สารละลายกรด – เบส Acid - Base

สารละลายกรด-เบสสอประกอบการสอน

สารบญ | Contentสาระลายกรด – เบส

สารละลายกรด – เบส คอ...สมบตของสารละลายกรดประเภทของกรดสมบตของเบส

คา pH กบความเปนกรด เบส ของสาร

คา pH ของสารในชวตประจ าวนอนดเคเตอรส าหรบกรด เบส

กรด เบสในชวตประจ าวนและสงแวดลอมแบบทดสอบทายบท

• สารละลายกรด คอ สารละลายทมรสเปรยว เปลยนสกระดาษ

ลตมส จากสน าเงนเปนแดง หรอท าปฏกรยากบโลหะได กาซ H2

และ เกลอ

• สารละลายเบส คอ สารละลายทมรสขม เปลยนสกระดาษลตมส

จากสแดงเปนน าเงน หรอมลกษณะลนๆ

สารละลายกรด –เบส ความหมาย

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

สมบตของสารละลายกรด

1. เปลยนสของกระดาษลตมส จากสน าเงนเปนสแดง

2. เมอท าปฏกรยากบโลหะแลว จะท าใหโลหะสกกรอน และเกดกาซ

ไฮโดรเจน ซงเปนกาซไมมส เบากวาอากาศ และตดไฟไดงาย

Fe + H2SO4 → Fe SO4 + H2

เหลก กรดซลฟวรก ไอรออนซลเฟต แกสไฮโดรเจน

เรองนารของ “กรด” สมบตของกรด

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

3. สารละลายกรดท าปฏกรยากบหนปน

ท าใหหนปนสกกรอนและ เกด CO2

2HCl + CaCO3 → CaCl2 + H2O + CO2

กรดเกลอ แคลเซยมคารบอเนต คลเซยมคลอไรด น า แกสคารบอนไดออกไซด

4. สารละลายกรดมรสเปรยว ซงผลไมตางๆ ทมรสเปรยว

มกจะมสมบตเปนกรด

5. สารละลายกรดสามารถน าไฟฟาได

เรองนารของ “กรด” สมบตของกรด

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

ประเภทของกรด

กรด จ าแนกไดเปน 2 ประเภท ดงน

กรดอนนทรย

กรดอนทรย

จ าแนกได 2 ประเภท

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

ประเภทของกรด

1. กรดอนทรย เปนกรดทไดจากพช ใชปรงแตงอาหาร เชน กรด

แอซตก (กรดน าสม) ,กรดมด หรอกรดฟอรมก,กรดซตรก

(ในสม มะนาว),กรดแอสคอรบก (ในสม มะนาว ฝรง

มะขามปอม),กรดแลกตก (ในน านม) เปนตน

กรดอนทรย

น ามาทดสอบดวย สารละลายเจนเชยนไวโอเลต

จะไมเปลยนสของเจนเชยนไวโอเลต

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

กรดแอซตก (ในน าสมสายช)

กรดซตรก (ในสม มะนาว)

กรดแอสคอรบก(ในสม มะนาว มะขามปอม)

ประเภทของกรดกรดอนทรย

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

ประเภทของกรด

2. กรดอนนทรยหรอกรดแร เปนกรดทไดจากแรธาต

กรดชนดนไมนยมรบประทาน เพราะฤทธกดกรอนรนแรง เปน

อนตรายตอเนอเยอไดแก กรดซลฟวรก (กรดก ามะถน) ,

กรดไฮโดรคลอรก (กรดเกลอ) ,กรดคารบอนก

กรดอนนทรย

น ามาทดสอบดวย สารละลายเจนเชยนไวโอเลต

จะเปลยนสของเจนเชยนไวโอเลตจากสมวงเปนสเขยวหรอน าเงน

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

ประเภทของกรด

กรดอนนทรยทมสมบตกดกรอนไมรนแรงบางชนดรบประทานได

เชน กรดคารบอนก ในน าอดลม เกดจากกาซคารบอนไดออกไซด

ละลายในน า

กรดอนนทรย

กรดคารบอรก

ทใชเปนสวนผสม

ของยาลางตา

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

เรองนารของ “เบส”

