~SI ADIYAMAN SAFVAN BiN. MUATTAL VE

AHLAK SEMPOZYUMU

DOzenleme ve YOrOtme Kurulu:

Sempozyum Ba~kan1 :

Doc;;. Dr. Candemir Dogan I Ad1yaman Oniversitesi

Mehmet Ali bzturkc;;O I Ad1yaman il MOftOsO

YardlmCIIar:

Yrd . Doc;;. Dr. Necmettin ErgO! I Ad1yaman Oniversitesi

Yrd . Doc;;; Dr. SOieyman Karacelil/ Ad1yaman Oniversitesi

Yrd . Doc;;. Dr. Yusuf Temel I Ad1yaman Oniversitesi

Kuru I Oyeleri :

ismet KAYA

Fuat TOKUR

Mehmet ALTINDAL

ismail ERGON

Edi.tor

· Do<;. Dr. Candemir Dogan

Sayfa Tasanm1

Yrd. Do<;. Dr. Yusuf Temel

Kapak Tasanm1 '

Abdullah Heysem

Uluslararas1 Adtyaman Safvan bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu ve bildiri kitab1nm bas1m1 "

T. C. ipekyolu kalkmma Ajans1 Dogrudan Faaliyet Destegi Projesi" kapsamtnda

g e r<;e kl e§ti ri I m i §ti r.

Adtyaman sivil toplum platformunun ozveri ve katktlanyla ...

Kitapta yayzmlanan yazzlarla ilgili tum sorumluluk yazarlarzna

aittir.

ISBN :978-605-61841-2-3

·Baslo : Ad1yaman Bas!ID Ltd. ~ti. Tel: 0.416 216 10 45-227 19 19 Organize Sanayi Bolgesi 15. Cadde No: 17

RESULULLAH (SAV)'IN KOM~TJSU HZ.

SAFVAN B. MUATIAL (RA) ~iMDi BiziM

KOM~UMUZ

Do~. Dr. Candemir Dogan

Ad1yaman Oniversitesi islami ilimler Fakultesi

ADIYAMAN / TURKiYE

O ZET

Ahlak, inan9 ve sosyal hayat dtizeninin aklm idrak edemeyecegi

kadar bozuldugu, yalanm dogru, zulmiin hak, adaletin yok olup hakla

battlm birbirine kan§hgt bir herclimery ortammda islam zuhur etti. Tiim

zttlarm birle§tigi hatta yer degi§tirdigi, toplumda sahabe her §eyi yeniden

yerine yerle~tirdi. islam'a ilk sahip 9tkan sahabeler; ·dogru ile yalan,

adalet ile zulmti.n arasmi yeniden asia bir daha kan§mamak tizere dogu ile

batt kadar birbirinden uzakla~trrdtlar. Bu seykin toplumun bir uyesi olan

Hz. Safvan b. Muattal (ra)'m hayat hikayesinin yok ktsa bir kesitini

sunmaya 9ah§an bir bildiridir.

ABSTRACT

Those were the times when the dignity has been spoiled, the faith

has been perished, public morals have been detonated, blatant injustice

was unbearable, tyranny and cruelty was connived. In such a society

Islam had emerged, The Companions of Prophet Muhammed (pbuh) had

replaced the wrong with the right. The first Companions, As Sabiqoon Al

Awaloon, had terminated tyranny and secured the justice. This paper

presents a small section ofhis life, Safvan b. Muattal, one of the members

of this distinguished .society.

1. Resuliillah (sav) ve Ashab1

Hz .. Peygamber (sav)'i goren, ona iman edip az dahi olsa sohbetine

eren, onu dinleyen, ona verdigi sozlinde duran ve ona imaru tizere vefat

Uluslararasr Adzyaman Safvan Bin Muat!al ve Ahlak Sempozyumu

eden mfunin kimseler sahabe-i kiram efendilerimizdir. ( ibn Hacer, el­

isabe, 117) Allah Resul (sav)'linlin miibarek iklimi i9ine giren ve o

iklimden kalbine ve ruhuna ilhamlar akseden, lasa bir sfue de olsa onun

nurlu ikliminden istifade edip vefa i9inde Rahmana kavu~an her mi.iniln

sahabidir.

islam'm ilk ve en faziletli onciileri olan sahabe, Yi.ice Allah'm

seykin, en gtizel eri~ilemez iisti.in niteliklerle donattlgt topluluktur. Sahabe

hem zaman hem de fazilet ba.lammdan ondedir. Allah (cc)'m nebisini

goren ve ondan ilim, terbiye ve fazileti ogrenen nesildir. Sahabe, Kur'an-1

Kerim'in niizulline ~ahit olmu~lardrr. Allah onlarla islam'1 aziz, kiifri.i. de

zelil yapnn~trr. Onlar, canlanm ve mallanm Allah yoluna severek feda

etmi~lerdir. Bunun i9in yerlerinden yurtlanndan, i~lerinden gi.ic;lerinden,

c;oluk c;ocuklarmdan, ana, baba ve akrabalarmdan ayn di.i~mii~lerdir.

Resuliillah'a en yiice saygiyt gostermi~ ve ugrunda her ~eylerini feda

etmi~lerdir.

Allah (cc), sahabileri Kur'an-Kerim'de amp ovmii~tiir. Ondan

once indirdigi Tevrat ve incil'de de yine onlardan takdirle bahsetmi~tir.

"Muhammed Allah 'zn Resul 'iidiir. ~eraberinde bulunanlar da ktifirlere

kar§z 9etin, kendi aralarmda merhametlidirler. Onlarz riikUa varzrken ve

sec de ederken goriirsiin. Allah 'tan liituf ve rzza isterler. On/arm ni$anlarz

yiizlerindeki secde izidir. Bu, onlarzn Tevrat 'taki vaszjlarzdzr. jncil 'deki

vaszjlarz da §6yledir: Onlar; filizini yarzp 9zkarmz§, gittik9e onu

kuvvetlendirerek kalmla$mZ§, govdesinin iizerine dikilmi$ bir ekine

benzerler ki bu, ekenlerin de 90k ho§una gider. Allah boylece onlarz

UluslararasJ Ad1yaman Safvan Bin Muatla/ ve Ah/ak Sempozyumu

<;ogaltrp latwetlendirmekle kdfirleri ojkelei1dirir. Allah, onlardan _inanzp

iyi i$ yapanlara magjiret ve biiyiik bir miikdfat vaat etmi$lir." (Fetih

Suresi, 48/29)

Yine Kur'an-Kerim'in pek yok yerinde Muhacir ve Ensar

yi.iceltilir: "Daha onceden Medine 'yi yurt edinmi$ ve goniillerine imam

yerle$lirmi$ alan kimseler, kendilerine hicret edip gelenleri severler;

onlara verilenler kar$lSmda il;lerinde bir 9ekememezlik hissetm.ezler.

Kendileri zaruret i9inde bulunsalar bile onlarz kendilerinden once

tutarlar. Nefsinin tamahkdrlzgmdan korunabilmi$ ldmseler, i$fe onlar

saadete erenferdir." (Ha$r Suresi, 59/8-9)

2 . Ashabm Kendi Aralarmdaki Dereceleri

Sahabenin kendi aralannda dereceleri vardtr. Dogal olarak her

sahabi farld1 bir s1fatta zirveye 91kmi$tlr. Me$akkat, rnihnet ve s;ile

ylllannda iman edenler, hicretten ve fetihten sonra irnan edenlerden dalui

90k iistiin meziyetler kazarum$lardtr. Ayetler de muhacir ve ensann

ilklerinin listiinliiklerinden bahseder. (Tevbe Suresi, 91100) Mekke'nin

fetihten once infak edip sava$anlann, fetihten sonra infak edip

sava$anlardan daha iistlin bir dereceye sahip olduklan Kur'an-1 Kerim'de

anlatllrr. (Hadid Suresi, 57/1 0)

Sahabenin kendi arasmdaki derece farkl, Hz. Peygamber (sav)'io

bazt tercihlerinde de go1iillir: Hz. Halid (ra), Hz. Ammar b. Yasir'i

incittiginde Resultillah, onu azarladt. (Ahmed b. Hanbel, el-Mtisned,

4/89-90; ibn Esir, Osdti'l-gabe, 41132) Hz. Halid 'in sabik:Gn-u evveh1o

Uluslararast Adtyaman Safi,an Bin ivluattalve Ahlak Sempo:::ytmw

denilen en onde olanlardan bir ba~kastyla benzer bir tarti~ma yapmca yine

aym tepkiyle: "Benim ashabnna ili§meyiniz", demi~tir. (Muslim,

Fedailti's-sababe 222; Ahmed b. Hanbel, el-MUsned, 3/266) Bir defasmda

Hz. Orner, Hz. Ebu Bekir'i incitince, ResulUllah (sav), Hz. Omer'e

ka~lanm <;:atarak: "Hepiniz beni inkar ettiginiz zaman o beni tasdik etti.

Ashabnm bana bTralanah degi/ miydiniz?", uyansm1 yaptm~tt. (Bubar!,

Tefsir; 7/ 3)

I<..Iyamete kadar gelecek btittin miimin nesillerden hi<;biri, Ashaba

mensup hi<;:bir kimseye kar~1 fazilet nolctasmda 1.1stUnltik iddia etmez.

Onlann tisrunlUkleri bizzat Kur'an-1 Ker!m ve Hz. Peygamber (sav)

tarafmdan tebcil edilmi§tir. Ashab (ra), ozel ve ki~isel faziletler a<;:1Slndan

aralarmda dereceleme yapllsa da sahabelik faziletinde hepsi birdir ve

yeti~ilemezdir. Sahabenin kendi aralanndald fazilet dereceleiiyle ilgili

yapilan suuflama ve kabul goreni Hakim en-N1sabur1 tarafmdan

yap1lnu~tu·. Ona gore sahabe ~u on iki tabakaya aymr:

1. Ra~it Halifeler ile onlarla ilk iman edenler, A~ere-i Mtibe~~ere

ve diger alti sahabi.

