โอกาสในการแสวงหาผลประโยชนจากขอตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป

สมเกยรต ตงกจวานชย และคณะ

จาก

รายงานการศกษาฉบบสมบรณ โครงการแสวงหาผลประโยชนจากขอตกลงการเปดเสร

(ระยะ 4)

เสนอตอ

สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม

โดย

มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

กนยายน 2552

ii

กตตกรรมประกาศ

คณะผวจยขอขอบคณสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ทไดใหการสนบสนนการดาเนน การโครงการวจยนจนสาเรจลลวงไปไดดวยด และขอขอบคณเจาหนาทภาครฐทเกยวของ หนวยงานระหวางประเทศ สถาบนเฉพาะทาง ผประกอบการเอกชนในสาขาตางๆ ตลอดจนนกวชาการและผทรงคณวฒ ทงในประเทศไทยและสหภาพยโรปทไดรวมใหความอนเคราะหขอมล ความคดเหน และขอเสนอแนะทเปนประโยชนแกงานวจยชนน ดงตอไปน

คณพศาล มาณวพฒน เอกอครราชทตไทย ณ กรงบรสเซลส ประเทศเบลเยยม และคณะผแทนไทยประจาประชาคมยโรป

Mr. Phillips Mayer (Head of Unit Directorate-General for Trade) European Commission คณไพบลย พลสวรรณา รองประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศ ดร.พพฒน ยอดพฤตการ ผอานวยการสถาบนไทยพฒน คณถาวร ชลษเฐยร สมาคมผผลตชนสวนยานยนต คณเพยรพร วองวทวส กลมอตสาหกรรมยานยนต คณสรส ตงไพฑรย สถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกส คณรชนดา นตพฒนาภรกษ สถาบนยานยนต คณกวนตา กฤตาภาสกรวงศ สถาบนวจยและพฒนาอญมณและเครองประดบแหงชาต คณสกญญา ใจชน สภาหอการคาแหงประเทศไทย คณภคธร เนยมแสง สภาหอการคาแหงประเทศไทย คณประยร เลศสงวนสนชย สมาคมเครองหนงไทย คณสกล ศกษมต สมาคมรองเทาไทย คณอดธศกด ศรมาตรพรชย สมาคมรองเทาไทย คณไพฑรย ยงกจภญโญ สมาคมรองเทาไทย คณวลลภ วตนากร สมาคมอตสาหกรรมเครองนงหมไทย คณทพยสดา โรจนาถ สมาคมอตสาหกรรมเครองนงหมไทย คณสมบรณ รงฤทธไกร สมาคมอตสาหกรรมเครองเรอนไทย คณสมศกด ศรสภรวาณชย สมาคมอตสาหกรรมทอผาไทย คณปรชา นลถาวรกล สมาคมอตสาหกรรมฟอกยอม พมพ และตกแตงสงทอไทย คณกมล ตนตวณชย สมาคมอตสาหกรรมสงทอไทย ดร. อาจาร ถาวรมาศ ผจดการโครงการ ThaiEurope.net และคณะ Mr. Alan Hardacre Access-Europe คณศกดชญ อนโลมสมบต เครอเบทาโกร

iii

คณสวมล สขทวญาต ซพเอฟ ผลตภณฑอาหาร คณทนศา ไทยจงรกษ บรษท มาลสามพราน จากด (มหาชน) คณธรวฒ บวแยม สถาบนอาหาร คณศกดณรงค อตสาหกล สถาบนอาหาร คณบญเพง สนตวฒนธรรม สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย คณคมกฤษณ เสนารกษ สมาคมกงไทย คณวญญา สงขโพธ สมาคมกงไทย คณณชกมล อมาร สมาคมผผลตปลาปนไทย คณธนพร จดศร สมาคมผผลตอาหารสาเรจรป ดร. ผณศวร ชานาญเวช สมาคมอาหารแชเยอกแขงไทย คณเสาวลกษณ ศภกมลเสนย สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต คณไปรยา เศวตจนดา สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต คณวมลรตน เปรมศร สมาคมผผลตไกเพอสงออกไทย คณสวมล แตงหอม สมาคมผผลตไกเพอสงออกไทย Ms. Iwona IDZIKOWSKA (DG Trade) Ms. Isabel GARCIA CATALAN (DG Trade) Ms. Lisa SVENSSON (DG TRADE) Mr. Thomas JUERGENSEN (DG RELEX) Mr. Mathieu Bousquet (DG Environment) Mr. John Bazill (DG Environment) Mr. Martin Eiffel และคณะ (DG Enterprise and Industry) Ms. Fiona Durie (EUROPEN) Ms. Laura Maanavilja (CSR Europe) Ms. Katarina Maaskant (IKEA) Mr. Peit Steel (Vice-President for European Affairs, TME) Mr. Stefan Cret (General Manager CSR, TME) Mr. Lorenz Berzau (Managing Director-Strategy & Stakeholder Relations, BSCI) Ms. Flavia Bernardini (Foreign Trade Association (FTA)) Ms. Christel Davidson (EuroCommerce) เจาหนาทภาครฐและผประกอบการทใหสมภาษณทกทานทมไดเอยนาม ผประกอบการทกรณาตอบแบบสอบถามทกทาน

  iii

บทสรปสาหรบผบรหาร

โครงการแสวงหาผลประโยชนจากขอตกลงการเปดเสร (ระยะ 4): การศกษาผลกระทบภาคอตสาหกรรมจากความตกลงเขตการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป และความตกลงวาดวยความเปนหนสวนและความรวมมอระหวางไทยและประชาคมยโรป (ASEAN-EU Free

Trade Agreement VS Partnership and Cooperation Agreement)

1. ภาพรวม สหภาพยโรปเปนกลมประเทศคคาทสาคญสาหรบประเทศไทย เชนเดยวกบประเทศ

สหรฐอเมรกา ญปน และกลมอาเซยนทเปนคคาอนดบตนๆ ของไทย สนคาสงออกของไทยและสหภาพยโรปสวนใหญอยในลกษณะหนนเสรมกน1 โดยสหภาพยโรปเปนตลาดสงออกทสาคญของไทยในกลมสนคากลมไฟฟาและอเลกทรอนกส อาหาร อญมณเครองประดบ สงทอและเครองนงหม และเปนแหลงนาเขาทสาคญของสนคากลมเคมภณฑ เครองจกร และสนคาไฟฟาและอเลกทรอนกส นอกจากน ทผานมา ประเทศไทยเกนดลการคาสหภาพยโรปมาโดยตลอด โดยในป 2008 ไทยเกนดลการคาสหภาพยโรป 2.9 แสนลานบาท ในดานการลงทน สหภาพยโรปเปนกลมประเทศทเขามาลงทนทางตรง (FDI) ในประเทศไทยสงเปนอนดบ 3 รองจากญปนและสงคโปร

อตราภาษศลกากรของสหภาพยโรปอยในระดบไมสงมากนกเชนเดยวกบประเทศพฒนาแลวสวนใหญ ยกเวนสนคาในกลมอาหาร เครองนงหมและสงทอ และสนคาเกษตรทยงมอตราภาษสงกวากลมอนๆ โดยภาพรวมแลว อตราภาษศลกากรแบบถวงนาหนกดวยมลคาการคาของสหภาพยโรปเทากบรอยละ 6.71 นอกจากมาตรการดานภาษศลกากรแลว สหภาพยโรปถอเปนกลมประเทศทมกฎระเบยบและมาตรฐานสาหรบสนคาตางๆ ซงอยในระดบมาตรฐานทสงเปนจานวนมาก กฎระเบยบและมาตรฐานสวนใหญเปนมาตรการความปลอดภยของสนคาและมาตรการสงแวดลอม ซงมทงมาตรฐานบงคบ มาตรฐานโดยสมครใจ ตลอดจนเงอนไขทกาหนดโดยผประกอบการเอกชนของสหภาพยโรปเอง การศกษาน คณะผวจยจงไมเพยงใหความสาคญกบมาตรการทางภาษ แตยงใหความสาคญเปนการเฉพาะกบมาตรการทไมใชภาษตางๆ ดวย 2. ความตกลงลงวาดวยความเปนหนสวนและความรวมมอ (PCA)

ความตกลงวาดวยความเปนหนสวนและความรวมมอ (Partnership Cooperation Agreement หรอ PCA) เปนความตกลงสมทบซงมสาระสาคญเกยวกบประเดนเรองประชาธปไตย หลกนตรฐ หลกสทธมนษยชนและประเดนตางๆ ดานสงคม สหภาพยโรปมกกาหนดใหประเทศทมความสมพนธทาง

                                                            1 คา Spearman RCA Rank Correlation ระหวางไทยกบสหภาพยโรป 27 เทากบ -0.12 (ดรายละเอยดในบทท 10)

  iv

เศรษฐกจกบตน เชน ประเทศทตองการเจรจาความตกลงการคาเสร (FTA) กบสหภาพยโรป ตองทาความตกลง PCA ควบคไปดวย โดยใหเหตผลวาเพอใหทงสองฝายมกรอบความรวมมอระหวางกนทเหมาะสมในการทาความตกลงดานเศรษฐกจ ในปจจบน ประเทศไทยและสหภาพยโรปไดเจรจาความตกลง PCA กนมาไดคบหนาพอสมควร แตยงตดประเดนทประเทศไทยเหนวามความออนไหวบางประเดน เชน การรบผยายถนฐานทผดกฎหมายเขาประเทศ หรอการใหสตยาบนธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ทาใหการเจรจายงไมสามารถหาขอสรปขนสดทายได อยางไรกตาม แมวาการเจรจา PCA ยงไมไดขอสรปอนนาไปสการลงนามของทงสองฝาย สหภาพยโรปและไทยกไดเรมแลกเปลยนความคดเหนเบองตนเพอกรอบกาหนดการเจรจา FTA กนอยางไมเปนทางการแลว และในทสดคงตองกลบมาพจารณาประเดนตางๆ ทอยในความตกลง PCA กนอกครงหนงกอนทจะสามารถลงนามในความตกลง FTA ระหวางกนได หากสามารถบรรลความเหนพองกนในการเจรจา FTA

สาหรบผลกระทบของความตกลง PCA ตออตสาหกรรมไทยนน คณะผวจยเหนวาผลกระทบโดยตรงจากความตกลง PCA ระหวางประชาคมยโรปกบประเทศไทยตอภาคอตสาหกรรมไทยนาจะเกยวของกบบทบญญตทกาหนดใหไทยจะตองยอมรบมาตรฐานแรงงานหลก (core standards) ขององคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) 8 ฉบบ ซงปจจบนประเทศไทยยงไมไดใหสตยาบน 3 ฉบบ ซงเกยวกบการไมเลอกปฏบตในการจางงานและอาชพ เสรภาพในการสมาคมและการคมครองสทธในการรวมตวกน และสทธในการรวมตวกนและการรวมเจรจาตอรอง อนสญญา 3 ฉบบ ดงกลาวจดอยในมาตรการแรงงานในสวนทเกยวกบกระบวนการ (process-related standard) ซงโดยแนวคดทางทฤษฎชวาเราสามารถยกระดบมาตรฐานแรงงานในสวนทเกยวของกบกระบวนการไดโดยไมตองคานงถงระดบการพฒนาประเทศ แตกตางจากมาตรการแรงงานสวนทเกยวกบผลลพธ (outcome-related standard) เชน มาตรฐานจานวนชวโมงทางาน มาตรฐานคาจางขนตา การหามใชแรงงานเดก ซงระดบมาตรฐานแรงงานทเหมาะสมขนอยกบระดบพฒนาประเทศ ดงนน คณะผวจยเหนวาประเทศไทยนาจะสามารถใหสตยาบนอนสญญามาตรฐานแรงงานของ ILO ทเหลออก 3 ฉบบได โดยไมกอใหเกดผลเสยทางเศรษฐกจ แตกลบจะชวยยกระดบคณภาพชวตของแรงงาน ซงนาจะมผลในการยกระดบผลตภาพในระยะยาว อยางไรกตาม คงตองพจารณาถงประเดนปญหาในทางปฏบตดวย 3. การใชสทธประโยชนตามระบบ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงอาเซยน-

สหภาพยโรป

ทผานมา ผประกอบการภาคสงออกไทยพงพาการใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพ

ยโรปในระดบทคอนขางสงคอทประมาณรอยละ 26 ของมลคาการสงออกทงหมด ในขณะทการสงออกสนคาอกรอยละ 36 และ 19 เปนการสงออกสนคาทมอตราภาษรอยละ 0 อยแลวและสนคาทอยนอกรายการลดภาษ ตามลาดบ

  v

ในการศกษาน คณะผวจยไดใช “มลคาภาษศลกากรทประหยดได” (tariff saving) มาเปนตวชวดประโยชนทผประกอบการไทยไดรบจากระบบ GSP จากการวเคราะห พบวา ในป 2550 ระบบ GSP ของสหภาพยโรปชวยทาใหสนคาสงออกไทยไดประโยชนจากการประหยดภาษคดเปนมลคาประมาณ 6,779 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 0.89 เมอเทยบกบมลคาการสงออกทงหมดของไทยไปสหภาพยโรป ทงน เนองจากผประกอบการไทยในภาพรวมสามารถใชสทธพเศษจากระบบ GSP ของสหภาพยโรป ซงมความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรรอยละ 45 และใหแตมตอดานภาษศลกากรแกผประกอบการไทยเมอเทยบกบภาษ MFN เทากบรอยละ 3.26 จด ในระดบทคอนขางสงคอทอตรารอยละ 58 สนคาในกลมเคมภณฑและกลมอาหารแปรรปมราคาลดลงโดยเปรยบเทยบสงทสด สวนสนคาในกลมยานยนตและกลมอเลกทรอนกสแทบจะไมไดรบประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปเลย (ภาพท 1)

แมวาในภาพรวม ภาคสงออกไทยจะใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปไดในระดบทนาพอใจ แตยงมผสงออกอกสวนหนงทยงไมสามารถใชประโยชนได เนองจากขาดความเขาใจเกยวกบระบบ มสนคาอยนอกรายการลดภาษ มสนคาทถกตดสทธพเศษ อตราภาษภายใตระบบ GSP ของสนคาบางรายการไมจงใจพอ มสนคาไมผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (RoOs) เนองจากกฎมความเขมงวดมากเกนไป หรอไมสอดคลองกบกระบวนการผลตของตน เปนตน (ดรายละเอยดในบทท 7) ภาพท 1 สดสวนมลคาภาษทสนคาสงออกไทยประหยดไดจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปในป 2550

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ

  vi

อยางไรกตาม ประโยชนทผประกอบการไทยไดรบจากระบบ GSP มความไมแนนอนสง เนองจาก ระบบ GSP เปนการเปดเสรแตฝายเดยวของสหภาพยโรป (unilateral concession) รวมทงมการทบทวนการใหและตดสทธทก 3 ป การทา FTA ระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป หรอระหวางไทยกบสหภาพยโรปจะทาใหผประกอบการไทยไดรบสทธประโยชนดานภาษศลกากรเปนการถาวร และมโอกาสไดรบประโยชนเพมขน หาก FTA นนมความครอบคลมและใหแตมตอดานภาษศลกากรมากกวาระบบ GSP จากการประมาณการโดยคณะผวจย พบวา การทา FTA จะทาใหภาคสงออกไทยไดรบประโยชนจากการประหยดภาษเพมขนจากระบบ GSP อก 19,999 ลานบาทตอป เปนประมาณ 26,778 ลานบาทตอป หรอคดเปนรอยละ 3.5 ของมลคาสงออกของไทยไปสหภาพยโรป (ภาพสถานการณท 5 เทยบกบภาพสถานการณท 1 ในภาพท 2) โดยสนคาทมมลคาประหยดจากภาษสงสดไดแกกลมอาหาร สงทอเครองนงหมและเครองหนง ยานยนตและชนสวน เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ตามลาดบ

  vii

ภาพท 2 โอกาสจากความตกลง FTA เมอพจารณาจากมลคาภาษทประหยดไดสงสด

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

45,000

มลคาภาษทประหยดได: ลานบาท

0

1

2

3

4

5

6

สดสวนมลคาภาษทประหยดได: รอยละ

มลคา 6,778.59 11,208.77 9,210.52 14,638.70 26,777.67 41,817.04

สดสวน 0.89 1.47 1.21 1.92 3.51 5.48

ปจจบนสนคาถกตดสทธเหมอนเดม แตอตราการใชสทธ 100%

สนคาไมถกตดสทธ และอตราการใชสทธ

ปจจบน

สนคาไมถกตดสทธ และอตราการใชสทธ

100%

ความครอบคลม 100% และอตราการใชสทธ

ปจจบน

ความครอบคลม 100% และอตราการใชสทธ

100%

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ หมายเหต: ภาพสถานการณท 1 คอประโยชนทไดรบจากระบบ GSP ในปจจบน ภาพสถานการณท 2 คอประโยชนสงสดทจะไดรบจากระบบ GSP หากมการสนบสนนใหมการใชสทธ

ประโยชนอยางเตมท ภาพสถานการณท 3 คอประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมเทากบระบบ GSP โดย

สมมตวาสนคาทเดมไดรบสทธประโยชนตามระบบ GSP จะมการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทาเดม สวนสนคาทเดมถกตดสทธประโยชนหรออยนอกรายการลดภาษเปนการถาวรภายใตระบบ GSP จะมอตราการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทากบคาเฉลยอตราการใชสทธประโยชนภายใตระบบ GSP ของสนคาในกลมเดยวกน

ภาพสถานการณท 4 คอประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมเทากบระบบ GSP หากมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนอยางเตมท

ภาพสถานการณท 5 คอประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมสนคาทกรายการ โดยสมมตวาสนคาทเดมไดรบสทธประโยชนตามระบบ GSP จะมการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทาเดม สวนสนคาทเดมถกตดสทธประโยชนหรออยนอกรายการลดภาษเปนการถาวรภายใตระบบ GSP จะมอตราการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทากบคาเฉลยอตราการใชสทธประโยชนภายใตระบบ GSP ของสนคาในกลมเดยวกน

ภาพสถานการณท 6 คอประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมสนคาทกรายการ หากมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนอยางเตมท

  viii

นอกจากน การวเคราะหกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามระบบ GSP ของสหภาพยโรป โดยใชขอมลการใชวตถดบภายในประเทศของผประกอบการจากสามะโนอตสาหกรรมไทยป 2550 พบวามบางอตสาหกรรมของไทยทผประกอบการสวนหนงมมลคาเพมภายในประเทศไมสงพอทจะผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา เชน อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส อตสาหกรรมอาหาร อตสาหกรรมเฟอรนเจอร อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน และอตสาหกรรมสงทอเครองนงหมและเครองหนง ดงนน การเจรจาใหกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลง FTA อนญาตใหผประกอบการไทยสามารถสะสมมลคาเพมภายในภมภาคอาเซยน (regional cumulation) จะชวยใหสนคาไทยไดรบแหลงกาเนดสนคาและใชสทธประโยชนจากการสงออกไปสหภาพยโรปไดมากขน 4. กฎระเบยบและมาตรฐานของสหภาพยโรป

กฎระเบยบและมาตรการทไมใชภาษของสหภาพยโรปมเปนจานวนมากสวนใหญเปนมาตรการความปลอดภยของสนคาและมาตรการทางสงแวดลอม โดยสามารถจาแนกออกเปนมาตรการภาคบงคบ มาตรการโดยสมครใจ และมาตรการทกาหนดโดยความตองการลกคา (ดรายละเอยดในบทท 8) โดยคณะผวจยไดศกษาผลกระทบจากมาตรการตางๆ โดยใชแบบสอบถามผประกอบการ และจดสมมนาระดมความคดเหนถงผลกระทบจากมาตรฐานความปลอดภยอาหารและผลกระทบจากนโยบายความรบผดชอบองคกรธรกจตอสงคม (Corporate Social Responsibility: CSR) และมาตรการดานแรงงานของสหภาพยโรปและบรษทในสหภาพยโรป (ดรายละเอยดในบทท 9)

การวเคราะหผลจากการสารวจโดยใชแบบสอบถามผประกอบการไทยพบวากฎระเบยบ

REACH สงผลกระทบรนแรงตอภาคอตสาหกรรมไทยมากทสด รองลงมาเปนระเบยบ RoHS และเครองหมาย CE Mark นอกจากน ยงพบวามมาตรการทสงผลกระทบตอภาคอตสาหกรรมไทยเฉพาะสาขาทสาคญอกหลายมาตรการ เชน หลกปฏบตทางดานการเกษตรทดของยโรป (EUREPGAP) สงผลกระทบตออตสาหกรรมอาหาร การหามใชสารฟอกยอมบางประเภท (Dye standard) และฉลาก öko tex standard 100 สงผลกระทบตออตสาหกรรมสงทอเครองนงหมและเครองหนง ใบอนญาตทออกใหโดยองคกร Forest Stewardship Council (FSC) สงผลกระทบตออตสาหกรรมเฟอรนเจอร การออกแบบสนคาทใชพลงงานในเชงนเวศเศรษฐกจ (EuP) สงผลกระทบตออตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส ใบอนญาตขายสนคายานยนต (ECWVTA) สงผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนตและชนสวน (ดภาพท 3)

ทงน มาตรการของสหภาพยโรปทผประกอบการไทยสามารถปรบตวไดสงสด (ดภาพท 4)

ไดแก การหามใชสารฟอกยอมบางประเภท (Dye standard) ฉลาก öko tex standard 100 และมาตรการ ELV อยางไรกตาม มาตรการทภาครฐจะตองใหความสาคญเปนลาดบตนๆ เนองจากผประกอบการไทยยงอย ในระหวางการปรบตว ไดแก ใบอนญาตทออกใหโดยองคกร Forest

  ix

Stewardship Council (FSC) หลกปฏบตทางดานการเกษตรทดของยโรป (EUREPGAP) ฉลากพลงงาน (energy labeling) การจดการเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไมใชแลว (WEEE) และมาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา (GPSD)

ภาพท 3 ความรนแรงของผลกระทบจากมาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทม

ตอภาคอตสาหกรรมไทย

37

15

8

7

61

- - -

31

5

4

2

15

5

- - -

31

3

-

6 10

3

6

3

-

22

1

3 4

2

-

7

-

5

12

-

--

-

1

-

-

11

11

-

1 -

8

2

-

-

-

9

-1 2 4

2

-

-

-

8- - - -

3

-

-

5

2 - - - - - -

2

-

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

ความรนแรงของผลกระทบ

eco label 2 - - - - - - 2 -

PPW 8 - - - - 3 - - 5

GPSD 9 - 1 2 4 2 - - -

WEEE 11 - 1 - 8 2 - - -

HACCP/GMP 12 - - - - 1 - - 11

sector-specific 22 1 3 4 2 - 7 - 5

CE Mark 31 3 - 6 10 3 6 3 -

RoHS 31 5 4 2 15 5 - - -

REACH 37 15 8 7 6 1 - - -

รวม เคมภณฑยานยนต ชนสวน

ยานยนต

สงทอ เครองนงหม เครองหนง

อเลกทรอนกส เครองใชไฟฟา เครองจกรกล ไม เฟอรนเจอรไม เหลก อาหาร

ทมา: คณะผวจยวเคราะหจากผลจากการตอบแบบสอบถาม หมายเหต: ความรนแรงของผลกระทบไดจากการรวมคะแนนทผตอบแบบสอบถามทกรายจดอนดบความรนแรงไว

โดยมาตรการทสงผลกระทบสงทสดอนดบทหนง สอง และสาม จะไดคะแนนความรนแรง 3, 2 และ 1 คะแนน ตามลาดบ

  x

ภาพท 4 สดสวนบรษททสามารถปรบตวตามมาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปได

ทมา: คณะผวจยวเคราะหจากผลจากการตอบแบบสอบถาม

ผลจากการไปเกบขอมลโดยคณะผวจยทประเทศเบลเยยมทาใหทราบแนวโนมของกฎระเบยบ

และมาตรฐานของอตสาหกรรมของสหภาพยโรปคอสหภาพยโรปจะผลกภาระการตรวจสอบใหผนาเขาของสหภาพยโรป ในดานการผานมาตรฐาน การไดกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา และการทา due diligence กรณมาตรการตรวจสอบไมผดกฎหมาย (illegal logging) โดยความรบผดชอบ (liability) จะอยกบผนาเขา ดงนน ผนาเขาจะพยายามลดความเสยงดวยการลดซพพลายเออรอยางตอเนอง โดยเลอกเฉพาะซพพลายเออรทมความเสยงตา ทาการบรหารแบบรวมศนย เชน คมสารเคมผานจดซอรวม ซงไดประโยชนจากขนาดการสงซอ (scale) ทใหญขนดวย ดงนน ซพพลายเออรไทย จาเปนตองทาการบรหารหวงโซอปทาน (Supply Chain Management: SCM) ได โดยดแลซพพลายเออรของตน หรอทาฟารมเกษตรตามสญญา (contract farming) เพอใหคมวตถดบไดตามมาตรฐานหรอลดการผลตใหเหลอตามมาตรฐานเดยว เพอปองกนการปนเปอนของวตถดบตางๆ ซง ภาครฐควรหนนเสรมโดยการยกระดบมาตรฐานบงคบในประเทศ วางระบบรบรองหรอทดสอบ และประกาศนโยบายยกมาตรฐานเพอสรางภาพลกษณและความเชอมนของประเทศ

  xi

5. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

1. ขอเสนอแนะสาหรบการเจรจา FTA

ภาคอตสาหกรรมของไทยจะไดประโยชนจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป (ASEAN-EU FTA) หรอความตกลงการคาเสรไทย-สหภาพยโรป และควรสนบสนนการเจรจาดงกลาว เพราะจะไดลดภาษศลกากรเปนการถาวรแทนอตราภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรปซงมลกษณะชวคราว ทงน อตราภาษศลกากรตาม FTA จะอยในระดบตากวาจากระบบ GSP การประมาณการโดยคณะผวจย พบวามลคาภาษศลกากรของสนคาสงออกไทยไปสหภาพยโรปทอาจประหยดไดจากการทาความตกลง FTA (tariff saving) เทากบประมาณ 26,778 ลานบาทตอป ในทางตรงกนขาม ภาคอตสาหกรรมจะมความเสยงจากการแขงขนกบสนคานาเขาจากสหภาพยโรปไมมากนก เพราะสนคาระหวางไทยและสหภาพยโรปอยในลกษณะทหนนเสรมกน

อยางไรกตาม ประเดนหลกในการทา FTA กบสหภาพยโรป ในสวนของสนคาอตสาหกรรม นาจะไมใชการลดภาษศลกากรเทานนแตตองครอบคลมถงมาตรการทไมใชภาษศลกากรดวย โดยเฉพาะกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา มาตรการทางเทคนค และมาตรฐานสขอนามยและสขอนามยพชตางๆ ตลอดจนมาตรการเชงบงคบและเชงสมครใจทเกยวของสงแวดลอม แรงงาน และความรบผดชอบธรกจตอสงคม

คณะเจรจาฝายไทยควรเจรจาตอรองใหกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาสามารถใชการสะสมมลคาภายในภมภาคอาเซยน (regional cumulation) ในการทาความตกลง FTA เพอใหสนคาสงออกของไทยในหลายอตสาหกรรม เชน อาหารแปรรป สงทอ และเครองนงหม ซงมคลสเตอรการผลตทวภมภาคอาเซยน ไดรบแหลงกาเนดในการสงออก

2. ขอเสนอแนะสาหรบนโยบายอตสาหกรรม

กระทรวงอตสาหกรรมและกระทรวงเกษตรและสหกรณควรกาหนดมาตรฐานความปลอดภยของผลตภณฑและอาหารทผลตและจาหนายในประเทศไทยใหสงขน โดยอางองมาตรฐานของตลาดทสาคญ ในระยะยาว ภาครฐควรมงสนบสนนใหมการรวมกลมกบประเทศสมาชกอาเซยนในการสรางมาตรฐานความปลอดภยของผลตภณฑและอาหารอาเซยนใหสงกวามาตรฐานของประเทศคแขงนอกภมภาค

กระทรวงอตสาหกรรม หนวยงานรฐทเกยวของและธรกจสงออก ควรรวมมอกนในการสงเสรมใหธรกจขนาดกลางและขนาดยอมของไทยใหมความสามารถในการบรหารหวงโซอปทาน (supply chain) ของตนใหเชอมโยงกบของหวงโซอปทานของธรกจสงออก โดยมงสรางใหเกดความสามารถในการทาตรวจสอบยอนกลบ (traceability)

  xii

กระทรวงเกษตรและสหกรณควรมงปรบสนคาในกลมประมงของประเทศไทยเขาสมาตรฐาน IUU (Illegal, Unreported and Unregulated fishing) เพอลดตนทนและเวลาในการสงออก

คณะผเจรจาไทยควรโนมนาวใหสหภาพยโรปเขาใจและยอมรบวาไมยางพาราของไทยมาจากปาเชงพาณชยทงสน ผลตภณฑไมยางพาราจากประเทศไทยจงไมเกยวของกบปญหาไมเถอน และไมจาเปนตองมระบบใบอนญาต หรอหากจาเปนตองมระบบใบอนญาต หนวยงานภาครฐทเกยวของกควรกาหนดใหมระบบใบอนญาตอตโนมตสาหรบไมยางพารา อยางไรกตาม หากการเจรจาตอรองดงกลาวไมประสบความสาเรจ รฐบาลไทยกควรศกษาประโยชนและตนทนในการเขาเปนภาคสมาชกความตกลง FLEGT

คณะผเจรจาของไทยควรเจรจากบสหภาพยโรปใหมระบบถอนการแจงเตอนทรวดเรวและมประสทธภาพ ในกรณทสนคาสงออกของไทยสามารถแกปญหาจนผานมาตรฐานทกาหนดได

กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณและหนวยงานทเกยวของควรศกษาความตองการใชหองปฏบตการของสนคาสงออกรายการสาคญไปยงสหภาพยโรป ญปนและสหรฐ ทประสบปญหาการไมผานมาตรฐานและกาหนดลาดบความสาคญ (priority) ในการลงทนดานหองปฏบตการโดยอาจใชมลคาการสงออกทมความเสยง (export value at risk) เปนดชนชวด

สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยและสภาหอการคาไทย โดยความสนบสนนของรฐบาลไทยและสานกเลขาธการอาเซยน (ASEAN secretariat) ควรสงเสรมใหภาคเอกชนไทยรวมกลมธรกจในอาเซยนขนเปน “สภาธรกจสงออกอาเซยน” เพอสรางความเปนเอกภาพและมนาหนกในการเสนอแนะนโยบายตอสหภาพยโรปมากยงขน นอกจากน ภาคธรกจไทยและอาเซยนควรสรางแนวรวมกบกลมผนาเขาและผคาปลกในยโรป หรอสมาคมของธรกจขนาดกลางและขนาดยอมในสหภาพยโรป และสถานทตไทยตลอดจนสถานทตของประเทศอาเซยนในสหภาพยโรป เพอใหขอคดเหนและขอเสนอในประเดนหลกๆ กอนมการยกรางกฎระเบยบตางๆ ของสหภาพยโรป ทจะมผลกระทบตออตสาหกรรมสงออกของอาเซยนไปยงสหภาพยโรป

3. ขอเสนอแนะสาหรบนโยบายความรบผดชอบองคกรตอสงคม (CSR) และแรงงาน

รฐบาลและสมาคมผประกอบการ โดยผานกลไกของคณะกรรมการรวมภาครฐและเอกชนเพอแกไขปญหาเศรษฐกจ (กรอ.) ควรสรางความตนตวใหแกผประกอบการเหนความสาคญของนโยบายเกยวกบความรบผดชอบธรกจตอสงคม (CSR) ทงในระดบผบรหาร ไปจนถงแรงงานทกระดบและเผยแพรทศนคตทวา CSR เปนการเพมความสามารถในการแขงขนและเปนการลงทนทมผลตอบแทน (return) ไมไดเปน

  xiii

ตนทน (cost) โดยประกาศเปนวาระแหงชาต (national agenda) ในการสงเสรม CSR เพอสรางความสามารถในการแขงขน จดทาแนวทางปฏบตทด (code of conduct) และเผยแพรกรณตวอยางการทา CSR ทประสบความสาเรจ

ธรกจไทยจานวนมากมกจกรรมเพอสงคม แตยงไมไดรวบรวมขนอยางเปนระบบ สมาคมธรกจทเกยวของ เชน สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยและสภาหอการคาไทยควรเปนตวกลางในการรวบรวมและรายงานกจกรรมทมลกษณะเชงสงคมของธรกจไทยทไดดาเนนการอยในปจจบนในรปของ “รายงานกจกรรมทรบผดชอบตอสงคม” (CSR Report) เพอสรางภาพลกษณทดของอตสาหกรรมไทย

ผประกอบการควรมงผนวกกจกรรรมทสอดคลองกบ CSR เขาในการบรหารซพพลายเชน เพอแสดงถงความรบผดชอบตอสงคมควบคไปกบการยกระดบความสามารถในการแขงขน

กระทรวงการคลงควรปรบมาตรการทางภาษใหสอดคลองกบการสงเสรมการอนรกษสงแวดลอมมากยงขน เชน เปลยนการกาหนดอตราภาษสรรพสามตไปสระบบทยดตามผลกระทบตอสงแวดลอม (environmental performance)

กระทรวงตางประเทศ และกระทรวงพาณชยควรวางกลไกสอสารเชงรกและเตรยมรบมอฉกเฉน ในกรณทสนคาไทยถกกดกนไมใหเขาสตลาดสหภาพยโรปจากขอกลาวหาวาไมรบผดชอบตอสงคมทมลกษณะคลาดเคลอน

xv

Executive Summary

1. Overall The European Union (EU) has long been an important trading partner of

Thailand. Thai and the EU export goods are found to be mainly complementary, as the rank correlation of export competitiveness of both parties being slightly negative at -0.12. Thailand’s major export products to the EU include electronic devices and electrical appliances, food, jewelry, textile and garment, while the EU exports chemical products, machinery and parts, and electronic devices and electrical appliances to Thailand. Thailand has enjoyed trade surplus with the EU for decades. In 2008, for instance, the surplus is estimated to be about Bt 0.29 billion. In terms of direct investment, the EU is the third largest foreign investor in Thailand, after Japan and Singapore.

Like other developed countries, the EU tariff rates are relatively low with a trade-weighted rate of 6.71 per cent. However, there are tariff peaks for certain items such as food, textile and garment, and agricultural products. In addition, the EU has adopted numerous non-tariff measures that can be barriers to trade to protect public safety, health and environment. 2. Partnership and Cooperation Agreement

A Partnership and Cooperation Agreement (PCA) is an association agreement between the EU and a non-EU country required by the EU before concluding an FTA. From the EU perspective, the PCA aims at creating an appropriate framework for co-operation between the two parties in a wide range of areas, including democracy, rules of law, human rights and other social issues. Although the PCA negotiation between Thailand and the EU has made considerable progress, there are certain issues that are still highly sensitive to Thailand. In particular, Thai authorities are concerned about the provisions on re-admission of illegal migrants and nationals of third countries and the requirement that Thailand ratify the Rome Statute of the International Criminal Court. As a result, both parties have not concluded the agreement. Still Thailand and the EU have unofficially started to exchange views on the possibility of negotiating an FTA with each other. At this stage, it is likely that the FTA to be negotiated will be a bilateral agreement between Thailand and the EU rather than a regional one between ASEAN and the EU.

Of particular importance to the Thai manufacturing sectors are the provisions in the PCA that require Thailand to ratify eight ILO’s conventions on “core labor standards”. Thailand has so far ratified five such conventions but has yet to ratify three others, namely the Employment and Occupation Discrimination Convention (C111), the Right to Organise and Collective Bargaining Convention (C98), and the Freedom of Association and Protection of the Right to Organise Convention (C87). From an economic perspective, these three conventions collectively set “process-related standards” that can be met regardless of a country’s level of development. In other words, they do not impose “outcome-related standards”, e.g. maximum working hours, minimum wages, and the elimination of child labor, which should be set according to a country’s level of development. As a result, we believe that Thailand should be able to ratify the remaining conventions without major negative impacts on

xvi

the economy. We also believe that these conventions would help improve working standards and increase long-term productivity of Thai labors. 3. Benefits of the EU’s GSP and potential benefits of the Thailand-EU FTA

Over the past years, Thai exporters have heavily relied upon the EU’s Generalized System of Preference (GSP). In 2007, for example, the share of export under the GSP accounts for about 26 per cent of the total exports to the EU. The total tariff savings is estimated to be Bt 6,779 million or 0.89 per cent of the export value to the EU. This is a result of the product coverage of 45 per cent of the scheme, an average preferential tariff margin of 3.26 percentage points and the utilization rate of 58 per cent. Top beneficiary sectors are chemicals and food while automobile and electronic devices benefit very little from the GSP (see Figure 1).

Although Thai exporters appear to benefit significantly from the GSP, some problems related to utilization still exist and may persist even after the conclusion of the FTA. These include the lack of understanding of the procedure for applying for certificates of origin (C/Os) among some Thai exporters, the insufficient margins of preferences and the restrictiveness of the rules of origin for some products (see more details in Chapter 7). In particular, our analysis based on the Industrial Census in 2007 found that certain manufacturing products might have difficulties passing the local content thresholds required by the GSP’s rules of origin. These include electrical appliances, electronic devices, food, wood furniture, automobile, auto-parts, textile, garment, and leather products.

In addition, the benefits brought about by the GSP are highly insecure because they are unilaterally granted by the EU and their eligibility is subject to review every three years. Unlike under the GSP, tariff concessions under the FTA are permanent, substantially cover more product items, and generally have more preferential margins. Assuming the current export value, we estimate that the tariff savings granted by the FTA would amount to approximately Bt 26,778 million per year, or more than twice the benefits brought about by the GSP (Scenario 5 compared to Scenario 1 in Figure 2). Sectors expected to benefit from the FTA include food processing, textile, garment and leather, automobile and auto-parts, and electronic and electrical appliances.

xvii

Figure 1: Tariff saving ratio under the GSP in 2007.

0.67

2.47

1.161.05

2.03

2.68

1.10

0.23

0.34

0.090.01

0.48

0.05

0.50

1.12

0.70

0.89

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

agri

food

texti

le

garm

ent

leath

er

chem

icals

rubb

er iron

wood

furn

iture

vehic

le

auto

part

electr

onic

electr

ical

mac

hiner

yot

her

tota

l

Tar

iff

savi

ng

rat

io:

per

cen

t

Source: The authors’ calculation.

xviii

Figure 2: Potential Tariff Savings under the Thailand-EU FTA

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

45,000T

arif

f sa

vin

g:

mill

ion

Bah

t

0

1

2

3

4

5

6

Tar

iff

savi

ng

rat

io:

per

cen

t

tariff saving 6,778.59 11,208.77 9,210.52 14,638.70 26,777.67 41,817.04

tariff saving ratio 0.89 1.47 1.21 1.92 3.51 5.48

scenario 1 scenario 2 scenario 3 scenario 4 scenario 5 scenario 6

Source: The authors’ calculation. Note: Scenario 1: Current tariff savings under the GSP;

Scenario 2: Estimated tariff savings under the GSP, assuming 100 per cent utilization; Scenario 3: Estimated tariff savings under the FTA: a) In case of products currently granted

GSP privileges, assume current GSP utilization rate b) In case of products under the GSP whose privileges are suspended, assume the same utilization rate as that of products in the same group;

Scenario 4: Estimated tariff savings under the FTA, assuming 100 percent utilization rate for both products currently granted GSP privileges and those under the GSP whose privileges are suspended;

Scenario 5: Estimated tariff savings under the FTA, assuming 100 per cent product coverage and the following utilization rates: a) In case of products currently granted GSP privileges, assume current GSP utilization rate b) In case of products under the GSP whose privileges are suspended and new products, assume the same utilization rate as that of products in the same group;

Scenario 6: Estimated tariff savings under the FTA, assuming 100 per cent product coverage as the GSP and 100 per cent utilization rate;

4. EU’s regulations and standards

The EU’s non-tariff measures are composed of mandatory technical regulations and voluntary standards imposed by the EC and the private sectors such as corporate social responsibility (CSR) policies. While most technical regulations are related to product-safety and environmental standards, the voluntary standards mainly concern environment and labor protection (see more details in Chapter 8). To assess their impacts, we conducted a questionnaire survey of companies in Thailand that export to the EU. In addition, we also organized focus groups to solicit exporters’ views on the impacts of food safety standards and CSR policies imposed by EU importers and retailers (see more details in Chapter 9).

The questionnaires survey identified three measures as having the most wide-

ranging impacts across all manufacturing sectors: the Registration, Evaluation and Authorization of Chemicals (REACH), the Restriction of Hazardous Substances

xix

(RoHS) and the Conformite European (CE) Marking. Certain measures are also identified as having high impacts on specific sectors. For examples, the Euro-Retailer Produce Working Group on Good Agricultural Practice (EUREPGAP) has considerable impacts on food manufacturers; the dye standards and the öko tex standard 100 on the textile, garment, and leather manufacturers; the Forest Stewardship Council (FSC) licensing on the wood furniture manufacturers; the Energy using Products (EuP) directive on the electrical and electronic manufacturers; and the European Community Whole Vehicle Type Approval (ECWVTA) on the automobile and auto-parts manufacturers (see Figure 3).

Our survey also found that Thai exporters had managed to comply with some

EU’s measures; for instances, the dye standard, öko tex standard 100, and End-of-Life Vehicles (ELV) directive (See Figure 4). On the other hand, there are still measures that pose difficulties for some exporters and further governmental supports are needed. These include the FSC licensing, the EUREPGAP, the energy labeling, the Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE) directive, and General Product Safety Directive (GPSD).

xx

Figure 3: Level of impacts of the EU’s non-tariff measures on Thai manufacturing sector

37

15

8

7

61

- - -

31

5

4

2

15

5

- - -

31

3

-

6 10

3

6

3

-

22

1

3 4

2

-

7

-

5

12

-

- -

-

1

-

-

11

11

-

1 -

8

2

-

-

-

9

-1 2 4

2

-

-

-

8- - - -

3

-

-

5

2 - - - - - -

2

-

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Impa

ct s

ever

ity

eco label 2 - - - - - - 2 -

PPW 8 - - - - 3 - - 5

GPSD 9 - 1 2 4 2 - - -

WEEE 11 - 1 - 8 2 - - -

HACCP/GMP 12 - - - - 1 - - 11

sector-specific 22 1 3 4 2 - 7 - 5

CE Mark 31 3 - 6 10 3 6 3 -

RoHS 31 5 4 2 15 5 - - -

REACH 37 15 8 7 6 1 - - -

total chemicalsvehicles and

partstextile, garment,

and leather

electronic devices and electrical

machinery and parts

wood and wood furniture

iron food

Source: The authors’ questionnaire survey of exporters. Note: The level of impacts is the sum of the scores given by all questionnaire respondents. A score of

3, 2 or 1 represents the level of impact as perceived by each respondent in decreasing order. Figure 4: The proportions of companies that can comply with the EU’s non-tariff

measures

Source: The authors’ questionnaire survey of exporters

xxi

5. Policy Recommendations 1. Recommendations for the FTA negotiation

• The Ministry of Industry should support the Thailand-EU FTA because it is likely to benefit Thai manufacturing industries. Our study found that Thai and EU exported products tended to be complementary, except in certain sectors such as iron and steel and automobiles, where there was high degree of competition. Comparing with the GSP, tariff concessions under the FTA are permanent, cover substantially all traded goods, and have higher tariff preferential margins. According to our estimation, potential tariff savings under the FTA would amount to approximately Bt 26,778 million per year at the current trade level.

• It should be cautioned, however, that Thai negotiators should not be too preoccupied with negotiation on tariff reduction. Rather they should aim at addressing barriers arising from non-tariff measures, especially, rules of origin (RoO), technical, sanitary and phytosanitary measures, and measures related to labor and environment. In the case of RoO, for example, they should try to secure rules that allow regional cumulation within ASEAN. Only such rules could accommodate the production networks of Thai exporters that have already expanded throughout ASEAN countries.

2. Recommendations for the industrial policies

• The Ministry of Industry and the Ministry of Agriculture and Cooperatives should aim at setting higher product safety standards to protect local consumers and increase export competitiveness. The standards should be consistent with those of Thailand’s major export markets, including the EU.

• The Ministry of Industry, other related government entities, and major exporters should cooperate in enabling Thai small and medium enterprises (SMEs) to integrate smoothly into the supply chains of the exporters to ensure an effective traceability system required by the European market and other high-standard markets.

• The Ministry of Agriculture and Cooperatives should encourage Thai companies in the fishery industry to operate in compliance with the requirements against illegal, unreported and unregulated fishing (IUU). The ability to comply with the requirement will greatly reduce the time and costs related to custom clearance at importing countries and hence increase competitiveness of Thai exporters.

xxii

• Thai negotiators should convince the EU that the rubber wood in Thailand is entirely produced by commercial plantations. As a result, furniture and other products made from rubber wood are not related to any illegal logging activities and no scheme to verify its legality is required.

• The Thai negotiators should urge the EU to set up a notification system that can promptly remove Thai exported products from the list of unsafe products once they are tested to be safe.

• The Ministry of Industry, the Ministry of Agriculture and Cooperatives and other related entities should conduct a study on the demand for laboratories services by Thai exporters to prioritize their investment decision in providing such services.

• Private sectors and governments of ASEAN countries and the ASEAN Secretariat should establish an ASEAN-wide focal point to provide comments to the EU’s proposed policies and draft regulations that may have negative impacts on ASEAN industries. The ASEAN Chambers of Commerce and Industry may be a good candidate for such a task. It is also advisable that ASEAN stakeholders collaborate with importers and retailers in the EU to increase the effectiveness of their lobbying activities.

xxiii

3. Recommendations on the CSR and labor-related policies

• The Thai government and private sector should collaborate in raising awareness among Thai businesses on the significance of setting up industry or firm-level Corporate Social Responsibility (CSR) policies. Implementation of the CSR should be viewed as a strategy to increase competitiveness and long-term profitability of Thai firms rather than as unnecessary costs. Successful case studies of CSR implementation should be compiled and widely disseminated.

• The Ministry of Finance should consider reforming the Thai tax structure to promote environmental protection. For example, it should adjust the excise tax rate of air-conditioners, automobiles and other energy-intensive products in accordance with their energy efficiency.

