Adim-Adim Uygulamali AutoCAD Kitabi
-
Upload
asparagas2007 -
Category
Documents
-
view
591 -
download
14
Transcript of Adim-Adim Uygulamali AutoCAD Kitabi
GİRİŞ
Autocad Programını Çalıştırdığınızda;
Programı çalıştırdığınızda karşınıza bir Startup menüsü gelir. Bu menüden bazı
ayarları yapıp öyle çalıştırabilirsiniz. Ama biz bu kısmı anlatmayı şimdilik gereksiz
buluyoruz. Amacımız Teorik bilgilerle kafamızı karıştırmak yerine biran evvel
uygulamalara geçmek istiyoruz. İleride ihtiyaç duyduğumuzda diyeceğiz ki “şimdi
şöyle bir şeye ihtiyacımız var dönelim startup menüsünden şunları ayarlayalım”
vs.
Siz “Start from scratch” (sıfırdan başla) seçiliyken “Ok” tuşuna basınız karşınıza
Program açılır ve bir sonraki sayfada olduğu gibi bir pencere açılır.
Kısaca bir göz atacak olursak;
Standart Araç çubuğu (standard toolbar)
Üzerinde diğer Windows tabanlı programların menüsü bulunmaktadır. Tabii ki
ilave bir kaç buton da bulunuyor. Bu butonların hepsi açıklanacaktır.
Object Properties Araç Çubuğu:
Bu çubuk üzerinde Çizimimizin katmanı, çizgi rengi, çizgi tipi, çizgi kalınlığı gibi
nesnel özellikler bulunmaktadır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 2
Pull Down Menü
AutoCAD’de sık kullanılan komutlar ve bazı standart menüleri içerir.
Draw Araç Çubuğu
Çizim komutlarını içerir
Modify Araç Çubuğu
Düzenleme komutlarını içerir
Komut Satırı
Her türlü klavye bilgilerinin girildiği kısımdır.
İmleç
Farenin hareket ettirdiği artı şeklindeki işarettir
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 3
Çizim Alanı
Çizim yapabileceğiniz alanı gösterir. Sizin zemin siyah olabilir. Ben özellikle
beyaz yaptım. Bu alanı üzerinde çizim yaptığınız kağıt olarak düşünebilirsiniz.
Dolayısıyla bu kağıdın boyutlarını ayarlama imkanınız var. Bu ayar 420x297 mm
olarak ayarlanmıştır. Yani A3 olarak ayarlanmış. Çok önemli değil bu ayardaki
zemine A0 boyutunda bile çizim yapabilirsiniz. İstediğiniz çizimin istediğiniz
kısmını istediğiniz ebattaki bir kağıda çizdirebilirsiniz. Buna rağmen bu kağıt
ayarının doğru ayarlanması faydalıdır ve ileride anlatılacaktır.
Bilindiği gibi XY eksen takımının (Analitik Düzlemin) 4 bölgesi var 1. bölgede
hem X hem de Y değeri pozitiftir. Ekranın sol alt köşesinde bulunan ve XY ile
yönleri belirtilen ikon dikkatinizi çekmiştir. Bunun anlamı şu: Ekranın sol alt kısmı
orijin olmak üzere sağ taraf X yönünü yukarı taraf ise Y yönünü göstermektedir. O
halde bizim ekran XY eksen takımının 1. bölgesinde oluyor. Tabii ki ekranı
kaydırarak diğer bölgelere yani X ve Y nin eksi olduğu bölgelere de ulaşabiliriz.
Fareyi ekran üzerinde gezdirirken imlecin bulunduğu yerin koordinatları ekranın
sol alt kısmında belirir. Mesela yukarıdaki resimde imleç X yönünde 236.9983
mm, Y yönünde ise 97.8833 mm lik uzaklıkta bulunuyor. Ondalık hanesinde dört
basamak bulunması gereksiz ama şimdilik dokunmayalım sırası geldikçe
ayarlamalar yapacağız.
Ön Hazırlık Bilgileri;
1- Ekranın altında bulunan “Command” yazılı olan yer bizim için çok
önemlidir. O kısımda bizden istenen ne ise ona cevap vermemiz gerekir.
Mesela Command yazıyorsa bizden yeni bir komut istiyor anlamına gelir.
Tutup ta bir nokta tanımlarsak hata mesajı verir. Bizden ne istediğini
anlatmak için uygulamalı örneklerle bunu izah etmeye çalışacağız
2- Bir komuta girmenin bir çok yöntemi olabilir. Bu komutu ilk
kullandığımızda bütün yöntemler belirli bir düzende gösterilecektir.
Örn: Command: LINE (L) <Draw/Line> (Çizgi
komutu)
LINE : Komutun adı ve klavyeden yazılışı
: Enter anlamına geliyor
L : Komutun kısa adı
: Komuta Fare ile tıklayıp girmek istediğimizde tıklanacak buton
sembolü
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 4
<Draw/Line> : Bu komuta Pull Down menü’de bulunan Draw
menüsünün altındaki Line seçeneğine tıklayarak ta girebileceğimizi
gösteriyor.
Özetlersek; mesela Line komutuna dört ayrı yoldan girebiliyoruz. Akla
şöyle bir soru gelebilir niye bu kadar seçenek koymuşlar?. Sebep şu;
AutoCAD’ in eski versiyonlarında komutun tam adını yazıyorduk daha
kolay olsun diye baş harfini yazmanız da yeter demişler ve ikinci bir yol
ortaya çıkmış. Tabii burada her komutun adını ezbere bilmen gerekiyor
diye AutoCAD’ in yeni versiyonlarına butonlar koydular böylece siz
üzerindeki sembole bakıp ne komutu olduğunu anlıyor ve fare ile tıklayıp
girebiliyorsunuz. Bunun da başka bir olumsuz özelliği var o da şu:
Düşünün yüzlerce komut var her birini ekranın bir köşesine açarsak ne
olur? Tabii ki ekranda yer kalmaz. O halde sık kullanılan Çizim
komutlarını ve düzenleme komutlarını ekranın sol tarafına yerleştiririz
diğer komutlara da Pull Down menü’den girebiliriz. Görülüyor ki
komutlara hangi yoldan ulaşırsak ulaşalım hepsi aynı kapıya çıkıyor. Tek
fark ulaşma ve kullanma kolaylığıdır.
3- Bir komuta girildiğinde herhangi bir aşamasında onu tamamen iptal etmek
isterseniz klavyeden “Esc” tuşunu kullanabilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 5
BÖLÜM 1
AUTOCAD 2000-2002 ve 2004 ile
2 BOYUTLU ÇİZİM UYGULAMALARI
Bu kısımda Autocad’in 2 boyutlu çizim yöntemleri ele alınacaktır. Bu
bölüm Autocad eğitim merkezlerinde TEMEL SEVİYE AUTOCAD,
CAD 1 (Computer Aided Design 1), BDÇ 1 (Bilgisayar Destekli Çizim 1),
2D AUTOCAD isimlerinden biriyle anılır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 6
UYGULAMA -1-
Birinci uygulamayla başlayalım. Çizim kolaylığı olması açısından köşelere
numaralar verilmiştir. Çizime herhangi bir köşeden başlayabiliriz. Bu çizim
için sadece LINE komutunu kullanacağız.
Command: LINE (L) <Draw/Line> (Çizgi komutu)
Command: _line Specify first point: (1 nolu köşe için fare ile ekranın sol alt
köşesine yakın bir yeri tıklayınız)
Specify next point or [Undo]: (2 nolu noktayı belirlemek bir ölçüye bağlı
olduğundan ve oluşacak çizgi 0° lik yatay bir çizgi olacağından önce
F8 tuşuna basarak yada ekranın en altında bulunan ORTHO tuşunu
basılı hale getirerek fare imlecinin ucunda beliren geçici çizginin düz
olmasını sağlayın. Fareyi hiçbir tuşuna basmadan sağa doğru yani 2
istikametine doğru biraz kaydırıp bırakın ve klavyeden) 80 yazıp
enter tuşuna basın. (İşte 80 mm lik çizgiyi çizdik.)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 7
Specify next point or [Undo]: (Bu sefer 2-3 arasındaki çizgiyi çizmek
istiyoruz fareyi biraz aşağı kaydırıp geçici çizginin dikey konuma
ve 3 yönüne doğru gelmesini sağlayıp) 20 yazıp enter yapın.
Herhangi bir yanlışlık olursa U yazıp enter yapabilirsiniz.
Specify next point or [Close/Undo]: (Fareyi sağa doğru yani 4 yönüne doğru
çekin ve) 30 yapın.
Specify next point or [Close/Undo]: (Fareyi yukarı doğru yani 5 yönüne
doğru çekin ve) 80 yapın.
Specify next point or [Close/Undo]: (Fareyi sağa doğru yani 6 yönüne doğru
çekin ve) 20 yapın.
Specify next point or [Close/Undo]: (Fareyi yukarı doğru yani 7 yönüne
doğru çekin ve) 30 yapın.
Specify next point or [Close/Undo]: (Fareyi sola doğru yani 8 yönüne doğru
çekin ve) 80 yapın.
Specify next point or [Close/Undo]: (Fareyi yukarı doğru yani 9 yönüne
doğru çekin ve) 20 yapın.
Specify next point or [Close/Undo]: (Fareyi sola doğru yani 10 yönüne
doğru çekin ve) 30 yapın.
Specify next point or [Close/Undo]: (Fareyi aşağı doğru yani 11 yönüne
doğru çekin ve) 80 yapın.
Specify next point or [Close/Undo]: (Fareyi sola doğru yani 12 yönüne
doğru çekin ve) 20 yapın.
Specify next point or [Close/Undo]: (Şimdi iki seçeneğimiz var istersek
fareyi aşağı doğru yani 1 yönüne doğru çekip) 30 yapabiliriz.
(yada) C
C Close komutunu kullanmış oluyoruz, yani kapat
anlamına geliyor. Bulunduğumuz noktayı yani 12 noktasını bitiş noktasına
yani 1 noktasına birleştir anlamına geliyor. Böylece çizimin iki ucunu
kapatolmış oluyor.
U Undo komutunu yani yapma anlamındaki komutu kullanmış
oluyoruz. Dolayısıyla son yaptığımız işlemi iptal ederek geri alıyor, bir
önceki aşamaya dönmüş oluyoruz.
NOT: C yapıp bitirdmişseniz otomatik olarak komuttan çıkıp
Command mesajına dönecektir. Ama diğer türlü çizimi tamamlamışsanız
o zaman tekrar
NOT: LINE komutu ana komutlardan biridir. Ana komutlar her zaman
Command mesajı çıktığında kullanılır. Fakat Close ve Undo komutu Alt
komutlardır. Bunlar LINE komutunun alt komutlarıdır ve LINE komutu
kullanılırken görünürler. Bu tür alt komutlar ileride göreceğimiz bazı ana
komutların altında da çıkacak. Bunları kullanmak istediğimizde baş
harflerini yazıp enter yaparız yada farenin sağ tuşuna basıp çıkan
menüden seçeriz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 8
Yaptığımız çizimi kaydedip saklayalım
Ekranın sol üst köşesinde bulunan FILE menüsünü açın ve SAVE veya
SAVE AS seçeneklerini kullanarak kaydedin.
SAVE seçeneğini seçmişseniz ve mevcut çiziminizin daha önceden tanımlı
bir adı varsa aynı isim üzerine anında kaydeder.
SAVE seçeneğini seçmişseniz ve mevcut çiziminizin daha önceden tanımlı
bir adı yoksa ve SAVE AS seçeneğini seçmişseniz şöyle bir menü çıkar.
File name yazan yeri tıklayıp UYGULAMA1 yazın ve Save butonuna
basın.
Eğer Çiziminizi kaydetmek istemiyorsanız ve silmek istiyorsanız fare ile
şekli seçip klavyeden Delete tuşuna basınız. “İyi de nasıl seçeceğimi
bilmiyorum” diyorsanız haklısınız. Yaklaşık 8 çeşit SEÇME YÖNTEMİ
var bunların hepsi anlatılacak ama şimdi sadece iki yöntemden bahsedelim.
1- Fare ile tek tek seçersiniz. Seçtiğiniz kısımlar kesik kesik olacaktır.
2- Çizimin sağ üst köşesini ve sol alt köşesini tıklayarak bir pencere ile
seçersiniz
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 9
UYGULAMA -2-
İkinci uygulamada Line komutunun değişik bir kullanımı üzerinde
durulacaktır. Line komutuna girildiğinde ve bir nokta tıklandığında geçici
bir çizgi çıkıyor ve bu çizginin yönünü fare ile belirliyorsunuz. Eğer sadece
yatay ve dikey konumlar elde etmek istiyorsanız, F8 tuşuna basarak
ORTHO ON yapılıyordu. Eğik bir çizgi çizmek isterseniz (2-3, 3-4, 11-12,
16-16 gibi) F8 tuşuna tekrar basıp ORTHO OFF yapıp bu eğiklik fare ile
kısmen sağlanabilir, ama hiç bir zaman tam olarak sağlamak mümkün
olmadığından koordinat bilgilerini girerek bunu gerçekleştirmek gerekir.
Haydi uygulayalım;
Command:
Command: _line Specify first point: (1 nolu köşe için fare ile ekranın sol alt
köşesine yakın bir yeri tıklayınız)
Specify next point or [Undo]: 1. uygulama olduğu gibi 55 mm lik çizgiyi
çiziniz
Specify next point or [Undo]: @20,25 (3 nolu nokta tanımlandı)
NOT: Virgül “,” ile Nokta “.” Arasında çok önemli farklar vardır. Sakın
karıştırmayın.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 10
Specify next point or [Close/Undo]: @20,-25(4 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @55,0 (5 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @0,40(6 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @-15,0(7 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @0,30(8 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @15,0(9 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @0,50(10 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @-25,0(11 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @-35,-25(12 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @0,-20(13 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @-30,0(14 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @0,20(15 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @-35,25(16 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @-25,0(17 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @0,-50(18 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @15,0(19 nolu nokta tanımlandı)
NOT: @ işaretini yapabilmek için klavyeden Alt Gr ve Q tuşlarına
birlikte basın. Eğer çıkmıyorsa Caps Lock tuşuna basarak küçük harf
yazma moduna geçip tekrar deneyin. Yine çıkmıyorsa Ctrl, Alt ve Q
tuşlarının üçüne birden basın. Yine çıkmazsa Ctrl tuşunun üstünde
bulunan Shift tuşuyla birlikte 2 tuşuna basın bunlardan biriyle mutlaka
çıkacaktır. Bir diğer kesin yöntem ise şu: Alt tuşunu basılı tutun 64
yazın ve bırakın.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 11
Specify next point or [Close/Undo]: @0,-30(20 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @-15,0(21 nolu nokta tanımlandı)
Specify next point or [Close/Undo]: @0,-40 ya C
tanımlandı)
Yukarıda girdiğimiz koordinatlardan bazısını
örnek alarak açıklayalım. Mesela 4 nolu
noktayı tanımlarken; @20,-25 yazdık
burada @ son noktadan (3. noktadan) itibaren
anlamına geliyor. 20, X yönündeki mesafe
olup; -25, Y yönündeki mesafe anlamına
geliyor. Başka bir ifadeyle XY koordinat
sisteminin orijinini son bulunduğunuz
noktaya koyup bir sonraki noktanın X ve Y cinsinden
koordinatlarını giriyorsunuz.
Şimdide 12 nolu noktayı tanımlarken yazmış
olduğumuz @-35,-25 ‘in ne anlama geldiğine
bakalım. @ yazmakla XY eksen takımını son
bulunduğumuz noktaya yani 11 nolu noktaya
yerleştirdiğimizi düşünüyoruz. -35 yazmakla –X
yönünde 35 mm gittiğimizi ve -25 yazmakla –Y
yönünde 25 mm gittiğimizi tanımlıyoruz. Tabii
ki bu tanımlamanın neticesi 12 nolu noktayı
oluşturuyor.
NOT: 4-11, 12-15, 16-1 arasındaki çizimleri yaparken uygulama 1 deki
yöntemi de kullanabilirsiniz. Hatta daha da hızlı çizmiş olursunuz.
NOT: Bir noktayı tanımlamak için @ işaretini kullanmakla XY eksen
takımının orijininin son girilen noktaya oturduğunun kabul edildiğini
söyledik. Bu kullanıma rölatif (relative) koordinat sistemi deniyor. Yani
bağıl yada göreceli anlamına geliyor.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 12
Bir nokta tanımlamak isterken bir başka (son girilmiş olan) noktayı referans
aldığınız için bağıl olmuş oluyor. Peki @ işaretini kullanmadan doğrudan
doğruya koordinat değerlerini girersek ne olur?
Eksen takımının orijini ekranın sol alt köşesi olarak kabul edilir ve o
noktaya göre XY değerleri değerlendirilir. Örneğin: 5. noktayı belirlemek
için @55,0 yerine sadece 55,0 yazarsak yukarıdaki gibi olur. Referans
olarak son kullanılan noktayı almadığından ekranın sol alt köşesini referans
aldı ve
bu köşeden X yönünde 55, Y yönünde 0 gidip belirlenen noktayı 5.nokta
kabul etti. Bu tür koordinat sistemine Mutlak koordinat sistemi denir. Eğer
bunu yanlışlıkla yapmışsanız U yaparak bir adım geriye dönebilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 13
UYGULAMA -3-
Çizgilere ait sadece XY bilgileri elimizde olmayabilir. Bu uygulamada
görüldüğü gibi bazı çizgilerin boyu ve açısı verilmiş. O halde öyle bir
yöntem olmalı ki @ işaretinden sonra X ve Y cinsinden koordinat girmek
yerine çizgi boyu ve açısı cinsinden değerler yazılmalı. Arasına da “,”
yerine başka bir ayıraç kullanılmalı ki diğerinden farklı olduğu anlaşılsın. O
halde uygulayarak görelim;
2. uygulamanızı kaydedin ve silin veya yeni bir sayfa açın.
Command:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 14
Command: _line Specify first point: 1 nolu köşe için fare ile ekranın sol alt
köşesine yakın bir yeri tıklayınız (veya klavyeden 50,50 gibi bir
değer de yazabilirsiniz. Böylece ilk noktayı mutlak koordinat
sistemine göre tanımlamış olursunuz. Yani orijini ekranın sol alt
köşesi olarak kabul etmiş olursunuz.)
Specify next point or [Undo]: 2. noktayı belirlemek için 1. veya 2.
uygulamadaki yöntemi kullanabilirsiniz yada yeni yöntemimizle
@90<0
@ işaretinden anlıyoruz ki XY eksen takımı son girilmiş olan (1 nolu) noktaya
koyulacak ve çizgi boyu ile açısı verilerek 2 nolu nokta tanımlanmış
olacak. Bu çizginin açısının sıfır olduğu görülmektedir. Arada
bulunan “<” işareti ise sadece bir ayıraçtır yoksa küçüklükle
büyüklükle alakası yoktur.
Specify next point or [Undo]: 2-3 arasındaki çizgi fareyle tam olarak
belirlenemez veya X ve Y mesafeleri
belli değil. Dolayısıyla tek seçenek çizgi boyu ve açısı cinsinden
yazacağımız @50<60 Burada yine XY eksen takımının
orijinini son girdiğimiz 2. noktaya taşıdık ve hiç döndürmedik. 2-3
çizgisinin açısının 600 olduğu görünmektedir. Aynı mantıkla
diğerlerinide yaparsak;
Specify next point or [Close/Undo]: @21.97<90
Specify next point or [Close/Undo]: @50<120
Specify next point or [Close/Undo]: @90<180
Specify next point or [Close/Undo]: @40<225 yada @40<-135
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 15
Specify next point or [Close/Undo]: @75<0
Specify next point or [Close/Undo]: @52<270
Specify next point or [Close/Undo]: @75<180
Specify next point or [Close/Undo]: @40<315 yada @40<-45
C
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 16
UYGULAMA -4-
Command:
Command: _line Specify first point: 100,100 (Başlangıç noktası olarak
klavyeden giriniz)
Görüldüğü gibi @ işareti kullanmadığımızdan mutlak koordinat sistemi
olarak algıladı ve XY eksen takımının orijinini ekranın sol alt köşesi olarak
kabul etti. O halde aynı orijini kabul edecek şekilde şeklimizi çizelim.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 17
Specify next point or [Undo]: 150,100
Specify next point or [Close/Undo]: 150,150
Specify next point or [Close/Undo]: 200,150
Specify next point or [Close/Undo]: 200,180
Specify next point or [Close/Undo]: 50,180
Specify next point or [Close/Undo]: 50,150
Specify next point or [Close/Undo]: 100,150
Specify next point or [Close/Undo]: 100,100
Görüldüğü gibi bu yöntem en zor olanıdır. Çünkü sürekli olarak hem X
değerini hem de Y değerini akılda tutmak zorundasınız. Burada girilmesi
gereken değerleri size hazır verildiği için kolay gelebilir ama verilmeseydi
her seferinde 0,0 noktasına göre hesap yapacaktınız. Şimdi düşünebiliyor
musunuz 1. uygulamadaki yöntemin kolaylığını. F8 tuşuna basıp ORTHO
ON yaparak sadece fare ile çizginin yönünü belirleyip çizgi boyunu
yazıveriyordunuz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 18
UYGULAMA -5-
Bu uygulamada yine çizgi komutunu inceleyeceğiz. Fakat çizgi çizmenin de
ötesinde pek çok özelliği olan bir komuttur bu. Komuta girdikten sonra
karşımıza çıkan alt komutlarla yay çizimi, farklı kalınlıkta çizgi çizimi vs.
gibi kolaylıklar sağlar. Bu çok yönlülüğünden dolayı adına Polyline
denmektedir. Pline olarak ta kısaltıldığı olur.
Command: PLINE (PL) <Draw/Polyline> (Çok Yönlü Çizgi
Komutu)
Specify start point: Başlangıç noktasını belirleyiniz. (1 nolu köşeyi fare ile
belirleyiniz)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: Bir
sonraki noktayı belirleyiniz (2 nolu noktayı bilindik bir yöntemle
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 19
belirleyin mesela F8 tuşuna basıp ORTHO ON olduktan sonra
fareyi sağa çekerek ve 98 yazarak belirleyebilirsiniz yada @98,0
yazarak belirleyin çünkü X yönünde 98, Y yönünde 0 gidildiğinde 2
nolu nokta bulunur. Yada @98<0 yazarak belirleyin çünkü boyu
98 açısı 0 olan bir çizgi çiziyorsunuz. Hatta dördüncü bir yöntem
daha olabilirdi ama 1 nolu noktayı fare ile belirlediğimizden bu
noktanın X,Y cinsinden koordinatlarını tam olarak bilmiyoruz. Eğer
bilindik bir nokta girseydik mesela 1 nolu noktayı girerken fare ile
değil de 100,100 yazarak belirleseydik bahsettiğimiz dördüncü
yöntem kullanılabilirdi ve 198,100
belirleyebilirdik)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: @24,34
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: @0,42
yada F8 açıkken yukarı doğru 42
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: A (Arc
yani yay moduna geçtik)
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: @-44,0 yada F8’i aç sola doğru 44
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: L (tekrar çizgi moduna döndük)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: @0,-32
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: @-35,0
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: @0,12
NOT: Görüldüğü gibi eğer ilk nokta değilse, bir noktayı belirlemek için 4
yöntem var. Şartlara göre bunların hepsini kullanabileceğimiz gibi sadece
birini kullanmak zorunda olduğumuz durumlarda bulunabilir. Açılı
çizimlerde genelde tek yöntem kullanılır.
Bu aşamadan sonra bu yöntemler üzerinde fazlaca durulmayacaktır. Ama
siz çizeceğiniz çizgiye bakarak hangi yöntemleri uygulayabileceğinize
karar vereceksiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 20
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: A
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: @-40,0 yada F8 yöntemiyle
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: L
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: @0,-56
yada F8 yöntemiyle yada açısal yöntemle @56<270 yazarak
yadaaaa... tabii ki C yazarak. Çünkü Close yani kapat seçeneği
burada da var.
Polyline komutunu kullanırken istediğimiz zaman yay moduna geçiyoruz ve
yayımızı çiziyoruz tekrar çizgi moduna geçip çizgi çizmeye devam
edebiliyoruz. Dikkat etmişseniz Yay moduna geçince bir sürü seçenek
karşımıza çıktı. Biz ise bunlardan en kolay olanını tercih ettik. Demek ki biz
aynı ölçülerdeki ve aynı konumdaki yayı bir kaç yöntemle çizebilirdik.
Bazan da bu yöntemlerin sadece birini kullanmaktan başka şansımız
olmayabilir. O halde diğer yöntemleri de öğrenmekte fayda var. Son
çizdiğimiz yayı tekrar inceleyelim. Şöyle bir yazı çıkmıştı.
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]:
Specify endpoint of arc or : Yayın son noktasını belirleyin yada
Angle : A Açısını belirleyin
Center : CE Merkezini Belirleyin
Direction : D Yönünü belirleyin (Bundan kasıt, bulunduğunuz
noktadan teğet geçecek çizgi için ikinci bir nokta belirliyorsunuz. Bu
yönteme hemen hemen hiç ihtiyaç duymazsınız)
Radius : R Yarı çapını belirleyin
Second Pt : S İkinci noktasını belirleyin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 21
Bir yaya ait 9 tane referans bilgisi vardır ve bunlardan en az 3 tanesini
kullanmak suretiyle bir yay çizilebilir. Bu 9 referanstan 6 tanesi aşağıdaki
şekil üzerinde gösterilmiştir. Diğerleri ise;
Diameter : Çap
Start : Başlangıç yani bu şekil için 8 nolu nokta. Yay moduna
geçtiğimiz anda bulunduğumuz nokta yay için başlangıç olarak
kabul edildiğinden bu seçeneği tekrar koymuyor.
Lenght : Boy (Yayın ilk noktası ile son noktası arasındaki mesafe.
Yarım daire için bu boy çap ile aynı olur.)
Peki biz 5 nolu uygulamada 8 nolu nokta üzerindeyken Arc moduna
geçtiğimizde hangi yöntemi kullandık?
Bulunduğumuz nokta yay için
başlangıç noktasını teşkil etti ve
biz F8 ile ORTHO ON yaptık
böylece yarım daire olduğunu
yani açısının 180 olduğunu
belirtmiş olduk. Son olarak fare
ile sol tarafa dönüp
40
noktayı da belirlemiş olduk ve
yay tamamlandı. Kısaca; Start,
Angle ve End referans bilgilerini
belirtmiş olduk.
Close : Kapat yani son
bulunduğunuz noktayı ilk nokta
ile birleştirin.
Halfwidth: Çizgi kalınlığını
belirleyin (seçilirse kalınlığın
yarısı belirtilecek)
Line : Çizgi moduna geri döner
Undo : U son yaptığınız işlemi geri alır
Width : Çizgi kalınlığı belirtmek için seçilir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 22
UYGULAMA -6-
Bu uygulamada bir çam ağacı çizilecektir. Boyları sırayla 40, 30, 25 ve 30
olan dört adet çizgi çizilecektir. Ama bu çizgilerin başlangıç ve bitiş
kalınlıkları değiştirilerek ağaç şekli kazandırılacaktır.
Bu kalın çizgilerin içinin dolu veya boş olması sizin elinizde. Buradaki
şekilde içinin boş olduğu görünüyor. Siz çizerken muhtemelen içi dolu
görünecektir. Çünkü AutoCAD programı değiştirilmediği müddetçe FILL
modu ON olarak durur. Ne demek bu? Yani doluluk seçeneği ON olursa bu
ve buna benzer birkaç uygulamada içi dolu görünüm arz eder. Boş olmasını
istiyorsanız OFF seçeneğini aktif yapacaksınız. Peki bu ayarları nasıl
yaparız? Yani bu ON/OFF seçenekleri hangi komutun altında derseniz,
Şöyle;
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 23
Command: FILL FILL ON/OFF <ON>: on veya off yazıp seçersiniz. Size bağlı. İsterseniz Bu
komuta hiç dokunmayın ON konumunda kalsın.
Command: PLINE (PL)
Specify start point: Fare ile rastgele bir nokta belirleyin. Ama ekranın alt
kısmına yakın olsun
Current line-width is 0.0000
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: w
Specify starting width <0.0000>: 20
Specify ending width <20.0000>:
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: ORTHO
ON yapın yani F8’i açın ve fareyi yukarı doğru çekip 40 yapın.
Aşağıdaki işlemleri de aynı mantıkla yaparak diğer üç çizgiyi
tamamlayın.
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: w
Specify starting width <20.0000>: 80
Specify ending width <80.0000>: 40
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 30
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: w
Specify starting width <40.0000>: 60
Specify ending width <60.0000>: 30
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 25
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: w
Specify starting width <30.0000>: 40
Specify ending width <40.0000>: 0
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 30
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 24
Peki, akla şöyle bir soru gelebilir. Diyelim ki; PLINE komutuna girip çam
ağacını çizmeden önce FILL modunu OFF yaptık ve içi boş bir ağaç ortaya
çıktı. Bu aşamada FILL modunu ON yaparsak ne olur? Ağacın içi dolarmı?
Hayır hemen dolmaz ama,
Command: REGEN (RE ) Çizimi tekrar oluştur.
Komutunu kullanarak yapabiliriz. Çünkü REGEN komutu
REGENERATION (tekrar üretme) kelimesinin kısaltılmasından geliyor.
Bu komutu kullandığınız anda çizilmiş bütün çizimler kaldırılıp yeniden
çiziliyor. Yeniden çizilirken de en son ayarlara göre çiziliyor. Son ayarımız
ON olduğuna göre artık içi dolu hale dönüştürülecektir. Bu komutu arada
bir kullanarak görüntüdeki pürüzlülüklerini giderebilirsiniz.
NOT: LINE komutu ile çizilen bir çizim ile PLINE komutu ile çizilen
bir çizim arasında temel bir farklılık vardır. LINE ile çizilen çizimler
parçalı; PLINE ile çizilen çizimler ise bütündür. Mesela bir
dikdörtgeni LINE komutuyla çizin, diğerini de PLINE komutuyla
çizin. ESC tuşuyla komuttan çıkın yani “Command” konumuna geçin
ve fareyi kullanarak 1. dikdörtgenin üzerine tıklayın. Sadece
tıkladığınız çizgi seçilmiştir diğer üç çizgi seçilmez. Aynı işlemi 2.
dikdörtgende de yapın dört çizginin de seçildiğini göreceksiniz. Dört
tane kibrit çöpünü bir araya getirerek yapılmış bir kare düşünün, birde
uzun bir telin bükülerek yapıldığı bir kare düşünün. Kibritten yapılan
kare bir nesnedir ama dört ayrı parçadır. Telden yapılan kare de bir
nesnedir ama tek bir parçadır. Yay komutu başlı başına bir ana komut
olmasına rağmen PLINE komutunun bu bütünlük özelliğinden dolayı
ayrıca PLINE ana komutunun bir alt komutu olarak ta kullanılabilecek
şekilde tasarlanmıştır. İşte temel farklılık bu ama bu farklılığın getirdiği
önemli avantajlar var. Bunlar yeri geldikçe anlatılacak ve fark
edilecektir. Bazı çizimleriniz üzerinde bir işlem yapmak istersiniz ama
olmaz. Sebebi LINE komutu yerine PLINE komutu ile yapmış
olmanızdan yada tam tersi olmasından kaynaklanır. Böyle bir ayrıcalık
sık sık olmaz ama nerelerde olacağı ise, ilgili diğer komutlar geldiğinde
izah edilecektir. PLINE ile çizilmiş bir çizimi LINE ile çizilmiş hale
nasıl dönüştürebiliriz onu görelim.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 25
Command: EXPLODE <Modify/Explode> (Patlatma
komutu)
Bu komutu kullanmak çok basittir. Komuta girince bir kutucukla birlikte
“Select objects:” yani nesneyi seçin mesajı gelir. Patlatmak istediğiniz
nesneyi seçer Enter () tuşuna basarız hepsi bu kadar. Şimdi siz de PLINE
ile çizilmiş olan dikdörtgeni patlatın LINE ile çizilmiş dikdörtgenden hiç
bir farkı kalmadı. Hatta farklı çizgi kalınlıklarında çizmişseniz onlar bile
yok olur. Bunu anlamak için çam ağacını patlatın ve inceleyin. Üst üste
koyulmuş 4 adet çizgi haline gelecektir. Patlatma komutu bazan başka
yerlerde de işe yarar ileride anlatılacaktır.
LINE ile çizilmiş bir çizimi de PEDIT komutu kullanarak PLINE ile
çizilmiş hale dönüştürebiliriz. Ama isterseniz ihtiyacımız olduğunda bunu
yapalım ki hatırda kalsın.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 26
UYGULAMA -7-
Command: PLINE (PL)
Specify start point: Şeklin sol alt köşesinden başlayacağımızı düşünerek
ekranda münasip bir yeri tıklayınız.
Current line-width is 0.0000
Specify next point or [Arc/Halfwidth/Length/Undo/Width]: @112,0 (yada
F8 açıkken fareyi sağa çekin ve 112 yazın yeter)
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: a
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: @14,14
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: L
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 27
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 52
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: a
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: @-14,14
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: L
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 112
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: a
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: @-14,-14
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: L
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: 52
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: a
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: @14,-14
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Secondpt/Undo/
Width]: ( Bu son enter komuttan çıkmak içindir)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 28
Command: CIRCLE (C) <Draw/Circle/center,radius>
(Daire Komutu)
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Dairenin
merkezini belirlememizi istiyor. Koordinatlarını bilmediğimiz için
bilindik bir yere, mesela sol yan taraftaki çizginin ortasına çizip
sonra taşıyacağız. Dolayısıyla daireye merkez belirlemek için fare ile
sol yan çizginin ortasına gelin ve sarı renkli bir üçgen sembolünü
gördüğünüzde sol tuşu tıklayarak seçin.
Specify radius of circle or [Diameter]: 16 (Dairenin yarı çapını
belirledik)
Böylece daireyi de çizdik şimdi sıra bu daireyi asıl yerine taşımaya geldi.
Command: MOVE (M) <Modify/Move> (Taşıma Komutu)
Select objects: Taşımak istediğimiz nesneleri seçmemizi istiyor. Daireyi
seçin
Select objects: (Başka varsa seçmeye devam edin diyor. Ama Yok. O
yüzden yapıyoruz )
NOT: Eğer dairenin merkezini belirlemek için sol yan çizginin
ortalarında gezinirken üçgen işaretini göremiyorsak bunun üç
nedeni olabilir;
1- Çizginin ortasına yeterince yaklaşamamışızdır. Fareyi çizginin
ortasına yakın bir yerde aşağı yukarı oynatın.
2- Osnap modu yani nesne kenetleme modu kapalı olabilir. F3
tuşuyla yada ekranın en altında ortalarda OSNAP yazan yere
tıklayarak kontrol edebilirsiniz. <osnap on> yani tuş basılı olmalı
3- Hala olmuyorsa yine OSNAP yazan yere gelin ve sağ tuş yapıp
settings seçeneğini seçin ve midpoint kutucuğunu seçili konuma
getirin.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 29
Specify base point or displacement: Bizden bir referans noktası istiyor.
Yapabilirseniz dairenin merkezini tıklayın. Ama isterseniz ekran
içinde herhangi bir yeri tıklayabilirsiniz.
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
F8 açıkken ve fare sağa doğru yönlenmişken 40 yapın.
Şimdi birinci daireyi de tamamladık. Sıra geldi ikinci daireye. Mevcut
dairenin bir kopyasını alıp 60 mm sağına kaydedersek işlem tamam olur. O
halde;
Command: COPY (CO) <Modify/Copy> (Kopyalama Komutu)
Select objects: Daireyi seçin
Select objects:
Specify base point or displacement, or [Multiple]: Dairenin merkezini seçin
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
60 (F8 açıkken ve fare sağa doğru yönlenmişken)
NOT: Select Objects, nesneleri seçin anlamına gelir. Bu mesaj çok sık
karşınıza gelecektir. Çünkü düzenleme komutlarının hepsinde çıkar.
Seçme yöntemlerinden birini kullanarak (ki şimdiye kadar sadece
ikisinden bahsettim diğerlerinide anlatacağım) seçersiniz ve seçme işlemi
bitince de yapmalısınız ki bir sonraki aşamaya geçsin.
NOT: Görüldüğü gibi taşıma işleminde iki referans nokta soruyor ve
birinci noktayı ikinci noktaya gelecek şekilde nesneyi taşıyor. Ev
taşırken nakliyeci size ne soruyor?. Nereden nereye taşıyacağını
sormuyormu? İşte bu noktalarda bunları belirlemek için soruluyor.
NOT: Move komutu ile Copy komutu, kullanım açısından aynıdır.
Aynı mantıkla çalışır. Sadece biri taşıma yapar diğeri kopyalama, o
kadar. Tabii ki copy komutunda ekstra bir Multiple özelliği var ama
kullanım mantığı açısından aynı olduğunu vurgulamak istiyorum.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 30
Şimdide dairenin eksen çizgilerini çizip tamamlayalım. LINE komutunu
kullanabiliriz. Tabii ki bu sizin için artık çok kolay yalnız incelik
şurada; çizgilerin başladığı ve bittiği noktanın koordinatlarını
bilmiyoruz yaklaşık olarak belirleyeceğiz ama dairenin merkezinden
geçmek şartıyla o halde beraber yapalım;
Command: LINE
LINE Specify first point: Soldaki dairenin merkezine gelin ve sarı yuvarlak
işareti görün. Fareyi sola doğru kaydırırken kesik bir çizgi
vasıtasıyla tam yatayda ilerlediğinizi görün ve makul bir noktayı
seçin
Specify next point or [Undo]: F8 açıkken sağa doğru kayarak diğer noktayı
seçin
Specify next point or [Undo]:
LINE Specify first point: Soldaki dairenin merkezine gelin ve sarı yuvarlak
işareti görün. Fareyi yukarı doğru kaydırırken kesik bir çizgi
vasıtasıyla tam düşey eksende ilerlediğinizi görün ve makul bir
noktayı seçin
Specify next point or [Undo]: F8 açıkken aşağı doğru kayarak diğer noktayı
seçin
Specify next point or [Undo]:
LINE Specify first point: Sağdaki dairenin merkezine gelin ve sarı yuvarlak
işareti görün. Fareyi yukarı doğru kaydırırken kesik bir çizgi
vasıtasıyla tam düşey eksende ilerlediğinizi görün ve makul bir
noktayı seçin
Specify next point or [Undo]: F8 açıkken aşağı doğru kayarak diğer noktayı
seçin
Specify next point or [Undo]:
Şimdi eksen çizgilerinin çizgi tipini değiştirelim. Önce Object Properties
Araç çubuğunda bulunan ve By Layer yazan kısmı bir inceleyelim. Üç tane
By Layer yazan bölüm vardır. En soldaki nesnelerin renklerini, ortadaki
çizgi tiplerini ve en sağdaki de çizgi kalınlıklarını belirlemede kullanılır.
Çizgi kalınlığının görünebilmesi için ekranın altında bulunan LWT
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 31
butonunun seçili olması gerekir. Çizgi tipi bölümünü açın ve bizim
aradığımız eksen çizgisinin var olup olmadığını inceleyin eğer yoksa
öncelikle bunu bir kereye mahsus yüklememiz lazım. Other seçeneğini
tıklayın, Load seçeneğini seçin. Bir liste çıkacak burada AutoCAD’de
kullanılabilecek çizgi tiplerini adıyla ve sembolüyle göreceksiniz. Bizim
aradığımız çizgi tipi “Center” olacak. Bulup seçin ve OK deyin.
Yüklendiğini göreceksiniz. Bu menüden tekrar OK deyip çıkmadan önce
“Current Scale Factor” seçeniğini inceleyin buradaki katsayıyı
değiştirerek kesik çizginin boşluklarını be boyutlarını ayarlayabilirsiniz.
Böylece çıktı alacağınız kağıdın ebatlarına uygun ölçekler yakalamanızı
sağlar. Siz şimdilik dokunmayın ve OK yapın.
Dairenin içindeki çizgileri seçtikten sonra bu menüyü açın ve CENTER
isimli çizgi tipini seçin. ESC ile çıkabilirsiniz. Çizgilerin adı değiştiği halde
kesik oldukları fark edilmiyorsa, az önce bahsettiğimiz scale faktör’ünü
değiştirebilirsiniz.
NOT: Object Properties bölümünde bulunan renk, çizgi tipi ve
kalınlık ayarlamanın ortak bir mantığı vardır. Mesela renk değiştirmeyi
ele alalım. Bir nesne seçiliyken gelip buradan kırmızıyı seçersek, sadece
seçilen nesnenin rengi kırmızı olur. Ama hiçbir nesne seçili değilken
kırmızıyı seçersek, bundan sonra çizeceğim nesneleri kırmızı renkte çiz
demiş oluruz. Bu özellik Offis programlarındaki yazı yüksekliği veya
fontunu değiştirmede kullandığımız yöntem gibidir. Biz şimdi sadece
seçtiğimiz çizgilerin eksen çizgisi yani kesik çizgi olmasını sağladık.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 33
HASSAS KENETLEME NOKTALARI
Bundan sonraki çalışmalarımız için sık sık ihtiyacımız olan bilgiler var.
Şimdi bunlardan bir kısmını inceleyelim. Bazı çizimleri yaparken bir diğer
çizimin referans noktalarına ihtiyaç duyarız. Mesela iki tane daire çizilmiş
olsun 1. dairenin tam merkezinden 2. dairenin tam merkezine bir çizgi
çizmek istiyoruz. Çizgi komutuna girdiğimizde bizden çizginin ilk noktası
istenir. Bu noktayı 1. dairenin merkezini yakalayarak belirlememiz lazım.
Bunu da tahminen değil tam olarak yakalamamız lazım o halde fare ile
dairenin merkezine yaklaştığımızda sarı renkli bir yuvarlak oluşur. O esnada
tıklarsak tam merkezi yakalamış oluruz. Çizginin ikinci noktası
sorulduğunda bu sefer 2. dairenin merkezinde gezinerek sarı renkli yuvarlak
kutucuğu görüp tıklarız. O halde, bir daire üzerinde bulunan diğer referans
noktaları nelerdir inceleyelim.
Center : Dairenin merkezi
Quadrant : Dairenin 0°, 90°, 180°, 270° lik çeyrek noktaları (daire
üzerinde 4 tane vardır)
Nearest : Yüzey (daire üzerinde sonsuz tane vardır)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 34
Tangent : Teğet (daire üzerinde sonsuz tane vardır)
Şimdide bir çizgi üzerinde bulunan referans noktalarına bakalım.
Midpoint : Çizginin orta noktası
Endpoint : Çizginin uç noktası
Intersaction : İki çizginin kesişim noktası
Perpendicular : Diklik
Extension : Uzantı
Yukarıda anlatılanlar çok sık kullanılır. Ayrıca;
NOT: Tabii ki Yay (Arc) ucu açık bir daire olduğundan dairedeki
referans noktaları yay için de geçerlidir. Aynı zamanda yay üzerinde uç
nokta, orta nokta, kesişim noktalarıda bulunur.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 35
Node : Düğüm noktası yakalama (nokta yüzeyi yakalama)
Parallel : Bir çizgiye paralel çizmede kullanılır.
Insert : Bir blokun referans noktasını yakalar (ileride anlatılacaktır)
Şimdi bir kaç soru sorup cavaplayalım
Soru 1 : Bu referans noktalarına ne zaman ihtiyaç duyarız?
Cevap : Bir çizim yaparken kullandığımız komut bizden bir nokta istiyorsa
yani içinde point geçen bir mesaj çıkıyorsa ihtiyaç duyarız.
Soru 2 : İhtiyaç duyduğumuzda fare ile nesne üzerinde gezinirsek otomatik
olarak hassas noktalar yakalayabilirmiyiz?
Cevap : Evet, Aşağıdaki gibi bir Drafting Settings menüsü var. Bu
menüden daha önceden seçtiklerimizi aktif ve otomatik olarak
kullanabiliriz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 36
Soru 3 : Bu menüye nasıl ulaşılır?
Cevap : Üç yoldan ulaşılabilir. Birincisi ve en pratik olanı; Ekranın en
altında ortada bulunan OSNAP butonu üzerine gelip farenin
sağ tuşuna basıp settings seçeneğini seçerek, ikincisi klavyeden
OSNAP yazarak, üçüncüsü fare ekranın içerisinde iken
SHIFT+SAĞ TUŞ yaptıktan sonra OSNAP SETTINGS seçeneği
ile.
Soru 4 : Hepsi seçili kalsın ne zararı var? Neden bir kısmını seçip diğerlerini
seçili konuma getirmeyelim?
Cevap : Çok mahsuru yok ama yinede sık kullandığınızı seçin. Diğerleri
pasif kalsın çünkü bir nesne üzerinde birden fazla referans noktası
olduğundan istediğiniz noktayı yakalamakta zorlanabilirsiniz. Hatta
bazan hiç yakalayamazsınız.
Soru 5 : Peki, bu menüde aktif olmayan referans noktasına komut içerisinde
ihtiyacımız olsa bu menüye mi dönmemiz lazım?