2. DarU'l-Erkam ashabt, Hz. Omer'den once iman edip irnanlanm

gizleyenler.

3. Habe§istan'a hicret etmi~ olanlar.

4. Birinci Akabe biatmda bulunanlar.

5. ilcinci Akabe biatmda bulunanlar.

Uluslararasr Adryaman Safvan Bin Muatta/ ve Ah/ak Sempozyumu

6. Resuliillah (sav)'e Kfiba'dan Medine'ye te~ri'finden once_yeti~en

ilk muhacirler.

7. Bedir sava~ma kanlan ashap.

8. Bedir'le Hudeybiye anla~mas1 arasmda hicret edenler.

9. R..Idvan biatma katilan sahabeler.

10. Halid b. Velid, A.mr ibn As gibi R..Idvan Beyatiyle Mekke fethi

arasmda hicret edenler.

11. Fetih'ten sonra Miisliiman olanlar.

12. Mekke'nin fethi ile Veda Haccma kadar Efendimizi gormi.i~

olan 90cuklar. (Hakim, Ma'rifet-ii ulfimi'l-hadis, 22-24)

Hz. Peygamber (sav), Sahabenin biiyiikliigtinii ve iimmete

muktedabih olduklarm1 ~u hadiste anlatir: "Yiice Allah kendisine kullukla

sorumlu tutuklarmm kalplerine baktz, baktz da Hz. Muhammed . (sav) 'i

se9ti ve mahh"tkatzna nebi olarak gonderdi. Sonra latllarm kalplerine bir

daha baktz ve ona iimmet olacak ashabz se9ti. Onlarz dininin yardzmczlarz

ve peygamberinin vezirleri yaptz." (Ahmed b. Hanbel, el-Miisned, 1/391)

'.'Ashabzma dil uzatmayzn. Nefsimi elinde tutan Zat-z Ziilcelal'e

yemin ederim ki, sizden birisi Uhud Dagz kadar altm sadaka olarak verse

yine de onlardan birinin bir miidd, (18 litre) hatta yarzm miidd

miktarmdaki harcamasma sevap9a ula§amazsznzz. " {jbrahim Canan,

Uluslararasz Adzyaman Safvanl3in lvfuattal ve Ahlak Sempozyumu

Kiltilb-i Sitte Muhtasarz ve $erhi, 11523) "Ashabzm hakkznda Allah'tan

karkun. Onlarz kendinize hedef edinmeyin. Kim anlarz severse bu bana

alan sevgisi i9indir, kim de anlara bugz ederse bu da bana alan bugzu

sebebiyledir. Onlarz kim incitirse beni incitmi§ alur. Beni inciten de

Allah'z incitir. Allah'z incitenin ise belasz yalandzr." (Canan, 11525)

Kur'an-Kerim ve hadis-i ~erifler, en kesin bir dil ile sahabeyi

adalet s1fat1yla niteler. Sahabeden his; biri, Allah'm di.iri.ist saymasmdan

sonra, yaratiklardan birinin di.iri.ist saymasma ihtiyac1 yok:tur.

Di.iri.istliigi.ine dil uzatllsa da asia onlann diiliistliigune bir zarar veremez.

Hatta onlar hakkmda Kur'an-Kerim ve hadis-i ~eriflerden deliiler

olmarm~ olsa bile, onlann hicret, cihat, islam'a yardrm, can ve mallanm

bu yolda harcamalan, ata ve evlatlanru mi.i~rik olduklan iyin oldtirmeleri,

din i9in birbirlerine gosterdikleri hayranhk, iman ve yaldnde ortaya

koyduklan olaganiistii fedakarllk yeterlidir. Y a~achkl.an bayat, fiilen

iyinde bulunduklan say1siZ haller, davalannda dfuiist olduklarma kesin

karuttrr. Sonra gelenler onlan diiriistleme, nezih olduklanru kabul veya

onlan tezkiye etme durumunda degillerdir. Btitiin alimler, tiim fakihler

onlann tiim insanlardan daha efdal olduklanru kabul ederler. (Canan,

1/525)

Hz. Orner (ra) Resultillah (sav)'m ~oyle bu:yurduguuu anlatml~trr:

"Ashabzmzn benden sanra ihtilaf edecegi §eyler hakkznda Rabbime

sardum. Allah celle §dnuhu §U vahiyde bulundu: "Ey Muhammed! Senin

Ashabzn benim katzmda gokteki yzldzzlar gibidir. Bazzsz bazzszndan daha

U/us/arara.\·1 Adi.I'OII:an Sq(va11 Bin J\1uattalve Ah/ak Sempo:::yumu

parlaktzr. Kim onlann ihtilaf etlikleri §eyden herhangi birini esa~ a/u·sa,

o benim yammda hidayet iizeredir." (Canan, l/524)

3. Ashabi Yiice!ten Ozeililder

Hz. Cabir (ra) ResulUllah (sav)'m ~oyle dedigini naldetmi~tir:

"Cenab-1 Hak, Ashabnm nebiler ve peygamberler h6ri9 biitiin cin ve inse

tercih etmi§, iisliin tutmu§tur." (Canan, 1/524) Sahabeyi bu dereceye

yiilcselten, ~u i.iy ozelligi ta~unasidtr.

Birincisi: Resuli.Hlah (sav)'in sohbeti oyle bir iksirdir lei, bir an

oimula ~ereflenen kimse senelerce c;olc samimi arlcada~hk yapm1~ gibi

hemen onunla kayna~1verir. Hayatmda hi<; duymadtgi, bilmedigi yeni

dinin prensiplerini bir anda lcavra)'lp ogrenir. Onunla sohbet insamn

mhunu temizler. Onun gUzelliklerinin anhk yans1111astyla muhatabt lasa

si.irede degi~ip gi.izelle~ir. Ondan yans1yan mhi yticelilc muhatapta

meydaua getirdigi benze~im ve degi~im hemen cisimle~ir. Bu etkile~im

nedeniyle sahabe en lasa siu:ede yi.ice ahlakla ahlaklanarak en yi.ice

dereceye yi.ilcselmi~ti.r. Sahabenin dostluk ve samimiyetle <;ole htzh

lcazandtgi yi.ice ahlak nedeniyle oulara sahabe denilmi~tir.

ikincisi: Araplar, adetleri geregi vab~et ve katthkta laztm diri diri

topraga gomecelc lcadar katl ve actmastz lcalpliydiler. Bu nitelikte bir

bedevi, Resuli.illah (sav)'iu sohbetine lcatilarak ona sahabi olunca bir

kanncaya ayagm1 basamayacak kadar ~eflcat "~.re merhamet abidesine

doni.i~i.ivenni~tir. Hatta bununla da kalmayarak onun dininin esaslanm

bilen, ya~ayan ve ogreten bir davet<;i olaralc gorev almaya ba~lami~lard1r.

Uluslararas1 Ad1yaman Safi,an Bin lv/ua!lal ve Ahlak Sempozyumu

Tam anJam1yla ~er ve bat1lm c;irk:inliginden bir anda stynlarak:, birden bire

tamamen onun ak:si olan hayrr ve hak: yolda en gtizel bir ~ek:le

donti~tivermeleri ak:Il ve sebeplerle actLk:lanabilecek: ttirden degildir.

Uc;tincl.isti: Ashapta yalan ile dogru birbirinden o kadar

uzak:la~mi~ttr k:i dogu ile bat1 gibi asia bir araya gelmeleri imldinstz

olmu~tu. $er ile ha)'lr da 0 k:adar birbirine zttla~IDl!;)ti k:i adeta gece ile

gtindtiz gibi olmu~tu. i!;)te sahabe bu ayrt!;)tmm insarudu ve bunu k:Isa bir

sohbetle gerctek:le~tinni!;)tir. En lllzh bir bic;imde fitratm en ytice

degerlerine ve ahlak:m en ulvi gtizellik:lerine eriverrni~tir. Onlann iftihar

ettik:leti ulvl izzet ve ahlak:i gtizellik:leri buakarak bir daha yalamn igrenc;

c;ukurlanna donrneleri asia mi.imki.in degildir. Bunun ic;in onlarda erdem

ve ahlak htzla C(Ok onemli bir seciye haline gel.mi~tir. Aslmda onlann

toplumunda inanan veya inldr eden herkes bu mtithi~ degi~imin ba~an

veya ba~ansiZligmr nasll sonuctlanacagtru biiytik bir merakla

bek:lemekteydi ve katlanarak: biiytiyen ba~an herkesi ~a~trmt~ttr.

Ashap; herkesin gayesi olan toplumdak:i sosyal statU, kaba kuwet,

yalan, aldatma ve c;alma gibi rum kottiltiklerden y:uttct bir aslandan kac;ar

gibi kacttllar. imanla kazandlklan ytice seciyeleri, ulvi ftk:irleri ve ~erefli

vazifeleri ugruna, en dayarulamaz i~kencelere, azaplara hatta oliimlere

dahi katlandtlar. Belli lei onlar dtinya hayatmm gec;iciligini c;ok iyi,

gori1yor gibi kavramt~lar ve ebedi hayatm mutlulugu ugruna her ttirlii eza

ve cefaya sabu·la katlanmr~lar. F1n·at1 kirlerden anndrrarak dogruluga,

hak:ka ve Rabbe irnana yeniden tertemiz bir ruhla donmi.i~lerdir. Zaten

Uluslararasr Adryaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywnu

onlar, fitratlanru ilk safiyetine dondiirerek; seciyelerini ylicelterek sahabe

oldular.

AhHik, inany ve sosyal hayat dllzeninin alallara ziyan derecesinde

bozuldugu Mekke'de dogru ile yalan arasmdaki ztthk nerdeyse ayru

9izgiye gelmi~ti. Bir balama dogru ile yalanc1 birlikte, yan yana ya~ar

hale gelmi~ti. Hatta bu iki z1t mizay birlikte ayru anda ve ayru a~dan

91kabilir olmu~tu. Yalanm o igreny yirkinligi gururla ortaya sayihrken

dogrulugun parlak gllzelligi ortiilerek saklanmaya yah~1hyordu. iffet ile

fuhu~ aym ~alusta bulunmakta, fahi~eler fuhu~u iffetli bir i~ olarak

yapmaktaydllar. Nerdeyse neyin ak neyin kara oldugu bilinmeyecek kadar . her ~eyin karanhga gomilldiigu ortannn ak insanlandrr sahabe ve onun

iyin uludur.

