ACTstandard2011-T Final 110405

มาตรฐานเกษตรอนทรยมาตรฐานเกษตรอนทรย ฉบบปรบปรงป 2011

สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.) 619/43 อาคารเกยรตงามวงศ ถนนงามวงศวาน อ. เมอง จ. นนทบร 11000

โทรศพท/แฟกซ (02) 5800934, 9526677

E-mail: [email protected]; [email protected]

อนมตโดยท ประชมอนกรรมการมาตรฐาน มกท. วนท 12กมภาพนธ 2554

มผลบงคบใชต �งแตวนท 12 พฤษภาคม 2554

วตถดบอนทรยท�ผลตและไดรบการรบรองตามมาตรฐานเดม สามารถนามาใชตอไปได จนถงวนท� 12 พฤษภาคม 2555

ผลตภณฑแปรรปอนทรยท�ไดรบการรบรองมาตรฐานเดม สามารถจาหนายตอไปไดจนกระท �งผลตภณฑดงกลาวหมดอาย

มาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. 2011 ACTstandard2011-T_final_110405 หนา 2/53 SC110212

สารบญ สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.) .......................................................................................................................... 4

มาตรฐานเกษตรอนทรย มกท.............................................................................................................................................. 6

คาจากดความ ...................................................................................................................................................................... 7

หลกการและความมงหมายในการผลตและการแปรรปเกษตรอนทรย .................................................................................. 9

1. การจดการฟารมโดยรวม ............................................................................................................................................... 10

1.1 หลกการท�วไป ................................................................................................................................................................ 10

1.2 ระบบนเวศภายในฟารม ................................................................................................................................................. 10

1.3 ส�งมชวตดดแปรพนธ ..................................................................................................................................................... 10

2. การผลตพชอนทรย........................................................................................................................................................ 12

2.1 ระยะการปรบเปล�ยนเปนเกษตรอนทรย......................................................................................................................... 12

2.2 ชนดและพนธของพชปลก ............................................................................................................................................. 12

2.3 ความหลากหลายของพชภายในฟารม ............................................................................................................................ 13

2.4 การผลตพชคขนาน......................................................................................................................................................... 13

2.5 การจดการดน น"า และปย ............................................................................................................................................... 13

2.6 การปองกนกาจดศตรพช / โรคพช / วชพช..................................................................................................................... 15

2.7 สารเรงการเจรญเตบโตและสารอ�นๆ ............................................................................................................................. 15

2.8 การปองกนการปนเป" อน ................................................................................................................................................ 16

3. การเกบผลตผลจากธรรมชาต ........................................................................................................................................ 17

4. การแปรรปและการปฏบตหลงการเกบเก�ยว ................................................................................................................... 18

4.1 หลกการท�วไป ................................................................................................................................................................ 18

4.2 วตถดบ สวนผสม สารปรงแตง และสารชวยแปรรป ..................................................................................................... 19

4.3 กระบวนการแปรรป ....................................................................................................................................................... 19

4.4 การเกบรกษาผลตผลและผลตภณฑ ............................................................................................................................... 20

4.5 การบรรจภณฑ ............................................................................................................................................................... 21

4.6 การขนสง........................................................................................................................................................................ 21

5. ปจจยการผลตเพ�อการคา ............................................................................................................................................... 22

6. ความเปนธรรมในสงคม ................................................................................................................................................ 23

7. ฉลากและการใชตรา มกท. ............................................................................................................................................. 24

8. การเพาะเล�ยงสตวน�าอนทรย ......................................................................................................................................... 25

8.1 การปรบเปล�ยนเปนการเพาะเล "ยงแบบอนทรย .............................................................................................................. 25

8.2 การปรบเปล�ยนฟารมบางสวนและการผลตคขนาน ...................................................................................................... 25

8.3 สถานท�เพาะเล "ยงสตวน"า ................................................................................................................................................ 25

8.4 การจดการฟารมโดยรวม ................................................................................................................................................ 26

8.5 สขอนามยและสภาพความเปนอยของสตวน"า ............................................................................................................... 27


8.6 พนธสตวน"าและการผสมพนธ ....................................................................................................................................... 28

8.7 อาหาร ............................................................................................................................................................................. 29

8.8 การจบ การทาใหตาย และการขนสงสตวน"า ................................................................................................................ 30

8.9 มาตรฐานทางสงคม ........................................................................................................................................................ 30

8.10 มาตรฐานการเพาะเล "ยงกงอนทรย .................................................................................................................................. 30

8.11 มาตรฐานการเพาะเล "ยงปลาน"าจด .................................................................................................................................. 33

9. รายการอาหารอนทรยในรานอาหาร............................................................................................................................... 34

ภาคผนวก 1 ปจจยการผลตท�อนญาตใหใชในการผลตอนทรย ........................................................................................... 36

สวนท� 1: ปจจยการผลตท�ใชเปนปยและสารปรบปรงดน ............................................................................................................... 36

สวนท� 2: ผลตภณฑและวธการท�อนญาตใหใชในการปองกนกาจดศตรพช/โรคพช/วชพช และสารเรงการเจรญเตบโต .............. 38

สวนท� 3: ผลตภณฑและวธการท�อนญาตใหใชในการปองกนกาจดแมลงศตรและสตวในสถานท�แปรรปและโรงเกบ ................ 40

สวนท� 4: ผลตภณฑท�อนญาตใหใชในการทาความสะอาดและฆาเช"อ ........................................................................................... 40

สวนท� 5: สารปรงแตงท�อนญาตใหใชในผลตภณฑสาหรบปองกนกาจดศตรพช ........................................................................... 41

ภาคผนวก 2 สารปรงแตงและสารชวยแปรรปสาหรบผลตภณฑอนทรย............................................................................ 42

สวนท� 1: รายการสารปรงแตงและ CARRIER ท�อนญาตใหใช ............................................................................................................ 42

สวนท� 2: รายการสารชวยแปรรปท�อนญาตใหใช ............................................................................................................................ 43

ภาคผนวก 3 ปจจยการผลตท�อนญาตใหใชในการผลตสตวน�าอนทรย ............................................................................... 45

สวนท� 1: ผลตภณฑและวธการท�อนญาตใหใชในการทาความสะอาด ฆาเช"อ ปองกน และควบคมโรคและศตรในฟารม ............ 45

สวนท� 2 : วตถดบจากพช สตว แรธาต และสารปรงแตงและสารชวยแปรรปท�อนญาตใหใชในอาหารสตวน"า ............................. 45

ภาคผนวก 4 แนวทางการประเมนปจจยการผลตสาหรบเกษตรอนทรย ............................................................................ 47

ภาคผนวก 5 ....................................................................................................................................................................... 48

แนวทางการประเมนสารปรงแตงและสารชวยในการแปรรปผลตภณฑอนทรย ................................................................. 48

ภาคผนวก 6 แนวทางพจารณาปรมาณโลหะหนกในป ยอนทรย ......................................................................................... 49

ภาคผนวก 7 มาตรฐานการปนเป� อนโลหะหนกในวตถดบจากสตวน�าท�นามาผลตเปนอาหารสตวน�าอนทรย ..................... 50

ภาคผนวก 8 มาตรฐานการควบคมการระบายน�าท�งจากบอเพาะเล�ยงสตวน�า .................................................................... 50

ภาคผนวก 9 ....................................................................................................................................................................... 51

หลกเกณฑการปรบปรงแกไขมาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. ............................................................................................. 51

ขอคดเหนและขอเสนอแนะในการปรบปรงมาตรฐาน มกท. .............................................................................................. 53


สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.)

สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย หรอ มกท. เปนหนวยงานตรวจสอบรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยท�ดาเนนงานภายใตมลนธมาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. กอต -งข-นโดยความรวมมอของกลมองคกรพฒนาเอกชน สถาบนวชาการ

หนวยงานรฐ องคกรผบรโภค และเครอขายรานคาสเขยว มาต -งแตป พ.ศ. 2538 โดยมความมงม �นท�จะใหการทาเกษตรอนทรยเปนท�นยมอยางแพรหลาย และทาใหผบรโภคเกดความม �นใจเม�อซ-อผลตภณฑท�มาจากการปลกและแปรรปแบบอนทรย

มกท. ไดกอต -งกลไกการใหบรการตรวจสอบและรบรองฟารมเกษตรอนทรย และการแปรรปผลผลตจากเกษตรอนทรย

ท�ปฏบตตามตามเกณฑของ “มาตรฐานเกษตรอนทรย” ของ มกท. ซ�งหลกเล�ยงการใชสารเคมในกระบวนการผลตและแปรรป โดยมงเนนการฟ-นฟและรกษาความอดมสมบรณของดนดวยอนทรยวตถ และรกษาความสมดลของระบบนเวศภายในฟารม

การรบรองของ มกท. เปนการรบรองกระบวนการผลต ไมใชการตรวจสอบสารตกคางท�ผลตภณฑสดทาย โดย มกท.

จะทาการตรวจสอบครอบคลมต -งแตเร�มปลก ดแลรกษา จนกระท �งเกบเก�ยว และเม�อนาผลผลตมาสข -นตอนการแปรรป การตรวจสอบกจะเร�มต -งแตการไดมาและการจดการวตถดบ กรรมวธการแปรรป การบรรจ และการขนสง จนกระท �งถงมอผบรโภค ผผลต/ผประกอบการท�ไดรบการรบรองตามมาตรฐานของ มกท. จะมสทธ 9ใชตรา มกท. บนบรรจภณฑ ซ�งเปนหลกประกนใหผบรโภคเกดความม �นใจเม�อเลอกซ-อผลตภณฑอนทรย

"มกท. ไดรบการรบรองเก�ยวกบการจดทามาตรฐานเกษตรอนทรยและระบบการตรวจสอบ-รบรองท -งในและตางประเทศอยางตอเน�อง ทาใหสนคาท�ผานการรบรองจาก มกท.ไดรบการยอมรบจากองคกรรบรองและหนวยงานของรฐท�เก�ยวของในประเทศตาง ๆ ท�นาเขาสนคาเกษตรอนทรย -พ.ศ. 2542 สมครเขารวมในโครงการรบรองระบบมาตรฐานเกษตรอนทรยของสหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต

(IFOAM Accreditation Programme:IAP)

-พ.ศ. 2545 ไดรบการรบรองจากสานกประกนคณภาพมาตรฐานเกษตรอนทรย (The Interational Organic

Accreditation Service Inc.(IOAS) วาระบบการดาเนนงานของ มกท. เปนไปตามเกณฑมาตรฐานของ IFOAM เทยบเทากบ

EU regulation 834/2007 ทาใหผผลต/ผประกอบการท�ไดรบการรบรองจาก มกท. สามารถใชตรา มกท. คกบตราของ

IFOAM accredited บนบรรจภณฑไดดวย

-มกราคม 2548 ไดรบการรบรองจาก IOAS วาระบบการปดาเนนงานของ มกท. เปนไปตามขอกาหนดของ ISO

Guide 65:1996 เทยบเทากบขอกาหนดของสภาสหภาพยโรป (EU regulation 834/2007 )

-สงหาคม 2548 ไดรบการรบรองการปฏบตงานในฐานะหนวยงานตรวจสอบรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย จาก

สานกรบรองมาตรฐานสนคาและระบบคณภาพ สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (ประเทศไทย)

นอกจากน- ผผลต/ผประกอบการท�ไดรบการรบรองจาก มกท. ยงสามารถเลอกใชตรามกท.ท�มเคร�องหมาย IFOAM

accredited บนบรรจภณฑได ซ�งเปนการเพ�มความนาเช�อถอใหแกผลตภณฑอนทรย มากย�งข-นดวย

ผผลตผประกอบการท�สนใจจะสมครขอรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย สามารถตดตอขอขอมลเพ�มเตมไดท� สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.)

619/43 อาคารเกยรตงามวงศ ถนนงามวงศวาน อ. เมอง จ. นนทบร 11000

โทรศพท/แฟกซ (02) 5800934, (02)9526677

E-mail: [email protected]; [email protected]


* IFOAM (International Federation Organic Movement) เปนองคกรระหวางประเทศทาหนาท�ประสานความรวมมอ ผลกดน และขบเคล�อนใหระบบเกษตรอนทรยไดรบการยอมรบอยางกวางขวางท �วโลกท -งในระดบฟารม อตสาหกรรม การตลาด และผบรโภค โดยจดทาเกณฑข -นต�าของมาตรฐานเกษตรอนทรย และใหบรการรบรองระบบตรวจสอบและรบรองมาตรฐานของ

องคกรรบรองมาตรฐาน เชน มกท. เปนตน

** IOAS (International Organic Agriculture Service) เปนหนวยงานท�จดต -งข-นโดย IFOAM ทาหนาท�ใหบรการการรบประกนระบบตรวจสอบและรบรองมาตรฐานขององคกรรบรองมาตรฐานท �วโลก


มาตรฐานเกษตรอนทรย มกท.

มาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. เปนมาตรฐานท�จดทาข-นโดยคณะอนกรรมการมาตรฐาน ของ มกท. ตามแนวทาง

มาตรฐานเกษตรอนทรยข -นต�าของสหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต (International Federation of Organic Agriculture

Movements หรอ IFOAM) โดยการรบรองของสมชชาสมาชก มกท.มาต -งแต พ.ศ. 2542 และตอมามการแกไขปรบปรงอก

หลายคร -ง ปจจบน มกท. มมาตรฐานครอบคลมในเร�องการผลตพชอนทรย การปฏบตหลงการเกบเก�ยวและการแปรรปผลตภณฑอนทรย การเกบผลตผลจากธรรมชาต การผลตปจจยการผลตเพ�อการคา การเพาะเล-ยงสตวน-าอนทรย และรายการอาหารอนทรย ซ�งทาให มกท. สามารถใหบรการตรวจสอบและรบรองผลตภณฑอนทรยไดในทกข -นตอน ต -งแตการผลตในระดบฟารม การนาผลตผลจากฟารมมาแปรรปในโรงงาน และจาหนายเปนผลตภณฑแปรรป

มาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. มสวนประกอบท�สาคญ ดงน- 1. คาจากดความ เปนความหมายของคาตางๆท�ใชในมาตรฐานฉบบน- เพ�อใหผผลตและผประกอบการมความเขาใจใน

ความหมายของคาดงกลาวตรงกน

2. หลกการและความมงหมายในการผลตและการแปรรปเกษตรอนทรย เปนเปาหมายในการผลตแบบอนทรยท�ผผลตและผประกอบการจะตองคานงถงในขณะท�ทาการผลตแบบอนทรยเพ�อใชเปนแนวทางในการปฏบต

3. แนวทางปฏบต เปนแนวทางในการปฏบตท�เปนประโยชนตอระบบการผลตแบบอนทรย ซ�งเปนขอเสนอแนะท� มกท.

แนะนาใหผผลตและผประกอบการนาไปปฏบต แตมไดบงคบหรอมผลตอการตดสนใจรบรองมาตรฐาน

4. มาตรฐาน เปนขอกาหนดและเง�อนไขข -นต�าท�ผผลตและผประกอบการตองปฏบตตามเพ�อใหไดรบการรบรองมาตรฐาน

โดย มกท. จะใชมาตรฐานเหลาน-เปนเกณฑในการพจารณาตดสนรบรองการผลตและการประกอบการของทาน

5. ภาคผนวก เปนสวนของเน-อหาเพ�มเตม ซ�งแบงออกเปนภาคผนวกตางๆ ดงน- • ภาคผนวก 1 เปนรายการปจจยการผลตท�อนญาตใหใชในกระบวนการผลตอนทรย ท -งป ยและสารปรบปรงดน

ผลตภณฑและวธการปองกนกาจดศตรพชและศตรในโรงเกบ สารเรงการเจรญเตบโต ผลตภณฑท�ใชในการทาความสะอาดและฆาเช-อ และสารปรงแตงท�ใชในผลตภณฑปองกนกาจดศตรพช ซ�งผผลตและผประกอบการตองใชปจจยการผลตเฉพาะตามรายการท�ระบไวหรอมสวนประกอบตามท�ระบไวในภาคผนวกน-เทาน -น

• ภาคผนวก 2 เปนรายการสารปรงแตงและสารชวยแปรรปท�อนญาตใหใชในกระบวนการแปรรปผลตภณฑอนทรย โดยผแปรรปตองใชสารเฉพาะท�ระบไวในภาคผนวกน-เทาน -น และตองใชกบผลตภณฑตามท�ระบไวดวย

• ภาคผนวก 3 เปนรายการปจจยการผลตท�อนญาตใหใชในการเพาะเล-ยงสตวน-าอนทรย ท -งวสดท�ใชในการปองกนกาจดโรคและศตร และวสดท�ใชเปนสวนผสมของอาหาร

• ภาคผนวก 4 เปนแนวทางการประเมนปจจยการผลตอ�นๆท� มกท. อาจอนญาตใหใชเพ�มเตมไดในกรณท�ปจจยการผลตดงกลาวมไดระบอยในภาคผนวก 1 และ 3 โดยผผลตและผประกอบการตองมรายละเอยดสวนประกอบของปจจย

การผลตดงกลาวและแจงให มกท. ทราบ เพ�อพจารณาวาสามารถอนญาตใหใชไดหรอหรอไม ตามแนวทางในภาคผนวกน-

• ภาคผนวก 5 เปนแนวทางการประเมนสารปรงแตงและสารชวยแปรรปอ�นๆ ท� มกท. อาจอนญาตใหใชเพ�มเตมไดใน

กรณท�สารดงกลาวมไดระบอยในภาคผนวก 2 และ 3 โดยผประกอบการจะตองมรายละเอยดเก�ยวกบสารดงกลาวและช-แจงความจาเปนท�จะตองใชสารดงกลาวให มกท. พจารณาตามแนวทางในภาคผนวกน-

• ภาคผนวก 6 แนวทางการพจารณาปรมาณโลหะหนกในป ย เพ�อใชเปนเกณฑในการพจารณารบรองป ยอนทรย

• ภาคผนวก 7 มาตรฐานการปนเป-อนโลหะหนกในวตถดบจากสตวน-าท�นามาผลตเปนอาหารสตวน-าอนทรย

• ภาคผนวก 8 มาตรฐานการควบคมการระบายน-าท-งจากบอเพาะเล-ยงสตวน-า • ภาคผนวก 9 เปนหลกเกณฑการปรบปรงแกไขมาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. ซ�งเปนกระบวนการท�เปดโอกาสให

บคคลท�เก�ยวของสามารถมสวนรวมในการเสนอขอคดเหนในการปรบปรงแกไขมาตรฐานได โดยสงขอคดเหนมายง มกท. (ตามแบบฟอรมทายเลม) เพ�อใหอนกรรมการมาตรฐาน มกท. พจารณาและปรบปรงแกไขตามหลกเกณฑท�ระบไวในภาคผนวกน-


คาจากดความ

การปฏบตหลงการเกบเก �ยว (handling) ไดแก การผ�งแหง การตากธญชาต การทาความสะอาด การตดแตง การคดเลอก การบรรจผลตภณฑ การจดเกบ และการขนสง

การแปรรป (processing) ไดแก การตม การตากแหง การอบ การผสม การบด การอด การส การทาใหเปนของเหลว การ

หมก การดอง การแชอ�ม การเค�ยว การกวน การทอด ฯลฯ การผลตคขนาน (parallel production) หมายถง การปลก การปฏบตหลงการเกบเก�ยว และการแปรรปผลตผลและผลตภณฑ

ชนดเดยวกน ท -งแบบอนทรยและแบบอ�น ซ�งการผลตแบบอ�นน-หมายรวมถงการผลตแบบเคม ระยะปรบเปล�ยน ธรรมชาต และอนทรยท�ไมขอรบรอง เกษตรท �วไป (conventional agriculture) หมายถง ระบบการผลตใดๆ ท�ไมไดผานการรบรองเปนอนทรยหรออนทรยในระยะปรบเปล�ยน

เกษตรอนทรย (organic agriculture) หมายถง ระบบการผลตท�ไมมการใชป ยเคม และสารเคมในการปองกนกาจดศตรพช และเปนระบบการผลตท�ปฏบตตามเง�อนไขในมาตรฐาน มกท.

ความเปนธรรมในสงคม (social justice) หมายถง สทธทางสงคมข -นพ-นฐานท�ลกจางและคนงานในฟารมเกษตรอนทรยและ

การประกอบการพงไดรบจากผผลต/ผประกอบการท�เปนนายจางอยางเปนธรรม รวมถงการท�ผผลต/ผประกอบการควรไดรบ

ความเปนธรรมทางการคา เชน ราคาท�เปนธรรม จากผซ-อหรอผคาดวย

ผลตผล (produce) หมายถง ผลตผลท�ไดจากการเพาะปลกหรอการเกบเก�ยวจากธรรมชาต และ/หรอผานการปฏบตหลงการ

เกบเก�ยวแลว

ผลตภณฑ (product) หมายถง ผลตผลท�ผานกระบวนการแปรรป

ผผลต (producer/ farmer) หมายถง ผทาการปลกพช ดแลรกษา จนกระท �งเกบเก�ยว และจาหนาย ผประกอบการ (operator) หมายถง ผท�ดาเนนกจการในการนาผลตผลเกษตรอนทรยมาทาการแปรรป และจาหนาย ท -งน-รวมท -ง ผคาสง ผคาปลก ผจดจาหนาย ผสงออก และผผลตปจจยการผลตดวย

ผรบชวงผลต (sub-contractor) หมายถง ผถกวาจางใหทาการผลต แปรรป หรอจดการผลตผลเกษตรอนทรยในบางข -นตอน พชลมลก (annual crop) หมายถง พชท�มวงจรชวตส -น เกบเก�ยวเสรจส-นภายในฤดการเพาะปลกเดยว

พชยนตน (perennial crop) หมายถง พชท�มอายยาวกวา 1 ป และสามารถเกบเก�ยวผลตผลไดตอเน�องมากกวาฤดการผลต

เดยว

พนธวศวกรรม (genetic engineering) หมายถง กระบวนการตดตอและปรบเปล�ยนสารพนธกรรม (gene) ดวยวธการทางชว

โมเลกล โดยทาใหสารพนธกรรมของพช สตว จลชพ เซลล และหนวยส�งมชวตอ�น ๆ เกดการเปล�ยนแปลง ซ�งไมใชวธการท�ไดจากการผสมพนธ การคดเลอกพนธ หรอการกลายพนธตามธรรมชาต เทคนคในการทาพนธวศวกรรมน- ไดแก การทาดเอนเอ

ลกผสม(recombinant DNA), การหลอมของเซลล(cell fusion), ไมโครอนเจคช �น (micro injection) และแมคโครอนเจคช �น(macro injection), การมถงหม(encapsulation), การขาดหายของจน( gene deletion) และการเพ�มจานวนจน(gene doubling)

และไมรวมถงส�งมชวตท�ไดมาจากเทคนคตอไปน-คอ การผสมพนธแบบจบค(conjugation), การถายโอนจน(transduction) และ

การเกดลกผสมตามธรรมชาต(natural hybridization)

ปจจยการผลต (input) หมายถง ผลตภณฑท�ใชในการผลตเกษตรอนทรย ไดแก ป ย สารปรบปรงดน สารปองกนกาจดศตรพช รวมถง สารปรงแตง และสารชวยแปรรปท�ใชในการแปรรปผลตภณฑอนทรย

ปจจยการผลตเพ �อการคา (commercial input) หมายถง ปจจยการผลตซ�งผานกระบวนการผลตและปรงแตงเพ�อประโยชนทางการคา

แปลง (field) หมายถง พ-นท�ท�ทาการเพาะปลกท�มอาณาเขตตดตอเปนผนเดยวกน ฟารม (farm) หมายถง พ-นท�ท�ทาเกษตรกรรมท -งหมด(ท -งเพาะปลกและเล-ยงสตว) ซ�งรบผดชอบการผลตโดยบคคลคนเดยวกน

ท -งท�เชาจากผอ�นเพ�อทาการผลตหรอมสทธ 9ทาการผลตโดยมไดเปนเจาของ


รายการอาหารอนทรย ( organic menu) หมายถง อาหารท�ม การปรงเพ�อการบรโภคโดยใชวตถดบท�เปนอนทรยและไดรบ

การรบรองจาก มกท. หรอเทยบเทา

ระยะการปรบเปล �ยน (conversion period) หมายถง ชวงเวลานบจากเร�มตนทาเกษตรอนทรย ตามมาตรฐาน มกท.

