Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal … · 2017-12-12 ·...

Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü

Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

Cilt/Volume: 18 Yıl/Year:9 Sayı/Issue:1 Bahar/Spring 2009

ISSN: 1303 - 0035

http://www.sbe.ibu.edu.tr


Journal of Social Sciences

Ġmtiyaz Sahibi / Published By

Prof. Dr. Gönül ÜLKER

Müdür / Manager

Editör / Editor

Yrd. Doç. Dr. Altay EREN

Dergi Yayın Kurulu / Board of Editors

Prof. Dr. Süleyman ÇELENK

Doç. Dr. Zülbiye TOLUK UÇAR

Yrd. Doç. Dr. IĢıl AKDAĞ

Yrd. Doç. Dr. Saadet AYDIN

Yrd. Doç. Dr. Derya EREL

Dergi Sekreteri / Secretary

ArĢ. Gör. Aylin ÇELEN

Suat KAYA

YazıĢma Adresi

Yrd. Doç. Dr. Altay EREN Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi



14280 Gölköy / BOLU

Submission Address

Assist. Prof. Dr. Altay EREN Journal of Social Sciences

Abant Izzet Baysal University, Institute of Social

Sciences

14280 BOLU / TURKIYE

Tel: (0374) 254 10 00 - 14 97 - 14 84 Faks: (0374) 253 49 65

E-posta: [email protected]

Basım: AĠBÜ Basımevi

Basım Tarihi: 02.02.2009

ii




* AĠBÜ – Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, AĠBÜ Sosyal Bilimler

Enstitüsü‘nce yılda iki kez yayımlanan hakemli bir dergidir.

* Dergide yayımlanmak üzere gönderilen yazılar, belirtilen kurallara uygun

olarak hazırlanmalıdır.

* Dergide yayımlanan yazılarda belirtilen görüĢler yazarlara ait olup, AĠBÜ –

Sosyal Bilimler Enstitüsü‘nü bağlamaz.

* AĠBÜ - Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi‘nde yer alan yazılardan kaynak

gösterilerek aktarma ve alıntı yapılabilir.

iii




DANIġMA KURULU

Prof. Dr. Ali Ġlker GÜMÜġELĠ Yıldız Teknik Üniversitesi

Prof. Dr. Gönül AKÇAMETE Ankara Üniversitesi

Prof. Dr. Gönül ÜLKER Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Prof. Dr. Ġzzet GÜMÜġ Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. Nizamettin KOÇ Ankara Üniversitesi

Prof. Dr. Remzi ALTUNIġIK Sakarya Üniversitesi

Prof. Dr. Rıfat ORTAÇ Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. Süleyman ERĠPEK Anadolu Üniversitesi

Doç. Dr. Alev SÖYLEMEZ Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Emin KARĠP Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Funda ACARLAR Ankara Üniversitesi

Doç. Dr. Hülya KELECĠOĞLU Hacettepe Üniversitesi

Doç. Dr. Kamuran REÇBER Uludağ Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet KARAKAġ Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi

Doç. Dr. Muhsin HALĠS Sakarya Üniversitesi

Doç. Dr. Nihal VAROL Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Rüya ÖZMEN Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Selahattin TURAN Osmangazi Üniversitesi

Doç. Dr. Suna BAġAK Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Süleyman ÖZDEMĠR Ġstanbul Üniversitesi

Doç. Dr. Zahir KIZMAZ Fırat üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. A.Ezeli AZARKAN Dicle Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ali ALAGÖZ Selçuk Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Atilla TAZEBAY Gazi Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Bahadır AYDIN Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Bayram BIÇAK Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Bülent BAYAT Gazi Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Cevdet A. KAYALI Celal Bayar Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Erkan TEKĠNARSLAN Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Feza ORHAN Yıldız Teknik Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ġrfan YURDABAKAN Dokuz Eylül Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Jale Y. ÇOKGEZEN Marmara Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Osman ġĠMġEK Gazi Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Osman TĠTREK Sakarya Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Recep DÜZGÜN Erciyes Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Semra DEMĠR Erciyes Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Seyit KÖSE Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. S. Haluk ERDEM Çanakkale 18 Mart Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. ġamil MUTLU Ġstanbul Üniversitesi

Yrd. Doç Dr Vehbi GÜNAY Ege Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Zekeriya NARTGÜN Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Zeki GÜREL Gazi Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Zeynep KAPLAN Kocaeli Üniversitesi

http://web.sakarya.edu.tr/~altunr/site/index.php?option=com_content&task=view&id=39&Itemid=1http://w3.gazi.edu.tr/~nvarolmailto:[email protected]çukhttp://www.bote.yildiz.edu.tr/bilgi/feza.htmlmailto:[email protected]

iv




Cilt/Volume: 18 Yıl/Year: 9 Sayı/Issue:1 Bahar/Spring 2009

ISSN: 1303 - 0035

http://www.sbe.ibu.edu.tr

ĠÇĠNDEKĠLER AYDIN, Bahri

Ġlköğretim Okulu Müdürlerinin Yeni Programa Yönelik Yeterliklerine ĠliĢkin GörüĢleri

….…….

COP, Ruziye – DOĞAN, Hatice

Ekmek Üretiminde Yeni Ürün GeliĢtirme ve Tüketici Tutumlarıyla Ġlgili Bir Uygulama

………………………………………………………….

ERġAN, Mesut

I. Dönem Bolu Milletvekili Mirliva Yusuf Ġzzet PaĢa …………....................

KÖKSAL, Tunay

YurtdıĢı Müteahhitlik Hizmetleri Sektöründe ĠĢ Alma ve Ġhale Sürecinin Hukuki

Çerçevesi

KÖSTERELĠOĞLU, Ġlker

Ürün Seçki Dosyası Değerlendirme Yöntemine ĠliĢkin Öğretmen GörüĢleri ……

ÖZTÜRK, A. Serdar

The Representation of The Common Soldiers in Henry Ivs in the Background of

Elizabethan Military Life ............

TATAROĞLU, Muhittin

E-Devlet'te Kullanılan Gözetim ve Kayıt Teknolojilerinin Mahremiyet Üzerinde Etk


Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi – Journal of Social Sciences

Cilt / Volume: 2009-1 Sayı / Issue: 18

ĠLKÖĞRETĠM OKULU MÜDÜRLERĠNĠN YENĠ PROGRAMA

YÖNELĠK YETERLĠKLERĠNE ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ

Bahri AYDIN

ÖZET

Bu araĢtırmanın amacı, ilköğretim müdürlerinin yeni programa yönelik

yeterliklerine iliĢkin görüĢlerini belirlemektir. AraĢtırmanın evrenini, Bolu merkezde yer

alan 17 ilköğretim okulu müdürü oluĢturmaktadır. Okul müdürlerine yeni programa

iliĢkin 5 açık uçlu soru yöneltilmiĢtir. AraĢtırmada içerik analizi yönteminden

yararlanılmıĢtır. AraĢtırma sonuçlarına göre müdürler, yeni programa duyulan

gereksinim, programda yer alan ortak becerilerin neler olduğu, içeriğin belirlenmesinde

nelerin üzerinde durulduğu, öğrenme ortamının nasıl tasarlanması gerektiği ve

değerlendirmenin temel özellikleri konularında yeterli bilgiye sahip görünmemektedir.

Müdürlerin, sadece yeni programın ―öğrenci aktifliğini‖ sağlaması ile ―alternatif ölçme

ve değerlendirme yöntemlerini teĢvik etmesi‖ konularında yeterli bilgiye sahip oldukları

belirlenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Müdür yeterliği; ilköğretim programı; ilköğretim müdürü

PRIMARY SCHOOLS’ PRINCIPALS’ VIEWS ABOUT THEIR COMPETE

RELATED TO THE NEW CURRICULA

ABSTRACT

The purpose of this study is to determine primary schools‘ principals‘ views

about their competency related to the new curricula. The participants are among 17

primary school principals in Bolu. Five open-ended questions were asked to school

principals. Content analysis method is used. Quantitative analyses are also run for the

data gathered from the principals. According to the research, the principals do not have

competences in the following areas: the need for new curricula, what the common skills

are in the curricula, how the content of the curricula is determined, how the learning

environment should be designed and what the fundamental features of assessment

should be. The principals have only enough information on providing active

participation of students and encouraging alternative assessment techniques.

Keywords: Competence of principal; primary school curriculum; school principle.

Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Eğitim, Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü

e-mail: [email protected]

2

1. GĠRĠġ Bireylerin ihtiyaçlarının etkili ve verimli karĢılanması gerekliliği örgüte

gereksinimi ortaya çıkarmıĢtır. Örgütler, toplumun gereksinim duyduğu malı,

hizmeti ve düĢünceyi üretmek için bir araya gelen insanlardan oluĢur (BaĢaran,

2004). Okul, eğitim hizmetinin üretilip sunulduğu yerdir. Bu durumda okulu bir

hizmet örgütü olarak nitelendirmek mümkündür (ġiĢman ve Turan, 2004). Okul

örgütünün en önemli ve açık özelliği, üzerinde çalıĢtığı hammaddenin

toplumdan gelen ve topluma giden insan oluĢudur (Bursalıoğlu, 1999). Bu

durum okulları diğer örgütlerden daha farklı ve önemli kılmaktadır.

Her örgütün gerçekleĢtirmek durumunda olduğu belli amaçları vardır.

Bu amaçlara ulaĢmada yönetimin üzerine önemli görevler düĢmektedir.

Yönetici; belli bir zaman dilimi içinde bir takım amaçlara ulaĢmak için

kaynakları bir araya getiren, onlar arasında uygun bir bileĢim uyumlaĢma ve

ahenkleĢmeyi sağlayan kiĢidir (Eren, 1998). Okul yöneticisi de kurumunu

amaçlarına ulaĢtırmak için elindeki kaynaklarını eĢ güdümlemekle görevlidir.

Kaynak kavramının kapsamına insan gücü, para, zaman, malzeme ve yer gibi

unsurlar girmektedir (Tortop ve diğerleri,1999). Okul yöneticisinin diğer bir

görevi, okul örgütünü en etkili ve verimli Ģekilde yönetmektir. Mal veya hizmet

üreten bir örgüt için üretim planı ne ise, eğitim hizmeti üreten okul için de

eğitim programı odur. Bu yüzden okulu yönetmek aslında eğitim programını

yönetmek demektir (BaĢaran,1996). Okulun ulaĢması gereken amaçlar

programlarda belirlenmiĢtir. Eğitim etkinlikleri programlar esas alınarak ve

onun göstereceği yönde yürütülmelidir.

Ġçinde yaĢadığımız çağ, edinilen bilgi ve becerilerin ulaĢılabildiği hız

ölçüsünde eskime eğilimi gösterdiği, kesin ve kalıcı bilgi fikrinin ortadan

kalktığı sürekli yeniliğe ve geliĢmeye açık bir çağdır. Dolayısıyla öğrencilere

hazır Ģekilde bilgiler vermek yerine öğrencilerin öğrenmeyi öğrenmelerini

sağlamanın ve bireysel farklıkları ortaya çıkarmanın daha doğru olduğu

görünmektedir. Buna uygun olarak hazırlanmıĢ eğitim sürecinden geçen

çocuklar bilgilere, öğretmenlerin rehberliği ve gözetiminde yaptıkları

araĢtırmalarla ve bilgi teknolojilerini de kullanarak ulaĢacaktır. UlaĢılan bilgiler

üzerinde düĢünebilecek, eleĢtirecek, yaratıcı düĢünme yeteneğini kazanacak,

ortaya koyacakları ürünlerle bireysel özelliklerinin farkına varabilecek,

ulaĢtıkları bilgileri sınıf içinde diğer öğrencilere aktararak iletiĢim becerilerini

geliĢtirecek, uygulayacakları projelerle giriĢimcilik ruhlarını fark edecek, bu

çalıĢmaların aktarılması esnasında Türkçeyi de daha doğru, etkili ve güzel

kullanma becerisine ulaĢabilecektir.

Günümüz ve geleceğin belirtilen özelliklerine uygun insan

davranıĢlarını kazandırmak, okullarımızda uygulanan programların niteliğine

bağlı görünmektedir. Program geliĢtirme çalıĢmaları doğrultusunda ülkemizde

ilköğretimde yeni program uygulanmaya çalıĢılmaktadır. Yeni program

3

yapılandırmacı görüĢten etkilenmiĢ ve öğrenciyi merkeze almayı hedeflemiĢtir.