Ensar-muhacir karde~ligi insanllk tarihinde tek bir defa olan bir

karde~lik · omegidir. Yurtlanru, yuvalarm1 · terk ederek hicret eden

muhacire, ensar bagrrlanm a<;mi~ kucaklam1~, onlan o giinkii

imkanlarmin en iyisiyle barmdmm~lardrr. 0 nas1l banndrrma, o nasll

kucak a<;mak ki kendi a<; yatmi~ misafrrine ikram etmi~, iki e~i olanlar

birini muhacir karde~ine teklif edecek kadar fedakarhkta bulunmu~lardrr.

Bu giiniiniin insanmm degil yapmak, kavramakta dahi zorlandigt bir

insanllk dersi vermi~lerdir.

Sahabe-i Kiram, Allah ve Resuliine verdigi sozden asla

donmemi~, sa~akatlerinden zerre kadar taviz vermemi~lerdir. Canlanru ve

mallanru Allah yolunda seve seve feda etmi~ler. Viicutlan lime lime

UluslararaSI Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywnu

dogramrcasma §ehadete ko§mu~lar kefenleri dahi kalmaymcaya kadar

mallanm tasadduk etmi§lerdir. i~te Hz. Hamza (ra), i§te Hz Enes (ra),

gaybm perdesi ayllsa da gortinse yakinim artmayacak diyecek kadar

imanlan hi9 ama hi9 sarsllmayan her biri bir ytldtzdrr. Onlar funmet

iyinde en temiz kalpli, kullukta en ileri ve dosdogru olanlardrr, sadece

ahireti dii§iiniirler diinya umurlarmda degildir. inan&k, tasdik ettik ve

teslim olduk "Ey Resuliimiiz" diyerek, teslimiyetin en azami omegini

bizzat ya§aml$ ve ya§anmasma ortam hazrrlarm§lardrr.

Ashaba hayranllguu ve onlarm derecelerini MevHina Cami,

anlatrrken, sahabeyi yiicelerin en yiicesine yiikseltir ve onlar kar~1smda en

yiice tevazuunu kendisine istimdat vesilesi yaparak §U me§hur yakan§llll

dile getirir:

"Ya Resuliillah, naszl olur ki Ashab-z Kehf'in kopegi, senin

ashabznla beraber Cennete girsin? 0 Cennette, ben Cehennemde reva

mzdzr bu? 0 Kehf Ashabznzn kopegi, ben sen in ashabznzn ... "(Sozler, 515)

Tevrat, incil ve Kur'an-1 Kerim'in ovgll ve methiyle §ereflenen

sahabilere faziletlerin tiimiinii birden kapsama noktasmdan asia

yeti~ilemez. ~iinkii sahabenin peygamberlerden soma insanlann en efdali

oldugu, ehlisiinnetin icmastyla kesin bir hillciimdiir. Bu durum sfue-i

fethin sonunda ovgii dolu sozlerle Rabb'm nitelemesi, iistiinliiklerinin

tarti§masiZ kabuliiniin gerektigini 90k a9Ik gosterir. ~iinkii bir an

Resulilllah (sav)'m sohbetine mazhar bir kimse senelerce arkada~hk

yaprm$ gibi kayna$Iyor. Onun anlath~ her ~eyi bir anda kavnyor. <;iinkii

Uluslararas/ Ad1yaman Safvan Bin i\lfuattal ve rlfllak Sempozyunw

· onunla sohbette ruhu temizleme, onun gtizellikleriyle boyanma ve ondan

yans1yan yiicelik, benze§imle ki§ide hemen cisimle§iyor.

Sahabeler, buttin hissiyatlan uyamk ve letaifi uyamk olarak

imanm nuru ve Cenab-1 Haldc'1 (cc) ~anma lay1k kapsamh ifadelerle

andlklannda, 0 olan mubarek kelimeleri soylediklerinde kelimeyi btitiin

anlamiyla sayler ve btittin latifeleriyle hisse ahrlardt. Ancak sahabenin

ya§adtgr infilak ve inktlaptan sonra, git gide letaif uykuya ve havas o

geryekler kar§Ismda gaflete di.i§tip, o mubarek kelimeler, meyveler gibi,

git gide iilfet perdesiyle letafetini ve taravetini kaybetmi~tir. Niibuvvet

velayete gore durumu, gtine§in aynada gorunen gtine~in dummu gibidir.

Nubiivvetin velayete yiiksekligi gibi Niibiivvetin hademeleri ve o gtine~in

yildizlan olan sahabiler de velayet salihlerinin derecesinin o kadar

yiikseginde oldugundan dolay1 sahabenin kazand1gr fazilet ve makama

yeti~ilemez.

4. Kalbi c;ok Giizel Olan Sahabi Safvan b. Muattal (ra)

Safvan b. Muattal (ra) Beni Siileym kabilesindendir. Beni Siileyrn,

Arap Y anmadasmm kuzeyindeki Hicaz bolgesinden ba~layan, gtineydeki

Necid bolgesine uzanan daglann yiikseldigi ve mta yerinde el-Kamil

kenti olan bolgeyi yurt edinmi~tir. el-Kamil, Mekke'ye dart gUn,

Medine'ye de on ·giinluk biJ: uzakhkta olan bir cografi konumdadu.

(Abdullah b. Muhammed b. Humeys, Mu'cemu'l-Yemame, 2/304)

Beni SUleym, Arap kabilelerinin en eski ve en biiyi.iklerinden

birdir. Kabilenin soy agac1, Hz. Salih (as)'m kavmi Ad'e, ondan da Hz.

Ulus/araras/ Ad1yama11 Safvan Bin lvhtallal ve Ahlak Sempozyumu

Ibrahim (as)'e, ondan da. Hz. Adem'in oglu ~it (as)'e uzand1g1 bilgisi

lcaynaklann c;ogunda yer ahr. Cografi yerinden dolayt Beni Stileym 'in

tarih boyunca Meklce ile hem ticari hem de siyasi gii<;:lti ili~kileri

olmu~tur.

Safvan b. Muattal (ra) c;ok temiz bir gen9lik donemi ya~ad1.

Kaynaklar aynntlh bir bilgi vennese de onun hayat1 bir btittin olarak

degerlendirildiginde c;:ok gene;: ya~ta ve lcendi istegiyle Medine'ye gelerek

Mtisltiman oldugunu anlamalc miimlctindtir. islam'a giri~inden Beni

Mustalik (MUreysi) Gazvesi donti~ti suasmda mtinafiklann dtizmecesi

"iflc" iftirasma lcadar lcendi halinde ve Resultillah 'm yakm c;:evresinde

ya~~yan biriydi. Ancak "ifk" iftirasmdan soma Samsafta ~ehadetine

lcadar hep etkin gorevler ylildeomi~ i.inlti. bir sahabidir. (ibn Hi~am, es­

S!retti'n-Nebeviyye, Kahire 1996)

Safvan, dogup bti.ytidti.gu Serat Srradaglan bolgesinin sert tabiatl,

lci~iliginin oiu~masmda etkili olmu~ ve se1t mizac;:h, ozgiir ruhlu, mert

yaradi11~h, yti.ce. gonti.llti, yigit ve bahadrr lci~ilikli biri olarak yeti~mi~tir.

Safvan (ra) 'm se1t rnizac;:h olu~u, Hz. Peygamber (sav)'e ~ikayetlere konu

edildiginde: "Sofvan diliyle. sizi iizse de onun kalbi t;ok giizeldir.

Safvan 'a dokunmaym! 0, Allah ve Resuliinii t;ok sever", buyururlardt.

(Buhari, Megazi, 38)

Safvan (ra) bir sefer esnasmda son derece aclkrru~ ve halsiz

dti.~mti.~tti. Ordunun yemek sorumlusu, arkada~mdan hurma istemi~ o da;

Resultillah ve ashab1 gelinceye kadar veremem, onlan beklemen gerekir

Uluslararasl Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywnu

diyerek bekletmek istemi~ti. Ancak o a<;hgmx yatt~trracakkadar da olsa az

bir ~ey vermesi i<;in direnince tart1~ma konusu olmu~tu. Bu durumdan Hz.

Peygamber (sav)'e haberdar olunca, Safvan'm isterse sefere kahlmadan

geri donebilecegi iznini vermi~ti.

Ancak Safvan, izine ragmen geri donme yerine, sefere kahlmayx

~iddetle istemi~ ve tekrar sefere kabulii i<;in gece boyunca kafilenin

etrafmda dolamp durmu~tu. Sonunda Hz. Ali (ra); Safvan'm bu olaydan

c;ok lizgiin oldugunu ve bu yiizden kendilerinin de onun a~m Uzi.intiilii

halinden rahatstz olduklarmt, Hz. Peygamber Efendimize anlattllar. Hz.

Peygamber de bu nazll sahabisinin tiziilmesine dayanamayarak onu,

kendileriyle kallp sefere kahlmasma izin vermi~tir.

Safvan b. Muattal (ra) <;ok faziletli, yuksek ahlaki degerlere sahip,

kahraman ruhlu, iyi huylu, glizel ablaklt ve temiz seciyeli bir sahabidir.

Onun duygu, tutum ve davraru~ bic;imini, Efendimiz (sav)'in 'hayzrlz'

birisiydi ~eklinde veciz bir ifadeyle ozetler. Sava~ta ayagmm kmhp, agrr

yarah olmasma ragmen; son nefesine kadar, bu haliyle sava~maya devam

ederek ~ehit oldugu, onun iman gticfinu ve kahramanlxgmt en gtizel

anlatan bir olay olarak bilinir.

