ALLE GEHEIMEN VAN

BITCOINEN BLOCKCHAIN

Welke cryptomunt moet je kopen • Wat zijn wallets • Beleggen

Zelf cryptomunten minen • De waarde van ICO’s • Blockchain-techniek

Kun je SLAPEND RIJK worden met CRYPTOMUNTEN?

AAN DE SLAG MET BITCOINS EN CRYPTOVALUTA

De enige cryptocurrency exchange waarbij ALLE winst verdeeld wordt onder de token-houders.

Wil je ook deelnemen aan deze exchange? gebruik referentie “CryptFNL” en ontvang 5% korting op iedere investering.

3

Rond Bitcoin en cryptovaluta hangt een bijzonder mythisch sfeertje. In de media doen talloze ver-halen de ronde van mensen die een kapitaal aan

Bitcoins bezitten of vergaren en daarmee allerlei gekke dingen doen. Toch helpt dit soort verhalen niet bepaald als je gewoon wilt weten wat Bitcoins, blockchain en andere cryptovaluta nou eigenlijk zijn. Wie dat wil moet gewoon met Bitcoins en andere cryptomunten gaan spelen.

Wij kiezen daarom voor een praktische aanpak die je helemaal meeneemt in het proces. Gaandeweg snap je steeds beter hoe het allemaal werkt. Termen als altcoins, forks, ico’s zij dan geen grote onbekende meer. We leggen de blockchaintechniek tot in detail uit en kij-ken zelfs wat er nog meer met blockchain zou kunnen.

Is de Bitcoin een blijvertje? Ik denk van wel. De com-munity weet problemen rond de munt steeds te over-winnen. Natuurlijk zijn er nog verschillende uitdagingen, maar daarvoor bieden andere blockchains al oplossin-gen. Bitcoin is bovendien de grootste en bekendste.

Door de ingebakken schaarste en de stijgende kosten van het ‘minen’ zou de waarde ervan moeten toenemen, zolang de toepassingen en de acceptatie van de Bitcoin maar blijven groeien. En dat laatste is vooralsnog het ge-val: het aantal nieuw aangemaakte wallets en trans acties toont een vrijwel rechte lijn omhoog. Dus, stop met dralen en start nu! Wil je meer weten over cryptovaluta, koop dan de complete special (zie pagina 48).

Noud van Kruysbergen

Bitcoin is een blijvertje

ALLE GEHEIMEN VANBITCOIN EN BLOCKCHAINTweede druk

F&L Media Computer B.V.gedeelten van deze uitgave zijn in licentie van

Heise Medien GmbH & Co. KG, HannoverDirecteur: Arjan KropmanBezoekadres: Jonkerbosplein 52, 6534 AB NijmegenPostadres: Postbus 296, 6500 AG NijmegenTelefoonnummer: 024 – 240 40 00

RedactieEric Dingemanse, Fred Hubers, Piet-Jan Lentjes, Herman Heringa, Marco den Teuling, Patrick Smits

Met medewerking vanNoud van Kruysbergen, Reiko Kaps, Levin Keller, Marcel van der Meer, Jan Mulder, Christiane Rütten, Hajo Schulz, Alieke van Sommeren, Niklas Vogt

Nieuwsredactie/persberichtenF&L Media Computer B.V.adresgegevens: zie bovennieuws@fnl.nl

Vragen aan de redactielezersvragen@ct.nl

VormgevingRob Hermens, Sander Kleijnen, Jitske Wedman

DrukHabo DaCosta bv, Vianen

Traffic/backofficeNadine Jenneskens024 – 240 45 17njenneskens@fnl.nl

MarketingTetske Peeters024 – 240 45 85tpeeters@fnl.nl

Copyrights Het auteursrecht op deze uitgave en op de daarin verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. Het verlenen van toestemming tot publicatie in deze uitgave houdt in dat de auteur de uitgever, met uitsluiting van ieder ander onherroepelijk machtigt de bij of krachtens de auteurswet door derden verschuldigde vergoedingen voor kopiëren te innen en dat de auteur alle rechten overdraagt aan de uitgever, tenzij anders bepaald, dat geldt ook als de artikelen via een ander medium gepubliceerd worden. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gekopieerd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. De uitgever stelt zich niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden, welke in deze uitgave mochten voorkomen.

3x c’t magazinevoor  maar  €15,-i.p.v. €20,85

Bestel nu op: www.fnl.nl/ctabo

5

INHOUD

6 Van blockchain tot Bitcoin Bij Bitcoins denken mensen al snel aan valuta­speculatie en illegale handel. Met de techniek erachter wordt volop geëxperimenteerd.

10 Wat zijn de bekendste cryptomunten? Behalve Bitcoins bestaan er nog veel meer verschillende cryptomunten, die je ook kunt verhandelen of minen.

14 Transacties en wallets Je Bitcoins worden opgeslagen in een wallet: een stukje software of hardware waarmee je de digitale sleutels voor je coins bijhoudt.

20 Bitcoins kopen en verkopen Er zijn twee manieren om aan Bitcoins en andere cryptovaluta te komen: minen of kopen. Minen kost veel tijd en geld, kopen is eenvoudiger.

24 Speculeren met cryptovaluta Bitcoin, Ether, Dash, Monero … Er zijn veel verschillende cryptovaluta. Wie nu instapt wordt gouden bergen beloofd. Hoe werkt dat?

28 Betalen met Bitcoins Virtuele munten duiken op steeds meer plekken in de echte wereld op. Er zitten enkele haken en ogen aan het afrekenen met Bitcoins.

32 Zelf minen naar cryptomunten Behalve Bitcoins kopen, kun je de munten ook zelf minen. Om daar geld mee te verdienen, moet je wel op een aantal dingen letten.

36 Investeerders lokken met coins Bij een ico (initial coin offering) geeft een bedrijf een nieuwe cryptomunt uit om startkapitaal binnen te halen.

38 Blockchain uitgelegd Wat zit er achter de term blockchain en kunnen blockchains daadwerkelijk hele branches revoluti­oneren?

44 Blockchain: meer doelen Veel start­ups willen bedrijfsprocessen door computers in plaats van mensen laten afhan delen in de vorm van ‘smart contracts’.

10 Wat zijn de bekendste cryptomunten?

14 Transacties en wallets

38 Blockchain uitgelegd

6

Van blockchain tot BitcoinCRYPTOVALUTA EN DE ONDERLIGGENDE TECHNIEK

Bij Bitcoins denken mensen al snel aan illegale handel, ransomware, valutaspeculaties en gouden bergen. De virtuele munt wordt echter juist steeds meer mainstream en laagdrempeliger in gebruik. Combineer dit met de aantrekkingskracht van enorme koerswinsten, en de stijgende interesse van het grote publiek voor de Bitcoin is snel verklaard. Met de techniek erachter, de blockchain, wordt ondertussen volop geëxperimenteerd op allerlei toepassingsgebieden.

Fred Hubers

Het aantal Nederlanders dat zelf cryptovaluta be­zit neemt gestaag toe. Uit onderzoek van Kantar TNS (het vroegere NIPO) blijkt dat eind 2017

zo’n 35.000 huishoudens een of meerdere cryptocoins in hun bezit hadden, meer dan het dubbele van een jaar eerder. Het gaat daarbij vooral om Bitcoin, Ethe­reum, Litecoin, Ripple en De Gulden. De spectaculair stijgende koersen van dit jaar zijn ongetwijfeld debet aan de gestegen interesse, want in nog eens 150.000 huishoudens wordt overwogen om cryptovaluta aan te schaffen.

INLEIDING

© z

app2

phot

o / F

otol

ia

Crimineel imagoVoor veel mensen zijn Bitcoins synoniem aan illegale activiteiten op internet en online drugsverkoop. Een grote verzamelplaats voor criminele activiteiten was de webshop Silk Road. Deze anonieme online marktplaats, die begin 2011 werd opgezet, is in 2013 door de FBI opgerold. Op Silk Road werden ook wapens verhandeld en kon je zelfs huurmoordenaars contracteren. De vermoedelijke eigenaar van Silk Road, de Amerikaan Ross William Ulbricht, zou met de site een omzet van 9,5 miljoen Bitcoins hebben binnengehaald.

De Bitcoin kan voor een grootscheepse

vernieuwing van de geldmarkt zorgen.

7

Een recent voorbeeld waarbij Bitcoins werden gebruikt voor crimineel gewin is de uitbraak van de ransomware Wannacry. Het losgeld om je computer weer te kunnen gebruiken moest betaald worden in Bitcoins. Je kreeg er zelfs een handleiding bij hoe je Bitcoins moest kopen en overmaken aan de gijzel­nemers van je pc.

Revolutionaire technologieVoor veel andere mensen staat de Bitcoin symbool voor een grootscheepse vernieuwing van de geld­markt. Met Bitcoins ben je niet meer overgeleverd aan internationale banken, ondoorzichtige monetaire instellingen, inflatie et cetera. Het gaat dan vooral om de techniek achter de Bitcoin: de blockchain­technologie. Die technologie is toepasbaar voor meer zaken dan financiële transacties. Je kunt er ook allerlei functies en voorwaarden in programmeren, die de toepassing van betaalmiddel overstijgen. Vanwege die technologie wordt de blockchain in al zijn vormen beschouwd als een revolutionaire ontwikkeling die op allerlei sectoren zal doorwerken. Blockchain is in principe al geschikt voor toepassingen waar sprake is van een database die toegankelijk moet zijn voor alle gebruikers, niet achteraf gewijzigd mag worden en door gebruikers zelf wordt gesynchroniseerd en geau­toriseerd. Dit is in theorie veel goedkoper en sneller dan wanneer er met tussenpersonen wordt gewerkt.

Plannen en obstakelsMede om die reden houden overheden, wetenschap­pelijke instellingen en het zakenleven de ontwikke­lingen rond virtueel geld scherp in de gaten. Zo is er vorig jaar op de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen een nieuwe community gestart waar banken

en wetenschappelijke instellingen de blockchain­techniek bestuderen, kennis delen en gezamenlijke initiatieven opzetten.

Plannen om de blockchaintechnologie voor bredere toepassingen dan cryptovaluta in te zetten, zijn er volop. Zo experimenteert een groep internationa­le verzekeraars waaronder Achmea en Aegon met blockchain verzekeringscontracten. Een ander voor­beeld is dat de oliebedrijven Shell, BP en het Noorse Statoil samen met onder andere ABN Amro en ING onderzoeken hoe met blockchain de kosten van de oliehandel omlaag gebracht kunnen worden. Veilige digitale en snelle transacties in plaats van de huidige complexe contracten zijn waar dit samenwerkingsver­band op mikt. Eind 2018 hopen ze hiermee van start te kunnen gaan.

Dat er hierbij qua wetgeving nog wel wat obsta­kels te overwinnen zijn, is een understatement. Als er geen centraal toezicht is, hoe moeten geschillen dan opgelost worden en is er beroep mogelijk? Hoe gaan de contracten eruit zien tussen partijen in de blockchain? Hoe worden belastingen en heffingen opgenomen in de blockchain? Dat moet allemaal nog getoetst worden.

Bitcoins minenBitcoins kun je kopen, maar waar komen ze vandaan? Bitcoins ontstaan doordat computers zeer ingewikkel­de sommen oplossen. Is de oplossing gevonden, dan

BlockchainEne Satoshi Nakamoto (een pseudoniem) introduceerde eind 2008 het ‘peer-to-peer Electronic Cash System’, dat bekend is geworden als de blockchaintechniek met de Bitcoin als virtuele ‘munt’. Het is een gedecentraliseerd digitaal geldsysteem. Elke peer in het netwerk heeft een lijst (de blockchain) met alle transacties, zodat door middel van synchronisatie gecontroleerd kan worden of toekomstige transacties geldig zijn en dubbele transacties voorkomen worden. Elke nieuwe peer synchroniseert een kopie van de blockchain.De blockchain is openbaar. Het bestand is inmiddels behoorlijk groot: zo’n 150 GB aan het eind van 2017. Momenteel zijn er ruim 300.000 transacties per dag, die verzameld worden in blokken van ongeveer 1 MB groot. Op blockexplorer.com kun je live meekijken met de nieuwste toevoegingen aan de blockchain. Hoe de blockchain tot in detail in elkaar zit, lees je in het artikel op pagina 56.

Vanaf mei 2017 is de koers van de Bitcoin enorm gestegen, van 1400 naar ruim 6000 euro.

INLEIDING

8

ontstaat er een Bitcoin. Dit proces wordt ‘minen’ (in het Nederlands: delven) genoemd. Miners zoeken niet alleen naar Bitcoins, ze controleren ook de transacties en worden daarvoor beloond met stukjes Bitcoin. In de code is vastgelegd dat het maximale aantal Bitcoins 21 miljoen is. Dit aantal wordt bereikt in het jaar 2140.

Iedereen die de software installeert, kan een miner worden (al klinkt dat eenvoudiger dan het is). Vanwe­ge de rekenkracht die echter nodig is voor het minen, verzamelen mensen zich in ‘mining pools’ waarbij hun computers aan elkaar worden gekoppeld om zo de rekenkracht te vergroten.

Elke dag komen er slechts een beperkt aantal Bit­coins bij. Gemiddeld duurt het 10 minuten voor een blok kan worden toegevoegd aan de blockchain en er 12,5 Bitcoin als beloning hiervoor vrijkomt. In het artikel op pagina 32 lees je tot in detail over het zelf minen van Bitcoins.

Veel verschillende cryptomuntenDe Bitcoin bestaat al sinds 2009. Na enige tijd kwa­men er andere cryptomunten bij, die allemaal zijn afgeleid van het Bitcoinconcept en de blockchain­technologie. Deze alternatieve munten (ook wel ‘altcoins’ genoemd) zijn ontwikkeld om een verbeterde versie van de Bitcoin te creëren, zodat betalingen bijvoorbeeld sneller kunnen worden verwerkt. Ook worden sommige munten speciaal ontwikkeld voor bepaalde toepassingen. Er zijn inmiddels meer dan 1100 verschillende cryptovaluta. De Bitcoin is nog

steeds de virtuele munt die het vaakst verhandeld wordt, gevolgd door Ethereum, Bitcoin Cash en Ripple.

Bitcoins kopenBitcoins kun je gewoon kopen met euro’s. De prijs varieert nogal, van 914 euro aan het begin van het jaar tot 4162 euro begin september, daarna omlaag naar 3000 euro eind september en weer omhoog naar een recordhoogte van boven de 16.000 euro in november. Inmiddels schommelt de waarde rond de 7000 euro. Die koersschommelingen zijn een van de voornaamste redenen dat de Bitcoin zoveel media aandacht krijgt. Wie immers een paar jaar geleden Bitcoins heeft gekocht tegen een laag bedrag, zou ze nu voor veel geld kunnen verkopen en stinkend rijk worden. Legendarisch is inmiddels het verhaal van een vroege Bitcoingebruiker die in 2010, toen Bitcoins nog vrijwel niks waard waren, iemand 10.000 Bitcoins betaalde om twee large pizza’s te gaan halen.

Toch heb je niet per se een grote beurs nodig om Bitcoins te kopen. Een Bitcoin is op te delen tot acht cijfers achter de komma, zogenaamde Satoshi’s. Dus 1 Bitcoin is 100 miljoen Sathoshi’s. Je kunt dus in principe voor een paar euro een duizendste Bitcoin kopen. Bitcoins koop je bij een online wisselkantoor (‘exchange’). Een heel makkelijk te gebruiken wissel­kantoor is bitonic.nl. Hier kun je direct opgeven voor welk bedrag aan euro’s je Bitcoins wilt aanschaffen. Je betaalt ze via iDeal, dus gewoon met je bankrekening.

Woon je toevallig in Amsterdam, Utrecht, Rotter­dam, Breda of Maastricht? Dan is het nog makkelijker: daar zijn ‘pinautomaten’ waar je Bitcoins kunt kopen! Op bitcoins4me.nl/bitcoins­geldautomaten vind je een actueel overzicht van automaten in Nederland en België. Bij een automaat moet je met contant geld Bitcoins kopen. Je kunt kiezen of je ze met een QR­ code naar je mobiele wallet stuurt of laat afdrukken op papier. Bij sommige automaten kun je ook Bitcoins

Je kunt eenvoudig meekijken met mutaties in de blockchain.Voor het zo snel mogelijk minen van cryptovaluta worden ‘mining farms’ met tientallen computers opgericht.

9

inwisselen. De automaat staat niet in verbinding met een bank, maar met een Bitcoin­beurs.

