FAALİYET RAPORU

Erkan KARAARSLAN

ANKARA - 2010

II

III

İÇİNDEKİLER

I- Faaliyet Raporu Mevzuatı ......................................... 1

II- Hangi Kamu İdareleri Faaliyet Raporu Hazırlar .......... 4

III- Faaliyet Raporu Hazırlama Süreci ............................ 5

IV- Faaliyet Raporu Niçin Hazırlanır .............................. 8

V- Faaliyet Raporunun İçindekiler .............................. 10

A- Üst Yöneticinin Sunuşu ....................................... 12

B- Misyon ve Vizyon ................................................ 13

C- Yetki, Görev ve Sorumluluklar ............................ 13

D- Fiziksel Yapı ......................................................... 14

E- Örgüt Yapısı ........................................................ 14

F- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar .............................. 14

G- İnsan Kaynakları .................................................. 15

H- Sunulan Hizmetler .............................................. 15

İ- Yönetim ve İç Kontrol Sistemi ............................. 15

J- Diğer Hususlar..................................................... 16

K- İdarenin Amaç, Hedef, Politika ve Öncelikleri .... 16

L- Mali Bilgiler ......................................................... 18

M- Performans Bilgileri ........................................ 18

N- Üstünlükler, Zayıflıklar ve Değerlendirme .......... 19

IV

O- Ekler .................................................................... 19

VI- Faaliyet Raporu ve Kamuoyu Denetimi ................. 20

A- Genel Olarak ....................................................... 20

B- Kamuoyu Denetimini Zorunlu Kılan Yasal Alt Yapı

20

C- Kamu İdarelerinin İnternet Sayfası ..................... 23

D- Kamuoyu Denetimi ve Faaliyet Raporu .............. 25

E- Kamu İdarelerinin İnternet Sayfalarında Yer

Alması Gereken Dokümanlar ve Yer Alma Zamanları . 27

VII- İç Kontrol Güvence Beyanı ................................... 29

VIII- Mali Raporların Denetimi ................................... 33

X- Diğer Hususlar ....................................................... 35

EK-1 ..................................................................................... 37

YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER VE MEVZUAT ANALİZİ ................ 37

EK-2 ..................................................................................... 50

YÖNETMELİK .................................................................... 50

Ek-3 ..................................................................................... 63

YEREL MECLİSLERİN FAALİYET RAPORLARININ DENETİMİNDE

DİKKAT EDECEĞİ HUSUSLAR ............................................... 63

V

Mali Hizmetler Derneğinin Ücretsiz Yayınıdır.

İzinsiz kopyalanamaz ve dağıtılamaz.

www.malihizmet.org

1

FAALİYET RAPORU

I- Faaliyet Raporu Mevzuatı

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

Faaliyet raporları

Madde 41- (Değişik: 22/12/2005-5436/3 md.) Üst

yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama

yetkililerince, hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, her

yıl faaliyet raporu hazırlanır. Üst yönetici, harcama yetkilileri

tarafından hazırlanan birim faaliyet raporlarını esas alarak,

idaresinin faaliyet sonuçlarını gösteren idare faaliyet

raporunu düzenleyerek kamuoyuna açıklar. Merkezî

yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve sosyal güvenlik

kurumları, idare faaliyet raporlarının birer örneğini

Sayıştaya ve Maliye Bakanlığına gönderir.

Mahallî idarelerce hazırlanan idare faaliyet raporlarının

birer örneği Sayıştay ve İçişleri Bakanlığına gönderilir. İçişleri

Bakanlığı, bu raporları esas alarak kendi değerlendirmelerini

de içeren mahallî idareler genel faaliyet raporunu hazırlar

ve kamuoyuna açıklar. Raporun birer örneği Sayıştaya ve

Maliye Bakanlığına gönderilir.

Merkezî yönetim kapsamındaki idareler ile sosyal güvenlik

kurumlarının bir malî yıldaki faaliyet sonuçları, Maliye

Bakanlığınca hazırlanacak genel faaliyet raporunda

gösterilir. Bu raporda, mahallî idarelerin malî yapılarına

2

ilişkin genel değerlendirmelere de yer verilir. Maliye

Bakanlığı, genel faaliyet raporunu kamuoyuna açıklar ve bir

örneğini Sayıştaya gönderir.

Sayıştay, mahallî idarelerin raporları hariç idare faaliyet

raporlarını, mahallî idareler genel faaliyet raporunu ve genel

faaliyet raporunu, dış denetim sonuçlarını dikkate alarak

görüşlerini de belirtmek suretiyle Türkiye Büyük Millet

Meclisine sunar. Türkiye Büyük Millet Meclisi bu raporlar ve

değerlendirmeler çerçevesinde, kamu kaynağının elde

edilmesi ve kullanılmasına ilişkin olarak kamu idarelerinin

yönetim ve hesap verme sorumluluklarını görüşür. Bu

görüşmelere üst yönetici veya görevlendireceği

yardımcısının ilgili bakanla birlikte katılması zorunludur.

İdare faaliyet raporu, ilgili idare hakkındaki genel bilgilerle

birlikte; kullanılan kaynakları, bütçe hedef ve

gerçekleşmeleri ile meydana gelen sapmaların nedenlerini,

varlık ve yükümlülükleri ile yardım yapılan birlik, kurum ve

kuruluşların faaliyetlerine ilişkin bilgileri de kapsayan malî

bilgileri; stratejik plan ve performans programı uyarınca

yürütülen faaliyetleri ve performans bilgilerini içerecek

şekilde düzenlenir.

Bu raporlarda yer alacak hususlar, raporların hazırlanması,

ilgili idarelere verilmesi, kamuoyuna açıklanması ve bu

işlemlere ilişkin süreler ile diğer usûl ve esaslar, İçişleri

Bakanlığı ve Sayıştayın görüşü alınarak Maliye Bakanlığı

tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

3

5393 Sayılı Belediye Kanunu

Faaliyet raporu

Madde 56- Belediye başkanı, 5018 sayılı Kamu Malî

Yönetimi ve Kontrol Kanununun 41 inci maddesinin

dördüncü fıkrasında belirtilen biçimde; stratejik plân ve

performans programına göre yürütülen faaliyetleri,

belirlenmiş performans ölçütlerine göre hedef ve

gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların

nedenlerini ve belediye borçlarının durumunu açıklayan

faaliyet raporunu hazırlar. Faaliyet raporunda, bağlı kuruluş

ve işletmeler ile belediye ortaklıklarına ilişkin söz konusu

bilgi ve değerlendirmelere de yer verilir.

Faaliyet raporu nisan ayı toplantısında belediye başkanı

tarafından meclise sunulur. Raporun bir örneği İçişleri

Bakanlığına gönderilir ve kamuoyuna da açıklanır.

4

II- Hangi Kamu İdareleri Faaliyet Raporu Hazırlar

5018 sayılı Kanunun 2’nci maddesine göre, Kanun, merkezi

yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik

kurumları ve mahalli idarelerden oluşan genel yönetim

kapsamındaki kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrolünü

kapsamaktadır. Faaliyet raporlarını da genel yönetim

kapsamında yer alan tüm kamu idareleri hazırlar. Faaliyet

Raporu hazırlayacak kamu idareleri aşağıdaki şekilde

gösterilmiştir.

5

III- Faaliyet Raporu Hazırlama Süreci

Faaliyet raporu hazırlama süreci, raporun kimler tarafından

hazırlanacağı ve nereye sunulacağına ilişkin hususlar,

merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile diğer

kamu idarelerinde farklılıklar içermektedir.

MERKEZİ YÖNETİM KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİNDE

FAALİYET RAPORU SÜRECİ

RAPORUN ADI HAZIRL

AYAN

SUNULAN YER SÜRESİ

BİRİM FAALİYET

RAPORU

Harcama

Yetkilisi

Üst Yönetici Mart Ayı

Sonuna

Kadar

İDARE FAALİYET

RAPORU

Üst

Yönetici

Sayıştay

Maliye Bakanlığı

Nisan Ayı

Sonuna

Kadar

İDARE FAALİYET

RAPORU

Üst

Yönetici

Kamuoyu Nisan Ayı

Sonuna

Kadar

GENEL FAALİYET

RAPORU

Maliye

Bakanlığı

Sayıştay

Kamuoyu

Haziran Ayı

Sonuna

Kadar

SAYIŞTAY

DEĞERLENDİRMESİ

Sayıştay TBMM Ağustos

6

BELEDİYELERDE FAALİYET RAPORU SÜRECİ

RAPORUN ADI HAZIRLAYAN SUNULAN

YER

SÜRESİ

BİRİM FAALİYET

RAPORU

Harcama

Yetkilisi

Üst Yönetici Şubat Ayı

Sonuna Kadar

İDARE FAALİYET

RAPORU

Belediye

Başkanı

Belediye

Meclisi

Meclisin Nisan

Ayı

Toplantısından

Önce

İDARE FAALİYET

RAPORU

Üst Yönetici Sayıştay

İçişleri

Bakanlığı

Nisan Ayı

Sonuna Kadar

İDARE FAALİYET

RAPORU

Üst Yönetici Kamuoyu Nisan Ayı

Sonuna Kadar

MAHALLİ İDARELER

GENEL FAALİYET

RAPORU

İçişleri Bakanlığı Sayıştay

Maliye

Bakanlığı

Kamuoyu

Haziran Ayının

15’ine Kadar

SAYIŞTAY

DEĞERLENDİRMESİ

Sayıştay TBMM Ağustos

7

İL ÖZEL İDARELERİNDE FAALİYET RAPORU SÜRECİ

RAPORUN ADI HAZIRLAYAN SUNULAN

YER

SÜRESİ

BİRİM FAALİYET

RAPORU

Harcama

Yetkilisi

Üst Yönetici Şubat Ayı

Sonuna Kadar

İDARE FAALİYET

RAPORU

Vali veya Genel

Sekreter

İl Genel

Meclisi

Meclisin Mart

Ayı

Toplantısından

Önce

İDARE FAALİYET

RAPORU

Üst Yönetici Sayıştay

İçişleri

Bakanlığı

Mart Ayı

Sonuna Kadar

İDARE FAALİYET

RAPORU

Üst Yönetici Kamuoyu Mart Ayı

Sonuna Kadar

MAHALLİ İDARELER

GENEL FAALİYET

RAPORU

İçişleri Bakanlığı Sayıştay

Maliye

Bakanlığı

Kamuoyu

Haziran Ayının

15’ine Kadar

SAYIŞTAY

DEĞERLENDİRMESİ

Sayıştay TBMM Ağustos

8

IV- Faaliyet Raporu Niçin Hazırlanır

Faaliyet raporu stratejik plan, performans programı ve

bütçede yer alan faaliyet, proje ve performans hedeflerinin

ne ölçüde gerçekleştirilip gerçekleştirilemediğini raporlamak

amacıyla üretilmektedir. Faaliyet raporları bu yönüyle

performans denetimi ve değerlendirilmesiyle meclislerde

hesap verme sorumluluğunun yerine getirilmesi

sağlanmaktadır.

Aşağıdaki şemada Faaliyet Raporu Süreci yer almaktadır.