Ayrıca öğretim programlarının tümünde hedeflenen ortak beceriler olarak;

eleĢtirel düĢünme, yaratıcı düĢünme, iletiĢim, araĢtırma-sorgulama, problem

çözme, bilgi teknolojilerini kullanma, giriĢimcilik ve Türkçeyi doğru, etkili ve

güzel kullanma becerileri ele alınmıĢtır (MEB Tebliğler Dergisi, 2004, sayı:

2563 sayfa: 734-735)

Programın içerik boyutunda belirlenen amaçlara ulaĢmak için ―ne

öğretelim‖ sorusuna yanıt aranmaktadır. Yeni ilköğretim programın içeriği

hazırlanırken de aĢağıda belirtilen noktalar üzerinde durulmuĢtur.

- Öğrenme hayatın parçalara bölünmesiyle değil, bütünsel içerikle en üst düzeye çıkar

- Her alanla ilgili olgular, kavramlar, ilkeler, yöntem ve yaklaĢımlar öğrenmeyi kolaylaĢtıracak biçimde düzenlenir

- Ġçerik düzenlenirken öğrenme ve motivasyon ilkeleri dikkate alınır - Ġçerik oluĢtururken bireyselleĢme ve toplumsallaĢma dengesi gözetilir

Ġçerik düzenlenirken olgu kavram ve ilkelerin birden fazla biçimde

gösterimine dikkat edilir (MEB Tebliğler Dergisi, 2004, sayı: 2563 sayfa: 731).

Öğrenme-öğretme, programın diğer önemli boyutudur. (Demirel, 2002).

Diğer bir deyiĢle eğitim durumları, programın süreç boyutunu oluĢturmaktadır.

Öğrencilere istenen davranıĢların kazandırılmasını sağlayan öğrenme

yaĢantılarının düzenlenmesi bu aĢamada ele alınmaktadır. Öğrencilerde istenen

davranıĢların geliĢtirilebilmesi için yaĢantıların etkili bir biçimde düzenlenmesi

söz konusudur (Demirel 2004).

Yeni ilköğretim programına göre öğrenme öğretme durumları

hazırlanırken temel alınan özellikler Ģunlardır:

- Çocuğun öğrenmeye heveslenmesi ancak araĢtırma arzusu ve doğal merakın uyarılması ile mümkündür.

- Öğrenme öğretmenin veya öğrencinin ders anlatması yerine, öğrenci merkezli etkinliklerde öğrencinin aktif rol almasıyla oluĢur.

- Öğrenilenlerin farklı ortamlara aktarılması, etkin ve yaratıcı bir yorumla kullanılması asıl amaçtır.

- Çocuğun yakın çevresi içerisinde yaĢanan sorunlar, hayat biçimi, ekonomik etkinlikler, coğrafi faktörler öğrenme için temel içeriktir.

- Öğrencilerin iĢbirliği yapmaları teĢvik edilmelidir. - Okul sadece dört duvar değil, tüm çevredir. - Eğitim kitap dıĢı kaynaklara yönlendirmelidir.

Öğrencilerin okullarında ve bulundukları yörede çeĢitli toplumsal

hizmetler sunmasını destekler (MEB Tebliğler Dergisi, 2004, sayı: 2563 sayfa:

732)

4

Programın son boyutu, ölçme ve değerlendirmedir. Yapılandırmacı

yaklaĢıma uygun olarak hazırlanan yeni ilköğretim programında değerlendirme

Ģu özellikleri taĢımaktadır:

- Öğrenmenin ayrılmaz bir parçasıdır. - Sadece öğrenme ürününü değil, öğrenme sürecini de kapsar. - Uygun ölçme ve değerlendirme yöntemleri ile çocuğun geliĢimini de

izler.

- Okulun tüm fonksiyonlarını izler ve geliĢimini yönlendirir. - Disiplin kurallarına uymanın öğrencilerin kendi yararı için olduğunu

kabul eder ve bu nedenle bu görevi öğrencilerin üstlenmesini bekler.

Klasik ölçme değerlendirmenin yanında alternatif ölçme ve

değerlendirme yöntemlerini teĢvik eder (MEB Tebliğler Dergisi, 2004, sayı:

2563 sayfa: 733-734)

- Böylece yeni programda hedefler, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme belirli ilkeler çerçevesinde ele alınmaktadır.

Eğitim çalıĢmalarının ve dolayısıyla eğitim programlarının iĢlevsel ve

etkili bir Ģekilde yürütülmesinde, eğitimin en üst düzey sorumlusu Milli Eğitim

Bakanı‘ndan sınıfta programı yürüten öğretmene kadar birçok kiĢinin görevi

vardır. Okul müdürleri de programla ilgili çeĢitli görevler üstlenen kiĢilerden

biridir. Müdürlerin, programın geliĢtirilmesi ve yönetimi konusundaki bazı

görevleri Ģöyle sıralanabilir:

- Program hedeflerinin belirlenmesi (Aydın, 2000) ve bu hedefler belirlenirken biliĢsel, duyuĢsal ve psiko-motor alanların her birine

gereken önemin verilmesinde liderlik edebilmelidir (Erdoğan, 2004),

- Ġçeriğin bu hedeflere ulaĢtıracak nitelikte, yeterlilikte ve öğrenme ilkelerine uygun Ģekilde hazırlanmasına liderlik edebilmelidir,

- Eğitim durumlarının gerçekleĢmesi için gerekli eğitim ortamlarını ve kaynaklarını sağlamalıdır (Erdoğan, 2004),

- Eğitim öğretim süreci içerisinde sürdürülen çalıĢmaları gerek sınıf içerisinde gerekse dolaylı olarak takip etmeli, gerekli durumlarda

personelini yönlendirmelidir (Balcı, 1993; Kaya, 1993).

- Çağın gereklerine uygun olarak personelin, program ve eğitim alanındaki geliĢmeleri izleyebilmeleri için hizmet içi kurslar ve seminer

gibi çalıĢmalarla eğitilmelidir (Aydın, 2000).

Öğretimsel liderlik anlayıĢı da okul yöneticilerine programla ilgili

çeĢitli görevler yükler. Öğretimsel liderlikte öğretimin geliĢtirilmesi temel

hareket noktasıdır. Öğretimsel liderlik, öğretim ve program konularında uzman

olmayı gerektirir (Çelik, 1999). Öğretimsel liderlikle ilgili çalıĢmalara

bakıldığında Ģu baĢlıkların incelendiği görülür: okul amaçlarını düzenleme, okul

amaçlarını iletme, öğretimi denetleme ve değerlendirme, programı koordine

5

etme, öğrenci geliĢimini izleme, öğretim zamanını koruma, öğretmenleri teĢvik

etme, mesleki geliĢimi artırma vb. (Clark, 2009: 57-58). Buradan da

anlaĢılacağı gibi müdürlerin öğretimsel lider olarak programa iliĢkin görevleri

de vardır. Okul yöneticileri, öğrencilerin öğrenmelerinden ve akademik

baĢarılarından da sorumlu kiĢidir. Okul yöneticilerinin bu sorumlulukları

öğretimsel liderlik kapsamında düĢünülebilir. Nitekim DuPond (2009)

öğretimsel liderlik kavramının öğretim ve öğrenme çıktılarının geliĢtirilmesine

odaklandığını belirtmektedir.

Delmore (2007) okul yöneticilerinin okulun vizyon ve misyonu,

program ve öğretim, baĢarı, iklim, demografik veriler, mesleki geliĢim

etkinlikleri, personel, özel eğitim programları, aile ve toplum iliĢkileri,

öğrenciler, personeli destekleme, disiplin programı ve güvenliğe iliĢkin

rollerinin bulunduğunu belirtmektedir. Programa iliĢkin sorumlulukları

içerisinde; programın içerik ve pedagojisini, programlara kılavuzluk eden

yaklaĢımlarını (örneğin yapılandırmacılık gibi) tartıĢmak yer almaktadır.

Ervay (2006) okul yöneticilerinin ―akademik liderlik‖ özellikleri

üzerinde durmaktadır. Akademik lider; program, öğretim ve öğrencilerin

öğrenmelerinin değerlendirilmesi sürecinde karar veren ve eylemde bulunun

kiĢidir. Okul yöneticilerinin etkili akademik lider olmalarındaki eğitsel

niteliklerinden biri; programın öğretmenler tarafından tam anlamıyla

anlaĢılmasını sağlamaktır.

Ruebling ve diğerlerine (2004) göre okul yöneticileri programın

öğretimini kolaylaĢtırmak için insan, olanaklar, bütçe, materyalleri sağlamalı ve

düzenlemelidir. Ancak yöneticiler program konusunda yeterli olmadıklarında

öğrenci ve öğretmenlerin gereksinimleri nasıl karĢılayacaklarını bilemezler.

Yeni program konusunda ilköğretim müdürlerinin yeterli olması, okulun

daha nitelikli olmasına katkı sağlayacaktır. Okulun etkililiği ve verimliğinden

sorumlu olan kiĢiler müdürlerdir. Ayrıca müdürler, yeni programla ilgili sınıfta,

öğretmenler tarafından yapılan çalıĢmaları değerlendirmek ve gerektiğinde

önerilerde bulunmak durumundadırlar. Diğer taraftan öğretmenlerin yeni

programa iliĢkin karĢılaĢtıkları sorunlar ve çözüm yöntemleri konusunda ilk

baĢvuracakları kiĢiler yine müdürlerdir. Dolayısı ile müdürler yeni program

konusunda yeterli olmalıdırlar. Bu araĢtırma ile de okul müdürlerinin yeni

programa yönelik yeterliklerine iliĢkin görüĢlerinin belirlenmesi

amaçlanmaktadır.

1-1. Problem Ġlköğretim müdürlerinin yeni programa yönelik yeterliklerine iliĢkin

görüĢleri nelerdir?

6

1-2. Alt problemler:

1-2-1. Yeni programa niçin gereksinim duyulduğuna

1-2-2. Yeni programın;

a)Hedefler/kazanımlar/hangi ortak temel becerileri gerçekleĢtirilmek

için düzenlendiğine,

b)Ġçeriğin belirlenmesinde üzerinde durulan noktaların neler olduğuna,

c)Öğrenme öğretme durumlarında nasıl farklılık gösterdiğine,

d)Değerlendirmenin nasıl gerçekleĢtiğine, yönelik müdürlerin

yeterliklerine iliĢkin görüĢleri nelerdir?

2. YÖNTEM Ġlköğretim müdürlerinin yeni programa yönelik yeterliklerine iliĢkin

görüĢlerini saptamayı amaçlayan bu araĢtırma, nitel araĢtırma yöntemi ile

desenlenmiĢtir.

2.1. Evren ve örneklem

Bolu merkezde 17 ilköğretim okulu yer almaktadır. AraĢtırmanın

evrenini, Bolu merkezde yer alan bu 17 ilköğretim okulu müdürü

oluĢturmaktadır. Evren üzerinde çalıĢma yapılmıĢtır. 17 ilköğretim okulu

müdürlerinden 3‘ü ile zamanlarının olmaması nedeniyle görüĢülememiĢtir.

2.2. Veri toplama aracı

AraĢtırmada, ilköğretim okulu müdürlerine, yeni programa duyulan

gereksinim, yeni programdaki ortak beceriler, içerik, öğrenme öğretme

durumları ve değerlendirmeye yönelik 5 açık uçlu soruyu içeren bir form

uygulanmıĢtır.

2.3. Verilerin toplanması

AraĢtırmacı, Bolu merkezde yer alan 14 ilköğretim okulu müdürü ile

görüĢme formunda yer alan sorular hakkında görüĢme yaparak verileri

toplamıĢtır.

2.4. Verilerin analizi

Verilerin analizinde içerik analizi yönteminden yararlanılmıĢtır. Ġlk önce

Milli Eğitim Bakanlığı‘nın yeni programa duyulan gereksinim, hedefler, içerik,

öğrenme ve öğretme durumları ve değerlendirmeye iliĢkin belirlemiĢ olduğu

özellikler saptanmıĢtır. Ġlköğretim müdürlerinin, Bakanlığın belirlemiĢ olduğu

bu özellikler hakkındaki yeterliklerine iliĢkin görüĢlerini ölçmek için hazırlanan

sorular sorulmuĢtur. Ġlköğretim müdürlerinin görüĢleri ile Bakanlığın belirlediği

özellikler karĢılaĢtırılarak müdürlerin yeterliklerine iliĢkin görüĢleri

belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. Bulgular kısmında yer alan tabloların birinci

sütununda Bakanlığın belirlediği özelliklerin yanına, parantez içinde

yöneticilerin söyledikleri ifadelere ve bunların belirtilme sıklığına yer

verilmiĢtir. Ġkinci sütunda Bakanlığın belirlediği özelliklere kaç müdür

7

değinmiĢse özellikleri belirten müdür sayısı üçüncü sütunda da müdür sayısının

yüzde olarak ifadesi yer almaktadır.