• The Ministry of Foreign Affairs and the Ministry of Commerce should collaborate in developing a pro-active communication mechanism and preparing to respond to false accusations of Thai companies violating environment and core labor standards that may have negative impacts on trade and images of Thailand.

xxv

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ ...................................................................................................................... i บทสรปสาหรบผบรหาร............................................................................................................... iii Executive Summary................................................................................................................... xv บทท 1 บทนา ........................................................................................................................... 1 1.1 หลกการและเหตผล .............................................................................................. 1 1.2 วตถประสงค ......................................................................................................... 2 1.3 เปาหมาย.............................................................................................................. 3 1.4 ขอบเขตการดาเนนงาน ......................................................................................... 3 1.5 แนวทางการศกษา ................................................................................................ 4 1.6 ผลทคาดวาจะไดรบ............................................................................................... 8

1.7 คณะผวจย ............................................................................................................ 9 1.8 ระยะเวลาดาเนนงานและแผนการดาเนนงาน ......................................................... 9 บทท 2 การคาและการลงทนระหวางสหภาพยโรปกบอาเซยนและไทย ................................ 11 2.1 แบบแผนทางการคา.............................................................................................. 11 2.2 แบบแผนการลงทน ............................................................................................... 27 2.3 การวเคราะหความสามารถในการแขงขนของภาคอตสาหกรรมไทยในตลาด

สหภาพยโรป ........................................................................................................ 32 บทท 3 ทบทวนผลการศกษาเกยวกบผลกระทบจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-

สหภาพยโรป ................................................................................................................ 41 3.1 ผลการศกษาของ CEPII - CIREM (2006) ............................................................ 41 3.2 ผลการศกษาของ ECORYS and IIDE (2009) ...................................................... 44 3.3 ผลการศกษาของ Hunton & Williams and Capital Trade Incorporated (2008) ... 49 3.4 ผลการศกษาของ IFRI (2006) .............................................................................. 50 3.5 ผลการศกษาของ นธนนทและคณะ (2551)............................................................ 51 3.6 สรป...................................................................................................................... 52

xxvi

หนา

บทท 4 นโยบายการคาการลงทน ทาทการเจรจา ASEAN-EU FTA และกลไกการทางานของสหภาพยโรป ....................................................................... 55 4.1 นโยบายการคาและการลงทนของสหภาพยโรป...................................................... 55 4.2 ทาทของสหภาพยโรปในการเจรจาความตกลง ASEAN-EU FTA........................... 62 4.3 กลไกการทางานของสหภาพยโรป ......................................................................... 69 บทท 5 ความตกลงหนสวนความรวมมอ (PCA) .................................................................... 79 5.1 สาระสาคญใน PCA ระหวาง EC-Mexico และ EC-Chile ....................................... 80

5.1.1 การจดซอจดจางภาครฐ ............................................................................ 81 5.1.2 นโยบายการแขงขนทางการคา ................................................................. 82 5.1.3 มาตรการเกยวกบดลการชาระเงน (Balance of Payment) ........................ 83 5.1.4 การรบผยายถนฐานทผดกฎหมายเขาประเทศ........................................... 83 5.1.5 ความรวมมอดานแรงงาน.......................................................................... 84 5.1.6 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ................................... 85

5.2 ผลกระทบทางดานแรงงานทอาจจะเกดขนจาก PCA ระหวางประชาคมยโรปกบประเทศไทย ......................................................................................................... 86 5.2.1 มาตรฐานแรงงานหลกของ ILO ................................................................ 86 5.2.2 สทธแรงงานในกฎหมายไทย ................................................................... 89

5.3 ผลกระทบทอาจเกดขนตอภาคอตสาหกรรมไทย .................................................... 92 บทท 6 ความตกลง FTA ทผานมาของสหภาพยโรป............................................................... 95 6.1 ภาพรวมของความตกลงทผานมาของสหภาพยโรป ............................................... 95 6.1.1 ความตกลงทมการบงคบใชแลว ................................................................ 96 6.1.2 ความตกลงทกาลงอยระหวางขนตอนการเจรจา......................................... 100 6.2 เปรยบเทยบความตกลงการคาทผานมา ................................................................ 106 6.2.1 การลดอตราภาษศลกากร ......................................................................... 106

6.2.2 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา..................................................................... 113 6.2.3 มาตรฐานสนคา และ กฎระเบยบทางเทคนค (TBT)................................... 123 6.2.4 มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (SPS)............................................ 125 6.2.5 พธการศลกากรและการอานวยความสะดวกทางการคา (Customs Procedures and Trade facilitation) ........................................ 129

xxvii

หนา

6.2.6 ความรวมมอในสาขาทเกยวของกบอตสาหกรรม ....................................... 130 6.2.7 การยอมรบรวมกนในมาตรฐานสนคาอตสาหกรรม (MRA)......................... 137

6.2.8 สรปและแนวทางการใชประโยชนสาหรบการเจรจาความตกลงการคาเสรระหวางไทยกบสหภาพยโรป .................................................................... 140

บทท 7 การใชสทธประโยชนทางดานภาษศลกากรของผประกอบการไทย .......................... 141 7.1 ขอมลทวไปเกยวกบระบบ GSP ของสหภาพยโรป................................................. 144

7.1.1 ประเภทของระบบสทธพเศษ .................................................................... 145 7.1.2 หลกเกณฑการขอใชสทธพเศษ ................................................................. 147 7.1.3 การตดและการคนสทธพเศษ .................................................................... 149 7.1.4 การปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของสหภาพยโรป ........................... 152 7.2 การใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปโดยผประกอบการไทย .............. 154 7.2.1 ความครอบคลมของระบบ GSP ของสหภาพยโรป .................................... 155 7.2.2 แตมตอทไดจากระบบ GSP ของสหภาพยโรป .......................................... 157 7.2.3 อตราการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรป ..................... 158 7.2.4 มลคาภาษทประหยดไดจากระบบ GSP ของสหภาพยโรป......................... 159 7.2.5 อปสรรคในการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรป ............ 160 7.3 การเปรยบเทยบการใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปโดย ผประกอบการไทยกบผประกอบการประเทศอน ..................................................... 161 7.4 แนวทางการใชประโยชนดานภาษศลกากรจากความตกลงการคาเสรกบสหภาพ ยโรป .................................................................................................................... 163 บทท 8 กฎระเบยบและมาตรการของสหภาพยโรป ................................................................ 173 8.1 มาตรการภาคบงคบ (mandatory measure) ......................................................... 173

8.1.1 กฎระเบยบ REACH................................................................................. 173 8.1.2 ระเบยบความปลอดภยสนคา (General Product Safety Directive) ........... 178 8.1.3 ระเบยบ WEEE ...................................................................................... 180 8.1.4 ระเบยบ RoHS ...................................................................................... 182 8.1.5 ระเบยบ ELV ........................................................................................ 183 8.1.6 ระเบยบ PPW ..................................................................................... 185 8.1.7 ระเบยบ Eco-Design สาหรบสนคาทใชพลงงาน (EuP) ..........................186 8.1.8 ระเบยบ Energy Labeling ..................................................................... 188

xxviii

หนา 8.1.9 ระเบยบฉลากผลตภณฑแสดงองคประกอบเสนใย (Fiber content

labeling) ..................................................................................................188 8.1.10 กฎระเบยบสนคาเกษตรอนทรย ............................................................... 189 8.1.11 การควบคมการผลตโดยใชระบบ HACCP (Hazard Analysis Critical

Control Point) ........................................................................................190 8.1.12 มาตรการสขอนามยและสขอนามยพชและสตว (Sanitary and

Phytosanitary Measures: SPS) .............................................................191 8.1.13 กฎระเบยบการใชวสดและบรรจภณฑทผลตจากพลาสตกทไดจากการร

ไซเคลทสมผสกบอาหาร) .........................................................................191 8.1.14 ระเบยบการหามใชสารฟอกยอมในการผลตสงทอ .....................................192 8.1.15 รางกฎระเบยบวาดวยการอนญาตใหวางจาหนายยานยนต ........................193 8.1.16 ระเบยบความรบผดชอบตอผลตภณฑ (Product Liability and Product

Safety) ...................................................................................................193 8.1.17 มาตรการเกยวกบยานพาหนะทใชเครองยนตและชนสวน ......................... 194 8.1.18 ระเบยบวาดวยแบตเตอร .........................................................................195 8.1.19 มาตรฐานการปลอยสารฟอรมลดไฮดจากเฟอรนเจอร (EU Formaldehyde Emission Standard) ..............................................195 8.1.20 รางระเบยบวาดวยการใหระบแหลงทมาของสนคานาเขาบางประเทศ

(Original Marking Scheme: OMS) .......................................................196 8.1.21 การแสดงเครองหมาย CE Mark (Conformite European Mark: CE

Marking)..................................................................................................196 8.1.22 ระเบยบการตดฉลากพลงงาน (Energy labeling Directive) ......................197 8.1.23 นโยบายสนคาครบวงจร (Integrated Product Policy: IPP) ......................197 8.1.24 ระบบ Greenhouse Gas Emission Trading Scheme (EU ETS) ............198 8.1.25 ระเบยบ Energy Performance of Building Directive ..............................199 8.1.26 รางระเบยบพลงงานทดแทน (Renewable Energy Directive: RED) ........199

8.2 มาตรการโดยสมครใจ (voluntary measure).......................................................... 200 8.2.1 มาตรการ GMP ..................................................................................... 200 8.2.2 มาตรการ EUREP GAP ........................................................................ 200 8.2.3 ใบอนญาต FLEGT (Forest Law Enforcement, Governance and

Trade) .....................................................................................................201 8.2.4 ฉลาก Eco-label หรอ EU Flower ............................................................202

xxix

หนา 8.2.5 ฉลาก Green DotEco-label หรอ EU Flower............................................203 8.2.6 ฉลากแสดงวธการดแลผลตภณฑ (Care labeling).....................................203 8.2.7 ฉลากรบรอง Öko-Tex standard 100 .......................................................204 8.2.8 ฉลากคารบอน (Carbon footprint label) ...................................................204 8.2.9 โครงการ EMAS (Eco-Management and Audit Scheme) .......................205

8.3 มาตรการทกาหนดโดยความตองการลกคา (customer requirement)..................... 206 8.3.1 นโยบาย CSR (Corporate Social Responsibility) ...................................206 8.3.2 การอนรกษปาไมและสงแวดลอม (FSC) ...................................................206

8.4 กฎระเบยบสากลทสหภาพยโรปนามาใช................................................................ 207 8.4.1 ระบบสากลในการจดกลมผลตภณฑเคมและการตดฉลาก (GHS) .............207

บทท 9 ผลกระทบจากกฎระเบยบและมาตรการของสหภาพยโรป

ตอภาคอตสาหกรรมของไทย ......................................................................................209 9.1 ผลกระทบจากกฎระเบยบและมาตรการตางๆ ของสหภาพยโรปตอ

ภาคอตสาหกรรมของไทย ..................................................................................... 209 9.1.1 อตสาหกรรมอาหารแปรรป .......................................................................209 9.1.2 อตสาหกรรมสงทอ เครองนมหม และเครองหนง .......................................211 9.1.3 อตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตก..........................................................214 9.1.4 อตสาหกรรมผลตภณฑยาง.......................................................................216 9.1.5 อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา ...............................................................216 9.1.6 อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรไม ............................................................217 9.1.7 อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน .............................................................219 9.1.8 อตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา ..........................................221 9.1.9 อตสาหกรรมเครองจกรกลและอปกรณ ......................................................224 9.1.10 สรปผลกระทบและแนวโนมของมาตรการทางการคาทไมใชภาษ

ของสหภาพยโรป .....................................................................................226 9.2 กรณศกษาท 1: ผลกระทบจากมาตรการดานความปลอดภยอาหาร

ของสหภาพยโรป ..................................................................................................230 9.3 กรณศกษาท 2: ผลกระทบจากนโยบายความรบผดชอบองคกรธรกจตอสงคม

(Corporate Social Responsibility: CSR) และมาตรการดานแรงงานของสหภาพยโรปและบรษทในสหภาพยโรป ............................................................................235

xxx

หนา

บทท 10 การใชสทธประโยชนของอตสาหกรรมไทยตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป และโอกาสจากความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป: กรณศกษา 9 อตสาหกรรม........ 249

10.1 โครงสรางอตสาหกรรมและความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรม................249 10.2 สภาพตลาดและแนวโนมการแขงขน 9 อตสาหกรรมในตลาดสหภาพยโรป ............. 257 10.3 การใชสทธประโยชนของอตสาหกรรมไทยตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป

และโอกาสจากความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป...................................................259 กรณศกษาท 1: อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส .............................. 261 กรณศกษาท 2: อตสาหกรรมอาหาร ..................................................................... 265 กรณศกษาท 3: อตสาหกรรมเครองจกรกล............................................................ 270 กรณศกษาท 4: อตสาหกรรมสงทอ เครองนงหม และเครองหนง............................ 274 กรณศกษาท 5: อตสาหกรรมผลตภณฑยาง .......................................................... 278 กรณศกษาท 6: อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน ................................................ 282 กรณศกษาท 7: อตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตก ............................................. 286 กรณศกษาท 8: อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอร....................................................290 กรณศกษาท 9: อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา................................................... 294 10.4 สรป...................................................................................................................... 297 บทท 11 สรปและขอเสนอแนะเชงนโยบาย............................................................................... 299

11.1 ขอเสนอแนะสาหรบการเจรจา FTA ...................................................................... 299 11.2 ขอเสนอแนะสาหรบนโยบายอตสาหกรรม ..............................................................300 11.3 ขอเสนอแนะสาหรบนโยบายความรบผดชอบองคกรตอสงคม (CSR) และแรงงาน ..302

เอกสารอางอง .............................................................................................................................305 ภาคผนวกท 1 สถตการคาระหวางไทยกบสหภาพยโรปและการลงทนโดยตรงของ นกลงทนตางชาตในภมภาคตางๆ .................................................................... 313 ภาคผนวกท 2 รายงานการสมภาษณหนวยงานทประเทศเบลเยยม ........................................ 319 ภาคผนวกท 3 การทาแบบสอบถามเพอศกษาผลกระทบจากมาตรการทางการคาทไมใช ภาษของสหภาพยโรป ......................................................................................... 351 ภาคผนวกท 4 รายชอผเขารวมประชมระดมสมอง................................................................... 359

xxxi

สารบญภาพ

หนา ภาพท 2.1 การคาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป (27) ป 2001-2007 ......................................... 12 ภาพท 2.2 การคาระหวางประเทศไทยกบสหภาพยโรป (27) ป 2001-2008................................... 12 ภาพท 2.3 ตลาดสงออกของประเทศไทย ป 1995-2008 (รอยละ).................................................. 13 ภาพท 2.4 แหลงนาเขาของประเทศไทย ป 1995-2008 (รอยละ) ................................................... 13 ภาพท 2.5 สดสวนการคาระหวางสมาชกอาเซยนกบสหภาพยโรป (27) ป 2007............................ 14 ภาพท 2.6 สวนแบงตลาดการสงออกจากอาเซยนไปสมาชกสหภาพยโรป (27) ป 2007................. 15 ภาพท 2.7 สวนแบงการนาเขาของอาเซยนจากสมาชกสหภาพยโรป (27) ป 2007......................... 15 ภาพท 2.8 สวนแบงตลาดการสงออกจากประเทศไทยไปสมาชกสหภาพยโรป (27) ป 2007........... 16 ภาพท 2.9 สวนแบงการนาเขาของประเทศไทยจากสมาชกสหภาพยโรป (27) ป 2007 .................. 17 ภาพท 2.10 มลคาการคาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป 27 ป 2007 (ลาน US$).......................... 18 ภาพท 2.11 มลคาการคาระหวางประเทศไทยกบสหภาพยโรป 27 ป 2007 (ลาน US$) ................... 18 ภาพท 2.12 อตราภาษนาเขาเฉลยของอาเซยนและสหภาพยโรป ป 1988-2007 (รอยละ) ................ 20 ภาพท 2.13 อตราภาษนาเขาเฉลยของสหภาพยโรปและไทยป 2007............................................... 21 ภาพท 2.14 อตราภาษเทยบเทาเฉลยของมาตรการทางการคาทไมใชภาษ (Ad-Valorem Equivalents, AVEs) ของไทยและสหภาพยโรป (รอยละ)........................ 25 ภาพท 2.15 ความเปลยนแปลงของกระแสเงนลงทนและการสะสมสตอกเงนลงทน ของสหภาพยโรป ........................................................................................................ 28 ภาพท 2.16 สดสวนของสตอกการลงทนทางตรงของกลมสหภาพยโรป ไปภมภาคตางๆ ในป 2005......................................................................................... 29 ภาพท 2.17 สดสวนของสตอกการลงทนทางตรงของประเทศตางๆ ในโลก ทเขาไปลงทนในสหภาพยโรป ในป 2005 .................................................................... 29 ภาพท 2.18 เงนลงทนทางตรงจากตางประเทศสทธเขาสไทย 1970-2006 (ลานบาท)....................... 31 ภาพท 2.19 แนวโนมมลคาการนาเขาของสหภาพยโรปจากไทยและสวนแบงตลาดของไทย ในชวงป 2545-2551 ................................................................................................... 33 ภาพท 2.20 สถานะของสนคาไทยและคแขงสาคญในตลาดสหภาพยโรป

ในชวงป 2545-2551 ................................................................................................... 37 ภาพท 2.21 สถานะของสนคาไทยรายสาขาในตลาดสหภาพยโรปในชวงป 2545-2551 .................... 39 ภาพท 3.1 ผลกระทบจากการเปดเสรความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปตอผลตภณฑ

มวลรวมภายในประเทศ (GDP) จากการศกษาของ CEPII-CIREM (2006) ................... 43

xxxii

หนา ภาพท 3.2 ผลกระทบจากการเปดเสรความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปตอมลคา

ผลผลตของไทยจากการศกษาของ CEPII-CIREM (2006) ........................................... 44 ภาพท 3.3 ผลกระทบระยะยาวจากการเปดเสรความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปตอ GDP จากการศกษาของ ECORYS and IIDE (2008).................................................. 47 ภาพท 3.4 ผลกระทบจากการเปดเสรความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปตอมลคา ผลผลตจากการศกษาของ Hunton & Williams and Capital Trade Incorporated (2008) ........................................................................................................................ 49 ภาพท 4.1 จานวนระเบยบ (directives) ทประเทศสมาชกยงไมไดปรบใหเปนกฎหมาย ในประเทศจาแนกรายประเทศ ..................................................................................... 74 ภาพท 4.2 สดสวนระเบยบ (directives) ทประเทศสมาชกยงไมไดปรบใหเปนกฎหมาย ในประเทศตอระเบยบรวมในแตละกลม (หนวย: รอยละ)............................................... 74 ภาพท 7.1 การคานวณอตราการใชสทธประโยชน ......................................................................... 142 ภาพท 7.2 ความครอบคลมของระบบ GSP ของสหภาพยโรปในป 2550 ....................................... 156 ภาพท 7.3 แตมตอดานภาษศลกากรทผประกอบการไทยไดรบจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปในป 2550 ........................................................................................ 157 ภาพท 7.4 อตราการใชสทธประโยชนโดยผประกอบการไทยจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปในป 2550 ........................................................................................158 ภาพท 7.5 สดสวนมลคาภาษทสนคาสงออกไทยประหยดไดจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปในป 2550 ........................................................................................ 159 ภาพท 7.6 แนวโนมการพงพาระบบ GSP ของสหภาพยโรปของภาคสงออกไทย ........................... 163 ภาพท 7.7 ประมาณการภาษทประหยดไดสงสดภายใตภาพสถานการณตางๆ...............................167 ภาพท 7.8 ความสมพนธระหวางอตราการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรป กบแตมตอทไดรบในป 2550 .......................................................................................168 ภาพท 8.1 จานวนสนคาแจงเตอนผานระบบ RAPEX (2007)........................................................ 180 ภาพท 9.1 ความรนแรงของผลกระทบจากมาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรป ทมตอภาคอตสาหกรรมไทย ........................................................................................ 228 ภาพท 9.2 สดสวนบรษททตอบแบบสอบถามทสามารถปรบตวตามมาตรการทางการคา ทไมใชภาษของสหภาพยโรปได................................................................................... 229 ภาพท 9.3 พฒนาการของ CSR ของสหภาพยโรป........................................................................ 238 ภาพท 9.4 สดสวนผบรโภคทเตมใจจายเพมขน หากสนคามความรบผดชอบตอสงคมและ สงแวดลอมทศนคตของผบรโภคยโรปตอ CSR ............................................................ 240

xxxiii

หนา ภาพท 10.1 ดชน RCA ของอตสาหกรรมไทยป 2001-2007............................................................254 ภาพท 10.2 ดชน RCA ของอตสาหกรรมสหภาพยโรป (27) ป 2001-2007 .....................................255 ภาพท ก1.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความตกลง กบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส ............................................... 263 ภาพท ก2.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาส จากความตกลงกบสหภาพยโรป .................................................................................. 267 ภาพท ก3.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาส จากความตกลงกบสหภาพยโรป .................................................................................. 272 ภาพท ก4.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจาก ความตกลงกบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมสงทอ เครองนงหม และเครองหนง .............. 275 ภาพท ก5.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความตกลงกบ สหภาพยโรป: อตสาหกรรมผลตภณฑยาง ................................................................... 280 ภาพท ก6.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความตกลงกบ สหภาพยโรป: อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน ......................................................... 284 ภาพท ก7.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความตกลงกบ สหภาพยโรป: อตสาหกรรมผลตภณฑเคมภณฑและพลาสตก ...................................... 288 ภาพท ก8.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความตกลงกบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอร ................ 292 ภาพท ก9.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาส จากความตกลงกบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมผลตภณฑเหลกและเหลกกลา ............... 296

xxxiv

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 2.1 สรปกฎระเบยบสาหรบสนคานาเขาของสหภาพยโรป ............................................... 23 ตารางท 2.2 อตราภาษเทยบเทาเฉลยของมาตรการทางการคาทไมใชภาษ (Ad-Valorem Equivalents, AVEs) ของไทยและสหภาพยโรป ................................. 26 ตารางท 2.3 สตอกการลงทนของสหภาพยโรปจาแนกตามกจกรรมทางเศรษฐกจสนป 2005 (ลานเหรยญสหรฐ) .................................................................................................. 30 ตารางท 2.4 การขอรบการสงเสรมการลงทนของกลมประเทศสหภาพยโรปจากคณะกรรมการ สงเสรมการลงทน (BOI).......................................................................................... 31 ตารางท 2.5 คแขงสาคญในตลาดสหภาพยโรปในชวงป 2545-2551 ............................................ 34 ตารางท 3.1 สาขาการผลตหลกทไดรบผลกระทบเชงบวกและเชงลบจาก ASEAN-EU FTA จากผลการศกษาของ ECORYS and IIDE (2008) .................................................. 48 ตารางท 3.2 สรปผลการศกษาทใชแบบจาลอง CGE ถงผลกระทบจากการเปดเสร ตามความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปตอประเทศไทย .............................. 54 ตารางท 4.1 จานวนระเบยบ (directives) ทประเทศสมาชกยงไมไดปรบใหเปนกฎหมาย ในประเทศ .............................................................................................................. 75 ตารางท 4.2 ตวอยางกฎหมายภายในประเทศสมาชกทปรบจากระเบยบ WEEE และ RoHS ............................................................................................................. 77 ตารางท 5.1 จานวนสหภาพแรงงานในสถานประกอบการเอกชนและรฐวสาหกจ .......................... 92 ตารางท 6.1 สรปการเจรจาความตกลงการคาเสรของสหภาพยโรป.............................................. 104 ตารางท 6.2 สนคาทอยนอกรายการลดอตราภาษศลกากรภายใตความตกลงการคาเสร ระหวางสหภาพยโรปกบประเทศคภาค .................................................................... 108 ตารางท 6.3 สนคาทสหภาพยโรปใชมาตรการโควตาภาษกบสนคานาเขาจากประเทศคภาค ........ 108 ตารางท 6.4 รปแบบการลดอตราภาษศลกากรสาหรบสนคาอตสาหกรรมภายใตความตกลง การคาเสรระหวางสหภาพยโรปกบประเทศคภาค..................................................... 110 ตารางท 6.5 เปรยบเทยบการลดอตราภาษศลการกรของสหภาพยโรปภายใตความตกลงการคา เสรระหวางสหภาพยโรปกบประเทศคภาค ............................................................... 112 ตารางท 6.6 โครงสรางกฏวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลงการคาของสหภาพยโรป.... 118 ตารางท 6.7 ดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลงการคาของ สหภาพยโรป เปรยบเทยบระหวางกลมสนคา .......................................................... 119 ตารางท 6.8 เปรยบเทยบหลกเกณฑเพมเตมของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความ ตกลงการคาของสหภาพยโรป ................................................................................. 120

xxxv

หนา ตารางท 6.9 การเลอนระยะเวลาในการบงคบใชกฎวาดวยแหลงกาเนดภายใตความตกลง การคาของสหภาพยโรป.......................................................................................... 121 ตารางท 6.10 การผอนผนการบงคบใชกฎวาดวยแหลงกาเนดภายใตความตกลงการคาของ สหภาพยโรป โดยการเปลยนแปลงเงอนไข .............................................................. 122 ตารางท 6.11 เปรยบเทยบเนอหาเกยวกบกฎระเบยบทางเทคนคภายใตความตกลงการคาของ สหภาพยโรป .......................................................................................................... 125 ตารางท 6.12 เปรยบเทยบเนอหาเกยวกบมาตรการ SPS ภายใตความตกลงการคาของ สหภาพยโรป .......................................................................................................... 127 ตารางท 6.13 เปรยบเทยบเนอหาเกยวกบการอานวยความสะดวกทางการคาภายใตความตกลง การคาของสหภาพยโรป.......................................................................................... 130 ตารางท 6.14 สนคาและบรการทสหภาพยโรปไดทาความตกลงการยอมรบรวมกน กบประเทศตางๆ..................................................................................................... 139 ตารางท 7.1 ประเทศทถกตดสทธพเศษภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปเปนรายหมวด สนคาในชวงป 2552 ถงป 2554 .............................................................................. 151 ตารางท 7.2 ประเทศทไดรบคนสทธพเศษภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปเปนรายหมวด สนคาในชวงป 2552 ถงป 2554 ..............................................................................152 ตารางท 7.3 เปรยบเทยบการใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปโดยผประกอบการ ไทยกบผประกอบการประเทศอนในป 2550.............................................................162 ตารางท 7.4 การใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปโดยผประกอบการไทยในการ สงออกสนคาหลกในป 2550 ....................................................................................164 ตารางท 7.5 สนคาทคณะผเจรจาควรใหความสาคญในการเจรจา FTA กบสหภาพยโรป เรยงตามมลคาภาษทประหยดได .............................................................................168 ตารางท 8.1 กาหนดการการบงคบใชกฎระเบยบ REACH........................................................... 177 ตารางท 8.2 การจดทะเบยนสารเคมในกฎระเบยบ REACH ........................................................ 178 ตารางท 9.1 ตวอยางเงอนไขของบรษทในสหภาพยโรปตอซพพลายเออร ....................................242 ตารางท 10.1 จานวนสถานประกอบการและมลคาเพมอตสาหกรรม 9 สาขาของไทย .....................251 ตารางท 10.2 จานวนสถานประกอบการทมบรษทจากสหภาพยโรปรวมลงทนและมลคาเพมของ สถานประกอบการเหลาน ........................................................................................251 ตารางท 10.3 โครงสรางผลผลตมวลรวมภายในประเทศของสหภาพยโรป (25 ประเทศ) ..........................................................................................................252 ตารางท 10.4 โครงสรางอตสาหกรรมของประเทศสมาชกสหภาพยโรป ป 2005.............................252

xxxvi

หนา ตารางท 10.5 ดชน RCA ของไทยและประเทศสมาชกอาเซยน จาแนกรายอตสาหกรรม ป 2007...................................................................................................................255 ตารางท 10.6 ดชน RCA ของประเทศสมาชกสหภาพยโรปป 2007................................................ 256 ตารางท 10.7 Spearman RCA Rank Correlation ป 2007 ........................................................... 257 ตารางท ก1.1 สนคาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008............ 262 ตารางท ก1.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง: อตสาหกรรม ไฟฟาและอเลกทรอนกส..........................................................................................263 ตารางท ก1.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรม ไฟฟาและอเลกทรอนกส..........................................................................................264 ตารางท ก1.4 สดสวนบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) ทผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส..................................................264 ตารางท ก2.1 สนคาอาหารทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008 ................................................... 266 ตารางท ก2.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง................................. 267 ตารางท ก2.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมอาหาร................................................................................................. 268 ตารางท ก2.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมอาหาร.............. 269 ตารางท ก3.1 สนคาเครองจกรกลทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008 ......................................... 271 ตารางท ก3.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง................................. 272 ตารางท ก3.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมเครองจกรกล....................................................................................... 273 ตารางท ก3.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมเครองจกรกล ............................................................................... 273 ตารางท ก4.1 สนคาสงทอ เครองนงหมและเครองหนงทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008........... 275 ตารางท ก4.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง................................. 276 ตารางท ก4.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: กรณอตสาหกรรมสงทอ เครองนงหม เครองหนง และรองเทา................................... 277 ตารางท ก4.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมสงทอ เครองนงหม เครองหนง และรองเทา................................... 277 ตารางท ก5.1 สนคาผลตภณฑยางทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008........................................ 279 ตารางท ก5.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง................................. 279 ตารางท ก5.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมผลตภณฑยาง ..................................................................................... 280

xxxvii

หนา ตารางท ก5.4 สดสวนบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) ทผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมผลตภณฑยาง.............................................................................. 281 ตารางท ก6.1 สนคายานยนตและชนสวนทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008 .............................. 283 ตารางท ก6.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง: อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน ........................................................................... 284 ตารางท ก6.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: กรณอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน .................................................................... 285 ตารางท ก6.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน .................................................................... 285 ตารางท ก7.1 สนคาเคมภณฑและพลาสตกทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008........................... 287 ตารางท ก7.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สงป 2007..................... 287 ตารางท ก7.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมเคมและพลาสตก ................................................................................. 288 ตารางท ก7.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมเคมและพลาสตก.......................................................................... 289 ตารางท ก8.1 สนคาไมและเฟอรนเจอรทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008 ................................. 291 ตารางท ก8.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง................................. 292 ตารางท ก8.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรไม........................................................................... 293 ตารางท ก8.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอร ....................................................................... 293 ตารางท ก9.1 สนคาเหลกและเหลกกลาทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008 ................................ 295 ตารางท ก9.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง................................. 296 ตารางท ก9.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา.............................................................................. 297 ตารางท 10.8 สรปการใชสทธประโยชนและการผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของอตสาหกรรมไทย ..................................................................................... 298 ตารางท 11.1 ตวอยางของกจการไทยทมยอดขายและกาไรสงขนจากนโยบาย CSR...................... 303

1

บทท 1 บทนา

1.1 หลกการและเหตผล

ในปจจบน อาเซยนและสหภาพยโรป (EU) ไดเรมเตรยมการเจรจาเพอจดตงเขตการคาเสรระหวางสองอนภมภาค โดยมวตถประสงคหลกในการทจะยกระดบการพฒนาหนสวนทางเศรษฐกจระหวางอาเซยนและสหภาพยโรป ซงมองคประกอบหลก 3 ประการ คอการเปดเสร (liberalization) การอานวยความสะดวก (facilitation) และความรวมมอ (co-operation) โดยความตกลงดงกลาวจะตองสอดคลองกบกฎเกณฑตามองคการการคาโลกซงการเจรจาจะครอบคลมประเดนทหลากหลาย (comprehensive) ทงการคาสนคา การคาบรการ การลงทน มาตรการทไมใชภาษ กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา การอานวยความสะดวกทางการคา การจดซอจดจางโดยภาครฐ นโยบายแขงขนทางการคา และการคมครองทรพยสนทางปญญา ทงน สหภาพยโรปถอเปนกลมประเทศคคาทสาคญของไทยในอนดบตนๆ รองจากญปน สหรฐอเมรกา และอาเซยน ดงนน ผลกระทบจากความตกลงดงกลาวกนาจะมนยสาคญตอระบบเศรษฐกจของไทยรวมทงตอสมาชกอาเซยนอนๆ โดยการเจรจาความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป (ASEAN-EU FTA) คาดวาจะใชเวลาเจรจาอยางนอยประมาณ 2 ป

ทงน ในสวนของแตละประเทศสมาชกอาเซยน (7 จาก 10 ประเทศ (รวมประเทศไทย)) ก

อยระหวางการเจรจาระดบทวภาคในเรองของความรวมมอ (co-operation) ดานตางๆ เพอจดตงเปน Partnership Cooperation Agreement (PCA) โดยสหภาพยโรปไดประกาศเจตนารมณเบองตนวาจะจดทาความตกลงการคาเสรกบประเทศทตนมการจดทา PCA รวมกนดวยเทานน จงคาดการณไดวาความตกลง PCA และความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปคงมความเกยวเนองกนไมมากกนอย ดงนน ประเทศไทยควรตองมการศกษาราง PCA ควบคกนไปดวย เพอพจารณาวา PCA จะมผลตอการเจรจาความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปอยางไร นอกจากน ประเทศไทยไดใชสทธประโยชนทางภาษสาหรบสนคาสงออกภายใตโครงการ GSP (Generalised System of Preferences) ของสหภาพยโรปทใหกบไทยในฐานะประเทศกาลงพฒนา ดงนน ประเทศไทยควรมการศกษาวาความตกลงการคาเสรทกาลงจดทาขนจะใหประโยชนเพมขนจากโครงการ GSP หรอไมเพยงใด

กระทรวงอตสาหกรรมในฐานะหนวยงานปฏบตการดแลและเสรมสรางความเขมแขง

ใหกบภาคอตสาหกรรมไทยจงตองการศกษาถงผลกระทบของความตกลงการคาเสรอาเซยนและสหภาพยโรปตอภาคอตสาหกรรมไทยทงในภาพรวมและในเชงลกในรายอตสาหกรรมทสาคญ รวมทงเพอกาหนดทาทในการเจรจาเปดเสรฝายไทยทเกยวของกบสนคาอตสาหกรรม ทงในประเดนการเปดเสรสนคา ระยะเวลาในการเปดเสร กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา การลดอปสรรค

2

ทางการคาทไมใชภาษตางๆ ทงมาตรการดานสขอนามยและสขอนามยพช มาตรการดานเทคนค และกฎระเบยบดานสงแวดลอม ทงหมดนกเพอทจะไดประเมนถงความคมคาในการเจรจาเปดเสรกบสหภาพยโรปของอาเซยนและไทยวาคมคาหรอไม และเพอประเมนวาทสดแลวควรเดนหนาการเจรจาตอไปหรอไม หรอควรผลกดนเรองใดเพมเตม หากตองการใหความตกลงดงกลาวเปนประโยชนแกประเทศไทยอยางแทจรง รวมทงจดเตรยมความพรอมใหกบผประกอบอตสาหกรรมของไทยในการรองรบการเปลยนแปลงและผลกระทบทคาดวาจะเกดขนหากการเจรจาไดขอยตในทายทสด

1.2 วตถประสงค

1.2.1 เพอศกษาและวเคราะหยทธศาสตร ทาท และแนวทางของสหภาพยโรปเกยวกบ

การเปดเสรการคาสนคาอตสาหกรรมและ PCA รวมถงประเดนทเกยวของ ทงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา สทธพเศษ GSP มาตรการทางการคาทไมใชภาษ มาตรการดานสงแวดลอม มาตรฐานและความตกลงดานการยอมรบมาตรฐานรวมกน (mutual recognition agreement: MRA) การลงทนและความรวมมอตางๆ ในบรบทของการเจรจาความตกลงการคาเสรกบอาเซยน

1.2.2 ศกษากฎระเบยบ ขอบงคบ มาตรการตามความสมครใจตางๆ ของ EU ไดแก REACH, RoHS, WEEEs, EuP, Eco Label , EU-eco Design, EU Flower, Eco-Management and Audit Scheme (EMAS) ระเบยบใหมดานสงแวดลอมทจะมงลดปรมาณกาซฟลโอรเนต (Fluorinate) ซงเปนกาซททาใหเกดปรากฏการณเรอนกระจก รวมถงมาตรการทไมใชของ EU โดยตรงแตผประกอบการใน EU นามาใช เชน เรอง Corporate Social Responsibility (CSR) และนโยบายอนๆ ทเกยวของท สศอ.และทปรกษา ตกลงรวมกนใหทาการศกษาเพมเตม

1.2.3 เพอวเคราะหถงผลกระทบของการเปดเสรสนคาตามความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป ตลอดจนผลกระทบจากมาตรการตางๆ ของ EU ในขอ 2.2 รวมถงขอตกลง PCA ตอภาคอตสาหกรรมของประเทศไทยทงโดยภาพรวมและในรายสาขาทสาคญ โดยมงเนนอตสาหกรรม 9 สาขา ประกอบดวย อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน อตสาหกรรมเครองจกรกล อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส อตสาหกรรมอาหารแปรรป อตสาหกรรมสงทอเครองนงหมและเครองหนง อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา อตสาหกรรมผลตภณฑยาง อตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตก อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรไม

1.2.4 เพอเตรยมความพรอมสาหรบการเปดเสรสนคาตามความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรปและกาหนดกรอบนโยบาย ยทธศาสตร และแนวทางการปรบตวเพอรองรบผลกระทบทคาดวาจะเกดขนจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป รวมทงสามารถใชประโยชนจากความตกลงใหเกดประโยชนสงสดทงในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาวของภาคอตสาหกรรมไทยโดยรวม รวมทงในกลมอตสาหกรรมเปาหมาย ตลอดจนแนวทางในการดงดดการลงทนจากสหภาพยโรปและเพอเปนการเตรยมความพรอมใหกบผประกอบการอตสาหกรรมของไทยในการ

3

รองรบการเปลยนแปลงและผลกระทบทคาดวาจะเกดขนจากการเปดเสร 1.2.5 เพอวเคราะหและประเมนถงความคมคาในการทาความตกลงเพอเจรจาเปดการคา

เสรกบสหภาพยโรปของอาเซยนและไทยวาคมคาหรอไม และเพอจดทาทาทการเจรจาทเหมาะสม รวมทงประเดนทควรผลกดนใหมการเจรจาทงในภาพรวมและในอตสาหกรรมเปาหมาย 9 สาขา เพอใหความตกลงดงกลาวเปนประโยชนแกประเทศไทยและอาเซยนอยางแทจรง

1.3 เปาหมาย

1.3.1 เพอใหทราบถงยทธศาสตร ทาทและแนวทางการเจรจาของสหภาพยโรปในบรบทของ

ความตกลงกบอาเซยน เพอใชในการกาหนดแนวทางการเจรจาของไทยและอาเซยน และรบทราบถงผลกระทบทคาดวาจะเกดขนตอภาคอตสาหกรรมไทย

1.3.2 เพอใหไดกรอบนโยบาย ยทธศาสตร แนวทางในการเจรจา และเพอเปนการเตรยมความพรอมใหภาคอตสาหกรรมไดใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปไดอยางเหมาะสมและเกดประโยชนสงสดทงอตสาหกรรมโดยรวมและในอตสาหกรรมเปาหมาย

1.3.3 เพอใหผประกอบการภาคอตสาหกรรมไทยไดรบทราบปญหาและอปสรรค รวมทงแนวทางในการปรบตวของภาคการผลตโดยรวมและในอตสาหกรรมเปาหมาย เพอไดประโยชนเพมขนจากความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป

1.3.4 สามารถประเมนความคมคาในทาความตกลงเปดการคาเสรกบสหภาพยโรปของอาเซยนและไทยวาคมคาหรอไม และสามารถกาหนดประเดนสาคญทควรตองผลกดนใหมในการเจรจา เพอใหความตกลงดงกลาวเปนประโยชนแกประเทศไทยและอาเซยนอยางแทจรง

1.4 ขอบเขตการดาเนนงาน

1.4.1 ศกษาความตกลงการคาเสรทผานมาของสหภาพยโรป เชน ความตกลงการคาเสร

สหภาพยโรป-เมกซโก สหภาพยโรป-ชล สหภาพยโรป-กลมสภาความรวมมออาวอาหรบ เปนตน รวมทงราง Partnership Cooperation Agreement (PCA) ระหวางสหภาพยโรปกบไทย ตลอดจนศกษากฎระเบยบตางๆ ของสหภาพยโรปทเกยวกบการคาสนคา เชน กฎระเบยบดานเทคนคและสขอนามย กฎระเบยบดานสงแวดลอม เปนตน

1.4.2 ศกษาความสมพนธทางการคาและการลงทนทผานมาของอาเซยนและไทยกบสหภาพยโรป ตลอดจนการใชสทธพเศษทางภาษของประเทศไทยภายใตโครงการ GSP ของสหภาพยโรป และอปสรรคทางการคาทภาคอตสาหกรรมไทยพบในชวงทผานมา

1.4.3 ศกษาและวเคราะหผลกระทบของ PCA ตอภาคอตสาหกรรมไทย 1.4.4 ศกษามาตรการตางๆ ของ EU ทงทเปนระเบยบขอบงคบ และมาตรการตามความ

สมครใจ ทเกยวของทงหมดโดยละเอยด และวเคราะหผลกระทบของแตละมาตรการดงกลาวตอ

4

ภาคอตสาหกรรมไทย 1.4.5 เลอกศกษาและทาการวเคราะหในเชงลกในอตสาหกรรม 9 สาขา คอ อตสาหกรรม

ยานยนตและชนสวน อตสาหกรรมเครองจกรกล อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส อตสาหกรรมอาหารแปรรป อตสาหกรรมสงทอเครองนงหมและเครองหนง อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา อตสาหกรรมผลตภณฑยาง อตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตก อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรไม

1.5 แนวทางการศกษา

1.5.1 ศกษากลไกในการทางานของ EU ในการออกกฎระเบยบตางๆ และความแตกตาง

ระหวาง Regulations และ Directives ตลอดจนแนวปฏบตของแตละประเทศเมอมการออกระเบยบในลกษณะดงกลาว โดยรวบรวมขอมลทจาเปนดงน

ศกษาขอมลจากเอกสารจากคณะกรรมาธการประชาคมยโรป และเอกสารวชาการตางๆ ทเกยวของ

สมภาษณผเชยวชาญดานกฎหมายและกลไกการทางานของ EU ในสถาบนวชาการ กระทรวงการตางประเทศ สานกงาน EU ประเทศไทย1 และหนวยงานทเกยวของอนๆ

1.5.2 ศกษาความตกลงการคาเสรทผานมาของสหภาพยโรปในประเดนตางๆ รวมทงทาทและแนวทางของคณะกรรมาธการประชาคมยโรปเกยวกบการเปดเสรสนคาในการเจรจาความ ตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป ประเดนทสหภาพยโรปตองการจากอาเซยนและไทย รวมทงการศกษาราง Partnership Cooperation Agreement (PCA) ระหวางสหภาพยโรปกบไทย วาจะมความสมพนธและมผลกระทบกบสนคาในแตละอตสาหกรรม (9 สาขา) อยางไร ทงน การศกษาในขนตอนนจะประกอบดวยแนวทางดงตอไปน

ศกษานโยบายการคา การลงทน และการเปดเสรสนคาของสหภาพยโรป ศกษาและวเคราะหเปรยบเทยบความตกลงการคาเสรทผานมาของสหภาพ

ยโรป เชน ความตกลงการคาเสรสหภาพยโรป-เมกซโก สหภาพยโรป-ชล สหภาพยโรป-MERCOSUR2 สหภาพยโรป-กลม ACP3 และสหภาพยโรป-กลมสภาความรวมมออาวอาหรบ เปนตน ในประเดนตางๆ ไดแก

- การลดภาษศลกากร - กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (ROO)

1 Delegation of the European Commission to Thailand, Cambodia, Laos and Burma/Myanmar 2 MERCOSUR เปนกลมตลาดรวมแหงอเมรกาใตตอนลาง ประกอบดวยอารเจนตนา บราซล ปารากวย อรกวย และเวเนซเอลา 3 ACP คอกลมประเทศในแอฟรกา คารเบยนและแปซฟก ซงม 78 ประเทศ

5

- มาตรการทไมใชภาษศลกากร (NTM) ทงมาตรการทางเทคนค มาตรการดานสขอนามยและสขอนามยพช กฎระเบยบดานสงแวดลอม และมาตรการอนๆ

- มาตรฐานและความตกลงดานการยอมรบมาตรฐานรวมกน (MRA) - ประเดนอนๆ ทเกยวของ เชน การอานวยความสะดวกทางการคา - ความรวมมอในสาขาตางๆ ทเกยวของกบภาคอตสาหกรรม

รวบรวมและทบทวนรายงานท มการศกษาไปแลวเพอศกษาตอยอด โดยเฉพาะจากรายงานการศกษาตางๆ ดงน

- โครงการศกษาวจยเชงนโยบาย เรอง การเขาสตลาดจากการเปดเสรทางการคาสาหรบ SMEs (กรณศกษา : FTA อาเซยน - สหภาพยโรป) ของสานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (โดยมหาวทยาลยธรรมศาสตร)

- การศกษาผลกระทบตอไทยจากการจดทาความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป (Study on ASEAN-EU Impact on Thailand and Thailand’s Strategy) ของกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ (โดย Hunton & William and Capital Trade Incorporation)

- การศกษาทจดจางโดยคณะกรรมาธการประชาคมยโรป ไดแก A Qualitative Analysis of a Potential Free Trade Agreement between the EU and ASEAN และ Economic Impact of a Potential Free Trade Agreement (FTA) between the European Union and ASEAN

- การศกษาทเกยวของทผานมาตางๆ ของ ASEAN Secretariat และงานวชาการอนๆ ทเกยวของ เปนตน

ศกษาร างความตกลงว าด วยความเปน หนส วนและความร วม มอ (Partnership Cooperation Agreement, PCA) ระหวางสหภาพยโรปกบไทย

ศกษาทาทและแนวทางของคณะกรรมาธการประชาคมยโรปเกยวกบการเปดเสรสนคาในการเจรจาความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป

สมภาษณเจาหนาทสานกงาน EU ประเทศไทยถงทาทของสหภาพยโรป

รวมทงสมภาษณเจาหนาทไทยทเกยวของกบการเจรจาจดทาความตกลง

การคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป และความตกลงวาดวยความเปนหนสวนและ

ความรวมมอระหวางสหภาพยโรปและไทย

6

สอบถามเจาหนาท ASEAN Secretariat ถงความคบหนาลาสดและทาทของ ASEAN และสมาชก ASEAN ประเทศตางๆ ในการจดทาความตกลงการคาเสรกบสหภาพยโรป

ศกษาการเตรยมความพรอมและประสบการณของประเทศตางๆ ทไดมการทาความตกลงทางการคากบสหภาพยโรป

1.5.3 ศกษาแบบแผนทางการคาและการลงทนทผานมาของอาเซยนและไทยกบสหภาพยโรป รวมถงการใชสทธพเศษทางภาษของประเทศไทยภายใตโครงการ GSP ของสหภาพยโรป ทไทยไดรบในฐานะประเทศกาลงพฒนา โดยทาการวเคราะหวาการเปดตลาดของสหภาพยโรปภายใตความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปจะทาใหประเทศไทยไดประโยชนเพมเตมหรอไม โดยเนนศกษาในสนคาอตสาหกรรม ตลอดจนศกษาถงอปสรรคทางการคาทภาคอตสาหกรรมไทยพบในตลาดสหภาพยโรป และแนวโนมทางการคาและการลงทนระหวางไทยกบสหภาพยโรปในอนาคต ทงน การศกษาในขนตอนนจะประกอบดวยแนวทางดงตอไปน

วเคราะหแบบแผนทางการคาระหวางอาเซยนและไทยกบสหภาพยโรป รวมทงวเคราะหสถานะการแขงขนของไทยและสมาชกอาเซยนในตลาดสหภาพยโรป

วเคราะหแบบแผนการลงทนระหวางอาเซยนและไทยกบสหภาพยโรป และบทบาทของบรษทขามชาตของสหภาพยโรปทเขามาลงทนในไทยและอาเซยน รวมทงแนวทางในการดงดดการลงทนจากสหภาพยโรปมาอาเซยนและไทย

วเคราะหการใชสทธพเศษทางภาษของไทยภายใตโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในชวงทผานมา โดยใชขอมลของกรมการคาตางประเทศของไทย

รวบรวมและวเคราะหอปสรรคทางการคาทภาคอตสาหกรรมไทยพบในตลาดสหภาพยโรป โดยรวบรวมขอมลจาก

- มาตรการทางการคาของสหภาพยโรปทรวบรวมโดยกรมการคาตางประเทศ

- ฐานขอมลมาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทจดทาโดย USTR (สหรฐอเมรกา) กระทรวงพาณชยของประเทศจน และกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน เปนตน

- สมภาษณผประกอบการภาคอตสาหกรรมของไทย วเคราะหแนวโนมทางการคาและการลงทนระหวางไทยกบสหภาพยโรปใน

อนาคตภายหลงการทาความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป 1.5.4 วเคราะหผลกระทบของกฎระเบยบและมาตรการทไมใชภาษตางๆ ของสหภาพ

ยโรปทสงผลกระทบตอสนคาสงออกของภาคอตสาหกรรมไทย และนโยบายของสหภาพยโรป

7

ดานความรบผดชอบของธรกจตอสงคม (Corporate Social Responsibility: CSR) ดงทไดกลาวในขอ 1.2.2 การศกษาในขนตอนนจะประกอบดวยแนวทางดงตอไปน

วเคราะหผลกระทบของกฎระเบยบและมาตรการทไมใชภาษตางๆ ของสหภาพยโรป โดยครอบคลมมาตรการตางๆ คอ REACH, RoHS, WEEEs, EuP, Eco Label , EU-eco Design, EU Flower, Eco-Management and Audit Scheme (EMAS) ระเบยบใหมดานสงแวดลอมทจะมงลดปรมาณกาซฟลโอรเนต (Fluorinate) ซงเปนกาซททาใหเกดปรากฏการณเรอนกระจก เปนตน

วเคราะหผลกระทบของนโยบายของสหภาพยโรปดานความรบผดชอบของธรกจตอสงคม (Corporate Social Responsibility: CSR) โดยศกษาขอมลจากรายงานทเกยวของ เชน หนงสอปกเขยว (Green Paper) ของคณะกรรมาธการประชาคมยโรปวาดวยการสงเสรมความรบผดชอบของธรกจตอสงคม (Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibility) ยทธศาสตรและหลกการในการสงเสรม CSR ในสหภาพยโรป ทจดทาโดยสานกแรงงานและสงคม คณะกรรมาธการประชาคมยโรป เปนตน

สมภาษณภาคอตสาหกรรมของไทย เชน คณะกรรมการรวม ASEAN-EU FTA ของเอกชนอนประกอบดวยสภาหอการคาฯ สภาอตสาหกรรมฯ และสมาคมธนาคารไทย ตลอดจนสมภาษณผประกอบการไทยทคาดวาจะไดรบผลกระทบจากกฎระเบยบและมาตรการตางๆ ของสหภาพยโรป

1.5.5 คดเลอกอตสาหกรรมทศกษาในเชงลก 9 รายสาขา คออตสาหกรรมยานยนตและชนสวน อตสาหกรรมเครองจกรกล อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส อตสาหกรรมอาหารแปรรป อตสาหกรรมสงทอเครองนงหมและเครองหนง อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา อตสาหกรรมผลตภณฑยาง อตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตก อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรไม โดยศกษาในเชงลกถงความสามารถในการแขงขนของแตละสาขา โดยระบรายการสนคาทประเทศไทยควรสงเสรมและผลกดนและกาหนดทาทของการเจรจาในแตละอตสาหกรรมเหลาน โดยการศกษาในขนตอนนจะประกอบดวยแนวทาง ดงตอไปน

ศกษาและวเคราะหโครงสรางอตสาหกรรม 9 สาขา ทงในดานการผลต การนาเขา และการสงออกของไทยและอาเซยนกบสหภาพยโรป การลงทนทางตรงระหวางสหภาพยโรปและอาเซยนกบไทย และบทบาทของบรษทขามชาตในอตสาหกรรมทคดเลอกศกษา

วเคราะหความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรม 9 สาขา ของไทย อาเซยนและสหภาพยโรป

8

วเคราะหสภาพตลาดและแนวโนมการแขงขนและแนวโนมการลงทนในสาขาอตสาหกรรมทศกษา

วเคราะหผลกระทบทนาจะเกดขนจากการจดทาความตกลงการคาเสรสหภาพยโรป-อาเซยนทมตออตสาหกรรมทง 9 สาขา ของไทย ทงในดานการลดภาษศลกากร กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา และมาตรการทางการคาทไมใชภาษอนๆ

1.5.6 ทาการศกษาขอมลปฐมภม ในเรองการรบรของผประกอบการไทยถงมาตรการตางๆ ของ EU ผลกระทบ การเปลยนแปลงทเกดขนจากการใชมาตรการตางๆ ของ EU ตอผประกอบการ โดยทาการศกษาทงเชงกวางโดยการใชแบบสอบถามในปรมาณทเหมาะสมตามระเบยบวธว จย และในเชงลก โดยการสมภาษณผประกอบการในสาขาอตสาหกรรมททาการศกษาไมนอยกวา 10-20 บรษท ในแตละสาขาอตสาหกรรมททาการศกษา หรอจด focus group อยางนอย 2 อตสาหกรรม (แลวแตความเหมาะสม)

1.5.7 เดนทางไปเกบขอมลในประเทศในสหภาพยโรป 1 ประเทศ จานวน 1 ครง โดยมเจาหนาทของสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม จานวน 2 คน รวมเดนทางไปเพอพบหนวยงานทเกยวของ ในสวนทเกยวของกบความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป และ Partnership Cooperation Agreement (PCA) ระหวางสหภาพยโรปกบไทย และกลมอตสาหกรรมทคดเลอกขนมาศกษา

1.5.8 วเคราะหเพอสรปและประเมนความคมคาของความตกลงการคาเสรระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรปของไทยวาคมคาหรอไม และสามารถกาหนดประเดนสาคญทควรผลกดนใหมการเจรจา เพอใหความตกลงดงกลาวเปนประโยชนแกประเทศไทยและอาเซยนอยางแทจรง

1.5.9 จดการสมมนาเผยแพรผลการศกษาในรปแบบทสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรมกาหนดตอสาธารณชน ไดแก สถาบนการศกษา สถาบนวจย เจาหนาทของรฐหรอภาคเอกชนทเกยวของ

1.6 ผลทคาดวาจะไดรบ

1.6.1 กระทรวงอตสาหกรรมไดรบทราบถงทาทและแนวทางการเจรจาของสหภาพยโรป

ทงในดานการเปดเสรทางการคา กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา มาตรการทางการคาทไมใชภาษ รวมทงกฎระเบยบดานสงแวดลอมของสหภาพยโรป ตลอดจนทราบถงผลกระทบทคาดวาจะเกดขนจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป เพอเปนฐานขอมลในการเจรจาตอรองกบสหภาพยโรปและเตรยมความพรอมรองรบผลกระทบตางๆ

1.6.2 กระทรวงอตสาหกรรมและผประกอบการไดรบทราบขอมลเกยวกบโอกาส แนวโนมผลกระทบ ปญหา และอปสรรคทางการคาและการลงทน และความรวมมอในประเดนตางๆ ระหวาง

9

ไทยกบสหภาพยโรป 1.6.3 กระทรวงอตสาหกรรมมแผนงานในการรองรบการใชประโยชนจากความตกลงการคา

เสรอาเซยน-สหภาพยโรปในอตสาหกรรมเปาหมาย 9 อตสาหกรรม รวมทงมแนวทางและยทธศาสตรในการชแนะเพอใหภาคอตสาหกรรมของไทยสามารถปรบตวและมแนวทางการใชประโยชนจากความตกลงไดอยางเหมาะสม

1.6.4 กระทรวงอตสาหกรรมไดขอสรปและผลการประเมนความคมคาของการจดทาความตกลงการคาเสรระหวางอาเซยน-สหภาพยโรปของไทยวาคมคาหรอไม และสามารถกาหนดประเดนสาคญทควรผลกดนใหมการเจรจา เพอใหความตกลงดงกลาวเปนประโยชนแกประเทศไทยและอาเซยนอยางแทจรง 1.7 คณะผวจย