Performans Programı

•Öncelikler

•Performans hedefleri

•Faaliyet/projeler

•Kaynak ihtiyacı

•Performans Göstergeleri

Stratejik Plan

•Misyon

•Vizyon

•Stratejik amaçlar

•Stratejik hedefler

İdare Bütçesi

•Harcama birimleri

•Kaynak tahsisi

•Temel performans

göstergeleri

Faaliyet Raporu

•Faaliyet/proje sonuçları

•Performans hedef

ve gerçekleşmeleri

•Performans göstergeleri

hedef ve gerçekleşmeleri

•Sapma ve nedenleri

•Öneriler

Denetim ve

Değerlendirme

•Performans Denetimi

•Performans Değerlendirmesi

UYGULAMA

TBMM/Yerel Meclis

•Hesap verme

sorumluluğu

UYGULAMA

• Muhasebe Uygulaması

• Taşınır Uygulaması

• Bütçe Uygulaması

• Ön Mali Kontrol Uygulaması3

9

Faaliyet raporu yukarıdaki şekilde görüldüğü üzere stratejik

plan, performans programı ve bütçe uygulamasının devamı

niteliğinde bunlarla bir bütün çalışmadır. Bu nedenle gerek

rapor hazırlayıcıların gerekse raporu inceleyen ve

denetleyenlerin, faaliyet raporlarını plan, program ve

bütçelerle birlikte değerlendirmesi gerekmektedir.

Plan ve programda yer almayan bir faaliyetin bütçelenmesi

ve dolayısıyla gerçekleştirilmesi mümkün değildir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun iç

denetçinin görevlerini düzenleyen 64. Maddesinde iç

denetçiye, “İdarenin harcamalarının, mali işlemlere ilişkin

karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma

planına, programlara, stratejik planlara ve performans

programlarına uygunluğunu izlemek ve değerlendirmek.”

Denilmek suretiyle harcamaların stratejik plana ve

performans programına uygunluğunu değerlendirmek

görevi verilmiştir.

Bu çerçevede iç denetçilerin tarafından bu

değerlendirmenin yapıldığı ve sonuçlarının ne olduğu

faaliyet raporunda yer almalıdır.

10

V- Faaliyet Raporunun İçindekiler

Faaliyet Raporlarının hazırlanmasını düzenleyen yönetmelik

raporunun içindekiler kısmını da sıkı sıkıya kurala

bağlamıştır. Raporun içinde yer alması gereken ana başlıklar

aşağıdaki gibidir.

………..YILI

………….. FAALİYET RAPORU

BAKAN SUNUŞU

ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU

İÇİNDEKİLER

I- GENEL BİLGİLER

A- Misyon ve Vizyon

B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar

C- İdareye İlişkin Bilgiler

1- Fiziksel Yapı

2- Örgüt Yapısı

3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar

4- İnsan Kaynakları

5- Sunulan Hizmetler

6- Yönetim ve İç Kontrol Sistemi

11

D- Diğer Hususlar

II- AMAÇ ve HEDEFLER

A- İdarenin Amaç ve Hedefleri

B- Temel Politikalar ve Öncelikler

C- Diğer Hususlar

III- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER

A- Mali Bilgiler

1- Bütçe Uygulama Sonuçları

2- Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar

3- Mali Denetim Sonuçları

4- Diğer Hususlar

B- Performans Bilgileri

1- Faaliyet ve Proje Bilgileri

2- Performans Sonuçları Tablosu

3- Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi

4- Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi

5- Diğer Hususlar

IV- KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN

DEĞERLENDİRİLMESİ

A- Üstünlükler

12

B- Zayıflıklar

C- Değerlendirme

V- ÖNERİ VE TEDBİRLER

EKLER

Harcama birimi faaliyet raporu ile kamu idaresi faaliyet

raporu hemen hemen birbirisinin aynı içerikte

hazırlanmaktadır. Harcama birimi faaliyet raporu, basit bir

dosya olarak düzenlenir. Asıl olan kamu İdaresi faaliyet

raporudur. Harcama birimi faaliyet raporları kamu idaresi

faaliyet raporunun hazırlanmasını kolaylaştıracak şekilde

oluşturulmalıdır. Harcama birimi faaliyet raporu harcama

yetkilisinin sunuşuyla başlamakta ve yine harcama

yetkilisinin iç kontrol güvence beyanıyla tamamlanmaktadır.

Harcama birimleri hazırladıkları ve faaliyet raporlarına

ekledikleri iç kontrol güvence beyanlarından sonra rapora

başka eklerde koyabilirler.

A- Üst Yöneticinin Sunuşu

Üst yöneticinin sunuşunda raporda yer alan hususların kısa

bir özetine yer verilmeli ve emeği geçenlere teşekkür

edilmelidir.

Üst yönetici sunuşlarında raporda yer almayan bilgilere, politik ve aşırı kişisel mesajlara yer verilmemelidir. Dil bilgisi,

13

imla kuralları, noktalama işaretleri, Türkçeyi kullanma konularında çok dikkatli olunmalı ve bu konularda üst yönetici zorda bırakacak hatalara mahal verilmemelidir. Üst yönetici sunuşlarında resim bulundurulmasının önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır.

B- Misyon ve Vizyon

Misyon bir kuruluşun varlık sebebidir; kuruluşun ne yaptığını, nasıl yaptığını ve kimin için yaptığını açıkça ifade eder. Misyon bildirimi stratejik plan dokümanının diğer kısımlarına da temel oluşturur. Misyon bildirimi, kuruluşun sunduğu tüm hizmet ve faaliyetleri kapsayan bir şemsiye kavramdır.

Vizyon kuruluşun ideal geleceğini sembolize eder. Kuruluşun uzun vadede neleri yapmak istediğinin güçlü bir anlatımıdır. Vizyon bir kuruluşun farklı birimleri arasında birleştirici bir unsurdur. Bundan dolayı, birçok işlevi yerine getiren kuruluşlarda daha da önemli bir role sahiptir.

Faaliyet raporunda yer alan misyon ve vizyonlar stratejik planlardan alınır. Stratejik planı olmayan kamu idarelerinin faaliyet raporunda misyon ve vizyonunu belirtmelerine gerek bulunmamaktadır.

C- Yetki, Görev ve Sorumluluklar

İlgili kamu idaresinin kuruluş kanunları ile ilgili diğer mevzuattan almış olduğu yetki, görev ve sorumluluklar bu bölümde yer alacaktır.

14

Ek-1 de bir belediyenin yetki, görev ve sorumlulukları örnek olarak yer almaktadır. Ülkemizdeki tüm belediyelerin yetki, görev ve sorumlulukları da buna benzer şekilde faaliyet raporlarında yer alması gerekir.

D- Fiziksel Yapı

İlgili kamu idaresinin, muhasebe ve diğer mali raporlarla uyumlu bir şekilde bina, taşıt vs varlıkları, maddi ve maddi olmayan kaynakları çalışma alanı, bu konulardaki imkan ve sıkıntıları faaliyet raporunun içinde özet olarak yer almalı detaylı bilgi, tablo ve listelere yönetmeliğin ekinde yer verilmelidir.

E- Örgüt Yapısı

İç kontrolün bir unsuru olarak gözden geçirilmiş ve bürokrasiyi azaltma hedefine uygun bir şekilde yapılandırılmış olması gereken örgüt yapıları faaliyet raporunda yer alır.

F- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar

İlgili kamu idaresinin kullanmış olduğu yazılımlar bu bölümde listelenir. Kaç yazılım kullanıldığı bunların kaç yıldan bu yana kullanıldığı gibi hususların envanteri çıkarılır. Ayrıca bu bölümde kamu idaresi donanım stoku da ortaya konulur.

15

G- İnsan Kaynakları

Mümkün olduğu kadar görsel unsurlarla süslenen raporda, kamu idaresi insan kaynaklarına ilişkin çok sayıda doküman ve veri sunulmalıdır. Bu bölümde çalışanların sayılarının yanı sıra, çalışma şekilleri, öğrenim düzeyleri, memuriyet süreleri, cinsiyetleri, yaşları, yabancı dil bilgileri gibi ilave bilgileri faaliyet raporlarında yer alabilir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus, birim faaliyet raporlarında yer alan başta insan kaynağı bilgisi olmak üzere tüm bilgilerin kamu idaresi faaliyet raporuyla tutarlı ve uyumlu olması gereğidir.

H- Sunulan Hizmetler

Çeşitli nedenlerle gerçek anlamda amaçlanan bir faaliyet raporu hazırlanamadığından olsa gerek, geleneksel olarak uzun yıllardır yapıldığı için raporların en önemli kısmını “Sunulan Hizmetler” bölümü oluşturmaktadır. Bu bölümde mümkün olduğu kadar sunulan hizmetler görsel olarak sunulmalıdır.

Sunulan hizmetlerin raporlanmasında belirlenen bir kritere göre sıralama yapmak ve bu kriteri tüm faaliyetlerin sıralamasında uygulamak gerekir.

İ- Yönetim ve İç Kontrol Sistemi

Yönetim ve iç kontrol sistemi ile ilgili olarak kamu idareleri

2009 yılı haziran ayında oluşturdukları iç kontrol eylem

16

planları çerçevesinde yürüttükleri iş ve işlemleri bu bölümde

ortaya koymalı ve kurulan iç kontrol sisteminin detayları

kamuoyuna duyurulmalıdır.

J- Diğer Hususlar

Bu bölümde, rapor formatında yer almamakla birlikte, kamu

idaresine özgü, belirtilmesinde fayda bulunan hususlara

değinilmelidir.

K- İdarenin Amaç, Hedef, Politika ve Öncelikleri

İdarelerin stratejik planlarında yer alan amaç, hedef, politika

ve öncelikleri bu bölümde yer almalıdır. 9. Kalkınma

Planında yer alan ve tüm kamu idarelerini ilgilendiren temel

politika ve öncelikler şunlardır.

17

18

L- Mali Bilgiler

Mali bilgiler başlığı altında, Bütçe Uygulama Sonuçları,

Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar, Mali Denetim

Sonuçları, Diğer Hususlar yer almaktadır.

Mali bilgiler bölümünde yer alan hususların

değerlendirilmesi “Mali Tabloların Denetimi” başlıklı

bölümde detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.

M- Performans Bilgileri

Faaliyet raporlarının hazırlanmasındaki temel amaç

performans programlarında yer alan hedeflerin ne ölçüde

gerçekleştirilip gerçekleştirilemediğinin raporlanmasıdır. Bu

nedenle faaliyet raporunun temel kısmı bu bölümdür. Bu

bölümde, Faaliyet ve Proje Bilgileri, Performans Sonuçları

Tablosu, Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi,

Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi ve Diğer

Hususlar başlıklı beş alt bölüm yer almaktadır.

Faaliyet raporunun en önemli bölümünü oluşturmakla

birlikte performans esaslı bir bütçe uygulamasına

geçilemediği için bu bölüm sağlıklı bir şekilde

hazırlanamamaktadır.

19

Performans programı hazırlamayan kamu idarelerinin bu

bölümü oluşturmasına gereksinim bulunmamaktadır.

N- Üstünlükler, Zayıflıklar ve Değerlendirme

Faaliyet raporunda, stratejik planda yer alan üstünlük ve

zayıflıklara paralel bir şekilde kamu idaresini ilgilendiren

üstün ve zayıf yanlar ortaya konulmalıdır.