3. BULGULAR ve YORUM AĢağıda yeni programa niçin gereksinim duyulduğuna, ortak temel

becerilere, içeriğin belirlenmesinde üzerinde durulan noktalara, öğrenme

öğretme durumlarına ve değerlendirmeye getirdiği yeniliklere iliĢkin müdürlerin

görüĢleri tablolar halinde verilmiĢtir. Tablo 1‘de yeni programa niçin gereksinim

duyulduğuna iliĢkin bulgular ve yorumlar yer almaktadır.

Tablo 1: Yeni programa niçin gereksinim duyulduğuna iliĢkin

bulgular ve yorum

Yeni programa niçin gereksinim duyulduğuna iliĢkin Milli Eğitim

Bakanlığı‘nın belirlemiĢ olduğu özellikler

Belirten

müdür

(f)

Yüzde

(%)

Bilimsel ve teknolojik geliĢmeler (bilim ve tekniğin geliĢmesi 3,

yaĢayıĢın değiĢmesi 1, çağın gerisinde kalmama 1, çağı yakalayabilen

bireyler yetiĢtirme 1 )

6

43

Eğitim bilimlerindeki geliĢmeler (bilgiye ulaĢım yol1arının önem

kazanması ) 1 7

Eğitimde kalite ve eĢitliği artırma ihtiyacı, 0 0

Yatay eksende dersler arası ve dikey eksende her bir dersin kendi

içinde kavramsal bütünlük sağlanması zorunluluğu

0

0

Ekonomiye ve demokrasiye uygun eğitim ihtiyacı 0 0

Bireysel ve ulusal değerlerin küresel değerler içinde geliĢtirilmesi

ihtiyacı 0 0

Sekiz yıllık temel eğitim için bütünlüğün sağlanması ihtiyacı 0 0

Dersler arası ve ders içi kavramsal bütünlük sağlanması zorunluluğu 0 0

Yeni programa duyulan gereksinimle ilgili; toplam 14 müdürden 6‘sı

(%43) bilimsel ve teknolojik geliĢmeler, 1‘i (%7) de eğitim bilimindeki

geliĢmeler yanıtını vermiĢtir. Diğer gereksinim duyulan nedenler müdürler

tarafından ifade edilmemiĢtir. Dolayısı ile yeni programa gereksinim konusunda

müdürlerin ilk iki özellik dıĢındaki özelliklerde hiç yeterli olmadıkları ifade

edilebilir.

Tablo 2‘de yeni programdaki ortak temel becerilere iliĢkin bulgular ve

yorumlar yer almaktadır.

8

Tablo 2: Yeni programdaki ortak temel becerilere iliĢkin bulgular ve yorum

Yeni programın Milli Eğitim Bakanlığı‘nca belirlenen ortak becerileri

Belirten

müdür

(f)

Yüzde (%)

AraĢtırma-sorgulama becerisi (araĢtırma 5, bilimsel araĢtırma 1) 6 43

ĠletiĢim becerisi (iletiĢim 1, kendini ifade etmesi 3, ekip çalıĢması 1) 5 36

EleĢtirel düĢünme becerisi (geniĢ düĢünme 1, düĢünceye sevk etme 1, neyi nasıl

niçin yapacağının farkında olma 1, eleĢtirel düĢünme 1) 4 29

Bilgi teknolojilerini kullanma becerisi (teknoloji kullanarak öğrenme 1, bilgi teknolojisi kullanma 1)

2 14

Yaratıcı düĢünme becerisi (yaratıcılık 1, merak duygusunun geliĢimi 1) 2 14

GiriĢimcilik becerisi (kendisi üretme 1, giriĢimcilik 1) 2 14

Türkçe‘yi doğru, etkili ve güzel kullanma becerisi (Türkçeyi doğru kullanma 1) 1 7

Problem çözme becerisi (problem çözme 1) 1 7

Yeni ilköğretim programının hedefler kısmında yer alan ortak becerilere iliĢkin,

toplam 14 müdürden 6‘sı (%43) araĢtırma-sorgulama becerisini, 5‘i (%36)

iletiĢim becerisini, 4‘ü (%29) de eleĢtirel düĢünme becerisini ifade etmiĢlerdir.

Müdürlerin büyük bir çoğunluğunun yeni programdaki ortak beceriler

konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıkları ifade edilebilir.

Tablo 3‘te yeni programın içeriğinin belirlenmesinde üzerinde durulan

noktalara iliĢkin bulgular ve yorumlar yer almaktadır.

Tablo 3: Ġçeriğin belirlenmesinde üzerinde durulan noktalara iliĢkin

bulgular ve yorum

Milli Eğitim Bakanlığı‘nın belirlemiĢ olduğu içeriğin belirlenmesinde üzerinde durulan noktalara iliĢkin özellikler

Belirten

müdür

(f)

Yüzde (%)

Her alanla ilgili olgular, kavramlar, ilkeler, yöntem ve yaklaĢımlar öğrenmeyi kolaylaĢtıracak biçimde düzenlenir (konular hafifledi 2)

2 14

Ġçerik oluĢtururken bireyselleĢme (bireyselleĢme 1) ve toplumsallaĢma

(toplumsallaĢma 1) dengesi gözetilir 2 14

Öğrenme hayatın parçalara bölünmesiyle değil, bütünsel içerikle en üst düzeye çıkar (konuları 8 yıla yayma 1)

1 7

Ġçerik düzenlenirken öğrenme ve motivasyon ilkeleri dikkate alınır 0 0

Ġçerik düzenlenirken olgu kavram ve ilkelerin birden fazla biçimde gösterimine

dikkat edilir 0 0

Yeni programın içeriğinin belirlenmesinde üzerinde durulan noktalara

iliĢkin toplam 14 müdürden 2‘si (%14) ―her alanla ilgili olgular, kavramlar,

ilkeler, yöntem ve yaklaĢımlar öğrenmeyi kolaylaĢtıracak biçimde düzenlenir‖

ifadesini, 2‘si (%14) de ―Ġçerik oluĢtururken bireyselleĢme ve toplumsallaĢma

dengesi gözetilir‖ ifadesini belirtmiĢlerdir. ―Ġçerik düzenlenirken öğrenme ve

motivasyon ilkeleri dikkate alınır‖ ve ―içerik düzenlenirken olgu kavram ve

ilkelerin birden fazla biçimde gösterimine dikkat edilir‖ ifadelerine hiçbir

müdür tarafından değinilmemiĢtir. Buna göre içeriğin belirlenmesi konusunda

da müdürlerin yeterli oldukları söylenemez.

Tablo 4‘te yeni programa göre öğrenme öğretme durumlarına iliĢkin

9

bulgular ve yorumlar yer almaktadır.

Tablo 4: Yeni programa göre öğrenme öğretme durumlarına iliĢkin

bulgular ve yorum

Milli Eğitim Bakanlığı‘nın belirlemiĢ olduğu yeni programa göre öğrenme öğretme

durumlarına iliĢkin özellikler

Belirten müdür

(f)

Yüzde

(%)

Öğrenme öğretmenin veya öğrencinin ders anlatması yerine, öğrenci merkezli etkinliklerde öğrencinin aktif rol almasıyla oluĢur. (öğrenci etkin 7, öğrenciler

etkinlik yapıyor 2, öğrenciyi öne çıkarma 1, öğrenci üretiyor 1, öğretmen rehber 2)

13 93

Çocuğun öğrenmeye heveslenmesi ancak araĢtırma arzusu ve doğal merakın

uyarılması ile mümkündür (öğrenci araĢtırıyor 3, proje yapıyor 3) 6 43

Öğrencilerin iĢbirliği yapmaları teĢvik edilmelidir (iĢbirliği 2, ekip çalıĢması 4) 6 43

Eğitim kitap dıĢı kaynaklara yönlendirmelidir (teknolojiyi kullanmaya teĢvik 2,

materyali kullanmaya teĢvik 3) 5 36

Çocuğun yakın çevresi içerisinde yaĢanan sorunlar, hayat biçimi, ekonomik etkinlikler, coğrafi faktörler öğrenme için temel içeriktir (çevre ve sağlık ocağından

öğrenciler yararlanıyor 1)

1 7

Okul sadece dört duvar değil tüm çevredir. (bütün dersler sınıfta iĢlenmiyor 1) 1 7

Öğrenilenlerin farklı ortamlara aktarılması, etkin ve yaratıcı bir yorumla kullanılması asıl amaçtır.

0 0

Öğrencilerin okullarında ve bulundukları yörede çeĢitli toplumsal hizmetler

sunmasını destekler 0 0

Yeni programa göre öğrenme-öğretme durumlarına iliĢkin toplam 14

müdürden ―Öğrenme öğretmenin veya öğrencinin ders anlatması yerine, öğrenci

merkezli etkinliklerde öğrencinin aktif rol almasıyla oluĢur‖ ifadesine 13‘ü

(%93), ―çocuğun öğrenmeye heveslenmesi ancak araĢtırma arzusu ve doğal

merakın uyarılması ile mümkündür‖ ve ―öğrencilerin iĢbirliği yapmaları teĢvik

edilmelidir‖ ifadelerini 6‘sı (%43), ―eğitim kitap dıĢı kaynaklara

yönlendirmelidir‖ ifadesini 5‘i (%36) ifade etmiĢlerdir. Bu bulguya göre

müdürlerin yeni programın öğrenme-öğretme durumlarına getirdiği ―öğrenci

aktifliği‖ni sağlaması konusunda daha yeterli oldukları söylenebilir.

Tablo 5: Yeni ilköğretim programının değerlendirmeye getirdiği yeniliklere

iliĢkin bulgular ve yorum

Milli Eğitim Bakanlığı‘nın belirlemiĢ olduğu yeni ilköğretim programının

değerlendirmeye iliĢkin özellikleri

Belirten

müdür

(f)

Yüzde

(%)

Klasik ölçme değerlendirmenin yanında alternatif ölçme ve değerlendirme

yöntemlerini teĢvik eder. (performans ve proje 11, ürün dosyaları 2,

öğrencinin kendisini değerlendirmesi 1).

14 100

Sadece öğrenme ürünü değil, öğrenme sürecini de değerlendirir (süreç

değerlendiriliyor 2, ders içi performans 1) 3 21

Değerlendirmeyi, öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olarak görür. 0 0

Uygun ölçme ve değerlendirme yöntemleri ile çocuğun geliĢimini de izler. 0 0

Ölçme değerlendirme sistemi, okulun tüm fonksiyonlarını izler ve

geliĢimini yönlendirir 0 0

Disiplin kurallarına uymanın öğrencilerin kendi yararı için olduğunu kabul

eder ve bu nedenle bu görevi öğrencilerin üstlenmesini bekler 0 0

10

Yeni ilköğretim programında değerlendirmeye iliĢkin toplam 14

müdürden hepsi ―klasik ölçme değerlendirmenin yanında alternatif ölçme ve

değerlendirme yöntemlerini teĢvik eder‖ ifadesini, 3‘ü de ―sadece öğrenme

ürünü değil, öğrenme sürecini de değerlendirir‖ ifadesini belirtmiĢlerdir. Diğer

özelliklere iliĢkin hiçbir müdür görüĢ belirtmemiĢtir. Bu bulgu, müdürlerin,

yeni programın alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerini teĢvik ettiği

konusunda oldukça yeterli olduklarını göstermektedir. Bu yeterlik düzeyinin

fazla olması, değerlendirme sistemi konusunda müdürlerin de yapmaları

gereken görevlerden dolayı olduğu söylenebilir.

Atmaca (2007)‘nın Ġstanbul‘da 387 ilköğretim müdürü üzerinde yaptığı

araĢtırmada müdürler yeni programlara yönelik kendilerine verilen hizmetiçi

eğitim etkinliklerini ―az‖ düzeyde bulmuĢlardır. Yine Rençber (2008)‘in

Konya‘da 214 ilköğretim yöneticisi, 342 öğretmen ve 86 müfettiĢ üzerinde

yaptığı araĢtırmada katılımcıların %60,4‘ü, kendilerine programın yeterince

anlatılamadığını belirtmektedirler. Buna göre genel olarak müdürlerin yeni

program konusundaki yetersizliklerinin, hizmet-içi eğitimlerin yeterli

olmamasından ve yeterince anlatılamamasından kaynaklandığı söylenebilir.