Bitcoins bewarenAls je Bitcoins koopt moet je ze ergens bewaren, maar hoe bewaar je een digitale munt? In een digitale por­temonnee natuurlijk, ofwel ‘wallet’. Je downloadt de benodigde software en/of mobiele app, of je gebruikt een online wallet. De keuze is aan jou.

Het eenvoudigst is een online wallet, bijvoorbeeld op de website blockchain.info. Meer dan een e­mail­adres en een wachtwoord heb je niet nodig. Het voordeel van een online wallet is dat je hem overal kunt benaderen, met je computer, tablet of mobiele telefoon. Je kunt ook een wallet installeren op je pc of laptop. Je loopt dan niet het risico dat de website met je online wallet onzorgvuldig met de veiligheid omgaat en je Bitcoins daardoor gevaar lopen. Voor mobiele telefoons zijn apps voor wallets beschikbaar. Voordeel is dat je er makkelijk mee kunt betalen in winkels waar Bitcoins worden geaccepteerd. Nadeel is dat mobiele telefoons sneller stuk gaan of gestolen worden.

Het is belangrijk te beseffen dat je Bitcoinwallet slechts twee dingen bevat: je privésleutel voor het on­dertekenen en versturen van Bitcoins en de publieke sleutel om Bitcoins naar jouw unieke adres gestuurd kunnen worden. De veiligheid van de privésleutel is essentieel. Dit is het eigendomsbewijs van je Bitcoins en met deze sleutel verstuur je Bitcoins naar een andere wallet. Wanneer een vreemde je privésleutel heeft bemachtigd, kan hij de Bitcoins dus overhevelen naar zijn eigen wallet.

Bitcoins gebruikenNatuurlijk kun je ook speculeren met Bitcoins door ze op te potten en te bewaren voor een tijdstip dat ze meer waard zijn, maar je kunt er ook dingen mee kopen of ermee handelen. Op veel plekken in Neder­land en België kun je ze gebruiken als betaalmiddel. Kijk op coinmap.org om alle bedrijven te zien die Bitcoins accepteren. Als je inzoomt zie je dat Amsterdam en vooral Arnhem heel veel plekken hebben waar je met Bitcoins kunt betalen. Arnhem noemt zich zelf dan ook niet voor niks ‘s Werelds meest Bitcoin vriendelijke stad’. Naar aanleiding van het Arnhemse voorbeeld is in België het project ‘Gent Bitcoinstad’ van start gegaan.

Bitcoins worden echter vooral op internet gebruikt als betaalmiddel. Er zijn al vele duizenden webshops wereldwijd die de digitale munt accepteren. Dé website voor het laten bezorgen van maaltijden, thuisbezorgd.nl, accepteert bijvoorbeeld al sinds 2013 Bitcoins.

Toekomstbestendig?Of cryptovaluta en de blockchain een blijvertje zijn en zo ja, in welke vormen precies, dat is niet te voorspellen op de lange termijn. Duidelijk is dat zeer veel partijen er toekomst in zien, maar ook dat er nog geen vaste grond onder de voeten zit. Wat betreft de cryptovaluta is het belangrijk dat de virtuele munten ook in het dagelijks leven gebruikt kunnen worden ­ liefst op grotere schaal dan nu het geval is. Daarnaast is het te hopen dat de handel geen bubbel blijkt, zoals sceptici voorspellen. De blockchain­technologie kan op veel terreinen zijn waarde bewijzen. Het wachten is echter nog op geslaagde projecten in de praktijk. B

Met een wallet-app kun je ook op je smartphone bij je Bitcoins.

Voorbeeld van een Bitcoin-pinautomaat, de Douro.

Foto

: Bitc

oin.

com

ALTCOINS

10

Behalve Bitcoins bestaan er nog veel meer verschillende cryptomunten. Vrijwel al deze digitale valuta kun je net als de Bitcoin verhandelen of minen. Inmiddels zijn er behoor-lijk veel van dit soort altcoins opgedoken. We stellen in dit artikel een aantal van de bekendste digitale munten voor.

Piet-Jan Lentjes

In 2009 werd de eerste specificatie van de Bitcoin op internet gepubliceerd door een persoon met het pseu-doniem Satoshi Nakamoto. Nakamoto deed dat op een

mailinglist voor mensen met een bijzonder interesse in cryptografie. Hoewel Nakamoto het project in 2010 ver-liet, is de community sindsdien exponentieel gegroeid en voor een deel overgestapt op andere munten. Hierdoor is Bitcoin als merknaam voor sommigen verandert in een soortnaam. Er zijn echter veel meer soorten crypto­munten dan alleen Bitcoin. Altcoins (een samentrekking van alternative coins) worden bijvoorbeeld gestart om munten te creëren die betere eigenschappen hebben dan de Bitcoin. Andere altcoins richten zich op compleet andere toepassingen. Hoewel Bitcoin nog verreweg de

grootste marktkapitalisatie en de meeste gebruikers heeft, vinden andere digitale munten ook gretig aftrek.

Vrijwel de meeste van deze digitale munten kun je ook minen en verhandelen. Welke je wilt gebruiken hangt af van je eigen voorkeur. De risico’s bij elke munt blijven hoog, maar soms is het verstandig om mee te doen met een nieuwe munt. Wanneer de nieuwe munt dan populair wordt kun je flinke winsten maken. Slaat de munt niet aan? Dan ben je vrijwel al je geld kwijt. Het is daarom belangrijk om je eerst te oriënteren, voordat je je hele hebben en houwen in een munt stopt. Natuurlijk kun je ook je risico’s spreiden door bij meerdere munten tegelijk in te stappen. In dit artikel laten we een aantal van de bekendste munten zien.

Wat zijn de bekendste cryptomunten?

ER IS MEER DAN ALLEEN BITCOIN

ALTCOINS

© W

it / F

otol

ia

11

BitcoinZonder meer de bekendste cryptomunt. Op het moment van

schrijven heeft één Bitcoin een waarde van meer dan 7000 euro. In 2010 waren de eerste munten echter nog geen tien eurocent waard. Momenteel zijn er meer dan 16,6 miljoen Bitcoins in omloop met een totale waarde van meer dan 90 miljard euro. Er zit een maximum aan het aantal Bitcoins dat kan worden gemin-ed: dat zijn er namelijk maximaal 21 miljoen. Uiteindelijk zullen er steeds minder in omloop zijn, omdat mensen de toegang tot hun wallet zijn kwijtgeraakt of simpelweg omdat ze vergeten dat ze ze hadden. Daar zal nog een oplossing voor bedacht moeten worden. Elke 210.000 blokken

wordt de beloning voor het minen van een Bitcoinblock gehalveerd; dat is ongeveer iedere vier jaar. Hiermee kun je berekenen dat de laatste Bitcoin zo ongeveer tegen 2140 volledig zal zijn gemined. Nu verdien je nog Bitcoins door nieu-we blokken te ontdekken, straks vooral door te handelen of door een deel van de transactiekosten op te strijken. De Bitcoins die je verdient door het ontdekken van nieuwe blokken neemt langzaam af. Daarna verdien je als miner alleen nog Bitcoins met de fee op transacties. Zolang die fee hoog genoeg is, blijft het voor grotere partijen – met name fabrikanten van mininghardware – lonend om te blijven minen.

EthereumEthereum werd in 2013 ontwikkeld. Het is een platform gebaseerd op de

blockchaintechnologie, net als Bitcoin. Ethers zijn de crypto­currency, oftewel het geld van deze digitale valuta. Het voordeel van Ether ten opzichte van Bitcoin is dat de transacties veel sneller zijn. Daarnaast zijn Ethers volledig

programmeerbaar met behulp van smart contracts. Deze smart contracts worden geprogram-meerd met Ethereums eigen programmeertaal Solidity. Naast de smart contracts kun je met de programmeertaal ook applicaties bouwen. Met behulp van de block-chaintechnologie draaien deze apps op een decentraal platform en staan ze dus niet onder contro-le van een persoon of instantie. Er zit geen limiet aan de hoeveelheid Ether die gemaakt kan worden. Op het moment van schrijven is er meer dan 94 miljoen Ether in omloop. Elke Ether is ongeveer 600 euro waard. In 2016 splitste de blockchain van Ethereum naar Ethereum en Ethereum Classic. Dit kwam omdat een hacker Ethers kon doorsluizen en stelen. Het nieuwe Ethereum, dus niet Classic, is de populairste en toekomst­bestendigste.

LitecoinLitecoin is gemaakt in oktober 2011. Het werkt ongeveer op dezelfde manier als

Bitcoin, maar er komen maximaal 84 miljoen Litecoins in tegenstel-

Op de website coinmarketcap.com vind je een mooi overzicht van alle cryptomunten, inclusief hun waarde, marktkapitalisatie en nog veel meer handige statistieken.

ALTCOINS

12

ling tot de 21 miljoen Bitcoins. Litecoins hebben minder proces-sorkracht nodig dan Bitcoins om ze te minen. Bij Bitcoins wordt ongeveer elke tien minuten een nieuwe coin gevonden, bij Litecoin is dit ongeveer elke 2,5 minuut. Transacties kunnen daarom ook sneller worden verwerkt. Voor een Litecoin krijg je op dit moment iets meer dan 120 euro. Er zijn 53 miljoen Litecoins in omloop.

Bitcoin CashBitcoin Cash is nieuw en is ge-lanceerd op 1 au-gustus 2017. Het

is een afsplitsing oftewel fork van Bitcoin. Deze variant van Bitcoin heeft grotere blokken in de keten, waardoor er meer transacties per blok verwerkt kunnen worden. Hierdoor zal de snelheid omhoog gaan. Het nadeel hiervan is dat de blockchain ook veel groter is. Op dit moment is één Bitcoin Cash net geen 1100 euro waard. Er zijn ongeveer 17 miljoen coins in omloop. Het maximum aantal digitale munten dat in omloop gebracht kan worden is eveneens 21 miljoen.

RippleRipple lijkt op het eerste gezicht veel op Bitcoin, met als grootste verschil

dat bij deze cryptocurrency alle munten al beschikbaar zijn, hoewel het merendeel van de munten nog wordt ‘vastgehouden’. Met Ripple doen een aantal grote banken mee als geldschieters. Je kunt deze munten ook niet minen, omdat alle munten er al zijn. In totaal kunnen er 100 miljard XRP (de munt van Ripple, ook wel Ripples genoemd) in omloop worden gebracht. Ripple

is vooral in het leven geroepen om een brug te slaan tussen Bitcoin en de standaardvaluta, zoals de Euro en de Dollar. Je kunt hiermee bijvoorbeeld eenvoudig iets kopen met Bitcoins, terwijl de ontvanger wordt betaald met de valuta die ze gebruiken. Ripple is heel snel met het verwerken van transacties, sneller dan Bitcoin of Ethereum. Op dit moment is één XRP zo’n zestig eurocent waard en zijn er meer dan 38 miljard ripples in omloop.

DashOok de crypto­valuta Dash is een altcoin gebaseerd op Bitcoin. Het

voordeel van deze digitale munt is dat hij een effectievere en lichtere blockchain heeft. Hierdoor is deze digitale munt sneller dan Bitcoin. Bij Dash wordt een transactie binnen enkele seconden beves-tigd, terwijl dat bij Bitcoin soms wel uren kan duren. Verder kent

Dash een grotere mate van priva-cy, want je kunt bijvoorbeeld de functie PrivateSend gebruiken om anoniem geld te sturen. Daar-naast wordt bij Dash tien procent van alle transactiekosten in een algemene geldpot geplaatst. Dit wordt ook wel de Dash Treasury genoemd. Het geld in deze pot wordt gebruikt voor het ontwik-kelen van nieuwe Dash­projecten. Op dit moment betaal je voor één Dash iets meer dan 350 euro. Er zijn op dit moment zo’n 7,5 mil-joen munten in omloop. Er zullen uiteindelijk zo’n 19 miljoen coins beschikbaar zijn.

MoneroDe cryptocurrency Monero (XMR) is geen afgeleide van Bitcoin, maar geba-

seerd op het CryptoNote protocol. De munt werd gelanceerd in 2014 en is sindsdien flink gegroeid. Mo-nero heeft een aantal interessante kenmerken. Zo wil Monera volledig

OVERZICHT VAN CRYPTOMUNTENWaarschijnlijk weet je al dat er ontzettend veel verschillende cryptocoins zijn. Op de website mapofcoins.com zie je aan de hand van een kaart welke munten er allemaal zijn en waar hun oorsprong ligt.

13

zoveel transacties. Dit terwijl het minen steeds moeilijker wordt. Bij Monero wordt desinflatie toegepast. Ook hier wordt er na verloopt van tijd minder uitge-keerd aan miners, maar dit gaat heel langzaam omlaag. Daarnaast zal er altijd een minimaal bedrag worden uitgekeerd en zal nooit lager zijn dan 0,3 XMR.

ZcashZcash is ontstaan uit het Zerocoin project. Zerocoin had als speerpunt

om anonimiteit toe te voegen aan Bitcointransacties. Met een aantal aanpassingen ontstond hieruit het protocol Zerocash,

met de daarbij horende munt Zcash in 2016. In totaal zullen er uiteindelijk 21 miljoen Zcash­coins zijn. Voor een Zcash­coin (ZEC) krijg je op dit moment 290 euro. Zcash is een afgeleide van Bitcoin. In Zcash staat privacy centraal. De transacties van de munt zijn volledige privé en ge-codeerd. De munt maakt gebruik van een speciale variant van ‘zero­knowledge proof’, genaamd zk­SNARK. Hiermee kan iemand aan de andere partij bewijzen dat een uitspraak waar is, zonder extra informatie te geven. Voor meer uitleg over zk­Snarks kun je terecht op de webbsite van Zcash (tinyurl.com/zksnarks). In tegen-stelling tot andere blockchains kunnen Zcash­gebruikers hun transacties volledig verbergen. De blockchain toont enkel dat er op een bepaald tijdstip iets gebeurd is. Het is echter mogelijk om je transactie aan te tonen. Dit doe je door diegene de viewkey van de transactie te geven. Met Zcash kan je dus zelf bepalen wie je transactie kunnen zien. B

Er zijn veel meer soorten crypto-

munten dan alleen de Bitcoin.

anoniem zijn en ervoor zorgen dat transacties niet traceerbaar zijn. Monero geeft overigens wel de optie om je transactiegeschiedenis met bepaalde personen te delen. Er is niet echt een vaste limiet aan het aantal munten dat gemined kan worden. Er zal in 2022 zo’n 18,4 miljoen XMR in omloop zijn. Daarna wordt er voor altijd elke minuut 0,3 XMR in het systeem gepompt. Op dit moment is één XMR zo’n 171 euro waard. De munt wilt ook volledig decentraal zijn. Bitcoin en andere munten zouden dit ook graag willen, maar vaak komt het er toch op neer dat diegene met de meeste coins de meeste macht heeft. Monero wilt dat iedereen in het netwerk gelijk is, ook al heb je veel of weinig coins. Bitcoin en de daarvan afgeleide munten hebben last van het limiet op de blockgrootte. Er kunnen dan maar een beperkt aantal transacties per seconde worden uitgevoerd. Monero heeft dit probleem niet, want er zit een dynamisch limiet op de block-grootte. Deze grootte past zich au-tomatisch aan wanneer dit nodig is. Er is echter wel een maximale groei die per keer kan worden uitgevoerd. Monero heeft echter nog meer voordelen. Bij onder andere Bitcoin gaat de vergoeding voor het minen naar beneden per

© L

ight

boxx

/ Fo

tolia

14

Je Bitcoins worden opgeslagen in een porte-monnee oftewel wallet. Deze wallet is niets meer dan een stukje software of hardware waarmee je de digitale sleutels bijhoudt, die je toegang geven tot jouw coins. Maar hoe werkt zo’n wallet nu precies?

Eric Dingemanse

WALLLETS

Transacties en wallets

HOE WERKEN BITCOIN-WALLETS?

Foto

: 3d

scul

ptor

Bitcoins zijn virtueel, dat wil zeggen dat ze alleen digitaal bestaan. Ze hebben dus geen fysieke tegen hanger. Dat zelfde geldt voor de wallet.

Toch helpt het veel mensen om deze ongrijpbare, digi-tale bezittingen te vergelijken met fysieke voorwerpen, waar we ons wat bij voor kunnen stellen. In dit verband hoor je vaak dat een wallet wordt omschreven als een digitale kluis, waarin je jouw Bitcoins bewaart. Ieder-een die het adres van de kluis weet, kan er Bitcoins in storten en alleen de eigenaar kan met zijn private key de Bitcoins uit de kluis weer uitgeven.

In essentie klopt deze vergelijking redelijk, maar om de details van een Bitcoinwallet goed te kunnen be-grijpen, is de analogie van de kluis niet goed geschikt. Daarom gebruiken wij liever de munt-analogie om naar transacties en wallets te kijken.