จนกระท �งไดรบการรบรองผลตผลวาเปนเกษตรอนทรย

วตถดบ (raw material) หมายถง สวนประกอบหลกของผลตภณฑแปรรป ท�ไมใชสารปรงแตง สวนผสม (ingredient) หมายถง สารใดๆ กตาม รวมท -งวตถดบและสารปรงแตงท�ใชในการแปรรป และยงปรากฏอยในผลตภณฑสดทาย โดยอาจเปล�ยนรปไปแลวกตาม

สารชวยในการแปรรป (processing aid) หมายถง สารหรอวสดใดๆท�ใชชวยในการแปรรปอาหาร โดยไมไดนามาใสหรอใชเพ�อบรโภคเหมอนกบสวนผสมของอาหาร แตตองการนามาใชชวยแปรรปวตถดบ อาหาร หรอสวนผสม เพ�อใหไดผลในทางเทคนคตามท�ตองการ และอาจพบหลงเหลอในผลตภณฑสดทายไดโดยไมต -งใจหรอหลกเเล�ยงไมได

สารปรงแตง (food additive) หมายถง สารท�ชวยเสรม หรอปรบปรงคณภาพผลตภณฑ หรอสารใดๆ ท�ผสมเขาไปในผลตภณฑแลว มผลตอคณภาพการเกบรกษา กล�น ส รสชาต ความเขากน หรอคณสมบตอ�นๆ ของผลตภณฑ ส �งมชวตดดแปรพนธ (genetically modified organism) หมายถง ส�งมชวต ท -งพช สตว และจลชพท�ไดมาจากกระบวนการ

ทางพนธวศวกรรม

ไฮโดรโปนค ( hydroponic) หมายถง วธการปลกพชท�ไมใชดน และใหพชดดสารละลายแรธาตเขาทางรากพชโดยตรง


หลกการและความมงหมายในการผลตและการแปรรปเกษตรอนทรย

เกษตรอนทรย หมายรวมถง เกษตรธรรมชาต และ เกษตรนเวศ ดวย มหลกการและความมงหมายท�สาคญดงน- • พฒนาระบบการผลตไปสแนวทางเกษตรผสมผสานท�มความหลากหลายของพชและสตว

• พฒนาระบบการผลตท�พ�งพาตนเองในเร�องของอนทรยวตถและธาตอาหารภายในฟารม

• ฟ-นฟและรกษาความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาต โดยใชทรพยากรในฟารมมาหมนเวยนใชใหเกดประโยชนสงสด

• รกษาความสมดลของระบบนเวศในฟารมและและความย �งยนของระบบนเวศโดยรวม

• ปองกนและหลกเล�ยงการปฏบตท�ทาใหเกดมลพษตอส�งแวดลอม

• สนบสนนระบบการผลตและกระบวนการจดการทกข -นตอน ท�คานงถงหลกมนษยธรรม • ยดหลกการปฏบตหลงการเกบเก�ยวและการแปรรปท�เปนวธการธรรมชาต ประหยดพลงงาน และสงผลกระทบตอ

ส�งแวดลอมนอยท�สด


1. การจดการฟารมโดยรวม

1.1 หลกการท �วไป มาตรฐาน

1.1.1 หามใชสารเคมทกชนด ไมวาจะเปนป ยเคม สารเคมปองกนกาจดศตรพช และฮอรโมนสงเคราะห

1.1.2 ไมอนญาตการผลตพชดวยระบบไฮโดรโปนค

1.1.3 ในกรณท�ผผลตยงไมไดปรบเปล�ยนพ-นท�การผลตทกแปลงใหเปนเกษตรอนทรย แปลงท�ทาเกษตรอนทรยและเกษตรเคม/ท �วไปท�ไมขอรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย ตองสามารถแบงแยกกนไดอยางชดเจน และพ-นท�การผลตทกแปลงท�อยในครอบครองของผผลตตองไดรบการตรวจสอบจาก มกท.

1.1.4 พ-นท�การผลตท�ไดรบการรบรองเปนเกษตรอนทรยแลว จะตองไมปรบเปล�ยนเปนเกษตรอนทรยและเกษตรเคมกลบไปกลบมา ท -งน- มกท. อาจไมพจารณารบรองพ-นท�การผลตแปลงใหมให ถาพ-นท�การผลตแปลงเดมเลกทาเกษตรอนทรยโดยไมมเหตผลอนสมควร

1.1.5 พ-นท�การผลตท�ใชทาเกษตรอนทรยตองไมเปนพ-นท�ท�มาจากการเปดปาช -นตนและระบบนเวศด -งเดม(primary

ecosystem)

1.1.6 มกท.อาจพจารณาไมรบรองผผลตท�ทาการเปดพ-นท�ปาสาธารณะมาทาการเกษตรอนทรย ท -งน- มกท.ขอสงวนสทธ 9ในการพจารณาเปนกรณไป

1.1.7 ถามการเปล�ยนแปลงการผลตภายในฟารม เชน การลดหรอขยายพ-นท�การผลต การเปล�ยนชนดพชท�ปลก การเพ�มชนดพชท�ขอรบรอง ฯลฯ ผผลต จะตองแจงให มกท. ทราบโดยทนท

1.1.8 ผผลตตองดแลและช-แจงใหลกจาง หรอ ผรบผดชอบการผลต หรอ ผรบชวงการผลต ซ�งมหนาท�เก�ยวของกบการผลตอนทรย ไดเขาใจรายละเอยดการปฏบตตามมาตรฐานและเง�อนไขในการรบรองมาตรฐาน

1.1.9 ผผลตตองจดทาบนทกใหชดเจน ใหทาง มกท. สามารถตรวจสอบได

• บนทกการผลต ครอบคลม การปลก การดแลรกษา รายละเอยดการใชปจจยการผลต การเกบเก�ยว และการปลกพชหลงการเกบเก�ยว

• บนทกและ/หรอเอกสารการซ-อปจจยการผลต ท�แสดงใหเหนแหลงท�มา ชนด และปรมาณ

• บนทกการขายผลผลตเกษตรอนทรย

1.1.10 ผผลตและผประกอบการจะตองทาบนทกขอรองเรยนท�ไดรบ และการแกไขขอรองเรยน ให มกท. สามารถตรวจสอบได

1.2 ระบบนเวศภายในฟารม มาตรฐาน

1.2.1 ผผลตตองรกษาความหลากหลายทางชวภาพภายในฟารม โดยพยายามรกษาและฟ-นฟบรเวณท�เปนแหลงอาศยของพชและสตวหลากหลายชนดเอาไวอยางนอย 5% ของพ-นท�การผลต บรเวณดงกลาว ไดแก ปาใชสอยในไรนา ปาบง ปาทาม พมไมหรอตนไมใหญในนา แนวพมไมบรเวณเขตแดนพ-นท� สวนไมผลผสมผสาน รองน-าในฟารม บอปลาธรรมชาต และพ-นท�วางเปลาท�ปลอยใหพชข-นตามธรรมชาต

1.3 ส �งมชวตดดแปรพนธ มาตรฐาน

1.3.1 หามใชส�งมชวตดดแปรพนธหรอผลตภณฑท�ไดจากส�งมชวตดดแปรพนธในกระบวนการผลตและแปรรปเกษตรอนทรย

1.3.2 ปจจยการผลต สารปรงแตง สารชวยแปรรป และสวนผสมในผลตภณฑอนทรยทกชนด ตองสามารถตรวจสอบ

ยอนกลบไปอก 1 ข -นตอนของการผลต เพ�อใหแนใจวาแหลงท�มาของวตถดบไมไดมาจากพช สตว หรอจลนทรยท�มาจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม ท -งทางตรงและทางออม

1.3.3 ในกรณท�มการตรวจสอบพบวาผลตผลอนทรยไดรบการปนเป-อนจากส�งมชวตดดแปรพนธ โดยท�ผผลตไมไดต -งใจและไมสามารถควบคมได มกท. อาจพจารณาไมรบรองผลตผลดงกลาว รวมท -งฟารมท�ทาการผลต


1.3.4 ในกรณท�ผผลตไมไดปรบเปล�ยนฟารมท -งหมดเปนเกษตรอนทรย การผลตในแปลงเกษตรเคม/ท �วไปท�ไมขอรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย ตองไมใชส �งมชวตดดแปรพนธ


2. การผลตพชอนทรย

2.1 ระยะการปรบเปล �ยนเปนเกษตรอนทรย มาตรฐาน

2.1.1 พ-นท�การผลตท�ตองการขอรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยตองผาน ระยะปรบเปล ยน โดยชวงเวลาดงกลาว ผผลตตอง

ปฏบตตามมาตรฐานเกษตรอนทรยของ มกท. และไดรบการตรวจและรบรองจาก มกท. แตผลตผลท�ไดจากพชท�ปลกในชวงระยะปรบเปล�ยนน-จะยงไมสามารถจาหนายเปนผลตผลอนทรยได

วนท สมครขอใหมการรบรองมาตรฐานฯ ใหนบเปนวนท 1 ของการเร มตนของการเปล ยนเปนเกษตรอนทรย หรอเปนวนเร มตนของระยะการปรบเปล ยน โดยเกษตรกรตองเร มปฏบตตามมาตรฐานเกษตรอนทรยของ มกท.

นบต �งแตวนดงกลาว 2.1.2 ในกรณท�เปนการผลตพชลมลก (ผก และพชไร ) ชวงระยะการปรบเปล�ยนจะใชเวลา 12 เดอน โดยผลตผลของพชท�

ปลกในวนท�พนระยะการปรบเปล�ยนแลว จะสามารถจาหนายเปน "ผลตภณฑเกษตรอนทรย" และสามารถใชตรา

มกท. ได

ยกเวน พชผกหลายฤด เชน ผกพ�นบาน กลวย มะละกอ ฯลฯ อนญาตใหสามารถเกบเก ยวผลตผลและจาหนายเปน "ผลตภณฑเกษตรอนทรย" ไดหลงจากพนระยะการปรบเปล ยน 12 เดอนแลว

2.1.3 ในกรณท�เปนการผลตไมยนตน ชวงระยะการปรบเปล�ยนจะใชเวลา 18 เดอน โดยผลผลตท�เกบเก�ยวในวนท�พนระยะการปรบเปล�ยนแลว จะสามารถจาหนายเปน "ผลตภณฑเกษตรอนทรย" และสามารถใชตรา มกท. ได

2.1.4 ในกรณท�เปนการผลตพชเพ�อสงออกไปยงสหภาพยโรปกาหนดระยะปรบเปล�ยนตามมาตรฐานการผลตพช ของสหภาพยโรปดงน- พชลมลกมระยะปรบเปล�ยน 24 เดอน และ พชยนตนมระยะปรบเปล�ยน 36 เดอน

2.1.5 มกท. อาจจะกาหนดระยะการปรบเปล�ยนใหเพ�มข-นได โดยพจารณาจากประวตการใชสารเคมในฟารม ปญหาการ

ปนเป-อนมลพษในพ-นท�น -น และมาตรการในการจดการสารเคมทางการเกษตรหรอมลพษท�ปนเป-อนในฟารม

2.1.6 มกท. อาจยกเวนระยะการปรบเปล�ยนได หากพ-นท�การผลตน -นไดทาการเกษตรตามหลกการในมาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. มาเปนเวลาหลายปแลว ท -งน-ข-นอยกบหลกฐานท�นามายนยนกบ มกท. เชน บนทกการใชปจจยการ

ผลตในฟารม บนทกการผลตพชในพ-นท�ดงกลาว บนทกจากองคกรท�ไมมผลประโยชนเก�ยวของกบผผลตท�แสดงวาพ-นท�ดงกลาวไมมการใชสารเคมมาเปนเวลานานและไดรบการฟ-นฟสภาพดนโดยธรรมชาต บทความในส�งตพมพท�ไมเก�ยวของกบผผลต ฯลฯ ท -งน- มกท. ขอสงวนสทธ 9ในการพจารณาเปนกรณไป

2.2 ชนดและพนธของพชปลก แนวทางปฏบต

• ควรเลอกใชพนธพชท�เหมาะสมกบสภาพแวดลอมในทองถ�น และมความตานทานตอโรคและแมลง

มาตรฐาน

2.2.1 เมลดพนธและสวนขยายพนธพชท�นามาปลกตองผลตจากระบบเกษตรอนทรย

2.2.2 ในกรณท�ไมสามารถหาเมลดพนธและสวนขยายพนธพชจากระบบเกษตรอนทรยได อนญาตใหใชจากแหลงท �วไปได แตตองไมมการคลกสารเคม ยกเวน ในกรณจาเปนท เพ งเร มมการทาเกษตรอนทรยกนในพ�นท น �นหรอมเหตสดวสย อาจอนโลมใหใชเมลดพนธหรอสวนขยายพนธพชท คลกสารเคมได (เชน ซ�อจากทองตลาด) แตเกษตรกรจะตอง

พฒนาการผลตเมลดพนธและสวนขยายพนธพชข-นเองในไรนา หรอแลกเปล�ยนกนระหวางสมาชกท�ทาเกษตรอนทรย ภายในป 2557

2.2.3 ในกรณไมยนตน ถาก�งพนธหรอสวนขยายพนธพชท�นามาปลกในฟารมเกษตรอนทรย ไมไดมาจากระบบเกษตรอนทรย ผลตผลท�ไดจากการปลกในฟารมเกษตรอนทรยในชวง 12 เดอนแรก จะยงไมสามารถจาหนายภายใตตรา

มกท.ได

2.2.4 หามใชพนธพชและละอองเกสร (pollen) ท�มาจากการปรบปรงพนธโดยวธการทาพนธวศวกรรม(genetic

engineering) รวมถงพชท�ถกปลกถายยน (transgene plants)


2.3 ความหลากหลายของพชภายในฟารม มาตรฐาน

2.3.1 ในการปลกพชลมลก ผผลตตองสรางความหลากหลายของพชภายในฟารม โดยอยางนอยตองปลกพชหมนเวยน เพ�อชวยลดการระบาดของโรค แมลง และวชพช รวมท -งการปลกพชบารงดน เพ�อเปนการเพ�มอนทรยวตถและความอดมสมบรณของดน ยกเวน ในกรณท�ผผลตไดสรางความหลากหลายของพชภายในฟารมไดดวยวธอ�น

2.3.2 ในสวนไมยนตน ผผลตตองสรางความหลากหลายของพชภายในฟารม โดยอยางนอยตองปลกพชคลมดน และ/หรอ

ปลกพชอ�นๆหลากหลายชนด

2.4 การผลตพชคขนาน มาตรฐาน

2.4.1 พชท�ปลกในแปลงเกษตรท �วไปท�ไมไดขอรบรองและแปลงท�อยในระยะปรบเปล�ยน ไมควรเปนพชชนดเดยวกนกบท�ปลกในแปลงเกษตรอนทรยและท�ตองการจะจาหนายเปนผลตภณฑอนทรยท�ไดรบการรบรองจาก มกท.

ยกเวน เปนพชคนละพนธ(varieties)กน ซ งสามารถแยกความแตกตางไดโดยงาย เชน มลกษณะรปราง ส ฯลฯ แตกตางกน หรอมวนเกบเก ยวท ตางกน

2.4.2 มกท. อาจอนญาตใหผผลตทาการผลตพชคขนานได เฉพาะการผลตพชอนทรยกบอนทรยในระยะปรบเปล�ยนเทาน -น โดยผผลตตองแจงแผนการผลตและมาตรการปองกนผลตผลปะปนกนดงตอไปน- ให มกท. ทราบลวงหนากอนท�จะทาการผลต

2.4.2.1 ผลตผลอนทรยท�ไดรบการรบรองจาก มกท. กบผลตผลอนทรยในระยะปรบเปล�ยนตองเกบเก�ยวคนละวนกน และ

2.4.2.2 มระบบการจดการผลตผลหลงการเกบเก�ยวแยกกนอยางชดเจน โดยผลตผลท�ตองการจาหนายเปนผลตภณฑอนทรยท�ไดรบการรบรองจาก มกท. จะไมมโอกาสปะปนกบผลตผลอนทรยในระยะ

ปรบเปล�ยน และ 2.4.2.3 มการจดทาบนทกการผลต และ การขายท -งสองประเภทแยกออกจากกน

ท �งน� มกท. อาจกาหนดเง อนไขอ นเพ มเตมใหผผลตปฏบตและมการไปตรวจสอบเพ มเตม และ มกท. ขอสงวน

สทธ7ในการพจารณารบรองเปนกรณไป 2.4.3 ในกรณท�ผผลตไดรบคาตอบแทนจากการใหผอ�นเชาพ-นท� เปนผลตผลพชชนดเดยวกบพชท�ไดรบการรบรองจาก

มกท. ผผลตตองปฏบตตามเง�อนไขในมาตรฐานขอ 2.4.2.2 และ 2.4.2.3 เชนเดยวกน และผผลตตองยนยอมปฏบต

ตามเง�อนไขอ�นท� มกท. อาจกาหนดข-นเพ�มเตม

2.5 การจดการดน น) า และป ย แนวทางปฏบต

• ควรมการตรวจวเคราะหดนอยางนอย 1 คร -ง เพ�อวางแผนปรบปรงดน และวางแผนการจดการธาตอาหารใหเหมาะสม รวมท -งเปนแนวทางในการเลอกชนดพชท�เหมาะสมกบสภาพพ-นท�

• ควรรกษาระดบความเปนกรด-ดางของดนท�เหมาะสมตอพชปลก ในกรณท�จาเปนอาจใชปนขาว โดโลไมท ปนมารล

หรอข-เถาไม เปนตน • ไมควรปลอยท�ดนใหวางเปลา ควรปลกพชตระกลถ �วคลมดน เชน ถ �วแป ถ �วลาย ถ �วดา ถ �วเขยว ถ �วแดง ถ �วพรา

ไมยราบไรหนาม โสน ปอเทอง เปนตน

• ควรมการปลกพชตระกลถ �วหรอพชบารงดนอ�นๆ เปนป ยพชสด โดยอาจปลกกอนหรอหลงพชหลก หรอปลกเปนพชหมนเวยน

• หลกเล�ยงหรอลดการใชเคร�องจกรขนาดใหญ เชน รถแทรกเตอร เน�องจากทาใหเน-อดนแนนแขง ดนไมรวนซย การระบายน-าไมด

• ควรมมาตรการอนรกษน-าท�ใชในการทาฟารม


• ควรมมาตรการในการปองกนดนเคม เชน การปลกพชคลมดน หรอ การจดการน-าอยางเหมาะสม


การปรบปรงบารงดน 2.5.1 ผผลตตองพยายามนาอนทรยวตถท -งจากพชและสตวภายในฟารมมาใชใหเกดประโยชนสงสดในการปรบปรงบารงดน

และลดการใชอนทรยวตถท�นามาจากนอกฟารม มกท. จะพจารณาอนญาตใหผผลตนาอนทรยวตถท�นามาจากนอกฟารมมาใชไดเปนกรณไป โดยปรมาณท�อนญาตใหใชจะพจารณาจากสภาพในทองถ�นและความตองการของพชท�ปลก

2.5.2 การใชป ยอนทรยตองมแผนการใชอยางผสมผสาน และใชเทาท�จาเปนในปรมาณท�เหมาะสม โดยคานงถงความสมดลของธาตอาหารในดน และความตองการธาตอาหารของพชท�ปลก

2.5.3 อนญาตใหใชป ยและสารปรบปรงดน เฉพาะตามรายการท�ระบอยในภาคผนวก 1 (สวนท� 1)

2.5.4 ป ยและสารปรบปรงบารงดนท�ไมไดระบไวในภาคผนวก 1 (สวนท� 1) จะใชไดตอเม�อไดรบการตรวจสอบและอนมต

จาก มกท. ตามแนวทางการประเมนปจจยการผลต ในภาคผนวก 4

2.5.5 หามนามลสตวท�ยงไมผานการหมกเบ-องตน (aging) มาใชกบพชโดยตรง ยกเวนมการอบผานความรอนจนแหงดแลว

หรอใชในการเตรยมดน โดยคลกดนท-งไวไมนอยกวา 1 เดอน กอนการปลกพช

2.5.6 หามใชอนทรยวตถท�มสวนผสมจากอจจาระของมนษยมาใชเปนป ย

2.5.7 หามใชป ยหมกจากขยะเมอง เพราะมปญหาการปนเป-อนจากโลหะหนก

2.5.8 ในกรณท�ใชมลสตวปกหรอผลพลอยไดจากการเล-ยงสตวจากฟารม ตองมาจากฟารมท�เล-ยงแบบปลอยรวมเปนฝงหรอไมมการจากดอาณาเขตจนทาใหสตวน -นเจรญเตบโตในสภาพแวดลอมท�ผดธรรมชาต และตองแจงแหลงผลตให มกท. ทราบ

2.5.9 อนญาตใหใชป ยหมกท -งท�ผลตเองในฟารมและท�นามาจากภายนอกฟารมได แตสวนประกอบท�ใชในการทาป ยหมกตองมาจากอนทรยวตถตามท�ระบอยในภาคผนวก 1 (สวนท� 1) เทาน -น และผผลตตองแจงสวนประกอบของอนทรยวตถท�ใชในการหมกและแหลงผลตให มกท. ทราบ

2.5.10 ในการทาป ยหมก อาจใชป ยแรธาตเสรมในการทาป ยหมกเพ�อเพ�มธาตอาหารได เชน การใชหนฟอสเฟตบดละเอยดเพ�อเพ�มธาตฟอสฟอรส หรอการใชหนฝนกราไฟตเพ�อเพ�มธาตโพแทสเซยม

2.5.11 อนญาตใหใชอนทรยวตถท�เปนผลพลอยไดจากโรงงานอตสาหกรรมมาทาป ยหมกได แตตองขออนมตจาก มกท. กอน

2.5.12 ในกรณท�ป ยและสารปรบปรงดนท�นามาใชจากนอกฟารม เชน ป ยหมก ป ยแรธาต ผลพลอยไดจากโรงงานอตสาหกรรม ฯลฯ มความเส�ยงท�จะมสวนประกอบของโลหะหนกและ/หรอสารไมพงประสงคอ�นๆปะปนอย ทาง มกท.