4. SONUÇLAR Ġlköğretim müdürleri; yeni programa niçin gereksinim duyulduğu,

programda yer alan ortak becerilerin neler olduğu ve içeriğin belirlenmesinde

nelerin üzerinde durulduğu konularında yeterli bilgiye sahip görünmemektedir

1. Ġlköğretim müdürleri; yeni programın öğrenme-öğretme durumu boyutunda ―öğrenci aktifliğini‖ sağlaması ile değerlendirme boyutunda

―alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerini teĢvik etmesi‖

konularında yeterli bilgiye sahip oldukları sonucuna ulaĢılmıĢtır.

2. Ġlköğretim müdürlerinin; yeni programda, içerik düzenlenirken öğrenme ve motivasyon ilkelerinin dikkate alındığı, olgu kavram ve

ilkelerin birden fazla biçimde göstermesi gerektiği konularında yeterli

bilgiye sahip olmadıkları saptanmıĢtır.

3. Ġlköğretim müdürlerinin; yeni programın öğrenme-öğretme durumlarına iliĢkin getirdiği özelliklerden; öğrenilenlerin farklı

ortamlara aktarılması, etkin ve yaratıcı bir yorumla kullanılmasının asıl

amaç olduğu, öğrencilerin okullarında ve bulundukları yörede çeĢitli

toplumsal hizmetler sunmasını desteklemesi gerektiğini bilmedikleri

sonucuna ulaĢılmıĢtır.

4. Ġlköğretim müdürlerinin; yeni programda yer alan değerlendirmenin; öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olduğu, uygun ölçme ve

değerlendirme yöntemleri ile çocuğun geliĢiminin izlendiği, okulun tüm

fonksiyonlarını izlediği ve geliĢimini yönlendirdiği bilgisine sahip

olmadıkları saptanmıĢtır.

11

5. ÖNERĠLER 1. Yeni program konusunda yeterli düzeye ulaĢmaları için ilköğretim

müdürlerine yönelik hizmet-içi eğitim kursları düzenlenmelidir

2. Yeni programın felsefesi, özellikleri ve yapılan çalıĢmalar Milli Eğitim Bakanlığı‘nın web sayfasında yer almaktadır. Ġlköğretim müdürleri,

yeni programa iliĢkin kendilerini gerek bu siteden gerekse diğer

kaynaklardan geliĢtirmelidirler.

KAYNAKÇA Aydın, M. (2000). Eğitim Yönetimi. Hatipoğlu Yayınevi, Ankara.

Atmaca, N. (2007). Yeni Eğitim Programlarına Ġlköğretim Okullarının ve Ġlköğretim Okulu

Müdürlerinin HazırbulunuĢluk Düzeyleri. YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Yıldız

Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ġstanbul

Balcı, A. (1993). Etkili Okul Kuram, Uygulama ve AraĢtırma. Ankara Üniversitesi Eğitim

Bilimleri Fakültesi. Ankara.

BaĢaran, Ġ. E. (1996). Eğitim Yönetimi. Ankara.

_________. (2004). Yönetimde Ġnsan ĠliĢkileri Yönetsel DavranıĢ. Nobel Yayıncılık, Ankara.

Bursalıoğlu, Z.(1999) Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve DavranıĢ. DoğuĢ Matbaası, Ankara.

Clark, I. (2009). An Analysis Of The Relationship Between K-5 Elementary School Teachers‘

Perceptions Of Prıncıpal Instructional Leadership And Theır Science Teaching Efficacy.

Unpublished PhD Dissertation, Unıversıty Of Minnesota.

Çelik, V. (1999). Eğitimsel Liderlik. Pegem yayıncılık. Ankara.

Delmore, P. (2007). Principal Transition: Making It Seamless. Principal Leadership; May 2007; 7,

9; ProQuest Education Journals pg. 8

Demirel Ö. (2002). Planlamadan Değerlendirmeye Öğrenme Öğretme Sanatı. Pegem A

Yayıncılık. Ankara

_______ (2004). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program GeliĢtirme. Pegem A Yayıncılık.

Ankara

DuPond, J.P. (2009). Teacher Perceptıons of the Influence of Principal Instructional Leadership

On School Culture: A Case Study Of The Amerıcan Embassy School In New Delhi, India,

Unpublished PhD Dissertation, Unıversity of Minnesota

Erdoğan, Ġ. (2004). Okul Yönetimi Öğretim Liderliği. Sistem Yayıncılık. Ġstanbul.

Eren, E. (1998). Örgütsel DavranıĢ ve Yönetim Psikolojisi. Beta Yayıncılık, Ġstanbul.

Ervay, S. (2006). Academic Leadership in America's Public Schools. National Association of

Secondary School Principals. NASSP Bulletin; Jun; 90, 2; ProQuest Education Journals

pg. 77

Kaya, Y. K. (1993). Yönetim: Kuram ve Türkiye‘deki Uygulama. Bilim Kitap Kırtasiye Limitet

ġirketi. Ankara.

MEB, (2004). Öğretim Programlarının Temel YaklaĢımı. MEB Tebliğler Dergisi. 2563

Rençber, Ġ. (2008). Yeni Ġlköğretim Programının Uygulanmasında KarĢılaĢılan Sorunlara ĠliĢkin

MüfettiĢ, Yönetici ve Öğretmen GörüĢleri. YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Selçuk

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Ruebling, C.E ve diğerleri (2004). Instructional Leadership: An Essential Ingredient for

Improving Student Learning. The Educational Forum; Spring 2004; 68, 3; ProQuest

Education Journals pg. 243

ġiĢman M, Selahattin Turan ve diğerleri (2004). Eğitim ve Okul Yöneticiliği, El Kitabı. Pegem A

yayıncılık. Ankara.

Tortop, N. E. G. Ġspir. B. Aykaç (1999). Yönetim Bilimi. Yargı Yayınevi, Ankara.

12




EKMEK ÜRETĠMĠNDE YENĠ ÜRÜN GELĠġTĠRME VE TÜKETĠCĠ

TUTUMLARIYLA ĠLGĠLĠ BĠR UYGULAMA

Ruziye COP

Hatice DOĞAN

ÖZET Ġçinde bulunduğumuz 21. yüzyılda teknolojideki geliĢmelerin ve rekabetin

artması tüketicinin istek ve ihtiyaçlarındaki değiĢmeler… vb. gibi faktörler nedeni ile

iĢletmeler, sürekli yeni fikirler ve ürünler üretmek zorundadırlar. ĠĢletmeler, üretim

teknolojilerinde değiĢiklik yaparken, değiĢen tüketici ihtiyaçlarına ve isteklerine cevap

verebilmek için de yeni ürün geliĢtirme faaliyetlerinde bulunmaktadırlar. Dolayısıyla

iĢletmelerin pazarda yaĢamlarını devam ettirebilmeleri, büyüyebilmeleri ve amaçlarını

gerçekleĢtirebilmeleri için yenilikler ve farklılıklar yapması önemlidir. Yeni ürün

geliĢtirme maliyetli ve riskli bir iĢ olup iĢletmelerin pazar egemenliğinin ve karlılığının

en önemli unsurunu oluĢturmaktadır. AraĢtırmanın amacı, ekmek sektöründe tercih

edilen iĢletme olmak için müĢteri odaklı olmayı amaç edinen ve müĢterilerle uzun

vadeli çalıĢmayı hedefleyen, pazarlama anlayıĢı çerçevesinde bunu uygulamak isteyen

ve uygulayan iĢletmelere farklı bir bakıĢ açısı getirmektir. Bolu ilinde yapılan bu

çalıĢmada, pazarlama anlayıĢında yeni ürün geliĢtirme konusu ele alınmıĢ ve ekmek

sektöründe uygulamaya yer verilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Yeni ürün; yenilik.

NEW PRODUCT DEVELOPMENT IN THE PRODUCTION OF BREAD AND

CONSUMER ATTITUDES IN BOLU

ABSTRACT

Companies are constantly forced to produce new ideas and products because of

the factors such as the technological developments, rising competition, and

transformations in the demands and needs of consumers in our 21st century. When

making changes in their production technologies, companies are also involved with new

product development business for responding changing consumer needs. It is important

then for the companies to make renewals and product diversities in order for their

permanence, growth and goal achievements in the market. The new product

development, which is a costly and risky business, constitutes the most significant

factor for the companies‘ mastery and profitability in the market. This study aims to

Yrd.Doç.Dr.Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi ĠĠBF ĠĢletme Bölümü Öğretim Üyesi.

E-mail: [email protected] E-mail:[email protected]

mailto:[email protected]

13

bring about a new perspective to the companies in the bread sector, which seeks

consumer orientation and long-term connections with consumers and which applies and

seek to apply this product development strategy in their marketing understanding in

order to be preferable in bread sector. This study, conducted in Bolu, elaborates on the

new product development concept as a marketing strategy and presents its application in

bread sector.

Key Words: New product; innovation.

1. GĠRĠġ

Günümüzde teknolojik geliĢmeler ve pazardaki yoğun rekabet,

iĢletmelerin yönetim ve pazarlama anlayıĢlarında değiĢiklik yapmasına neden

olmuĢtur. ĠĢletmeler hedef aldıkları tüketicilerin istek ve gereksinimlerinden

hareket edip, onları tatmin etmek adına ve yeni müĢterilere ulaĢmak için yeni

ürün geliĢtirme sürecine önem vermeye baĢlamıĢtır. Pazara yeni bir ürünle

girmek, ürünü farklılaĢtırmak pazarda rekabet edebilmek açısından önemlidir.

Tüketiciler bilgi ve gelir düzeyleri arttıkça, ürün ve hizmetlerde bir değiĢim

beklemekte ve değiĢime yer veren iĢletmelerin ürünlerini satın almayı tercih

etmektedirler.

Yeni ürün geliĢtirme her ne kadar maliyetli ve riskli bir iĢ olsa da pazar

egemenliğinin ve karlılığının en önemli kaynağını oluĢturmaktadırlar. ĠĢletmeler

yeni ürünün fikir aĢamasından pazara sunumuna kadar geçen süreci iyi Ģekilde

planlayıp uygularsa, yeni ürünün getirdiği riskler azaltılabildiği gibi, yeni

ürünün pazardaki baĢarı oranını da artırmaktadır. Pazarlama karması

üyelerinden biri olan ürün geliĢtirme; iĢletmelerin üzerinde durması gereken

önemli faaliyetlerden biridir.

1.1. Yenilik ve Yeni Ürün Kavramı Toplumu heterojen bir bütün olarak ele aldığımızda bireyler arası ve

bireylerin içsel değiĢimleri, geniĢ bir ürün yelpazesine olan ihtiyacı

artırmaktadır(Anderson,Simon P.;De Palma, Andre.; Thisse,Jacques

Francois,1964 :4). Peter Drucker‘a göre yenilik;―kaynaklara yeni zenginlik

yaratma kapasitesi kazandırma eylemi‖ olarak tanımlanır. Drucker yenilikçiliğin

teknolojik olduğu kadar sosyal bir durum olduğunu da vurgulamakta ve son iki

yüzyılın en etkileyici yeniliklerin çoğunun teknik olmaktan çok sosyal

olduklarını iĢaret etmektedir.(Barker; 2001:23-25).

Yeni ürün kavramı göreceli bir kavramdır. Yeni ürün, üretici iĢletme için

yeni olabileceği gibi, o ülke ya da pazar içinde yeni olabilir. Yeni ürün tanımına

uyan ve pazara sürülen ürünlerden sadece yüzde onunun hem Pazar hem de

üretici iĢletmeler için yeni olduğu saptanmıĢtır (Booz Alen, Boz

Hamilton,1982). Bir ürünün yeniliği iĢletme ya da tüketiciler açısından

olabilmektedir. Yeni ürünün sınıflandırılması Ģu Ģekilde ele alınabilir (L.

Anderson, 1988; 174):

14

a) Gerçek anlamda yeni bulunmuĢ ürün; içerdikleri benzersiz teknolojiler

veya mevcut teknolojilerin farklılaĢtırılması ile oluĢturulan teknoloji ile yeni bir

buluĢ olan bu tip ürünler, çoğunlukla içinde bulundukları endüstri tarafından

devrim olarak nitelendirilirler (Trott;2005:182).

b) Mevcut ürün üzerindeki iyileĢtirmeler ve değiĢiklikler; üretici iĢletmenin

eskiden ürettiği bir modeli veya çeĢidi üretimden kaldırarak onun yerine ürettiği

yeni ürünleri kapsayan bir kavramdır. Üründeki değiĢimlerin sebebi sakıncalı

veya zayıf yönlerin giderilmesi olabileceği gibi, değiĢen moda ve tüketici

beklentileri ve/veya geliĢen teknoloji ile üretim olanaklarındaki değiĢimlerle de

olabilir (Annacchino A.,Marc A.;2003:8).Benzer Ģekilde mevcut ürünlere yeni

özelliklerin katılması yüksek riskli küresel ekonomide iĢletmelerin ayakta

kalabilmeleri için son derece önemlidir (Hong Paul,Roha James;2007).

c) ĠĢletme için yeni, pazarda yeni olmayan ürünler; bu tip ürünler her ne

kadar pazar için yeni olmasa da üretici iĢletme için yeni olan ürünlerdir. Hali

hazırdaki pazarlara giriĢ yapılabileceğinden bu tip ürünler, üretici iĢletmeler için

çok önemlidir (Chester,1960:52-56).

d) Yeniden konumlandırılmıĢ ürünler; bu bölümdeki yeni ürünler çoğu

zaman mevcut ürüne yeni kullanım alanlarının bulunması ile oluĢur. Teknolojik

yeniliklerden çok ürünün tüketici zihninde tekrar konumlandırılması ve

markalamada ki değiĢiklikler gibi farklılıklarla ilgilidir (Trott; 2005:382).