ดร. สมเกยรต ตงกจวานชย หวหนาโครงการ ดร. เดอนเดน นคมบรรกษ ทปรกษาโครงการ นายธราธร รตนนฤมตศร นกวจย นายณฐวฒ ลกษณาปญญากล นกวจย นางสาวอารยา มนสบญเพมพล ผชวยนกวจย นายภชทย สฤษดชยนนทา ผชวยนกวจย นางสาวเทยนสวาง ธรรมวณช ผชวยนกวจย นางสาวณฏฐณชา เอนกสมบรณผล ผชวยนกวจย นางปราณ ไชยพฒ เลขานการโครงการ

1.8 ระยะเวลาดาเนนงานและแผนการดาเนนงาน

ระยะเวลาดาเนนงาน 10 เดอน โดยมแผนการดาเนนงานดงน เดอนท 1 จดทาแนวทางการศกษา วเคราะหขอมลการคาและการลงทนเบองตน

และจดสงรายงานการศกษาเบองตน เดอนท 4 จดสงรายงานความกาวหนา เดอนท 4-6 เดนทางไปสารวจขอมลทประเทศสมาชกสหภาพยโรป วเคราะหความ ตกลงทผานมาของสหภาพยโรป การใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปทใหกบไทย เดอนท 5-8 วเคราะหผลกระทบของกฎระเบยบและมาตรการทไมใชภาษตางๆ ของสหภาพยโรป และวเคราะหเชงลกในอตสาหกรรมเปาหมาย 9 สาขา ตลอดจนเสนอแนะขอเสนอเชงนโยบาย และประเมนความคมคา

10

ของการจดทาความตกลงเปดเสรอาเซยน-สหภาพยโรป เดอนท 9 สงรางรายงานฉบบสมบรณ เดอนท 10 จดสมมนารบฟงขอคดเหนจากสาธารณชน นามาปรบปรงรายงานและ

จดสงรายงานฉบบสมบรณ

กจกรรม\เดอนท 1 2 3 4 5 6 17 8 9 10 จดทาและสงรายงานการศกษาขนตน

วเคราะหเปรยบเทยบความตกลงทผานมาของสหภาพยโรป กลไกการทางานของ EU

วเคราะหการใชสทธประโยชน GSP

จดทาและสงรายงานความกาวหนา

เดนทางไปดงานสหภาพยโรป วเคราะหผลกระทบของกฎระเบยบและมาตรการทไมใชภาษตางๆ วเคราะหอตสาหกรรม 9 สาขา เสนอแนะขอเสนอเชงนโยบาย

จดทาและสงรางรายงานฉบบสมบรณ

จดสมมนาเพอเสนอผลงานการศกษา

จดทาและสงรายงานฉบบสมบรณ

11

บทท 2 การคาและการลงทนระหวางสหภาพยโรปกบอาเซยนและไทย

เนอหาในบทนจะกลาวถงภาพรวมการคาและการลงทนระหวางสหภาพยโรปกบอาเซยนและประเทศไทยเพอเปนพนฐานในการทาความเขาใจความสมพนธทางการคาและการลงทนระหวางสหภาพยโรปกบอาเซยนและไทย และไดวเคราะหความสามารถในการแขงขนของภาคอตสาหกรรมไทยในตลาดสหภาพยโรปโดยใชหลกการวเคราะหสวนแบงตลาดคงท (constant market share analysis)

2.1 แบบแผนทางการคา การคาระหวางสหภาพยโรปกบอาเซยนและไทย

ในชวงป 2001-2007 การคาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป (27)1 ไดขยายตวเพมขนโดยตลอด โดยมลคาสงออกจากอาเซยนไปสหภาพยโรปไดเพมขนจาก 6.4 หมนลานดอลลารสหรฐ ในป 2001 เปน 12.1 หมนลานดอลลารสหรฐ ในป 2007 หรอเพมขนเฉลยรอยละ 14.8 ตอป ในขณะทมลคานาเขาของอาเซยนจากสหภาพยโรปเพมขนจาก 3.7 หมนลานดอลลารสหรฐ ในป 2001 เปน 7.4 หมนลานดอลลารสหรฐ ในป 2007 (ภาพท 2.1) อาเซยนเกนดลการคากบสหภาพยโรปในชวงดงกลาวมาโดยตลอด โดยในป 2007 อาเซยนเกนดลการคากบสหภาพยโรป 4.6 หมนลานดอลลารสหรฐ2

สาหรบการคาระหวางไทยกบสหภาพยโรปในชวงป 2001-2008 โดยภาพรวมแลวม

ทศทางคลายกบการคาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป โดยมลคาการสงออกและมลคาการนาเขาของไทยกบสหภาพยโรปไดขยายตวเพมขนมาโดยตลอด ในป 2008 ไทยสงออกไปสหภาพยโรปมลคา 2.1 หมนลานดอลลารสหรฐ และนาเขาจากสหภาพยโรปมลคา 1.3 หมนลานดอลลารสหรฐ ซงทาใหไทยเกนดลการคากบสหภาพยโรป 0.83 หมนลานดอลลารสหรฐ (ภาพท 2.2) อยางไรกตาม สดสวนการสงออกไปสหภาพยโรปตอการสงออกรวมของไทยไปโลกไดลดลงเลกนอยจากรอยละ 16.5 ในป 1995 เปนรอยละ 13.2 ในป 2008 โดยตลาดสงออกทมสดสวนเพมขน ไดแก จน ออสเตรเลย ตะวนออกกลาง ฮองกง เปนตน ในดานการนาเขา สดสวนการนาเขาไทยจากสหภาพยโรปตอการนาเขารวมของไทยจากโลกไดลดลงจากรอยละ 16.4 ในป 1995 เหลอรอยละ 8.0 ในป 2008 โดยแหลงนาเขาทมสดสวนเพมขน ไดแก อาเซยน ตะวนออก 1 ปจจบนสหภาพยโรปประกอบดวยสมาชก 27 ประเทศ ไดแก ออสเตรย เบลเยยม บลแกเรย ไซปรส เชก เดนมารก เอสโตเนย ฟนแลนด ฝรงเศส เยอรมน กรซ ฮงการ ไอรแลนด อตาล ลตเวย ลทวเนย ลกเซมเบรก มอลตา เนเธอรแลนด โปแลนด โปรตเกส โรมาเนย สโลวาเกย สโลวเนย สเปน สวเดน และ องกฤษ 2 เนองจากบางประเทศสมาชกอาเซยนยงไมไดรายงานมลคาการคาระหวางประเทศของป 2008 จงยงไมสามารถหามลคาการคารวมของอาเซยนป 2008 ได ในทนจงแสดงเฉพาะมลคาของป 2007 ซงเปนขอมลลาสดเทานน

12

กลาง และจน (ภาพท 2.3-2.4)

ภาพท 2.1 การคาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป (27) ป 2001-2007

ทมา: Trademap หมายเหต: เนองจากบางประเทศสมาชกอาเซยนยงไมไดรายงานมลคาการคาระหวางประเทศของป 2008 จง

ยงไมสามารถหามลคาการคารวมของอาเซยนป 2008 ได ในทนจงแสดงเฉพาะมลคาของป 2007 ซงเปนขอมลลาสดเทานน

ภาพท 2.2 การคาระหวางประเทศไทยกบสหภาพยโรป (27) ป 2001-2008

ทมา: Trademap

13

ภาพท 2.3 ตลาดสงออกของประเทศไทย ป 1995-2008 (รอยละ)

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

ภาพท 2.4 แหลงนาเขาของประเทศไทย ป 1995-2008 (รอยละ)

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

14

ในป 2007 สมาชกอาเซยนทมสดสวนการสงออกไปสหภาพยโรปสงสด ไดแก สงคโปร คดเปนรอยละ 22.7 ของมลคาการสงออกของอาเซยนไปสหภาพยโรป รองลงมาคอมาเลเซย (รอยละ 22.2) ไทย (รอยละ 20.8) และอนโดนเซย (15.7) ตามลาดบ โดยสมาชกอาเซยน 4 ประเทศดงกลาวมสดสวนการสงออกไปสหภาพยโรปรวมกนคดเปนรอยละ 81.4 ของกลมอาเซยน ในดานการนาเขากมลกษณะคลายกน โดยประเทศสงคโปรมสดสวนการนาเขาจากสหภาพยโรปสงสดในกลมอาเซยน คดเปนรอยละ 37.6 รองลงมาคอมาเลเซย (รอยละ 20.9) ไทย (รอยละ 14.5) และอนโดนเซย (รอยละ 10) ตามลาดบ (ดภาพท 2.5)

ภาพท 2.5 สดสวนการคาระหวางสมาชกอาเซยนกบสหภาพยโรป (27) ป 2007 ทมา: Trademap

เมอพจารณาตลาดสหภาพยโรปแยกรายประเทศ ดงแสดงในภาพท 2.6 จะพบวาประเทศสมาชกสหภาพยโรปทเปนตลาดสงออกหลกของอาเซยน ไดแก เยอรมน มสวนแบงตลาดสงออกของอาเซยนรอยละ 21.4 รองลงมาคอองกฤษ (รอยละ 16.6) เนเธอรแลนด (รอยละ 16.0) ฝรงเศส (รอยละ 11.3) สเปน (รอยละ 6.5) อตาล (รอยละ 5.8) และเบลเยยม (รอยละ 5.8) โดยสมาชก 7 ประเทศน รวมแลวเปนตลาดสงออกของอาเซยนรอยละ 83.4 ของสหภาพยโรปทงกลม สวนในดานการนาเขาของอาเซยน ประเทศเยอรมนถอเปนแหลงนาเขาสงสดในกลมสหภาพยโรป โดยคดเปนสดสวนรอยละ 28.5 ของมลคานาเขาของอาเซยนจากสหภาพยโรป รองลงมาคอองกฤษ (รอยละ 15.0) ฝรงเศส (รอยละ 14.3) อตาล (รอยละ 8.6) และเนเธอรแลนด (รอยละ 8.0) ตามลาดบ สาหรบประเทศสมาชกสหภาพยโรปอนๆ ยงมการคากบอาเซยนในสดสวนทไมมากนก (ภาพท 2.7)

15

ภาพท 2.6 สวนแบงตลาดการสงออกจากอาเซยนไปสมาชกสหภาพยโรป (27) ป 2007

ทมา: Trademap

ภาพท 2.7 สวนแบงการนาเขาของอาเซยนจากสมาชกสหภาพยโรป (27) ป 2007

ทมา: Trademap

16

เมอพจารณาจากมมมองของประเทศไทย ในป 2007 ประเทศสมาชกกลมสหภาพยโรปทเปนตลาดสงออกหลกของไทย ไดแก เนเธอรแลนด คดเปนรอยละ 20.8 ของการสงออกไปสหภาพยโรป รองลงมาคอเยอรมน (รอยละ 15.7) อตาล (รอยละ 10.3) ฝรงเศส (รอยละ 9.4) เบลเยยม (รอยละ 9.1) และองกฤษ (รอยละ 8.4) ตามลาดบ (ภาพท 2.8) สาหรบในดานการนาเขาจากสหภาพยโรป ประเทศทเปนแหลงนาเขาหลก ไดแก เยอรมน คดเปนรอยละ 32.6 ของการนาเขาจากสหภาพยโรป รองลงมาคอ องกฤษ (รอยละ 12.7) อตาล (รอยละ 11.3) ฝรงเศส (รอยละ 10.8) เนเธอรแลนด (รอยละ 7.7) และเบลเยยม (รอยละ 6.0) ตามลาดบ (ภาพท 2.9) ภาพท 2.8 สวนแบงตลาดการสงออกจากประเทศไทยไปสมาชกสหภาพยโรป (27) ป 2007

ทมา: Trademap

17

ภาพท 2.9 สวนแบงการนาเขาของประเทศไทยจากสมาชกสหภาพยโรป (27) ป 2007

ทมา: Trademap

สนคาสงออกและนาเขาทสาคญ ภาพท 2.10 แสดงมลคาการคาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรปในป 2007 จาแนกตามสาขาการผลต พบวา การสงออกสวนใหญจากอาเซยนไปสหภาพยโรปอยในกลมเครองจกรกลและเครองไฟฟา คดเปนรอยละ 41.3 ของการสงออกรวม รองลงมาคอกลมผลตภณฑเคม (รอยละ 10.5) สงทอและเครองนงหม (รอยละ 7.3) พลาสตกและยาง (รอยละ 5.7) สวนในดานการนาเขา สาขาการผลตทอาเซยนนาเขาจากสหภาพยโรปสงสด คอกลมเครองจกรกลและเครองไฟฟา คดเปนรอยละ 45.7 ของการนาเขาจากสหภาพยโรป รองลงมาคอกลมยานยนต (รอยละ 11.6) ผลตภณฑเคม (รอยละ 10.6) และโลหะและผลตภณฑ (รอยละ 6.7) สาหรบการสงออกของประเทศไทยไปสหภาพยโรปรอยละ 40.5 ของการสงออกทงหมดของไทยอยในกลมเครองจกรกลและเครองไฟฟา (ภาพท 2.11) รองลงมาคอกลมยานยนต (รอยละ 8.8) อาหารปรงแตง (รอยละ 8.5) พลาสตกและยาง (รอยละ 8.5) อญมณและเครองประดบ (รอยละ 5.4) และสงทอและเครองนงหม (รอยละ 6.5) สวนในดานการนาเขา สนคาทนาเขาจากสหภาพยโรปสงสดคอกลมเครองจกรกลและเครองไฟฟา คดเปนรอยละ 35.2 ของการนาเขาจากสหภาพยโรป รองลงมา ผลตภณฑเคม (รอยละ 15.7) โลหะและผลตภณฑ (รอยละ 11.3)

18

พลาสตกและยาง (รอยละ 6.8) และยานยนต (รอยละ 6.8) สาหรบสนคาสงออกสาคญของไทยไปสหภาพยโรปและสนคานาเขาสาคญของไทยจากสหภาพยโรปในระดบ 4 พกดตามรหส HS 2007 แสดงในตารางภาคผนวกท 1.1 และ 1.2 ตามลาดบ

ภาพท 2.10 มลคาการคาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป 27 ป 2007 (ลาน US$)

ทมา: Trademap

ภาพท 2.11 มลคาการคาระหวางประเทศไทยกบสหภาพยโรป 27 ป 2007 (ลาน US$)

ทมา: Trademap

19

โครงสรางอตราภาษนาเขาของไทยและสหภาพยโรป

ภาพท 2.12 แสดงแนวโนมของอตราภาษนาเขาเฉลยอยางงายของประเทศสมาชกอาเซยนและสหภาพยโรปนบตงแตป 1988 ถงป 2007 ซงรวบรวมโดยธนาคารโลก เนองจากสหภาพยโรปเปนสหภาพศลกากร (customs union) จงมอตราภาษนาเขาเทากนทกประเทศสมาชก ในขณะอาเซยนเปนเขตการคาเสรทแตละประเทศยงคงมนโยบายภาษศลกากรแตกตางกนไป นบจากป 1988 สหภาพยโรปมอตราภาษเฉลยทไมสงนก โดยอตราภาษนาเขาเทากบรอยละ 8.7 ไดคอยๆ ลดลงมาอยทรอยละ 1.6 ในป 2007 อยางไรกตาม ตวเลขอตราภาษเฉลยของสหภาพยโรปทจดทาโดยองคการการคาโลก (WTO) สงกวาอตราภาษทคานวณโดยธนาคารโลกอยบาง โดยอตราภาษเฉลยอยางงายของสหภาพยโรปทรายงานโดยองคการการคาโลกเทากบรอยละ 5.2 และอตราภาษเฉลยแบบถวงนาหนกของสหภาพยโรปเทากบรอยละ 3.0 โดยอตราภาษเฉลยแบบถวงนาหนกสาหรบสนคาเกษตรและสนคาทไมใชสนคาเกษตรเทากบ รอยละ 15.0 และรอยละ 3.8 ตามลาดบ

สาหรบสมาชกอาเซยนสวนใหญ (ยกเวนสงคโปรทเปนเขตปลอดภาษแลวในปจจบน) ม

อตราภาษนาเขาทสงกวาสหภาพยโรป โดยในป 1988 ประเทศไทยมอตราภาษนาเขาเฉลย รอยละ 41.2 โดยอตราภาษของไทยไดคอยๆ ลดลงตามความตกลงทผกพนไวกบองคการการคาโลกจนในป 2007 อตราภาษของไทยอยในระดบเฉลยรอยละ 10.0 โดยหากคานวณอตราภาษเฉลยแบบถวงนาหนกโดยขอมลขององคการการคาโลก อตราภาษของไทยจะอยทรอยละ 3.6 ในป 2006 (โดยอตราภาษเฉลยแบบถวงนาหนกสาหรบสนคาเกษตรและสนคาทไมใชสนคาเกษตรเทากบรอยละ 14.1 และรอยละ 3.2 ตามลาดบ) ดงนน จากขอมลเบองตนดงกลาว ชใหเหนวา การทาความตกลงการคาเสรระหวางอาเซยนและสหภาพยโรปนน ประเดนดานอตราภาษทงของสหภาพยโรปและของไทยจะมความสาคญไมมากนก โดยเฉพาะสนคาทไมใชสนคาเกษตร เนองจากอตราภาษโดยเฉลยของสหภาพยโรปอยในระดบตาและของไทยอยในระดบไมสงมากนก อยางไรกตาม แมอตราภาษโดยรวมจะอยในระดบตา แตเมอพจารณาในรายสาขาการผลตกจะพบวามบางสาขาทยงคงมอตราภาษนาเขาทคอนขางสงทงสหภาพยโรปและไทย จากภาพท 2.13 แสดงใหเหนวาอตราภาษนาเขาโดยเฉลยของสหภาพยโรปในกลมสนคาเกษตรยงคงมอตราคอนขางสง เชน ผลตภณฑนม (รอยละ 62.4) นาตาล (รอยละ 29.8) ผลตภณฑจากสตว (รอยละ 25.9) เครองดมและยาสบ (รอยละ 20.0) ธญพช (รอยละ 19.8) เปนตน ในขณะทสนคาอตสาหกรรมของสหภาพยโรปมอตราภาษนาเขาอยในระดบตา ยกเวนเครองนงหม (รอยละ 11.5) ปลาและผลตภณฑ (รอยละ 10.6) สงทอ (รอยละ 6.6) และเครองหนงและรองเทา (รอยละ 4.1) สาหรบประเทศไทย สนคาเกษตรยงคงมอตราภาษนาเขาสง โดยเฉพาะเครองดมและยาสบ (รอยละ 33.4) นาตาล (รอยละ 32.3) ผลตภณฑจากสตว (รอยละ 28.1) ผกผลไม (รอยละ 27.6)

20

ชากาแฟ (รอยละ 23.1) เปนตน สวนสนคาอตสาหกรรมอตราภาษอยในระดบปานปลาง โดยยงมบางสาขาทมอตราภาษนาเขาสง เชน เครองนงหม (รอยละ 24.5) ยานยนต (รอยละ 20.7) ปลาและผลตภณฑ (รอยละ 14.5) เครองหนงและรองเทา (รอยละ 12.7) เปนตน ดงนน ในประเดนการเปดเสรสนคาในดานภาษศลกากรยงคงเปนประเดนสาคญสาหรบบางกลมสนคา ภาพท 2.12 อตราภาษนาเขาเฉลยของอาเซยนและสหภาพยโรป ป 1988-2007 (รอยละ)

ทมา: World Bank

21

ภาพท 2.13 อตราภาษนาเขาเฉลยของสหภาพยโรปและไทยป 2007

ทมา: WTO มาตรการทางการคาทไมใชภาษ (NTM) สหภาพยโรปเปนกลมประเทศทมอตราภาษศลกากรอยในระดบทคอนขางตา อยางไรกตาม สหภาพยโรปถอเปนกลมหนงทมกฎระเบยบสาหรบสนคานาเขาจากตางประเทศทงในดานความปลอดภย มาตรฐานทางเทคนคและมาตรการทางสงแวดลอมสาหรบสนคาตางๆ จานวนมาก จากการรวบรวมของกรมการคาตางประเทศ สหภาพยโรปมกฎระเบยบซงเปนมาตรการทไมใชภาษศลกากรในสนคาหลายประเภท ซงสามารถสรปไดดงน (ดรายละเอยดในตารางท 2.1)

มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (SPS) สวนใหญเปนกฎระเบยบทใชกบสนคาเกษตรและอาหารโดยทวไป ซงตองผานเกณฑความปลอดภยและการปองกนโรคระบาดทอาจปนเปอนมากบสนคา มาตรฐานสารตกคาง การตดฉลาก การอนญาตใหนาเขาพช GMOs บางชนด มาตรการเกยวกบสวสดภาพสตว เชน หลกเกณฑเกยวกบการฆาสตว เปนตน

อปสรรคทางเทคนคตอการคา (TBT) และมาตรการดานสงแวดลอม ใชสาหรบสนคาอตสาหกรรมโดยทวไป เชน ไฟแชก ยานยนต ของเลน เครองหนง รองเทา เสอผา อญมณ เฟอรนเจอร สนคาสขภาพและความงาม แบตเตอร

22

ผลตภณฑทใชพลงงาน เคมภณฑและสารผสมจากเคมภณฑ เปนตน โดยมมาตรการตางๆ เชน ระเบยบเกยวกบการจดทะเบยน การประเมน การอนญาตและการจากดการใชสารเคม (REACH) ระเบยบวาดวยการกาจดเศษซากผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส (WEEE) มาตรการควบคมการจดการเศษซากบรรจภณฑ (PPW) ระเบยบวาดวยขอกาหนดในการออกแบบสนคาทใชพลงงาน (EuP) ระเบยบการออกแบบ Eco-design มาตรฐานอตสาหกรรม (CE mark) การตดเครองหมาย EU Flower สาหรบสนคาและบรการทผานเงอนไขดานสงแวดลอม เปนตน

ทงน การศกษาของ Kee et al. (2008) ซงใชขอมลอตราภาษและมาตรการทางการคาท

ไมใชภาษในกลมประเทศ 78 ประเทศ ซงประกอบดวยประเทศพฒนาแลวและกาลงพฒนาซงรวมทงประเทศสมาชกสหภาพยโรป 20 ประเทศและไทย พบวาเมอควบคมปจจยตางๆ ทเกยวของโดยใชแบบจาลองทางเศรษฐมตจะพบวามาตรการทางภาษและมาตรการทางการคาทไมใชภาษเปนเครองมอทใชทดแทนกน (substitute) โดยเมอประเทศลดอตราภาษนาเขาลงประเทศจะแทนทโดยการใชมาตรการทางการคาทไมใชภาษ โดยการศกษาของ Kee et al. (2008) ไดแปลงมาตรการทางการคาท ไม ใชภาษ เปนอตราภาษศลกากร (Ad-Valorem Equivalents, AVEs) ในสนคา HS 6 หลก ตารางท 2.2 และภาพท 2.14 ไดแสดงอตราภาษเทยบเทาดงกลาวของประเทศไทยและอตราภาษเทยบเทาเฉลยของสหภาพยโรป โดยจะเหนไดวาคาเฉลยอยางงายของมาตรการทางการคาทไมใชภาษเมอแปลงเปนอตราภาษศลกากรของสหภาพยโรปเทากบรอยละ 10.5 สงกวาคาเฉลยของไทยทอยทรอยละ 6.2 โดยสมาชกสหภาพยโรปบางประเทศมอตราภาษเทยบเทาสงกวาคาเฉลยของสหภาพยโรป เชน ฝรงเศส (รอยละ 14.3) เนเธอรแลนด (รอยละ 13.5) อตาล (รอยละ 13.4) ในขณะทประเทศสมาชกใหมของสหภาพยโรปเชน ฮงการและเชกมอตราภาษเทยบเทาของมาตรการทางการคาทไมใชภาษคอนขางตา

เมอพจารณาลงรายสาขาการผลตพบวาโดยเฉลยแลวสหภาพยโรปมมาตรการทางการคา

ทไมใชภาษเมอแปลงเปนอตราภาษนาเขาสงในกลมสนคาเกษตร เชน กลมสตวและผลตภณฑ มอตราภาษเทยบเทารอยละ 36.5 รองลงมา คออาหารปรงแตง (รอยละ 35.7) ไขมนพชและสตว (รอยละ 34.6) และผลตภณฑจากพช (รอยละ 34.5) สวนในกลมสนคาอตสาหกรรมโดยทวไปมอตราภาษเทยบเทาไมสงนก ยกเวนสนคาในกลมสงทอและเครองนงหม (รอยละ 27.7) และรองเทา (รอยละ 23.4) ในกรณประเทศไทยมการใชมาตรการทางการคาทไมใชภาษในสนคาเกษตรอยมาก แตมการใชมาตรการทางการคาทไมใชภาษนอยในกรณสนคาอตสาหกรรม

23

ตารางท 2.1 สรปกฎระเบยบสาหรบสนคานาเขาของสหภาพยโรป ลาดบ สนคา มาตรการ มาตรการสขอนามย (Sanitary and Phytosanitary Measures : SPS) 1 อาหาร - สขอนามยและสขอนามยพช: ทกขนตอนหลงจากการผลตขนปฐมภมมาแลว

และขนตอนระหวางเตรยมการ แปรรปจนถงมอผบรโภคจะตองดาเนนการภายใตสขอนามยทดตามกฎหมายความปลอดภยทางอาหาร (Food Safety Law)

- สารเจอปนอาหาร: ตามคณะกรรมการวทยาศาสตรทางอาหารกาหนด - สทใชในอาหาร สารใหความหวาน สารปนเปอนและสารตกคาง วสดสมผส

อาหาร: เปนไปตามระเบยบ - บรรจภณฑ: คลอบคลมการจดการขยะบรรจภณฑ การนากลบมาใชใหม การ

ไดคนมาซงพลงงาน การรไซเคลทางอนทรย การทง เปนตน มการกาหนดปรมาณตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม เปนตน

- การตดฉลากเปนไปตามทกาหนดรวมถงการตดฉลากบรรยายสรรพคณคณคาทางโภชนาการ การตดฉลากเครองดมทมสวนผสมของกาเฟอน อาหารดดแปลงพนธกรรม ผลตภณฑอนทรย ผลตภณฑเสรมอาหาร ผลตภณฑเพมคณคาอาหาร สารปรงแตงและสารปรงรส วสดและบรรจภณฑสมผสอาหาร

- การตรวจสอบมาตรฐานสนคา: มการสมตวอยางและวเคราะห - มาตรฐานอาหารรปแบบใหม: ใชกบอาหารหรอสวนประกอบอาหารทไมเคย

ใชเพอการบรโภคของมนษยมากอน เชน สารใหมทมการดดแปลงโครงสรางโมเลกล สารสกดจากจลนทรย สาหราย เปนตน

- มาตรฐานอาหารเกษตรอนทรย: ใชกบเมลดพชทางเกษตรตางๆ อาหารสตว - มาตรฐานผลตภณฑ GMOs: ตองตดฉลากใหชดเจน มการระบพช GMOs ท

อนญาตใหนาเขา - สวสดภาพสตว: หลกเกณฑเกยวกบการฆาสตว การเคลอนยาย การทาให

สลบ - มาตรฐานอาหารสตวหรอสตวปก: กาหนดมาตรฐานคาสารตกคางตางๆ - ระเบยบเกยวกบสขอนามยพช - มาตรฐานผกและผลไม: การมใบรบรองปลอดศตรพช การระบแหลงทมา - มาตรฐานอาหารสตวเลยง - มาตรฐานสารเมลามนในอาหารมนษยและสตวเลยง - มาตรฐานทางการตลาด (EU Marketing Standard) - มาตรฐานเภสชภณฑและยาสาหรบมนษยทผลตจากสมนไพร

2. อปสรรคทางเทคนคตอการคา (Technical Barriers to Trade: TBT) และมาตรการดานสงแวดลอม 1 ไฟแชกทไมมกลไกปองกนอนตรายทเกด

จากการเลนของเดก ของเลนเดก เฟอรนเจอรนอกบาน เครองมอออกกาลงกาย จกรยาน ของใชสาหรบเดก

มาตรฐานความปลอดภยตามระเบยบ General Product Safety

2 ของเลนเดกทมสวนประกอบของแมเหลก ตองรบประกนความปลอดภยและประทบคาเตอนใหชดเจน 3 เครองหนง เสอผา รองเทา เครองเซรามก

เครองแกว อญมณ เฟอรนเจอร แปรง ระเบยบวาดวยการใหระบแหลงทมาของสนคานาเขา

4 ผลตภณฑไมแปรรป เฟอรนเจอรไม การจดตงระบบใบอนญาต FLEGT (Forest Law Enforcement, Governance and Trade)

5 สนคาอตสาหกรรมสวนใหญ ตดเครองหมาย CE Mark (Conformity European)

24

ลาดบ สนคา มาตรการ 6 ผาเบรก ฉนวน สารเตมเตม ผงขด เมดส ส

สแปง วสดกนความรอน สยอมนามน หามใชสารอนตรายในการผลตสนคา

7 ยานยนต - มาตรฐานความปลอดภย ระเบยบวาดวยการอนญาตใหวางจาหนายยานยนต - มาตรฐานสงแวดลอมและประสทธภาพพลงงาน - ระเบยบการควบคมมลพษจากยานยนต - มาตรการเกยวกบการควบคมเศษซากยานยนตทใชแลว

8 สนคาสขภาพและความงามและผลตภณฑจากสปา

มใบรบรองรายละเอยดสวนผสมวตถดบเคมภณฑตางๆ การขออนญาตนาเขา ตดฉลากสนคา ใบรบรองการทดสอบ

9 สารเคมและผลตภณฑ สนคาทมสวนผสมของสารเคมเปนสวนประกอบ เชน เครองหนง สงทอ

ระเบยบเกยวกบการจดทะเบยน การประเมน การอนญาตและการจากดการใชสารเคม (REACH: Registration, Evaluation and Authorization of Chemical products)

10 เคมภณฑและสารผสมจากเคมภณฑ การบงคบใชระบบสากลในการจดกลมผลตภณฑเคมและการตดฉลาก (GHS: Globally Harmonized System for Classification and Labeling of Chemicals)

11 ผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส 10 ประเภท เชน เครองใชไฟฟาขนาดใหญ เครองใชไฟฟาในครวเรอน อปกรณเทคโนโลยสารสนเทศ

ระเบยบวาดวยการกาจดเศษซากผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส (WEEE: Directive on Waste Electrical and Electronic Equipment)

12 แบตเตอร ระเบยบวาดวยการควบคมการเกบรวบรวมแบตเตอรทใชแลว 13 สนคาทกรายการทตองใชบรรจภณฑ มาตรการควบคมการจดการเศษซากบรรจภณฑ (PPW: Packaging and

Packaging Waste) 14 วสดสมผสอาหาร มาตรฐานการผลต 15 ฝาขวดบรรจภณฑ ระเบยบกาหนดระดบสงสดของการแพรของสารพลาสตกทฝาขวดบรรจภณฑ 16 ขวดใสนมเดก ขวดนา กระปองอาหารและ

เครองดม มาตรฐานดานความปลอดภย

17 วสดและบรรจภณฑสมผสอาหารทผลตจากพลาสตกรไซเคล

ระเบยบการใชวสดและบรรจภณฑสมผสอาหารทผลตจากพลาสตกรไซเคล

18 สนคาและบรการทวไป นโยบายสนคาครบวงจร (IPP: Integrated Product Policy) เกยวกบผลกระทบตอสงแวดลอมตลอดวงจรชวตของสนคา

19 รถยนต ระเบยบยานยนตทหมดอาย 20 รถยนตใหม มาตรการตดตงระบบไฟ DRL (daytime running lights) สาหรบรถยนตใหมทก

ประเภท 21 ผลตภณฑทใชพลงงาน เชน เครองทาความ

รอนและเครองตมนารอน ระบบแสงสวาง อปกรณเครองใชสานกงาน สนคาอเลกทรอนกส

ระเบยบวาดวยขอกาหนดในการออกแบบสนคาทใชพลงงาน (EuP: Energy Using Products)

22 เครองตมนาประเภทใชกาซ นามน ไฟฟา เตาตมนาประเภทใชกาซ นามน ไฟฟา คอมพวเตอรสวนบคคลทงแบบแลบทอบ ตงโตะและจอคอมพวเตอร และอนๆ

ระเบยบ Eco-design เพอรองรบนโยบายการออกแบบสนคาทใชพลงงาน (EuP: Energy Using Products)

23 สบ แชมพ ครมนวดบารงผม กฎเกณฑการตดฉลาก eco-label สนคาสบ แชมพ และครมนวดบารงผม 24 ผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส ระเบยบการกาจดเศษซากผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส (WEEE) 25 สนคาและบรการ เชน เครองใชไฟฟา

เฟอรนเจอรไม เสอผา โรงแรม บรการตงคาย เครองหมาย EU Flower สาหรบสนคาและบรการทผานเงอนไขดานสงแวดลอม

ทมา: สรปและรวบรวมจากกรมการคาตางประเทศ 2550

25

ภาพท 2.14 อตราภาษเทยบเทาเฉลยของมาตรการทางการคาทไมใชภาษ (Ad-Valorem Equivalents, AVEs) ของไทยและสหภาพยโรป (รอยละ)

ทมา: Kee et al. (2008) หมายเหต: กรณสหภาพยโรป เปนคาเฉลยของสมาชกสหภาพยโรปจานวน 20 ประเทศ ไดแก ฝรงเศส

ฟนแลนด เดนมารก เชก ออสเตรย เยอรมน สเปน เอสโตเนย องกฤษ ฮงการ ไอรแลนด อตาล ลทวเนย ลตเวย เนเธอรแลนด โปแลนด โปรตเกส โรมาเนย สโลวเนย สวเดน

26

ตารางท 2.2 อตราภาษเทยบเทาเฉลยของมาตรการทางการคาทไมใชภาษ (Ad-Valorem Equivalents, AVEs) ของไทยและสหภาพยโรป

HS กลมสนคา ไทย สหภาพยโรป1

องกฤษ เนเธอรแลนด

เยอรมน ฝรงเศส อตาล ฮงการ เชก

HS 1-5 สตวมชวต ผลตภณฑจากสตว 43.6 36.5 37.9 38.9 39.7 47.9 44.2 41.5 2.0

HS 6-14 ผลตภณฑจากพช 33.6 34.5 32.3 48.9 41.1 44.2 41.3 26.5 1.2

HS 15 ไขมนจากสตวและพช 43.8 34.6 46.1 45.6 50.6 51.0 43.9 13.0 6.4

HS 16-24 อาหารปรงแตง 37.2 35.7 44.5 47.2 46.9 53.9 48.5 13.3 0 HS 25-27 ผลตภณฑแร 0 2.0 0 0 0 0 0 10.0 1.7 HS 28-38 ผลตภณฑเคม 3.8 1.9 0 0 0 0 0 5.7 3.7 HS 39-40 พลาสตกและยาง 0 0.9 0 0 0 0 0 0.9 0.7 HS 41-43 หนงดบหนงฟอก 2.9 1.9 0 0 0 0 0 4.8 7.1 HS 44-46 ไมและผลตภณฑ 0 0.8 0 0 0 0 0 4.5 3.4 HS 47-49 กระดาษ 0 0.1 0 0 0 0 0 1.3 0 HS 50-63 สงทอ 0.1 27.7 38.4 41.8 40.5 43.5 41.3 1.2 0 HS 64-67 รองเทา 0 23.4 30.7 32.0 34.8 38.1 41.4 24.1 0 HS 68-70 ซเมนต เซรามก 0 0.8 0 0 0 0 0 0 0 HS 71 อญมณ 1.0 5 0 0 0 0 0 0.8 0 HS 72-83 โลหะและผลตภณฑ 0 0.2 0 0 0 0 0 0.7 0

HS 84-85 เครองจกรกล เครองไฟฟา 0.3 0.7 0 0 0 0 0 0 0.8

HS 86-89 ยานยนต 0 2.2 0 0 0 0 0 8.9 0.3 HS 90-92 เครองวด 4.4 0.6 0 0 0 0 0 4.1 0.1 HS 93 อาวธและกระสน 0 7.4 0 0 0 0 0 14.5 14.5 HS 94-96 ผลตภณฑเบดเตลด 0.1 2.0 0 0 0 0 0 1.0 0.4 HS 97-99 ศลปกรรมและอนๆ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 เฉลยทกสนคา 6.2 10.5 11.9 13.5 13.0 14.3 13.4 6.1 1.2

ทมา: Kee et al. (2008) หมายเหต: กรณสหภาพยโรป เปนคาเฉลยของสมาชกสหภาพยโรปจานวน 20 ประเทศ ไดแก ฝรงเศส

ฟนแลนด เดนมารก เชก ออสเตรย เยอรมน สเปน เอสโตเนย องกฤษ ฮงการ ไอรแลนด อตาล ลทวเนย ลตเวย เนเธอรแลนด โปแลนด โปรตเกส โรมาเนย สโลวเนย สวเดน

27

2.2 แบบแผนการลงทน

สมาชกหลายประเทศในสหภาพยโรปเปนประเทศพฒนาแลว ดงนน จงมบทบาทสาคญในการลงทนทางตรงในภมภาคตางๆ โดยสหภาพยโรปเปนผลงทนทางตรงมากเปนอนดบหนงของโลก อกทงเปนแหลงรบเงนลงทนทางตรงจากประเทศอนๆ ในโลกเปนอนดบหนงดวยเชนกน โดยภมภาคทกลมสหภาพยโรปเขาไปลงทนในสดสวนมากทสดคอสหรฐอเมรกา โดยสาขาทสหภาพยโรปเขาไปลงทนมากทสดคอภาคบรการ โดยเฉพาะอยางยงธรกจการเงนและการธนาคาร

ทางดานอาเซยน ขนาดเศรษฐกจของกลมประเทศอาเซยนมขนาดเลกเมอเทยบกบ

สหภาพยโรป โดยอาเซยนเปนแหลงการลงทนจากตางประเทศมากกวาทจะเปนผไปลงทนในตางประเทศ (ยกเวน สงคโปร) สาหรบสมาชกกลมอาเซยนทไดรบการลงทนทางตรงจากสหภาพยโรปมากทสดคอสงคโปรเพราะเปนประเทศทมการเชอมตอในธรกรรมทางการเงนและการธนาคารกบโลกสง

การลงทนโดยตรงของสมาชกสหภาพยโรป

การลงทนทางตรงของสมาชกสหภาพยโรปมความเคลอนไหวสงมากทงในดานการเปนผลงทนและผรบการลงทน เมอพจารณาถงสดสวนของการลงทนทางตรงจากสหภาพยโรปไปประเทศตางๆ ในโลก (ตารางภาคผนวกท 1.3) จะพบวามสดสวนของกระแสเงนลงทนไปสประเทศตางๆ มากทสดในโลกสงถง 8 แสนลานเหรยญสหรฐ (รอยละ 66 ของการลงทนทางตรงทงหมดของโลก) ในป 2000 และเพมขนเปน 1.1 ลานลานเหรยญสหรฐ (รอยละ 57) ในป 2007 ในทางกลบกนสหภาพยโรปไดรบเงนลงทนโดยตรงจากนกลงทนจากประเทศตางๆ อยางมาก กลาวคอมกระแสเงนลงทนไหลเขามากลมประเทศในสหภาพยโรปเปนสดสวนทสงเปนอนดบหนงของโลก โดยในป 2000 มเงนลงทนไหลเขาสหภาพยโรปกวา 7 แสนลานเหรยญสหรฐ และ เพมขนเปน 8 แสนลานเหรยญสหรฐในป 2007

โดยภาพรวมแลวกลมประเทศในสหภาพยโรป มบทบาทเปนผลงทนในภมภาคตางๆ

มากกวาการเปนผรบเงนลงทนจากตางชาต (ภาพท2.15) เงนลงทนในรปแบบสตอก (FDI stock) ทลงทนในประเทศนอกกลมสหภาพยโรปเตบโตอยางตอเนอง โดยมอตราเตบโตเฉลยชวงป 2000-2007 ของสตอกเงนลงทนโดยตรงไปตางประเทศประมาณรอยละ 15

28

ภาพท 2.15 ความเปลยนแปลงของกระแสเงนลงทนและการสะสมสตอกเงนลงทน ของสหภาพยโรป

หนวย: ลานลานเหรยญสหรฐ

ทมา: UNCTAD Statistical databases online, http://stats.unctad.org/FDI/

ในป 2005 สหภาพยโรปมสตอกการลงทนทางตรงในประเทศตางๆ นอกกลมประเทศ

สหภาพยโรปดวยกนเปนมลคารวม 2.4 ลานลานเหรยญสหรฐ โดยเขตการคาเสรอเมรกาเหนอ (NAFTA) ไดรบการลงทนทางตรงจากสหภาพยโรปสงเปนอนดบหนง คดเปนสดสวนรอยละ 40.5 ในขณะทกลมอาเซยนไดรบการลงทนทางตรงจากสหภาพยโรปไมมากนก โดยมสดสวนเพยง รอยละ 3.3 หรอประมาณ 8 หมนลานเหรยญสหรฐ ประเทศสงคโปรมสดสวนรบการลงทนจากสหภาพยโรปสงทสดในกลมอาเซยน รองลงมาคออนโดนเซย ไทย มาเลเซย และฟลปปนส (ภาพท 2.16) ทงน อาเซยนเขาไปลงทนในสหภาพยโรปไมมากนก โดยมสดสวนเพยงรอยละ 1.7 ของการลงทนในสหภาพยโรปเทานน (ภาพท 2.17)

Stock Flow

29

ภาพท 2.16 สดสวนของสตอกการลงทนทางตรงของกลมสหภาพยโรป ไปภมภาคตางๆ ในป 2005

ทมา: EUROSTAT, Balance of payment, European Union direct investments by economy

ภาพท 2.17 สดสวนของสตอกการลงทนทางตรงของประเทศตางๆ ในโลก

ทเขาไปลงทนในสหภาพยโรป ในป 2005

ทมา: EUROSTAT, Balance of payment, European Union direct investments by economy

เมอพจารณารายสาขาการผลต สตอกของการลงทนสะสมของกลมประเทศในสหภาพยโรปทลงทนในประเทศนอกกลมพบวาสวนใหญกระจกตวทภาคบรการ โดยคดเปนรอยละ 71ของการลงทนทงหมด ในภาคบรการน บรการทางการเงนมสดสวนของสตอกการลงทนมากทสด ตามมาดวยการบรการทางธรกจ ในสวนภาคอตสาหกรรมการผลตมสดสวนในการลงทนทางตรงรอยละ 21 โดยมอตสาหกรรมผลตภณฑเคม ปโตรเคม พลาสตก และยาง เปนอนดบหนง ตามมาดวยผลตภณฑเหลก ในดานการรบการลงทนจากตางประเทศของสหภาพยโรปสวนใหญกระจกตวอยทภาคบรการเชนกน โดยมสดสวนสงถงรอยละ 76 โดยบรการทางการเงนมสดสวนสงทสดในภาคบรการ รองลงมาคอ ภาคอตสาหกรรมการผลตและภาคการเกษตรและทรพยากรธรรมชาต (ตารางท 2.3)

30

ตารางท 2.3 สตอกการลงทนของสหภาพยโรปจาแนกตามกจกรรม ทางเศรษฐกจสนป 2005 (ลานเหรยญสหรฐ)

รวมทงหมด 3,214,522           100% 2,406,628        100% 807,894

ภาคการเกษตร และทรพยากรธรรมชาต 112,529               4% 57,077              2% 55,452

 ‐ การเกษตร, การปศสตว และการประมง 1,622                   0% 1,456                0% 166

 ‐ การทาเหมอง และการขดเจาะนามน 110,906               3% 55,621              2% 55,286

ภาคอตหกรรมการผลต 670,811               21% 418,963           17% 251,848

 ‐ ผลตภณฑอาหาร 76,476                 2% 59,834              2% 16,641

 ‐ ผลตภณฑสงทอ และผลตภณฑไม 55,210                 2% 58,372              2% ‐3,161 ‐ ผลตภณฑเคม, ปโครเคม, พลาสตก และยาง 259,434               8% 138,930           6% 120,504

 ‐ ผลตภณฑเหลก 130,945               4% 62,159              3% 68,787 ‐ เครองจกรกล, อปกรณสานกงาน, วทย โทรทศน และอปกรณสอสาร 23,297                  1% 27,705                1% ‐4,409

 ‐ รถยนต และยานพาหนะตางๆ 70,219                 2% 28,494              1% 41,725

 ‐ ผลตภณฑอนๆ 55,230                 2% 43,469              2% 11,761

ภาคบรการ 2,291,858           71% 1,820,280        76% 471,578

 ‐ การไฟฟา, การประปา และเชอเพลง 62,651                 2% 18,349              1% 44,302

 ‐ การกอสราง 34,196                 1% 7,990                0% 26,206

 ‐ การคาและรบซอม 135,552               4% 113,843           5% 21,709

 ‐ การโรงแรมและภตรคาร 21,026                 1% 18,729              1% 2,297

 ‐ การคมนาคมขนสง และการสอสาร 167,365               5% 61,313              3% 106,053

 ‐ การเงน การธนาคาร 1,384,771           43% 1,011,160        42% 373,611

 ‐ การบรการธรกจ 376,068               12% 542,073           23% ‐166,005

 ‐ อนๆ 110,228               3% 46,823              2% 63,405

ภาคสวนอนๆ 139,318               4% 110,291           5% 29,027

FDI Stock ของการลงทนสะสมภายนอกEU ของกลมประเทศEU

FDI Stock จากการลงทนสะสมของประเทศนอกกลม EU

จานวนสนทรพยสทธทอยในตางประเทศ

ทมา: European Economic Statistics 2008 การลงทนโดยตรงของสมาชกสหภาพยโรปในประเทศไทย

ในชวงป 2000-2006 สหภาพยโรปเปนกลมทเขามาลงทนทางตรงในประเทศไทยสงเปน

อนดบ 3 รองจากญปนและสงคโปร โดยสดสวนการลงทนไดลดลงจากรอยละ 16.36 ของการลงทนทางตรงจากตางประเทศในชวงป 1970-1979 เปนรอยละ 8.40 ในชวงป 2000-2006 (ภาพท 2.18) แนวโนมการลงทนทางตรงของกลมประเทศสหภาพยโรปในประเทศไทยยงอยในทศทางทเพมขน

31

ภาพท 2.18 เงนลงทนทางตรงจากตางประเทศสทธเขาสไทย 1970-2006 (ลานบาท)

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

เมอพจารณาโครงการขอรบการสงเสรมการลงทนของกลมประเทศในสหภาพยโรปจากคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) พบวามจานวนเพมขนทกปถงแมวาอตราการเพมขนจะไมสมาเสมอ ในป 2007 มจานวนโครงการเพมขนรอยละ 10 เมอเทยบกบปกอน นอกจากน เมอพจารณาจากมลคาทนจดทะเบยนเฉพาะโครงการทไดรบอนมตสงเสรมการลงทนจะพบวามมลคาเพมขน แสดงวาประเทศไทยยงคงมความนาสนใจในการลงทนในสายตาของสหภาพยโรป(ตารางท 2.4)

ตารางท 2.4 การขอรบการสงเสรมการลงทนของกลมประเทศสหภาพยโรปจากคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI)

โครงการทขอรบการสงเสรมการลงทน โครงการทไดรบอนมต ป จานวน มลคาทนจดทะเบยน

(ลานบาท) จานวน มลคาทนจดทะเบยน

(ลานบาท) 2004 94 32,066 75 30,430 2005 120 35,551 108 32,372 2006 126 30,532 104 13,337 2007 139 74,145 135 51,132 2008 157 65,344 143 48,502

2008 (ม.ค.-ม.ย.) 75 26,515 72 23,913 2009 (ม.ค.-ม.ย.) 58 4,982 71 9,140

ทมา: สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน

32

แนวโนมการลงทนของสหภาพยโรป การสารวจของ UNCTAD (2009) พบวา โดยภาพรวมแลวสหภาพยโรปมแนวโนมลงทนในภมภาคเอเซย (เอเซยตะวนออก เอเซยใต และเอเซยตะวนออกเฉยงใต) ในชวงป 2009-2011 เพมมากขน โดยภมภาคเอเซยถอเปนแหลงลงทนอนดบ 2 ของสหภาพยโรปรองจากกลมสหภาพยโรปเอง สาหรบอนดบรองลงไป ไดแก การไปลงทนในกลมเขตการคาเสรแหงอเมรกาเหนอ (NAFTA) และละตนอเมรกา ในการสารวจไมไดระบวาสหภาพยโรปมแนวโนมเขาไปลงทนในประเทศใดเพมขน อยางไรกตาม จากการสารวจพบวาภมภาคเอเซยซงเปนแหลงลงทนของประเทศพฒนาแลว (สหภาพยโรป สหรฐ ญปน) ม 9 ประเทศจาก 30 ประเทศ ในเอเซยทเปนแหลงลงทนสาคญในชวงป 2009-2011 ไดแก จน อนเดย อนโดนเซย เวยดนาม ไทย สงคโปร มาเลเซย ฟลปปนส และเกาหลใต ตามลาดบ

สาหรบแนวโนมการลงทนของสหภาพยโรปในประเทศไทย เมอพจารณาจากโครงการทขอรบการสงเสรมการลงทนและโครงการทไดรบอนมตจากคณะกรรมการสงเสรมการลงทนในป 2008 และ 2009 (ม.ค.-ม.ย.) พบวาสหภาพยโรปมแนวโนมในการเขามาลงทนมากทสดในสาขาเคมภณฑ (18 พนลานบาท) และอเลกทรอนกส (8.2 พนลานบาท) ซงเปนสาขาทสหภาพยโรปมความสามารถในการแขงขนสง รองลงมาคอกลมเหลกและเหลกกลา (4.6 พนลานบาท) เลนสและสวนประกอบ (3.4 พนลานบาท) และมอเตอรไซค (2.5 พนลานบาท) ตามลาดบ 2.3 การวเคราะหความสามารถในการแขงขนของภาคอตสาหกรรมไทยในตลาดสหภาพยโรป

โดยภาพรวมแลว ในป 2551 (ค.ศ. 2008) สหภาพยโรปนาเขาสนคาทกรายการจาก

ประเทศไทยมากเปนอนดบท 38 แตหากพจารณาเฉพาะสนคาทไมใชเชอเพลงและพลงงาน3 สหภาพยโรปนาเขาสนคาจากประเทศไทยมากเปนอนดบท 33 ประเทศทสงออกสนคาทไมใชเชอเพลงและพลงงานมายงสหภาพยโรปสงสด 5 อนดบแรก ไดแก ประเทศเยอรมน จน เนเธอรแลนด ฝรงเศส และเบลเยยม ภาพท 2.19 แสดงแนวโนมของมลคาการนาเขาของสหภาพยโรปจากไทยและสวนแบงตลาดของไทยในชวงป 2545-2551 (ค.ศ. 2002-2008) ในขณะทตารางท 2.5 สรปสวนแบงตลาด มลคาการนาเขา และอตราการขยายตวเฉลยของการนาเขาสนคาของสหภาพยโรปจากประเทศคแขงตางๆ ทสาคญในชวงเดยวกน โดยเนนประเทศทสหภาพยโรปไดทาหรอกาลงเจรจาเพอจดทาความตกลงการคาเสรดวย

จากภาพท 2.19 จะเหนไดวา ในชวงป 2545 ถง 2551 การนาเขาสนคาของสหภาพยโรปจากประเทศไทยมการขยายตวเพมสงขนอยางตอเนอง คอจากประมาณ 11,140 ลานยโรในป