อาจใหผผลตนาป ยและสารปรบปรงดนดงกลาวไปตรวจวเคราะหหาปรมาณสาร กอนท�จะนามาใชในฟารม โดยจะตองมโลหะหนกเจอปนไมเกนปรมาณท�กาหนดไวในภาคผนวก 6

2.5.13 อนญาตใหใชป ยแรธาตเปนธาตเสรมในดนได เฉพาะในกรณท�มแผนการปรบปรงบารงดนในระยะยาว โดยใชรวมกบวธการอ�น ๆ เชน การหมนเวยนธาตอาหารภายในฟารม การปลกพชตระกลถ �วเปนป ยพชสด การปลกพชหมนเวยน และการเพ�มอนทรยวตถในดน

2.5.14 การใชป ยธาตอาหารรอง (ตามรายการในภาคผนวก 1 สวนท� 1) อาจอนญาตใหใชไดในกรณท�พชแสดงอาการขาดธาตอาหารรองอยางชดเจน ท -งน-ผผลตตองช-แจงถงปญหาและความพยายามแกไขปญหาดวยวธการอ�นๆ แลว และ/หรอมผลการตรวจดนและเน-อเย�อพชมาให มกท. พจารณา

2.5.15 อนญาตใหใชเช-อจลนทรยเพ�อปรบปรงดน ทาป ยหมก กาจดน-าเสย และกาจดกล�นในคอกปศสตว แตหามใชจลนทรยท�มาจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

2.5.16 หามใช Chilean nitrate และป ยไนโตรเจนสงเคราะหทกชนด รวมถงป ยยเรย

การอนรกษดนและน) า 2.5.17 หามเผาตอซงหรอเศษวสดในแปลงเกษตร เพราะเปนการทาลายอนทรยวตถ และจลนทรยท�มประโยชนในดน ยกเวน

2.5.17.1 มเหตจาเปน เชน กาจดแหลงระบาดของศตรพช

2.5.17.2 การทาไรขาวหมนเวยนในท สง แตควรเผาเทาท จาเปน


2.5.18 ในกรณท�พ-นท�มความเส�ยงตอการพงทลายของดน ผผลตตองมมาตรการปองกนการชะลางพงทลายของดน เชน การปลกพชปองกนการพงทะลายของดน การปลกขวางแนวลาดเอยง ฯลฯ

2.5.19 ผผลตตองมมาตรการปองกนมใหเกดการใชน-าเกนควร รวมถงการรกษาคณภาพน-า การหมนเวยนการใชน-าภายในฟารม และการบาบดน-าท-งเพ�อนามาใชใหม

2.5.20 ในกรณท�เหมาะสม ผผลตตองมมาตรการในการปองกนปญหาดนเคม

2.5.21 ในกรณท�มการเล-ยงสตว (รวมถงสตวปก) ภายในพ-นท�ท�ขอรบรอง ผผลตตองมมาตรการจดการทงหญาเล-ยงสตวท�ไมสงผลกระทบทาใหดนเส�อมหรอแหลงน-าเกดมลพษ

2.6 การปองกนกาจดศตรพช / โรคพช / วชพช แนวทางปฏบต

• ควรสงเสรมใหมการแพรขยายชนดของสตวและแมลงท�เปนศตรธรรมชาตของแมลงศตรพช (ตวห-า ตวเบยน) เชน การ

ปลกไมดอกแซมในไรนา การปลกพชใหเปนท�อยของสตวและแมลงท�เปนศตรธรรมชาต หรอสรางรงใหนก

• ควรปลกพชขบไลแมลงเปนพชรวมในแปลงปลกพช จะชวยลดปญหาแมลงศตรได เชน ปลกหอมใหญรวมกบ

กะหล�าปล ตะไครหอมกบผกคะนา เปนตน

• หลกเล�ยงการปลกพชชนดเดมซ-าบนแปลงเดยวกน เพ�อลดปญหาการระบาดของโรคและแมลง เชน ไมควรปลกผกชนดเดมซ-าบนแปลงเดยวกน แตควรปลกผกหรอพชอ�นหมนเวยนกนในแปลง

• ใชวธเขตกรรมเพ�อควบคมการเจรญเตบโตของวชพช เชน การไถกลบ การปลกพชหมนเวยน การปลกพชรวม การ

ปลกพชคลมดน การใชวสดคลมดนจากธรรมชาต


2.6.1 ระบบการผลตภายในฟารมตองเอ-อใหเกดความสมดลของส�งมชวตตามธรรมชาตเพ�อชวยลดปญหาการรบกวนจากแมลงศตรพช โรคพช และวชชพช

2.6.2 อนญาตใหใชวธการและผลตภณฑในการปองกนกาจดศตรพช รวมท -งสารปรงแตงท�ใชในผลตภณฑปองกนกาจดศตรพช เฉพาะตามรายการท�ระบอยในภาคผนวก 1 (สวนท� 2 และสวนท� 5)

2.6.3 วธการและผลตภณฑในการปองกนกาจดศตรพชท�ไมไดระบไวในภาคผนวก 1 (สวนท� 2 และสวนท� 5) อาจอนญาตให

ใชไดเม�อไดรบการตรวจสอบจาก มกท. ตามแนวทางการประเมนปจจยการผลต ในภาคผนวก 4

2.6.4 อนญาตใหใช หางไหลหรอโลตBนได แตสาหรบพชกนใบตองท-งไวอยางนอย 7 วนกอนเกบเก�ยวผลผลต และตองใชอยางระมดระวงเน�องจากเปนพษตอสตวเลอดเยน เชน ปลา

2.6.5 หามใชผงซกฟอก หรอสารจบใบสงเคราะหทกชนด

2.6.6 อนญาตใหใชวธกล และการควบคมโดยชววธในการปองกนกาจดศตรพช แตตองระวงมใหมผลกระทบตอสมดล

ระหวางศตรพชกบแมลงและส�งมชวตท�เปนศตรธรรมชาตในฟารม

2.6.7 อนญาตใชความรอนในการอบฆาแมลงและเช-อโรคในดนได เฉพาะในเรอนเพาะชา ในกรณท�ตองการเพาะกลาหรอเมลดท�มความออนแอตอโรคเทาน -น

2.6.8 ในการใชฟางขาวคลมดนเพ�อปองกนกาจดวชพชและรกษาความช-นในดน ควรใชฟางขาวท�ไดจากนาขาวอนทรย แตถาหาไมได อนญาตใหใชฟางขาวท�ไดจากการทาเกษตรเคมได

2.6.9 อนญาตใหใชพลาสตกในการคลมดน หอผลไม และทาเปนมงกนแมลงได เฉพาะท�ทาจากโพลเอทลน และโพลโพรพลน หรอจากสารประกอบโพลคารบอเนทเทาน -น โดยตองเกบออกจากแปลงหลงการใช และหามเผาท-งในพ-นท�ทาการเกษตร

2.6.10 สารท�อนญาตใหใชตามมาตรฐาน มกท.ท�ใชรวมกบอปกรณกบดก และกาวดกแมลง ผผลตจะตองจดการมใหสารหรออปกรณดงกลาวสมผสพชปลกและปนเป-อนส�งแวดลอม ท -งขณะท�ใชอยในแปลงและหลงจากเลกใชแลว

2.7 สารเรงการเจรญเตบโตและสารอ �นๆ มาตรฐาน


2.7.1 หามใชสารเคมสงเคราะหเรงการเจรญเตบโตทกสวนของพช เชน IBA และ NAA ในการขยายพนธพช

2.7.2 หามใชสสงเคราะหในการยอมสผลไมเพ�อใหดสวยงาม

2.7.3 อนญาตใหใชสารเรงการเจรญเตบโตและสารปรงแตงอ�นๆ เฉพาะท�ระบไวในภาคผนวก 1 (สวนท� 2) สารอ�นๆ นอกเหนอจากท�ระบไวอาจอนญาตใหใชไดเม�อไดรบการตรวจสอบจาก มกท. ตามแนวทางการประเมนปจจยการผลต

ในภาคผนวก 4

2.8 การปองกนการปนเป) อน มาตรฐาน

2.8.1 ในกรณท�แปลงเกษตรอนทรยอาจไดรบการปนเป-อนจากแปลงขางเคยงท�มการใชสารเคม แหลงมลพษ และแหลง

ปนเป-อน ผผลตตองมแนวกนชนปองกนการปนเป-อนสารเคมจากแปลงขางเคยงโดยมขนาดกวางไมนอยกวา 1 เมตร

โดยแนวกนชนดงกลาวตอง

2.8.1.1 ในกรณท�มการปนเป-อนทางอากาศ ตองมการปลกพชเปนแนวกนลม เพ�อปองกนการปนเป-อนท�มาจากการฉดพนสารเคมทางอากาศ โดยพชท�ปลกเปนแนวกนลมไมสามารถจาหนายเปนผลตภณฑอนทรยได

ดงน -นพชท�ปลกเปนแนวกนลมจงตองเปนพชคนละพนธกบพชท�ตองการจะขอรบรองจาก มกท. ซ�งสามารถแยกความแตกตางกนไดโดยงาย

2.8.1.2 ในกรณท�มการปนเป-อนทางน-า จะตองมการทาคนดนลอมรอบแปลงหรอทารองน-า เพ�อปองกนการ

ปนเป-อนสารเคมท�มาจากน-า ท �งน�ในกรณท แปลงเกษตรอนทรยน �นอยในพ�นท ท มความเส ยงตอการปนเป�อนมาก ทาง มกท. อาจพจารณาให

ขยายขนาดแนวกนชนเพ มข�น 2.8.2 ในกรณท�แปลงเกษตรอนทรยมความเส�ยงจากการปนเป-อนสารเคมหรอโลหะหนก ท -งท�เกดจากมลพษภายนอกหรอ

จากประวตการใชสารเคมหรอปจจยการผลตในฟารมในอดต ผผลตตองยอมให มกท. นาตวอยางน-า ดน หรอผลตผล ไปตรวจวเคราะหในหองปฏบตการเพ�อตรวจสอบหาการปนเป-อน โดยผผลตตองรบผดชอบคาใชจายในการตรวจเอง

2.8.3 ในกรณท�แปลงเกษตรอนทรยมความเส�ยงการปนเป-อนส�งมชวตดดแปรพนธจากการใชปจจยการผลตหรอจากแปลงขางเคยง ผผลตตองมมาตรการดงตอไปน- 2.8.3.1 หาหนงสอรบรองท�สามารถยนยนไดวาปจจยการผลตดงกลาวไมมความเส�ยงปนเป-อน

2.8.3.2 หาขอมลยนยนวาไมมประวตการปลกพชท�มความเส�ยงปนเป-อนภายในแปลงเกษตรอนทรยและในพ-นท�ขางเคยง

2.8.3.3 หากพบความเส�ยงปนเป-อนสง ผผลตตองยนยอมให มกท. นาตวอยางพชไปวเคราะหในหองปฏบตการ

โดยผผลตตองรบผดชอบคาใชจายในการตรวจเอง

2.8.4 หามใชเคร�องมอท�ใชฉดพนสารปองกนกาจดศตรพชหรอสารเคมท�ใชในระบบเกษตรเคม ปะปนกบเคร�องมอฉดพนท�ใชในระบบเกษตรอนทรย

2.8.5 ในกรณท�มการใชเคร�องจกรกลการเกษตร เชน เคร�องเกบเก�ยว เคร�องนวด ฯลฯ รวมกนท -งฟารมเกษตรเคมและ

อนทรย ผผลตตองทาความสะอาดเคร�องจกรดงกลาวกอนท�จะนาไปใชในแปลงเกษตรอนทรย

2.8.6 หามเกบปจจยการผลตท�ไมอนญาตไวในฟารมอนทรย การเกบปจจยการผลตอนทรยและเคมจะตองแยกกนชดเจน


3. การเกบผลตผลจากธรรมชาต


3.1 ผลตผลจากธรรมชาตหมายถง ผลตผลท -งจากพชและสตวทกชนด (เชน เหด สมนไพร น-าผ-ง ฯลฯ) ท�เกบไดจากธรรมชาต โดยมไดทาการเพาะปลกหรอเพาะเล-ยงข-นมาเอง

3.2 ผลตผลท�เกบไดตองอยในบรเวณท�สามารถกาหนดขอบเขตไดชดเจน 3.3 ในบรเวณท�เกบเก�ยวผลตผลน- ตองไมเคยมการใชสารเคมท�หามใชในเกษตรอนทรย 3.4 ในกรณท�บรเวณท�เกบเก�ยวผลตผลมความเส�ยงในการปนเป-อนมลพษจากฟารมเคมขางเคยง บรเวณท�เกบเก�ยวตองม

แนวกนชนปองกนการปนเป-อนสารเคมจากพ-นท�ขางเคยงกวางไมนอยกวา 25 เมตร

3.5 การเกบเก�ยวผลตผลจากธรรมชาตตองไมกอใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอมและระบบนเวศในพ-นท�ดงกลาว รวมท -งไมมผลกระทบตอการสญพนธของพชและสตวในบรเวณน -น

3.6 ผสมครขอรบรองผลตผลจากธรรมชาต ตองเปนสมาชกในชมชนหรอไดรบการรบรองจากองคกรชมชนท�ดแลรกษาพ-นท�ท�ผสมครทาการเกบเก�ยวผลตผล วาเปนผมศกยภาพในการเกบผลตผลจากธรรมชาตอยางย �งยน

3.7 ผผลตตองจดทาบนทกการเกบเก�ยว สตอกผลผลต สตอกผลตภณฑ และเอกสารการขาย ใหทาง มกท. สามารถ

ตรวจสอบได

เอกสารการขายผลผลตหรอผลตภณฑจากธรรมชาต เชน ใบเสรจรบเงน ใบสงของ ใหระบ”อนทรย”ในรายการ

ผลตภณฑ หรอระบ ”ไดรบการรบรองจากมกท.”กได

3.8 ผประกอบการตองดแลและช-แจงใหลกจาง หรอ ผรบผดชอบ หรอตวแทน ซ�งมหนาท�เก�ยวของไดเขาใจรายละเอยดการปฏบตตามมาตรฐานและเง�อนไขในการรบรองมาตรฐาน


4. การแปรรปและการปฏบตหลงการเกบเก�ยว

แนวทางปฏบต

• การจดการและกระบวนการแปรรปผลตภณฑอนทรยจะตองเปนไปตามแนวทางการปฏบตท�ด (Good Manufacturing

Practice) ถกสขลกษณะ และคานงถงความปลอดภยตอผบรโภค

• ใชการจดการและกระบวนการผลตท�รกษาคณคาทางอาหารไวใหไดมากท�สด ใชพลงงานนอย และมผลกระทบตอส�งแวดลอมนอยท�สด

4.1 หลกการท �วไป มาตรฐาน

4.1.1 ทกข -นตอนในการปฏบตหลงการเกบเก�ยวและการแปรรปตองไดรบการตรวจสอบและรบรองจาก มกท.

4.1.2 ในกรณท�ผผลตเปนผจดการบรรจผลตผลอนทรยจาหนายดวยตนเอง และ/หรอทาการแปรรปในครวเรอนซ�งเปนการแปรรปขนาดเลกโดยใชผลตผลเกษตรอนทรยของตนมาเปนวตถดบเทาน -น (เปนผลตภณฑท�มผลตผลอนทรยไมต�ากวา 95%) การปฏบตหลงการเกบเก�ยวและการแปรรปในกรณน-จะไดรบการตรวจสอบและรบรองพรอมกบการตรวจและรบรองฟารม โดยผผลตตองแจงให มกท. ทราบวาจะทาการบรรจและ/หรอแปรรปดวยหรอไม

4.1.3 กรณท�มการยายสถานท�ผลต เปล�ยนแปลงกระบวนการผลต และผลตภณฑ ผประกอบการจะตองแจงรายละเอยดให มกท.พจารณาอนมต กอนจาหนายผลตภณฑเปนอนทรย

ผประกอบการ 4.1.4 ผประกอบการท�รบผลตผลเกษตรอนทรยมาจาหนายโดยผลตผลน -นบรรจหบหอมาเรยบรอยแลว และไมมการเปดเพ�อ

บรรจใหม ไมจาเปนตองขอการรบรองจาก มกท.

4.1.5 ผประกอบการตองฝกฝนและช-แจงใหลกจาง หรอ ผท�มหนาท�เก�ยวของ ไดเขาใจรายละเอยดการปฏบตตามมาตรฐาน

4.1.6 ผประกอบการตองจดทาระบบเอกสารตอไปน- และจดเกบไว ให มกท.สามารถตรวจสอบไดตลอดเวลา

• เอกสารการซ-อวตถดบ ระบ จานวน วนท�ซ-อ และช�อท�อยผขาย

• เอกสารการผลต ระบ วนท�และเวลาท�ผลต ชนดและปรมาณวตถดบท�ใช ปรมาณผลตภณฑท�ได รหสงวด

การผลต( lot no.) ใหสามารถตรวจสอบยอนกลบได

• เอกสารการขาย ท�แสดงให จานวนผลตภณฑท�ขายออกไป รายรบจากการขายผลตภณฑ • สตอกวตถดบ และสตอกผลตภณฑสาเรจ

4.1.7 ผประกอบการจะตองกาหนด รหสงวดการผลต( lot no.)บนผลตภณฑ เพ�อใหสามารถตรวจสอบยอนกลบไปยงเอกสารการผลต จนกระท �งถงแหลงท�มาของวตถดบได

4.1.8 การจดทาระบบเอกสารท�เก�ยวกบผลตภณฑอนทรยจะตองสามารถแยกแยะออกจากผลตภณฑท �วไปไดทกข -นตอน และตองระบ”อนทรย”ในทกเอกสารของผลตภณฑอนทรยอยางชดเจน

4.1.9 ผประกอบการตองมเอกสารท�ยนยนไดวาวตถดบอนทรยท�นามาบรรจ/แปรรปน -นไดรบการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. หรอเทยบเทา

4.1.10 ผประกอบการจะตองเกบรกษาระบบเอกสารไวอยางนอย 5 ป ( รวมท -งสวนท�เก�ยวของกบผรบชวงการผลตดวย )

ผรบชวงผลต 4.1.11 ผรบชวงผลตไมจาเปนตองขอการรบรองจาก มกท. แตตองมการจดทาสญญากบผประกอบการ โดยผรบชวงผลต

ยนยอมท�จะดาเนนการผลตใหไดตามมาตรฐานการแปรรปและการปฏบตหลงการเกบเก�ยวของ มกท. และยนยอมให

มกท.เขาตรวจสอบสถานท�ทาการผลตได รวมท -งใหขอมลและความรวมมอในทกข -นตอนตามท�รองขอ ท -งน-ผประกอบการ ซ�งเปนเจาของผลตภณฑ ตองเปนผขอการรบรองจาก มกท. และเปนผรบผดชอบคาใชจายท�เกดข-น และยงตองเปนผรบผดชอบใหผรบชวงผลตปฏบตตามมาตรฐานและเง�อนไขการรบรองท�ทาง มกท. กาหนดข-นดวย


4.2 วตถดบ สวนผสม สารปรงแตง และสารชวยแปรรป มาตรฐาน

4.2.1 วตถดบในผลตภณฑแปรรปอนทรย ตองเปนผลตผลท�ไดรบการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย 4.2.2 ในกรณท�วตถดบจากเกษตรอนทรยมปรมาณไมเพยงพอ มกท. อาจอนญาตใหใชวตถดบจากเกษตรเคมหรอเกษตร

ท �วไปท�ไมไดรบการรบรองมาตรฐานฯ มาเปนสวนผสมได ท -งน-ผประกอบการจะตองรายงานให มกท. ทราบ เพ�อทาการตรวจสอบ

4.2.3 ในการแปรรปเปนผลตภณฑอนทรยชนดหน�ง ไมอนญาตใหใชวตถดบชนดเดยวกนท -งจากเกษตรอนทรยและเกษตร

ท �วไปท�ไมไดรบการรบรองมาตรฐานฯ มาผสมกน

4.2.4 ผลตภณฑแปรรปอนทรยท�ไมไดมสวนผสมมาจากผลตผลอนทรยท -งหมด สามารถขอรบรองไดเม�อมสวนผสมจากผลตผลอนทรยเปน 2 ระดบ ดงน- 4.2.4.1 มสดสวนผลตผลอนทรยไมต�ากวา 95 % โดยน-าหนก ท -งน-ไมรวมน-าและเกลอ และมสวนผสมอ�นท�

อนญาตใหใชได รวมแลวไมเกน 5 %

4.2.4.2 มสดสวนผลตผลอนทรยไมต�ากวา 70% โดยน-าหนก ท -งน-ไมรวมน-าและเกลอ และมสวนผสมอ�นท�อนญาตใหใชได รวมแลวไมเกน 30 %

4.2.5 ควรพยายามใชสารปรงแตงและสารชวยแปรรปใหนอยท�สด ในกรณท�จาเปนตองใช อนญาตใหใชสารปรงแตงและสารชวยแปรรปเฉพาะท�ระบไวในภาคผนวก 2 ในกรณท�ไมมระบไวในภาคผนวก มกท. อาจอนญาตใหใชได ท -งน-ผประกอบการจะตองรายงานให มกท. ทราบเพ�อทาการตรวจสอบและอนมตใหใช ตามแนวทางในการประเมนสาร

ปรงแตงและสารชวยแปรรป ในภาคผนวก 5

4.2.6 ไมอนญาตใหใชสารตอไปน-ในการแปรรป: ขณฑสกรหรอซคคารน สารบอแรกซ ผงชรส สารกนหน สารกนบด

สงเคราะห สารแตงกล�นสงเคราะห สารฟอกสจาพวกซลเฟอรไดออกไซด และหามเตมวตามนและแรธาตใน

ผลตภณฑแปรรปเกษตรอนทรย

4.2.7 วตถดบจากเกษตรเคมหรอเกษตรท �วไปท�ไมไดรบการรบรองมาตรฐานฯ สารปรงแตง สารชวยแปรรป เช-อจลนทรย และเอนไซม ท�ใชในการแปรรป ตองไมมาจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

4.2.8 เช-อจลนทรย และเอนไซม ท�ใชในการแปรรป ตองมาจากการเพาะเล-ยงโดยใชวสดต -งตนท�เปนอนทรย (ในกรณท�หาได ควรเลอกใชท�เปนอนทรยกอน) และอนญาตใหใชสารปรงแตงและสารชวยแปรรปท�ระบไวในภาคผนวก 2 เทาน -น ท -งน- รวมถงการเพาะเล-ยงในระดบครวเรอน

4.2.9 น-าท�ใชเปนวตถดบ, ใชในการแปรรปและสมผสกบผลตผลแปรรปโดยตรง จะตองเปนไปตามมาตรฐานน-าด�ม และวสดอปกรณท�ใชในการกรองจะตองไมมสวนประกอบของสารแอสเบสตอส

4.3 กระบวนการแปรรป มาตรฐาน

4.3.1 อนญาตใหใชกระบวนการแปรรปผลตภณฑดงตอไปน- • กระบวนการทางกายภาพ เชน การส การค -นน-า การหบน-ามน

• กระบวนการทางชวภาพ เชน การหมก การดอง แตตองไมใชเช-อจลนทรยท�ไดมาจากการทาพนธวศวกรรม

• การผ�งลมการตากแดด การอบแหงดวยความรอน การทอด การกวน การเค�ยว และการรมควน

• การสกด เฉพาะดวยน-า เอทานอล น-ามน น-าสมสายช คารบอนไดออกไซด ไนโตรเจน หรอ กรดคารบอกซลก

• การตกตะกอน

• การกรอง

• การกล �น

4.3.2 ไมอนญาตใหมการจดการวตถดบ สวนผสม สารปรงแตง ดวยระบบไมโครเวฟ และการใชรงสท�ทาใหเกดการแตกตวของไอออน

4.3.3 หามใชสารและเทคนคตางๆ เพ�อชดเชยคณคาทางอาหารของผลตภณฑ ซ�งสญเสยไปเน�องจากกระบวนการแปรรปและการเกบรกษา


4.3.4 ไมอนญาตใหฉายรงสกบผลตผลและผลตภณฑ

4.3.5 อนญาตใหใชวธการกรองท�ไมทาปฏกรยาทางเคมกบตวผลตภณฑ หรอ มผลทาใหโครงสรางโมเลกลเปล�ยนไป และเคร�องมอท�ใชในการกรองตองไมทาจากแอสเบสตอส หรอเปนวสดท�มผลกระทบตอตวผลตภณฑ

4.3.6 อนญาตใหใชเอธลนในการบมผลตผล

4.3.7 ของเสยท�ไดจากการแปรรปตองไดรบการจดการท�เหมาะสม เพ�อใหมผลกระทบตอส�งแวดลอมนอยท�สด และควรนาของเสยมาใชประโยชนในกรณท�สามารถนามาใชได

4.3.8 ภาชนะ เคร�องมอ และกรรมวธแปรรปตองสะอาด ถกสขลกษณะทกข -นตอน และมมาตรการปองกนการปนเป-อนจากส�งปนเป-อนตางๆ (เชน จลนทรย, พาหะนาโรค, สารเคม) ท�ชดเจน

4.3.9 หามใชภาชนะอลมเนยมในการแปรรปอาหารท�เปนดาง 4.3.10 หากมการใชสถานท� เคร�องมอ ภาชนะ และเคร�องจกร รวมกบการแปรรปผลตภณฑอ�นท�ไมใชผลตภณฑอนทรย

ผประกอบการตอง

4.3.10.1 ไมดาเนนการผลตในชวงเวลาเดยวกน และ

4.3.10.2 ทาความสะอาดบรเวณท�แปรรป ภาชนะ เคร�องมอ และเคร�องจกรใหสะอาด ท -งน-หลงการใชสารทาความสะอาดจะตองลางดวยน-าตาม หรอท-งระยะเวลาใหระเหยออกไปจนหมด และมการตรวจเชคจนแนใจวาไมมส�งตกคาง กอนดาเนนการผลตหรอแปรรปผลตภณฑอนทรย และทาบนทกการทาความสะอาด ใหทาง มกท.สามารถ

ตรวจสอบได

4.3.11 การทาความสะอาดภาชนะ เคร�องมอ อปกรณสาหรบการแปรรป และสถานท� อนญาตใหใชสารทาความสะอาดท�ระบอยในรายการภาคผนวก 1 (สวนท� 4)

4.4 การเกบรกษาผลตผลและผลตภณฑ มาตรฐาน

4.4.1 สถานท�เกบรกษาผลตผลและผลตภณฑอนทรยทกแหงตองไดรบการตรวจสอบจาก มกท. ในกรณสถานท�เกบอยภายนอกฟารมหรอสถานท�ประกอบการ ผผลตและผประกอบการตองแจงให มกท. ทราบ

4.4.2 ผลตผลและผลตภณฑอนทรยตองเกบแยกออกจากผลตผลและผลตภณฑเกษตรเคมหรอเกษตรท �วไปท�ไมไดรบการรบรองมาตรฐานฯ ใหชดเจน ไมปะปนกน เวนแตมการบรรจในบรรจภณฑท�มลกษณะสสนตางกนหรอมการตดปายแยกแยะไวชดเจน ซ�งรวมตลอดถงชวงระหวางการเคล�อนยายจนถงมอผบรโภค และการจดเกบผลตผลและผลตภณฑ

อนทรย จะตองมมาตรการปองกนการปนเป-อนจากสารตองหามไดตลอดเวลา

4.4.3 การเกบผลตผลเกษตรอนทรยท�จะนามาใชเปนวตถดบในการแปรรป ตองมปายระบวาเปนผลตผลเกษตรอนทรยอยาง

ชดเจนเสมอ ยกเวนกรณท�ในสถานท�เกบน -นมแตผลตผลเกษตรอนทรยท�ผานการรบรองจาก มกท. แลวท -งหมด

4.4.4 อนญาตใหเกบรกษาผลตผลและผลตภณฑในหองท�ควบคมบรรยากาศ โดยใชกาซคารบอนไดออกไซด กาซ

ไนโตรเจน หรอกาซออกซเจน

4.4.5 อนญาตใหใชวธการเกบรกษาผลตภณฑดวยการผนกสญญากาศ หรอใชกาซอบ คอ กาซคารบอนไดออกไซด

4.4.6 อนญาตใหเกบรกษาผลตภณฑดวยวธการทาความเยน และการแชแขง

4.4.7 ไมอนญาตใหใชสารเคมตอไปน-ในการรมควน เชน เอทลนออกไซด, เมทลโบรไมด, อลมเนยมฟอสไฟด และ

ผลตภณฑท�ไมอยในภาคผนวก 2

4.4.8 การจดการแมลงศตรและสตวพาหะนาโรคในสถานท�แปรรป และโรงเกบ มหลกเกณฑในการจดการตามลาดบข -นดงน- 4.4.8.1 ผประกอบการตองพยายามหาวธการปองกนกอน เชน การทาความสะอาดโรงเกบ การกาจดแหลงท�อย

อาศยของศตรในโรงเกบ ฯลฯ

4.4.8.2 อนญาตใหใชวธกล วธการทางกายภาพ วธทางชวภาพ และผลตภณฑเฉพาะท�ระบไวในดชนภาคผนวก 1

(สวนท� 3)

4.4.8.3 ผลตภณฑท�ไมไดระบไวในภาคผนวก 1 (สวนท� 3) อาจอนญาตใหใชได เม�อไดรบการตรวจสอบจาก มกท.