Cevap : Olabilir. Ama daha pratik yolları var bunlar bir kullanımlıktır. Her
kullanım için tekrarlamak gerekir.
1- Araç çubuklarından “Object Snap” çubuğu aktif ise onun
üzerinden seçebilirsiniz.
2- Standart Toolbar üzerinde bir buton var ona basılı tuttuğunuzda
Aynı liste gelecektir buradan seçerek
3- Klavyeden ilk üç harfini yazarak
4- Shift+Sağ tuş yapıp, gelen menüden seçerek
Soru 6 : Peki otomatik kullanımda fare ile nesne üzerinde gezindiğimizde
referans noktalarına otomatik olarak kilitleniyor. Oysa ki ben bir
nesnenin mesela bir çizginin çok yakınında bulunan bir noktayı
işaretlemek istediğimde farenin imleci çizgiye değdiği için illaki bir
referans noktasına kilitlenmek istemez mi? Bu durumda yukarıdaki
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 37
menüye gidip bütün aktif seçenekleri pasif yapıp işim bitince de
tekrar gelip aktif mi yapacağım?
Cevap : Olabilir. Bu menüdeki Clear all seçeneği ile hepsini pasif yapıp;
Select all seçeneği ile de hepsini aktif yapabilirsiniz, böylece tek tek
uğraşmazsınız. Amaaa ben size çok çok pratik bir yoldan
bahsedeyim. F3 tuşu ile önceden tanımlı tüm referans noktalarını
geçici olarak kapatabilirsiniz. Tekrar F3 tuşuna basarak ta
açabilirsiniz. F3 yerine OSNAP butonuna fare ile tıklayarak ta aynı
işlemi yaparsınız. Bu tuşlar ON/OFF olarak çalışırlar.
Soru 7 : Bu konuda anlatılan tüm bilgiler kafamı karıştırdı. Hiç bir şey
anlamadım ne yapmam lazım?
Cevap : Uygulama -8- de bulunan bütün şekilleri sırasıyla çizmeniz lazım.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 38
UYGULAMA -8-
Bu çizime başlamadan önce OSNAP SETTINGS menüsündeki bütün
seçenekleri seçin
Command: CIRCLE
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Dairenin
merkez noktasını istiyor. D1 dairesinin merkez noktası olsun diye
makul yeri tıklayınız.
Specify radius of circle or [Diameter] <0.0000>: 20 (yarı çapı 20 verdik)
D1 dairesi tamamlandı şimdi bu daireden 3 tane daha kopyalayacağız
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 39
Command: COPY
Select objects: (daireyi seçin) 1 found
Select objects:
Specify base point or displacement, or [Multiple]: M (Birden fazla
kopyalama yapacağımız için Multiple’ı seçtik)
Specify base point: Dairenin yakınlarında rastgele bir noktayı seçin
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
(F8’ i açın ve fareyi sağa doğru hareket ettirdikten sonra) 80 80
mm sağ tarafa bir kopyasını alarak D2 yi oluşturduk ve görüldüğü
gibi hala komuttan çıkmadı bir kopya daha alabilirsiniz demek
istiyor. Niye? Çünkü Multiple’ı seçmiştik ondan )
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
(Fareyi D3 yönüne doğru sürükledikten sonra) 80
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
(Şimdi D4’ü oluşturmak için farenin konumuna ihtiyacımız yok.
Daha doğrusu fare hareketiyle bunu yapamayız. Onun yerine) @80,-
80
Specify second point of displacement or <use first point as
displacement>: (yapıp komuttan çıkıyoruz.)
Command: LINE
LINE Specify first point: L1 çizgisini çizmek için D1’ in üst Quadrant’ını
yakalayın. (Bunu yapmak için fareyi dairenin tepe noktasında
gezdirerek quadrant sembolünü gördükten sonra tıklayın. Ama
eminim ya hiç yakalayamadınız, yada zor yakaladınız. Soru 4’ü ve
cevabını tekrar okuyunuz. Burada siz tek bir quadrant’ı yakalamaya
çalışıyorsunuz ama o bölgede sonsuz sayıda nearest var hep ona
kayıp duruyor. Eğer yakalayamamışsanız iki seçeneğiniz var:
1- Yukarıdaki 5. sorunun cevabında geçen 4 yöntemden birini
kullanarak Quadrant’ı seçin (Bu durumda Quadrant diğerlerine
galip gelecektir) ve ondan sonra tıklayın.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 40
2- OSNAP SETTINGS menüsünden Nearest seçeneğini pasif yapın
(ki bu daha sağlıklı bir seçenek. Çünkü ileride teğet yakalamak
istediğimiz zaman yine sorun olacaktır.)
Specify next point or [Undo]: D2’ nin üst Quadrant’ını yakalayın
Specify next point or [Undo]: (Komuttan Çıkmak için enter yaptık)
Command: (Son çıktığımız komuta tekrar girmek için enter yaptık.
Yani pratiklik olsun diye LINE komutuna bu yolla girdik. Bir
komutu ardışık olarak sık sık kullanmanız gerekiyorsa bu yöntem
çok pratiktir.)
LINE Specify first point: L2’ yi çizmek için D2’ nin sağ tarafındaki
quadran!tı seçin.
Specify next point or [Undo]: D4’ün sağındaki quadrant’ı seçin
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L3’ü çizmek için D4’ün alt tarafındaki quadrant’ı
seçin.
Specify next point or [Undo]: D3’ün altındaki quadrant’ı seçin
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L4’ü çizmek için D3’ün sol tarafındaki quadrant’ı
seçin.
Specify next point or [Undo]: D1’in solundaki quadrant’ı seçin
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L5’i çizmek için D1’in merkezini (center) seçin.
(Farenin imlecini önce daireye değdirdikten sonra dairenin
merkezine yaklaşın ve yuvarlak center sembolünü gördükten sonra
tıklayın)
Specify next point or [Undo]: D2’nin merkezini seçin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 41
Specify next point or [Undo]: D4’ün merkezini seçin (L6 çizildi)
Specify next point or [Undo]: D3’ün merkezini seçin (L7 çizildi)
Specify next point or [Undo]: D1’in merkezini seçin (L8 çizildi)
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L9’u çizmek için L8’ in orta noktasını (midpoint)
seçin
Specify next point or [Undo]: L6’nın orta noktasını seçin
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L10’u çizmek için L5’ in orta noktasını seçin
Specify next point or [Undo]: L7’nin orta noktasını seçin
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L11’i çizmek için D2’nin merkezini (center) seçin.
Specify next point or [Undo]: D4’ün sağ tarafından teğetini (tangent)
yakalayın
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L12’i çizmek için D2’nin merkezini seçin.
Specify next point or [Undo]: D4’ün sol tarafından teğetini yakalayın
Specify next point or [Undo]:
Command:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 42
LINE Specify first point: L13’ü çizmek için D2’nin merkezini (center)
seçin.
Specify next point or [Undo]: D3’ün sağ tarafından teğetini (tangent)
yakalayın
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L14’ü çizmek için D2’nin merkezini seçin.
Specify next point or [Undo]: D3’ün sol tarafından teğetini yakalayın
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L15’i çizmek için D2’nin merkezini seçin.
Specify next point or [Undo]: D1’in alt tarafından teğetini yakalayın
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L16’yı çizmek için D2’nin merkezini seçin.
Specify next point or [Undo]: D1’in üst tarafından teğetini yakalayın
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L17’yi çizmek için L10 ile L14 ün kesiştiği
noktayı (intersection) seçin.
Specify next point or [Undo]: L9 ile L13 ün kesiştiği noktayı seçin
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: L18’i çizmek için L9 ile L14 ün kesiştiği noktayı
seçin.
Specify next point or [Undo]: L10 ile L13 ün kesiştiği noktayı seçin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 43
Specify next point or [Undo]:
Böylece çizim tamamlanmış oldu.
Bu çizimde CENter, QUAdrant, MIDpoint, TANgent, INTersection
noktalarının kullanımlarını gördük. Bu mantıkla siz ENDpoint, NEArest,
PERpendicular, PARallel, EXTension, NODe, INSertion gibi noktaları
da yakalayıp kullanabilirsiniz.
Bu hassas noktaların adlarını yazarken ilk üç harflerini bilerek büyük
yazdım. Çünkü yukarıda geçen 5. sorunun cevabında, bu noktalara girmek
için klavyeden ilk üç harfini belirterek girebilirsiniz demiştim. İşte o ayırımı
yapmak ve vurgulamak istedim. Bazan klavyeden yazıvermek daha pratik
olur.
Bu noktalardan bazılarının kullanımını ele alalım;
Nearest: Biz buna yüzey yakalama demiştik ama aslında en yakın yakalama
anlamına geliyor. Ne demek yani, diyelim ki; bir nesneniz var bu bir
daire olsun. Bu dairenin üzerinde bir nokta yakalamak istiyorsunuz.
Fareyi dairenin üzerine getirdiğinizde normalde daireye sonsuz
küçüklükte yakın bir noktayı yakalayabilirsiniz ve siz bunu gözle
fark edemezsiniz. Oysa Nearest seçeneğiniz aktif ise hemen bir kum
saati belirir ve tam dairenin yüzeyini yani o an imlecinizin
bulunduğu noktaya en yakın olan daire yüzeyini yakalar.
Perpendicular: Diyelim ki; bir çizgi çizeceğiz ve 1. noktasını girdiniz 2.
noktayı girseniz çizgi tamamlanacak. Siz bu 2. çizgiyi öyle bir
noktaya koymak istiyorsunuz ki, oluşacak çizgi bir diğer çizgi ile
90° açı yapsın. O halde 2. çizginin üzerine geldiğinizde bir diklik
işareti belirir ve tıklarsınız olur biter. Bu iki çizgi birleşmeyebilir.
Çünkü dik olabilmesi için ikinci çizgi üzerinde bir nokta mümkün
olmayabilir. O zaman hizasından bir nokta belirler. Deneyin görün.
Parallel: Var olan bir çizgiye paralel çizmek için kullanılır. Kullanımı ise
şöyle; Çizginin birinci noktası girilmiş ve ikinci noktayı öyle bir yere
tıklayacaksınız ki, ekranda bulunan bir başka çizgiye paralel olsun.
O halde bu çizginin üzerine gelip paralel işaretini gördükten sonra
göz kararı ile bu çizgiye paralel olabilecek bir noktaya gidiyorsunuz
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 44
ve bir hayali çizgi belirerek yanında parallel uyarısını verecektir.
İşte yakaladınız. Hemen tıklayın.
Extension: Uç noktası olan bir nesnenin uzantısındaki bir noktayı
yakalamak için kullanılır. Bu sefer daire çizecek olalım. Komuta
girdik. Bizden merkez noktasını istiyor. Bu nokta ise ekrandaki bir
çizginin ucundan aynı doğrultuda ve 20 mm uzaklıkta ise, bu
çizginin önce ucuna geliyoruz uç yakalama sembolü olan kare
kutucuğu görüyoruz ama tıklamıyoruz. Biz bu hareketle bu uçtan
itibaren demiş olduk. Şimdi çizgi istikametinde fareyi kaydırıyoruz
ve extension yazısı ile birlikte uzaklaştığımız mesafeyi ve açıyı
görürüz. Biz bu mesafe 20 olsun dediğimiz için, klavyeden 20
yapın. Böylece Daireye merkez belirlemiş olduk. Artık yarı çapını
vs. girip daireyi tamamlarsınız.
Node: Biz nokta deyince hep bir koordinatı kastettik. Bir de sonsuz
küçüklükte dairesel bir benek düşünün işte O da bir noktadır ve
İngilizcede buna da point diyorlar. Böyle çizilmiş bir noktayı
yakalamak için kullanılır. Çünkü bu bir noktadır. Ucu olmaz, ortası
olmaz, merkezi olamaz ancak kendisi vardır ve kendisini yakalarsa
yeter. Böyle bir noktayı Nearest ile de yakalayabiliriz.
Insert: Bir yazının, blokun referans noktasını yakalar. Çünkü biz yazı
yazarken veya blok oluştururken referans noktaları belirleyerek
yapıyoruz. Bu komutlar ileride anlatılacaktır.
Bu hassas kenetleme konusunda söylenecek sözler bitmedi ama prensibimiz
icabı kullana kullana öğreneceğimizden, şimdilik sırayı diğer konulara
bırakıyorum. İleride tekrar bu konulara döneceğiz.
Şimdi daire komutuna tekrar dönelim. Daire çizmenin 6 yöntemi var sadece
birini kullandık diğer 5 yöntemde önemli. Onları da sırayla inceleyelim.
Daire komutuna girdiğimizde
COMMAND: CIRCLE
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 45
Command: _circle Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan
radius)]: Şeklinde bir mesaj gelir. Burada dairenin merkezini fare ile
veya klavyeden girebilirsiniz.
Bu sefer karşınıza; Specify radius of circle or [Diameter]: Şeklinde bir
mesaj gelir. Bunun anlamı da şu;
Evet merkezi belirlediniz. Şimdide dairenin yarıçapını giriniz. Bir
değer yazıp enter yaparsanız daire tamamlanır. Ama bu son mesajda
bir ifade daha var köşeli parantez içinde yazan Diameter. Bunun
anlamı da şu;
Bu aşamada baş harfi olan D yaparak yada sağ tuş yapıp
diameter’i seçersek dairenin çapını girip tamamlayabiliriz. Şimdi
dönelim ilk mesaja;
İlk mesajda daire merkezi istenildiğinde köşeli parantez içindeki
seçeneklere dikkat edelim. Bunun anlamı ise şu;
Evet sizden bu aşamada dairenin merkezi isteniyor ama bunun
yerine isterseniz bu parantez içindeki seçenekleri kullanarak ta diğer
yöntemlerle daire çizebilirsiniz anlamına geliyor.
Şimdi dairenin altındaki alt komutları inceleyelim.
3p
Üç nokta yöntemi. Dairenin geçeceği üç nokta belirliyorsunuz. Ve bu
noktalardan geçecek şekilde daire çiziliyor.Bu seçenek seçildiğinde;
Specify first point on circle: Dairenin geçeceği birinci noktayı seçin
Specify second point on circle: Dairenin geçeceği ikinci noktayı seçin
Specify third point on circle: Dairenin geçeceği üçüncü noktayı seçin
NOT: Böyle köşeli parantez içindeki seçenekler hemen hemen her ana
komutun altında bulunur. Bunlara da alt komut denmektedir. PLINE
komutunda da bunun gibi alt komutlar çıkmıştı. Bu alt komutlara
girmek için ya ilk harf, ilk iki harf gibi belirleyici bir şey yazarak yada
şağ tuş yaparak seçebiliriz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 46
2P
İki nokta yöntemi. Bu yöntemde iki nokta belirliyorsunuz. Bu iki nokta arası
çap kabul edilerek daire çiziliyor. Bu seçenek seçildiğinde;
Specify first end point of circle's diameter: Daire çapının birinci ucunu
belirleyin
Specify second end point of circle's diameter: Daire çapının ikinci ucunu
belirleyin
3P ve 2P yöntemini deneyebilirsiniz. Diğer yöntemleri beraber
uygulayacağız
Aşağıdaki Uygulamaları Yapabilirsiniz
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 48
Ttr (Tangent, tangent, radius) : Teğet, teğet, yarıçap yöntemi. Bu
seçenekle iki nesneye teğet olacak ve yarı çapı belirli olan bir daire
çizmek için kullanılır.
Uygulama -9- daki şekil –a-‘yı çizelim
Command: CIRCLE
Command: _circle Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan
radius)]: D1 dairesi için bir merkez noktası belirleyin
Specify radius of circle or [Diameter]: 20
Yarıçapı 20 olan bir D1 dairesi çizdik. Şimdi bunun bir kopyasını
alarak D2 dairesini oluşturalım,
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 49
Command: COPY
Select objects:: D1 dairesini seçin
Select objects:
Specify base point or displacement, or [Multiple]: Herhangi bir referans
noktası belirleyin. (dairenin merkezi olabilir)
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
F8 açık iken fareyi sağadoğru çekip 40
D3 dairesini çizmek için;
Command: CIRCLE
Command: _circle Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan
radius)]: T Yada sağ tuş yaparak Ttr yi seçin
Specify point on object for first tangent of circle: D1’in üst sağ tarafında
teğet işaretini görüp tıklayın
Specify point on object for second tangent of circle: D2’nin üst sol tarafında
teğet işaretini görüp tıklayın
Specify radius of circle <20.0000>: 20 (Yarıçapı 20 olsun demiş olduk)
İşte tamam D1 ve D2 ye teğet olan ve yarı çapı 20 olan bir daire çizdik.
Burada D1 ile D2 nin birbirine temas ediyor olması önemli değil arası açık
olabilirdi o zaman D3’ün yarı çapı belirli değerin altına düştüğünde kabul
edilmezdi.
Şimdi aynı yöntemi kullanarak Şekil –b-‘ yi de siz çizin
TTT (Tan, Tan, Tan): Teğet, teğet, teğet yöntemi. Bu yöntemde üç nesne
seçiyorsunuz. Bu üç nesneye teğet olacak şekilde bir daire çiziliyor.
Uygulama -9- daki Şekil –c-‘yi çizelim
Önce, Merkez ve Yarıçap yöntemini kullanarak rastgele D1, D2, D3
dairelerini çizin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 50
Pull down menü’den
Draw/circle/Tan, Tan, Tan yöntemini seçin
Specify first point on circle: _tan to (D1’in sağ tarafını tıklayın)
Specify second point on circle: _tan to (D2’nin üst tarafını tıklayın)
Specify third point on circle: _tan to (D3’ün sol tarafını tıklayın)
Şimdi aynı yöntemi kullanarak Şekil –c-‘ yi de siz çizin.
Yukarıdaki not ile ilgili olarak
yarı çapı 15 olan iki daire çizin ve
merkezlerinin arası 45 olacak şekilde
taşıyın. Şimdi TTR yöntemini
kullanarak ve yarı çapı 60 olan
daireler çizin. Her seferinde küçük
dairelere teğet olacağını
belirteceksiniz. Ama değişik
noktalardan belirterek 8 ayrı yerde
daire çiziniz.
NOT: TTR ve TTT yönteminde teğet belirlerken tıkladığımız nokta
önemli. O yüzden ben üst taraf, sağ taraf gibi yönlendirmeler yaptım.
Eğer aynı daire üzerinde farklı noktalar belirleseydiniz farklı sonuçlar
çıkabilir. Çünkü tıkladığımız yere en yakın geçen teğet nokta
bulunuyor.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 51
UYGULAMA -10-
Şimdi Uygulama -10-‘u yaparak hem öğrendiklerimizi pekiştirelim, hem de
yeni komutlar öğrenelim.
o Yarı çapı 20 olan bir daire çizin
o Bu dairenin merkezine yarıçapı 10 olan bir daire daha çizin
o Copy komutunu kullanarak bu iki daireyi seçip 80 mm sağına
kopyalayın
o Şimdi daire komutuna girip, TTR yöntemini seçerek yarıçapı 120
olan bir daire çizin. Bu dairenin teğet noktalarını belirlerken,
birinciyi soldaki büyük dairenin üst sol tarafından, ikinciyi sağdaki
büyük dairenin üst sağ tarafından tıklayın.
o Enter yaparak tekrar daire komutuna girin ve aynı yöntemle alta 120
mm yarı çaplı bir daire çizin. Bu sefer TTR yöntemindeki teğetlerin
yerini belirlerken, birinciyi soldaki büyük dairenin alt sol kısmından,
ikinciyi sağdaki büyük dairenin alt sağ kısmından tıklayın.
Şimdi fazlalıkları kırparak ve silerek son halini vereceğiz. Bu arada da yeni
bir komut öğreneceğiz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 52
Command: TRIM (TR) <Modify/Trim> (Budama Komutu)
TRIM
Current settings: Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects: Burada budama yapılacak sınır seçiliyor. Ama biz birden
fazla budama yapacağımız için şeklin hepsini seçeceğiz. İsterseniz
bir pencere açarak seçersiniz, isterseniz sadece enter yaparak hepsini
seçtim demiş olusunuz. Şimdi bir kutucuk gelecek ve aşağıdaki
mesajı verecek
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]: Şimdi
fazlalıkların üzerine tıklayarak budayın. Yanlış yere tıklamışsanız
U yapabilirsiniz. Her seferde bir parçasını budayacaktır. Bazı
parçalar kalacaktır ve onu budayamayacaksınız. Çünkü budamak
demek bir nesnenin bir sınıra kadar olan kısmını silmek demektir.
Eğer o nesne o sınırda zaten bitiyorsa, yani bir nesnenin budamaya
çalıştığınız kısmından geriye bir şey kalmayacaksa budama
komutuyla orasını silemezsiniz. Bu parçaları sona bırakın ve trim
komutundan çıkıp silme komutuyla silin. Hala silme komutunu tam
olarak anlatmadığımın farkındayım siz şimdilik Command
konumunda iken silinecek parçacıkları seçip delete tuşuna basın.
Uygulama -10- bitti şimdi TRIM komutunu biraz daha inceleyelim
sol üst köşedeki gibi + şeklinde bir şey çizin ve trim komutuna girin.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 53
Select objects: Bu şekil üzerinde dikey doğrultudaki çizgiyi seçin. Yani
bunu sınır kabul etmiş oluyorsunuz.
Select objects: Enter yaparak sınır tanımlama işlemini bitirin. Kutucuk
geldiğinde,
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]: Yatay
çizginin sağda kalan kısmını tıklayın. Yani bu tarafı budamış
oluyorsunuz. Sağındaki gibi olacaktır.
Şimdi sol alttaki gibi bir şekil çizin ve sınır olarak dikey çizgilerin ikisinide
seçin ve enter yapın. Kutucuk geldiğinde yatay çizginin ortada kalan kısmını
tıklayın. Sağındaki gibi olacaktır. Çünkü burada iki sınır tanımladığımızdan,
ikisinin arasını budadı.
Trim komutunun içindeki “Select object to trim (budanacak nesneyi
seçin)” den sonraki “or shift-select to extend (yada shift tuşuna basarak
uzatacağınız nesneyi seçin” mesajının anlamı şu;
Bu aşamada shift tuşuna basılı tutmak suretiyle trim komutundan çıkmadan
EXTEND komutunu kullanabilirsiniz. Shift tuşunu bıraktığınızda trim
yapmaya devam eder. Ama siz henüz Extend komutunu bilmiyorsunuz o
halde onu inceleyelim.
Command: EXTEND(EX) <Modify/Extend>(Uzatma Komutu)
Trim komutunun kardeşi diyebileceğimiz bu EXTEND komutu UZAT
anlamına geliyor. Yaptığı iş itibarıyla trim komutuna çok benzer. Bir
çizginin ucu ilerideki bir başka çizgiye kadar uzatılıyor. Bu komutta sınır
olarak seçtiğiniz nesne uzayacak çizginin varıp dayandığı sınır oluyor.
Uygulayarak görelim.
NOT: Birden fazla nesnenin, birden fazla parçasını budayacaksak. Her
seferinde komuttan çıkıp girerek ve farklı farklı sınırlar tanımlayarak
zaman kaybetmemek için, hepsini sınır seçeriz. Bunu yaparken fareyi
kullanarak pencere açabiliriz ve enter yaparız, komuta girdikten sonra
direk enter yaparsak hepsini seçmiş oluruz ki bu ikincisi daha pratiktir.
Bu durumda tıkladığımız kısım en yakın sınırına kadar budanır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 54
Üst soldakine benzer bir çizim yapın ve extend komutuna girin. Bu çizimde
yataydaki çizginin boyunu düşeydeki çizgiye kadar uzatmak istiyoruz.
Command: EXTEND
Select objects: Dikey konumdaki çizgiyi seçin. Yani bunu sınır olarak
tanımlamış oluyoruz.
Select objects:
Select object to extend or shift-select to trim or [Project/Edge/Undo]: Yatay
pozisyondaki çizginin sağ ucuna daha yakın bir yerden tıklayın.
Şekil, üst sağdaki gibi olacaktır.
Select object to extend or shift-select to trim or [Project/Edge/Undo]:
yaparak çıkabilirsiniz
Şimdi sol altta bulunan şekli çizin ve extend komutuna girin.
Command: EXTEND
Select objects: Dikey konumdaki iki çizgiyi de seçin. Yada yapın.
Select object to extend or shift-select to trim or [Project/Edge/Undo]: Yatay
pozisyondaki çizginin sağ ucuna daha yakın bir yerden tıklayın.
Şekil, ortadaki gibi olacaktır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 55
Select object to extend or shift-select to trim or [Project/Edge/Undo]: Aynı
uca tekrar tıklayın. Şekil, sağdaki gibi olacaktır.
Select object to extend or shift-select to trim or [Project/Edge/Undo]:
yaparak çıkabilirsiniz
Yukarıdaki mesajda bulunan “shift-select to trim”, shift tuşuna basarak
trim komutunu kullanabileceğimizi gösteriyor. O halde trim içinde extend,
extend içinde trim komutunu kullanma kolaylığı vardır. Bu özellik
AutoCAD 2002 ile gelen bir özelliktir. Yani 2000 ve daha aşağı
versiyonlarla çalışanlar boşuma benim programda niye böyle bir mesaj yok
demesinler.
Demek ki karmaşık bir şeklimiz olsa hızlı bir şekilde, istediğimiz kısmını
budarız, istediğimiz kısmını da uzatırız. Bu şuna benzer; Dalları birbirine
geçmiş bir gül ağacı olsun bazı dallar çok uzamış, bazıları da kısa kalmış
diyelim. Elinize makası alıyorsunuz, fazla veya gereksiz gördüğünüz kısmı
makasla buduyorsunuz, güzel ama kısa bulduğunuz sürgünlerede makasın
arkasıyla bir vuruyorsunuz o da uzayıveriyor. Olmaz ya, eh işte Trim ve
Extend komutunun birlikte kullanılmasını izah edecek başka bir şey
bulamadım.
Artık ZOOM lama çalışması yapmanın zamanı geldi. Şimdiye kadar hep bir
şeyler çizdik ve çizdiğimiz boyutta görüntülendi. Oysa bir kameranın
görüntüyü büyütüp küçültmesi gibi veya görüntüyü kaydırması gibi
NOT: Extend komutunda uzatmak istediğimiz çizgi aynı doğrultuda
uzayacağından, sınır olarak tanımladığımız çizgi ile çakışacaksa uzar
yoksa uzamaz. Yani sınır olarak paralel konumdaki bir nesneyi
seçerseniz, asla uzama olmaz. Çünkü birbirine paralel olan iki çizgi hiç
bir zaman birleşmezler. Sınır eleman paralel değil, hatta dik olsun, eğer
uzayacak çizginin istikametinden daha yukarıda yada aşağıda ise yine
uzamaz. Ama bu durum hizasına kadar uzasın derseniz, AutoCAD 2002
bir çözüm getirmiş. Komutun altındaki alt komutlardan “Edge”
komutuna girerseniz “Enter an implied edge extension mode [Extend/No
extend] <No extend>:” şeklinde bir mesaj çıkar. Siz E yaparsanız. Uzat
demiş olursunuz. Yani sınırla kesişmiyorsa bile hizasına kadar uzat
demiş oluyorsunuz. Tekrar aynı şekilde gelip te “No extend” seçeneğini
seçene kadar hep bu ayarda kalır.”
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 56
özellikler burada da var. Hem de atom büyüklüğündeki bir çizgiyi ekrana
sığmayacak kadar büyütebilirsiniz. Diğer taraftan milyarlarca km boyunda
bir çizgi çizip onu ekranda bir nokta kadar küçültebilirsiniz.
Öncelikle ekranda çizilmiş bir kaç çizgi olsun, Standart toolbar
menüsünde ki, yani ekranın üstünde bulunan menüdeki komutlara bir göz
atalım.
Pan Realtime: Bu butona tıklayın ve ekranın içinde sol tuşa basılı
tutarak fareyi hareket ettirin. Ekranın bir perde gibi kaydığını
göreceksiniz. Sakın bunu taşıma komutuna benzetmeyin. Burada,
tüm koordinatlar birlikte kayıyor. Ekrana sığmayan bazı çizimler
olur. Küçültünce ayrıntılar belli olmaz, büyük kalınca da ekrana
sığmaz. İşte bu komutla kaydırarak gezinebiliriz.
Zoom Realtime: Bu mercek resmine tıklayın ve ekranın içinde sol tuş
basılı iken fareyi oynatın. Aktif olarak büyütüp küçültebileceksiniz.
Zoom Previous: Bu butona tıkladığınızda bir önceki görüntüye geri
dönersiniz. UNDO komutuyla karıştırmayın. Çünkü benziyor, ama
burada sadece görüntüdeki değişiklik bir geriye alınır o kadar.
Şimdi yukarıdaki butonların olduğu yerde veya her hangi bir araç
çubuğunun üzerinde iken sağ tuş yapıp “ZOOM” araç çubuğunu aktif
yapın.
Mavi yerinden tutarak bir kenara kaydırın. Aslında bunu yapmanız şart
değildi. Buradaki komutlara, Zoom Realtime ile Zoom Previous’un arasında
bulunan butona basılı tutarak ta ulaşabilirsiniz. Ama bu bir tercih meselesi.
Zoom Window: Büyütmek istediğiniz bölgeyi fare ile pencere içine
alıyorsunuz, o bölgeyi ekran kadar büyütüyor. Pencereyi ne kadar
küçük açarsanız, o kadar çok büyütmüş olursunuz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 57
Zoom Extents : Bu butona tıkladığınızda, Bütün çiziminizi ekrana
sığdırmak suretiyle küçültür yada büyütür. Yani, ekrana sığmayacak
kadar büyük bir çiziminiz varsa bu komutla hepsi ekrana sığacak
şekilde orantılı olarak küçültülür. Bunu yaparken de görünebilecek
maksimum büyüklükte yapar. Yada, diyelim ki küçük boyutlu
çizimler yapıyorsunuz ama gözleriniz yoruluyor veya ayrıntıları fark
edemiyorsunuz, bu komutla ekranın kenarlarına yaslayacak kadar
büyütebilirsiniz. Bazan, yanlış bir işlem yaparsınız ve bomboş bir
ekran gelir karşınıza. Muhtemelen yanlış zoomlama yapmışsınızdır.
İşte bu komut hemen yetişir imdada. Çizimlere nerede, ne şekilde
olursa olsun, hepsini ekranın kenarlarına yaslayacak şekilde
yerleştiriverir.
Bu komutu uygulamalarla pekiştirelim.
o Hiç bir çiziminiz kalmasın. Hepsini silin. Yada yeni bir sayfa açın.
o Daire komutuna girin ve yarı çapı 0.000000001 mm olan bir daire
çizin. Eğer değiştirmediyseniz, biriminiz mm ye ayarlıdır. Nokta gibi
bir şey olacaktır. Bu atom büyüklüğünde bir daire olur.
o Zoom extents komutuna tıklayın. Atom büyüklüğündeki dairenin
ekran kadar büyüdüğünü gördünüz mü?.
o Daireyi silin ve boş ekranı takrar Zoom extents ile orijinal
koordinatlarına getirin.
o Yine daire komutuyla yarı çapı 10.000.000.000 mm olan bir daire
çizin. Bu daire dünyadan yaklaşık 2 kat daha büyük bir daire oldu ve
siz merkezinde kaldığınız için dairenin sınırlarını göremiyorsunuz.
o Zoom extents komutuna tıklayın. Dünyadan büyük olan dairenin
ekran kadar küçüldüğünü gördünüzmü?.
o Daireyi silin ve boş ekranı takrar Zoom extents ile orijinal
koordinatlarına getirin.
Zoom Scale: Bu komuta girdiğinizde sizden bil ölçek ister. Örneğin
2 yaptığınızda görüntü 2 kat büyür. Görüntüyü küçültmek için 1
den küçük bir çarpan yazmalısınız. Yine örnek olarak 0.1 derseniz
görüntüyü %10’a küçültmüş olusunuz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 58
ZOOM menüsündeki diğer komutlar pek işlev görmezler. Çünkü yukarıda
anlattıklarım bu işlevi fazlasıyla ve hızlı olarak görürler. Aşağıdakilerle hiç
kafanızı karıştırmayın derim. Ama yinede birer cümle ile değineyim.
Zoom Dynamic: Zoomlama ve kaydırma komutunun ikisini birden
yapar.
Zoom Center: Seçilen bir noktayı ekranın ortasına getirir
Zoom In: Görüntüyü bir kademe büyültür
Zoom Out: Görüntüyü bir kademe küçültür.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 59
NESNE SEÇME YÖNTEMLERİ (SELECTION OBJECTS)
UYGULAMA -1-‘in sonunda 8 çeşit seçme yönteminin olduğunu
söylemiştik ve sadece iki tanesini anlatmıştık. Şimdi diğerlerinin üzerinde
duracağız.
Eğer siz silme, kopyalama, taşıma, budama, uzama... kısaca Modify araç
çubuğunda bulunan komutları kullanıyorsanız hemen hemen hepsinde şu
mesaj çıkar; “SELECT OBJECTS”. Yani nesneleri seç anlamındadır. Eh
doğal olarak nesneyi seçeceksiniz ki o nesne üzerinde değişiklikler yapılsın.
Bir nesneyi seçmek için bazan pratiklik olsun diye, bazan da mecburiyetten
dolayı farklı yöntemler kullanmamız icap eder.
Önce Bu yöntemleri kısaca tanıtalım sonra gerekli gördüklerimizi
uygulamalarda izah edelim.
1. Tek tek seçme
2. Pencere açarak seçme (Sağdan sola)
3. Pencere açarak seçme (Soldan sağa)
4. WP (Window Polygon) Çokgen açarak seçme ki, sadece nesnenin
tamamı içinde kalanlarını seçer
5. CP (Crossing Polygon) Çokgen açarak seçme ki, Hem nesnelerden
tamamı içinde kalanları seçer, hemde bir kısmı içinde kalanları seçer
6. F (Fence) bir geçici çizgi ile seçme
7. L (Last) Son çizilmiş olan nesneyi seçme
8. P (Previous) Son seçilmiş nesneleri tekrar seçme
9. All Hepsini seçme
10. Quick Select (Hızlı Seçme) Belirli kıstaslara uygun nesneleri seçme.
11. R (Remove Objects) Seçilmişlerden bazılarını iptal etmek için
12. Add Remove Objects konumundan tekrar Select Objects
konumuna dönmek için kullanılır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 60
Silme komutunu kullanarak seçme yöntemlerini inceleyelim. Yani silme
yapacağımız nesneleri farklı farklı seçerek silelim. Siz isterseniz kopyalama
komutunu kullanın farketmez. Sizde kopyalayacağınız nesneleri farklı farklı
seçerek kopyalayabileceğinizi görmüş olusunuz. Altında select objects
mesajı çıkan her komut için geçerli bir uygulama olacak bu.
Biz daha önce nesneyi seçtikten sonra delete tuşuna basarak siliyorduk.
Fakat özel bir silme komutumuz var. Çalışması şöyle; Önce ERASE
komutuna giriyorsunuz, sonra nesneleri herhangi bir yöntemle seçiyorsunuz,
yapınca seçilen nesneler siliniyor.
Ekranda silinmek üzere basit bir nesne olsun. Çizgi olabilir, daire olabilir
fark etmez.
Command: ERASE (E) <Modify/Erase> (Silme Komutu)
Select objects: silinecek nesneyi tıklayarak seçin. Seçilen nesne kesik kesik
olacaktır.
Select objects: silme işlemi bitmiştir.
Sadece 1. yöntemi uyguladık. Şimdi 2. yöntemle silelim. Ama nesne gitti
neyi sileceğiz? derseniz ya yeniden çizin, yada U yapın. Undo
yapmış olacaksınız ki işlem bir geriye alınacak.
Command: ERASE
Select objects: Şimdi pencere açarak seçin. Ama pencereyi sağdan sola açın.
Pencerenin içinde kalan nesneler seçilecektir.
Select objects:
Aynı nesneyi 2. yöntemle sildiyseniz, Aşağıdaki şekil –a-‘daki gibi bir
şeyler çizin.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 61
Şekil –a- daki resimde bulunan fazlalıkları silerek şekil –b- deki hale
getirmek istiyoruz.
Command: ERASE
Select objects: 2. yöntemle pencereyi sağdan sola açarak silinecek nesneleri
seçin. Bu durumda hem tamamı pencerenin içinde kalan nesneler
seçilecektir. Hem de bir kısmı içinde kalan nesneler seçilecektir. Biz
bu durumda yaparsak fazla çizgi silmiş oluruz. Demek ki, 2.
yöntem burada sökmedi. Peki 1. yöntemle yani tek tek seçsek olur
mu? derseniz. Olur ama 11 tane parçacık tıklamanız gerek. Bu hem
zaman kaybı hemde bazan çok zor olabilir. Çözüm şu; yine pencere
açacağız ama bu sefer soldan sağa doğru bir pencere açarsak sadece
tamamı içinde kalan nesneler seçilecektir. Silinecek küçük nesneler
pencerenin içinde kalacak şekilde soldan sağa bir pencere açın. Bu
önemli bir ayrıcalık olup, sık sık kullanacağımız bir yöntemdir. Bu
yönteme de 3. yöntem diyelim.
Select objects: . Şekil –b-‘deki gibi olmuştur.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 62
Şekil –c-‘deki gibi çizilmiş nesnelerin bir kısmını silerek şekil –d-‘deki hale
getirmek istiyorsak. Öğrendiğimiz yöntemler yetersiz kalacaktır. Bunun
yerine 4. bir yöntem gerekecektir.
Command: ERASE
Select objects: wp Bunun anlamı şu; pencerede olduğu gibi 4 köşeli bir
dörtgen açmak yerine çok köşeli bir çokgen açarak silinecek
nesneleri içine alıyorsunuz. Mors oyunu gibi.
First polygon point: Çokgenin ilk noktası
Specify endpoint of line or [Undo]: Çokgenin diğer noktası
Specify endpoint of line or [Undo]: Çokgenin diğer noktası
Specify endpoint of line or [Undo]: Çokgenin diğer noktası
Specify endpoint of line or [Undo]: Çokgenin diğer noktası
Specify endpoint of line or [Undo]: Çokgenin diğer noktası
Specify endpoint of line or [Undo]: Çokgenin diğer noktası
Specify endpoint of line or [Undo]: Çokgenin diğer noktası
Specify endpoint of line or [Undo]: Çokgenin diğer noktası
Specify endpoint of line or [Undo]:
Select objects:
Bu yöntemde sağdan sola veya soldan sağa fark etmez. Ama dikkat
etmişseniz sadece çokgenin içinde kalanları seçer. Bir kısmı içinde kalanları
seçmez. Eğer bir kısmı içinde kalanları da seçsin derseniz, o zaman “wp”
yerine 5. yöntem diyeceğimiz “cp” yöntemini kullanacaksınız. “wp” ile
aynıdır. Tek farkı bir kısmı içinde kalan nesneleri de seçer. Bununla ilgili
uygulamayı da siz yapın.
Şekil –c-‘deki köşegen üzerinde bulunan nesneleri
seçerek silelim ve şekil –e-‘yi elde edelim. Burada
6. Yöntemi kullanacağız. Bu yöntemle bir geçici
çizgi çiziliyor, çizginin temas ettiği nesneler
seçiliyor.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 63
Command: ERASE
Select objects: F (Fence’nin kısa yazılımı)
First fence point: Geçici çizginin ilk noktası
Specify endpoint of line or [Undo]: Bu çizginin diğernoktası
Specify endpoint of line or [Undo]:
Select objects:
Son çizileni seçmek için ;
Command: ERASE
Select objects: L son çizilen (son üretilen) seçilmiştir.
Select objects:
Previous (yani) son seçileni seçme işlemini erase komutunun altında
anlatmak mümkün değil. Çünkü bizim son seçtiğimiz silinmiş olduğundan
tekrar seçemiyoruz. Bunu sözlü anlatalım siz uygularsınız.
Ekranda 200 parçadan oluşan çiziminiz olsun bunlardan 30 tanesini
(herhangi bir yöntemle) seçip taşıdığımızı veya kopyaladığımızı düşünelim.
Bu 30 parça farklı yerlerde olduğundan zahmetli bir seçme yapmış olalım.
İşlem bittikten sonra bu seferde aynı 30 parçayı seçerek silmek yada başka
bir değişikliğe uğratmak istiyoruz. İşte bu son işlemde de aynı 30 parçayı
seçme zahmetinden kurtulmak için “Select Objects” konumunda iken P
yaparsak, daha önceki seçtiklerim anlamına geleceğinden kolayca seçmiş
oluruz.
Ekrandaki bütün nesneleri seçmek isteyebilirsiniz. Bu durumda All yapın
Command: ERASE
Select objects: All (Hepsi seçilmiştir.)
Select objects: (Hepsi silinmiştir.)
10. yöntem Quick Select ile çok karmaşık nesneleri belirli kriterlere göre
seçebilirsiniz. Mesela çizgi rengi mavi olanlar dediğinizde tüm mavi
renkli çizimler seçilir. Hatta daha da ileri gidip mavi renkliler içinde
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 64
daire olanlar, dairelerinde içinde çizgi kalınlığı şu kadar olanlar gibi
kıstaslarla şeçim kriterlerini artırabilirsiniz.
Command konumunda iken ekranın içinde sağ tuş yaparsanız çıkan
menüden quick select komutunu seçebilirsiniz.
Yukarıdaki menüde (Entire drawing) bütün çizimler arasında (Radius)
yarıçapı (value) 20 (greater than) den büyük olan (Circle) dairelerin
seçilmesi için örnek verilmiştir.
Bütün çizimler yerine benim seçtiğim çizimler arasında diyebilirdik. O
zaman butonuna basıp ekrana dönerek çizimlerden bir kısmını seçerek
aralığımızı daraltabilirdik. Ayrıca greater than (den büyük) yerine, less
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 65
than (den küçük), equals (eşit olanlar), not equal (farklı olanlar), Select All
(hepsi) seçeneklerini kullanabilirdik.
Hepsinin üzerinde durmuyorum çünkü menüdeki ingilizce kelimelerin
anlamını zamanla öğreneceksiniz. O zaman geri kalanları siz çözebilirsiniz.
11. yöntemde bahsedilen R ile seçilmiş nesnelerden bir kısmını
seçilmemiş hale getirebilirsiniz. Örneğin.; Ekranda çizilmiş bir site
resmi var. 1. blok haricindekileri silmek istiyorsunuz
Command: ERASE
Select objects: All Hepsini seçer
Select objects: R
Remove objects: 1.blok seçilir. Böylece 1. blok seçim gurubundan
çıkartıldığı için silinmekten kurtulur. (yukarıdaki 10 yöntemden
herhangi biri kullanılabilir)
Remove objects:
12. yöntemde bahsedilen Add ile Remove Object konumundan tekrar select
objects konumuna geçilebilir.
Yine yukarıdaki örnek üzerinde düşünelim.
Command: ERASE
Select objects: All Hepsini seçer
Select objects: R
Remove objects: 1.blok seçilir ve sonradan da 1. bloğun çatı katıda silinmek
üzere seçilsin diye bir karar vermişsek,
Remove objects:Add
Select objects: Çatı kat seçilir
Select objects:
Eminim bu 12 yöntemin hepsini anladınız. Ama bazıları biraz havada
birazda muğlak kaldı. Bundan sonraki uygulamalarda sık sık
uygulayacağımız için zamanla pekişecektir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 66
UYGULAMA -11-
Uygulama -11-‘de bir kavşak resmi görülmektedir. Bu çizimi bilindik
yollardan yapabilirsiniz. Bu yüzden bazı yerlerini siz yapacaksınız.
Şimdi, yarıçapı 15 ve 30 olan iki daireyi iç içe çizin.
Boyları 100 olan iki çizgiyi dairelerin merkezine
yerleştirerek yandaki şekli oluşturun.
Yol genişliği 10 olacak, dolayısıyla yatay çizgiyi 5
yukarı 5 aşağı ve dikey çizgiyi 5 sağa 5 sola
kopyalayacağız. Bunu COPY komutu ile yapabiliriz
ama bu bir paralel kopyalama olduğu için daha
pratik olan bir komutumuz var onunla yaparak
komut haznemize bir yenisini daha ekleyelim.
Command: OFFSET (O) <Modify/Offset> (Paralel Kopyalama
Komutu)
Specify offset distance or [Through] : 5 Offset mesafesini belirledik
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 67
Select object to offset or <exit>: Yatay çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: Yatay çizginin üst kısmında herhangi bir yeri
tıklayın. Böylece paralel kopyası üst tarafa alınacak demiş olduk.
Select object to offset or <exit>: Şimdi aynı çizgiyi tekrar seçin
Specify point on side to offset: Bu sefer alt kısımda herhangi bir yer tıklayın
Select object to offset or <exit>: Dikey çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: Sağ tarafında bir yer tıklayın
Select object to offset or <exit>: Tekrar aynı çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: Sol tarafında bir nokta tıklayın
Select object to offset or <exit>:
Şu anda yandaki hali almıştır. Silme komutuna
girerek ilk çizilen ortalardaki yatay ve dikey
çizgileri silelim.