Safvan b. Muattal, fazilette on iki tabakaya aynlan sahabenin

Halid b. Velid ve Amr b. As'm da i<;inde bulundugu onuricu tabakasmda

yer alrr. QUnkii o, R.tdvan Biati ile Mekke'nin fethi arasmda Beni Stileym

yurdundan Medine'ye gelerek kendi arzusuyla Muslliman olan ve hep bir

Uluslararas1 Adryaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

asker olarak gazvelere k~tllan biridir. (ibnu Esir, Usdii'l-Gabe fi

Ma'rifeti's-Sahabe, Beyrut 1989, 2/412-413)

5. Safvan b. Muattal Beni Mustalik (Miireysi) Gazvesinde

Beni Mustalik kabilesi, Necid yakmmda, Medine'ye dokuz giinliik

bir mesafede otururdu. Mekke ile Medine arasmda onemli bir timan ~ehri

olan Rabig, Usf'an ve Rahatiiferva Beni Mustalik ~ehirleridir. Kureyfi

destekleyen Beni Mustalik reisi, Haris b. Ebu Drrar, Medine'ye saldrrarak

Hz. Peygamber (sav)'i oldiirme planlan yapti. Kurey~lilerin

ba~aramadlklanru kendisinin ba~aracagi.m iddia ederek etraftaki za)'lf

kabileleri korkutmaya ve onlara hakaret ederek sava~a kattlmaya tahrik

etti. islam'm ya)'llmasllll engellemek i9in sava~ malzemeleri satm alarak

tilin mi.ittefiklerinden asker toplad1. Miireysl suyu ba~mda karargah kurdu.

(Abdullah b. Muhammed b. Humeys, Mu'cemu'l-Yemame, 1/436)

Peygamberimiz (sav), bu haberi almca h1zla hazrrllklan

tamamlayarak Medine'de Zeyd b. Harise'yi yerine kaymakam olarak

brraktl. Bizzat ordu komutasllll eline ald1. Muhacirlerin bayragiD! Ebu

Bekir (ra)'e, Ensarm bayragiD! da Sad b. Ubade'ye verdi. Mekkeli

olmayan mii~riklerle yap1lan bu ilk gazvede islam ordusu, otuzu siivari

yedi yiiz ki~iden olu~an orduyla hareket etti. (ibn Kesir, 4/163)

Beni Mustalik Gazvesi yirmi sekiz giin siirdii. Saban aymm

ba~mda sefere ylklld1, Ramazan aymm ba~mda Medine'ye donilldi.i. Beni

Mtistalik sava~mm 90k ~iddetli olmayacaguu bilen miinafiklar, ganimet

elde etrnek i9in yOk miktarda kattldllar. Beklendigi gibi Beni Mustalik

UluslararasT Ad1yaman Saji•an Bin J\t/ua!fal ve Alzlak Sempozyumu

Gazvesinde yedi ytiz esirin yaru s1ra ik.i bin deve, be§ bin koyun ganimet

ahnd1. (ibn Hi§am, 2/271-276)

Beni Mustalik Gazvesine Abdullah b. Ubey b. Selftl'iin yok saytda

miinafllda organizeli lcattlmasi, hiy beklenmemdik baz1 olaylann

olacagJ.m da akla getiriyordu. Ancalc ic;lerinde Hz. Peygamber (sav), Ensar

ve Muhacir olan bir toplumda islam karde§ligine zarar getirecek bir

davram§ beklenmiyordu.

Bir glin H~Hid b. Velid (ra) Hz. Peygamber (sav)'e: Ya ResuHHlah,

diliyle soyledigi kalbindelcine hie; uymayan, fakat buna ragmen narnaz

kllan ne c;ok insan var, diyerek, kinayeli olarak mi.inafildann yolclugundan

§ikayet etmi§ti. Mi.inaflklar her zaman Hz. Peygambere "Ey Allah 'm

Resulii II diye hi tap eder ve mtiminlerle birlikte namaz !alar ve onlann

ic;inde biriymi§ gibi ya§arlardi.

6. Muhacir - Ensar Gerginligi (Radiyallahii Aieyhim

Ecmain)

islam'a yaptiklan e§siz fedakarhldardan dolay1 Allah (cc)

Muhacirler ile Ensarlan over: "Muhacir, Ensar ve onlara iyi yolda tabi

olanlardan ilk once ko$anlardan Allah ho$nut olmu$fur. Onlar da

Allah 'tan h0$11Ut olmu§lardlr. II (Tevbe Suresi, 9/1 00)

Sefer boytmca Hz. Omer'in atma seyislik yapan Gtfa.r lcabilesi

Muhacirlerden Cahcah b. Mes'ud ile Medineli, Ensar olmayan, ancak

Hazrec'in Beni Salim kolunun mi.itteflki oldugundan Ensar'dan sayllan

U/uslararasl Ad1yaman Safvan Bin lvfuattal ve Alilak SempOZJ'l/11111

Ciiheyneli Sioan b. Veber kuyudan su 9ekerken kovalan kan~t1 ve s1cagm

da etkisiyle basit bir tartl~ma r;IktL Cahcah, Abdullah b. Ubey b. Selfrl•un

mutteflki oian Sinan•a vurunca yiizi.inden kan aktl. Sinan: "Yeti~ ey Ensar

toplulugu!" diye bagtrd1. Cahcah da: "Yeti~in ey Muhacir toplulugu!"

diye bagumca bir anda fitne patlak verdi. (ibnu Es!r, 2/427)

Cahcah'm Muhacir, Sinan•m da Ensar'1 r;agmuasiyla d1~ardan

gelen maksath mudahaleyle olay basitlikten r;tktl, ciddi bir gerilime

donii9ti.i. Neredeyse taraflar klhr;lanna davramna noktasma geldiler. Hz.

Peygamber (sav)'in karga9a)'l fark ederek mudahalesiyle hemen olay

yat19h. Hz. Peygamber (sav)'iu: "Bzrakzn ~u Cahiliye adetlerini",

demesiyle tarti$maya kan$an ensar ve muhacirler buyillc bir edeple susup

pi~manltk gosterdiler. (V akldi, 1/949)

Abdullah b. Ubey, buldugu bu frrsatl s:ok iyi degerlendirdi.

Sukfinetle yat19masma his: raz1 olmad1 s:e~itli bahaneler uydurarak ensar

ile muhacir arasmdaki insanhgm ytiz ala karde$lige de dil uzath. "Ey

ensar bu, sizin kendi kendinize yaptzgzmz bir kotiiliildiir. Siz muhacirleri

kendi §ehirlerinize yerle§tirdiniz, baglarzmzz, bah<;elerinizi onlara pe§lce§

<;ektiniz, §ehrinizi on/aria bolil§tiinii~! Zorla size yeten mallanmza bir de

on lara ortak yaptmzz, her ~eyinizi payla~tmzz, yardnn ettiniz. Artzk onlar

zenginle§tiler, siz fakirle~tiniz. Vallahi, eger siz elinizdekilerden onlarz

mahrum etseydiniz, elbette sizin yw·dunuzdan ba~ka topraklara

giderlerdi. " (Tefsir-i Suyun, 6/223)

Uluslararasz Adzyaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu .

"Onlarz gordiigunde dz~tan ho~una gider. Kom1~urlarsa so~lerini

dinlersin. Onlar elbise giydirilmi~ kereste gibidir. Her 9zglzgz kendi

aleyhlerine samrlar. Onlar, dii~mandzr, onlardan uzak dur. Allah onlarz

kahretsin, naszl da yalan soyliiyorlar. n (MUn.aft.kG.n Suresi, 63/4)

"Medine ye donersek, giir;lii alan, zayzf olanz oradan

r;zkaracaktzr, diyorlar. Oysa giir; Allah 'a, Resuliine ve miiminlere aittir.

Fakat miinafiklar bilmezler." (Miindfikim Suresi, 6318)

ibn Ubey'in yalanc1hgmm ayetle aylklanmas1 herkesin ~iddetli

tepkisini 9ekmi~ti. Artlk halk arasmda ona giiven kalmailll~, herkesin

goztinde yalanci, mufteri ve mlinafik oldugundan adeta liderlik y'iiceligi,

yerini k'iiv'iikl'iik yukuruna brrakilll~tL Hz. Peygamber (sav), bu olaylar

'iizerine meselenin konu~ulup tekrar tart1~1lacagi endi~esiyle orduya

konu~ma yasagi getirdi. Bununla da kalmayarak konaklamadan 90k hizh

zorunlu y'iiri.ime emri verdi. Ti.ini bu slkmnlar kar~1smda ordu manen ve

maddeten o kadar yorulmu~tu ki artlk yUri.ime giiyleri hi9 kalmailll~tl.

Konaklamayla birlikte derin uykuya dalmalan bir oldu.

Gazveden donu~ yolunda Ensar ile Muhacirler arasmda ya~anan

gerginlikten dolaYI mlinafudarm dedikodusunu engellemek i9in ordu

ah~11Illl~tan daha hlzh ve az dinlenme vererek donuyordu. Y akla~lk otuz

saat sfuen bir yolculuk sonunda asker 90k yoruldugundan Medine'ye

yakm bir yerde konaklanmak zorunda kalmd1. Belirli bir konak yeri

olmad1gmdan da burada su yoktu ve sabah namazmdan once ordu hareket

Uluslararasr Adryaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

ederek, suba~ma yeti~ip orada sabah namazlill lalmak ic;in aceleyle

hareket etti ve lnzla ilerledi.

7; ifk Karamam: Uz. Safvan b . Muattal (ra)

Resuliillah'm yanmda Safvan b. Muattal'm lasa siirede kazandtgJ.

derece ve giiven, onuri iman ve teslimiyetindeki samimiyeti gosterir.

Resuliillah onun bu samimiyetini; "bzrakzn Safvtin b. Muattal'z, o Allah ve

Resu!Unii seviyor" cii.mlesiyle ifade eder. Bununla Hz. Peygamber (sav),

Safvan b. Muattal'm yiireginde ta~tdtgJ. muhlis Allah ve Resulii sevgisinin

hatalanm engelleyecegini, basit hatalarm da yiice hasletini golgelememesi

gerektigini anlatrr.