Bizde varız denilen taklitçi ürünler yenilik değildir. Fakat yenilik

açısından asıl ele geçirme, yeni baĢka bir firmayı, patenti, lisansı, franchise‘i

alarak üretime geçme ve iĢletmenin kendi Ar-Ge departmanı ile yeni ürün

geliĢtirmesi Ģeklindeki sınıflamadan da söz edilebilir (Tek, 1999: 405-406).

1.2. Stratejik Kavram Olarak Yeni Ürün Geliştirme Yeni ürün geliĢtirme, ürün geliĢtirme sürecine katılan tüm disiplinleri

içine alır. Her disiplin ürün geliĢtirme sürecine kendi bakıĢ açısıyla yaklaĢır ve

kendi bakıĢ açısının hakim olduğu bir modelin uygulanmasını ister. ġekil 1 yeni

ürün geliĢtirilmesi sürecinin etkileĢim içinde olduğu iĢletme içi süreçleri

göstermektedir.

15

ġekil:1Yeni Ürün GeliĢtirilmesine Etki Eden ĠĢletme Ġçi Süreçler

Kaynak:Trott, P., Inovation Management And New Product Development,2005s. 407

Yeni ürün geliĢtirmek temel stratejiler oluĢturan ar-ge, pazarlama ve

üretim ile ilgili değerlendirme, kontrol ve karar mekanizmaların iĢleyiĢ biçimi

ana hedeflerin saptanmasında etkin olmakta bu sebeple planlı bir biçimde ele

alınması ve en ince ayrıntılarına kadar incelenmesi gerekmektedir

(Turgay;1995:170).

Yeni ürün geliĢtirme birçok disiplinin ilgi alanına girmesinden dolayı

karmaĢa çıkması muhtemel gibi gözükse de her disiplinin konuyu kendi

açısından betimlemesi ve incelemesi, durumun ortaya konulmasında hiçbir

karanlık noktanın kalmaması adına çok yardımcı olmaktadır (Crawfort,

1997:205).

1.3. Pazarlama ve Yeni Ürün Tüketicilerin beğeni ve tercihleri zaman içinde oldukça değiĢkendir.

Tüketicinin ve ürünün pazarda izlenmesi sonucunda ürünle ilgili stratejik

kararlar alınabilir. (Tuncer;1992:104). Pazarlama anlayıĢında yeni ürün

geliĢtirilirken tüketici ihtiyaç, istek ve tercihleri göz önüne alınmalıdır. Yeni

ürünün pazar konumunun ne olacağı da ürün geliĢtirilirken dikkat edilmesi

gereken önemli bir noktadır (Ġslamoğlu; 2006:297).

2. ARAġTIRMANIN KONUSU ve ÖNEMĠ Günümüzde teknolojinin ilerlemesine paralel olarak artan rekabet

koĢulları, tüketicilerin değiĢen istek ve arzuları, beslenme tarzlarındaki

değiĢimler vb. pek çok nedenle ekmek üreten iĢletmeler müĢteri istekleri

doğrultusunda yenilikler yapmaya çalıĢmaktadır. MüĢteri ihtiyaç ve

beklentilerinin bilinmesi, karĢılanması ve müĢterilerle uzun dönemli iliĢki

kurulması için yapılacak çalıĢmalarda müĢterinin ne istediğini bilmek önemlidir.

Çünkü yeni müĢterilerin kazanılması için sarf edilen çabaların maliyetinin, var

Pazarlama Ekonomi ve Finansman

Üretim Yönetimi Tasarım ve Mühendislik

Yeni Ürüne Ait Fikirler

Yeni Ürün

GeliĢtirme

16

olan müĢterilerin elde tutulmasından doğacak maliyetlerden daha fazla olduğu

bilinmektedir. Ekmeğin ülkemizde temel bir gıda maddesi olması, artan bilinçli

tüketici sayısı, ekmek üreten iĢletmeleri sağlıklı beslenmeye yönelik iĢlemler

yapmaya yöneltmiĢtir.

3. ARAġTIRMANIN AMACI

AraĢtırmanın temel amacı, yaĢantımızda sürekli tüketilen ekmeğin

geliĢtirilmesi ve çeĢitlendirilmesinde ekmek tüketicilerinin beklentilerinin neler

olduğunu araĢtırmaktır.

AraĢtırmanın alt amaçları Ģunlardır:

• MüĢteri bilgilerinden hareketle müĢterilerin ekmekle ilgili nelere

dikkat ettiklerini öğrenmek.

• MüĢterilerin ekmek tercihinde etkili olan kriterler öğrenmek.

• Ekmek çeĢitleri tercihi ile müĢterinin demografik özellikleri arasındaki

iliĢkinin belirlenmesi

• Demografik özelliklere göre ekmek tüketimi alıĢkanlıkları ve

faktörleri arasında anlamlı bir iliĢki olup olmadığına bakmaktır.

4. ANA KÜTLE VE ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN BELĠRLENMESĠ

Evren olarak Bolu il merkezinde ikamet eden tüketiciler ana kütle

olarak seçilmiĢtir. Yapılan örneklem hesaplamasına göre,384 kiĢi örneklemi

oluĢturmaktadır. Ancak araĢtırmanın güvenilirliğini artırmak ve geçersiz olan

anket formu olabileceği üzerinde durularak 425 kiĢiye anket soruları doğrudan

yüz yüze kiĢilere ulaĢtırılmıĢtır. Bu anketlerden 400 tanesinin analize

girebilecek niteliklere sahip olduğu tespit edilerek 25 adet anket elenmiĢtir.

5. VERĠ TOPLAMA VE DEĞERLENDĠRME YÖNTEMĠ

Anket soruları hazırlandıktan sonra 25 kiĢi üzerinde bir pilot çalıĢma

yapılmıĢtır. Pilot çalıĢmada farklı demografik özellikteki bu 25 kiĢilik tüketici

grubundan gelen eleĢtiriler doğrultusunda ve anket sorularına verilen yanıtların

analizinden sonra görülen eksiklikler giderilerek anket formuna son Ģekli

verilmiĢtir. Anket formunda yer alan sorular, çoktan seçmeli ve likert

ölçeklemesi sorulardan oluĢmuĢtur. Pazarlama anlayıĢında yeni ürün geliĢtirme

ilgili yapılan bu araĢtırmada, anketi cevaplayan tüketicilerin demografik

özellikleri ve tüketim alıĢkanlıkları, ekmek çeĢitleri, ekmeğin fiziksel

özellikleri, ekmeğin ambalajı, ekmekle ilgili bilgi düzeyi, marka faktörü, ürün

ve etiket ile ilgili faktörler arasında iliĢki olup olmadığı belirlenmeye

çalıĢılmıĢtır. Pazarlama anlayıĢında yeni ürün geliĢtirmede ekmek çeĢitlerini

satın alma kararında tüketici beklentileri modelde ortaya konulmuĢtur.

17

ġekil: 2 AraĢtırmanın Modeli

6. BULGULAR VE YORUMLAR

Tablo 1: Cevaplayıcıların Demografik Özellikleri

Cinsiyet Miktar Yüzde (%) Ailedeki KiĢi Miktar Yüzde (%)

Kadın 199 49.75 1-3 119 29.75

2-4 155 38.75

Erkek 201 50.25 3-6 109 27.25

7 ve Üstü 17 4.25

TOPLAM 400 100.00 TOPLAM 400 100.00

Eğitim Durumu Miktar Yüzde (%) Meslek Grupları Miktar Yüzde (%)

Okur-Yazar 27 6.75 Serbest Meslek 44 11.00 Ġlkokul 28 7.00 Memur 165 41.25

Ortaokul 40 10.00 ĠĢçi 107 26.75

Lise 145 36.25 Çiftçi 4 1.00 Üniversite 144 36.00 Ev Hanımı 11 2.75

Lisansüstü 16 4.00 Emekli 15 3.75

Öğrenci 46 11.50

TOPLAM 400 100.00 ĠĢsiz 8 2.00

TOPLAM 400 100.00

YaĢ Miktar Yüzde (%) Gelir Düzeyi Miktar Yüzde (%)

20 ve Altı 43 10.75 450 ve Altı 49 12.25 21-35 211 52.75 451-800 98 24.50

36-50 122 30.50 801-1200 116 29.00

51-66 18 4.50 1201-1600 67 16.75 67 ve Üstü 6 1.50 1601 ve Üstü 70 17.50

TOPLAM 400 100.00 TOPLAM 400 100.00

Ürünle Ġlgili

Ambalaj

Ürünün Fiziksel

Özellikleri

Satın Alma Kararı

Tüketicilerin Demografik Özellikleri ve Tüketim

AlıĢkanlıkları

Faktör Analizi Sonuçları

Ürünle Ġlgili

Markası

Üründe

ÇeĢitlilik

Ürünle Ġlgili Bilgi

Düzeyi

Ürün ve

Etiketi

Pazarlama AnlayıĢında Yeni Ürün GeliĢtirme ile Ġlgili Bolu Ġlinde Bir

Uygulama

18

Tablo 2: Ekmek ÇeĢitlendirilmesinde Tüketicinin Üretimini Ġstediği En Az

Üç ÇeĢit Ekmeğe Ait Değerlerin Dağılımı

Ekmek çeĢitlendirilmesinde tüketicinin üretimini istediği birinci olarak

patatesli ekmek, ikinci olarak kepekli ekmek ve üçüncü olarak sade ekmeğin

üretilmesini istemektedirler.

Tablo 3: Ekmekte Tüketicinin En Çok Yapılmasını Ġstediklerini Gösteren

Değerlerin Dağılımı

Tüketiciler ilk olarak ekmeğin ambalajlı olmasını, ikinci olarak fiyatının

düĢürülmesini, üçüncü olarak da ekmeğin çeĢitlendirilmesi istemektedirler.

Tablo 4: Ekmek Satın Alırken ÇeĢit Tercihindeki En Önemli Ġlk Üç Etkenin

Önem Derecesine Göre Sıralanmasına Ait Değerleri

Önem Derecesi 1. Derece 2. Derece 3. Derece

f % f % f %

Kalite 271 67.92 58 16.76 22 6.49

Fiyat 69 17.29 154 44.51 53 15.63

Reklâm 5 1.25 17 4.91 46 13.57

AlıĢkanlık 33 8.27 87 25.14 94 27.73

Kolay Bulunurluk 21 5.26 30 8.67 124 36.58

TOPLAM 399 100.00 346 100.00 339 100.00

Tablo 4‘de cevaplayıcıların ekmek satın alırken çeĢit tercihindeki

etkenlerden ilk üçünün önem derecelerine göre sıralanmaktadır. Buna göre

cevaplayıcılar tercih etkenlerinden ilk nedeni olarak kalite göstermiĢlerdir.

Ġkinci derecede önemli neden olarak da ekmeğin fiyatı olduğunu

Önem Derecesi 1. Derece 2. Derece 3. Derece

f % f % f %

Patatesli Ekmek 268 67.00 11 3.32 2 0.65

Kepek Ekmeği 82 20.50 141 42.60 8 2.59

HaĢhaĢlı Ekmek 9 2.25 37 11.18 8 2.59

Mısır Ekmeği 8 2.00 55 16.62 31 10.03

Çavdar Ekmeği 3 0.75 41 12.39 37 11.97

Yulaflı Ekmek 1 0.25 23 6.95 34 11.00

Sade Ekmek 29 7.25 23 6.95 189 61.17

TOPLAM 400 100 331 100 309 100

Tüketici Ġsteği 1. Derece 2. Derece 3. Derece

f % f % f %

Ekmeğin ÇeĢitliliğinin Artırılması

78 19,5 84 25,07 136 41,59

Fiyatının DüĢürülmesi 77 19,25 138 41,19 75 22,94

Ambalajının 197 49,25 73 21,79 52 15,90

ġeklinin DeğiĢtirilmesi 12 3,0 29 8,66 51 15,6

Hiçbirinin Ģey yapılmasın 36 9,0 11 3,28 13 3,98

TOPLAM 400 100 335 100 327 100

19

göstermiĢlerdir. Son olarak da ekmeğin kolay bulunurluğunu belirtmiĢlerdir.