สมบตของสารละลายเบส

1. เปลยนสลตมสจาก สแดงเปนสน าเงน

2. ท าปฏกรยากบน ามนพชหรอไขมนไดสบ

3. ท าปฏกรยากบ Al, Zn ได H2

4. มสมบตลนมอ คลายสบ

5. เปลยนสของฟนอลฟทาลนจาก สขาวเปนสชมพ

สมบตของเบส

สารบญ ถดไปยอนกลบ

เรองนารของ “เบส”

6. น าไฟฟาได

7. เบสมทงละลายน าไดและไมละลายน า

8. ท าปฏกรยากบแอมโมเนยมไนเตรดจะไดกาซแอมโมเนย

ซงมกลนฉน

9. ท าปฏกรยากบอะลมเนยม จะเกดกาซไฮโดรเจน และ

อะลมเนยมจะผกรอน

สมบตของเบส

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

คา pH กบความเปนกรด - เบสของสาร

• คา pH เปนคาทใชบอกความเปนกรด - เบส ของสาร มคาอย

ระหวาง 0-14 โดยก าหนดวา

• สารทมคา pH นอยกวา 7 มสมบตเปนกรด

• สารทมคา pH เทากบ 7 มสมบตเปนกลาง

• สารทมคา pH มากกวา 7 มสมบตเปนเบส

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

คา pH กบความเปนกรด - เบสของสาร

• ตารางแสดงความสมพนธระหวางความเปนกรด - เบส กบคา

PH

• จากตารางพบวา pH ยงนอย ความเปนกรดยงมาก และเมอ pH

ยงมาก ความเปนเบสกยงมาก

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

ความเปนกรด - เบส หรอคา pH ของสารละลายสามารถ

ทดสอบไดโดยใช อนดเคเตอร

อนดเคเตอรทใชในการทดสอบความเปนกรด - เบส หรอคา

pH ของสารละลายไดแก

อนดเคเตอรส าหรบกรด – เบสกระดาษลตมส

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

- กระดาษลตมส (มสแดงกบสน าเงน)