O- Ekler

Faaliyet raporlarına ek olarak iç kontrol güvence

beyanlarının yanı sıra fiziki kaynaklara ilişkin listeler, insan

kaynaklara ilişkin listeler, bütçe uygulama sonuçları, diğer

bazı mali raporlar ve diğer istenilen hususlar yer alabilir.

20

VI- Faaliyet Raporu ve Kamuoyu Denetimi

A- Genel Olarak

Günümüzde, kamuoyunun devlet fonksiyonlarının ifasında

ve denetiminde aldığı rol büyük önem arz etmektedir.

Siyasal, sosyal, ekonomik, kültürel gelişmeler, toplumu

yönetilen taraf olmaktan yöneten ve denetleyen taraf

olmaya yöneltmektedir. Yönetim ve denetim alanındaki

toplumsal fayda, kamuoyu duyarlılığı oranında artmaktadır.

Kitlelere mal edilemeyen münferit çabalar akim kalmakta,

hayati önem taşıyan çoğu mesele fert bazında ele

alındığından ve toplumsal tabanda destek görmediğinden

dolayı unutulup gitmektedir.

Kamuoyunun icra edebileceği önemli faaliyetlerden biri de

yönetimin denetlenmesinde etkin rol oynamaktır. İdari iş ve

eylemlerin muhatabı olan vatandaşların söz konusu iş ve

eylemlerin denetiminde söz sahibi olması gerekmektedir.

Son dönemlerde kamu yönetiminde bu denetimi sağlamaya

yönelik çok sayıda araç geliştirilmiştir. Bu çalışmamızda

geliştirilen bu araçları, bu araçların kullanım sıklığını ve

etkinliğini inceleyeceğiz.

B- Kamuoyu Denetimini Zorunlu Kılan Yasal Alt Yapı

Son yıllarda yürürlüğe giren çok sayıda Kanunda, kamuoyu

denetimini zorunlu kılan, saydamlık ve hesap verilebilirlik

ilkeleri ile uyumlu hükümle yer almaktadır. Bu kanunlara

21

örnek olarak 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nu, 5176

sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması Hakkında

Kanunu, Yerel Yönetim Kanunlarını ve 5018 sayılı Kamu Mali

Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nu sıralayabiliriz. 5018 sayılı

Kanun ve Bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan

yönetmeliklerde kamuoyu denetiminin özel olarak altı

çizilmelidir. 5018 sayılı Kanunda yer alan ve kamuoyu

denetiminin araçlarını oluşturan düzenlemeler şunlardır;

- Hükümet politikaları, kalkınma planları, yıllık programlar,

stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması, yetkili

organlarda görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları

ile raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması (madde

7/b),

- Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından

sağlanan teşvik ve desteklemelerin bir yılı geçmemek üzere

belirli dönemler itibarıyla kamuoyuna açıklanması (madde

7/c),

- Bakanların, idarelerinin amaçları, hedefleri, stratejileri,

varlıkları, yükümlülükleri ve yıllık performans programları

konusunda her mali yılın ilk ayı içinde kamuoyunu

bilgilendirmeleri (madde 10/3)

- Mali yıl içinde yedek ödenekten yapılan aktarmaların tür,

tutar ve idareler itibarıyla dağılımının yılın bitimini takip

eden on beş gün içinde Maliye Bakanlığınca ilan edilmesi

(madde 23/2),

22

- Dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri

teşekküllere Genel Yönetim kapsamındaki idarelerin

bütçelerinden yapılacak yardımların amacının, konusunun

ve miktarının yardım yapılan teşekkülün ismi ve bilgileri ile

birlikte ilgili idarece izleyen yılın Şubat ayı sonuna kadar

kamuoyuna açıklanması (29. maddeye istinaden çıkarılan

Yönetmelik madde 8),(Acar, 2007:184)

- Genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçelerinin ilk altı

aylık uygulama sonuçlarının, ikinci altı aya ilişkin beklentiler

ve hedefler ile faaliyetlerinin, Maliye Bakanlığınca ise

merkezi yönetim bütçe kanununun ilk altı aylık uygulama

sonuçları, finansman durumu, ikinci altı aya ilişkin

beklentiler ve hedefler ile faaliyetleri kapsayan mali

durumunun Temmuz ayı içinde kamuoyuna açıklanması

(madde 30/3),

- Maliye Bakanlığı’nın, gelir politikaları ve uygulamaları

konusunda ilkelerini, amaçlarını, stratejilerini ve

taahhütlerini her mali yılın başında kamuoyuna duyurması

(madde 36/a),

- Merkezi yönetim kapsamındaki idareler ile sosyal güvenlik

kurumlarının idare hakkında genel bilgilerle birlikte;

kullanılan kaynakları, bütçe hedef ve gerçekleşmeleri ile

meydana gelen sapmaların nedenlerini, varlık ve

yükümlülükleri ile yardım yapılan birlik, kurum ve

kuruluşların faaliyetlerine ilişkin bilgileri de kapsayan mali

bilgileri; stratejik plan ve performans programı uyarınca

yürütülen faaliyetleri ve performans bilgilerini içerecek

23

şekilde düzenledikleri faaliyet raporlarını belirlenmiş

tarihlerde kamuoyuna açıklamaları (madde 41),

- Merkezi yönetim kapsamındaki idarelerin mali

istatistiklerinin aylık olarak, genel yönetim kapsamındaki

idarelerin ise üçer aylık dönemler halinde Maliye

Bakanlığı’nca yayınlanması (madde 53/2),

- İç Denetim Koordinasyon Kurulunca , idarelerin iç denetim

raporlarının değerlendirilerek sonuçlarının konsolide

edilmesi suretiyle yıllık rapor halinde Maliye Bakanlığı’na

sunulan raporun kamuoyuna açıklanması (madde 67/h).

C- Kamu İdarelerinin İnternet Sayfası

Son yirmi yılda, bilgi ve iletişim teknolojileri alanındaki

gelişmeler ve bu gelişmelerin toplumsal yaşama

yansımaları; eğitim, sağlık, tarım ve sanayi başta olmak

üzere bütün toplumsal alanları, örgütlenme ve yaşam tarzını

önemli ölçüde değiştirmiştir. 2000’li yıllarda, başta Avrupa

Birliği (AB) gibi bölgesel oluşumlar olmak üzere birçok ülke,

sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçişi, bir amaç olarak

belirlemiş ve bu amacı gerçekleştirmek için eylem planları

hazırlamıştır. Bu gelişmeler, kamu yönetimi anlayışını da

değiştirmiş; bilgi ve iletişim teknolojilerinin sunduğu

olanaklar, kamu kurumlarının hizmet sunumunda da

kullanılmaya başlanmıştır.1

1 Daha Geniş Bilgi İçin Bakınız, T.C. Sayıştay Başkanlığı, Performans

Denetimi Raporu, e-Devlete Geçişte Kamu Kurumları İnternet Siteleri, Ankara, Haziran 2006.

24

İnternetin toplum tarafından giderek artan bir oranda tercih

edilmesi; e-Devletin dışa yansıyan yüzünü oluşturan kamu

kurumları internet sitelerinin önemini artırmıştır. Kamu

internet siteleri aracılığıyla, gerek vatandaşlar gerekse özel

sektör kuruluşları, kamu hizmetlerinden çevrimiçi (online)

olarak yararlanma ve kamu kurumlarına ait bilgilere her an

ulaşma imkanına sahip olabilmektedir. Bilgi toplumuna

ulaşılması hedefinde, internet sitelerinin etkin bir şekilde

kullanılması önemli bir role sahiptir. Kamu kurumlarının

internet ortamını etkin olarak kullanmaları gerek kurumlar,

gerekse kullanıcılar açısından düşük maliyet, erişim kolaylığı,

kullanım kolaylığı gibi avantajlardan en üst düzeyde

faydalanılması sonucunu doğuracaktır. Bu bağlamda e-

Devletin, vatandaşa şeffaf ve etkin hizmet sunmak ve bilgi

sağlamak ile doğrudan erişim olanaklarını geliştirerek

vatandaş-devlet etkileşimini arttırmak olan amacının

gerçekleştirilmesinde kamu internet sitelerinin rolü ve

önemi tartışılmazdır.

Ülkemizde Ocak 2006 itibarıyla, kamu hizmeti sağlayan

kurum ve kuruluşlara ait toplam 8115 internet sitesi

bulunmaktadır. Bunlar merkezi idare ve bağlı kuruluşların

'gov.tr' uzantılı 3310; yerel yönetimlerin 'bel.tr' uzantılı

1121, ilk ve orta dereceli okulların 'k12.tr' uzantılı 3352;

üniversite ve enstitülerin 'edu.tr' uzantılı 189; askeri

hizmetlerin 'mil.tr' uzantılı 8 ve asayiş hizmetlerinin 'pol.tr'

uzantılı 135 siteden oluşmaktadır.

http://www.sayistay.gov.tr/rapor/rapor3.asp?id=64

25

İnternet sitelerinin kurulması ve güncellenmesinde vatandaş

odaklı hizmet sunumu anlayışı göz önünde

bulundurulmamıştır. Bu çerçevede kullanıcıların beklenti ve

talepleri alınmamış, şikâyetleri değerlendirilmemiştir. Ayrıca

her bir kamu internet sitesinin muhtemel kullanıcı profili;

eğitim, cinsiyet, kullanım nedeni, gelir düzeyi, vb. kriterler

açısından saptanmamış ve bu profile uygun içerik, tasarım,

kullanılabilirlik ve erişilebilirlik standartları siteye

uyarlanmamıştır.

Bu çalışmamızın ana temalarından birisini taşıyan ve bir

sonraki bölümde detaylarıyla açıklanacak olan kamu

idarelerinin internet sayfalarında, mevzuatımıza göre,

bulunması zorunlu olan hususlarda hemen hemen hiç bir

kamu idaresinin web sayfasında tam olarak yer almamıştır.

D- Kamuoyu Denetimi ve Faaliyet Raporu

Kamu İdarelerince Hazırlanacak Faaliyet Raporları Hakkında

Yönetmelik’in 10 ve 11. Maddeleri uyarınca, Genel bütçe

kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli idareler ve sosyal

güvenlik kurumlarının ilgili mali yıla ilişkin birim faaliyet

raporları harcama yetkilileri tarafından izleyen mali yılın en

geç Mart ayı sonuna kadar üst yöneticiye sunulur. Mahalli

idareler harcama yetkilileri tarafından hazırlanan birim

faaliyet raporları ise izleyen mali yılın en geç Şubat ayı

sonuna kadar üst yöneticiye sunulur.

Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli

idareler ile sosyal güvenlik kurumlarının ilgili mali yıla ilişkin

idare faaliyet raporları üst yöneticileri tarafından izleyen

26

mali yılın en geç Nisan ayı sonuna kadar kamuoyuna

açıklanır. Bu raporların birer örneği aynı süre içerisinde

Sayıştaya ve Bakanlığa gönderilir.

Mahalli idarelerce hazırlanan idare faaliyet raporlarından; il

özel idarelerinin faaliyet raporları Mart ayı toplantısında vali

veya genel sekreter tarafından il genel meclisine,

belediyelerin faaliyet raporları Nisan ayı toplantısında

belediye başkanı tarafından belediye meclisine, mahalli

idare birliklerinin faaliyet raporları ise Nisan ayında birlik

başkanı tarafından birlik meclisine sunulur.

