adanie potencjałów i specjalizacji polskich regionó...adanie potencjałów i specjalizacji...
Transcript of adanie potencjałów i specjalizacji polskich regionó...adanie potencjałów i specjalizacji...
Badanie potencjałów i specjalizacji polskich regionów
Województwo Łódzkie
Warszawa, kwiecień 2014 r.
Projekt 5.2.1. POKL : Wdrożenie systemu monitorowania polityk publicznych w województwie łódzkim
Badanie potencjałów i specjalizacji polskich regionów – zarys metodologiczny
Badanie realizowane w całej Polsce według metodologii przygotowanej przez prof. M. Proniewskiego na zlecenie Krajowego Obserwatorium Terytorialnego. Cel główny badania: Analiza potencjałów i trendów rozwojowych w zakresie zmian gospodarczych i społecznych w regionach oraz mapowanie specjalizacyjne regionów (smart specialisation). Wymiar terytorialny: Badanie 16 województw (poziom NTS 2 w skali kraju, w skali województw NTS 3, NTS 4).
Wymiar czasowy: 2004-2020
Badanie potencjałów i specjalizacji polskich regionów – zarys metodologiczny cd.
Główne metody i techniki badawcze: • analiza źródeł wtórnych, • metody statystyczne, • analiza SWOT, • scenariusze rozwoju, • grupa ekspertów, • badanie ankietowe w trzech wymiarach, w tym badania
z zastosowaniem „pięciu sił” Portera, • seminarium z udziałem ekspertów zewnętrznych.
Badanie zrealizowane przez ROT WŁ we współpracy z ekspertami z Uniwersytetu Łódzkiego oraz Urzędem Statystycznym w Łodzi. W ramach badania zlecono wykonanie ekspertyzy dotyczącej oceny specjalizacji regionalnych metodą pięciu sił Portera.
1. Metodologia badania 1.1. Metody i techniki badawcze 1.2. Struktura i zakres badania
2. Potencjały regionalne województwa łódzkiego 2.1. Sfera społeczna 2.2. Sfera gospodarcza 2.3. Sfera instytucjonalna 2.4. Sfera przestrzenna 2.5. Sfera przyrodniczo-kulturowa
3. Analiza strategicznych uwarunkowań rozwoju 3.1. Analiza SWOT regionu łódzkiego w kontekście potencjałów 3.2. Uśpione i utracone potencjały województwa łódzkiego 3.3. Scenariusze rozwoju potencjałów regionalnych
4. Komplementarność wsparcia potencjałów regionalnych w dokumentach i programach strategicznych 5. Identyfikacja i klasyfikacja specjalizacji regionalnych
5.1. Determinanty specjalizacji regionalnej 5.2. Analiza specjalizacji sektorowych 5.3. Klasyfikacja sektorów – obecne sektory kluczowe, startery, inteligentne specjalizacje
6. Komplementarność wsparcia specjalizacji regionalnych w dokumentach i programach strategicznych 7. Wnioski i rekomendacje
7.1. Wyzwania nowej polityki spójności na lata 2014-2020 7.2. Potencjały i specjalizacje regionalne 7.3. Wyzwania dla istniejących i przyszłych potencjałów i specjalizacji regionalnych 7.4. Rekomendacje dla polityki regionalnej w zakresie wzmacniania potencjałów i specjalizacji
regionalnych
Zakres raportu:
Porównanie struktury dokumentów:
Badanie potencjałów i specjalizacji województwa łódzkiego Zarys metodologiczny
1. Metodologia badań 1. Metodologia badań
2. Potencjały regionalne województwa łódzkiego: • Sfera społeczna • Sfera gospodarcza • Sfera instytucjonalna • Sfera przestrzenna • Sfera przyrodniczo-kulturowa
2. Uwarunkowania potencjałów regionalnych: • Uwarunkowania demograficzne • Uwarunkowania przyrodniczo-kulturowe • Uwarunkowania gospodarcze • Uwarunkowania przestrzenne
3. Analiza strategicznych uwarunkowań rozwoju: • Analiza SWOT • Uśpione i utracone potencjały woj. łódzkiego • Scenariusze rozwoju potencjałów regionalnych
3. Analizy stanu zastanego i studia prospektywne potencjałów regionalnych:
• Analiza SWOT • Określenie przyszłych potencjałów regionalnych • Określenie potencjałów „zmarnowanych”