3 เพอความสะดวก คาวา “สนคา” ในหวขอนจะหมายถงเฉพาะสนคาทไมใชเชอเพลงและพลงงาน (สนคาทไมใช HS 27)

33

2545 เปนประมาณ 16,773 ลานยโรในป 2551 แมวาจะมการนาเขาลดลงในป 2546 เลกนอยกตาม อยางไรกตาม สวนแบงตลาดของไทยกลบมแนวโนมคงททประมาณรอยละ 0.50 แตในขณะเดยวกน ประเทศคแขงสาคญ เชน ประเทศทเพงเขาเปนสมาชกสหภาพยโรปอยางประเทศสโลวาเกย โปแลนด สาธารณรฐเชก ฮงการ สโลวเนย และโรมาเนย กลมประเทศ BRICs อยางประเทศบราซล รสเซย และอนเดย รวมทงประเทศทไดทาความตกลงการคาเสรกบสหภาพยโรปอยางประเทศเมกซโก ชล และอยปต ตางสามารถเพมสวนแบงตลาดไดมากขน เมอพจารณาสวนแบงตลาดของประเทศสมาชกอาเซยนอนๆ พบวา เกอบทกประเทศมสวนแบงตลาดลดลง ยกเวนประเทศเวยดนามทสามารถเพมสวนแบงตลาดไดมากขน (ดตารางท 2.5 ประกอบ) ภาพท 2.19 แนวโนมมลคาการนาเขาของสหภาพยโรปจากไทยและสวนแบงตลาดของ

ไทยในชวงป 2545-2551

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

มลคา:

ลานยโร

0.00

0.50

1.00

รอยละ

มลคา 11,140.18 10,815.11 12,485.98 12,882.10 14,438.43 16,527.66 16,773.78

สวนแบงตลาด 0.50 0.49 0.49 0.47 0.47 0.49 0.50

2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลของ Eurostat หมายเหต: คดเฉพาะสนคาทไมใชเชอเพลงและพลงงาน

34

ตารางท 2.5 คแขงสาคญในตลาดสหภาพยโรปในชวงป 2545-2551 สวนแบงตลาด (%) มลคาการนาเขา (ลานยโร) ประเทศ กลม

ประเทศ 2545 2551 เปลยน แปลง

2545 2551 เปลยน แปลง

อตราการขยายตวเฉลยของการนาเขา

(% ตอป) ยเครน G 0.1 0.3 0.2 3,120 11,520 8,401 44.9 สโลวาเกย EUnew 0.4 0.9 0.5 9,421 30,899 21,478 38.0 จน G 3.7 7.3 3.7 80,899 244,730 163,831 33.8 โปแลนด EUnew 1.2 2.2 1.0 26,531 74,482 47,951 30.1 สาธารณรฐเชก EUnew 1.2 2.1 0.9 26,765 70,611 43,847 27.3 เมกซโก GE 0.2 0.3 0.1 4,554 10,323 5,769 21.1 ชล GE 0.2 0.3 0.1 4,712 10,674 5,962 21.1 อยปต GE 0.1 0.1 0.0 1,797 3,968 2,172 20.2 รสเซย G 0.6 0.8 0.2 12,705 27,237 14,531 19.1 อนเดย G 0.6 0.8 0.2 12,788 26,819 14,031 18.3 ตรก E 1.0 1.3 0.4 21,690 44,418 22,728 17.5 ฮงการ EUnew 1.1 1.5 0.3 24,809 48,901 24,092 16.2 บราซล G 0.8 1.0 0.2 16,693 32,752 16,059 16.0 เวยดนาม G 0.2 0.3 0.1 4,383 8,468 4,085 15.5 สโลวเนย EUnew 0.3 0.4 0.1 6,636 12,552 5,915 14.9 โรมาเนย EUnew 0.5 0.5 0.1 9,985 17,793 7,808 13.0 อารเจนตนา G 0.3 0.3 0.0 5,963 10,296 4,332 12.1 เกาหลใต MFN 1.0 1.1 0.1 22,203 37,504 15,302 11.5 เยอรมน EU15 15.1 16.7 1.5 333,944 557,637 223,693 11.2 เนเธอรแลนด EU15 7.3 7.2 -0.0 160,210 241,935 81,725 8.5 อตาล EU15 5.6 5.6 -0.0 122,996 185,627 62,630 8.5 ไทย G 0.5 0.5 - 11,140 16,774 5,634 8.4 นอรเวย E 0.7 0.7 -0.0 15,252 22,203 6,951 7.6 เบลเยยม EU15 5.9 5.6 -0.2 129,748 188,755 59,006 7.6 แอฟรกาใต GE 0.6 0.5 -0.0 12,773 17,967 5,193 6.8 แคนาดา MFN 0.6 0.6 -0.1 13,882 18,952 5,070 6.1 สวตเซอรแลนด E 2.5 2.2 -0.3 55,541 74,903 19,362 5.8 โมรอกโก GE 0.3 0.2 -0.0 6,071 7,995 1,924 5.3 อสราเอล E 0.4 0.3 -0.1 8,044 10,088 2,044 4.2 ฝรงเศส EU15 8.5 7.0 -1.5 188,333 235,571 47,238 4.2 มาเลเซย G 0.6 0.5 -0.1 13,921 16,970 3,048 3.7 อนโดนเซย G 0.4 0.4 -0.1 9,730 11,821 2,091 3.6 สงคโปร MFN 0.6 0.4 -0.1 12,673 14,528 1,854 2.4 ญปน MFN 3.0 2.2 -0.9 67,187 73,297 6,111 1.5 สหราชอาณาจกร EU15 6.3 4.3 -2.0 138,926 143,617 4,691 0.6 สหรฐฯ MFN 7.2 4.8 -2.4 159,492 160,935 1,443 0.2

35

สวนแบงตลาด (%) มลคาการนาเขา (ลานยโร) ประเทศ กลมประเทศ 2545 2551 เปลยน

แปลง 2545 2551 เปลยน

แปลง

อตราการขยายตวเฉลยของการนาเขา

(% ตอป) ฟลปปนส G 0.3 0.2 -0.2 7,565 5,274 -2,291 -5.1

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลของ Eurostat หมายเหต: - EU15 หมายถง ประเทศทเปนสมาชกสหภาพยโรปเดม 15 ประเทศ - EUnew หมายถง ประเทศทเปนสมาชกสหภาพยโรปใหม 12 ประเทศ - E หมายถง ประเทศทสามารถใชสทธพเศษภายใตความตกลงการคาเสรกบสหภาพยโรป - G หมายถง ประเทศทสามารถใชสทธพเศษภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปได - GE หมายถง ประเทศทสามารถใชสทธพเศษไดทงภายใตความตกลงการคาเสรและระบบ GSP - MFN หมายถง ประเทศทไมสามารถใชสทธพเศษใดๆ ได - คดเฉพาะสนคาทไมใชเชอเพลงและพลงงาน การวเคราะหความสามารถในการแขงขนโดยใชการวเคราะหสวนแบงตลาดคงท (constant market share analysis)

คณะผวจยไดใชหลกการวเคราะหสวนแบงตลาดคงท (constant market share analysis) เพอวเคราะหวาการขยายตวหรอหดตวของสวนแบงตลาดของประเทศผสงออกตางๆ เปนผลเนองมาจากปจจยใด โดยการวเคราะหสวนแบงตลาดคงทมแนวคดพนฐานวา ในชวงเวลาทสนใจ การเตบโตของการสงออกสนคาจากประเทศหนงไปยงอกประเทศหนงควรจะมอตราการขยายตวไปพรอมๆ กบอตราการขยายตวของการนาเขาโดยรวมของตลาดนนๆ การเตบโตทเรวกวาหรอชากวาอตราการขยายตวของการนาเขาโดยรวมของตลาดเกดจากปจจย 2 สวน คอ

ปจจยดานสนคา (commodity composition effect) พจารณาจากการทสนคาสงออกจากประเทศผสงออกสวนใหญเปนสนคาทประเทศผนาเขาตองการนาเขามากนอยเพยงใดเมอเทยบกบอตราการขยายตวของการนาเขาโดยรวม4

ปจจยความสามารถในการแขงขน (competitiveness effect) พจารณาจากปจจยอนๆ นอกเหนอจากปจจยดานสนคา ไมวาจะเปนปจจยดานราคาวาสนคาสงออกจากประเทศผสงออกนนมราคาสงกวาหรอตากวาเมอเทยบกบราคาสนคาของประเทศคแขงอนๆ และปจจยอนๆ ทไมเกยวกบราคา เชน คณภาพของสนคา ความแตกตางของสนคา และการบรการหลงการขาย เปนตน5

4 ยกตวอยางเชน อตราการขยายตวของการนาเขาโดยรวม (เฉลยจากทกสนคา) มคาอยทรอยละ 5 ตอป สนคาทไดรบปจจยบวกดานสนคา คอสนคาทมอตราการขยายตวของการนาเขามากกวารอยละ 5 ตอป 5 ยกตวอยางเชน อตราการขยายตวของการนาเขาสนคารายการหนง (เฉลยจากทกประเทศ) มคาอยทรอยละ 5 ตอป สนคาทไดรบปจจยบวกดานความสามารถในการแขงขน คอสนคาทมอตราการขยายตวของการนาเขามากกวารอยละ 5 ตอป

36

ยกตวอยางเชน หากตลาดสหภาพยโรปมอตราการขยายตวของการนาเขารวมในชวงเวลาหนงเทากบรอยละ X หากไทยสามารถสงออกสนคาไปยงสหภาพยโรปไดเพมขนมากกวารอยละ X แสดงวาไทยไดรบผลบวกจากปจจยดานสนคาหรอปจจยความสามารถในการแขงขนหนนเสรมดวย สาหรบสตรทใชในการวเคราะหสวนแบงตลาดคงทนนสามารถดไดจากกลองขอความขางลาง โดยท

เทอมดานซายมอของสมการ หมายถง อตราการเตบโตของการสงออกสนคาจากประเทศหนงไปยงอกประเทศหนง

เทอมแรก ดานขวามอของสมการ หมายถง อตราการขยายตวของการนาเขาโดย รวมของตลาด

เทอมท 2 ดานขวามอของสมการ หมายถง ปจจยดานสนคา เทอมสดทายดานขวามอของสมการ หมายถง ปจจยความสามารถในการแขงขน

การวเคราะหสวนแบงตลาดคงทมจดเดนคอสามารถใหคาตอบไดวา สนคาสงออกของไทยกลมใดมสถานะการแขงขนเปนอยางไร โดยหากแบงกลมสนคาทสนใจออกเปน 4 กลม ตามการขยายตวทเพมขนหรอลดลงจากปจจยดานสนคาและปจจยความสามารถในการแขงขน เราจะสามารถแบงไดดงตอไปน

“กลมดาวรง” (rising star) เปนกลมทไดรบปจจยบวกจากทง 2 ปจจย “กลมดาวโรย” (waning star) เปนกลมทไดรบปจจยบวกจากปจจยดานสนคา แต

ไดรบปจจยลบจากปจจยความสามารถในการแขงขน “กลมเสยโอกาสทางการตลาด” (lost opportunities) เปนกลมทไดรบปจจยลบ

จากปจจยดานสนคา แตไดรบปจจยบวกจากปจจยความสามารถในการแขงขน

0

00

0

0

0

0

x

xmxx

x

xmm

mx

xx iiii

ti

iiit

โดยท x t คอ มลคาการนาเขารวมจากประเทศผสงออกทสนใจ ณ ปสดทายของชวงเวลาทสนใจ x 0 คอ มลคาการนาเขารวมจากประเทศผสงออกทสนใจ ณ ปเรมตนของชวงเวลาทสนใจ x i

t คอ มลคาการนาเขาของสนคา i จากประเทศผสงออกทสนใจ ณ ปสดทายของชวงเวลาทสนใจ x i

0 คอ มลคาการนาเขาของสนคา i จากประเทศผสงออกทสนใจ ณ ปเรมตนของชวงเวลาทสนใจ m คอ อตราการขยายตวของการนาเขาโดยรวมของประเทศผนาเขาในชวงเวลาทสนใจ m i คอ อตราการขยายตวของการนาเขาของสนคา i ของประเทศผนาเขาในชวงเวลาทสนใจ

37

“กลมถดถอย” (withdrawal) เปนกลมทไดรบปจจยลบจากทง 2 ปจจย

การทาความตกลงการคาเสรมวตถประสงคหนง เพอชวยเพมขดความสามารถในการแขงขนดานราคาใหกบสนคาสงออกของไทยได การแบงกลมสนคาในลกษณะดงกลาวจะเปนประโยชนในการวางแผนยทธศาสตร เพอปรบตาแหนงและทศทางของภาคการสงออกไทยใหสามารถแสวงหาผลประโยชนจากการทาความตกลงการคาเสรไดอยางเตมท

จากการวเคราะหพบวา การทสวนแบงตลาดของไทยมแนวโนมคงท เนองจากผประกอบการไทยไดรบปจจยลบเลกนอยจากการสงสนคาทตลาดสหภาพยโรปมความตองการนอย แตในขณะเดยวกนกไดรบปจจยบวกเลกนอยจากการมขดความสามารถในการแขงขน (ดภาพท 2.20) ทงน เมอเปรยบเทยบกบประเทศคแขงอนๆ พบวา ผประกอบการไทยเสยเปรยบในเรองความสามารถในการแขงขนใหกบประเทศสมาชกสหภาพยโรปใหมทงหมด รวมทงประเทศจน เวยดนาม บราซล รสเซย อนเดย เกาหลใต อยปต และเมกซโก

ภาพท 2.20 สถานะของสนคาไทยและคแขงสาคญในตลาดสหภาพยโรป ในชวงป 2545-2551

ยเครน

โปแลนด

นอรเวย

ฟลปปนส

รสเซย

สโลวะเกย

จน

สาธารณรฐเชก

อยปต

ชล

อนเดย

เมกซโก

ตรกบราซล

ฮงการ

เวยดนาม

สโลวเนยโรมาเนย

เกาหลใต

อารเจนตนาสวตเซอรแลนด

ไทยแคนาดาแอฟรกาใต

อสราเอล

โมรอกโก

อนโดนเซยสหรฐฯ

มาเลเซย

สงคโปร

ญปน

-12

0

12

24

-8 -3 2 7 12

ปจจยดานสนคา: รอยละตอป

ปจจยความสามารถในการแขงขน

: รอยละตอป

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลของ Eurostat หมายเหต: - ขนาดของวงกลมแทนมลคาการนาเขาโดยเปรยบเทยบในป 2551 - คดเฉพาะสนคาทไมใชเชอเพลงและพลงงาน

ทงน เพอใหทราบถงสถานะของสนคากลมอตสาหกรรมตางๆ ของไทยในตลาดสหภาพยโรป คณะผวจยไดแบงกลมสนคาออกเปน 4 กลม ตามการขยายตวทเพมขนหรอลดลงจาก

38

ปจจยดานสนคาและปจจยความสามารถในการแขงขน ดงตอไปน (ดภาพท 2.21) “กลมดาวรง” เปนกลมทไดรบปจจยบวกจากทง 2 ปจจย สนคาในกลมน ไดแก

กลมชนสวนยานยนต และกลมอเลกทรอนกส มลคาการนาเขาของสนคาในกลมนจากไทยในป 2551 คดเปนรอยละ 24.3 ของมลคาการนาเขารวมทงหมดจากไทย

“กลมดาวโรย” เปนกลมทไดรบปจจยบวกจากปจจยดานสนคา แตไดรบปจจยลบจากปจจยความสามารถในการแขงขน สนคาในกลมน ไดแก กลมเครองนงหม กลมเครองหนง กลมยาง และกลมยานยนต มลคาการนาเขาของสนคาในกลมนจากไทยในป 2551 คดเปนรอยละ 22.2 ของมลคาการนาเขารวมทงหมดจากไทย

“กลมเสยโอกาสทางการตลาด” เปนกลมทไดรบปจจยลบจากปจจยดานสนคา แตไดรบปจจยบวกจากปจจยความสามารถในการแขงขน สนคาในกลมน ไดแก กลมอาหาร กลมเคมภณฑ กลมเหลกและเหลกกลา กลมเครองใชไฟฟา กลมเครองจกรกลและอปกรณ และกลมอนๆ มลคาการนาเขาของสนคาในกลมนจากไทยในป 2551 คดเปนรอยละ 39.42 ของมลคาการนาเขารวมทงหมดจากไทย

“กลมถดถอย” เปนกลมทไดรบปจจยลบจากทง 2 ปจจย สนคาในกลมน ไดแก กลมสนคาเกษตร กลมสงทอ กลมไมและกลมเฟอรนเจอรไม มลคาการนาเขาของสนคาในกลมนจากไทยในป 2551 คดเปนรอยละ 14.08 ของมลคาการนาเขารวมทงหมดจากไทย

39

ภาพท 2.21 สถานะของสนคาไทยรายสาขาในตลาดสหภาพยโรปในชวงป 2545-2551

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลของ Eurostat หมายเหต: - ขนาดของวงกลมแทนมลคาการนาเขาโดยเปรยบเทยบในป 2551 - คดเฉพาะสนคาทไมใชเชอเพลงและพลงงาน

โดยสรปแลว ในการเจรจาเพอจดทาความตกลงการคาเสรระหวางประเทศสมาชกอาเซยนและสหภาพยโรป ภาครฐควรมงใหความสาคญกบการลดอปสรรคทางการคาทงทเปนมาตรการทางภาษและไมใชภาษทสงผลกระทบดานลบตอภาคสงออกไทย โดยเฉพาะอยางยงกลมทจดวาเปนกลมถดถอยและกลมดาวโรย ทงน เพอใหในอนาคต ภาคสงออกไทยจะสามารถใชประโยชนจากความตกลงไดมากทสด ในการแขงขนกบประเทศคแขงตางๆ ไดดขน

ยานยนต

ชนสวนยานยนต

เกษตร

อาหาร

สงทอ

เครองนงหม เครองหนง

เคมภณฑ

ยาง

ไม

เฟอรนเจอรไม

อเลกทรอนกสอนๆ

เครองใชไฟฟา

เครองจกรกล

-20

0

20

40

60

-8 -3 2 7

ปจจยดานสนคา: รอยละตอป

ปจจยความสามารถในการแขงขน

: รอยละตอป

115

เหลก

ดาวรง: รอยละ 24.34 ของมลคาการนาเขารวม

ดาวโรย: รอยละ 22.17 ของมลคาการนาเขารวมถดถอย: รอยละ 14.08 ของมลคาการนาเขารวม

เสยโอกาส: รอยละ 39.42 ของมลคาการนาเขา

41

บทท 3 ทบทวนผลการศกษาเกยวกบผลกระทบจากความตกลงการคาเสร อาเซยน-สหภาพยโรป

เนอหาในบทนจะทบทวนผลการศกษาทเกยวของกบการวเคราะหผลกระทบจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป โดยในรายงานนสรปผลการศกษา 5 งาน แบงออกเปนการศกษาเชงปรมาณ 3 งาน และการศกษาเชงคณภาพ 2 งาน โดยการศกษาเชงปรมาณใชแบบจาลองดลยภาพทวไป (CGE) ไดแก การศกษาของ CEPII-CIREM (2006), ECORYS and IIDE (2009) และ Hunton & Williams and Capital Trade Incorporated (2008) โดยการศกษา 2 งานแรกจดจางโดยคณะกรรมาธการยโรป (European Commission) ในขณะทการศกษาท 3 จดจางโดยกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชยของประเทศไทย

สาหรบการศกษาเชงคณภาพ ไดแก การศกษาของ IFRI (2006) ทจดจางโดยคณะกรรมาธการยโรปเพอศกษาความเปนไปไดของการจดทาความตกลง ASEAN-EU FTA และเปนงานทศกษาควบคไปกบการศกษาเชงปรมาณของ CEPII-CIREM (2006) นอกจากน คณะผวจยยงทบทวนผลการศกษาของนธนนทและคณะ (2551) ซงเนนประเดนการเขาสตลาดของผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ไทยในตลาดสหภาพยโรป การศกษานจดจางโดยสานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม

สาหรบการศกษาเชงปรมาณโดยใชแบบจาลองดลยภาพทวไป (CGE) นน โดยทวไปแลว ผลการศกษาโดยใชแบบจาลองจะขนอยกบโครงสรางแบบจาลองทใช สมมตฐานสาหรบวเคราะห และฐานขอมล ซงผลการศกษาดงกลาวสามารถใชเปนแนวทางในการวเคราะหผลกระทบเบองตนจากการเปดเสรการคาไดในระดบหนง โดยผใชผลการศกษาจากแบบจาลองจะตองตระหนกถงสมมตฐานและขอจากดตางๆ ของแบบจาลอง ทงน การวเคราะหผลกระทบจากการเปดเสรการคายงควรจะตองพจารณาในเชงลกเปนการเฉพาะในแตละสาขาการผลตตอไป โดยใชวธการอนๆ ประกอบเพอเสรมการศกษาโดยใชแบบจาลอง เชน การสมภาษณผเชยวชาญและผประกอบการ การออกแบบสอบถาม การจดประชมระดมสมอง เปนตน 3.1 ผลการศกษาของ CEPII-CIREM (2006) CEPII-CIREM (2006) ไดพฒนาแบบจาลองดลยภาพทวไปชอวา MIRAGE Model โดยเปนแบบจาลองเชงพลวต (เพมเงอนไขใหมการสะสมทนในแบบจาลอง) และอนญาตใหมลกษณะตลาดแบบตลาดแขงขนไมสมบรณ (imperfect competition) ในแบบจาลอง โดยแบบจาลองนใชขอมลจากฐานขอมล GTAP Database 6.1 โดยมเงอนไขกอนวดผลกระทบจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป (pre-experiment scenario) คอสมมตใหมการเปดเสรใน 3

42

ความตกลงแลว ไดแก (1) การเปดเสรตามองคการการคาโลกรอบโดฮา1 (2) การเปดเสรตามความตกลงการคาเสรอาเซยน2 และ (3) การเปดเสรตามความตกลงการคาเสรอาเซยน-จน3 โดยการเปดเสรดงกลาวไดองกบตารางลดภาษในความตกลงขางตน การศกษาน ไดสมมตใหป 2008 เรมเปดเสรการคาสนคา4 ระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรปและเปดเสรอยางเตมทในป 2015 ผลกระทบทเกดขนจากแบบจาลอง ไดแก

อาเซยนโดยรวมจะมผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) เพมขนรอยละ 0.53 ในขณะทสหภาพยโรปผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเพมขนรอยละ 0.03 (ภาพท 3.1)

ในบรรดาสมาชกอาเซยน ประเทศมาเลเซยมผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเพมขนในอตราสงสดคอรอยละ 1.99 รองลงมาคอ ไทย ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ เพมขนรอยละ 0.99 อนโดนเซย (รอยละ 0.71) และเวยดนาม (รอยละ 0.41)

สาขาการผลตทไทยไดรบประโยชนจากการเปดเสร ไดแก ขาว โดยการเปดเสรเตมทจะทาใหมลคาผลผลตเพมขนรอยละ 12.91 รองลงมาคอ เนอสตว (รอยละ 8.09) ผลตภณฑอาหาร (รอยละ 5.86) สงทอ (รอยละ 3.8) เครองนงหม (รอยละ 3.13) ยานยนต (รอยละ 3.42) เปนตน สวนสาขาการผลตทมลคาผลผลตจะลดลง ไดแก เครองหนง ลดลงรอยละ 4.21 สาขาเกษตรอนๆ ลดลงรอยละ 3.43 เปนตน (ภาพท 3.2)

สาขาการผลตทสหภาพยโรปไดรบประโยชนจากการเปดเสร ไดแก เครองจกร มลคาผลผลตเพมขนรอยละ 0.64 อเลกทรอนกส (รอยละ 0.55) ยานยนต (รอยละ 0.43) อตสาหกรรมอนๆ (รอยละ 0.38) และโลหะ (รอยละ 0.29) เปนตน สวนสาขาการผลตทมลคาผลผลตจะลดลง ไดแก ขาว ลดลงรอยละ 50.65 เครองหนง ลดลงรอยละ 12.75 เครองนงหม ลดลงรอยละ 5.03 และสงทอ ลดลงรอยละ 3.60 เปนตน

ผลกระทบดงกลาวถอเปนผลกระทบขนตาจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพ

ยโรป ในแงทวาเปนผลกระทบจากการเปดเสรสนคาเพยงประการเดยว โดยยงไมไดลดอปสรรค

1 เชน ประเทศพฒนาแลวลดภาษลงรอยละ 40 ในสนคาเกษตร สาหรบสนคาทไมใชสนคาเกษตรใหลดภาษลงตามสตรสวสโดยใหคาพารามเตอรเทากบ 10 โดยมชวงเวลาลดภาษ 5 ป สวนประเทศกาลงพฒนาลดภาษลงรอยละ 35 ในสนคาเกษตร และสนคาทไมใชสนคาเกษตรใหลดภาษ ลดภาษตามสตรสวสโดยใหคาพารามเตอรเทากบ 15 โดยมชวงเวลาลดภาษ 8 ป เปนตน 2 เปดเสรเตมทในป 2010 สาหรบสมาชกอาเซยน 6 และป 2015 สาหรบสมาชก CLMV 3 เปดเสรเตมทในป 2010 โดยมสนคาออนไหวในบางรายการ 4 การศกษาน ไดทาการศกษากรณภาพสถานการณการเปดเสรภาคบรการดวย ผสนใจดไดในการศกษาของ CEPII-CIREM (2006)

43

ทางการคาทไมใชภาษ (NTB) การเพมการอานวยความสะดวกทางการคา การเปดเสรภาคบรการและการลงทน

ภาพท 3.1 ผลกระทบจากการเปดเสรความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) จากการศกษาของ CEPII-CIREM (2006)

ทมา: CEPII-CIREM (2006)

44

ภาพท 3.2 ผลกระทบจากการเปดเสรความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปตอมลคาผลผลตของไทยจากการศกษาของ CEPII-CIREM (2006)

ทมา: CEPII-CIREM (2006) 3.2 ผลการศกษาของ ECORYS and IIDE (2009) การศกษาของ ECORYS and IIDE (2009) เปนการวเคราะหผลกระทบจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป โดยใชแบบจาลองดลยภาพทวไป (CGE) แลวนาผลการศกษาจากแบบจาลองไปสการวเคราะหในเชงลกใน 5 สาขาการผลต ไดแก (1) สงทอ เครองนงหม รองเทา (2) อเลกทรอนกส (3) ยานยนต (4) ธญพช (5) บรการขนสง และใน 5 ประเดนทสาคญ ไดแก (1) การลงทน (2) ทรพยสนทางปญญา (3) มาตรการ SPS (4) กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา และ (5) การอานวยความสะดวกทางการคา การศกษานใชแบบจาลองของ Francois, Van Meijl and Van Tongeren (2005) ซงเปนแบบจาลองทเคยใชวเคราะหผลกระทบการเปดเสรของสหภาพยโรปในกรอบขององคการการคาโลกและการวเคราะหผลกระทบของการเปดเสรตามความตกลงสหภาพยโรปและเกาหลใต เปนตน ฐานขอมลในการศกษาใชฐานขอมล GTAP database 7.5 โดยใชขอมลอตราภาษจากฐานขอมล WITS, WTO และ MAcMapS ในการวเคราะหผลกระทบมเงอนไขกอนวดผลกระทบจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป (pre-experiment scenario) คอสมมตใหมการเปดเสรตามกรอบขององคการการคาโลกในรอบโดฮาแลว หลงจากนนไดใชภาพสถานการณใน

45

3 กรณ คอ ภาพสถานการณท 1: สมมตใหลดภาษลงรอยละ 90 ของสนคาทงหมด และใหม

การเปดเสรภาคบรการเพมขนรอยละ 25 (ซงสงผลใหการคาเพมขนรอยละ 10)5 และการขจดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษและการเพมการอานวยความสะดวกทางการคาสงผลใหการคาเพมขนรอยละ 1

ภาพสถานการณท 2: สมมตใหลดภาษลงรอยละ 97 ของสนคาทงหมด และเปดเสรภาคบรการเพมขนรอยละ 75 (ซงสงผลใหการคาเพมขนรอยละ 30) และการขจดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษและการเพมการอานวยความสะดวกทางการคาสงผลใหการคาเพมขนรอยละ 2

ภาพสถานการณท 3: เหมอนกบภาพสถานการณท 2 และไดเพมการลดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษในบางสาขาทมการใชมาตรการทางการคาทไมใชภาษสง โดยสมมตใหสงผลใหการคาเพมขนแตละสาขาดงกลาวรอยละ 1 เชน ในสาขาขาว นาตาล ยาง นม พลาสตก ยานยนต เคม เครองดม ยาสบ อาหาร และอเลกทรอนกส

นอกจากน การศกษายงแบงการวเคราะหผลกระทบออกเปนระยะสนและระยะยาว โดย

ระยะยาวไดอนญาตใหมการสะสมทนในการผลตได จากภาพสถานการณดงกลาว ผลกระทบจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป สรปไดดงน

ผลกระทบระยะสน รายไดประชาชาตของไทยเพมขนรอยละ 0.11 ในภาพสถานการณท 1 และรอยละ 0.36 และ 0.39 ในภาพสถานการณท 2 และ 3 ตามลาดบ โดยหากเปนผลกระทบระยะยาว รายไดประชาชาตของไทยเพมขนรอยละ 2.84 รอยละ 4.81 และรอยละ 5.39 ในภาพสถานการณท 1 2 และ 3 ตามลาดบ

ในกรณของสหภาพยโรป รายไดประชาชาตในระยะสนเพมขนรอยละ 0.02 รอยละ 0.05 และรอยละ 0.06 ในภาพสถานการณท 1, 2 และ 3 ตามลาดบ สวนในระยะยาวรายไดประชาชาตเพมขนรอยละ 0.1 รอยละ 0.2 และรอยละ 0.23 ในภาพสถานการณท 1, 2 และ 3 ตามลาดบ

สาขาการผลตทไทยไดประโยชนจากการเปดเสรสงสดในระยะยาวตามภาพสถานการณท 1 ไดแก สาขาขนสงอนๆ (เชน มอเตอรไซค) มลคาผลผลตเพมรอยละ 6.72 รองลงมาอเลกทรอนกส (รอยละ 7.75) และยานยนตและชนสวน

5 ใชผลการศกษาจากสมการถดถอย โดยงานวจยนพบวาการเปดเสรบรการเตมทจะสงผลใหการคาเพมขนรอยละ 40 ดงนน ในภาพสถานการณท 1 การเปดเสรภาคบรการเพมขนรอยละ 25 จะสงผลใหการคาเพมขนรอยละ 10 สวนภาพสถานการณท 2 และ 3 การเปดเสรภาคบรการเพมขนรอยละ 75 สงผลใหการคาเพมขนรอยละ 30

46

(รอยละ 4.62) สวนสาขาการผลตทมลคาผลผลตลดลง ไดแก ผลตภณฑไม ลดลงรอยละ 2.98

สวนสาขาการผลตทสหภาพยโรปไดประโยชนจากการเปดเสรสงสดในระยะสนตามภาพสถานการณท 1 ไดแก ยานยนตและชนสวน มลคาผลผลตเพมขน รอยละ 0.7 อาหารแปรรปเพมขนรอยละ 0.6 และเครองจกรและอปกรณเพมขนรอยละ 0.3 สวนสาขาการผลตทมลคาผลผลตลดลงไดแก เครองหนงลดลงรอยละ 17.3 เครองนงหมลดลงรอยละ 1.7 และอปกรณอเลกทรอนกสลดลงรอยละ 1.3

นอกจากผลกระทบตอภาคการผลตแลว การศกษานยงวเคราะหผลกระทบตอสงแวดลอม

โดยใชผลการเปลยนแปลงภาคการผลตจากการเปดเสรตามความตกลงดงกลาวทไดจากแบบจาลองสงผลกระทบเชอมโยงกบการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด(CO2 emissions) ตามโครงสรางการผลตทเปลยนไป ผลการศกษาพบวาการเปดเสรตามความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปสงผลตอการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดเพมขนเพยงรอยละ 0.02 ซงถอวานอยมาก ทงนเนองจากการเปดเสรตามความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป สงผลกระทบตอการเปลยนแปลงการผลตของสหภาพยโรปนอย ในขณะทสดสวนการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดของอาเซยนตอโลกอยในระดบทตามาก ดงนน ผลกระทบตอสงแวดลอมในสวนของการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจงอยในระดบทตา

47

ภาพท 3.3 ผลกระทบระยะยาวจากการเปดเสรความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปตอ GDP จากการศกษาของ ECORYS and IIDE (2008)

ทมา: ECORYS and IIDE (2008) หมายเหต: - ภาพสถานการณท 1 คอลดภาษลงรอยละ 90 ของสนคาทงหมด และเปดเสรภาคบรการ

เพมขนรอยละ 25 และการขจดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษและการเพมการอานวยความสะดวกทางการคาสงผลใหการคาเพมขนรอยละ 1

- - ภาพสถานการณท 2 ลดภาษลงรอยละ 97 เปดเสรภาคบรการเพมขนรอยละ 75 และการขจดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษและการเพมการอานวยความสะดวกทางการคาสงผลใหการคาเพมขนรอยละ 2 และ

- - ภาพสถานการณท 3 เหมอนกบภาพสถานการณท 2 และเพมการลดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษในบางสาขาทมการใชมาตรการทางการคาทไมใชภาษสง โดยสมมตใหสงผลใหการคาเพมขนแตละสาขาดงกลาวรอยละ 1 เชน ในสาขาขาว นาตาล ยาง นม พลาสตก ยานยนต เคม เครองดม ยาสบ อาหาร และอเลกทรอนกส

48

ตารางท 3.1 สาขาการผลตหลกทไดรบผลกระทบเชงบวกและเชงลบจาก ASEAN-EU FTA จากผลการศกษาของ ECORYS and IIDE (2008)

ประเทศ สาขาหลกทผลผลตเพมขน สาขาหลกทผลผลตลดลง กมพชา สงทอและเครองนงหม เครองจกรและอปกรณ อปกรณขนสง

อนๆ อตสาหกรรมอนๆ

อนโดนเซย อปกรณอเลกทรอนกส เครองนงหม

บรการธรกจ ยานยนตและชนสวน

มาเลเซย เครองหนง สงทอและเครองนงหม อปกรณอเลกทรอนกส

ผลตภณฑแร เครองจกรและอปกรณ

ฟลปปนส ยานยนตและชนสวน เครองหนง สงทอและเครองนงหม

กาซ ธญพช เครองจกรและอปกรณ อปกรณขนสงอนๆ

สงคโปร อปกรณอเลกทรอนกส สงทอ และประกนภย

เครองจกรและอปกรณ ยานยนตและชนสวน กาซ

ไทย อปกรณอเลกทรอนกส อปกรณขนสงอนๆ

ผลตภณฑไม ผลตภณฑแรอนๆ

เวยดนาม เครองหนง บรการการคา ยานยนตและชนสวน เครองจกรและอปกรณ

อาเซยนอนๆ สงทอ เครองนงหม ยานยนตและชนสวน เหลก

สหภาพยโรป 27 ยานยนตและชนสวน อาหารแปรรป เครองจกรและอปกรณ

เครองหนง เครองนงหม

ทมา: ECORYS and IIDE (2008)

49

3.3 ผลการศกษาของ Hunton & Williams and Capital Trade Incorporated (2008) ผลการศกษาของ Hunton & Williams and Capital Trade Incorporated (2008) ใชแบบจาลองและฐานขอมล GTAP 6.0 โดยไดปรบปรงขอมลภาษนาเขาของประเทศไทยจากเดมใน GTAP database ซงเปนป 2001 ใหเปนป 2006 การวเคราะหผลกระทบแบงเปน 2 กรณศกษา คอภาพสถานการณท 1 เปนผลกระทบระยะกลาง 1-3 ป และภาพสถานการณท 2 เปนผลกระทบระยะยาว 5-10 ป โดยกรณระยะยาวอนญาตใหมการสะสมทนได

ผลการศกษาพบวา การเปดเสรการคาตามความตกลงการคาเสรสหภาพยโรป-อาเซยนสงผลใหผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ของไทยเพมขนรอยละ 0.1 ในระยะกลาง และรอยละ 2.1 ในระยะยาว โดยสาขาการผลตของไทยทไดประโยชนจากการเปดเสรในระยะยาวไดแก ขาว (มลคาผลผลตเพมขนรอยละ 24.9) รองลงมาคอ เนอสตว (รอยละ 19.4) รองเทา (รอยละ 15.4) เครองนงหม (รอยละ 7.9) สงทอ (รอยละ 6.2) และยานยนต (รอยละ 3.3) สวนสาขาทมลคาผลผลตลดลง ไดแก สาขาธญพชอนๆ (ลดลงรอยละ 10.6) ยางและพลาสตก (ลดลงรอยละ 7.4) ผลตภณฑไม (ลดลงรอยละ 3.3) เปนตน (ภาพท 3.4) ภาพท 3.4 ผลกระทบจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปตอมลคาผลผลต

จากการศกษาของ Hunton & Williams and Capital Trade Incorporated (2008)

ทมา: Hunton & Williams and Capital Trade Incorporated (2008)

50

3.4 ผลการศกษาของ IFRI (2006) การศกษานสนบสนนใหมการเจรจาความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป โดยในมมของสหภาพยโรป หากไมทาความตกลงกบอาเซยน สหภาพยโรปจะมตนทนคาเสยโอกาสคอนขางสง เนองจากอาเซยนมงมนในการเปดการคาเสรกบกลมอนๆ ทเปนประเทศคคาและคแขงของสหภาพยโรปโดยเฉพาะในเอเซยตะวนออก (จน ญปน อนเดย เกาหลใต) สวนในมมของอาเซยนนน อาเซยนนาจะไดประโยชนจากความตกลงทงในดานประสทธภาพทางเศรษฐกจและความนาเชอถอ (credibility) ทเพมมากขน การศกษานชใหเหนวา ความสมพนธระหวางสหภาพยโรปและอาเซยนมความแตกตางจากความสมพนธระหวางสหภาพยโรปกบ MERCOSUR หรอประเทศในกลมเมดเตอรเรเนยน เนองจากประเทศสมาชกอาเซยนมความแตกตางทางเศรษฐกจคอนขางสงโดยมทงประเทศทเศรษฐกจกาวหนาและประเทศทเศรษฐกจพฒนานอย ความแตกตางดงกลาวสงผลใหจาเปนตองมวธปฏบตทแตกตางหรออกนยหนงจะตองมประเดนดานความรวมมอเพอชวยประเทศทพฒนานอย ดงนน การศกษานเหนวาเปาหมายของความตกลงควรจะม 3 ประการ คอการเปดเสร (liberalization) การอานวยความสะดวก (facilitation) และความรวมมอ (co-operation) สาหรบประเดนดานการอานวยความสะดวกและความรวมมอ การศกษานเหนวาสหภาพยโรปและอาเซยนอาจจะสรางขนจากระบบทมอยแลวในกรอบความรวมมอดานการคาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป หรอ TREATI (Trans-Regional EU-ASEAN Trade Initiative) โดยขยายขอบเขตความรวมมอเขาไปในกรอบขางตน การศกษานเสนอวาควรใหความสาคญกบมาตรการอานวยความสะดวกทางการคา ความรวมมอดานมาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (SPS) และมาตรการอปสรรคทางเทคนคตอการคา (TBT) ความรวมมอดานทรพยสนทางปญญา และความรวมมอดานนโยบายการแขงขนทางการคา สาหรบประเดนดานการเปดเสร การศกษานสนบสนนใหความตกลงมขอบทเกยวกบการเปดเสรทางการคาสนคา บรการ และการลงทน รวมถงมาตรการทางการคาทไมใชภาษ ซงรวมถงมาตรการอปสรรคทางเทคนคตอการคา (TBT) มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (SPS) ทรพยสนทางปญญา ในสวนของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (RoO) การศกษานเสนอใหมกฎทงาย โปรงใส และสนบสนนการเปดเสร โดยเกณฑการสะสมมลคาในภมภาคซงมอยแลวในระบบ GSP ของสหภาพยโรป ควรจะอยในความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป ทงน การเปดเสรทางการคาควรจะมการเปดเสรแบบคอยเปนคอยไปโดยมกาหนดระยะเวลาทชดเจน ในดานการปฏบตทพเศษและแตกตาง (special and differential treatment) จะตองสอดคลองกบขอกาหนดขององคการการคาโลก

51

3.5 ผลการศกษาของ นธนนทและคณะ (2551)

การศกษานเปนการวจยเชงคณภาพ (qualitative research) โดยวเคราะหขอมลสถต

การคาระหวางประเทศและสถตอนๆ ทเกยวของ ตลอดจนนาแนวคดของ Diamond Framework

ของ Porter (1990) มาระบจดออน จดแขง โอกาสและอปสรรคของอตสาหกรรม การศกษามวตถประสงคเพอประเมนศกยภาพและโอกาสของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ของไทยในการเขาสตลาดสหภาพยโรป โดยเนนประเทศเยอรมน สาธารณรฐเชก และโปแลนดเพอจดทาขอมลสาหรบการทาตลาดสงออกทสาคญ โดยนาประเดนการเปดเสรทางการคาระหวางภมภาคอาเซยนและสหภาพยโรปเปนตวแปรภายนอกทสามารถสงอทธพลตอการขยายโอกาสดานการคาและการลงทน รวมทงผลกระทบทคาดวาจะเกดขนจากมาตรการทางการคาตางๆ ทไมใชภาษ ในกรณศกษาของการคาสนคา 6 สาขา คออาหาร เครองนงหม เครองใชไฟฟา อญมณ

เฟอรนเจอร และเครองหนง และภาคบรการ 1 สาขา คอภาคบรการทองเทยว โดยจากการศกษาพบวา

ศกยภาพของผประกอบการ SMEs ของไทยในการเขาสตลาดสหภาพยโรปเมอเรยงลาดบจากมากไปนอย ไดแก กลมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส กลมเครองนงหม กลมอาหาร กลมเฟอรนเจอร กลมอญมณ และกลมเครองหนง

สาหรบภาคบรการทองเทยว พบวา ผประกอบการไทยทเปน SMEs ยงมศกยภาพคอนขางนอยในการเขาสตลาดสหภาพยโรปในลกษณะของการประกอบกจการ แตมศกยภาพคอนขางมากกวาโดยเปรยบเทยบในการสงออกสนคาและบรการสนบสนน เชน ผลตภณฑบารงผว วตถดบทใชในรานอาหาร เฟอรนเจอรทใชในสถานทตางๆ รวมถงแรงงานทตองใชทกษะเฉพาะ

การศกษานมขอเสนอสาหรบการเจรจาความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรปอยางกวางๆ วา

1. การเจรจาวาดวยการลดภาษ: ความสามารถในการใชประโยชนจากการเจรจาเพอลดภาษในกรอบการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปจากมากไปนอย คอ อาหาร เครองนงหม เครองหนง อญมณ เฟอรนเจอร และเครองใชไฟฟา ซงเปนกลมสนคาทเผชญกบอตราภาษในสหภาพยโรปจากมากไปนอย ตามลาดบ

2. การเจรจาวาดวยกฎแหลงกาเนดสนคาใหสอดคลองกบโครงสรางการผลตสนคาของไทย และใหมลกษณะไมซบซอน

3. ผประกอบการ SMEs ไทยตองปรบตวเพอใหรองรบกบมาตรฐานทสหภาพยโรปกาหนดไดในตนทนทเหมาะสม

4. จดทาความตกลงยอมรบรวม (Mutual Recognition Agreement) ใหสหภาพยโรปยอมรบมาตรฐานของสถาบนททาการตรวจสอบมาตรฐานสนคาของไทย

52

รวมถงการทาความตกลงยอมรบในหองทดสอบของอาเซยนวาเปนมาตรฐานเดยวกน

5. การยกระดบคณภาพและสรางมาตรฐานสนคาและวชาชพไทยใหเปนทยอมรบเพมเตมจากการปฏบตตามมาตรฐานสนคาทกาหนดโดยสหภาพยโรป เพอวางตาแหนงสนคาและบรการของไทยใหอยในระดบบน

6. การเจรจาตอรองระยะเวลาปรบตว โดยคานงถงความแตกตางของการพฒนา 7. การสรางมาตรการรองรบและเตรยมพรอมกฎหมายภายใน

8. การพฒนากลไกเชอมขอมล (Information-Bridging Mechanism) เกยวกบสหภาพยโรปใหทวถง เพอใหผประกอบการสามารถนามาใชตดสนใจดานการคาและการลงทนไดในเวลาอนเหมาะสม

9. การพฒนาความรวมมอทางเทคนค บคลากรและความร 10. การกาหนดทศทางการพฒนาในระดบมหภาค เพอสงเสรมการสรางตรายหอ

สงเสรมการคาและการลงทนในตางประเทศ

3.6 สรป คณะผวจยไดทบทวนผลการศกษาทเกยวของกบการวเคราะหผลกระทบจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป โดยเนนการศกษาทใชแบบจาลองดลยภาพทวไป (CGE) เปนหลก สรปผลไดวาแตละงานวจยไดออกแบบแบบจาลองดลยภาพทวไปในลกษณะทแตกตางกน6 แมจะใชฐานขอมลจาก GTAP database เหมอนกน (มความแตกตางกนในปทใชฐานขอมลบาง) อกทงการใชสมมตฐานในภาพสถานการณตางๆ กมความแตกตางกน ดงนน ผลการศกษาจงมความแตกตางกนและอาจไมสามารถเปรยบเทยบผลการศกษาไดโดยตรง อยางไรกตาม จากการทบทวนผลการศกษามขอสรปเบองตนดงน

การเปดเสรสนคาตามความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปสงผลใหผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศไทยเพมขนในระยะยาวประมาณรอยละ 0.99 - 2.1

สาขาการผลตทไทยนาจะมการขยายตวของมลคาผลผลตจากการเปดเสรตามความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป ไดแก สาขายานยนตและชนสวน อาหารแปรรป สงทอ และเครองนงหม

สาขาการผลตทอาจจะมมลคาผลผลตลดลง คอไมและเฟอรนเจอรไม สาหรบสาขาการผลตทแบบจาลองทง 3 งานใหผลทไมสอดคลองกน โดยบาง

การศกษาใหผลเปนบวก แตบางการศกษาใหผลเปนลบ ไดแก เครองจกรกล 6 เนองจากรายละเอยดของแบบจาลองดลยภาพทวไปทอยในรปแบบสมการคณตศาสตรไมปรากฏอยในงานวจยทง 3 ชน จงไมสามารถศกษาในเชงลกไดวาแตละแบบจาลองมความแตกตางกนในประเดนใดในรายละเอยด

53

เครองใชไฟฟา อเลกทรอนกส เครองหนง เหลกและเหลกกลา ผลตภณฑยาง เคมภณฑและพลาสตก

สาหรบการศกษาเชงคณภาพนนการศกษา IFRI (2006) ศกษาขอมลทเกยวของตางๆ

ทงในดานการคา การลงทน และอปสรรคทางการคาตางๆ ทมอยในปจจบนแลวนาไปสการสนบสนนการเจรจาการทาความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป โดยความตกลงควรมเปาหมาย 3 ประการ คอการเปดเสร (liberalization) การอานวยความสะดวก (facilitation) และความรวมมอ (co-operation) สวนการศกษาของนธนนทและคณะ (2551) ไดเนนไปทโอกาสของผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม ซงไดขอสรปวาศกยภาพของผประกอบการ SMEs ของไทยในการเขาสตลาดสหภาพยโรปเมอเรยงลาดบจากมากไปนอย ไดแก กลมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส กลมเครองนงหม กลมอาหาร กลมเฟอรนเจอร กลมอญมณ และกลมเครองหนง โดยสาหรบภาคบรการทองเทยวนน ผประกอบการไทยทเปน SMEs ยงมศกยภาพคอนขางนอยในการเขาสตลาดสหภาพยโรปในลกษณะของการประกอบกจการ แตมศกยภาพคอนขางมากกวาโดยเปรยบเทยบในการสงออกสนคาและบรการสนบสนน เชน ผลตภณฑบารงผว

วตถดบทใชในรานอาหาร เฟอรนเจอรทใชในสถานทตางๆ รวมถงแรงงานทตองใชทกษะเฉพาะ

54

ตารางท 3.2 สรปผลการศกษาทใชแบบจาลอง CGE ถงผลกระทบจากการเปดเสรตามความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปตอประเทศไทย

CEPII-CIREM (2006)

ECORYS and IIDE (2009) Hunton & Williams and Capital Trade

Incorporated (2008) สมมตฐาน เปดเสรสนคา

(ระยะยาว) ลดภาษลง 90%, เปดเสรบรการทาใหเพมการคา 10%, ลด NTB ทาใหเพมการคา 1%

(S1 ระยะยาว)

เปดเสรสนคา (S2 ระยะยาว)

ผลตอการเปลยนแปลง GDP (%) 0.99 0.11 2.1

ผลตอการเปลยนแปลงมลคาผลผลต

1. ยานยนตและชนสวน + ++ +

2. เครองจกรกล + 0 - 3. เครองใชไฟฟา อเลกทรอนกส + ++ - 4. อาหารแปรรป ++ 0 + 5. สงทอ เครองนงหม เครองหนง

- สงทอ + 0 ++

- เครองนงหม + + ++

- เครองหนง - - 0 ++

6. เหลกและเหลกกลา + 0 - 7. ผลตภณฑยาง 0

8. เคมภณฑและพลาสตก

+

0 - -

9. ไมและเฟอรนเจอรไม - - - ทมา: สรปโดยคณะผวจย หมายเหต: + เพมขนไมเกนรอยละ 4, ++ เพมขนเกนรอยละ 4, - ลดลงไมเกนรอยละ 4, - - ลดลงเกนรอยละ 4, 0 เปลยนแปลงนอย

55

บทท 4 นโยบายการคาการลงทน ทาทการเจรจา ASEAN-EU FTA และกลไกการทางานของสหภาพยโรป

เนอหาในบทนประกอบดวย 3 สวน สวนแรกกลาวถงนโยบายการคาและการลงทนของสหภาพยโรป สวนท 2 กลาวถงทาทของสหภาพยโรปในการเจรจาความตกลง ASEAN-EU FTA โดยศกษาจากเอกสารของคณะกรรมาธการยโรปทเสนอตอรฐสภายโรป ตลอดจนไดขอมลจากการเดนทางไปสมภาษณหวหนาคณะเจรจาความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรปและเจาหนาทในคณะกรรมาธการยโรปทเกยวของ ณ ประเทศเบลเยยม และสวนท 3 กลาวถงกลไกการทางานของสหภาพยโรป กระบวนการนตบญญตและการนาขอบงคบ (directive) ของสหภาพยโรปไปปรบเปนกฎหมายของประเทศสมาชก 4.1 นโยบายการคาและการลงทนของสหภาพยโรป ภายหลงการเจรจารอบโดฮาขององคการการคาโลกหยดชะงกไปเมอเดอนมถนายนป 2006 สหภาพยโรปไดทบทวนปรบบทบาทในดานการคาและการลงทนใหม โดยหลงจากนนหนงป สหภาพยโรปไดนาเสนอนโยบายการคาและการลงทนของสหภาพยโรปใหมในเอกสารชอวา “Global European: Competing in the World” ซงเสนอโดยคณะกรรมาธการยโรป เอกสารฉบบนสรปวา ทผานมาสหภาพยโรปเนนทาความตกลงการคาเสร (FTA) กบประเทศเพอนบานหรอประเทศกลมทมผลประโยชนรวมกนในดานการพฒนาเปนหลก แตยงละเลยประเทศคคาทสาคญ นอกจากน เนอหาในความตกลงการคาเสรทผานมายงจากดอยกบการเขาสตลาดสนคาและบรการเปนหลก แตขาดประเดนดานการกากบดแลและอปสรรคทเกดขนภายหลงจากการเขาสตลาด (behind the border) นอกจากนน สหภาพยโรปยงไมไดมความตกลงการคาเสรกบตลาดทมการเตบโตสงโดยเฉพาะภมภาคเอเซย ในขณะทเอเซยไดเจรจาหรอลงนามในความตกลงกบประเทศคแขงของสหภาพยโรปซงหมายถงญปนและสหรฐอเมรกา ตวอยางเชน อาเซยนและสมาชกอาเซยนเจรจาหรอลงนามทาความตกลงการคาเสรกบญปนและเกาหลใต เกาหลใตทาความตกลงการคาเสรกบสหรฐอเมรกา เปนตน ซงอาจสงผลใหสหภาพยโรปสญเสยสวนแบงทางการตลาดได ดงนน สหภาพยโรปจงตองการทาความตกลงการคาเสรกบตลาดทมศกยภาพและยงมอปสรรคทางการคาตอสนคาสงออกของสหภาพยโรปสง ซงกลมประเทศทตรงกบกฎเกณฑดงกลาว ไดแก อาเซยน เกาหลใต อนเดย รสเซย ตลาดรวมอเมรกาใตตอนลาง (MERCOSUR) และสภาความรวมมอแหงอาวเปอรเซย (Gulf Cooperation Council)