İl özel idarelerinin faaliyet raporları Mart ayı sonuna kadar;

belediyelerin faaliyet raporları ile mahalli idare birliklerinin

faaliyet raporları ise Nisan ayı sonuna kadar üst yöneticileri

tarafından kamuoyuna açıklanır. Bu raporların birer örneği

aynı süreler içinde Sayıştaya ve İçişleri Bakanlığına

gönderilir.

27

E- Kamu İdarelerinin İnternet Sayfalarında Yer Alması

Gereken Dokümanlar ve Yer Alma Zamanları

İnternette

Yayımlanacak

Dokümanlar

Yayımlanma Zamanı

Soru

mlu

luk

Stratejik Plan Aralık Ayının İlk Haftası

Üst

Yö

net

ici y

a d

a b

u k

on

ud

a ö

zel o

lara

k ye

tki d

evre

dile

n k

işi

Performans Programı Ocak Ayı İçinde

Faaliyet Raporu

Nisan Ayı Sonuna Kadar

İl Özel İdarelerinde Mart ayı Sonuna

Kadar

Mali Durum ve

Beklentiler Raporu Temmuz Ayı İçinde

Yapılan yardımlar Şubat Ayı Sonuna Kadar

Kamu Hizmetleri

Envanteri

Denetim Sonuçları

28

İnternette

Yayımlanacak

Dokümanlar

Yayımlanma Zamanı

Soru

mlu

luk

Bilgi Edinme Hakkı

Kanunu Çerçevesinde

İnternette Bulunması

Gereken Dokümanlar

Kurum Dosya Planlarını

Temel Nitelikli Karar ve İşlemleri

Mal ve hizmet alımları, satımları ve

projeleri

Mevzuatı, bunların hangi tarihli ve

sayılı Resmi Gazetede yayımlandığı,

görev ve hizmet alanlarıyla ilgili

mevzuat değişikliklerinin işlenmiş hali

Kesinleşen faaliyet ve denetim

raporlarını

Bilgi edinme başvurusu formları ile

bilgi edinme birimlerinin elektronik

posta adresleri.

29

VII- İç Kontrol Güvence Beyanı

Birim faaliyet raporlarında sadece harcama yetkililerine ait

iç kontrol güvence beyanı, idare faaliyet raporlarında ise üst

yönetici ve mali hizmetler birim yöneticilerine ait iç kontrol

güvence beyanları faaliyet raporlarına eklenmelidir.

İç kontrol güvence beyanları aşağıdaki gibidir.

30

Üst Yöneticinin İç Kontrol Güvence Beyanı

İÇ KONTROL GÜVENCE BEYANI2

Üst yönetici olarak yetkim dahilinde;

Bu raporda yer alan bilgilerin güvenilir, tam ve doğru olduğunu beyan

ederim.

Bu raporda açıklanan faaliyetler için bütçe ile tahsis edilmiş kaynakların,

planlanmış amaçlar doğrultusunda ve iyi mali yönetim ilkelerine uygun

olarak kullanıldığını ve iç kontrol sisteminin işlemlerin yasallık ve

düzenliliğine ilişkin yeterli güvenceyi sağladığını bildiririm.

Bu güvence, üst yönetici olarak sahip olduğum bilgi ve değerlendirmeler,

iç kontroller, iç denetçi raporları ile Sayıştay raporları gibi bilgim

dahilindeki hususlara dayanmaktadır.3

Burada raporlanmayan, idarenin menfaatlerine zarar veren herhangi bir

husus hakkında bilgim olmadığını beyan ederim.4(Yer-Tarih)İİmza

Ad-Soyad

Ünvan

2 Üst yönetici tarafından imzalanan iç kontrol güvence beyanı

idare faaliyet raporuna eklenir. 3Yıl içinde üst yönetici değişmişse “benden önceki yönetici/yöneticilerden

almış olduğum bilgiler” ibaresi de eklenir. 4 Üst yöneticinin herhangi bir çekincesi varsa bunlar liste olarak bu

beyana eklenir ve beyanın bu çekincelerle birlikte dikkate alınması gerektiği belirtilir.

31

Harcama Yetkilisinin İç Kontrol Güvence Beyanı

İÇ KONTROL GÜVENCE BEYANI5

Harcama yetkilisi olarak yetkim dahilinde;

Bu raporda yer alan bilgilerin güvenilir, tam ve doğru olduğunu beyan

ederim.

Bu raporda açıklanan faaliyetler için idare bütçesinden harcama

birimimize tahsis edilmiş kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir

şekilde kullanıldığını, görev ve yetki alanım çerçevesinde iç kontrol

sisteminin idari ve mali kararlar ile bunlara ilişkin işlemlerin yasallık ve

düzenliliği hususunda yeterli güvenceyi sağladığını ve harcama

birimimizde süreç kontrolünün etkin olarak uygulandığını bildiririm.

Bu güvence, harcama yetkilisi olarak sahip olduğum bilgi ve

değerlendirmeler, iç kontroller, iç denetçi raporları ile Sayıştay raporları

gibi bilgim dahilindeki hususlara dayanmaktadır.6

Burada raporlanmayan, idarenin menfaatlerine zarar veren herhangi bir

husus hakkında bilgim olmadığını beyan ederim.7 (Yer-Tarih)

İmza Ad-Soyad

Unvan

5 Harcama yetkilileri tarafından imzalanan iç kontrol güvence beyanı

birim faaliyet raporlarına eklenir. 6 Yıl içinde harcama yetkilisi değişmişse “benden önceki harcama

yetkilisi/yetkililerinden almış olduğum bilgiler” ibaresi de eklenir. 7 Harcama yetkilisinin herhangi bir çekincesi varsa bunlar liste olarak bu

beyana eklenir ve beyanın bu çekincelerle birlikte dikkate alınması gerektiği belirtilir.

32

Mali Hizmetler Birim Yöneticisinin Beyanı

MALİ HİZMETLER BİRİM YÖNETİCİSİNİN BEYANI

Mali hizmetler birim yöneticisi8 olarak yetkim dahilinde;

Bu idarede, faaliyetlerin mali yönetim ve kontrol mevzuatı ile

diğer mevzuata uygun olarak yürütüldüğünü, kamu kaynaklarının

etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasını temin etmek

üzere iç kontrol süreçlerinin işletildiğini, izlendiğini ve gerekli

tedbirlerin alınması için düşünce ve önerilerimin zamanında üst

yöneticiye raporlandığını beyan ederim.

İdaremizin ………. yılı Faaliyet Raporunun “III/A- Mali Bilgiler”

bölümünde yer alan bilgilerin güvenilir, tam ve doğru olduğunu

teyit ederim. (Yer-Tarih)

İmza

Ad-Soyad

Unvan

8 Strateji geliştirme başkanlıklarında başkan, strateji geliştirme daire

başkanlıklarında daire başkanı, strateji geliştirme ve malî hizmetlerin yerine getirildiği müdürlüklerde müdür, diğer idarelerde idarelerin mali hizmetlerini yürüten birim yöneticisi.

33

VIII- Mali Raporların Denetimi

Faaliyet raporlarının en önemli bölümlerinden birisini mali

raporlar oluşturmaktadır.

Mali Raporlar yönetim dönemi hesabının, kesin hesabın ve

faaliyet raporları ile bütçelerin oluşturulmasında en önemli

dokümanlardır. Bu raporlar Yönetim Bilgi Sisteminin esasını

oluşturur.

Mali Tablo Analizi

YÖNETİM BİLGİ SİSTEMİ (YBS)

Yönetim Dönemi Hs.

MALİ TABLO

- Resmi Tablolar

- Özel Tablolar

Faaliyet Raporu

Kesin Hesap

Karar Destek Sistemi (KDS)

Bütçe Hazırlama Prosesleri Ulusal Dokümanlar

Faaliyet raporunda aşağıda belirtilen mali raporlar

bulunabilir.

34

-Bilanço,

-Faaliyet sonuçları tablosu,

- Bütçe uygulama sonuçları tablosu,

- Mali varlık ve yükümlülükler değişim tablosu,

- Nakit akım tablosu,

- Mali varlık ve yükümlülük değişim tablosu,

-Gelirlerin ekonomik sınıflandırılması tablosu,

- Bütçe gelirlerinin ekonomik sınıflandırması tablosu,

-Giderlerin ekonomik, fonksiyonel ve kurumsal

sınıflandırılması tabloları,

-Bütçe giderlerin ekonomik, fonksiyonel, kurumsal ve

finansal sınıflandırılması tabloları

- Bütçe giderleri ve ödenekler tablosu

35

X- Diğer Hususlar

1- Faaliyet Raporlarında vizyon ve misyon kısmını stratejik

planı olmayan kamu idarelerinin doldurmasına gerek

yoktur.

2- 2009 yılı içinde 2010 yılından geçerli olmak üzere yapılan

stratejik plan değişikliklerinin faaliyet raporlarıyla

ilişkilendirilmesine gerek bulunmamaktadır. Dolayısıyla eski

misyon vizyon ve amaç hedefler faaliyet raporlarında yer

almalıdır. Çünkü hazırlanan 2009 yılı faaliyet raporudur.

3- Faaliyet Raporunun en önemli kısmını oluşturan

"Performans Bilgileri" başlığının altını performans programı

hazırlamayan kamu idarelerinin doldurmasına gerek yoktur.

4- İç kontrol güvence beyanlarını imzalamak durumunda

olan kamu yöneticileri bu belgelere istedikleri şerhleri

düşebilirler. Örneğin bir çok kamu idaresinde iç kontrol

sisteminin yeterli güvenceyi sağladığı ifadesine şerh

konulması gerekir.

5- Faaliyet Raporları Nisan ayında kamu idaresi internet

sayfasına konulması zorunludur.

6- Faaliyet Raporları dilenilen sayıda bastırılabilir.

7- Faaliyet Raporlarında görsellik ve bilgilerin tutarlılığı

önemlidir.

36

8- Mali Bilgiler Bölümünde tüm mali raporlara yer verilebilir.

9- Bütçelerdeki sapmalar ve bu sapmaların nedenleri

sapmanın % 20 aşağıda yukarıda gerçekleşmesi durumunda

açıklanmalıdır.

10- Faaliyet raporlarının düzenlenmesine ilişkin yeni bir

yönetmelik hazırlanmalı ve birim faaliyet raporları ile ilgili

konu gözden geçirilmelidir.

37

EK-1

YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER VE MEVZUAT ANALİZİ

1- Belediye Kanununa Göre Belediyelerin Yetkileri ve

İmtiyazları

Belediyelerin yetkileri, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun

“Belediyenin Yetkileri ve İmtiyazları” Başlıklı 15. maddesinde

aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.

a) Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki

ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde

bulunmak.

b) Kanunların belediyeye verdiği yetki çerçevesinde

yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak,

kanunlarda belirtilen cezaları vermek.

c) Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak

kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek.

d) Özel kanunları gereğince belediyeye ait vergi, resim,

harç, katkı ve katılma paylarının tarh, tahakkuk ve tahsilini

yapmak; vergi, resim ve harç dışındaki özel hukuk hükümlerine

göre tahsili gereken doğal gaz, su, atık su ve hizmet karşılığı

alacakların tahsilini yapmak veya yaptırmak.

e) Müktesep haklar saklı kalmak üzere; içme, kullanma ve

endüstri suyu sağlamak; atık su ve yağmur suyunun

uzaklaştırılmasını sağlamak; bunlar için gerekli tesisleri kurmak,

kurdurmak, işletmek ve işlettirmek; kaynak sularını işletmek veya

işlettirmek.