4. Komplementarność wsparcia potencjałów regionalnych w dokumentach i programach strategicznych
4. Komplementarność wsparcia z potencjałami regionalnymi
5. Identyfikacja i klasyfikacja specjalizacji regionalnych 5. Determinanty specjalizacji regionalnej (gospodarcze, społeczne, przestrzenne, przyrodniczo-kulturowe, instytucjonalne)
6. Rodzaje specjalizacji
6. Komplementarność wsparcia specjalizacji regionalnych w dokumentach i programach strategicznych
7. Komplementarność wsparcia ze specjalizacjami regionalnymi
7. Wnioski i rekomendacje 8. Wnioski i rekomendacje
Badanie potencjałów i specjalizacji polskich regionów – potencjały regionalne
Sfera społeczna
Sfera gospodarcza
Sfera instytucjonalna
Sfera przestrzenna
Sfera przyrodniczo-kulturowa
• znaczące zasoby pracy • biały sektor • potencjał kultury wyższego rzędu
• potencjał rozwoju rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego • potencjał rozwoju sektora TSL (transport, spedycja, logistyka) • potencjał rozwoju sektora usług rynkowych wysoko wyspecjalizowanych (BPO, ICT) • potencjał rozwoju sektora farmaceutyczno-kosmetyczno-medycznego • potencjał przemysłów tradycyjnych (przemysł włókienniczy, odzieżowy i meblarski) • potencjał rozwoju sektora energetycznego • potencjał rozwoju sektora przemysłu materiałów budowlanych • potencjał rozwoju sektora maszynowego i elektromaszynowego • potencjał rozwoju biogospodarki • potencjał uzdrowiskowy • potencjał przemysłów kreatywnych
• potencjał B+R • potencjał akademicki
• centralne położenie województwa • Łódź z obszarem metropolitalnym • wyspecjalizowane obszary funkcjonalne
• walory przyrodniczo-krajobrazowe dolin rzecznych • złoża surowców mineralnych • dziedzictwo kulturowe • kultura ludowa
Sfera społeczna (przykładowe wskaźniki)
0.0
2.0
4.0
6.0
8.0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
%
Odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych edukacja przedszkolną w Polsce i w woj. łódzkim
ŁÓDZKIE
POLSKA
3200
3400
3600
3800
4000
4200
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
os. Liczba ludności w Polsce i w województwie łódzkim
na 1 placówkę biblioteczną
ŁÓDZKIE
POLSKA
Sfera gospodarcza (przykładowe wskaźniki)
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
Podregion 15 - łódzki Podregion 16 - m. Łódź Podregion 17 -piotrkowski
Podregion 18 - sieradzki Podregion 19 -skierniewicki
zł PKB na 1 mieszkańca w złotych w podregionach województwa łódzkiego
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
0
10 000
20 000
30 000
40 000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
zł
Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach w przeliczeniu na 1 mieszkańca w złotych
ŁÓDZKIE
POLSKA
Sfera instytucjonalna (przykładowe wskaźniki)
43,7
41,2
41,5
39,2
46,4
46,8
2.8
2.8
2.9
3.2
2.4
2.7
2.8
3.1
3.0
2.9
2.9
2.6
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Struktura wydatkowania środków B+R według rodzajów badań w województwie łódzkim w latach 2004 - 2009 w %
badania podstawowe badania stosowane prace rozwojowe
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
0
100
200
300
400
500
600
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
w w
ieku
19
-24
lata
ogó
łem
Studenci szkół wyższych na 10 tys. ludności (ogółem i w wieku 19-24 lata)
POLSKA ogółem Łódzkie ogółem POLSKA w wieku 19-24 Łódzkie w wieku 19-24
Sfera przestrzenna
Sfera przestrzenna
Sfera przestrzenna
Sfera przyrodniczo-kulturowa
Sfera przyrodniczo-kulturowa (przykładowe wskaźniki)
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
Udział obszarów prawnie chronionych w ogólnej powierzchni województwa łódzkiego i powiatów w 2012 r.
