Klimaatverandering in de achtertuin Informatie voor IVN Natuurgidsen
Achtergronden Klimaatverandering en Klimaatverandering en...
37
klimaatverandering en zeespiegelstijging ‘06 Achtergronden Klimaatverandering en klimaatscenario’s Achtergronden Klimaatverandering en klimaatscenario’s Prof Dr Bart van den Hurk
Transcript of Achtergronden Klimaatverandering en Klimaatverandering en...
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Ach
terg
ron
den
K
limaa
tver
ande
rin
g en
kl
imaa
tsce
nar
io’s
Ach
terg
ron
den
K
limaa
tver
ande
rin
g en
kl
imaa
tsce
nar
io’s
Prof
Dr
Bart
van
den
Hur
k
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Wat
is h
etm
ondi
ale
klim
aatp
robl
eem
?W
atis
het
mon
dial
ekl
imaa
tpro
blee
m?
•Kl
imaa
tver
ande
ring
is v
an a
lletij
den
–N
atuu
rlijk
ein
vloe
den:
•In
tern
e sc
hom
mel
inge
n(E
l Niñ
o)•
Varia
ties
in d
e zo
nen
in d
e st
and
van
de
aard
e(ij
stijd
en)
•G
rote
vul
kaan
uitb
arst
inge
n–
Men
selij
kein
vloe
den
•Br
oeik
asga
s-em
issi
es•
Vera
nder
inge
nva
n la
ndge
brui
k
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Het
broe
ikas
-eff
ect
Het
broe
ikas
-eff
ect
•Zo
nnes
tral
ing
war
mt
de a
arde
op•
De
aard
est
raal
tde
war
mte
wee
rui
t•
Broe
ikas
gass
enw
aaro
nder
CO2
houd
ende
war
mte
stra
ling
vast
•D
e aa
rde
is d
aard
oor
+15
°C i.
p.v.
-18
°C
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Bro
eika
sgas
-con
cen
trat
ies
nem
ento
eB
roei
kasg
as-c
once
ntr
atie
sn
emen
toe
•N
atuu
rlijk
CO2
verh
oogt
de t
empe
ratu
urm
et 1
2°C
•D
e m
ens
heef
tde
con
cent
ratie
CO2
met
30%
ver
hoog
d
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Gev
olg
voor
de t
empe
ratu
ur…
Gev
olg
voor
de t
empe
ratu
ur…
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
…vo
orh
etze
eniv
eau
……
voor
het
zeen
ivea
u…
•M
ondi
ale
zeen
ivea
u-st
ijgin
gva
n 10
-20c
m–
Ther
mis
che
expa
nsie
, gle
tsje
rsen
ijsk
appe
n: 1
-10
cm–
Trag
ere
actie
op v
erle
den
klim
aat
kan
rest
ver
klar
en
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Wat
zien
we
daar
van
in
Euro
pa?
Wat
zien
we
daar
van
in
Euro
pa?
•Tr
end
in g
emid
deld
ete
mpe
ratu
ur19
46-2
003 A Kl
ein
Tank
ea
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Kij
ken
in d
e to
ekom
stK
ijke
nin
de
toek
omst
•G
aui
tva
n pr
ojec
ties
met
Glo
bale
Circ
ulat
ieM
odel
len
(GCM
’s):
–M
eerd
ere
emis
sie-
scen
ario
’s–
Mee
rder
em
odel
len
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Maa
rer
is m
eer
aan
de h
and
Maa
rer
is m
eer
aan
de h
and
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
De
G-w
est
bove
nW
est-
Euro
pavo
orh
eth
uid
igkl
imaa
tD
e G
-wes
t bo
ven
Wes
t-Eu
ropa
voor
het
hu
idig
klim
aat
•Ca
10
GCM
-run
s vo
orhe
tni
euw
eIP
CC r
appo
rt
(200
7)
Waa
rnem
inge
nM
odel
len
Van
Uld
enet
al,
2005
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
De
G-w
est
bij
een
rela
tief
ster
keve
rhog
ing
van
CO
2
De
G-w
est
bij
een
rela
tief
ster
keve
rhog
ing
van
CO
2
•Ve
rand
erin
gto
vhu
idig
klim
aat
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
De
G-w
est
bij
een
rela
tief
ster
keve
rhog
ing
van
CO
2
De
G-w
est
bij
een
rela
tief
ster
keve
rhog
ing
van
CO
2
•Ve
rand
erin
gto
vhu
idig
klim
aat
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Ver
ande
rin
gin
het
Rij
n-
gebi
edbi
jee
nA
2-s
cen
ario
Ver
ande
rin
gin
het
Rij
n-
gebi
edbi
jee
nA
2-s
cen
ario
•In
de
win
ter
mee
rne
ersl
ag, i
n de
zom
erm
inde
r•
Mat
e va
n ve
rand
erin
gst
erk
afha
nkel
ijkva
n de
at
mos
feris
che
aanv
oer
vana
fze
e (G
-wes
t)
Neerslagverandering(mm/dag)
GCM
met
rel
atie
fw
eini
gve
rand
erin
gin
str
omin
gspa
tron
en
GCM
met
in w
inte
r st
erke
reaa
nvoe
rva
naf
zee
en in
zom
erzw
akke
reaa
nvoe
r
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Win
tert
empe
ratu
ur
en
win
dric
hti
ng
Win
tert
empe
ratu
ur
en
win
dric
hti
ng
•O
oste
nwin
den
zorg
envo
orko
ude
in w
inte
r
Waa
rgen
omen
Cont
role
sim
ulat
ie
A2 s
cena
rio
14
12
10
8
6
4
2
0
-
2
-4
-
6
-8
-1
0
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Inde
ling
van
de
scen
ario
’sIn
delin
gva
n d
e sc
enar
io’s
Gem
atig
d+ve
rand
erin
g
+ 1
°C+
2 °C
Luch
tstr
omin
gspa
tron
en
Wer
eld
Tem
pera
tuur
War
m+
vera
nder
ing
Gem
atig
dW
arm
gewijzigd ongewijzigd
in 2
05
0
t.o
.v.