ตามแนวทางการประเมนปจจยการผลตในภาคผนวก 4 โดยผประกอบการจะตองแจงให มกท. ทราบ

ลวงหนากอนการใชผลตภณฑดงกลาว


4.4.8.4 ในกรณท�มความจาเปนตองใชสารเคมกาจดศตรในสถานท�แปรรป และ โรงเกบ ผประกอบการตองแจง

ชนดสารเคมท�ใช และแผนการใช ใหมกท.อนมตกอน

การใชสารเคมท�ไดรบการอนมตผประกอบการตองนาผลตภณฑอนทรยออกจากโรงเกบใหหมดกอนการ

ฉดพน และจะนากลบเขามาใหมไดเม�อมการตรวจเชกจนแนใจวาไมมสารดงกลาวตกคางมาปนเป-อนกบผลตภณฑอนทรยได รวมท -งตองทาบนทกทกคร -งท�ใช

ในกรณท มขอสงสยวาอาจมการปนเป�อน มกท. อาจกาหนดใหมการตรวจสารตกคางในผลตภณฑ

ได โดยผประกอบการจะตองรบผดชอบคาใชจายท เกดข�น

4.5 การบรรจภณฑ แนวทางปฏบต

• ผผลตและผประกอบการควรมนโยบายท�มผลตอการลดปรมาณขยะท�เกดจากบรรจภณฑ


4.5.1 บรรจภณฑท�ใชใสผลผลตเกษตรอนทรยท�มาจากฟารม ตองไมเคยใชบรรจสารเคม ป ยเคม หรอส�งท�เปนพษมากอน

4.5.2 บรรจภณฑท�นามาใช ตองไมผานการอบดวยสารฆาเช-อราหรอสารเคมอ�นๆ

4.5.3 บรรจภณฑท�นามาใสผลตภณฑสาเรจท�ไดจากการแปรรป ตองสะอาด ไมเคยใชใสอาหารหรอวสดอ�นมากอน เวนแตภาชนะบรรจท�เปนแกว

4.5.4 ควรใชบรรจภณฑท�กอใหเกดมลพษตอส�งแวดลอมนอยท�สด โดยควรเลอกใชบรรจภณฑท�สามารถนากลบมาใชใหม หรอนาไปผลตซ-าใหมได เชน การใชวสดจากกระดาษรไซเคล วสดท�ยอยสลายไดงาย เปนตน

4.5.5 ไมควรใชบรรจภณฑหลายช -นเกนความจาเปน

4.5.6 ไมอนญาตใหใชโฟมเปนบรรจภณฑ

4.6 การขนสง มาตรฐาน

4.6.1 การขนสงผลตภณฑอนทรยจะตองไมปนเป-อนหรอปะปนกบสนคาท �วไป ท -งน- หากไมสามารถหลกเล�ยงการขนสงรวมกบสนคาท �วไปได ผลตภณฑอนทรยจะตองมการตดฉลากไวชดเจน และมภาชนะบรรจท�สามารถปองกนการปนเป-อนได โดยผผลตและผประกอบการตองเปนผรบผดชอบดแลใหผทาการขนสงผลตภณฑอนทรยดาเนนการใหปราศจาก

การปนเป-อนทกข -นตอน


5. ปจจยการผลตเพ�อการคา

มาตรฐานน�เปนมาตรฐานท ใชในการรบรองปจจยการผลตเพ อการคาท ผประกอบการปจจยการผลตนามาสมครขอรบ

รองกบ มกท. โดยตรงเทาน �น มไดนามาใชในการรบรองฟารมของเกษตรกร หรอพจารณาปจจยการผลตท เกษตรกรใชในฟารม


5.1 กระบวนการผลตปจจยการผลต จะตองเปนไปตามมาตรฐาน มกท. ขอ 4.3.1

5.2 สวนประกอบและกระบวนการผลตหรอไดมาซ�งปจจยการผลตเปนไปตามมาตรฐาน มกท. หรอแนวทางการประเมน

ปจจยการผลตสาหรบเกษตรอนทรยในภาคผนวก 4 และแนวทางการประเมนสารปรงแตงและสารชวยแปรรปผลตภณฑ

อนทรยในภาคผนวก 5

5.3 ในกรณท�มความเส�ยงท�จะมโลหะหนกเจอปน ผประกอบการปจจยการผลตตองแสดงผลการวเคราะหโลหะหนกใน

ผลตภณฑดงกลาวมาให มกท. พจารณา โดย มกท. อาจไมรบรองปจจยการผลตท�จะกอใหเกดปรมาณโลหะหนกสะสมมากเกนกวาท�ยอมรบได (ดภาคผนวก 6) ท -งน-พจารณาจากปรมาณและความถ�ท�ผประกอบการแนะนาใหใช

5.4 ผผประกอบการปจจยการผลตตองมขอมลท�ชดเจนเก�ยวกบคณประโยชนและประสทธภาพในการนาปจจยการผลตน -นไปใช และให มกท. ตรวจสอบได

5.5 ผประกอบการจะตองจดทาระบบเอกสาร ตามแนวทางท�ระบไวในมาตรฐาน มกท.ขอ 4.1.6, 4.1.7 และ 4.1.8

5.6 ปจจยการผลตท�ผานการรบรองจากมกท. ตองระบสวนประกอบของปจจยการผลตน -นไวในฉลาก รวมท -งระบเง�อนไขและขอจากดในการใชปจจยการผลตดงกลาวใหชดเจนดวย

5.7 ฉลากปจจยการผลต จะตองเปนไปตามมาตรฐาน มกท.ขอ 7 - ฉลากและการใชตรา


6. ความเปนธรรมในสงคม


6.1 ผผลต/ผประกอบการท�มการจางแรงงานประจาต -งแต 10 คนข-นไป ตองมนโยบายเก�ยวกบความเปนธรรมในสงคมท�ชดเจนและสามารถตรวจสอบไดและใหเปนท�รบทราบของลกจางดวย

6.2 การจางแรงงานตองไมมการบงคบแรงงาน

6.3 ผผลต/ผประกอบการตองเปดโอกาสใหลกจางแสดงความคดเหนในการปรบปรงสวสดการการทางานของตนเอง

6.4 ลกจางและผรบชวงการผลตท�ทางานในลกษณะหรอตาแหนงเดยวกนตองไดรบโอกาสและการปฏบตท�เทาเทยมกน 6.5 ลกจางตองไดรบคาตอบแทนและสวสดการท�สอดคลองกบการดาเนนชวตข -นพ-นฐานในทองถ�นน -น

6.6 ในกรณท�มการจางแรงงานเดกและเยาวชน ผผลต/ผประกอบการตองเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนไดรบการศกษาข -นพ-นฐาน หรอมโอกาสไดรบการเรยนรหรอการฝกอบรมเพ�อพฒนาตนเอง

6.7 มกท. จะไมรบรองผลตผลหรอผลตภณฑท�ผลตจากการประกอบการท�มการละเมดสทธมนษยชน และแสดงใหเหนถงความไมเปนธรรมโดยเจตนาอยางชดเจน


7. ฉลากและการใชตรา มกท.


7.1 ผลตผลเกษตรอนทรยท�ผานการรบรองจากมกท. จะมสทธ 9ใชขอความ “ผลตภณฑอนทรย” หรอ "Organic product" และ

ใสตรา มกท.บนผลตผลและ/หรอบรรจภณฑ ได

7.2 ผลตผลท�ยงไมผานการแปรรป จะมสทธ 9ใชขอความ “ผลตภณฑอนทรย” หรอ "Organic product" และใชตรา มกท. ได

ตอเม�อผลตผลท -งหมดท�อยในภาชนะ บรรจภณฑ หรอกระสอบ ไดรบการรบรองมาตรฐานจาก มกท.แลวเทาน -น

7.3 ผลตผลและผลตภณฑท�ผานการตรวจสอบและรบรองมาตรฐานจาก มกท. และมสทธ 9ใชตรา มกท. ไดในกรณ

7.3.1 ผลตภณฑท�มสดสวนอนทรยไมต�ากวา 95% ท -งน-ไมรวมน-าและเกลอ

7.3.2 ผลตภณฑท�มสดสวนอนทรยไมต�ากวา 70% ท -งน-ไมรวมน-าและเกลอ

7.4 ผลตภณฑท�มสดสวนอนทรยไมต�ากวา 95% จะมสทธ 9ใชขอความ “ผลตภณฑอนทรย” หรอ "Organic product" และใส

ตรา มกท. บนบรรจภณฑ

7.5 ผลตภณฑท�มสดสวนอนทรยไมต�ากวา 70% จะไมเรยกวาเปน “ผลตภณฑอนทรย" แตมสทธ 9อางวาเปนผลตภณฑท�ผลตจากวตถดบอนทรย และใสตรา มกท. บนฉลากได โดยตองระบสวนผสมผลตผลเกษตรอนทรยเปนรอยละไวใกลกบ

ตรา มกท. เชน “82% วตถดบอนทรย” หรอ “82% organic materials”

7.6 ผลตผลและผลตภณฑอนทรยท�ผานการตรวจสอบและรบรองมาตรฐานจาก มกท. แตไมมสทธ 9ใชตรา มกท. ไดแก

7.6.1 ผลตผลท�อยในระยะปรบเปล�ยน 7.6.2 ผลตภณฑท�มสดสวนอนทรยต�ากวา 70% ท -งน-ไมรวมน-าและเกลอ

7.7 ผลตภณฑท�มสดสวนอนทรยต�ากวา 70% จะไมเรยกวาเปน “ผลตภณฑอนทรย" และไมสามารถไดรบการรบรองจาก

มกท. หรอใชตรามกท.ได แต มกท. อาจอนญาตใหอางวามสวนผสมของผลตผลเกษตรอนทรยท�ผานการรบรองจาก มกท. ในรายการสวนประกอบบนฉลากได โดยตองระบสวนผสมอนทรยเปนรอยละใหชดเจน ท -งน-ผลตภณฑดงกลาวตองผานการตรวจสอบปรมาณสวนผสมผลตผลอนทรยท�นามาใชในการแปรรปจาก มกท. กอน

7.8 หามใชตรา มกท. หรอช�อ มกท. เปนย�หอของผลตภณฑ ตรา มกท. จะตองไมดโดดเดนเกนกวาย�หอผลตภณฑ โดยตวอกษรบงบอกการรบรองมาตรฐาน และสญลกษณ มกท. ตองมขนาดไมเกน 3/4 ของขนาดย�หอผลตภณฑ

7.9 ปจจยการผลตท�ผานการรบรองจาก มกท. ตองใชตราสญลกษณ มกท. สาหรบปจจยการผลตโดยเฉพาะ

7.10 ฉลากบนผลตภณฑ ตองมช�อผผลตหรอผประกอบการท�ไดรบการรบรองจาก มกท. และสถานท�ตดตอ ตดอยดวยเสมอ

สาหรบผลตภณฑแปรรป ตองระบวนท�ผลต และ/หรอวนท�หมดอาย และปรมาณบรรจ บนฉลากดวย

7.11 ในกรณท�ผลตภณฑแปรรปท�มสวนผสมหลายชนดเปนสวนประกอบ ใหระบสวนผสมเปนรอยละของน-าหนกเรยงตามสดสวนใหครบถวน และระบใหชดเจนวาสวนผสมใดเปน "อนทรย"

7.12 ฉลากบนผลตผลหรอผลตภณฑ ท�จดสงและ/หรอจาหนายเปนลอทใหญหรอคาสง ไปยงลกคาซ�งอาจเปน โรงงานแปรรป ผประกอบการบรรจและจาหนาย เปนตน จะตองระบ ช�อผผลตหรอผประกอบการท�ไดรบการรบรองจาก มกท. รหส

งวดการผลต( lot no.) สถานะการรบรองของผลตผลหรอผลตภณฑ และ/หรอสถานท�ตดตอ บนฉลากดวย

7.13 หามใชตรา มกท. ไปในทางท�แอบอางวาผลตภณฑอนทรยท�ไดรบการรบรองจาก มกท. เปน "ผลตภณฑปลอดจเอมโอ"

(GE หรอ GM free) ท -งน-เพ�อปองกนการเขาใจผด คดวาเปนการรบรองวาตวผลตภณฑน-ปราศจากจเอมโอ

7.14 ผผลตและผประกอบการท�ทา ”สญญาการใชตรา” กบ มกท.แลวเทาน -น จงมสทธ 9ใชขอความ “ผลตภณฑอนทรย” หรอ

“Organic Product” และใส ตรา มกท. บนฉลาก

7.15 กอนท�จะมการจดพมพฉลากหรอบรรจภณฑท�มตรา มกท. หรอช�อ มกท. ตดอย ผผลตและ/หรอผประกอบการตองแจง

ให มกท. ทราบ และสงสาเนาตนแบบฉลากและบรรจภณฑท�แสดงใหเหนขนาดและตาแหนงของตรา มกท. ให มกท.

ตรวจสอบความถกตองกอนทกคร -ง


8. การเพาะเล�ยงสตวน�าอนทรย

ขอบเขต

มาตรฐานการเพาะเล-ยงสตวน-าอนทรยครอบคลมสตวน-าชนดตางๆ ท -งในน-าจด น-ากรอย และน-าเคม และท -งท�เปนสตวกนพช สตวกนเน-อ และสตวท�กนท -งพชและเน-อ การเพาะเล-ยงสตวน-าอนทรยสามารถทาไดท -งในระบบเปด หรอในแหลง

น-าท�มน-าไหลเวยนตามธรรมชาต เชน การเล-ยงในกระชง เปนตน และในระบบปด เชน บอดน บอปน เปนตน มาตรฐานน-ไมรวมถงการจบสตวน-าจากแหลงน-าธรรมชาต และสตวน-าท�วายอยางอสระอยในแหลงน-าธรรมชาต ท�ไมสามารถตรวจสอบตามหลกการผลตแบบอนทรยได

มาตรฐานทวไปสาหรบการเพาะเล�ยงสตวน�าอนทรย 8.1 การปรบเปล �ยนเปนการเพาะเล)ยงแบบอนทรย หลกการ

• การปรบเปล�ยนระบบการบรหารจดการฟารมเขาสระบบเกษตรอนทรย เปนการเพาะเล-ยงสตวน-าอยางย �งยน และม

มาตรการในการอนรกษและฟ-นฟส�งแวดลอม


8.1.1 การเร�มตนระยะปรบเปล�ยน ใหเร�มนบจากวนท�สมครขอการรบรอง และเปนวนเร�มปฏบตตามมาตรฐาน มกท.

8.1.2 ชวงระยะปรบเปล�ยน ใชเวลาไมนอยกวาวงจรการเล-ยงแบบอนทรย 1 รน หรอ 1 ป ในกรณท�วงจรการเล-ยงนานกวา 1

ป

8.1.3 ในกรณบอเพาะเล-ยงสตวน-าไมสามารถถายน-าออกจากบอและทาความสะอาดกอนท�จะเปล�ยนมาเพาะเล-ยงสตวน-าอนทรยได บอดงกลาวตองมระยะปรบเปล�ยนเปนเวลา 2 ป

8.1.4 การปรบเปล�ยนมาทาสตวน-าอนทรยตองพจารณาถงผลกระทบตอส�งแวดลอมในพ-นท� ประวตการใชพ-นท�ท�ผานมาวามปญหาในการจดการของเสย ตะกอนดน และคณภาพน-าหรอไม ท -งน- มกท.ขอสงวนสทธ 9ในการพจารณารบรองพ-นท�ดงกลาว รวมถงการลดและการขยายระยะเวลาในการปรบเปล�ยน เปนกรณไป

8.1.5 ฟารมท�ไดรบการรบรองเปนเกษตรอนทรยแลว ตองไมเปล�ยนจากเกษตรอนทรยเปนเกษตรเคมกลบไปกลบมา ท -งน- มกท. อาจไมพจารณารบรองฟารมใหมให หากฟารมเดมมการเปล�ยนกลบมาผลตแบบเกษตรเคมโดยไมมเหตผลอน

สมควร

8.2 การปรบเปล �ยนฟารมบางสวนและการผลตคขนาน 8.2.1 ในกรณท�ผผลตยงไมสามารถปรบเปล�ยนพ-นท�การผลตสตวน-าในครอบครองท -งหมดใหเปนอนทรยได ระบบการผลต

แบบอนทรยกบระบบการผลตแบบเคมตองแยกกน โดยมพ-นท�การผลตและระบบน-าท�แยกกนอยางชดเจน และสามารถปองกนไมใหการผลตจากระบบเคมมาปนเป-อนการผลตในระบบอนทรยได รวมท -งตองมระบบการจดการ และระบบเอกสารและบญชฟารมท�แยกกน และพ-นท�การผลตสตวน-าท�อยครอบครองของผผลตท -งหมดตองไดรบการตรวจสอบจาก มกท.

8.2.2 สตวน-าท�เล-ยงในระบบเคม/ท �วไป ตองเปนคนละชนดกบท�เล-ยงในระบบอนทรยและตองการจาหนายเปนผลตภณฑ

อนทรยท�ไดรบการรบรองจาก มกท. โดยสามารถแยกความแตกตางไดโดยงาย

8.2.3 มกท. อาจอนญาตใหทาการผลตคขนานสตวน-าชนดเดยวกนระหวางอนทรยและเคม/ท �วไปได แตระยะเวลาในการเพาะเล-ยงสตวน-าตองแตกตางกน โดยการเวนระยะหางการปลอยลกพนธสตวน-าใหสามารถแยกชวงเวลาการจบออกจากกนไดอยางชดเจน ท -งน- มกท. อาจกาหนดเง�อนไขอ�นเพ�มเตมใหผผลตปฏบตและมการไปตรวจสอบเพ�มเตม และ มกท. ขอสงวนสทธ 9ในการพจารณารบรองเปนกรณไป

8.2.4 ผผลตตองมแผนในการปรบเปล�ยนพ-นท�การผลตสตวน-าในครอบครองท -งหมดใหเปนเกษตรอนทรยภายใน 5 ป

8.3 สถานท �เพาะเล)ยงสตวน) า หลกการ


• ตองเปนสถานท�ท�เหมาะสมกบการเพาะเล-ยงสตวน-าน -น และไมเปนสถานท�ท�มความออนไหวทางนเวศวทยา รวมท -งเปนพ-นท�ท�หางจากแหลงมลพษท�จะเปนอนตรายตอสตวน-าและผบรโภค


8.3.1 พ-นท�การผลตสตวน-าอนทรยตองมคนก -นบอท�สามารถปองกนการปนเป-อนของสารเคมจากฟารมท �วไปได 8.3.2 ฟารมสตวน-าอนทรยตองแยกจากฟารมสตวน-าท �วไป และมระบบน-าแยกจากกนอยางชดเจน

8.3.3 ระบบการเพาะเล-ยงสตวน-าอนทรย ตองไมกอผลกระทบทางดานส�งแวดลอมและสงคมตอพ-นท�ขางเคยงและแหลงน-าโดยรอบ ในกรณท�ฟารมเพาะเล-ยงสตวน-าท�ตองการขอรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยเปนฟารมขนาดใหญหรอต -งอยในสถานท�ท�อาจมผลกระทบตอชมชนในพ-นท� ฟารมดงกลาวตองไดรบการประเมนดานส�งแวดลอม (Environmental

assessment) จากหนวยงานท�เก�ยวของหรอองคกรท�ไดรบอนญาต และสงรายงานการประเมนดานส�งแวดลอมให

มกท.พจารณากอนท�จะทาการรบรอง ในกรณท�ฟารมดงกลาวเคยไดรบการประเมนท�เทยบเทามากอน รายงานดงกลาวสามารถนามาใชในการพจารณาได

8.3.4 พ-นท�ท�ทาการเพาะเล-ยงสตวน-าอนทรยตองต -งอยในบรเวณท�สามารถควบคมการไหลของน-าและคณภาพน-าได 8.3.5 ในกรณท�ทาการเพาะเล-ยงสตวน-าอนทรยในแหลงน-าธรรมชาต ฟารมเพาะเล-ยงดงกลาวตองต -งอยในบรเวณท�มอตรา

การไหลของน-าและการแลกเปล�ยนน-าท�สามารถชวยลดปญหาการสะสมของของเสยจากการเพาะเล-ยงท�ทองน-าและแหลงน-ารอบฟารมได

8.3.6 ในกรณท�มความเส�ยงตอการปนเป-อนจากแหลงมลพษ ผผลตตองยอมให มกท. นาตวอยางน-า ดน หรอผลตผลไปตรวจวเคราะหในหองปฏบตการ เพ�อตรวจสอบหาการปนเป-อน โดยผผลตตองรบผดชอบคาใชจายในการตรวจ

8.4 การจดการฟารมโดยรวม หลกการ

• ระบบการเพาะเล-ยงตองพจารณาถงความตองการดานพฤตกรรมและวถชวตของสตวน-าน -น แนวทางการจดการฟารม

จะตองใหความสาคญกบการสรางความแขงแรงและสขอนามยท�ดของสตวน-า • ระบบการเพาะเล-ยงตองไมสรางผลกระทบตอส�งแวดลอม รวมท -งหลกเล�ยงในการทาอนตรายตอส�งมชวตท�อยบรเวณ

ใกลเคยง รวมท -งสตวท�กนสตวน-าน -นเปนอาหาร • ผผลตตองพฒนาระบบการเล-ยงสตวน-าอยางย �งยน โดยทาการผลตในพ-นท�เดมอยางตอเน�อง และตองจดทาแผนการ

จดการฟารมและส�งแวดลอมอยางย �งยนตามรายละเอยดท�กาหนดไวในมาตรฐานน- ในกรณท�ในพ-นท�มผผลตหลายรายรวมกลมกนเพ�อผลตสตวน-าอนทรย ผผลตในกลมตองจดทาแผนการจดการฟารมอยางย �งยนรวมกนใหเปนนโยบายของกลม


8.4.1 ผท�รบผดชอบในการเพาะเล-ยงสตวน-าในฟารมตองมความรพ-นฐานและทกษะในการดแลสตวน-าใหมสขอนามยท�ดและอยในสภาพท�เหมาะสมกบธรรมชาตของสตวน-าชนดน -น

8.4.2 ผผลตตองจดทาบนทกการทาฟารม ท�แสดงใหเหนท�มาของพนธสตว, วนท�ซ-อหรอนาเขามาในฟารมและระยะ