15

De munt-analogieIn onze vergelijking zien we Bitcoins als digitale mun-ten (of in het Engels: coins). Deze munten kunnen verschillende waarden hebben: zo kun je een ‘munt’ hebben van 1 Bitcoin, maar ook een ‘munt’ van 5 Bitcoin of juist 0,000003 Bitcoin. Stel dat jij van drie verschillende mensen geld hebt gekregen. Hierdoor zitten in jouw wallet nu drie munten: van 1, 3 en 5 Bitcoin. Je hebt dan in totaal 9 Bitcoin in je wallet zitten. Zo lang je niets doet, blijven het echter drie afzonderlijke coins.

Stel dat je iemand nu 4 Bitcoin wilt geven. Hier-voor maak je een transactie aan. Er zijn in dit geval twee mogelijkheden – we laten de transaction fee in dit voorbeeld buiten beschouwing: je kunt een transactie maken waarbij je je munt van 5 Bitcoin gebruikt. Deze munt verdwijnt dan. Daarvoor in de plaats maak je twee nieuwe munten: een van 4 Bitcoin en een van 1 Bitcoin. De munt van 4 Bitcoin geef je aan de ander, de munt van 1 Bitcoin geef je weer aan jezelf. De andere optie is dat je de munten van 1 en 3 Bitcoins gebruikt. Deze verdwijnen en je maakt een nieuwe munt van 4 Bitcoin, die je weggeeft.

Bitcoins ontstaan dus bij transacties – ze kunnen ook ontstaan tijdens het minen, maar ook dat laten we hier even buiten beschouwing. Als we de transaction fee achterwege laten, dan hebben de munten die bij de transactie zijn ontstaan samen exact dezelfde waarde als de munten die tijdens de transactie zijn verdwenen. De munten die verdwij-nen bij een transactie worden de ‘input’ genoemd, de munten die ontstaan zijn de ‘output’ van de transactie.

Wanneer er bij een transactie een coin ont-staat, wordt die gelijk aan iemand toegewezen. Dit gebeurt aan de hand van het adres waar de coin heen gestuurd wordt. Dit adres werkt als een soort ‘slot’ voor die Bitcoin. Het adres van de coin bepaalt de voorwaarden waaronder die coin gebruikt mag worden. Meer specifiek: alleen de persoon die de privé-sleutel weet die hoort bij het adres, mag een nieuwe transactie maken voor die bepaalde coin. In theorie kunnen er verschillende coins zijn met het zelfde adres, hoewel het hergebruik van adressen behoorlijke nadelen kent en dus sterk wordt afgera-den. Wanneer verschillende coins hetzelfde adres delen, kunnen die coins met dezelfde privé-sleutel gebruikt worden. Het zullen echter twee afzon-derlijke munten blijven, tot het moment dat ze als input gebruikt worden bij een nieuwe transactie.

De walletNu terug naar de wallet. Veel mensen vergelijken een transactie in Bitcoins met een bankoverschrijving: de balans van rekening (of adres) A wordt met een be-paalde waarde verlaagd terwijl de balans van adres B met hetzelfde bedrag wordt verhoogd. Zoals we hier-voor konden lezen, is dat niet hoe Bitcoins werken. Je kunt deze vergelijkingen dan ook het beste vergeten.

Met jouw wallet beheer je de privé-sleutels die ho-ren bij de adressen van jouw coins. Met deze sleutels kun je transacties uitvoeren, en kun je jouw coins dus uitgeven. Tijdens zo’n transactie verdwijnen de coins en ontstaan nieuwe coins. Bij een transactie zul je vaak Bitcoin aan iemand anders geven. Je maakt dan bij de transactie een nieuwe coin aan met het adres wat je van die persoon hebt gekregen. Jij weet niet welke privé-sleutel er bij die coin hoort: de nieuwe coin is dus niet meer in jouw beheer. Je zult echter ook regelmatig coins voor jezelf maken. Denk maar terug aan ons voorbeeld: de betaling van 4 Bitcoin waarbij er 1 Bitcoin aan ‘wisselgeld’ overbleef. Voor deze nieuwe coin (met een waarde van 1 BTC) zul je zelf het nieuwe adres aanmaken. Omdat je het adres zelf gemaakt hebt, weet je dus ook welke privé-sleutel er bij het adres hoort. Het is dus jouw coin, en je kunt hem gebruiken bij een volgende transactie.

Een wallet is dus veel meer dan alleen een kluis. Het programma bewaart niet alleen je privé-sleutels, je kunt er ook transacties mee maken. Bij zo’n trans-actie worden indien nodig nieuwe adressen (en privé-sleutels) aangemaakt voor het ‘wisselgeld’. Hier zie je meestal niets van: de wallet-app laat alleen het eindresultaat zien. Je ziet dus een saldo in BTC, en je ziet een overzicht van je transacties. Op de achter-

Typen walletsJe kunt een wallet niet alleen bijhouden op je pc, maar maar bijvoorbeeld ook op een smartphone of tablet. Dit noemen we software-wallets. Daarnaast is het mogelijk om de sleutels op te slaan op een (beveiligde) usb-stick of zelfs op een stuk papier. Een derde optie is om je sleutels in bewaring te geven bij een online dienst – dit is een variant van de software-wallet. In dat geval maak je op de betreffende website een account aan waar je jouw sleutels (en dus jouw Bitcoins) online opslaat.Elk wallettype heeft zijn eigen voor- en nadelen, waarin we in de volgende teksten ingaan.

WALLETS

16

grond worden er echter veel verschillende adressen en sleutels bijgehouden.

Daarnaast verzorgt de wallet het verzenden van de transactie naar het Bitcoin-netwerk. Dit is nodig, want de transactie moet door het netwerk worden geac-cepteerd en worden opgenomen in de blockchain. Deze taak wordt verzorgd door de miners. Ten slotte kun je handmatig nieuwe adressen aanmaken. Dit is nodig als je geld wilt ontvangen: je maakt dan met behulp van je wallet een nieuw adres aan wat door de andere partij gebruikt wordt voor het aanmaken van de transactie.

1e vs. 2e generatieWallets van de eerste generatie maakten adressen op een willekeurige manier aan. Bij het eerste ge-bruik van de wallet werd direct een aantal adressen gemaakt, bijvoorbeeld 100 stuks, met bijbehoren-de privé-sleutels. Deze adressen konden worden gebruikt om uit te geven aan anderen (in het kader van een transactie) maar ze werden ook gebruikt voor het ‘wisselgeld’. Wanneer je adressen op

waren, maakte de wallet weer nieuwe adressen aan. Deze werkwijze heeft een groot bezwaar: want wan-neer je een back-up maakt van je wallet, worden al-leen de adressen meegenomen die op dat moment aangemaakt zijn. Wanneer je wallet aan een nieuwe reeks adressen begint, moet je eigenlijk direct een nieuwe back-up maken. In het geval je ooit moet terugkeren naar een back-up, raak je onherroepelijk al het geld kwijt op de adressen buiten de back-up.

Dit probleem is opgelost met een nieuwe generatie wallet: de deterministische wallet. Het grote verschil is dat de adressen niet meer op een willekeurige manier worden aangemaakt. Bij het aanmaken van je wallet gebruik je een ‘seed’. Dit is een reeks van twaalf woorden. Aan de hand van deze seed worden de adressen op een voorspel-bare manier aangemaakt. Je hoeft nu dus alleen nog een back-up te maken van je seed: aan de hand van deze twaalf woorden kun je altijd opnieuw al je adressen (en de bijbehorende privé-sleutels) weer uitrekenen. Alle moderne wallets zijn deterministi-sche wallets. B

3

3

3

5

5

5

4

4

1

1

1

1

Persoon 1 heeft 9 BTC in drie munten. Hij wil 4 BTC aan persoon 2 geven

Optie 1:Persoon 1 gebruikt de munten van 1 en 3 BTC als input van de transactie. De output is een enkele munt van 4 BTC aan het adres van persoon 2.

Optie 2:Persoon 1 gebruikt de munt van 5 BTC als input. Er zijn 2 outputs: een munt van 4 BTC aan het adres van persoon 2 en een munt van 1 BTC ‘wisselgeld’ aan een eigen adres

✘✘

✘

3x iCreatevoor  maar  €20,-i.p.v. €26,97

Bestel nu op: www.fnl.nl/icreateabo

18

PARTNER - LOCALCOINSWAP

Local Coin SwapDe ico van LocalCoinSwap heeft inmiddels al meer dan 5 miljoen dollar opgehaald en de interesse lijkt nog lang niet af te nemen. LocalCoinSwap Cryptoshares (LCS) zijn de eigen tokens en zullen worden gebruikt om ALLE winst te verdelen onder iedereen die heeft bij-gedragen aan het succes. Inmiddels is al meer dan 50% van de Cryptoshares (LCS) verkocht, maar er is nog tijd om aan de crowdsale deel te nemen.

Daniel Worsley

Wordt er in de wereld van de cryptovaluta gesproken over normen en waarden? Local-CoinSwap doet dat wel. Een van de uitgangs-

punten is om terug te gaan naar de basis en een wereldwijde P2P-exchange op te richten die volledig in handen is van de community. En jij kunt daar deel van uitmaken.

Voor Satoshi Nakamoto, een van de pioniers van Bitcoin, waren normen en waarden van groot belang, net als voor de ‘cypherpunks’ die hem voorgingen. Cryptovaluta is inmiddels big business, met grote, centrale exchanges die zich steeds meer gedragen als

de banken die ze overbodig zouden moeten maken. De ontwikkeling van de markt wordt toenemend gestuurd door een nieuwe golf van hedgefondsen, cryptovaluta van overheden en nieuwe regelgeving.

Veel van die veranderingen zijn ook nodig, wil je traditionele investeerders overhalen om cryptovaluta te gebruiken. Maar het is ver verwijderd van de crypto- anarchistische vrijheidsidealen van weleer.

Een terugslag is onvermijdelijk, maar toch lukte het LocalCoinSwap om op het moment van een van de grootste dips in de markt, na een uitverkochte pre-sale, hun ico te presenteren. Want LocalCoinSwap tilt decen-

HOE FUNDAMENTELE WAARDEN DE BASIS ZIJN VAN DE NIEUWSTE DECENTRALE CRYPTOBEURS

19

tralisatie naar een nieuw niveau. “LocalCoinSwap is ge-baseerd op enkele fundamentele waarden”, zegt Daniel Worsley, Chief Operating Officer van LocalCoinSwap. “We wilden terug naar de oorsprong van het concept achter de P2P-handel en de exchange creëren die we zelf wilden gebruiken. Ons team bestaat uit mensen van overal ter wereld. We willen zonder barrières werken en het voor iedereen makkelijk maken om met crypto-valuta handel te drijven.”

Inclusiviteit staat bij LocalCoinSwap hoog in het vaandel. In augustus 2018 wil LocalCoinSwap een app lanceren die alle wereldwijd geldige valuta zal accepteren – iets wat verre van vanzelfsprekend is bij meeste exchangeplatforms. “Het was de bedoeling dat cryptovaluta gebruikt kon worden zonder beperkin-gen en zonder grenzen”, gaat hij verder. “Maar in de praktijk maken banken en creditcardproviders investe-ringen in cryptovaluta steeds moeilijker, wat de algemene acceptatie vertraagt. Alle ex-changes beperken de valuta waarmee je cryptovaluta kunt kopen. Wij creëren juist een platform dat daadwerkelijk inclusief is, waarin we actief nieuwe gebruikers verwel-komen, ongeacht waar ze vandaan komen.”

Die diversiteit zal fundamenteel zijn voor het succes van de exchange, omdat hij als een P2P-community is opgezet. Handelaars zullen zelf kunnen bepalen met wie ze handelen – niet op basis van waar ze vandaan komen, maar op de status die ze verwerven binnen het ecosysteem via de feedback van anderen en het succes van hun deals.

“Daarnaast bieden we sociale tools waarmee gebruikers van het platform elkaar kunnen opzoeken. We willen af van de exclusieve, bijna vijandige cultuur die veel cryptovaluta-community’s ontwikkeld hebben. Daarmee trek je geen nieuwe gebruikers aan en het bevordert niet bepaald het onderlinge vertrouwen. Ons platform is puur peer-to-peer, precies zoals het netwerk het bedoeld heeft.”

Waarom zouden mensen de moeite nemen om actief deel te nemen en de groei te ondersteunen? Omdat elk van de gebruikers een uniek belang heeft in het toekomstige succes. De token van LocalCoinSwap is het LCS crypto-aandeel en elke token representeert een aandeel in het bedrijf zelf.

“Wat ons uniek maakt, is dat wij voor 100% van de com-munity zijn. Alle winst zal eerlijk en transparant onder de crypto-aandeelhouders worden verdeeld. De crypto- aandeelhouders zullen democratisch meebeslissen in welke richting het platform zich ontwikkelt. Het is een digitale volksstemming in de waarste zin van het woord. Want zonder oprechte democratie is er geen transpa-rantie en openheid mogelijk. Daarom is het gemeen-schappelijke bezit de basis van ons bedrijfsmodel.”

Er wordt een brede definitie van diversiteit aange-houden omdat dat essentieel voor hun filosofie is. “We staan bijvoorbeeld open om nieuwe cryptovaluta – mits

die aan onze kwaliteitsstan-daarden voldoen – aan onze community aan te bieden, door gebruikers direct te belonen via airdrops.”

“Bovendien zijn we op zoek naar alle mogelijke input die mensen ons kunnen geven. Dat begint bij onze actieve en betrokken community’s op Telegram en andere sociale media, tot aan ons groeiende team. Zo hebben we onlangs George Kimionis, CEO van Coinomi

cryptowallet, als lid in onze adviesraad welkom mogen heten. De Coinomi- wallet biedt gebruikers een veilige en makkelijke manier om hun crypto-aandelen te kopen en beheren. Maar wat echt spannend is, is de synergie van creatieve ideeën van mensen die allerlei verschillende en succesvolle dingen doen binnen de technologische en financiële ruimtes.”

Het succes van de voorverkoop betekent ook dat het team van developers uitgebreid kan worden. Als je ontwikkelaar bent en jezelf herkent in de waar-den van LocalCoinSwap, of als je meer wilt weten en overweegt deel te nemen aan deze nieuwe exchange voordat hij live gaat, neem dan een kijkje op https://www.localcoinswap.com/.

Wat ons uniek maakt, is dat wij voor 100% van

de community zijn.

Voor de lezer:Als je deel wilt nemen aan LocalCoinSwap,

maak dan een account aan. Op alles wat je investeert, krijg je 5 procent korting!

Gebruik daar de code cryptFNL voor.

20

Er zijn twee manieren om aan Bitcoins en andere cryptovaluta te komen: minen of kopen. Minen is minder praktisch: zo heb je speciale hardware nodig en kun je niet zelf bepalen

hoeveel Bitcoins je krijgt. Daarnaast is het maar de vraag of je je hardware- en stroom kosten terugverdient. Als je aan de slag wilt met cryptomunten is het handiger om ze gewoon te

kopen. Dat is niet veel ingewikkelder dan het bestellen van een boek op Bol.com.

Eric Dingemanse

KOPEN EN VERKOPEN

Bitcoins kopen en verkopen

RUILBEURZEN EN DIGITALE HANDELSHUIZEN

© M

yst /

Fot

olia

21

Een gemakkelijke manier om aan Bitcoins te komen, is door ze te kopen op een online ‘exchange’ of ‘beurs’. Dit zijn online handelsplatforms waar je

cryptomunten kunt kopen. Handelen op een crypto-beurs is vrijwel identiek aan handelen op de AEX of een andere aandelenbeurs. Op een crypto-exchange komen zowel bezoekers die Bitcoins willen kopen als verkopen. De eigenaars van deze beurzen kopen of verkopen zelf geen Bitcoins, maar faciliteren alleen de transactie tussen de koper en de verkoper. Je betaalt hierbij ook transactiekosten, dit is de winst voor de exchange.

Niet op alle websites waar je Bitcoins kunt kopen en verkopen handel je direct met andere klanten. Sommige beurzen hebben zelf een voorraad Bit-coins. Dit is handig, want je hoeft dan dus niet te wachten tot er een ‘match’ tot stand komt met een andere (particuliere) handelaar. Je geeft aan hoe veel Bitcoins je wilt kopen, en nadat de betaling is afgerond, verschijnt de cryptovaluta automatisch in je wallet. Beurzen die op deze manier direct kunnen leveren, vragen doorgaans wel een iets hogere provisie dan beurzen die uitsluitend be-middelen. Zeker voor beginners is dit echter een gemakkelijkere manier, omdat het zo eenvoudig in zijn werk gaat.