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
2003 2005 2007 2009 2011 2012
Domy kultury na 10 000 mieszkańców na lata 2003 - 2012
ŁÓDZKIE
POLSKA
Badanie potencjałów i specjalizacji polskich regionów – analiza strategicznych uwarunkowań rozwoju
Analiza SWOT regionu łódzkiego w kontekście potencjałów Uśpione i utracone potencjały województwa łódzkiego Potencjały uśpione – to potencjały niewykorzystane lub wykorzystywane w sposób nieefektywny. Przyczyny niewykorzystania potencjału mogą być różne (m.in. finansowe, technologiczne, prawno-administracyjne, społeczne), ale muszą być one jasno określone oraz odwracalne bądź usuwalne, tj. w krótkoterminowej perspektywie istnieje teoretyczna możliwość wyeliminowania tej bariery. Potencjały utracone - to takie potencjały, których konwersja do „pełnowartościowych” potencjałów jest niemożliwa lub skrajnie utrudniona. Można je podzielić na: • potencjały utracone trwale – charakteryzują się niemożnością lub
nieopłacalnością przywrócenia im wartości czynnika rozwojowego, są to potencjały historyczne, tj. potencjały, które w przeszłości generowały czynniki rozwojowe, a obecnie ich rola jest neutralna bądź negatywna,
• potencjały utracone nietrwale – to takie potencjały, dla których można przywrócić związane z nimi czynniki rozwojowe, jednak jest to możliwe tylko w perspektywie średnio lub długookresowej.
Badanie potencjałów i specjalizacji polskich regionów – analiza strategicznych uwarunkowań rozwoju
Analiza SWOT regionu łódzkiego w kontekście potencjałów Uśpione i utracone potencjały województwa łódzkiego Potencjały uśpione:
potencjał naukowo-badawczy łódzkich uczelni słabo wykorzystany w procesach gospodarczych i społecznych
położenie komunikacyjne regionu słabo wykorzystane gospodarczo niska tożsamość mieszkańców z regionem zaniedbane dziedzictwo architektoniczno-budowlane potencjał rekreacyjno-turystyczny słabo zagospodarowany degradacja branży mody i wzornictwa niewykorzystany potencjał „srebrnej gospodarki” zanik wielokulturowości Łodzi
Potencjały utracone nietrwale: utrata potencjału ludnościowego degradacja znaczenia Międzynarodowych Targów Łódzkich obniżenie rangi Łódzkiej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej oraz przemysłu
filmowego Łodzi spadek znaczenia prywatnego szkolnictwa wyższego
Potencjały utracone trwale: upadek wielkoskalowego przemysłu utrata funkcji decyzyjnej w elektroenergetyce
Scenariusze rozwoju potencjałów regionalnych do 2020 r.
Wskaźniki Scenariusz optymistyczny 2020
Scenariusz realistyczny 2020
Scenariusz pesymistyczny 2020
PKB na 1 mieszkańca (Polska =100)
98 94 90
Średnioroczne tempo wzrostu PKB (%)
3,7 2,5 1,0
Wskaźnik zatrudnienia ludności w wieku 20-64 lata (%)
78 73 65
Stopa bezrobocia (%) 5,0 8,0 16,0
Udział nakładów na B+R w relacji do PKB
1,7 1,0 0,6
Liczba lekarzy na 10 tys. mieszkańców
32 27 22
Badanie potencjałów i specjalizacji polskich regionów – analiza strategicznych uwarunkowań rozwoju
SFERA SPOŁECZNA
SFERA GOSPODARCZA SFERA INSTYTUCJONALNA
SFERA PRZESTRZENNA
SFERA PRZYRODNICZO-KULTUROWA
Znac
zące
zas
ob
y p
racy
Bia
ły s
ekto
r
Po
ten
cjał
ku
ltu
ry w
yższ
ego
rzę
du
Po
ten
cjał
ro
zwo
ju r
oln
ictw
a i p
rzem
ysłu
ro
lno
-sp
oży
wcz
ego
Po
ten
cjał
ro
zwo
ju s
ekto
ra T
SL (
tran
spo
rt,
sped
ycja
, lo
gist
yka)
Po
ten
cjał
ro
zwo
ju s
ekto
ra u
słu
g ry
nko
wyc
h
wys
oko
wys
pec
jaliz
ow
anyc
h (B
PO
, IC
T)
Po
ten
cjał
ro
zwo
ju s
ekto
ra f
arm
aceu
tycz
no
- ko
smet
yczn
o -m
edyc
zneg
o
Po
ten
cjał
prz
emys
łów
tra
dyc
yjn
ych
(prz
emys
ł w
łóki
enn
iczy
, od
zież
ow
y i m
ebla
rski
)
Po
ten
cjał
ro
zwo
ju s
ekto
ra e
ner
gety
czn
ego
Po
ten
cjał
ro
zwo
ju s
ekto
ra p
rzem
ysłu
m
ater
iałó
w b
ud
ow
lan
ych
Po