Hz. Peygamber (sav), Safvan b. Muattal hakkmda gelen ~ikayetleri

hep miisamaha kar~1lamt~ ve onun hakkmda daima hiisnii zan etmi~tir.

Hz. Peygamber (sav) hep Safvan b. Muattal'1 savunmu~tur. Hatta bu

tutumu ifk olaymda Hz. Ai~e (ranha)'yt tezkiye ettigi aym ciimle ve

sozlerle onu da tezkiye ederek de gostenni~tir.

Safvan b. Muattal'm bir sava~ srrasmda ~iir soyleyerek birisine

tarizde bulundugu, Hz. Peygamber'e_ ~ikayet edildiginde; Hz. Peygamber

(sav), her zaman onun haklanda yapttgJ. gibi konuyu detayh incelemeden

onun hakkmda ~oyle demi~tir: "Safvtin b. Muattal'a dokunmayzn, 9iinkii o

sert soz!U, sivri dilli biri olsa da, kalbi biitiiniiyle iyilikle doludur. " ( el­

isabe, 2/191)

Uluslararasr Adryaman Safvan Bin Muallal ve Ahlak Sempozyumu

Hz. Peygamber (sav)'in Safvan (ra) bakkmdaki ·bu ifadesi; Safvan

b. Muattal'm sozi.i-ozii bir; iman-davraru~ butiinlugu clan, gizlisi-a~aw

ayru clan durust biri cldugunu ac;lklar. Onun ac;Ik sozlu ve kalpli

karakteri, ifk claymda Hassan b. Sabit'e kar~1 ili~kilerinde izledigi

davraru~lannda da gorulfu. Hz. Peygamber de her yeri geldiginde Safvan

b. Muattal'm ac;Ik sozlu, ac;Ik kalpli mert bir ki~ilige sahip clarak

tarutm1~tlr.

Beni Mustalik Gazvesi donu~u crdu geceyi gec;irmek fizere

Medine yakmlarmda kcnaklad1. Hz. Ai~e (ranha) tuvalet ic;in crdugabtan

uzakla~t1, dondugtinde gerdanhguu kaybettigini fark etti. K.imseye haber

vermeden crdugabtan tekrar aynlarak ~afak vakti gerdanhgt aramaya gitti .

Gerdanhgt buldu ancak geri dondugtinde rum kervan cnun devesi

fizerindeki bevdecinde cldugunu sanarak ycla c;Ikml~lard1. Kendisi ktic;Uk

ve zay1f cldugundan bc~ hevdeci ic;inde clmad1gtm fark etmeden deveye

ytiklemi~ler. (Muslim, Tevbe, 56/2770)

Hz. Ai~e geri doneceklerini umarak kcnaklama yerinde beklerneye

ba~ladi ve cturdugu yerde uyuyakald1. Ordunun artc;1 muhaf1zlarmdan

Safvan bin Muattal gi.izergah1 uzerinde Ai~e'ye rastlad1. istirca edip "Biz

Allah 'zn kullarzyzz ve Allah 'a donecegiz" deyip ba~ka bir soz soylemeden

Ai~e'yi devesine bindirdi ve kendisi de yfiruyerek kervarn bir scnralci

kcnak yerinde yakalad1lar. (ibn Hi~arn, es-Sire, 2/298) Bunu frrsat bilen

mfinafiklar Hz. Ai~e (ranha)'ye iftirada bulundular ve bunu etrafa

yaydtlar.

Uluslararast Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

Beni Mustalik Gazvesi donti~ti Ai~e rahatstzlanch ve evde istirabat

etmeye ba~lad1. ~ftira bir sUre Hz. Peygamber, Hz. Ai~e ve aile fertlerinin

kulagma gitmedi. Hz. Peygamber, iddialan duyunca Ai~e'ye soguk

davranmaya ba~lad1, ancak Ai~e bu soguklugun nedenini · bilmiyordu.

Ai~e olayt duydugunda babasmm evine gitti. Hz. Ebu Bekir'in tiim ev

halla olanlar nedeniyle gece gtindtiz aghyorlard1. (el-Tibyan, 7/415)

Ai~e'nin ifadesiyle "Eger yemin etsem inanmazsm ve eger anlatsam

giinahszzlzgzmz kabul etmezsin." (Ahmet b. Hanbel, Mtisned, 61194)

tstrrabt i9inde yakla~tk bir ay lavrandtlar.

Sonunda Ai~e'nin masumiyetini aklayan, iftirayt duyup sessiz

kalanlan ele~tiren, iftirayt yayanlann cezalandmlmaslill isteyen Nur

suresi ayetleri nazil oldu. "0 agzr iftirayz uyduranlar, sizin i9inizden bir

giiruhtur. Bu iftirayz kendiniz i9in k6tii bir ~ey sanmaym. Aksine o sizin

i9in bir hayzrdzr. Onlardan her biri i9in, i~ledikleri giinahm cezasz vardzr.

kterinden (eleba§zlzk ederek) o giinahzn biiyiigunii iistlenen i9in ise agzr

bir azap vardzr. (Nur Suresi, 24/11) " ... Bu iftirayz i§ittiginiz zaman, iman

eden erkek ve kadznlar, kendi (din karde~)leriniz hakkznda iyi zan besleyip

de, "Bu apa9zk bir iftiradzr" deseydiniz ya! Onlar (iftiraczlar) bu

iddialarzna dai'f dart ~ahit getirselerdi ya! Mademki §ahit getirmediler;

i~te onlar Allah yamnda yalanczlarzn ta kendileridir ... " (Nur Suresi,

24/12,13)

Hassan bin Sabit, Hamne binti Cab~ ve Mistah b. Osase

mlinafiklann dedikodulan yaydlklanndan hirer defa ~eri had cezast

Uluslararasi-Adiyaman Safvan Bin i\lfuattal ve Ahlak Sempozyumu

uyguland1. Abdullah b. Ubey, iftira atlp yayd1gmdim ·iki defa ~en had

cezasma s:arptml&. (el-Tibyan, 5/415)

Hz. Safvan b. Muattal, gencecik bir delikanh, Resuliillah (sav)'m

hizmetinde imanm tam tadlill ylk:arma yabasmdadrr. Ancak engelsiz,

s:ilesiz, ~eytanm miidahalesi olmadan rahat ve rehavet is:inde bu olur mu?

Bunun olamayacagm.I i~te ayet anlatlyor. "Kulumuz Eyyiib 'ii de hatzrla!

Hani o Rabbine: - Ya Rabbi, $eytan bana bir yorgunluk ve i$kence

dokundurdu, diye yalvannz$tl." (Sad Suresi, 38/41) Allah'm sabrrh

nebisinin ~ikayeti ~eytan~an olursa Safvan'm hali nice olur?

iftira atilasma sonra da yaygaraslilln yap1lmasma, hi9-bir giinahi

yok ve her ~eyden habersiz iken, kimsenin yiiziine bakamaz hale

getirilmesine imanmm giici.iyle zorla dayamyordu. Ancak herkesten

gordiigu hakaretler dayarulmaz olunca zalimlere kar~I hakkJ.ru savunma,

haks1zh~ engelleme di.i~i.incesiyle hakkJ.ru kendi giiciiyle korumaya karar

verdi. Aklma ilk gelen s:ok sevdigi Resuli.illah'm yanmda ikram goren

kendisi gibi garip arkada~1 Cuayl b. Si.iraka oldu. Kalbi islam'a

1smdmlanlann maHan, Huneyn ganimetleriyle daha da yogaltilrrken,

Cuayl'in de izzeti yi.iceltilmi~ti. Nezaketle durumu anlamak isteyen Sad b.

Eb! Vakkas, Hz. Peygamber'e: "Ya Resuli.illah! Cuayl b. Si.iraka'yt

brraktm da, Uyeyne b. H1sn ile Akra b. Habis gibilere yi.izer yi.izer develer

verdin!" (Muslim, Zekat 13 7, 1 060) hatrrlatmaslill yapllll~tl.

Fahr-1 kainat efendimiz, Hz. Peygamber (sav): "Varh~ kudret

elinde olan Allah 'a yemin ederim ki; Uyeyne ve Akra gibileriyle yeryi.izii

Uluslararasr Adzyaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

dolup ta~sa, Cuayl b. Stiraka onlann tiimiinden daha hayrrhdrr. Fakat ben

bunlan islamiyet'e tsmdrrmak i9in firsat kolluyorum. Cuayl b. Stiraka'Yl,

srmsila sarrld1gt imamyla ahirette kendisine hazrrlanan ustlin mtikafatlara

havale ediyorum." (ibn Hi~am, 4/139, Vaktd1, 3/948, ibn Sa'd, 4/246,

Taben, 3/137)

Davada iki gontil dostunun tek dayanaklan Resultillah (sav)

yamndak.i hatrrlanyd1. Hz. Safvan, kendisinden bir zerre kadar fark

gormedigi can dostu Cuayl'e: "Gel, gidelim Hassan b. Sabit'ten intikam

alahm. Vallahi, biz Resultillah'a ondan 90k daha yak.mtz", dedi. Hz.

Safvan'm teklifi, Cuayl b. Stiraka'nm hi9 ho~una gitmedi. Ancak bunu

Resulilllah bana emrettiginde yapabilirirn, diyerek ona baghhgtn kuralmt

hatrrlattl. Bununla da kalmayarak, sakm sen de Resultillah (sav)

emretmedik9e boyle bir ~eyi asia yapma diyerek slkl slklya tembihledi.

Ancak Safvan, Cuayl'm o sila tembihine bir ttirlti anlam veremedi.

<;iinkii Hasan'm bu iftirast sadece kendisiyle smrrh kalmlyor, Hz.

Peygamber'in ak-pak masum zevcesine de dil uzatlyordu. Hem de

iftirayla namusunu lekelemekle kalmaiD.l~, ~iiriyle bedevi diyerek hakaret

de etmi~ti. Birine eyvallah dese bih~; ya ikincisi, ya fiyfinctisti artlk sonu

gelmeyecek, insanlar arasma 9Ikacak yiizii kalmaiD.l~tl zaten. Bazen

agzmdan birka9 ID.lsra ~iir ka9rrsa da Hasan'a ~iirle kar~tltk verecek gti9te

degildi.