Command: ERASE
Select objects: Yatay çizgiyi seçin
Select objects: Dikey çizgiyi seçin
Select objects:
TRIM komutunu kullanarak fazlalıkları
budayacağız
Command: TRIM
Current settings: Projection=UCS,
Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects:
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]: Şekil
–c- oluşana kadar fazla gördüğünüz yerleri tıklayın
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 68
ERASE komutunu kullanarak küçük dairenin içindeki fazlalıkları silin.
Görüldüğü gibi OFFSET komutunda bir Distance (mesafe) belirliyoruz,
sonraki aşamalarda hep bu mesafe kadar paraleli alınıyor. Bu uygulamayı
bir daire ve bir dikdörtgen üzerinde incelemeye devam edelim.
Yarı çapı 30 olan bir daire çizelim ve OFFSET komutuna girelim.
Command: OFFSET
Specify offset distance or [Through] <5.0000>: 10 Offset mesafesini 10
girdik. Eğer direk yapsaydık 5 girmiş olacaktık. Çünkü daha önce
5 girilmiş onu onaylamış olacaktık.
Select object to offset or <exit>: Daireyi seçin
Specify point on side to offset: Dairenin içini tıklayın
Select object to offset or <exit>: Yeni oluşan daireyi seçin
Specify point on side to offset: İçini tıklayın
Select object to offset or <exit>: En içteki daireyi seçin
Specify point on side to offset: İçini tıklayın
Cannot offset that object.
Select object to offset or <exit>: Bu objenin paraleli alınamaz diyor. Çünkü
zaten yarıçap 10’a düştü. En dıştaki daireyi seçin
Specify point on side to offset: Dairenin dışını tıklayın
Select object to offset or <exit>:
Yandaki gibi yarıçapı değişen ve paralel olarak
çoğaltılan daireler oluşturdunuz.
Şimdi de aynı mantıkla dikdörtgen çizerek bir sonraki
şekli oluşturalım.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 69
Command: RECTANGLE(REC) <Draw/Rectangle> (Dikdörtgen
Çizme Komutu)
Command: _rectang
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]:
Dikdörtgenin sol alt noktasını belirlemek üzere bir nokta tıklayın
Specify other corner point or [Dimensions]: @50,30 Dikdörtgenin sağ üst
köşesini fare ile belirlemek yerine koornatlarla girdik ki ölçüsünü
bilelim diye.
Command: OFFSET
Specify offset distance or [Through] <10.0000>: 10
Select object to offset or <exit>: Dikdörtgeni seçin
Specify point on side to offset: İç kısmını tıklayın
Select object to offset or <exit>: Yeni oluşan dikdörtgeni seçin
Specify point on side to offset: İç kısmını tıklayın.
Cannot offset that object.
Select object to offset or <exit>: Kabul etmiyor. Çünkü mesafe kalmadı. En
dıştakini seçin
Specify point on side to offset: Dışarıyı tıklayın
Select object to offset or <exit>:
NOT: Rectangle komutuyla çizilen çizgiler polyline komutu ile çizilmiş
gibi davranmaktadır. Çünkü bir yerini tıkladığımızda hepsi seçilmektedir.
Eğer line komutunu kullanarak bir dikdörtgen çizseydik, Offset
yaptığımızda sadece seçtiğimiz çizginin offsetini alırdı. Bu bazı yerde
avantaj, bazı yerde de dez avantajdır. Rectangle ile veya polyline ile
çizilmiş bir çizimin çizgilerinin offsetlerini tek tek almak istiyorsak o
zaman daha öncede bahsettiğimiz gibi, önce bir patlatma (explode)
uygulayıp sonra offset yapmamız gerekir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 70
OFFSET komutunun altında bulunan “Specify offset distance or
[Through]” mesajındaki “Through” seçeneğini görmezlikten geldik. Şimdi
görelim bakalım ne demekmiş bu.
Rastgele bir daire çizin ve OFFSET komutuna girin
Command: OFFSET
Specify offset distance or [Through] <10.0000>: T
Select object to offset or <exit>: Daireyi seçin
Specify through point: içeride veya dışarıda bir nokta seçin. Gördünüz mü
aradaki mesafeyi fare ile belirlemiş oldunuz.
Select object to offset or <exit>: Şimdi tekrar birini seçin
Specify through point: Bir başka noktayı seçerek alıştırma yapın
Select object to offset or <exit>:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 71
UYGULAMA -12-
Bildiğimiz komutları pekiştirecek uygulamalar yapalım. Çizimin bazı
yerleri bir kaç ayrı yöntemle yapılabilir olmasına rağmen biz en pratik
olanını tercih edeceğiz.
Command: PLINE
Specify start point: bir nokta tıklayın
Current line-width is 0.0000
Specify next point or [Arc/Halfwidth/Length/Undo/Width]: F8 açıkken yani
ORTHO ON konumunda iken, Fareyi sağa kaydırıp, 32
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: Fareyi
yukarı kaydırıp, 80
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 72
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: a yay
moduna geçtik)
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: Fareyi sola kaydırıp 60
Specify endpoint of arc or
[Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second
pt/Undo/Width]: L tekrar çizgi moduna geçtik
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: Fareyi
aşağı kaydırıp, 15
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: Fareyi
sağa kaydırıp, 12
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: Fareyi
aşağı kaydırıp, 20
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: Fareyi
sola kaydırıp, 12
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: Fareyi
aşağı kaydırıp, 20
Specify next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width]: c
Şekil –a- tamamlanmıştır. Şimdi 15 mm içeriye Offsetini alarak
Şekil –b-‘yi yapalım.
-a- -b- -c- -d-
Command: OFFSET
Specify offset distance or [Through] <10.0000>: 15
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 73
Select object to offset or <exit>: Nesneyi seçin
Specify point on side to offset: İçeriyi tıklayın
Select object to offset or <exit>:
İçeriye yeni oluşan nesneyi patlatıp fazlalıkları silerek şekil –c-‘yi
oluşturacağız.
Command: EXPLODE
Select objects: İçerideki nesneyi seçin
Select objects: Eğer patlatmasaydık bu nesnenin bir kısmını silemezdik.
Command: ERASE
Select objects: Şekil –c-‘ye bakarak fazlalıkları seçin
Select objects:
İçeride kalan bir yatay bir de düşey çizginin Offsetini alarak Şekil -d-‘yi
oluşturacağız.
Command: OFFSET
Specify offset distance or [Through] <Through>: t
Select object to offset or <exit>: içerideki düşey çizgiyi seçin
Specify through point: İçerideki yayın sol ucunu hassas olarak seçin
Select object to offset or <exit>:
Yukarıdaki offsetleme işlemini, Distance mesafesini 30’a ayarlayarak ta
yapabilirdik.
Command:OFFSET
Specify offset distance or [Through] <Through>: 8
Select object to offset or <exit>: İçerideki kısa yatay çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: alt tarafı tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 74
Select object to offset or <exit>:
Extend, trim ve erase komutlarını kullanarak şekli tamamlayalım
Command: EXTEND
Current settings: Projection=UCS, Edge=None
Select boundary edges ...
Select objects:
Select object to extend or shift-select to trim or [Project/Edge/Undo]: son
oluşan kısa çizginin sağ ucuna yakın bir yerini tıklayın
Select object to extend or shift-select to trim or [Project/Edge/Undo]: Shift
tuşuna basılı tutarak uzun çizgilerin fazlalıklarını tıklayarak budayın.
Select object to extend or shift-select to trim or [Project/Edge/Undo]:
Erase komutu ile son kalan parçayı da silerek tamamlayabilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 75
UYGULAMA -13-
Command: LINE
Specify first point: Sol alt noktasını belirleyin ve F8 modu açık olsun
Specify next point or [Undo]: 100
Specify next point or [Undo]: @40<59
Specify next point or [Close/Undo]: 25
Specify next point or [Close/Undo]: @50<115
Specify next point or [Close/Undo]: @130<205
Specify next point or [Close/Undo]: c
NOT:Bazı Komutlara girmek için kısaltmaların olduğunu biliyorsunuz.
Bundan sonraki aşamalarda daha doğal ve gerçekçi bir ortam olması
açısından bazan kısa adını, bazan tam adını, bazan büyük harfle,
bazanda küçük harfle yazarak komutların her türlü kullanımına dikkat
çekmek istiyorum
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 76
Command: o
OFFSET
Specify offset distance or [Through] <10.0000>: 10
Select object to offset or <exit>: Aşağıdaki şekil -a- yı oluşturana kadar
Offset yapın
Command: tr
TRIM
Current settings: Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects:
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]: Şekil
–b-‘yi oluşturana kadar trim yapın
-a- -b-
-c- -d-
Şekil –c- deki gibi daireleri yerleştirelim
Command: C
Command: _circle Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan
radius)]: Merkezi belirleyin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 77
Specify radius of circle or [Diameter] : 5
Command: C
CIRCLE Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]:
Merkezi belirleyin
Specify radius of circle or [Diameter] <5.0000>: (Enter Yapmakla 5
olduğunu onaylamış olduk)
Command:
CIRCLE Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Sağ
alt köşeyi merkez olarak belirleyin
Specify radius of circle or [Diameter] <5.0000>: 8
Şekil –c- tamamlandı. Şimdi Şekil –d-‘yi yapalım
Command: m
Select objects: büyük daireyi seçin
Select objects:
Specify base point or displacement: Herhangi bir noktayı yada dairenin
merkezini tıklayın
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
@-20,20
Command: co
Select objects: büyük daireyi seçin
Select objects:
Specify base point or displacement, or [Multiple]: Herhangi bir noktayı
yada dairenin merkezini tıklayın. F8 açık ve sola doğru iken
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
50
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 78
Command: tr
TRIM
Current settings: Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects:
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]:
Fazlalıkları budayın
Command: e
ERASE
Select objects: Fazlalıkları silmek için seçin
Select objects:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 80
UYGULAMA -14-
Bu uygulamada bilindik komutlara ilaveten FILLET (köşe yuvarlatma)
komutunu öğreneceğiz.
Command: rectangle
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]:
Sol alt köşesini belirleyin
Specify other corner point or [Dimensions]: @130,60
Command: o
OFFSET
Specify offset distance or [Through]
<Through>: 10
NOT: Eğer bu aşamada Rectangle komutundaki Dimension alt
komutunu seçseydik; önce dikdörtgenin enini sonrada yüksekliğini
soracak ve bu değerleri sabitledikten sonra diğer noktayı isteyecekti. Bu
kısmı ayrıca deneyiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 81
Select object to offset or <exit>: dikdörtgeni seçin
Specify point on side to offset: dışarıda bir nokta seçin ve yandaki şekli
oluşturun
Select object to offset or <exit>:
Command: c
circle Specify center point for circle or
[3P/2P/Ttr (tan tan radius)]:
yeni dikdörtgenin sol alt
köşesini tıklayın
Specify radius of circle or [Diameter]:
2.5
Command:
CC circle Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]:
aynı köşeyi yani dairenin merkezini tıklayın
Specify radius of circle or [Diameter] <2.5000>: 7.5
Command: co
Select objects: soldan sağa doğru pencere açarak iki daireyi de seçin
Select objects:
Specify base point or displacement, or [Multiple]: m (Bu seçilen
nesnelerin birden fazla kopyasını alacağımız için m’yi seçtik)
Specify base point: Dairenin merkezini seçin
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
Dikdörtgenin diğer köşesini seçin
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
Diğer köşesini seçin
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
Diğer köşesini seçin
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
Şekildeki gibi dairelerin köşelere yerleşmesi lazım.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 82
Command: FILLET(F) <Modify/Fillet> (Köşe Yuvarlatma
Komutu)
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 120.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: r
Specify fillet radius <120.0000>: 5
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: Aşağıdaki şekilde 1 nolu nokta
civarında daireyi tıklayın
Select second object: 2 nolu bölgede çizgiyi tıklayın
Cannot fillet between these two entities. (Bu iki nesne
arasına fillet yapılamıyor)
Select second object: (Başka bir nesne seçin diyor)
Şekildeki gibi yuvarlatması lazım ama
yapamıyor ve uyarı veriyor. Aslında
bunu bilerek yaptım ki sık sık
karşınıza çıkacağını tahmin ettiğim bir
problemin kaynağı öğretmek
istiyorum.
NOT: Benim bilgisayarımda fillet komutuna girildiğinde en son
radius 120 olarak kullanılmış. Bu yüzden radius 120 olarak geldi.
Sizinkinde farklı olabilir. Eğer değiştirmezsem yarıçapı 120 olan
yuvarlatmalar yapacaktır. O yüzden r yapıp 5 olarak tanımladım
NOT: Polyline(pline) komutuyla çizilmiş bazı nesneler veya Rectangle
(dolaylı olarak Pline) komutuyla çizilen nesnelerin köşelerine bazan
yuvarlatma yapmak için önce bu pline’lı nesneyi patlatmak gerekir.
Çünkü bir bütünlük arzettiğinden dolayı bir kısmı başka bir nesnenin bir
kısmıyla bu şekilde bütünleşemiyor.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 83
Command: Explode
Select objects: Dıştaki dikdörtgeni patlatın
Select objects:
Şimdi yukarıdaki fillet uygulamasını yeniden deneyin. Eğer Radius=5
değilse 5’e ayarlayın. Diğer köşeleride aynı mantıkla yuvarlatın ve
yukarıdaki şekli oluşturun.
Command: tr
TRIM
Current settings: Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects:
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]:
Fazlalıkları tıklayarak budayın ve Şeklin son halini oluşturun.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 84
UYGULAMA -15-
Aslında bu şekil, 7. uygulamanın sonunda sizin çizmeniz için verdiğim
şekillerden biri. Orada bu şekli çizerken sadece line yada pline komutunu
kullandınız. Şimdi ise daha kolay yöntemlerle çizerek yeni şeyler
öğreneceğiz.
Command: rec
RECTANGLE
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]:
Sol altta bir nokta belirleyin
Specify other corner point or [Dimensions]: @65,90
Command: CHAMFER(CHA) <Modify/Chamfer> (Pah Kırma
Komutu)
Command: _chamfer
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 85
(TRIM mode) Current chamfer Dist1 = 10.0000, Dist2 = 10.0000
Select first line or [Polyline/Distance/Angle/Trim/Method]: D
Specify first chamfer distance <10.0000>: 20 (Birinci tıklayacağım
kenardan 20)
Specify second chamfer distance <20.0000>: 10 (İkinci tıklayacağım
kenardan 10) olsun. Demiş olduk
Select first line or [Polyline/Distance/Angle/Trim/Method]: Birinci kenarı
seçmemizi istiyor. Alttaki yatay çizginin sağ tarafından bir yerini
tıklayın
Select second line: Sağdaki dikey çizginin alt tarafından bir yerini tıklayın.
İlk pah kırıldı. Tekrar Enter yaparak komutu geri girin ve aynı
mantıkla diğer köşelere pahlar kırın. Birinci tıkladığımızdan 20,
ikinci tıkladığımızdan 10’luk pah kırıldığına dikkat edin.
Pline’lı bir nesnenin üzerinde ve dört köşesine de aynı pahın kırılacak
olması dolayısıyla daha pratik bir yöntemle pah kırabilirdik. Deneyelim,
Command: u (UNDO yaparak son komutla yapılan işlemi geri aldık)
CHAMFER GROUP
Command:
CHAMFER
(TRIM mode) Current chamfer Dist1 = 20.0000, Dist2 = 10.0000
Select first line or [Polyline/Distance/Angle/Trim/Method]: P
Select 2D polyline: Dörtgeni seçin.
4 lines were chamfered
NOT: Dikkat etmişseniz Fillet ve Chamfer komutu birbirine çok
benziyor. Trim ve Extend gibi bunlarada kardeş komutlar diyebiliriz.
Fillet’te Radius (yarıçap) ayarı yaparken, Chamfer’da Distance (mesafe)
ayarı yapılıyor. Polyline alt seçeneğini kullanarak bütün köşelere birden
aynı ölçülerde pah kırma işlemini Fillet için de uygulayabilirsiniz
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 86
Bazan pah kıracağımız köşeye ait
bir mesafe bir de açı bilgisi
bulunabilir. Bu durumda distance
yöntemi geçersiz kalır. Angle (açı)
yöntemi bu iş için geliştirilmiştir.
Yandaki şekilde olduğu gibi 20 mm
boyunda 30° açılı bir pah kıralım.
Command:
Command: _chamfer
(TRIM mode) Current chamfer Length = 20.0000, Angle = 30
Select first line or [Polyline/Distance/Angle/Trim/Method]: a
Specify chamfer length on the first line <20.0000>: 20
Specify chamfer angle from the first line <30>: 30
Select first line or [Polyline/Distance/Angle/Trim/Method]: Yatay çizgiyi
seçin
Select second line: Dikey çizgiyi seçin
NOT: Birinci tıkladığınız kenardan mesafe ikinci tıkladığınız kenardan
açı kadar kırma yaptığına dikkat edin.
Chamfer Komutuna girdiğinizde “(TRIM mode) Current chamfer Dist1
= 20.0000, Dist2 = 10.0000” şeklinde yada “(TRIM mode) Current
chamfer Length = 20.0000, Angle = 30” şeklinde default değerlerinin
bulunduğu bir mesaj gelir. Bu Trim modunun Distance yada Angle
olduğunu gösterir. Bunlar arasında geçiş yapmak için Method alt
seçeneğini kullanabilirsiniz. Bu Method komutu çok da önemli değil.
Çünkü siz zaten d yaparak distance moduna, a yaparak ta Angle
moduna zaten geçebiliyorsunuz.
Bu köşelerin budanıp budanmaması ile ilgili tercih yapabilme özelliği
aynı şekilde Fillet komutunun içinde de var.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 87
Bir köşeye Pah kırdığınızda o köşenin
budanmasını istemiyorsanız Chamfer
komutunda iken t yapın ve “No Trim”
seçeneğini aktif yapın sonra pah kırın.
Ama dikkat etmeniz gereken bir nokta
var. Bu tip seçeneklerden birini seçip
çıktığınızda hep öyle kalır. Tekrar eski
haline getirmek için yani daha önce
yaptığımız gibi pah kırdığım kenarlar
budansın diyorsanız. O zaman aynı yere
tekrar gelip “No trim” yerine “Trim” seçeneğini aktif bırakın.
NOT: Rectangle komutunun altında bulunan “Chamfer” veya “Fillet”
seçeneklerini seçip gerekli distance yada radius ayarlarını yaparak
köşelerine pah kırılmış yada köşeleri yuvarlatılmış dikdörtgen
çizebilirsiniz. Bu yöntemi kullanarak Uygulama -15-‘in ne kadar kolay bir
şekilde yapılabileceğini inceleyin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 88
UYGULAMA -16-
Bu uygulama ile hem eski komutları pekiştireceğiz hem de yeni komutlar
öğreneceğiz.
Command: L
Command: _line Specify first point: Sol taraftan bir nokta tıklayın
Specify next point or [Undo]: 10 (F8 açık ve fare sağa yönelmişken)
Specify next point or [Undo]: 15
Specify next point or [Close/Undo]: 5
Specify next point or [Close/Undo]: @5,10
Specify next point or [Close/Undo]: @5,-10
Specify next point or [Close/Undo]:
Testere dişinin bir tanesini çizdik şimdi bundan
çoğaltacağız.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 89
Command: ARRAY(AR) <Modify/Array> (Sıralı Çoğaltma
Komutu)
Array komutuna girince aşağıdaki gibi bir menü çıkar.
Array komutu ile Dörtgensel (Satır ve Sütunlardan oluşan) ve Dairesel
çoğaltma yapılabilir. Satır ve sütun mantığı ile çoğaltacağımız için
“Rectangular Array” kutucuğunu seçin.
“Select Objects” butonuna tıklayın
Select objects: son çizdiğimiz iki çizgiyi seçin
Select objects: (Tekrar menüye dönecektir)
Rows : Satırların sayısı (Tek satır olduğundan 1 yaptık)
Columns : Sütunların sayısı (17 adet olacak)
Row offset : Satırlar arasındaki mesafe (Zaten tek satır olduğu için
buraya yazılacak değerin bir geçerliliği yok)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 90
Column offset : Sütunlar arası mesafe (iki diş arsındaki mesafe) 10
olacak
Angle of array : Çoğaltma açısı (sıfır yaptık çünkü yataya parallel olacak)
Artık “OK” deme zamanı geldi. İsterseniz önce bir “Preview” (önizleme)
yapın.
Command: c
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: 2P
Specify first end point of circle's diameter: Çizime ilk başladığımız noktayı
seçin
Specify second end point of circle's diameter: <Ortho off> @0,-20
Command: c
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Çizilmiş olan
dairenin merkezini secin
Specify radius of circle or [Diameter] <10.0000>: 5
Üstteki dişlerin bir simetrisini alarak bir çeşit kopyalama işlemi yapacağız. Bu
iş için kullanacağımız komut “mirror”, çok büyük kolaylıklar sağlar. Bir
bardağı düşünün dikey olarak yarısını çizerseniz diğer yarısını bu komutla
tamamlayıverirsiniz. Dikkat etmeniz gereken şey simetri ekseni (mirror line)
dir. Simetri ekseninin açısı ve nesneye olan uzaklığı çok önemlidir. Simetri
ekseni hayali bir çizgi ile yani iki nokta ile belirlenir.
Command: MIRROR(MI) <Modify/Mirror> (Simetri Alma Yada
Aynalama Komutu)
Select objects: Soldan sağa pencere açarak dairelerin haricindeki nesneleri
seçin
Select objects:
Specify first point of mirror line: Dairenin merkezini yakalayın
Specify second point of mirror line: F8 açık konumda iken fareyi sağa veya
sola kaydırarak herhengi bir nokta tıklayın. Amaç simetri eksenini
belirlemek
Delete source objects? [Yes/No] <N>: (Kaynak nesneler yani seçilen
nesneler silinsinmi dedi bizde yaparak “No”’yu onaylamış olduk.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 91
Command: tr
TRIM
Current settings: Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects:
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]:
Büyük dairenin fazlalık olan yarısını tıklayın
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]:
Command: f
FILLET
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 10.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: r
Specify fillet radius <10.0000>: 5
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: 5’lik yuvarlatmaların
yapılacağı köşeyi oluşturan çizgilerden birini tıklayın
Select second object: İkincisini tıklayın
Aynı şekilde diğer köşeyide yuvarlatın. Bu sefer radius ayarı yapmaya gerek
yoktur. Çünkü en son ayarladığımız değer, değiştirilmediği müddetçe sabit
kalır.
Command:mi
Command: _mirror
Select objects: Bu sefer soldaki bölümün aynısını sağa aynalamak için
testere dişleri hariç diğer tüm nesneleri seçeceğiz
Select objects:
Specify first point of mirror line: Üsttekilerden 9. dişin tepesini yakalayın.
Çünkü burası tam orta oluyor
Specify second point of mirror line: Şimdi de alttakilerden 9. dişin tepesini
yada F8 açıkken aşağı yönde bir nokta tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 92
Delete source objects? [Yes/No] <N>: (Hayır seçili nesneler silinmesin
dedik)
Command: c
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Aşağıdaki
şekilde olduğu gibi sol alt köşeyi merkez olarak belirleyin
Specify radius of circle or [Diameter] <5.0000>: 3
Bu daireyi direkt olarak kendi yerine çizmemiz zordur
hatta bazan mümkün bile değildir bu yüzden bilindik
bir noktaya çizip sonra taşımak daha kolaydır.
Command: m
MOVE
Select objects: Yeni çizilen daireyi seçin
Select objects:
Specify base point or displacement: Herhangi bir nokta tıklayın. Mesela
dairenin merkezi olabilir.
Specify second point of displacement or <use first point as
displacement>:@15,15
İçerideki 14 daireden bir tanesini kendi yerine çizmiş olduk. Bu daireden 2
satır 7 sütun olmak üzere çoğaltacağız.
Command: ARRAY
Array komutuna girdikten sonra çıkan menüyü aşağıdaki gibi
düzenleyin ve select objects butonuna basarak daireyi seçip enter
yapın. Sonrada OK diyerek tamamlayın.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 93
Satır ve sütun arasındaki mesafeleri belirtirken iki nesnenin merkezden
merkeze olan uzaklığını düşünmemiz gerekir. Bu mesafeleri sayısal olarak
girebileceğimiz gibi, sağında bulunan küçük ok butonlarına tıkladıktan
sonra iki nokta belirleriz bu iki noktanın arası kadar demiş oluruz. Hatta
büyük ok butonuna tıkladığımızda bir hayali dikdörtgen çizip bunun
kenarları kadar da diyebiliriz.
NOT: Satırlar arası mesafenin negatif değerli olması satırların aşağı
doğru oluşacağını gösterirken, sütunlar arası mesafenin negatif değerli
olması ise sütunların sola doğru çoğalacağını gösterir. Zaten menüdeki
pencerede de bunu görmek mümkün
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 94
UYGULAMA -17-
Şimdi bir dişli çarka benzeyen şekil çizeceğiz. Burada array komutunun
diğer özelliğini öğreneceğiz. Öncelikle aşağıda olduğu gibi iç içe üç adet
daire çizeceğiz.
Command: C
Command: _circle Specify center point for circle or
[3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Çapı 40 olan daire
için bir merkez noktası belirleyin.
Specify radius of circle or [Diameter]: 20
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 95
Command:
CIRCLE Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]:
Çapı 90 olan dairenin merkezini belirlemek için ekrandaki dairenin
merkezini yakalayın
Specify radius of circle or [Diameter] <20.0000>: 45
Command:
CIRCLE Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]:
Çapı 130 olan dairenin merkezini belirlemek için ekrandaki dairenin
merkezini yakalayın
Specify radius of circle or [Diameter] <45.0000>: 65
Şimdi yandaki- şekilde olduğu gibi bir düşey çizgi çizip
önce 4 mm sağına 4 mm soluna, sonrada 10 mm sağına
10 mm soluna offsetini alararak tek bir dişi oluşturan üst
ve alt mesafeler için referans noktaları belirleyeceğiz.
Command: L
LINE Specify first point: Dairenin merkezini tıklayın
Specify next point or [Undo]: F8 açıkken yukarıya tıklayın
Specify next point or [Undo]:
Command: O
OFFSET
Specify offset distance or [Through] <Through>: 4
Select object to offset or <exit>: Çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: Sağ tarafı tıklayın
Select object to offset or <exit>: Aynı çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: Sol tarafı tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 96
Select object to offset or <exit>:
Command:
Specify offset distance or [Through] <4.0000>: 10
Select object to offset or <exit>: Aynı (ilk) çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: Sağ tarafı tıklayın
Select object to offset or <exit>: Aynı (ilk) çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: Sol tarafı tıklayın
Select object to offset or <exit>:
Command: L
LINE Specify first point: -b- şekline bakarak kısa çizgiler için bir kesişim
noktası yakalayın
Specify next point or [Undo]: Diğer kesişim noktasını yakalayın
Specify next point or [Undo]:
Command:
LINE Specify first point: Diğer kısa çizginin birinci noktası için kesişim
noktası yakalayın
Specify next point or [Undo]: Diğer kesişim noktasını yakalayın
Specify next point or [Undo]:
Fazlalıkları silip budayarak sağdaki şekli oluşturacağız
Command: E
ERASE
Select objects: Dikey çizgileri seçin
Select objects:
Command: TR
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 97
TRIM
Current settings: Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects:
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]: Fazla
kısımları budayın
Command: F
FILLET
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 0.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: R
Specify fillet radius <0.0000>: 5
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: 5’lik yuvarlatmalar için
tıklayın
Select second object: Diğer kenarı tıklayın
Command:
FILLET
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 5.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: Bir diğer 5’lik yuvarlatma için
tıklayın
Select second object: Diğer kenarı tıklayın
Command:
FILLET
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 5.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: R
Specify fillet radius <5.0000>: 2
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: 2’lik yuvarlatmalar için
tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 98
Select second object: Diğer kenarı tıklayın
Command:
FILLET
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 2.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: Bir diğer 2’lik yuvarlatma için
tıklayın
Select second object: Diğer kenarı tıklayın
Yandaki şekli oluşturmak için bu diş profilini
çoğaltacağız
Command: AR
ARRAY
Select objects: Pencereyi soldan sağa açarak diş profilini seçin
Select objects:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 99
Center point yazısının sağındaki ok sembolüne tıklayın
Specify center point of array: Dairenin merkezini seçin
“OK” yapıp bitirebilirsiniz
Artık son budamaları yapıp şekli tamamlayabilirsiniz
Command: TR
TRIM
Current settings: Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects:
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]:
Fazlalıkları tıklayarak son halini cetin
NOT: Array menüsünde “Rotate items as copied” seçeneğini pasif
yaparak arrar işlemini tekrar edin ve farkı görün. Seçili nesne bir merkez
etrafında dönerek çoğalırken kendi ekseni etrafında dönmeyecektir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 100
UYGULAMA -18-
Bu uygulamada, bir yıldız anahtar resmi çizeceğiz. Dikkat etmişseniz her
uygulamada yeni komutlar öğreniyoruz. Şunu da ilave etmek gerekir.
AutoCAD programını bir şehire benzetirsek bu şehrin ana yollarını
AutoCAD’in ana komutlarına ve şehrin ara sokaklarını da alt komutlara
benzeterek şöyle bir yorum yapabiliriz. Bir adrese gitmek için bir kaç farklı
yol izleyebilirsiniz. Adreste belirtilen mahalle ve caddeyi tanıyorsanız adres
kağıdında yazılı olan sokak ve Apartmanı tanıyor olmanız gerekmiyor.
Emin bir şekilde O caddeye gittiğinizde kısa bir aramadan sonra sokağı ve
Apartmanı buluverirsiniz. İşte AutoCAD’de de Bir şekli çizmek bazan 5-6
yol izleyebilirsiniz ben size sadece birini sunuyorum. Siz hayallerinizi
kullanarak yol ve yöntemleri geliştirebilirsiniz. Ayrıca, her ana komutun
altında bulunan alt komutlar sizi yönlendirir ve kısaca çizmek istediğiniz
çizim için pratik yaklaşımlar sunar bunlar da hep birbirine benzediğinden
kullanımı kolaydır.
Önce anahtarı yatay konumda çizip sonra 30° döndüreceğiz. 120’lik
mesafeyi de bilerek 100 alacağım (yani yanlış ölçü vereceğim). İleriki
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 101
aşamada bu yanlışlığı fark ederek geri dönüp yeniden çizmek yerine, yeni
bir komutla düzeltme yoluna gideceğim.
Önce yatay eksende bir eksen çizgisi sonrada daire merkezlerindeki eksen
çizgilerini oluşturalım
Yandaki şekli çizelim,
Command: L
LINE Specify first point: Yatay
çizginin sağ köşesi için
tıklayın
Specify next point or [Undo]: F8 açık olsun ve fareyi sola kaydırın 170
Specify next point or [Undo]: Fareyi yukarı kaydırıp 40
Specify next point or [Undo]:
Command: m
MOVE
Select objects: Kısa çizgiyi
seçin
Select objects:
Specify base point or displacement: Herhangi bir nokta tıklayın
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
@20,-20
Command: co
copy nil
Select objects: Kısa çizgiyi seçin
Select objects:
Specify base point or displacement, or [Multiple]: Herhangi bir nokta
tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 102
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
100 (F8 açık veare şağa doğru iken) 120 olması gerekirken
dalgınlıkla 100 yaptığımı kabul ediyorum.
Command: c
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Soldaki
kesişimi yakalayın
Specify radius of circle or [Diameter]: 16
Command:
C circle Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: nil
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]:
Specify radius of circle or [Diameter] <16.0000>: 15
Command: O
OFFSET
Specify offset distance or
[Through] <0.0000>: 7
Select object to offset or <exit>: Yatay çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: Yukarısına tıklayın
Select object to offset or <exit>: Tekrar aynı çizgiyi tıklayın
Specify point on side to offset: Bu sefer aşağısını tıklayın
Select object to offset or <exit>:
Command:
OFFSET
Specify offset distance or [Through] <7.0000>: 3
Select object to offset or <exit>: Aynı yatay çizgiyi tekrar tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 103
Specify point on side to offset: Yukarısına tıklayın
Select object to offset or <exit>: Aynı yatay çizgiyi tekrar tıklayın
Specify point on side to offset: Bu sefer aşağısını tıklayın
Select object to offset or <exit>:
Command:
OFFSET
Specify offset distance or [Through] <3.0000>: 22.5
Select object to offset or <exit>: Soldaki dikey kısa çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: Sağda bir nokta tıklayın
Select object to offset or <exit>: Sağdaki dikey kısa çizgiyi seçin
Specify point on side to offset: Solda bir nokta tıklayın
Select object to offset or <exit>:
Command: tr
TRIM
Current settings:
Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects: Sınır olarak, son yaptığımız iç kısımlardaki iki kısa çizgiyi
seçin
Select objects:
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]:
Yandaki şekle benzetene kadar budama yapınız
(Fazla olan kısa çizgileri seçin ve silin)
Command: e
ERASE
Select objects: 1 found
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 104
Select objects: 1 found, 2 total
Select objects:
Command: f
FILLET
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 0.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: r
Specify fillet radius <0.000>:20
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: Üstteki 20 lik radius için
dairenin üst sağ kenarını tıklayın
Select second object: Üstteki 20 lik radius için üstteki çizginin sol tarafından
bir kısmını tıklayın
Command:
FILLET
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 20.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: Alttaki 20 lik radius için
dairenin alt sağ kenarını tıklayın
Select second object: Alttaki 20 lik radius için alttaki çizginin sol tarafından
bir kısmını tıklayın
Command:
FILLET
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 20.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: r
Specify fillet radius <20.0000>: 18
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: 18 lik radius için tıklayın
Select second object: 18 lik radius için tıklayın
Command:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 105
FILLET
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 18.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: 18 lik radius için tıklayın
Select second object: 18 lik radius için tıklayın
Command: ARC(A) <Draw/Arc> (Yay Çizme Komutu)
Yay komutu daha önceden Polyline komutu altında dolaylı olarak
anlatılmıştı. Ama ayrı bir ana komut olarak anlatılmamıştı. Polyline
komutunun dışındasınız ve hatta polyline ile çizilmiş bir nesneniz bile
olmayabilir. Örneğin LINE ile çizilmiş çizgilerin ucuna yay çizmeniz
gerekiyor bu durumda bağımsız bir komut olan ARC komutu ile sorun
çözülebilir. Şimdiye kadar yay ile ilgili çözümleri, ya polyline’ın altındaki
alt komuttan yada daire çizip bir kısmını budayarak hallettik.
5. Uygulamanın sonunda bir yay çizmek için en az üç referansa ihtiyaç
olduğunu belirtmiştik. Bu bilgileri tekrar hatırlayalım. Bunlar;
Start : Başlangıç noktası
Second : İkinci noktası
End : Son noktası
Angle : Açısı
Center : Merkezi
Radius : Yarı çapı
Diameter : Çap
Direction : Yönü
Lenght : Boy
Bizim çizmemiz gereken yay için hangi referans bilgilerine sahipsek onları
içeren bir üçlüyü seçer sırayla gireriz. Bazan birden fazla seçeneğimiz olur.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 106
Biz de birini tercih ederiz. 1-2 arasına çizeceğimiz yay için konuşacak
olursak;
Başlangıç noktasını (1)
İkinci noktasını (birinci noktadan sonra @3,3)
Bitiş Noktasını (2)
Açısını (180)
Merkezini (birinci noktadan sonra @0,3 yada F8 açıkken yukarı doğru 3)
Yarıçapını (3)
Çapını (6)
Yönünü yani başlangıç noktasına teğet olacak çizgiyi oluşturan ikinci nokta
(F8 açıkken sağ taraf tıklanabilir)
Boyunu (6)
biliyoruz. Kısaca böyle bir yay için tüm
referans noktalarını biliyoruz. O halde
herhangi bir üçlüyü seçebiliriz.
Eğer Arc komutuna klavyeden yada
sembolünü tıklayarak girersek
karşımıza çıkan seçeneklerden uygun
olan birer tanesini seçerek çizimi
tamamlayabiliriz. Yada Draw
nenüsünden Arc seçeneğinin altındaki
menüyü açarsak istediğimiz üçlüyü
baştan seçeriz. Bu durumda sırayla bize
ref. Noktaları sorulur ve cevaplayarak
çizimi tamamlarız.
Şimdi yandaki gibi Draw/Arc
menüsünün seçeneklerinden Star, End, Angle seçeneğini seçelim
Command: _arc Specify start point of arc or [Center]: 1 nolu noktayı
yakalayın
Specify second point of arc or [Center/End]: e
Specify end point of arc: 2 nolu noktayı yakalayın
Specify center point of arc or [Angle/Direction/Radius]: a
Specify included angle: 180
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 107
Farkındaysanız Yay komutuna girdi ve sizin baştan belirlediğiniz sıraya
göre alt komutları seçip cevaplamamızı istedi.
3-4 arasındaki yayı çizmek için bu sefer Start, End, Radius seçeneğini
seçebiliriz
Command:
ARC Specify start point of arc or [Center]: 3 nolu noktayı yakalayın
Specify second point of arc or [Center/End]: E
Specify end point of arc: 4 nolu noktayı yakalayın
Specify center point of arc or [Angle/Direction/Radius]: r
Specify radius of arc: 4
Yay komutunu pekiştirmek için bu bilgiler dahilinde diğer seçenekleri
kullanarak harici çalışmaları mutlaka yapın
Bu aşamada 3-2 arasındaki mesafenin 75 olup olmadığından şüphe ettik ve
ölçüp kontrol etmek istiyoruz
Command: DIST (di) <Tools/Inquiry/Distance> (Ölçme
Komutu)
DIST Specify first point: 3 nolu noktayı tıklayın
Specify second point: 2 nolu noktayı tıklayın
Distance = 55.0000, Angle in XY Plane = 0, Angle from XY Plane = 0
Delta X = 55.0000, Delta Y = -0.0000, Delta Z = 0.0000
NOT: Yay çizerken daima ilk belirtilen noktadan sonraki belirtilen
noktaya doğru ve saat ibresini aksi istikametinde çizim yapılır. Yani,
son yaptığımız yaya dikkat edin önce üstten (3 nolu noktayı) tıkladık,
sonra alttan (4 nolu noktayı) tıkladık. Eğer sırayı değiştirseydik, ilk
çizdiğimiz yay gibi olurdu.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 108
İşaretlenen iki nokta arasının direkt mesafesini Delta X ve Delta Y
mesafesini hatta açısını verdi. Bu mesafenin 55 olması 20 mm kısa çizildiği
anlamına gelir. Buraya kadar olan kısmı yeniden çizmemek için bir
sündürme komutu ile komple 20 mm uzatma yapacağız.
Command: STRETCH <Modify/Stretch> (Sündürme Komutu)
Bu komut için bir kısaltma olmamasına rağmen ben kendi bilgisayarımda
“st” olarak bir kısaltma ekledim. Çünkü çok kullandığımız bir komuttur.
Command: stretch
Select objects to stretch by crossing-window or crossing-polygon...nil
Select objects: Bir pencere açılıp seçilmesi lazım. Bu pencere normal yolla
iki nokta tıklayara sağdan sola doğru, yada CP yöntemi olarak
öğrendiğimiz çokgen yöntemiyle seçme olmalı. Diğerlerini kabul
etmez.
Select objects:
Specify base point or displacement: Taşıma yapar gibi seçili kısım
kaydırılacak yani rastgele bir nokta tıklayın
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
F8 açıkken sağa doğru 20 yapın
Eğer başarı ile uygulayabildiyseniz bu komut hakkında söylenecek bir kaç
söz daha var. Bu komut taşıma komutunun hemen hemen aynısıdır. Tek fark
şu ; farkında iseniz seçtiğimiz bölgedeki nesnelerin bazılarının tamamı
pencere içinde kaldı, bazılarının da sadece uçları yani bir kısmı pencere
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 109
içinde kaldı. Tamamı içinde kalan nesneler taşındı, bir kısmı içinde kalan
nesneler ise sündürüldü. O halde açacağımız pencerenin sınırları bizim nasıl
bir sündürme yapacağımız konusunda belirleyici etken olmaktadır. Bu
uygulamayı bitirdikten sonra müteakip uygulamalarla “stretch” komutunu
pekiştirmeyi ihmal etmeyin.
Command: POLYGON(POL) <Draw/Polygon> (Çokgen Çizme
Komutu)
POLYGON Enter number of sides <4>: 8 (Kenar sayısını girdik)
Specify center of polygon or [Edge]: Çokgenin merkezi olarak sağdaki
dairenin merkezini yakalayın
Enter an option [Inscribed in circle/Circumscribed about circle] <I>: C
(Merkezden kenar ortaya olan uzaklık bilindiği için “C” seçeneğini
seçtik)
Specify radius of circle: 8
Command:
POLYGON Enter number of sides <8>:
Specify center of polygon or [Edge]: Soldaki dairenin merkezini yakalayın
Enter an option [Inscribed in circle/Circumscribed about circle] <C>: I
(Merkezden köşeye olan uzaklığı bildiğimiz için “I” seçeneğini
seçtik)
Specify radius of circle: 10
NOT: Specify radius of circle (dairenin yarı çapını belirle) mesajı
kafanızı karıştırabilir. Yani çokgenin daire ile ne alakası var diye
düşünebilirsiniz. Aslında sizin girdiğiniz yarı çapa bağlı olarak bir
hayali daire varsayılıyor ve eğer Circumscribed (çevresine tanımlı)
seçeneğini seçmişseniz çokgenin her bir kenarı bu daireye teğet olacak
şekilde daireyi çevreleyen bir çokgen çiziliyor. Dolayısıyla hayali
dairenin yarı çapı çokgenin merkezden kenar ortaya olan uzaklığını
veriyor. Eğer Inscribed (içten tanımlı) seçeneğini seçerseniz çokgenin
her bir köşesi daireye temas edecek şekilde, dairenin içine çiziliyor. O
zamanda girilen radius değeri merkezden köşeye olan uzaklık oluyor.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 110
Edge : Polygon komutunun altındaki bu seçenek ile bir çizgi çizersiniz bu
çizgi çokgenin bir kenarı olacak şekilde çokgen çizilir. O zaman merkez
noktasına yada yarı çapa gerek kalmaz. Hatta bu çizgiyi açılı çizerek
deneyin. Bizim uygulamamızda bu yöntemin yeri yok ama bu yöntemin çok
geçerli olduğu yerler vardır. Nasıl deneyeceğinizi biliyorsunuz ama yinede
söyleyeyim;
Polygon komutu altında kenar sayısını girdikten sonra e yaparak Edge
seçeneğine girmiş oluyorsunuz. Sonrada iki nokta tıklayacaksınız. Bu
noktaları tıklarken fare ile başka bir nesnenin hassas noktası da olabilir,
klavyeden girilen bir koordinat değeri de olabilir
Artık çizimi 30° derece döndürerek asıl pozisyonunu kazandıralım.
Command: ROTATE (RR) <Modify/Rotate> (Döndürme
Komutu)
Current positive angle in UCS: ANGDIR=counterclockwise ANGBASE=0
Select objects: Bütün nesneleri bir pencere açarak seçin
Select objects:
Specify base point: Soldaki dairenin merkezini tıklayın
Fareyi oynatarak niçin bu merkezi seçtiğimizi anlayın
Specify rotation angle or [Reference]: 30
Döndürme komutu bu kadar basit ve sık kullandığımız bir komuttur. Base
point (Rerefans noktası) olarak farklı yerleri deneyerek farkı görün.
Reference : Bu seçeneği seçtiğimizde döndürülecek nesnenin şu anki
açısını sorar sonrada olması gereken açısını sorar aradaki fark kadar
döndürme yapar. Açıkçası olmasa da olur cinsinden bir seçenektir bu.
Çünkü çok nadir olarak bize bir kaç saniye zaman kazandırır o kadar.
Eksen çizgilerini seçerek kesik kesik yapalım. Bunu nasıl yaptığımızı 7.
Uygulamada anlatmıştık. Çizgiler seçili iken Object Properties araç
çubuğunda bulunan ve muhtemelen By Layer seçeneğinin aktif olduğu
kısmı tıklayıp “Center” seçeneğini seçin. Eğer Center seçeneği yoksa
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 111
“Other” seçeneğine sonra “Load” seçeneğine tıklayarak açılan menüden
Center’ı seçebilirsiniz.
Stretch komutunu pekiştirmek için aşağıdaki uygulamaları yapın. Sol taraf
şeklin aslı, Orta taraf stretch için pencerenin açılacağı bölge (hep sağdan
sola açılır) ve sürükleme yönü, Sağ taraf ise son hali
Stretch komutunu pekiştirmek için aşağıdaki uygulamaları
yapabilirsiniz
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 112
Aşağıdaki komutların işlevlerini öğrenmeye çalışın. Tüm ayrıntılarını
inceleyerek rastgele uygulamalar yapın. Bu komutlar çok sık kullandığımız
komutlar değildir. Ama ihtiyaç olduğu zaman da mutlaka bunları
kullanmanız gerekir.
Command: ELLIPSE (EL) <Draw/Ellipse/...> (Elips Çizme
Komutu)
Elips (Oval) çizme komutu ile çiziminizin bir yerine bir elips
yerleştirebilirsiniz. İsterseniz bu elipsin bir kısmını trim komutu ile
budayarak diğer kısmını kullanırsınız. İsterseniz elipsi çizerken baştan karar
vererek bir kısmını çizersiniz.