38

f) Toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su

ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma

sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek.

g) Katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri

kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün

hizmetleri yapmak ve yaptırmak.

h) Mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine

getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde

taşınmaz almak, kamulaştırmak, satmak, kiralamak veya kiraya

vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı aynî

hak tesis etmek.

i) Borç almak, bağış kabul etmek.

j) Toptancı ve perakendeci hâlleri, otobüs terminali, fuar

alanı, mezbaha, ilgili mevzuata göre yat limanı ve iskele kurmak,

kurdurmak, işletmek, işlettirmek veya bu yerlerin gerçek ve tüzel

kişilerce açılmasına izin vermek.

k) Vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava konusu

uyuşmazlıkların anlaşmayla tasfiyesine karar vermek.

l) Gayrisıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve

eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek.

m) Beldede ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi ve kayıt

altına alınması amacıyla izinsiz satış yapan seyyar satıcıları

faaliyetten men etmek, izinsiz satış yapan seyyar satıcıların

faaliyetten men edilmesi sonucu, cezası ödenmeyerek iki gün

içinde geri alınmayan gıda maddelerini gıda bankalarına, cezası

ödenmeyerek otuz gün içinde geri alınmayan gıda dışı malları

yoksullara vermek.

39

n) Reklam panoları ve tanıtıcı tabelalar konusunda

standartlar getirmek.

o) Gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve

çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde

toplamak; hafriyat toprağı ve moloz döküm alanlarını;

sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) depolama sahalarını; inşaat

malzemeleri, odun, kömür ve hurda depolama alanları ve satış

yerlerini belirlemek; bu alan ve yerler ile taşımalarda çevre kirliliği

oluşmaması için gereken tedbirleri almak.

p) Kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü

servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve

tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile

karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde

araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya

kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik

düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.

2- Belediye Kanununa Göre Belediyelerin Yetki, Görev

ve Sorumlulukları ile İlgili Diğer Hükümler

1. Bölümün (l) bendinde belirtilen gayrisıhhî

müesseselerden birinci sınıf olanların ruhsatlandırılması

ve denetlenmesi, büyükşehir ve il merkez belediyeleri

dışındaki yerlerde il özel idaresi tarafından yapılır.

Belediye, 1. Bölümün (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen

hizmetleri Danıştayın görüşü ve İçişleri Bakanlığının

kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz

yoluyla devredebilir.

Belediye, toplu taşıma hizmetlerini imtiyaz veya tekel

oluşturmayacak şekilde ruhsat vermek suretiyle yerine

getirebileceği gibi toplu taşıma hatlarını kiraya verme

40

veya Belediye Kanunu’nun 67 nci maddesindeki esaslara

göre hizmet satın alma yoluyla yerine getirebilir.

İl sınırları içinde büyükşehir belediyeleri, belediye ve

mücavir alan sınırları içinde il belediyeleri ile nüfusu

10.000'i geçen belediyeler, meclis kararıyla; turizm,

sağlık, sanayi ve ticaret yatırımlarının ve eğitim

kurumlarının su, termal su, kanalizasyon, doğal gaz, yol

ve aydınlatma gibi alt yapı çalışmalarını faiz almaksızın on

yıla kadar geri ödemeli veya ücretsiz olarak yapabilir veya

yaptırabilir, bunun karşılığında yapılan tesislere ortak

olabilir.

İl sınırları içinde büyükşehir belediyeleri, belediye ve

mücavir alan sınırları içinde il belediyeleri ile nüfusu

10.000'i geçen belediyeler, meclis kararıyla; sağlık,

eğitim, sosyal hizmet ve turizmi geliştirecek projelere

İçişleri Bakanlığının onayı ile ücretsiz veya düşük bir

bedelle amacı dışında kullanılmamak kaydıyla arsa tahsis

edebilir.

Belediye, belde sakinlerinin belediye hizmetleriyle ilgili

görüş ve düşüncelerini tespit etmek amacıyla kamuoyu

yoklaması ve araştırması yapabilir.

Belediye mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı

suç işlemiş sayılır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75 inci maddesi

hükümleri belediye taşınmazları hakkında da uygulanır.

Belediyenin proje karşılığı borçlanma yoluyla elde ettiği

gelirleri, şartlı bağışlar ve kamu hizmetlerinde fiilen

kullanılan malları ile belediye tarafından tahsil edilen

vergi, resim ve harç gelirleri haczedilemez.

3- Belediye Kanununa Göre Belediyelerin Görev ve

Sorumlulukları

41

Belediyenin görev ve sorumlulukları ise 5393 sayılı

Kanunun 14. maddesinde sıralanmıştır. Buna göre;

Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;

a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı;

coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve

katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir

içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar;

konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal

hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi

ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır.

Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 50.000'i geçen belediyeler,

kadınlar ve çocuklar için koruma evleri açar.

b) Devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile

bakım ve onarımını yapabilir veya yaptırabilir, her türlü araç,

gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilir; sağlıkla ilgili her türlü

tesisi açabilir ve işletebilir; kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî

dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve

işlevlerinin korunmasını sağlayabilir; bu amaçla bakım ve

onarımını yapabilir, korunması mümkün olmayanları aslına uygun

olarak yeniden inşa edebilir. Gerektiğinde, öğrencilere, amatör

spor kulüplerine malzeme verir ve gerekli desteği sağlar, her türlü

amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı

müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara

belediye meclisi kararıyla ödül verebilir. Gıda bankacılığı yapabilir.

4- Belediye Kanununa Göre Belediyelerin Görev ve

Sorumlulukları İle İlgili Diğer Hükümler

Hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırası,

belediyenin malî durumu ve hizmetin ivediliği dikkate

alınarak belirlenir.

42

Belediye hizmetleri, vatandaşlara en yakın yerlerde ve en

uygun yöntemlerle sunulur.

Hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar

gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanır.

Belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanı belediye

sınırlarını kapsar.

Belediye meclisinin kararı ile mücavir alanlara da

belediye hizmetleri götürülebilir.

4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu hükümleri

saklıdır.

Sivil hava ulaşımına açık havaalanları ile bu havaalanları

bünyesinde yer alan tüm tesisler bu Kanunun kapsamı

dışındadır.

5- Belediyelere Görev Veren Diğer Kanunlar

Belediye Kanununun 14 üncü maddesinin metninde

sayılan görev ve yetkiler haricinde diğer mevzuatın belediyeler

tevdi ettiği görevler de vardır.

Bu görevlendirme sistematik olarak Belediye Kanununa

ek yapmaktan daha çok ilgili kanunlarda müstakil hükümler olarak

düzenlenmiştir. Örnek vermek gerekirse;

5199 sayılı Hayvanları koruma Kanunu, 1593 sayılı

Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, 3194 sayılı İmar Kanunu, 2872 sayılı

Çevre Kanunu, 775 sayılı Gecekondu Kanunu, 3621 sayılı Kıyı

Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu,

4077 sayılı Tüketicinin korunması Hakkında Kanun, 4982 sayılı Bilgi

Edinme Hakkı Kanunu, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol

Kanunu, 3572 sayılı İş yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına dair

Kanun Hükmüne Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair

43

Kanun, 3998 sayılı Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun gibi

birçok kanunun belediyelere görev tevdi etmiştir.

6- Belediye Yönetiminin Organları

5393 sayılı Kanuna göre belediye idaresinin organları;

belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye başkanından

oluşmaktadır.

a. Belediye Meclisi

5393 sayılı Kanuna göre belediye idaresinin organları;

belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye başkanından

oluşmaktadır. Belediye meclisi, belediyenin karar organıdır ve ilgili

kanunda gösterilen esas ve usûllere göre seçilmiş üyelerden

oluşmaktadır. Belediye meclisinin görev ve yetkileri ise Kanunda

şu şekilde sayılmıştır:

Stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını,

belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans

ölçütlerini görüşmek ve kabul etmek.

Bütçe ve kesinhesabı kabul etmek, bütçede kurumsal

kodlama yapılan birimler ile fonksiyonel sınıflandırmanın

birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.

Belediyenin imar plânlarını görüşmek ve onaylamak,

büyükşehir ve il belediyelerinde il çevre düzeni plânını

kabul etmek. (Ek cümle: 1/7/2006-5538/29 md.) Belediye

sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyelerinde il çevre

düzeni planı ilgili Büyükşehir Belediyeleri tarafından

yapılır veya yaptırılır ve doğrudan Belediye Meclisi

tarafından onaylanır.

Borçlanmaya karar vermek.

44

Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine,

tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir

taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması

hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla

kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla

bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek.

Kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu

yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı hizmetler için

uygulanacak ücret tarifesini belirlemek.

Şartlı bağışları kabul etmek.

Vergi, resim ve harçlar dışında kalan ve miktarı beşbin

YTL'den fazla dava konusu olan belediye uyuşmazlıklarını

sulh ile tasfiyeye, kabul ve feragate karar vermek.

Bütçe içi işletme ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununa

tâbi ortaklıklar kurulmasına veya bu ortaklıklardan

ayrılmaya, sermaye artışına ve gayrimenkul yatırım

ortaklığı kurulmasına karar vermek.

Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye

yatırımlarının yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli ile

yapılmasına; belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin

özelleştirilmesine karar vermek.

Meclis başkanlık divanını ve encümen üyeleri ile ihtisas

komisyonları üyelerini seçmek.

Norm kadro çerçevesinde belediyenin ve bağlı

kuruluşlarının kadrolarının ihdas, iptal ve değiştirilmesine

karar vermek.

45

Belediye tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul

etmek.

Meydan, cadde, sokak, park, tesis ve benzerlerine ad

vermek; mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi,

adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesine karar

vermek; beldeyi tanıtıcı amblem, flama ve benzerlerini

kabul etmek.

Diğer mahallî idarelerle birlik kurulmasına, kurulmuş

birliklere katılmaya veya ayrılmaya karar vermek.

Yurt içindeki ve İçişleri Bakanlığının izniyle yurt dışındaki

belediyeler ve mahallî idare birlikleriyle karşılıklı iş birliği

yapılmasına; kardeş kent ilişkileri kurulmasına; ekonomik

ve sosyal ilişkileri geliştirmek amacıyla kültür, sanat ve

spor gibi alanlarda faaliyet ve projeler

gerçekleştirilmesine; bu çerçevede arsa, bina ve benzeri

tesisleri yapma, yaptırma, kiralama veya tahsis etmeye

karar vermek.

Fahrî hemşehrilik payesi ve beratı vermek.

Belediye başkanıyla encümen arasındaki anlaşmazlıkları

karara bağlamak.

Mücavir alanlara belediye hizmetlerinin götürülmesine

karar vermek.