Het verkopen van coins gaat op een vergelijk-bare manier. Jij maakt de coins over naar het ont-vangstadres van de exchange. De tegenwaarde in euro’s wordt overgemaakt zodra de Bitcointransac-tie is bevestigd. Het geld staat dan binnen enkele uren (hooguit dagen) op je rekening.

Zowel bij het kopen als verkopen moet je goed letten op de koers van de betreffende munt. Omdat veel van de munten nog zo nieuw zijn, kan deze behoorlijk schommelen. Controleer daarom altijd de waarde voordat je een bestelling doet of voordat je je coins verkoopt. Veel online beurzen hebben de koers duidelijk op de site staan. Let hierbij ook op het verschil tussen de inkoop- en verkoopwaarde! Geef eventueel limieten mee, zo-dat je niet ongewild te duur koopt of te goedkoop verkoopt.

Account en legitimatieVoordat je Bitcoins kunt kopen, zul je bij de mees-te beurzen een account moeten aanmaken. De gegevens die je moet afgeven verschillen, maar vaak zijn een e-mailadres, telefoonnummer en een (foto van een) ID-bewijs noodzakelijk. Dit laatste is om te voldoen aan wettelijke bepalingen rond het melden van grote of ongebruikelijke transacties en om fraude te voorkomen. Nadat je een account hebt aangemaakt, vul je in welke hoeveelheid Bitcoin je wilt kopen. Ook geef je een adres op waar de Bitcoins op gestort kunnen worden. Zo’n ontvangstadres maak je aan met behulp van je wallet. Tot slot kies je een betaalwijze en enkele momenten later ben je de trotse eigenaar van (een deel van) een Bitcoin.

Er zijn verschillende Nederlandse websites waarbij je Bitcoins en andere cryptomunten kunt kopen. Het voordeel hiervan is dat ze vaak iDeal

De waarde van cryp-tovaluta wisselt nog

erg snel. Daarom vind je de koersen bij de

meeste handelaren op een prominente plek

van de website.

22

KOPEN EN VERKOPEN

BitonicBij Bitonic kun je al sinds 2012 terecht voor het kopen en verkopen van Bitcoins. Het is een Nederlands bedrijf met dus ook een Nederland-se helpdesk. Bitonic heeft zelf een voorraad aan Bitcoins, je krijgt deze dus vrijwel meteen geleverd na je betaling. Wanneer je minder dan 50 euro per week uitgeeft, hoef je je niet te registreren. De betaling verloopt via iDeal (of Bancontact voor Belgische klanten), dus ook dat is vertrouwd en gemakkelijk. Andere betaalmogelijkheden zoals PayPal en creditcard ontbreken. Bitonic is een van de weinige aanbieders waar je snel kleine hoeveelheden Bitcoin kunt kopen zonder je te hoeven legitimeren. Wanneer je meer dan 50 euro wilt kopen, moet je je reke-ningnummer bevestigen. Hiervoor moet je je rekeningnummer en telefoonnummer doorgeven en een controlestorting uitvoeren van een eurocent.

aanbieden als betalingsmethode. Ook directe overschrijvingen en betalingen met creditcard zijn vaak mogelijk. PayPal wordt nauwelijks aange-boden als betalingsmethode voor Bitcoins. Dat komt omdat transacties met cryptocurrency altijd definitief en onomkeerbaar zijn, terwijl een van de voordelen van PayPal nu juist is, dat transacties onder bepaalde voorwaarden wel terug te draaien zijn. Hierdoor is het verkopen van cryptocurrency via PayPal redelijk risicovol.

Zoals gezegd zijn er veel verschillende beurzen waar je Bitcoins (en soms ook andere cryptomun-ten) kunt kopen en verkopen. Welke je prettig vindt is natuurlijk persoonlijk. Wij stellen aan het einde van dit artikel een paar grote beurzen aan je voor.

Bitcoins verkopenWil je weer van je Bitcoins af? Je kunt ze op deze beurzen ook verkopen. Dit gaat niet veel anders als bij het kopen. Voordat je je Bitcoins kunt ‘inle-veren’, moet je eerst een order aanmaken. Hierbij wordt de koers bepaald, dus op dit moment krijg je een indicatie te zien van de tegenwaarde van je

coins. Sommige handelaren stellen de prijs op dit moment direct vast, andere wachten met het vast-zetten van de prijs tot het moment dat je de coins vanuit je wallet overmaakt naar het ontvangstadres van de beurs.

Om de transactie te kunnen voltooien, krijg je van de beurs een (als het goed is uniek) ontvangst-adres waar je de coins naartoe kunt overmaken. Let er hierbij op dat je een passende transaction fee instelt. Zeker bij Bitcoin (maar ook bij andere currencies) worden betalingen zonder fee niet of slechts heel traag verwerkt. Zo lang de transactie niet verwerkt is, en dus nog niet is opgenomen in de blockchain, kan de tegenbetaling niet plaatsvin-den en zul je dus moeten wachten op het geld.

De meeste beurzen geven een tijdslimiet waar-binnen de transactie afgehandeld moet zijn. Om-dat de koersen zo snel kunnen schommelen, wordt deze periode vaak kort gehouden (bijvoorbeeld 15 of 30 minuten). Is de transactie binnen die tijd niet bevestigd en opgenomen in de blockchain, bijvoorbeeld omdat je fee te laag was, dan wordt de transactie geannuleerd.

Bij Bitonic kun je Bitcoins kopen zonder dat je je ID-bewijs hoeft te uploaden.

23

Eenmaal, andermaal: gekocht!Zoals je ziet, is het kopen van Bitcoins helemaal niet ingewikkeld. Je maakt een account aan, vult je ontvangstadres in en betaalt voor je coins (bijvoorbeeld via iDeal). Toch moet je bij dit soort transacties goed blijven opletten. Doordat de transactie van de Bitcoins wordt vastgelegd in de blockchain, kan deze niet achteraf worden veranderd. Ook niet om bijvoorbeeld een vergissing recht te zetten. Controleer je bestelling dus altijd goed voordat je hem definitief maakt. Fouten zijn achteraf niet te herstellen, ook niet door de verkoper. In veel gevallen zal dit ertoe leiden dat de bewuste coins verloren gaan!

BTCDirectOok BTCDirect is gevestigd in Nederland en heeft een duidelijke, Nederlandstalige website. BTCDirect bestaat al sinds 2013, dus ook dit is een oudgediende op het vlak van Bitcoin. Naast Bitcoins schaf je hier ook direct Ethers en Litecoins aan. Per transactie rekent BTCDirect een commissie van 1-3 %. De betalings-mogelijkheden zijn wat uitgebreider dan bij Bitonic, zo kun je hier ook terecht met een creditcard. Voordat je een transactie kunt doen ben je verplicht om een account aan te maken, waarbij je ook een kopie van je legitimatiebewijs moet uploaden.

CryptopayCryptopay is een Brits bedrijf en bestaat sinds 2013. Bij Cryptopay wordt aan je account direct een online wallet gekoppeld. Je gekochte Bitcoins komen automatisch in deze wallet terecht. Het leuke aan Cryptopay is dat je een creditcard kunt krijgen die is gekoppeld aan je Bitcoinwallet, wat het uitgeven van je Bitcoins een stuk makkelijker maakt. Je kunt ook een virtuele kaart aanvragen, deze kun je online gebruiken op plekken waar Visa wordt geaccepteerd. Net als bij veel vergelijkbare diensten moet je jezelf legitimeren voordat je een account kunt openen.

LiteBit.euOok LiteBit is een Nederlands be-drijf. Je kunt hier niet alleen Bitcoins kopen, ook veel andere crypto-currency’s zijn te krijgen. Op het moment van schrijven waren ca. 50 verschillende muntsoorten op voor-raad, waardoor transacties razend-snel plaats kunnen vinden. Ook bij LiteBit kun je munten aanschaffen zonder dat je een scan van je pas-poort of rijbewijs hoeft op te sturen, wat voor sommigen misschien toch een drempel wegneemt. B

24

Bitcoin, Ether, Dash, Monero … Er zijn veel verschillende cryptovaluta en deze zijn de laatste tijd onophoudelijk in het nieuws. Deze populariteit is niet verwonderlijk, want wie nu instapt worden gouden bergen beloofd. Maar hoe werkt speculeren met verschil-lende coins?

Eric Dingemanse

Met het populair worden van de blockchain- technologie en de opkomst van de vele verschillende munten (altcoins) zijn er ook

spectaculaire koersstijgingen te zien geweest. Zo was de Bitcoin bij de introductie in 2009 drie dollar waard. In oktober 2016 lag de waarde op 609 dollar, een jaar later was dit opgelopen tot 4347 dollar. Een stijging van 614 procent! Het is dus niet verwonderlijk dat veel mensen nu willen instappen in deze gouden handel.

Toch is niet alles goud wat er blinkt. Omdat de markt nog relatief jong is, is deze ook zeer onzeker. Er zijn inderdaad enorme winsten te behalen, maar daar staat tegenover dat je ook gemakkelijk grote sommen geld kunt verliezen. Er zijn analisten die waarschuwen voor het effect van een zeepbel: prijzen die tijdens een relatief korte periode van populariteit (een hype) enorm kunnen oplopen om daarna ineens te kelde-ren en te stabiliseren op deze nieuwe, veel lagere

Speculeren met cryptovaluta

GELD VERDIENEN MET ALTCOINS

© P

etru

s Bo

dens

taff

/ Fot

olia

SPECULEREN

25

waarde. Dit is ook een van de redenen dat de AFM (Autoriteit Financiële Markten) waarschuwt voor de handel in virtuele valuta.

Twee manieren om te verdienenToch zijn er genoeg mensen die graag een graantje meepikken van de populariteit van cryptovaluta. Er zijn grofweg twee manieren waarop je mee kunt doen. De eerste optie is door munten te ‘minen’. Bij het gros van de systemen wordt de blockchain in stand gehou-den door miners. De miners verzamelen de transac-ties en beveiligen deze door middel van versleute-ling. De miners worden beloond voor dit intensieve rekenwerk. Dit systeem wordt ‘proof of work’ ge-noemd. In het geval van de Bitcoin worden de miners bijvoorbeeld op twee manieren beloond. Alle nieuwe Bitcoins die aan het systeem worden toege-voegd (tot het maximum aantal Bitcoins bereikt is) beginnen hun circulatie als beloning aan de miner die een nieuw block heeft toegevoegd aan de blockchain. Daarnaast mogen de miners alle ‘mining fees’ houden, dat zijn als het ware de transactiekosten die worden gerekend.

Voordat je kunt gaan minen moet je wel investeren. In theorie kun je met iedere computer een bijdrage leveren aan het versleutelen van de gegevens en maak je daardoor kans op de beloning. In de praktijk is er een wedloop gaande, waarbij verschillende groepen samenwerken om met gespecialiseerde hardware zo snel mogelijk de nieuwe blokken te vinden. Wil je dus kunnen verdienen aan het minen, dan zul je hiervoor een speciale computer (ook wel mining rig genoemd) moeten aanschaffen. Voor een maximaal rendement zul je deze computer 24 uur per dag aan moeten laten staan. De energiekosten hiervan moet je natuurlijk ook mee-rekenen bij je investering. Meer over het minen (en hoe je dit zelf kunt doen) lees je in het artikel op pagina 32.

Sommige virtuele valuta hebben naast het minen (Proof of Work) nog een tweede systeem waarmee je geld kunt verdienen: Proof of Stake. Een voorbeeld hiervan is de cryptomunt Dash. Hierbij is 45% van de beloning voor de miners, 45% van de belo-

ning voor de master nodes en 10% van de beloning gereserveerd als investeringen voor de verbetering van het systeem. Iedereen kan een master node beginnen, maar hiervoor moet je 1000 Dash reser-veren. Door zo’n hoge investering te vragen, wordt voorkomen dat een kleine groep mensen snel veel invloed kan uitoefenen op het systeem. Als master node ontvang je dus geld in ruil voor het reserveren van een deel van je vermogen, vergelijkbaar met een rentesysteem.

Speculeren: marktanalyseIn de vorige paragraaf lieten we manieren zien om geld te verdienen binnen het systeem van de valuta. Je helpt het systeem in stand te houden (middels

Proof of Work dan wel Proof of Stake) en hiervoor ontvang je een beloning. Er is echter een andere manier om te verdienen aan virtuele valuta: speculatie. Hierbij koop je een valuta op het moment dat de waarde laag is en verkoop je deze later voor een hoger bedrag. Speculeren met virtuele valuta is hierbij niet fundamenteel anders dan het speculeren met traditionele valuta of aandelen. Er is echter

een groot verschil: de handel in cryptovaluta is niet gereguleerd. Er is geen autoriteit die de handel stil kan leggen in het geval van een crash en bepaalde praktijken die strafbaar zijn in de traditionele handel, zijn bij cryptocurrencies gewoon mogelijk.

Voordat je gaat speculeren, moet je een keuze maken uit het grote aantal valuta om in te handelen. Iedereen kent natuurlijk de Bitcoin, maar er zijn veel alternatieve munten en het aantal groeit met de dag.

Door middel van Proof of Work (minen) of Proof of Stake (rentenieren) verdien

je coins binnen het systeem.

Geld verdienen met crypto -

currency kan op twee manieren:

minen of speculeren.

SPECULEREN

26

Veel van deze munten zullen uiteindelijk een stille dood sterven, het is natuurlijk de kunst van het spe-culeren om in de juiste munten te investeren en deze ook weer op het beste moment van de hand te doen.

Voordat je gaat handelen in een bepaalde munt moet je dus een grondige analyse uitvoeren. Een goed beginpunt hiervoor is de website Cryptocurrency Market Capitalizations (coinmarketcap.com). Hier vind je veel informatie over verschillende munten. In het overzicht staan de munten gesorteerd op marktwaar-de. Daarnaast zie je hoe veel er in wordt gehandeld (volume) en een handig koersverloop van de afgelo-pen week.

Wanneer je een munt aanklikt, krijg je meer infor-matie te zien. Zo vind je een link naar de officiële web-site. Handig, want daar is natuurlijk veel informatie te vinden over de munt. Daarnaast geeft zo’n website een goede indicatie van hoe actief de ontwikkelaars zijn. Ook vind je op de website meestal het witboek (white paper) waarin de technologie nauwkeuriger is omschreven.

Wanneer je onderzoek doet naar een virtuele munt, kijk dan ook of er op de website een roadmap te vin-den is. Hier zetten de ontwikkelaars de toekomstplan-nen uiteen en zie je in een handig overzicht wanneer er nieuwe, belangrijke verbeteringen of uitbreidingen te verwachten zijn. Het is ook handig om roadmaps

uit het verleden te vergelijken met de daadwerkelijk doorgemaakte ontwikkeling. Wanneer doelen op de roadmap realistisch zijn en vaak binnen de geplande periode worden bereikt, draagt dat bij aan de stabili-teit van de munt.

Wanneer een munt opensource is, is de kans groot dat je een projectpagina kunt vinden op GitHub. Dit is een verzamelplaats voor softwareontwikkelaars. Hier wordt de technische kant van de munt besproken. Wanneer een munt actief ontwikkeld wordt, zul je hier verschillende discussies zien.

Op de website van de ontwikkelaars vind je veel informatie, maar deze is natuurlijk gekleurd door mensen die baat hebben bij een groot vertrouwen in de munt. Daarom is het ook belangrijk om onafhanke-lijke bronnen te raadplegen. Op Coinmarketcap vind je ook vaak links naar relevante discussies, bijvoor-beeld op Reddit.

Wanneer je een goed gevoel hebt bij een bepaal-de munt, kijk je vervolgens natuurlijk naar de koers. Hier gelden dezelfde principes als bij het handelen in traditionele waardepapieren, zoals aandelen. Zo is het gevaarlijk om in te stappen tijdens een snelle, plotse-linge koersstijging. Er zou sprake kunnen zijn van een ‘bull run’, waarbij de koers op een onrealistisch hoog punt eindigt. Doorgaans vindt hier snel een correctie op plaats, waarbij de waarde weer daalt.

Om te voorkomen dat je terecht komt in een zeepbel, is het handig om koersontwikkelingen af te zetten tegen gebeurtenissen in de markt. Staat er bij-voorbeeld een veelbelovende update op de roadmap van een munt? Dan kan het zomaar zijn dat de vraag naar die munt toeneemt. Dit is dan legitiem, mits de betreffende update ook daadwerkelijk verschijnt op het beloofde moment en daarbij de verwachtingen waarmaakt.

Op de website Coinmarketcap vind je veel informatie over de verschillende munten.

In het witboek vind je de technische specificaties van de munt (hier: de Bitcoin).