Komuta Pull Down Menü deki Draw
seçeneğinin altından girerseniz yandaki
şekilde olduğu gibi üç yöntem olduğunu
görürsünüz. İsterseniz bu yolla baştan
yönteminizi seçersiniz.
İsterseniz Draw araç
çubuğundaki
butonuna tıklayıp komuta
girerek alt seçeneklerin
yönlendirmesiyle karar
verirsiniz. Bana şimdiye
kadar hep ikinci yol cazip
gelmiştir. Yandaki şekil
üzerindeki referans noktalarını inceledikten sonra uygulama yapalım.
Command:
Command: _ellipse
Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center]: 1 nolu noktayı belirleyiniz.
Specify other endpoint of axis: 2 nolu noktayı belirleyiniz
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 113
Specify distance to other axis or [Rotation]: Center ile 3 nolu nokta
arasındaki mesafeyi klavyeden giriniz yada sadece 3 nolu noktayı
belirleyin. İkisi de aynı şey.
1,2,3 nolu noktaları sıra ile belirleyerek çizmiş olduk. Yani yukarıdaki
menüden “Axis, End” seçeneğini kullanmış gibi olduk. Şimdi tekrar girelim
Command:
ELLIPSE
Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center]: C yaparak Center
yöntemini seçelim
Specify center of ellipse: Center noktasını belirleyelim
Specify endpoint of axis: 2 nolu noktayı belirleyelim
Specify distance to other axis or [Rotation]: 3 nolu noktayı belirleyelim.
Yada center ile 3 nolu nokta arasındaki mesafeyi klavyeden girelim.
Aynı şey.
Bu durumda Center,2,3 noktalarını kullanarak çizmiş olduk. Yani
Yukarıdaki menüden “Center” seçeneğini kullanmış gibi olduk.
Elips çizmek için bu iki yöntem yeterlidir. 3 nolu noktayı belirlememizi
istediğinde [Rotation] alt seçeneğini görüyoruz. Bu durumda R yaparsak
“Specify rotation around major axis:” mesajı gelir. Demek ki 3 nolu
noktayı bir açı vererek belirtmemiz gerekecek. Mesela 30 yaptığımızda
çapı 1-2 arası kadar olan bir dairenin x ekseninde 30 derece
döndürülmesiyle bir elips oluşturulmuş olur.
Bu çizilen elipsin bir kısmını kullanmak isterseniz budayabilirsiniz yada
baştan itibaren bilinçli olarak yarım çizersiniz. Şimdi buna bir bakalım.
Command: (Son olarak zaten elips komutundan çıktığımız için kısaca
yapıyoruz ki son çıktığın komuta geri gir demiş oluyoruz)
Command: _ellipse
Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center]: A
Specify axis endpoint of elliptical arc or [Center]: 2 nolu nokta
Specify other endpoint of axis: 1 nolu nokta
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 114
Specify distance to other axis or [Rotation]: 3 nolu nokta
Specify start angle or [Parameter]: 0
Specify end angle or [Parameter/Included angle]: 270
Bu uygulamada da 0° den başlayan 270° lik bir elips çizdik. Uygulama aynı
sadece baştan “Arc” yöntemini belirttiğimiz için normal elips çizimi
bittiğinde ilaveten başlangıç be bitiş noktalarını soran açısal bilgiler
isteniyor. Bu yöntem Pull down menüden girildiğinde “Arc” seçeneğini
seçmekle aynı. Hatta Bu kırpılmış elips çizmeyi ayrı bir ana komut haline
getirmişler ve yine Draw araç çubuğundaki ELLIPSE komutunun altına
koymuşlar. Sembolü ise şudur .
Eğer budanmış bir elips çizecekseniz hiç oyalanmadan bu komutla
çizebilirsiniz.
Command: POINT (PO) <Draw/Point/...> (Nokta Çizme
Komutu)
Command: _point
Current point modes: PDMODE=0 PDSIZE=-1.5000
Specify a point: Ekranda bir nokta tıklayın
Siz ESC tuşuna basıp komutu iptal edene kadar komuttan çıkmayacaktır.
İstediğiniz kadar noktayı istediğiniz yerlere koyun ve ESC ile çıkın. Pull
down menüdeki Draw menüsünden Point seçeneğini tıklarsak Single Point
(tek nokta) ve Multi point (çok nokta) şeklinde ayrıldığını görürüz.
Adındanda anlaşılacağı üzere. Single point’i seçersek sadece bir nokta
yaptıktan sonra komuttan çıkar. Ama Multi point’i seçersek ESC tuşuna
basana kadar nokta yapmaya devam eder.
Siz bu komuta isterseniz nokta yapma komutu diyebilirsiniz. Çünkü
yapacağınız tek şey komuta girdikten sonra bir nokta belirlemektir.
Belirlediğiniz noktaya bir nokta çizer. Bilindiği gibi iki çeşit nokta vardır.
İkisininde adı point dir. Ama biri kalemin ucu ile yaptığımız nokta (benek)
tir. Diğeri (x,y) cinsinden ifade ettiğimiz koordinattır. Şu ana kadar hep
koordinat olan noktadan bahsettik. Oysa burada benek olan noktadan
bahsediyorum.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 115
Nokta denince aklımıza her nekadar yuvarlak bir benek gelse de Autocad de
pek çok nokta sitili vardır. Siz point komutuna girdiğinizde daha önceden
aktif olan sitil ne ise onunla çizer. O halde önce sitil ayarı yapalım.
Pull down menüden Format/Point style seçeneklerini tıklayalım
Herhangi bir kutucuğu aktif
yaptıktan sonra “Point Size”
kısmından boyutunu ayarlayıp
“OK” yapın. Tekrar point komutunu
kullandığınızda aktif hale
getirdiğiniz sitil ile çizildiğini fark
edeceksiniz.
Çizimlerde kullandığımız
büyüklükler için geçerli bir birim
vardır. Bu birim değiştirilmediği
müddetçe mm (milimetre) dir.
Bunun nasıl ayrlandığını ileride
öğreneceğiz. Konuyla alakası şu
bizim aktif birim (Units) mm olduğundan yandaki menüde bulunan “Set
Size in Absolute Units” seçeneği seçili ise kutucuktaki 1.5 değeri nokta
boyutunun 1.5 mm olduğunu gösterir. Ama şu an seçili olan “Set size
Relative to Screen” seçneği aktif olursa, ekran boyutuna göre yüzde
cinsinden bir büyüklük ifade edilir. Bu durumda da zoom komutu ile
ekrandaki çizimler bütülüp küçültülse bile nokta büyüklüğü aynı kalır.
Command: BREAK (BR) <Modify/Break> (Kırma yada
Koparma)
Bu komutla bir çizgiyi, bir yayı, bir daireyi vs. iki noktasından koparıp
arasını açabiliriz. Aşağıdaki şekillerin sol tarafındaki koparılmış halini
inceleyin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 116
Command: _break Select object: Yukarıdaki sekillerden birinin üzerinde 1
nolu noktayı seçin. Hem nesneyi seçmiş oluyorsunuz hem de 1.
noktayı belirlemiş oluyorsunuz.
Specify second break point or [First point]: 2 nolu noktayı seçin
Hepsi bu kadar işte. Seçtiğiniz iki noktanın arasını koparıyor.
NOT: Daire, yay ve elips çiziminde saat ibresi yönünün aksi istikameti
pozitif yön olduğundan birinci ve ikinci noktanın konumlarına dikkat
edin. Yani koparma işlemi 1’den 2’ye doğru olduğundan, 1’den 2’ye
doğru olan açı pozitif olmalı. Farkındaysanız yarım elips çizerken önce
2 nolu nokta sonra 1 nolu noktayı girdik ki 1’den 2’ye pozitif açı yönü
olsun.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 117
Break komutunda ilk çıkan mesajla nesneyi seçtiğinizde bu noktanın aynı
zamanda 1. nokta olmasını istemiyorsanız. Yani sadece seçme işlemini
yapmış olmak için tıkladım 1. noktayı ayrıca girmek istiyorum diyorsanız,
[First] seçeneğini seçmeniz gerekmektedir. Bu durumda; Tekrar 1. noktayı
belirlemeniz için bir mesaj gelir. Sonrada ikinci noktayı belirlemek için
ikinci mesaj gelir. Şöyle;
Command: Br
Command: _break Select object: Nesneyi seç
Specify second break point or [First point]: f
Specify first break point: 1.nokta
Specify second break point: 2.nokta
Eğer 2.nokta ile 1.noktayı aynı noktadan seçerseniz, koparma yerine bir
kesme işlemi olur. Bu durumda çizginin kesildiğini bile anlayamazsınız.
Ancak bir parçayı seçerseniz kesildiğini anlayabilirsiniz.. Bu tek noktadan
kırma işlemi ayrı bir ana komut olarak düzenlenmiş olup yine Break
komutunun üstüne yerleştirilmiştir. Sembolü ise; dır. Bu komuta
girdiğinizde sırayla nesneyi seçmenizi, 1. noktayı girmenizi ve 2. noktayı
girmenizi isteyecektir.
Command: SCALE(SC) <Modify/Scale> (Ölçeklendirme
Komutu)
Bu komut ile çizilmiş bir çizimin ölçeği belirli oranlarda değiştirilebilir.
Scale komutunu Zoom komutundan hatırlarsınız. Ama bu o değil. Fakat
benzerlik var. Orada nesnenin sadece görüntüsü değişiyordu burada ise
nesnenin boyutları gerçekten değişiyor.
Aşağıdaki gibi 30x50 lik bir dikdörtgen çizerek deneyelim.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 118
Şeklin Normal Hali Scale Faktör=2 Scale Faktör=0.5
Command: Rectangle
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]:
Specify other corner point or [Dimensions]: @30,50
Command: scale
Select objects: Dörtgeni seçin
Select objects:
Specify base point: sol alt köşesini seçin
Specify scale factor or [Reference]: 2
Şekil 2 kat büyüyecektir. Eğer scale faktörü 0.5 yapsaydık yarı yarıya
küçültmüş olurduk. Demekki scale faktöre yazılan sayı bir çarpan etkisi
yapıyor. Çizilmiş bir çizimi 2/7 kat küçültmek isterseniz scale factor
kısmına 2/7’yi direkt yazabilirsiniz yada bunun yerine;
Command: sc
scale nil
Select objects: Nesneyi seçin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 119
Select objects:
Specify base point: Bir ref.noktası seçin. Mesela sol alt köşesini
Specify scale factor or [Reference]: r
Specify reference length <1>: 7
Specify new length: 2
Bir büyük proje çizdiğinizi düşünün mesela Türkiye’nin haritasını
çizeceksiniz. Bütün ölçüleri gerçek değerleriyle km cinsinden girerek
çizersiniz. Zoom komutu ile görüntü kontrolü sağlarsınız. Ama en sonunda
çıktı almak istediğinizde veya ölçekli olarak göstermek istediğinizde.
SCALE komutu ile yapabilirsiniz. Yapılan ölçeklendirme işleminin
doğruluğunu ölçmek için DIST komutunu kullanabilirsiniz.
Referans noktası şeklin hangi yönde değişeceğini belirler. Değişik
noktalardan bolca deneme yaparak farkı anlayın. Çünkü bu nokta önemlidir.
Command: LENGTHEN(LEN) <Modify/Lengthen> (Yine Bir
Çeşit Ölçeklendirme Komutu)
Bu komut ile ucu açık bir nesneyi (mesela çizgi, yay gibi) aynı istikamette
ve belirli kıstaslarla uzatabilir yada kısaltabilirsiniz.
Ekranda çizilmiş bir çizginiz olsun bu çizginin bir ucunu %20 uzatmak
istiyoruz.
Command: Lengthen
Command: _lengthen
Select an object or [DElta/Percent/Total/DYnamic]: Çizgiyi seçin
Current length: 56.2697 (seçilen çizginin boyunu verdi)
Select an object or [DElta/Percent/Total/DYnamic]: p
Enter percentage length <120.0000>: 120
Select an object to change or [Undo]: Çizginin uzatmak istediğiniz tarafını
tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 120
Select an object to change or [Undo]:
Şimdide bir çizginin ucunu 20 mm uzatmak istiyoruz
Command:
LENGTHEN
Select an object or [DElta/Percent/Total/DYnamic]: d
Ambiguous response, please clarify...
DElta or DYnamic? (d ile başlayan iki seçenek olduğundan uyarı verdi de
yapmamız gerekirdi) de
Enter delta length or [Angle] <0.0000>: 20
Select an object to change or [Undo]: Çizginin uzatmak istediğiniz tarafını
tıklayın
Select an object to change or [Undo]:
Bir çizginin boyu ne olursa olsun bu boyu 100 mm yapsın istiyoruz. Yani
uzunsa kısalacak, kısa ise uzayacak.
Command:
LENGTHEN
Select an object or [DElta/Percent/Total/DYnamic]: t
Specify total length or [Angle] <1.0000)>: 100
Select an object to change or [Undo]: Çizgiyi herhangi bir yerden tıklayın
Select an object to change or [Undo]:
Dynamic seçeneği kullanışlı bir seçenek olmadığından onu hiç
öğrenmesenizde olur. Eğer çizgi değilde bir yay üzerinde değişiklik
yapıyorsak boy yerine açısının değişimini kontrol etmek isteyebiliriz. O
zaman [Angle] alt seçeneğini kullanabiliriz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 121
Command: XLINE (XL) <Draw/Construction line> (Sonsuz
Çizgi Çizme Komutu)
Bu komutla sonsuz çizgiler çizebilirsiniz bazan işe yaradığı olur. Ama
olmasa da olur cinsinden bir komuttur.
Ama yinede bazı avantajlı yanları vardır. Mesela;
Ver: Vertical yani dikey sonsuz çizgi çizer
Hor: Horizantal yani yatay sonsuz çizgi çizer
Ang: Angular yani açılı sonsuz çizgi çizer. Bu seçeneği seçince önce bir açı
isteyecektir.
Offset: Normal offset gibi çalışır ama oluşan çizgi sonsuz çizgidir.
Ver, Hor ve Ang alt seçeneklerini kullanırken fare ile bir yön belirleyip
klavyeden sayısal değerler girdiğinizde hızlı bir şekilde paralel offsetleme
yapar. Bir örnek yapıp bitirelim.
Command:
Command: _xline Specify a point or [Hor/Ver/Ang/Bisect/Offset]: h
Specify through point: Bir yeri tıklayın ve fareyi yukarı kaldırıp F8’i açın
Specify through point: 20
Specify through point: 20
Specify through point: 20
Specify through point: 20
Specify through point: 20
Specify through point: 20
Specify through point: (Altı adet paralel offset yapmış olduk)
Sonsuz çizgi ile çizilmiş bazı çizimlerin fazlasını mutlaka budamak
zorundayız. Bu yüzden faydalı kısmı bir daire yada dikdörtgen ile
veya en azından bir çizgi ile çevreleyerek dışarıda kalan kısmını
budarız. Eğer dışarıda kalan çizgi sayısı çok ise tek tek seçip trim
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 122
yapmak yerine “ Select object to trim or shift-select to extend or
[Project/Edge/Undo]:” konumunda iken f (yani fence) yaparak
seçim yapabilirsiniz. Bu yöntem çok kullanışlıdır ve sadece sonsuz
çizgiler için kullanılmaz. Bunu uygulayarak görelim.
Yandaki şekilde dairenin
dışında kalan fazlalıkları hızlı
bir şekilde budayacağız
Command: tr
TRIM
Current settings:
Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects: Daireyi seçin
Select objects:
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]: f
First fence point: Fence hayali çizgisini çizmek için birinci noktayı
belirleyin
Specify endpoint of line or [Undo]: İkinci noktayı belirleyin
Specify endpoint of line or [Undo]:
Bu, Toplu budama yapmak için iyi bir yöntemdir.
Command: MLINE(ML) <Draw/Multiline> (Çift Çizgi Çizme
Komutu)
Normal çizgi komutunun kullanımı ile aynıdır. Tek fark çizginin çift olması
ve buna bağlı ayarların bulunması. Komutun altındaki seçeneklerden;
Scale : İki çizgi arasındaki mesafeyi
Justification : Çizgi boyu olarak girilecek değerin nereyi temsil edeceği
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 123
Top : Üst
Zero : Orta
Bottom : Alt
Yandaki şekilde Top, Zero
yada Bottom seçildiğinde
çizgi boyu olarak girilen
değerin nereyi temsil ettiğini
göstermektedir. Siz de
100x100 lük 3 adet
dikdörtgen çizin. İki çizgi
arasındaki mesafeyi 10 yapın
ve her bir dikdörtgenin
Justification seçeneği farklı
olsun. Dikdörtgenin sonunu
birleçtirirken Close alt
seçeneğini kullanın. Sonra
DIST (di) komutu ile
çizimlerinizi içten ve dıştan
ölçerek kıyaslayın. Örneğin; Yanadaki şekil 100x100 lük, 20 mm kalınlıkta
ve top seçeneği aktif iken çizilmiştir. Dolayısıyla Top kısmı=100, Zero
kısmı= 120 ve Bottom kısmı=140 olmuştur.
Mline ile çizilen çizgiler üzerinde trim, break gibi düzenlemeler
yapamazsınız. Bunu yapmak için önce explode komutu ile patlatmanız
gerekir.
Command: SPLINE(SPL) <Draw/Spline> (Eğri Çizgi Çizme
Komutu)
Bu komut da diğer çizgi komutları gibi kullanılır. Fakat işaretlediğiniz
noktalardan geçen eğriler uydurur. Bu eğrilerin tam tıkladığınız noktadan
geçmesini isterseniz “Fit tolerance” alt seçeneğini seçip sıfır değerini
girmeniz gerekir. Buraya giraceğiniz değer bir tolerans değeri olup. Eğri
uydurma işlemi bu tolerans dahilinde yapılmaktadır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 124
Kullanım
alanları
çoktur. Bu
alanlar hayal
gücünüzle
sınırlıdır.
Ama yan tarafta iki adet uygulama alanı belirtilmiştir.
Şimdi Spline komutunu kullanarak 6-7 tane noktadan bir eğri çizip
komuttan çıkın ve Command konumunda iken eğriyi seçin. Eğri üzerindeki
mavi kutucukları tıkladığınızda kırmızı olacaktır. Şimdi fareyi kaydırarak
referans noktalarını değiştirin.
Command: DIVIDE (DIV) <Draw/Point/Divide> Taksimatlandırma
Komutu)
Bir Lineer cetvel yada bir yay üzerinde açısal kadran oluşturmak
isteyebilirsiniz. Bu cetvel yada kadranı belirli aralıklarla taksimatlandıracak
bir komuta ihtiyacınız olmazmıy dı?. Hatta taksimat işaretlerini siz belirlemek
istemezmisiniz?. İşte Divide tam bu işler için bir komuttur.
Bir yay yada çizgi çizin
NOT: Hiç bir komuta girmeden yani command konumunda iken
ekrandaki nesneleriniz üzerinde hızlıca bazı değişiklikleri yapabilirsiniz.
Bunu denemek için ekrana her türden çizimler yapın. Daire, yay, line,
pline aklınıza gelen her şeyi çizebilirsiniz. Şimdi bunları seçin ve mavi
kutucuklar belirecektir. Bu kutucuklar o nesnenin referans noktalarıdır.
Bu kutucuklardan tutarak nesnenin bazı özelliklerini değiştirebilirsiniz.
Örneğin dairenin merkezindeki kutucuktan yakalarsanız taşıma
yapabilirsiniz. Ama dışındaki dört noktadan birini yakalarsanız çapını
değiştirebilirsiniz. Eğer bir çizginin ucundaki kutucukları yakalarsanız
stretch (sündürme), rotate (döndürme) yapabilirsiniz. Seçili nesne
üzerinde saş tuş yaparsanız neler yapabileceğinizi görürsünüz. Bu özellik
çok kullanışlıdır. Özellikle henüz görmediğimiz yazı ve ölçülendirme
işlemlerinin düzenlenmesinde çok zaman kazandırır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 125
Command: div
DIVIDE
Select object to divide: Nesneyi seçin
Enter the number of segments or [Block]: 10 (10 eşit parçaya taksim et
demiş olduk)
Hepsi bu kadar ama. Aktif olan point style ne ise onu ayıraç olarak kullandı.
Şimdi Pull down menüden Format/Point Style seçeneklerini seçip, Değişik
bir nokta tipi tanımlayalım. O zaman yeni tanımladığınız nokta ile bölecektir.
Eğer, Point Style menüsündeki seçeneklerin dışında bir şey mesela sizin
çizdiğiniz özel bir şeyi kullanmak istiyorsanız. Bunu ancak Blok komutunu
öğrendikten sonra yapabilirsiniz. Böyle bir şeyi çizip bloklayarak bir isim
verin. Sonra divide komutunun altında iken [Block] alt seçeneğini seçersiniz.
Bunun anlamı şu olur. “Sen point style’deki aktif olan point’i değil benim
daha önce tanımladığım bir nesne var onu kullanarak taksimatlandır”
demiş oluyorsunuz. Sizden blok adı soracaktır. Daha önce blok tanımlarken
tanımladığınız ismi girerseniz bu isimle tanımlı blok nesnesini kullanacaktır.
Command: MEASURE (ME) <Draw/Point/Measure>
Measure, ölçmek anlamına gelmesine karşın buradaki görevi divide komutu
ile aynıdır. Tek fark divide komutunda taksimat sayısı sorulurken burada iki
bölüm arasındaki mesafe sorulmaktadır. Daha geniş bir izah ile; divide
komutunda taksimat sayısı girilir ve iki taksimat arasındaki mesafe çizgi
boyuna bağlı olarak kendiliğinden çıkar. Burada ise tam tersi. Yani taksimat
mesafesi girilir, taksimat sayısı çizgi boyuna bağlı olarak kendiliğinden çıkar.
Diğer bütün özellikleri aynıdır. Bunlara da kardeş komut diyebiliriz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 126
UYGULAMA -19-
-a- -b- -c-
-d- -e- -f-
Command: BHATCH (BH) <Draw/Hatch> (Tarama Komutu)
Tarama komutu ile çizimlerimizi ISO standardında yada muhtelif desenlerde
tarayabiliriz. Uygulaması basit olmakla beraber bazı kafa karıştırıcı
seçeneklerde yok değil. Bu karışıklığı önlemek için 5-6 değişik tipte tarama
uygulamasını beraber yapacağız. Sizde bunlara bakarak önem arz eden yerleri
daha iyi anlayacaksınız. Öncelikle ne tür tarama yapacak olursak olalım hiç
değişmeyen şeyler var bunları tanıyarak başlayalım. Komuta girdiğimizde
aşağıdaki gibi bir menü gelir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 127
Basit uygulamalar için Quick bölümünü kullanmak yeterlidir. Şimdi bir
dairenin içini basit bir şekilde tarayalım. Önce uygulama 19-a’daki gibi bir
daire bulunsun sonra tarama komutuna tıklayın.
- Type kısmını Predefined
(Önceden Tanımlı) yapın
- Swatch kısmındaki desene
tıklayın. Yandaki gibi bir
menü açılacaktır. Oradan
ANGLE isimli deseni seçin
- Angle yani desenin açısı
“0” olarak kalsın
- Scale yani desenin ölçeğini
2 yapın. 1 olursa çok dar olur.
Görmek için zoom yapmak
gerekir. 2 yada 2.5 iyidir
- Select Objects yada Pick
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 128
points butonlarından biri ile daireyi seçin. Eğer Select objects butonunu
seçmişseniz dairenin üzerine tıklayın, Pick Points butonunu seçmişseniz
dairenin içine tıklayın
- Enter () yapar menüye tekrar dönün ve
Preview ile önizleme yapıp aksaklık olup
olmadığını kontrol edin
- OK yaparak tamamlayın.
Uygulama 19-b için iki ayrı şekil çizin ve komuta girin;
- Predefined yerine User defined’ı seçin
- Swatch kısmı değişecektir.
- Angle kısmını 45 yapın
- Spacing kısmını 4 yapın
- Taranacak bölgeyi mecburen Pick
Points yöntemiyle seçeceğiz. Çünkü
taranacak bölge tek bir nesneye ait değil.
Üç ayrı alanın içini tıklayarak seçin
- Enter yaptıktan sonra ana menüye dönüp Preview yaparak özellikle spacing
değerinin uygun olup olmadığını kontrol edin. Çizgiler çok yakın görünüyorsa
bu değeri biraz daha arttırın.
- OK yapıp bitirin.
Uygulama 19-C için bir daire çizin ve içine ABC yazın.
Yazı yazmak için komutunu tıkladıktan sonra
dairenin içinde bir pencere açın ve karşınıza çıkan editör
penceresine yazıp Onaylayın. Eğer harf yüksekliği küçük
olmuşsa daha önce öğrendiğimiz SCALE komutu ile
büyütüp, MOVE komutu ile taşıyarak ortalayabilirsiniz.
Bu yazı komutunun ayrıntıları ileride anlatılacaktır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 129
- Komuta girin. Bir önceki kullandığımız ayarların aynısının var olduğunu
kabul ediyorum
- Double seçeneğini tıklayarak seçili konuma getirin.
- Select Objects seçeneği ile hem daireyi hem de yazıyı seçin
- Enter, Preview, Enter, OK yaparak tamamlayabilirsiniz.
Uyulama 19-d’de iç içe geçmiş nesneler var ve
biz en dıştaki (1.dikdörtgen) ile onun içindeki (2.
dikdörtgen) in arasını taramak istiyoruz. Burayı
seçmenin bir kaç çeşit yolu vardır. Şimdi bunları
inceleyelim. Komuta girdikten sonra;
- Desen olarak tuğla deseni (BRICK) olsun
- Açısı 135 olsun
- Scale ölçeği 2 olsun
Taralı bölgeyi 3 değişik yolla belirleyebiliriz
1. Select Objects butonuna
tıklayıp 1. ve 2.
dikdörtgeni
seçeriz
2. Select objects yöntemiyle
nesnelerin
hepsini seçtikten
sonra yapıp
ana menüye
döndüğümüzde
Advanced menüsünü açıp
“Outer”
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 130
seçeneğini aktif yaparak. Bu durumda seçilenler içinde en dıştaki ada
demiş oluyoruz.
3. Pick poins seçeneği ile 1. ve 2. dikdörtgenin arasını tıkladığımızda
adaların hepsi seçili konuma gelir. yapıp ana menüye
döndüğümüzde bu sefer Remove Islands (adaları kaldır) butonuna
tıklayıp 3. dikdörtgeni ve daireyi tıklayarak seçim dışı bırakırız. ile
ana menüye döndükten sonra gerisi aynı. Yani ister OK diyerek çıkın
isterseniz ön izleme yapıp kontrol edin
Demekki buradaki Remove Islands seçeneği ile seçilmiş adaları seçim dışı
bıraktık. Aslında bu seçim dışı bırakma işlemini yapmadan önce bir ön izleme
yapıp bu durumda taramanın nasıl olacağını görebilirdik. Remove Islands ile
adalardan taranacak diye gördüğümüzü seçerek taranmayacak demiş oluyoruz.
Aynı şekilde taranmayacak diye gördüğümüz adalarıda seçerek taranacak
diyebiliriz. O halde iç içe geçmiş adacıkların olduğu şekilleri tararken
istediğimizi ekleyip istediğimizi de çıkartarak her türlü taramayı mümkün
kılabiliriz.
Remove Islands yöntemini kullanarak Uygulama
19-e ‘de bir tarama yapacak olursak, yukarıdaki
işlemlerden farklı olarak, Pick poins ile 2. ve 3.
Dikdörtgenin arasını tıklayıp seçeceğiz. Remove
Objects ile de daireyi seçim dışı bırakacağız. Başka
fark yok.
Uygulama 19-f’de olduğu gibi iç içe bir tarama
yapmak istiyorsak; Select Object ile hepsini seçip
Advanced menüsündeki “Normal” seçeneğini
işaretlememiz gerekir. Bu durumda en dıştaki adayı
tarar bir içtekini atlar, onun içindekini tarar, onun da
içindekini atlar böylece en içtekine kadar devam
eder.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 131
Move komutuna girerek en içteki daireyi biraz taşıyın. Sadece daireyi seçerek
taşıyacaksınız. Yada stretch komutu ile taralı bir dikdörtgeni sündürün.
Tarama desenininde yeni şekle göre adapte olduğunu göreceksiniz. Bunun
sebebi “Associative” seçeneğinin seçili olmasından kaynaklanıyor.
“Nonassociative” seçeneği seçili olsaydı bu özellik olmazdı.
Eğer “Retain Boundaries” seçeneği seçili ise yapılan taramaların etrafına bir
çizgi çizilir. Bu durumda siz örneğin ilk tarama uygulamasındaki daireyi
silseniz bile tarama deseninin çevresi boş kalmayacaktır.
Bir tarama yapmak istiyorsunuz. Daha önce yapmış olduğunuz bir tarama var
ve bu taramanın özelliklerini aynen kopye etmek istiyorsunuz. Bu durumda
tarama komutuna girince “Inherit properties” seçeneğini tıkladıktan sonra
kopyasını almak istediğiniz taramayı seçin. Bütün özellikleri aynen
kopyalanmıştır. Artık yeni nesneyi seçerek tarama yapabilirsiniz.
Daha önceden taranmış bir nesnenin tarama deseninin üzerini çift tıklarsanız.
Değiştirme imkanı sunar. Yani yeniden tarama yapıyormuş gibi bazı
düzenlemeler yapabilirsiniz.
Gradient menüsü
Autocad 2004
versiyonuyla birlikte
gelmiştir. Seçilen
bölgeyi tamamen
yada kademeli olarak
boyama özelliğine
sahiptir. Hatta iki
farklı renkle kademeli
boyamalar da
yapılabilmektedir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 132
UYGULAMA -20-
Bu uygulamada bir bileme makinasının kesit görünüşünü çizeceğiz.
Makinanın gerçek standartlara uygun olarak çizilmediğinin farkındayım
ama buradaki amacım hem tarama komutuna kullanma imkanı oluşturmak,
hem de yazı komutlarını anlatmak. Yazı komutları diyorum çünkü bir den
fazla komut var yazı yazmaya yarayan. AutoCAD’in eski veriyonlarından
günümüze kadar TEXT, QTEXT, DTEXT, ARCTEXT gibi değişik
adlarda komutlar kullanıldı. Bunlar da şimdi Multiline Text ve Single Line
Text olarak iki başlık altında varlığını sürdürmektedir. Programınızda
default olarak kullanılan, yani Draw araç çubuğu’nda sembolüyle
ifade edilen Multiline Text tir. Bu komuta girildiğinde Windows
standardına uygun bir menü gelmesi dolayısıyla çok çabuk adapte
oluveriyorsunuz. Ama Autocad programı yazı komutunu kullanmaya sık sık
ihtiyaç duymaz. İhtiyaç duyduğu zaman da pratik kullanım daha çok önem
arz etmektedir. Multiline Text komutuna girdiğinizde sizden bir pencere
açmanız isteniyor ve her seferinde style seçmeniz gerekmektedir. Uygulama
20’deki gibi bir şekil çizdiğinizi düşünün ve bu şekil üzerindeki parçaları
numaralandırmak için değişik açılarda 13 tane çizgi çizip her birinin ucuna
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 133
farklı bir numara vermeniz gerektiğini düşünün. Bu durumda Multiline
Text komutunu kullanırsanız 13 kere komuta girip 13 kere pencere açıp 13
kere yazı stili seçmeniz gerekecektir. Bu yüzden Multiline Text yerine
Single Line Text komutunu daha kullanışlı buluyorum. Single Line Text
komutunu araç çubuklarından Draw araç çubuğuna ekleyelim ve
inceleyelim
Her hangi bir araç
çubuğu üzerinde
sağ tuş yapıp
Customize
seçeneğini
tıklayın. Yandaki
menüde olduğu
gibi Single Line
Text komutunu
bulduktan sonra
sembolünü farenin
sol tuşuyla tutup
dışarı sürükleyin.
Mesela Draw araç
çubuğundaki
Multiline Text komutunun altına
yerleştirebilirsiniz.
Uygulama 20’deki bütün çizimleri beraber yapmayacağız. Ölçüleri makul
olacak şekilde kendiniz vererek şekli çizip taramalarını tamamlayın.
Numaralandırma yapmak için 45° lik çizgileri çizmeden önce Ekranın
altında bulunan OSNAP butonunun yanında POLAR butonu
bulunmaktadır. POLAR butonunun üzerinde sağ tuş/settings yaparsanız
karşınıza aşağıdaki gibi bir Drafting Settings Menüsü gelir. Bu menüyü
Uygulama 7’nin sonunda anlattığımız Hassas Kenetleme Noktaları başlıklı
konuda görmüştük. Ama orada aynı menünün Object Snap kısmını
incelemiştik, burada ise Polar tracking (Açısal izleme) kısmını inceliyoruz.
Incrament angle (Açı değişim aralığı) kısmını 45 yapın. Sık sık 45° lik açı
ile ve fare ile farklı boylarda çizgi çizeceğimiz için bize kılavuzluk edecek
bir geçici çizgi oluşacaktır. Yani bir çizgi çizerken fareyi hareket
ettirdiğimizde 45°, 90°, 135°, 180°, 225°, 270°, 315°, 360° lik açıları
yakaladığımıza dair bir kesik çizgi belirir. Bu yardımcı çizgilerden
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 134
yararlanarak hızlıca çizgileri tamamlarız. Aksi taktirde klavyeden açısal
değerler girip sonra fazlalıkları kırpmakla zaman kaybedecektik.
Polar Tracking sekmesinden yararlanabilmek için F10 ile yada ekranın
altındaki POLAR butonunu basılı hale getirmeniz gerekir.
Eğer 45° lik aralıklarla değil de 30° lik aralıklarla geçici çizgiler oluşsun
istiyorsanız 45 yerine 30 yazmanız yeterlidir. Belirli aralıklarla değil de
sizin belirlediğiniz açılarda oluşsun istiyorsanız, Additional angles’ ın
kutucuğunu işaretledikten sonra New butonunu tıklayarak ekleme yapıp
özel bir tanım gerçekleştirebilirsiniz.
Uygulama 20’de yeri olmayan fakat yeri geldiği için izah edilmesini uygun
bulduğum diğer yardımcı seçenekleri de incelemekte fayda var.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 135
Bir çizgi çizmek istiyoruz çizginin başlangıç veya bitiş noktasını girmemiz
gerekecek olsun. Yada bir daire, yay, çokgen hiç fark etmez herhangi bir
nesne çizeceğiz bunlardan biri için bir merkez noktası veya bitiş noktası
belirlememiz gerekecek olsun. Bu belirtmek istediğimiz nokta ise daha önce
çizilmiş iki nesnenin hassas noktalarının dik kesiştiği nokta olsun.
Mesela yukarıdaki şekillerde olduğu gibi iki çizgiden birinin ortası ile
diğerinin ucunun dik kesiştiği noktayı yakalamak istiyoruz ve sık sık
ekrandaki çizimlerin hassas noktalarının dik uzantılarının kesiştiği noktalara
ihtiyaç duyuyorsak; Object Snap Tracking (Nesne kenetleme izlemesi) ni
açmamız gerekir. F11 yada ekranın altındaki OTRACK butonunu basılı
hale getirmemiz gerekir. Drafting Settings menüsündeki Track
orthogonally only (sadece dik uzantıları izle) seçeneği aktif ise, adından da
anlaşılacağı gibi sadece dik uzantıları izler ve yakaladığında kesik çizgiler
belirir. Track using all polar angles (bütün açısal koordinatları kullanarak
izle) seçeneği aktif ise, o zaman sadece dik uzantılardaki kesişimi değil, sol
tarafta tanımlamış olduğunuz açılardaki kesişimleri izler ve yakalar.
Bu kesişimi yakalamak için denemeler yapıp ta başarısız olmuş olabilirsiniz.
Uygulaması şöyle:
Ekranda şekildeki gibi iki çizgi bulunsun tekrar çizgi komutuna girin ve
başlangıç noktasını belirlemek için soldaki çizginin ortasına gelip üçgen
sembolünü görün ama tıklamayın. Şimdi de sağdaki çizginin alt ucuna gelip
kutucuğu görün ama tıklamayın. Bu hassas noktalarda mavi bir işaret
belirmiştir. Fareyi oynatarak bunların dik kesişeceğini tahmin ettiğiniz
noktada gezinin. İki noktanın da dik uzantısını yakaladığınızda zaten
şekildeki gibi bir mesaj belirecektir. İşte o zaman tıklayarak o noktayı seçin.
Aynı mantıkla soldaki çizginin üst ucu ile sağdaki çizginin alt ucunun dik
kesiştiği diğer noktayı da yakalayarak çizgiyi tamamlayın.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 136
Bu açısal sekmelerin son işaretlenen nesnenin lokal açısına göre mi? Yoksa
mutlak açı sistemine göre mi? olduğuna da karar verebilirsiniz.
Drafting Settings menüsündeki Relative to last segments seçeneği seçili
ise (yandaki şekilde olduğu gibi ikinci çizgi çizilirken birinci çizgi ye 90°
olan açıyı yakalamış) bir sonraki çizginin açısı bir önceki tanımlı çizginin
lokal açısına bağlı olarak algılanır. Buradaki 90° birinci çizginin local açısı.
Eğer Absolute seçeneği aktif olsaydı bu 90° lik açı yaklaşık 45° olarak
algılanırdı.
Drafting Settings menüsünde anlatılanlar tamamen kolaylık sağlamak ve
zaman kazandırmak içindir. Eğer tam anlamamışsanız bu kısmı şimdilik
atlasanız olur ama mutlaka öğrenmenizde fayda vardır.
Artık Uygulama 20’ye dönüp 45° lik çizgileri tamamlayın. Numaraların ve
parça adlarının olduğu tabloyu da offset ve array komutlarını kullanarak
çizin.
Uygulamada 3 çeşit yazı sitili kullanalım. Biri “BİLEME MAKİNASI”
yazısı için, diğeri numaralar için ve üçüncüsüde parça adlarını yazmak için
olsun. Görüldüğü gibi bir çalışmada birden fazla değişik tipte yazı
bulunabilir. Bu yüzden önce yazı sitili tanımlamamız gerekir. Yazı sitili
demek Fontu, yüksekliği, koyu veya normal olması, italik veya düz olması,
eğik veya dik olması gibi değişkenlerin tanımlanıp bir isim verilerek kayıt
altına alındığı bir pakettir. Bu değişkenleri değiştirerek farklı isimler altında
kaydeder sonrada bunları isimleriyle çağırıp kullanırız.
Pulldown menüden Format/Text style seçeneğini tıklayın.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 137
New butununa tıklayıp karşımıza gelen kutucuğa BAŞLIK yazalım. Font
olarak Arial’ı seçelim, Height (yükseklik) kısmını da 7 yapalım. Width
Factor (Harf eninin boyuna oranı) nı 0.8 yapın ve Apply butonuna
tıklayarak BAŞLIK adlı sitili tamamlayın. Menüdeki diğer seçeneklerin ne
işe yaradığı dinamik olarak görünmektedir. Deneyerek preview kısmından
anlayabilirsiniz
Aynı şekilde Y5 adında ve Y3 adında iki sitil daha tanımlayın ikisininde
fontu Times New Roman Tur olsun. Y5’in yazı yüksekliği 5, Y3’ün yazı
yüksekliği 3 olsun. Width factor leri 0.75 olabilir. Apply yaptıktan sonra
Close ile çıkın.
Command: DTEXT (DT) <Draw/Text/Single Line Text> (Yazı
Yazma Komutu)
Current text style: "Standard" Text height: 10.0000 (Mevcut sitil adı
Standar mış ve bu standard adındaki sitilin yazı yüksekliği de 10
imiş. Biz kendi tanımladığımız sitillerden birini aktif yapıp onunla
yazacağız.)
Specify start point of text or [Justify/Style]: s
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 138
Enter style name or [?] <Standard>: y5 (y5 adında bir yazı sitilinin
bulunduğunu bildiğimden direkt yazdım. Eğer hatırlamasaydım, soru
işaretini seçer tanımlı sitillerin listesini inceleyebilirdim. )
Current text style: "y5" Text height: 5.0000 (Mevcut sitilin adının y5, yazı
yüksekliğininde 5 olduğunu açıklıyor. Demek ki bizim
tanımlamamızı kabul etmiş)
Specify start point of text or [Justify/Style]: Yazacağımız yazının sol alt
köşe noktasını istiyor. 1 yazısının olduğu yeri tıklayın. Kürsör orada
belirecektir. Eğer doğru yeri tıklayamadığınızı düşünüyorsanız,
tekrar tıklayabilirsiniz.
Specify rotation angle of text <0>: 0 (satır açısını soruyordu, 0° demiş
olduk. 90 yazsaydınız dik yazacaktı.
Enter text: 1 (Yazıyı yaz dedi, 1 yazdık, enter yaparsak alt satıra geçer. Ama
yazacağımız 2 yazısı hemen altsatırda olmadığından fare ile 2’nin
olduğu bölgeyi tıklayıp 2 yazalım. Aynı şekilde devam ederek 13
yazısınıda yazıp iki defa enter yapalım. Birinci enter’da alt satıra
geçeceğini zanneder, ikinci enter ile komutu bitirir
Enter text: 2
Enter text: 3
Enter text: 4
Enter text: 5
Enter text: 6
Enter text: 7
Enter text: 8
Enter text: 9
Enter text: 10
Enter text: 11
Enter text: 12
Enter text: 13
Enter text:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 139
Eğer yazdığınız yazılardan kaymış olan varsa, Move komutu ile
taşıyabilirsiniz. Y7 isimli sitili aktif hale getirerek BİLEME MAKİNASI
yazısını yazalım,
Command: dt
DTEXT
Current text style: "y5" Text height: 5.0000
Specify start point of text or [Justify/Style]: s
Enter style name or [?] <y5>: y7
Current text style: "y7" Text height: 7.0000
Specify start point of text or [Justify/Style]: Satırın sol alt köşesini belirleyin
Specify rotation angle of text <0>:
Enter text: BİLEME MAKİNASI
Enter text:
Numaralarına göre parça adının olduğu tabloyu doldurmak için y3 sitilini
aktif yapmalıyız
Command:
DTEXT
Current text style: "y7" Text height: 7.0000
Specify start point of text or [Justify/Style]: s
Enter style name or [?] <y7>: y3
Current text style: "y3" Text height: 3.0000
Specify start point of text or [Justify/Style]: “No” yazısını yazmak için N
harfinin sol alt noktasını tıklayın.
Specify rotation angle of text <0>: 0
Enter text: NO
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 140
Enter text: PARÇA ADI
Enter text: 1
Enter text: 2
Enter text: 3
.
.
.
Enter text:13
Enter text: Gövde
Enter text: Rulman Yatağı
.
.
.
Her seferinde fare ile satır başı belirlemek yerine. Enter ile geçip sonra
taşınabilir.
Uygulama 20’yi tamamladık ama bu vesile ile yazı komutunu biraz daha
inceleyelim.
Command: DDEDIT (ED) <Modify/Object/Text/Edit...> (Yazı
Düzenleme Komutu)
Her bir komutun sembolünün olmasına rağmen sık kullanılmayan
sembolleri tanıtmak istemiyorum. Çünkü gereksiz bir yoğunluk yaşamınızı
istemiyorum. Komuta girdiğinizde:
Select an annotation object or [Undo]: “BİLEME MAKİNASI” yazısını
tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 141
Karşınıza gelen Edit Text menüsünden yazdığınız yazının her hangi bir
kısmını değiştirme imkanınız doğar.
Farkındaysanız yukarıdaki cümlemde “sık kullanılmayan semboller” dedim.
Sık kullanılmayan komutlar demedim. Bu komut çok sık kullanılmasına
rağmen, sembolünü tıklayarak girme ihtiyacı duymayız. Çünkü daha önce
de bahsettiğim gibi hiç bir komuta girmeden bir nesneyi seçtiğinizde o
nesne üzerinde bazı değişiklikleri hızlıca yapabiliyorduk. Eğer bu nesne yazı
ise, yazının en çok metninin düzenlenmeye ihtiyacı vardır ve doğal olarak
DDEDIT komutunu devreye sokacaktır.
“BİLEME MAKİNASI” yazısını çift tıklayın yada bir kere tıkladıktan sonra
Text Edit seçeneğini tıklayın. Görüldüğü gibi ekrandaki herhangi bir yazıyı
çift tıkladığınızda DDEDIT komutu otomatik olarak devreye girmektedir.
Bir yazının Metin kısmı dahil diğer özelliklerinden bazılarını değiştirmek
isteyebiliriz.
Yine “BİLEME MAKİNASI”
yazısını seçip sağ tuşa bastıktan
sonra Properties seçeneğini seçin.
Contents kısmından yazının
metninin değiştirebilirsiniz. Bu
menüde yapacağınız değişiklikten
sonra basmanız gereken bir onay
butonu bulunmamaktadır. Çünkü
yaptığınız değişiklik anında ekrana
yansıtılacaktır. ESC yapıp
çıkabilirsiniz.