56

นโยบายการคาและการลงทนของสหภาพยโรปมรายละเอยดดงน

ภาพรวมของนโยบาย

วาระสาคญทางเศรษฐกจของคณะกรรมาธการยโรป ไดแก การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการจางงาน เนองจากเปนปจจยสาคญทสงผลตอความเจรญรงเรองทางเศรษฐกจ ความเปนธรรมทางสงคม และการพฒนาอยางยงยน ในป 2005 ยทธศาสตรลสบอน (Lisbon strategy) ฉบบปรบปรงใหมไดวางยทธศาสตรทจะสงเสรมสหภาพยโรปใหมการเจรญเตบโตและการจางงาน ซงประกอบดวยการเปดตลาดพรอมกบการมกฎระเบยบภายในทมคณภาพสงและมการบงคบใชอยางมประสทธผล โดยใหความสาคญกบการแขงขนทางการคา นวตกรรม การศกษา การวจยและพฒนา การจางงาน และนโยบายทางสงคม ซงเปนปจจยสาคญในการชวยบรษทของสหภาพยโรปสามารถแขงขนในระดบโลกได นอกจากน ยทธศาสตรทสาคญ คอการเปดตลาดของประเทศตางๆ ทวโลก โดยนโยบายเรงดวนของสหภาพยโรปในดานการคาระหวางประเทศ คอการรกษาสมดลของการเปดเสรในกรอบพหภาค (WTO) และการเปดตลาดแหงใหมทบรษทสหภาพยโรปสามารถแขงขนและหาโอกาสใหมๆ การเปดเสรในกรอบองคการการคาโลกยงคงเปนวธทางหลก วาระการพฒนาโดฮา (Doha Development Agenda) ยงคงมความสาคญสาหรบสหภาพยโรปเปนอนดบแรก

นโยบายภายในประเทศ 1. ตลาดทแขงขน (competitive market) สหภาพยโรปตลาดเดยว (single market) เปนปจจยสาคญในการสรางความสามารถ

ในการแขงขนของบรษทในสหภาพยโรป เนองจากหลกการของตลาดเดยวสงเสรมการคาดการณได ความโปรงใสเปดโอกาสใหธรกจใชประโยชนจากขนาดตลาดทใหญขน สามารถใชประโยชนจากการประหยดจากขนาดการผลต ทาใหการจดสรรทรพยากรมประสทธภาพ และสงเสรมการสรางนวตกรรม นอกจากน หลกการของตลาดเดยวของสหภาพยโรปยงปองกนการชวยเหลอของรฐทใชเพอตอตานการแขงขน (anti-competitive) หรอการคมครองอตสาหกรรมในประเทศ สงเสรมการพฒนากฎระเบยบและมาตรฐานทมคณภาพสงซงจะชวยปรบเปลยนมาตรฐานของโลกไปในตว ตลาดแขงขนในสหภาพยโรปทาใหอตสาหกรรมของสหภาพยโรปสามารถรกษาสวนแบงตลาดในตลาดโลกได ในขณะทสหรฐและญปนสญเสยสวนแบงตลาดไป โดยผลผลตอตสาหกรรมของสหภาพยโรปเพมขนรอยละ 40 ในชวงสองทศวรรษทผานมา และตาแหนงของสหภาพยโรปในตลาดโลกยงคงไมเปลยนแปลง นอกจากน ภาคบรการของสหภาพยโรปยงคง

57

เปนผนาโลกในหลายสาขาบรการ ทเปนเชนน เนองจากบรษทของสหภาพยโรปไดขายสนคาและบรการทมคณภาพสงและมจดเดนในการออกแบบ โดยในกลมประเทศผขายสนคาทมมลคาสงน สหภาพยโรปเปนอนดบ 2 รองจากญปนเทานน อยางไรกตาม สหภาพยโรปไดสญเสยความสามารถในการแขงขนในสาขาเทคโนโลยระดบสง ดงนน การปรบปรงความสามารถในดานนวตกรรม การศกษา การวจยและพฒนา ทงสาหรบสนคาและบรการจงเปนสงสาคญสาหรบสหภาพยโรปในการรกษาความสามารถในการแขงขนของสหภาพยโรป

2. เศรษฐกจแบบเปด (openness) เศรษฐกจแบบเปดเปนปจจยสงเสรมการสรางงานและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

ของสหภาพยโรป รวมทงสงเสรมความสามารถในการแขงขนระหวางประเทศ การเปดประเทศตอการคาโลกและการลงทนไดเพมความสามารถของสหภาพยโรปในการใชประโยชนจากตลาดเดยว สงเสรมการเขาถงเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ และเพมแรงจงใจในการลงทนกบขนาดตลาดทกวางขน สหภาพยโรปมนโยบายทชดเจนทจะปฏเสธนโยบายคมครองอตสาหกรรม (protectionism) เนองจากการคมครองอตสาหกรรมทาใหราคาสนคาสาหรบผบรโภคและราคาปจจยการผลตสาหรบผผลตสงขน ตลอดจนจากดทางเลอกของผบรโภค นอกจากน การคมครองอตสาหกรรมทแขงขนกบสนคานาเขาทาใหทรพยากรเคลอนยายจากอตสาหกรรมท มประสทธภาพไปสอตสาหกรรมทใหการคมครอง ซงเปนการใชทรพยากรอยางไมมประสทธภาพและสงผลเสยตอระบบเศรษฐกจในระยะยาว ทงน สหภาพยโรปจะใชมาตรการเพอจากดสนคานาเขา หากมลกษณะตอตานการแขงขน (anti-competitive) เพอรกษาผลประโยชนของบรษทของสหภาพยโรปจากการคาทไมเปนธรรม

3. ความเปนธรรมทางสงคม (social justice) การเปลยนแปลงโครงสรางเกดขนอยางรวดเรวในยคโลกาภวฒน การขจดอปสรรค

ของตลาดสงผลใหมการปรบตวของผประกอบการ เกดการเคลอนยายทรพยากรไปสภาคสวนทใชทรพยากรไดอยางมประสทธภาพสงสด การเปลยนแปลงดงกลาวนอกจากจะสงผลประโยชนตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการจางงานแลวยงเกดผลกระทบทางลบตอบางสาขาการผลตและบางภมภาคดวย ซงสงผลใหเกดแรงตอตานทางการเมองตอการเปดตลาดทางการคา สหภาพยโรปจงตองการทจะมการคาดการณผลกระทบจากการเปดตลาดทดขนเพอใหสามารถชวยเหลอสาขาการผลต ภมภาคและบรษททไดรบผลลบในการปรบตว และชวยรบประกนวาผลประโยชนจากการเปดตลาดจะสงผานไปสประชาชนไดทกกลม นอกจากน สหภาพยโรปตองการสงเสรมคณคาในดานความเปนธรรมทางสงคมซงรวมถงมาตรฐานทางแรงงานและสงแวดลอม ตลอดจนความหลากหลายทางวฒนธรรม และเผยแพรคณคาเหลานตอโลกภายนอก

58

นโยบายการเปดตลาดตางประเทศ การเปดตลาดอยางตอเนองเปนปจจยสาคญตอผลไดจากผลตภาพการผลต การเจรญเตบโตและการจางงาน ชวยลดความยากจน ประเดนหลก คอการปฏเสธลทธคมครองอตสาหกรรม (protectionism) ในสหภาพยโรปจะทาไปพรอมกบการเปดตลาดและสรางเงอนไขทเปนธรรมในตลาดตางประเทศดวย เนองจากจะสงผลใหเกดการปรบปรงสงแวดลอมทางธรกจของโลกและชวยกอใหเกดการปฏรปเศรษฐกจในประเทศตางๆ และชวยเพมความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมของสหภาพยโรปในตลาดโลก นโยบายนมสวนประกอบทสาคญ 2 ประการ คอการเชอมโยงทกระชบแนนขนกบประเทศทเปนตลาดเกดใหมทสาคญ และการมงเนนขจดอปสรรคทางการคาและอปสรรคทเกดขนภายหลงจากการเขาสตลาด (behind the border) ประเดนทสาคญสาหรบนโยบายการคาระหวางประเทศ ไดแก

- อปสรรคทางการคาทไมใชภาษ (non-tariff barriers): การลดอตราภาษศลกากรยงคงเปนปจจยสาคญในการเปดตลาดสงออกของสนคาเกษตรและอตสาหกรรมของสหภาพยโรป แตเมออตราภาษศลกากรลดลง อปสรรคทางการคาทไมใชภาษ เชน กระบวนการกากบดแลทางการคาทไมจาเปนไดกลายเปนอปสรรคทสาคญแทน ซงอปสรรคเหลานมกมองเหนไดยากและซบซอนกวาอปสรรคทเปนภาษ เนองจากเกยวกบการกากบดแลภายในประเทศ โดยการกากบดแลการคาเปนสงจาเปนแตจะตองทาดวยความโปรงใสและไมเลอกปฏบต ทผานมาสหภาพยโรปไดใชเครองมอ เชน ความตกลงยอมรบรวมกน (mutual recognition agreement) มาตรฐานระหวางประเทศ การประชมดานกากบดแลระหวางประเทศ (regulatory dialogues) และการใหความชวยเหลอทางเทคนค ซงเครองมอเหลานจะเพมความสาคญขนในบรบทท มการใชมาตรฐานทบดเบอนเพมมากขน นอกจากน สหภาพยโรปตองการจะหาแนวทางใหมในการทางานภายในคณะกรรมาธการยโรปกบประเทศสมาชกเพอชวยกนระบและตรวจจบอปสรรคทางการคาตางๆ

- ทรพยสนทางปญญา (intellectual property): มลคาตลาดของสหภาพยโรปไดลดลงอยางมนยสาคญจากการมการคมครองทรพยสนทางปญญาอยางไมเพยงพอในประเทศตางๆ คณะกรรมาธการยโรปเหนวาการละเมดทรพยสนทางปญญาเปนการทาลายสทธของผทรงสทธในการไดรบรายไดจากการลงทนซงทาใหเกดความเสยงในการสรางสรรคนวตกรรมใหมๆ ดงนน คณะกรรมาธการยโรปจงตองการใหมการบงคบใชขอผกพนในดานทรพยสนทางปญญาตางๆ ทมอย โดยเฉพาะในประเทศตลาดเกดใหม คณะกรรมาธการยโรปไดใหทรพยากรในการตอสกบการปลอมแปลงสนคาทมทรพยสนทางปญญาและปรบปรงการบงคบใชทรพยสนทางปญญาในประเทศตางๆ เชน จน นอกจากน ไดมความ

59

รวมมอกบประเทศคคาทสาคญ เชน สหรฐและญปนในดานทรพยสนทางปญญา - บรการ (services): ภาคบรการเปนหวใจสาคญของเศรษฐกจของสหภาพยโรป

โดยภาคบรการคดเปนรอยละ 77 ของผลตภณฑมวลรวมของสหภาพยโรป เปนสาขาทสหภาพยโรปมความไดเปรยบในการแขงขน การเปดเสรการคาบรการในตลาดโลกเปนปจจยสาคญในการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในอนาคต สหภาพยโรปตองการจะเจรจาเปดเสรการคาบรการกบประเทศคคาหลกๆ โดยเฉพาะประเทศทยงมอปสรรคในการเขาสตลาดสงหรอประเทศทยงผกพนเปดเสรบรการนอยในกรอบขององคการการคาโลก

- การลงทน (investment): การปรบปรงเงอนไขการลงทนในประเทศตางๆ เปนปจจยสาคญตอการเจรญเตบโตของสหภาพยโรปและประเทศทรบการลงทน เนองจากปจจบน หวงโซอปทานเปนระดบโลก ความสามารถในการลงทนอยางอสระในประเทศตางๆ จงกลายเปนสงสาคญ การเขาไปลงทนในตางประเทศจะชวยบรษทของสหภาพยโรปในดานโอกาสทางธรกจ ทาใหการไหลเวยนทางการคาสามารถคาดการณได และชวยรกษาภาพลกษณและชอเสยงของบรษทและประเทศผลงทน

- การจดซอจดจางภาครฐ (public procurement): เปนสาขาทสาคญสาหรบการสงออกของสหภาพยโรปในอนาคต บรษทสหภาพยโรปเปนผนาระดบโลกในสาขาอปกรณการขนสง งานสาธารณะ และโครงสรางพนฐาน แตเกอบทกตลาดพบว าประ เทศค ค าย งคง มการ จด ซอ จดจ า งภาค ร ฐ โดย เล อกปฏบ ต คณะกรรมาธการยโรปเหนวาตลาดการจดซอจดจางภาครฐดเหมอนจะเปนตลาดการคาทใหญทสดทยงคงหลบซอนจากการเปดเสร

- การแขงขน (competition): การขาดการแขงขนและการใหความชวยเหลอของรฐตอประเทศตางๆ กลายเปนขอจากดการเขาสตลาดและเพมอปสรรคอยางใหมแทนทภาษศลกากรและอปสรรคทางการคาทไมใชภาษ คณะกรรมาธการยโรปตองการพฒนากฎระเบยบระหวางประเทศและพฒนาความรวมมอในดานนโยบายการแขงขน เพอรบประกนวาบรษทของสหภาพยโรปจะไมไดรบผลกระทบทางลบจากการอดหนนอยางไมสมเหตสมผลของบรษททองถนของประเทศตางๆ ตลอดจนผลกระทบจากพฤตกรรมทตอตานการแขงขน

ในทกๆ ประเดนดานขางตน ความโปรงใส การมประสทธภาพ และการเคารพในกฎเปนสงทสาคญทสด การบงคบใชกฎทเหมาะสมภายในสหภาพยโรปเปนพนฐานทสาคญของความสามารถในการแขงขน นอกจากนน สหภาพยโรปตองการทางานรวมกบประเทศอนๆ เพอรบประกนวาประเทศตางๆ จะมมาตรฐานและกฎระเบยบทมคณภาพในระดบเดยวกน

60

นโยบายการทาความตกลงการคาเสรแบบทวภาคของสหภาพยโรป ความตกลงการคาเสรแบบทวภาคทาใหสามารถเปดเสรในระดบทสงกวาและใชเวลาเรวกวาการเปดเสรในกรอบขององคการการคาโลก นอกจากน ยงสามารถเจรจาในหลายเรองทยงอยนอกขอบเขตหรอยงไมคบหนาในองคการการคาโลกไดดวย ประเดนเหลาน ไดแก ทรพยสนทางปญญา การลงทน การจดซอจดจางภาครฐ นโยบายการแขงขน เปนตน อยางไรกตามความตกลงการคาเสรทวภาคกมความเสยงตอการคาระดบพหภาคเชนกน เนองจากทาใหการคามความซบซอนมากขนและลดทอนหลกการไมเลอกปฏบต อกทงทาใหประเทศทมระบบเศรษฐกจออนแอไมไดเขารวม ซงแตกตางกบกรณการเปดเสรในกรอบพหภาค ดงนน เพอหลกเลยงผลกระทบทางลบ ความตกลงการคาเสรทวภาคของสหภาพยโรปจงตองการใหครอบคลมสนคาทสาคญทงหมดและมระดบการเปดเสรมากกวาการเปดเสรในองคการการคาโลก หลกการทสาคญของสหภาพยโรปคอการรบประกนวาความตกลงการคาเสรใหมๆ ของสหภาพยโรปจะตองชวยสงเสรมการเปดเสรในกรอบพหภาค ความตกลงการคาเสรทวภาคไมไดเปนสงใหมสาหรบสหภาพยโรป เนองจากทผานมาสหภาพยโรปไดมความตกลงกบประเทศเพอนบานโดยผลกดนใหมการเชอมโยงเศรษฐกจและการกากบดแลกบสหภาพยโรป นอกจากน สหภาพยโรปยงไดเจรจาทาความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจกบแอฟรกา แครเบยนและประเทศแถบแปซฟก (ACP) และเจรจากบอเมรกากลางและกลมแอนเดยน (Andean)1 อยางไรกตาม คณะกรรมาธการยโรปเหนวาสหภาพยโรปยงใหความสาคญกบกบประเทศคคาทสาคญอนๆ โดยเฉพาะประเทศในเอเซยนอยเกนไป ประเทศทสหภาพยโรปตองการทาความตกลงการคาเสรแบบทวภาคดวยจะเปนประเทศหรอกลมเศรษฐกจทมขนาดของตลาดทใหญและอตราการเตบโตสง นอกจากน ยงเปนประเทศทมอปสรรคตอสนคาสงออกของสหภาพยโรปทงภาษศลกากรและอปสรรคทางการคาทไมใชภาษสง ทงน สหภาพยโรปจะใหความสนใจกบประเทศทมศกยภาพทเปนประเทศคเจรจากบคแขงของสหภาพยโรปดวย เนองจากความตกลงทประเทศเหลานนทากบประเทศคแขงอาจสงผลกระทบตอสหภาพยโรปได จากเงอนไขขางตน ประเทศทจะเปนคเจรจาอนดบตนๆ ของสหภาพยโรป คออาเซยน เกาหลใต และตลาดรวมอเมรกาใตตอนลาง (MERCOSUR) เนองจากประเทศหรอกลมเศรษฐกจเหลานมระดบการคมครองตลาดในประเทศสงและมตลาดทใหญและเตบโต นอกจากน ประเทศหรอกลมทางเศรษฐกจทตรงตามเงอนไข ไดแก อนเดย รสเซยและสภาความรวมมอแหงอาวเปอรเซย (Gulf Cooperation Council) อยางไรกตาม ในกรณประเทศจน แมจะเขาตามกฎเกณฑแตสหภาพยโรปยงคงพจารณาจนเปนพเศษ เนองจากการทาความตกลงกบจนมทงโอกาสและความเสยง 1 เปร เวเนซเอลา เอกวาดอร โคลมเบย และโบลเวย

61

ในสวนของเนอหาของความตกลงการคาเสรทวภาคใหมๆ ของสหภาพยโรปตองการมความครอบคลมและเปดเสรมากทสดเทาทจะทาได ซงรวมถงการเปดเสรภาคบรการและการลงทน ในขณะทประเทศคคาลงนามในความตกลงการคาแบบทวภาคกบประเทศอนๆ ซงเปนคแขงกบสหภาพยโรป สหภาพยโรปจงตองการเจรจาใหไดระดบการเปดเสรอยางนอยเทยบเทากบความตกลงเหลานน โดยขอจากดการนาเขาเชงปรมาณและภาษศลกากรหรออากรตางๆ ตลอดจนขอจากดในการสงออกจะตองถกยกเลกทงหมด นอกจากน ความตกลงการคาเสรแบบทวภาคของสหภาพยโรปตองการขจดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษโดยผานการปรบระบบการกากบดแลใหเขากนเทาทจะทาได ตองการมขอบทในดานการอานวยความสะดวกทางการคา และขอบทเกยวกบการยกระดบการคมครองทรพยสนทางปญญาและการแขงขน ตวอยางเชน มขอบทในการบงคบใชสาหรบสทธทางทรพยสนทางปญญาในแนวทางเดยวกบการบงคบใชของสหภาพยโรป นอกจากน ตองการมขอบทสาหรบธรรมาภบาลในดานการเงนและภาษ ขอบทเพอรบประกนวากฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในความตกลงการคาเสรภาคจะงายและทนสมย เหมาะกบความเปนจรงของการคาโลกทเปนระบบหวงโซอปทานระดบโลก และสหภาพยโรปจะมกลไกในการตรวจตราการบงคบใชและผลกระทบจากความตกลงการคาเสรฉบบใหมๆ เหลาน

นโยบายดานการลงทนทางตรงระหวางประเทศ ในขณะทสหภาพยโรปเปนหนงในผลงทนรายใหญทสดของโลก สหภาพยโรปให

ความสาคญกบการลงทนทางตรงจากตางประเทศ (FDI) เนองจากเปนวธหลกวธหนงในการสงเสรมการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม ทงน การพงพาและหนนเสรมกนระหวางการคาและการลงทนเปนทรบรกนทวไป กฎระเบยบระหวางประเทศสาหรบการลงทนทางตรงจากตางประเทศทาใหมระบบกฎหมายและการกากบดแลทแนนอนขนสาหรบนกลงทน และชวยลดความเสยงในการลงทนใหนอยลง อยางไรกตาม การลงทนทางตรงจากตางประเทศยงขนอยกบหลายปจจย ทงเงอนไขทางการเมองและเศรษฐกจมหภาค โครงสรางพนฐาน ทนมนษย นโยบายภายในประเทศ และระเบยบของราชการ การปฏรปภายในประเทศเปนปจจยสาคญในการดงดดเงนลงทนทางตรงจากตางประเทศ และมประสทธภาพมากขนเมอหนนเสรมดวยกฎระเบยบระหวางประเทศทมการกากบดแลซงมเสถยรภาพ สมาเสมอ โปรงใสและไมเลอกปฏบต

นโยบายของสหภาพยโรปในดานการลงทนสอดคลองกบกฎระเบยบระหวางประเทศ เชน ความตกลงทวไปขององคการการคาโลกวาดวยการคาบรการ (GATS) แนวทางปฏบตสาหรบบรษทขามชาต (Guidelines for Multinational Enterprises) ซงพฒนาในองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) รวมทงเครองมออนๆ ของ OECD

62

นอกจากน สหภาพยโรปยงมสนธสญญาการลงทนแบบทวภาค (bilateral investment treaty) ของประเทศสมาชกกบประเทศตางๆ ทวโลก ในปจจบน เปาหมายทมงเนนคอการเจรจากฎระเบยบดานการลงทนในบรบทของความตกลงการคาเสรทสหภาพยโรปไดตกลงหรอกาลงเจรจากบประเทศตางๆ ภายใตกรอบนสหภาพยโรปใชแนวทางปฏบตทสงเสรมการพฒนา (pro-development approach) โดยมหลกการพนฐานคอ

- เนนการลงทนระยะยาวซงชวยสรางงานและอตราเจรญเตบโตทมเสถยรภาพ - เนนสงเสรมใหมความโปรงใส โดยการมกรอบการกากบดแลทชดเจน - รบรองวาประเทศผลงทนและประเทศผรบการลงทนจะสามารถสงวนสทธในการ

กากบดแลตามแนวทาง positive list approach สาหรบสาขาทครอบคลมในความตกลง

- ปรบปรงการเขาสตลาดสาหรบการลงทนหรอชวงกอนการตงกจการ (pre-establishment phase)

- มการปฏบตเยยงคนชาตสาหรบการลงทนจากตางประเทศตามกฎหมายและการกากบดแลของประเทศผรบการลงทน (post-establishment phase)

- ใหมการชาระเงนอยางเสร (freeing the flow of payments) และการเคลอนยายทนทเกยวกบการลงทนอยางเสร โดยยงสงวนสทธในการใชมาตรการปกปอง (safeguard measures) ในสถานการณเฉพาะ (exceptional circumstances) และสงเสรมการอานวยความสะดวกสาหรบการเคลอนยายบคคลทเกยวเนองกบการลงทน

4.2 ทาทของสหภาพยโรปในการเจรจาความตกลง ASEAN-EU FTA

คณะกรรมการการคาระหวางประเทศ (Committee on International Trade) ของคณะกรรมาธการยโรปไดเสนอรายงานตอรฐสภายโรป (European Parliament) เรองความสมพนธทางการคาและทางเศรษฐกจระหวางสหภาพยโรปกบอาเซยนในวนท 14 เมษายน 2008 โดยรายงานดงกลาวไดแสดงใหเหนถงทาทโดยภาพรวมของสหภาพยโรปในการเจรจาทาความตกลงการคาเสรอาเซยน-ยโรป ซงสรปไดดงน

ภาพรวม

การเจรจาทาความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปเปนสวนหนงของยทธศาสตรการคาระหวางประเทศของสหภาพยโรปซงระบในเอกสารของคณะกรรมาธการสหภาพยโรป ภายใตชอ “Global Europe: Competing in the World” โดยสหภาพยโรปไดเจรจาทาความตกลงการคาเสรกบอาเซยนไปพรอมๆ กบการทาความตกลงการคาเสรกบอนเดยและเกาหลใต

63

อาเซยนถอเปนคคาทสาคญอนดบท 5 ของสหภาพยโรป จานวนประชากรใกลเคยงกบสหภาพยโรปแตมความแตกตางของรายไดตอประชากรของสมาชกอาเซยนสง โดยสงคโปรเปนประเทศทมรายไดตอประชากรสงสดเทยบเทากบประเทศฝรงเศสหรอองกฤษ ในขณะทสมาชกอาเซยน 3 ประเทศ เปนประเทศพฒนานอยทสด (LDCs) คอพมา กมพชา และลาว อาเซยนไดลงนามความตกลงการคาเสรกบเกาหลใต รวมทงไดตกลงหรอกาลงเจรจากบประเทศตางๆ หลายประเทศ เชน ออสเตรเลย นวซแลนด ญปน และอนเดย ในขณะทประเทศสมาชกอาเซยนแตละประเทศกไดทาความตกลงการคาเสรกบคคาทสาคญของตนไปพรอมๆ กน ตามจดยนมาตรฐานของรฐสภายโรป การลงนามความความตกลง PCA (Partnership and Cooperation Agreement) จะเปนเงอนไขกอน (precondition) ลงนามความตกลงการคาเสรแบบทวภาค และสหภาพยโรปจะยกเลกการใหสทธพเศษทางภาษ (preferential tariffs) ภายใตความตกลงการคาเสร ในกรณทประเทศในความตกลงไดฝาฝนในองคประกอบทสาคญของ PCA โดยเฉพาะขอบททวาดวยสทธมนษยชน

บทบาทของความตกลงการคาระหวางภมภาค การลงนามในกฎบตรอาเซยนจะทาใหอาเซยนมฐานะเปนนตบคคลและมโครงสรางทชวยสงเสรมความรวมมอและการตดสนใจไดรวดเรวขน การใหสตยาบนกฎบตรอาเซยนเปนสงทสหภาพยโรปใหการสนบสนน ในปจจบน (ขณะทรายงานนเสนอรฐสภายโรป) ความกาวหนาในการเจรจาทาความตกลงการคาเสรทวภาคกบอาเซยนมขอจากดเนองจากความสามารถในการเจรจาและการไมสามารถมทาทรวมกนของประเทศสมาชกอาเซยนซงสะทอนความแตกตางของผลประโยชนในภมภาคและการขาดความมงมนทางการเมองของเวยดนามซงเปนผประสานงานของอาเซยนในการเจรจา โดยสหภาพยโรปตองการใหเวยดนามมบทบาทเพมขนโดยสหภาพยโรปจะใหการสนบสนนและชวยเหลอ การประชมผนาอาเซยน-สหภาพยโรปมมตวาตองการทจะเรงการเจรจาใหเสรจสมบรณตามเปาหมายทกาหนดไวในป 2009 อยางไรกตาม มแรงกดดนทหลกเลยงไมไดทตองการใหมการลงนามความตกลงการคาเสรกบสมาชกอาเซยนบางประเทศทมความกาวหนามากกวาสมาชกอนกอน นอกจากน ภายใตระบบเผดจการทหารของพมาในปจจบน เปนการยากทสหภาพยโรปจะสามารถตกลงใน PCA กบพมาได ซง PCA ถอเปนเงอนไขเบองตนของการทาความตกลงการคาเสรของสหภาพยโรป

64

หากเงอนไขทางการเมองเปนไปตามเปาหมาย คณะกรรมาธการยโรปเหนวาการเจรจาการคาตองมจดมงหมายทใหไดความตกลงทมคณภาพสง ไมใชเพยงใหตกลงกนไดเรวเทานน ทงน การเจรจารอบโดฮายงคงเปนเปาหมายหลกอนดบแรกของสหภาพยโรป จดประสงคของการทาความตกลงแบบเปดเสรกบอาเซยนจะตองเปดเสรมากกวาตามกรอบองคการการคาโลก (WTO Plus) ไมเพยงแตในดานการเขาสตลาด แตตองการรวมถงการบงคบใชมาตรฐานทางสงคมและมาตรฐานสงแวดลอม การศกษาถงผลกระทบ ASEAN-EU FTA บงชวาความตกลงนจะเปนความตกลงทไดทงสองฝาย (win-win scenario) อยางไรกตาม ความตกลงการคาเสรยงคงเปนประเดนโตเถยง (controversial) ในสมาชกอาเซยนบางประเทศ ดงนน ในกระบวนการเจรจาจะเปดใหพลเมองทองถน (local civil society) ไดมสวนรวมตลอดกระบวนการเจรจา เพอรบประกนวาความตกลงจะไดรบการสนบสนนในวงกวางและมการลดผลกระทบในระยะสนในสาขาการผลตทไดรบผลกระทบทางลบ

การพฒนาทยงยน (sustainable development) ความตกลง ASEAN-EU FTA ตองการผกพนประเทศสมาชกทจะใหสตยาบนในอนสญญาหลกขององคการแรงงานระหวางประเทศ (core ILO Standards) และรบประกนวาจะมการบงคบใชอยางมประสทธผล ในปจจบน มเพยงกมพชา อนโดนเซยและฟลปปนสทใหสตยาบนอนสญญาหลกขององคการแรงงานระหวางประเทศทง 8 อนสญญา นอกจากน สหภาพยโรปเหนวาจะตองไมมการลดมาตรฐานทางแรงงานลงเพอดงดดการลงทนจากตางประเทศทงในระดบประเทศและในเขตอตสาหกรรมสงออก (export processing zones) ผลกระทบของความตกลงการคาเสรตอมาตรฐานแรงงานและมาตรการในการลดผลกระทบจากความตกลงเปนหนงในประเดนสาคญทตองทาการศกษาใน Sustainability Impact Assessment (SIA) โดยในรายงานจะตองใหความสาคญกบผลกระทบของการเปดเสรทางการคาตอความเสมอภาคระหวางเพศ (gender equality) ในดานของมาตรฐานสงแวดลอม สงหนงทสาคญทสดคอการตอสกบการทาลายปาไมซงเปนตนเหตสาคญของปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (climate change) ความตกลงการคาเสรจะบรรจมาตรการทสงเสรมสนคาทผลตโดยใชกระบวนการทรกษาสงแวดลอมเพอใหผบรโภคมความเชอมนในการซอสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม (green product) ในขณะเดยวกน สหภาพยโรปจะมกลไกในการใหแรงจงใจสงเสรมใหสมาชกอาเซยนตอสกบการคาไมทผดกฎหมายและรกษาและสงเสรมปาเขตรอน ขอบททเกยวกบการพฒนาอยางยงยนม

65

ความสาคญ เปาหมายคอการบงคบใชอยางมประสทธภาพตามมาตรฐานทตกลงกน ซงอาจสงเสรมโดยใชฟอรมการพฒนาอยางยงยนและการคา (Trade and Sustainable Development Forum) โดยใหมสมาชกจากแรงงาน นายจางและองคกรพฒนาเอกชนเขารวมดวย ทงน การบงคบใชอยางมประสทธภาพมความสาคญตอขอบทการพฒนาอยางยงยนซงจะขนอยกบกลไกการระงบขอพพาทเชนเดยวกบขอบทอนๆ ในความตกลง

รายสาขา (sectoral issues) โดยทวไปแลว อตราภาษศลกากรของอาเซยนสาหรบสนคาทไมใชสนคาเกษตรอยในระดบคอนขางตาโดยเปรยบเทยบ แมวาบางประเทศจะยงคงมสนคาบางรายการทมอตราภาษสง (tariff peaks) โดยเฉพาะสนคากลมยานยนต การใชอปสรรคทางการคาทไมใชภาษ เชน ใบอนญาตนาเขา (import licensing) ยงมการใชกนอยอยางมนยสาคญ ภาคบรการยงคงมขอจากดในการเขาสตลาดมากในอาเซยน นอกจากนน การเกบความลบของธนาคาร (banking secrecy) เปนปญหาสาคญตอการเจรจา PCA กบประเทศสงคโปร คณะกรรมาธการยโรปตองการใหความตกลงการคาเสรกบอาเซยนรบประกนวาจะมการปรบปรงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาและทาใหกระบวนการงายขน มการปรบมาตรฐานใหเขากน (harmonization of standards) ซงรวมถงมาตรฐานความปลอดภยของสนคา มาตรฐานการคมครองเดก และมาตรฐานสวสดภาพสตว นอกจากน การกากบดแลจะตองมความโปรงใส มการปรบปรงกระบวนการทางราชการใหงายและสะดวกขน รวมถงการยกเลกภาษทมลกษณะเลอกปฏบต ความตกลงในสวนของการคา การลงทนและวทยาศาสตรและการวจยจะบรรจสาขาเหลานเขาไปดวย เชน หลอดไฟทใชพลงงานตา การปองกนและการฟนฟหลงจากมภยพบต สาขาการทองเทยวโดยเฉพาะกจการขนาดกลางและขนาดเลก การเคลอนยายนกวจย นกธรกจและนกทองเทยวอยางเสร ความรวมมอระหวางศนยวจยในสหภาพยโรปและในสมาชกอาเซยนและการแลกเปลยนผลงานวจย เปนตน โดยทวไปแลว การบงคบใชกฎหมายทรพยสนทางปญญายงคงเปนปญหาในอาเซยนและตองการใหเปนสงเรงดวนในการเจรจา การคมครองทรพยสนทางปญญาสาหรบการออกแบบ การบนทกเสยง และสนคาวฒนธรรมตองไดรบการสงเสรม ทงน ประเทศในความตกลงสามารถสงวนสทธในการกากบดแลบรการทสาคญตอความหลากหลายทางวฒนธรรม เชน บรการโสตทศน (audiovisual service) เปนตน นอกจากน ความตกลงจะตองยอมรบปฏญญาโดฮาวาดวยความตกลงทรปสและสาธารณสข (Doha Declaration on the TRIPs Agreement and Public Health)

66

การปรบปรงกระบวนการศลกากรใหทนสมย ไดมาตรฐานและงาย เปนสวนสาคญทจะชวยใหการคาระหวางอาเซยนและสหภาพยโรปไมถกขดขวางโดยอปสรรคทไมจาเปน อยางไรกตาม สหภาพยโรปตองการใหรบประกนวาการอานวยความสะดวกทางการคาจะไมมผลกระทบทาใหการคมครองสงแวดลอมและผบรโภคทลดนอยลง สาหรบประเทศทพฒนานอย ความตกลงจะมการชวยเหลออยางเพยงพอจากโครงการความชวยเหลอเพอการคา (Aid for Trade) ในสวนของการจดซอจดจางภาครฐจะคานงถงระดบการพฒนาทแตกตางกนของสมาชกอาเซยนและจะตองเคารพในสทธของประเทศภาคความตกลงในการกากบดแลบรการสาธารณะ โดยเฉพาะทเกยวกบความจาเปนพนฐาน เชน สขภาพ การศกษา และการประปา เปนตน

ประเดนเฉพาะรายประเทศ (country specific issues) ตารางการลดภาษศลกากรจะตองคานงถงความแตกตางทางสภาพเศรษฐกจของสมาชกอาเซยน โดยเปนไปตามแนวทางปฏบตขององคการการคาโลกในการปฏบตทพเศษและแตกตาง (Special and Differential Treatment) สหภาพยโรปพรอมทจะยอมใหประเทศทมรายไดปานกลางคอนขางตา เชน อนโดนเซย ฟลปปนส ไทย และเวยดนาม ไดรบระยะเวลาการเปลยนผานทนานกวาและมสนคาทครอบคลมนอยกวาตารางการลดภาษของประเทศทมรายไดสง คาสง (mandate) ทไดรบมอบโดยคณะมนตรแหงสหภาพยโรปไมไดใหอานาจกบคณะกรรมาธการยโรปในการเจรจากบประเทศพฒนานอยทสด 3 ประเทศ ซงเปนทชดเจนวาการเจรจากบพมาเปนสงทยอมรบไมไดในเงอนไขสถานการณปจจบน สวนสถานการณในกมพชาและลาวอยในระดบทดกวา ในทางหนงประเทศกมพชาและลาวไดรบประโยชนจากระบบ “ทกสนคายกเวนอาวธ” (Everything But Arms Scheme) โดยสนคาทสงออกจากกมพชาและลาวไปสหภาพยโรปไมตองเสยภาษศลกากรอยแลว คณะกรรมาธการยโรปสนบสนนใหประเทศพฒนานอยทสดไดเขารวมทาความตกลงการคาเสรกบสหภาพยโรป ซงขนอยกบทางดานกมพชาและลาววาตองการจะเขารวมในความตกลงนหรอไม

บทบาทของรฐสภายโรปและคณะมนตรแหงสหภาพยโรป

เมอสนธสญญาลสบอน (Lisbon Treaty) มผลบงคบใช คณะกรรมาธการยโรปจะมพนธะอยางเปนทางการทจะรายงานตอรฐสภายโรปถงความกาวหนาของการเจรจาและการยอมรบของรฐสภายโรปเปนสงทจาเปนกอนความตกลงจะไดรบขอสรป ทงน จากความลาชาของการเจรจา ดเหมอนวาเปนไปไดยากทความตกลงกบอาเซยนจะมขอสรปกอนสนธสญญาลสบอนจะบงคบใช ทกสถาบนทเกยวของกบการเจรจาจงมสมมตฐานวาความตกลงจะตองไดรบการอนมตจาก

67

รฐสภายโรปและรฐสภายโรปจะเขาใหคาปรกษาตลอดกระบวนการเจรจา

ปจจบน ประเทศสมาชกสหภาพยโรปยงไมไดลงนามในสนธสญญาลสบอนและยงตองใชระยะเวลาอกระยะหนง โดยยงตดปญหาทประเทศไอรแลนดยงมทาททจะไมรบสนธสญญาดงกลาว ทงน หากสนธสญญาลสบอนมผลบงคบใชจะมการเปลยนแปลงคอ

- นโยบายการคารวม (Common Commercial Policy: CCP) หรอ Article 133 EC ซงใหอานาจแก Community (หรอในทนคอ คณะกรรมาธการยโรป) ทจะเรมการเจรจา ทาการเจรจาและทาสญญา โดยเมอมความตกลงกบรฐอนๆ ทจาเปนตองเจรจา คณะกรรมาธการยโรปจะทาขอเสนอแนะ (recommendation) ตอคณะมนตรแหงสหภาพยโรป ซงคณะมนตรแหงสหภาพยโรปจะใหอานาจแกคณะกรรมาธการยโรปในการเปดเจรจา โดยคณะมนตรฯ และคณะกรรมาธการยโรปจะตองรบผดชอบในการรบรองวาความตกลงททาการเจรจานนสอดคลองกบนโยบายและกฎภายในของประชาคมยโรป

- ในสนธสญญาลสบอนนกาหนดให CCP รวมถงเรองการคาสนคาและบรการ ประเดนทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (commercial aspect of intellectual property) และการลงทนโดยตรงของตางประเทศ (foreign direct investment)

- ในเรองการคาบรการนน จากเดมทศาลยตธรรมยโรป (European Court of Justice) ระบใน Opinion 1/94 วาบรการโหมด 1 เทานนทจะรวมอยใน CCP เปลยนเปน การบรการทกโหมด (1-4) แตความตกลงทางการคาทเกยวกบการบรการโหมด 4 จะตองใชการลงมตอยางเปนเอกฉนทของคณะมนตรแหงสหภาพยโรป

- สวนทมการเปลยนแปลงมากทสดคอ ความตกลงเรองการลงทนโดยตรงของตางประเทศ หากสนธสญญาลสบอนไดรบการลงนาม ความตกลงทวภาคเรองการลงทนของตางประเทศ (หรอ BIT) จะตองถกบอกเลกและจะถกแทนทดวยสนธสญญาททาขนในระดบสหภาพยโรป

ทาทลาสดของสหภาพยโรปในการเจรจาความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป คณะผวจยรวมกบเจาหนาทจากสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรมไดเดนทางไปเกบขอมล ณ ประเทศเบลเยยม ชวงวนท 4 -11 กรกฎาคม 2552 โดยการสมภาษณหวหนาคณะเจรจาความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป Mr. Philippe Meyer (Head of Unit Directorate-General for Trade) และคณะไดกลาวถงทาทลาสดของสหภาพยโรป ดงน

68

- สหภาพยโรปสนบสนนนโยบายการเปดเสรทงในกรอบพหภาค (WTO) และทวภาค (FTA) นอกจากน สหภาพยโรปยงมนโยบายเปดเสรแตฝายเดยว (unilateral) ตามโครงการ GSP, GSP+ และ EBA (Everything but arms) โดยสทธพเศษตามโครงการ GSP ไมไดเปนสทธถาวรเนองจากมการทบทวนทก 3 ป

- การเปดเสรของสหภาพยโรปทาตามกฎขององคการการคาโลก ทงดานความครอบคลมของสนคาทตองครอบคลมสนคาสวนใหญ (substantially all trade) และยงเนนการเจรจาในประเดนใหมๆ เชน การคมครองทรพยสนทางปญญา (IPR) การคาบรการ การลงทน และการพฒนาทยงยน (friendly & sustainable development)

- ทผานมาการเจรจาเปดเสรภายใตความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรปไมมความคบหนา โดยคณะกรรมาธการยโรปตองการคงกรอบการเจรจาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป แตตองเปลยนกลยทธการเจรจา โดยเรมจากการเจรจากบสมาชกอาเซยนทละประเทศ โดยปจจบนประเทศสงคโปร เวยดนาม และบรไนไดแสดงเจตจานงทจะเจรจากบสหภาพยโรปเพอเปดเสรเปนรายประเทศแลว โดยประเทศไทยเปนอกประเทศหนงทคณะกรรมาธการยโรปตองการทาความตกลงดวย

ทงน สหภาพยโรปมหลกเกณฑวาประเทศใดจะทาความตกลงการคาเสร (FTA) กบ

สหภาพยโรปไดตองมความตกลงวาดวยความเปนหนสวนและความรวมมอกบสหภาพยโรป (Partnership and Cooperation Agreement: PCA) ซงเปนความตกลงดานการเมองและดานสงคม คณะกรรมาธการยโรป (EC) เหนวาการเจรจาเปดเสรทางการคาภายใตความตกลง FTA และความรวมมอตางๆ ภายใตความตกลง PCA เปนเหมอนเหรยญสองดานทมความสาคญและเชอมโยงกน โดยความตกลง PCA เปนเสมอนรมใหญของความตกลงในดานอนๆ ทจะตามมาโดยเฉพาะความตกลง FTA ดงนน ความตกลง PCA จงตองสรปและลงนามกอนจะมการลงนามในความตกลง FTA โดยความเชอมโยงระหวาง PCA และ FTA ม 3 ดาน คอ

1. ความเชอมโยงในดานเนอหา (Substantive links): ความตกลงการคาเสร (FTA) เปนพนธะผกพนดานการคา (trade commitment) ในขณะทความตกลง PCA เปนความรวมมอดานการคา (trade cooperative)

2. ความเชอมโยงดานสถาบน (Institution link): ความตกลง PCA เปนกรอบใหญทครอบคลมประเดนหลากหลายทงดานสงคม การเมอง และการคา โดยมคณะกรรมการรวม (joint committee) สาหรบทางานตามความตกลง สวนความตกลง FTA เปนสวนหนงในความสมพนธน มคณะกรรมการดานการคา (trade committee) ทางานรวมกบคณะกรรมการรวมในความตกลง PCA

69

3. ความเชอมโยงในดานการลงนามความตกลง (existence link): การลงนามความตกลง FTA ตองเกดขนภายหลงจากการลงนามความตกลง PCA เทานน

ประเทศไทยและสหภาพยโรปไดเจรจาความตกลง PCA กนมาไดคบหนาพอสมควร แต

ยงตดประเดนทประเทศไทยยงไมสามารถยอมรบไดบางประเดนทาใหการเจรจา PCA กยงไมสามารถหาขอสรปขนสดทายได อยางไรกตาม แมวา PCA ยงไมไดขอสรป ประเทศไทยกใชโอกาสนในการเรมกาหนดกรอบของการเจรจา FTA กบสหภาพยโรป ตามกระบวนการใหมตามรฐธรรมนญใหมป 2550 การทาความตกลงทาหนงสอสญญากบตางประเทศตองขอความเหนชอบจากรฐสภา โดยทผานมารฐสภาเคยใหอานาจ (mandate) กบคณะเจรจาประเทศไทยไปเจรจาความตกลงการคาเสรอาเซยนกบสหภาพยโรป โดยปจจบนจะเปลยนเปนความตกลงการคาเสรไทยกบสหภาพยโรปซงตองไปขอ mandate ใหมอกครง หากกระบวนการนผานไปได การเจรจาความตกลงการคาเสรไทยกบสหภาพยโรปจะเรมขนได

4.3 กลไกการทางานของสหภาพยโรป ในกระบวนการนตบญญตของสหภาพยโรปจะมองคกรหลกเขาเกยวของ 3 องคกร คอคณะกรรมาธการยโรป2 (European Commission) รฐสภายโรป3 (European Parliament) และคณะมนตรแหงสหภาพยโรป4 (Council of the European Union) นอกจากน ยงมคณะกรรมการดานเศรษฐกจและสงคมและคณะกรรมการภมภาคทาหนาทใหคาปรกษาแกองคกรทง 3 ขางตน

2 คณะกรรมาธการยโรป เปนฝายบรหารของสหภาพยโรป ประกอบดวยผแทนจากประเทศสมาชก 27 คน อยในตาแหนงคราวละ 5 ปภายใตคณะกรรมาธกายโรปมเจาหนาทประจาแบงออกเปน 22 กระทรวง รฐสภายโรปมอานาจในการแตงตงคณะกรรมาธการ คณะกรรมาธการยโรปมอานาจควบคมดแลใหมการปฏบตตามสนธสญญาและตามกฎขอบงคบของสหภาพยโรป เสนอรางกฎหมายตอสภารฐมนตรแหงสหภาพยโรป เปนตวแทนของสหภาพยโรปในการเจรจาระหวางประเทศ ทาหนาทเจรจากบประเทศภายนอกกลมสหภาพยโรป ทาหนาทเกยวกบการบรหาร รบผดชอบดานการจดสรรเงน บรหารคาใชจายสาธารณะและกองทนของสหภาพยโรป 3 รฐสภายโรป มาจากการเลอกตงทวไปของชาวยโรปมอานาจใหคาปรกษาและควบคมการทางานของสหภาพยโรป มอานาจลงมตไววางใจหรอไมไววางใจ มอานาจในการกาหนดงบประมาณรายจายแบบไมบงคบจาย มสทธในการเขารวมในกระบวนการนตบญญตทางกฎหมายของสหภาพยโรป สามารถอนมตการแตงตงคณะกรรมาธการยโรป มสทธในกระบวนการรวมตดสนใจในขอบงคบกฎหมายบางประการ มสทธในการแตงตงผตรวจสอบ ใหความเหนชอบรางกฎหมาย และใหความเหนชอบในการทาสนธสญญาระหวางสหภาพยโรปกบรฐยโรปอนๆ ปจจบนรฐสภายโรปมสมาชก 732 คน 4 คณะมนตรแหงสหภาพยโรป ประกอบดวยประมขของรฐและรฐบาล สมาชกคณะมนตรแหงสหภาพยโรปจะหมนเวยนกนทาหนาทประธานสภายโรปตามลาดบตวอกษรประเทศละ 6 เดอน สมาชกคณะมนตรแหงสหภาพยโรปหรอเรยกกนวาสภายโรปเปนองคกรสงทสดในการตดสนใจ แตดาเนนการผานสภารฐมนตร (Council of Minister) โดยประธานสภายโรปทาหนาทประธานสภารฐมนตรเพอกาหนดนโยบายเศรษฐกจการเมอง

70

คณะกรรมาธการยโรปมอานาจในการเสนอรางกฎหมาย โดยกฎหมายอาจจะอยในรปแบบของกฎระเบยบ (regulation)5 หรอระเบยบ (directive)6 อยางไรกตาม หากคณะมนตรแหงสหภาพยโรปหรอรฐสภายโรปเหนวาเปนเรองท มความจาเปน กอาจรองขอตอคณะกรรมาธการยโรปเพอใหเสนอรางกฎหมายได โดยทวไปแลว เมอคณะกรรมาธการยโรปจะออกกฎหมาย จะเรมจากการจดทาสมดปกเขยว (Green Paper) เสนอเนอหาทเปนสาระสาคญของกฎหมาย เปดโอกาสใหหนวยงานตางๆ ทงภาครฐ เอกชน องคกรพฒนาเอกชน และประชาชนทวไปสามารถใหความคดเหนได หลงจากรบฟงความคดเหนของประชาชนแลว คณะกรรมาธการยโรปจะนาความคดเหนมาประมวลจดทาเปนสมดปกขาว (White Paper) หรอรางกฎหมาย เพอเสนอตอคณะมนตรแหงสหภาพยโรปและรฐสภายโรปเพอพจารณาตอไป

กระบวนการตดสนใจของสหภาพยโรปม 3 ทางเลอก คอกระบวนการปรกษาหารอ (consultation) การยนยอม (assent) และการตดสนใจรวมกน (co-decision) เมอคณะกรรมาธการยโรปจะเสนอรางกฎหมายใหมโดยหลกการแลวจะตองเลอกวาจะใชกระบวนการใดซงขนอยกบขอบทตามสนธสญญาทเกยวของ

กระบวนการปรกษาหารอ (consultation) กระบวนการปรกษาหารอใชกบกฎหมายเกยวกบการแขงขนทางการคา การขนสง