Tüketici ekmekte kaliteye dikkat ederken kolayda bir ürün olduğu için en yakın

yerden almayı tercih ediyor.

Tablo 5: Tüketicilerin Ekmeği Kendilerinin Görüp Almasını Ölçen Dağılım Tercih Miktar Yüzde(%)

Evet 195 48.75 Hayır 147 36.75

Bazen 58 14.50

TOPLAM 400 100.00

Cevaplayıcıların büyük bir kısmı yaklaĢık yarısı yüzde 48,75‘lik kısım

ekmeğini kendileri almaktadır. Ekmeğin özelliklerini ve çeĢitlerini kendileri

görmektedirler. Yüzde 36,75‘i kendileri almamaktadır. Yüzde 14,50‘si de bazen

kendileri almaktadırlar.

Tablo 6: Ortalama Ekmek Tüketimi Dağılımı

Tablo 6‘da cevaplayıcıların yüzde 48.75‘i ekmek tüketimleri 1 ile 3 adet

arasında değiĢmektedir.

Tablo 7: Ġmalatçıların Ekmek Üretiminde Nelere Dikkat Etmeleri

Gerektiğiyle Ġlgili Değerlerin Dağılımı Ġmalatçının Yapması Gereken F %

Ambalaj 28 7.00

ÇeĢitlilik 2 0.50 Hijyen 160 40.00

Hepsi 201 50.25

Cevapsız 9 2.25 TOPLAM 400 100

Tablo 7 cevaplayıcıların imalatçıdan ne istediğini göstermektedir.

Tabloya bakıldığında cevaplayıcıların yüzde 50,25‘i Ģıkların hepsinin

yapılmasını istemektedirler. Daha sonra yüzde 40,00‘ı hijyeni, yüzde 7,00‘si

ambalajı, yüzde 0,50‘si ise çeĢitlilik demiĢtir.

Tablo 8: Ekmeği Kendileri Niçin Yapmak Ġstediklerine Dair Dağılım Nedeni F %

Temiz Olması 57 22.53

Ekonomik Olması 18 7.11

Farklı Tatlar Yaratılabilmesi 36 14.23

Ġçeriği Biliyor Olması 30 11.86

Hepsi 112 44.27

TOPLAM 253 100.00

Ekmek Tüketimi Miktar Yüzde(%)

1-3 195 48.75

2-4 127 31.75

3-6 64 16.00

7 ve Üstü 14 3.50

TOPLAM 400 100

20

Tablo 8 cevaplayıcıların ekmeği kendilerinin yapmak isteme sebepleri

yüzde 44,27‘si hepsi Ģıkkını iĢaretlemiĢtir. Yüzde 22,53‘ü ise temiz olması

nedeni ile ekmeğini kendilerinin yapacağını bildirmiĢlerdir. Yüzde 14,23‘lük

bölüm ise farklı tatlar yaratma arzusundadırlar. Ekmeğin içeriğini biliyor

olmaları ise yüzde 11,86‘lık kısımdır. Ekonomik olması ise yüzde 7,11‘dir.

Tablo 9: MüĢterilerin Beklentilerinin Satın Alma Tercihindeki Etkileri Ġle

Ġlgili DüĢüncelerini Öğrenmeye Dair Sorularla Ġlgili Değerlerin Dağılımı

Faktör Analizi Sonuçları

Tablo: 10 KMO and Bartlett Testi Kaiser-Meyer-Olkin Örneklem Yererliliği Ölçümü .861

Bartlett Testi Tahmini Ki Kare 3543.792 Serbestlik Derecesi 325 p. (Anlamlılık) 0,000

Kaiser-Meyer-Olkin Örneklem Yeterliliği Ölçüsünün %60‘dan büyük

olması ve p değerinin anlamlı olması faktör analizi uygulanabileceğine iĢaret

SORULAR ORTALAMA

1.Ekmeğin kızarmıĢ olması satın alma tercih sebebidir. 3,61

2.Ekmeğin dilimli olması satın alma alıĢkanlığını etkiler 3,67

3.Ekmeğin farklı gramajlı olması önemlidir. 3,63

4.Satın alınan ekmeğin taze olması tercih sebebidir. 4,64

5.Ekmeği üreten firma ve üretildiği yer ambalajın üzerinde bulunmalıdır. 4,52

6.Ekmek sektöründe; farklı çeĢitler de ekmek üretimi sektördeki geliĢmenin ifadesidir. 4,13

7.Ekmek tüketiminde fiyat önemlidir. 4,15

8.Ekmeğin ambalajlı olması gerekir. 4,50

9.Ekmeğin ambalajı üzerinde etiket bilgisi bulunmalıdır. 4,45

10Ekmeğin ambalajı üzerinde tüketici Ģikâyet hattı bulunmalıdır. 4,40

11.Ekmeğin ambalajı üzerinde besin değerleri bulunmalıdır. 4,40

12.Ekmeğin ambalajı üzerinde gramaj bilgisi bulunmalıdır. 4,40

13.Ekmek çeĢitlerinin geliĢtirilmesinde teknolojiyi bilinen markalar kullanır. 3,93

14.Ekmek de farklı tatlar yaratan markalar tercih edilir. 3,60

15.El değmeden üretilen ekmekler satın alma tercih sebebidir. 4,40

16.Ekmeğin ambalajında ekmek de kullanılan unun özelliği bulunmalıdır. 4,23

17.Ekmeğin geliĢtirilmesi besin değeri artırır. 3,91

18.Ekmek çeĢitliliğinin artırılması gerekmektedir. 3,90

19.Ekmeğin çeĢitlendirilmesi, ekmeğin kalitesini artırır. 3,68

20.Ekmeğin çeĢitlendirilmesi sağlık açısından önemlidir. 3,70

21.Ekmeğin çeĢitlendirilmesi lezzetini artırır. 3,80

22.Tükettiğim ekmeğin gramajını biliyorum. 3,50

23.Tükettiğim ekmeğin besin değerleri hakkında bilgi sahibiyim. 3,25

24.Ekmek çeĢitleri hakkında yeterince bilgi düzeyine sahibim. 3,33

25.Ekmeğin fiyatı daha yüksek olmalıdır. 2.28

26.Ekmek ve ekmek çeĢitleri hakkında beklentilerimi imalatçılara kolaylıkla bildirebiliyorum. 2,56

21

etmektedir. (Nakip, 2003: 450). Tablo 10‘da yer alan KMO sonucuna

bakıldığında 0,861‘dir.

Tablo: 11 Toplam Açıklanan Varyans

Tablo 11‘de analiz sonucunun 6 faktörlü olduğunu göstermektedir.

Faktörlerin toplam varyansı açıklama gücü % 60,536‘dır. Tüketicilerin ekmek

den beklentilerin, satın alma alıĢkanlıklarını ne derecede etkilediğini gösteren

26 değiĢken 6 faktörde toplanmıĢtır. Bu değiĢkenlerin faktörlere göre dağılımı

aĢağıdaki tabloda gösterilmektedir.

Tablo: 12 Soruların Faktörlere Dağılımı ve Faktör Yükleri

Güvenirlilik analizi sonucu 0,8433 olarak bulunmuĢtur ki bu oran faktör

sonuçlarının güvenilir olduğunu göstermektedir.

BaĢlangıç Yükleri DönüĢtürülmüĢ Yükler

Faktör Toplam Varyans

%

Toplam

%

Toplam Varyans

%

Toplam

% 1 6.716 25.831 25.831 4.298 16.532 16.532

2 3.572 13.739 39.570 3.472 13.353 29.885

3 1.910 7.348 46.918 2.670 10.268 40.153

4 1.407 5.412 52.329 2.135 8.213 48.366

5 1.125 4.327 56.657 1.629 6.266 54.632

6 1.009 3.880 60.536 1.535 5.904 60.536

Soru No.

Faktörler

1 2 3 4 5 6

1.

Faktör

S27 .808 .159 .004 .099 -.026 .045 S25 .798 .068 -.117 .140 -.049 .075

S28 .745 .129 -.113 .146 .012 .034

S26 .728 .059 -.050 .217 -.009 .149 S24 .663 .052 -.036 .349 -.074 .268

S32 .604 .324 .036 -.008 .127 .210

S22 .486 .264 .046 .322 .174 -.106

2.

Faktör

S35 .110 .839 .000 000 .067 .126

S36 .071 .830 .053 .177 .011 .116

S37 .159 .800 .081 .143 -.023 .038 S33 .177 .707 .161 .017 .158 .082

S34 .286 .569 .102 .079 .266 .236

3.

Faktör

S39 .002 .037 .832 .081 .013 .081

S40 .107 .035 .757 -.073 .055 -.100 S38 -.087 -.021 .720 .275 .089 .088

S42 -.194 .149 .679 -.177 .072 .105

S41 -.158 .262 .540 -.305 .081 -.034

4.

Faktör

S20 .326 .120 -.072 .745 .026 -.059

S23 .242 .137 .037 .613 .108 .118

S21 .531 .096 -.035 .573 .056 -.073

5.

Faktör

S18 -.090 .047 .091 .264 .693 .164 S19 .028 .104 -.015 -.027 .672 -.011

S17 .032 .080 .135 -.044 .645 .011

6.

Faktör

S29 .172 .186 .102 -.048 .059 .808 S30 .170 .409 .052 .078 .255 .572

S31 .360 .174 -.069 .449 -.138 .466

22

1. Faktör: Ekmeğin Ambalajı

Ekmeğin ambalajlı olması ve ambalajı üzerinde besin değerlerinin,

gramaj bilgisinin, etiket bilgisinin, tüketici Ģikayet hattının, ekmekte kullanılan

unun özelliğinin bulunması ile ilgili faktördür.

2. Faktör: Ekmek Çeşitliliği

Ekmeğin çeĢitlendirilmesinin, ekmeğin kalitesini, lezzetini, besin

değerini artırması ile ilgili duyusal özellikler yanında, ekmeğin çeĢitlendirilmesi

sağlık açısından da etkili olduğunu gösteren bir faktördür. Bu yüzden ekmeğin

çeĢitliliğinin artırılması gerektiğinin ifadesi ile ilgili faktördür.

3. Faktör: Ekmek İle İlgili Bilgi Düzeyi

Tüketilen ekmeğin besin değerleri hakkında, gramajı hakkında bilgi

veren faktördür. Ekmek ve ekmek çeĢitleri hakkında imalatçılara kolaylıkla

ulaĢılabildiğini ve ekmek çeĢitleri hakkında yeterince bilgi düzeyine sahip

olunduğunu gösteren bir faktördür. Ayrıca ekmeğin fiyatının yüksek olması

gerekti sonucunu çıkaran bir faktördür.

4. Faktör: Ürün ve Etiket Faktörü

Satın alınan ekmeğin, satın alırken taze olması ve ambalajının üzerinde

ekmeği üreten firma ve üretildiği yerin bulunması gerektiğini gösteren

faktördür. Ayrıca ekmeğin tüketiminde fiyatın önemli olduğunu belirten bir

faktördür.

5. Faktör: Ekmeğin Fiziksel Özelliği

Tüketicilerin satın alma alıĢkanlığın da ekmeğin dilimli olması,

kızarmıĢ olması ve farklı gramajlı olmasının önemli olduğunu gösteren bir

faktördür.

6. Faktör: Marka Faktörü

El değmeden üretilen ekmekler, ekmeğin satın alınmasında önemli

tercih sebebini gösteren bir faktördür. Ekmekler farklı tatlar yaratan markaların

tercih edileceğini gösteren ve ekmeğin çeĢitlerinin geliĢtirilmesinde teknolojiyi

bilinen markaların kullanacağını belirten bir faktördür.

Varyans Analizleri

Tüketici satın alma kararını sağlayacak ve aynı zamanda iĢletmelerde

ekmeğin kalitesinin iyileĢtirilmesi, çeĢitlendirilmesini sağlayacak altı faktör

(Ambalaj faktörü, ekmek çeĢitliliği faktörü, tüketicilerin bilgi düzeyi faktörü,

ürün ve etiket faktörü, fiziksel özellikler faktörü ve marka faktörü) tüketicilerin

görüĢleri doğrultusunda oluĢturulmuĢtur. Faktörler, tüketicilerin demografik

özelliklerine göre varyans analizi kullanılarak sınıflandırılmıĢtır.