ปรบเปล�ยนของสตวท�เขามาในฟารม, การเพาะฟกและอนบาลลกพนธ, วนท�ปลอยลกพนธ, ชนดและปรมาณอาหาร

และปจจยการผลตท�ใช, มาตรการปองกนและการรกษาโรค, การหลดรอดของสตวน-าท�เล-ยง, วนท�จบและปรมาณท�จบได, การขนสงและลอตท�สง, การขายและผรบซ-อ

8.4.3 ผผลตตองพฒนาระบบการผลตแบบผสมผสาน โดยควรมการเล-ยงสตวอ�นหรอปลกพชสลบหรอรวมกบการเล-ยงสตว

น-าท�ขอรบรอง เพ�อใหเกดประโยชนเก-อกลกน หรอเพ�อใหเกดหวงโซอาหารภายในบอ 8.4.4 จานวนลกสตวน-าท�ปลอยตองไมหนาแนนจนทาใหสตวน -นเกดความเครยด โดยข-นกบชนดของสตวน-าท�เล-ยง 8.4.5 ผผลตตองรกษาความหลากหลายทางชวภาพภายในฟารม โดยพยายามรกษาและฟ-นฟพ-นท�อนรกษใหเปนท�อยอาศย

ของพชและสตวเอาไวอยางนอย 5% ของพ-นท�ฟารม ตามมาตรฐานขอ 1.2.1


8.4.6 ผผลตตองมมาตรการอนรกษพลงงานภายในฟารม เชน การใชประโยชนจากน-าข-นน-าลงตามธรรมชาตเพ�อลดการใชเคร�องสบน-า, การใชพลงงานทดแทนกบเคร�องเตมอากาศ ฯลฯ และตองมมาตรการลดขยะภายในฟารมดวยการนาวสดกลบมาใชใหม และการใชวสดท�มาจากการรไซเคล

8.4.7 ผผลตตองมมาตรการในการปองกนไมใหสตวน-าท�ทาการเพาะเล-ยงหลดรอดออกจากฟารม ในกรณท�พบการหลดรอด ผผลตตองมมาตรการในการลดผลกระทบตอระบบนเวศภายนอก เชน การจบกลบมา และตองจดบนทกไวเพ�อให มกท.ตรวจสอบ

8.4.8 ผผลตอาจใชกบดก ตาขาย หรอเคร�องมออ�นๆ ในการปองกนไมใหสตวท�อาศยอยในทองถ�น เชน นก หรอสตวอ�น เขามาทาอนตรายสตวน-าท�เล-ยง แตเคร�องมอหรอมาตรการดงกลาวตองไมทาใหสตวน -นไดรบอนตราย

8.4.9 ผผลตตองดแลรกษาคณภาพน-า เชน คาความเคม (salinity) คา (pH) อณหภม คาความเปนดาง (alkalinity) ฯลฯ

รวมท -งสภาพการไหลของน-า ใหเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของสตวน-า 8.4.10 สภาพแสงสวางตองเหมาะกบความตองการของสตวน-า ถาพสจนแลววาจาเปนตองใชแสงไฟเพ�อชวยยดระยะเวลา

การไดรบแสงสวางจากธรรมชาต ระยะเวลาไดรบแสงสวางตองไมเกน 16 ช �วโมงตอวน และตองหามาตรการไมใหเกด

การเปล�ยนแปลงความเขมของแสงอยางฉบพลน 8.4.11 เคร�องมอ อปกรณการเพาะเล-ยง และวสดท�นามาใชในฟารม เชน โลหะท�ใชทาเคร�องมอ สทาวสด เปนตน ตองไมม

สารท�อาจกออนตราย เชน โลหะหนก ท�อาจสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมและสขภาพของสตวน-า อปกรณการเพาะเล-ยง เชน กระชง ตองไดรบการออกแบบใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมโดยรวม

8.4.12 ไมอนญาตใหทาการเพาะเล-ยงสตวน-าในระบบหมนเวยนน-าแบบปด ถาการเพาะเล-ยงดงกลาวเปนระบบท�ตองพ�งพาแตปจจยการผลตจากภายนอกและใชพลงงานสงในเพาะเล-ยง เชน ระบบการผลตในบอหรอในถงปด ยกเวน การ

เพาะเล-ยงในโรงเพาะฟกและบออนบาล 8.4.13 ไมอนญาตใหเปดเคร�องเตมอากาศตลอดเวลาเพ�อเพ�มปรมาณสตวน-าและผลผลต ในกรณท�จาเปนตองใชเคร�องเตม

อากาศ ผผลตตองหาวธใชพลงงานอยางประหยดหรอเลอกใชพลงทดแทนจากธรรมชาตในการเดนเคร�อง 8.4.14 ผผลตตองมมาตรการในการจดการคณภาพน-าท-งจากฟารม เพ�อไมใหธาตอาหารท�เหลอตกคางจากการเล-ยงสงผล

กระทบตอแหลงน-าและส�งแวดลอมภายนอก รวมท -งตองมมาตรการในการจดการใหมอาหารและของเสยนอยท�สด

8.4.15 ผผลตตองมมาตรการปองกนไมใหส�งขบถายในหองสวมปนเป-อนลงในบอพกน-าและบอผลตในฟารม

8.4.16 หามใชสารเคมกาจดแมลงศตรพชและวชพชภายในฟารม

8.4.17 อนญาตใหใชปจจยการผลตท�มอยในรายช�อในภาคผนวกท� 1 (สวนท� 1 และ 2) และ ในภาคผนวกท� 3 (สวนท� 1)

8.5 สขอนามยและสภาพความเปนอยของสตวน) า หลกการ

• วธการเพาะเล-ยงสตวน-าท�สรางสขอนามยท�ด จะทาใหสตวน-ามความแขงแรง มภมตานทานตอโรคและการตดเช-อตางๆ • การรกษาโรคและการบาดเจบของสตว จะตองเลอกวธการท�ดตอสขอนามย โดยพยายามเลอกใชวธธรรมชาต หรอสารท�ได

จากธรรมชาตกอนเปนสาคญ


8.5.1 ในการเพาะเล-ยงสตวน-าใหมสขภาพแขงแรง ผผลตตองใชมาตรการปองกนโรค เชน การปลอยลกพนธในปรมาณท�เหมาะสม การใชลกพนธสตวน-าท�ปลอดโรคหรอตานทานโรค และการควบคมคณภาพน-าใหเหมาะสมกบสตวน-าท�เล-ยงตลอดเวลา เปนตน และตองมการตรวจสขภาพสตวน-าเปนประจา

8.5.2 ผผลตตองทาความสะอาดสถานท�เพาะเล-ยงและฆาเช-ออปกรณท�ใชในฟารมอยางถกตอง และตองกาจดแหลงเพาะเช-อโรค เชน ซากสตวท�ตายแลว ฯลฯ ออกจากฟารมในทนท เพ�อปองกนการตดเช-อไปสสตวน-าท�เล-ยง อนญาตใหใช

ผลตภณฑจากจลนทรยเพ�อเสรมสรางใหสตวน-ามสขภาพแขงแรงข-น แตตองไมเปนจลนทรยท�ไดมาจากกระบวนการ

พนธวศวกรรม

8.5.3 อนญาตใหใชวธการทางชวภาพในการควบคมปรสตภายนอก เชน การใชปลาพยาบาล

8.5.4 อนญาตใหใชพชสมนไพรและสารสกดจากพชในการรกษาสตว แตตองไมมผลทาใหสตวน-าสลบ 8.5.5 หามใชยาท�มาจากสารเคมสงเคราะห เพ�อการปองกนและรกษาโรคในการเพาะเล-ยงสตวน-า


8.5.6 อนญาตใหใชวธการและผลตภณฑท�กาหนดไวในภาคผนวก 3 สวนท� 1 ในการทาความสะอาดและฆาเช-อ รวมท -งปองกนและรกษาโรค

8.5.7 สตวน-าท�ตดโรคตองไดรบการรกษาในทนทเพ�อไมใหสตวทรมาน ในกรณท�มาตรการปองกนและวธการรกษาขางตนไมสามารถรกษาสตวได มกท. อาจอนญาตใหผผลตใชยารกษาโรคท�เปนสารเคมได แตใหใชเฉพาะกบสตวน-าท�มกระดกสนหลงเทาน -น โดยการรกษาตองอยภายใตคาแนะนาของนกวชาการประมงดานโรคสตวน-า และผผลตจะตอง

ไมจาหนายสตวน-าน -นเปนอนทรยเปนเวลาอยางนอย 2 เทาของระยะเวลาการปลอดสารเคมตกคาง (withdrawal

period) ท�กาหนดในคาแนะนาการใชยาดงกลาวหรอตามคาแนะนาของนกวชาการประมง และตองมการตรวจวาไมม

สารเคมตกคางและแจงให มกท. ทราบกอนท�จะขายสตวน-าน -นเปนอนทรย 8.5.8 อนญาตใหใชวธการรกษาดวยยาเคมตามท�กลาวในขอ 8.5.8 ได 2 คร -งตอป แตถาวงจรการผลตของสตวน-าชนดน -น

นอยกวา 1 ป อนญาตใหทาการรกษาไดเพยงคร -งเดยวเทาน -น และในกรณการรกษาโรคจากปรสต อนญาตใหทาการรกษาไดเพยงคร -งเดยวถาวงจรการผลตสตวน-าน -นนอยกวา 18 เดอน ในกรณท�มการรกษาดวยยาเคมเกนกวาจานวนคร -งท�กาหนด สตวน-าดงกลาวจะไมสามารถนามาขายเปนอนทรยได

8.5.9 ผผลตตองจดบนทกการรกษาโรคสตวน-าอยางตอเน�องและเปนปจจบน โดยระบช�อโรค สาเหต และการรกษา เชน

วนท�รกษา อตราการใชยา วธการ และความถ�ของวธการท�ใชรกษาตอจานวนสตวน-าท�เปนโรค และผผลตตองบนทกหมายเลขบอหรอลอตของสตวน-าท�ไดรบการรกษาไวใหชดเจนและสามารถตรวจสอบยอนกลบได

8.5.10 หามใชฮอรโมนสงเคราะห และสารกระตนการเจรญเตบโต ในการเพาะเล-ยงและขยายพนธ

8.6 พนธสตวน) าและการผสมพนธ หลกการ

• การเพาะเล-ยงควรเลอกพนธสตวน-าท�เปนพนธพ-นถ�น • การผสมพนธพอแมพนธควรเปนวธธรรมชาต และมการแทรกแซงจากมนษยนอยท�สด • พนธสตวน-าท�ใชในการเพาะเล-ยงควรเปนพนธท�ไดจากการเพาะเล-ยงแบบเกษตรอนทรย


8.6.1 สตวน-าท�เล-ยงควรเปนพนธท�มแหลงกาเนดในทองถ�น ในกรณท�เปนสตวน-าท�มาจากตางประเทศ ตองเปนพนธท�สามารถปรบตวใหเขากบสภาพในทองถ�นไดด และผผลตตองมมาตรการปองกนมใหสตวน-าดงกลาวหลดรอดจากแหลงเพาะเล-ยงออกไปนอกฟารม

8.6.2 ไขและลกพนธสตวน-าตองมาจากพอแมพนธอนทรย ในกรณท�ไมสามารถหาได อนญาตใหใชพอแมพนธท�จบจากแหลงน-าธรรมชาตหรอพอแมพนธจากการเพาะเล-ยงท �วไปมาใชได โดยพอแมพนธดงกลาวตองไดรบการเล-ยงแบบอนทรยอยางนอย 3 เดอน กอนท�จะนามาใชผสมพนธในโรงเพาะฟกแบบอนทรย

8.6.3 การเพาะเล-ยงในโรงเพาะฟกตองปฏบตตามหลกการแบบอนทรย ในกรณท�ไมสามารถหาลกพนธสตวน-าจากโรงเพาะฟกแบบอนทรยได อนโลมใหใชลกพนธสตวน-าท�มาจากแหลงท �วไปได แตสตวน-าดงกลาวตองไดรบการเพาะเล-ยงตามมาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. เปนระยะเวลาไมนอยกวา 2 ใน 3 ของระยะเวลาการเล-ยง จงจะสามารถขายเปน

อนทรยได

8.6.4 ผผลตตองพยายามพฒนาการเพาะพนธสตวน-าอนทรยเพ�อใชภายในฟารม และตองเปล�ยนมาใชลกพนธสตวน-าอนทรยท -งหมดภายในป 2558 ยกเวน ในกรณของสตวน-าบางชนดท�ยงมขอจากดในการพฒนาเทคนคการขยายพนธและการเพาะฟกแบบอนทรย มกท. อาจพจารณากาหนดระยะเวลาท�เหมาะสมในการปรบเปล�ยนมาใชลกพนธสตวน-าอนทรยของสตวน-าชนดน -น เม�อมการพฒนาเทคโนโลยท�สามารถผลตลกพนธอนทรยในทองถ�นได

8.6.5 หามใชพอแมและลกพนธสตวท�มาจากกระบวนการพนธวศวกรรม การเพ�มโครโมโซม (polyploidization), การทา

ลกผสมเทยม (artificial hybridization), การโคลนน�ง และการทาใหเปนเพศเดยว (เชน การแปลงเพศโดยใชฮอรโมน)

8.6.6 การขยายพนธตองเปนการผสมพนธและการวางไขตามวธธรรมชาต ไมอนญาตใหใชฮอรโมนหรอตดแตงรยางคเพ�อกระตนการวางไข

8.6.7 อนญาตใหมการใชเคร�องเพ�มหรอลดอณหภมน-าในการเพาะเล-ยง และแสงอตราไวโอเลตและโอโซนในการฆาเช-อ เฉพาะในโรงเพาะฟกและบออนบาลสตวน-า


8.6.8 ไมอนญาตใหจบพนธลกสตวน-าจากธรรมชาตมาเล-ยงในฟารมอนทรย ยกเวน ลกพนธสตวน-าท�เขามาตอนเปดใหน-าจากธรรมชาตไหลเขามาเพ�อเตมน-าในบอ

8.7 อาหาร หลกการ

• สตวน-าควรไดอาหารท�มความสมดลทางโภชนาการ ตามความตองการของสตวน-าน -นๆ • วตถดบท�เปนอาหารสตวน-าตองเปนอาหารท�ไมเหมาะสมตอการบรโภคของมนษย เพ�อไมใหเกดการแยงอาหารระหวาง

มนษยกบการเพาะเล-ยงสตวน-า • การใหอาหารสตวน-าตองคานงถงพฤตกรรมการกนของสตวน-าตามธรรมชาต และมการปองกนไมใหเกดผลกระทบตอ

ส�งแวดลอม


8.7.1 การเพาะเล-ยงสตวน-าท�กนอาหารจากแพลงกตอนในธรรมชาตเปนหลก ตองเล-ยงในบรเวณท�มอาหารธรรมชาตท�เพยงพอแกความตองการของสตวน-าน -น

8.7.2 ผผลตตองจดการบอเล-ยงใหเกดหวงโซอาหารตามธรรมชาต เชน แพลงกตอนพชและแพลงกตอนสตว เปนตน ใหแก

สตวน-า โดยปจจยการผลตตาง ๆ ท�นามาใชในการสรางอาหารธรรมชาตในบอตองเปนไปตามท�กาหนดไวในมาตรฐานสวนการผลตพช ดงระบไวในภาคผนวก 1 (สวนท� 1)

8.7.3 ในกรณท�อาหารธรรมชาตไมเพยงพอ ผผลตควรพยายามปลกพชอนทรยไวเปนอาหารสตวน-าภายในฟารม หรอ ปลกสาหรายในบอเล-ยง

8.7.4 ในการใหอาหารแกสตวน-า อาหารท�ใชตองมาจากสวนผสมท�ไดรบการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย 8.7.5 ในกรณท�ไมสามารถหาวตถดบอนทรยมาเปนสวนผสมในอาหารเน�องจากระบบเกษตรอนทรยในทองถ�นยงอยในชวง

เร�มตนและยงไมสามารถผลตวตถดบอนทรยไดเพยงพอ อนโลมใหใชวตถดบพชท�มาจากการเกษตรท �วไปหรอเกบจากธรรมชาตได แตตองไมเกน 15% ของน-าหนกแหง (โดยคานวณจากน-าหนกแหงของอาหารท -งป)

8.7.6 ในกรณสตวน-ากนเน-อ ท�จาเปนตองใชสวนผสมของอาหารท�มาจากสตวเพ�อเพ�มปรมาณโปรตน หามใชสตวน-าชนดเดยวกนมาเปนอาหาร และสวนประกอบจากสตวดงกลาวตองมาจากการเพาะเล-ยงสตวน-าอนทรย หรอถาไมม ใหใชปลาปนและน-ามนปลาท�ไดจากการแปรรปสตวน-าอนทรย

8.7.7 ในกรณท�ไมสามารถหาแหลงวตถดบจากสตวน-าอนทรยได อนญาตใหใชวตถดบจากสตวน-าท �วไป(ปลาปน น-ามนปลา

และสวนประกอบจากสตวน-าอ�นๆ) มาเปนสวนประกอบในการผลตอาหาร โดยสตวน-าดงกลาวตอง: • มาจากการประมงอยางย �งยนโดยไดรบการรบรองจากองคกรท�ไมมผลประโยชนเก�ยวของ หรอ

• มาจากผลพลอยไดจากการจบสตวน-าหรอโรงงานแปรรปสตวน-าเพ�อเปนอาหารมนษยและ

• ไมมการปนเป-อนโลหะหนกและสารตองหาม เกนกวาคากาหนดในภาคผนวก..8

8.7.8 ผผลตควรใชวตถดบท�มาจากพชเปนสวนประกอบในอาหารสตวน-า แตในกรณของสตวน-ากนเน-อ สวนประกอบท�เปนวตถดบจากพชตองไมเกน 60% เพ�อไมใหสตวมปญหาทางโภชนาการ

8.7.9 อนญาตใหใชวตถดบจากพช สตว และแรธาต ท�ระบในภาคผนวก 3 สวนท� 2 เปนสวนประกอบในอาหารสตว

8.7.10 อาหารสาเรจรปหรออาหารเมดท�นามาใชในฟารมตองไดรบการตรวจสอบหรอไดรบการรบรองจาก มกท.

8.7.11 หามใชวตถดบและผลตภณฑท�มาจากกระบวนการพนธวศวกรรมเปนสวนผสมในอาหาร

8.7.12 ไมอนญาตใหใชผลตภณฑท�เปนสารเคมและสารสงเคราะห เชน ยาปฏชวนะ สารเรงการเจรญเตบโต สารกระตนการกนอาหาร ฮอรโมน กรดอะมโน สารใหส (pigment) สารเหนยว (binder) สารกนบด แอนตออกซแดนท เปนสวนผสม

ในอาหาร และไมอนญาตใหใชกระบวนการสกดดวยตวทาละลาย (เชน เฮกเซน)

8.7.13 อนญาตใหใชสารปรงแตงและสารชวยแปรรป ท�ระบไวในภาคผนวก 3 สวนท� 2 ในอาหารสตว

8.7.14 อนญาตใหใชวตามน ธาตอาหารรอง และสารเสรม ท�มาจากแหลงธรรมชาตได ในกรณท�มปรมาณไมเพยงพอและไมไดคณภาพ มกท. อาจอนญาตใหใชวตามนและแรธาตเสรม ท�มาจากการสงเคราะหได


8.8 การจบ การทาใหตาย และการขนสงสตวน) า หลกการ

• ไมสรางความเครยด หรอทาใหสตวน-าบาดเจบ ขณะจบ คด และขนสง

• พยายามลดการทาใหสตวน-าเครยด หรอทรมานกอนท�จะตาย


8.8.1 ผผลตตองมเคร�องมอท�เหมาะสมในการจบและการคด โดยตองไมเปนอนตรายตอตวสตวหรอทาใหสตวเครยด และ

ตองไมมผลกระทบตอสภาพแวดลอม

8.8.2 หามใชสารเคมสงเคราะหทกชนดชวยในการจบ คดขนาด และการขนสง

8.8.3 ในกรณท�ตองมการคดแยกหรอคดขนาดสตวน-าท�ยงมชวตอยภายในฟารม ผผลตตองจดการใหมข -นตอนดงกลาวนอยท�สดและเรวท�สดเทาท�จะทาได เพ�อไมทาใหสตวไดรบบาดเจบโดยไมจาเปน

8.8.4 ผผลตตองมมาตรการในการขนยายสตวอยางมประสทธภาพ ถกสขลกษณะ และไมทาใหสตวเกดความเครยดหรอ

ไดรบบาดเจบ

8.8.5 วสดอปกรณและภาชนะท�ใชในระหวางการจบ การคด และการขนสงตองไมมสารเคมท�อาจเปนอนตรายตอสตวน-า และตองสามารถปองกนการปนเป-อนจากภายนอกได ถงหรอภาชนะท�ใชในการขนสงสตวน-าตองทาความสะอาดและฆาเช-อเปนอยางดกอนนาใช

8.8.6 ในการขนสงขณะสตวน-ามชวต ตองควบคมคณภาพน-าใหเหมาะสมตอสตวน-า ความหนาแนนของสตวน-าในภาชนะบรรจตองไมแออดจนเกนไป ระยะทางหรอระยะเวลาท�ขนสงไมควรนานเกนไป มมาตรการปองกนไมใหสตวน-าหลดหนระหวางขนสง และตองมผรบผดชอบดแลตลอดระยะเวลาท�ขนสง รวมท -งตองมบนทกการขนสงสตวน-าท�มรายละเอยดใหสามารถตรวจสอบได

8.8.7 ในกรณท�จาเปน อนญาตใหใชออกซเจนในขณะท�ทาการคดและการขนสงได 8.8.8 การทาใหสตวตาย ตองทาใหสตวตายในระยะเวลาส -นท�สดและใหสตวทรมานนอยท�สด ในกรณของสตวน-าท�มกระดก

สนหลง ผผลตตองทาใหสตวน-าสลบกอนตาย อปกรณและภาชนะท�ใชทาใหสลบตองมประสทธภาพด และ อปกรณและภาชนะท�ใชชาแหละ ตองมสภาพใชงานไดด สะอาด และมการตรวจสอบประสทธภาพอยางสม�าเสมอ

8.8.9 กรณท�มการใชสถานท� เคร�องมอ ภาชนะ และเคร�องจกร ในการจบและชาแหละสตวน-าอนทรยรวมกบท�ไมใชอนทรย ผผลตตองมมาตรการทาความสะอาดกอนท�จะเปล�ยนมาจดการกบสตวน-าอนทรย และตองมระบบการจดการและระบบเอกสารท�แยกออกจากกนไดอยางชดเจน

8.8.10 น-าแขงท�ใชในการจบและการขนสงสตวน-า ตองมความสะอาดตามมาตรฐานน-าด�ม

8.9 มาตรฐานทางสงคม 8.9.1 ผผลตตองเคารพสทธของคนในชมชนในการเขาไปใชประโยชนจากแหลงน-าหรอพ-นท�สาธารณะท�อยขางเคยงฟารม

ของตน

8.9.2 ผผลตตองจดท�พกและดแลความเปนอยของคนงานในฟารม ท -งคนงานประจาและคนงานช �วคราว และปฏบตตามมาตรฐานความเปนธรรมทางสงคม ของ มกท.