27

Manipulatie op kleine marktenIn vergelijking tot de aandelenmarkt, is de markt van de cryptovaluta klein. Dit betekent dat er minder kapitaal in omgaat en dat er minder actieve hande-laren zijn. Dit brengt een risico met zich mee, want een kleine markt is relatief gemakkelijk te manipule-ren. Hiervoor worden vaak trucs gebruikt die op de reguliere aandelenmarkt strafbaar zouden zijn als economisch delict. Bij gebrek aan regulatie en toezicht komen deze praktijken hier gewoon voor.

Een voorbeeld hiervan is het manipuleren van de markt door middel van ‘spoofing’. Hierbij kan iemand die veel van een bepaalde munt in bezit heeft, deze in een grote sell-order aanbieden op de markt voor een prijs die net iets boven de huidige vraagprijs ligt. Andere handelaren zullen hierdoor aannemen dat de munt niet snel in waarde zal stijgen, want in zo’n geval komt er ineens heel veel aanbod op de markt vrij (er is sprake van een sell-wall). Als niemand meer een prijs-stijging verwacht, zullen mensen hun eigen munten ook gaan verkopen, maar iets onder de waarde van de sell-wall. De manipulator koopt al deze goedkoop aangeboden munten in en verwijdert daarna zijn ei-gen grote sell-order, waardoor er ineens weer ruimte ontstaat voor groei. De mensen die te laag hebben verkocht, hebben het nakijken.

Een andere manier van manipulatie is ‘pump and dump’. Hierbij wordt een munt met weinig waarde en weinig volume ineens flink ingekocht door een groepje van samenwerkende handelaars. Door deze plotselinge vraag zal de prijs van de munt beginnen te stijgen. Mensen die de markt in de gaten houden zien

deze stijging en zullen misschien instappen, omdat ze hopen dat de stijging nog even aanhoudt. De aan-jagers van deze ‘hype’ verkopen vervolgens massaal hun munten tegen de nieuwe, hoge prijs. Door het grote aanbod zal de prijs direct inzakken: de mensen die op het hoogtepunt zijn ingestapt zien hun inleg grotendeels verdampen.

De Bitcoin als basisWanneer je gaat handelen in altcoins, is het belangrijk om te realiseren dat de meeste transacties worden afgerekend in Bitcoin. Dat betekent dat je meestal eerst Bitcoins zult moeten kopen om daarmee vervolgens je gewenste altcoin aan te schaffen. Wanneer je weer van je munten af wilt, moet je deze weer terug omzetten in Bitcoin om vervolgens om te wisselen naar Euro’s.

Je zult je uiteindelijke rendement willen weten in euro’s, en niet in Bitcoins. Dit kan zowel positief als negatief uitpakken. Stel dat je hebt gespeculeerd met een munt en dat de waarde tussen het moment van koop en verkoop met 38% is gestegen. Als de Bitcoin in die zelfde periode met 20% is gestegen, dan is je uiteindelijke winst dus 66% (1,38 × 1,20, minus inleg). Zou de Bitcoin in de tussentijd echter 20% gedaald zijn in waarde, dan blijft er slechts een winst van 10% over.

Daarnaast moet je je realiseren dat je bij transacties op de Bitcoin-blockchain een miner fee moet betalen. De hoogte van deze ‘transactiekosten’ zijn van ver-schillende zaken afhankelijk, maar op het moment van schrijven komen deze kosten uit rond de zeven euro per transactie. Dit maakt hoogfrequent handelen met kleine hoeveelheden coins minder praktisch. B

Een betrouwbare roadmap is vaak een teken van een stabiele

munt (hier de grafische roadmap van de Nxt).

BITCOINS IN DE PRAKTIJK

28

Virtuele munten, en met name Bitcoins, duiken op steeds meer plekken in de echte wereld op. Zo kun je er in Nederland een t-shirt mee kopen bij Okimono in Arnhem, een hapje eten bij café De Waag in Delft en de bekende Amsterdamse advocaat Peter Plasman inhuren. In België kun je er bij S. Muller & Sons in Antwerpen diamanten mee kopen of op de Korenmarkt in Gent een biertje betalen bij café Vijf voor Twaalf.

Fred Hubers

Maar waarom zou je eigenlijk in een winkel betalen met Bitcoins? Een pinpas is veel handiger én het scheelt extra kosten. Uit

privacyoverwegingen vinden sommige mensen het echter niet prettig dat banken precies kunnen zien in welke winkel in welke stad je je geld uitgeeft en dat die kennis bovendien jarenlang bewaard blijft. Voor winkeliers biedt het de mogelijkheid te laten zien dat ze meegaan met de technologische ontwik-

kelingen en levert het vaak wat extra publiciteit op.Ook bij online bestellingen worden virtuele mun-

ten gebruikelijker. Dé website voor het laten be-zorgen van maaltijden, Thuisbezorgd.nl, accepteert bijvoorbeeld al sinds 2013 Bitcoins. De allereerste commerciële transactie waarbij een cryptografisch betaalmiddel werd ingeruild voor een fysiek pro-duct betrof overigens ook een maaltijd. Op 22 mei 2012 bestelde Laszlo Hanyecz, een ontwikkelaar

Betalen met BitcoinsAFREKENEN IN WINKELS EN WEBSHOPS

Foto

: zap

p2ph

oto

29

uit Jacksonville, Florida, waarschijnlijk de duurste Italiaanse avondmaaltijd ooit. Hij betaalde voor zijn bestelling van twee large pizza’s van samen 25 dollar namelijk met 10.000 Bitcoins.

Bitcoins uitgevenOp coinmap.org zie je een wereldkaart met alle bedrijven die Bitcoins accepteren. Als je inzoomt op Nederland en België zie je dat Amsterdam en vooral Arnhem heel veel plekken hebben waar je met Bit-coins kunt betalen. Arnhem noemt zich zelf dan ook niet voor niks ‘’s Werelds meest Bitcoin vriendelijke stad’. Voor het juiste perspectief: het aantal trans-acties in de Gelderse hoofdstad is nog niet zo heel erg hoog: ongeveer 100 per maand (bron: www.arnhembitcoinstad.nl).

De Bitcoin is vrijwel de enige cryptomunt waar-mee je in winkels kunt betalen. Met de vele soorten altcoins kun je maar op heel weinig plekken terecht. Zo wordt in enkele tientallen winkels de Gulden (een Nederlandse cryptomunt) geaccepteerd. Kijk op pay.gulden.com voor een overzicht van winkels en webshops die de Gulden accepteren.

AfrekenenAls je in de winkel betaalt met Bitcoins verloopt de transactie globaal als volgt. De verkoper laat een QR-code zien. Je scant deze code met de wallet-app op je telefoon en geeft vervolgens toestemming om het verschuldigde bedrag in Bitcoins over te maken. Daarna worden de Bitcoins overgedragen aan de digitale portemonnee van de verkoper.

De winkelier heeft diverse mogelijkheden om de QR-code met zijn walletadres kenbaar te maken aan de klant. Uiteraard kan dit met een app op een tablet of smartphone. Andere winkeliers ge-bruiken een hardware terminal. Dit is een speciale kassa die een bon print met een QR-code erop of op het scherm een QR-code laat zien. Een geprin-te QR-code met het walletadres naast de kassa leggen is ook een optie.

Wil de winkelier de QR-code geheim houden voor andere klanten, dan kan de gegenereerde code ook door middel van NFC (Near Field Com-munications) overgebracht naar de telefoon van de klant. Beide toestellen moeten hun toestel dan zeer dicht bij elkaar houden om contact te leggen.

Bij café De Waag in Delft kun je al sinds 2013 betalen met Bitcoins. Op coinmap.org zie je waar je kunt betalen met Bitcoins.

Betalen met de GuldenDe Gulden is een Nederlandse cryptomunt. Hij is op 4 april 2014 gelanceerd door Rijk Plasman en enkele andere programmeurs. Op het moment van schrijven is de Gulden ongeveer 0,09 euro waard. Guldens kopen kan op diverse manieren, onder andere met iDeal via gulden.com. Betalen kan bij meer dan 60 winkels en webshops door middel van de Gulden-app of je pc-wallet. De miners fee is 0,0002 Gulden. Ook is het mogelijk om met de Gulden-app te betalen in Bitcoins. Het bedrag wordt omgerekend van Gulden naar Bitcoin, plus enkele centen transactiekosten. Op die manier kun je bijvoorbeeld een pizza bij Thuisbezorgd.nl behalve met Bitcoins ook in Guldens afrekenen.

Foto

: Tar

gary

en/W

ikim

edia

Com

mon

s

BITCOINS IN DE PRAKTIJK

30

Hierbij wordt het walletadres en het verschuldigde bedrag naar de telefoon van de klant gestuurd, die de betaling vervolgens bevestigt.

Welke koers bij betaling?Als je als klant een bedrag in euro’s voldoet met Bitcoins, moet je weten welke koers gehanteerd wordt. Sommige winkels baseren zich hierbij op de koers van het moment dat het bedrag in Bitcoins wordt getoond aan de klant. Andere winkels han-teren een gemiddelde dagkoers. De wisselkoers hangt af van de exchange die de winkelier of web-shop gebruikt. Er zijn altijd kleine (maar soms ook grote) koersverschillen tussen de diverse Bitcoin-beurzen. Hoe wordt dat getackeld?

Let op de extra kosten!Vroeger brachten winkeliers transactiekosten in rekening als je met de pinpas wilde betalen. Tegenwoordig kom je dat (bijna) niet meer tegen. Als je in een winkel met Bitcoins betaalt, moet

je echter toch weer transactiekosten betalen. Ditmaal zijn de payment providers van de winke-liers de schuldigen. Dit zijn de bedrijven die voor de winkeliers de Bitcoins omzetten in euro’s. Een gebruikelijk tarief is 1%.

Veel ernstiger is echter de ‘miners fee’. Dit is het bedrag dat je betaalt aan Bitcoinminers die jouw transactie moeten goedkeuren. Hoe minder je betaalt aan miners fee, hoe langer de transac-tie moet wachten op goedkeuring. In een winkel afrekenen met Bitcoins en vervolgens tien minuten moeten wachten op de bevestiging, is natuurlijk enorm hinderlijk. Bij sommige wallets kun je daar-om zelf kiezen of een transactie met hoge of lage prioriteit afgehandeld moet worden. Kies je een hoge prioriteit, dan betaal je een hogere miners fee. Andere wallets bieden die mogelijkheid niet en hanteren een vaste miners fee. Bij bijvoorbeeld SpectroCoin is dat 0,0009 BTC. Als een Bitcoin zo’n 6000 euro waard is, is de miners fee omgerekend dus ongeveer 6 euro. Bij kleine aankopen iets om rekening mee te houden! Een overzicht van de mining fees kun je vinden op bitinfocharts.com/.

Annuleren van bestellingAls je een bestelling annuleert, krijg je het betaal-de bedrag teruggestort in euro’s, niet in Bitcoins. Nadat je de Bitcoins betaald hebt, zijn ze omgezet in euro’s. De euro’s die je terug krijgt zijn dan ook gebaseerd op de koers van het moment van beta-ling. Het bedrag wordt teruggestort op je gewone bankrekening.

Betalen op websitesHoewel het aantal fysieke winkels dat Bitcoins ac-cepteert toeneemt, zijn het in het algemeen vooral

Met deze sticker op de deur geven winkeliers aan dat je er met Bitcoins kunt betalen. Een betaling via payment provider Bitpay.

Afrekenen met Bitcoins bij een café in Arnhem.

Foto

: NO

S.nl

31

webshops die de mogelijkheid bieden om met crypto-valuta te betalen. Er zijn meer dan duizend web-winkels op het .nl-domein waar je kunt betalen met Bitcoins. Dat werkt als volgt. Nemen we als voorbeeld de webshop igiftcards.nl, waar je cadeaubonnen kunt kopen voor onder andere Bol.com en Zalando. Als je bij de betaalwijze kiest voor Bitcoin, zie je hoeveel Bit-coins je moet betalen. De transactiekosten (ten bate van de payment provider van de webshop) worden apart aangegeven. Daarna wordt een QR-code ge-toond die je met je wallet-app moet scannen. Je kunt ook kiezen voor een wallet-adres dat je kunt kopiëren naar het klembord voor het geval je een online wallet of pc-wallet gebruikt.

Als je een online bestelling retourneert en je Bitcoins terugvraagt, zul je opnieuw transactiekosten moeten betalen, evenals een nieuwe miners fee voor het terugstorten van de Bitcoins.

Gokje wagen?Als je met Bitcoins aan de slag gaat, heb je sowie-so een avontuurlijke geest nodig. Voor de grootste durfals is er dan ook nog het online casino waar je je Bitcoins uit kunt geven. Op dit moment zijn online casino’s nog illegaal in Nederland, maar toch spelen er op internet elke dag duizenden Nederlanders. Sommige online casino’s zijn helemaal ingericht op het spelen met cryptovaluta, zoals mBit Casino (www.mbitcasino.com). Uitbetalingen vinden plaats in Bit-coins. Een van de risico’s is dat je je Bitcoins eerst in een wallet van het online casino moet steken, voordat je kunt gaan spelen. B

Ook online casino’s accepteren Bitcoins.

Payment providersOmdat veel winkeliers nog drempelvrees hebben om Bitcoins te accepteren in plaats van euro’s, hebben de initiatiefnemers van Arnhem Bitcoinstad een tussenoplossing bedacht in de vorm van het bedrijf BitKassa. Hierbij betaalt de klant bij de kassa van de winkel het bedrag in Bitcoins aan BitKassa, via een tablet, smartphone of pc. BitKassa zet het bedrag om in euro’s en maakt dat over aan de winkelier. BitKassa rekent hiervoor geen bemiddelingskosten. Het verdienmodel van BitKassa zit in de handel met de Bitcoins die ze op deze wijze verkrijgen. Internationale dienstverleners als Coinbase en Bitpay bieden een vergelijkbare service, al rekenen zij wel transactiekosten (1%). De wisselservice van BitKassa, Bitpay en Coinbase geldt alleen voor Bitcoins, niet voor andere cryptovaluta.Bedrijven als Coinbase en Bitpay worden paymentproviders genoemd. Zij bieden een compleet pakket dat bestaat uit plug-ins voor de gebruikte webwinkelsystemen, een automatische berekening van de uiteindelijke prijs aan de hand van de actuele wisselkoers, omzetten van de Bitcoins in euro’s waarna het bedrag direct wordt overgemaakt op de rekening van het bedrijf. Op die manier hoeft een bedrijf niet zelf te investeren in kennis over Bitcoins en worden Bitcoins alleen gebruikt als extra betaaloptie.Info: www.bitkassa.nlwww.coinbase.com/merchantsbitpay.com

32

BITCOINS MINEN

Om te beginnen met minen heb je niet veel no-dig. Een computer met een vlotte videokaart volstaat al. Daarna komt het lastige gedeelte.

Zo zul je moeten kiezen welke munt je gaat minen – niet elke munt kun je met winst minen. Daarnaast moet je overwegen of je je eigen pc gaat gebruiken of geld overhebt voor een speciale miningcompu-ter. Verder moet je nog beslissen of je alleen wilt minen of samen in een groep.

Keuzes makenJe zou denken dat je het beste kunt kiezen voor een munt die op dit moment veel waard is, zoals de Bitcoin. Je hoeft dan niet zoveel munten te minen voordat je een aardig bedrag bij elkaar gesprok-keld hebt. Niets is echter minder waar. Omdat er al zoveel mensen aan het minen zijn, wordt het steeds moeilijker om nieuwe munten te verdienen. Daarnaast zijn er voor Bitcoin ook speciale ASIC’s

(Application Specific Integrated Circuit) beschikbaar. Deze (dure) apparaten zijn specifiek voor het minen van Bitcoins gemaakt en vele malen sneller en effi-ciënter dan de doorsnee grafische kaart. Ze worden vooral in China gebruikt, omdat elektriciteit daar supergoedkoop is.

Hierdoor is het minen van Bitcoins niet snel meer interessant voor de huis-tuin-en-keukenminer, of de koers moet nog een paar keer over de kop gaan. Omdat deze speciale machines zijn gemaakt voor een specifieke munt, is het slim om te kiezen voor een andere cryptovaluta om te minen. Voor veel altcoins kun je nog niet van dit soort machines kopen en de speciale miningcomputers die er zijn bestaan hoofdzakelijk uit een flinke batterij video-kaarten. Op dit moment zijn de munten Litecoin en Ethereum favoriet, maar je kunt natuurlijk ook voor een andere munt gaan.