Style kısmından Y7 yerine bir başka
sitili seçebilirsiniz. Y7’yi
tıkladığınızda kenarında beliren bir
ok bulunur. Bu ok ile tanımlı diğer
sitilleri görüp seçebiliriz. Örneğin
Y3’ü seçin ve ekrandaki seçili
yazının Y3 ile yazılmış hale
dönüştüğünü inceleyin.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 142
Height ile yazı yüksekliğini değiştirebilirsiniz. Buradan da anlaşılıyor ki, bir
yazının yüksekliği veya benzer bir özelliği o yazının tanımlı sitili ile
belirlense de, aynı sitile bağlı kalarak daha sonradan da değiştirilebilinir.
Justify ile yazının sola yanaşık, sağa yanaşık yada ortalanmış olduğunu,
Rotation ile satır açısını, width factor ile eninin boyuna oranını, Obliquing
ile harflerin eğikliğini, Pozition X ve Position Y ile konumunu
değiştirebilirsiniz.
Yukarıda, seçili bir yazının sağa yanaşık, sola yanaşık yada ortalanmış
olarak değiştirilebileceğini ifade ettik. Bir yazıyı yazarken bu hizalama
yöntemine baştan karar verebilirdik. Hatta bunların haricinde baçka hizlama
yöntemlerinin de var olduğunu bilmek gerekir. Tekrar yazı yazma komutuna
dönerek bu özellikleri inceleyelim
Command: dt
DTEXT
Current text style: "y3" Text height: 3.0000
Specify start point of text or [Justify/Style]: j (default olarak hep yazının
sol alt köşesi referans alınır. Ama biz sağa yanaşık olmasını
istediğimizden bu hizalamayı değiştireceğimizi ifade etmiş olduk)
Enter an option [Align/Fit/Center/Middle/Right/TL/TC/TR/ML/MC/MR/BL/BC/BR]:
r (Right, yani sağa yanaşık olmasını tercih ettik)
Specify right endpoint of text baseline: Hizalama noktasını belirlememizi
istiyor. Fare ile bir nokta belirleyin
Specify rotation angle of text <0>:
Enter text: Autocad
Enter text: Öğrenmeyi
NOT: Bir nesneyi seçtikten sonra sağ tuş yapıp properties seçeneğini
seçerek çok hızlı düzenlemeler yapabilirsiniz. Bu özellik sadece yazı için
değil her hangi bir çizgi, daire, yay... olabilir. Bir nesneyi oluşturan ne
tür parametre varsa hepsini bu yolla değiştirme imkanına sahipsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 143
Enter text: Çok
Enter text: Seviyorum
Enter text:
Hizalama işlemi son enter dan sonra yapılacaktır. Yazı komutunu ilk
kullandığımızda sola yanaşık yazıyorduk. Yukarıda da sağa yanaşık
yazmayı öğrenmiş olduk. Aynı mantıkla Middle ve Center yöntemiyle
ortalayarak yazabilirsiniz. Center satırın ortasını temsil ediyor. Middle ise
hem satırın ortası hem de harfin ortasını temsil ediyor. Middle yöntemini
pek kullanma ihtiyacı duymayız.
Bir satır yazıyı bir nokta yerine iki noktadan da hizlayabilirsiniz. Bu
durumda yazılan yazıyı seçili iki nokta arasına yaslayacaktır.
Command: dt
DTEXT
Current text style: "y3" Text height: 3.0000
Specify start point of text or [Justify/Style]: J
Enter an option [Align/Fit/Center/Middle/Right/TL/TC/TR/ML/MC/MR/BL/BC/BR]:
a
Specify first endpoint of text baseline: Satırın sol tarafını belirleyin. (Fare
ile)
Specify second endpoint of text baseline: Sağ tarafını belirleyin
Enter text: BİR MİKTAR YAZI YAZIN
Enter text:
Yazının enini ve boyunu genişleterek yada daraltarak seçili iki nokta arasına
yerleştirmiştir.
Eğer tek satır değilde alt alta çok satırlı yazıyı iki taraftan hizalamak
isteseydiniz yazaının yüksekliğindeki değişmeyi istemeyebilirdiniz. Çünkü
satır arasını daraltırdı. Bu durumda Fit seçeneğini kullanmak faydalıdır.
Align ile kullanımı aynıdır. Tek fark yazının sadece enini değiştirir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 144
Eğer bir yazının sadece sağını hizala demekle yetinmeyip sağ üst köşelerini
hizala gibi bir şeye ihtiyaç duysaydınız (ki hiç ihtiyaç duyacağınızı
zannetmiyorum) TR, yada orta üst noktasını hizala diye bir şeye ihtiyaç
duysaydınız (ki hiç duyan kimse duymadım) TC ile yapabilirdiniz. Bu iki
harfli hizalamalar hiç kullanışlı değildir. Bu yüzden kafanızı boşuna
karıştırmak istemem. Çünkü Autocad’de çok sık, çok miktarda ve çok
hassas konumda yazı yazmaya ihtiyaç duymayız. İhtiyaç duysak bile yazıyı
yazdıktan sonra Move komutu ile istediğimiz yere taşıyıveririz. Olur biter.
Yine de meraklıları için açıklayayım:
TL: Top –Left (Üst Sol)
TC: Top – Center (Üst Merkez)
TR: Top – Right (Üst Sağ)
ML: Middle-Left (Orta Sol)
MC: Middle- Center (Orta Merkez)
MR: Middle – Right (Orta Sağ)
BL: Bottom-Left (Alt Sol)
BC: Bottom- Center (Alt Merkez)
BR: Bottom – Right (Alt Sağ)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 145
UYGULAMA -21-
Bu uygulamada bir ev projesi çizeceğiz. Bu projeyi çizerken yeni komutlar
da öğreneceğiz. Projenin boyutlarına bakıldığında bir A4 yada A3 kağıdına
sığmayacağı anlaşılıyor. Bu yüzden öncelikle kağıt boyutunu ayarlayarak
başlamamızda fayda var.
Command: <Format/Drawing Limits> (Çizim Alanı Tanımlama
Komutu)
Reset Model space limits:
Specify lower left corner or [ON/OFF] <0.0000,0.0000>: (Bu kısım hep
enter ile geçilir. Çünkü çizim alanının sol alt köşesini istiyor. Doğal
olarak 0,0 noktasını kabul ederiz)
Specify upper right corner <420.0000,297.0000>: 1200,1000 (sağ üst
köşesini 1200,1000 olarak kabul ettik)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 146
Yeni çizim alanımızın eni 1200 yüksekliği 1000 oldu. Fareyi ekranda
gezdirdiğiniz zaman sol alt köşedeki koordinat yazısını takip ederek kağıt
boyutunun yaklaşık olarak bu değerlere gelip gelmediğini anlamanız lazım.
Ama yeni tanımlanan alanın ekrana yayılması için, Ekranda hiç bir çizim
yokken, Zoom Extents yapmamız gerekir.
Aslında çizim alanını ayarlamak zorunda değildik. Çünkü A4 kağıdı
büyüklüğünde bir ortamda bile çalışıyor olsak ve çok büyük bir çizim
yapsak, Zoom komutu ile hemen ekrana sığdırıp çizmeye devam
edebiliyoruz. Bu ayar bize sadece biraz kıyas yapma imkanı sunar ve sık sık
zoom yapma işleminden kurtarır.
Kağıt boyutu olarak girilen değeri birim olarak girdik yani aktif birim ne ise
o oluyor. Aktif birimin değiştirilmediği müddetçe mm olduğunu
söylemiştik. Oysa ki burada cm olarak çalışmamız gerekiyor. O halde birim
ayarını da yapalım.
Command: <Format/Units... > (Uzunluk Birimi Ayarlama Komutu)
Menüde Milimeters yazan kısmı tıklayıp Centimeters yapmamız gerekir.
OK yapıp birim tanımlama işini bitirebilirsiniz. Ama bu menü açılmışken
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 147
diğerlerini de anlatmanın tam sırası. Decimal yazan bölgeden boyut tipi
değiştirilebilir. Ama biz ondalık sayı sistemini kullandığımız müddetçe bu
kısmı değiştirmiyoruz. Precision bölümünde bir uzunluk ifade edilirken
ondalık hanede kaç basamağın görünmesini istiyorsak onun ayarını
yapabiliyoruz. Ekranın sol alt köşesinde X,Y cinsinden koordinat
ifadelerinin değişimini hep izleyip durmuşsunuzdur. Ondalık hanedeki 4
basamaklı sayı da sizi şaşırtıp durmuştur diye düşünüyorum. Hatta Dist
komutunu kullandığınızda aldığınız neticenin ondalık hanesindeki basamak
sayısının fazlalığı sizi sıkmıştır. Şimdi 0.00’ tanımlayalım da ondalık
hanede iki basamak görünsün.
Angle bölümünde açının derece, radyan yada grad cinsinden hangisi ile
ifade edileceğine dair seçenekler bulunmaktadır. Yine Precision kısmında
bir açı değerinin de ondalık hanenin kaç basamaklı olacağını seçebilirsiniz.
Bir açının pozitif yönü saat ibresinin aksi istikametindedir. Ama siz tersini
ayarlamak isterseniz Clockwise kutucuğunu seçebilirsiniz.
Direction seçeneğini tıklarsanız
standart olan açı yön ilişkisini
görürsünüz.
Projenin duvar kısmını çizerken
Multiline (çift çizgi) komutunu
kullanabilirsiniz. Hatta bu komutla
çizilmiş nesneler arasında özel
düzenleme yöntemleri de mevcuttur.
Multiline ile çizilmiş bir çizime çift
tıkladığınızda
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 148
Multiline Edit Tools Menüsü gelir Buradaki seçenekleri kullanarak çakışan
iki Multiline çizgisini şekildekilere benzer şekilde düzenleyebilirsiniz. Bu
yöntemlerle düzenleyemediğiniz olacaktır. O zaman da komplesini explode
komutu ile patlatır normal düzenleme komutlarını uygularsınız. Fakat
eninde sonunda diğer düzenleme komutlarına muhtaç olacağımıza göre
Multiline komutu ile çizmemizin fazla bir espirisi kalmıyor. Hatta zaman
kaybına bile sebep oluyor kanaatindeyim. Bu yüzden Line, Offset, Trim,
Extend, Erase komutları bu çizim için en sık başvurulacak komutlardır.
Öncelikle boyu 880 olan bir dikey çizgiyi sol tarafa çizin. Sonrada boyu
1130 olan yatay çizgiyi çizin. 880’lik düşey çizgiden Offset yoluyla 420,
420, 290 lık kopyalar çıkarın. Şimdi de yatay çizgiden 340, 220 ve 320 lik
kopyaları çıkarın. Bu çizimde duvar kalınlığı 20 cm dir. Kapı ve
pencereleri dikkate almadan 20 lik offsetlerle duvarları tamamlayalım.
Offset yaparken hangi çizgiyi hangi tarafa offsetleyeceğimize dikkat
edelim.
Trim komutuna girip gerekli yerlerde budama yaptıktan sonra, geriye kalan
ölçülü çizimleride aynı offsetleme yoluyla tamamlayın.
Merdiven kısmını tamamen çizmiyoruz ama bir kısmını çizdikten sonra
spline çizgisi ile kesip budayalım. Spline çizgisini de seçtikten sonra çizgi
tipini center yapalım. Nereden yapacağınızı biliyorsunuz ama tekrar
edeyim. Object Properties araç çubuğundan seçiyorsunuz. Eğer Center
yüklü değilse Load ile yükleyeceksiniz.
WC’nin bir kısmı merdivenin altında kaldığı için o kısmı kesik çizgi ile
göstermeliyiz. Bir çizginin bir kısmını farklı bir tipe dönüştürmek istiyorsak
Break komutu ile tek noktadan kırıp o çizgiyi ikiye ayırmamız gerekir.
Bu durumda çizginin bir parçasını seçerek çizgi tipini Hidden yapabiliriz.
Bir nesnenin çizgi tipini, çizgi kalınlığını, rengini, katmanını Object
Properties araç çubuğundan değiştirebileceğiniz gibi; Nesne seçildikten
sonra sağ tuş yapıp properties penceresini açarak ta değiştirebilirsiniz.
NOT: Uçları ileride kesişebilecek olan iki çizgiyi birleştirmek
istiyorsanız (ki sık sık ihtiyacınız olur) fillet komutunda radius
değerini sıfır yapıp iki ucu tıklayarak sıfırlık bir radius kırarak
birleştirme yapabilirsiniz. Bu yöntem çok zaman kazandırır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 149
Fakat çizgi tipleri yüklü değilse properties kısmından yükleyemezsiniz.
Mecburen Object Properties araç çubuğundan Load seçeneği ile
yüklemeniz gerekir.
Bir projede standard eleman kullanıyorsak her seferinde yeniden çizmemek
için bir tane çizip onu bloklarız. Böylece bu nesneyi bir isim vererek
kütüphaneye aktarmış oluruz. İhtiyaç olduğunda da aynı isimle
kütüphaneden alıp kullanırız. Elektrik ve Elektronikçiler direnç, transistör,
kondansatör, tristör vs. gibi sembolleri; Makinacılar civata, somun gibi
sembolleri; İnşaatçılar kapı, pencere, lavabo, evye, musluk gibi sembolleri
bir kere çizip isim vererek bloklama yaparlar. Bu ev projesindeki pencere ve
kapıyı önce bloklayalım sonra kütüphaneden çağırıp kullanalım. Aşağıdaki
gibi iki kapı bir de pencere sembolü çizelim.
Sağ Kapı Sol Kapı Pencere
Command: BLOCK (B) <Draw/Block/Make> (Bloklama
Komutu)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 150
Name kısmına Kapı (sağ) yazın, Select object butonu ile nesneyi seçin ve
enter yapın. Pick point butonu ile sağ kapı nesnesinin sol alt ucunu
tıklayın. Bu nokta bir referans noktasıdır. Yani ileride bu nesneyi kullanmak
üzere çağırdığımızda bu noktadan tutulmuş halde gelecektir. OK yapıp
çıkalım. Aynı yöntemle Sol kapıyı ve pencereyi bloklayın. Pencerenin
referans noktasını pick point ile sol alt ucu tıklayarak belirleyin.
Şu anda 3 adet tanımlı blok bulunmaktadır. Bunları sırayla çağırarak
kullanalım. OSNAP ayarlarından Nearest seçeneği aktif olursa kolaylık
olur.
Command: INSERT (I) <Insert/Block...> (Blok Çağırma
Komutu)
Name kısmından pencere’yi seçin Insertion point (yerleştirme noktası)
bölümündeki Specify On screen (Ekranda belirle) seçeneği işaretli olsun.
Yani bu durumda şunu demiş oluyoruz. “Pencere nesnesini nereye
koyacağımı bu menü içindeki X, Y, Z noktalarına girilen koordinatlar
yoluyla değil, ekranın içinde fare ile istediğim bir yere koymak istiyorum”.
Rotation kısmını da seçili konuma getirelim ki ne kadar döndüreceğimize
ekranda karar verelim. OK yapıp ekrana dönelim.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 151
Specify insertion point or [Scale/X/Y/Z/Rotate/PScale/PX/PY/PZ/PRotate]:
Artık pencere farenin ucunda, koymak için bizden bir nokta istiyor.
Oturma odasının kuzey (üst) penceresi için duvarın alt kenarını
tıklayın.
Specify rotation angle <0>: (Bu pencerenin yerleştirme açısını
değiştirmemize gerek yok)
Mutfak penceresini yerleştirmek için tekrar yapalım.
Command: (Mutfakta tek pencere olduğu için biraz daha büyük bir
pencere olacak. Ama büyüklük tek eksende olacaktır. Dolayısıyla
Scale bölümündeki X yazan kısımdaki 1 değerini 1.3 olarak
değiştirelim)
Specify insertion point or [Scale/X/Y/Z/Rotate/PScale/PX/PY/PZ/PRotate]:
Pencereyi mutfağa yerleştirin.
Specify rotation angle <0>:
Görüldüğü gibi pencerenin sadece x yönündeki boyu 1.3 kat büyüdü. Eğer
Üç yönde de büyüsün isteseydik Uniform Scale seçeneğindeki kutucuğu
seçer tek bir değer yazardık. O zaman her yönde aynı oranda büyüme yada
küçülme olurdu.
Çocuk odasının kuzey penceresini de yerleştirdikten sonra doğu ve batı
pencerelerini yerleştirin. Bu pencereleri yerleştirirken batıdaki pencereler
90°, doğudakiler ise -90° yada 270° döndürülerek yerleştirilecektir.
NOT: Bir block nesnesi kaç parça çizgiden oluşursa oluşsun, insert ile
ekrana yerleştirildiğinde birbiriyle bütünleşik olarak gelirler
tıkladığınızda hepsi birden seçilir. Bu yüzden de kırma, sündürme,
budama gibi bazı düzenleme komutunu uygulayamazsınız. Ancak
explode komutu ile o bloğu bir kere patlattığınız zaman normal hale
geçer. İkinci kez patlattığınızda normal zamanda yapılan patlatma
işlemini uygulamış olursunuz ve varsa polyline ile çizilmiş nesneler
parçalanır vs. Bu patlatma işi ile zaman kaybetmek istemiyorsanız Insert
menüsündeki explode kutucuğunu seçili hale getiriniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 152
Block ve Insert komutlarını kullanarak neler yapabileceğinizi hayal edin.
Bloklanmış bir nesneyi tekrar çağırdığınızda boyutlarını ve açısını değiştirip
istediğiniz noktaya yerleştirebiliyorsunuz. Insert ile çağrılan bir nesneyi
çoğu zaman explode komutu ile patlatma ihtiyacı duyarız.
Bu projenin bir plotter yada printerdan çıktısını almak istersiniz herhalde. O
halde bu niyetimize yönelik bir şeyler düşünmemiz gerekir. Örneğin
1130x880 cm olan bu projeyi mm olarak çizseydik 11300x8800 mm
olacaktı. Bu ebatlardaki bir çizimi A4 boyutundaki bir kağıda ancak 1/45
ölçekle sığdırabiliriz. Eğer çalışmamıza bu aşamadan sonra hala bu ölçekte
devam etmek istersek, bundan sonraki taramalarda ve ölçülendirmelerde ki
değişken boyutlarını (tarama desen ölçeği, ölçü yazısı yüksekliği,
ölçülendirme oklarının boyutları... gibi) bu boyutlara uygun seçmemiz
gerekir. Aksi taktirde orantısız bir görünüm arz eder. Örneğin 2.5-3 mm
boyundaki bir ölçülendirme oku, A4 kağıdında makul bir büyüklüktür.
Mevcut proje ancak 45 kat küçüldükten sonra A4 kağıdına sığabiliyorsa o
NOT: Block, Renk, Çizgi tipi, Çizgi kalınlığı, Text style, Point style,
Dimension Style, Layer, Units, Drawing Limits gibi (kısaca ayarlama
ile ilgili tüm değişiklikleri kaydetmek zorundasınız. Yani, yukarıdaki
komutlardan biri ile herhangi bir ayar yapıp Autocad programından yada
mevcut çizim dosyasından çıktığınızda dasyayı kaydetmeniz gerekir.
Aynı ayarların geçerli olduğu bir dosyada çalışmak istiyorsanız bu kayıtlı
dosyayı açıp çalışmanız gerekecektir. Diğer bir ifade ile: Yeni bir dosya
açtığınızda, hiç bir ayarın yapılmamış olduğu bir dosya açılır. Siz de
doğal olarak daha önceden tanımladığınız bloklarla, sitillerle vs.
çalışmak isteyeceğinizden bu önceden tanımlı ayarların hiç birinin
geçerli olmadığını göreceksiniz. O halde çözüm şu:
Kendinize ait bir şablon dosyası hazırlayın. Hiç bir şekil çizmeden
yukarıda adı geçen ayarları yapın. Bu boş sayfayı mesela, “Şablon”
olarak kaydedin. Çalışmak için yeni bir sayfa açmak yerine bu sayfayı
açın ve çizimlerinizi ekleyip farklı bir isimle kaydedin. Şablon isimli
dosya, ayarları yapılmış, içinde hiç bir çizimin bulunmadığı bir dosya
olarak kalsın. Bu dosyada çalışırken yanlışlıkla Save komutunu
kullandığınızda aynı isimle yani şablon ismiyle kaydedeceğinden
dosyanın orjinali bozulabilir. Autocad, dosyaları otomatik olarak DWG
uzantısı ile kaydetmektedir. O halde siz Şablon isimli dosyayı baştan
DWT uzantısı ile kaydederseniz bu sorunu çözmüş olursunuz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 153
zaman ok büyüklüğünü 110-135 mm arasında çizmeliyiz ki ölçekli bir çıktı
alındığında 2.5-3 mm boyutlarında görünsün. Bu gibi karmaşık hesaplardan
kurtulmak için şimdiden projeyi ölçekli bir şekilde A4 boyutlarına
küçültürsek daha isabetli bir yol izlemiş oluruz. Yani Scale ana
komutu ile öyle bir projeyi 1/45 oranında küçültmemiz gerekirdi. Fakat bu
projeyi Units komutuyla ölçü birimini cm olarak ayarlayıp çizdiğimiz için
1/4.5 oranında küçültmemiz gerekir.
Command:
Select objects: Tüm projeyi seçin
Select objects:
Specify base point: Bir ref. noktası seçin
Specify scale factor or [Reference]: r
Specify reference length <1>: 4.5
Specify new length: 1
Projenin boyutları 4.5 kat küçülmüştür. Şu anda bir yazıcıdan 1/1 ölçeğinde
çıktı alsanız kağıda sığacaktır.
Artık tarama komutuna girip duvarları tarayabiliriz. Desen olarak Dots
seçeneğini seçin. Scale ölçeğine de makul bir sayı girin. Pick point
seçeneği ile tıklayarak seçmemiz gerekir.
Bu aşamada ölçülendirme komutuna girip projeyi
ölçülendireceğiz. Text style de olduğu gibi yani
yazarken önce bir yazı sitili tanımladığımız gibi,
ölçülendirme yapmadan önce de bir sitil tanımlamamız
gerekir. Bu ölçülendirme sitili vasıtasıyla pek çok
ölçülendirme parametresini önceden tanımlarız. Eğer
birden çok sitil tanımlamışsak birini aktif yaparız. Daha
sonra ölçülendirme komutuna geçip uçları tıklayarak
ölçülendirmeyi tamamlarız.
Dimension Style (ölçülendirme sitili) komutuna girmek
için 3 ana yol vardır. 2 tanesi Pull down menü’den
diğeri ise Dimension Araç Çubuğundan. Eğer ekranınız
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 154
büyükse Dimension Araç çubuğunu aktif yapın. Peki nasıl yapacağız
derseniz: Herhangi bir araç çubuğu (Draw, Modify, Standard Toolbar,
Object Properties) üzerinde Sağ tuş yapın. Yandaki gibi bir menü
açılacaktır. Bu menü AutoCAD komutlarının hepsinin simge halinde
gösterildiği menülerin menüsüdür. Draw, Modify, Standard Toolbar,
Object Properties menülerinin işaretli olduğuna dikkat ederseniz, bu
menülerin açık olduğunu gösteriyor. Draw menüsünde bulunan çizim
komutlarını, Modify menüsünde bulunan düzenleme komutlarını, Object
Properties menüsündeki nesne özelliklerini ayarlama yöntemlerini anlatmış
bulunuyoruz. Ayrıca Standard Toolbar da bulunan komutların bir kısmını
da anlatmış bulunmaktayız. Zaten diğer kısmı herhangi bir Windows
uygulamasında görebileceğiniz türden komutlar. Şimdi isterseniz burada
bulunan Dimension menüsünü seçin ve ekranda uygun bir yere yerleştirin.
Eğer 14 inç monitör kullanıyorsanız çalışma alanınızın daralmaması için
açmayabilirsiniz. Burada bulunan komutların hepsi Pull down menüde ki
Dimension menüsünde de mevcuttur. Tek fark birinde sadece komutların
adını görüyorsunuz, diğerinde sembolünü. Bundan sonraki aşamalarda
ölçülendirme komutları Dimension Araç çubuğundaki semboller
üzerinden anlatılacaktır.
Command <Format/Dimension Style...> yada <Dimension/Style..>
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 155
Styles kısmında daha önceden tanımlanmış sitilleri görüyorsunuz.
Bunlardan birini seçtikten sonra Modify... seçeneğini tıklarsanız seçili sitil
üzerinde değişiklik yapmanıza imkan sağlar. Ama biz yeni bir sitil
tanımlayalım. New...
seçeneğini
tıkladığımızda yandaki
gibi bir menü gelir.
New Style Name kısmına D1 adını
verelim. Continue
yaptığınızda aşağıdaki
menü gelecektir. Bu
menünün ayrıntıları
ileride anlatılacaktır. Şimdilik projemizi ölçülendirebileceğimiz bir sitil
tanımlayalım yeter.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 156
Arrow size (ok büyüklüğü) kısmını 3 yaptıktan sonra, Text kısmını
tıklayarak ölçülendirme yazısının ayarlarının yapılabildiği menüyü açın.
Text height (yazı yüksekliği) kısmını 3.5 yapın. Ölçülendirme yazısının
yüksekliğini 3.5 olarak ayarladık ama burada bir incelik var. Text style
kısmında daha önceden tanımlı olan bir yazı sitili aktiftir ve ölçülendirme
yazısı bu sitille yapılacaktır. Yazı sitili tanımlarken bir yükseklik verilmişti,
bir de burada vermiş olduk. Acaba ikisi birbirinden farklı olursa hangisi
geçerli olacak derseniz: Tabii ki Text style kısmındaki yazı sitilinin ayarları
geçerlidir. Üzerinde ... bulunan butona basıp ilgili yazı sitilinin yüksekliğini
sıfır yaparsanız, o zaman yukarıdaki menüde görülen ve 3.5 olarak
ayarladığımız yazı yüksekliği geçerli olacaktır.
Primary Units kısmını tıklayarak, Suffix (son ek) kısmına “cm” yazın
böylece ölçülein sonuna cm yazısını ekleyecektir. Eğer ölçü yazısının önüne
bir şey yazdırmak isteseydik Prefix (ön ek) kısmına yazardık. Precision
kısmın 0 yapın ki, ondalık hanesini (yani küsüratını) hiç göstermesin. Çünkü
böyle projede ondalık ölçüler olmaz. Unit format kısmına hiç dokunmayın
çünkü hep decimal çalışırız. Scale factor kısmı normal de 1 olarak durur.
ama biz bu proje için 4.5 yapacağız. Çünkü projeyi 4.5 kat küçültmüştük
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 157
Yani 45 cm olan bir boyut 10 cm olarak duruyor. Eğer Scale factor
katsayısı 1 olsaydı böyle bir yeri ölçülendirirken otomatik olarak ölçüp 10
cm yazacaktı. Oysa 10 cm ölçtüğü bir yeri 45 cm olarak ölçülendirmesi
gerekir. Bu yüzden Scale factor kısmını 4.5 yapıyoruz.
Angular Dimension kısmında da açısal ölçülendirmeye ait ayarlar
mevcuttur. Oradaki Precision değerini de 0 yapın. Zero Suppressing kısmı
yine ondalık hane ile ilgilidir. Leading seçili ise noktadan önceki sıfırı atar.
Yani 0.5 yerine .5 yapar. Trailing kısmı seçili ise noktadan sonraki sıfırları
atar. Yani 0.500 yerine 0.5 yapar. Precision kısmında ondalık hanesini
tanımlamadığımız için bu ayarlar bizi zaten etkilemez.
Önce OK yapın sonra. D1 isimli Dimension Style’i aktifyapmak için D1’i
seçip Set Current seçeneğini tıklayın ve Close ile çıkın.
Artık bir ölçülendirme yaptığımız zaman bu ayarlar ile ölçülendirecektir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 158
Lines and Arrows ve Text kısmındaki bazı kavramların nereyi temsil
ettiğini anlamak için aşağıdaki ölçülendirmeyi inceleyin
Command: <Dimension/Linear> (Doğrusal Ölçülendirme Komutu)
Üst soldan sağa doğru ölçülendirme yapılacaktır. Ama önce başka bir yerde
deneme yapınız. Komuta girdikten sonra 2 adet nokta belirliyorsunuz. Bu
iki noktanın arasını otomatik olarak ölçüyor ve ölçülendirme çizgisinin
konumunu belirlemenizi bekliyor. Fare ile tıkladığınız bir yere yerleştirip
tamamlıyor.
Specify first extension line origin or <select object>: 420 olan ölçünün sol
ucunu işaretleyin
Specify second extension line origin: sağ ucunu işretleyin
Specify dimension line location or
[Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]: Ölçülendirme konumunu
belirleyin
Görüldüğü gibi tıkladığınız iki noktanın arasını otomatik olarak ölçtü ve
yazdı. Eğer ölçtüğü değerden farklı bir değeri yazmasını istiyorsanız:
Specify dimension line location or
Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]
mesajı çıktığında T (Text) yada (Mtext) M yaparak yeni ölçüyü
yazabilirsiniz. (Angle) A yaparsanız sizden bir açı ister. Girdiğiniz açı
kadar ölçü yazısını ağik yazar. (Rotated) R seçeneği ile yine bir açı
girersiniz o açıya göre uzatma çizgilerini yatırır ve öyle ölçülendirir. Tabii
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 159
ki burda açıya bağlı olarak iki nokta arasındaki mesafe de değişir.
Ölçülendirmek için seçtiğiniz iki nokta tam yatay yada tam dikey
doğrultuda değilse, O zaman farenizin hareketine göre aynı iki nokta arasını
isterseniz yatay isterseniz dikey ölçülendirebilirsiniz. Yukarıdaki menüde
bulunan Vertical (dikey) ve (Horizantal) yatay ölçülendirme seçenekleri
işlevselliğini yitirmiştir. Bahsettiğimiz gibi yatay veya dikey
ölçülendireceğinize farenin hareketine göre karar verebiliyorsunuz.
Dolayısıyla bu alt komutlar AutoCAD’in eski versiyonlarından kalmıştır.
Sağda bulunan ve 420 cm olan ikinci ölçülendirmeyi de aynı yöntemle
yapabilirsiniz ama bu şekil de yan yana ölçülendirmelerde kolaylık sağlayan
bir ardışık ölçülendirme komutumuz var onu kullandığınızda daha az
tıklama yaparak daha düzgün ölçülendirme yapabilirsiniz. Bu komutu
kullanmadan önce bir ölçülendirme yapmış olmanız ve hemen arkasından
bu komuta girmiş olmanız gerekiyor. Aksi takdirde hangi ölçüye ilave
ederek devam edeceğini size soracaktır. Sizde daha önce çizilmiş bir ölçüyü
seçeceksiniz. O seçilen ölçüye ilave yaparak devam edecektir.
Command: <Dimension/Continue> (Ardışık Ölçülendirme
Komutu)
Specify a second extension line origin or [Undo/Select] <Select>:İkinci 420
cm lik ölçünün sağ taraftaki ucunu tıklayın.
Specify a second extension line origin or [Undo/Select] <Select>: 290 cm
lilk ölçünün sağ ucunu tıklayın
Specify a second extension line origin or [Undo/Select] <Select>: ESC ile
çıkabilirsiniz. Ama Enter yaparsanız
Select continued dimension: Mesajı çıkar bir başka ölçüyü seçerek o ölçüye
ilave yapan ölçülendirme zincirini başlatmış olursunuz. Yani alt
komut olarak görünen Select seçeneğini seçmiş gibi olursunuz.
NOT: Tıkladığınız noktaya dikkat edin yanlışlıkla tarama deseninin
üzerinde bir noktayı seçmiş olabilirsiniz. Tarama desenini sonra tekrar
yapmak üzere kaldırabilirsiniz. Yada sık sık (Zoom Realtime)
komutu ile büyültmeniz gerekebilir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 160
Şu ana kadar öğrendiğiniz ölçülendirme bilgileriyle bütün projeyi
ölçülendirebilirsiniz. Ama Dimension (Ölçülendirme) komutu hakkında
öğreneceğiniz çok şey var daha. Şimdi Dimension komutunun diğer
ayrıntılarını inceleyelim, sonra bu proje üzerinde yapacağımız yeni
uygulamalar var onlara geçeriz.
Linear komutu ile tıkladığınız iki noktayı ölçülendiriyor. Bunu yaparken de
ya yatay yönde, yada dikey yönde ölçülendirme yapabiliyorsunuz. Eğer tek
parça bir nesneyi ölçülendireceksek iki nokta belirlemek yerine çizgiyi
seçeriz, o çizginin iki ucunu otomatik olarak yakalayacaktır. Uygulama ile
görelim:
Command:
Specify first extension line origin or <select object>:
Select object to dimension: Herhangi bir çizgi seçin
Specify dimension line location or
[Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]: Konumunu belirleyin.
Şimdi de aşağıdaki gibi şekiller çizerek diğer ölçülendirme komutlarını
inceleyeceğiz. Ama önce D1 isimli ölçülendirme sitili gibi D2 isimli bir sitil
daha oluşturalım. Bu sitilde Lines and Arrows kısmındaki Baseline
spacing kısmını 6 yapalım, Primary Units kısmındaki cm yazısını
kaldıralım, Scale factor’deki 4.5 yerine 1 yapalım.
Command: <Dimension/Aligned> (Hizalı Ölçülendirme Komutu)
Specify first extension line origin or <select object>:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 161
Select object to dimension: ölçüsü 37 olan çizgiyi seçin
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: Konumunu
belirleyin
Command: <Dimension/Angular> (Açısal Ölçülendirme Komutu)
Select arc, circle, line, or <specify vertex>: iki çizgiden birini seçin
Select second line: Açıyı oluşturan diğer çizgiyi seçin
Specify dimension arc line location or [Mtext/Text/Angle]: Konum
belirleyerek tamamlayın. Açısal ölçülendirmede konum belirlemek
çok önemlidir. Çünkü farenin konumuna göre aynı çizgilere ait farklı
açılar ölçülendirebilirsiniz.
Command: <Dimension/Diameter> (Çap Ölçülendirme Komutu)
Select arc or circle: Daireyi seçin
Specify dimension arc line location or [Mtext/Text/Angle]: Konumunu
belirleyin.
Command: <Dimension/Radius> (Yarıçap Ölçülendirme Komutu)
Select arc or circle: Yayı seçin
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: Konumunu
belirleyin.
Linear yada Aligned komutlarından biri ile 20 lik ölçülendirmeyi yapın.
Önce sol ucu sonra sağ ucu tıklayın. Sonra da kullanımı Continue gibi olan
Baseline komutuna girin
Command: <Dimension/Baseline> (Referans çizgisinden
Ölçülendirme Komutu)
Specify a second extension line origin or [Undo/Select] <Select>: 35 lik
ölçülendirme için sağ ucunu belirleyin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 162
Specify a second extension line origin or [Undo/Select] <Select>: 45 lik
ölçülendirme için sağ ucunu belirleyin
Specify a second extension line origin or [Undo/Select] <Select>: ESC ile
çıkın.
Baseline spacing değerini 6 ayarladığımız için iki ölçülendirme arasında 6
mm lik mesafe otomatik olarak gerçekleşti.
Command: <Dimension/Ouick leader> (Bir Ucu Oklu Çizgi ile
Açıklama Getirme Komutu)
Specify first leader point, or [Settings] <Settings>: Okun göstereceği
noktayı tıklayın.
Specify next point: çizginin diğer ucunu tıklayın
Specify next point:
Specify text width <0>:
Enter first line of annotation text <Mtext>: Bu bir Baseline Uygulamasıdır.
yazın
Enter next line of annotation text:
Command: <Dimension/Ordinate > (Nokta Ölçülendirme Komutu)
Bu komut ile tıkladığınız bir noktanın X yada Y değerini yazar.
Command: <Dimension/Quick Dimension > (Toplu Ölçülendirme
Komutu)
Bu komut ile şekli komple seçip her köşeden ölçülendirebilirsiniz. Çok basit
şekiller için işe yarar, ama biraz karmaşık şekillerde istenmeyen yerleri de
ölçülendireceğinden pek kullanışlı değildir.
Command: <Dimension/Tolerance> (Tolerans Belirleme Komutu)
Bir imalat resminde konum veya şekil toleransı belirtme ihtiyacı olduğunda,
Bir takım semboller, sayısal değerler ve referans harfleri kullanma ihtiyacı
doğar. Autocad tarafından bu ihtiyaca cevap verebilecek hazır bir format
sunulmaktadır. Sadece kutucuklara tıklayıp karşınıza çıkan seçeneklerden
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 163
seçim yapıyorsunuz ve istediğiniz gibi bir tolerans kutucuğu
düzenliyorsunuz.
Sym yazan yerdeki kutucuklardan birine
tıkladığınızda bir Symbol (sembol)
menüsü açılıyor. Buradan bir sembol
seçiyorsunuz. Tolerance yazan
bölgelerden soldaki kutucuğa tıklarsanız
girilecek sayısal değerin çap olduğunu
belirtmiş olursunuz. Tekrar tıklayarak
vazgeçebilirsiniz. Sağdaki siyah
kutucuğa tıkladığınızda Material
Condition (Malzeme Şartı) isimli bir menü gelir. Buradan da malzeme ile
ilgili seçiminizi yaparsınız. Yine Tolerance kısmındaki beyaz kutucuğa
tıklayarak tolerans değerlerini yazarbilirsiniz. Datum Bölgesine ise referans
harflerini ve yine malzeme şartını belirleyebiliyorsunuz. Projected
Tolerance Zone (yansıtılmış tolerans bölgesi) ni tıklayarak aktif yapabilir
ve Height kısmından yüksekliğini
belirleyebilirsiniz. Datum Identifier (Bilinen
Açıklama) kısmında ise kısa bir açıklama
yapabilirsiniz. Ok yaptığınızda Hazırladığınız
kutucukları görebilirsiniz.
Hazırladığınız kutucuğa çift tıkladığınızda düzenleme modunda açılır ve
ekleme çıkartma yapabilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 164
Burada bahsedilen konum ve şekil toleranslarıydı. Ayrıca boyut
toleranslarını da öğreneceğiz. Boyut toleransları Dimension Style tanımı
yaparken karşımıza çıkmıştı ama incelememiştik. Şimdi Dimension Style
komutuna tekrar tıklayalım
Command <Format/Dimension Style...> yada
<Dimension/Style...>
D2 sitilini seçip Modify... seçeneğine tıklayalım. Bu, D2 sitili üzerinde
değişiklik yapacağımız anlamına gelir. Açılan menüden Tolerances kısmını
seçerseniz aşağıdaki menü gelecektir.
Bu menünün çok güzel bir yanı var. Yaptığınız değişiklikleri önizleme
ekranında aktif olarak görebiliyorsunuz. Dolayısıyla bizim izah getirmemize
pek gerek kalmıyor. Bu yüzden ihtiyaç gördüğüm yerleri kısa kısa
açıklamalarla geçmek istiyorum.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 165
Method kısmından tolerans değerlerinin gösterilme
şeklini seçiyorsunuz.
None: Hiç biri. Yani Tolerans göstermeyecek.
Symetrical: ± ile ifade ve alt sınırı ile üst sınırı aynı
olan toleransların gösterim formatıdır.
Deviation: Üst sınır ile alt sınırı farklı olan ve bu sınırların Ana ölçünün
yanında biraz daha küçük olarak yazıldığı formattır.
Limits: Tolerans değerlerinin ana ölçüye eklenerek ve çıkartılarak
gösterildiği formattır.
Upper Value : Üst tolerans sınırı
Lower Value : Alt tolerans sınırı
Scaling for height : Alt ve üst sınır değerlerinin yüksekliğinin ana
ölçünün yüksekliğine oranıdır.
Vertical Position : Ana ölçünün tolerans değerlerinin yanındaki dikey
konumunu ifade eder.
Bottom : Altında
Middle : Ortasında
Top : Üstünde
Precision: Daha öncede bahsettiğimiz gibi ondalık hanede kaç basamak
gösterileceğini tanımlamak içindir.
Alternate Unit Tolerance kısmının pasif olduğunu görüyorsunuz. Çünkü
Alternatif ölçü tanımlamadığımızdan kaynaklanıyor. O halde nedir bu
alternatif ölçü?, nasıl tanımlanır?, Onu inceleyelim.
Örneğin 25.4 cm’lik bir yeri ölçülendirdiğimizde bu bölgenin inç olarak
karşılığını da görmek istiyorsak, 10 cm [25 inç] seklinde iki farklı ölçünün
aynı anda görünmesini istiyorsak Alternate Units menüsündeki Display
alternate units kutucuğunu tıklarız.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 166
Precision kısmını 0.00 yapın
Multiple for all units (Ölçü çarpım katsayısı) 0.03937 yani
1/25.4yaparsanız mm nin inç olarak karşılığını verir 0.3937 yaparsanız
1/2.54 yapmış olursunuz. Bu da cm nin inç olarak karşılığını veririr. Ana
ölçüyü mm kabul edelim ve 0.03937 yapalım.
Round distances to (yuvarlatma aralığı) kısmını 0.05 yapın. Böylece %5
lik adımlarla yuvarlama yapacaktır. Yani 3.27 inç olarak ölçtüğü bir boyutu
3.25 inç olarak ölçülendirecektir.
Prefix (ön ek) kısmını boş bırakın, Suffix (son ek) kısmına inç yazısını
yazın. Placement kısmından, After primary value seçeneğini aktif
yaparsanız alternatif ölçüyü esas ölçünün sağına koy demiş olursunuz.
Below primary value seçeneğini tıklarsanız, alternatif ölçüyü esas ölçünün
soluna koy demiş olursunuz. Tabii ki sağını tercik ederiz.
Primary Units kısmını daha önce incelemiştik bu kısmı açın ve buradaki
suffix kısmına mm yazın. Decimal seperator (ondalık ayırıcı) kısmından
“.” yı seçin. Round off (yuvarlatma) kısmını 0.02 yapın. Böylece esas ölçü
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 167
%2 aralıklarla yuvarlatmaya tabii tutulacaktır. Bu yuvarlatmanın fark
edilebilmesi için Precision kısmı 0.00 olarak değiştirin.
Ok ve Close yaparak menüden çıkın. Ekanda daha önceden D2 sitili ile
yapılmış ölçülendirmeler varsa hepsi değişmiştir. Şimdi aşağıdaki gibi bir
ölçülendirme yapıp inceleyelim.
Bu ölçülendirme üzerinde tanımladığımız bütün ayarları görebiliyoruz. Bu
kadar ayrıntılı bir ölçülendirmeye ben hiç ihtiyaç duymadım. Ama siz
ihtiyaç duyabilirsiniz.
Yeni bir sitil tanımlayarak yada mevcut D2 sitili üzerinde bazı değişiklikler
yaparak etkilerini inceleyin. Mesela Alternatif ölçüyü ve toleransları
kaldırabilirsiniz. Hatta mm yazısını kaldırıp, yuvarlatma adımlarını
değiştirebilirsiniz.
Yukarıdaki ölçülendirmede görüldüğü gibi ölçülendirme yazısı uzatma ölçü
çizgilerinin arasına sığmayınca dışarı yazıldı. Oysa oklar içeride duruyor.
Aslında bunu bile ayarlayabilirsiniz.
Dimension Style menüsündeki Fit seçeneğine tıklayın. Bu kısım
Ölçülendirme yazısının konumu ile ilgili ayarları içerir. Fits bölümü sık
değiştirilecek bir bölüm değildir. Aktif olan seçenekler en makul olanıdır.
Dimension (ölçülendirme) konusunda epeyce uzmanlaşana kadar bu kısımla
uğraşıp ta aklınızı karıştırmayın.
Fit Options (yerleştirme seçenekleri) kısmında, ölçülendirme yazısının iki
çizgi arasına sığmaması halinde ne yapacağını belirleyen seçenekler
mevcuttur.
Either the text or the arrows whichever fits best : Yazı veya ok’tan
hangisi daha uygunsa onu dışarı al.
Arrows: Okları dışarı al
Text: Yazıyı dışarı al
Both text and arrows : Hem yazıyı hem okları dışarı al
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 168
Always keep text between ext. lines: Daime yazıyı iki çizgi arasına
yerleştir
Suppress arrows if they don’t fit inside the extension lines: Eğer iki çizgi
arasına sığmıyorsa okları kaldır.
Bitmiş bir ölçülendirme üzerinde değişiklik yapılabilir bu değiştirme
yöntemleri ilerleyen kısımlarda anlatılacaktır. Ancak bu bölümde Eğer
yazının konumu olması gerekenin dışında bir yerdeyse
Besides the Dimension line: Ölçülendirme çizgisinin yanına koy
Over the dimension line, with a leader: Bir kılavuz çizgisi ile
ölçülendirme çizgisinin üzerine koy
Over the dimension line, without a leader: Bir kılavuz çizgisi olmaksızın
ölçülendirme çizgisinin üzerine koy
Use overall scale of: bütün ölçülendirme değişkenlerini belli bir katsayı ile
çarparak değiştirebileceğiniz bir bölüm
Scale dimensions to layout (paperspace): Ölçülendirmeleri kağıt
boşluğuna göre ölçeklendir.