Safvan b. Muattal bir glin Hassan b. Sabit'in fizerine klhciyla

ytirtiytip ona bir darbe indirerek ~u beyti soylemi~tir: "Su lab~ darbesini

Uluslararasi Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

al benden, 9iinkii ben, bana hicvedilince ~air olmadzgzm i9in, $iir

soyleyemem." Olay Resuliillah (sav)'a bildirilince, 0 da Hassan ile Safvan

b. Muattal'1 yanma c;agrrd1. Safvan: "Ya Resuliillah, bani hicvetti. Bana

90k eziyet etti, bu yiizden ben de vurdum." cevabiDl venni9tir. Resuliillah

(sav) Hasan'a "Ya Hassan! jyi davran!" deyince, Hassan "Ey Allah'm

Resulii, bunu sana bzrakzyorum" dedi. Bu sefer Resuliillah (sav) yarasma

kar§Ihk olarak "Beyraha" diye bilinen Hudeyleogulla!IDlll k6§kiinii ve

Klbt! bir cariye olan Sirin'i ona verdi. Sirin, ResulUllah (sav)'in oglu olan

ibrahirn'in annesi Mariye'nin klz karde§idir. (Zeheb!, Siyeru Alami'n­

Nubela 2/545-546.)

Safvan b. Muattal'in ba9ta Hz. Peygamber ve Medine halkl, sahabe

arasmda ozel bir giiven ve sevgisinin olrnas1, ifk mihnetini sabrr ve

basiretle atlat1lmasma onemli katkllar sagladt. Eger toplum nezdinde ona

kar91 duyulan giiven, o kadar agrr iftirayt ta91yabilecek degerbilirlik ve

itibar olrnasayd1 belki de ona tepkiler ve tahammiil bu diizeyde

kalrnayabilirdi.

Safvan b. Muattal hakklnda onu aklaytp tezkiye eden on ayetin

nazil olrnas1yla sahabe arasmda tartl§masiZ derecesini yiiceltmi§tir. Bu

ayetler bir yandan Hz. Ai9e (ranha)'yle ilgili ve onu aklarm§sa diger yan­

dan da Safvan b. Muattal ile de ilgilidir ve onu da aklami§trr. Buna

ilaveten Hz. Peygamber (sav)'in Hz. Ay9e (ranha)'yle aym ifadeyle; "Ben

onun hakkznda ancak hayzr biliyorum" ibn Hibban, 10/13) ifadesiyle

tezkiye etmesi, Hz. Peygambere yaklnllk derecesini de gosterir.

Uluslararasi Ad1yanwn Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

Allah (cc), ifk iftiras1yla kar~1 kar~1ya kalan ashab1 yedi kat

goklerin i.izerinden inzal ettigi ayetleriyle aklaYip pakllklarm1 klyamete

kadar cihana ilan etmi~tir. Mti.nafiklann as1ls1Z ifk iftiralanna kar~1 yerleri

ve gokleri ~ahit tutarak aklarru~tlr. i:fic mihnetiyle imtihan edilip

kazananlan Iayamette kadar, okunarak ibadet edilen ve okunmas1 sevap

olan ayetlere konu olma · ~erefiyle ~ereflendirmi~tir.

ifk mihnetinin dogrudan ilk muhatab1 Hz. Ai~e ile Hz. Safvan'drr.

Ancak Hz. Peygamber (sav), her ikisinin ifk mi.bnetiyle birlikte ifke

bula~an diger ashabm mihnetlelini de c;ektiginden onun mihneti hepsine

denktir. Hz. Ebu Bekir de aym durumdaydt, bir yandan klzrnm diger

yandan Resuliillah'm 1strraplan aynen ona da yanstyordu. Her samimi

Mtisli.iman., ifk ac1smdan mutlaka bir ~ekilde ac1 c;ekmi~tir.

Cenab-1 Hakk'm sahabeyi smad1~ ifk milinetini ba~ararak

dereceleii yiikselenler oldugu gibi kaybedenler de olmu~tur. Cti.nkii

Cenab-1 Hak, iftiray1 duyan erkek ve kadm mi.iminlerin htisnii zanda

bulunup "Bu apac;lk bir iftiradrr" demeleri gerektiginden sorumlu

olduklanni hatrrlatlyor. Onlardan bir klsm1 bu sorumlulugu yerine

getirrnediler. Aksine gorevleri o~ayan iftiraYI dilden dile aktardtlar.

Bilgi sahibi olmadlklan bir konuyu a~zlannda geveleyerek bir di.i~tince

niteligi varm1~ gibi etrafa yayarak gtinaha ortam hazrrlad1klan ic;in

~iddetle ele~tirildiler.

Uluslararasz Adtyaman Sa.fvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywnzt .

Safvan b. Muattal (ra), sevgilisi.Iiin golgesi · olmaya h~yatrm

adayacaktl ve oyle de yapti: Hz. Peygamber Efendimizden aynlmlJOr ve

ozel sorulanru soruyordu. Bir gtin izin alarak ~oyle bir soru sorar:

- Y a Resulullah, senin bildigin benim bilmedigim bir ~eyi sana

sormak istiyorum, Efendimiz:

- Nedir? Sor .

. - Gece ve gtindtiz saatlerinde namaz lalmanm mek:ruh oldugu bir

saat var rmdrr? Efendimiz:

- Sabah namaziiD laldlktan sonra gtine~ bir rmzrak boyu

yiikselinceye kadar namaz lalma! Ci.inkii bu saat ~eytana tapanlann ibadet

saatidir. Gtine~ tam orta-da iken namaz lalma s;tinkti o zaman cehennemin

klz1~t1~ ve kap1lanmn as;1ldl~ zamandrr. Gtine~ banya meyledince namaz

lal! Bu namaza melekler de ~ahit olur. ikindi namaziiD laldlktan sonra

gtine~ batlncaya kadar namaz kllma, buyurmu~tur. (Ahmed b. Hanbel,

5/312; Hakim, 3/594; ibn Racer, 6/306)

Hz. Peygamber (sav), Safvan b. Muattal (ra)'1 emir, yasak veya

herhangi bir bilgiyi Medine hallana duyurma gorevini yerine getirmekle

gorevlendirirdi. Bu gorevi yapan Safvan (ra): "Peygamber Efendimiz

(sav) beil.i ktip ve testilerde burma ~arab1 yapmamarmz1 ilan etmeye

gonderdi" hadisiyle bunu anlatrr.

Uluslararasr Adryaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

Safvan b. Muattal (ra), Hz. Peygamber (sav)'in en yalamnda

olabilen ve onun ozel ya~aYJ~mdaki srrlan haklanda bilgi sahibi olan bir

sahabid~. Bu yakmhguu rivayet ettigi ~u hadisi ~erif anlatrr.

Peygamber Efendimiz (sav) ile bir yerde geceleyin konaklarm~tik.

Gece namazlill nasll kildtgun seyrettim; Y ats1 namaillll kilchktan sonra

uyudu, gece yans1 uyandt Al-i imran suresinin son on ayetini okudu ve

uyudu sonra kalktt, di~lerini misvakladt abdest aldt ve iki rekat namaz

kildt. Klyarm IDI, riikftu mu, yoksa secdesi mi daha uzundu bilmiyorum.

Namazdan sonra uyudu biraz soma tekrar uyandt, Al-i imran suresinin

son on ayetini ok:udu ve kalktt, mi~vak kullandt, abdest aldt ve iki rekat

namaz kildL Yine kiyamt IDI ri.ikftu mu yoksa secdesi mi hangisi uzundu

bilmiyorum. Y attt ve tek.rar kalktt once yapttk.lannm ayruslll1 tekrar etti,

bu ~ekilde on bir rekat tehecctit namazt kiliDI~tt." (Ahmed b. Hanbel,

5/312; Taberam, Mu'cem, 8/52-53)

Ashab-1 Kiram Hazretleri, Resulullah'a olan yalanhklan geregi

her tiirlu slkinttlanm, sevin9lerini onunla payla~rrlardt. Ebu Said (ra)'den

rivayet edilen bir hadisi ~erifbu duruma anlatl:

Safvan b. Muattal ile lianuru Peygamber Efendimize bir

sorunlanm arz ederler. Peygamber Efendimiz; Safvan (ra)'a ve hammma

nafile ibadetlerde a~mya ka9mamalanru, ev i~lerini ve ili~kilerini bu

sebeple aksatmamalanru tavsiye etmi~tir.

Uluslararast Adtyaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywm1

8. ifk Sonras1 Hz. Safvan b. Muattcil (ra)

ifk oncesi Hz. Peygamber (sav)'m en yakmmda olanlardan biri

olan Hz. Safvan b. Muattal, ifk sonrasmda da aym duruinunu korudu.

Hatta beraatt, Allah tarafmdan indirilen ayetlerle tasdik edildikten sonra

sahabe arasmda Kur'an-1 Kerim'e konu oldugundan dolaYI daha ustiin bir

derecesi oldugu goziiyle bakilmasma ve daha saygm bir yerinin olmasma

sebep oldu.

Hz. Safvan b. Muattal (ra), ifk sonras1 tiim sava$1ara katilmi$

cepbeden cepheye kO$ffiU$tur. Her sava$ta c;:e$itli onemli aktif gorevler

yUklenmi~tir. Kat1ldigi sava§larda onun her sava~ta yaptrgt orduyu

geriden takip ederek gozetleme gorevinin yam srra en on saflarda cesur

bir asker olarak sava$mi§trr. Baz1 sava$larda da ordunun bir kanadllll

yoneten komutan daha sonralan ise miifreze ve ordu komutanltgt gibi

gorevler yapmr§trr.