İmar plânlarına uygun şekilde hazırlanmış belediye imar

programlarını görüşerek kabul etmek.

b. Belediye Encümeni

Encümen, belediye başkanının başkanlığında; il

belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in üzerindeki belediyelerde,

46

belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli

oyla seçeceği üç üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye

başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği iki üye

olmak üzere yedi kişiden; diğer belediyelerde, belediye meclisinin

her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye,

malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri

arasından bir yıl için seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden

oluşur. Bu düzenleme ile küçük ölçekli belediyelerde daha pratik

bir organ oluşumu amaçlanmıştır.

c. Belediye Başkanı

Belediye başkanı, belediye idaresinin başı ve belediye tüzel

kişiliğinin temsilcisidir. Belediye başkanı, görevinin devamı

süresince siyasî partilerin yönetim ve denetim organlarında görev

alamaz; profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamaz ve

yönetiminde bulunamaz. Başkan, genel olarak belediye

teşkilâtının en üst amiri sıfatıyla, belediye teşkilâtını sevk ve idare

etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumakla görevlidir.

7- Belediyelerin Mali Yapıları

Belediye gelirlerini 4 ana grupta mütalaa edebiliriz. Bunlar:

a. Öz gelirler

b. Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Ayrılan Paylar

c. Devlet yardımları

d. Borçlanmalar, cezalar ve diğer gelirler.

a. Öz Gelirler

Belediyelerin öz gelirleri münhasıran, 26.05.1981 tarih ve

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda sayılan gelirler ve 1319

47

sayılı Emlak Vergisi Kanununa dayanmaktadır. 2464 sayılı Belediye

Gelirleri Kanununda öngörülen gelirleri de kendi içinde; vergiler,

harçlar, harcamalara katılma payları, diğer paylar ve ücrete tabi

işlerden elde edilen gelirler olarak ayırabiliriz.

a.1. Belediye Vergileri

Belediye Gelirleri Kanunu dahilinde belediyelerin tahsile

yetkili olduğu vergiler şunlardır:

1. İlan ve Reklam Vergisi

2. Eğlence Vergisi

3. Çeşitli Vergiler (Haberleşme Vergisi, Elektrik ve

Havagazı Tüketim Vergisi, Yangın Sigortası Vergisi, Çevre

Temizlik Vergisi)

a.2. Belediye Harçları

Belediye Gelirleri Kanunu dahilinde belediyelerin tahsile

yetkili olduğu harçlar şunlardır:

1. İşgal Harcı

2. Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı

3. Kay Suları Harcı

4. Tellallık Harcı

5. Hayvan Kesimi, Muayene ve Denetleme Harcı

6. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı

7. Bina İnşaat Harcı

48

8. Çeşitli Harçlar (Kayıt ve suret harcı, İmar ile

ilgili harçlar, İşyeri açma izni harcı, Muayene, ruhsat ve

rapor harcı, Sağlık belgesi harcı)

a.3. Harcamalara Katılma Payı

Belediye Gelirleri Kanunu dahilinde belediyelerin tahsile

yetkili olduğu harcamalara katılma payları şunlardan

oluşmaktadır:

1. Yol harcamalarına katılma payı

2. Kanalizasyon harcamalarına katılma payı

3. Su tesisleri harcamalarına katılma payı

a.4. Ücrete Tabi İşler

2464 sayılı Kanuna göre, belediyeler bu Kanunda harç veya

katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak

ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince

düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir.

a.5. Diğer Paylar

2464 sayılı Kanunun mükerrer 97 nci maddesine göre,

Türkiye Büyük Millet Meclisine bağlı milli saraylar hariç belediye

ve mücavir alan sınırları içinde gerçek ve tüzelkişilerce işletilen her

türlü müzelerin giriş ücretlerinin % 5'i belediye payı olarak ayrılır.

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde faaliyet gösteren

maden işletmelerince, 3213 sayılı Maden Kanununun 14 üncü

maddesinde yer alan paylara ilaveten yıllık satış tutarının % 0,2'si

nispetinde belediye payı ayrılır.

b. Devlet Gelirlerinden Ayrılan Paylar

49

1981 yılında çıkarılan 2380 sayılı Yasa ile genel bütçe

gelirleri tahsilatının belli bir yüzdesi belediyelere ayrılmaktadır.

c. Devlet Yardımları

Hem Maliye Bakanlığı bütçesine hem de diğer bakanlıkların

bütçesine mahalli idarelere yardım amacıyla ödenek konulup,

mahalli idarelere gönderilmesi söz konusudur.

(17 Mart 2006 tarihli ve 26111 sayılı Resmi Gazetede

yayımlanmıştır.)

50

EK-2

YÖNETMELİK

Maliye Bakanlığından:

KAMU İDARELERİNCE HAZIRLANACAK FAALİYET RAPORLARI

HAKKINDA YÖNETMELİK

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç ve kapsam

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmelik; genel bütçe kapsamındaki

kamu idareleri, özel bütçeli idareler, sosyal güvenlik kurumları ile

mahalli idarelerin faaliyet raporlarının hazırlanması, ilgili idarelere

verilmesi, kamuoyuna açıklanması ve bu işlemlere ilişkin süreler

ile diğer usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.

Dayanak

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 10/12/2003 tarihli ve 5018

sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 41 inci

maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Bakanlık: Maliye Bakanlığını,

b) Faaliyet raporu: Birim ve idare faaliyet raporlarını, genel

faaliyet raporunu ve mahalli idareler genel faaliyet raporunu,

c) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri: Kanuna ekli (I)

sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerini,

ç) Harcama birimi: Kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis

51

edilen ve harcama yetkisi bulunan birimi,

d) Kanun: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol

Kanununu,

e) Mahalli idare: Yetkileri belirli bir coğrafi alan ve

hizmetlerle sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren belediye, il özel

idaresi ile bunlara bağlı veya bunların kurdukları veya üye

oldukları birlik ve idareleri,

f) Mali yıl: Takvim yılını,

g) Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Kanuna

ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerini,

ğ) Özel bütçeli idareler: Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer

alan kamu idarelerini,

h) Performans esaslı bütçeleme rehberi: Kanunun 9 uncu

maddesi uyarınca Bakanlıkça hazırlanan ve performans esaslı

bütçelemeye ilişkin esas ve usuller ile standartları belirleyen

rehberi,

ı) Performans göstergesi: Kamu idarelerinin performans

hedeflerine ulaşmak amacıyla yürüttükleri faaliyetlerin sonuçlarını

ölçmek, izlemek ve değerlendirmek için kullanılan göstergeleri,

i) Performans hedefi: Kamu idarelerinin stratejik

hedeflerine ulaşmak için bir mali yılda gerçekleştirmeyi

amaçladıkları performans seviyelerini gösteren hedefleri,

j) Performans programı: Kamu idarelerinin stratejik

planlarıyla uyumlu olarak bir mali yılda yürütülecek faaliyetlerini,

faaliyet ve proje bazında kaynak ihtiyacını, performans hedef ve

göstergelerini içeren, idare bütçesinin ve faaliyet raporunun

hazırlanmasına esas teşkil eden programı,

52

k) Sosyal güvenlik kurumları: Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde

yer alan kamu kurumlarını,

l) Stratejik plan: Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli

amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini,

performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler

ile kaynak dağılımlarını içeren planı,

m) Üst yönetici: Milli Savunma Bakanlığında Bakanı,

bakanlıklarda müsteşarı, diğer kamu idarelerinde en üst

yöneticiyi, il özel idarelerinde valiyi ve belediyelerde belediye

başkanını,

n) Yönetmelik: Bu Yönetmeliği,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Raporlama İlkeleri

Sorumluluk ilkesi

MADDE 4 – (1) Faaliyet raporları mali saydamlık ve hesap

verme sorumluluğunu sağlayacak şekilde hazırlanır.

Doğruluk ve tarafsızlık ilkesi

MADDE 5 – (1) Faaliyet raporlarında yer alan bilgilerin

doğru, güvenilir, önyargısız ve tarafsız olması zorunludur.

Açıklık ilkesi

MADDE 6 – (1) Faaliyet raporları, ilgili tarafların ve

kamuoyunun bilgi sahibi olmasını sağlamak üzere açık, anlaşılır ve

sade bir dil kullanılarak hazırlanır.

(2) Raporlarda teknik terim ve kısaltmaların kullanılması

durumunda bunlar ayrıca tanımlanır.

53

Tam açıklama ilkesi

MADDE 7 – (1) Faaliyet raporlarında yer alan bilgilerin

eksiksiz olması, faaliyet sonuçlarını tüm yönleriyle açıklaması

gerekir.

(2) İdarenin faaliyetleriyle ilgisi olmayan hususlara faaliyet

raporlarında yer verilmez.

Tutarlılık ilkesi

MADDE 8 – (1) Faaliyet sonuçlarının gösterilmesi ve

değerlendirilmesinde aynı yöntemler kullanılır. Yöntem

değişiklikleri olması durumunda, bu değişiklikler raporda açıklanır.

(2) Faaliyet raporları yıllar itibarıyla karşılaştırmaya imkân

verecek biçimde hazırlanır.

Yıllık olma ilkesi

MADDE 9 – (1) Faaliyet raporları, bir mali yılın faaliyet

sonuçlarını gösterecek şekilde hazırlanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Faaliyet Raporlarının Düzenlenmesi,

İlgili İdarelere Verilmesi ve Bu İşlemlere İlişkin Süreler

Birim faaliyet raporu

MADDE 10 – (1) Birim faaliyet raporu; genel bütçe

kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli idareler, sosyal güvenlik

kurumları ve mahalli idarelerin bütçelerinde kendisine ödenek

tahsis edilen harcama yetkilileri tarafından hazırlanır.

(2) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli

idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının ilgili mali yıla ilişkin birim

54

faaliyet raporları harcama yetkilileri tarafından izleyen mali yılın

en geç Mart ayı sonuna kadar üst yöneticiye sunulur.

(3) Mahalli idareler harcama yetkilileri tarafından

hazırlanan birim faaliyet raporları ise izleyen mali yılın en geç

Şubat ayı sonuna kadar üst yöneticiye sunulur.

(4) Üst yönetici, harcama birimlerinin faaliyetlerini ve

performansını izleyebilmek amacıyla, harcama yetkililerinden üç

veya altı aylık birim faaliyet raporları isteyebilir.

(5) Birim faaliyet raporu hazırlayan harcama yetkilileri,

raporun içeriğinden ve raporda yer alan bilgilerin doğruluğundan

üst yöneticiye karşı sorumludur.

İdare faaliyet raporu

MADDE 11 – (1) İdare faaliyet raporu, birim faaliyet

raporları esas alınarak, idarenin faaliyet sonuçlarını gösterecek

şekilde üst yönetici tarafından hazırlanır.

(2) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli

idareler ile sosyal güvenlik kurumlarının ilgili mali yıla ilişkin idare

faaliyet raporları üst yöneticileri tarafından izleyen mali yılın en

geç Nisan ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklanır. Bu raporların

birer örneği aynı süre içerisinde Sayıştaya ve Bakanlığa gönderilir.

(3) Mahalli idarelerce hazırlanan idare faaliyet

raporlarından; il özel idarelerinin faaliyet raporları Mart ayı

toplantısında vali veya genel sekreter tarafından il genel

meclisine, belediyelerin faaliyet raporları Nisan ayı toplantısında

belediye başkanı tarafından belediye meclisine, mahalli idare

birliklerinin faaliyet raporları ise Nisan ayında birlik başkanı

tarafından birlik meclisine sunulur.