Place text manually when dimensioning: Yazıyı ölçülendirme esnasında
manuel olarak yerleştir
Always draw dim. line between ext. lines: Daima ölçü uzatma çizgilerinin
arasına ölçülendirme çizgisi çiz.
Bir ölçülendirmenin yazısı, okları, çizgileriyle beraber bir bütünlük arz eder.
Bunlardan herhangi birini ayrıca seçip scale komutu ile büyütemezsiniz
yada move komutu ile taşıyamazsınız, kısacası tek tek seçemezsiniz. Bu ve
buna benzer komutları uygulamak için ölçüyü bir kere patlatmak gerekir.
Patlatılan ölçünün her bir parçası bağımsız hale gelir ve bunların üzerinde
herhangi bir düzenleme komutu uygulanabilir. Fakat patlatılan ölçü üzerinde
bazı özel düzenlemeler yapılamaz. Bu özel düzenlemeler Dimension
komutlarına ait düzenlemelerdir.
Herhangi bir ölçülendirmeyi seçin. Üzerinde 5 adet kutucuk belirecektir. Bu
kutucuklardan her birini tıklayıp kaydırın nasıl bir değişiklik meydana
geldiğini göreceksiniz.
Alttakiler ölçünün boyutunu değiştirecektir. O halde ölçülendirilmiş bir
nesne stretch komutuyla uzatılacak olursa, otomatik olarak ölçülendirme
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 169
parametreleri de değişecektir. Yada scale komutu ile büyütüp
küçültüldüğünde, aynı oranda ölçülendirme ölçüleri de değişecektir.
Yazının üzerindeki kutucuğu hareket
ettirdiğinizde yazının
konumunu
değiştirebiliyorsunuz. Yan
taraflardaki diğer
kutucuklar tıklandığında
ise, ölçülendirmenin
konumu değişecektir.
Şimdi de bir ölçülendirmeyi seçip sağ tuşa
basın. Aşağıdaki menü karşınıza
gelecektir. Burada bulunan Dim Text
Position, Precision ve Dim Style
seçenekleri seçilen ölçünün özelliklerini
değiştirmeye yöneliktir.
Dim Text position: Ölçü yazısının
konumuna yönelik değişikliklerin
yapılabileceği komutlar mevcuttur.
Aşağıdaki sıra ile uygulayarak deneyin.
Centered: Seçilen ölçünün yazısını dim. line çizgisinin ortasına kaydırır
Above dim line: Seçilen ölçünün yazısını dim. line çizgisinin üzerine alır.
Move text alone: Sadece yazıyı taşır
Home Text: Yazıyı orjinal konumuna taşır
Move with leader: Yazıyı bir kılavuz çizgisiyle taşı
Move with dim line: Yazıyı ölçülendirme çizgisi ile birlikte taşır.
Precision: Seçilen ölçünün yazısındaki ondalık hane sayısını değiştirir
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 170
Dim Style: Seçilen ölçünün sitilini değiştirir. Bu menüye girildiğinde
tanımlı sitillerin listesi görünür ve birini seçerek seçilen ölçüye
uygularsınız.
Command: <Dimension/Align Text ve Oblique > (Ölçülendirme
Düzenleme Komutu)
Enter type of dimension editing [Home/New/Rotate/Oblique] <Home>: N
Açılan text editöre yeni bir ölçü yazın ve <> işaretini silin
Select objects: Bir ölçü seçin
Select objects:
Seçilen ölçünün yazısı değişmiştir.
Rotate veya Oblique alt komutlarına girdiğinizde bir açı belirlemenizi
isteyecektir. Rotate alt komutunda yazının açısını girilen açıya getirir,
Oblique alt komutunda ise ölçü uzatma çizgilerinin açısını girilen açıya
getirir.
Home alt komutu ile konumu değişmiş ölçü yazısını orjinal yerine getirilir.
DDEDIT (ED) komutuyla da ölçü yazısını değiştirmek mümkündür.
Deneyin.
Command: (Dimension Text Edit) (Ölçülendirme Yazısının
Konumunu Değiştirme Komutu)
Select dimension: Ölçüyü seçin
Specify new location for dimension text or [Left/Right/Center/Home/Angle]
Fare ile yeni bir konum belirleyin.
Alt komutlarlarla yazının konumunu değiştirebilirsiniz.
Left : Yazıyı sola yanaştırır
Right : Yazıyı sağa yanaştırır
Center: Yazıyı ortalar
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 171
Home : Yazıyı orijinal konumuna taşır
Angle : Yazının açısını değiştirir
Görüldüğü gibi bir değişikliği yapmanın birden fazla yolu olabiliyor.
Bunlardan en kolay ve pratik olanını seçmek kullanıcının tercihidir. Şimdi
de bir ölçünün üzerine çift tıklayın yada seçtikten sonra sağ tuş yapıp
properties’i seçin. Bu pencere daha önceden tanıdığınız bir penceredir.
Seçilen ölçüye ait tüm değişkenleri listelemektedir. İstediğinizi seçip
değiştirebilirsiniz. Bu properties sayesinde diğer pek çok yöntemi terk
edebilirsiniz.
UYGULAMA 21’deki projenin diğer detaylarının da çizildiğini düşünelim.
Mesela bu inşaat projesi üzerinde elektrik tesisatı, telefon tesisatı, doğalgaz
tesisatı, kalorifer tesisatı, su tesisatı ... vs. Bu tesisatların çizilebilmesi için
inşaat projesine ihtiyaç vardır. O halde, inşaat projesini her bir tesisat için
kopyalayıp ayrı ayrı tesisatlar çizmek zorundayız. Ama bir projede bütün
tesisatları yada birden fazla tesisatı aynı anda görmek isteyebiliriz. O zaman
müthiş bir karmaşıklık yaşanır. Peki böylesi bir durumda ne yapılır?.
Böyle karmaşık çizimler olduğu zaman katmanlardan istifade edilir. Şu an
çizim yaptığınız ekranın arkasında binlerce şeffaf katman mevcuttur.
Çiziminizin her birini farklı katmana çizebilirsiniz. Katmanlar alt alta
olduğu için bir bakışta hepsi aynı katmandaymış gibi görünür. İstediğiniz
katmanları görünmez yaparak karmaşıklıktan ve görüntü kirliliğinden
kurtulabilirsiniz. Daha pek çok avantajlarıyla Layer (katman) komutunu
inceleyelim.
Ekranın sol üst köşesinde bulunan
seçeneklerin hepsi Layer ayarları içindir.
Command: Layer <Format/Layer... > (Katman Komutu)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 172
Konuyu daha basit bir uygulama üzerinde incelemek için UYGULAMA
21’in her bir kısmını farklı bir katmana yerleştirelim ve o şekilde
inceleyelim.
New seçeneğine basıp inşaat isminde yeni bir katman oluşturalım. Renk
kutucuğunu White olarak bırakalım. Linetype (çizgi tipi)ne dokunmayalım
Continuous (sürekli) seçili kalsın. Lineweight (çizgi kalınlığı) nı tıklayıp
0.30 yapalım. Tekrar New seçeneğine tıklayarak Açıklama isminde yeni bir
katman daha oluşturalım. Renk kırmızı, çizgi tipi Hidden, çizgi kalınlığı
0.50 olsun. Eğer çizgi tipinden Hidden, listede görünmüyorsa, pencereyi
kapatın ve Object properties çubuğundaki Linetype Control kısmından
Other seçeneğini tıkladıktan sonra, Load ile bulup yükleyebilirsiniz. Daha
önce yüklemiştik ama kaydetmemiş olabilirsiniz.
Aynı yolları izleyerek ölçülendirme ve tarama isminde iki katman daha
oluşturun. Diğer özelliklerini yukarıdaki şekilde olduğu gibi ayarlayın ve
OK ile çıkın.
Sol köşedeki Layer kontrol
penceresinin okuna tıklayarak tanımlı katmanların görünüp görünmediğine
bakın.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 173
Bizim tanımladığımızın haricinde 0 isimli bir katman daha mevcuttu ve
Uygulama 21’in bütün çizimleri 0 katmanına çizildi. Çünkü aktif katman 0
görünüyor.
Proje üzerindeki bütün ölçülendirmeleri seçtikten sonra sağ tuş yaparak
properties penceresini açın ve bu penceredeki Layer bölümündeki
ölçülendirme katmanını seçili konuma getirin. ESC yaparak seçili olan
ölçülendirme nesnelerini seçilmemiş hale getirin. Böylece bütün
ölçülendirme nesnelerini kendi katmanına göndermiş olduk. Zaten
farketmişseniz. Renkler mavi, çizgi tipleri noktalı olmuştur. Çünkü gittiği
katmanın rengi mavi, çizgi tipi de Dot (nokta) idi. Eğer noktalar çok seyrek
yada çok sık olmuşsa Object properties araç çubuğunda ki Linetype
Control bölümünden Other yapıp Global Scale Factor’u değiştirebilirsiniz
Odaların adını açıklayan yazıları seçerek onları da açıklama isimli katmana
gönderin. Buradaki yazıların rengi de kırmızı olmuştur. Aynı şekilde ESC
ile seçimi iptal ettikten sonra tarama desenlerini seçip onları da tarama
isimli katmana yollayın. Projenin inşaat kısmını da inşaat isimli katmana
gönderin. Çizgi kalınlığının değiştiğini fark etmişsinizdir.
Properties penceresini kapatıp ekrana dönelim. Çizimlerin hepsi bir
katmandaymış gibi görünse de her biri farklı katmanlara aktarılmıştır.
Sol köşedeki Layer kontrol penceresini açarak açıklama yazısının üzerine
tıklayın. Bu durumda açıklama isimli katman aktif olur. Yani ekrana bir
şeyler çizdiğinizde açıklama isimli katmana çizmiş olursunuz. Aslında hep
böyle yapmalıydık. Uygulama 21’e başlamadan önce yukarıda bahsedilen
yollarla yeni katmanlar oluşturmalıydık ve sırayla her birini aktif yaparak o
aktif katmana ait çizimleri yapmalıydık. Fakat o zaman Layer komutunu
henüz tanımıyordunuz. Mecburen bu yolu izledik. Ama böylece hem bir
katmanı aktif yapıp üzerinde çizim yapmayı, hem de daha önceden çizilmiş
olan nesneleri bir başka katmana göndermeyi öğrenmiş olduk.
Sırayla diğer katmanları aktif yapın ve ilave çizimler yapıp tekrar silin.
Çizimlerdeki renk, çizgi tipi ve çizgi kalınlıklarının katmana göre nasıl
değiştiğini izleyin.
Aktif olan her hangi bir katmanda çizim yaparken çiziminizin rengi, çizgi
tipi vs. hiç değişmeyecek ve katman tanımlarken seçtiğimiz özelliklerde
olacak diye bir kayıt yoktur. Örneğin açıklama isimli katmanı aktif yapın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 174
ve bir çizgi çizin. Çizginin rengi kırmızı, çizgi tipi Hidden ve çizgi
kalınlığı 0.50 olacaktır. (Uyarı: Ekranın altındaki LWT seçeneği açık
değilse çizgi kalınlığındaki değişimi fark edemezsiniz). Çünkü açıklama
katmanını oluştururken bu seçenekleri tanımlamıştık. Object properties
araç çubuğundaki renk, çizgi tipi ve çizgi kalınlığı bölümünde By Layer
(Katmana Göre) seçeneği aktif olduğuna göre nesnelerin bu özellikleri
katmanda tanımlanan özelliklere göre belirlenecektir. Şimdi Object
properties araç çubuğundaki renk bölümündeki By Layer seçeniğinin
yerine Sarı rengi seçip yeniden çizim yapalım. Katman rengi kırmızıydı ama
sarı çizmeye başladı. Neden? Çünkü renk bölümünde By Layer yerine Sarı
seçtik te ondan. Aynı mantıkla çizgi tipi ve çizgi kalınlıklarını da
değiştirebiliriz.
Buraya kadar olan kısımda katmanların avantajlarından hiç istifade etmedik.
Sadece özelliklerini tanıdık o kadar. Oysa ki bu katmanlar sayesinde bazı
avantajları yakalamalıyız. Şimdi bunları uygulayarak anlamaya çalışalım.
tarama isimli katmanın
ampulünü tıklayarak
karartalım yani Off yapalım ve
etkisini inceleyelim.
Tarama katmanında bulunan
bütün nesneler yani tarama
desenleri görünmez olmuştur.
Böylece görüntü kirliliğinden
kurtulabilirsiniz. İsterseniz ölçülendirme isimli katmanı da görünmez (Off)
yapın. Proje daha da sadeleşecektir. Her hangi bir düzenleme komutu
(Erase, copy, move... vs) na girip all seçeneği ile seçim yaptığımızda
görünmeyen katmanların nesneleri de seçilecektir.
Şimdi de bütün kararmış ışıkları tıklayarak (On yapalım yani) yakalım ve
inşaat isimli katmanın kilidini kapatalım (Lock). Bir şey değişmemiş gibi
görünüyor. Her hangi bir duvarı seçmeyi deneyin. Seçemezsiniz. Çünkü bu
duvar inşaat isimli katmanda ve o katman ise kilitli durumda. Kilitli
katmanlar görünür ama üzerinde değişiklik yapılamaz. Duvarlar diğer
tesisatlar için temel teşkil ettiğinden her tesisatta bulunur ve bu yüzden de
çok önemlidir. Başka bir şeyler silinirken yanlışlıkla duvarlar da silinebilir
diye korkuyorsanız bu kilitleme yöntemini kullanabilirsiniz. Kili sembolünü
tekrar tıklayarak kilidi açabilirsiniz (Unlock).
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 175
Bazı katmanlar hem görünmesin hem de kilitli olsun istiyorsanız Freeze
(güneş sembolünü) tıklayıp kar tanesine dönüştürerek dondurabilirsiniz.
Dondurulmuş katmanlar; karmaşık çizimleri tekrar üretmek için Regen
komutu kullanıldığında, Zoom ve Pan komutu kullanıldığında, üç boyutlu
çizimlerde göreceğimiz Hide ve Render komutlarında dikkate
alınmadığından bilgisayarın hızını artırmış olur. Dondurulmuş katmandaki
kar sembolü tıklanarak Thaw (çözme) yapıldığında katman açılmış olur.
Seçili nesnenin katmanını aktif yapar
Bir önceki katmanı aktif yapar
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 176
UYGULAMA -22-
Bazı arazilerimiz vardır alanlarını hesaplamak için dolaylı yollar kullanırız
veya bazı sac levhalar vardır içerisinden bir kısmını keser alırız bir kısmı
mecburen fireye ayrılır. Ne kadar fire yada ne kadar faydalı alan olduğunu
hesaplamak isteriz. İşte Uygulama 22 ile alan hesaplamalarına bir göz
atacağız.
Araç çubuklarından Inquiry araç çubuğunu açın ve içerisinden Area’yı
seçin ve şekil –a-‘yı hesaplattıralım
Command: (AREA) <Tools/Inquiry/Area> (Alan Hesaplama
Komutu)
Specify first corner point or [Object/Add/Subtract]: Dikdörtgenin bir
köşesini tıklayın
Specify next corner point or press ENTER for total: Ardışık olacak şekilde
bir sonraki köşesini tıklayın
Specify next corner point or press ENTER for total: Ardışık olacak şekilde
diğer köşesini tıklayın
Specify next corner point or press ENTER for total: Son köşesini tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 177
Specify next corner point or press ENTER for total:
Area = 6000.00, Perimeter = 320.00
Son enter işleminden sonra Alan (Area) =6000, Çevre (Perimeter)=320
olarak hesaplandı.
Eğer bu dikdörtgeni line komutu ile çizmişseniz yukarıdaki yolu takip
etmek zorundasınız. Ama Pline yada Rectangle (ki o da Pline demektir)
komutu ile çizmişseniz bütün köşeleri tek tek seçmek yerine nesneyi bir
seferde tıklayıp tanıttırabilirsiniz.
Aynı dikdörtgeni pline komutu ile çizip tekrar hesaplattıralım
Command:
Specify first corner point or [Object/Add/Subtract]: O
Select objects:
Area = 6000.00, Perimeter = 320.00
İşte görüldüğü gibi Object alt komutuyla tek seçimde ifade edilebilecek
nesnelerin alan ve çevresini hesaplamak çok daha kısa ve kolay. Bir dairenin
alanını hesaplatmak içinde bu yöntem kullanılır. Çünkü tek tıklama da hepsi
seçilebilir. Şekil –b-‘deki dairenin alanını (area) = 2827.43 ve çevresini
(Circumference) = 188.50 olarak hesaplayın
Bir alanın hesaplatılabilmesi için dört köşe olması gerekmiyor. Kaç köşe
olursa olsun tek tıklamada yada köşeler ardışık olacak şekilde seçildiği
takdirde sonuç alınacaktır. Son köşe de seçildikten sonra enter yapıp işlem
sonlandırılır. Şekil –c-‘yi hesaplattırarak alanının (Area) = 450.00, boyunun
(Length) = 112.36 olduğunu görünüz.
Şekil -a-‘ daki dikdörgeni bir sac levha, şekil –c-‘deki parçayı da bu
levhadan zımba ile çıkartılacak parçalar olarak düşünelim. Copy ve Array
komutlarıyla şekil –d-‘deki şekli oluşturalım ve taralı alanı hesaplattıralım.
Dikdörtgeni ve içindeki her bir parçayı tek seferde seçebileceğimizi
düşünüyoruz. Yoksa işlem çok uzar.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 178
Command:
Specify first corner point or [Object/Add/Subtract]: a (add=topla demiş
oluyoruz. Aslında burada toplanacak birden fazla nesne yok. Sadece
dikdörtgen var ama mantık öyle matematikteki cebirsel işlem gibi.
Taralı Alan= +Alandikdörtgen-Alan1 -Alan2 -Alan3 -Alan4 -Alan5 -Alan6
-Alan7 şeklinde düşünürsek add alt komutu en baştaki + işareti
anlamına geliyor. Sonraki aşamalarda geçen Subtract=Çıkart alt
komutu ise – işaretinin yerini tutuyor)
Specify first corner point or [Object/Subtract]: O
(ADD mode) Select objects: Dikdörtgeni seçin
Area = 6000.00, Length = 320.00
Total area (toplam alan) = 6000.00
(ADD mode) Select objects: (Başka eklenecek nesne olmadığından
yapıp bir sonraki aşamaya geçiyoruz)
Specify first corner point or [Object/Subtract]: S
Specify first corner point or [Object/Add]: O
(SUBTRACT mode) Select objects: İçerideki şekillerden birini seçin
Area = 450.00, Length = 112.36 (seçilen alana ait değerler)
Total area = 5550.00 (Toplam alandan çıkartıldıktan sonra kalan alan)
(SUBTRACT mode) Select objects: Diğerini seçin
Area = 450.00, Length = 112.36
Total area = 5100.00
(SUBTRACT mode) Select objects: Diğerini seçin
Area = 450.00, Length = 112.36
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 179
Total area = 4650.00
(SUBTRACT mode) Select objects: Diğerini seçin
Area = 450.00, Length = 112.36
Total area = 4200.00
(SUBTRACT mode) Select objects: Diğerini seçin
Area = 450.00, Length = 112.36
Total area = 3750.00
(SUBTRACT mode) Select objects: Diğerini seçin
Area = 450.00, Length = 112.36
Total area = 3300.00
(SUBTRACT mode) Select objects: Diğerini seçin
Area = 450.00, Length = 112.36
Total area = 2850.00
(SUBTRACT mode) Select objects:
Specify first corner point or [Object/Add]:
Taralı alan 2850 kaldı
Demek ki İç içe alanlardan oluşan bir bölgenin istediğimiz kısmını
hesaplattırabiliyoruz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 180
BÖLÜM 2
AUTOCAD 2000-2002 ve 2004 ile
3 BOYUTLU ÇİZİM UYGULAMALARI
Bu kısımda AutoCAD’in 3 boyutlu çizim yöntemleri ele alınacaktır. Bu
bölüm AutoCAD eğitim merkezlerinde İLERİ SEVİYE AUTOCAD,
CAD2 (Computer Aided Design 2), BDÇ2 (Bilgisayar Destekli Çizim 2),
3D AUTOCAD isimlerinden biriyle anılır.
Üç boyut denilince akla gelen X,Y eksenlerinin yanısıra bir de Z ekseninin
işin içine girmesidir. Ama üç boyutlu her nesne KATI MODEL değildir.
Pull Down menüden 3D Polyline komutuna girip bir küp resmi
çizebilirsiniz. Bu çizdiğiniz 3 boyutlu olur ama katı model olması için içinin
dolu olması gerekir. Sanki bir ahşap yada bir metalden kesilerek veya
işlenerek yapılmış gibi olmalıdır. Bir katı modeli iki parçaya kesip iki ayrı
katı model oluşturabilirsiniz. Ama bir tel kafes yapıyı yada yüzey
modelleme ile yapılan bir üç boyutu ikiye kesip ayıramazsınız.
Yukarıdaki kavramlar ilerleyen konular içinde daha da anlaşılır hale
gelecektir. Üç boyut bölümünde katı model konusuna ağırlık verilecektir.
Üç boyut ve katı model konusunda söylenecek çok şey mevcuttur. Ama biz
her zamanki gibi yine yeri ve zamanı geldikçe yazıp çizerek izah edeceğiz.
Hemen uygulamalarla konuşmaya geçelim
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 181
UYGULAMA –23-
-a- -b- -c-
-d- -e- -f-
Primitives (ilkeller) diye bilinen gurupta hazır katı modeller mevcuttur.
Uygulama –23- te bunların kullanımı ele alınacaktır.
Araç çubuklarından Solids
araç çubuğunu aktif yapın ve
ekranın sağ kenarına
hizalayın.
Şekil –a-‘daki küpü 50x60x70 mm ebatlarında çizelim
Command: BOX <Draw/Solids/Box> (Küp Çizme Komutu)
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>: Bir nokta tıklayın
Specify corner or [Cube/Length]: @50,60 (Bir pencere çizerek küpün
boyunu ve enini tayin etmiş oluyoruz)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 182
Specify height: 70 (Yüksekliğini girmiş oluyoruz)
Center alt komutunu kullanarak ta çizebilirdik. Şimdi de onu deneyelim
Command:
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>: CE
Specify center of box <0,0,0>: Bir nokta tıklayarak küpün yerleşeceği kısmı
tayin ediyoruz
Specify corner or [Cube/Length]: L (Her bir ebadının tek tek sorulmasını
istiyoruz. Bu yüzden L yaptık)
Specify length: 50
Specify width: 60
Specify height: 70
Eğer küpün üz boyutu da aynı ise her seferde aynı boyutu girmek yerine
şöyle yapabiliriz.
Command:
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>: CE
Specify center of box <0,0,0>: Bir nokta tıklayın
Specify corner or [Cube/Length]: c
Specify length: 60
60x60x60 lık bir küp çizilmiştir.
Şekil –b-‘de ki gibi bir küre çizmek daire çizmeye benzer. Sadece merkez
ve yarıçap gireriz o kadar.
Çizdiğiniz bu küp Uyglama –23-‘teki gibi perspektiften görünmüyor olmalı
sadece bir dikdörtgen gibi görünür. Perspektif görüntüye geçmek için
Autocad 2000 ve 2002 de Standard Toolbar dan butonuna basılı tutun
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 183
altında beliren kutucuklar hangi yönden bakacağınızı belirtmek içindir.
Autocad 2004’te çalışıyorsanız View araç çubuğunu açmanız gerekecektir.
Bu menüyü kısaca
inceleyelim
Named Views (isimlendirilmiş görüntüler): İstediğiniz bir
görüntüyü ayarlayıp ona isim verebilirsiniz. Daha sonrada bu
görüntüyü aktif hale getirip görebilirsiniz. AutoCAD’in eski
versiyonlarında böyle bir uygulamaya belki ihtiyaç duyulabilirdi.
Ama ileride göreceğimiz üç boyut görüntüleme komutları varken
böyle isimlendirilmiş bir görüntüye daha az ihtiyaç duyulur. Çünkü
her türlü görüntüye anında ulaşabiliyorsunuz.
Top View (Üst görünüş): Zaten aktif olan bakış açımız bu dur.
Diğerlerini seçtikten sonra eski konuma gelmek için bu seçeneği
kullanmamız gerekir.
Bottom View (Alt görünüş)
Left View (Sol yan görünüş)
Right View (Sağ yan görünüş)
Front View (Ön görünüş)
Back View (Arka görünüş)
SW Isometrik View (Güney Batı İzometrik görünüş)
SE Isometrik View (Güney Doğu İzometrik görünüş)
NE Isometrik View (Kuzey Doğu İzometrik görünüş)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 184
NW Isometrik View (Kuzey Batı İzometrik görünüş)
Camera (Kamera): Kamera seçeneği ile iki nokta belirliyorsunuz.
Birinci nokta kameranın konumunu ikinci nokta ise bakış yönünü
belirliyor.
Farklı boyularda küpler çizerek her açıdan bakıp farkı inceleyin. En son Üst
görünüşte bırakın. Farklı görüntülere geçtiğinizde ekranın sol alt köşesinde
bulunan XYZ ikonunun nasıl değiştiğini inceleyin.
Command: SPHERE <Draw/Solids/Sphere> (Küre Çizme
Komutu)
Current wire frame density: ISOLINES=4
Specify center of sphere <0,0,0>: Merkez belirleyin
Specify radius of sphere or [Diameter]: 30 (Yarıçapını girdik)
Bir silindir çizmek için Merkez ve yarıçapın yanında bir de yükseklik girilir.
Eğer Yuvarlak silindir yerine eliptik bir silindir çizmek istiyorsak. O zaman
elips çizer gibi iki eksendeki yarı çaplarını girmemiz gerekir.
Command: CYLINDER <Draw/Solids/Cylinder> (Silindir Çizme
Komutu)
Current wire frame density: ISOLINES=4
Specify center point for base of cylinder or [Elliptical] <0,0,0>: Merkezi ni
belirleyin
Specify radius for base of cylinder or [Diameter]: 30 (yarıçapını
belirledik)
Specify height of cylinder or [Center of other end]: 60 (yüksekliğini
belirledik)
Şimdi de eliptik bir silindir çizelim
Command:
Current wire frame density: ISOLINES=4
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 185
Specify center point for base of cylinder or [Elliptical] <0,0,0>: E
Specify axis endpoint of ellipse for base of cylinder or [Center]: Merkez
belirleyin.
Specify second axis endpoint of ellipse for base of cylinder: İkinci bir nokta
belirleyerek X eksenindeki çapını tayin edin
Specify length of other axis for base of cylinder: Y yönnündeki yarı çap için
ikinci noktayı tıklayın.
Specify height of cylinder or [Center of other end]: 60 (Yüksekliğini
girdik)
Koni çizmek ile silindir çizmek arasında hiç bir fark yoktur. Aynı sorular
sorulur. Hatta eliptik koni bile çizebilirsiniz.
Command: CONE <Draw/Solids/Cone> (Koni Çizme Komutu)
Current wire frame density: ISOLINES=4
Specify center point for base of cone or [Elliptical] <0,0,0>: Merkezi
Specify radius for base of cone or [Diameter]: 30
Specify height of cone or [Apex]: 80
Apex (tepe) alt komutunu seçerseniz bir nokta isteyecektir. Gireceğiniz
nokta koninin tepesini oluşturacağından, koni yüksekliği dolaylı olarak
belirtilmiş olacaktır. Bu noktaya bağlı olarak koninin konumu da
belirlenecektir.
Et kalınlığı olan bir üçgen çizip takoz olarak kullanmak isterseniz Wedge
komutunu kullanabilirsiniz.
Command: WEDGE <Draw/Solids/Wedge> (Takoz Çizme
Komutu)
Kullanımı küp (box) komutu ile aynıdır. Hiçbir fark yoktur.
Bir simit çizmek için Torus komutunu kullanabilirsiniz.
Command: TORUS <Draw/Solids/Torus> (Simit Çizme Komutu)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 186
Current wire frame density: ISOLINES=4
Specify center of torus <0,0,0>: Simitin Merkezini belirleyin
Specify radius of torus or [Diameter]: 60 (Simit yarıçapını girdik)
Specify radius of tube or [Diameter]: 10 (Tüp yarıçapını girdik)
Katı çizimler bunlarla sınırlı değildir. Hatta bunlara ihtiyacı da yoktur.
Yukarıda anlatılan primitives (ilkeller) konulu uygulamaların hepsini farklı
yollardan yapmak mümkün. Ama bunların hazır olması zaman kazandırır o
kadar.
Uygulama –24-‘ve sonraki aşamalarda bu yöntemler incelenecektir. Ama
öncelikle çizdiğiniz şekilleri biraz süsleyelim. Ekranda ilkel nesnelerden
bazıları bulunsun, bunların görünmez çizgilerini yok etmek yada katı cismi
boyalı hale dönüştürmek isteyelim. Araç çubuklarından Shade araç
çubuğunu açın.
2D Wireframe (iki boyutlu tel kafes yapı): Zaten şu anda bu
konumdayız. Sanki ekrandaki küp katı bir nesne değil de tel kafes
gibi arkası içi falan her yeri görünüyor.
3D Wireframe (üç boyutlu tel kafes yapı): Üsttekinden pek farkı
yok denebilir. Çok küçük görüntü farkları vardır.
Hidden : Görünmezleri yok eder. Klavyeden Hi da yapabilirsiniz.
Tekrar dönmek için 2D yada 3D Wireframe yapmanız gerekir. Yada
Regen (re) komutunu kullanabilirsiniz.
Flat Shaded: Düz Boyalı
Gouroud Shaded: Özellikle eğrisel yüzeylerde daha gerçekçi bir
görünüm sağlar
Flat Shaded, Edges on: Düz boyalı, kenarlar görünür
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 187
Gouroud Shaded, Edes on: Yukarıdakinden farkı kenarlarında
görünür olması
Hoşunuza giden bir yöntemle boyama yapabilirsiniz. Tekrar eski haline
dönmek için 2D yada 3D Wireframe seçeneğini kullanmanız yeterlidir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 188
UYGULAMA –24-
Bu uygulamayı çizmek için en az 4-5 çeşit yol takip edilebilir. Aynı şekli
birbirinden farklı birkaç yolla çizerek bazı kavram ve mantığın yerleşmesini
sağlayacağız.
1. YOL
Komutunu kullanarak Sağ yan görünüş konumuna getirin. Bunu
yapmak mecburiyetinde değilsiniz. Ama iş bitip te perspektif görüntüye
geçtiğimizde direk olarak Uygulama –24-‘deki görüntüyü elde
edebilmek için yapıyoruz. Diğer türlü şekli döndürmek sorunda
kalabiliriz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 189
Aşağıdaki şekilleri çizin ve perspektif görüntüye geçin
130x80 ebatlarında
Command: EXTRUDE <Draw/Solids/Extrude> (Derinlik Verme
Komutu)
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: Soldaki nesneyi seçin
Select objects:
Specify height of extrusion or [Path]: 70 (Derinlik miktarını belirledik)
Specify angle of taper for extrusion <0>: (Derinlik verilirken bir
konikleşme açısı girebiliriz. Ama varsayılan sıfır değerini onayladık)
Aynı şekilde sağdaki dikdörtgene derinlik verelim
Command:
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: Sağdaki nesneyi seçin
Select objects:
NOT: Çizimin Pline komutu ile ve komuttan çıkmaksızın çizilmiş
olması gerekir. Çünkü tek parça olma zorunluluğu vardır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 190
Specify height of extrusion or [Path]: 25
Specify angle of taper for extrusion <0>:
Sonraki yaptığımız nesneyi Move komutu ile taşıyarak diğer nesnenin
üzerine yerleştirelim. Hassas yakalama yöntemleriyle köşelerden yakalayıp
yerleştirmek zorundayız.
Çizim tamam sayılır. Ama iki ayrı parça olduğu için birleşim bilgesinde
fazladan bir çizgi görünüyor oysaki arada herhangi bir çizginin olmaması
gerekir. İki nesneyi birleştirdiğimizde bu sorun ortadan kalkacaktır. Bunun
için Union komutunu kullanmamız gerekecek. Ama bu bir düzenleme
komutu olduğu için Solids Editing araç çubuğunu açmamız gerekecektir.
Bu çubuğuda açarak ekranın bir kenarına yerleştirin.
Command: UNION <Modify/Solids Editing/Union> (Birleştirme
Komutu)
Select objects: 2 nesneden birini seçin
Select objects: Diğerini seçin
Select objects:
Ortak olan çizgiler gitmiştir. Hide (hi) komutu ile görünmezleri yok
edip son halini verelim. Hatta Shade komutlarından biri ile boyayabilirsiniz.
Shade komutuna Pull Down menüdeki View seçeneğinden de
ulaşabilirsiniz.
2. YOL
Komutunu kullanarak Ön görünüş konumuna getirin.
Aşağıdaki profili çizdikten sonra extrude komutu ile derinlik verin.
Command:
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: Soldaki nesneyi seçin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 191
Select objects:
Specify height of extrusion or [Path]: 130
Specify angle of taper for extrusion <0>:
Komutunu kullanarak Sağ yan
görünüş konumuna getirin.
Yandaki şekli herhangi bir yere ölçülü
olarak çizin ve extrude komutu ile 70 derinlik
verin.
Perspektif görüntüye geçin ve Move komutu ile son çizdiğiniz küçük
nesneyi diğer nesnenin içine taşıyın. Taşıma esnasında referans noktası
olarak midpoint’i kullanmayı unutmayın.
Büyük parçadan küçük parçayı çıkardığımız zaman işlem tamamdır. Bu
çıkartma işlemini Subtract komutu yapacaktır.
Command: SUBTRACT <Modify/Solids Editing/Subtract>
(Çıkarma Komutu)
Command: _subtract Select solids and regions to subtract from ..
Select objects: Önceki çizdiğimiz büyük nesneyi seçin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 192
Select objects:
Select solids and regions to subtract ..
Select objects: Sonraki çizdiğimiz küçük nesneyi seçin
Select objects:
Subtract komutunun mantığını pekiştirmek için bir biri üzerine binmiş
nesneler çizip denemeler yapın. Birden fazla nesneden birden fazla nesneyi
çıkarabilirsiniz. Komuta girdikten sonra bir gurup nesne seçin yapın;
sonra bir gurup nesne daha seçip yapın. Önceki guruptaki nesnelerden
sonraki guruptaki nesneleri çıkaracaktır. Bu arada önceki gurupta seçilen
nesnelerinde kendi aralarında birleştiğine dikkat edin. Yani Union komutu
uygulanır. Bu özellik bazan istenir bazan da istenmeyebilir.
2. yol da tamamlanmıştır. 3. yol da 2. yola benzer ama yeni bir bakış açısı
getirmesi için onu da yapalım.
3.YOL Komutunu kullanarak Sağ yan görünüş konumuna getirin.
130x80 ebatlarında
130x140 ebatlarında
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 193
Move komutunu kullanarak Sağdaki şekli soldaki şeklin üzerine taşıyın. Sol
üst köşeler birleşecek şekilde taşınmalıdır.
Command:
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: Büyük parçayı seçin
Select objects:
Specify height of extrusion or [Path]: -70
Specify angle of taper for extrusion <0>:
Command:
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: Üstteki küçük parçayı seçin
Select objects:
Specify height of extrusion or [Path]: -35
Specify angle of taper for extrusion <0>:
Perspektif görüntüye geçin
Command:
Command: _subtract Select solids and regions to subtract from ..
Select objects: Büyük nesneyi seçin
Select objects:
Select solids and regions to subtract ..
Select objects: Küçük nesneyi seçin
Select objects:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 194
NOT: İki boyutlu çizimler her zaman XY düzleminde gerçekleşir.
Perspektif görüntüye geçip iki boyut çizseniz bile o çizimler her
zaman XY düzleminde oluşacaktır. Extrude komutu ile derinlik
verdiğinizde nesne Z ekseni yönünde derinlik kazanmaktadır. XY
düzlemi ekrana paralel olduğunda Z ekseninin pozitif yönü bize
doğru bakmaktadır. O halde derinlik miktarı girilirken pozitif bir sayı
girilirse, nesne bize doğru derinlik kazanacaktır. Negatif bir sayı
girildiğinde ise arkaya doğru bir derinlik kazanacaktır. Yukarıdaki
extrude işlemlerinde –70 ve –35 sayılarını girdik eğer bu sayılar
pozitif olarak girilseydi tekrar bir taşıma komutu ile küp şekli öne
doğru yani Z yönünde 25 mm taşımak zorunda kalacaktık.
Bir nesneye derinlik verildiğinde her zaman Z ekseninde derinlik
kazanacak diye bir şey yoktur. Nesnenin düzlemine dik olan yön
hangisi ise o yönde derinlik kazanacaktır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 195
UYGULAMA –25-
Bir nesneyi tek doğrultuda extrude yapabileceğiniz gibi, Çizilmiş bir yol
boyunca da extrude yapabilirsiniz. Ama bu yol tek parça olmalı. Bu yüzden
Polyline komutunu kullanmalıyız. Ama polyline komutu da iki çeşittir. Bir
tanesi sürekli kullandığımız ve iki boyutlu çizimler yaptığımız Polyline
diğeri de 3D Polyline. Burada üç boyutlu çizeceğimize göre, yani Z eksenini
de kullanacağımıza göre 3D Polyline komutunu kullanacağız.
Komutunu kullanarak Sağ yan görünüş konumuna getirin.
Yarı çapı 15 olan bir daire çizin
Command: <Draw/3D Polyline> (3 Boyutlu Çizgi Çizme Komutu)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 196
Specify start point of polyline: Dairenin merkezini seçin
Specify endpoint of line or [Undo]: @0,0,-100
Specify endpoint of line or [Undo]: @0,100,0
Specify endpoint of line or [Close/Undo]: @100,0,0
Specify endpoint of line or [Close/Undo]: @0,-100,0
Specify endpoint of line or [Close/Undo]: @0,0,100
Specify endpoint of line or [Close/Undo]:
Perspektif görüntüye geçin
Command:
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: Daireyi seçin
Select objects:
Specify height of extrusion or [Path]: P
Select extrusion path: Çizgiyi seçin
Komutuyla boyayıp son halini verebilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 197
UYGULAMA –26-
Bu uygula ile hem yeni komutlar öğreneceğiz hem de öğrendiklerimizi
pekiştireceğiz.
Komutunu kullanarak Sağ yan görünüş konumuna getirin ve aşağıdaki
nesneleri ölçülerine göre çizin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 198
Bu şekillerin hepsini çizebilirsiniz ama sol taraftakini beraber çizelim. Bu
kısmı Pline komutu ile tek seferde çizmek mümkün değildir. Bu yüzden
Line ve Circle komutlarıyla parçalı olarak çizip sonra birleştirme yapmamız
gerekir.
Command: (80 mm boyunda yatay bir çizgi çizin)
Command: (Çizginin ortasına 15 mm yarıçaplı bir daire çizin)
Command: (Daireyi 50 mm yukarıya taşıyın)
Command:
LINE Specify first point: 80 mm lik çizginin sol ucunu yakalayın
Specify next point or [Undo]: Dairenin sol tarafından teğet yakalayın (Eğer
yakalamakta zorlanırsanız, SHIFT+SAĞ TUŞ yapıp çıkan menüden
tangent seçeneğini seçip dairenin sol tarafına tıklayın)
Specify next point or [Undo]:
Aynı şekilde dairenin sağ tarafına teğet olacak çizgiyi çizin
Command:
Current settings: Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects:
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]:
Dairenin alt kısmını tıklayın
Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]:
Oluşan çizim 4 parçadan meydana gelmiştir. Oysa bunu tek parça
yapmalıyız ki derinlik verebilelim.
Command: PEDIT (PE) (Çok yönlü düzenleme komutu)
PEDIT Select polyline or [Multiple]: Herhangi bir çizgisini seçin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 199
Object selected is not a polyline
Do you want to turn it into one? <Y> (seçilen nesnenin Polyline
olmadığını ve polyline’a dönüştürmek istiyor musunuz dedi. Bizde
Yes demiş olduk.)
Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/Ltype
gen/Undo]: j (Join, yani birleştirme alt komutunu seçtik)
Select objects: dört parçanın dördünüde seçin
Select objects:
3 segments added to polyline
Enter an option [Open/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/Ltype
gen/Undo]:
3 parça ilave edildi diyor. Evet çünkü birini ilk başta polyline’a
dönüştürmüştük diğer üçünü de buna ilave etti.
Artık tek parça olmuştur. Dikdörtgen ve daireleri de çizdikten sonra extrude
komutuna girebilirsiniz.
Command: (Dikdörtgene 70 mm derinlik verin)
Command: (Dairelerin ikisine birden yada tek tek 20 mm derinlik verin)
Command: (Diğer şekle de 15 mm derinlik verin)
Perspektif görüntüye geçin
Command: (Nesneleri uygun yerlerinden tutarak birbirlerine monte
edin)
Command: (Çapı 16 mm olan silindir hariç diğerlerini seçip yaparak
birleştirin. Böylece bu üç parça tek parça haline gelecektir)
Command:
Command: _subtract Select solids and regions to subtract from ..
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 200
Select objects: Ana parçayı seçin
Select objects:
Select solids and regions to subtract ..
Select objects: 16 mm lik silindiri seçin
Select objects:
Fillet komutu ile yüksekliği 20 mm
olan kenarlar seçilip 10 mm lik
radiuslar (yuvarlatmalar) yapılacaktır.
Fillet komutunun katı modele
uygulanmasındaki mantık iki boyutlu
nesnelere göre farklıdır. Katı modelde
radius kırmak için tek kenar seçmek
yeterlidir. Yandaki şekilde ok işareti ile
gösterilen çizgiler seçilecektir.
Command:
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 2.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: Ok ile gösterilen kenarlardan
birini seçin
Enter fillet radius <2.0000>: 10
Select an edge or [Chain/Radius]: Ok ile
gösterilen diğer kenarı da seçip bir
seferde iki ayrı yere radius kırabilirsiniz
Select an edge or [Chain/Radius]:
Üsten görünüşe geçin
Çapı 8 ve 16 mm olan daireleri çizin. Yarıçapı
10 olan radiuslu köşelerin merkezinde olacak.
Daire komutu yerine silindir komutu ile de
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 201
yapabilirsiniz. O zaman yüksekliklerini 25 vermeniz gerekir.
Eğer daire komutu ile çizmişseniz. Extrude komutunu uygulayarak her
ikisine birde 25 mm derinlik vermeniz gerekir.
Perspektif görüntüye geçin
Command: (Silindirik nesneleri uygun yerlerinden tutarak birbirlerine
monte edin. Silindirlerin ikisinin de tabanı ana parçanın tabanında
olacak şekilde taşıyın)
Command: (Çapı 16 mm olan silindir ile ana parçayı seçip yaparak
birleştirin)
Command:
Command: _subtract Select solids and regions to subtract from ..
Select objects: Ana parçayı seçin
Select objects:
Select solids and regions to subtract ..
Select objects: Çapı 8 mm olan silindiri seçin
Select objects:
Ön görünüşteki şekilde belirtilen 3 ve 5 mm lik
radius lar (yuvarlatmalar) yapılacaktr.
Command:
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 10.000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: R3
yazan yerlerden birindeki dairesel çizgiyi
seçin
Enter fillet radius <10.000>: 3
Select an edge or
[Chain/Radius]: Diğer iki
boğazdaki çizgileri de seçin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 202
Select an edge or [Chain/Radius]:
Üç ayrı yere 3 mm lik radius kırılmış olmalı.
Command:
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 3.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: R5 yazan yerdeki çizgiyi seçin
Enter fillet radius <3.0000>: 5
Select an edge or [Chain/Radius]:
Perspektif görüntüye geçip Hide yada Shade yaparak
görüntünüzü süsleyebilirsiniz.
İki nesneyi birbiryle toplayan Union komutunu öğrendik, Bir birinden
çıkaran Subtract komutunu da öğrendik. Bir de bu guruptan olan Intersect
komutu vardır. Sık kullanılmayabilir ama ihtiyaç olduğunda da iyi bir iş
bitirir.
Bir deneme yaparak onu da inceleyelim
Önce bir küre çizip biraz sağ tarafına bir kopyasını alın
Command: INTERSECT <Modify/Solids Editing/Intersect>
(Kesişim Çıkarma Komutu)
Select objects: Specify opposite corner: İki nesneyi birden seçin
Select objects:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 203
UYGULAMA –27-
Bu uygulamayı iki farklı yoldan yapabiliriz.
1.YOL
Üsten görünüşe geçin
Command: (İç içe iki tane silindir çizin. Çapları 60 mm ve 100 mm
olsun. Yüksekliği 30 mm)
Perspektif görüntüye geçip iki silindirin gerçekten iç içe çizilip
çizilmediğini kontrol edin. Eğer değilse Move komutu ile taşıyın.
Command:
Command: _subtract Select solids and regions to subtract from ..
Select objects: Büyük silindiri seçin
Select objects:
Select solids and regions to subtract ..