นโยบายเศรษฐกจ การเกษตร การขจดการเลอกปฏบต ภาษ การแกไขสนธสญญา สทธพลเมอง เปนตน กระบวนการนเรมจากคณะกรรมาธการยโรปเสนอรางกฎหมายตอคณะมนตรแหงสหภาพยโรป คณะมนตรแหงสหภาพยโรปจะพจารณาวาสนธสญญาไดกาหนดใหเปนมาตรการบงคบวาตองปรกษากบรฐสภายโรปหรอไม (compulsory consultation) ถาตองปรกษากบรฐสภายโรป คณะมนตรแหงสหภาพยโรปกจะสงรางกฎหมายไปใหประธานรฐสภายโรปเพอพจารณาและขอใหแสดงจดยนของร ฐสภาย โรปอย าง เปนทางการ ประธานรฐสภาจะส ง เร องตอไปย งคณะกรรมาธการของรฐสภาทเกยวของ จากนนกนามาอภปรายในทประชมของรฐสภาและทาความเหนวาจะยอมรบ ปฏเสธ หรอแกไขรางกฎหมายนน ซงมผลเพยงเปนขอเสนอแนะ เนองจากคณะมนตรแหงสหภาพยโรปไมจาเปนตองผกพนตามความเหนของรฐสภายโรป ในบางกรณ สนธสญญากาหนดใหคณะมนตรแหงสหภาพยโรปตองถามความเหนของคณะกรรมการดานเศรษฐกจและสงคมและคณะกรรมการภมภาคกอน ซงกมผลเพยงเปนขอเสนอแนะเชนกน 5 กฎระเบยบ (regulation) ประเทศสมาชกสหภาพยโรปตองรบไปใชทงหมด โดยไมสามารถปรบเปลยนขอบทได โดยประเทศสมาชกจะตองออกเปนกฎหมายภายในเพอบงคบใชกฎระเบยบในทกขอบท เชน REACH เปนตน 6 ระเบยบ (directive) เปนแนวปฏบตซงประเทศสมาชกสามารถปรบใชเปนกฎระเบยบภายในโดยคานงถงขอจากดและความเปนไปไดภายในประเทศได ตวอยาง เชน ระเบยบ WEEE ระเบยบ RoHS เปนตน

71

แมความเหนดงกลาวจะไมผกพนทางกฎหมาย แตความเหนดงกลาวกอาจมผลทางการเมองทาใหคณะกรรมาธการนาความเหนดงกลาวไปปรบปรงรางกฎหมายและเสนอตอคณะมนตรแหงสหภาพยโรปเพอพจารณา เมอคณะมนตรแหงสหภาพยโรปไดรบขอเสนอแลว คณะมนตรแหงสหภาพยโรปจะใหคณะกรรมการผแทนถาวรของรฐสมาชก ซงเปนคณะผเชยวชาญไปพจารณาในรายละเอยด แลวคณะมนตรแหงสหภาพยโรปจะพจารณาใหความเหนชอบกบรางกฎหมายดงกลาว

กระบวนการยนยอม (assent)

กระบวนการยนยอมใชกบงานพเศษของธนาคารกลางสหภาพยโรป การเขามาเปน

สมาชกใหมของสหภาพยโรป กระบวนการเลอกตงของรฐสภายโรป เปนตน ในกระบวนการน คณะมนตรแหงสหภาพยโรปจะตองไดรบการยนยอมจากรฐสภายโรปกอนจะตดสนใจขนสาคญ กระบวนการยนยอมคลายกบกระบวนการปรกษาหารอ ยกเวนเพยงวา รฐสภายโรปไมสามารถแกไขรางกฎหมายได ทาความเหนยอมรบหรอปฏเสธไดเทานน

กระบวนการตดสนใจรวมกน (co-decision)

กระบวนการตดสนใจรวมกนใชกบการออกกฎหมายจานวนมาก เชน การเคลอนยาย

บคคลอยางเสร สทธในการตงกจการ ตลาดภายใน การจางงาน ความรวมมอดานศลกากร การศกษา การสาธารณสข วฒนธรรม การคมครองผบรโภค การวจย สงแวดลอม ความโปรงใส สถต การไมเลอกปฏบต สทธในการเคลอนยาย เปนตน ในกระบวนการนใหอานาจกบรฐสภายโรปมากเทากบคณะมนตรแหงสหภาพยโรป โดยกฎหมายจะผานออกมาบงคบใชกตอเมอไดรบความเหนชอบจากทงสององคกร โดยกระบวนการนถอเปนกระบวนการนตบญญตหลกของสหภาพยโรป ซงมขนตอนดงน

วาระท 1 (First Reading): เรมจากคณะกรรมาธการยโรปเสนอรางกฎหมายไปยงคณะมนตรแหงสหภาพยโรป รฐสภายโรป คณะกรรมการดานเศรษฐกจและสงคม และคณะกรรมการภมภาค จากนนรฐสภาจะทาความเหนสงใหคณะมนตรแหงสหภาพยโรปพจารณา หากรฐสภาไมไดแกไขเพมเตมใดๆ หรอคณะมนตรแหงสหภาพยโรปยอมรบขอแกไขทงหมดของรฐสภา ถอวารางกฎหมายไดรบความเหนชอบโดยถกตอง มผลเปนกฎหมาย แตหากรฐสภายโรปแกไขเพมเตมและคณะมนตรแหงสหภาพยโรปไมเหนชอบดวยกบการแกไขเพมเตมนน คณะมนตรแหงสหภาพยโรปจะทาจดยนรวมกน (common position) โดยใชเสยงขางมากพเศษ (qualified majority) แลวสงกลบไปใหรฐสภายโรปพจารณาในวาระทสอง โดยในวาระ 1 ใชเวลาประมาณ 18-20 เดอน

72

วาระท 2 (Second Reading): เมอรฐสภายโรปไดรบจดยนรวมกนจากคณะมนตรแหงสหภาพยโรปแลว รฐสภายโรปมเวลา 3 เดอน ทจะดาเนนการอยางหนงอยางใดคอ

1. หากรฐสภามมตใหความเหนชอบกบจดยนรวมกนหรอไมไดมมตใดเลยใน 3 เดอนใหถอวารางกฎหมายดงกลาวมผลบงคบใชไดตามเนอหาทกาหนดไวในจดยนรวมกน

2. หากรฐสภามมตไมใหความเหนชอบกบจดยนรวมกนซงกระทาโดยเสยงขางมากเดดขาด รางกฎหมายนนถอวาตกไป

3. หากรฐสภามมตแกไขเพมเตมจดยนรวมกน โดย (1) หากคณะกรรมาธการยโรปใหความเหนชอบกบการแกไขเพมเตม คณะมนตรมโอกาสทจะทาจดยนรวมกนตามทรฐสภาไดมการแกไขเพมเตมอกครง ซงตองยอมรบการแกไขทงหมด ถากระทาเชนนนกถอวารางกฎหมายมผลใชบงคบเปนกฎหมาย (2) หากคณะกรรมา ธการไมใหความเหนชอบกบการแกไขเพมเตมของรฐสภายโรป คณะมนตรจะใหความเหนชอบกบรางกฎหมายดงกลาวไดกตอเมอกระทาโดยมตเอกฉนท

อยางไรกตาม หากคณะมนตรแหงสหภาพยโรปไมไดรบเสยงขางมากเพอใหความ

เหนชอบดงกลาวไดหรอมการแกไขขอเสนอของรฐสภา ประธานของคณะมนตรโดยหารอรวมกบประธานรฐสภาใหจดตงคณะกรรมาธการไกลเกลย (Conciliation Committee) ขนภายใน 6 สปดาห โดยมสมาชก 15 คน มาจากทงคณะมนตรและรฐสภาเพอทาหนาทพจารณาจดยนรวมกนโดยคานงถงขอแกไขของรฐสภาดวย

วาระท 3 (Third Reading): หากคณะกรรมาธการไกลเกลยสามารถตกลงกนได

กระบวนการนตบญญตกสนสดลง หากคณะกรรมาธการไกลเกลยสามารถตกลงกนไดและจดทาเปนรางกฎหมายออกมาใหคณะมนตรโดยเสยงขางมากพเศษ (qualified majority vote)7 และรฐสภาโดยเสยงขางมากเดดขาด (absolute majority) พจารณายนยนใหความเหนชอบรางนนภายใน 6 สปดาห มฉะนนรางกฎหมายกเปนอนตกไป เมอรางกฎหมายไดรบความเหนชอบตามกระบวนการตางๆ ทกลาวมาแลวประธานคณะมนตรแหงสหภาพยโรปจะเปนผลงนามและนากฎระเบยบ (regulation) นนไปประกาศในกจจานเบกษาแหงสหภาพยโรปกจะมผลใชบงคบได หรอในกรณระเบยบ (directive) เมอมการแจงใหรฐสมาชกตางๆ ทราบ กจะมผลใชบงคบทนทเชนกน โดยในขอบงคบจะกาหนดเสนตายทรฐสมาชกจะนาไปปรบใชโดยการออกกฎหมายในแตละประเทศ (transposition) ตามเปาหมายในขอบงคบ

7 นบตงแต 1 พฤศจกายน 2004 เสยงขางมากพเศษหมายถง เมอสมาชกรฐสวนใหญลงคะแนนให และมคะแนนเสยงทลงใหอยางตา 232 คะแนน จาก 321 คะแนน (72.3%)

73

จากเอกสารการฝกอบรมเรอง EU Decision-Making, Lobbying and Key Policy Areas โดย European Training Institute (2551) กลาววาโดยปกตจะใชเวลาประมาณ 7-9 ป ในกระบวนการหารอและออกกฎหมาย หลงจากนนใชเวลาประมาณ 18-20 เดอน ในการออกเปนตวบทกฎหมาย

ในดานการปรบระเบยบเปนกฎหมายภายในประเทศ Internal Market and Services DG (2008) ไดศกษาการปรบระเบยบ (directive) ของสหภาพยโรปไปเปนกฎหมายในแตละประเทศ พบวา จากการตงเปาหมายวาสดสวนระเบยบทประเทศสมาชกยงไมไดออกเปนกฎหมายภายในตอจานวนระเบยบทงหมด ใหเหลอรอยละ 1 ในป 2009 นน พบวาม 18 ประเทศสมาชกทสามารถทาได ณ เดอนพฤษภาคม 2008 แลว โดยประเทศบลแกเรยสามารถนาระเบยบไปออกกฎหมายไดครบทกระเบยบแลว สวนประเทศทยงมจานวนระเบยบทยงไมไดปรบใหเปนกฎหมายในประเทศจานวนมาก คอเชก โปรตเกส โปแลนด ลกเซมเบรก และไซปรส โดยภาพรวมแลว ระเบยบทประเทศสมาชกยงไมไดปรบใหเปนกฎหมายในประเทศสวนใหญอยในกลมระเบยบเกยวกบการเคลอนยายบคคล บรการทางการเงน สงแวดลอม พลงงานและขนสง (ภาพท 4.1 และ 4.2)

ตารางท 4.1 แสดงจานวนระเบยบ (directives) ทประเทศสมาชกยงไมไดปรบใหเปน

กฎหมายในประเทศรายประเทศสมาชก สวนตารางท 4.2 แสดงตวอยางกฎหมายภายในประเทศของสมาชกสหภาพยโรปทปรบจากระเบยบของสหภาพยโรปเรอง WEEE และ RoHS

74

ภาพท 4.1 จานวนระเบยบ (directives) ทประเทศสมาชกยงไมไดปรบใหเปนกฎหมายในประเทศจาแนกรายประเทศ

ทมา: Internal Market and Services DG (2008) หมายเหต: ขอมล ณ 13 พฤษภาคม 2008

ภาพท 4.2 สดสวนระเบยบ (directives) ทประเทศสมาชกยงไมไดปรบใหเปนกฎหมายใน

ประเทศตอระเบยบรวมในแตละกลม (หนวย: รอยละ)

ทมา: Internal Market and Services DG (2008) หมายเหต: (1) ขอมล ณ 13 พฤษภาคม 2008 (2) ตวเลขในวงเลบคอจานวนระเบยบ ทงหมด

75

ตารางท 4.1 จานวนระเบยบ (directives) ทประเทศสมาชกยงไมไดปรบใหเปนกฎหมายในประเทศ (มตอ)

สนคาทน (65)

เคม (89)

ผบรโภค (18)

พลงงานและขนสง

(136)

สงแวดลอม (96)

บรการการเงน

(96) อาหาร (122)

การเคลอน ยายบคคล

(16) เชก 3 2 8 3 1 โปรตเกส 4 2 6 2 2 โปแลนด 4 3 10 1 3 ลกเซมเบรก 1 1 1 6 4 4 2 3 ไซปรส 1 4 2 2 2 กรซ 4 4 6 1 3 เบลเยยม 3 3 7 1 2 อตาล 1 2 2 5 1 ออสเตรย 1 4 2 3 2 ไอรแลนด 1 1 2 4 2 ฮงการ 1 1 3 4 1 1 องกฤษ 1 3 3 1 ฟนแลนด 1 1 2 1 5 มอลตา 2 5 ฝรงเศส 2 2 5 2 เอสโตเนย 3 5 1 1 สวเดน 1 2 4 1 1 เนเธอรแลนด 1 1 1 8 1 สเปน 1 6 2 2 สโลวเนย 1 1 2 1 เดนมารก 2 4 1 1 ลทวเนย 1 4 1 ลตเวย 1 8 เยอรมน 1 1 2 2 1 โรมาเนย 1 4 สโลวาเกย 1 2 3 บลแกเรย

76

ตารางท 4.1 จานวนระเบยบทประเทศสมาชกยงไมไดปรบใหเปนกฎหมายในประเทศ (ตอ)

ทรพยสนทาง

ปญญา (11)

ยานยนต (217)

ยา เครอง สาอาง

(79)

การจดซอจดจางภาครฐ

(8)

นโยบายสงคม (73)

ภาษ (70)

สข อนามยพชและสตว (478)

อนๆ (113)

รวมทกระเบยบ

เชก 6 2 9 7 1 25 โปรตเกส 6 3 3 2 2 16 โปแลนด 5 1 1 3 10 ลกเซมเบรก 1 3 3 2 9 ไซปรส 1 2 2 2 8 3 18 กรซ 2 2 2 6 เบลเยยม 6 1 7 อตาล 3 2 2 2 1 10 ออสเตรย 1 5 1 1 8 ไอรแลนด 3 1 2 1 7 ฮงการ 5 5 องกฤษ 2 5 7 ฟนแลนด 2 1 2 5 มอลตา 1 6 1 8 ฝรงเศส 4 4 เอสโตเนย 4 1 5 สวเดน 1 3 1 5 เนเธอรแลนด 1 1 2 สเปน 1 1 1 3 สโลวเนย 1 3 1 1 6 เดนมารก 2 1 3 ลทวเนย 3 1 4 ลตเวย 1 1 เยอรมน 1 1 2 โรมาเนย 1 1 2 สโลวาเกย 0 บลแกเรย 0 ทมา: Internal Market and Services DG (2008) หมายเหต: ขอมล ณ 13 พฤษภาคม 2008

77

ตารางท 4.2 ตวอยางกฎหมายภายในประเทศสมาชกทปรบจากระเบยบ WEEE และ RoHS

WEEE Directive 2002/96/EC RoHS Directive 2002/95/EC ออสเตรย Ordinance of 29 Apr 2005 Electro Ordinance of 29 Apr 2005 เบลเยยม ขนอยกบรฐ VLAREA Ordinance Dec 2004,

Brussels Decree of 3 Jun 2004 เปนตน Royal Decree of 12 Oct 2004

บลแกเรย Regulation of 2 May 2006 Regulation of 2 May 2006 ไซปรส Regulation No. 668 of 2004 Regulation No. 668 of 2004 เชก Act No.185 of 2001 และ Decree No.352 of 2005 Decree No.352 of 2005 เดนมารก Law no.385 of 25 May 2005 Statutory Order 1008 of 12 Oct 2004 เอสโตเนย Regulation No.9 of 2005 Regulation No.154 of 2006 ฟนแลนด Ordinance on WEEE of 9 Sep 2004 Decree of 9 Sep 2004 ฝรงเศส Decree No. 2005-829 of 20 Jul 2005 Decree No. 2005-829 of 20 Jul 2005 เยอรมน EEE Law of 16 Mar 2005 EEE Regulation of 16 Mar 2005 กรซ Presidential Decree 117 of 5 Mar 2004 Presidential Decree 117 of 5 Mar 2004 ฮงการ Decree No.264 of 2004 และ Decree No.15 of 2004 RoHS Ministerial Decree No.16 of 8 Oct 2004 ไอรแลนด Waste Management Regulation 2005 Statutory Instrument No.341 of 2005 อตาล Decree of 17 Jan 2005 Decree of 17 Jan 2005 ลตเวย Regulation No.923 of 9 Nov 2004 Regulation No.723 of 17 Aug 2004 ลทวเนย Ordinance D1-481 Ordinance No. V-92 of 6 Feb 2006 ลกเซมเบรก Decree on EEE of 18 Jan 2005 Decree on EEE of 18 Jan 2005 มอลตา WEEE Regulation on 23 Mar 2007 Product Safety Act 2006 เนเธอรแลนด Decision on management of EEE of 6 Jul 2004 WEEE Management Regulation of 6 Jul 2004 โปแลนด Decree No. 180/1495 of 2005 Decree No.229/2310 of 2004 โปรตเกส Decree No. 230 of 10 Dec 2004 Decree No.230 of 10 Dec 2004 โรมาเนย Government Decision No.448 of 2005 Government Decision No.992 of 2005 สโลวาเกย Waste Act No.223 of 2001 และ Regulation No.388

of 2005 on recovery targets Decree No.208 of 2005

สโลวเนย Regulation on waste of EEE Regulation No.3 of 2005 และ Regulation No.85 of 2006

สเปน Decree 208 of 25 Feb 2005 Decree 208 of 25 Feb 2005 สวเดน Decree 209 of 14 April 2005 Decree of 14 April 2005 องกฤษ WEEE regulation of 2 Jan 2007 Restrictions of the Use of Certain Hazardous

Substances in EEE Regulations Statutory Instrument 2005 No. 2748

ทมา: รวบรวมโดยคณะผวจย

79

บทท 5 ความตกลงหนสวนความรวมมอ (PCA)

ความตกลงหนสวนความรวมมอ (Partnership Cooperation Agreement หรอ PCA) เปนความตกลงสมทบ (Association Agreement) ซงมสาระสาคญเกยวของกบประเดนเรองประชาธปไตย หลกนตรฐ (rules of law) หลกสทธมนษยชนและประเดนตางๆ ดานสงคม ทกลาววา PCA เปนความตกลงสมทบกเนองจากสหภาพยโรปมกกาหนดใหประเทศทมความสมพนธทางเศรษฐกจกบตน เชน ประเทศทตองการเจรจาความตกลงการคาเสร (FTA) กบสหภาพยโรป หรอประเทศทสหภาพยโรปจะใหสทธพเศษดานภาษศลกากร ความชวยเหลอทางการเงนหรอความชวยเหลอทางวชาการ ตองทาความตกลง PCA ควบคไปดวย โดยใหเหตผลวา เพอใหทงสองฝายมกรอบความรวมมอ (framework for cooperation) ระหวางกนทเหมาะสมในการทาความตกลงดานเศรษฐกจ ทงน หากสหภาพยโรปทาความตกลง PCA กบประเทศใดแลว กจะตองไดรบสตยาบนจากประเทศสมาชกทกประเทศกอนทจะสามารถบงคบใชได

เจาหนาทของคณะกรรมาธการดานการคาของสหภาพยโรป (European Trade Commission) อธบายใหแกคณะผวจยวา PCA และ FTA มความเชอมโยงกนใน 3 ลกษณะดงน

1. ความเชอมโยงในดานเนอหา (Substantive links): FTA เปนความตกลงทมผลผกพนดานการคา (trade commitment) ในขณะทความตกลง PCA มเนอหาทเกยวของกบการสรางความรวมมอดานการคา (trade cooperation)

2. ความเชอมโยงดานสถาบน (Institution link): PCA เปนกรอบใหญทครอบคลมประเดนหลากหลายทงดานสงคม การเมอง และการคา โดยมคณะกรรมการรวม (Joint Committee) กากบดแลใหเปนไปตามความตกลง ในขณะท FTA เปนสวนหนงของความสมพนธแบบทวภาค ภายใตการกากบดแลของคณะกรรมการดานการคา (Trade Committee)

3. ความเชอมโยงในดานการลงนามความตกลง (existence link): การลงนาม FTA ระหวางสหภาพยโรปและประเทศภาคสมาชกตองเกดขนภายหลงจากการลงนาม PCA ของทงสองฝายเทานน

ทผานมา สหภาพยโรปไดทาความตกลง PCA กบประเทศทมความตกลงการคาเสรกบ

ตนหลายประเทศ เชน เมกซโก ชล และแอฟรกาใต สวนในกรณของประเทศไทย ในปจจบน ประเทศไทยและสหภาพยโรปไดเจรจาความตกลง PCA กนมาไดคบหนาพอสมควร แตยงตดประเดนทประเทศไทยเหนวามความออนไหวบางประเดน เชน การรบผยายถนฐานทผดกฎหมายเขาประเทศ (illegal migration) หรอการใหสตยาบนธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ทาใหการเจรจายงไมสามารถหาขอสรปขนสดทายได อยางไรกตาม แมวาการเจรจา

80

PCA ยงไมไดขอสรปอนนาไปสการลงนามของทงสองฝาย สหภาพยโรปและไทยกไดเรมแลกเปลยนความคดเหนเบองตนเพอกาหนดกรอบการเจรจา FTA กนอยางไมเปนทางการแลว และในทสดคงตองกลบมาพจารณาประเดนตางๆ ทอยในความตกลง PCA กนอกครงหนงกอนทจะสามารถลงนามความตกลง FTA ระหวางกนได หากสามารถบรรลความเหนพองกนในการเจรจา FTA

ในบทน คณะผวจยจะวเคราะห PCA ระหวางประชาคมยโรปกบเมกซโก และประชาคมยโรปกบชล เนองจากทงเมกซโกและชลเปนประเทศทกาลงพฒนา ซงมระดบการเปดกวางทางการคาและการลงทน (trade and investment openness) ในระดบสงเชนเดยวกบประเทศไทย การวเคราะห PCA ของทงสองประเทศดงกลาวจงนาจะชวยใหเราเขาใจแนวความคดของสหภาพยโรปดานตางๆ ทงหลกสทธมนษยชน หลกนตรฐและประชาธปไตย ในการวเคราะหดงกลาว คณะผวจยจะใหความสาคญเปนพเศษตอบทบญญตเรองการคมครองสทธแรงงาน เพราะเปนประเดนทอาจสงผลกระทบตอภาคอตสาหกรรมการผลตของประเทศไทยโดยตรงมากทสด 5.1 สาระสาคญใน PCA ระหวาง EC-Mexico และ EC-Chile

เพอใหเหนเปนแนวทางวา PCA ทประชาคมยโรปใหความสนใจมเนอหาเปนอยางไร คณะผวจยจะขอนาเสนอเนอหาของ PCA ระหวางประชาคมยโรปกบเมกซโก (EC-Mexico) และประชาคมยโรปกบชล (EC-Chile) ในเชงเปรยบเทยบในประเดนดงตอไปน

ความรวมมอดานเศรษฐกจ ซงประกอบไปดวยความรวมมอดานการจดซอจดจางภาครฐ นโยบายการแขงขนทางคา และการอนญาตใหคภาคสามารถออกมาตรการจากดสนคาหรอบรการจากตางประเทศหากประสบปญหาการขาดดลการชาระเงน ฯลฯ

ความรวมมอดานสงคม ซงประกอบไปดวยความรวมมอดานการรบผยายถนฐานทผดกฎหมายเขาประเทศ การใหสตยาบนธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ และการใหความสาคญตอการจางงานและการใหความเคารพตอสทธทางสงคมทสาคญ โดยเฉพาะอยางยงสทธของแรงงานตามอนสญญาของ ILO ฯลฯ

จากการศกษาพบวา โดยภาพรวม PCA ระหวางประชาคมยโรปกบชลมบทบญญตท

กวางขวางและลกมากกวา PCA ระหวางประชาคมยโรปกบเมกซโก ทงนเนองจาก PCA ระหวางประชาคมยโรปกบเมกซโกไดรบการลงนามเมอ ค.ศ. 2000 หรอกอน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบชล 2 ป ซงในชวงระยะเวลานน ประชาคมยโรปไดเพมประเดนตางๆ ขน

81

ใหมเปนจานวนมาก ทงน มความเปนไปไดสงวา เนอหาตางๆ ใน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบประเทศชล จะถกรวมอยใน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบประเทศไทย

5.1.1 การจดซอจดจางภาครฐ

ใน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบเมกซโกนน ทงสองฝายตกลงทจะจดทาขอตกลงในการเปดตลาดการจดซอจดจางภาครฐอยางคอยเปนคอยไปโดยยดหลกตางตอบแทน1 แตในPCA ระหวางประชาคมยโรปกบชลนนกาหนดใหประเทศภาคทงสองฝายใหหลกประกนในการเปดตลาดการจดซอจดจางภาครฐอยางมประสทธผลในลกษณะตางตอบแทน2 โดยมขอบเขตของการเปดเสรดงน

การจดซอจดจางภาครฐทตองเปดเสรหมายถง การจดซอสนคาหรอบรการ ซงรวมถงงานกอสรางของหนวยงานภาครฐของประเทศภาค ซงไมใชการจดซอจดจางเพอขายตอในเชงพาณชย โดยวธการของการจดซอจดจางภาครฐจะรวมถงการซอ การเชาหรอการเชาซอ ไมวาจะมหรอไมมสทธทจะเลอกซอกตาม

หนวยงานทเกยวของกบการจดซอจดจางภาครฐรวมถงหนวยงานของรฐบาลกลาง หนวยงานทอยภายใตหนวยงานของรฐบาลกลาง หรอหนวยงานทองถน เทศบาล และกจการตางๆ ของรฐ

กจการของรฐ (public undertakings) หมายถง หนวยงานทรฐอาจจะใชอานาจทงทางตรงและทางออม โดยการเปนเจาของหรอเปนหนสวน ซงทาใหรฐบาลสามารถควบคมเสยงขางมากตามสดสวนของหน หรอสามารถแตงตงฝายบรหาร หรอกรรมการของหนวยงานนนไดมากกวากงหนง3

นอกจากการเปดเสรการจดซอจดจางภาครฐแลว ประชาคมยโรปกบชลยงตกลงทจะให

ความชวยเหลอทางดานเทคนคดานการจดซอจดจางภาครฐระหวางกน โดยเฉพาะอยางยงการจดซอจดจางของหนวยงานรฐระดบทองถน4

1 Article 10 (EC- Mexico PCA): “The Parties shall agree to the gradual and mutual opening of agreed government procurement markets on a reciprocal basis”. 2 Article 136 (EC-Chile PCA): “The Parties shall ensure the effective and reciprocal opening of their government procurement markets”. 3 Article 138 (EC-Chile PCA) 4 Article 33 (EC-Chile PCA): “cooperation between the Parties in this field will seek to provide technical assistance on issues connected with public procurement, paying special attention to the municipal level”

82

5.1.2 นโยบายการแขงขนทางการคา

ใน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบเมกซโกนน ประเทศภาคตกลงกนทจะหามาตรการทเหมาะสมเพอปองกนการบดเบอนหรอการจากดทางการคาทอาจสงผลกระทบอยางรนแรงตอการคาระหวางประชาคมยโรปและเมกซโก ประเทศภาคทงสองฝายยงตกลงทจะออกมาตรการเพอปองกนการบดเบอนหรอการจากดทางการคาทอาจสงผลกระทบอยางรนแรงตอการคาระหวางกน รวมทงจะใหความชวยเหลอดานกฎหมายซงกนละกน ประกาศแจงลวงหนาหากมการเปลยนแปลงกฎระเบยบทเกยวของ ประชมแลกเปลยนความคดเหนและแลกเปลยนขอมลระหวางกนเพอประกนความโปรงใสของการบงคบใชกฎหมายหรอนโยบายทเกยวกบการแขงขนทางการคา5

ประเดนทเพมมาใน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบชล คอการระบอยางชดเจนวา

ประเทศภาคทงสองจะใชกฎหมายการแขงขนทางการคาเพอปองกนไมใหประโยชนจากการเปดเสรทางการคาลดนอยลงไปจากพฤตกรรมการกดกนทางการคา6 โดยหนวยงานดานการแขงขนทางการคาของฝายหนงอาจแจงใหหนวยงานดานการแขงขนทางการคาของภาคอกฝายหนงวา ตองการทจะรวมมอในกระบวนการสอบสวนในกรณใดกรณหนงเปนการเฉพาะ โดยทความรวมมอนจะไมปดกนการพจารณาคดอยางเปนเอกเทศของอกประเทศภาคแตละฝายในการพจารณาคดดงกลาว7

นอกจากน ประเทศภาคจะตองคานงถงผลประโยชนสาคญของประเทศภาคอกฝายหนง

ในการบงคบใชกฎหมายหากจาเปน แตจะตองใหสอดคลองกบกฎหมายของประเทศภาคนน และในกรณทหนวยงานดานการแขงขนทางการคาของฝายหนงพจารณาเหนวา การสอบสวนหรอกระบวนการของหนวยงานดานการแขงขนทางการคาของอกฝายหนงอาจจะทาใหผลประโยชนของตนเสยไป ประเทศภาคนนอาจใหความเหนหรอรองขอใหมการปรกษาหารอ

5 Article 11 (EC- Mexico PCA): “The Parties shall agree on the appropriate measures in order to prevent distortions or restrictions of competition that may significantly affect trade between Mexico and the Community. To this end, the Joint Council shall establish mechanisms of cooperation and coordination among their authorities with responsibility for the implementation of competition rules. Such cooperation shall include mutual legal assistance, notification, consultation and exchange of information in order to ensure transparency relating to the enforcement of competition laws and policies”. 6 Article 172(1) (EC- Chile PCA): “The Parties undertake to apply their respective competition laws in a manner consistent with this Part of the Agreement so as to avoid the benefits of the liberalization process in goods and services being diminished or cancelled out by anti-competitive business conduct”. 7 Article 175 (EC- Chile PCA): “The competition authority of one Party may notify the other Party’s competition authority of its willingness to coordinate enforcement activities with respect to a specific case. This coordination shall not prevent the Parties from taking autonomous decisions”

83

ได8 ขอตกลงนแสดงใหเหนวาประชาคมยโรปและชลตกลงใหความรวมมอกนอยางใกลชดในการบงคบใชกฎหมายการแขงขนทางการคา 5.1.3 มาตรการเกยวกบดลการชาระเงน (Balance of Payment)

PCA ระหวางประชาคมยโรปกบเมกซโก อนญาตใหประเทศภาคสามารถออกขอจากดในการนาเขาสนคาหรอบรการจากตางประเทศ ในกรณทประสบปญหาในการบรหารอตราแลกเปลยน ประสบปญหาในการบรหารนโยบายการเงน ขาดดลการชาระเงนหรอจาเปนตองออกนโยบายดานการเงนทมลกษณะเปนขอจากดตอประเทศทสาม ทงนโดยสอดคลองกบกฎหมายระหวางประเทศ9

สวน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบชล อนญาตใหประเทศภาคสามารถกาหนด

มาตรการจากดสนคาหรอบรการ การชาระเงน การเคลอนยายทนรวมทงการลงทนโดยตรงจากตางประเทศได ในกรณทประสบปญหาการขาดดลการชาระเงนอยางรายแรง มปญหาการเงนระหวางประเทศ หรอมความเสยงทจะเกดปญหาดงกลาว10

5.1.4 การรบผยายถนฐานทผดกฎหมายเขาประเทศ

ประเดนเรองการรบผยายถนฐานทผดกฎหมายเขาประเทศปรากฏอยใน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบชล แตไมปรากฏใน PCA ระหวางประชาคมยโรปและเมกซโก ทงน ขอตกลงระหวางประชาคมยโรปกบชลมสาระสาคญในเรองความรวมมอในการปองกนและควบคมการอพยพยายถนฐานทผดกฎหมาย โดยชลตกลงยอมรบคนชาตของตนทเขาไปในประชาคมยโรปอยางผดกฎหมาย ตามคารองขอของประเทศสมาชกของประชาคมยโรป โดยไมตองมพธการอน

8 Article 176 (EC- Chile PCA): “Each Party shall, in accordance with its laws, take into consideration, as necessary, the important interests of the other Party in the course of its enforcement activities. If the competition authority of a Party considers that an investigation or proceeding being conducted by the competition authority of the other Party may adversely affect such Party's important interests it may transmit its views on the matter to, or request consultation with, the other competition authority” 9 Article9 (e) : “ the inclusion of clauses allowing the Parties to introduce restrictions in this area in case of difficulties in the operation of exchange-rate or monetary policy of one of the Parties, balance of payments difficulties or, in conformity with international law, the imposition of financial restrictions on third countries” 10 Article 195(1): “where a party is in serious balance of payments and external financial difficulties, or under threat thereof, it may adopt or maintain restrictive measures with regard to trade in goods and in services and with regard to payments and capital movements, including those related to direct investment”.

84

อก (further formalities)11 ในขณะทประเทศสมาชกของประชาคมยโรปตกลงทจะปฏบตเชนเดยวกน คอจะยอมรบคนของตนทเขาประเทศชลอยางผดกฎหมาย ตามคารองขอของชลโดยทไมตองมพธการอนอก

นอกจากนแลว ประเทศภาคยงเหนพองทจะทาขอตกลงระหวางกนเรองการกาหนด

กฎระเบยบเรองการรบผยายถนฐานเขาประเทศ ซงจะรวมถงขอผกพนในการรบผยายถนฐานทถอสญชาตอนและผไรสญชาต12 โดยในระหวางนน ชลตกลงทจะทาขอตกลงแบบทวภาคกบประเทศสมาชกประชาคมยโรปตามคารองขอของประเทศสมาชกนนเพอกาหนดกฎระเบยบการรบกลบผถอสญชาตอนและผไรสญชาตทเดนทางออกจากประเทศชลไปยงประเทศสมาชกของประชาคมยโรปนน13

5.1.5 ความรวมมอดานแรงงาน

ขอตกลงเรองความรวมมอทางสงคมดานแรงงานนนไมปรากฏใน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบเมกซโก แตปรากฏอยใน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบชล โดยใน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบชลนน ประเทศภาคทงสองเหนพองกนเรองการใหความสาคญในการพฒนาทางสงคม ซงจะตองไปดวยกนกบการพฒนาทางเศรษฐกจ ประเทศภาคยงเหนพองกนทจะใหความสาคญเรองการสรางงานและใหความสาคญแกสทธทางสงคมทสาคญ โดยเฉพาะการสนบสนนอนสญญาของ ILO ทเกยวของตางๆ ซงรวมถงเรองเสรภาพในการสมาคมและการคมครองสทธในการรวมตวกน สทธในการเจรจาตอรองรวมกนและการไมเลอกปฏบต การยกเลกแรงงานบงคบและแรงงานเดก และการปฏบตทเทาเทยมกนระหวางหญงและชาย14 ทงน

11 Article 46 (1) (a) (EC- Chile PCA): “Chile shall readmit any of its nationals illegally present on the territory of a Member State, upon request by the latter and without further formalities” (b) “and each Member State shall readmit any of its nationals illegally present on the territory of Chile, upon request by the latter and without further formalities” 12 Article 46(3) (EC- Chile PCA): “The Parties agree to conclude, upon request, an agreement between Chile and Community regulating the specific readmission obligations of Chile and the Member States, including an obligation to readmit nationals of other countries and stateless persons” 13 Artiel 46(4): “Pending the conclusion of the agreement with the Community referred to in paragraph 3, Chile agrees to conclude, upon request of a Member State, bilateral agreements with individual Member States regulating the specific readmission obligations between Chile and the Member State concerned, including an obligation to readmit nationals of other countries and stateless persons”. 14 Article 44(1): “The Parties recognize the importance of social development, which must go hand in hand with economic development. They will give priority to the creation of employment and respect for fundamental social rights, notably by promoting the relevant conventions of the International Labour Organisation covering such topics as the freedom of association, the right to collective bargaining and non-discrimination, the abolition of forced and child labour, and equal treatment between men and women”.

85

ประชาคมยโรปและชลตางไดใหสตยาบนในอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศทเกยวของแลว กอนทาความตกลง PCA

รายงานของคณะกรรมาธการการคาระหวางประเทศของคณะกรรมาธการยโรป (External

Trade Relations-European Commission) เรองความสมพนธทางการคาและเศรษฐกจระหวางสหภาพยโรปกบอาเซยนเมอวนท 14 เมษายน 2551 ไดแสดงใหเหนถงทาทของสหภาพยโรปในการเจรจาทาความตกลงการคาเสรอาเซยน-ยโรปทมงมนใหประเทศภาคใหสตยาบนในมาตรฐานหลกขององคการแรงงานระหวางประเทศ (Core ILO standards) และใหผกพนทจะปฏบตตามอนสญญาดงกลาวใหเกดประสทธผลในทางปฏบต ตลอดจนสงเสรมและปฏบตตามมาตรฐานแรงงานและมาตรฐานทางสงคมของผใชแรงงานของปฏญญาสากลขององคการแรงงานระหวางประเทศ ดงนน จงมความเปนไปไดสงทประชาคมยโรปจะนาประเดนดงกลาวเปนสวนหนงของ PCA กบประเทศไทย

5.1.6 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ

การใหสตยาบนตอธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ (Rome Statute of the International Criminal Court) เปนประเดนใหมทไมปรากฏใน PCA ระหวางประชาคมยโรปกบชล หรอ PCA ระหวางประชาคมยโรปกบเมกซโกมากอน แตปรากฏในราง PCA ระหวางประชาคมยโรปกบฟลปปนสในขอบทเกยวกบสทธมนษยชน15

ศาลอาญาระหวางประเทศ (International Criminal Court) ถกจดตงขนเปนศาลอาญาท

พงสดทาย (Court of last resort) ในกรณทประเทศทเกยวของไมมกระบวนการพจารณาทางอาญา หรอไมมความสมครใจหรอไมมขดความสามารถในการสอบสวนหรอฟองรองคดอาญา ศาลดงกลาวมเขตอานาจตดสนคดเฉพาะใน 3 คด คอคดพนธฆาต (genocide)16 อาชญากรรมตอมวลมนษยชาต (crime against humanity) และอาชญากรรมสงคราม (war crimes) ทกระทาขนหลงวนท 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2545 ทงน คดทจะนาขนสศาลอาญาระหวางประเทศนนจะตองเปนคดทเกยวของกบอาชญากรรมทกระทาขนในอาณาเขตของประเทศภาคสมาชกหรอกระทาโดยบคคลจากประเทศภาคสมาชก หรอประเทศนอกภาคทยอมรบเขตอานาจศาลอาญาระหวางประเทศ หรอเมอคณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาตไดรองขอไปยงศาลอาญาระหวาง

15 Estrella Torres, European Union prods RP on drafting PCA, Business Mirror, 30 April 2008 16 สหประชาชาตไดกาหนดนยามของพนธฆาตวาหมายถง "การกระทาอยางหนงอยางใดโดยมวตถประสงคเพอทาลายกลมชาตพนธ กลมเชอชาต กลมชนในชาต หรอกลมชนทางศาสนาทงกลมหรอสวนใหญ เปนตนวา ฆาสมาชกของกลม กระทาใหสมาชกของกลมถงแกพการอยางหนกทางกายภาพหรอจตภาวะ ซงกระทาโดยไตรตรองหรอโดยคาดการณไวแลวเพอใหเกดแกหรอนาพามาสสมาชกของกลมซงทกขเวทนาในสภาพความเปนอย กระทาโดยมาตรการใดๆ เพอกนมใหมการถอกาเนดของทารกภายในกลม หรอใชกาลงนาพาผเยาวในกลมไปยงอกกลมหนง

86

ประเทศ ในปจจบน มประเทศทใหสตยาบนตอธรรมนญกรงโรมฯ แลว 109 ประเทศ โดยชลเปนประเทศลาสดทใหสตยาบนเมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2552 และมอก 39 ประเทศทลงนามแตยงไมไดใหสตยาบน

ในปจจบน ศาลอาญาระหวางประเทศไดเปดพจารณาคดไปแลว 4 คด ซงเกยวของกบ

อาชญากรรมทเกดขนในตอนเหนอของยกนดา (จากการรองขอของรฐบาลยกนดา) สาธารณรฐประชาธปไตยคองโก (จากการรองขอของรฐบาลสาธารณรฐประชาธปไตยคองโก) สาธารณรฐแอฟรกากลาง (จากการรองขอของรฐบาลสาธารณรฐแอฟรกากลาง) และดารเฟอร (จากการรองขอโดยคณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาต) และไดเรมพจารณาคดเบองตน (preliminary examination) ในอกหลายคด ซงเกยวของกบอาชญากรรมในโคลมเบย อฟกานสถาน จอรเจย เคนยา และโกตดววร

ประเทศไทยไดรวมลงนามธรรมนญกรงโรมฯ เมอวนท 2 ตลาคม พ.ศ. 2543 แตยงมได

ใหสตยาบน เนองจากยงตองพจารณาตามขนตอนของกฎหมายไทยกอน โดยคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 19 มกราคม พ.ศ. 2542 แตงตง "คณะกรรมการพจารณาธรรมนญศาลอาญาระหวางประเทศ" ขนตามทกระทรวงการตางประเทศเสนอ เพอใหพจารณาผลดและผลเสยของการเขาเปนภาค ตลอดจนพจารณาวาตองออกกฎหมายเพมเตมหรอปรบปรงแกไขกฎหมายทมอยหรอไมอยางไร

5.2 ผลกระทบทางดานแรงงานทอาจจะเกดขนจาก PCA ระหวางประชาคมยโรปกบ

ประเทศไทย คณะผวจยมความเหนวา ผลกระทบโดยตรงจาก PCA ระหวางประชาคมยโรปกบประเทศไทยตอภาคอตสาหกรรมไทยนาจะเกยวของกบบทบญญตทกาหนดใหไทยจะตองยอมรบมาตรฐานแรงงานหลก (core standards) ขององคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) 5.2.1 มาตรฐานแรงงานหลกของ ILO

ILO เรยกรองใหทกประเทศสมาชกปฏบตตามมาตรฐานแรงงานหลกของตนอยางเครงครด โดยไมคานงถงความแตกตางของระดบการพฒนาประเทศ และสงเสรมใหประเทศสมาชกใหสตยาบนตออนสญญาทเกยวของกบมาตรฐานแรงงานดงกลาวทงหมด 8 ฉบบ ทงน ประเทศสมาชกทยงไมไดใหสตยาบนตออนสญญาฉบบใดฉบบหนงหรอหลายฉบบ จะตองจดทารายงานความกาวหนาในการสรางหลกประกนสทธของแรงงานในประเทศตามหลกการและสทธ

87

พนฐานของแรงงานทกปจนกวาจะใหสตยาบนครบทกอนสญญา ทงน อนสญญาทง 8 ฉบบ ทกาหนดมาตรฐานแรงงานหลกของ ILO ไดแก

1. อนสญญาฉบบท 29 วาดวยการเกณฑแรงงานหรอแรงงานบงคบ (Forced Labour Convention, 1930: Convention concerning Forced or Compulsory Labour)

2. อนสญญาฉบบท 100 วาดวยคาตอบแทนทเทาเทยมกน (Equal Remuneration Convention, 1951: Convention concerning Equal Remuneration for Men and Women Workers for Work of Equal Value)

3. อนสญญาฉบบท 105 วาดวยการยกเลกแรงงานบงคบ (Abolition of Forced Labour Convention, 1957: Convention concerning the Abolition of Forced Labour)

4. อนสญญาฉบบท 182 วาดวยรปแบบทเลวรายทสดของแรงงานเดก (Worst Form of Child Labour Convention, 1999: Convention concerning the Prohibition and Immediate Action for the Elimination of the Worst Form of Child Labour)

5. อนสญญาฉบบท 138 วาดวยอายขนตา (Minimum Age Convention, 1973: Convention concerning Minimum Age for Admission Employment)

6. อนสญญาฉบบท 111 วาดวยการเลอกปฏบต (Discrimination (Employment and Occupation) Convention, 1958: Convention concerning Discrimination in Respect of Employment and Occupation

7. อนสญญาฉบบท 87 วาดวยเสรภาพในการสมาคมและการคมครองสทธในการรวมตวกน (Freedom of Association and Protection of the Right to Organise Convention, 1948)

8. อนสญญาฉบบท 98 วาดวยสทธในการรวมตวกนและรวมเจรจาตอรอง (Right to Organise and Collective Bargaining Convention, 1949)

ในปจจบน ประเทศไทยไดใหสตยาบนอนสญญาดงกลาวแลว 5 ฉบบ คอฉบบท 29

ฉบบท 100 ฉบบท 105 ฉบบท 182 และฉบบท 138 แตยงไมไดใหสตยาบนอนสญญาทเหลออก 3 ฉบบ คอฉบบท 111 ฉบบท 87 และฉบบท 98 จงมความเปนไปไดสงทการใหสตยาบนในอนสญญา 3 ฉบบน จะเปนหนงในขอเรยกรองของประชาคมยโรปตอประเทศไทยในขอตกลง PCA สวนตอไปนจงจะขอกลาวถงสาระสาคญของอนสญญาทงสามฉบบดงน

ก) อนสญญาฉบบท 111 วาดวยการขจดการเลอกปฏบตในการจางงานและอาชพ (Discrimination (Employment and Occupation) Convention, 1958: Convention Concerning Discrimination in Respect of Employment and Occupation) มสาระสาคญดงน

88

1. การเลอกปฏบตหมายถงความแตกตาง การแบงแยก การใหสทธพเศษอยบนพนฐานเรองเชอชาต สผว เพศ ศาสนา ความคดเหนทางการเมอง เชอสาย (national extraction) หรอทมาทางสงคม หรอเหตอนใดทรฐอาจกาหนดขน ซงทาใหเกดผลเสยหรอทาใหเสยหายไปซงความเทาเทยมกนในโอกาสหรอการปฏบตเกยวกบการจางงานหรออาชพ

2. รฐทยอมรบผกพนตามอนสญญานจะตองประกาศและดาเนนนโยบายแหงชาตเพอสงเสรมความเทาเทยมกนในโอกาสและการปฏบตเพอขจดไปซงการเลอกปฏบตเกยวกบ - การเขาถงการฝกอบรมดานอาชพ - การเขาถงการจางงานและอาชพ - หลกเกณฑและเงอนไขในการจางงาน

โดยจะตอง - พยายามแสวงความรวมมอระหวางองคกรนายจางและคนงานและ

หนวยงานอนใดทเหมาะสมในการสงเสรมการยอมรบและการปฏบตตามนโยบายของตน

- ยกเลกบทบญญตหรอกฎเกณฑของฝายบรหารทไมสอดคลองกบนโยบายดงกลาว

- บญญตกฎหมายและสงเสรมโครงการใหการศกษาเพอเปนหลกประกนในการยอมรบของตน

- สรางหลกประกนในการปฏบตตามนโยบายเกยวกบการจางงาน คาแนะนาในการประกอบอาชพ การฝกอบรมอาชพ และการจดหางานภายใตการควบคมของหนวยงานทมอานาจ

- ระบในรายงานประจาปเกยวกบการนาอนสญญามาใชบงคบในเรองการบงคบในเรองการดาเนนการใดๆ ใหเปนไปตามนโยบายน

ข) อนสญญาฉบบท 87 วาดวยเสรภาพในการสมาคมและการคมครองสทธในการรวมตวกน พ.ศ. 2491 (Freedom of Association and Protection of the Right to Organise Convention, 1948) มสาระสาคญดงน

1. แรงงาน และนายจางมสทธรวมตวไดอยางเสร โดยไมตองไดรบอนญาตลวงหนา

2. แรงงานและนายจางมสทธรวมตวได โดยปราศจากการเลอกปฏบตในอาชพ สผว อาชพ เชอชาต สญชาต ลทธความเชอทางศาสนาและการเมอง

3. องคกรของแรงงานและนายจางตองมสทธกอตงและเขารวมองคกรสหพนธหรอสมาพนธได และมสทธเขาเปนภาคสมาชกขององคกรระหวางประเทศของนายจางและแรงงานได

89

4. เจาหนาทรฐตองละเวนการแทรกแซงใดๆ หรอการขดขวางซงเปนการจากดสทธในการยกรางธรรมนญ และกฎขอบงคบ การคดเลอกผแทนการบรหารองคกรและการดาเนนกจกรรมขององคกรแรงงานและนายจาง

5. การนาหลกการของอนสญญานไปใชบงคบกบทหารและตารวจ ตองไดรบการพจารณากาหนดโดยกฎหมายเทานน

ค) อนสญญาฉบบท 98 วาดวยสทธในการรวมตวกนและการรวมเจรจาตอรอง (Right

to Organise and Collective Bargaining Convention, 1949) มสาระสาคญดงน 1. รฐตองคมครองสทธในการรวมตวจากการกระทาใดๆ อนเปนการเลอก

ปฏบตในการจางงานโดยเฉพาะอยางยงการกระทาททาใหแรงงานไมเขารวมสหภาพหรอตองออกจากการเปนสมาชกของสหภาพหรอการเลกจาง มอคตตอคนงานเพราะการเปนสมาชกของสหภาพแรงงานหรอมสวนรวมในกจกรรมของสหภาพแรงงาน

2. รฐตองคมครององคกรของแรงงานและของนายจางอยางเพยงพอจากการกระทาใดๆ อนเปนการแทรกแซงซงกนและกนหรอโดยหนวยงานอน

3. รฐตองดาเนนการพฒนาปรบปรงกระบวนการตางๆ เพอใหกฎหมายคมครองสทธในการรวมตวและการตอรองรวมสามารถบงคบใชได

4. รฐตองสงเสรมการพฒนากลไกการเจรจาตอรองรวมกนโดยสมครใจระหวางองคกรแรงงานและองคกรนายจางเกยวกบกฎเกณฑและเงอนไขสภาพการจาง

5. การนาอนสญญานไปใชบงคบกบทหารและตารวจตองไดรบการกาหนดโดยกฎหมายเทานน

6. อนสญญานไมใชบงคบกบขาราชการซงมหนาทเกยวของกบการบรหารงานของรฐ และตองไมใชไปในทางทรดรอนสทธหรอสถานะของขาราชการ

5.2.2 สทธแรงงานในกฎหมายไทย

ในสวนของการขจดการเลอกปฏบตในการจางงานและอาชพ หมวด 3 แหงรฐธรรมนญป พ.ศ. 2550 ไดรบรองสทธ เสรภาพของชนชาวไทย โดยมาตรา 30 วรรค 2 ของรฐธรรมนญฉบบปจจบนรบรองความเสมอภาคไววา “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรอง ถนกาเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจ หรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญจะกระทามได” อยางไร

90

กตาม นาจะยงมการเลอกปฏบตในการประกอบอาชพเหลออยพอสมควรในประเทศไทย เนองจากกฎหมายตางๆ ในระดบรองลงมา ยงคงมเนอหาทเปดชองใหมการเลอกปฏบตได ดงปรากฏวา ผเปนโรคโปลโอถกตดสทธไมใหเขาสอบเปนผพพากษา โดยอางมาตรา 26 (10) ของ พ.ร.บ.ระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 ซงศาลรฐธรรมนญตดสนใหคณะกรรมการฝายตลาการศาลยตธรรม มสทธปฏเสธมใหผปวยดวยโรคโปลโอสอบเขาเปนผพพากษาเนองจากมาตรา 26 (10) ของกฎหมายดงกลาวกาหนดคณสมบตของผเขาสอบเปนขาราชการตลาการวาตอง “ไมเปนคนไรความสามารถ คนเสมอนไรความสามารถ คนวกลจรตหรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบ หรอมกายหรอจตใจไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการตลาการหรอเปนโรคทระบไวในระเบยบของ ก.ต.” แมวาการเลอกปฏบตบนพนฐานของความพการจะไมถกหามโดยตรงในอนสญญาฉบบท 111 กตาม หลายประเทศในยโรปกไดหามการเลอกปฏบตบนพนฐานดงกลาวแลว ซงเปนประเดนทรฐบาลควรใหความสาคญในการตรวจไมใหกฎหมายตางๆ ทใชอยในปจจบนมเนอหาขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ

ในสวนของการคมครองเสรภาพในการสมาคมและการคมครองสทธในการรวมตวกน และการรวมเจรจาตอรอง ประเทศไทยมกฎหมายแรงงาน 2 ฉบบ คอพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 และพระราชบญญตแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ พ.ศ. 2543 แมวาโดยหลกการแลว กฎหมายแรงงานสมพนธทงสองฉบบของประเทศไทยจะมเนอหาสอดคลองกบอนสญญาทงสามฉบบของ ILO กตาม เมอพจารณาในรายละเอยดของ พ.ร.บ. ทงสองฉบบ และการบงคบใชกฎหมายในทางปฏบต จะพบวา การรวมตวและการตอรองของแรงงานในประเทศไทยยงมอปสรรคตางๆ หลายประการดงน

ประการทหนง การจดตงสหภาพแรงงานตาม พ.ร.บ. รฐวสาหกจสมพนธ มเงอนไขบางประการทเปนอปสรรคตอผใชแรงงาน เชน กาหนดใหสหภาพแรงงานจะตองมสมาชกไมนอยกวารอยละ 25 ของลกจางทงหมด แตไมรวมถงลกจางซงทางานอนมลกษณะเปนครงคราว เปนการจร หรองานตามโครงการ กฎระเบยบเหลานมผลทาใหการกอตงสหภาพแรงงานในไทยเปนไปไดยาก

ประการทสอง ในขณะทลกจางเอกชนสามารถเปนสมาชกสหภาพแรงงานไดไมจากด

จานวนสหภาพ พนกงานรฐวสาหกจสามารถเปนสมาชกสหภาพแรงงานไดเพยงแหงเดยว นอกจากน ในขณะทลกจางเอกชนมสทธหยดงานประทวง พนกงานรฐวสาหกจไมมสทธหยดงานประทวง ซงแตกตางจากกรณตางประเทศ เชน กฎหมายแรงงานขององกฤษอนญาตใหพนกงานรฐวสาหกจมสทธหยดงานประทวงได เนองจากมไดมกฎหมายแยกเฉพาะสาหรบพนกงานรฐวสาหกจ

91

ประการทสาม ทผานมา ประเทศไทยยงไมมกฎหมายรองรบการจดตงสหภาพแรงงานของขาราชการและผปฏบตงานในหนวยงานของรฐทไมใชรฐวสาหกจ จนกระทงมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ซงใหการรบรองสทธเสรภาพพนฐานของบคคล รวมถงขาราชการและเจาหนาทของรฐ ในการรวมตวจดตงองคกรของตนเอง ในรปแบบตางๆ ไมวาจะเปนสมาคม สหภาพ สหพนธ สหกรณ กลมเกษตรกร องคการพฒนาเอกชน หรอองคกรในรปแบบอนๆ ได ซงชวยใหเกดสหภาพขาราชการและคนทางานภาครฐเปนครงแรกเมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2551

ประการทส ในสายตาของ ILO ประเทศไทยยงมปญหาการบงคบใช พ.ร.บ. แรงงาน

สมพนธใหสอดคลองกบความตกลงระหวางประเทศ ดงปรากฏในกรณทสหภาพแรงงานไอทวเคยรองเรยนตอ ILO เมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2544 วา รฐบาลไทยไมไดใหการคมครองสทธตามอนสญญาฉบบท 98 วาดวยสทธในการรวมตวกนและการรวมเจรจาตอรอง พ.ศ. 2492 ซงมผลทาใหแรงงานตองออกจากการเปนสมาชกของสหภาพหรอการเลกจาง ซงคณะกรรมการของ ILO ลงความเหนวา รฐบาลไทยไมไดปฏเสธทศนคตตอตานสหภาพแรงงานของฝายบรหารบรษทไอทว และไมมความรบผดชอบทจะตองปองกนการกระทาดงกลาวอยางทควรจะเปน ตวอยางนเปนเพยงตวอยางเดยวของปญหาการบงคบใชกฎหมายในทางปฏบต

ตารางท 5.1 แสดงจานวนสหภาพแรงงานในสถานประกอบการเอกชนและรฐวสาหกจ

ในประเทศไทย จากตาราง จะเหนวาแมวาการจดตงสหภาพรฐวสาหกจตาม พ.ร.บ. แรงงานรฐวสาหกจสมพนธ พ.ศ. 2543 จะคอนขางยากลาบาก สดสวนการเปนสมาชกสหภาพของลกจางรฐวสาหกจกลบสงถงประมาณรอยละ 50 ในขณะทสดสวนการเปนสมาชกสหภาพของลกจางเอกชนมเพยงรอยละ 2.51 ซงอาจเกดจากการทรฐวสาหกจไมไดมเจาของทแทจรง จงมอปสรรคในการตงสหภาพแรงงานนอยกวาในภาคเอกชน ซงนาจะมปญหาในทางปฏบตมากกวาจากการทนายจางในสถานประกอบการบางแหงขดขวางการจดตงสหภาพแรงงานในสถานประกอบการของตน

92

ตารางท 5.1 จานวนสหภาพแรงงานในสถานประกอบการเอกชนและรฐวสาหกจ 2547 2548 2549 2550 สถานประกอบการเอกชน

จานวนสหภาพแรงงาน (แหง) 1,340 1,369 1,313 1,243 จานวนแรงงานทสงกดสหภาพแรงงาน (คน) 327,799 325,863 335,600 331,250 จานวนลกจางเอกชน (คน) 12,983,600 13,237,500 13,014,400 13,183,000 สดสวนการเปนสมาชกสหภาพ (%) 2.52 2.46 2.58 2.51

รฐวสาหกจ จานวนสหภาพแรงงานรฐวสาหกจ (แหง) 46 45 45 43 จานวนสมาชกสหภาพรฐวสาหกจ (คน) 170,200 168,645 180,500 170,630 จานวนพนกงานรฐวสาหกจ (คน) 348,050 351,417 331,144 347,938 สดสวนการเปนสมาชกสหภาพ (%) 48.90 47.99 54.51 49.04

ทมา: กระทรวงแรงงาน, สถตแรงงาน (www.mol.go.th) 5.3 ผลกระทบทอาจเกดขนตอภาคอตสาหกรรมไทย แมวาการใหการคมครองสทธแรงงานอาจจะสามารถชวยสนบสนนใหผใชแรงงานไทยไดรบประโยชนมากขนจากการขยายตวทางเศรษฐกจทเกดจากการเปดเสรทางการคา บทบญญตดานแรงงานบางขอในความตกลง PCA กบประชาคมยโรป โดยเฉพาะการใหสตยาบนตออนสญญาตางๆ ของ ILO อาจกอใหเกดปญหาตอประเทศไทย เนองจากปญหามาตรฐานแรงงานเปนปญหาทมความซบซอนสงมาก Aggarwal (1995) เสนอวา เราควรแบงมาตรฐานแรงงานออกเปน 2 กลม คอหนง มาตรฐานแรงงานสวนทเกยวของกบผลลพธ (outcome-related standard) ซงไดแก การหามใชแรงงานเดก มาตรฐานกาหนดจานวนชวโมงการทางาน และมาตรฐานดานคาจางแรงงาน เปนตน และสอง มาตรฐานแรงงานสวนทเกยวของกบกระบวนการ (process-related standard) ซงไดแก สทธในการรวมกลมเปนสหภาพแรงงาน และสทธในการเจรจาตอรองรวมกน เปนตน ในสวนของมาตรฐานแรงงานสวนทเกยวของกบผลลพธ ทฤษฎทางเศรษฐศาสตรและหลกฐานเชงประจกษในทางวชาการตางๆ ชวา ระดบทเหมาะสมของมาตรฐานแรงงานในหลายดานขนอยกบระดบการพฒนาประเทศ เชน

จานวนชวโมงในการทางานในประเทศตางๆ จะมแนวโนมลดลงเมอประเทศนนมรายไดตอหวทสงขน นนคอ ประเทศทมรายไดสงมกจะมจานวนชวโมงทางานโดยเฉลยของแรงงานนอยกวาประเทศทมรายไดตา

คาจางขนตาในประเทศตางๆ จะขนอยกบระดบผลตภาพ (productivity) ของแรงงานกลมทมทกษะนอย ซงมกขนอยกบระดบการพฒนาประเทศ

93

จานวนแรงงานเดกจะลดลงตามระดบการพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศ นอกจากน การจากดไมใหเดกใชแรงงานอาจมผลตอความอยรอดของครอบครวเดกซงมฐานะยากจน

จากแนวคดทางทฤษฎและหลกฐานเชงประจกษดงกลาว มาตรฐานแรงงานสวนท

เกยวของกบผลลพธจงไมควรถกกาหนดเปนมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ เพราะแตละประเทศมระดบการพฒนาทแตกตางกน ซงหมายความวา ประเทศไทยซงยงเปนประเทศกาลงพฒนาไมควรยอมรบมาตรฐานแรงงานทสงกวาระดบการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะอยางยง เมอพจารณาวา ประเทศไทยยงมแรงงานนอกระบบในสดสวนทสงมาก การกาหนดมาตรฐานแรงงานทสงเกนไป เชน การกาหนดคาจางขนตาสงเกนไป หรอกาหนดจานวนชวโมงทางานสงสดทตาเกนไป จะทาใหการจางงานในเศรษฐกจในระบบลดลง ในขณะทการจางงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบสงขน ซงทาใหไมเกดผลในการยกระดบความเปนอยของประชาชนอยางทมาตรฐานแรงงานมความมงหมาย และจะทาใหภาคอตสาหกรรม ซงสวนใหญอยในเศรษฐกจในระบบสญเสยความสามารถในการแขงขนกบตางประเทศ แนวคดทางทฤษฎและหลกฐานเชงประจกษทผานมาชวา ประเทศไทยสามารถยกระดบมาตรฐานแรงงานในประเทศไดตามระดบพฒนาการทางเศรษฐกจ ดงกรณของการใชแรงงานเดก ซงไดลดจานวนลงอยางมากตามอตราผลตอบแทนทางการศกษาทเพมขน และการทรฐบาลมนโยบายการศกษาภาคบงคบและนโยบายการอดหนนการศกษาขนพนฐาน เชน นโยบายเรยนฟร 15 ป ปญหาแรงงานเดกในประเทศไทยจงมเหลออยเฉพาะในสวนของแรงงานนอกระบบบางสวน เชน สาขาการผลตทใชแรงงานตางดาว เปนตน

แนวคดทางทฤษฎชวา เราสามารถยกระดบมาตรฐานแรงงานในสวนทเกยวของกบ

กระบวนการ (process-related standard) เชน การไมเลอกปฏบต สทธในการรวมกลมเปนสหภาพแรงงาน และสทธในการเจรจาตอรองรวมกนได โดยไมตองคานงถงระดบของการพฒนาประเทศ คณะผวจยจงเหนวา ประเทศไทยนาจะสามารถใหสตยาบนอนสญญามาตรฐานแรงงานของ ILO ทเหลออก 3 ฉบบ คอฉบบท 111 ฉบบท 87 และฉบบท 98 ได โดยไมกอใหเกดผลเสยทางเศรษฐกจ แตกลบจะชวยยกระดบคณภาพชวตของแรงงาน ซงนาจะมผลในการยกระดบผลตภาพในระยะยาว

95

บทท 6 ความตกลง FTA ทผานมาของสหภาพยโรป

ทผานมา สหภาพยโรปไดทาความตกลงการคาเสร (FTA) และความรวมมอทางเศรษฐกจกบประเทศทงในและนอกภมภาคยโรปจานวนมาก ในระยะแรก ความตกลงการคาเสรของสหภาพยโรปเนนเรองการเปดเสรการคาสนคาเปนหลก ตอมาไดรวมประเดนดานการเปดเสรภาคบรการ การคมครองสทธในทรพยสนทางปญญา การจดซอจดจางภาครฐ การสงเสรมการลงทน และนโยบายการแขงขนทางการคาเขาไปดวย

เนอหาในบทนประกอบดวย 2 สวน สวนแรกกลาวถงภาพรวมความตกลงการคาเสรทผานมาของสหภาพยโรป โดยอธบายเนอหาความตกลงทบงคบใชแลวโดยสงเขป รวมทงกลาวถงภาพรวมความตกลงทยงอยในขนตอนการเจรจา สวนทสองจะเปรยบเทยบสทธพเศษทางภาษและมาตรการตางๆ ในความตกลงทมผลบงคบใชแลวเพอเปนแนวทางในการเจรจาความตกลงการคาเสรสาหรบประเทศไทย

6.1 ภาพรวมของความตกลงทผานมาของสหภาพยโรป

สหภาพยโรปเนนการเจรจาการคากบประเทศคคาในระดบภมภาค ความตกลงเปดเสรการคาระหวางกนจะมเนอหาครอบคลมทกดาน โดยมการวางยทธศาสตรในการเจรจาตาม Global Europe Strategy ทกระตนใหเกดการเจรจาเปดเสรการคาระหวางภมภาค และสนบสนนภาคอตสาหกรรมการผลตและภาคบรการของกลมประเทศสหภาพยโรปทมความสามารถในการแขงขน ใหสามารถเขาสตลาดในภมภาคอนๆ ได

คณะเจรจาของสหภาพยโรปจะเรมเจรจาโดยคณะผแทนไดรบมอบอานาจ (Mandate) จากประเทศสมาชกสหภาพยโรปกอนดาเนนการเจรจาตามกรอบการเจรจาซงระบไวในขอบงคบสาหรบความตกลงแตละประเภท (Negotiation Directive) สาหรบการเปดเสรทางการคาจะตองมการลงนามในความตกลง Partnership and Cooperation Agreement (PCA) กบประเทศคเจรจากอน 1 จงจะสามารถลงนามความตกลงการคา Free Trade Agreement (FTA) ได อยางไรกตาม ในทางปฏบตการเจรจาทงสองสามารถดาเนนไปพรอมๆ กนได

ความตกลง PCA และความตกลง FTA เปนความตกลงทมความเกยวเนองกน กลาวคอ ความตกลง PCA จะเปนการประสานกนในรปแบบความรวมมอในดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และสทธมนษยชน จากนนความรวมมอทางดานเศรษฐกจจะมผลเปนรปธรรมและ 1 ในกรณเกาหลใตและอนเดย เนองจากสหภาพยโรปไดเคยทาความตกลงความรวมมอทมลกษณะคลายกบ PCA กบทงสองประเทศนแลว ดงนนในขณะนจงมเพยงการเจรจาเพอจดทา FTA ระหวางกนเทานน

96

ชดเจนมากขนในความตกลง FTA ซงมความครอบคลมตงแตการเปดเสรการคาสนคา และการคาบรการ การจดซอจดจางภาครฐ การสงเสรมการลงทน การอานวยความสะดวกทางการคา การคมครองทรพยสนทางปญญา นโยบายการแขงขน และความรวมมอในดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง

ในปจจบน ความตกลงการคาเสรของสหภาพยโรปทมผลบงคบใชแลว ไดแก ความตกลงสหภาพยโรป-เมกซโก สหภาพยโรป-ชล สหภาพยโรป-แอฟรกาใต สหภาพยโรป-กลมเมดเตอรเรเนยน และสหภาพยโรป-กลมแครบเบยน นอกจากน สหภาพยโรปยงอยระหวางการเจรจากบประเทศคคาตางๆ ทงในเอเซย อเมรกาใต และแอฟรกา เนอหาสวนนจะอธบายภาพรวมของการเจรจาความตกลงของสหภาพยโรปทมผลบงคบใชแลวและความตกลงทกาลงอยระหวางการเจรจา

6.1.1 ความตกลงทมการบงคบใชแลว สหภาพยโรป-เมกซโก

สหภาพยโรปและเมกซโกไดเจรจาทาความตกลงการคาเสรระหวางกนตงแตป 1998 โดยความตกลง Political Coordination and Cooperation Agreement หรอทรจกกนในชอ Global Agreement มผลบงคบใชตงแตเดอนตลาคม 2000 ความตกลงนมเนอหาครอบคลมอยางกวางขวางทงในดานการเปดเสรการคาสนคาและบรการ การสงเสรมการลงทน การจดซอจดจางภาครฐ การคมครองทรพยสนทางปญญาและการแขงขนทางการคา

ภายใตความตกลงดงกลาว การเปดเสรสนคาอตสาหกรรมจะเรมตนเรวกวาและมความครอบคลมกวาการเปดเสรสนคาเกษตร โดยเมกซโกมเปาหมายทจะลดภาษศลกากรเหลอ รอยละ 0 ในขณะทภาษศลกากรในสนคาอตสาหกรรมลดลงรอยละ 52 ของรายการสนคาทงหมดทมการเจรจาภายในป 2003 และภาษของสนคาทเหลอจะคอยๆ ลดลงในป 2005 และ 2007 ในขณะทสหภาพยโรปจะลดภาษสนคาอตสาหกรรมทงหมดภายในป 2003 สวนสนคาเกษตร สหภาพยโรปจะทยอยปรบลดภาษศลกากรลงเหลอรอยละศนยในเวลาประมาณ 10 ป (2000-2010) โดยททงสองฝายกาหนดใหสนคาหลายรายการเขาสรายการสนคานอกการเจรจา

สหภาพยโรป-ชล

สหภาพยโรปและชลลงนามความตกลงการคาเสรเมอเดอนพฤศจกายน 2002 และมผลบงคบใชตงแตเดอนกมภาพนธ 2003 โดยมกรอบระยะเวลาในการเปดเสร 10 ป ความตกลง

97

ดงกลาวขยายการเปดเสรการคาสนคาและบรการเพมขนจากความตกลงในกรอบองคการการคาโลก กลาวคอ มการเปดเสรสาขาบรการมากขน เชน บรการการเงนการธนาคาร และบรการธรกจตางๆ (การบญช งานออกแบบ ทปรกษากฎหมาย และทปรกษาธรกจ) เปนตน นอกจากนน ความตกลงการคาเสรดงกลาวยงมขอบททเกยวกบความรวมมอระหวางคสญญาทชดเจน เชน การจดตงคณะกรรมาธการพเศษสาหรบมาตรการทางเทคนคและสขอนามย ขนตอนการเปดเสรธรกจการเงนความรวมมอในการเคลอนยายเงนทน ความรวมมอในการเคลอนยายบคคลธรรมดา ความรวมมอในดานการสงเสรมการลงทน และความรวมมอในการเสรมสรางความสามารถในการแขงขน ตลอดจนความรวมมอในเชงสงคมและการเมอง สาหรบการเปดเสรการคาสนคา พบวามการเปดตลาดสนคาเกษตรเพยงบางสวนเทานน ในขณะทสนคาอตสาหกรรมไดลดภาษศลกากรจนเหลอรอยละศนยในเกอบทกอตสาหกรรม ยกเวนอตสาหกรรมอาหารแปรรปซงยงมระดบภาษทสง และอตสาหกรรมยานยนตทมการจากดโควตาภาษระหวางกน นอกจากน ในภาคผนวกของความตกลงมความตกลงการจดทะเบยนคมครองสงบงชทางภมศาสตรของไวนและเครองดมทมแอลกอฮอล

สหภาพยโรป-แอฟรกาใต

สหภาพยโรปและแอฟรกาใตไดทาความตกลงดานการคา การพฒนา และความรวมมอระหวางกน (Trade, Development and Co-operation Agreement หรอ TDCA) ซงเรมมผลบงคบใชบางสวนตงแตเดอนมกราคม 2000 และมผลบงคบใชทงฉบบเมอเดอนพฤษภาคม 2004 ภายใตความตกลงฉบบน สหภาพยโรปมรายการสนคาทไดรบการลดภาษศลกากรมากกวาแอฟรกาใต นอกจากน แอฟรกาใตยงไดระยะเวลาในการเปดเสรการคา 12 ป ซงมากกวาสหภาพยโรปทใชเวลา 10 ป ความตกลงฉบบนยงมประเดนดานความรวมมอในการปรบโครงสรางอตสาหกรรม ดานการพลงงาน ดานการเมอง และดานการพฒนาสงคม

ตอมาสหภาพยโรปไดเรมการเจรจาเพอจดทาความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจ (Economic Partnership Agreement: EPA) กบแอฟรกาใตและประเทศในกลม SADC (South Africa Development Community) ความตกลง EPA นเปนความตกลงในระดบภมภาคกบภมภาค เนนการรวมกลมเศรษฐกจระหวางกน และการเรงหาขอสรปใหมรวมกนในหมวดสนคาเกษตร และประเดนการคาบรการ อยางไรกตาม ในปจจบนสหภาพยโรปไดผนวกการเจรจาเพอจดทา EPA นใหอยภายใตกรอบการเจรจาเพอจดทาความตกลง EPA ระหวางสหภาพยโรปกบกลมประเทศ ACP (African, Caribbean and Pacific) แมวาความตกลงหนสวนเศรษฐกจยงอยในระหวางการเจรจา แตความตกลงทางการคาฉบบเดม (TDCA) กไดรบการทบทวนเพมเตม

98

ตามขอเสนอของแอฟรกาใต เชน มการกาหนดใหอตสาหกรรมยานยนตของแอฟรกาใตเปนอตสาหกรรมยทธศาสตรในการลงทนและการพฒนารวมกน

สหภาพยโรป-กลมเมดเตอรเรเนยน

ความตกลงระหวางสหภาพยโรปกบกลมเมดเตอรเรเนยนไดเรมตนขนตงแตป 1995 ตามกรอบความรวมมอตามปฏญญาบารเซโลนา (Barcelona Declaration and Euro-Mediterranean Partnership) โดยกลมประเทศเมดเตอรเรเนยนประกอบไปดวย 9 ประเทศ ไดแก แอลจเรย อยปต อสราเอล จอรแดน เลบานอน โมรอกโก เขตปกครองตนเองปาเลสไตน ซเรย และตนเซย ความตกลงนมวตถประสงคเพอยกระดบความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางประเทศสมาชก และเพอเปดเสรการคาสนคา การคาบรการ และการลงทน โดยมเปาหมายจดตงเขตการคาเสรใหสาเรจภายในป ค.ศ. 2010

การเปดเสรทางการคาของประเทศในกลมเมดเตอรเรเนยนแตละประเทศกบสหภาพยโรปดาเนนไปไมพรอมกน ขนอยทประเทศใดไดตกลงรบขอตกลงกบทางสหภาพยโรปกอนกจะบงคบใชไปกอน ในขณะนประเทศในกลมเมดเตอเรเนยนทกประเทศยกเวนซเรย ไดลงนามยอมรบขอตกลง EU-Mediterranean Association Agreements แลว ซงทาใหประเทศดงกลาวไดรบการทยอยลดภาษเหลอศนยในกลมสนคาอตสาหกรรมภายใน 12 ป และไดรบสทธพเศษในการสงออกสนคาเกษตรและประมงไปสตลาดยโรป โดยตนเซยไดรบการยกเวนภาษจากขอตกลงดงกลาวอยางสมบรณแลวเปนประเทศแรก

นอกจากในเรองการลดกาแพงภาษระหวางกน ประเทศในกลมเมดเตอรเรเนยนและสหภาพยโรปยงมความรวมมอทจะยกระดบมาตรฐานกฎระเบยบการคาของกลมเมดเตอรเรเนยนใหสอดคลองกบกฎระเบยบของสหภาพยโรป ในสวนการเปดเสรภาคบรการและการสงเสรมการลงทนยงอยในระหวางการเจรจา ซงเรมเจรจาเมอป 2006

สหภาพยโรป-กลมแอฟรกน แครบเบยน และแปซฟก (ACP)

กลมประเทศ ACP ประกอบดวยประเทศซงตงอยในภมภาคแอฟรกา ทะเลแครบเบยน และแปซฟก โดยประเทศดงกลาวเปนประเทศทยากจน และสวนใหญเคยเปนอาณานคมของประเทศในกลมสหภาพยโรป แตเดมสหภาพยโรปเคยใหความชวยเหลอแกกลมประเทศเหลานอยแลวภายใตความตกลงใน Lomé Convention แตความชวยเหลอดงกลาวไดสนสดลงในป 2007 จงมการเจรจารอบใหมภายใตความตกลงโคโทโน (Cotonou Agreement)

การเจรจาหนสวนทางเศรษฐกจ EU-ACP EPA ไดเรมขนอยางเปนทางการเมอเดอนกนยายน 2002 ภายใตกรอบเจรจาโคโทโน การเปดเสรการคาจะลดภาษศลกากรของทงสองฝาย และสนบสนนบางสนคาของกลมประเทศ ACP เขาสตลาดสหภาพยโรปเปนพเศษ เชน

99

กลวยและนาตาลในกรณสนคาเกษตร และเครองนงหมในกรณสนคาอตสาหกรรม การเจรจายงรวมถงการเปดเสรภาคบรการ การสงเสรมการลงทน เชนเดยวกบกรอบการเจรจาอนๆ นอกจากนนยงมขอเสนอในเรองความชวยเหลอทางการเงนเพอการพฒนาทเพมเตมขนมา เพอแกปญหาความยากจนในภมภาค

ความตกลงโคโทโน ไดแบงกลมประเทศในการเจรจาออกเปน 6 สวนภมภาค2 ในแตละภมภาคอาจจะลงนามไมพรอมกนและผลของการเจรจาแตกตางกนบางเนองจากมรายละเอยดทแตละภมภาคมความตองการทตางกน ในปจจบนกลมประเทศในทะเลแครบเบยน (ยกเวนไฮต) ไดลงนามในความตกลงดงกลาวแลว3 เมอตลาคม 2008 สวนประเทศในกลม ACP ซงยงไมไดลงนามเนองจากลงเลทจะเปดเสรภาคบรการ ยงคงดาเนนการเจรจากบสหภาพยโรปตอ แตไดรบสทธพเศษทางภาษจากความตกลงเบองตน (Interim agreement) ซงปนสวนหนงของ EPA

สหภาพยโรป-กลมเอเซยกลาง (Central Asia)

สหภาพยโรปไดทาความตกลง PCA กบประเทศในแถบเอเซยกลางทแยกออกมาจากสหภาพโซเวยต4 เพอสรางความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการเมอง ประเทศเหลานไดรบสทธประโยชนทางภาษศลกากรภายใตความตกลงเทยบเทากบอตรา MFN และ GSP ในบางสนคา เพอสนบสนนใหประเทศเหลานซงในขณะนนยงไมไดเปนสมาชก WTO มระดบการพฒนาทสงขน และสามารถเตรยมตวเขาสการเปนสมาชก WTO ไดในอนาคต อยางไรกดสหภาพยโรปยงคงมการปกปองอตสาหกรรมเครองนงหม และอตสาหกรรมเหลก โดยมการกาหนดโควตาภาษและหลกเลยงทจะใหมการเปดเสรในทนทสาหรบอตสาหกรรมดงกลาว กลมประเทศในเอเซยกลางทไดลงนามในความตกลง PCA ไดแก คาซคสถาน (1999) อซเบกสถาน (1999) อารเมเนย (1999) ครกซสถาน (1999) เตรกเมนสถาน (1998) และทาจกสถาน(2004)5

2 6 ภมภาค ไดแก 1) แอฟรกาตะวนตก (West Africa) 2) กลมแอฟรกากลาง (Central Africa) 3) กลมแอฟรกาตะวนออกและใต (East South Africa, ESA) 4) กลมประเทศสมาชกสมาคมความรวมมอดานการพฒนาภมภาคแอฟรกาตอนใต (Southern Africa "SADC group") 5) กลมแครบเบยน (Caribbean) และ 6) กลมแปซฟก (Pacific) http://ec.europa.eu/trade/issues/bilateral/regions/acp/plcg_en.htm 3 ความตกลงของภมภาคนเรยกวา Cariforum-EC Economic Partnership Agreement 4 http://ec.europa.eu/external_relations/central_asia/pca/index_en.htm 5 PCA ของเตรกเมนสถาน และ ทาจกสถานมปญหาความลาชาในการบงคบใช โดย PCA ของเตรกเมนสถานยงไมไดรบการใหสตยาบนจากรฐสภายโรปดวยเหตผลทางการเมองภายในของเตรกเมนสถาน สวนของทาจกสถานเรมบงคบใชเปนเพยงบางสวน (Interim agreement on trade and trade-related matters) เมอป 2004

100

6.1.2 ความตกลงทกาลงอยระหวางขนตอนการเจรจา

สหภาพยโรป-เกาหลใต

สหภาพยโรปและเกาหลใตไดเรมการเจรจาการคาเสรตงแตเดอนพฤษภาคม 2006 โดยมพนฐานจากกรอบความรวมมอ (Framework Agreement on Trade and Co-operation) ทเรมดาเนนการมาตงแตป 2001 การเจรจาการคาเสรในรอบปจจบนมเนอหาครอบคลมในวงกวางทงการคาสนคาและการบรการและประเดนอนๆ โดยเดอนกรกฎาคมป 2009 ทผานมาทงสองฝายไดสรปการเจรจา (conclusion) แลว คาดวาจะมการลงนามในเดอนกนยายนป 2009 น ทงน ประเดนสาคญตางๆ ในการเปดเสรรวมถงประเดนทเปนอปสรรคตอการเจรจาทผานมาทจะยงปรากฏในความตกลงดงกลาว ไดแก6

การคนภาษ (Duty Drawbacks) ซงสหภาพยโรปตองการใหเกาหลใตยกเลกจะคงอยตอไป แตจะถกจากดปรมาณวตถดบหรอสวนประกอบทนาเขา

แหลงกาเนดสนคารถยนต จะตองมวตถดบภายในประเทศ (local content) มากกวารอยละ 55

ภาษนาเขาสนคาอตสาหกรรมทกรายการจะถกยกเลกไปภายใน 5 ป ภาษนาเขา samgyeopsal หรอ pork belly strips แชแขงจะถกยกเลกใน 10 ป

แตจะยงคงเรยกเกบภาษนาเขาขาวตอไป อปสรรคในการเขาสงตลาดบรการจะถกยกเลกไป แตบรการทเกยวของกบ

สงแวดลอมจะมชวงเวลาในการปรบตว 5 ป สวนโทรคมนาคมจะมชวงเวลาปรบตว 2 ป

สหภาพยโรป-ตลาดรวมอเมรกาใตตอนลาง (MERCOSUR)

กลมตลาดรวมอเมรกาใตตอนลางประกอบไปดวยประเทศอารเจนตนา บราซล ปารากวย อรกวย และเวเนซเอลา สหภาพยโรปเรมเจรจาการคาเสรกบกลมดงกลาวตงแตเดอนเมษายน 2000 การเปดเสรของทงสองฝายครอบคลมหลายดานเชนเดยวกบการเจรจาของสหภาพยโรปกบประเทศคเจรจาอนๆ ทงการเปดเสรการคาสนคา การคาบรการ ประเดนดานแรงงาน การสงเสรมการลงทน การจดซอจดจางภาครฐ เปนตน ในปจจบนการเจรจาไดหยดชะงกลงเนองจากทางกลมตลาดรวมอเมรกาใตตอนลางไมพอใจกบการปกปองภาคเกษตรมากเกนไปของสหภาพยโรป ในทางกลบกนสหภาพยโรปไม 6 http://news.thaieurope.net/content/view/3356/175/

101

เหนดวยกบการปกปองการเปดเสรภาคโทรคมนาคม ทงสองฝายไดเจรจาการเปดเสรระหวางกนทงหมด 16 ครง แตการเจรจายงอยในระดบเทคนคเทานน ในขณะนทงสองฝายหวงวาจะไดขอสรปในการเจรจารอบโดฮากอนทจะสรปการเจรจาการเปดการคาเสรของทงสองภมภาค สหภาพยโรป-ประชาคมแอนดส (Comunidad Andina de Naciones or CAN) สหภาพยโรปและกลมประชาคมแอนดสซงประกอบไปดวยประเทศโบลเวย โคลมเบย เอกวาดอร และเปร ไดเคยทาความตกลง PCA ระหวางสหภาพยโรปตงแตป 2003 ซงถอเปนการปพนฐานความรวมมอของทงสองฝาย ตอมาในป 2007 สหภาพยโรปเสนอใหปรบปรงความตกลงรวมกนใหมในรปแบบของ Association Agreement โดยเพมความรวมมอในการพฒนาเศรษฐกจ การสงเสรมการลงทน และพฒนาธรกจในภมภาคเทอกเขาแอนดสใหมความสามารถในการแขงขนสงขน

สหภาพยโรป-กลมอเมรกากลาง (Central America)

สหภาพยโรปเรมการเจรจาการคาเสรในระดบภมภาคกบกลมประเทศอเมรกากลางเมอตลาคม 2007 ประเทศในกลมอเมรกากลางทเขารวมการเจรจาประกอบไปดวยประเทศคอสตารกา เอลซลวาดอร กวเตมาลา ฮอนดรส และนการากว ยกเวนปานามายงคงเปนเพยงผสงเกตการณในการเจรจา ในปจจบนประเทศในกลมดงกลาวไดรบสทธประโยชนในการคา GSP+ จากสหภาพยโรป และไดรบความชวยเหลอทางเทคนคในการรวมกลมเศรษฐกจของประเทศในภมภาคเพอบรรลการเปนสหภาพศลกากรของกลมประเทศอเมรกากลาง

สหภาพยโรป-สภาความรวมมอแหงอาวเปอรเซย (Gulf Cooperation Council: GCC)

ประเทศในกลมสภาความรวมมอแหงอาวเปอรเซย (GCC) ไดแก ซาอดอาระเบย สหรฐอาหรบเอมเรตส บาหเรน คเวต และกาตาร กลมประเทศดงกลาวรวมตวกนเปนสหภาพศลกากร สหภาพยโรป และกลมสภาความรวมมอแหงอาวเปอรเซยวางกรอบการเจรจาการคาเสรและเรมเปดเจรจาครงแรกในป 1990 หลงจากนนไดหยดพกการเจรจาไประยะหนง จากนนไดกลบมาเจรจากนอกครงเมอพฤษภาคม 2002 ทงน เนอหาการเจรจาในรอบใหมนครอบคลมการคาสนคา การคาบรการความรวมมอในการลงทน และความรวมมอในการพฒนาภมภาคอาวเปอรเซย

ในปจจบน การเจรจายงไมประสบความสาเรจเพราะประเทศในกลมสภาความรวมมอแหงอาวเปอรเซย (GCC) ขาดดลการคาใหกบกลมประเทศในสหภาพยโรปอยางมาก เนองจาก

102

สหภาพยโรปตงกาแพงภาษศลกากรสงมากสาหรบสนคาปโตรเลยมและปโตรเคมของกลม GCC อกทงทงสองฝายมมมมองในเรองสทธมนษยชนทแตกตางกน โดยกลมสภาความรวมมอแหงอาวเปอรเซย (GCC) ไมตองการนาเรองดงกลาวมาเปนสาระสาคญในความตกลงการคาเสร

สหภาพยโรป-อาเซยน (ASEAN)

กอนทการเจรจาการคาเสรระหวางสหภาพยโรปและอาเซยนจะเรมตนอยางเปนทางการเมอกลางป 2007 ทงสองภมภาคไดจดตงคณะทางานรวมกน เชน คณะทางานความรวมมอดานการคาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป (Trans-Regional EU-ASEAN Trade Initiative-TREATI) ซงเปนกรอบพนฐานสาหรบการจดทาความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป รปแบบการเปดเสรการคาทสหภาพยโรปคาดหวง คอ การเปดเสรแบบครอบคลมทกดานทงดานการคาสนคาและการคาบรการ การจดซอจดจางภาครฐ นโยบายการแขงขน และการคมครองทรพยสนทางปญญา เปนตน ปจจบนการเจรจาดาเนนมาแลว 6 ครง แตยงไมบรรลผลททงสองฝายคาดไว โดยเฉพาะอยางยงขอเรยกรองของสหภาพยโรปทจะใหเปดเสรภาคบรการและยกเลกกฎระเบยบทไมเอออานวยตอการลงทนในภาคบรการ ซงเปนเงอนไขททาใหหลายประเทศในภมภาคอาเซยนไมสามารถรวมลงนามได

สาหรบทศทางในปจจบน สหภาพยโรปไดเปดเจรจากบประเทศทมความพรอมกอน เพอทจะไดลงนามในความตกลงวาดวยความเปนหนสวนและความรวมมอ (PCA) ซงจะทาให สามารถดาเนนโครงการความรวมมอตางๆ ลวงหนาไปกอนได ประเทศสมาชกอาเซยนทเจรจาเพอจดทาความตกลง PCA ไดแก อนโดนเซย สงคโปร บรไน ฟลปปนส เวยดนาม มาเลเซย และไทย

สหภาพยโรป-อนเดย

ยทธศาสตร Global Europe ของสหภาพยโรปชชดวา อนเดยเปนประเทศคคาทสาคญและการคาระหวางทงสองฝายยงมศกยภาพในการพฒนารวมกนอกมาก คณะกรรมาธการยโรปไดเรมการเจรจาการคาเสรกบอนเดยเมอเดอนมถนายน 2007 โดยสหภาพยโรปหวงทจะสามารถเขาถงตลาดอนเดยไดมากยงขน โดยผลกดนใหอนเดยลดอปสรรคทางการคาทงในรปภาษศลกากรทอยในระดบสงและกฎระเบยบตางๆ สาหรบแตละอตสาหกรรม สวนอนเดยคาดหวงในเรองการสงออกทงภาคสนคาและภาคบรการ อยางไรกตาม ประเดนปญหาทางสงคมของอนเดย เชน เรองสทธมนษยชน อาจทาใหการเจรจาลาชาออกไป

103

สหภาพยโรป-จน

สหภาพยโรปไดเรมเจรจากรอบความตกลง PCA ตงแตเดอนมกราคม 2007 เพอเพมโอกาสทางการคาและการลงทนในระดบทวภาคของทงสองฝาย และเปนการสานตอความรวมมอทางเศรษฐกจตามความตกลงความรวมมอทางการคาและเศรษฐกจกบจนทมมาตงแตป 1985 (Trade and Economic Cooperation Agreement: TECA)

ความตกลง PCA ทกาลงเจรจาอยในขณะนเปนกรอบความรวมมอทครอบคลมทงดานเศรษฐกจ สงคม และสทธมนษยชน สหภาพยโรปพยายามทจะใหประเทศจนรบรองและปฏบตตามความรวมมอขององคกรระหวางประเทศ เชน WTO และ ILO เพอสงเสรมการคาระหวางประเทศทเปนธรรมมากยงขน และแกไขปญหาสทธมนษยชน แตประเทศจนมความสนใจในการเจรจาประเดนทางการคามากกวาเรองดงกลาว

สหภาพยโรป-รสเซย

สหภาพยโรปและรสเซยไดมความตกลง PCA รวมกนตงแตป 1994 ในป 2003 มการเพมความตกลง Common Economic Space (CES) ซงเปนความตกลงภายใต PCA เพอเพมการเชอมโยงเศรษฐกจระหวางกน และในปจจบนทงสองฝายไดเรมทาการเจรจา PCA รอบใหมเมอ กรกฏาคม 2008 หลงจากทไดรวมใชความตกลงดงกลาวมาเปนเวลามากกวา 10 ป เพอปรบปรงความรวมมอในดานเศรษฐกจ สหภาพยโรปคาดหวงวาความตกลงจะชวยสงเสรมความรวมมอในการปฏรปเศรษฐกจของรสเซย และลดปญหาการกดกนทางการคา และการลงทน

สหภาพยโรป-ยเครน

สหภาพยโรปและยเครนไดมความตกลง PCA รวมกนตงแตป 1998 ซงเปนความรวมมอโดยรวมทงดานเศรษฐกจ การเมองและสงคม ความรวมมอในดานเศรษฐกจมความตกลงรวมกนในระดบทวภาค โดยเบองตนทงสองฝายใหสทธพเศษทางศลกากรซงกนและกนเทยบเทากบอตรา MFN นอกจากนนยเครนยงไดรบสทธ GSP เพมเตมอกในหลายรายการสนคา เพอเปนการเตรยมความพรอมใหยเครนในขณะทยงไมไดเปนสมาชกองคการการคาโลก7 ในปจจบนความรวมมอ PCA ดงกลาวไดเปนรากฐานสาคญในการพฒนาเขตการคาเสรระหวางกน ซงไดเรมเจรจาเมอกมภาพนธ 2008

7 ยเครนเรมเปนสมาชกองคการการคาโลกเมอ พฤษภาคม 2008

104

ตารางท 6.1 สรปการเจรจาความตกลงการคาเสรของสหภาพยโรป ภมภาค / ประเทศ ชอความตกลง เรมบงคบใช ประเทศคเจรจา หมายเหต

เมดเตอรเรเนยน EU-Mediterranean Association Agreement

1997 1998 2000 2000 2002 2003 2004 2005

-

EU-ปาเลสไตน EU-ตนเซย EU-โมรอกโก EU-อสราเอล EU-จอรแดน EU-เลบานอน EU-อยปต EU-อลจเรย EU-ซเรย

กาลงจะเปลยนเปน Euro-Mediterranean Free Trade Area (EMFTA)

รสเซย EU-Russia PCA 1994

EU-รสเซย กาลงเจรจาปรบปรงความตกลง PCA เรมเมอ ก.ค.2008

ยโรปตะวนออก EU-Eucrain PCA 1998 EU-ยเครน กาลงเจรจาความตกลงการคาเสร เรมเมอ ก.พ.2008

แอฟรกา EU-South Africa Trade, Development and Co-operation Agreement (TDCA)

2000 2001 2004

EU-แอฟรกาใต EU-แอฟรกาใต EU-แอฟรกาใต

เรมมผลบงคบใชเฉพาะสวนการคา มผลบงคบใชในสวนภาคบรการ มผลบงคบใชทงฉบบ

แอฟรกา-แครบเบยน-แปซฟก

EU-ACP EU-Cariforum EPA EU-West Africa EPA EU-Central Africa EPA EU-ESA EPA EU-SADC EPA EU-Pacific EPA

2008

- - - - -

รวม 6 ภมภาค ทงหมด 76 ประเทศ EU-กลมแครบเบยน EU-กลมแอฟรกาตะวนตก EU-กลมแอฟรกากลาง EU-กลมแอฟรกาตะวนออกและใต EU-กลม SADC EU-กลมแปซฟก

ลงนามและมผลบงคบใชแลวยกเวนเฮต ยงอยในระหวางเจรจา ยงอยในระหวางเจรจา ยงอยในระหวางเจรจา ยงอยในระหวางเจรจา ยงอยในระหวางเจรจา

อเมรกาเหนอและ EU-Mexico Global Agreement (EPA) 2000 EU-เมกซโก

105

ภมภาค / ประเทศ ชอความตกลง เรมบงคบใช ประเทศคเจรจา หมายเหต

อเมรกากลาง

EU-Central America Association Agreement

- คอสตารกา เอลซาวาดอร กวเตมาลา ฮอนดรส และนคารากว

เรมเจรจาตงแต 2007

EU-Chile Association Agreement 2003 EU-ชล

EU-CAN Association Agreement - โบลเวย โคลมเบย เอกวาดอร และเปร ลงนาม PCA ไปแลวเมอ 2003 การเจราจาเปดเสรการคาเรมตงแต 2007

อเมรกาใต

EU-Mercosur Free Trade Agreement - บราซล ปารากวย อรกวย และเวเนซเอลา เรมเจรจาตงแต 2000

เอเซยกลาง Partnership and Cooperation Agreement (PCA)

1999 1999 1999 1999

- 2004

EU-คาซคสถาน EU-อซเบกสถาน EU-อารเมเนย EU-ครกซ EU-เตรกเมนสถาน EU-ทาจกสถาน

ลงนามแลวในป 1998 แตยงไมมผลบงคบใช มผลบางคบใชเพยงบางสวน

เอเซยตะวนตกเฉยงใต EU-GCC Free Trade Agreement

- ซาอดอาระเบย สหรฐอาหรบเอมเรตส บาหเรน คเวต และกาตาร

เรมเจรจาเมอ 1990 กลบมาเจรจาอกครงเมอ 2002

เอเซยตะวนออกเฉยงใต EU-ASEAN Free Trade Agreement

- กลมประเทศอาเซยนยกเวนพมา เรมเจรจาเมอ 2007

EU-Korea Free Trade Agreement

- เกาหลใต เรมเจรจาเมอ 2007 (สรปเจรจาเมอกรกฎาคม 2009 คาดวาจะลงนามในเดอนกนยายน 2009)

เอเซยตะวนออก

EU -China PCA - จน เรมเจรจาเมอ 2007

เอเซยใต EU-India Free Trade Agreement

- อนเดย เรมเจรจาเมอ 2007

ทมา: จากการรวบรวมของคณะวจย European Commission, EU and the world, External Trade, Bilateral Trade Relations, http://ec.europa.eu/trade/issues/bilateral/index_ en.htm

106

6.2 เปรยบเทยบความตกลงการคาทผานมา ในสวนน คณะผวจยไดสรปเปรยบเทยบประเดนตางๆ ทเกยวของในความตกลงการคาเสรของสหภาพยโรป อนไดแก การลดอตราภาษศลกากร กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (RoO) มาตรฐานสนคาและกฎระเบยบทางเทคนค (TBT) มาตรการสขอนามย (SPS) การอานวยความสะดวกทางการคา (Trade facilitation) ความรวมมอในสาขาทเกยวของกบอตสาหกรรม และ การยอมรบรวมกนในมาตรฐานสนคาอตสาหกรรม (MRA) โดยความตกลงการคาเสรทไดศกษา ไดแก ความตกลงสหภาพยโรป-เมกซโก ความตกลงสหภาพยโรป-ชล และความตกลงสหภาพยโรป-แอฟรกาใต

6.2.1 การลดอตราภาษศลกากร สหภาพยโรปมทาทในการลดอตราภาษศลกากรสาหรบสนคากลมตางๆ แตกตางกน

กลาวคอ สหภาพยโรปยงคงใชมาตรการทางภาษศลกากรเพอปกปองกลมสนคาเกษตรและอาหารแปรรป ในขณะทกลมสนคาอตสาหกรรมไมคอยพบปญหาในการลดอตราภาษศลกากรเทาไรนก ในการวเคราะหเปรยบเทยบการลดอตราภาษ คณะผวจยไดทาการวเคราะหทาทการเปดเสรทางการคาจากนโยบายทเกยวของของสหภาพยโรป และการลดอตราภาษในความตกลงการคาเสรตางๆ ตามลาดบ

ความซบซอนของการเปดเสรในกลมสนคาเกษตรและอาหารแปรรป

จากการวเคราะหการเปดเสรสนคาเกษตรและอาหารแปรรปของสหภาพยโรปภายใตความตกลงการคาเสรตางๆ คณะผวจยพบวา สหภาพยโรปมกไมลดอตราภาษศลกากรใหกบสนคาหลายรายการในกลมนโดยทนท และมกนาสนคาอกสวนหนงออกนอกรายการลดอตราภาษศลกากร สนคาทสหภาพยโรปมกสงวนทาทในการเปดเสรคอสนคาทอยในรายการสนคาทมความออนไหวตามนโยบายรวมของสหภาพยโรปดานการเกษตร (EU Common Agricultural Policy: CAP) โดยสนคาทไดรบการปกปองภายใตนโยบาย CAP เชน เนอสตวประเภทตางๆ ผกและผลไมบางชนด นามนมะกอก ไมดอก และขาว ในขณะทสนคาทไดรบการปกปองเปนพเศษ เชน ผลตภณฑนม ธญพช และนาตาล ตารางท 6.2 สรปสนคาทอยนอกรายการลดอตราภาษศลกากรตามความตกลงฉบบตางๆ

นอกจากน สหภาพยโรปยงใชโควตาภาษ (Tariff-rate quota-TRQ) กบสนคาบาง

รายการ (ดตารางท 6.3 ประกอบ) การขยายปรมาณโควตาในแตละปจะพจารณาจากอตราการเจรญเตบโตของตลาดทกป

107

สนคาประเภทผกและผลไมหลายประเภทมการจดเกบอตราภาษตามฤดกาล (seasonal rate) และอาจเปนอตราภาษทพจารณาตามปรมาณ (specific rate) ซงทาใหเกดความไมแนนอนในการประเมนภาษทผประกอบการตองจายในแตละครง ตวอยางสนคาดงกลาว เชน มะเขอเทศ (สดและแปรรป) แตงกวา สม ยาสบ แอปรคอท เชอรร พช พลม นาองน เปนตน

เมอพจารณาการเปดเสรกลมสนคาเกษตรของประเทศคภาคความตกลงใหกบสหภาพยโรป พบวา ประเทศคภาคเปดเสรใหกบสหภาพยโรปมากกวาและมเงอนไขนอยกวาโดยเปรยบเทยบ กลาวคอ ประเทศคภาคมจานวนสนคาทอยนอกรายการลดอตราภาษศลกากรนอยกวา (ดตารางท 6.2 ประกอบ) สาหรบความตกลงระหวางสหภาพยโรปกบชล แมจะพบวามการใชโควตาภาษในการนาเขาชส นมขน และนามนมะกอกจากสหภาพยโรป แตเปนทนาสงเกตวา สนคาทชลใชมาตรการโควตาภาษมจานวนนอยกวาทสหภาพยโรปใชกบสนคาทนาเขาจากชลอยางชดเจน

ในดานระยะเวลาทใชในการปรบตว สหภาพยโรปและประเทศคภาคกาหนดกรอบระยะเวลาไมตางกนนก โดยสหภาพยโรปใชเวลา 10 ป เชนเดยวกบชลและเมกซโก ในขณะทแอฟรกาใตใชเวลา 12 ป

สาหรบกรอบเวลาทใชในการทบทวนประเดนตางๆ เกยวกบการลดอตราภาษศลกากรใหกบกลมสนคาเกษตรและอาหารแปรรป ความตกลงระหวางสหภาพยโรปกบชล และความตกลงระหวางสหภาพยโรปกบเมกซโกมการระบใหทบทวนความตกลงทก 3 ป ในขณะทความตกลงระหวางสหภาพยโรปกบแอฟรกาใตมการกาหนดใหทบทวนทก 5 ป อยางไรกตาม อาจมการทบทวนความตกลงไดเรวกวากาหนดหากนโยบายดานการเกษตรภายในประเทศสมาชกความตกลงเปลยนแปลง

108

ตารางท 6.2 สนคาทอยนอกรายการลดอตราภาษศลกากรภายใตความตกลงการคาเสรระหวางสหภาพยโรปกบประเทศคภาค

EU เมกซโก เนอสตว (หม วว ไก) ผลตภณฑนม ไข นาผง ไมดอก ผกและผลไมบางชนด (เชน ขาวโพดออน หนอไมฝรง ถว แอปเปล ลกแพร สตรอเบอรร องน กลวย ลกมะกอก เปนตน) ธญพช นาตาล นาผลไม (มะเขอเทศ พชตระกลสม แอปเปล สบปะรด แพร) เอธานอล นาสมสายช

เนอสตว ผลตภณฑนม ไข องน กลวย มนฝรง กาแฟคว นามนพชและไขมน นาตาล โกโก นาเกรปฟรท เหลารม

EU ชล เนอสตว (หม วว แกะ แพะ ไก) ผลตภณฑนม ไข นาผง ไมดอก ผกและผลไมบางชนด (ถว เหด ลกมะกอก ขาวโพดออน เปนตน) ธญพช แปงสาล นาตาล เอธานอล นาสมสายช