มาตรฐานเฉพาะสาหรบการเพาะเล�ยงสตวน�าอนทรย

8.10 มาตรฐานการเพาะเล)ยงกงอนทรย คาจากดความ

การเล�ยงกงแบบธรรมชาต (Extensive shrimp farming) หมายถง การเล-ยงกงภายใตการควบคมกระบวนการผลต โดยไมมการใหอาหาร

การเล�ยงกงแบบก�งธรรมชาต (Semi-extensive shrimp farming) หมายถง การเล-ยงกงภายใตการควบคมกระบวนการผลต ท�มการปลอยพนธกงเสรม โดยอาจมการใหอาหารหรอไมใหอาหารกได


การเล�ยงกงแบบพฒนา (Intensive shrimp farming) หมายถง การเล-ยงกงภายใตการควบคมกระบวนการผลต โดยมการ

ใหอาหารเปนประจา


8.10.1 สถานท �เพาะเล)ยงกงอนทรยและการอนรกษปาชายเลน 8.10.1.1 หามตดและทาลายปาชายเลนเพ�อกอสรางหรอขยายฟารมกงอนทรย

8.10.1.2 ฟารมท�ทากงอนทรยตองไมอยในเขตท�กฎหมายประกาศหามการเพาะเล-ยงกง หรอไมอยในพ-นท�อนรกษของชาตและของชมชนทองถ�น และตองมเอกสารสทธ 9ท�ถกตองตามกฎหมาย

8.10.1.3 พ-นท�ในความครอบครองท�มสภาพเปนปาชายเลน ผผลตตองมมาตรการอนรกษใหสภาพปามความสมบรณตลอดไป หรอหากพ-นท�ในครอบครองเคยมสภาพเปนปาชายเลน ผผลตตองดาเนนการปลกไมปา

ชายเลนเพ�ม เพ�อฟ-นฟระบบนเวศโดยรวม

8.10.1.4 ผผลตตองมมาตรการการอนรกษและฟ-นฟปาชายเลนท�อยบรเวณใกลเคยงฟารมของตนดวย

8.10.2 สถานท �เพาะเล)ยงกง 8.10.2.1 ระบบการผลตในฟารมกงอนทรยตองไมสรางผลกระทบตอส�งแวดลอมและทางสงคม

8.10.2.2 ผผลตตองมมาตรการปองกนไมใหพ-นท�การเกษตรขางเคยงไดรบผลกระทบจากน-าเคมท�ซมจากบอเล-ยงกงหรอการกระจายตวของเกลอ เชน การทารองระบายน-า การปลกพชทนเคม เปนตน

8.10.2.3 ผผลตตองมมาตรการปองกนไมใหน-าท-งจากบอกงมผลกระทบตอส�งแวดลอมรอบขาง โดยน-าท-งจากบอกง

ตองไดรบการบาบดกอนปลอยลงสแหลงน-าธรรมชาต

8.10.2.4 ตะกอนเลนจากบอกงอนทรยตองไดรบการจดการอยางเหมาะสม ไมใหมผลกระทบตอส�งแวดลอม โดยผผลตตองไมสบตะกอนเลนท-งลงแหลงน-าธรรมชาต

8.10.3 ระบบนเวศภายในฟารม 8.10.3.1 ผผลตตองรกษาความหลากหลายทางชวภาพภายในฟารม โดยพ-นท�คนขอบบออยางนอย 50% ตองมการ

ปลกพชทองถ�นท�เหมาะสม หรอปลอยใหพชข-นคลมตามธรรมชาต

8.10.4 การจดการฟารมกงโดยรวม 8.10.4.1 จานวนกงท�ปลอยตองไมหนาแนนจนทาใหกงเกดความเครยด โดยในการเล-ยงกงแบบพฒนา (intensive)

ผผลตตองควบคมไมใหมวลรวมของกงในบอมากเกนกวา 500 กก./ไร (300 กรมตอตารางเมตร) ตลอด

ระยะเวลาในการเล-ยง 8.10.4.2 ผผลตตองเตรยมบอเล-ยงกงใหมคณภาพน-า เชน คาความเคม (salinity) pH อณหภม คาความเปนดาง

(alkalinity) ฯลฯ ใหเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของกง

8.10.4.3 ผผลตตองพยายามปองกนไมใหสารอนตราย เชน น-ามนเคร�อง หรอน-ามนหลอล�น ท�ใชในเคร�องสบน-า หรอ ใบพดเคร�องตน-า ร �วไหลปนเป-อนคนขอบบอและลงไปภายในบอหรอรองน-า

8.10.4.4 ไมอนญาตใหใชพลาสตกรองพ-นบอ

8.10.4.5 ในกรณท�ตองการกาจดสตวท�เปนอนตรายตอกงภายในบอ เชน ปลา ควรใชอปกรณดกจบ เชน แหหรออวน แตในกรณท�ไมสามารถทาได อนญาตใหใชสารจากธรรมชาต เชน กากชา (tea seed cake หรอ

saponine) หรอ โลตBน (หางไหล) ได

8.10.4.6 ผผลตตองมมาตรการอนรกษน-า โดยตองพยายามหมนเวยนนาน-ากลบมาใชใหม การหมนเวยนน-ามาใชใหมตองผานการบาบดท�เหมาะสมในบอบาบด และพกในบอพกน-ากอนนาเขามาใชในบอกงอนทรย

8.10.4.7 ผผลตอาจใชเคร�องเตมอากาศไดเปนคร -งคราวหรอเฉพาะในชวงท�สภาพอากาศผดปกตจนมผลใหปรมาณออกซเจนในน-าลดนอยลง และตองมการบนทกการใชเคร�องเพ�อใหสามารถตรวจสอบได


8.10.5 คณภาพน)า 8.10.5.1 กรณท�ใชน-าจากแหลงน-าท�มความเส�ยงปนเป-อนสารเคมและโลหะหนก ตองมบอพกน-าท�มขนาดไมต�ากวา

1 ใน 3 ของพ-นท�รวมของฟารมเพ�อบาบดน-าน -นกอนนามาใชในฟารม และควรมการตรวจวเคราะหสารปนเป-อนดงกลาวกอนนามาใชดวย

8.10.5.2 ฟารมท�เพาะเล-ยงกงแบบธรรมชาตและแบบก�งธรรมชาตอาจไมจาเปนตองมบอพกน-าท-ง แตน-าท-งจากบอกงตองมคณภาพน-าตามมาตรฐานน-าท-งในภาคผนวก 9

8.10.5.3 ฟารมเล-ยงกงแบบพฒนาท�มการใหอาหารกงเปนประจา ตองมการพกน-าท-งและมวธการบาบดน-าท-งกอน

ปลอยลงสแหลงน-าสาธารณะ โดยน-าท-งจากบอกงตองมคณภาพน-าตามมาตรฐานน-าท-งในภาคผนวก 9

เพ�อใหม �นใจวาจะไมมผลกระทบตอส�งแวดลอม 8.10.5.4 ในกรณท�ผผลตยงไมไดปรบเปล�ยนทกฟารมเปนอนทรย บอท�ทาการผลตแบบเคม/ท �วไปตองปฏบตตาม

ขอกาหนดในการจดการน-าท-งและกากตะกอนเลนตามมาตรฐานเกษตรอนทรยดวย

8.10.6 พนธก งและการผสมพนธ 8.10.6.1 กงท�เล-ยงควรเปนพนธท�เกดทองถ�น ในกรณท�กงท�เล-ยงท�ไมใชพนธทองถ�นและตองนาพอแมพนธ เขามา

จากตางประเทศ ตองมใบรบรองจากกรมประมงวาไมมโรคตดตอ และตองมการวจยยนยนวาเปนพนธท�ไมมผลกระทบตอระบบนเวศในทองถ�น

8.10.6.2 พอแมพนธกงตองมาจากฟารมอนทรย ในกรณท�ไมสามารถหาได อนญาตใหผผลตใชพอแมพนธจาก

ฟารมท �วไปได แตผผลตตองมแผนในการเพาะเล-ยงพอแมพนธกงอนทรย

8.10.6.3 ในกรณท�ไมสามารถหาพอแมพนธจากฟารมเพาะเล-ยงได อนญาตใหผผลตใชพอแมพนธท�จบจากธรรมชาตได โดยการจบดงกลาวตองไมมผลกระทบตอความย �งยนของประชากรกงในธรรมชาต และผผลตตองมแผนในการเล-ยงพอแมพนธอนทรย

8.10.6.4 พนธกงท�ใชตองมาจากโรงเพาะฟกแบบอนทรย ในกรณท�ไมสามารถหาพนธกงอนทรยได และจาเปนตองใชพนธกงจากโรงเพาะฟกแบบท �วไป จะตองมหลกฐานยนยนวามาจากการเพาะฟกท�ไมใชสารเคม และยาท�กฎหมายไมอนญาตใหใช และกงตองไดรบการเพาะเล-ยงและใหอาหารตามมาตรฐานเกษตรอนทรยเปนระยะเวลาไมนอยกวา 2 ใน 3 ของระยะเวลาการเล-ยง จงจะสามารถขายเปนผลผลตอนทรยได

8.10.6.5 ไมอนญาตใหตดแตงรยางค เพ�อกระตนการวางไขของกงเพศเมย ยกเวน ในกรณของกงชนดท�ยงไมสามารถทาการขยายพนธไดอยางมประสทธภาพโดยไมตองอาศยการกระตน เชน กงกลาดา อาจอนโลม

ใหมการตดตาได โดยผผลตและโรงเพาะฟก หรอโดยความรวมมอกบโครงการเพาะพนธสตวน-าในทองถ�น (เชน กรมประมง หรอหนวยงานอ�น) ตองทาการเพาะเล-ยงพอแมพนธกงเพ�อใหเกดการผสมพนธและวางไขดวยวธธรรมชาต

8.10.6.6 ไมอนญาตใหจบพนธกงจากธรรมชาตมาเพาะเล-ยงในฟารมเล-ยงกงแบบพฒนา ยกเวน ในระบบการเพาะเล-ยงแบบธรรมชาตและแบบก�งธรรมชาตท�อาศยการเปดน-าจากแหลงน-าธรรมชาตใหเขามาใบบอ เพ�อใหพนธกงจากธรรมชาตเขามาอาศยและเตบโตภายในบอ

8.10.7 สขอนามยของกง 8.10.7.1 หามใชยารกษาโรคท�เปนสารเคมสงเคราะห และยาปฏชวนะ ในการเพาะเล-ยงกง 8.10.7.2 อนญาตใหใชวธการและผลตภณฑเฉพาะท�กาหนดไวในภาคผนวก 3 สวนท� 1 ในการปองกนและรกษา

โรค

8.10.7.3 ผผลตตองทาการตรวจสอบสขภาพและความแขงแรงของกงเปนประจา

8.10.7.4 หลงการจบกง ตองมระยะเวลาในการพกบอหรอตากบอ และไถพรวนตามความจาเปน

8.10.7.5 อนญาตใหใชปนเผาหรอปนโชยน-า ในการฆาเช-อในบอ และปรบปรงคณภาพน-าใหเหมาะสมสาหรบการ

เล-ยงกง

8.10.8 อาหารกง


8.10.8.1 ผผลตตองเตรยมการจดการบอใหเกดหวงโซอาหารตามธรรมชาตใหแกกง เชน แพลงกตอนพชและ

แพลงกตอนสตว เปนตน โดยปจจยการผลตตาง ๆ ท�นามาใชตองเปนไปตามท�กาหนดไวในมาตรฐานสวนการผลตพช ดงระบไวในภาคผนวก 1 (สวนท� 1) ท -งน-เพ�อลดปรมาณอาหารท�ตองใหเพ�ม

8.10.8.2 สวนประกอบและแหลงท�มาของอาหารกงตองไดรบการรบรองจาก มกท. และเปนไปตามมาตรฐานท� มกท. กาหนด ในขอ 8.7

8.10.8.3 อนญาตใหใชปลาปนและน-ามนปลาท�มาจากการประมงอยางย �งยน เปนสวนประกอบของอาหาร แตตอง

ไมเกน 10%

8.10.8.4 ในกรณท�มการใหอาหารเปนประจา ผผลตตองมวธการควบคมและตรวจสอบปรมาณอาหารท�ให เพ�อไมใหมอาหารเหลอมากจนทาใหเกดการสะสมของตะกอนเลนและมลพษ

8.10.8.5 ผผลตตองจดบนทกการใหอาหารกงเปนประจา เพ�อใหสามารถคานวณอตราแลกเน-อ (feed conversion

ratio (FCR) ได

8.10.8.6 หามใหใชเศษกงท�เปนของเหลอจากกระบวนการผลตท�ไมผานกระบวนการแปรรปดวยความรอนมาเปน

อาหารเล-ยงกง

8.10.9 การจบและการขนสงกง 8.10.9.1 หามใชโซเดยม เมตาไบซลไฟต ในการรกษาสเปลอกกง

8.10.9.2 น-าและน-าแขงท�ใช ตองไมมความเส�ยงในการปนเป-อนสารเคมหรอสารพษ และมคณภาพตามมาตรฐานน-าสาหรบบรโภค

8.10.9.3 ผผลตตองจดเตรยมน-าแขงในปรมาณท�เพยงพอสาหรบทาใหกงตายอยางรวดเรว กอนการคดและบรรจในถงน-าแขงเพ�อขนสง

8.10.9.4 อปกรณ เคร�องมอ วสด และบรรจภณฑท�ใชระหวางขนสงตองไมมสวนผสมของสารเคมซ�งกอใหเกดพษ

ตอตวกง และบรรจภณฑตองสามารถปองกนการปนเป-อนสารเคม/สารพษจากสภาวะภายนอกได

8.11 มาตรฐานการเพาะเล)ยงปลาน) าจด มาตรฐาน

8.11.1 การจดการฟารมโดยรวม 8.11.1.1 ไมอนญาตใหเล-ยงปลาในบอหรอถงท�ทาจากวสดสงเคราะห ผผลตอาจเล-ยงปลาในบอคอนกรตท�กนบอ

เปนดนได

8.11.2 อตราความหนาแนนในการปลอย 8.11.2.1 จานวนปลาท�ปลอยตองไมหนาแนนจนทาใหปลาเกดความเครยดและเกดการบาดเจบจากความหนาแนน

ภายในบอ ผผลตตองควบคมอตราความหนาแนนไมใหมากเกนไป โดยปลานล1,800 กก./ไร (1,125 กรม/

ตรม.) ปลาสลด 400 กก./ไร (250 กรม/ตรม.) ปลาสวาย 3,200 กก./ไร (2,000 กรม/ตรม.)

8.11.3 การควบคมคณภาพน) า 8.11.3.1 ผลตตองพยายามหมนเวยนน-ากลบมาใชใหมในฟารม ในกรณท�จาเปนตองปลอยน-าท-ง น-าท-งจากบอปลา

ตองมคณภาพน-าตามมาตรฐานน-าท-งในภาคผนวก 9

8.11.4 สขอนามยของปลา 8.11.4.1 อนญาตใหใชยาเคมไดในกรณท�จาเปนและตองไดรบการวนจฉยจากนกวชาการประมงกอน และปลารนน -น

จะไมสามารถขายเปนอนทรยได

8.11.5 อาหารปลา


8.11.5.1 สารบปลากนพช อนญาตใหใชปลาปนและน-ามนปลาท�มาจากการประมงอยางย �งยนเปนสวนประกอบของ

อาหารปลาได แตตองไมเกน 10%

9. รายการอาหารอนทรยในรานอาหาร

9.1 การรบรองรายการอาหารอนทรย


9.1.1 ผประกอบการรานอาหารสามารถสมครขอรบรองรายการอาหารท�ตองการปรงและจาหนายเปนรายการอาหารอนทรย เฉพาะรายการใดรายการหน�งได รายการอาหารท�ผานการรบรองจาก มกท.เทาน -น จง จะมสทธ 9ในการใชตรา มกท. หรอ

ช�อ มกท. กากบเฉพาะรายการอาหาร ท�ไดรบการรบรองน -นๆ

9.1.2 ผประกอบการตองมรายการอาหารอนทรยท�ไดรบการรบรองจาก มกท. จาหนายภายในรานทกวนหรอ อยางนอยวนละ

1 รายการ

9.1.3 ผประกอบการตองมมภาชนะสาหรบใชเตรยมอาหารอนทรย และมพ-นท�เตรยมอาหารอนทรยโดยเฉพาะ

9.1.4 ลกจาง หรอผมหนาท�เก�ยวของ ตองไดรบความรเก�ยวกบมาตรฐานเกษตรอนทรยท�เก�ยวของ และการรบรองของ มกท.

เปนอยางด

9.1.5 ในกรณท�รายการอาหารอนทรยท�ไดรบการรบรองจาก มกท. ไมเพยงพอสาหรบจาหนาย ผประกอบการตองแจงใหผเขา

มาใชบรการและ มกท. ทราบ

9.2 วตถดบและสวนผสม 9.2.1 รายการอาหารอนทรยท�ไดรบการรบรองจาก มกท. ตองมสวนผสมหลกเปนวตถดบท�ไดรบการรบรองมาตรฐาน

เกษตรอนทรย มกท. หรอเทยบเทา มทก. ยกเวน ในกรณท�ไมมวตถดบจากเกษตรอนทรย อาจอนญาตใหใชวตถดบจากเกษตรท �วไปท�ไมไดรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยมาเปนสวนผสมได แตตองมสดสวนวตถดบเกษตรอนทรยไมต�าวา 70% โดยน-าหนก ท -งน- ไมรวมน-าและเกลอ

9.2.2 ไมอนญาตใหใชวตถดบชนดเดยวกนท -งจากเกษตรอนทรยและเกษตรท �วไปท�ไมไดรบการรบรองฯ มาปรงรวมกนในรายการอาหารอนทรย

9.2.3 ไมอนญาตใหใชวตถดบ สวนผสม สารปรงแตง และสารชวยแปรรปท�มาจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

9.2.4 ในกรณท�มการเปล�ยนแปลงสวนผสมในรายการอาหาร เพ�มเตมชนด หรอลดชนดรายการอาหารท�ไดรบการรบรองจาก มกท. ผประกอบการจะตองแจงให มกท. ทราบโดยทนท

9.3 การใชตรา มกท. หรอช �อ มกท

9.3.1 ผประกอบการสามารถใชตรา มกท. หรอช�อ มกท. กากบเฉพาะรายการอาหารอนทรยท�ผานการรบรองจากมกท.

เทาน -น

9.3.2 ผประกอบการตองระบรายละเอยดสวนผสมอาหารใหชดเจนวาวตถดบใดไดรบการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย และ

สวนผสมใดท�ไมใชอนทรย โดยผปฏบตงานในรานอาหารตองสามารถอธบายใหลกคาเขาใจได

9.3.3 ผประกอบการตองแสดงใบประกาศนยบตรท�ไดรบการรบรองจาก มกท. ไวในบรเวณราน เพ�อใหผมาใชบรการทราบวามรายการอาหารใดท�ไดรบการรบรองเปนอนทรย

9.4 บรรจภณฑ 9.4.1 ในกรณท�ผประกอบการจาหนายอาหารอนทรยใหผบรโภคนากลบบาน บรรจภณฑท�ใชบรรจอาหารตองปฏบตตาม

มาตรฐาน มกท. ขอ 4.5

9.5 ระบบเอกสาร


9.5.1 ผประกอบการตองจดทาเอกสารท�แสดงใหเหนท�มาและปรมาณของวตถดบอนทรยท�ซ-อเขามาใชในการทาอาหาร และ

บนทกปรมาณท�ใชไปในการทาอาหารทกคร -ง เพ�อให มกท. สามารถตรวจสอบไดและเกบรกษาไวอยางนอย 1 ป

9.5.2 ผประกอบการตองมหลกฐานยนยนวาวตถดบท�นามาใชไดรบการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. หรอเทยบเทา

9.6 อ �น ๆ 9.6.1 ผประกอบการรานอาหารตองมวธจดการเศษอาหารท�ไมกอใหเกดมลพษตอส�งแวดลอม


ภาคผนวก 1 ปจจยการผลตท�อนญาตใหใชในการผลตอนทรย

สญลกษณและความหมาย

� ใหใชได หมายถง ปจจยการผลตท�อนญาตใหใชไดตามขอกาหนดของมาตรฐาน ! ใชอยางระมดระวง หมายถง ปจจยการผลตท�อนญาตใหใชได แตจะตองใชตามขอกาหนดอยางเครงครด และใชอยาง

ระมดระวง

สวนท � 1: ปจจยการผลตท �ใชเปนป ยและสารปรบปรงดน

รายการวสด รายละเอยด/ขอกาหนด

กระดกปน ! กระดกสตวหรอกระดกปลาบดละเอยด ใหธาตฟอสฟอรสและธาตไนโตรเจน

แกดนปลก มคณสมบตเปนดางเลกนอย ควรใชในปรมาณท�เหมาะสม โดยคานงถงสมดลของธาตอาหารในดน

กากน-าตาล � ใชในการหมกทาป ยน-าชวภาพ เพ�อเปนอาหารของจลนทรย

กากเมลดพช ! กากท�เหลอจากการบบน-ามน เชน ถ �วลสง ถ �วเหลอง เมลดสะเดา เมลด

ละหง ใหธาตไนโตรเจน ควรใชในสภาพท�ผานการหมกแลว ถาใชไมถกตองอาจทาใหพชไหมหรอเนาตาย

แกลบ ! ใชเปนวสดคลมดน ชวยปรบปรงดนเหนยวใหโปรงข-น แตควรใชรวมกบวสดอ�น เพราะมธาตอาหารนอยมาก และเกบความช-นไดไมด ยอยสลายชา

กามะถน !

เกลอยปซ �ม (แมกนเซ�ยม ซลเฟต)

� จะตองมาจากแหลงธรรมชาต และไมผานกระบวนการทางเคมหรอไมมา

จากกระบวนการสงเคราะห

ผลพลอยไดจากโรงงานอตสาหกรรม ! ใชในการทาป ยหมกได แตไมไดมาจากโรงงานอตสาหกรรมเคม และตอง

ระบแหลงท�มา และตองตรวจสอบกอนวาไมมการปนเป-อนสารเคม/สาร

ตองหาม

ข-เถาไม, ข-เถาแกลบ ! ใชเปนวสดปรบปรงความเปนกรดของดน เปนแหลงของธาตฟอสฟอรสและ

โพแทสเซยม ไมควรใชกบตนกลาของพช

หามใชข-เถาท�มาจากการเผาป ยมลสตว เพราะทาใหสญเสยอนทรยวตถและ

ธาตอาหาร

ข-เล�อย ! เม�อผสมกบดนปลกจะชวยทาใหดนโปรงข-น เกบความช-นไดมากข-น แตยอยสลายชา ควรนาใชทาป ยหมกกอน

ข-ไสเดอน �

แคลเซ�ยม คลอไรด ! จากแหลงธรรมชาตเทาน -น ใชเปนแหลงธาตอาหารเสรมแกพช แตตองใชอยางระมดระวงเพราะมปรมาณธาตคลอไรดสงมาก อาจเปนอนตรายตอ

ความสมดลของแรธาตในดน

จลนทรย � อนญาตใหใชจลนทรยทกชนดกบป ยหมก พช เมลดพช และดน ยกเวน

จลนทรยท�ไดมาจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

โดโลไมท ((แมกนเซยม และ

แคลเซยม คารบอเนต) � !