Demografik özellikler ile tüketim alıĢkanlıklarının, faktörlerle ilgili

23

Tukey Testi yapıldığında aralarında anlamlı farklılıklar bulunmuĢtur.

Tüketicilerin ambalaj faktörü ile meslek gruplarına göre farklı önem verdikleri

görülmüĢtür. Öğrenciler, memurlar, iĢçiler ve serbest meslek sahipleri çiftçilere

göre ekmeğin ambalaj faktörüne daha çok önem vermektedirler. Ekmekle ilgili

bilgi düzeyi faktörüne yaĢ gruplarının farklı önem verdikleri görülmüĢtür. 20

yaĢ ve altı tüketiciler ve 51-66 yaĢ arası tüketiciler 67 ve üstü tüketicilere göre

ekmekle ilgili bilgi düzeyine daha çok önem vermektedirler. Ekmeğin

gramajına ve besin değerlerine 50 yaĢ ve üstü tüketiciler daha az önem verdiği

görülmüĢtür. Bilgi düzeyi faktörüne ailedeki birey sayısına göre farklı önem

verildiği görülmüĢtür. Buna göre; 7 ve üstü kiĢiden oluĢan aileler, 1 ile 3 kiĢiden

oluĢan ailelere göre bilgi düzeyine daha fazla önem vermektedirler. Ürün ve

etiket faktörü ile günlük ekmek tüketimi arasında iliĢki olduğu tespit edilmiĢ ve

1 ile 3 arasında ekmek tüketenler 7 ve üstü ekmek tüketenlere göre ürün ve

etiket faktörüne daha çok önem verdiği bulunmuĢtur. Aynı Ģekilde fırından

ekmek almayı tercih edenler marketten ekmek almayı tercih edenlere göre

marka faktörüne daha çok önem verdiği görülmüĢtür.

7. SONUÇ ve ÖNERĠLER

Günümüzde teknolojinin hızla değiĢmesi, tüketicilerin gelir ve eğitim

düzeylerinin artması sonucunda tüketicilerin ürünlerden beklentileri giderek

artmaktadır. Önceden sadece beslenmenin gereği olarak alınan ekmekle ilgili de

istek ve tercihleri değiĢmektedir. Bu nedenle iĢletmelerin pazarlama anlayıĢı

gereği olarak ürün geliĢtirmesine önem vermeleri gerekmektedir. Bu çalıĢmada

tüketicilerin demografik özellikleri ve satın alma alıĢkanlıkları ile ürünün

ambalajlı olması, bilgi düzeyi, ekmeğin fiziksel özellikleri, ürünün etiketi,

ekmek çeĢitliliği ve markaya önem vermeleri arasındaki iliĢki incelenmiĢtir.

Ayrıca tüketicilerin satın alma alıĢkanlıkları, ekmekte nelere bağlı olduğu

öğrenilmeye çalıĢılmıĢtır.

*AraĢtırma sonucunda cevaplayıcılar, ekmeğin ambalajlı olmasını

istemektedirler. Üreticilerin bu doğrultuda ürettikleri ekmeği ambalajlama

konusuna önem vermeleri gerekmektedir. Her ne kadar ambalajlama maliyetli

bir iĢ olsa da tüketici tatminini sağlamada önemlidir.

* AraĢtırmanın sonuçlarına göre, cevaplayıcılar ekmek çeĢitliliğini

yeterli görmemekte ve ekmek çeĢitliliğinin artırılmasını istemektedirler.

Ekmeğin çeĢitlendirilmesi üreticiler açısından gözden geçirilmesi gereken bir

konudur. Ġstenilen ekmek çeĢitlerinde ise ilk tercihler patatesli ekmek, kepek

ekmeği ve sade ekmektir. Görüldüğü gibi cevaplayıcılar sade ekmekten de

vazgeçememektedir. Üreticiler tüketicilerin damak zevkine ve tüketim

alıĢkanlıklarına dikkat ederek patatesli ekmek, kepekli ekmek... gibi ekmek

çeĢitlerini dağıtım noktalarında bulundurmaya dikkat etmelidirler.

24

Tablo 13: Faktörler ve Demografik Özellikleri Arasındaki Varyans Analizi

* %5 hata düzeyinde anlamlı.

*Cevaplayıcıların çoğu üreticilere istek ve Ģikâyetlerini kolay

iletemediklerini belirtmiĢlerdir. Cevaplayıcılar ekmekle ilgili konularda

üreticilere ulaĢıp Ģikâyetlerini bildirmek istemektedirler. Bunun için iĢletmeler

tüketici danıĢma hattı, dilek ve Ģikâyet kutuları oluĢturmalıdırlar. Cevaplayıcılar,

ekmek üreten iĢletmelerin ürünleri ile ilgili bilgiyi tüketiciye aktarmaları

gerektiğini düĢünmektedir. Aynı zamanda cevaplayıcılar ürünün etiketli olması

ve ürünün içeriği hakkında da bilgi sahibi olmayı istemektedir. Cevaplayıcılar,

firma bilgilerine ve hem de ürünün beslenmelerine hangi yönden katkı

verdiklerine de dikkat etmektedirler. Üreticiler ürettikleri ekmekle ilgili bu

konulara önem vermelidirler. Cevaplayıcılar, ekmek üreticilerinden en çok

hijyene önem vermelerini istemektedirler. Cevaplayıcılar ekmeklerini ürünün

içeriğini bilecekleri, hijyen ve ekonomik olacağı düĢüncesi ile kendileri üretmek

FAKTÖRLER SORULAR ANOVA

F Değeri Anlamlılık

Ambalaj Faktörü

Cinsiyet 2,014 ,157

Eğitim 1,229 0,295 Gelir 0,477 0,753

YaĢ 0,588 0,671

Meslek 2,193 0,035 Aile Büyüklüğü 0,452 0,716

ÇeĢitlilik Faktörü

Cinsiyet 0,984 0,322

Eğitim 1,215 0,301

Gelir 1,211 0,306 YaĢ 1,212 0,305

Meslek 1,422 0,192

Aile Büyüklüğü 1,496 0,216

Bilgi Düzeyi Faktörü


Eğitim 1,535 0,178

Gelir 1,392 0,236 YaĢ 3,853 0,004

Meslek 1,228 0,287


Ürün ve Etiket

Faktörü


Eğitim 1,369 0,235

Gelir 0,710 0,583 YaĢ 0,763 0,550

Meslek 1,427 0,194


Fiziksel Özellik

Faktörü

Cinsiyet 0,547 0,460 Eğitim 0,483 0,789

Gelir 2,124 0,078

YaĢ 1,437 0,221

Meslek 2,345 0,024


Marka Faktörü

Cinsiyet 2,036 0,155 Eğitim 1,503 0,188

Gelir 0,596 0,665

YaĢ 1,289 0,274 Meslek 0,892 0,513


25

de istemektedirler. Bu nedenle üretici firmalar, hijyene önem verirken, hijyen

ve kaliteyi gösteren HACCP, ISO gibi belgeleri almak için çaba göstererek bu

belgelere sahip olduğunu ambalajlarında göstermelidirler.

*Yapılan çalıĢmada cevaplayıcılar birinci derecede ekmeğin ambalajlı

olmasına, ikinci derecede ekmeğin fiyatının düĢük olmasına, üçüncü olarak da

ekmek çeĢitliliğinin artırılmasına dikkat etmektedir. ĠĢletmeler de bu konulara

önem vermelidirler.

*Tüketicilerin ürünün ambalajlı olması faktörü ile demografik

özelliklerden meslek grupları ile aralarında anlamlı bir iliĢki vardır. Mesleklere

baktığımızda ise eğitim düzeyi arttıkça, ambalajlı ürüne cevaplayıcıların daha

çok önem verdiği görülmüĢtür. 20 yaĢ ve 51-66 yaĢ grupları için besin değerleri

önemlidir. Bilgi düzeyi faktörü ile aile sayısı arasında da anlamlı bir iliĢki

bulunmuĢtur. Ürün ve etiket faktörü ile ortalama ekmek tüketimi arasında

anlamlı bir iliĢkide görülmüĢtür.

*Ekmek üreten iĢletmeler kendi markaları ile tanınmak için gerekli

iĢlemleri yapmalı ve tüketicilere ekmek markalarını duyurmaları ve

benimsetmeleri ile ilgili çabalara yer vermelidirler.

Sonuç olarak ekmek üretimi yapan iĢletmeler hedef aldıkları

tüketicilerin istekleri doğrultusunda ürün çeĢitliliğine, hijyene, ürünlerinin

ambalajlı olmasına, ürün etiketi üzerinde ürünün içeriği ve besin değerleri

hakkında bilgi bulunmasına, HACCP, ISO... gibi ulusal standartların ve tüketici

danıĢma hattının olmasına dikkat ederek, tüketici memnuniyeti düzeylerini

artırmak için pazarlama plan ve stratejileri geliĢtirmelidirler.

KAYNAKÇA ANDERSON, Carl L. (1988). Management Skills Functions and Organization Performance.

Boston.

ANDERSON, Simon P.; De Palma, Andre. (1996). Thisse, Jacques Francois Discrete Choice

Theory of Product Differentiation - London: MIT Press,

ANNACCHĠNO A., Marc A., (2003). New Product Development: From Initial Idea to Product

Management: Elsevier Science & Technology Boks

BARKER, Alan. (2001). Yenilikçiliğin Simyası.(Çev.:Ahmet Kardam).Ġstanbul:Mess Yayın,

BOOZ Alen., Booz Hamilton (1982). New Product Management for the 1980 New York:

CHESTER Wassan R. (1997). What is New About a New Product - 1960. - Journal of Marketing.

CRAWFORD C. M. (1997). New Products Management - Chicago : Irwin,.

HONG Paul, Roha James (2007) Internationalization, product developmentnext term and

performance outcomes: A comparative study of 10 countries - oledo, OH43606, USA : . —

Cilt Department of Information, Operations and Technology Management,.

ĠSLAMOĞLU, Hamdi. (2006). Pazarlama Yönetimi. Ġstanbul: Beta yayımları, Kasım

NAKĠP, Mahir. (2003)Pazarlama AraĢtırmları(Teknikler ve Uygulamalar), Ankara: Seçkin

Yayınları,

TEK, Ömer B. (1999). .Pazarlama Ġlkeleri. Ġstanbul: Beta Yayınları(8.Baskı)

TROTT, Paul (2005). Inovation Management And New Product Development: University of

26

Portsmouth Business School, Prentice Hall,

TUNCER, Doğan ve diğerleri. (1992). Pazarlama.Ankara: Gazi Yayınları,.

TURGAY, Tayfun. (1995). ―Yeni Ürün Yönetiminde Stratejik Hedefler‖, Ġktisadi Ġdari Bilimler

Fakültesi Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 1, Uno. http://www.merlin.com.tr/index.php?ana_id=40&sablon_id=19&oz=5&arsiv=0&lang ... 21.10.2007

http://www.merlin.com.tr/index.php?ana_id=40&sablon_id=19&oz=5&arsiv=0&lang

27




I. DÖNEM BOLU MĠLLETVEKĠLĠ

MĠRLĠVA YUSUF ĠZZET PAġA

Mesut ERġAN

ÖZET

I. Türkiye Büyük Millet Meclisinin asker milletvekillerinden Yusuf Ġzzet PaĢa,

14.Kolordu Komutanı olarak bulunduğu Bursa Balıkesir bölgesindeki tartıĢılan

uygulamaları, Milli Mücadele‘ye olaylı bir Ģekilde katılması, Mecliste milli meseleler

hakkında yaptığı ilgi çekici konuĢmaları ile dikkat çeken bir kiĢiliktir.

Bu çalıĢmada Yusuf Ġzzet PaĢanın Milli Mücadeleye katılma süreci ve

milletvekilliği sırasındaki faaliyetleri incelenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Yusuf Ġzzet; Bolu; Met

MAJOR GENERAL YUSUF IZZET PASHA: DEPUTY OF THE GRAND

NATIONAL ASSEMBLY(1020-1022)

Abstract

Yusuf Izzet Pahsa, one of the military members of the First Turkish Grand

National Assembly, has been an eye-catching figure due to his controversial acts in

Balikesir as the commander of the 14. Army Corps of Bursa; his episodic entry to the

national struggle; and his spectacular speeches about national problems he uttered in the

National Assembly.

In this study, the process Yusuf Izzet Pahsa joined the national struggle and his

activities as a deputy of the Grand National Assembly have been explored.

Key Words: Yusuf Izzet; Bolu; Met.