(4) İl özel idarelerinin faaliyet raporları Mart ayı sonuna

55

kadar; belediyelerin faaliyet raporları ile mahalli idare birliklerinin

faaliyet raporları ise Nisan ayı sonuna kadar üst yöneticileri

tarafından kamuoyuna açıklanır. Bu raporların birer örneği aynı

süreler içinde Sayıştaya ve İçişleri Bakanlığına gönderilir.

(5) Diğer mahalli idarelerin faaliyet raporlarının

hazırlanması ve sunulmasında belediyeler için belirlenen sürelere

uyulur.

(6) Sayıştay, Bakanlık veya İçişleri Bakanlığınca istenilmesi

halinde faaliyet raporları ayrıca elektronik ortamda da gönderilir.

(7) Üst yöneticiler, idare faaliyet raporlarının içeriğinden ve

raporlarda yer alan bilgilerin doğruluğundan ilgili Bakana; mahalli

idarelerde ise meclislerine karşı sorumludur.

Mahalli idareler genel faaliyet raporu

MADDE 12 – (1) Mahalli idareler genel faaliyet raporu,

mahalli idarelerin idare faaliyet raporları esas alınarak İçişleri

Bakanlığı tarafından hazırlanır.

(2) Mahalli idareler genel faaliyet raporu İçişleri Bakanlığı

tarafından izleyen mali yılın Haziran ayının onbeşine kadar

kamuoyuna açıklanır. Bu raporun birer örneği aynı süre içerisinde

Sayıştaya ve Bakanlığa gönderilir.

Mahalli idareler genel faaliyet raporunun kapsamı

MADDE 13 – (1) Mahalli idarelerin genel durumunu ortaya

koymak üzere hazırlanacak mahalli idareler genel faaliyet

raporunda;

a) Mahalli idare bütçeleri gelir ve gider hedefleri ile

gerçekleşmelerine ilişkin bilgi ve değerlendirmeler,

56

b) Mahalli idareler, mahalli idarelere bağlı kuruluş ve

işletmeler ile belediye ortaklıklarının iç ve dış borçlarına ilişkin

bilgi ve değerlendirmeler,

c) Mahalli idarelerin insan kaynakları ile fiziki kaynaklarına

ilişkin bilgi ve değerlendirmeler,

ç) Mahalli idare bütçelerinden yapılan yardımlar ile sosyal

hizmet harcamalarına ilişkin bilgi ve değerlendirmeler,

d) Mahalli idarelerin stratejik planlama ve performans

esaslı bütçeleme uygulamaları hakkında genel değerlendirmeler,

e) Mahalli idarelere ilişkin iç denetim sonuçları hakkında

bilgi ve değerlendirmeler,

f) Mahalli idarelere ilişkin olarak İçişleri Bakanlığınca

yürütülen denetim ve gözetim faaliyetleri hakkında özet bilgiler,

g) Mahalli idarelerin yıl içinde yapmış olduğu yatırımlar ile

gelecek yıllara yaygın yüklenmelerine ilişkin bilgiler,

ğ) Bakanlık ve İçişleri Bakanlığınca gerekli görülen diğer

bilgiler,

yer alır.

Genel faaliyet raporu

MADDE 14 – (1) Genel faaliyet raporu, merkezi yönetim

kapsamındaki idarelerin ve sosyal güvenlik kurumlarının bir mali

yıldaki faaliyet sonuçlarını gösterecek şekilde Bakanlık tarafından

hazırlanır.

(2) Genel faaliyet raporu Bakanlık tarafından izleyen mali

yılın Haziran ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklanır ve aynı süre

içinde Sayıştaya gönderilir.

Genel faaliyet raporunun kapsamı

57

MADDE 15 – (1) Genel faaliyet raporunda;

a) Merkezi yönetim bütçesi gelir ve gider hedefleri ve

gerçekleşmeleri ile meydana gelen sapmaların nedenleri,

b) Kamu borç yönetimi raporu kapsamında borç stokundaki

gelişmeler ve borçlanmaya ilişkin diğer bilgiler,

c) Yıl sonundaki varlık ve yükümlülüklerin durumunu gösterir

cetvel ile bunlara ilişkin bilgiler,

ç) Ödenek aktarmaları ve diğer ödenek işlemlerini gösteren

cetvel,

d) Bütçenin uygulamasına ilişkin olarak Bakanlık tarafından

yapılan faaliyetler,

e) İdarelerin stratejik planlama ve performans esaslı

bütçeleme uygulamaları hakkında genel değerlendirmeler,

f) Mahalli idarelerin malî yapılarına ilişkin genel

değerlendirmeler,

g) Bütçeden yardım alan dernek, vakıf, birlik, kurum,

kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllerin faaliyetlerine ilişkin

değerlendirmeler,

ğ) Bakanlıkça gerekli görülen diğer bilgiler,

yer alır.

Faaliyet raporlarının Türkiye Büyük Millet Meclisine

sunulması

MADDE 16 – (1) Mahalli idarelerin faaliyet raporları hariç

olmak üzere idare faaliyet raporları, mahalli idareler genel faaliyet

raporu ve genel faaliyet raporu, dış denetim sonuçlarını dikkate

alarak görüşlerini de belirtmek suretiyle Sayıştay tarafından genel

uygunluk bildirimi ile birlikte Türkiye Büyük Millet Meclisine

58

sunulur.

(2) Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan bu raporlar ile

genel uygunluk bildirimi komisyonlarda öncelikle görüşülür.

Faaliyet raporlarının Türkiye Büyük Millet Meclisinde

görüşülmesi

MADDE 17 – (1) Türkiye Büyük Millet Meclisinde,

Sayıştay tarafından sunulan raporlar ve değerlendirmeler

çerçevesinde, kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasına

ilişkin olarak kamu idarelerinin yönetim ve hesap verme

sorumlulukları görüşülür. Bu görüşmelere üst yönetici veya

görevlendireceği yardımcısının ilgili bakanla birlikte katılması

zorunludur.

(2) Merkezi yönetim kapsamındaki idarelerin ve sosyal

güvenlik kurumlarının idare faaliyet raporları, genel faaliyet

raporu, dış denetim genel değerlendirme raporu ve kesin

hesap kanun tasarısı ile merkezi yönetim bütçe kanunu tasarısı

birlikte görüşülür.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Birim ve İdare Faaliyet Raporlarında Yer Alması Gereken

Hususlar

Birim ve idare faaliyet raporlarının kapsamı

MADDE 18 – (1) Birim ve idare faaliyet raporları, aşağıda

yer alan bölümleri ve bilgileri içerecek şekilde hazırlanır.

a) Genel bilgiler: Bu bölümde, idarenin misyon ve

vizyonuna, teşkilat yapısına ve mevzuatına ilişkin bilgilere, sunulan

hizmetlere, insan kaynakları ve fiziki kaynakları ile ilgili bilgilere, iç

59

ve dış denetim raporlarında yer alan tespit ve değerlendirmelere

kısaca yer verilir.

b) Amaç ve hedefler: Bu bölümde, idarenin stratejik

amaç ve hedeflerine, faaliyet yılı önceliklerine ve izlenen temel

ilke ve politikalarına yer verilir.

c) Faaliyetlere ilişkin bilgi ve değerlendirmeler: Bu

bölümde, mali bilgiler ile performans bilgilerine detaylı olarak yer

verilir.

1) Mali bilgiler başlığı altında, kullanılan kaynaklara, bütçe

hedef ve gerçekleşmeleri ile meydana gelen sapmaların

nedenlerine, varlık ve yükümlülükler ile yardım yapılan birlik,

kurum ve kuruluşların faaliyetlerine ilişkin bilgilere, temel mali

tablolara ve bu tablolara ilişkin açıklamalara yer verilir. Ayrıca, iç

ve dış mali denetim sonuçları hakkındaki özet bilgiler de bu başlık

altında yer alır.

2) Performans bilgileri başlığı altında, idarenin stratejik

plan ve performans programı uyarınca yürütülen faaliyet ve

projelerine, performans programında yer alan performans hedef

ve göstergelerinin gerçekleşme durumu ile meydana gelen

sapmaların nedenlerine, diğer performans bilgilerine ve bunlara

ilişkin değerlendirmelere yer verilir.

ç) Kurumsal kabiliyet ve kapasitenin değerlendirilmesi:

Bu bölümde, orta ve uzun vadeli hedeflere ulaşılabilmesi

sürecinde teşkilat yapısı, organizasyon yeteneği, teknolojik

kapasite gibi unsurlar açısından içsel bir durum değerlendirmesi

yapılarak idarenin üstün ve zayıf yanlarına yer verilir.

d) Öneri ve tedbirler: Faaliyet yılı sonuçları ile genel

ekonomik koşullar, bütçe imkânları ve beklentiler göz önüne

60

alınarak, idarenin gelecek yıllarda faaliyetlerinde yapmayı

planladığı değişiklik önerilerine, hedeflerinde meydana gelecek

değişiklikler ile karşılaşabileceği risklere ve bunlara yönelik

alınması gereken tedbirlere bu bölümde yer verilir.

Birim ve idare faaliyet raporlarının şekli

MADDE 19 – (1) Birim ve idare faaliyet raporları, Ek-1’de

yer alan şekle uygun olarak hazırlanır. Birim faaliyet raporlarında

sadece harcama birimine ilişkin bilgilere yer verilir. Birim faaliyet

raporlarında birim yöneticisinin; idare faaliyet raporlarında ise

ilgili bakan ve üst yöneticinin sunuş metni yer alır.

(2) İdare faaliyet raporlarına, Ek-2 ve Ek-4’te örnekleri yer

alan üst yönetici tarafından imzalanan "İç Kontrol Güvence

Beyanı" ile mali hizmetler birim yöneticisi tarafından imzalanan "

Mali Hizmetler Birim Yöneticisinin Beyanı", birim faaliyet

raporlarına ise Ek-3’te örneği yer alan ve harcama yetkilisi

tarafından imzalanan "İç Kontrol Güvence Beyanı" eklenir.

(3) Kamu yönetiminde uygulama birliğini sağlamak ve birim

faaliyet raporlarından hareketle idare faaliyet raporlarının

hazırlanmasını kolaylaştırmak amacıyla, raporlarda yer alması

gereken diğer hususlar ve ekler Bakanlıkça hazırlanan performans

esaslı bütçeleme rehberinde belirlenir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Faaliyet raporlarının kamuoyuna açıklanması

MADDE 20 – (1) Genel faaliyet raporu, mahalli idareler

genel faaliyet raporu ve idare faaliyet raporları Yönetmeliğin ilgili

61

maddelerinde belirlenmiş olan sürelere uyularak basın açıklaması

yapılmak suretiyle kamuoyuna duyurulur ve ilgili idarenin internet

sayfasında yayımlanır. İnternet sayfası bulunmayan idareler,

faaliyet raporlarına kamuoyunun erişimini sağlamak üzere gerekli

tedbirleri alırlar.

Gizlilik gerektiren bilgiler

MADDE 21 – (1) Faaliyet raporlarında milli güvenlik,

savunma ve istihbarat hizmetlerine ilişkin gizlilik gerektiren bilgiler

ile devlet sırrı ve ticari sır niteliğindeki bilgilere ve ülkenin

ekonomik çıkarları açısından gizli kalması gereken bilgilere yer

verilmez.

Tereddütlerin giderilmesi

MADDE 22 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında ortaya

çıkabilecek tereddütleri gidermeye ve gerekli düzenlemeleri

yapmaya Bakanlık yetkilidir.

