Aardgasvrije wijken van en voor bewoners · Dec 2016: Energieagenda Nederland moet in 2050 van het...
Transcript of Aardgasvrije wijken van en voor bewoners · Dec 2016: Energieagenda Nederland moet in 2050 van het...
Aardgasvrije wijken van en voor bewoners
Congres Vooruit met de Wijk – 11 oktober 2018
Henk Jan Bierling, Merel Ooms
Agenda
• Kennismaking
• Waarom aandacht voor democratische besluitvorming over aardasvrije
wijken?
• Hoe kunnen bewoners hier aan meewerken en in meedelen?
• Kansen en dilemma’s
Kennismaking
Waarom?
Nederland naar aardgasvrije wijken
Dec 2016: Energieagenda
Nederland moet in 2050 van
het aardgas af zijn
Okt 2018: 27 gemeenten
krijgen Rijksbijdrage om een
wijk aardgasvrij te maken
Juli 2018:
Klimaatakkoord op
hoofdlijnen wil
‘wijkgerichte benadering’
Waarom democratisch besluitvormingsproces
en samenwerking overheid / burger?
• Transitie met grote impact waarbij inzet van burgers nodig is
• Zonder draagvlak slaagt het niet
• Meewerken van bewoners door inbrengen kennis, ideeën en netwerk vergroot
succes en draagvlak
• Van belang dat alle groepen bewoners kunnen meedelen
• Verder dan besluit door gemeenteraad (i.v.m. vertegenwoordiging en beperkt
kennisniveau raadleden)
• Nu tijd besteden aan democratisch proces bespaart later tijd (minder
bezwaarprocedures)
Waarom in wijkgerichte aanpak?
• Transitie vindt plaats in huizen, en die bevinden zich in wijken
• Technologische oplossing kan per wijk verschillen (bijv. warmtenet,
warmtepompen)
• Belangrijke rol voor gemeenten om samen met bewoners en
gebouweigenaren een afweging te maken voor ‘de beste oplossing’.
• Klimaatakkoord spreekt (nog) niet over hoe het proces moet plaatsvinden en
wat nodig is om draagvlak onder bewoners te krijgen
Hoe?
CoP Aardgasvrije wijken
• Community of Practice / Leerkring
• 25 partijen (gemeente, provincie, netbeheerder, bewonersorganisaties, …)
• Eind 2017 – begin 2019
• 5 bijeenkomsten op locatie bij gemeenten
• Onderwerpen zoals: democratie, bestuur en beleid, participatie, financiering,
cases in gemeenten
• Afsluitend evenement en publicatie van lessen voorjaar 2019
Verslagen terug te lezen op: https://www.platform31.nl/wat-we-doen/programmas/wonen-en-
wijken/lerend-netwerk-op-naar-aardgasvrije-wijken
Twee aardgasvrije wijken in wording
Ramplaankwartier Haarlem
Bronnen:
Eline de Jong, gemeente Haarlem
Eelco Fortuijn, bewoner Ramplaankwartier
Benedenbuurt Wageningen
Bron:
Wanka Lelieveld, bewoner Benedenbuurt
Ramplaankwartier, Haarlem
• Gemeente Haarlem is al langer bezig met duurzaamheid
• Nieuwe coalitieprogramma ‘Duurzaam Doen’
• Werken zowel ‘top-down’ als ‘bottom-up’
• Nadruk op communicatie en financiering
• Uitgangspunt: doelstellingen zijn niet wettelijk afdwingbaar, gemeente is afhankelijk
van draagvlak onder bewoners en partners in de stad
• Project SpaarGas voor aardgasvrij in 2040
• Co-creatie tussen bewoners (wijkraad, werkgroepen) en gemeente
Ramplaankwartier, Haarlem
Meewerken bewoners:
• Medebewoners bereiken andere bewoners beter
dan gemeente
• Halen wensen en (on)mogelijkheden op
• Zetten zich ook in voor ‘non-usual suspects’:
mensen die niet graag mee willen denken, een
kleine portemonnee hebben, etc.
• 10% huishoudens aanwezig bij kick-off
Meedelen:
• Betaalbare, passende oplossing
Ramplaankwartier, Haarlem
Kansen en dilemma’s
Kans: bewoners laten meedenken en beslissen over infrastructuur. Dilemma: soms
zijn er aantallen nodig om een infrastructuur betaalbaar te maken.