ten
cjał
ro
zwo
ju s
ekto
ra m
aszy
no
weg
o
i ele
ktro
mas
zyn
ow
ego
Po
ten
cjał
ro
zwo
ju b
iogo
spo
dar
ki
Po
ten
cjał
uzd
row
isko
wy
Po
ten
cjał
prz
emys
łów
kre
atyw
nyc
h
Po
ten
cjał
aka
dem
icki
Po
ten
cjał
sfe
ry B
+R
Cen
tral
ne
po
łoże
nie
wo
jew
ód
ztw
a w
kra
ju
Wys
pec
jaliz
ow
ane
ob
szar
y fu
nkc
jon
aln
e
Łód
ź z
ob
szar
em m
etro
po
lital
nym
Wal
ory
prz
yro
dn
iczo
-kra
job
razo
we
do
lin
rzec
znyc
h
Zło
ża s
uro
wcó
w n
atu
raln
ych
Dzi
edzi
ctw
o k
ult
uro
we
Ku
ltu
ra lu
do
wa
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
Cel 1. Równoważenie systemu osadniczego i poprawa spójności terytorialnej regionu
Cel 2. Zwiększenie dostępności województwa poprzez rozwój ponadlokalnych systemów infrastruktury
STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 2007 - 2020
STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 2020
REGIONALNA STRATEGIA INNOWACJI WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO RSI LORIS 2005 - 2013
REGIONALNA STRATEGIA INNOWACJI DLA WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO LORIS 2030
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 2007 – 2013
Spójność i komplementarność polityki regionalnej w budowaniu potencjałów (fragmenty):
Analiza strategicznych dokumentów szczebla regionalnego
Identyfikacja i klasyfikacja specjalizacji regionalnych
Istotną wartością dodaną badania są wyniki trójelementowych badań ankietowych zrealizowanych wśród trzech różnych grup respondentów: przedsiębiorców, pracowników ROT, ekspertów zewnętrznych uczestniczących w Letniej Szkole Innowacji.
Najważniejsze z badań to identyfikacja i klasyfikacja cech oraz determinant sektorowych, a także regionalnych specjalizacji gospodarczych z zastosowaniem metody „pięciu sił” Portera.
Badaniem objęto 14 (z 16) branż uznawanych w polityce rozwoju województwa, jako specjalizacje regionalne. Dla każdej z nich przeprowadzono dwukierunkowe analizy w zakresie:
Determinant sektorowych (metodą 5 Sił Portera)
Determinant regionalnych
Identyfikacja i klasyfikacja specjalizacji regionalnych
Determinanty sektorowe Kontekst strategii i rywalizacji w sektorze (zasięg i struktura rynku, strategie
w sektorze, poziom specjalizacji sektora) Siła przetargowa dostawców Siła przetargowa nabywców Zagrożenie nowymi wejściami Zagrożenie substytutami
Determinanty regionalne Zasoby materialne regionu Regionalny rynek pracy Gęstość relacji sieciowych w regionie Oferta instytucji regionalnych dla sektora Zakorzenienie sektora w regionie
Badaniem objęto 180 wybranych celowo firm w branżach: włókienniczej, medycznej, farmaceutycznej, kosmetycznej, przemysłów kreatywnych, rolno – spożywczej, materiałów budowlanych, maszynowej i elektromaszynowej, IT, logistyki.
Przemysły kreatywne Przemysł meblowy Przemysły maszynowy i elektromaszynowy Eko-przemysły Eko-usługi Usługi dla ochrony zdrowia Logistyka BPO
Przemysł włókienniczy Przemysł energetyczny Przemysł medyczny Przemysł farmaceutyczny Przemysł kosmetyczny Przemysł rolno-spożywczy Przemysł materiałów budowlanych Informatyka i telekomunikacja
Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020
Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Łódzkiego LORIS 2030
Groźba nowych wejść
Groźba substytutów
Siła p
rzeta
rgow
a
dost
aw
ców
Siła
prze
targ
ow
a
odbio
rców
Kontekst strategii i rywalizacji wewnątrz sektora
Metoda „pięciu sił” Portera
Celem badania była pogłębiona analiza specjalizacji regionalnych województwa łódzkiego mająca na celu weryfikację trafności wyboru poszczególnych specjalizacji regionalnych, jako strategicznych z punktu widzenia polityki rozwoju województwa oraz ich klasyfikację ze względu na poziom rozwoju specjalizacji regionalnych.