İlk faaliyet raporu

GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Kamu idareleri bu Yönetmelikte

belirlenen usul ve esaslara göre ilk faaliyet raporlarını, 2006 mali

yılı için hazırlarlar.

Performans bilgileri

GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Kamu idareleri ilk performans

programlarını hazırladıkları yıla kadar, faaliyet raporlarının

performans bilgileri bölümünde sadece faaliyet ve projelere ilişkin

bilgilere yer verirler.

Yürürlük

MADDE 23 – (1) Bu Yönetmelik 1/1/2006 tarihinden

geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

62

Yürütme

MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Maliye Bakanı

yürütür.

63

Ek-3

YEREL MECLİSLERİN FAALİYET RAPORLARININ

DENETİMİNDE DİKKAT EDECEĞİ HUSUSLAR

Belediye meclisi 5393 sayılı Belediye Kanununun 26.

Maddesine göre bilgi edinme ve denetim yetkisini, faaliyet

raporunu değerlendirme, denetim komisyonu, soru, genel

görüşme ve gensoru yoluyla kullanır.

Faaliyet raporlarının kontrolünde dikkat edilecek hususlar;

Yapıld

ı

Yapılm

adı

1 Tüm harcama birimleri ayrı ayrı faaliyet

raporu hazırlaması gerekiyor.

2 Harcama birimi faaliyet raporları şubat

ayı sonunda üst yöneticiye sunulması

gerekiyor.

3 Harcama birimi faaliyet raporlarının

ekinde harcama yetkilisi iç kontrol

güvence beyanının imzalı olarak yer

alması gerekiyor.

4 İç kontrol güvence bayanlarının şerhsiz

imzalanması mümkün değil. İç kontrol

64

yeterli güvenliği sağlamıyor. Gerekli

şerhler var mı?

5 Geçmiş yıl faaliyet raporu ilgili kamu

idaresinin web sayfasında bulunması

zorunlu. Bu zorunluluğa uyulmuş mu?

6 Harcama birimi faaliyet raporunda

bilgiler ile kamu idaresi faaliyet

raporundaki bilgilerin yüzde yüz uyumlu

olması gerekiyor.

7 Kamu idaresi faaliyet raporunun

yönetmelikte belirtilen şablona uygun

hazırlanması gerekiyor.

8 Ekinde üst yöneticinin ve mali hizmetler

birim yöneticisinin iç kontrol güvence

beyanının imzalı olarak bulunması

gerekiyor.

9 Üst yöneticinin imzaladığı iç kontrol

güvence beyanında iç kontrol sisteminin

yeterli güvenliği sağladığının şerhsiz

imzalanması bugün çok da mümkün

değil bu nedenle iç kontrol güvence

beyanlarında şerhler bulunması

gerekiyor.

10 Stratejik plan hazırlayan kamu

idarelerinde faaliyet raporunun plan ve

65

programa uyumlu olması gerekiyor.

11 Plan ve programda belirtilen dışında

faaliyet yürütülmemesi gerekiyor.

12 Faaliyet raporunda bütçeden sapmaların

raporlanması gerekiyor.

13 Bütçeden yüzde 20’yi aşan bir sapma

varsa bunun açıklanması ve

sorgulanması gerekiyor.

14 Öngörülen bütçenin çok altında

gerçekleşmeler varsa 2010 yılı

bütçesinde bu düşük gerçekleşmenin

dikkate alınmış olması gerekirdi.

15 Mali raporlar arasında yer alan bilanço

kamu idaresinin varlıklarını borçlarını ve

öz değerlerini gösterir. Kamu idaresinin

resmi olan bu tablonun raporda yer

alması, tutarlı olması ve gerekli

açıklamaları ihtiva etmesi gerekiyor.

16 Temel mali tabloların faaliyet raporunda

yer alması gerekiyor.

17 Üstünlük ve zayıflık olarak belirtilen

hususların analiz edilmesi ve

doğruluğunun araştırılması gerekiyor.

18 Bu zayıflıkları gidermeye yönelik alınan

66

tedbirler nelerdir. Bunlarla ilgili

gerçekleştirilen faaliyetler nelerdir.

19 Bütçeden yapılan aktarmalarda yetkiler

doğru kullanılmış mı? Aktarma

kurallarına riayet edilmiş mi?

20 Temel politika ve öncelik olarak

belirtilen hususların ulusal dokümanlara

(Kalkınma planı, orta vadeli plan gibi)

Uygun olması gerekiyor.

67

68

ERKAN KARAARSLAN’IN YAYINLANMIŞ KİTAPLARI

1- Devlet Muhasebesi Olgusu ve Ülkemizde Devlet

Muhasebesi Standartları (Turmob Yayınları, Kasım 2005)

2- Mahalli İdareler İçin Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi

(Güncel Mevzuatı Araştırma ve Eğitim Derneği, Ocak 2006)

3- Soru Bankası (Muhasebat Kontrolörleri Derneği, Yayın

No:7 Mart 2006)

69

4- Yeni Kamu Mali Yönetim Anlayışı (Seçkin Yayınları, 2006)

5- Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri İçin Devlet

Muhasebesi (Muhasebat Kontrolörleri Derneği, Yayın No:10

Nisan 2006)

6- Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi Eğitim El Kitabı

(Muhasebat Genel Müdürlüğü, Mayıs 2002)

7- Devlet Muhasebesinde Reform Çalışmaları: Nakit

Esasından Tahakkuk Esasına (Muhasebat Genel Müdürlüğü,

Kasım 2002)

8- Reform Studies In The Government Accounting: From

Cash to Accrual Basis (General Directorate of Public

Accounts, November 2002)

9- Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi Pilot Uygulama

Sonuçları (Muhasebat Genel Müdürlüğü, Mayıs 2003)

10- Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi Eğitim Rehberi

(Muhasebat Genel Müdürlüğü, Birinci Basım Temmuz 2003)

11- Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi Eğitim Rehberi

(Muhasebat Genel Müdürlüğü, İkinci Basım Aralık 2003)

12- Özel Bütçeli İdareler İçin Tahakkuk Esaslı Devlet

Muhasebesi (Güncel Mevzuatı Araştırma ve Eğitim Derneği,

Nisan 2006)

13- Sosyal Tesisler Muhasebesi (Güncel Mevzuatı Araştırma

ve Eğitim Derneği, Mayıs 2006)

70

14- Güncel Mali Sorunlar (Muhasebat Kontrolörleri

Derneği, Yayın No:11 Mayıs 2006)

15- Devlet Muhasebesi Uygulamasında Sıklıkla Yapılan

Hatalar (Güncel Mevzuatı Araştırma ve Eğitim Derneği,

Mayıs 2006)

16- Kamu Mali Yönetimi ve Tahakkuk Esaslı Devlet

Muhasebesi Ders Notları (Güncel Mevzuatı Araştırma ve

Eğitim Derneği, Ağustos 2006)

17- Kamu Harcama Hukuku (Yaklaşım Yayınları, Eylül 2006)

18- Açıklamalı Soru Bankası (Güncel Mevzuatı Araştıma ve

Eğitim Derneği Yayınları, Kasım 2006)

19- Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme

(Seçkin Yayınları, 2006)

20- Devlet Muhasebesi Mevzuatı (Muhasebat Kontrolörleri

Derneği, Yayın No:18 Mart 2007)

21- Kamu Muhasebesi Yazıları (MİTAGED Yayınları, Nisan

2007)

22- Soru ve Cevaplarla Devlet Muhasebesi (MİTAGED

Yayınları, Mayıs 2007)

23- Merkezi Yönetim Kapsamındaki İdareler İçin Devlet

Muhasebesi (Muhasebat Kontrolörleri Derneği, Yayın No:22

Temmuz 2007)

24- Dönem Sonu Uygulamaları (MİTAGED Yayınları, Kasım

2007)

71

25- Tüm Yönleriyle Anaokulları ve Ana Sınıfları

Muhasebesi İle Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca İşletilen

Sosyal Tesisler Muhasebesi (Okutman Yayıncılık, Eylül 2008)

26- Açıklamalı ve Konu Anlatımlı Devlet Muhasebesi Soru

Bankası ( Mali Hizmetler Derneği, Şubat 2009)

27- Mahalli İdarelerin Özellikli Bütçe- Muhasebe- Ödenek-

Raporlama İşlemleri (Mali Hizmetler Derneği, Mayıs 2009)

28- Kamu Muhasebesinde Dönem Sonu İşlemleri (TURMOB

Yayınları, Aralık 2009)

29- Tüm Yönleriyle Bağış ve Yardımlar (Mali Hizmetler

Derneği Yayınları, Aralık 2009)

30- Taşınır Mal Yönetmeliği (Mali Hizmetler Derneği

Yayınları, Aralık 2009)

72

Erkan KARAARSLAN

1997 yılında Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler

Fakültesi Maliye Bölümünü bitirdi. Aynı bölümde yüksek

lisans yaptı. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde 2.

Bir yüksek lisans daha yaptı. 1998 yılında Stajyer Muhasebat

Kontrolörü olarak memuriyet hayatına başladı. 2001 Yılında

Muhasebat Kontrolörü, 2008 Yılında da Muhasebat

Başkontrolörü oldu. Halen Sosyal Güvenlik Kurumunda

Kurumsal Gelişim ve Ortak Veri Tabanı Daire Başkanı

2001 yılında yeterliliğini almasını takiben Kamu Mali

Yönetim Projesi kapsamında Kamuda Tahakkuk Esaslı Devlet

Muhasebesine geçiş programını yürüttü. Bunun yanı sıra

“Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde Tahakkuk Bazlı Devlet

Muhasebesi Sisteminin Kurulması” Projesinde; “Kamuda

Yeni Bir Ödeme Sistemi Kurulması” Projesinde ve “E-Devlet

Kapsamında, Genel Yönetime Dahil İdarelere Ait Verilerin

Derlenmesine Yönelik Idari Kapasitenin Artırılması” Adıyla

Twinning (Eşleştirme) Projelerinde görev yapmıştır. Uluslar

arası Muhasebe Standartlarının Türk kamu mali yönetimine

uyarlanması ve kabulüne ilişkin çalışma grubu üyesi.

Uzun yıllar Mali Kılavuz ve Denetim Dergilerinin yazı işleri

müdürlüğü görevini yürüttü. 2004-2007 yılları arasında

Muhasebat Kontrolörleri Derneğinin Yönetim Kurulu

Başkanlığı görevini yürüttü. Devlet Denetim Elemanları

Derneğinde Yönetim Kurulu Üyeliği ve Kültür ve Yayın İşleri

73

Sorumlusu görevlerini yürüttü. Kamu Muhasebesi Enstitüsü

Derneğinin Yönetim Kurulu Üyesi.

Maliye, Muhasebe, Hukuk ve Ekonomi konularında çeşitli

dergilerde yayınlanmış ikiyüzü aşkın makalesi bulunmakta.

Kamu Mali Yönetim Sistemi, İhale Sistemi, Gider Kanunları,

Bütçe, Memur Suçları ve Devlet Muhasebesi ile ilgili

yüzlerce seminer ve konferansa katılmıştır. Yayınlanmış 30

adet kitabı bulunan KARAARSLAN’ın kendisine ait kişisel

web sitesi olan www.erkankaraarslan.org web adresinde

yayımlanan 9 adet de e.kitabı bulunmaktadır.