Hz. Safvan b. Muattal'in ic;:kiyi yasaldayan ayetin nazilinden sonra,

Hz. Peygamber (sav)'in ernriyle nelerin ic;:ki ve haram, nelerin de ic;:ki ve

haram olmadtgllll ac;:Iklayan bilgileri halka duyurmak ic;:in gorevlendirdigi

bilinir. Hz. Safvan b. Muattal, bu gorevi geregi Medine sokaklanm

dola§arak halka: "Kiiplerde mayalanzp bekletilerek yapzlan nebiz denilen

it;ldyi yapzp it;melerinin haram oldugunu ve yasaklandzgznz" ilan etmi§tir.

(Hakim, 3/594; Musned, 2/292; ibn Racer, 6/306)

UluslararasJ Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

9. Safvan b. Muattal (ra) Kiirz b. Cabir (ra) Seriyyesinde

Hz .. Safvan b.. Muattal, bahadtr, cesur ve kuvvetli gens: bir

sahabiydi. Bu ozelliklerinden dolayt Medine donemi boyunca butUn

seriye ve harplere kat1ld1. 0, kahramanhk ve bahadtrhgJ.yla baz1 sava~ ve

seriyyelerde on plana <;J,kar. Bu ozelliklerinden dolayt da acil durumlarda

gonderilen hizh birliklerde gorevlendirilmi~tir. Bu seriyyelerden biri de

Kfuz b. Cabir Seriyyesi'dir.

Hicretin altmc1 ytlmda Hz. Peygamber (sav), Hudeybiye Seferi'ne

<;J.k:madan hemen once, bir bedevi topluluk Medine'ye gelerek islam'a

girdiler. Bunlar yoksulluktan bedenleri za)flf, hastahkh, sttmah ve

karmlan ~i~mi~ peri~an bir durumdaydtlar. Hz. Peygamber (sav) bu

bedevi gurubun yeniden saghklanna kavu~malan i<;in iyi beslenip

iyile~meleri maksadtyla devletin develerinin yaytldt~ temiz havah yere

gitmelerini emretti.

Bedevi grubun orada deve siiruyle beslenip temiz ve serin havada

saghklanna kavu~malanru istiyordu. Onlar da gittiler, lasa slirede

hastahklan iyile~ti, zaytf ve <;elimsizlikleri ~i~nianhk ve kuvvete donu~tii.

Ancak bedevilerin saghklarma kavu~up dururnlanrun diizelmesiyle

birlikte k.endilerine yapllan bu samimi iyiligin kar~Iltgmda en igren<; bir

nankorlUk omegini gosterdiler.

Bedeviler, Hz. Peygamber'in gorevlendirdigi develerin ba~mdaki

<;obanm gozline, diline dikenler batlrarak i~kence yapnlar, el ve ayaklarmi

kesip en feci bir bi<;imde oldtirdtikten sonra develeri de <;ahp ka<;tllar. Bu

Uluslararas1 Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywnu

aclkl1 olaym Medine'de duyul.mas1 lizerln.e Hz. Peygamber, hemen

i9lerinde Hz. Safvan b. Muattal'm da oldugu yirmi ki~ilik bir suvari

mufreze birligi hazirladl.

Hz. Safvan b. Muattal, ifk oncesinde oldugu gibi sonrasmda da

kendisini Hz. Peygamber'in en yakmlarmdan biri olarak goriirdii. Hatta

uzak diyarlardan gelip sigmillgi islam'1 ve en zor giinlerinde onu en

yalamyla denk tutan ovgii dolu sozlerinden dolaYI Peygamber (sav)'e

daha 90k sevgi ve yalanhk duyuyordu. Ugruna ailesini, kabilesini ve

dogup biiyiidiigu yurdunu terk ettigi islam'I ve onun kutlu peygamberini

~imdi daha 90k seviyor ve daha 90k baglilik duyuyordu. Gorunillde

uzaklarda, gurbetlerde ya~1yordu. Ancak o, sevgili peygamberinden

uzaklarda ya~adigi omriinii gurbette saYJyor, dedesinin ve babasmm

Mekke hikayelerini dinleyerek islam'a ozlemle ya~ad1gi giinlerini bo~a

ge9mi~ saYJp haYJflamyordu.

ifkin hayra bakan yiiziinii gormeye 9ali~rrdL Yuce Allah'm ifk ile

sosyal tebriyenin hikmetlerini dii~iiniirdii. Kendisine layik gorulen Kuran­

I Kerim' de amlma gibi en yiice rutbeye 90k sevinirdi. Diger yandan da

kazandigi bu yiice makami koruyamama korkusuyla her giiniinii daha iyi

yapnia ve daha giizeli ba~arma ko~u~turmalan i9inde ge9irirdi.

Hz. Safvan b. Muattal, Cehennemden koruyacak sevgilisinin ~u

soziinii kendisine rehber edindi. "iki goz vardrr ki, cehennem ate~i onlara

dokunmaz: Allah korkusundan aglayan goz ve Allah yolunda geceyi

nobette ge9iren goz." (Tirmiz!, Fedailu'l-Cihad, 1639)

Uluslararasi Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

Allah yolunda geceyi nobette ge9irrnek ivin uzaklara ta uzaklara

gitti. Smrrlann ~n uzagma, en mihnetlisine, en me~akkatlisine gitti. Ate~in

yakmayacagi bir goziinlin olmas1 ic;in mUminleri gozetleyen bir murabtt

olarak uzaklarda c;ok uzaklarda, ancak sevgililerinin arasmda ~ehit dti~ti.i.

10. Hz. Safvan b. Muattal (ra) Ermenistan Fethinde

Abid ve zahid bir asker olarak Medine'de islam'a hizmete

ba~layan Hz. Safvan b. Muattal, daha sonralan komutan olarak bu

hizmetini stirdtirdti. Hayatmi adadtgi sevgilisi Resultillah 'm yo lunda onun

stinnetini ya~ama tek gayesiydi. Bunun ic;in ba~anb askerliginin yam sua

zahitlik yolunun da mahir bir yolcusuydu.

Hz. Safvan b. Muattal, ~absiyetinin merkezine islam•a samimi

inancm1 ve Hz. Peygamber•e derin sadakatini alu, mtitevaz1 ki~iliginin

yam sua gerektiginde cesaretin en canlt orneklerini veren biridir.

Fakirlere, zor durumda olanlara yardun eder, misafirlere ikramda

bulunurdu. Az konu~ur, az konu~mayt tavsiye ederdi. Ba~kalannm

bakla.na titizlikle uyar, stirekli Hz. Peygamber•i ornek alud1. Ho~gorti,

kararlillk, isti~are ve insan baklanna saygtsl onun en belirgin

ozelliklerindendi.

Hz. Safvan b. Muattal, iyaz b. Ganm komutasmda el-Ceziredeki

islam fetihlerine katddt. iyaz b. Ganm onu ve Habib b. Mesleme•yi 639

ytlmda el-Cez1re smrrlan ivindeki Samsat'a gonderdigi birliklere komutan

tayin etti. (Valadi, 2/436)

Uluslararast Adtyaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

Hz. Safvan b. Muattal, 640 )'llmda Eirnenya sava:~lanna kattldt ve

Samsat fethedildi. Fetihten sora bir Silllf karakolu olan Samsat'ta

yerle~erek Ermeni ve Bizans Slllflanrun kesi~irn yerinde bir murab1t

olarak ya~ad1. Hayatmm geri kalan lasmmda Slllflan gozetleme ve

koruma gorevini yaptl. Dii~man hazrrhk ve saldmlanm siirekli kontrol

altmda tutmak ic;in gerektiginde alanc1 birlikleriyle dii~manm ic;lerine

kadar akmc1 birlikleriyle ilerler, saldmlar diizenleyerek kuvve-i

manevilerini c;okerterek, onlardan gelebilecek saldmlan onlerdi.

Hz. Muaviye (ra) doneminde Bizans'a kar~I yaptlan biiyiik bir

sava~a sm1r birlikleri olarak askerleriyle katrld1. Bu sava~ta iistiin

kahramanl1k ve ba~anlar gosterdi. Hatta sava§ta ayaguun lanlmaslill

aldrrmadan sava~a devam etmesiyle iinlenmi~tir. Sefer donu~u altm1~

ya~larmda iken ikamet ettigi smrr ribatt olan Frrat nehri kenarmdaki

Samsat'a donerken rahatsiZhg-I artt1. Samsat yakmlanna vardtgmda ~ehre

ula~amadan §ehit oldu ve oraya defuedildi.

Hz. Safvan b. Muattal, Samsat'ta ganp degildir, gurbette hie;

degildir. <;iinkti o, oz yurdundan, oz yuvasmdan koparak asrrlar sonra

gelecek biz sergililerine, en sevdigi, canmt feda ettigi sevgilisinin

mesajm1 ula~t1fdt. Kadir§inas olan onun sevgilileri as1rlardrr onu severler,

i~te o da kendisini c;ok sevenlerinin arasmdadrr. Onun katlandtg-I

rnihnetler, me~akkatler ve s!lantilar o lcutsi mesajm bize ula§ma arac1drr.

Allah'm rah.met, merhamet ve islam medeniyetinin nimetlerini bize alatau

o kutsal nur oluguyla bize hakki ula~trran o sahabi-1 celile minnettanz.

Bizi, biz yapan islam'I, onun yiice ahlalom ve cennet vataru onun elinden

UluslararaSI Ad1yama11 Safvan Bin lvfuattal ve Ahlak Sempozyumu

emaneten devraldlk ve aym hassasiyetle gelecek nesillere devretmek

gorevimizdir. .

Hz. Safvan b. Muattal, islam '1 sevdi, onun ugrunda her zorluga

gogiis gerdi ve cam pahasma bize teslim etti. Bizim de onu sevmemiz ve

emanetine sahip <;lkarak aym co~ku ve titizlikle · gelecek nesillere

ula~tmnamiZ emanette emin olmamizm zorunlu geregidir.

Allah, Safvan b. Muattal'a rahmet eylesin. HtUis bir Musli.iman

olarak her zaman Resulullah'm en yakmmda yerini ald1, ifk mihnetini

gogusledi. Mucahit olarak sava~tan sava~a ko~arak ya~ad1. Emanet olan

bedeniyle imtihan oldu, kmk ayagJ.yla sava~tl ve sevgilisinin yolunda

yiiruyerek ona kavu~tu. Allah, salih amel i~leyenlerin amelini kar~1hks1z

buakmaz.