19
90
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Ver
dere
ver
talin
g n
aar
NL
eoV
erde
re v
erta
ling
naa
r N
L eo
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Gem
idde
ld;
Gem
idde
ld;
90%
; 95%
; 99%
; 99.
5%; 9
9.9%
90%
; 95%
; 99%
; 99.
5%; 9
9.9%
Nee
rsla
g ex
trem
en in
de
zom
er (
vers
chil
21e
–20
e )N
eers
lag
extr
emen
in d
e zo
mer
(ve
rsch
il 2
1e–
20e )
Dan
ish
Met
. Ins
titut
e
mee
r
min
der
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Gem
idde
ld;
Gem
idde
ld;
90%
; 95%
; 99%
; 99.
5%; 9
9.9%
90%
; 95%
; 99%
; 99.
5%; 9
9.9%
Nee
rsla
g ex
trem
en in
de
zom
er (
vers
chil
21e
–20
e )N
eers
lag
extr
emen
in d
e zo
mer
(ve
rsch
il 2
1e–
20e )
Dan
ish
Met
. Ins
titut
e
mee
r
min
der
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Nee
rsla
g ex
trem
en in
de
zom
er (
vers
chil
21e
–20
e )N
eers
lag
extr
emen
in d
e zo
mer
(ve
rsch
il 2
1e–
20e )
Dan
ish
Met
. Ins
titut
e
Gem
idde
ld;
Gem
idde
ld;
90%
;90
%;
95%
; 99%
; 99.
5%; 9
9.9%
95%
; 99%
; 99.
5%; 9
9.9%
mee
r
min
der
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Nee
rsla
g ex
trem
en in
de
zom
er (
vers
chil
21e
–20
e )N
eers
lag
extr
emen
in d
e zo
mer
(ve
rsch
il 2
1e–
20e )
Dan
ish
Met
. Ins
titut
e
Gem
idde
ld;
Gem
idde
ld;
90%
; 90
%;
95%
;95
%;
99%
; 99.
5%; 9
9.9%
99%
; 99.
5%; 9
9.9%
mee
r
min
der
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Nee
rsla
g ex
trem
en in
de
zom
er (
vers
chil
21e
–20
e )N
eers
lag
extr
emen
in d
e zo
mer
(ve
rsch
il 2
1e–
20e )
Dan
ish
Met
. Ins
titut
e
Gem
idde
ld;
Gem
idde
ld;
90%
; 95%
; 90
%; 9
5%;
99%
;99
%;
99.5
%; 9
9.9%
99.5
%; 9
9.9%
mee
r
min
der
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Nee
rsla
g ex
trem
en in
de
zom
er (
vers
chil
21e
–20
e )N
eers
lag
extr
emen
in d
e zo
mer
(ve
rsch
il 2
1e–
20e )
Dan
ish
Met
. Ins
titut
e
Gem
idde
ld;
Gem
idde
ld;
90%
; 95%
; 99%
; 90
%; 9
5%; 9
9%;
99.5
%;
99.5
%;
99.9
%99
.9%
mee
r
min
der
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Nee
rsla
g ex
trem
en in
de
zom
er (
vers
chil
21e
–20
e )N
eers
lag
extr
emen
in d
e zo
mer
(ve
rsch
il 2
1e–
20e )
Dan
ish
Met
. Ins
titut
e
Gem
idde
ld;
Gem
idde
ld;
90%
; 95%
; 99%
; 99.
5%;
90%
; 95%
; 99%
; 99.