© A

dwo

/ Fot

olia

Behalve cryptocoins kopen, kun je de munten ook zelf gaan minen. Om te minen heb je eigenlijk al-leen een pc nodig. Maar om geld te verdienen met het minen, moet je een aantal zaken in je achterhoofd houden.

Piet-Jan Lentjes

GoudzoekenZELF MINEN NAAR CRYPTOMUNTEN

33

Hoe snel je kunt minen hangt vooral af van de rekensnelheid van de videokaart. De zogenaamde hashrate geeft aan hoeveel hashes je videokaart kan berekenen en dus hoe snel je computer kan minen. Om achter de hashrate van je eigen com-puter te komen, hoef je alleen te weten wat voor videokaart de pc heeft. Het is niet onmogelijk om ook met de normale processor te minen, maar dit levert bij deze munten vrijwel niets op. Vandaar dat we er hier geen aandacht aan schenken.

Op de website miningchamp.com zie je een lijst met de meeste gangbare videokaarten van dit mo-ment. In de tabel staat ook wat er gemined wordt.

Wanneer je hier je eigen videokaart opzoekt, heb je een idee hoe snel je machine is. Vaak kun je ook met een zoekopdracht in Google meer te weten komen over de hashrate van je eigen videokaart. Wanneer je twee videokaarten hebt, kun je na-tuurlijk ook sneller minen. Uiteraard zijn al deze gegevens een momentopname en onderhevig aan verandering.

StroomverbruikWanneer je eenmaal de hashrate weet, moet je ook het stroomverbruik achterhalen. Je wilt natuurlijk

zoveel mogelijk minen en de computer zal daar-door lange tijd aanstaan. Een standaard-pc, met

een vrij recente videokaart zal gemiddeld zo’n 250 Watt nodig hebben. Je kunt dan met behulp van de website www.stroomkosten.

net berekenen wat je ongeveer per week, maand of jaar kwijt bent. Als energiekosten (kWh)

kun je ongeveer 19 cent per uur rekenen. In ons voorbeeld zal dan een pc die je 24 uur per dag, 30 dagen per maand aanstaat ongeveer jaarlijks 330 euro aan stroom kosten. Deze kosten moet je dus ook weer van de inkomsten halen die je met je mining binnenhaalt. Overigens moet je niet verge-ten dat je op den duur ook hardware-onderdelen moet vervangen. En je zult waarschijnlijk ook niet altijd 24 uur per dag kunnen minen.

Om de opbrengsten te berekenen, kun je zelf aan het rekenen gaan. Maar met de website www.whattomine.com is dat een stuk makkelijker. Klik op »Coins« en selecteer de coin die je wilt minen, bijvoorbeeld Ethereum. Vul de gevraagde gegevens in, zoals de hashrate en de stroomkosten. Je kunt hier zelfs de kosten van de hardware in de bereke-ning meenemen. Klik op »Calculate« en je krijgt een overzicht van opbrengsten (of verlies!) per uur, dag, week en meer. In onze berekening voor een pc met een GeForce GTX 1070 videokaart zouden we onder de streep zo’n 2,50 euro per week verdienen. Je kunt met deze website een goed idee krijgen wat

Een GeForce GTX 1070 is een snelle kaart waar

je prima mee kunt minen.

Met een normale processor minen levert

vrijwel niets op.

BITCOINS MINEN

34

op dit moment lucratief is om te minen. Deze bere-kening moet je natuurlijk met een flinke korrel zout nemen, maar je kunt het wel gebruiken als indicatie en als vergelijking tussen verschillende systemen en cryptocurrency.

Meer is beterBesluit je om een speciale mining-machine te ko-pen, dan kun je sneller minen en meer verdienen. Maar dit betekent ook dat je eerst geld moet inves-teren. De hashrate van de machine vind je meestal in de beschrijving.

Een miningmachine bestaat meestal uit een moe-derbord met meerdere videokaarten. Vaak worden de machines niet eens in een behuizing geleverd. De prijzen variëren en er is een ruim aanbod van vooral Ethereum miningcomputers. Je kunt een miningcomputer met twee videokaarten kopen, maar er zijn ook miners te koop met zelfs achttien kaarten of meer. Vergeet niet dat deze appara-ten vaak erg luidruchtig zijn. Websites waar je dit soort miners kunt kopen zijn onder andere www. ethereumminer.eu en www.arcticsecrets.com.

Alleen of samenJe kunt alleen minen met je machine, maar het is vaak verstandiger en lucratiever om deel te nemen aan een miningpool. Een pool is een groep perso-nen die gezamenlijk minen. Je hebt met een groep een grotere kans op succes, maar andere groepen zijn natuurlijk ook bezig om de hashes op te lossen. Deelname aan een miningpool is echter niet gratis. Je betaalt een gedeelte van je opbrengst aan de

pool. Dit is vaak een of twee procent van het bedrag dat je bij elkaar hebt gesprokkeld. Een lijst met de verschillende miningpools vind je op de website miningpoolhub.com of de website nanopool.org. Een van de grootste is op dit moment Antpool (www.antpool.com).

Wanneer je besluit om je aan te sluiten bij een miningpool, moet je deze gegevens niet vergeten in te vullen bij de miningsoftware die je draait. Vergeet overigens niet de transactiekosten om je munten in een wallet te plaatsen en de kosten om je crypto-geld weer om te zetten naar euro’s (als je dat wilt). Dit zijn kleine bedragen, maar hierdoor gaat je opbrengst wel verder omlaag.

Veilig bewarenWanneer je eenmaal je machine in orde hebt en een coin hebt gekozen, heb je nog een wallet nodig om je muntjes in op te slaan. Het is belangrijk om een goede wallet te kiezen, want de munten die je hebt verzameld moeten wel veilig bewaard worden. Je hebt software-wallets die je op je computer of je telefoon kunt gebruiken. Maar er zijn ook hard ware-wallets die specifiek gemaakt zijn om cryptovaluta in op te slaan. Op pagina 14 en verder in dit boekje lees je meer over wallets en welke je het beste kunt kiezen.

Minen met NiceHashOm te beginnen met minen heb je natuurlijk een programma nodig. Er zijn verschillende program-ma’s beschikbaar en sommige programma’s hebben ondersteuning voor meerdere coins. Vaak krijg je als je je aansluit bij een miningpool te horen welk programma je het beste kunt gebruiken. Wanneer je alleen aan de slag gaat kies je er zelf een pro-gramma uit. Sommige van de miningprogramma’s zijn alleen beschikbaar als commandlineprogram-ma’s, omdat ze minimale overhead hebben.

Als voorbeeld hier gebruiken we het programma NiceHash Miner (www.nicehash.com). Dit program-ma is eenvoudig om in te stellen, ziet er overzich-telijk uit en je kunt vrijwel meteen beginnen met minen. Je kiest welke versie je wilt downloaden afhankelijk van het type videokaart dat je pc heeft. Je moet uiteraard nog wel even je eigen wallet instellen om de coins in op te slaan. Wanneer je de eerste keer wilt gaan minen wordt er een korte benchmark gestart. Vervolgens gaat het program-ma meteen van start. De coins worden vanaf een bepaalde hoeveelheid naar je wallet gestuurd. Hier

Miningcomputers zijn er in allerlei maten en worden

vaak zonder behuizing geleverd.

35

gaat dan wel een kleine fee af voor de makers van het programma.

Ook in de cloudWanneer je wilt gaan minen, moet je een vlotte pc hebben of een speciale miningmachine om uitein-delijk iets te kunnen verdienen. Vaak betekent dit een upgrade voor je pc of een flink bedrag uitge-ven voor een nieuwe machine. Daarnaast moet je

de computer natuurlijk ook zoveel mogelijk aan laten staan. Wanneer je hier niet zoveel zin in hebt, maar toch mee wilt doen met de mininghype is er nog een andere manier. Je kunt namelijk ook gaan Cloud minen, bijvoorbeeld bij www.genesis-mining.com. Hierbij betaal je een bedrag voor een aantal hashes per seconde. Je hebt ook een keuze tussen verschillende cryptocoins. Om een idee te geven: om te minen naar Bitcoins, betaal je 30 dollar voor

200 GH per seconde. Wat je uiteindelijk verdient is uiteraard afhankelijk van de hoeveelheid hashes die je koopt, de waarde van de munt en hoeveel coins er uiteindelijk worden gemined. Het brengt echter minder risico mee, omdat je met een vast bedrag meteen klaar bent en geen verborgen kosten hebt. Daarnaast heb je geen technische kennis nodig en je kunt vrijwel meteen aan de slag. B

Het programma NiceHash is overzichtelijk en eenvoudig in gebruik.

Op dit moment is het Chinese Antpool de

grootste miningpool.

© B

lock

chai

n.co

m

36

Een verschijnsel dat dit jaar veel in de belangstelling staat, is de ico: initial coin offering. Hierbij geeft een bedrijf, bijvoorbeeld een kleine start-up, een nieuwe cryptomunt uit om startkapitaal binnen te halen. De start-ups zijn vaak te vinden in de hoek van de internettechnologie. Denk aan een nieuwe browser of een nieuw online ticketsysteem.

Fred Hubers

Een initial coin offering is een soort beursgang, waarbij een start-up geld probeert op te halen bij inves-teerders. In plaats van aandelen wordt een nieuwe

cryptomunt uitgegeven die speciaal voor die gelegenheid is ontwikkeld. Investeerders kopen met Bitcoins, Ethers, euro’s of dollars een bepaalde hoeveelheid van de nieuwe cryptomunt, die ze te zijner tijd kunnen inruilen voor diensten of producten van het bedrijf. Investeerders hopen echter ook op een waardestijging van die munt, zodat ze die met winst kunnen doorverkopen. Zeker bij cryptovaluta moet je er vaak vroeg bij zijn om later te kunnen profiteren van de (soms enorme) waardestijgin-gen. Een waardestijging kan ontstaan doordat het bedrijf bijvoorbeeld snel groeit of een goede R&D-afdeling heeft waar nieuwe producten uit de koker rollen.

Een van de meest succesvolle ico’s is die van Tezos (www.tezos.com) in juli 2017. Tijdens de pre-launch wer-den 65.703 Bitcoins en 361.122 Ethers opgehaald, op dat

moment goed voor zo’n 232 miljoen dollar aan waarde. Een overzicht van ico’s en rendementen is te vinden op icostats.com.

In Nederland heeft de start-up Triaconta (een soft-warebedrijf) de eerste succesvolle ico op zijn naam: met de uitgifte van de CombiCoin werd 2,2 miljoen dollar bin-nengehaald. Andere Nederlandse ico’s van onder andere Dentacoin (tandheelkundige behandelingen), Follow Coin (een trader app) en GUTS (een ticketsysteem) volgen op de voet.

WhitepaperBij een ico wordt gewoonlijk een whitepaper uitgege-ven waarin beschreven staat wat de plannen van het bedrijf zijn. Zo’n whitepaper is te vergelijken met een prospectus wanneer een bedrijf aandelen uitgeeft. De prospectus is vaak een dikke catalogus, waarin op last van de juridische afdeling van het bedrijf de ene na de andere disclaimer wordt vermeld en de belegger wordt gewaarschuwd voor mogelijke gevaren voor zijn investering. Een whitepaper bij een ico is doorgaans een stuk bescheidener en vager van opzet. Omdat er geen bevoegde instanties zijn die ico’s controleren, kunnen ze relatief snel en eenvoudig in de markt worden gezet.

Dat opent natuurlijk ook de deur naar bedrog: als de plannen niet worden gerealiseerd, al dan niet met opzet, is de investering waardeloos geworden. Er is immers geen regulerende instantie die kan optreden uit naam van de investeerders. Recent bleken ico’s van bijvoor-beeld Massnetwork, DeClouds en Ebitz oplichterij.

CelebritiesDe nieuwste trend is dat celebrities worden ingezet bij het aanprijzen van een ico. Zo plaatste Paris Hilton een tweet

ICO’S

Investeerders lokken met coins

INITIAL COIN OFFERINGS

De website icostats.com biedt een goed overzicht van de rendementen van verschillende ico’s.

37

waarin ze aangaf mee te doen met de ico van het bedrijf LydianCoin. Volgens hun white-paper mikt Lydian op de verkoop van 20 miljoen coins voor 5 dollar per stuk. De ico van Stox.com werd op Instagram gesteund door

bokser Floyd Mayweather en voetballer Luis Suarez. Met het inschakelen van celebs voor ico’s hoopt men gewone consumenten aan te trekken die met de hype willen mee-liften, zodat de ico nog succesvoller kan worden.

AankondigingBij een ico moet je er vroeg bij zijn om maximaal te profi-teren. Hoe weet je nu welke ico’s er aan zitten te komen? Daarvoor moet je een belangrijk forum als Bitcointalk.org (bij de »Announcements« onder »Alternate cryptocurren-cies«) en de »Ico Calender« van de website tokenmarket.net in de gaten houden. Hier worden ico’s aangekondigd en kun je gegevens over het betreffende project vinden. Ook vind je informatie over de komende stappen tot aan de lancering en vertellen ze hoe je kunt investeren in het project of het bedrijf en tegen welke koers de coin beschikbaar komt. Hoe eerder je koopt, des te groter de korting die je op de prijs van de coin krijgt.

Initial coin of token?Wordt er bij een ico eigenlijk wel een ‘coin’ aangeboden, of het is meer een ‘token’? Beide termen worden vaak door elkaar gebruikt, maar volgens sommigen is er wel degelijk een verschil. Zij zien een ‘coin’ als een virtuele munt die primair bedoeld is als digitaal betaalmiddel. Een ‘token’ is een virtuele munt die alleen kan worden verkregen en ingewisseld bij het bedrijf dat de munt heeft uitgegeven (in ruil voor diensten of producten). Pas als de token op een exchange gezet wordt en voor het grote publiek te verkrijgen is, is hij verhandelbaar. Coins zijn

vaak gestoeld op de Bitcoin-blockchain, terwijl tokens op de Ethereum-blockchain zijn gebaseerd. Omdat Ethe-reum niet alleen geschikt is als digitaal geld, maar ook voor het programmeren van functies, hebben tokens die eigenschap ook. Of ze er ook voor gebruikt worden, is overigens een tweede.

Afhankelijk van wat precies bij een ico wordt aangebo-den, zijn sommige ico’s dus eigenlijk ‘inital token offerings’. Dat laatste is het geval als de nieuwe munt gebaseerd is op Ethereum. Is de nieuwe munt gebaseerd op Bitcoin of een altcoin, dan is er sprake van een ‘inital coin offering’.

Door de ico-hype van dit jaar is de waarde van de Ethe-reum-munt Ether ondertussen flink gestegen. Toen de Ether in 2014 werd uitgebracht was hij 0,4 dollar waard, in september 2017 was dat al 383 dollar. Een dikke plus dus. B

Op tokenmarket.net worden ico’s aangekondigd, zodat je er op tijd bij kunt zijn.

Paris Hilton maakt reclame voor LydianCoin op Twitter.

Verboden in ChinaDe Chinese Centrale Bank heeft met ingang van 30 september alle ico’s verboden. De bank beschouwt de ico-markt als een zeepbel die, als hij uiteenspat, de stabiliteit van de economie in gevaar brengt. In de eerste zes maanden van 2017 bedroeg de opbrengst van alle Chinese ico’s samen meer dan 400 miljoen dollar. In de twee maanden daarna verdubbelde dat, waarna de Chinese overheid op de rem trapte en ico’s illegaal verklaarde. Of het een tijdelijke maatregel is, is nog niet bekend. Toen de maatregel begin september werd aangekondigd zorgde dit voor een scherpe daling van de koersen van cryptovaluta. Ethereum is die daling nog niet te boven, Bitcoin zat na een maand weer op de oude koers en stijgt sindsdien gestaag verder.

38

Blockchain uitgelegd

SLIMME DEAL

De term ‘blockchain’ is al een tijdje een van de populairste buzzwords in de IT. Maar wat steekt er achter deze marketingspeak en kunnen blockchains daadwerkelijk hele branches revolutioneren?

Hajo Schulz en Patrick Smits

Aan de hype rond blockchain doen alle grote techbedrijven volop mee: Amazon biedt ‘Block-chain as a Service’, Microsoft introduceerde een

framework voor het implementeren van blockchains (‘Coco’) en IBM heeft een ‘Blockchain Platform’. Ook uit andere bedrijfstakken duiken bijna dagelijks pers-berichten op met blockchain in de onderwerpregel: containerbedrijf Maersk gebruikt blockchaintechno-logie om containers te traceren, pensioenfondsen APG en PGGM hopen met blockchain de kosten van pensioenuitvoering te verlagen en Zweden test een

blockchain voor het landelijke kadaster (Lantmäteriet). Ook een mediabedrijf als Disney doet onderzoek naar blockchain (met ‘Dragonchain’). Met name de financiële wereld heeft hooggespannen verwachtingen van de blockchaintechnologie. Al wordt daar vaak de Engelse term ‘distributed ledger’ oftewel ‘gedistribueerd kas-boek’ gebruikt.