GĠRĠġ

Ġtilaf Devletleri‘nin Ġstanbul'u iĢgal etmesi ve Mebusan Meclisi'nin

kapatılması üzerine, olağanüstü yetkilere sahip olarak Ankara‘da 23 Nisan 1920

tarihinde toplanan I.TBMM.‘inde çok sayıda asker–milletvekili mevcuttu.1Milli

meclis ile ordu arasındaki iĢbirliğini kolaylaĢtırmak ve Türk milletinin geleceği

için alınacak kararlarda askerlerin de önemli roller üstlenmelerini sağlamak

EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi-Tarih Bölümü [email protected] 1 BaĢta Mustafa Kemal olmak üzere milletvekili seçilen baĢlıca komutanlar Ģunlardı: Ali Fuat

Cebesoy, Kazım Karabekir, Ġsmet Ġnönü, Refet Bele, Fahrettin Altay, Kâzım Özalp, Ali

Çetinkaya, Cafer Tayyar Eğilmez, Fevzi Çakmak.

28

amacıyla Mustafa Kemal PaĢa‘nın isteği üzerine2 seçilen bu milletvekilleri

arasında Yusuf Ġzzet PaĢa‘nın özel bir yeri bulunmaktadır. Ġstanbul ile Anadolu

arasında bir süre kararsızlık yaĢayan, olaylı bir Ģekilde Ankara‘ya gönderilen,

Bolu‘dan milletvekili seçilerek mecliste kendisine verilen görevleri layıkıyla ve

samimiyetle yerine getiren, Yusuf Ġzzet PaĢa millî meseleler hakkında yaptığı

konuĢmalarla I.TBMM‘nin sözü dinlenen milletvekilleri arasında yer almıĢtır.

Yusuf Ġzzet PaĢa Kimdir?

Yusuf Ġzzet PaĢa, nam-ı diğer Çunatuka Met Ġzzet, 1875 yılında

Yozgat‘ta doğmuĢtur.31864 yılındaki Çerkes sürgününde Kafkasya‘dan

Anadolu‘ya göç eden Met Ġbrahim Bey‘in oğludur. Küçük yaĢta yetim kalması

sebebiyle ilk ve orta öğrenimini DarüĢĢafaka‘da tamamladıktan sonra Kuleli

Askerî Lisesi ve Erkan-ı Harbiye Mektebini bitirdi. Kurmay subay olarak

orduya katılan Yusuf Ġzzet PaĢa sınıfında daima çalıĢkanlığı, ağırbaĢlılığı,

arkadaĢlarına karĢı yakınlık ve sempatisi ile herkesin dikkatini çekmiĢti. ÇeĢitli

birliklerde bölük komutanlığı yaptıktan sonra 1901-1907 yılları arasında

Kurmay YüzbaĢı olarak 4. Orduda aĢiret Süvari Tümeni Kurmay baĢkanlığı

yaptı.1907-1908‘de BinbaĢı ve Kurmay baĢkanı olarak Sivas Redif Tümeninde

24. Süvari Alayında ve öğretmen olarak da Erzincan Harbokulu‘nda bulundu.

1908-1911 yıllarında Genelkurmay Üçüncü ġubede görev üstlendi.4.

Balkan savaĢları sırasında, Kırıkkale-Süloğlu ve Pınarhisar-Lüleburgaz

Muharebelerinde (18 Ekim-16 Kasım 1912) Yarbay rütbesiyle ġark Ordusu

Bağımsız Süvari Tümeni Kurmay baĢkanlığı5, Birinci Çatalca (17-20

Kasım1912) ve II. Çatalca Muharebesinde (3. ġubat-13 Nisan 1913) II. Kolordu

Kurmay BaĢkanlığı görevlerinde bulundu.

Birinci Dünya SavaĢı sırasında ise, Hudut-Köprüköy-Azap

Muharebelerinde (1 Kasım-19 aralık1914) III. Ordu, 13.Kolordu, 2.Nizamiye

Süvari Tümen komutanlığı yapan Yusuf Ġzzet PaĢa SarıkamıĢ

Muharebesinde(22 aralık 1914-18 Ocak 1915) Hafız Hakkı PaĢanın yerine

Albay rütbesi ile 10.Kolordu komutanlığına atandı.6 Tortum –Azap-Erzurum

muharebeleri sırasında (Nisan 1915-16 ġubat 1916) Tuğgeneralliğe yükselen

Yusuf Ġzzet PaĢa, III. Ordunun 5 Kasım 1916‘daki teĢkilat değiĢikliği ile

2 Örneğin 12.Kolordu kumandanı Fahrettin Bey‘e yazdığı 10 Nisan 1920 tarihli telgrafta Ģöyle

demektedir:‖Fevkalâde meclis azası meyanında kumandanlarımızın da bulunmasını faydalı ve

lâzım sayıyoruz‖ (Fahrettin Altay, 10 Yıl SavaĢ ve Sonrası, Ġstanbul 1970, s.237.) 3 Muhittin Ünal, KurtuluĢ SavaĢında Çerkeslerin Rolü, Ankara 2000, s.39; Ġzzet Aydemir Yusuf

Ġzzet PaĢanın EskiĢehir‘de doğduğunu söylemektedir. Bakınız; Ġzzet Aydemir, Muhaceretteki

Çerkes Aydınları, Ankara 1991,s.8. 4 Sefer E.Berzeg, Türkiye KurtuluĢ SavaĢında Çerkes Göçmenleri-II, Ġstanbul 1990,s.49. 5 Ġsmet Görgülü, On Yıllık Harbin Kadrosu, (1912-1922)Balkan-Birinci Dünya ve Ġstiklal

Harbi, Ankara 1993,s.19. 6 A.g.e. s.110.

29

I.Kafkas Kolordusu komutanlığına atandı.7 1917 yılı mevzi muharebelerinde bu

görevini sürdüren Yusuf Ġzzet PaĢa, bir süre Çanakkale Grubu ve 14 Kolordu

komutanlığı yaptıktan sonra 8 Ağustos 1918 tarihinde hem ―ġimali Kafkas

Cumhuriyeti nezdinde Osmanlı Hükümetinin siyasi ve askeri mümessili‖ hem

de ―ġimali Kafkas Kumandanı‖ olarak atandı.8 16 Ağustos 1918 tarihinde

Ġstanbul‘dan ayrılan Yusuf Ġzzet PaĢa 2 Ekim 1918 tarihinde Bakü‘ye ulaĢtı.

Emrindeki 5.Kafkas Fırkası ile Kuzey Kafkasya‘ya hareket eden Yusuf Ġzzet

PaĢa, Derbent ve Petrovsk gibi önemli Ģehirleri ele geçirdikten sonra ġimali

Kafkas Cumhuriyeti‘nin resmen ilanında ve Kuzey Kafkas ordusunun

teĢkilatlanmasında aktif rol üstlendi.9 Ancak Mondros Mütarekesinin

imzalanmasından sonra Ġstanbul‘a döndü ve 2 Mart 1919‘da 14.Kolordu

Komutanlığına atandı.10

Tekirdağ‘da bulunan 14. Kolordu karargâhı 6 Haziran

1919‘da Balıkesir‘e alınınca Yusuf Ġzzet PaĢa da bu zorunluluk nedeniyle

Anadolu‘ya geçmiĢ oldu.11

Nisan 1920 baĢlarında olaylı bir Ģekilde Ankara‘ya

giden Yusuf Ġzzet PaĢa Büyük Millet Meclisi açılınca Bolu‘dan milletvekili

seçilerek 2 Temmuz 1920‘de Meclis‘e katıldı.12

I.TBMM‘de bulunan, ikisi

emekli, biri müstafi, beĢi muvazzaf sekiz generalden birisiydi.13

Meclisten

cepheye koĢarak, Sakarya Meydan Muharebesinden bir ay önce Temmuz

1921‘de Sincanköy‘de kurulan Ġhtiyat Grubu‘nun komutanlığını üstlendi. 5

Ağustos 1921 günü Ġsmet Bey‘in Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisliğinden

istifası kesinleĢince TBMM adaylık yasası gereğince yerine Ferik Fevzi PaĢa ile

birlikte Yusuf Ġzzet PaĢa da Mustafa Kemal PaĢa tarafından aday gösterildi.

Ancak Fevzi PaĢa oy çokluğu ile bu göreve seçildi14

.

Yunan taarruzunu karĢılamak için Sakarya cephesinde düzenlemeler

yapılırken Yusuf Ġzzet PaĢa‘ya da birinci hatta savunma yapacak olan 3. Grubun

komutanlığı verildi.15

Sakarya Meydan Muharebesi zaferle sonuçlandıktan

7 A.g.e. s118. 8 ATASE ArĢivi, Dos.184, Kls. 3194. Fihr.2/2. 9 103 Sayılı Askeri Mecmuanın Tarih Kısmı, sayı 44, s.93. 10Cepheden Meclise, T.C.Milli Savunma Bakanlığı Yayını, Ankara 1999,s.65;Azmi Süslü-

Mustafa Balcıoğlu, Atatürk’ün Silah ArkadaĢları, Atatürk AraĢtırma Merkezi ġeref

Üyeleri, Ankara 1999, s.52. 11 T.Ġ.H.2.C. I.Kısım, s.54. 12 Türk Ġstiklal Harbine Katılan Tümen Ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların

Biyografileri, Genelkurmay BaĢkanlığı yayını, Ankara 1989, s.81. 13 Nurettin Türsan, ―Sakarya Meydan Muharebesinde Birinci Hatta DövüĢen Tek Muvazzaf

General Yusuf Ġzzet Met‖, Tarih ve Toplum, C.7.S.41. s.57-58. 14 Rıdvan Akın, TBMM Devleti (1920-1923)Birinci Meclis Döneminde Devlet Erkleri ve

Ġdare, Ġstanbul 2001, s.130 15 Mustafa Kemal PaĢa Alagöz köyündeki karargâhında savunma taktiği ile ilgili olarak ünlü

―Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır ― sözünü Sakarya savaĢı

sırasında Yusuf Ġzzet paĢaya söylemiĢtir. Bkz.Zeki Sarıhan, KurtuluĢ SavaĢı Günlüğü,

C.IV.,s.10; Yusuf Ġzzet PaĢa ile ilgili olarak Falih Rıfkı Atay da , Çankaya adlı eserinde Ģöyle

bir anekdot anlatır: ―Bir defa Ġsmet PaĢa‘yı telefonla arayan Yusuf Ġzzet PaĢa Mustafa

Kemal‘le görüĢmek istediğini söyler. Telefonu Mustafa Kemal‘e verirler:

30

sonra Yunan ordusunun takibine geçildiği sırada ordunun teĢkilatı değiĢtirildi ve

gruplar kolordu adını aldılar. Bu değiĢiklik sırasında Yusuf Ġzzet PaĢa cepheden

alınarak ölüm tarihi olan 14/15 Nisan 192216

tarihine kadar TBMM.‘inde Bolu

Milletvekili olarak görev yaptı. Katıldığı harplerde Osmanlı ve Alman

devletlerince çeĢitli niĢan ve madalyalarla, TBMM tarafından da Ġstiklal

madalyası ile ödüllendirilmiĢtir.17

Öte Yandan Ġstanbul 1 numaralı Divan-ı Harb-i

Örfi‘nin 6 Haziran 1920 tarihli ve 15 Haziran‘da padiĢahça onaylanan kararıyla

idama mahkûm edilen kiĢiler arasında 14.Kolordu Kumandanı olarak Yusuf

Ġzzet PaĢa da yer almıĢtır.18

Yusuf Ġzzet PaĢa‘nın siyasî hayatı ne yazık ki çok

kısa sürdü. Daha verimli olabileceği bir dönemde, büyük zaferi göremeden

geçirdiği bir kalp rahatsızlığı sonucu vefat etti. Tarihe olan merakı ile de bilinen

Yusuf Ġzzet PaĢa‘nın yayınlanmıĢ kitapları da bulunmaktadır19

Yusuf Ġzzet PaĢa’nın Milli Mücadeleye Katılması

Yusuf Ġzzet PaĢa, Bolu mebusu olarak I.TBMM‘ne katılıncaya kadar

görev yaptığı Bursa-Balıkesir bölgesinde çok önemli askerî faaliyetlerde

bulundu.20

Diğer taraftan da Ġngiliz mümessilleri vasıtasıyla Ġzmir ve havalisi

Yunan ĠĢgal Kuvvetleri komutanlığına 10 Haziran 1335/1919 tarihli bir nota

vererek Yunan askeri iĢgallerini protesto ve kolordu bölgesi dahilindeki

Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal … · 2017-12-12 ·...

Documents

Transcript of Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal … · 2017-12-12 ·...