- สารละลายกรดหรอสารละลายทมคา pH นอยกวา7 จะ เปลยนสของ

กระดาษลตมสจากสน าเงนเปนสแดงแตไมเปลยนสของกระดาษลตมสสแดง

- สารละลายเบสหรอสารละลายทมคา pH สงกวา 7 จะ เปลยนสของ

กระดาษลตมสจากสแดงเปนสน าเงนแตไมเปลยนสของกระดาษลตมสสน าเงน

- สารละลายเปนกลางหรอสารละลายทมคา pH เทากบ 7 จะไมเปลยนส

ของกระดาษลตมสทงสแดงและสน าเงน

อนดเคเตอรส าหรบกรด – เบสสารละลายทใชเปนอนดเคเตอร

• สารละลายฟนอลฟทาลน เปนอนดเคเตอรทไมมส เมอหยด

สารละลายกรด สของสารละลายจะคงเดม เมอหยดสารละลายเบส

สของสารละลายฟนอลฟทาลนจะเปลยนเปนสชมพมวง แตถาเปน

เบสแกจะเปลยนเปนสแดง

อนดเคเตอรส าหรบกรด – เบสสารละลายทใชเปนอนดเคเตอร

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

• สารละลายยนเวอรแซลอนดเคเตอร เปนการน าอนดเคเตอร

หลายๆ ชนดทมการเปลยนสในชวง pH ตางกนมาผสมกนใน

สดสวนทเหมาะสมจงสามารถบอกคาความเปนกรด - เบส ของ

สารละลายโดยบอกคา pH ทละเอยด และถกตองยงขน

อนดเคเตอรส าหรบกรด – เบสสารละลายทใชเปนอนดเคเตอร

ยอนกลบสารบญ

แผนภมแสดงสและคา pH ทวดจากการเปลยนสของกระดาษลตมสมาเทยบกบสของยนเวอซอล อนดเคเตอร

มวง pH=14

แดง pH=1

สมแดง pH=3

สม pH=5

สมเหลอง pH=6

เหลอง pH=7

เขยวเหลอง pH=8

เขยว pH=9

เขยวเขม pH=10

น ำเงนมวง pH=12

สารบญยอนกลบ ถดไป

อนดเคเตอรส าหรบกรด – เบสคลปวดโอการทดสอบความเปนกรด - เบส

ชนดของอนดเคเตอร ชวง pH สทเปลยนสสารละลายทไดจาก

การทดลอง

1. methyl yellow

2. Bromeresol green

3. Methyl red

4. Bromothymol blue

5. Phenophtalein

2.9-4.0

3.8-5.4

4.4-6.2

6.0-7.6

8.0-9.6

สแดง-เหลอง

เหลอง-น าเงน

แดง-เหลอง

เหลอง-น าเงน

ไมมส-สชมพ

เหลอง

น าเงน

สม

เหลอง

ไมมส

อนดเคเตอรส าหรบกรด – เบสตารางสรปชนดอนดเคเตอร

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

ชวตประจ าวนตองเกยวของกบสารเคมประเภทกรด - เบส

หลายชนด ซงจ าแนกตามกลมของการใชประโยชนไดดงน

1. สารประเภทท าความสะอาด บางชนดมสมบตเปนเบส

เชน สบ ผงซกฟอก น ายาลาจาน และบางชนดมสมบตเปนกรด

เชนน ายาลางหองน าและเครองสขภณฑ เปนตน

กรด - เบสในชวตประจ าวนและสงแวดลอม

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

2. สารทใชในการเกษตรกรรม ไดแก ปย ซงบางชนดม

สมบตเปนเบส เชน ยเรย บางชนดมสมบตเปนกรด เชน

แอมโมเนยมคลอไรด บางชนดเปนกลาง เชนโพแทสเซยมไนเตรต

กรด - เบสในชวตประจ าวนและสงแวดลอม

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

3. สารทใชปรงแตงอาหาร มทงชนดทเปนกรด เชน

น าสมสายช กรดซตรก น ามะนาว น ามะขาม ชนดทมสมบตเปนเบส

เชน น าปนใส น าขเถา โซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนตและชนดทม

สมบตเปนกลาง เชน ผลชรส เกลอแกง น าตาลทราย ฯลฯ

กรด - เบสในชวตประจ าวนและสงแวดลอม

สารบญยอนกลบ ถดไป

4. ยารกษาโรค ถาเปนยาแอสไพรนและวตามนซมสมบต

เปนกรด สวนยาลดกรด ยาธาต มสมบตเปนเบส

กรด - เบสในชวตประจ าวนและสงแวดลอม

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

5. เครองส าอาง น าหอม สเปรยฉดผม ยารกษาสวฝา

สวนใหญจะมสมบตเปนกลาง

กรด - เบสในชวตประจ าวนและสงแวดลอม

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

6. ฝนกรด หมายถง น าฝนทมคาความเปนกรด-เบสต า

กวาระดบ 5.6 กรดในน าฝน เกดจากการละลายน าของกาซ CO2

SO2 NO2 NO ทมอยในบรรยากาศ ซงเกดขนเองตามธรรมชาต

และจากการกระท าของมนษย

กรด - เบสในชวตประจ าวนและสงแวดลอม

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

แบบฝกหดทายบทสาระลายกรด – เบส

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

ค าชแจง : แบบทดสอบนเปนแบบปรนย ชนด

เลอกตอบ 4 ตวเลอก ใหนกเรยนเลอกค าตอบท

ถกตองทสดเพยงขอเดยว

สารบญ ยอนกลบ ถดไป

1. สารในขอใดทท าปฏกรยากนแลว

ไมเกดฟองแกสขน

ค. โซเดยมไฮดรอกไซดกบอะลมเนยม

ข. กรดไฮโดรคลอรกกบหนปน

ง. กรดซลฟวรกกบสงกะส

ก. โพแทสเซยมไฮดรอกไซดกบน ามนพช

2. เมอน าก ามะถนมาเผาจะไดแกสซงละลายน าได สารละลาย

นเมอน าไปทดสอบกบกระดาษลตมส จะเปลยนสจากน าเงน

เปนแดง สารละลายดงกลาวคออะไร

ค. สารละลายเบส

ข. สารละลายกรด

ง. สรปไมได

ก. เกลอชนดหนง

ค าอธบายเพมเตม

3. เมอน าผงซกฟอกมาละลายมาละลายในน า แลวน าไป

ทดสอบดวยกระดาษลตมสจะไดผลเหมอนกบการทดสอบ

สารใด

ค. น าปนใส

ข. น าเชอม

ง. น าอดลม

ก. เกลอแกง

ค าอธบายเพมเตม

4. เมอตองการทดสอบวา น าสมสายชทรบประทานท ามาจากกรดแอซตกหรอไม จะใชสารในขอใดทดสอบ

ค. สารละลายเจนเซยนไวโอเลต

ข. กระดาษยนเวอรแซลอนดเคเตอร

ง. สารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด

ก. กระดาษลตมสสแดง

ค าอธบายเพมเตม

5. ขณะทใชน ายาลางหองน าจะสงเกตเหนฟองแกสผดขนมา แกสดงกลาวคออะไร

ค. แอมโมเนย

ข. ไนโตรเจน

ง. คารบอนไดออกไซด

ก. ออกซเจน

ค าชแจง : ใหนกเรยนน าค าจากทายประโยคมาเตมค า

ในชองวางใหถกตอง หรอใกลเคยงมากทสด

มาหนงค า

1. เมอท าปฏกรยากบโลหะแลว จะท าใหโลหะสกกรอนและเกดกาซ

............................. ซงเปนกาซไมมส เบากวาอากาศ และ

ตดไฟไดงายประจ าป (ไฮโดรเจน/คารบอนไดออกไซด/

ไนโตรเจน)

2. กรดอนทรยเปนกรดทไดจากพช ใชปรงแตงอาหาร หากน า

ทดสอบดวยสารละลายเจนเชยนไวโอเลต จะ

............................ (เปลยนเปนสเขยว/เปลยนเปนสชมพ/

ไมเปลยนส)

ไฮโดรเจน

ไมเปลยนส

3. กรดทอย ในน าอดลม ซงเกดจากกาซคารบอนไดออกไซด

ละลายในน ามชอวากรด ............................. (ฟอรมก/

คารบอนก/คารบอรก)

4. เมอน ายาลดกรดในกระเพาะอาหาร หรอยาธาตมาละลายน า

แลวน าไปทดสอบดวยกระดาษลตมส กระดาษลตมสจะ

............................ (เปลยนเปนสน าเงน/ไมเปลยนส/

เปลยนเปนสขาว ซด)

คารบอนก

เปลยนเปนสน าเงน

5. จากตารางพบวา pH ยงนอย ความเปนกรดยง.......... และ

เมอ pH ยงมาก ความเปนเบสกยง..............

(มาก/นอย) (มาก/นอย)

มาก

มาก

แหลงอางอง

กรด เบสในชวตประจ าวน. http://www.glogster.com/guidemax89

acidbase-reaction/g- 6mrd0qk7jkfp530tqn9ooa0. สบคนเมอ 25 สงหาคม

2556.

กรด เบสในชวตประจ าวน. http://kevin.satitpatumwan.ac.th/M6

%20chem%20switchboard.htm#slide0001.htm . สบคนเมอ 25 สงหาคม 2556.

กรด เบสในชวตประจ าวน. http://www.animecharactersdatabase.com/

newforum.php?x=40&forum_id=43&thread_id=306#p13253 . สบคนเมอ 25

สงหาคม 2556.

สอประกอบการสอน

คณะผจดท า

นางสาวปยธดา สนา

นายสทธชย สงหะเสนา

นายสทธนนท อนเดช

นสตชนปท 2 สาขาวชามธยมศกษา (วทยาศาสตร)

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

วชาเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา

สารละลายกรด-เบส