In dit artikel lichten we toe hoe een blockchain nu eigenlijk werkt en welke onopgeloste problemen er op de loer liggen. Een belangrijk kenmerk van blockchains is dat ze zogeheten smart contracts mogelijk maken. Dat zijn overeenkomsten die in programmacode zijn vastgelegd en min of meer automatisch worden afgehandeld.

Wat is de blockchain?In technisch opzicht is een blockchain niet veel meer dan een gedistribueerde database die bestaat uit een keten van datablokken. ‘Gedistribueerd’ betekent in dit geval dat deelnemers de data uitwisselen via een eigen peer-to-peer netwerk (P2P). Elke node beschikt daarbij over het volledige databasebestand.

Er bestaan zowel publieke als private blockchains. De bekendste publieke blockchain is die van de cryptomunt Bitcoin. Een andere is Ethereum. Deze is vooral bekend geworden omdat daarin ook smart contracts kunnen worden vastgelegd. In theorie kan bij een publieke blockchain iedereen meedoen, alle data lezen en zelf nieuwe gegevens toevoegen. In het bedrijfsleven wordt

ZO WERKT DE BLOCKCHAIN

39

dan ook meer gebruik gemaakt van private blockchains. Die bestaan alleen binnen het eigen bedrijfsnetwerk en op de computers van het betreffende bedrijf. Er zijn ook hybride vormen, waarbij niet alle data gedeeld worden.

Een van de kenmerkende eigenschappen van block-chains is dat eenmaal vastgelegde gegevens naderhand niet meer kunnen worden gewijzigd. Daardoor komen ze in aanmerking als opslagmedium voor toepassin-gen waarbij steeds nieuwe gegevens moeten worden bewaard zonder dat ze gemanipuleerd kunnen worden. Het kan gaan om gegevens van financiële transacties, maar net zo goed om een elektronisch patiëntendos-sier. De gebruikersdata in de Bitcoin-blockchain zijn niet meer dan een verzameling van alle afgesloten transac-ties, oftewel de overboekingen van bedragen tussen de deelnemers.

Het kleinste element van een blockchain is een block. Dat omvat behalve een index en een tijdstempel min-stens drie andere componenten: de eigenlijke data, de hash van het voorgaande block en een zogeheten Proof of Work.

Doordat elk block de hash bevat van zijn voorganger, zijn ze aan elkaar gekoppeld en bieden ze onderlinge bescherming tegen manipulatie of onopzettelijke corruptie door bijvoorbeeld geheugen- of netwerk-problemen. Als je gegevens in een block achteraf zou wijzigen, verandert de hash en past deze niet meer bij de hash van het volgende block. Maar dat niet alleen: de hash van het voorgaande block maakt deel uit van het nieuwe block en wordt dus gebruikt bij het berekenen van diens hashwaarde, die weer in het volgende block wordt opgeslagen. Om de gegevens in een bestaand block aan te passen, moet je dus alle blocks vanaf dat punt opnieuw berekenen. In theorie is dat nog wel mogelijk, maar aanzienlijk meer werk. Hoe verder terug in de blockchain gegevens zijn vastgelegd, hoe moeilijker ze zijn te manipuleren.

Proof of WorkOm zulke manipulaties nog lastiger en vanaf een be-paald punt nagenoeg onmogelijk te maken, verwerken de meeste blockchains in de hash een implementatie van een Proof of Work. Dat is een getal dat bijzonder moeilijk te berekenen, maar heel eenvoudig te verifiëren is. De hashwaarde van een geldig block mag bijvoor-beeld niet groter zijn dan een bepaalde maximumwaar-de. Om een nieuw block toe te voegen, moet net zo lang aan een Proof of Work-getal worden gerekend totdat een geldige hash is gevonden. Zolang het hash-algorit-me niet gekraakt is, kan een geldig block alleen worden gevonden door lukraak getallen uit te proberen. In

Bitcointermen wordt dit getal de nonce genoemd. In de cryptografie staat dat eigenlijk voor ‘number used once’ en is het een soort eenmalig te gebruiken wachtwoord.

Door de regels voor een geldig block aan te passen, kan de hash-berekening moeilijker of makkelijker worden gemaakt. Dit wordt bij blockchains de difficulty genoemd. In de Bitcoin-blockchain word de maximum-waarde voor een geldige hash om de 2016 blocks aan-gepast, zodat alle deelnemers samen gemiddeld elke tien minuten een nieuw block kunnen toevoegen. Aan de Ethereum-blockchain wordt analoog hieraan elke vier minuten een nieuw block toegevoegd. Het bijbehorende hash-algoritme vereist niet alleen rekencapaciteit, maar ook enkele gigabytes aan opslagruimte. Daarmee moet worden voorkomen dat geldige blocks kunnen worden berekend met speciale hardware, zogenaamde ASIC’s (Application Specific Integrated Circuit chips). Anders zou door een flinke investering in dit soort hardware een meerderheid van de rekencapaciteit in handen kunnen komen van een beperkte groep deelnemers, iets wat de stabiliteit en het gedeelde vertrouwen in de blockchain in gevaar zou kunnen brengen.

Elke deelnemer kan controleren of een blockchain intact is. Het werk daarvoor is te overzien. Hiervoor hoef je alleen de hash van elk block opnieuw te berekenen, die te vergelijken met de voorganger-hash in het volgende block en controleren of de nonce voldoet aan de gestel-de voorwaarde.

GoudkoortsOm te blijven bestaan moet een publieke blockchain genoeg deelnemers hebben die nieuwe blocks bereke-nen. Maar waarom zou iemand daarvoor rekencapaciteit willen inzetten? Dat kost tenslotte een hoop energie en dus geld.

Die vraag is goed te beantwoorden met Bitcoin als voorbeeld. Daarvoor moeten we wel verder toelichten hoe cryptovaluta werken. Als je een bitcoin-tegoed hebt, kun je een overboeking doen naar een andere gebruiker door een bijbehorend versleuteld bericht te sturen naar

De Ethereum-blockchain is bekend geworden omdat je hiermee smart contracts

kunt vastleggen

ZO WERKT DE BLOCKCHAIN

40

het netwerk. Het p2p-netwerk verdeelt die berichten over alle deelnemers die bezig zijn met het berekenen van nieuwe blocks. Iemand die een nieuw block probeert te berekenen, kiest transacties uit om te verwerken en verpakt ze in een speciale datastructuur. Daaraan wordt de hash toegevoegd van het laatst bekende block en een nonce en vervolgens wordt de bijbehorende hash berekend voor het nieuwe block. Als na proberen van vele nonces een geldig block is gevonden, wordt dat via het p2p-netwerk naar alle andere deelnemers gestuurd. Door het block aan de blockchain toe te voegen worden de daarin opgenomen transacties vastgelegd en verwerkt.

De reden dat mensen blocks willen berekenen, is dat bijna alle publieke blockchains hier een leuke beloning voor geven in de vorm van extra cryptocoins. Als je een nieuw block berekent voor de Bitcoin-chain, mag je zelf een transactie toevoegen aan het block om een bepaalde hoeveelheid nieuw gecreëerde bitcoins te ontvangen. Door dit proces ontstaat nieuw digitaal ‘goud’, vandaar dat het ook wel ‘mining’ of delven wordt genoemd.

Bitcoin is zo opgezet dat er een maximum is aan de hoeveelheid bitcoins die in omloop kunnen zijn (21 mil-joen). Daarom wordt de beloning die een miner krijgt voor het berekenen van een nieuw block in de loop der tijd steeds kleiner. Om het delven naar nieuw digitaal goud toch een beetje lonend te maken, kunnen opdracht-gevers bij transacties een beloning (transaction fee) in het vooruitzicht stellen voor de miner die het nieuwe block vindt. Die helpt tenslotte om het systeem in stand te houden. In de praktijk is het ondertussen zo dat transacties zonder serieuze transaction fee nauwelijks nog kans ma-ken om aan de blockchain te worden toegevoegd.

Gedeeld vertrouwenBij een publieke blockchain zoals het Bitcoin-netwerk kan in principe iedereen miner worden en nieuwe blokken aan de keten toevoegen. De deelnemers kennen elkaar niet en hebben geen vertrouwensrelatie. Dat het toch praktisch onmogelijk is om de blockchain te manipuleren is te danken aan twee kenmerken. Allereerst zorgen de cryptografische eisen aan nieuwe blocks ervoor dat ze in principe geldig zijn. Toch kan het in theorie gebeuren dat een miner een nieuw block berekent met een transactie van deelnemer A naar deelnemer B, terwijl tegelijkertijd een andere miner een

block vindt waarbij dit bedrag juist wordt overgeboekt naar deelnemer C.

Dit soort collisions (‘botsingen’) worden door het netwerk opgelost: zodra een miner een geldig block heeft berekend, wordt dit naar alle andere miners van het p2p-netwerk gestuurd. Elke ontvanger controleert eerst de geldigheid. Als die klopt, hangt de ontvanger het block aan de lokale kopie van de blockchain en worden de transacties erin verwijderd uit de lokale lijst van te verwerken transacties. Vervolgens gaat hij met

nog te verwerken trans-acties een nieuw block berekenen. Ontvangt een miner tegelijkertijd twee geldige blocks met het-zelfde voorgaande block, dan kiest hij zelf met welke hij het volgende block berekent.

Dat geldt ook als de ontvangen blocks niet dezelfde voorganger hebben, maar wel dezelfde afstand tot het laatste gemeen-schappelijke block. Er is dan een zogeheten fork ont-staan: de blockchain is in meerdere takken gesplitst. Vroeg of laat wordt een van de takken langer dan de andere. De kortere tak wordt dan verwijderd en alle daarin aanwezige transacties worden verworpen. Ook de beloningen van miners in die tak verdwijnen. Op termijn ‘wint’ de tak waarin de meeste rekencapaciteit beschikbaar is om nieuwe blocks te vinden. Men gaat er vanuit dat hier de meeste miners zitten en dat een enkele miner die de boel probeert te manipuleren zo nooit de hele blockchain voor langere tijd kan beïn-vloeden.

Publieke blockchains geven een beloning voor

het berekenen van blocks: extra cryptocoins

Voor het bewaren van je cryptotegoed en het doen van overschrijvingen, heb je geen complete blockchain-client nodig. Een zogeheten wallet-app, zoals het hier getoonde Exodus, is daarvoor voldoende.

41

Langdurige forks komen zelden voor in de Bitcoin-block-chain. De meeste deelnemers gaan er daarom vanuit dat een transactie definitief is zodra die in een block met minstens zes opvolgende blocken. Pas dan worden bijvoorbeeld opgenomen bedragen uitbetaald of in bitcoins betaalde aankopen verwerkt. Maar dat bijvoor-beeld een bestelling mislukt, omdat de bijbehorende transactie terechtkomt in een verworpen tak van de blockchain, is zeer zeldzaam. Als een transactie door de meerderheid van de miners als legitiem wordt herkend, komt hij normaliter in alle takken terecht. Hij belandt hooguit in een later block.

ConsensusHet miningconcept Proof of Work is niet onomstreden. Het grootste kritiekpunt is het hoge energiegebruik. Talloze miners verspillen veel rekenkracht en daarmee energie om hashes te berekenen voor blocks die uitein-delijk nooit in de blockchain terechtkomen. Daarnaast klinkt het tamelijk onzinnig om computers bizar veel rekentijd en dus energie te laten spenderen aan bere-keningen met als enige doel om transacties te verifiëren. Andere blockchainimplementaties gebruiken daarom andere methodes om overeenstemming te bereiken tussen deelnemers over het volgende geldige block.

Een andere populaire consensus-methode is Proof of Stake (‘bewijs van investering’). Hierbij wordt voor het be-rekenen van het volgende block een deelnemer gekozen die daar aantoonbaar zelf belang bij heeft. Dat kan bij-voorbeeld zijn in de vorm van bezit van aan de blockchain gekoppelde crypto-valuta. De kans om een block te mogen toevoegen stijgt dan naarmate het belang groter is. Een probleem bij Proof of Stake is dat een enkele deelnemer of een kleine groep te veel invloed zou kunnen krijgen door veel te investeren en vervolgens blocks zou kunnen manipuleren. Om dat te voorkomen worden bij veel

implementaties niet alleen beloningen uitgeloofd voor geldige blocks, maar ook boetes uitgedeeld aan deelne-mers die verworpen blocks berekenen.

In blockchainprojecten met beperkte toegang en een bepaalde vertrouwensrelatie tussen deelnemers zijn andere consensus-algoritmes mogelijk met nog minder overhead. Daarbij kan gebruikgemaakt worden van het feit dat (anders dan bij publieke blockchains) het aantal actieve deelnemers beperkt is.

Een in de praktijk gebruikt algoritme is “Practical Byzantine Fault Tolerance” (PBFT). Die naam stamt van een legende over de belegering van Constantinopel in 1453 door het Ottomaanse rijk. De generaals van de Ottomaanse legers konden alleen per boot berichten uitwisselen om een tijdstip te plannen voor een geza-menlijke aanval. Voor een geslaagde aanval op de stad moesten zoveel mogelijk legers tegelijk aanvallen. Maar er waren verraders onder de generaals, waardoor men niet wist welke berichten te vertrouwen waren. Als je dit probleem wiskundig benadert, kom je tot de slotsom dat betrouwbaar overeenstemmen over het tijdstip alleen mogelijk is als minder dan een derde van de generaals de berichten saboteert.

Het PBFT-algoritme wordt bijvoorbeeld gebruikt in Hyperledger Fabric, een blockchainframework dat door de Linux Foundation wordt onderhouden. Geïnteres-seerden kunnen hiermee hun eigen blockchaintoepas-singen implementeren. Volgens de bedenkers levert het PBFT-algoritme een minimale overhead op bij de

block block

block block

block blockblock block blockblock

block

Forks weer in het gareel brengenIn de Bitcoin-blockchain worden nieuwe blocken tegelijkertijd door alle deelnemers tegelijkertijd berekend. Als meerdere miners op hetzelfde moment een geldig block vinden, kan een zogeheten fork ontstaan. De blockchain krijgt dan meerdere vertakkingen. Maar vroeg of laat zal een van die takken langer zijn dan de andere. Alleen de langste wordt gehandhaafd. Een bedrieger moet dus meer rekencapaciteit hebben dan alle eerlijke miners bij elkaar om een gemanipuleerde keten sneller te laten groeien dan de echte.

ZO WERKT DE BLOCKCHAIN

42

communicatie tussen de nodes. Twee populaire block-chainvarianten van het PBFT-algoritme in de fi nanciële wereld zijn Ripple en Stellar. Deze staan in principe een oneindig aantal nodes toe, maar vereisen dat elke deelnemer bepaalde partners volledig vertrouwt. De hierdoor gevormde groepen moeten elkaar bovendien overlappen. Het verschil tussen Ripple en Stellar zit in de manier waarop nodes overeenstemming bereiken over het volgende valide block. Ze hebben gemeen dat ze veel transacties in korte tijd kunnen verwerken en die snel defi nitief kunnen opnemen in de blockchain.

KritiekpuntenDe ideale blockchain heeft een lage latentie, laat nieuwe blocks snel defi nitief toe, verwerkt veel transacties in kor-te tijd en kan goed opgeschaald worden naar een groot aantal deelnemers. Die wensen sluiten elkaar enigszins uit. Consensusmodellen die tot snelle beslissingen leiden werken doorgaans alleen bij een beperkt aantal deelnemers. Ze zijn niet toepasbaar op netwerken met een potentieel oneindig aantal deelnemers. Consensus-modellen die aan alle eisen proberen te voldoen werken alleen als de deelnemers op zijn minst bepaalde part-ners volledig vertrouwen.

Voordat blockchains zakelijk breder ingezet kunnen worden, zullen er eerst een aantal problemen opgelost moeten worden. Zo vereist een blockchain dat elke P2P-node voortdurend de complete database bewaart. Er worden geen gegevens gewist en de blockchain groeit voortdurend. Dat kan een tijd goed gaan en ook wense-lijk zijn, maar op de lange termijn gaat de overhead van oude gegevens als een rem werken. Het wordt boven-dien steeds lastiger de integriteit van de blockchain te verifi ëren, omdat daarvoor vanaf het allereerste block alle hashes nagerekend moeten worden.