Select objects: Küçük silindiri seçin
Select objects:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 204
Command:
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 5.0000
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]: R10 yazan yerdeki çizgiyi
seçin
Enter fillet radius <5.0000>: 10
Select an edge or [Chain/Radius]:
Üsten görünüşe geçin
Command: SLICE <Modify/Solids Editing/Slice> (Kesme
Komutu)
Select objects: nesneyi seçin
Select objects:
Specify first point on slicing plane by
[Object/Zaxis/View/XY/YZ/ZX/3points] <3points>: ZX (Kesme
işleminin ZX düzleminde olacağını belirttik. Buna karar verirken
UCS iconu adını verdiğimiz XYZ yönünü gösteren ve ekranın sol alt
kısmında bulunan yardımcı elemana baktık. Nesneyi bir Jiletle iki
parçaya ayırmak istiyoruz bu jiletin hangi düzleme paralel olması
gerektiğini belirtmiş oluyoruz)
Specify a point on the ZX-plane <0,0,0>: Merkezi seçin (Hangi noktadan
keseceğini belirtmiş olduk)
Specify a point on desired side of the plane or [keep Both sides]: B (İki
parçaya ayrıldıktan sonra ikisi de kalsın demiş olduk. Eğer fare ile
üst tarafı seçseydik, üst tarafı kalsın demiş olurduk diğer tarafı
silerdi. Alt tarafı seçseydik orası kalsın demiş olurduk)
Nesneyi tam ortadan iki eşit parçaya böldük birini seçtiğiniz zaman fark
edeceksiniz. Şimdide alttakini iki eşit parçaya bölelim
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 205
Command:
Select objects: Alttaki nesneyi seçin
Select objects:
Specify first point on slicing plane by
[Object/Zaxis/View/XY/YZ/ZX/3points] <3points>: YZ
(Bu sefer jileti yani kesme düzlemini dikey konumda tutacağımız
için YZ düzlemini seçtik)
Specify a point on the YZ-plane <0,0,0>: Yine merkezi seçin
Specify a point on desired side of the plane or [keep Both sides]: Sol tarafta
herhangi bir nokta tıklayın.
Sağ tarafta kalan parça silinmiştir. Biri yarım diğeri çeyrek iki nesne
kalmıştır. Bunları da birleştirelim.
Command: (İki nesneyi de seçip yapın)
Perspektif görüntüye geçip Hide yada Shade yaparak
görüntünüzü süsleyebilirsiniz.
2.YOL
Komutunu kullanarak Ön görünüş konumuna getirin.
Command: PL (Yandaki kesit formu ekranın sağ tarafına bir
yere çizin)
NOT: Slice komutunda kesme düzlemi tanımlama için, XY, YZ veya
ZX düzlemlerine mahkum değilsiniz. 3Points yöntemiyle üç farklı nokta
girerek yeni bir düzlem tanımlayabilirsiniz
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 206
Bu şekli 270 döndürdüğümüzde işlem tamamdır. Döndürme komutu için
Revolve’yi kullanacağız. Bu komutla iki boyutlu nesneler bir eksen
etrafında döndürülerek katı model oluşturulur. Bu ekseni tanımlamakta
zorlanabilirsiniz. Kolaylık olsun diye Line komutu ile bir dikey bir yardımcı
çizgi çizin. Çizginin boyu önemli değildir. Sadece doğrultusu ve konumu
önemlidir. Yukarıdaki nesnenin 30 mm solunda dikey bir çizgi olacak.
Command: REVOLVE <Draw/Solids/Revolve> (Döndürerek Katı
Oluşturma Komutu)
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: Döndürülecek nesneyi seçin
Select objects:
Specify start point for axis of revolution or define axis by [Object/X (axis)/Y
(axis)]: Yardımcı çizginin bir ucunu yakalayın
Specify endpoint of axis: Diğer ucunu yakalayın
Specify angle of revolution <360>: 270
Bu komutu farklı eksenler tanımlayarak ve farklı açılar vererek tekrar edin.
Değişik perspektiflerden izleyin. Eğer yapabilirseniz yardımcı çizgiye
ihtiyacınız yoktur. Şöyle ki; Eksen çizgisi için bir nokta tıklamanızı
istediğinde fare ile, döndürülecek nesnenin sol alt köşesine geleceksiniz. Uç
noktasını yakaladığını gösteren sarı bir işaret belirdiğinde fareyi sola doğru
kaydıracaksınız. Geçici bir çizgi sizi takip edecektir. “Extension” yazısı ile
yanında mesafe ve açıyı ifade eden değerler belirecektir. Bu bilgileri
gördüğünüzde 30 yaparsanız, bu doğrultuda 30 mm git demiş olursunuz.
Böylece birinci noktayı yakalamış olursunuz. Eğer extension yerine
midpoint’i yakalamışsa sorun değil o zaman da 40 yaparsınız çünkü 10
mm daha sağdan yakalamış demektir. Aynı anlama gelir. İkinci noktayı
belirlemek için F8 yapıp ORTHO ON konumuna getirir ve fareyi yukarı
sürükleyerek bir nokta tıklarsanız iş biter.
Eksen çizgisini nesneden uzak bir yerde tanımlamak yerine nesnenin bir
kenarını tanımlarsanız arada bir boşluk oluşmaksızın döndürecektir. Bunu
da Uygulama -28-‘de inceleyelim.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 207
UYGULAMA –28-
Ön veya yan görünüşten birine geçin
Sağdaki kesit görünüşü çizin. Line, Circle, Move ve Fillet komutlarını
kullanarak çizdiğiniz bu resmi Pedit komutu ile birleştirin.
Command:
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: Nesneyi seçin
Select objects:
Specify start point for axis of revolution or define axis by [Object/X (axis)/Y
(axis)]: 80 mm lik çizginin alt ucunu seçiz
Specify endpoint of axis: Üst ucunu seçin
Specify angle of revolution <360>:
Perspektif görüntülerden birine geçip keyifle izleyin.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 208
UYGULAMA –29-
Komutunu kullanarak Sağ yan görünüş konumuna getirin ve üst soldaki
nesneyi çizin.
Command:
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: Nesneyi seçin
Select objects:
Specify start point for axis of revolution or define axis by [Object/X (axis)/Y
(axis)]: Alttaki 120 mm lik çizginin 15 mm altından bir nokta
tıklayın
Specify endpoint of axis: F8 açıkken sağda bir nokta tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 209
Specify angle of revolution <360>:
Dört delik ve havşa başı deliklerinden başka hepsi tamam
Komutunu kullanarak Ön görünüş konumuna getirin.
Command: c
circle Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]:
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Merkezi
seçin
Specify radius of circle or [Diameter]: 5
Command:
CC circle Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]:
Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: Aynı merkezi
tekrar seçin
Specify radius of circle or [Diameter] <5.0000>: 10
Command: (Çapı 10 mm olan daireyi seçip 25 mm derinlik verin)
Command: (Çapı 20 mm olan daireyi seçip 15 mm derinlik verin)
Command: m
MOVE
Select objects: İki silindiri seçin
Select objects:
Specify base point or displacement: Bir nokta tıklayın
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
40 (F8 açıkken sağa doğru)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 210
Command: c
Select objects: p (previous, yani son seçilen anlamında)
Select objects:
Specify base point or displacement, or [Multiple]: m
Specify base point: Bir nokta tıklayın
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
80 (F8 açıkken sola doğru)
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
@-40,40
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
@-40,-40
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
Komutunu kullanarak Sağ yan görünüş
konumuna getirin
Command: (İnce silindirlerin dördünü
birden seçerek yandaki şekilde olduğu gibi
taşıyın. Ne kadar taşınacağına göz kararı ile
karar verilecektir. Çünkü uçları dışarı
çıktıktan sonra fark etmez.)
Command: (Kalın ve kısa silindirlerin dördünü birden seçerek
yukarıdaki şekilde olduğu gibi taşıyın. Sağ tarafının üst köşesi çok az
içeride kalsın yeter)
Command:
Command: _subtract Select solids and regions to subtract from ..
Select objects: An parçayı seçin
Select objects:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 211
Select solids and regions to subtract ..
Select objects: 8 silindiri seçin
Select objects:
Perspektif görüntüye geçip shade komutuyla inceleyin.
Bir nesneyi değişik perpektiflerden görmenin başka yollarıda vardır.
Örneğin;
Command: 3DORBIT
Bu komuta girildiğinde Ekranda büyük ve yeşil bir daire belirir. Dairenin 4
bölgesinde de ayrıca küçük daireler vardır. Bu küçük dairelerin içerisinde
fare ile tıklayıp hareket ettirin. Sembolünden de anlaşılacağı gibi resimler
tek eksende dönecektir. Diğer dairelerin içinde farklı bir eksende dönmeye
imkan sağlayacaktır. Büyük dairenin içinde ve dışında birden fazla eksende
dönme yapacaktır. Bu kısmı biraz deneme yaparak pekiştirmenizde fayda
vardır.
Araç çubukların dan 3DORBIT çubuğu aktif hale getirildiğinde değişik
görüntüleme yöntemleri mevcuttur. Bunların bir kısmını deneyerek anlamak
daha münasiptir.
(3D Continuous Orbit ile bir nesne döndürüp bıraktığınızda, son
bıraktığınız hızda ve yörüngede dönmeye devam eder)
(3D Pan) ve (3D Zoom) komutları 3 Boyutlu ortamlarda iş
görürler.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 212
UYGULAMA –30-
Bu uygulama ile Perspektif görüntüden çıkmadan farklı yüzeylere çizim
yapabilmeyi öğreneceğiz. Ayrıca bu şekilden istifade ederek çok faydalı
yeni komutları da inceleyeceğiz.
Üsten görünüşe geçin
Command:
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>: Bir nokta tıklayın
Specify corner or [Cube/Length]: @50,60,70 (Bu şekilde üç boyutun
birden kullanılabileceğine dikkat edin)
Sağ yan (Güney Doğu) Perspektif görüntüye geçin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 213
Sağ yan perspektif konumunda iken UCS (User Coordinate System-
Kullanıcı Koordinat Sistemi) ikonunun da yukarıdaki gibi olduğuna dikkat
edin. Buradaki XY düzlemi küpün üst yüzeyine paralel olduğuna göre, şu
konumda bir çizim yapıldığında üst yüzeye paralel bir çizim yapar. Her
zaman için yeni çizimler XY düzleminde gerçekleşir demiştik. O halde üst
yüzeyde bulunan dikdörtgeni çizebilmek için illaki üstten görünüş
konumuna geçmemize gerek yoktur.
Command: Rec
RECTANGLE
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]:
Üst yüzeyde ve soldaki köşeyi yakalyın
Specify other corner point or [Dimensions]: @20,20
Command: m
MOVE
Select objects: Kareyi seçin
Select objects:
Specify base point or displacement: Herhangi bir nokta girin
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
@15,20
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 214
Yine perspektif görüntüyü bozmadan Sağ yandaki daireyi çizmek istiyoruz.
Ama UCS nin XY düzlemi Sağ Yan yüzeye paralel değil.
Araç çubuklarından UCS’yi açık konuma getirin
Face UCS (UCS nin XY düzlemini seçilen yüzeye paralel yapar)
Command:
Command: _ucs
Current ucs name: *TOP*
Enter an option [New/Move/orthoGraphic/Prev/Restore/Save/Del/
Apply/?/World] <World>: _fa
Select face of solid object: Sağ yan
yüzeyi tıklayın. Ama tıklama
esnasında bir çizgiye temas
etmesin. Boş kısmı tıklayın.
Enter an option [Next/Xflip/Yflip]
<accept>: Yanlış yüzeyi
tıklamışsanız N yapın, Doğru
yüzeyi seçmişse yaparak
accept seçeneğini onaylayın.
UCS nin yandaki şekilde olması gerekir.
Sağ yan yüzeyi tıklarken farklı bir
yerinden tıklamışsanız, sizinki daha
farklı çıkabilir. Ama mutlaka XY
düzlemi sağ yan yüzeye paralel olacaktır. Xflip ve Yflip alt komutlarıyla
istediğiniz yönü seçebilirsiniz.
NOT: Arkada kalan bir yüzeyi seçmekte güçlük çekiyorsanız, o yüzeye
ait kenarlardan birini tıklayın. Seçilen kenar iki farklı yüzey tarafından
ortak kullanıldığı için, size hangi yüzeyi kastettiğiniz sorulacaktır.
Parlayan yüzey seçilmiş anlamına gelir ve eğer yanlış yüzey seçilmişse
Next alt komutu ile bir sonraki demiş olursunuz diğer yüzeyi seçer.
Doğru yüzeyi seçtiğiniz takdirde Accept alt komutunu kullanarak
onaylarsınız. Bu özellik sadece UCS için değil, ileride anlatılacak olan
pek çok düzenleme komutu için geçerlidir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 215
Command: (Sağ yan yüzeyin üstündeki 60 mm lik çizginin ortasına bir
daire çizin. Yarıçapı 15 mm olsun)
Command: (Daireyi 35 mm aşağıya taşıyın)
Command:
Command: _ucs
Current ucs name: *TOP*
Enter an option [New/Move/orthoGraphic/Prev/Restore/Save/Del/
Apply/?/World] <World>: _fa
Select face of solid object: Ön
yüzeyi tıklayın.
Enter an option [Next/Xflip/Yflip]
<accept>:
UCS nin yandaki şekilde olması
gerekir
Command: (Ön Yüzeyin kenarlarından birinin ortasına 15 mm
yarıçapında bir daire daha çizin)
Command: (Daireyi Ön yüzeyin ortasına taşıyın)
Command: (İki daire ve bir dikdörtgeni seçip hepsine birden -70 mm
derinlik verin. Yukarıdaki UCS ikonunun yönüne bakarak –70
olduğuna karar verdik. Ama sizinkinin yönü farklı ise +70 vermeniz
gerekebilir. Oklar ve harfler pozitif yönü gösterir)
Command:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 216
Command: _subtract Select solids and regions to subtract from ..
Select objects: An parçayı seçin
Select objects:
Select solids and regions to subtract ..
Select objects: İçerideki parçaları seçin
Select objects:
Ölçülendirmeler ve yazılar hariç olmak üzere, şekil son halini almıştır. Aynı
şekilde Face UCS’yi kullanarak ölçülendirme ve yazı yazma işlemini
yapabilirsiniz. Hatta bir katının yüzeyine tarama bile yapabilirsiniz. Yeter ki
UCS düzleminiz çalışma düzleminize paralel olsun.
... komutlarından biriyle görüntü kontrolü yaptığımızda
UCS ikonu otomatik olarak şekil alıyordu. Dolayısıyla kullanıcı koordinat
sistemi olarak değil, Dünya koordinat sistemine (WCS) göre şekilleniyordu.
WCS konumu demek; kullanıcının müdahale edip değiştirmediği koordinat
sistemidir. Bu ikon WCS sistemine göre yön gösterdiğinde köşesinde bir
kutucuk belirir. Bu kutucuktan ikon yönlerinin WCS ye ayarlı olduğu
anlaşılır. Aslında UCS yönünde mi yoksa WCS yönünde mi olduğu çok ta
gerekli değildir. Kullanıcı farklı koordinatlarda çalışmak istiyorsa bu ikonu
kendine göre ayarlar çalışır. Tekrar WCS geçme ihtiyacını pek duymaz.
Çünkü farklı perspektiflere geçiş yapıldığında otomatik olarak WCS’ye
geçiş yapılacaktır. Ama yinede o anda WCS’ye geçiş yapmak istenilirse;
WCS (World Coordinate System- Dünya Koordinat Sistemi) komutu
kullanılabilir.
UCS menüsünde bulunan diğer seçenekleri inceleyelim.
Object UCS (Seçilen bir nesnenin UCS’sine eşdeğer bir UCS
tanımlamak için kullanılır)
View UCS (UCS’yi ekrana paralel hale getirir. Perspektif
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 217
konumdayken ekrana paralel bir çizim yapılmak istenirse kullanılabilir.
Mesela; bir perspektif resmin etrafına antetli kağıt çerçevesi çizmek
istediğinizde kullanabilirsiniz.)
Orijin UCS (UCS ikonunun orijinini yani kendisini başka bir noktaya
taşımak için kullanılır. Bu komuta girildiğinde, yeni bir orijin
noktası tanımlamanız istenir. Sizde istediğiniz bir noktayı tıklarsınız)
Z Axis Vector UCS (İki nokta tıklarsınız, birinci nokta orijin, ikinci
nokta Z yönü olacak şekilde UCS’yi düzenler)
3 Point UCS (Üç nokta ile yeni bir UCS tanımlamak için kullanılır. 1.
nokta orijin, 2. nokta X yönü, 3. nokta Y yönü olur)
X Axis Rotate UCS (Mevcut UCS’yi X ekseninde belirli bir açıda
döndürmenizi sağlar)
X Axis Rotate UCS (Mevcut UCS’yi X ekseninde belirli bir açıda
döndürmenizi sağlar)
X Axis Rotate UCS (Mevcut UCS’yi X ekseninde belirli bir açıda
döndürmenizi sağlar)
UCS (Özel olarak tanımladığınız bir UCS’yi sık kullanıyorsanız ve
her seferinde tekrar hazırlama zahmetinden kaçınmak istiyorsanız.
Hazırladığınız UCS’ye bir isin verip kaydetmenizi sağlamak gibi
faydalı alt komutları içerir)
Display UCS Dialog (Tanımlı UCS leri seçip aktif yapmak için
kullanılır.)
Previous UCS (Bir önceki tanımlı UCS’ye döner)
UCS konusu biraz karmaşık gelebilir. AutoCAD konusunda iyice
uzmanlaşana kadar Face UCS ile View UCS size yeterlidir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 218
Uygulama –30 –‘daki çiziminizi silmeyin ve onun üzerinde yeni komutlar
öğrenelim.
Shade yaptığınızda simsiyah bir görüntü ortaya çıkabilir. Nesneyi seçip
rengini değiştirerek bu sorunu halledebilirsiniz.
Perspektif görüntüye geçin
Command: (Copy Faces) (Yüzey Kopyalama Komutu)
Bu komutun kullanımı Move komutu ile aynıdır. Sadece seçme şekli
farklıdır.
Select faces or [Undo/Remove]: Sağ yan yüzeyi seçin. Seçme işlemini
yüzeyin boş kısmına tıklayarak gerçekleştirin. Seçilen yüzey
parlayacaktır.
Select faces or [Undo/Remove/ALL]:
Specify a base point or displacement: Bir nokta tıklayın
Specify a second point of displacement: Başka bir yerde başka bir nokta
daha tıklayın
Enter a face editing option
[Extrude/Move/Rotate/Offset/Taper/Delete/Copy/coLor/Undo/eXit] <eXit>:
ESC ile çıkabilirsiniz.
Yandaki diğer yüzeylerinde kopyasını alarak
özelliklerini inceleyin
Bu komut ile, tekrar çizilmesi zaman alacak olan
yüzeyler katı üzerinden alınıp kopyalanarak iki boyutlu
çizimler elde edilir. Bu elde edilen yüzeyler Sadece
çizgisel özellik arz etmezler aynı zamanda yüzey
özelliği de taşırlar. Yani Shade yapıldığında boyanır, Hide yapıldığında
arkasında kalan nesneyi gizler vs. Bu yüzey nesnelerine bir kere Explode
komutu uygulandığında yüzey özelliğini yitirip çizgi özelliğine dönerler.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 219
Command: (Color Faces) (Yüzey Rendi Değiştirme Komutu)
Bu komuttaki yüzey seçme yöntemi Copy Faces komutu ile aynıdır. Seçme
işlemi bitipte yapıldıktan sonra bir renk paleti çıkar. Seçeceğiniz renk
seçtiğiniz yüzeye atanır.
Select faces or [Undo/Remove]: Üst yüzeyi seçin
Select faces or [Undo/Remove/ALL]:
Renk paletinden bir renk seçin
Enter a face editing option
[Extrude/Move/Rotate/Offset/Taper/Delete/Copy/coLor/Undo/eXit] <eXit>:
ESC ile çıkın.
Command: (Copy Edges) (Kenar Kopyalama Komutu)
Bu komutun kullanımı ve amacı Yüzey kopyalama komutu ile aynıdır. Tek
fark yüzey yerine kenar seçilir.
Command: (Color Edges) (Kenar Rengi Değiştirme Komutu)
Bu komutun kullanımı ve amacı Yüzey rengi reğiştirme komutu ile
aynıdır. Tek fark yüzey yerine kenar seçilir.
NOT: Eğer Arkada yada içeride kalan bir yüzeyi seçmek istiyorsanız, o
yüzeyi oluşturan kenarlardan birini seçin. Aynı kenarı ortak kullanan
diğer yüzey de seçileceğinden Remove alt komutu ile fazladan seçilen
yüzeyin bir başka çizgisini tıklayarak iptal edebilirsiniz. Remove alt
komutunda iken seçme işlemine devam etmek isterseniz Add alt
komutunu kullanarak tekrar seçme işlemine devam edebilirsiniz. Ne
zaman ki seçeceğiniz yüzeyler tamamlandı, o zaman yapıp seçme
işlemini bitirirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 220
Üsten görünüşe geçin
Yandaki şekilde olduğu gibi 60x70x80
ebatlarında bir kutu çizip içine 40 mm
çapında bir silindir yerleştirin ve Subtract
komutu uygulayarak çıkartın.
Perspektif görüntüye geçin
Command: (Extrude Faces) (Yüzey Yükseltme Komutu)
Select faces or [Undo/Remove]: Üst yüzeyi seçin
Select faces or [Undo/Remove/ALL]:
Specify height of extrusion or [Path]: 10
Specify angle of taper for extrusion <0>:
Solid validation started.
Solid validation completed.
Enter a face editing option
[Extrude/Move/Rotate/Offset/Taper/Delete/Copy/coLor/Undo/eXit] <eXit>:
ESC ile çıkın.
Seçili yüzeyi 10 mm daha uzattık.
Bu komut sembolü, işlevi ve kullanımı bakımından Extrude komu ile
aynıdır. Katı üzerinde seçilen bir yüzeye tekrar bir derinlik verebilmenizi
sağlar. Bazı nesnelere verdiğiniz derinlik az gelmiştir biraz daha ilave
edilmesi gerekir. Dönüp tekrar yapmak yerine bu komutla ekleyiverirsiniz.
Derinlik verirken pozitif değerlerin verilmesi katıya ekleme (uzatma)
yapılacağı, negatif değerlerin verilmesi kısaltma yapılacağı anlamına gelir.
Eğer bir delik iç yüzeyini seçmişseniz pozitif değerler et kalınlığını
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 221
artırırken, negatif değerlerin et kalınlığını incelttiklerini görürsünüz. Hatta
bir tarafı kapalı tüp şeklindeki bir nesnenin iç ve taban yüzeyini seçip et
kalınlığından fazla bir sayıyı negatif işaretli olarak girerseniz tüpün kapalı
ucunu açarsınız. Buna benzer uygulamalar yapılacaktır.
Command: (Move Faces) (Yüzey Taşıma Komutu)
Select faces or [Undo/Remove]: Silindir deliğinin iç yüzeyini seçin
Select faces or [Undo/Remove/ALL]:
Specify a base point or displacement: Bir nokta tıklayın
Specify a second point of displacement: 5 (F8 açıkken, X yönünde)
Solid validation started.
Solid validation completed.
Enter a face editing option
[Extrude/Move/Rotate/Offset/Taper/Delete/Copy/coLor/Undo/eXit] <eXit>:
ESC ile çıkın.
İç kısımdaki delik X yönünde 5 mm kaydırılmıştır.
Bu komut, kullanım şekli açısından Copy Faces ile aynı özelliktedir.
Kullanım amacı açısından da Extrude Faces komutuna benzer. Özellikle
delikli yüzeylerde çok işe yarar. Normal yüzeylere uygulandığında Extrude
Faces ile aynı işi görür.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 222
Command: (Offset Faces) (Yüzey Ofsetleme Komutu)
Select faces or [Undo/Remove]: İç delik yüzyi seçin
Select faces or [Undo/Remove/ALL]:
Specify the offset distance: 5
Solid validation started.
Solid validation completed.
Enter a face editing option
[Extrude/Move/Rotate/Offset/Taper/Delete/Copy/coLor/Undo/eXit] <eXit>:
ESC ile çıkın
Seçilen yüzeye 5 mm offset yaptı. Dolayısıyla yüzeyi 5 m daha içeriye
alarak et kalınlığını 5 mm artırdı. Negatif bir sayı girilseydi et kalınlığı
incelecek ve delik genişleyecekti.
Küpün bir kenarına 10 mm lik radius kırın. Yani yuvarlatın. Sonra bu
yüzeyi nasıl sileceğimizi inceleyelim.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 223
Command: (Delete Faces) (Yüzey Silme Komutu)
Select faces or [Undo/Remove]: yuvarlatılmış yüzeyi seçin
Select faces or [Undo/Remove/ALL]:
Solid validation started.
Solid validation completed.
Enter a face editing option
[Extrude/Move/Rotate/Offset/Taper/Delete/Copy/coLor/Undo/eXit] <eXit>:
yada ESC ile çıkın.
Deliği seçseydiniz, delik ortadan kalkacaktı. Ana yüzeylerin haricindeki
herhangi bir yüzeyi seçip silebilirsiniz. Deneyin görün.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 224
Command: (Rotate Faces) (Yüzey Döndürme Komutu)
Select faces or [Undo/Remove]: İç delik yüzeyini seçin
Select faces or [Undo/Remove/ALL]:
Specify an axis point or [Axis by object/View/Xaxis/Yaxis/Zaxis] <2points>:
X (X ekseni etrafında döndürmek istiyoruz)
Specify the origin of the rotation <0,0,0>: Alttaki merkezi yakalayın
Specify a rotation angle or [Reference]: 10
Solid validation started.
Solid validation completed.
Enter a face editing option
[Extrude/Move/Rotate/Offset/Taper/Delete/Copy/coLor/Undo/eXit] <eXit>:
ESC ile çıkın
X ekseninde 10 derece döndürmüş olduk. Döndürme ekseni olarak başka
eksenlerde tanımlanabilirdi.
Yaxis : Y ekseninde
Zaxis : Z ekseninde
View : Ekrana dik doğrultuda
Axis by object : Seçilen bir çizgi etrafında
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 225
Command: (Taper Faces) (Yüzey Konikleştirme Komutu)
Select faces or [Undo/Remove]: İç delik yüzeyini seçin.
Select faces or [Undo/Remove/ALL]:
Specify the base point: Alttaki merkezi seçin
Specify another point along the axis of tapering: üsteki merkezi seçin
Specify the taper angle: 5
Solid validation started.
Solid validation completed.
Enter a face editing option
[Extrude/Move/Rotate/Offset/Taper/Delete/Copy/coLor/Undo/eXit] <eXit>:
yada ESC ile çıkın.
Girilen iki nokta ile konikleşme ekseni tanımlanmıştır ve 5 derece
konikleştirilmiştir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 226
Command: (Section) (Nesneyi Kesmeden Arakesit Alma Komutu)
Select objects: Yukarıdaki nesneyi seçin
Select objects:
Specify first point on Section plane by Object/Zaxis/View/XY/YZ/ZX/3points]
<3points>: YZ ( kesme düzlemi belirledik)
Specify a point on the YZ-plane <0,0,0>: P1 noktasını tıklayın
Arakesit alınmıştır.
Command: m
MOVE
Select objects: L
Select objects:
Specify base point or displacement: Bir nokta tıklayın
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
Y yönünde başka bir nokta tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 227
Command: (Interfere) (Nesneye Intersect Komutu Uygulamadan
Kesişim Bölgesinden Kopya Çıkarma Komutu)
Select objects: Küpü seçin
Select objects:
Select second set of solids: Silindiri seçin
Select objects:
Create interference solids? [Yes/No] <N>: Y
Command: m
MOVE
Select objects: L
Select objects:
Specify base point or displacement: Bir nokta tıklayın
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>:
Başka bir noktaya taşıyın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 228
Command: (Imprint) (Markalama, Damgalama Komutu)
Command: (Yukarıdaki şekilde olduğu gibi bir küp çizin)
Command: (Sol köşesine bir daire çizin)
Select a 3D solid: Küpü seçin
Select an object to imprint: Daireyi seçin
Delete the source object [Yes/No] <N>: y
Select an object to imprint: ESC
Enter a body editing option
[Imprint/seParate solids/Shell/cLean/Check/Undo/eXit] <eXit>:
Daire nin küple kesişen kısmı küp üzerine markalanmıştır.
Bu komutla İki boyutlu bir nesneyi bir katı üzerine markalamada kullanırız.
Command: (Clean) (Temizleme Komutu)
Select a 3D solid: Markalanmış nesneyi seçin
Enter a body editing option
[Imprint/seParate solids/Shell/cLean/Check/Undo/eXit] <eXit>:
Enter a solids editing option [Face/Edge/Body/Undo/eXit] <eXit>:
Bu komutla da katı yüzeyi temizlenir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 229
Üst-soldaki şekli Perspektif görüntüde bu şekilde görünecek şekilde
serbest ölçüyle çizin.
Command: (YZ düzleminde ve P noktasında nesneyi kesip sağdaki
küpleri elde edin.
Sağdaki küpler iki ayrı katı olmasına rağmen tek parça olarak davranacaktır.
Bunu seçerek anlayabilirsiniz. Oysa ki aralarında ortak hiçbir özellik yok.
Bu katıları birbirinden bağımsız hale getirmek için Separate komutu
kullanılır.
Command: (Separate) (Katıları Ayırma Komutu)
Select a 3D solid: Katıyı seçin
Enter a body editing option
[Imprint/seParate solids/Shell/cLean/Check/Undo/eXit] <eXit>: x
Solids editing automatic checking: SOLIDCHECK=1
Enter a solids editing option [Face/Edge/Body/Undo/eXit] <eXit>: x
Command: (Check) (Katıların Geçerli Olup Olmadığını Kontrol
Etme Komutu)
Katı seçildiğinde “This object is a valid ACIS solid” yazıyorsa geçerlidir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 230
Command: (Aşağıda soldaki şekilde olduğu gibi bir küp çizin)
Command: (Shell) (Kabuk Oluşturma Komutu)
Select a 3D solid: Küpü seçin
Remove faces or [Undo/Add/ALL]:
Enter the shell offset distance: 5
Solid validation started.
Solid validation completed.
Enter a body editing option
[Imprint/seParate solids/Shell/cLean/Check/Undo/eXit] <eXit>:
Solids editing automatic checking: SOLIDCHECK=1
Enter a solids editing option [Face/Edge/Body/Undo/eXit] <eXit>:
İkinci şekilde göründüğü gibi içeriye 5 mm lik bir kabuk oluşturmuştur.
Slice ile keserek yada üst kısmını açarak anlaşılabilir. Üst kısmı açalım,
Command: Extrude Faces (Dikkat! Extrude ile karıştırmayın)
Select faces or [Undo/Remove]: Üçüncü şekilde olduğu gibi iç kısmın üst
yüzeyini seçin. Burayı seçmek için o yüzeye ait bir kenar
seçilecektir. 2 faces found. İki yüzey seçilecektir.
Select faces or [Undo/Remove/ALL]: R
Remove faces or [Undo/Add/ALL]: Yanlış olanı başka bir kenarından
tıklayın 2 faces found, 1 removed. Uyarısı görünür.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 231
Remove faces or [Undo/Add/ALL]:
Specify height of extrusion or [Path]: -5
Specify angle of taper for extrusion <0>:
Solid validation started.
Solid validation completed.
Enter a face editing option
[Extrude/Move/Rotate/Offset/Taper/Delete/Copy/coLor/Undo/eXit]
<eXit>:
Solids editing automatic checking: SOLIDCHECK=1
Enter a solids editing option [Face/Edge/Body/Undo/eXit] <eXit>:
En sağdaki şekilde olduğu gibi üst kabuk açılmıştır.
Command: Hide yada
Command: Shade yaparak inceleyebilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 232
UYGULAMA –31-
Bu uygulamada malzeme kaplama, ışıklandırma ve render
(gölgelendirme) işlemi üzerinde durulacaktır. AutoCAD malzeme kaplama
ve ışıklandırma konusunda epeyce yeteneklidir. Ama ne yazık ki kaplanmış
bir malzemenin, yada yerleştirilmiş bir ışığın etkisini görmek için render
yapıp sonucu görmek gerekiyor. Bu da epeyce bir deneme yanılma
demektir. Oysa ki AutoCAD ve benzeri programlardaki çizimleri de tanıyan
3D Studio Max. gibi programlar bu sorunu çözüp dinamik görüntüleme
sağlayabilmektedirler. Yukarıdaki çizimin aynısını yapmanız bir miktar
deneme yanılma yöntemini gerektirecektir.
Komutunu kullanarak Sağ yan görünüş konumuna getiriniz.
Line, Fillet ve Pedit komutlarını kullanarak yandaki şekli serbest bir
ölçü ile çiziniz. Yükseklik 60 olabilir. Bu şekil CAM SEHPA
ayaklarından birinin yarım kesit görünüşüdür.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 233
Command: (Yukarıdaki şeklin sol tarafındaki dikey ekseni
kullanarak 360 derece döndürünüz.
Oluşan Döndürülmüş katının bir kopyasını
65 mm sağına kopyalayın.
Komutunu kullanarak Ön görünüş konumuna getiriniz.
Derinliği 65 mm olan makul çapta iki adet silindir çizin ve bu iki
silindiri taşıyarak alta ve uste yerleştirin. Bu iki silindir ayaklar
arasında bağlantı görevi yapacağı için ayakların merkezlerine
yerleştirilmelidir.
Seklin bir kopyasını sağ tarafa bir yere alın.
Sağdaki şekil üzerindeki İki adet silindiri
bir çap miktarı aşağıya taşıyın.
Command: (Sağdaki dört parçayı
birleştirin)
Command: (Soldaki dört parçayı
birleştirin)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 234
Sağdaki gurubu Y ekseninde 90 döndürmemiz gerekiyor. Fakat bilinen
Rotate komutu bir nesneyi ancak Z ekseni etrafında döndürebilir. Nereden
çıkartıyoruz bu eksenin Z olduğunu?. Çünkü bu komut iki boyutlu düzlemde
ve Z ekseninin pozitif yönü bizi gösterirken kullanılıyordu da ondan. O
halde bu döndürme işlemini yapmak için iki yol vardır.
Birincisi; konumuna geçerek komutu ile 90 döndürmek.
İkincisi ise; görüntüyü hiç bozmadan herhangi bir eksende döndürme
yeteneği olan 3DROTATE komutunu kullanmak.
Command: <Modify/3D Operation/Rotate 3D> (3 Boyutlu
Döndürme Komutu)
Select objects: Sağdaki gurubu seçin
Specify first point on axis or define axis by
[Object/Last/View/Xaxis/Yaxis/Zaxis/2points]: y
Specify a point on the Y axis <0,0,0>: Ayak alt veya üst ucundan merkezi
yakalayın
Specify rotation angle or [Reference]: 90 (döndürme açısı)
Şekiller yandaki hali
almıştır. Tabii ki Hide
yapılmış halini
görüyorsunuz.
Üsten görünüşe geçin.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 235
Command: (Şekilleri birbiri
üzerine ortalanacak şekilde taşıyın)
Command: (Ortaya bir delik
delmek için bir silindir çizin. Delik
boydan boya olmadığı için makul
yükseklikte olmalıdır. Bu yükseklik
bir sonraki şekilden anlaşılabilir.)
Komutunu kullanarak Ön görünüş konumuna getirin.
Command: (Son
çizilen silindir yandaki
gibi ortalayın)
Bu silindir komutu ile
diğer nesnelerden
çıkartılıp delik haline
dönüştürüleceği için
kaybolacak. Ama aynı
ebatlarda bir silindirin bu
delikte bulunması
gerekecek. O halde bu
silindirin bir kopyasını alıp 100 mm sağa kaydedin.
Command:
Select objects: İki silindir hariç diğer ayak guruplarını seçin
Select objects:
Select solids and regions to subtract ..
Select objects: Ortadaki silindiri seçin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 236
Select objects:
Command: (Sağdaki yedek silindiri tekrar 100 mm sola taşıyarak
yerine oturtun)
Üsten görünüşe geçin
Bundan sonraki aşamalarda, Sehpanın üzerindeki camı temsilen bir silindir,
Halıyı ve zemini temsilen birer dikdörtgen çizin, Kanepelerin kolluklarını
ayrı birer küp olarak çizin. L şeklinde bir duvar çizip derinlik verirseniz.
Kesit görüntülü bir oda halini alır. Halı için çizilen dikdörtgene 1 mm
yükseklik verin. Zemin ise dikdörtgen olarak kalsın.
Değişik görünüşlerden bakarak nesneleri doğru zeminde ve doğru yerlerde
konumlandırın. Çünkü bundan sonraki aşamalarda, Malzeme kaplama,
ışıklandırma ve gölgelendirme komutları incelenecektir. Çiziminiz aşağıdaki
şekli aldıysa Render işlemine geçeceğiz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 237
Render araç çubuğunu açın.
Command: Render <View/Render/Render> (Gölgelendirme
Komutu)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 238
Yukarıdaki gi bir render menüsü gelir. Onaylamak için Render seçeneğini
tıklayıp inceleyin.
Çok acayip bir görüntü çıkacaktır. Çünkü Zemin iki boyutlu bir nesne
olduğu için boş kalmıştır. Diğer nesne renklerinin siyah olması da ortalığı
karartmıştır. Ortamda ışık kaynağı olmadığı için karanlık bir ortam
olmuştur.
Önce zemini halledelim. Zemindeki (Halının altındaki) dikdörtgene çok
küçük bir yükseklik vererek katı haline dönüştürebiliriz. Ama sıfır yükseklik
istiyorsak, ki istiyoruz, o zaman Region komutu ile yüzey alan
oluşturmamız gerekir. Bu komut Draw menüsünde tarama komutunun
altındadır.
Command: Region <Draw/Region> (Yüzey alan oluşturma komutu)
Select objects: Zemindeki dikdörtgeni seçin
Select objects:
“1 Region created” (Bir bölge oluşturuldu) yazması gerekir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 239
Duvara pembe olmak üzere her nesneye bir renk atayın ve tekrar render
yapın. Sadece renklerden doğan fark ortaya çıkacaktır. Ama yine bulanık bir
gölge olacaktır.
Command: Rmat <View/Render/Materials> (Malzeme Kaplama
Komutu)
Materials kısmında GLOBAL den başka malzeme görünmüyor. O halde
Materials Library... (Malzeme Kütüphanesi) seçeneğini tıklayıp malzeme
yüklememiz gerekir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 240
Sağ tarafta AutoCAD’in kütüphanesinde tanımlı olan malzeme isimleri
bulunmaktadır. Eğer AutoCAD’i kurarken Full yerine Typical seçeneğini
kullanarak kurmuşsanız, bu listede yer alan malzeme sayısı çok az olacaktır.
Oysaki Full özelliği ile yüklediğinizde 100 den fazla malzeme
yüklenecektir.
Malazemelerden birini seçip Preview seçeneğini tıkladığınızda ön izleme
yapabilirsiniz. Sphere yazan yerden Cube seçeneğini seçerseniz, ön
izlemeyi bir küp üzerinde göreceksiniz.
Bu kütüphaneden çizim bölgemize malzeme ataması yapabilmek için önce
hangilerini kullanacağımıza karar verip seçeceğiz ve seçtiklerimizi tek tek
Import yaparak sol tarafa yükleyeceğiz.
Yukarıda yüklenmiş olan 9 malzemeyi sağ taraftan bulup Import edin ve
OK yapın.
BEIGE PLASTIC malzemesini seçin, Attach seçeneğine tıklayın, Sağ
taraftaki saksıyı seçin ve yapın. OK yaparsanız sadece bu malzemeyi
atamış olusunuz. Menüden çıkmadan diğer malzemeleri de atayın ve OK
yapın.
Perspektif görüntüye geçin
Command:
Render menüsündeki Rendering Type kısmında üç seçenek vardır ve
varsayılan olarak Render kullanılır. Photo Real yada Photo Raytrace
seçeneklerinden birini seçin ve onaylayın. Ayrıca Apply Materials
(Malzemeleri Uygula) seçeneğinin de işaretli olmasına dikkat edin
Malzemelerin kaplanmış olduğunu göreceksiniz. Ama aydınlatma olmadığı
için karanlık bir görüntü oluşacaktır.
Command: Light <View/Render/Lights) (Işıklandırma Komutu)
Işıklarla ilgili bir menü çıkacaktır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 241
Bu bölümden 2-3 adet ışık kaynağı tanımlayarak tekrar render yaparak
Uygulama –31- tamamlanacaktır. Bu kısım çoğunlukla deneme yanılma ile
olacaktır.
Üç çeşit Işık kaynağı vardır. Bunlar; Point, Distance ve Spot Ligt’dır.
Şimdi bunları sıra ile inceleyelim.
1- Point Light
Her yana ışık saçar. Belirli bir yönü yoktur. Tek nokta ile konumu
belirtilir.
2- Distance Light
El feneri gibi bir yönde ışık verir. Yön söz konusu olduğu için
iki nokta ile hem ışığın yönü hemde konumu tayin edilir. Birinci
nokta ışığın odaklanma yönünü, ikinci nokta ise yerini ifade eder.
3- Spot Light
Distance Light gibi tek yönlüdür. Ama açılıdır. Spot lambadır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 242
Ambient Light
Bu da ortam ışığıdır. Geceleri ev ne kadar aydınlatılırsa aydınlatılsın
dışarıdan bakıldığında bir de ay ışığının etkisini görürüz. Ambient light bu
ay ışığının verdiği etkiyi verir.
Intensity
Işık şiddetini ayarlamak içindir.
Color
Işık rengini ayarlamak içindir.
New
Yeni bir ışık tanımlamak için kullanılır. Önce ışık tipinin seçilmesi gerekir.
Modify
Tanımlı ışıklar üzerinde değişiklik yapmak içindir.
Delete
Seçili bir ışık kaynağını silmek içindir.
Select
Ekranda ışık kaynakları bir nokta halinde belirirler ve render yapıldığında
görünmez olurlar. Nokta halindeki ışıklardan birini seçip incelemek için
select kullanılır.
North Location
Işığın açısını belirtmek için görsel bir yöntem içerir.
Point Light seçiliyken New yada Modify yapıldığında aşağıdaki menü
gelir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 243
Light Name bölümüne Işık adı yazılır. Intensity bölümünden ışığın şiddeti
çubuk olarak veya sayısal olarak belirtilir.
Position
Işığın konumunu belirtmek içindir.
Modify
Yeni konum belirle
Show
Belirlenen konumun koordinatlarını göster
Color
Hangi renkte bir ışık yansıtılacağını ayarlamak içindir.
Altenuation, Işığın mesafeye bağlı olarak etkisinin azalıp azalmayacağını
belirtir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 244
None
Işığın etkisi hermesafede aynı
Inverse Linear
Mesafeyle doğru orantılı olarak azalt
Invers Square
Mesafenin karesiyle doğru orantılı olarak azalt
Sahdows bölümü ışık kaynağına bağlı olarak cisimlerin gölge bırakıp
bırakmayacağı ve bırakacaksa nasıl bir gölge olacağına dair ayarları içerir.
Shadows On
Gölgeler açık
Shadow Option tıklanırsa;
Shadow Volume/Ray Traced Shadow
Gölge yoğunluğu ışık kaynağından yansıyan ışık şiddetine bağlı
Shadow Map Size
Gölge yoğunluğunu piksel cinsinden ayarlamak için
Shadow Softnes
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 245
Gölge kenarlarının keskinliğini yada yumuşaklığını ifade eden bir
katsayıdır. 3-4 sayıları iyi bir netice verir.
Shadow Bounding Box
Hangi nesnelerde gölgelerin olacağı seçilir. Eğer böyle bir seçim yapılmazsa
bütün nesnelerde gölge oluşur.
Bir Distance Light tanımlanırken yada düzenlenirken, ilave bilgiler istenir. Bunlar;
Bu ışığın iki nokta ile tanımlanmasından kaynaklanır. Bunu şekil üzerinden,
vektörel büyüklükler girilerek, yada Modify seçeneğini kullanıp fare ile belirlenir.
Bir Spotlight tanımlanırken, yukarıdakilere ilaveten şunlarda belirtilir:
Falloff
Işık kaynağından yansıyan ışınlar açılı geldiğinden bir koni şeklinde
yansırlar. Bu koninin açışı buradan belirtilir ve 0-160 arasında değişir.
Hotspot
Falloff ile belirtilen koniklik, ışığın çarptığı yüzeyde bir daire etkisi
oluşturur. Bu dairenin içinde çapı daha küçük olan ikinci bir daire vardır ki
bu dairesel alandaki ışık daha etkindir (parlaktır). Bu alanı ifade eden açıyı
belirtmek içindir. Dolayısıyla Fall off için girilen açı değerinden daha
büyük değerler tanımlanamaz.