• ตองมาจากแหลงธรรมชาต ไมผานกระบวนการทางเคม

• อาจใชเพ�อเสรมธาตแมกนเซยมท�มราคาถกแกพช การใชเกนความจาเปนอาจเปนอนตรายตอพช

ป ยจากถงเหด � ข-เล�อยและเศษวสดเหลอท-งจากถงเหดนางฟา นางรม ฯลฯ

ควรผานการหมกซ-าอกคร -งกอนนามาใช

ป ยชวภาพ � อนทรยวตถท�มเช-อจลนทรยชวยดดซบและชวยยอยธาตอาหารใหแกพช ป ยธาตอาหารรอง ! เปนสารสงเคราะห ไดแก คอปเปอร โคบอลต ซลเฟต เซเลเนยม โบรอน



แมงกานส โมลบดนม สงกะส เหลก ไอโอดน อนญาตใหใชเม�อจาเปน เม�อพชแสดงอาการขาดธาตอาหารเทาน -น และไมอนญาตใหใชสารสงเคราะหท�อยในรปไนเตรตหรอคลอไรด

ป ยน-าชวภาพ � ไดจากการหมกเศษพช เพ�อใหเกดจลนทรยโดยธรรมชาต ใชเปนป ยฉดพนหรอเตมลงดนเพ�อใหพชแขงแรง

ป ยไนโตรเจน (จากธรรมชาต) ! เชน กระดกปน เลอดสตวแหง สาหรายสน-าเงนแกมเขยว มลไก กากถ �ว กากเมลดสะเดา ฯลฯ ควรใชในปรมาณท�เหมาะสม โดยคานงถงสมดลของ

ธาตอาหารในดน

ป ยพชสด � เชน โสน ปอเทอง พชตระกลถ �วตางๆ ฯลฯ

ป ยโพแทสเซยม ! จากแหลงธรรมชาตเชน ข-เถาไม หนบด ฯลฯ

ป ยฟอสเฟต ! จากแหลงธรรมชาตเชน กระดกปน สาหรายทะเล มลไก มลคางคาว ข-เถาไม กากเมลดพช ฯลฯ

ป ยมลสตวหรอ ป ยคอก

(ดเพ�มท�ข-เถา) ! • หามใชมลสตวท�ยงไมผานการหมกเบ-องตน(aging) ยกเวนผานการ

อบดวยความรอน และควรอยในสภาพท�แหงดแลว

• ไมควรนาป ยตากแดดท-งไว เพราะจะสญเสยธาตไนโตรเจนโดยการระเหด ควรเกบไวในท�รม และรองพ-นดนดวยเศษไมใบหญาหรอฟาง

ขาว และถาโรยหนฟอสเฟตบดลงไปดวยจะชวยเพ�มธาตอาหารมากข-น

• ใสป ยขณะท�ดนมความช-นพอเหมาะ ป ยแรธาต ! อนญาตใหใชเฉพาะท�ไมไดผานกระบวนการแปรรปทางเคม และใหใชเพ�อ

เปนแรธาตเสรมในการปรบปรงดนเทาน -น

ป ยหมก �

การหมกป ยชวยแกปญหาวชพชท�ตดมากบมลสตวได อนญาตใหใชเม�อมสวนประกอบเปนวสดตามท�ระบอยในภาคผนวกน- แตหามใชป ยหมกจาก

ขยะเมอง

ป ยหมกจาก

กาซชวภาพ � • เปนกากท�ไดจากการผลตกาซชวภาพ มธาตอาหารโดยประมาณดงน-

N=0.13%, P2O=0.01%, K2O=2-3%

• หากใชป ยชนดน-โดยลาพง ควรใชไมต�ากวา 1 ตน/ไร(ในรปของป ย

แหง)

ป ยหมกจากกองเหดฟาง � อนโลมใหใชจากกองท�ใชฟางท�มาจากนาท�ใชป ยเคมได

ปนมารล, หนปนบด

(แคลเซ�ยม คารบอเนต) � ใชเพ�อปรบปรงความเปนกรดดางของดน และควรใชในรปท�บดละเอยดแลว

หามใชปนเผา (CaO2) เปนสารปรบปรงดน เน องจากออกฤทธ7รนแรง

พชหมนเวยน � ควรหมนเวยนปลกพชตางตระกลกน เพราะระดบรากตางกน การหมนเวยน

ของธาตอาหารในดนจะสมบรณข-น การใชธาตอาหารของพชชนดตางๆจากนอยไปมาก เปนดงน- 1.พชตระกลถ �ว 2.พชกนหว 3.พชกนใบ 4.พชกน

ผล 5.ธญพช

ฟางขาว และวสดคลมดนจากธรรมชาต � เชน หญาแหง ใบไมแหง เพ�อลดการระเหยน-าจากหนาดน ลดความรนแรงของน-าฝน ลดการชะลางหนาดน ควบคมวชพช ปรบอณหภมของดนใหเหมาะสม และใหป ยแกพช

มลคางคาว ! เปนแหลงป ยฟอสเฟตท�สาคญ มคณสมบตเปนดางเลกนอย

ไรโซเบยม � เปนเช-อแบคทเรยท�ใชคลกเมลดพชตระกลถ �วกอนปลก และเพ�อชวยใหเมลดเกาะเช-อไดดข-น สามารถใชสารละลายน-าตาลเขมขน 30% หรอ

สารละลายนมผง แชเมลดกอนคลกเช-อได



เลอดสตวแหง ! คา N-P-K=12-1.5-0.6

ยปซ �ม( แคลเซ�ยม ซลเฟต ) � จะตองมาจากแหลงธรรมชาต และไมผานกระบวนการทางเคม

ใชเปนสารปรบปรงดน และอาจใชเพ�อเสรมธาตแคลเซยมท�มราคาถกแกพชได

วสดปรบปรงดน � • วสดจากธรรมชาตท�ใสลงในดนแลวจะชวยปรบปรงสภาพกายภาพ/

เคม/ชวะของดนใหดข-น ไดแก เศษไม ข-เล�อย แกลบ ซงขาวโพด

เปลอกถ �ว ฯลฯ

• ตองระวง เพราะอาจเกดการแยงธาตไนโตรเจนจากพช

สาหรายทะเล ! ใหใชเฉพาะท�สกดดวยวธการทางธรรมชาตเทาน -น

สาหรายสน-าเงนแกมเขยว � เปนแหลงป ยไนโตรเจนจากธรรมชาต เหมาะสาหรบนาขาวน-าขง สารเรงป ยหมก � จาพวกจลนทรย ยกเวนจลนทรยท ไดจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

เศษพช, ผก และวสดการเกษตร � ใชทาป ยหมก

หนฟอสเฟต ! จะตองมาจากแหลงธรรมชาต และไมผานกระบวนการทางเคม

ใชเปนแหลงใหธาตฟอสเฟต(P) ละลายน-าไดยาก ปลดปลอยธาตอาหารอยางชาๆจงควรบดละเอยดใหไดประมาณ 100 เมซ และคลกเคลาใหเขา

กบดนอยางด

แรดนเหนยว �

เชน เบนโทไนท, เพอรไรท, เวอรมคไลท, ซโอไลท, เกาลน ท�มาจากแหลงธรรมชาต ไมผานกระบวนการทางเคม ใชเปนแรธาตเสรมใหแกพช

แรหนภเขาไฟ ! เชน ภไมท ไดโอไลท ท�มาจากแหลงธรรมชาต ไมผานกระบวนการทางเคม

หนแมกนเซยม ! อนญาตใหใชเพ�อปรบปรงดน แหนแดง � มธาตไนโตรเจนสง ยอยสลายไดเรว 80%ของธาตอาหารในแหนแดงจะ

ปลดปลอยออกมาหลงจากไถกลบได 2 เดอน (8 สปดาห)

สวนท � 2: ผลตภณฑและวธการท �อนญาตใหใชในการปองกนกาจดศตรพช/โรคพช/วชพช และสารเรงการเจรญเตบโต


กาวดกแมลง � ควรใชวสดสเหลองเปนวสดทากาวเพราะสามารถดกแมลงไดมากกวาสอ�น(ดกแมลงไดมากกวา85%)แตตองจดการมใหสมผสพชปลกและปนเป-อนส�งแวดลอม ท -งขณะท�ใชอยในแปลงและหลงจากเลกใชแลว

กามะถน ! ใหใชควบคมโรคพชท�เกดจากเช-อราได มความเปนกรดสง จงไมควรใช

ในชวงท�อากาศรอนจด เพราะอาจทาใหใบพชไหม

ไคตน � ตองมาจากธรรมชาต เชน เปลอกสตวทะเล เชน เปลอกกงและป และตอง

ไมมสวนผสมของสารตองหามใชสาหรบควบคมไสเดอนฝอยศตรพช

จลนทรย � อนญาตใหใชจลนทรยทกชนดในการปองกนกาจดโรคและแมลง แตตองไม

มาจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

จนส หรอคอปเปอรซลเฟต (ดเพ�มท� ทองแดง )

! ใชแชเมลดพชกอนปลกเพ�อกาจดเช-อโรคท�ตดมากบเมลด โดยละลายจนส 19 กรม/น-า 18 ลตร (ไมควรใชภาชนะท�เปนโลหะ) ในกรณเมลดขาว แช

นาน 24 ชม. แลวจงลาง(แช)น-าเปลากอนนาไปปลก โซเดยมไบคารบอเนต หรอผงฟ

! ใชอตรา 5 กรม/น-า 1 ลตรสาหรบโรคราแปง อตรา 10 กรม/น-า 1 ลตร

สาหรบโรคราน-าคาง ใชสบออนผสมเปนสารจบใบ เตรยมแลวใชทนท ไมควรเกบไวนาน

ดางทบทมหรอโพแทสเซยมเปอรแมง ! ใชสาหรบปองกนกาจดโรคราน-าคาง โดยใชดางทบทม 7 กรม/น-า 7 ลตร



กาเนต คนใหละลายแลวฉดพนทนท

ดาวเรอง � ควรปลกไวในไรนาเพ�อเปนท�อยอาศยของแมลงท�เปนประโยชน และชวยปองกนไสเดอนฝอยศตรพชในดน

ตวห-า, ตวเบยน ! เปนการควบคมโดยชววธ ใชปลอยเพ�อกาจดแมลงศตรพช

ทองแดง(สารประกอบ) ! ใหใชในรปของ คอปเปอรไฮดรอกไซด, คอปเปอรออกไซด, คอปเปอรออก

ซ�คลอไรด, คอปเปอรซลเฟท, คอปเปอรออกตาโนเอท และควปรสออกไซด

ปรมาณการใชไมเกน 960 กรม./ไร/ป

น-ามนหอมระเหย � จากพช เชน น-ามนตะไครหอม น-ามนสน ฯ ใชเปนสารกาจดแมลง กาจดไร โรคพช และสารยบย -งการงอก

น-าสมสายช � จากแหลงธรรมชาตใชฉดพนปองกนกาจดโรคและแมลง โดยเจอจางกอนใช

บอรโดมกซเจอร ! • ใชควบคมโรคท�เกดจากเช-อราและแบคทเรย เชน ใบจด ใบไหม และราน-าคาง โดยตองใชอยางระมดระวง ไมใหเกดการสะสมของทองแดง (คอปเปอร) ในดน และตองไมมคราบตกคางใหเหนในผลตผลท�เกบเก�ยว

• มอตราสวนผสมแตกตางกนระหวาง จนส:ปนเผา:น-า (กรม:กรม:ลตร)

ดงน- พชท �วไป = 40:40:4 พชท�แพฤทธ 9ทองแดง 40:120:4 พชอาย

นอย 10:30:4

• เม�อผสมแลวตองใชทนท และอาจเปนพษกบพชอวบน-า จงควรผสม

จนสและปนเผาแยกกน เวลาจะใชจงนามาผสมกน

บาซลลส ธรงเจยนซส (บ.ท.) � ไมอนญาตเช-อท�ไดจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

พลาสตก ! ใชเม�อจาเปน เชน ใชในการหอไมผล ใชในการคลมดนเม�อปลกสตรอเบอรร� ฯลฯ

พชคลมดน � ควรปลกพชตระกลถ �ว เพ�อชวยกาจดวชพช ปองกนการชะลางหนาดนและรกษาความช-นของดน

พชหมนเวยน � ชวยลดการแพรกระจายของศตรพช

พชไลแมลง ! เชน ตะไครหอม

ไพรทรน (สกดจากไพรทรม ! ใไมอนญาตใหม piperonyl butoxide ในผลตภณฑจากไพรทรม

ชปองกนกาจดแมลงศตรพช

ฟโรโมน � (ดท�…สารลอแมลง)

โลตBน หรอ หางไหล ! มพษต�ากวายาสบ มพษตอผวหนง ออกฤทธ 9แบบถกตวตาย ใชควบคมแมลงจาพวกดวง หนอน เพล-ยไฟ และแมลงวน มสารโรตโนนซ�งม LD50=132 ในกรณท�ใชกบพชกนใบตองท-งไวอยางนอย 7 วนกอนเกบ

เก�ยว และตองใชอยางระมดระวงเน�องจากเปนพษตอสตวเลอดเยน เชน ปลา

วสดคลมดน � ใหใชวสดคลมดนจากธรรมชาต เชน หญาแหง ใบไมแหง ฟางขาว ป ยหมก

ควบคมวชพช

ไวรสกาจดแมลง � เชน ไวรส NPV ใชควบคมการระบาดของหนอนศตรพชไดหลายชนด หาม

ใชไวรสท ไดจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

สบโพแทสเซ�ยม หรอสบออน

� ใชควบคมศตรพชจาพวกปากดด เชน ไร เพล-ยออน แตอาจทาใหใบพชไหม ในภาวะท�อากาศรอนจด

สารจบใบ ! ใหเลอกใชน-าสบออน หรอลกประคาดควาย แทนสารจบใบสงเคราะห



สารลอแมลงหรอ ฟโรโมน � เปนสารธรรมชาตท�มอทธพลตอพฤตกรรมของสตวและแมลง ใชในกบลอ

แมลงเพ�อดงดดแมลงบางชนด เชน แมลงวนผลไม เปนวธลดจานวน

ประชากรแมลง ใหใชรวมกบอปกรณกบดกและอปกรณกระจายกล�น(dispenser)เทาน -น แตหามผสมสารฆาแมลง

สารเรงการเจรญเตบโต � ใชไดเฉพาะท�เปนสารจากธรรมชาต เชน จบเบอเรลลกแอซด IAA (indole

acetic acid) และไซโตไคนน

สารสกดจากพช ! ตองใชอยางระมดระวง เพราะสารสกดจากพชบางชนดทาลายแมลงท�เปนประโยชนดวย

สะเดา ! ใชปองกนกาจดแมลงและหนอนศตรพช

ไสเดอนฝอย

(ใชกาจดศตรพช) � ใชควบคมแมลงศตรในไมผล เชน หนอนเปลอกลองกอง ลางสาด ชมพ เปน

ตน

เอทลแอลกอฮอร, เหลาขาว � ใชฉดพนกาจดแมลง

ฮอรโมน � ดท� สารเรงการเจรญเตบโต

สวนท � 3: ผลตภณฑและวธการท �อนญาตใหใชในการปองกนกาจดแมลงศตรและสตวในสถานท �แปรรปและโรงเกบ


กบดกหน, แมลงสาบ � ดกโดยวธกล ฝงซากสตวใหมดชด

กบดกไฟลอแมลง � ใชลอแมลงไมใหมารบกวน

ข-เถาไม � ใชข-เถาแหงคลกเมลดพนธปองกนแมลง ไดอะตอมเชยสเอรธ ! • เปนผงสขาวละเอยด เกดจากซากของส�งมชวตในทะเล

• ใชคลกเมลดพนธเพ�อปองกนแมลงศตร • ใชกาจดแมลงในบาน/โรงเรอน เชน แมลงสาบ มด

• เวลาใชควรมผาปดจมกเพ�อปองกนระวงไมใหหายใจเขาปอด

น-ามนเคร�องใชแลว ! ใชรวมกบกบดกไฟลอแมลง ดกแมลงท�มาเลนไฟ ตองจดการมใหปนเป-อนพ-นท�เพาะปลก พชปลก และผลผลต

น-ามนพช � ใชคลกเมลดเพ�อปองกนแมลงทาลาย

แบลกไลท � ใชลอแมลงกลางคน ชวงเวลาท�แมลงเร�มออกหากน เร�มตะวนตกดนกระท �งประมาณ 20.00 น.

ไพรทรน (สกดจากไพรทรม) ! อนญาตใหใชกาจดแมลงศตรในโรงเกบ แตตองไมใหสมผสกบผลตภณฑ

อนทรย

สารลอแมลง หรอ ฟโรโมน � ใชในกบดกลอแมลงเพ�อดงดดแมลงบางชนดเพ�อลดจานวนประชากรแมลงใหใชรวมกบอปกรณกบดกและอปกรณกระจายกล�น(dispenser)เทาน -น

อลตราซาวน � ใชไลแมลงและสตวศตรพชท�มารบกวน

สวนท � 4: ผลตภณฑท �อนญาตใหใชในการทาความสะอาดและฆาเช)อ


กรดซตรก �

กรดฟอสฟอรก � สาหรบอปกรณและเคร�องมอผลตนมเทาน -น กรดอาซตก (น-าสมสายช ) � มาจากธรรมชาต ใชเปนสารทาความสะอาด

คลอรนไดออกไซด � ใชสาหรบฆาเช-อโรคในอปกรณท�สมผสอาหาร

แคลเซ�ยม คลอไรด � ใชเปนสารท�ทาใหมการจบตวเปนกอน


แคลเซ�ยม ออกซ�คลอไรด !

แคลเซ�ยม ออกไซด � ใชสาหรบทาความสะอาดอปกรณ/เคร�องแปรรปอาหาร และตามดวยการลางน-าอยางพอเพยง

แคลเซ�ยม ไฮดรอกไซด �

แคลเซ�ยม ไฮเปอรคลอไรท � ใชสาหรบฆาเช-อโรคในอปกรณท�สมผสอาหาร

โซเดยมไฮดรอกไซด (โซดาไฟ) �

โซเดยมไฮเปอรคลอไรท � เชน น-ายาฟอกขาว ใชสาหรบฆาเช-อโรคในอปกรณท�สมผสอาหาร ควรใชดวยความระมดระวง

น-ายาลางจาน � ใหใชในการทาความสะอาดอปกรณและสถานท� ควรเลอกใชสารชาระลางท�ยอยสลายทางชวภาพได(bio-degradable) และมผลกระทบตอส�งแวดลอมนอย

สบโซเดยม (สบแขง/ สบกอน) �

สบโปแตสเซ�ยม (สบออน) �

แอลกอฮอล เอทล � ใชสาหรบฆาเช-อโรค

แอลกอฮอล, ไอโสโปรปล ! ใชสาหรบฆาเช-อโรค ควรเลอกใชเอทธลแอลกอฮอลกอน

โอโซน �

ไฮโดรเจนเปอรออกไซด ! ใหใชสาหรบฆาเช-อ

สวนท � 5: สารปรงแตงท �อนญาตใหใชในผลตภณฑสาหรบปองกนกาจดศตรพช


กรดซตรก � สารกนบด, สารปรบความเปนกรดดาง

เมทธล พาราไฮโดรเบนโซเอท � สารกนบด

โปรปล พาราเบนโซเอท � สารกนบด

โพล�ซอรเบท (polysorbate) � สารอมลซไฟเออร


ภาคผนวก 2 สารปรงแตงและสารชวยแปรรปสาหรบผลตภณฑอนทรย

สวนท � 1: รายการสารปรงแตงและ carrier ท �อนญาตใหใช

รายการ ผลตภณฑท�ใช รายละเอยด/ขอกาหนด

แคลเซยมคารบอเนต (E170) ไมจากด

ซลเฟอรไดออกไซด (E220) ไวน จะตองไมใสในไวนมากเกนกวา 100 ppm และตอง

ไมมซลไฟตเหลอเกนกวา 35 ppm ในผลตภณฑ

สาเรจ

โพแทสเซยม เมตาไบซลไฟต (E224) ไวน

กรดแลคตก (E270) ผกและผลไม ใชเพ�อปรบปรงรสในน-าผลไม/น-าผกเขมขน,

ผลตภณฑผกดอง

คารบอนไดออกไซด (E290) ไมจากด

กรดแอสคอบก (E300) ผกและผลไม

โทโคฟรอลส (E306) ไมจากด ตองสกดจากน-ามนพช

เลซตน (E322) ไมจากด ไดมาโดยไมใชสารฟอกและตวทาละลายอนทรย

กรดซตรก (E330) ผกและผลไม/ไวน • ใชเพ�อปรบปรงรสในแยม, น-าผลไม/น-าผกเขมขน, ผกดอง (ใชไมเกน 1 กรม/ลตร)

• ใชรอยละ 0.1-0.5 เพ�อชวยปองกนปฏกรยาสน-าตาลในผกและผลไมตากแหง

• ในไวน ตองใสไมเกน 1 กรม/ลตร

กรดทารทารก (E334) ไวน ใหใชท�มาจากธรรมชาต

โซเดยม ทารเตรต (E335) ขนมหวาน/เคก/ขนมปง

โพแทสเซยม ทารเตรต (E336) ธญพช/ขนมหวาน/เคก/ขนม

ปง

โมโนแคลเซยม ฟอสเฟต (E341) ธญพช ใชกบแปง

แอมโมเนยม ฟอสเฟต (E342) ไวน ใหใชไมเกน 0.3 กรม/ลตร

กรดอลจนก (E400) ไมจากด

โซเดยม อลจเนต (E401) ไมจากด

โพแทสเซยม อลจเนต (E402) ไมจากด

วน (E406) ไมจากด

คารราจแนน (E 407) ไมจากด

โลคส บน กม (E 410) ไมจากด

กวร กม (E 412) ไมจากด

ทรากาแคนท กม (E 413) ไมจากด

อาราบก กม (E 414) ขนมหวาน/นม/ไขมน/ไข

แซนแทน กม (E 415) ผก/ผลไม/เคก/ขนมปง

เพคตน (E440) ไมจากด ชวยใหแยมคงตว อนญาตใหใชเฉพาะเพคตน

ธรรมชาตท�ไมผานกระบวนการทางเคม

โซเดยมคารบอเนต (E500) ขนมหวาน/เคก/ขนมปง

โพแทสเซยมคารบอเนต (E501) ธญพช/ขนมหวาน/เคก/ขนมปง

แอมโมเนยมคารบอเนต (E503) ธญพช/ขนมหวาน/เคก/ขนมปง ใชเปนสารท�ทาใหขนมฟ

แมกนเซยมคารบอเนต (E504) ธญพช/ขนมหวาน/เคก/ขนมปง



โพแทสเซยมคลอไรด (E508) ผกและผลไม ใชกบผกและผลไมกระปองแชแขง ซอส มาสตารด

แคลเซยมคลอไรด (E509) ผก/ผลไม/ถ �วเหลอง

แมกนเซยมคลอไรด (E511) ถ �วเหลอง

แคลเซยมซลเฟต (E516) ถ �วเหลอง/ขนมหวาน/ยสต

แอมโมเนยม ซลเฟต (E517) ไวน ใชไมเกน 0.3 มลลกรม/ลตร

อารกอน (E938) ไมจากด

ไนโตรเจน (E941) ไมจากด

ออกซเจน (E948) ไมจากด

สารแตงกล�นจากธรรมชาต ไมจากด ตองไมผานกระบวนการทางเคม และไมใชตวทา

ละลายและ carrier สงเคราะห หรอสารกนบด

สงเคราะห

สผสมอาหาร (จากธรรมชาต) ไมจากด เชน สเขยวจากใบเตย สแดงจากกระเจBยบ สสมจากเมลดคาแสด สเหลองจากขม-น สมวง/ฟาจาก

ดอกอญชญ น-าตาลไหม เปนตน

เกลอ ไมจากด

จลนทรย ไมจากด ตองไมมาจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

สวนท � 2: รายการสารชวยแปรรปท �อนญาตใหใช


แคลเซยมคารบอเนต/น-าปนใส (E170) ไมจากด • สารชวยใหคงรป ใชในผลตภณฑผก ผลไม เช�อม แชอ�ม ดอง

• น-าปนใสเตรยมไดจากปนขาว(ท�ใชกนหมาก) 1

ชอนชา ตอน-า 1 ลตร คนใหท �ว ต -งท-งไวจนตกตะกอน ดดเฉพาะน-าใสไปใช

แทนนน (E181) ไวน

กรดแทนนก (E184) ไวน ตวชวยกรอง

ซลเฟอรไดออกไซด (E220) ไวน

คารบอนไดออกไซด (E290) ไมจากด

เลซตน (E322) ขนมหวาน/เคก/ขนมปง ชวยใหแปงล�น

กรดและเกลอทารทารก (E334-7) ไวน

โซเดยมคารบอเนต (E500) น-าตาล

โพแทสเซยมคารบอเนต (E501) ผกและผลไม/ไวน

แมกนเซยมคลอไรด (E511) ถ �วเหลอง

กรดซลฟรก (E513) น-าตาล ใชปรบ pH ของน-า แคลเซยมซลเฟต (E516) ไมจากด ชวยในการจบตว

โซเดยมไฮดรอกไซด (E524) น-าตาล/เคก

ซลกอนไดออกไซด (E551) ผกและผลไม/ไวน

ทลค (E553) ไมจากด

บแวกซ (E901) ไมจากด

คารนอบาร แวกซ (E903) ไมจากด

ไนโตรเจน (E941) ไมจากด



วสดกรองท�ไมมสารแอสเบสตอส ไมจากด

Activated carbon ไมจากด

เบนโทไนท ผก/ผลไม

เคซน ไวน

ไดอะตอมมเชยส เอรท สารชวยความหวาน/ไวน

คาโอลน ไมจากด

เพอรไรท ไมจากด

เอทานอล ไมจากด ตวทาละลาย

เอทลน ผลไม ใชบมผลไม ไมอนญาตใหใชกาซเอทลนท�มาจากสารสงเคราะห

เจลาตน ผกและผลไม/ไวน ใชเพ�อใหเกดความคงตวในแยมบางชนด

ไอซ�งกลาส ไวน

น-ามนพช (vegetable oil) ไมจากด

สารปรบความเปนกรด-ดาง ไมจากด ตองมาจากธรรมชาต เชน กรดซตรก โซเดยมไบ

คารบอเนต หรอน-าสมสายช

เอนไซม ไมจากด ตองมาจากธรรมชาต และหามใชเอนไซมท�ผลตจากจลนทรยท�มการทาพนธวศวกรรม

จลนทรย ไมจากด ตองไมมาจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม


ภาคผนวก 3 ปจจยการผลตท�อนญาตใหใชในการผลตสตวน�าอนทรย

สวนท � 1: ผลตภณฑและวธการท �อนญาตใหใชในการทาความสะอาด ฆาเช)อ ปองกน และควบคมโรคและศตรในฟารม