Przeprowadzona analiza miała na celu wyodrębnienie trzech grup branż:
• obecnych branż kluczowych
• starterów gospodarczych (przyszłych branż kluczowych)
• sektorów uznanych w regionie za innowacyjne i konkurencyjne
Identyfikacja i klasyfikacja specjalizacji regionalnych
Obecne branże kluczowe – rozumiane jako sektory ważne na obecnym etapie rozwoju regionu, bez względu na ich potencjał innowacyjny i rozwojowy w perspektywie najbliższych 10 lat
Startery gospodarcze (przyszłe branże kluczowe) – rozumiane jako sektory, które w perspektywie najbliższych 10 lat mogą stać się ważnymi obszarami specjalizacji gospodarczej regionu
Branże uznawane w regionie za innowacyjne i konkurencyjne – rozumiane jako sektory, które już na obecnym etapie rozwoju regionu, ze względu na ich wysoką innowacyjność, potencjał technologiczny i dalsze perspektywy wzrostu, decydują jednocześnie o jego konkurencyjności i stanowią o jego specyfice gospodarczej
Identyfikacja i klasyfikacja specjalizacji regionalnych
Możliwości oddziaływania polityki regionalnej na sektory regionalne wg ich rodzajów:
Sektory Obecne sektory kluczowe Specjalizacje inteligentne Startery gospodarcze
Przemysł włókienniczy 3
Przemysł materiałów budowlanych 3
Przemysł rolno-spożywczy 3
BPO 2
TSL (transport-spedycja-logistyka) 2
Usługi dla ochrony zdrowia 3
Przemysł maszynowy i elektromaszynowy 1
Przemysł energetyczny 2
Przemysł farmaceutyczny 2 2
Przemysł medyczny 1 1
Przemysł kosmetyczny 2 2
Informatyka i telekomunikacja 1 1
Przemysły kreatywne 3
Przemysł meblarski 3
Eko-przemysły 2
Eko-usługi 2
3 – duże możliwości oddziaływania polityki regionalnej
2 – umiarkowane możliwości oddziaływania polityki regionalnej
1 – niewielkie możliwości oddziaływania polityki regionalnej
• stymulowanie rozwoju silnych potencjałów regionalnych, już dziś decydujących o pozycji konkurencyjnej województwa
• dokapitalizowanie, „wydobycie” i ożywienie uśpionych i nietrwale utraconych potencjałów, mogących w przyszłości istotnie dynamizować rozwój regionu;
• wzmacnianie potencjału badawczo-rozwojowego regionu, głównie związanego ze specjalizacjami regionalnymi;
• Wspieranie potencjału akademickiego, zwłaszcza unikatowych aktywności o znaczeniu krajowym i międzynarodowym;
• Promowanie dobrego klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości i lokowania inwestycji;
• Wspieranie rozwoju nowoczesnych zasobów ludzkich;
• Upowszechnienie zintegrowanego planowania strategicznego oraz prowadzenie zintegrowanej i terytorialnie ukierunkowanej polityki rozwoju..
Wyzwania i rekomendacje w zakresie potencjałów regionalnych
• dokonanie przekształceń w strukturze istniejących specjalizacji regionalnych ocenionych jako kluczowe, w kierunku ich proinnowacyjnego rozwoju;
• wzmocnienie sektorów ocenionych jako inteligentne specjalizacje;
• przekształcenie specjalizacji wskazanych jako startery gospodarcze w specjalizacje kluczowe w regionie;
• wsparcie rozwoju priorytetowych obszarów technologii (biotechnologia, mechatronika, nanotechnologie);
• wzmocnienie regionalnych powiązań przedsiębiorstw (rozwój sieci powiązań z otoczeniem gospodarczym i instytucjami, w tym B+R);
• wsparcie inicjatyw klastrowych w obszarach specjalizacji regionalnych.
Wyzwania i rekomendacje w zakresie specjalizacji regionalnych
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
w w w . b p p w l . l o d z k i e . p l