5%;
99.9
%99
.9%
mee
r
min
der
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Mon
diaa
lgem
idde
lde
zees
pieg
el-s
tijg
ing
Mon
diaa
lM
ondi
aal g
emid
deld
ege
mid
deld
eze
espi
egel
zees
pieg
el-- s
tijg
ing
stij
gin
g
•75
% t
herm
isch
eex
pans
ie•
45%
gle
tsje
rs+
Gro
enla
nd•
-20%
Ant
arct
ica
0.88
0.09
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
0.88
0.09
Mon
diaa
lgem
idde
lde
zees
pieg
el-s
tijg
ing
Mon
diaa
lM
ondi
aal g
emid
deld
ege
mid
deld
eze
espi
egel
zees
pieg
el-- s
tijg
ing
stij
gin
g
Stijg
ing
zet
door
, doo
r tr
age
reac
tieva
n oc
eane
n
•75
% t
herm
isch
eex
pans
ie•
45%
gle
tsje
rs+
Gro
enla
nd•
-20%
Ant
arct
ica
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Res
ult
aat:
ve
ran
deri
ng
in 2
05
0 t
ov 1
99
0R
esu
ltaa
t:
vera
nde
rin
g in
20
50
tov
19
90
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Res
ult
aat:
ve
ran
deri
ng
in 2
05
0 t
ov 1
99
0R
esu
ltaa
t:
vera
nde
rin
g in
20
50
tov
19
90
Bij c
ircul
atie
vera
nder
ing
war
mt
koud
ste
dag
ster
ker
op d
an g
emid
deld
e
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Res
ult
aat:
ve
ran
deri
ng
in 2
05
0 t
ov 1
99
0R
esu
ltaa
t:
vera
nde
rin
g in
20
50
tov
19
90
Aant
al n
atte
dag
en s
terk
afh
anke
lijk
van
circ
ulat
ieve
rand
erin
g
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Res
ult
aat:
ve
ran
deri
ng
in 2
05
0 t
ov 1
99
0R
esu
ltaa
t:
vera
nde
rin
g in
20
50
tov
19
90
Nee
rsla
g op
een
nat
te d
ag a
fhan
kelij
k va
nm
ondi
ale
opw
arm
ing
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Res
ult
aat:
ve
ran
deri
ng
in 2
05
0 t
ov 1
99
0R
esu
ltaa
t:
vera
nde
rin
g in
20
50
tov
19
90
Kans
op
extr
eme
natt
ighe
id is
gro
ter
bij m
eer
natt
e da
gen
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Res
ult
aat:
ve
ran
deri
ng
in 2
05
0 t
ov 1
99
0R
esu
ltaa
t:
vera
nde
rin
g in
20
50
tov
19
90
Win
dsce
nario
’s la
ten
nauw
elijk
s si
gnifi
cant
e ve
rand
erin
g zi
en
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Alg
emee
n b
eeld
Alg
emee
n b
eeld
•O
pwar
min
g ze
t do
or•
Win
ters
gem
idde
ld n
atte
r•
Hev
iger
ext
rem
e zo
mer
buie
n•
Vera
nder
inge
n in
het
win
dklim
aat
klei
n•
Zees
pieg
el b
lijft
stij
gen
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Wat
is n
ieu
w t
ov v
orig
e ge
ner
atie
(W
B2
1)
scen
ario
’s?
Wat
is n
ieu
w t
ov v
orig
e ge
ner
atie
(W
B2
1)
scen
ario
’s?
•La
agst
e sc
enar
io u
it 20
00 v
erva
llen
•Tw
ee d
roge
zom
er-s
cena
rio’s
doo
r ve
rand
erin
gen
in
win
dric
htin
g•
Nee
rsla
gext
rem
en:
win
ter ↓
, zom
er ↑
•Ba
ndbr
eedt
e ze
espi
egel
stijg
ing
klei
ner
•N
atuu
rlijk
e va
riabi
litei
t zi
chtb
aar
gem
aakt
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Nat
uu
rlij
ke v
aria
bilit
eit
Nat
uu
rlij
ke v
aria
bilit
eit
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Nat
uu
rlij
ke v
aria
bilit
eit
Nat
uu
rlij
ke v
aria
bilit
eit
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
Res
ult
aat:
ve
ran
deri
ng
in 2
05
0 t
ov 1
99
0R
esu
ltaa
t:
vera
nde
rin
g in
20
50
tov
19
90
klim
aatv
eran
deri
ng e
n ze
espi
egel
stijg
ing
‘06
(On
)Zek
erh
eden
(On
)Zek
erh
eden
Zeke
r•
Broe
ikas
effe
ct•
Men
selij
ke in
vloe
d ho
evee
lhei
d br
oeik
asga
ssen
•Te
mpe
ratu
urge
geve
ns v
anaf
185
6•
Res
pons
aar
de (
glet
sjer
s, g
roei
seiz
oen
etc.
)
Red
elijk
zek
er•
Bela
ngrij
ke k
limaa
tinvl
oede
n la
atst
e ho
nder
den
jare
n•
Tem
pera
tuur
gege
vens
van
af 1
000
Onz
eker
•Co
mpl
exe
proc
esse
n (s
tofd
eeltj
es, w
olke
n, ij
s, o
ceaa
n,
bios
feer
etc
.)•
Emis
sies
cena
rio’s
•Kw
alite
it m
odel
prog
nose
s (r
egio
naal
det
ail)
•N
iet
linea
ire g
ebeu
rten
isse
n (G
olfs
troo
m, p
erm
afro
st)