Als je op dit moment een blockchainproject wilt opzetten, kun je kiezen uit een breed aanbod van dienstverleners en frameworks. Dat is op zich fi jn, maar het betekent wel dat je vrij vroeg voor een bepaalde implementatie moet kiezen. Als achteraf blijkt dat je op het verkeerde paard hebt gewed, is overstappen eigen-lijk onmogelijk omdat er geen algemeen geaccepteerde standaarden zijn.

Vanuit milieuoogpunt zijn blockchains die Proof of Work voor consensus gebruiken een nachtmerrie. Experts schatten dat het Bitcoin-netwerk momenteel minstens een gigawatt verstookt voor het berekenen van hashes – dat komt overeen met het vermogen van een gemiddelde kerncentrale. Als je uitgaat van zes berekende blocks per uur, kost een enkel block dus ongeveer 167 MWh. Daarvoor ben je met de huidige

Nederlandse stroomprijzen ruim 33.000 euro kwijt. De mining fee voor het vinden van een nieuw block bedraagt momenteel circa 12,5 Bitcoin. Met de koers op het moment van schrijven staat dat gelijk aan zo’n 66.000 euro. Een Nederlandse miner zou met een gevonden block dus ruim 30.000 euro winst maken. Maar de kans om dit lot uit de loterij te trekken is heel erg klein. Voor een maximale winst zetten professio-nele miners hun mining farms dan ook neer in landen waar stroom heel goedkoop is, zoals China, Rusland en IJsland.

Bij de milieuschade moet je ook meetellen dat aan Bitcoinmining met gewone processors of grafi sche kaarten nauwelijks meer iets te verdienen valt. Speciale ASIC-hardware om hashes te berekenen is veel sneller. In de praktijk wordt zulke apparatuur echter binnen enkele maanden ingehaald door de volgende generatie mininghardware, waardoor een enorme berg elektro-nisch afval ontstaat.

De volgende stapOndanks alle problemen richten veel bedrijven hun pij-len op blockchains. Vooral de fi nanciële sector verwacht hiermee bedrijfsprocessen effi ciënter te kunnen maken. Als de techniek ervoor kan zorgen dat alle partijen hun verplichtingen nakomen, maakt dat een deel van het werk overbodig. Een passieve blockchain die puur als opslag fungeert, is hiervoor niet genoeg. Daarvoor zul je ook moeten kijken naar smart contracts: hierbij worden met behulp van programmacode, die tegen manipula-tie is beschermd, een set van regels en afspraken tot een slim contract samengevoegd en in een blockchain

Normale computers kunnen het tempo van Bitcoin-minen niet meerbijbenen. Professionele miners gebruiken dan ook ASIC-systemen, zoalsde hier getoonde ‘Antminer S5’ van Bitmain.

43

opgeslagen. Zodra aan de bijbehorende afspraken en voorwaarden is voldaan wordt de code zonder mitsen en maren afgehandeld.

Een andere branche die veel verwacht van block-chains is de logistieke sector. Voor die branche is het bijzonder waardevol als je zonder fouten en vertraging zou kunnen nagaan waar zich een zending bevindt en welke route deze heeft afgelegd. Daarmee is het ook denkbaar dat blockchains gebruikt worden in de voe-dingsindustrie om consumenten informatie te geven over het traject dat levensmiddelen hebben afgelegd van fabrikant naar consument. Je hoeft maar een afl evering van Keuringsdienst van Waarde gezien te hebben om te bedenken dat het maar de vraag is of dat sjoemelen met afkomst tegen zal gaan. Hoe voorkom je bijvoorbeeld dat wijn-fabrikanten druiven van een minder waardevolle boomgaard voegen bij druiven van een goede wijngaard? Toch is Nestlé al begonnen met het volgen van de herkomst van toe-voegingen aan levensmiddelen per blockchain.

Veel projecten komen niet veel verder dan de pilotfase. Daarmee kunnen de voor- en nadelen mooi afgewogen worden. Of de gehoopte voordelen in de praktijk haalbaar zijn, moet nog blijken. Volgens de jaarlijkse ‘Hype Cycle’ van onderzoeksbureau Gartner bevinden blockchains zich nu in de overgang tussen de ‘Peak of Infl ated Expectations’ (piek met

overtrokken verwachtingen) en de ‘Trough of Disillusi-onment’ (dal van desillusie). Volgens hen kan het nog wel vijf tot tien jaar kan duren voordat blockchains breed worden ingezet.

Blockchains zijn in ieder geval niet het door veel aanbieders beloofde wondermiddel waarmee elk bedrijfsproces gemoderniseerd kan worden. Net als bij elke hype moet je goed nagaan achter welke aan-kondiging daadwerkelijk een revolutie schuilgaat en wanneer het alleen als buzzword wordt gebruikt om indruk te maken. B

De blockchains van Ripple en Stellar zijn populair in de fi nanciële wereld, omdat ze veel transacties in korte tijd kunnen verwerken en die snel defi nitief kunnen opnemen in de blockchain.

In de Hype Cycle van Gartner is Bitcoin al voorbij de hype en komen nu de desillusies en bezinning. Het kan nog wel 10 tot 15 jaar duren voor we blockchain grootschalig gaan terugzien.

BLOCKCHAIN-TOEPASSINGEN

De blockchain: meer dan alleen een

cryptocurrency

VAN ENFANT TERRIBLE TOT ULTIEME FINTECH

45

Steeds meer start-ups willen het wereldwijde betalingsverkeer vereenvoudigen. Ze willen klantgegevens langdurig fraudebestendig bewaren en zelfs complete bedrijfsprocessen in de vorm van zogeheten ‘smart contracts’ door computers in plaats van mensen laten afhandelen. Om dat voor elkaar te krijgen, bouwen ze allemaal op hetzelfde fundament: de blockchain. Een complexe technologie met enorme, maar nog onzekere mogelijkheden.

Levin Keller

Het blockchain-concept is niet alleen toepasbaar voor cryptovaluta. In prin-

cipe kunnen met blockchains allerlei toepassingen worden gerealiseerd, zolang de gewens-te functionaliteit met wiskundige regels beschreven en door ma-chineleesbare code aangestuurd kan worden.

Payment channelIn de Bitcoin-blockchain is de complexiteit van de scripttaal en daarmee de mogelijke functie-omvang bewust heel beperkt. Een eenvoudig systeem is nu eenmaal beter te controleren op fouten. Toch zijn ook daarmee interessante dingen te realise-ren. Zo kun je er een zogeheten payment channel mee runnen.

Zo’n payment channel maakt het bijvoorbeeld mogelijk voor aanbieders van online media om kleine bedragen voor hun digitale content in rekening te brengen zonder dat een groot deel hiervan meteen weer op-gaat aan transactiekosten bij de vaak veel duurdere traditionele aanbieders van betalingsdien-sten.

Een payment channel via de Bitcoin-blockchain maakt het mogelijk om vele kleine trans-acties tussen twee of meer deelnemers te bundelen tot één enkele transactie. In de block-

chain hoeven na gebruik van het channel enkel de eerste en laatste transactie te worden be-waard. Dat scheelt opslagruimte en kosten.

Zo’n payment channel kan in principe jarenlang geopend blijven en levert dan tijdens het gebruik geen extra kos-ten op voor meer transacties. Tot dusver werken dergelijke kanalen, bijvoorbeeld van de start-up SatoshiPay, slechts in één richting (de klant betaalt). In de toekomst zouden geldstro-men in twee richtingen mogelijk moeten worden. Ze kunnen dan altijd open blijven.

Maar payment channels zijn niet alleen geschikt als beta-lingsmethode voor online me-dia. In theorie kun je daarmee alle digitale resources betalen die op internet te vinden zijn.

De Amerikaanse start-up ‘21’ richt zich bijvoorbeeld op de markt voor API-toegang. Talloze programma’s en websites zijn afhankelijk van het opvragen van gegevens van anderen via deze API’s. Vaak zijn die wel gratis toegankelijk, maar bij sommi-ge moet je eerst een account maken, betalingsgegevens invoeren en soms zelfs maan-delijks een bedrag betalen, ook al gebruik je ze zelden.Bij ‘21’ is dat allemaal niet nodig, omdat

BLOCKCHAIN-TOEPASSINGEN

46

bij het aanroepen van de API te-gelijkertijd een microtransactie in het payment channel wordt goedgekeurd. Bij de aanbieder van de API wordt die decentraal geverifieerd waarna de bronnen beschikbaar gesteld worden. De servers wisselen dus niet enkel gegevens uit, maar regelen me-teen automatisch de betaling.

Slimme contractenDe ontwikkelaars van het Ethereum-project gingen heel dapper nog een stuk verder dan de Bitcoin-bedenkers. Ook zij onderhouden een grote, open-bare blockchain. Maar ze kozen voor een radicaal uitgangspunt en verwerkten in hun block-chain, die sinds 2015 live is, een volwaardige programmeertaal. Daarmee kunnen complexe contractuele regelingen worden vastgelegd in de vorm van zoge-heten ‘smart contracts’. Het doel van dergelijke smart contracts is

meestal om bedrijfsprocessen te automatiseren die al goed di-gitaal geïmplementeerd kunnen worden, maar waar nu toch veel handwerk voor nodig is.

Zo wil bijvoorbeeld de Duitse start-up Slock.it de Ethereum- blockchain gebruiken om de overdracht van sleutels bij boe-kingen of bij verhuur via Airbnb overbodig te maken. Daarvoor moet het te verhuren huis aller-eerst een slot met IoT-functies krijgen.

Dit ‘intelligente slot’ wordt dan aangestuurd door een smart contract in de blockchain. Als je de borgsom en huurprijs in het smart contract hebt voldaan, kun je het huis vervolgens con-tactloos openen met een Ethe-reum-wallet op je smartphone.

Na het verblijf verlaat je de woning en ontvang je, als alles in orde is, automatisch de borgsom terug uit het smart contract. Vergelijkbare concepten zijn

er ook voor het gebruik van parkeerplaatsen in parkeerga-rages, het ontgrendelen van laadstations voor elektrische auto’s, carsharing, carpoolen en nog veel meer. Je betaalt met de bijbehorende cryptovaluta. Bij Ethereum is dat de zogeheten Ether.

BesparingenSmart contracts kunnen in theorie voor alle contractuele afspraken tussen twee of meer partijen worden gebruikt, zolang de contractbepalingen in de vorm van machineleesbare instructies beschreven kunnen worden. De blockchain garan-deert als decentraal opgeslagen transactielogboek niet alleen dat de afspraken tussen de con-tractpartners permanent frau-debestendig worden vastgelegd. Bij in werking treden van het contract worden de afspraken bovendien automatisch uitge-voerd. Het is in veel gevallen niet meer nodig om afspraken vast te laten leggen door een vertrouwde derde partij, zoals een notaris.

In het bedrijfsleven gaat men ervan uit dat het vervangen van traditionele verdragen door smart contracts aanzienlijke besparingen kan opleveren. In bijna alle branches is er interes-se voor, van de financiële sector tot en met de energiesector en de scheepvaart.

Er zijn niet alleen voordelen voor bedrijven, maar ook voor klanten. Autoverzekeraars zouden smart contracts in blockchains kunnen gebruiken om premies te laten afstemmen op het daadwerkelijk gereden aantal kilometers. Verzekeren per km wordt in Nederland nu zelden gedaan en je betaalt dan Met Ethereum zijn, in tegenstelling tot de Bitcoin, ook smart contracts via de blockchain mogelijk.

Foto

: CC-

BY 2

.0

47

vaste tarieven voor vastgelegde kilometerbereiken. Met smart contracts kan dit eenvoudiger en voordeliger.

Onderzoeks- en IT-bedrijf Capgemini heeft berekend dat Amerikaanse en Europese banken tussen de drie en tien miljard euro administratieve kosten kunnen besparen door het afschaffen van papieren verslag- en documentatiepro-cessen die nu op de particuliere tak drukken. Per klant zou dat neerkomen op een “besparings-potentieel van gemiddeld 430 tot 860 euro, respectievelijk 11 tot 22 procent voor hypo-theek- en bankkosten”, aldus het onderzoek van Capgemini. In de financiële sector wordt overi-gens meestal niet gesproken over blockchain-toepassingen, maar over zogeheten ‘Distri-buted Ledger Technologies’ (DLT) oftewel ‘gedistribueerde kasboeken’.

Van theorie naar praktijkEr is heel veel mogelijk met smart contracts: van het verifië-ren van contractondertekenin-gen en de registratie in kadas-ters en handelsregisters tot het invoeren van kinderen in het geboorteregister en de handel op effectenbeurzen. Wat je ook in de blockchain wegschrijft, je kunt er zeker van zijn dat de invoer achteraf niet aangepast of gewist wordt.

Daar zit nog wel een ‘maar’ aan. Veel van deze ideeën zijn nog ver verwijderd van een wer-kende implementatie en nog veel verder van massale invoering op de markt. Maar dat is niet de enige reden dat veel critici waar-schuwen voor overdreven opti-misme bij het thema blockchain.

Belangrijk is ook dat niet alles wat kan worden gerealiseerd ook daadwerkelijk financieel voordeel oplevert. Bij het genoemde voor-beeld voor Airbnb moet eerst nog het benodigde slot worden ontwikkeld en ingebouwd. En de betrouwbare 24/7-internettoe-gang die hiervoor vereist is, is ook niet gratis.

Daarnaast zijn er ook funda-mentele vragen. Zo zijn er in contracten vaak grijze gebieden, die niet zonder meer in bron-code omgezet kunnen worden. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als iemand een arbeidsonge-schiktheidsverzekering afsluit via blockchain en daadwerkelijk arbeidsongeschikt wordt? Wie beoordeelt zijn aandoening en zet die informatie in het

smart contract? En hoe kan de verzekeraar een contract nietig verklaren als een verzekerde val-se informatie opgegeven blijkt te hebben? Het vereist grote inspanningen en aanpassingen van bestaande structuren en wetten om blockchains zo in de markt te zetten dat ze voor iedereen bruikbaar zijn.

Of dit ooit gebeurt, is de vraag. Maar met Bitcoin, Ethe-reum en consorten is er wel een eerste grote stap gezet. B

Levin Keller is wiskundige, onderne-mer, bestuurslid van de lobbygroep Bundesverband Bitcoin e.V. en bedrijfsleider van Hardfork, dat prototypes van smart contracts en softwaretools voor blockchaintoe-passingen ontwikkelt.

Nederlandse start-ups rond blockchain-toepassingen

Gulden cryptovaluta en betaal-app (met Bitcoin- en SEPA-ondersteuning)

I/O Digital blockchain-ontwikkelaar, focus op ecosysteem

Guts fraudevrij ticketing-ecosysteem

Blockstream sidechains, financiële sector

Monax smart contracts, blockchain-applicatieplatform Eris

Bitonic Bitcoin-exchange en -consultancy

De Nederlandse start-up GUTS wil de blockchain inzetten voor een nieuw ticketsysteem.

Don’t miss your chance to become a Cryptoshare holder.

Buy Tokens Now

ALTCOINS

50

Begin op een feestje over Bitcoin, Ethereum of Ripple en iedereen hangt aan je lippen. Het gonst van de euforie en succesverhalen. Tegelijk is het voor velen een mysterie hoe

je aan deze munten komt en hoe de achterliggende techniek (de blockchain) nou eigenlijk werkt.

Cryptomunten vallen binnen de trend om alles digitaal en gedecentraliseerd te doen. Waar je nu soms nog een of meerdere dagen moet wachten voordat overgemaakt geld zichtbaar is op je rekening, is dat bij cryptomunten nagenoeg onmiddellijk. Tegelijk is er de trend dat contant geld langzaam uitsterft. Voor veel mensen is geld nu al niets anders dan het saldo in de app op hun telefoon. En als je toch alles al digitaal doet, waarom zou je het dan ook niet compleet anders gaan doen. Zijn banken nog wel nodig?

In dit handzame boekje beschrijven we wat Bitcoins zijn, wat je ermee kunt doen en wat de voor- en nadelen zijn. Ook gaan we in op de technologie waarop Bitcoin is gebaseerd: de blockchain. Bij het maken stelden we ons diverse vragen: Welke cryptomunt is slim om te kopen? Wat zijn wallets precies? Hoe kun je geld verdienen en speculeren met cryptovaluta? Hoe werkt die blockchaintechniek nou eigenlijk en is het echt zo ontwrichtend of disruptive als vaak wordt geroepen? Welke munten zijn interessant om te minen?

Alle geheimen van Bitcoin en Blockchain is bedoeld voor leken en gevorderden. De redactie inspireert de lezer om zelf een oordeel te vellen: is dit fenomeen echt zo revolutionair als vaak wordt beweerd of is het een groot bedrog?

ALLE GEHEIMEN VAN

BITCOINEN BLOCKCHAIN