Kans: gemeenten besteden nu veel aandacht aan eerste wijken waar veel van wordt
geleerd en wat leidt tot een passende aanpak. Dilemma: het is financieel niet mogelijk
om dit voor alle wijken even intensief te doen.
Benedenbuurt, Wageningen
• Klimaatstraatfeest
• Geld gewonnen om buurttuin aan te leggen
• Plannen gemeente vervanging riolering
• Bewoners willen moment gebruiken om aardgasvrij te
worden
• Wens bewoners sluit aan bij doelen gemeente
• Gemeente financiert bewoner 2 dagen per week voor
procesbegeleiding
Benedenbuurt, Wageningen
Meewerken:
• Initiatief vanuit klein groepje bewoners
• Scenario opgesteld uit studie en gesprekken met positief-kritische bewoners
• Hele wijk over geïnformeerd
• Van de 400 bewoners nu 100 actief op online platform
• Werkgroepen (financieel, techniek, bestuur, communicatie) waarin 25 bewoners actief zijn
Meedelen:
• Buurtcoöperatie opgericht, is gesprekspartner en gezamenlijke stem
• Bewoners kunnen zelf beslissen wat ze ergens van vinden
• Later mogelijk richten op andere thema’s die belangrijk zijn voor bewoners
Benedenbuurt, Wageningen
Kansen en dilemma’s
Kans: vervanging riolering koppelen met aardgasvrij. Dilemma: mogelijk moeilijk te
organiseren dat dit tegelijkertijd gedaan kan worden.
Kans: ideeën van bewoners benutten. Dilemma: voorkomen dat kleine groep
bewoners voor de hele wijk bepaalt.
Geleerde lessen (tot nu toe)
• Democratisch besluitvormingsproces is randvoorwaarde voor geslaagde
transitie naar aardgasvrije wijken
• Aandacht hiervoor is dus van belang
• Transparantie in het proces
• Zowel top-down als bottom-up, balans daarin vinden
• Maatwerk per wijk
• Financiële vraagstukken vormen knelpunt
Verduurzaming kwetsbare wijken
• Nieuw experimentenprogramma van Platform31 met
Nyenrode
• Gemeenten doen mee met kwetsbare wijk die zij
willen verduurzamen
• Combinatie duurzaamheidsdoelen met sociale doelen
(werkgelegenheid, ontmoetingen, nette en groene
omgeving, lagere woonkosten)
• Gezamenlijk leren en direct nieuwe kennis toepassen
• Voorbeeld: projecten als ‘Tower Renewal’ in Toronto
Kansen en dilemma’s
• Groepjes van 3 vormen:
• Genoteerde kansen en dilemma’s van transitie naar aardgasvrij om vooruit te
gaan met de wijk met elkaar bespreken
• Eventueel extra kansen en dilemma’s noteren
• Kansen en dilemma’s inleveren
• Gezamenlijke reflectie op een random selectie van kansen en dilemma’s
Kansen en dilemma’s
• Kans: ideeën van bewoners benutten. Dilemma: voorkomen dat kleine groep bewoners voor de hele wijk bepaalt.
• Kans: bewoners laten meedenken en beslissen over infrastructuur. Dilemma: soms zijn er aantallen nodig om een
infrastructuur betaalbaar te maken.
• Kans: gemeenten besteden nu veel aandacht aan eerste wijken waar veel van wordt geleerd en wat leidt tot een
passende aanpak. Dilemma: het is financieel niet mogelijk om dit voor alle wijken even intensief te doen.
• Kans: maatwerk per wijk. Dilemma: ook binnen wijken zijn veel verschillen tussen bewoners.
• Kans: samenwerking tussen bewonersinitiatief en gemeente. Dilemma: kan leiden tot minder bewegingsvrijheid bij
uitzetten van een opdracht i.v.m. aanbestedingswet.
• Kans: lokale opwek in eigen beheer van bewoners. Dilemma: gemeente heeft warmteplicht en ondervindt
consequenties als mensen geen warmte krijgen.
• Kans: vervanging riolering koppelen met aardgasvrij. Dilemma: mogelijk moeilijk te organiseren dat dit tegelijkertijd
gedaan kan worden.
Bedankt voor jullie deelname
Henk Jan Bierling ([email protected]) Merel Ooms ([email protected])