ADEZİV KAPSÜLİT

FZT NAZMİ ŞEKERCİ

DONUK OMUZ - FROZEN SHOULDER-

ADEZİV KAPSÜLİT

Adeziv kapsulit omuz ekleminde, eklem kapsülünün kronik iltihabi bir durumu olup eklem kapsülünde kalınlaşma, sertleşme ve iltihabi hücre infiltrasyonu ile karakterizedir.

Kapsül katmanları iltihabi durum nedeniyle birbirine yapışmıştır. Asıl problem eklem kapsülünde olmakla birlikte çevre dokular(tendon, bursa, ligamentler ve yumuşak dokular) da lezyona katılabilir.

Periartrit- adeziv kapsülit ilişkisi

Adeziv kapsülitin periartritten en büyük farkı da budur. Periartrit tanımı daha çok eklem kapsülü dışındaki yumuşak dokuların tutulumu ile ortaya çıkan tablo için kullanılır.

Periartrit; tendinit, bursit ya da myositin birlikte olduğu durumu tanımlayan bir non-artiküler romatizmal hastalıktır. Ama eklem kapsülünü de içine alırsa o zaman adeziv kapsülit akla gelmelidir.

Eskiden periartrit tanısı çok kullanılmasına rağmen bugün bunun genel bir tanımlama olması nedeniyle gereken durumlarda daha özel tanımlamaların da yapıldığı görülmektedir.(bicipital tendinit, subakromial bursit, subdeltoid bursit gibi)

Adeziv kapsülitle periartritin en büyük farklarından biri de periartritteki eklem limitasyonunun ağrıya bağlı olmasıdır. Ağrı azaltıldığı zaman tam range hareket sağlanır.

Ama adeziv kapsülitteki eklem limitasyonu gerçek limitasyondur. Ağrı ile ilişkili olabilir ama ağrı giderilse dahi tüm hareketlerde hem aktif, hem de pasif limitasyon devam eder.

Adeziv kapsülitte 3 evre söz konusudur

1.evre ağrının çok olduğu, hareket limitasyonunun olmadığı dönemdir. Bu dönem periartritle başlayabilir, daha sonra kronik iltihabi durumun eklem kapsül yapraklarına atlamasıyla ilerler. Bazen de direkt olarak eklem kapsülünün tutulumuyla başlar.

2.evre ağrının azaldığı ve eklemde limitasyonun görülmeye başladığı dönemdir. Bu dönemde artık iltihabi hücreler kapsüle bütünüyle infiltre olmuş ve kapsül yaprakları arasında yapışıklıklar başlamıştır. Omuzdaki limitasyon öncelikle eksternal rotasyon ve abduksiyonda başlar. Çünkü humerus başı ile glenoid kavite temasının en az olduğu ve kapsülün en çok gerildiği pozisyon budur.

3. evre spontan ağrının iyice azaldığı ya da tamamen ortadan kalktığı; eklemdeki limitasyonun ise iyice arttığı dönemdir. Eklemdeki limitasyon sadece aktif değil aynı zamanda pasif limitasyon şeklinde de olabilir. Eğer tedavi edilmezse çevre dokuların zorlanmasıyla tekrar periartrit tarzındaki(bursit, tendinit) tablo da ortaya çıkabilir. İleri dönemlerde eklem limitasyonlarına bağlı olarak kapsül ve kaslarda atrofi gelişebilir.

Adeziv kapsülitin nedenleri

1. Tedavi edilmemiş yaygın periartritin ilerlemesi ile ortaya çıkabilir.

2. Diabet, akciğer hastalıkları gibi hastalıklara bağlı olarak gelişebilir. Diabette arterial sistem tutulur ve damar duvarları zayıflar.

3. Omuz ekleminin travma, kırık, çıkık yada başka nedenlerle immobilizasyonu sonucu gelişebilir.

4. Özellikle göğüs, kalp ve damar cerrahileri sonrası torakal kafesin ve omuz ekleminin immobilizasyonu ile oluşur.

5. Bazı romatizmal hastalıklara bağlı olarak gelişebilir.

6. Hemiplejik hastalarda omuz-el sendromuna bağlı olarak gelişebilir.

7. Refleks sempatik distrofi gibi sempatik sistem ve dolanımla ilgili hastalıklar nedeniyle oluşabilir.

8. Bilinmeyen nedenlerle(idiopatik)

Adeziv kapsülit yaşa ve cinse bağlı değildir. Ancak diabet ve idiopatik nedenlere bağlı olan tipleri yaşlılarda daha sık görülür.

Değerlendirme

Genel gözlem, lokal gözlem/inspeksiyon, palpasyon(kas sertliği, atrofi, bağların kalınlığı v.b.) ve ağrı değerlendirmesi (istirahatteki spontan ağrı ve hareketteki ağrı için aktif ve pasif değerlendirme ve özel hareketlerdeki ağrı değerlendirmesi)’den oluşur.

Hem aktif hem de pasif olarak, dirsek, omuz, boyun, el ve skapulotorasik eklemin normal eklem hareketlerine bakılır. Aktif değerlendirmede kaslarda zayıflık olup olmadığı da incelenmiş olur. Pasif değerlendirmede ise o eklemin ne kadar açılabileceği ortaya çıkar.

Çevre ölçümü Kas testi Kısalık testi Fonksiyonel

değerlendirme(omuz hareketlerinin kompleks olarak yapıldığı hareketler için değerlendirme yapılır)

GYA değerlendirmesi

Tedavi

1.evre: Ağrı ve iltihabı gidermeye yönelik tedaviler başlanır. Eklem gergin, şiş ve hassas ise soğuk uygulama; inflamasyon çok belirgin değilse hot-pack uygulaması yapılır.Ağrıyı azaltmak için elektroterapiden analjezik modaliteler uygulanır.(anodal galvanizm,iyontoforezis,TENS, EF, DD)

2.evre: Bu dönemden itibaren sıcaklık uygulamalarına geçilebilir. HP, IR, US; ikinci dönemin sonu ve sadece kas ağrısı varsa KDD de uygulanabilir. Başlamış olan limitasyonu açmaya yönelik olarak, fizyoterapist tarafından aktif germeler, mobilizasyon yöntemleri, masaj, omuz tekerleği, parmak merdiveni, Codman ve Want egzersizleri, masa-yatak kenarı egzersizleri ve zorlayıcı olmayan PNF yöntemleri kullanılabilir.

3.evre: Son devrede derin ısıtma ajanları daha çok tercih edilir ve eklemin içinin ve kapsül yapraklarının iyice ısınmasına çalışılır. Mobilizasyon ve diğer manuel terapi yöntemleri kullanılabilir. Egzersiz olarak; pasif yada aktif germe egzersizleri,

PNF’ten ritmik stabilizasyon ve tut gevşe; yaylar, makaralar ve terabantlarla kasları kuvvetlendirmeye ve eklemi açmaya yönelik egzersizler tercih edilir. Yine Want, havlu ve kemer egzersizleri, değişik egzesiz ekipmanlarıyla yapılan egzersizler denenebilir.

Spora, rekreasyona ve işe yönelik fonksiyonel rehabilitasyon teknikleri de bu dönem rehabilitasyon programı içinde yer alır.