Hz. Safvan b. Muattal (ra), omri.iniin sonuna kadar s1mr

karakollarda du~manm tecaviizUnden korumak ic;in nobet tutmu~tur. Slnlf

boylannda sava~a hazu bir asker olarak kl~la ve karakollarda ikamet

etrni~tir. Allah yolunda cihat yaparak kalbi imanda gii<;lii, kuvvetli ve

ibadete bagll tutarak daimi itaatte kllmak i<;in ribatlarda ya~am1~tu.

Biryandan dirii ve vatarn savunurken diger yandan da Musliimanlann

birlik ic;inde ya~amalanm saglamaya c;:ah~m1~tu.

Kur'an-1 Kerim'in ribat yap1lmasilll emreden ~u ayetin emnm

yerine getirmek ic;in Samsat'a yerle~mi~tir. "Ey iman edenler! Sabrediniz,

sabu yan~mda bulununuz, cihat ic;:in smularda nobet beldeyiniz ve

Allah'a kar~1 gelmekten sakillln ki kurtulu~a eresiniz." (Al-i imran, 200)

Uluslararasz Adzymiwn Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

Samsat smrr karakolu olan ribatta akmc1 komutanb.~ yaptt~ srrada ~ehit

dii~mii~tiir.

Hz. Safvan b. Muattal, sava~m olmad1~ zamanlarda topluma

hizmet maksath sosyal gorevleri alii ve bunlan co~kuyla yerine getirirdi.

Omegin Hz. Peygamber (sav), bazen Medine'de bir bilgiyi halkla

payla~mak onlara duyurmak isterdi. Toplumu ilgilendiren yeni nazil olan

bir emir veya yasak bilgisinin duyurulmas1 veya sava~a hazrrbk gibi

olaganiistii bir durumun ortaya t;Ikt1gmda halka duyurulmas1 gibi r;e~itli

duyurulann ilanmda gorev al.rrn~trr.

Sonur;

Hz. Safvan b. Muattal ve onun kahramam oldugu ifk olaYJ,

sonur;lan ar;1smdan islam tarihinde onemli bir yere sahiptir. ifk olaymm

ardmdan ilgili ayetlerin bildirilmesi ve sorumlularm cezalandmlmasma

kadar ger;en bir ayhk siirede Hz. Peygamber (sav)'in sahabeyle isti~areleri

islam'm istikbale hiikmetmeye on hazrrhklan niteligindedir. Dam~tt~

kimselerin hemen hepsi Ai~e'nin masum oldugunu dii~iindiiklerini

belirtmeleri, sahabe toplumunun yap1s1 hakkmda onemli bilgi ve davram~

bir;imlerini bize gosterir.

insam manevi alanda en hizh ve emin yiicelten belalar ile

imtihandrr. Sahabeler en bi.iyiik belalarla imtihan edilmi~ bu imtihanlarda

ba~anh olarak sahabe olmu~lardrr. imtihanm bi.iyi.ikli.igu oranmda elde

edilen dereceler de bi.iyiir. Bunun ir;in en bi.iyiik belalara maruz olanlar

once Peygamberler, sonra da fazilette onlan takip edenlerdir. Resuli.illah

Uluslararas1 Adryaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

(sav) bir hadis-i §eriflerinde: "insanlar iyinde en agu imtihana yekilenler

Peygamberlerdir.. Sonra srrastyla (riitbeleri) onlan takip edenler, sonra

onlan takip· edenlerdir.· K.i§i dinine gore muptela kllmrr (imtihana yekilir).

Eger dininde salabetii ise imtiharu (bela ve musibetleri) da agu olur. Eger

dininde gev§ek ise o oranda imtihan edilir. Bela o kimseyi devamh takip

eder. Nihayet onu brrakmcaya kadar kul, yeryi.iziinde hataslZ yiiriim.eye

ba~lar." (Si.inen-i ibni Mace, 2/1321, 1331, 1335)

Resuli.illah son peygamber ve kainatm seyidi oldugundan dolayt

imtiham da en buyi.ik olandrr. Sahabeleri de onunla birlikte yilelere ve bu

bi.iyi.ik. imtihanda derecelerine gore hisselere sahiptirler. Bunun i9in

sahabeye amellerin sevab1 ve uhrevi fazilet aytsmdan yeti~ilemez. Onlarm

omi.ir1eri klsa, amelleri az da olsa, bir daki.kalanna bir ytlda yeti§i1emez.

Her saatleri, o bir ytlhk ibadet sevab1 kazanan neferin bir saati

hi.ikmi.indedir. Bu hususta pek 90k benzer hadis-i §erif vardrr. (Bk.

Ramfiz, (935, 1076, 1150, 1152, 1233, 1430, 1443, 1583, 606, 1637,

1643, 3665, 5796). Bu hadisler peygamberlerin ve onlarla beraber o

belalan gogusleyen sahabenin ne bi.iyi.ik imtihandan ge9tiklerini gosterir.

Allah (qc)'m her bir ismi k~ndi hi.iki.im ve manasiiD gormek ve

gostermek ister. Her ismin hi.ikmi.intin geregi olarak Allah, bi.ittin

isimlerinin mana ve hi.iki.imlerinin geregini icra eder ve ediyor. ~afi ismi

kendi mana ve hi.ikmi.ini.i gosterip icra etmek i9in nasil hastahg-I

gerektiriyorsa, Rezzak ismi de ayhgm olmasiiD gerektirir. Muhyi ismi

hayatl iktiza ederken, Mi.imit ismi oli.irni.i ve oli.ime arac1 olan vesileleri

ister. insan, musibet ve slkmtllara maruz kahrken diger yandan da isimler

Uluslararasi Ad1yaman Safi,an Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

sabnelenmektedir. Kainatta i§leyen tertip ve sebepler vas1tas1yla i§ ~orme

kurah geregi bir neticeye ula§mak i9in bu tertip ve sebepleri yerine

getirmekle mtimkiindtir. Belalar insan i9in bir zahmettir, ancak neticesi

olan riitbeler bir rahmettir.

Namaz kllmak nefse bir zahmet gibi goriinse de, dtinyevi ve

uhrevi faydalan rahmettir. Oru9 tutmak nefse bir eziyet ve zahmet olsa da

sonucu kalp ve ruhun inki§af edip letafet kazanmas1, kabir ve ahirette

cennet kazandrrd1~ i9in sonucu rahmettir. Bu a91dan baklld1~da

musibetler ve dtinyevi Sikmt1lar nefis ve cisim i9in birer elem ve azap olsa

da sabrr ve metanetle isyan etmeden ba§armak hem dtinyevi hem de

uhrevi buytik bir kazanytlr.

Sababe ve velayet gibi ytice makamlann o nurlu ve tath meyveleri

ancak zabmet ve eleminden soma tadllabilir. Bu zahmet ve sebep

perdeleri, ilah1 isimlerin terbiye ve talirni i9indirler. Y ani elem ve slklnt1

irntihanlan o isimlerin perdelerini a9ar ve anla§llmasllll saglar. Sahabenin

maruz kald1g1 slklntl ve imtihana bu a91dan bakllmahdrr. Dtinyaya

gonderildikleri o mukemmel istidatlarm inki§af etmesi, ger<;ek klymet ve

degerini bulmas1 i9in i§lenmesi ve imtihana tabi tutulmas1d1r. Bu imtihan

esriasmda baz1 slklnt1 ve me§akkatler <;ekilir, ancak neticede insan-1 kamil

olup cennete laylk bir klymet kazanrr.

Bibliyografya

I. Ahmed b Hanbel, Miisned, (tah. Suayb Arnavut), Miiessesetii'r-Risale, Beyrut,

1996-2001

Uluslararas1 Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

2. Belazun, Ebu'I-Hasen b.Yahya b. Cabir, Ensabu'l-E~raf, Beyrut, 1417

3. Bubari, EbU Abdullah Muhammed b. isroail, es-Sahih, Riyad, 1419, Daru's­

Selam Yaymlan

4. Canan, ibrahiro, Hadis Kulliyatt Kutiib-i Site Terciime ve $erhi, Ak<;ag Yay.

Ankara, 1995

5. Hakim, Ebii Abdullah en- Nisabfui, Mustedrek, Beyrut, 1335/1916

6. ibn Abdilberr, Ebu Orner Yusuf b. Abdullah, el-istiab fi Ma'rifeti'l-Ashab,

Beyrut 1328.

7. ibn Esir, Ebii'l-Hasen Ali b.Muhammed b.Muhammed, Usdu'l-Gabe fi Marifeti

's-Sahabe, Beyrut, 1414/1993

8. ibn Hacer el-Askalani, $ihabuddin Ahmed b. Ali, el-isabe Fi Temyizi's-

Sahabe, M1srr, 1328

9. ibn Hi~am, Ebfi Muhammed Abdulmelik, es-Siretii 'n-Nebeviyye, Beyrut, 1995

10. ibn ishak, Muhammed, es-Sire, (tab. Muhammed Hamidullab), Konya,1981

11. ibn Kesir, Ebu'l-Fida ismail, el-Bidaye ve'n-Nihaye, thk. Ahmed Ebu Hakim

vd., Beyrut 1992.

12. ibn Mace, Muhammed b.Yezid el-Kazvini, es-Sunen, Riyad, 1419, Daru's­

Selam Yaymlan

13. ibn Sa'd, EbU Abdullah Muhammed b. Sa'd b. Meni'ez-Ziihri, et-Tabakatii 'I

Kubra, Mlsrr,l308

14. ibn Sa'd, Muhammed, et-Tabakatii'l-Ki.ibra, Beyrut 1985.

15. Muslim, Ebfi'l-Huseyn Muslim b.Haccac; es-Sahib, Riyad, 1419, Daru's- Selam

Yaymlan

Uluslararas1 Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu

16. Nesa!, Ebu Abdirrahman Ahmed b. ~uayb; es-Sunen, Riyad, 1419, Daru's­

Selam Yaymlan