รายการ รายละเอยด/ขอกาหนด

โอโซน ใชฆาเช-อในโรงเพาะฟกและบออนบาล

โซเดยมไฮโปคลอไรด

แคลเซยมไฮโปคลอไรด

โซเดยมไฮดรอกไซด (โซดาไฟ) ใชเปนสารทาความสะอาด

แอลกอฮอล

ไฮโดรเจนเปอรออกไซด ใชควบคมเช-อโรค

ไอโอดน ใชควบคมเช-อโรค

โปตสเซยมเปอรแมงกาเนต หรอดางทบทม ใชฆาเช-อ

กรดอนทรย เชน กรดอาซตก (น-าสมสายช) กรดซตรก กรดแลกตก

เกลอ

โดโลไมท หรอแคลเซยมแมกนเซยมออกไซด ใชปรบสภาพดนและน-าในระหวางการเล-ยงได

หนปน ปนมารล หรอแคลเซยมคารบอเนต ใชปรบปรงคณภาพดนและน-าในระหวางการเล-ยงได ปนขาว (quicklime) หรอแคลเซยมออกไซด เปนปนท�ไดจากการเผาปนแคลเซยมคารบอเนตหรอโดโล

ไมท อาจเรยกในช�ออ�น เชน ปนไฮเดรต ปนรอน ปนเผาโชยน-า ใใชเพ�อฆาเช-อในบอ และปรบปรงคณภาพน-า

แรธาตจากธรรมชาต ใชปรบปรงคณภาพน-า โดยใหใชในรปธรรมชาตเทาน -น

วธทางกายภาพ เชน การตากแหง ใชตาขาย กบดก

วธทางชวภาพ เชน การใชปลาพยาบาลควบคมปรสตภายนอกตวสตวน-า สารเตรยมจากพช ใชควบคมโรคหรอศตร เชน โลตBน (จากหางไหล) ไพรทรม สะเดา

กากชา เปนผลพลอยไดจากการหบน-ามนชาจากเมลดพนธไมดอกในตระกลชาหรอเม�ยงจน (camellia oil) ซ�งในเมลดมสาร saponin ท�เปนพษตอสตวเลอดเยน ใชกาจด

ปลาท�เปนศตรในบอกง จลนทรย ใชควบคมโรคหรอศตร แตตองไมมาจากกระบวนการพนธวศวกรรม

สวนท � 2 : วตถดบจากพช สตว แรธาต และสารปรงแตงและสารชวยแปรรปท �อนญาตใหใชในอาหารสตวน) า


ธญพชและผลตภณฑ จากขาว ขาวสาล ขาวโพด ขาวฟาง มลเลต, บารเลย, ไรย, โอต

พชน-ามนและผลตภณฑ จากเมลดถ �วเหลอง เมลดทานตะวน เมลดงา เมลดฝาย ปาลมน-ามน เมลดเรพ (rape seed หรอ canola) น-ามนพช (vegetable oils)

พชตระกลถ �วและผลตภณฑ จากถ �วเหลอง, ถ �วลส, ใบกระถน

พชหวและผลตภณฑ จากมนสาปะหลง มนฝร �ง ผลตภณฑจากพช โมลาส, สาหรายทะเล, แปงและสารสกดจากพช, โปรตนสกดจากพช (สาหรบลก

สตว), เคร�องเทศและสมนไพร ปลา, สตวทะเลอ�นๆ และผลตภณฑ • ปลา, ปลาปนและน-ามนปลา

• กากจากสตวน-ามเปลอก • ผลพลอยไดอ�นๆ จากสตวทะเล

• ตองมาจากการประมงอยางย �งยน, จากผลพลอยไดจากการจบสตวน-ามาเปน

อาหารมนษย หรอจากโรงงานแปรรปสตวน-าเพ�อเปนอาหารมนษย



แรธาต ตามรายการท�ระบใน Annex V ของ EC 889/2008

วตามน ใชเปนสารปรงแตง ควรใชจากแหลงธรรมชาต ในกรณท�ไมเพยงพอ อาจอนญาตใหใชวตามนสงเคราะหท�เลยนแบบวตามนธรรมชาตได

ธาตอาหารรอง ใชเปนสารปรงแตง ตามรายการท�ระบใน Annex VI ของ EC 889/2008

เอนไซมและจลนทรย เพ�อรกษาคณภาพอาหาร แตตองไมเปนจลนทรยท�ผานกระบวนการทางพนธ

วศวกรรม

สารกนบด กรดอนทรยจากธรรมชาต ไดแก กรดซตรก กรดซอรบก กรดแลคตก

สารแอนตออกซแดนท สารสกด Tocopherol จากธรรมชาต และสารแอนตออกซแดนทจากธรรมชาต

สารเหนยว (Binder) และสาร anti-

caking

จากแหลงธรรมชาต และรายการตามท�ระบใน Annex VI ของ EC 889/2008


ภาคผนวก 4 แนวทางการประเมนปจจยการผลตสาหรบเกษตรอนทรย

หลกการ

ผผลตท�ตองการใชปจจยการผลตจะตองทาการตรวจสอบและประเมนใหแนชดกอนวาปจจยการผลตน -นเปนไปตามมาตรฐานมกท.หรอไม โดยเฉพาะอยางย�งในกรณท�ปจจยการผลตน -นมไดระบในมาตรฐานหรอในรายการปจจยการผลตท�ไดรบอนมตใหใชจากมกท. แตผผลตมความจาเปนตองใชปจจยการผลตน -น ท -งน-ปจจยการผลตท�เปนไปตามแนวทางน-เทาน -นท�มกท.อาจจะอนญาตใหใชได


ปจจยการผลต หมายถง ปจจยการผลตท�ใชในระบบการผลตเกษตรอนทรย เชน ป ย, สารปองกนกาจดศตรพช และ

สารเพ�มประสทธภาพอ�นๆท�ไดมาจากธรรมชาต

แนวทางการปฏบต

1. ขอมลหรอเอกสาร ผผลตจะตองเกบรวบรวมขอมลท�เก�ยวกบวตถดบ/องคประกอบ กรรมวธการผลต และขอมลอ�นๆท�เก�ยวของของปจจยการผลตน -นไวเพ�อใหทางมกท.ตรวจสอบได หากขอมลไมเพยงพอ มกท.อาจไมอนญาตใหใชปจจยการ

ผลตน -นๆได

2. การประเมนปจจยการผลตท�เตรยมข�นภายในฟารมตนเอง ซ�งเตรยมข-นจากช-นสวนของพช สตว และจลนทรย ท -งท�มอยฟารมตนเองและท�ไดจากภายนอก อนญาตใหใชไดในกรณท�มคณสมบตครบถวนดงน-

2.1. มความจาเปนตองใช เพ�อรกษาคณภาพของผลผลต 2.2 ใชวตถดบหรอมองคประกอบท�มาจากธรรมชาต ตลอดจนกรรมวธการผลตเปนไปตามมาตรฐานมกท.

2.3 สามารถยอยสลายไดตามธรรมชาต

2.4 ไมเปนพษหรอไมกอผลเสยตอมนษย สตว แมลงท�มประโยชน ส�งมชวตในดน และส�งแวดลอม

2.5 ไมกอผลกระทบตอผลผลตอนทรยท -งในแงคณภาพและความปลอดภย

ในกรณท�มความซบซอนหรอยากแกการพจารณา อาจตองใช"หลกเกณฑการประเมนปจจยการผลตสาหรบเกษตรอนทรย

ของIFOAM "เปนแนวทางในการพจารณา

3. การประเมนปจจยการผลตท�ผลตเปนการคา อนญาตใหใชไดในกรณท�มคณสมบตครบถวนดงน- 3.1 มความจาเปนตองใช เพ�อรกษาคณภาพของผลผลต

3.2 ใชวตถดบหรอมองคประกอบท�มาจากธรรมชาต เชน วสดอนทรย และหนแรท�เกดข-นตามธรรมชาต และไมมสวนประกอบของวสดอนทรยท�มาจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

3.3 วธการเกบเก�ยวและรวบรวมวตถดบท�ใชในปจจยการผลต และกรรมวธการผลต จะตองไมสรางผลกระทบตอความย �งยนและสมดลของสภาพแวดลอม

3.4 สามารถยอยสลายไดตามธรรมชาต

3.5 ไมเปนพษหรอไมกอผลเสยตอมนษย สตว แมลงท�มประโยชน ส�งมชวตในดน และส�งแวดลอม

3.6 ไมกอผลกระทบตอผลผลตอนทรยท -งในแงคณภาพและความปลอดภย

ในกรณท�มความซบซอนหรอยากแกการพจารณา อาจตองใช"หลกเกณฑการประเมนปจจยการผลตสาหรบเกษตรอนทรย

ของIFOAM"เปนแนวทางในการพจารณา


ภาคผนวก 5

แนวทางการประเมนสารปรงแตงและสารชวยในการแปรรปผลตภณฑอนทรย

หลกการ

ในการแปรรปผลผลตเกษตรอนทรย ควรเลอกวธการแปรรปท�สามารถคงคณคาทางโภชนาการใหมากท�สด โดยไมตองใชสารปรงแตงหรอใชเทาท�จาเปน หากผผลต/ผประกอบการตองการใชสารปรงแตงหรอสารชวยในการแปรรปจะตองทา

การตรวจสอบและประเมนใหแนชดกอนวามคณสมบตเปนไปตามมาตรฐานมกท.หรอไม โดยเฉพาะอยางย�งในกรณท�สารปรงแตงหรอสารชวยในการแปรรปน -นมไดระบในมาตรฐานหรอในรายการท�ไดรบอนมตใหใชจากมกท. ท -งน-สารปรงแตงและสารชวยในการแปรรปท�เปนไปตามแนวทางน-เทาน -นท�มกท.อาจจะอนญาตใหใชได


• สารปรงแตง( Additives) หมายถง สารชวยเสรมหรอปรบปรงคณภาพผลตภณฑ หรอ สารใดๆท�ผสมเขาไปในผลตภณฑแลวมผลตอคณภาพการเกบรกษา กล�น ส รสชาต ความเขากน หรอคณสมบตอ�นๆท�มผลตอการรกษาคณภาพของผลตภณฑ และอาจกลายเปนสวนผสมหน�งของผลตภณฑ

• สารชวยในการแปรรป( processing aids) หมายถง สารท�ใสลงไปเพ�อชวยในระหวางการแปรรปอาหาร และถกนาออกไปกอนท�จะเปนผลตภณฑสาเรจ ไมจดวาเปนสวนผสมของอาหาร และมกจะไมพบวาเหลอตกคางอยในผลตภณฑสดทายหรอเหลอตกคางในปรมาณท�นอยมาก เชน สารชวยกรอง(filtration aid) ,ตวทาละลาย (solvent) เปนตน

แนวทางการปฏบต

1. ขอมลและเอกสาร ผผลตจะตองเกบรวบรวมขอมล/เอกสารท�เก�ยวกบแหลงท�มาของวตถดบ/องคประกอบ กรรมวธการ

ผลต และขอมลของสารอ�นๆท�ใชในการผลตสารปรงแตงหรอสารชวยในการแปรรปน -นไว เพ�อใหทางมกท.ตรวจสอบได

หากขอมลไมเพยงพอ มกท.อาจไมอนญาตใหใชสารปรงแตงหรอสารชวยในการแปรรปน -นๆได

2. สารปรงแตงและสารชวยในการแปรรป ท�อนญาตใหใชไดในกรณท�มคณสมบตครบถวนดงน- 2.1 มความจาเปนอยางย�งตอการแปรรปผลตภณฑ อาจไมสามารถแปรรปหรอเกบรกษาผลผลตบางประเภทไดหาก

ไมมสารปรงแตง/สารชวยในการแปรรปดงกลาว

2.2 ใชวตถดบหรอมองคประกอบท�มาจากธรรมชาต

2.3 กรรมวธในการผลตสารปรงแตง/สารชวยในการแปรรปเปนไปตามมาตรฐานมกท.

2.4 ไมใชผลตภณฑท�มาจากกระบวนการทางพนธวศวกรรม

2.5 ตองไมเปนอนตรายตอผบรโภค

2.6 ไมทาใหสญเสยคณสมบตท�แทจรงของผลตภณฑ

2.7 ไมกอผลเสยตอสภาพแวดลอม

ในบางกรณท�มความซบซอน หรอยากแกการพจารณา หรอมใชวตถดบหรอองคประกอบท�มาจากธรรมชาตเน�องจากสารธรรมชาตมคณภาพและปรมาณไมเพยงพอท�จะใชทดแทน อาจตองใช "หลกเกณฑการประเมนสารปรงแตงและสารชวยใน

การแปรรป สาหรบผลตภณฑเกษตรอนทรยของIFOAM" เปนแนวทางในการพจารณา


ภาคผนวก 6 แนวทางพจารณาปรมาณโลหะหนกในป ยอนทรย

โลหะหนกเปนสารท�สามารถพบไดในสวนประกอบของสารเคมกาจดศตรพชและวชพช ป ยเคม รวมท -ง ป ยคอก ป ยหมก แรธาตปรบปรงดนจากธรรมชาต อาหารสตว และผลตภณฑตางๆ ท�นามาใชในฟารม โดยสามารถเพ�มปรมาณสะสมในดนไดถามการใชสารดงกลาวอยางตอเน�อง ดงน -นจงเปนไปไดท�ฟารมเกษตรอนทรยอาจมสารโลหะหนกสะสมมาจากการใชสารเคมทางการเกษตรอยางมากในอดต และรวมถงการใชปจจยการผลตจากธรรมชาตในปจจบน ซ�งถาใชเกนพอดและไมระมดระวงกอาจเกดการสะสมของโลหะหนก ท�สงผลตอผลตผลอนทรยได

ปรมาณโลหะหนกสงสดท �อนญาตใหมได

สารโลหะหนก ปรมาณในป ย

(ppm-มลลกรมของสาร/1กโลกรมของป ย)

สารหน (Arsenic) 15

แคดเมยม (Cadmium) 20

โครเมยม (Chromium) 1000

ทองแดง (Copper) 400

ตะก �ว (Lead) 250

ปรอท (Mercury) 2

นเกล (Nickel) 100

สงกะส (Zinc) 1000


ภาคผนวก 7 มาตรฐานการปนเป� อนโลหะหนกในวตถดบจากสตวน�าท�นามาผลตเปนอาหารสตวน�าอนทรย

โลหะหนก ปรมาณสงสดท�อนญาตใหมได (ppm)

ตะก �ว 0.5

แคดเม�ยม 1.0

ปรอท 0.5

ภาคผนวก 8 มาตรฐานการควบคมการระบายน�าท�งจากบอเพาะเล�ยงสตวน�า

ดชนคณภาพน�า คามาตรฐาน

ความเปนกรดเปนดาง (pH) 6.5 – 9

บโอด (Biochemical Oxygen Demand, BOD) ไมเกน 20 มก./ลตร

สารแขวนลอย (Suspended Solids, SS) ไมเกน 70 มก./ลตร

แอมโมเนย (NH3-N) ไมเกน 1.1 มก.N/ลตร

ฟอสฟอรสรวม (Total Phosphorus) ไมเกน 0.4 มก.P/ลตร

ไฮโดรเจนซลไฟต (H2S) ไมเกน 0.01 มก./ลตร

ไนโตรเจนรวม (Total Nitogen)* (*ผลรวมของไนโตรเจนละลายและไนโตรเจนแขวนลอย – Total

dissolved N and Total particulate N)

ไมเกน 4 มก.N/ลตร


ภาคผนวก 9 หลกเกณฑการปรบปรงแกไขมาตรฐานเกษตรอนทรย มกท.

หลกการและเหตผล

ในการปรบปรงแกไขมาตรฐานเกษตรอนทรยของ มกท. จะตองมกระบวนการท�มความโปรงใสและเปดใหบคคลท�เก�ยวของไดมสวนรวมในการเสนอขอคดเหนในการปรบปรงแกไข ดงน -นกรรมการบรหาร มกท. จงไดกาหนดหลกเกณฑในการ

ปรบปรงแกไขมาตรฐานเกษตรอนทรยของ มกท. น-ข-น เพ�อเปนแนวทางในการทางาน

ขอบเขต

1. การระดมขอคดเหน

2. การสรปขอคดเหนข -นตน

3. การพจารณาขอคดเหนข -นตนโดยอนกรรมการมาตรฐาน

4. การจดทารางมาตรฐานฉบบใหม

5. การระดมขอคดเหนเพ�มเตมตอรางมาตรฐานฉบบใหม

6. การปรบปรงแกไขรางมาตรฐานข -นสดทาย

7. การรบรองมาตรฐานฉบบใหม

8. ระยะเวลาในการปรบปรงแกไขมาตรฐาน

ขอบเขตอานาจ

• กรรมการบรหาร มกท. เปนผมอานาจในการกาหนดและแกไขหลกเกณฑน- • การตความในการปฏบตใหเปนอานาจของผจดการ มกท.

• หลกเกณฑน-เปนเอกสารภายในของ มกท. ซ�งจะเผยแพรใหกบ กกบ., อกก.รบรอง, อกก.มาตรฐาน, เจาหนาท� มกท.,

ผตรวจของ มกท. และผผลต/ผประกอบการ สาหรบบคคลภายนอก สามารถขอเอกสารน-ไดโดยทาจดหมายเปนลายลกษณอกษรเสนอผจดการ มกท.

หลกเกณฑ

1. การระดมขอคดเหน

1.1 การระดมขอคดเหนในการปรบปรงแกไขมาตรฐานเกษตรอนทรย มกท. จะเปดใหทกคนมสวนรวม ไมวาบคคลน -นจะเปนสมาชก มกท.หรอไม รวมท -ง เจาหนาท� มกท., ผตรวจของ มกท. และ อกก.รบรอง

1.2 ขอคดเหนดงกลาวจะตองสงมายงสานกงาน มกท. เปนลายลกษณอกษร โดยระบช�อผเสนอและเหตผลประกอบในการเสนอขอคดเหนดงกลาว

2. การสรปขอคดเหนข �นตน

เจาหนาท�สานกงาน มกท. ทาการรวบรวมและสรปขอคดเหนท -งหมดกอนท�จะนาเสนออนกรรมการมาตรฐานฯ โดยขอคดเหนท -งหมดควรจาแนกเน-อหาออกเปน 2 กลม ดงน- 2.1 ขอคดเหนท�ขดแยงกบหลกการในการทาเกษตรอนทรย

2.2 ขอคดเหนท�เก�ยวของกบมาตรฐานเกษตรอนทรยของ มกท.

ขอคดเหนท -งหมดควรแยกออกเปน 2 แฟม โดยแตละแฟมอาจทาใบสรปปะหนาอกท

3. การพจารณาขอคดเหนข �นตนโดยอนกรรมการมาตรฐาน

อกก.มาตรฐานฯ พจารณาขอคดเหนท -งหมดและทาการตดสนเบ-องตน โดยอาจมหลกเกณฑในการตดสนดงน- 3.1 ตดขอคดเหนท�ขดแยงกบหลกการในการทาเกษตรอนทรย หรอไมสามารถปฏบตไดออกไป

3.2 รวบรวมขอคดเหนตางๆ เพ�อจดทาเปนรางมาตรฐานฉบบใหม

3.3 ในกรณท�มขอคดเหนท�นาสนใจ แตไมสามารถตดสนได และตองการขอคดเหนหรอขอมลเพ�มเตม อกก.มาตรฐานฯ

อาจมอบหมายใหเจาหนาท� มกท. นาไปดาเนนการหาขอมลเพ�มเตมดงตอไปน-


3.3.1 สาหรบประเดนท�ยงไมชดเจนเพยงพอ ใหทาหนงสอขอขอมลเพ�มเตมจากผเสนอ แลวนามาผานการดาเนนตามข -นตอนท� 2 และ 3 ใหม

3.3.2 สาหรบประเดนท�ตองการขอคดเหนเพ�มเตม ใหปรกษากบผชานาญการในสาขาท�เก�ยวของเปนรายบคคล

4. การจดทารางมาตรฐานฉบบใหม

อกก.มาตรฐานฯ นาขอคดเหนตางๆ และขอมลเพ�มเตมท�ไดใหม มาจดทาเปนรางมาตรฐานเกษตรอนทรยฉบบใหม

5. การระดมขอคดเหนเพ�มเตมตอรางมาตรฐานฉบบใหม

ในข -นตอนการระดมขอคดเหนเพ�มเตม ควรจากดวงใหอยในเฉพาะกลมบคคลตอไปน- 5.1 สมาชก มกท.

5.2 องคกรท�เก�ยวของ (ท�ไมใชสมาชก มกท.) เชน กลมผผลต/ผประกอบการ, กลมนกวชาการ, กลมผบรโภค, รานคาส

เขยว, หนวยงานของรฐ, ส�อมวลชน ฯลฯ โดยควรมตวแทนอยางนอย 1 องคกร ในแตละกลม

5.3 ผผลต/ผประกอบการ ท�ขอรบรองกบ มกท.

5.4 ผสนใจท�สงขอคดเหนในการปรบปรงแกไขมาตรฐาน ในขอ 1.1

6. การปรบปรงแกไขรางมาตรฐานคร �งสดทาย

อกก.มาตรฐานฯ พจารณาขอคดเหนเพ�มเตมท -งหมดแลวนามาปรบปรงแกไขเปนรางมาตรฐานฯฉบบสดทาย เพ�อเตรยมนาเสนอตอท�ประชมกรรมการบรหาร

7. การอนมตรางมาตรฐานฉบบใหมโดยกรรมการบรหาร

กรรมการบรหารจะเปนผพจารณารางมาตรฐานฯฉบบสดทายและทาการอนมต กอนท�จะประกาศใชอยางเปนทางการ โดยจะเปนผกาหนด :

7.1 วนท�เร�มบงคบใชมาตรฐานฉบบใหม

7.2 ในกรณท�มการเปล�ยนแปลงมาตรฐานในขอท�สาคญ อาจกาหนดชวงเวลาใหผผลต/ผประกอบการมระยะเวลาในการ

ปรบตวเพ�อปฏบตตามมาตรฐานขอท�เปล�ยนแปลงใหมดงกลาวไดดงน- 7.2.1 ผผลต/ผประกอบการยงสามารถใชวตถดบอนทรยท�ผลตและไดรบการรบรองตามมาตรฐานเดมตอไปได

ไมเกน 1 ป หลงจากวนท�เร�มบงคบใชมาตรฐานใหม

7.2.2 ผผลต/ผประกอบการสามารถจาหนายผลตภณฑแปรรปอนทรยท�ไดรบการรบรองตามมาตรฐานเดมตอไปได จนกระท �งผลตภณฑดงกลาวหมดอาย

7.3 วนท�บงคบใชมาตรฐานฉบบใหม และวนท�ผผลต/ผประกอบการตองเร�มปฏบตตามมาตรฐานขอท�เปล�ยนแปลงใหม ตามท�กาหนดในขอ 7.2 ตองระบไวใหชดเจนในมาตรฐานท�แจกใหแกผผลต/ผประกอบการ

8. ระยะเวลาในการปรบปรงแกไขมาตรฐาน

การดาเนนงานปรบปรงแกไขมาตรฐานท -ง 7 ข -นตอนน- จะใชเวลาประมาณ 2 ป


ขอคดเหนและขอเสนอแนะในการปรบปรงมาตรฐาน มกท.

ช�อ……………………………………………………….…..

นามสกล…………………………………………………………………

ช�อหนวยงาน/องคกร/กลม……………………………………………………………………………………………………………

ท�อย………………………………………………….…………………………………………………………………………………

………………………………………………………….………………………………………………………………………………

ขาพเจามความคดเหนตอมาตรฐาน มกท. ดงน- 1. มาตรฐาน มกท. ท�ควรปรบปรงเปล�ยนแปลงคอมาตรฐานขอ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

โดยควรปรบปรงเปล�ยนแปลงเปน……………………………………………………………………………………….….

………………………………………………………………………………………….………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………….………………………………………………

เหตผล………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….……………………………………………….

2. มาตรฐานท�ควรมเพ�มเตมคอ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………….………………………………………….………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

เหตผล………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….………………………………………………

ทานสามารถสงขอคดเหนและขอเสนอแนะในการปรบปรงมาตรฐาน มกท. มาไดท�

สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย 619/43 อาคารเกยรตงามวงศ ถนนงามวงศวาน อ.เมอง จ.นนทบร 11000

โทรศพท/โทรสาร 02-5800934 E-mail: [email protected]; [email protected]

ACTstandard2011-T Final 110405

Documents

Transcript of ACTstandard2011-T Final 110405