Malzeme Kaplama ile ilgili bir uygulama yapıldı ama malzeme konusunda
ifade edilmesi gereken çok konu vardır. Şimdi sırayla bunları inceleyelim
Command <View/Render/Materials Library> (Malzeme
Kütüphanesi)
NOT: Gölge ayaralarını yüksek değerlerde tutarsanız iyi bir sonuç
alabilirsiniz. Ama bu render işlemini uzatır. Işıklandırma işleminde
deneme yanın çok olduğu düşünülürse, Gölgelendirme ayarlarının en
sona bırakılması yerinde olur. Ayrıca Render menüsündeki Shadows
seçeneği seçili değilse gölgeleri görmezlikten gelir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 246
Malzeme kütüphanesini Materials komutunda kullandık. Hatta
kütüphaneye Materials menüsünden ulaşılmıştı. Ayrı bir komut olarak ta
ulaşılabileciğini göstermek için kendine mahsus sembolüyle birlikte ayrı
başlık altında incelemek istedim. Kütüphaneye nereden ulaşırsak ulaşalım
aynı menü gelecektir. Bu menü üzerindeki seçeneklerin işlevleri şöyledir:
Import
Kütüphane dosyasından çizin dosyasına malzeme transfer etmek için
kullanılır
Export
Kendi tanımladığınız yeni malzemeleri kütüphane dosyasına transfer etmek
için kullanılır.
Purge Kullanılmamış olan malzemeleri listeden kaldırır.
Save
Kütüphanede yaptığınız değişiklikleri aynı kütüphane dosyasına kaydetmek
içindir.
Save as
Kütüphanede yapılan değişiklikleri farklı bir kütüphane dosyası olarak
kaydetmek içindir.
Open
Başka bir kütüphane dosyası açmak içindir.
Delete
Seçilen bir malzemeyi silmek içindir.
Sol taraftaki Save as seçeneği dosya için geçerli olan sol kısımdaki malzeme
listesini kaydetmek içindir. Çünkü aynı dosya altında birden farklı malzeme
listesini açıp çalışmak isteyebilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 247
Current Library bölümünde hangi malzeme kütüphanesinin açık olduğu
görülmektedir.
Materials menüsündeki diğer seçeneklerin işlevleride şöyledir.
Attach
İşaretli bir mazeme yi seçilen bir nesneye iliştirmek içindir.
Detach
Seçilen bir nesnedeki malzeme kaplamasını kaldırmak içindir.
Select
Bir nesne seçildiğinde o nesneye hangi malzemenin atanmış olduğunu
gösterir.
By ACI...
Malzeme atamalarının renklere göre yapılmasını sağlayan bir menü çıkar.
Seçilen malzeme seçilen renkteki malzemelere atanır.
By Layer...
Malzeme atamalarının katmanlara göre yapılmasını sağlayan bir menü çıkar.
Seçilen malzeme seçilen katmandaki malzemelere atanır.
New, Modify ve Dublicate seçeneklerine tıklandığında aynı menü çıkar.
New
Kütüphanede olmayan ve bütün özelliklerini sizin tanımlayacağınız yeni bir
malzeme oluşturmak içindir. Tanımladığınız malzemeye bir ad verip
çıktığınızda kaydedecektir. Bu malzemeyi malzeme kütüphanesine yükleyip
diğer dosyalarda da kullanmak isterseniz seçip Export yapacaksınız ve
sağdaki kütüphane dosyasını da kaydedeceksiniz.
Modify
Seçili bir malzemenin özelliklerini değiştirmek için kullanılır
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 248
Dublicate
Seçilen bir malzemenin bazı mevcut özelliklerini değiştirip yeni bir isimle
yeni bir malzeme tanımlamak için kullanılır
New, Modify ve Dublicate seçeneklerinden birine tıklandığında
Material Name
Malzeme ismi
Value
Sol tarafta seçili olan değişkenlerin katsayısını belirtmek için kullanılır.
Color/Pattern
Malzemenin görünecek olan rengi yada desenini seçmek için kullanılır.
Desen olarak daha öneden bilgisayarınızda bulunan herhangi bir resim
dosyası kullanılabilir
Ambient
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 249
Işık değmeyen yüzeylerde etkin olan ortam ışığının aydınlattığı yüzeyin
rengini ayarlamak için
Reflection
Nesne üzerine çarpan ışık, nesnenin üzerinde bir benek şeklinde normalden
daha parlak bir şekilde yansısın isterseniz bunun şiddetini ve rengini
ayarlamak içindir. Herhangi bir resmin bu tanımlanması halinde o resim
üzerindeki beyazlıklara bağlı olarak yansıma gerçekleşir. Find File seçeneği
ile bu resim dosyasını seçip yüklemeniz gerekmektedir.
Roughness
Nesne yüzeyinin kabalık katsayısını ayarlamak içindir. 0 değeri parlak
anlamına gelir.
Transparency
Şeffaflık, Cam malzeme yapımında kullanılır. 1 değeri tam şeffaf anlamına
gelir. Eğer bir resim dosyası seçerseniz resmin beyaz yeri şeffaf siyah yeri
opak olacak şekilde karışık bir geçirgenlik elde edilir.
Refraction
Işığın kırılma indis katsayısı belirlenir. Sadece Ray trace yöntemiyle render
edilirse fark eder.
Bump Map
Seçilen bir resim dosyasının renk yoğunluklarından yararlanarak malzeme
üzerinde girinti ve çıkıntılar oluşturur. Bir bahçe duvarının yüzeyindeki
girinti ve çıkıntıları düşünürseniz daha iyi anlaşılır.
Bitmap Blend
Seçilen resmin malzeme üzerinde ne oranda etkin olacağını belirleyen bir
katsayıdır.
Preview
Ön izleme içindir. Özellikle desen ve renk değişikliklerini görmek için
kullanılır
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 250
Adjust Bitmap
Seçilen resmin malzeme üzerine nasıl kaplanacağını ayarlamak için
kullanılır.
Halıya atanan malzeme seçili iken Modify seçeneğini ve Adjust Bitmap
seçeneğini tıkladığımızı düşünelim. Ön izleme yapıldığında bir yüzeyde kaç
desen görüneceği ve nasıl görüneceğini izliyorsunuz. Sol taraftaki kırmızı
çerçeve yüzeyi, altındaki pembe çerçeve de deseni temsil ediyor. Scale
katsayısı 1 olduğu için iki çerçeve üst üste gelmiş ve bir yüzeye bir desen
sığacak şekilde yerleşmiştir. Scale katsayısı bir yüzeyde kaç desen olacağını
belirler. U yatay yöndeki, V dikey yöndeki ayarları kasteder. Offset
seçeneği ile ilk desenin nesne yüzeyine nereden başlayarak döşeneceğini
belirler. Scale 1 iken Offset değerini değiştirerek inceleyin.
U ve V yönündeki scale değerlerini belirledikten sonra Maintain Aspect
Ratio seçeneğini aktif yaparak bu oranı kilitleyebilirsiniz.
Tile
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 251
Deseni Nesne üzerine ard arda dizerek döşer
Crop
Tanımlı desenden 1 tanesini belirlenen yere yerleştirir
Fixed Scale
Bir deseni nesne yüzeyine göre genişletip küçülterek yerleştirir
Fit To Object
Tanımlı sayıdaki deseni nesne yüzeyine yerleştirir.
Use Auto Axis
Otomatik koordinat kullan. Desen yerleştirilirken, nesnenin yüzey
normalleri otomatik olarak algılanır ve ona göre desen yerleştirilir.
Kaydırma çubuklarını kullanarak ta Scale ve Offset ayarlarını
yapabilirsiniz.
Command: < View/Render/Mapping> (Kaplama Yerleştirme
Komutu)
Select objects: Kanepenin başlarından birini seçin.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 252
Kaplamanın daha gerçekçi olması için, kaplanacak nesnenin kontrüktif
yapısı tanımlanır. Planar (düzlemsel), Cylindrical (silindirik), Spherical
(küresel), Solid (diğer kübik katılar).
Seşilen nesne kübik olduğu için Solid seçilidir.
Adjust Coordinates... (Koordinatları Hizala) seçeneğine tıklayın
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 253
Yeni malzeme tanımlarken bu menüye benzer bir menü daha önce
kullanılmıştı. Nesnenin X, Y, Z boyutları burada U, V, W olarak ifade
edilmiştir.
Pick Point ile nesne üzerinden önce bir köşeyi orijin olarak, sonra U yani X
yönünü için diğer köşeyi, Y yani V yönü için bir başka köşeyi ve Z yani W
yönü için bir diğer köşeyi tıklayın. Böylece seçili nesnenin koordinatları
tanıtılmış oldu. Scale ölçeklerine makul değerler girerek her yüzeydeki
desen sayısını belirleyin. OK yapıp menülerden çıktıktan sonra render
yapıldığında farkı göreceksiniz.
Aynı desenden ekranda 6 adet nesne olduğuna göre her birini tek tek
ayarlamak yerine Copy To seçeneği kullanılarak diğer nesneler seçilip aynı
ayarların oraya da aktarılması sağlanır. Acquire From ise Copy To’ nun
tam tersi. Yani seçili nesne için bir başka nesnenin ayarlarını kopyalamak
için kullanılır.
Command: <View/Render/Landscape New...> (Manzara Ekleme
Komutu)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 254
Single Face
Yek yüzeyli yani bir fotoğraf gibi iki boyutludur
Crossing Face
İki yüzlü. Yani değişik açılardan da gerçekçi görüntüler sunar.
View Aligned
Resmin her zaman bakış açısına göre görüntü vermesini sağlar.
Height
Manzaranın Yüksekliğini belirler. Maksimum 100 dür. Ama sonradan
Scale komutu kullanılarak yüksekliği artırılabilir.
Position
Manzaranın yerleşeceği noktayı belirlemek içindir. Manzara her zaman için
aktif UCS nin Z yönünde yerleşir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 255
Command: <View/Render/Landscape Edit...> (Manzara Düzenleme
Komutu)
Bu komutla seçilen manzaralar üzerinde değişiklikler yapılabilir.
Command: <View/Render/Landscape Library...> (Manzara
Kütüphanesi Komutu)
Bu komutla kütüphane ortamındaki manzaralardan seçilenler üzerinde
değişiklikler yapmak ve yeni manzaralar tanımlamak mümkündür.
Command: <Statistics> (İstatistik Komutu)
Render komutundan sonra bu komuta tıklandığında. Render işlemindeki
istatistiksel bilgileri verir.
Command: <View/Render/Background...> (Arka Plan yada Artalan
Oluşturma Komutu)
Çizimlerin havada kalmaması için arkaya bir manzara resmi yada renk
yerleştirebilirsiniz. Yerleştireceğiniz bu artalan resimleri render işleminden
sonra ortaya çıkacaktır.
NOT: Malzemeler gibi manzaralarında görünebilmesi için Render
menüsündeki, Render Type kısmından Photo Real yada Photo Raytrace
seçeneğinin seçili olması gerekir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 256
Solid
Tek bir renk ayarlamak içindir. AutoCAD Background seçili ise çizim
ekranınızın rengi aktif olacaktır. Bu seçenek işaretli değilse, üsteki üç
renkten yeni bir renk karışımı elde edilebilir.
Gradient
Üç farklı renkten bir artalan oluşturmakta kullanılır
Image
Arka zemine her hangi bir resim yerleştirebilmenizi sağlar. Windows
dizininde yeterince artalan resmi vardır. Bunlardan birini tanımlamak için
Find File seçeneğini tıklayın.
Merge
Mevcut AutoCAD çizimini arka plan olarak kullanmak içindir. Render
esnasında viewport seçil iken aktif olur. Yani 2. Render işleminde 1.
renderdan kalan görüntüyü artalan olarak kullanır.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 257
Enviroment
Arka plan üzerinde yansıma, kırılma gibi efektler sunmak için kullanılır.
Command: <View/Render/Fog...> (Sis Efekti Ekleme Komutu)
Görüntülerin daha gerçekçi olması için bazan sisli bir ortama ihtiyaç
duyulur. Bu sis manzaranın içinde olabileceği gibi, artalan olarak ta
kullanılabilir.
Enable Fog
Sis Etkisini aktif yapar
Fog Background
Sis efektini artalana ekle. Yani art alan olarak kullan
Dikkat: Sisli bir arka planda diğer arkaplan resimleri görünmeyebilir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 258
Bir sis yada bir ışığın etkisini manzaraya yansıtmak tamamen matematiksel
hesaplarla gerçekleştirilmektedir. Bu hesaplar render esnasında yapılır.
Daha gerçekçi bir sis etkisi için şu ayarlar da önemlidir:
Near Distance
Sis etkisinin etkin olacağı en yakın mesafe
Far Distance
Sis etkisinin devam edeceği maksimum mesafe
Near Fog Percentage
Yakın mesafedeki sis yoğunluğu
Far Fog Percentage
Uzak mesafedeki sis yoğunluğu
Bir projeyi değişik açılardan ve değişik ışıklarla render leyebilirsiniz. Önce
Named views seçeneğini kullanarak kaydedilmiş görüntüler oluşturmak
gerekir. Named views komutuna daha önce değinmiştik. Projenizi gibi
değişik bir perspektife getirin ve Named views komutuna girin.
Command: (View/Named views) den yada ( üsten görünüş
sembolün bir üstünde bulabilirsiniz)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 259
New seçeneğini tıkladığınızda
View name kısmına G1 adını verin.
Currenr display aktif olursa projenizin ekranda göründüğü halini kaydeder.
Define window aktif olursa sağındaki kutucuğa tıkladıktan sonra ekran
içinden bir yeri pencere ile seçmenizi sağlar.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 260
Named views komutundan çıkıp bir başka perspektif görüntüye geçin.
Örneğin olabilir. Tekrar Named views komutuna girip G2 isminde farklı
bir görüntü tanımlayın.
Command: <View/Render/Scene> (Sahne Ekleme Komutu)
New... seçeneğine tıklayıp yeni
sahneler oluşturalım
Daha önceden tanımlı birkaç tane
ışık kaynağının var olduğunu
kabul ediyoruz.
Scene Name kısmına SAHNE1
yazın. G1 Görüntüsünü seçin. Üç
farklı ışık kaynağından sadece
ikisini seçin ve OK yapın.
Aynı yöntemle SAHNE2 isminde
bir sahne daha tanımlayın ve bu
sefer G2 yi seçtikten sonra P1 ve
S2 ışıklarını seçin.
Yaptığımız işlemin amacı şu;
Render işleminde SAHNE1 seçili
olursa G1 isimli perspektif görüntüyü ve bu görüntüye D1 ve P1 ışıklarının
etkimiş halini render yapacaktır.
Command: Render
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 261
SAHNE2 ve SAHNE1 adlı iki farklı sahne var birini seçip render
yapabilirsiniz.
Menü üzerindeki diğer konfigürasyonları inceleyelim.
Rendering Type Kısmı
Render, Photo Real ve Photo Raytrace seçenekleri vardır
Render
Nesneleri sadece renklendirir. Malzeme etkisini göstermez
Photo Real
Fotoğraf kalitesinde render yapar
Photo Raytrace
Işınların kırılmasına varıncaya kadar ince hesaplarla render yapar
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 262
Rendering Options kısmı
Smooth Shade
Yüzeyleri daha düzgün renklendirmek için seçilir. Çok yüzeyli nesneler
renklerle yuvarlatılır. Shade komutundaki seçeneklere benzer.
Apply Material
Malzemeleri uygula. Nesneye atanmış malzemelerin yada kaplamaların
render esnasında yok sayılıp sayılmayacağını seçebilirsiniz.
Shadows
Gölge etkisini aktif yap. Her ne kadar Işık kaynaklarını oluştururken gölge
etkisi olsun demişseniz. Buradaki Shadows seçeneği aktif değilse gölgeli
render’leme yapmayacaktır.
Render Cache
Render esnasında geçen zamanı vs. bir dosyaya yazdırmak içindir.
Varsayılan özellik değildir.
More Options tıklandığında;
Anti-Aliasing kısmı
Minimal
Render esnasında her pikselden bir numune alarak render işlemi yapılır. En
hızlı yöntem budur. Ama kalite düşüktür.
Low
Her pikselden 4 numune alarak render yapılır. Biraz daha zaman alır ama
kalite daha iyidir.
Medium
Her pikselden 9 numune alarak render yapılır. Render zamanı artar ama
kalitede o oranda artar
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 263
High
Her pikselden 16 numune alarak render yaptığı içim kalite ve render süresi
en yüksek olan seçenektir.
Adaptive Sampling kısmı
0 ile 1 arasında bir değer girilerek render süresini uyarlamaya çalışır.
Varsayılan değeri değiştirmemeniz tavsiye edilir.
Ray Tree Depth kısmı
Maximum Depth
Işığın kırılmasından sonra ne kadar uzaklıktaki etkisi hesaba dahil
edilecekse bu miktar girilir. Varsayılan değeri değiştirmemeniz tavsiye
edilir.
Cutoff Threshold
Kırılan yada yansıyan ışığın hesaba katılacağı başlama sınırı. Varsayılan
değeri değiştirmemeniz tavsiye edilir.
Face Controls
Discard Back Faces
Görünmeyen bölgeleri render yapma
Back face normal is negative
Bu seçenek seçili değilse nesnelerin arkasında kalan yüzeyler negatif
olmaktan çıkar öne doğru gelmiş gibi render yapılır.
Bu kısımdaki iki seçenek deneme yoluyla daha iyi anlaşılır.
Depth Map Shadow Controls kısmı
Gölge derinliğini ve eğimini kontrol etmek için değerler girilir. Maksimum
ve minumum arasında ki değerler gölgenin nesneden kaynaklanan eğimini
belirler. Varsayılan değeri değiştirmemeniz tavsiye edilir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 264
Texture Map Sampling kısmı
Bir nesne kendisinden daha küçük bir nesne üzerine yansıyorsa bunun ne
şekilde olacağını seçmek için seçenekler içerir. Varsayılan değeri
değiştirmemeniz tavsiye edilir.
Renderin Procedure kısmı
Query for Selections
Ekrandaki tüm çizimler yerine seçilen çizimlerin Render yapılmasını sağlar
Crop Window
Percere açarak tanımlanan bir bölgeyi render yapar.
Skip Render Dialog
Render komutuna girdiğinizde yukarıdaki menüyü atlayıp doğrudan
render’leme işlemine başlasın isterseniz. Bu kısmı seçin. Eğer her seferinde
bu menüde değişiklik yapmıyorsanız iyi bir yöntemdir. Çünkü hız
kazandırır. Eğer değişiklik yapmak isterseniz tekrar bu menünün gelmesi
için (Render Preferences) komutunu kullanabilirsiniz
Destination kısmı
Viewport
Aktif çizim alanını render yapar
Render Window
Render penceresini kullanarak render yapar
File
Render işlemini bir dosyaya kaydeder.
More Options
File seçeneğinden sonra aktif olur ve dosya türünü, çözünürlüğünü vs
tanımlamak için bir başka pencereye sevkeder.
Sub Sampling kısmı
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 265
Render kalitesi ile ilgili seçenekleri içerir.
1:1 (Best) En iyi kalite, en uzun render süresi; 8:1 (Fastest) En kötü kalite en
kısa render süresi olmak üzere ara değerleri de içerir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 266
Şimdiye kadarki çalışmalar hep tek ekranda anlatılmıştır. Oysa ki ekranı
ikiye, üçe, dörde... bölüp çalışabilirsiniz. Monitörünüz 15 inç veya daha üstü
ise bu şekilde çalışmanın avantajlarından yararlanabilirsiniz.
Command: Viewports <View/Viewports/Named Viewports...>
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 267
İsimlendirilmiş viewportlar olmadığından bu kısım boş görünüyor. Önce
New Viewport ile ekranın kaç parça olacağını hangi bölgenin hangi
görüntüye sahip olacağını belirleyip bir isimle kaydetmek gerekiyor.
New Viewport
New name kısmına deneme yazın
Standard viewport kısmından Four: Left seçeneğini seçin
Ekran bölgelerinden biri seçiliyken daha önceden tanımladığımız bir
perspektif görüntü olan G1 görüntüsünü tıklayın. Seçili bölgeye G1
atanmıştır. Diğer bölgeye de G2 görüntüsünü atayın. Eğer tanımlı
görüntüleriniz varsa diğer bölgelere de birer tane atayın ve Ok ile onaylayın.
Komuta tekrar girip Named Viewports kısmından deneme isimli
viewport’u aktif yapın. Böylece bir alanda çizim yaptığınızda anında diğer
alandan perspektif görüntüsünü veya ayarlamışsanız bir başka yüzeyini
görebileceksiniz. Fare ile diğer bölgelere tıklayıp aktif çalışma alanı
oluşturabilirsiniz. Böylece sık sık view komutlarını kullanmak yerine daha
dinamik bir kontrol sağlamış olursunuz.
Single seçeneği ile tekrar tek ekrana dönebilirsiniz. Join seçeneği ile de
seçilen iki bölgeyi birleştirerek standart dışı bir bölüntü oluşturabilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 268
3D OPERATION KOMUTLARI
Rotate, Array, Mirror gibi komutlar 2D (İki boyut) komutlarıdır ve iki
boyutlu düzlemde çalışırlar. Üç boyutlu bir cismi döndürmek, array ile
çoğaltmak yada mirror (aynalamak) için iki boyutlu düzleme geçilir ve Z
ekseni referans alınarak işlem yapılır. Oysa ki bazan Farklı bir eksende ve
perspektif haldeyken bu komutların kullanımına ihtiyaç duyulur. Bu
ihtiyaçları karşılamak için de 3D olanları ayrıca yapılmıştır.
Yukarıdaki gibi 20x30x40 ebatlarında bir küp çizin.
Command: <Modify/3D Operation/3D Array>
Select objects: Küpü seçin
Select objects:
Enter the type of array [Rectangular/Polar] <R>:r
Enter the number of rows (---) <1>: 5 (Satır sayısı)
Enter the number of columns (|||) <1>: 4 (Sütun yada kolon sayısı)
Enter the number of levels (...) <1>: 3 (Katman sayısı)
Specify the distance between rows (---): 40 (Satırlar arası mesafe
Specify the distance between columns (|||): 50 (Sütunlar arası mesafe)
Specify the distance between levels (...): 60 (Katmanlar arası mesafe)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 269
Satır olarak kastedilen yön X yönü, Sütun yani kolon olarak kastedilen ön Y
yönü, Katman olarak kastedilen yön ise Z yönüdür.
3D Polar array için , yarıçapı 20 olan bir küre çizin. Üzerine yüksekliği 15
yarıçapı 3 olan bir silindir çizip perspektif konuma getirin
Command: 3D Array
Select objects: Silindiri seçin
Select objects:
Enter the type of array [Rectangular/Polar] <R>: p
Enter the number of items in the array: 10 (10 adet olsun demiş olduk)
Specify the angle to fill (+=ccw, -=cw) <360>: (Tüm çevreye yayılsın
demiş olduk)
Rotate arrayed objects? [Yes/No] <Y>:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 270
Specify center point of array: Kürenin merkezini seçin
Specify second point on axis of rotation: F8 açıkken X yönünde başka bir
nokta seçin.
Select objects: İlk silindiri seçin
Select objects:
Enter the type of array [Rectangular/Polar] <R>: P
Enter the number of items in the array: 20
Specify the angle to fill (+=ccw, -=cw) <360>:
Rotate arrayed objects? [Yes/No] <Y>:
Specify center point of array: Kürenin Merkezini seçin
Specify second point on axis of rotation: Y yönünde bir nokta belirleyin
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 271
İsterseniz Z ekseni etrafında da döndürebilirsiniz. Ama bu sefer ilk nesneyi
seçerseniz. Kendi ekseni etrafında dönerek çoğalacağından hepsi üst üste
biner. Bu yüzden farklı bir silindir seçip deneyebilirsiniz.
Command: <Modify/3D Operation/Mirror 3D >
Select objects: Silindiri seçin
Select objects:
Specify first point of mirror plane (3 points) or
[Object/Last/Zaxis/View/XY/YZ/ZX/3points] <3points>: YZ
Specify point on YZ plane <0,0,0>: Küp üzerindeki X eksenine paralel 3
kenardan birinin ortasını seçin.
Delete source objects? [Yes/No] <N>:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 272
ZX düzlemine paralel bir simetri düzlemi tanımlamış olduk. Diğer ZY ve
XY düzlemlerinden birini kullanarak farklı bir düzlem tanımlayabilirdik,
Yada hiç birini seçmeden 3 farklı nokta tıklayarak daha değişik bir düzlem
tanımlayabilirdik.
Command: <Modify/3D Operation/ Rotate 3D >
Select objects: Küpü seçin
Select objects:
Specify first point on axis or define axis by
[Object/Last/View/Xaxis/Yaxis/Zaxis/2points]: X
Specify a point on the X axis <0,0,0>: İşretli noktayı seçin
Specify rotation angle or [Reference]: 90
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 273
İşaretlenen noktadan geçen X ekseninin etrafında 90 döndürmüş olduk.
Aynı şekli (İlk şekli) Z ekseninde 90 döndürelim.
Command: <Modify/3D Operation/ Rotate 3D >
Select objects: Küpü seçin
Select objects:
Specify first point on axis or define axis by
[Object/Last/View/Xaxis/Yaxis/Zaxis/2points]: Z
Specify a point on the Z axis <0,0,0>: İşaretli noktayı seçin.
Specify rotation angle or [Reference]: 90
Sizde aynı nesne yi Y ekseninde 90 döndürün. İsterseniz X, Y, Z gibi
bilinen bir eksen yerine doğrudan noktalar (iki nokta) girerek bir eksen
tanımlayıp bu eksen etrafında da döndürebilirsiniz. O zaman 2point
seçeneğini kullanmış olusunuz. Aslında bu alt seçenek aktiftir ama biz
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 274
burasını atlayıp X yada Y yada Z şeklinde kısıtlama getiriyoruz. “Specify
first point on axis” mesajı bizim döndürme ekseni için bir nokta
tanımlamamızı istiyor. Fakat burada bir incelik var. Tıklanan birinci nokta
orijin, ikinci nokta ok yönü olacak bir eksen tanımlanıyor. Peki hangi
tarafın orijin tarafı, hangi tarafında ok tarafı olduğu neyi değiştirir?. Tabii
ki döndürme açısının pozitif yada negatif olacağını değiştirir.
X, Y, yada Z ekseni denildiği zaman UCS ikonuna bakıp ok yönünü tayin
edebiliyorsunuz. Nesneyi döndürmek için seçtiğiniz eksenin ok yönü sizi
gösterecek şekilde karşısına geçtiğinizde saat ibresi yönü negatif açıyı, ters
istikametindeki yön ise pozitif açıyı ifade eder. Buna SAĞ EL KURALI da
denir. Sağ elinizin baş parmağı ok yönünü gösterecek şekilde tutulup diğer
parmaklar kapatılırsa, diğer parmakların kapanma yönü pozitif yöndür.
Command: <Modify/3D Operation/Align>
Bu komutla düzlemleri farklı iki nesneyi bir birine göre eş düzlemli hale
gelecek şekilde döndürme yapılır. Şöyle ki;
Aşağıdaki gibi iki farklı küp çizin ve sağdakini Rotate 3D komutu ile
anormal yön ve açılarda dönderin.
Böyle bir şekle Ön, Yan yada Üst görünüşten bakıldığında şeklin bir tam
dikdörtgen diğer ise perpektif olarak görünür. Oysa ki ikisinin de dikdörtgen
görünmesini istiyoruz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 275
Command: <Modify/3D Operation/Align>
Select objects: Sağdaki kutuyu seçin
Select objects:
Specify first source point: 1 nolu noktayı tıkayın
Specify first destination point: 2 nolu noktayı tıkayın
Specify second source point: 3 nolu noktayı tıkayın
Specify second destination point: 4 nolu noktayı tıkayın
Specify third source point or <continue>: 5 nolu noktayı tıkayın
Specify third destination point: 6 nolu noktayı tıkayın
Görüldüğü gibi belirtilen kaynak noktalar, hedef noktalara taşınınca iki
küpün düzlemleri birbirlerine göre paralel hale geldi.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 277
ÇIKTI ALMA YÖNTEMLERİ
Yapılan çizimlerin PRINTER yada PLOTTER’dan çıktısının alınması için
değişik yöntemler vardır. Bu yöntemlerden her biri kullanım amacına göre
bir diğerinden avantajlıdır. Bu seçenekler PLOT komutu altında çıkan
menüde görünmektedir. Bu menü pek çek seçenek içermesine rağmen,
büyük çoğunluğunun varsayılan (default) değer olarak kalması makul
olacaktır. Bir kısım seçenekler de genel windows tabanlı bilgilerdir. Sık sık
değiştirme ihtiyacı duyacağınız kısımlar ise anlatılacaktır.
Eğer bir yazıcı yada çizici tanımlı değilse yada bilgisayara tanıtılmış olduğu
halde AutoCAD tarafından ilk defa kullanılacaksa. Plot Device menüsü ile
görünür.
Name kısmından bilgisayarınıza bağlı olan yazıcıyı seçin. Artık Plot
komutuna girdiğiniz zaman bu menü bir daha karşınıza gelmeyecektir.
Plot Settings kısmına tıklandığında aşağıdaki menü gelir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 278
Paper size
Kağıt boyutunun seçileceği menü. Seçilen kağıdın her yeri tam olarak
kullanılamayacağından, Printable area (yazılabilir alan) hemen altında yer
alacaktır. Bu seçim işleminden sonra kağıt boyutunun mm seçeneğini de
seçmeyi unutmayın.
Drawing Orientation
Çizim oryantasyonu. Bu kısın şeklin kağıda yerleşim yönünü belirleyen
seçenekler sunar. A sembolü de değişimi takip eder.
Plot Scale bölümünden
Scale
Ölçekli çizim oranını belirlemek içindir. Eğer çiziminizin boyutlarını
biliyorsanız ve kağıt ölçülerine göre ölçek hesabı yapmışsanız, bu bölümden
hesapladığınız ölçeği seçebilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 279
Custom
Listede belirtilmeyen ölçekleri kullanmak isterseniz, özel bir ölçek
tanımlama imkanı sunar.
Scaled to Fit
Seçim alanını kağıt alanına ölçeklendir anlamına gelir. Window butonunu
kullanarak, çıktısını almak istediğiniz nesneyi bir pencere içine alırsanız,
açtığınız bu pencerenin alanı ile tanımlı kağıt alanı arasında bir ölçek
otomatik olarak oluşur. Seçilen alan kağıt boyutu kadar genişletildiğinden,
yada küçültüldüğünden dolayı çizim kağıda tam sığacak şekilde yerleşir. Bu
durumda ölçek küsuratlı bir şey de çıkabilir. Çiziminizin küçülerek yada
büyüyerek kağıt boyutlarına yerleşmiş olması yeterli bir şart ise ölçekle hiç
ilgilenmezsiniz. Ölçek kısmı kendiğiliğinden Scaled to Fit seçeneğine geçer
ve oranı belirler.
Full Preview
Ön izleme yapmak için kullanılır. Mutlaka ön izleme yaparak çizimin
kağıtta nasıl çıkacağına bakmak gerekir.
Partial Preview
Değişik bir ön izleme yöntemi. Full Preview varken bu seçeneğe pek
ihtiyacınız olmaz
Plot Offset
Çizimin kağıda belli bir uzaklıktan başlayarak çizilmesi istenirse X ve Y
alanlarına bu koordinat girilebilir. Ama Center the Plot kutucuğunun seçili
olması daha makul bir seçimdir.
Plot with plot style
Daha önceden tanımlı bir çizim sitili oluşturmuşsanız bu siliti kullan
anlamına gelir. Bu sitili Plot Device menüsünden ayarlayabilirdiniz.
Hide Objects
Üç boyutlu çizimlerin görünmeyen kısımlarını gizle
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 280
Ayrıca AutoCAD 2004 versiyonuyla gelen bir menü daha mevcuttur.
Aşağıda görünen bu menüden, özellikle üç boyutlu çizimlerinizi,
As Displayed: Ekranda göründüğü gibi
Wireframe : Tel kafes yapılı
Hidden : Görünmeyenleri gizleyerek
Rendered : Renderlenmiş olarak çıkartabiliriz.
Quality bölümünden de baskı kalitesi seçilebilir.
Limits
Bu seçenek aktifken ön izleme yaparsanız. Çiziminizin aktif çizim alanı
içinde kalan kısmının çizdirileceğini görürsünüz. Daha önceden Pull Down
Menüden Format/Drawing Limits seçeneklerini kullanarak tanımlamış
olduğunuz alan kağıt alanı olarak kabul edilir. Eğer çiziminiz bu alanın
dışında ise hiçbir şey görünmez. Bu alanı daha iyi görebilmek için F7 tuşuna
basarak GRID (ızgara) seçeneğini açarsanız, Noktalar belirecektir. Beliren
bu noktaların oluşturduğu alan tanımlı kağıt alanıdır.
Extents
Zoom/Extents komutunu kullandığınızda çizim ekranda nasıl görünecekse,
kağıtta da öyle görünecek demektir.
Display
Plot komutuna girmeden önce çizim ekranda nasıl görünüyorsa kağıtta da
öyle görünecektir. Yani ekran alanı kağıt alanı olarak oranlanacaktır. Eğer
çiziminizin bir kısmı ekranın dışında kalmış haldeyken plot komutuna girip
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 281
Display seçeneğini seçip, Full Preview yaparsanız, aynı şekilde kağıtta da
şeklin bir kısmı görünmeyecektir.
View
Named Views komutu ile tanımlanmış görüntüleriniz varsa bunlardan birini
seçerek çıktı alabilirsiniz.
Window
Sağdaki window butonuna basıldığında soldaki window seçeneği otomatik
olarak aktif olacaktır. Açılan bir pencere ile kağıdın şekle göre oranını ve
konumunu belirleyebilirsiniz.
OK yapıldığında tanımlı ayarlarda çıktı alınacaktır.
Bu seçeneklerden daha kullanışlı bir seçenek daha vardır. Bu seçenekte
çizimin kağıt üzerindeki konumuna dinamik olarak müdahale
edebiliyorsunuz. Yani Zoom, Move gibi komutlar la çiziminizi kağıdın
istediğiniz yerine yerleştirebiliyorsunuz. Bunun Ekranın sol alt kısmında
bulunan Layou1 seçeneğini tıklayın.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 282
PLOT komutuna girdiğinizde karşınıza gelen menünün aynısı tekrar
gelecektir. Buradan Layout name kısmına bir ad verebilirsiniz. İsterseniz
bırakın Layout1 olarak kalsın.
Kağıt boyutlarını, ölçü birimini vs. seçtikten sonra OK yapın.
Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi şekil kağıt düzeninde görünecektir. En
dıştaki çerçeve kağıt alanını, kesik çizgili çerçeve çizilebilir (kullanılabilir)
kağıt alanını temsil etmektedir. Ayrıca Çizimi çevreleyen bir pencere daha
bulunur. Bu pencere içerideki tüm şekilleri temsil eder. Bu pencereyi seçip,
köşelerinden tutarak küçültebilirsiniz. Move komutunu kullanarak
taşıyabilirsiniz. Bu pencerenin ebatlarını ve konumunu değiştirerek
çiziminizin hangi sınırlara yaslanacağını belirleyin. Bu pencerenin içerisini
çift tıkladığınızda çerçeve kalınlaşır. Bu durumda Zoom, Move gibi
komutlar artık şekilleri etkileyecektir. Mesela Zoom/Extents yaparak
çerçevenin içine tam yerleşmesini sağlayabilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 283
Layout konumunda iken PLOT seçeneğini tıkladığınızda ön izleme
yapmaya bile gerek görmeden OK yapıp çıktı alabilirsiniz.
Layout düzleminden tekrar Model düzleme geçebilirsiniz. Herhangi bir
Layout seçeneğinin üzerinde sağ tuş yaparak, yeni Layout’lar ekleyebilir,
silebilir yada adını değiştirebilirsiniz.
Her bir Layout’a farklı bir çıktı alma formatı tanımlayıp kaydedebilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 284
OPTIONS (Tanımlı Seçenekler)
AutoCAD kitabının başlangıcından şu ana kadar anlatılan ayarlama ve
tanımlama ile ilgili seçeneklerin bir kısmını options menüsünden de
yapabilirsiniz.
Ekranın iç kısmında sağ tuşa basıldığında çıkan menüden options komutuna
ulaşabilirsiniz. Yada Pull Down Menü’den seçebilirsiniz.
Menüde bulunan ayarların bir kısmı başka ortamlardan
değiştirilebilmektedir. Bir kısmının da varsayılan değerde kalması önerilir.
Ama bazı kısmlar da vardır ki, zaman zaman girip değiştirmekte fayda
vardır. Bunlardan bazılarını sırayla inceleyelim.
File/Automatic Save File Location
Çiziminiz belirli aralıklarla otomatik olarak kaydedilsin isterseniz. Bu
adresten kaydedilecek yeni bir adres tanımlayabilirsiniz.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 285
Open and Save/ Automatic save
Bu kutucuk seçili ise altındaki sayı, çalışmakta olduğunuz dosyanın kaç
dakikada bir kaydedileceğini belirler. Buraya 5 yazdığınızda her 5 dakikada
bir otomatik kaydetme gerçekleşir. Kaydedilen dosyanın adı mevcut
çiziminizin adı ile aynıdır. Uzantısı ise SV$ dir. Çalışmanızı kaydetmeden
çıkmış olabilirsiniz yada elektrikler kesilmiştir. Böyle kritik durumlarda
tanımlı adresteki otomatik kaydedilmiş SV$ uzantılı dosyayı yada BAK
uzantılı yedeğini bulup uzantısını DWG olarak değiştirerek tekrar
açabilirsiniz. Böylece çalışmanızın son birkaç dakikalık bölümü hariç
gerisini kurtarabilirsiniz.
Display bölümü en çok ihtiyaç duyulan bir alandır.
Display scroll bars in draving window
Kaydırma çubuklarını çizim alanında göster
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 286
Display screen menü
Komutlara ulaşmak için ekran içi bir menü daha gelir. Bu tip menüler
AutoCAD R12 ve daha önceki DOS versiyonlarında kullanılmaktaydı.
Text Lines in command line window
Komut satırının olduğu pencerenin kaç satır olacağını gösterir. Bu kısmı
fare ile de açabilirsiniz.
Colors
Çalışma alanındaki renkleri değiştirmek içindir. Mesela zemini siyah yerine
farklı bir renk yapabilirsiniz.
Fonts
Command satırındaki yazıların font ayarlarını içerir
Layouts Element kısmı Layout formatını ayarlamak içindir.
Crosshair size
Artı şeklindeki fare imlecinin boyutunu ayarlar
Display resolution kısmı ekran çözünürlüğ ile alakalı ayarlar içerir.
Arc and circle smoothness
Yay ve daire düzgünlüğü. Bu değer 1-20000 arasında bir değerdir. 1000-
10000 arası bir değer tavsiye edilir. Daire ve yayların birer çokgen gibi
görünmelerini engellemek için yüksek bir değer girilir. Ama çok yüksek bir
değer girerseniz. Direyi taşırken görünmeyebilir. Bu kısım biraz da
bilgisayarınızın kapasitesi ile alakalıdır.
Segments in a polyline curve
Bir polyline eğrisindeki parça sayısı. Varsayılan değeri korumanız önerilir.
Rendered object smoothness
Renderlenmiş nesne düzgünlüğü. 0.01-10 arasında bir değer girilir. 10 en iyi
kalite anlamına gelir. 0.01 girildiğinde dairesel yüzeyler çokgen gibi
görünürler.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 287
Contour lines per surface
Her yüzeye örülecek çizgi sayısı. Bu değer özellikle dairesel yüzeylerde ve
Hide yapılmamış haldeyken öne çıkar. Bu değerlerin 12, 8, 4, 2 ve 0 için bir
silindir üzerindeki etkisi aşağıdaki şekillerde görülmektedir.
12 için 8 için 4 için 2 için 0 için
User Preferences
Bu bölüm kullanıcı arabirimini içeen özellikler taşır.
Windows standard accelerator keys
Standart windows kısa yol tuşları. Bu seçenek seçiliyken. Ctrl+C ile
kopyalama, Ctrl-V ile yapıştırma gibi yaygın windows tuşları devreye girer.
Eğer bu seçenek seçili değilse. Ctrl-C Cancel anlamına gelir.
Shortcut menus in drawing area
Farenin sağ tuşu Enter görevi yapsın isterseniz, bu seçeneği kapatın. Ama
sağ tuşa basınca farklı görevler yapsın derseniz bu kısmı seçin ve Right-
click Customization seçeneğini tıklayın ve diğer seçenekleri inceleyin.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 288
Turn on time-sensitive right-click (zaman duyarlı sağ tuş kullanımını aç)
Bu seçenek açıkdığında sağ tuşa uzun süreli basıldığında kısa yol
menüsü gelecektir. Kısa süreli basıldığında Enter görevi yapacaktır.)
Bu kısım AutoCAD 2004 versiyonunda bulunmaktadır ve çok
kullanışlıdır.
If no objects are selected, right-click means (Eğer hiçbir nesne seçili değilse
sağ tuşun görevi)
Repeat Last Command (Son komutu tekrarla. Yani Enter
görevi yapar)
Shortcut Menu (Kısayol Menüsü)
If one or more object are selcted, right-click means (Eğer bir yada daha çok
nesne seçiliyse sağ tuşun görevi)
Repeat Last Command (Son komutu tekrarla. Yani Enter
görevi yapar)
Shortcut Menu (Kısayol Menüsü)
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 289
If a command is in progress, right-click means (Eğer bir komuta girilmişse)
Enter
Shortcut Menu: always enabled (daima mümkün olan
kısayol menüsü)
Shortcut Menu: enabled when command option are present
( Alt komutlar listesi varsa onların menüsünü görüntüle)
Drafting
Nesne kenetleme seçeneklerini kullanırken ortaya çıkan kutucukların rengi,
boyutu, açıklama yazısı gibi değişkenlerin ayarlandığı bölümdür.
Selection
Nesne seçme ile ilgili değişkenleri içeren bölümdür. Command
konumundayken bir nesne seçildiğinde beliren kutucukların rengi, ebatları
vs ayarlanabilir.
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 290
AUTOLISP YARDIMIYLA KOMUT KISALTMALARI
Daha hızlı erişim ve tek tuşta sıralı pek çok işlemi birden yapabilmek gibi
çok faydalı sebeplerden dolayı özel komutlar tanımlayabilirsiniz. Bunu
yapmak için AutoCAD’in yüklü olduğu klasörden SUPPORT klasörünün
içinden acad2000.lsp, acad2002.lsp yada acad2004.lsp (artık hangi
versiyonu kullanıyorsanız) dosyasını açıp, en alt satıra aşağıdaki kodlardan
ekleme yapıyorsunuz ve kaydedip çıkıyorsunuz. Bu değişikliği yaptıktan
sonra AutoCAD programını açıksa kapatıp yeniden girmeniz gerekir.
Örnek 1: Klavyeden 0 yani sıfır tuşuna bastığınızda Fillet komutuna
girecek, radius değerini sıfıra ayarlayacak ve tekrar fillet komutuna girip
bekleyecek bir program yazalım
(defun c:0 () (command "fillet" "r" "0")(command "fillet"))
Örnek 2: Klavyeden ze yazıldığında Zoom komutuna girecek, Extents
isimli alt komutu çalıştıracak ve tekrar girip scale alt komutunu çalıştıracak.
Scale katsayı olarakta 0.95 yapacak bir program yazalım
(defun c:ze () (command "zoom" "e")(command "zoom" "s" "0.95"))
Örnek 3: Klavyeden ea yazıldığında. Bütün çizimleri silen bir program
yazalım
(defun c:ea () (command "erase" "all" ""))
Örnek 4: Klavyeden 50X yazıldığında. Son çizilen nesneyi X yönünde 50
birim kaydıracak bir program yazalım
(defun c:50X () (command "move" "L" "" "0,0" "@50,0"))
Bir komuta sadece girmek için yapılan kısaltmaları bu şekilde
yapabileceğiniz gibi, Aynı adreste bulunan ACAD.PGP dosyasından da
ayarlayabilirsiniz. Zaten AutoCAD sizin için kısaltmalar yapmış, ama
istediğiniz komutu istediğiniz tuşlara atama hakkını da size vermiş. İşte
bunlarda bazılarına örnekler:
Adım Adım UYGULAMALI AUTOCAD 291
3DO, *3DORBIT SC, *SCALE
A, *ARC SHA, *SHADE
AA, *AREA SL, *SLICE
AL, *ALIGN SU, *SUBTRACT
AR, *ARRAY TR, *TRIM
B, *BLOCK UNI, *UNION
BH, *BHATCH X, *EXPLODE
BR, *BREAK Z, *ZOOM
C, *CIRCLE
CH, *PROPERTIES
CHA, *CHAMFER
CO, *COPY
DI, *DIST
DO, *DONUT
E, *ERASE
ED, *DDEDIT
EL, *ELLIPSE
EX, *EXTEND
EXT, *EXTRUDE
HI, *HIDE
I, *INSERT
L, *LINE
LA, *LAYER
M, *MOVE
ME, *MEASURE
MI, *MIRROR
O, *OFFSET
OP, *OPTIONS
ORBIT, *3DORBIT
PE, *PEDIT
PL, *PLINE
PO, *POINT
POL, *POLYGON
R, *REDRAW
RE, *REGEN
REC, *RECTANGLE
REV, *REVOLVE
RO, *ROTATE
RR, *RENDER
S, *STRETCH