ผลตภณฑนม ถว ขาวโพดหวาน แปงสาล นามนพช เนยเทยม และ นาตาล

EU แอฟรกาใต เนอวว นมผง ขาวโพดหวาน ขาวโพด และผลตภณฑจากขาวโพด ขาว และผลตภณฑจากขาว แปงมน ไมดอก ผลไม (สมบางชนด แอปเปล แพร กลวย องน) มะเขอเทศปรงแลว ผลไมทผานกรมวธแลว นาผลไมบางประเภท เอธานอล

เนอสตว (หม วว แกะ แพะ) นาตาล ผลตภณฑนม เนย ชส ขาวโพดออน ขาวโพด และผลตภณฑจากขาวโพด ขาวบารเลย และผลตภณฑจากขาวบารเลย ขาวสาล และผลตภณฑจากขาวสาล ชอคโกแลต

ทมา: คณะผวจยสรปจากความตกลงตางๆ ทเกยวของ และจาก Rudloff, B. and Simons, J. (2004a) ตารางท 6.3 สนคาทสหภาพยโรปใชมาตรการโควตาภาษกบสนคานาเขาจากประเทศคภาค สนคาเมกซโก : ไข นาผง ไมดอก หนอไมฝรง ถว กากนาตาล ผลไมเมองรอนทผานการถนอมอาหาร นาสม

นาสบปะรด ปลาทนา ทนากระปอง สนคาชล : เนอวว เนอหม และ เนอหมแปรรป เนอแกะ ชส และ เนยแขง เหดปรงสก และ ธญพชพรอม

รบประทาน ผลตภณฑแปรรปจากปลาเฮคส ปลาแซลมอน และปลาทนา สนคาแอฟรกาใต: ไมดอก สตรอเบอร ผลไมกระปอง นาผลไม และไวน ปลาสดหรอแชแขง (ปลาเฮคส ปลามงค)

และปลากระปอง (ปลาซาดน ปลากะตก เปนตน) ทมา: คณะผวจยสรปจากความตกลงตางๆ ทเกยวของ และจาก Rudloff, B. and Simons, J. (2004a)

109

แนวโนมการเปดเสรของกลมสนคาอตสาหกรรม

เมอเปรยบเทยบกบกลมสนคาเกษตร กลมสนคาอตสาหกรรมโดยภาพรวมมอตราภาษศลกากรตากวาและซบซอนนอยกวา เนองจากภาคอตสาหกรรมของสหภาพยโรปสวนใหญมความสามารถในการแขงขนทสง โดยในปจจบน อตราภาษ MFN เฉลยสาหรบสนคาอตสาหกรรมอยทประมาณรอยละ 6.78

เมอพจารณาสนคาอตสาหกรรมทไดรบการลดภาษพบวา สหภาพยโรปจะเปดเสรเรว

กวาและมเงอนไขในการเปดเสรนอยกวาประเทศคภาคความตกลง (ดตารางท 6.4 ประกอบ) กลาวคอ สหภาพยโรปจะลดภาษใหเหลอรอยละ 0 ทนทในปแรกสาหรบสนคาอตสาหกรรม 9

มากกวารอยละ 90 ของรายการสนคาอตสาหกรรมทอยในรายการลดภาษทงหมด อยางไรกตาม สหภาพยโรปกตองการเวลาในการปรบตวในบางสาขาอตสาหกรรม เชน ภายใตความตกลงระหวางสหภาพยโรปกบแอฟรกาใต สหภาพยโรปเปดเสรใหกบกลมสนคาเหลกในป 2004 ซงเปนปท 5 หลงจากความตกลงมผลบงคบใช และลดภาษสาหรบสนคายานยนตและชนสวนลงเพยงรอยละ 50 หลงจากความตกลงเรมมผลบงคบใช สวนความตกลงกบเมกซโก สหภาพยโรปไดใชมาตรการโควตาภาษกบสนคากลมยานยนตทนาเขาจากเมกซโก ในขณะทประเทศคภาคจะคอยๆ ทยอยลดอตราภาษศลกากรลงชากวา เพอใหอตสาหกรรมในประเทศมเวลาในการปรบตว นอกจากน ยงพบวาเมกซโกไดใชมาตรการโควตาภาษในการนาเขาสนคากลมยานยนตจากสหภาพยโรปเชนเดยวกน

8 EU Trade Policy 2009 9 ไมรวมอตสาหกรรมผลตภณฑอาหารแปรรป

110

ตารางท 6.4 รปแบบการลดอตราภาษศลกากรสาหรบสนคาอตสาหกรรม ภายใตความตกลงการคาเสรระหวางสหภาพยโรปกบประเทศคภาค

EU เมกซโก - ลดภาษเหลอรอยละ 0 ทนททความตกลงมผลบงคบใช - ทยอยลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ภายใน 4 ป ซงจะสนสดในป 2003

- ลดภาษเหลอรอยละ 0 ทนททความตกลงมผลบงคบใช - ทยอยลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ภายใน 4 ป - ทยอยลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ภายใน 6 ป - ทยอยลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ภายใน 7 ป

EU ชล - ลดภาษเหลอรอยละ 0 ทนททความตกลงมผลบงคบใช - ทยอยลดภาษใหเหลอรอยละ 0 ภายใน 3 ป

- ลดภาษเหลอรอยละ 0 ทนททความตกลงมผลบงคบใช - ทยอยลดภาษใหเหลอรอยละ 0 ภายใน 5 ป - ทยอยลดภาษใหเหลอรอยละ 0 ภายใน 7 ป

EU แอฟรกาใต - ลดภาษเหลอรอยละ 0 ทนททความตกลงมผลบงคบใช - ทยอยลดภาษใหเหลอรอยละ 0 ภายใน 4 ป - ทยอยลดภาษใหเหลอรอยละ 0 ภายใน 7 ป - ลดภาษเหลอรอยละ 0 ในปท 10

- ลดภาษเหลอรอยละ 0 ทนททความตกลงมผลบงคบใช - ทยอยลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ภายใน 4 ป - ทยอยลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ภายใน 10 ป - ลดภาษตงแตปท 5 ทยอยลดจนเหลอรอยละ 0 ในปท 12

ทมา: จากการรวบรวมขอมลในความตกลงตางๆ วเคราะหการลดอตราภาษศลกากร คณะผวจยไดสรปเปรยบเทยบการลดอตราภาษศลกากรของสหภาพยโรปลงตามความ

ตกลงสหภาพยโรป-เมกซโก สหภาพยโรป-ชล และสหภาพยโรป-แอฟรกาใต ในประเดนตางๆ 3 ประเดน อนไดแก อตราภาษเฉลยภายใตความตกลง แตมตอดานภาษศลกากรทนททความตกลงมผลบงคบใช ระยะเวลาในการปรบตวกอนทอตราภาษศลกากรจะลดลงเหลอรอยละ 0

(ดตารางท 6.5 ประกอบ)

สนคาเกษตรและอาหารแปรรปมระยะเวลาในการปรบตวกอนทอตราภาษศลกากรจะลดลงเหลอรอยละ 0 นานกวาสนคาอตสาหกรรมอยางเหนไดชดเจนในทกความตกลง โดยความตกลงสหภาพยโรป-เมกซโก สหภาพยโรป-ชล และสหภาพยโรป-แอฟรกาใตใหระยะเวลาปรบตวประมาณ 4-6 ป 3-6 ป และ 3-4 ป ตามลาดบ

เมอเปรยบเทยบกนในระหวางสนคาอตสาหกรรม สนคาในกลมสงทอและเครองนงหมมระยะเวลาในการปรบตวกอนทอตราภาษศลกากรจะลดลงเหลอรอยละ 0 นานกวาโดยเปรยบเทยบ

ในภาพรวม ณ เวลาทความตกลงแตละฉบบมผลบงคบใช สหภาพยโรปใหแตมตอกบสนคานาเขาภายใตความตกลงกบเมกซโกสงทสดโดยเปรยบเทยบ รองลงมาเปนสนคานาเขาภายใตความตกลงกบชลและแอฟรกาใต ตามลาดบ

111

สนคาทไดรบแตมตอสงทสดโดยเปรยบเทยบภายใตความตกลงสหภาพยโรป-เมกซโก ไดแก สนคาในกลมสตวมชวต กลมอาหาร สงทอและเครองนงหม และเครองหนงและรองเทา

สนคาทไดรบแตมตอสงทสดโดยเปรยบเทยบภายใตความตกลงสหภาพยโรป-ชล ไดแก สนคาในกลมสงทอและเครองนงหม และเครองหนงและรองเทา

สนคาทไดรบแตมตอสงทสดโดยเปรยบเทยบภายใตความตกลงสหภาพยโรป-แอฟรกาใต ไดแก สนคาในกลมเครองหนงและรองเทา และพลาสตก

ในปจจบน อตราภาษศลกากรของสนคานาเขาจากประเทศคภาคภายใตความตกลงแตละฉบบสวนใหญมอตราอยทรอยละ 0 หรอใกลเคยง มเพยงสนคาเกษตรและอาหารแปรรปเทานนทยงมอตราภาษทสง นอกจากน ในกรณความตกลงกบเมกซโก สหภาพยโรปยงสงวนการเปดเสรสนคาในกลมยานยนตและอปกรณขนสงบางรายการ

โดยสรป นโยบายภายในสหภาพยโรปมผลตอทาทการลดอตราภาษศลกากรในความ

ตกลงทางการคา นโยบายภาคเกษตรของสหภาพยโรปมความชดเจนในการปกปองตลาดสนคาเกษตร และประมง โดยกาหนดใหเปนสนคาออนไหว การกาหนดปรมาณนาเขา และไมเปดเสรหลายรายการ ซงแสดงถงการปกปองตลาดอยางชดเจนในภาคสวนดงกลาว สาหรบสนคาอตสาหกรรมไมพบแนวโนมของนโยบายทจะใชอตราภาษศลกากรเพอปกปองตลาดดงเชนกลมสนคาเกษตร แตมมาตรการในเชงคณภาพทไมเกยวของกบอตราภาษศลกากรสาหรบสนคาอตสาหกรรม

112

ตารางท 6.5 เปรยบเทยบการลดอตราภาษศลการกรของสหภาพยโรปภายใตความตกลงการคาเสรระหวางสหภาพยโรปกบประเทศคภาค

อตราภาษศลกากรเฉลยอยาง

งายป 2007 แตมตอดานภาษศลกากรทนท ทความตกลงมผลบงคบใช

ระยะเวลาในการปรบตวกอนทอตราภาษศลกากรจะลดลงเหลอรอยละ 0

HS Section MFN SA Mexico Chile SA Mexico Chile SA Mexico Chile 1. สตวมชวต 30.35 23.24 24.80 27.04 3.45 6.13 4.27 2.61 5.39 3.48 2. ผกและผลไม 16.64 10.04 12.34 11.79 1.07 1.25 0.00 3.62 3.87 2.58 3. นามนและไขมน 11.00 3.19 4.00 5.92 2.75 4.69 0.00 3.08 4.65 3.30 4. อาหาร เครองดม และยาสบ 21.91 13.62 15.11 13.07 0.00 5.81 0.97 4.42 6.46 5.76 5. แรธาต 0.78 0.00 0.00 0.00 0.36 0.36 0.36 0.01 0.02 0.00 6. เคมภณฑ 3.98 0.65 0.43 0.44 2.75 2.26 3.26 0.70 0.77 0.74 7. พลาสตก 4.34 0.02 0.02 0.02 5.20 4.40 5.32 0.60 0.77 0.79 8. เครองหนง 2.99 0.00 0.00 0.00 2.57 3.97 4.03 0.91 0.70 0.62 9. เฟอรนเจอรไม 2.32 0.01 0.00 0.00 1.33 1.35 1.65 0.81 0.94 0.34 10. กระดาษและเยอกระดาษ 0.00 0.00 0.00 0.00 1.72 1.73 1.73 0.14 0.00 0.00 11. สงทอและเครองนงหม 7.93 0.01 0.01 0.01 4.52 5.53 10.69 3.92 2.81 0.08 12. รองเทา 7.98 0.00 0.00 0.00 5.98 5.06 8.39 1.25 1.58 0.19 13. แกวและหน 3.92 0.00 0.00 0.00 4.73 3.34 4.45 0.47 0.57 0.88 14. อญมณ 0.73 0.00 0.00 0.00 0.23 0.22 0.23 0.06 0.00 0.00 15. โลหะพนฐาน 1.85 0.04 0.00 0.00 0.83 2.53 3.07 2.16 1.12 0.55 16. เครองจกรและเครองใชไฟฟา 2.21 0.01 0.00 0.00 1.34 1.25 1.47 0.32 0.30 0.08 17. ยานยนตและอปกรณขนสง 4.66 0.11 1.51 0.00 4.22 2.44 4.84 2.05 0.95 0.70 18. ทศนปกรณ 2.41 0.00 0.00 0.00 1.17 1.43 1.42 0.41 0.23 0.40 19. อาวธและยทธภณฑ 2.22 0.00 0.00 0.00 0.83 1.17 0.86 2.17 2.70 2.26 20. งานศลปะและอนๆ 2.48 0.00 0.00 0.00 2.34 2.29 2.34 0.64 0.45 0.15 เฉลย 8.22

3.77 4.17 4.13 2.15 2.86 2.75 1.52 1.71 1.14 ทมา: จากการคานวณของคณะผวจย

113

6.2.2 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา

กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (Rules of Origin: RoO) เปนการสงเสรมการใชวตถดบในประเทศ และเปนการปกปองทางการคาไดพรอมๆ กน ในการทาความตกลงทางการคา สหภาพยโรปจะใชกฎวาดวยแหลงกาเนดทมหลกเกณฑการพจารณาเหมอนกนกบทกๆ ประเทศคภาค โดยมการผอนผนบางในรายละเอยดปลกยอย ในสวนนคณะผวจยไดทาการพจารณากฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลงตางๆ วามลกษณะปกปองอตสาหกรรมหรอไม และไดสรปเนอหาเกยวกบกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลงตางๆ ทมความแตกตางกน เพอเปนแนวทางสาหรบการเจรจาเพอจดทา FTA กบสหภาพยโรป

โครงสราง RoO ทมลกษณะปกปองตลาด จากการศกษาของ Estevadeordal and Suominen (2004) พบวาหลกเกณฑทใชในกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของสหภาพยโรปในปจจบนไมมการเปลยนแปลงมากนกเมอเทยบกบหลกเกณฑทใชกอนป 1997 นอกจากน ยงพบวา หลกเกณฑเงอนไขทใชในแตละความตกลงมโครงสรางทคลายกน แตอาจมขอยกเวนในรายละเอยดปลกยอยตามความเหมาะสมของประเทศคภาคความตกลง (ดตารางท 6.6 ประกอบ) การศกษาดงกลาวยงไดทาการเปรยบเทยบความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทใชกบกลมสนคาตางๆ โดยเปรยบเทยบจากขอจากดและเงอนไขในการไดแหลงกาเนด10 (ดตารางท 6.7 ประกอบ) การศกษาดงกลาวชวา กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของกลมสนคาเกษตรและอาหารแปรรปมระดบความเขมงวดทสงมาก โดยกลมสนคาสตวมชวตมระดบความเขมงวดอยทระดบ 7 รองลงมาคอ กลมสนคาผกผลไมอยทระดบ 6.6 และกลมสนคาอาหาร เครองดม และยาสบ อยทระดบ 5 สาหรบสนคาอตสาหกรรม สนคาในกลมสงทอและเครองนงหมมระดบความเขมงวดสงถง 6.7 ผลการศกษาดงกลาวแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางระดบความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดกบการปกปองการเขาสตลาดของกลมอตสาหกรรมตางๆ

สหภาพยโรปใชหลกเกณฑในการพจารณาแหลงกาเนดของสนคาทเขมงวดและอาจไมสอดคลองกบกระบวนการผลตของผผลตในหลายประเทศ ยกตวอยางเชน สนคาในกลมสงทอ 10 สมมตฐานทใชในการจดอนดบความเขมงวดมอยสองขอ กลาวคอ (1) การเปลยนพกดศลกากรทระดบ 2 หลก เปนสงททาไดยากกวาการเปลยนพกดศลกากรทระดบ 4 หลกและ 6 หลก ตามลาดบ (2) การสะสมมลคา และ การพจารณาจากกระบวนการผลตทสาคญ จะชวยใหไดแหลงกาเนดไดยากขน ดงนน ความเขมงวดสามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน CI < CS < CS & VC < CH < CH & VC < CC < CC & Tech. (ดหมายเหตตาราง 6.6 สาหรบตวยอภาษาองกฤษ)

114

และเครองนงหมทสามารถใชสทธประโยชนภายใต FTA ของสหภาพยโรปไดจะตองผานกระบวนการผลตในประเทศอยางนอย 2 ขนตอน เชน ตองใชผาในประเทศและตดเยบในประเทศ และผาทอตองผานการปนและทอภายในประเทศ นอกจากน ในกรณการเจรจาเพอจดทาความตกลง TDCA ระหวางสหภาพยโรปกบแอฟรกาใต สหภาพยโรปยนยนทจะใหใชหลกเกณฑทวา เรอสญชาตอนทไมใชสญชาตแอฟรกาใตหรอประเทศในสหภาพยโรปไมสามารถไดแหลงกาเนดแมวาจะทาการประมงในนานนาของทงสองฝาย11

ทาใหทง 2 ฝายไมสามารถหาขอสรปได และไดนาสนคาประมงออกจากรายการลดภาษศลกากรระหวางกน

อยางไรกตาม ในชวงตอมา สหภาพยโรปมทาทผอนปรนหลกเกณฑในการพจารณาแหลงกาเนดสนคามากขน เชน ในความตกลงเบองตนระหวางสหภาพยโรปกบกลมประเทศ ACP (EU-ACP interim agreement) อนญาตใหมการลดขนตอนการผลตสนคาในกลมสงทอและเครองนงหมภายในประเทศเหลอเพยงขนตอนเดยว และอนญาตใหนาเขาผาจากตางประเทศได สวนผาทอสามารถใชดายทนาเขาจากตางประเทศไดเชนเดยวกน นอกจากน สหภาพยโรปยงอยในระหวางการปฏรปหลกเกณฑการพจารณาแหลงกาเนดสนคาภายใตระบบ GSP ของตนดวยเชนกน12 ตวอยางหลกเกณฑทไดรบการผอนปรน เชน การลดขนตอนการผลตสนคาในกลมสงทอและเครองนงหมภายในประเทศเหลอเพยงขนตอนเดยว การอนญาตใหใชผาหรอดายทนาเขาจากตางประเทศ การเพมทางเลอกใหมการสะสมมลคาเพมวตถดบสาหรบกลมสนคาเกษตร การยกเลกการใชหลกเกณฑสดสวนลกเรอขนตาในการจบสตวนาทตองมากกวารอยละ 50

เปรยบเทยบหลกเกณฑทใชในการพจารณาแหลงกาเนดสนคา แมวาในภาพรวมสหภาพยโรปจะใชกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทมหลกเกณฑพนฐานในการพจารณาคลายกน แตกมหลกเกณฑพจารณาเพมเตม และ/หรอขอยกเวนพเศษอนๆ ทแตกตางกนบางประการ เชน การอนญาตใหมการสะสมมลคาเพมวตถดบทนาเขาจากประเทศทไมไดเปนภาคความตกลงบางประเทศได และการผอนผนการบงคบใชกฎวาดวยแหลงกาเนด จากการเปรยบเทยบหลกเกณฑเพมเตมท ใชในการพจารณาแหลงกาเนดสนคา คณะผวจยพบวา (ดตารางท 6.8 ประกอบ)

- มการอนญาตใหมการสะสมมลคาเพมวตถดบทนาเขาจากประเทศคภาค (bilateral cumulation) ในทกความตกลง

- มการอนญาตใหมการสะสมมลคาเพมวตถดบทนาเขาจากประเทศทไมใชคภาค 11 หลกเกณฑนแตกตางจากหลกเกณฑสากล ซงอนญาตใหสตวนาทจบไดในนานนาประเทศใดกจะไดแหลงกาเนดของประเทศนนทนทตามหลก wholly-obtained 12 The future of rules of origin: htttp://ec.europa.eu/taxation_customs/customs/customs_duties/rules_origin/preferential/article_777_en.htm

115

(diagonal cumulation) เฉพาะในความตกลงสหภาพยโรป-ตนเซย สหภาพยโรป-แอลจเรย สหภาพยโรป-โมรอกโก สหภาพยโรป-กลมประเทศ ACP และสหภาพยโรป-แอฟรกาใต

- มการอนญาตใหมการสะสมมลคาเพมวตถดบทนาเขาจากประเทศในภมภาคเดยวกน (regional cumulation) เฉพาะในความตกลงสหภาพยโรป-กลมประเทศ ACP และสหภาพยโรป-แอฟรกาใต การอนญาตดงกลาวทาใหผประกอบการของประเทศในกลมประเทศ ACP สามารถใชวตถดบจากประเทศอนในกลมประเทศ ACP ใดกได ในขณะทผประกอบการของประเทศแอฟรกาใตสามารถใชวตถดบจากประเทศสมาชกสหภาพศลกากรแอฟรกาใต (SACU) ได นอกจากน ระบบ GSP ของสหภาพยโรปกอนญาตใหมการสะสมมลคาเพมวตถดบไดเฉพาะในกลมประเทศทกาหนดไว13

- มการอนญาตใหใชวตถดบนาเขาทไดรบสทธประโยชนทางภาษรปแบบอน (duty drawback) ในเกอบทกความตกลง อยางไรกตาม ความตกลงสหภาพยโรป-เมกซโก และสหภาพยโรป-ชล อนญาตใหใชหลกเกณฑนไดเพยงชวคราวเทานน14

- สดสวนมลคาวตถดบทไมผานหลกเกณฑการเปลยนพกดศลกากร (tolerance หรอ de minimis) ทระบในความตกลงตางๆ สวนใหญอยทไมเกนรอยละ 10 ยกเวนในความตกลงสหภาพยโรป-กลมประเทศ ACP และสหภาพยโรป-แอฟรกาใต ทระบสดสวนสงสดไดถงรอยละ 15 อยางไรกตาม สนคาในกลมสงทอและเครองนงหมมกไมไดรบประโยชนจากหลกเกณฑ de minimis น

การผอนผนการบงคบใชกฎวาดวยแหลงกาเนดสาหรบบางความตกลง

โดยทวไปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาจะมผลบงคบใชทนททความตกลงมผลบงคบใช อยางไรกตาม จากการศกษาพบวา ความตกลงการคาสหภาพยโรป-เมกซโก และสหภาพยโรป-ชล มการผอนผนการใชกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา โดยยดระยะเวลาการบงคบใชกบสนคาบางรายการออกไปเพอใหผประกอบการไดปรบตวกอน และ/หรอเปลยนหลกเกณฑทใชในการพจารณาแหลงกาเนดสนคาบางชนดใหแตกตางไปจากหลกเกณฑปกต (EU Single List)15 ซง 13 ระบบ GSP ของสหภาพยโรปอนญาตใหประเทศในภมภาคเดยวกนสามารถสะสมมลคาเพมวตถดบแบบ regional cumulation ได ดงตอไปน * กลม 1: บรไน กมพชา อนโดนเซย ลาว มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร ไทย และเวยดนาม * กลม 2: โบลเวย โคลมเบย คอสตารกา เอกวาดอร เอลซลวาดอร กวเตมาลา ฮอนดรส นการากว ปานามา เปร และเวเนซเอลา * กลม 3: บงกลาเทศ ภฏาน อนเดย มลดฟส เนปาล ปากสถาน ศรลงกา 14 ในการเจรจาเพอจดทาความตกลงสหภาพยโรป-เกาหลใต ประเดนการยอมรบหลกเกณฑ duty-drawback เปนประเดนปญหาสาคญททงสองฝายตองใชระยะเวลาในการหาขอสรป 15 กฎวาดวยแหลงกาเนดทใชในระบบ GSP ของสหภาพยโรป

116

สหภาพยโรปมกใชเปนแมแบบในการเจรจาเพอจดทาความตกลง ความตกลง EU-เมกซโก มการผอนผน โดยเลอนบงคบใชกฎวาดวยแหลงกาเนด ออกไป 2-6 ป สาหรบสนคาในกลมสงทอ เคมภณฑ เครองจกรกล และยานยนต (ตารางท 6.9) นอกจากนนเมกซโกไดเงอนไขทดกวาในการกาหนดวธการสะสมแหลงกาเนดสาหรบยานยนตจากสหภาพยโรป เพออตสาหกรรมยานยนตไดปรบตวเขาสตลาดทมการแขงขนสงขน กลาวคอ รถแทรกเตอร (8701), รถทใชในการขนสงมวลชน (8702) และรถบรรทกสนคา (8704) ถกกาหนดโควตาไวท 2,500 คนและ จะตองสะสมแหลงกาเนดรอยละ 45 จนถงป 2002 และปรบขนเปนรอยละ 50 จนถงป 2006 เชนเดยวกนกบรถยนตนงสวนบคคล (8704) ถกกาหนดใหสะสมแหลงกาเนดรอยละ 45 จนถงป 2001 และ รอยละ 50 จนถงป 2003 ซงหลงจากนนตองสะสมแหลงกาเนดใหไดรอยละ 60 เปนตน นอกเหนอจากเงอนไขดงกลาว ในความตกลง EU-เมกซโก ยงมการผอนผนโดยการเปลยนแปลงกฎวาดวยแหลงกาเนดเพอใหสนคาไดแหลงกาเนดงายขน (ดตารางท 6.10 ประกอบ) นอกจากนน มการกาหนดการไดแหลงกาเนดของสนคาจากสหภาพยโรปอยางมเงอนไขโควตาการนาเขาสเมกซโก เชน กลมสนคารองเทาพกด 6402-6404 ไดรบการผอนปรนการไดแหลงกาเนด แตโดนบงคบการประมลโควตาใหสาหรบรองเทาทมราคาถกกวาสามารถใชโควตาไดกอน เปนตน 

ความตกลง EU-ชล มการเลอนการบงคบใชกฎวาดวยแหลงกาเนดในสนคาเพยงบางประเภท เชน ดาย ปายหรอตราททาจากผา หมวกสกหลาด และจกรยาน (ตารางท 6.9) โดยปรบระยะเวลาออกไป 3 ป โดยใหใชเงอนไขสะสมมลคาซงงายกวาเงอนไขการบงคบประเภทของวตถดบทสามารถใชได เปนตน นอกจากนน ยงมการลดความเขมงวดของกฎในความตกลงใหสาหรบสนคาบางประเภทเปนพเศษอยางถาวร ใหสามารถไดแหลงกาเนดไดงายขนดงเชนในตารางท 6.10 โดยสวนมากจะเปนสนคาประเภทเครองจกรและอปกรณเครองใชไฟฟา โดยภาพรวมแลวการผอนปรนกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลงทงสองใหแตกตางออกไปจาก EU Single List อยในระดบทคอนขางจากดและคอนขางจาเพาะเจาะจงในบางอตสาหกรรมเทานน แตสามารถนบเปนความสาเรจของเมกซโกและชลในการเจรจาเพอผอนผนการไดแหลงกาเนดจากสนคาดงกลาว

117

วธการพสจนและรบรองแหลงกาเนด

กระบวนการรบรองแหลงกาเนดในความตกลงการคาระหวางสหภาพยโรปและประเทศคเจรจา จะตองไดรบการรบรองจากหนวยงานทเปนภาครฐในประเทศคเจรจา และใชเอกสารทถกกาหนดไวในความตกลงคอฟอรม EUR.1 และใบกากบสนคา การทหนวยงานรฐตองเขามามสวนรวมในการพสจนแหลงกาเนดทาใหเกดภาระทเพมขนในการสงออก นอกจากวธการดงกลาวแลว ถาผสงออกทาการสงออกอยเปนประจาและไดรบการรบรองจากหนวยงานรบรองแหลงกาเนดใหเปน “approved exporters” กจะสามารถใชใบกากบสนคาเพอยนใชสทธเพยงอยางเดยวกได ซงสามารถลดความซบซอนในการใชสทธไดในระดบหนง

ประเดนสาคญอกประการกคอกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของสหภาพยโรปใชราคาหนาโรงงาน (ex-works price) ในการคานวณสะสมแหลงกาเนดเพมของสนคา ราคาหนาโรงงานหมายถงราคาของสนคาทไดรบการบรรจเตรยมพรอมแลวทจะสงออกได ราคานมกจะไมรวมภาษภายในประเทศทเกดจากการผลต เพราะวาเมอสงออกสนคาไปแลวภาษเหลานนมกจะไดคน การใชราคาหนาโรงงาน อาจจะทาใหเกดความสบสนในการพสจนตนทนวาราคาทแทจรงทจะนามาสะสมตามกฎควรจะเปนเทาไหร ทงน กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของความตกลงอนๆ ทประเทศไทยมประสบการณโดยสวนใหญมกใชราคา FOB ในการคานวณ กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของสหภาพยโรปกาลงไดรบการพจารณาปรบปรงเพอประโยชนของประเทศคคาและการดาเนนงานของทกฝาย โดยคาดวา กฎระเบยบชดใหมจะไดรบการประกาศในป 2010 และบงคบใชในป 2013 โดยจะใชกบการไดรบสทธพเศษ GSP กอน ในกฎระเบยบชดใหมจะมแนวทางในการปรบปรง เพอเพมโอกาสการใชสทธประโยชนใหเกดการสะสมแหลงกาเนดทงายขน และสรางความเขาใจทตรงกนระหวางฝายออกนโยบาย ฝายปฏบตการศลกากร และฝายออกเอกสารรบรองแหลงกาเนดของประเทศคคา จากการเปรยบเทยบกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในความตกลงการคาของสหภาพยโรปสามารถสรปไดวา สหภาพยโรปจะใชกฎวาดวยแหลงกาเนดทมหลกการเหมอนกนกบทกๆ ประเทศ ซงอาจจะมการผอนผนเพยงเลกนอย โครงสรางการปกปองอตสาหกรรมจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทพบมเพยงในสนคาเกษตรแปรรป สนคาประมง และสนคาสงทอและเครองนงหม ซงในอนาคตมแนวโนมทจะไดรบการผอนผนมากยงขนกฎวาดวยแหลงกาเนดฉบบใหม

118

ตารางท 6.6 โครงสรางกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลงการคาของสหภาพยโรป หลกเกณฑ TDCA Mexico Chile GSP

NC 0.39 0.39 0.39 0.20 NC+ECTC 2.39 2.04 2.39 2.30 NC+TECH 1.39 1.39 1.39 0.72 NC+ECTC+TECH 0.00 0.00 0.00 0.00 NC+VC 11.46 10.91 10.91 10.22 NC+ECTC+VC 1.57 1.57 1.57 2.43 NC+VC+TECH 0.08 0.20 0.20 0.00 NC+WO 7.62 7.62 7.62 3.43 NC+WO 0.70 0.70 0.70 0.70 Subtotal 25.60 26.16 24.82 20.00 CS 0.20 0.20 0.20 0.12 CS+ECTC 0.00 0.00 0.00 0.00 CS+TECH 1.90 1.90 1.78 1.87 CS+ECTC+VC 0.00 0.00 0.00 0.00 CS+VC+TECH 0.27 0.27 0.27 0.37 Subtotal 2.37 2.37 2.25 2.36 CH 32.99 32.99 32.86 38.35 CH+ECTC 4.60 5.13 4.56 4.05 CH+TECH 0.00 0.00 0.00 0.92 CH+ECTC+TECH 6.66 6.66 6.66 6.62 CH+VC 13.01 12.68 12.78 13.58 CH+ECTC+VC 0.37 0.86 0.37 0.20 CH+VC+TECH 0.00 0.00 0.00 0.00 CH+ECTC+VC+TECH 0.02 0.02 0.02 0.02 Subtotal 57.65 58.34 57.25 63.70 CC 2.16 2.16 2.16 2.11 CC+ECTC 1.02 1.02 1.02 0.74 CH+TECH 0.04 0.04 0.04 0.04 CC+ECTC+TECH 11.02 11.25 11.02 11.04 Subtotal 14.24 14.47 14.24 13.39 Total 100 100 100 100

ทมา: Estevadeordal and Suominen (2004) หมายเหต: WO = ผลตจากวตถดบทไดมาจากในประเทศทงหมด CC = เปลยนพกดศลกากรทระดบ 2 หลก CH = เปลยนพกดศลกากรทระดบ 4 หลก CS = เปลยนพกดศลกากรทระดบ 6 หลก CI = เปลยนพกดศลกากรทมากกวาระดบ 6 หลกขนไป VC = การสะสมมลคา ECTC = เปลยนพกดศลกากรแบบมขอยกเวนในการเลอกใชวตถดบ TECH = การระบใหใชกระบวนการผลตทเฉพาะเจาะจง NC = ไมตองมการเปลยนพกดศลกากร

โดยความเขมงวดสามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน CI < CS < CS & VC < CH < CH & VC < CC < CC & Tech

119

ตารางท 6.7 ดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลงการคาของสหภาพยโรป เปรยบเทยบระหวางกลมสนคา

HS Section ดชนความเขมงวด 1. สตวมชวต 7.0 2. ผกและผลไม 6.6 3. นามนและไขมน 4.7 4. อาหาร เครองดม และยาสบ 5.0 5. แรธาต 3.5 6. เคมภณฑ 3.9 7. พลาสตก 4.9 8. เครองหนง 3.3 9. เฟอรนเจอรไม 2.9 10. กระดาษและเยอกระดาษ 4.4 11. สงทอและเครองนงหม 6.1 12. รองเทา 2.8 13. แกวและหน 3.7 14. อญมณ 3.7 15. โลหะพนฐาน 4.2 16. เครองจกรและเครองใชไฟฟา 4.8 17. ยานยนตและอปกรณขนสง 4.7 18. ทศนปกรณ 5.0 19. อาวธและยทธภณฑ 4.0 20. งานศลปะและอนๆ 4.1 เฉลย 4.5

ทมา: Estevadeordal and Suominen (2004) หมายเหต: ความเขมงวดเรยงลาดบจาก 1-7 โดยระดบ 7 เปนระดบความเงมงวดทสด

120

ตารางท 6.8 เปรยบเทยบหลกเกณฑเพมเตมของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลงการคาของสหภาพยโรป หลกเกณฑเพมเตม GSP EU-MED EU-ACP EPA TDCA EU-Mexico EU-Chile

การสะสมมลคาเพมวตถดบทนาเขาจากประเทศคภาค (bilateral cumulation)

ได ได ได ได ได ได

การสะสมมลคาเพมวตถดบทนาเขาจากประเทศทไมใชคภาค (diagonal cumulation)

ไมได ไดเฉพาะ 3 ประเทศ (ตนเซย แอลจเรย และโมรอกโก)

ได เฉพาะกบประเทศแอฟรกาใต และกลมประเทศสหภาพศลกากรแอฟรกาใต (SACU) แตมเงอนไข

ได เฉพาะในกลม ประเทศ ACP แตมเงอนไข

ไมได ไมได

การสะสมมลคาเพมวตถดบทนาเขาจากประเทศในภมภาคเดยวกน (regional cumulation)

ได เฉพาะในกลมประเทศทกาหนดไว

อยในระหวางการทบทวนใหสามารถใชได

ได ไดสาหรบกลมประเทศสหภาพศลกากรแอฟรกาใต (SACU)

ไมได ไมได

การอนญาตใหใชวตถดบนาเขาทไดรบสทธประโยชนทางภาษรปแบบอน (duty drawback)

ได ได เฉพาะความตกลงตนเซย แอลจเรย และโมรอกโก

ได ได ไดจนถงป 2003 หลงจากนไมได

ไดจนถงป 2007 หลงจากนไมได

สดสวนมลคาวตถดบทไมผานหลกเกณฑการเปลยนพกดศลกากร (tolerance หรอ de minimis)

ไมเกนรอยละ 10 ไมเกนรอยละ 10 ยกเวนสนคาในกลมสงทอและเครองนงหม

ไมเกนรอยละ 15 ไมเกนรอยละ 10 สาหรบสนคาเกษตรบางรายการ และไมเกนรอยละ 15 สาหรบสนคาเกษตรสวนใหญและสนคาอตสาหกรรม ยกเวนสนคาในกลมสงทอและเครองนงหม

ไมเกนรอยละ 10 สาหรบสนคาทวไป และไมเกนรอยละ 8 สาหรบสนคาในกลมสงทอและเครองนงหม

ไมเกนรอยละ 10% ยกเวนสนคาในกลมสงทอและเครองนงหม

ทมา: คณะผวจยสรปจาก Naumann (2006), Naumann (2008), Estevadeordal and Suominen (2004) และ http://ec.europa.eu/taxation_customs/customs/customs_duties/rules_origin/ article_403_en.htm

121

ตารางท 6.9 การเลอนระยะเวลาในการบงคบใชกฎวาดวยแหลงกาเนดภายใตความตกลงการคาของสหภาพยโรป

ความตกลง EU-เมกซโก (เรม ต.ค. 2000) ประเภทสนคา พกด วนสนสดการผอนผน

เคมภณฑ 2914, 2915 31 ธ.ค. 02 หนงทฟอกแลว 4104 30 ม.ย. 03 เสอถก พกด 61 31 ธ.ค. 02

6201-6209, 6211 31 ธ.ค. 02 เสอผา รองเทา* 6402 -6404 พจารณาอกครงในป 04 อปกรณเกยวกบเตาปฏกรณ 8401 31 ธ.ค. 04 เครองจกร 8407, 8408 31 ธ.ค. 04 ยานยนต** 8701, 8702, 8704 31 ธ.ค. 06 8703, 8706, 8707 31 ธ.ค. 04

ความตกลง EU-ชล (เรม พ.ย. 2002) ประเภทสนคา พกด วนสนสดการผอนผน เสนดาย 5509, 5511 31 ธ.ค. 05 ปายหรอตรา ททาจากผา 5807 31 ธ.ค. 05 หมวกสกหลาด 6503 31 ธ.ค. 05 จกรยาน 8712 31 ธ.ค. 05

ทมา: Estevadeordal and Suominen (2004) และ Appendix II(a) ในความตกลงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของความตกลง EU-เมกซโก และความตกลง EU-ชล

หมายเหต: * เมกซโกยอมใหใชกฎทเขมงวดนอยลงกบสนคานาเขาจากสหภาพยโรป แตควบคมโควตาการนาเขา

122

ตารางท 6.10 การผอนผนการบงคบใชกฎวาดวยแหลงกาเนดภายใตความตกลงการคาของสหภาพยโรป โดยการเปลยนแปลงเงอนไข

ความตกลงสหภาพยโรป-เมกซโก

พกด สนคา EU Single List EU-Mexico RoO 4810 กระดาษและกระดาษแขง CH CC + ECTC +TECH 6307 ของทจดทาแลวอนๆ รวมถงแบบสาหรบตดเสอผา VC 60% CC + ECTC +TECH 6401 รองเทากนนา NC+ ECTC NC + multiple ECTC

6402-6404 รองเทาและสวนประกอบ * NC+ ECTC CH + ECTC + VC 60% 8483 เพลาสงกาลง CH + VC 60% CH + ECTC + VC 40% 8508 เครองดดฝน CH + VC 60% CH + ECTC 8509 เครองใชไฟฟาในบานทมมอเตอร CH + VC 60% CH + ECTC 8516 เตาเผาและเตาอบไฟฟา CH + VC 60% CH + ECTC 8518 ไมโครโฟน ลาโพง และหฟง VC 60% VC 50% 8527 เครองรบสาหรบวทยกระจายเสยง VC 60% CH + ECTC 8544 ลวดและเคเบล และตวนาไฟฟา VC 60% VC 50% 8708 ชนสวนอปกรณยานยนต VC 60% CH +ECTC 9009 อปกรณถายเอกสาร CH + VC 60% CH + VC 50% 9022 อปกรณเอกซเรย CH + ECTC CH + VC 60% 9026 อปกรณสาหรบวดหรอตรวจสอบการไหล VC 60% CH

ความตกลงสหภาพยโรป-ชล

พกด สนคา EU Single List EU-Mexico RoO 7601 อะลมเนยมทยงไมไดขนรป CS + TECH CH + VC 50%

8469-8473 อปกรณสานกงานและชนสวน VC 60% VC 50% 8481 แทป กอก วาลว และเครองใชทคลายกน CH + VC 60% VC 60% 8504 หมอแปลงไฟฟา เครองเปลยนไฟฟาชนดอยคงท VC 60% VC 50% 8509 เครองใชกลไฟฟาสาหรบใชตามบานเรอน CH + VC 60% VC 60% 8517 เครองโทรศพทรวมถงเครองอปกรณสาหรบการสอสารใน

ระบบเครอขายทางสายหรอไรสาย CH + VC 60% VC 50%

8523 จานบนทก เทป อปกรณหนวยเกบความจาแบบไมลบเลอน VC 60% VC 50% ทมา: Estevadeordal and Suominen (2004) หมายเหต: * ใชเฉพาะกบสนคานาเขาจากสหภาพยโรปภายใตโควตาทกาหนดไว

123

6.2.3 มาตรฐานสนคาและกฎระเบยบทางเทคนค (TBT) แนวโนมทสาคญอกประการของการคาในกลมสนคาอตสาหกรรมในตลาดสหภาพยโรป คอการกาหนดมาตรฐานสนคาทไดตามตรงความตองการของตลาด และปฏบตตามกฎระเบยบทเกยวของกบผลตภณฑนนๆ แนวโนมดงกลาวเกดจากนโยบายและมาตรการในเรองสงแวดลอม มาตรฐานความปลอดภย และมาตรการทางดานสขอนามย สงผลใหผประกอบการบางรายทไมสามารถปฏบตตามมาตรการไดจะตองออกจากตลาดสหภาพยโรป หรอจะตองทาการลงทนปรบปรงคณภาพสนคาเพอปรบตวใหเขากบความตองการของตลาดสหภาพยโรปอยางเหมาะสม ซงอาจกลายเปนอปสรรคทางการคาของผประกอบการทไมสามารถปรบตวไดอยางทนทวงท

วตถประสงคของการกาหนดมาตรฐานสนคาและกฎระเบยบทางเทคนคคอเพอคมครองความปลอดภยของผบรโภคและรกษาสงแวดลอม มาตรการดงกลาวมการปรบเปลยนและเพมเตมเนอหาอยตลอดเวลา ซงบางครงทาใหเกดปญหาในการปฏบตตามของผประกอบการในทกระดบ ดงนน ในความตกลงการคาของสหภาพยโรปจงมการบรรจหวขอเรองมาตรฐานและกฎระเบยบดงกลาวไวอยางชดเจน รวมทงมการเสรมความรวมมอระหวางกนในการแลกเปลยนขอมลและพฒนาขดความสามารถในการปฏบตตามเงอนไขของกฎระเบยบดงกลาว แตจะไมมการยอมรบรวม (MRA) ในมาตรฐานสนคาของประเทศทอยในความตกลง

ประเภทของกฎระเบยบและมาตรการทางเทคนคทใชกบสนคาอตสาหกรรม

จากรายงานการคาขององคการการคาโลกไดจดประเภทของกฎระเบยบและมาตรการทางเทคนคของสหภาพยโรป โดยแบงออกเปน 2 กลม ไดแก (1) มาตรการทกาหนดรายละเอยดอยางชดเจน (detailed specific technical requirement) และ (2) มาตรการทกาหนดเกณฑขนตาในการปฏบต (essential technical requirement) สาหรบมาตรการประเภทแรกมกใชกบมาตรการความปลอดภยสนคาประเภทรถยนต เครองสาอาง เคมภณฑ อาหาร และยา สวนมาตรการหลงเปนแนวทางใหมของขอกาหนดกลาง ไดแก มาตรฐานของเลน อปกรณกอสราง เครองจกร อปกรณทางการแพทย เครองใชไฟฟา ชนสวนอเลกทรอนกส และอปกรณทใชแกซ โดยมาตรการทกาหนดเกณฑขนตาเหลานมกจะมาจากการรเรมของภาคอตสาหกรรม มาตรฐานสนคาเหลานกอใหเกดความรบผดทางกฎหมาย กลาวคอ ทกฝายไมวาจะเปนผผลตในประเทศหรอผนาเขาสนคาจากตางประเทศตองปฏบตตาม เชน มาตรการแสดงเครองหมาย CE ผผลตตองพมพลงบนผลตภณฑ เพอแสดงวาไดปฏบตตามกฎระเบยบและเกบหลกฐานทางเอกสารในการปฏบตนนไวตามกฎระเบยบ มฉะนนจะไมสามารถวางขายในตลาดสหภาพยโรปได เปนตน นอกจากน การพสจนหรอการตรวจสอบการปฏบตตามมาตรการ ไดถก

124

บญญตเปนขอบงคบโดยคณะกรรมาธการกลางเชนกน แตความรบผดชอบในการบงคบใช ดาเนนงาน หรอตรวจจบผกระทาผดดาเนนการโดยรฐบาลของแตละประเทศสมาชก ในทางปฏบต กฎระเบยบทางเทคนคทเปนขอกาหนดกลางเหลานนาจะชวยลดความสบสนของมาตรการทแตละประเทศกาหนดขนมาซาซอนกน อยางไรกตาม ขอกาหนดกลางดงกลาวกลบกลายเปนอปสรรคอยางหนงในการสงสนคาเขาตลาดสหภาพยโรป เพราะวาตองใชความรเฉพาะดานเพอตดตามและปฏบตตามกฎระเบยบทมแนวโนมมากขนเรอยๆ และตองผานการรบรองจากหนวยทดสอบทไดมาตรฐานทสงเพยงพอ นอกจากนนกฎระเบยบทถกบญญตขนทาใหเกดการบงคบในหวงโซอปทานในการควบคมคณภาพใหเขมงวดมากขนในการตรวจสอบเปนลาดบ

เปรยบเทยบรายละเอยดความตกลงในเรองกฎระเบยบและมาตรการทางเทคนค ความตกลงทงสามมวตถประสงคทตรงกนทคลายกนในเรองกฎระเบยบและมาตรการทางเทคนค เพอการปฏบตใหสอดคลองกบกฎระเบยบดงกลาว และสงเสรมความรวมมอทจะสรางความเขาใจในการปฏบตตามอยางเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยงความตกลงในแตละฉบบจะม การกลาวถงการยอมรบมาตรฐานสนคาและกฎระเบยบทางเทคนคทสอดคลองกบความตกลง TBT ขององคการการคาโลก (WTO) และสนบสนนกฎระเบยบทกาหนดโดยองคกรมาตรฐานสากล เชน ISO และ IEC เปนตน นอกจากนนรายละเอยดในความตกลงในเรองกฎระเบยบและมาตรการทางเทคนคจะกลาวถงการสนบสนนความรวมมอระดบทวภาคในสาขาททงสองฝายมความสนใจตรงกนเพออานวยความสะดวกทางการคาระหวางกน โดยสวนใหญของความตกลงจะมความรวมมอของสหภาพยโรปทจะใหความชวยเหลอในเรองการใหขอมล การพฒนาเทคนคการตรวจสอบหรอการรบรองใหไดตามความเหมาะสมของกฎระเบยบของสหภาพยโรป รวมทงการแนะนาผประกอบการทจะสงออกสนคาเขาสตลาดสหภาพยโรปใหมความเขาใจทถกตอง และลดความสบสนในการปฏบตตาม16 ในความตกลงสหภาพยโรป-เมกซโก และสหภาพยโรป-ชล ทมการระบการจดตงคณะกรรมาธการพเศษทจะประสานงานความรวมมอดงกลาวอยางชดเจนซงไมพบในความตกลงแอฟรกาใต และระบหนาทพเศษของคณะกรรมาธการในการปฏบตงานดงกลาว เชน ผลดกนจดประชมประจาปของคณะกรรมาธการทงสองฝายทเกยวของกบการกาหนดมาตรฐาน เพอ 16 การสนบสนนดงกลาวเปนไปตามหลกการพฒนากฎระเบยบกลางและการกาหนดมาตรฐานรวมกนของสนคาอตสาหกรรมในสหภาพยโรป http://ec.europa.eu/enterprise/standards_policy/vademecum/index.htm

125

แลกเปลยนขอมลและแสดงความคดเหนตอกฎระเบยบและมาตรการทางเทคนค ถงแมจะไมมรายละเอยดในเรองดงกลาวทชดเจนสาหรบความตกลงของแอฟรกาใต แตกไดมการระบถงความชวยเหลอในการพฒนาคณภาพสนคา และการเชอมตอของหนวยงานทดสอบและระบบรบรองคณภาพเชนกน

ตารางท 6.11 เปรยบเทยบเนอหาเกยวกบกฎระเบยบทางเทคนคภายใตความตกลงการคาของสหภาพยโรป

TDCA Mexico Chile การยนยนการปฏบตตามขอกาหนดทระบไวในความตกลง TBT ภายใตกรอบ WTO และสนบสนนกฎระเบยบทกาหนดโดยองคกรมาตรฐานสากล

/ / /

ใหความรและแลกเปลยนขอมลเชงเทคนคในกฎระเบยบและมาตรการทางเทคนค

/ / /

สงเสรมความรวมมอระดบทวภาคในสาขาททงสองฝายมความสนใจตรงกนเพออานวยความสะดวกทางการคา

/ / /

มการจดตงคณะกรรมาธการและระบวธการปฎบตงานอยางชดเจน / /

ทมา: คณะผวจย 6.2.4 มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (SPS) มาตรการ SPS มลกษณะเชนเดยวกบมาตรการทางเทคนค กลาวคอมวตถประสงคเพอปกปองสขภาพของผบรโภค และรกษามาตรฐานของสนคาเกษตรภายในกลมประเทศสหภาพยโรป มาตรการดงกลาวตงอยบนมาตรฐานทางวทยาศาสตรทนามาปฏบตอยางเทาเทยมกนทงสนคาทผลตภายในประเทศและตางประเทศ เนองจากมาตรการสวนใหญเปนมาตรการบงคบ จงไมสามารถทจะลดหยอนกฎระเบยบได และในแตละความตกลงการคาเสร จะมหวขอในการปฎบตใหสอดคลองกบมาตรการ SPS ของสหภาพยโรป และสนบสนนใหเกดความรวมมอในสาขานเกดขนเพอทผสงออกจะไดสามารถปรบตวใหเขากบกฎระเบยบ SPS ของสหภาพยโรปได ปจจบนสหภาพยโรปเปนสมาชกขององคกรระหวางประเทศตางๆ ทมบทบาทสาคญในการกาหนดมาตรฐานสขอนามยทไดรบการยอมรบวาเปนมาตรฐานในระดบนานาชาต17 อยางไรกด สหภาพยโรปมกจะออกมาตรการสขอนามยทมความเขมงวดมากกวามาตรฐานในระดบนานาชาตตามความตกลง SPS ขององคการการคาโลก ในกรณดงกลาวประเทศผกาหนด 17 เชน Food safety: Codex Alimentarius Comission (CAC), Animal Health: World Organization for Animal Health (OIE), Plant Health: International Plant Protection Convention (IPPC)

126

มาตรฐานจะตองแจงตอองคการการคาโลก และสงผลการประเมนทางวทยาศาสตรควบคกนไปดวย ทงนมการศกษาบางชนพบวา มาตรฐานทเขมงวดมากกวาสงผลกระทบตอการสงออกของประเทศกาลงพฒนาอยางมนยสาคญ18

มาตรการ SPS ของสหภาพยโรป

มาตรการ SPS ของสหภาพยโรปมแนวคดมาจากมาตรการความปลอดภยทางอาหาร (Food Safety) มาตรการสขอนามยสตว การปองกนโรคสตว และสวสดภาพของสตว (Animal health and welfare), มาตรการสขอนามยพชและการปองกนโรคพช (Plant Health) อยภายใตความดแลของกรรมาธการยโรปดานสาธารณสขและการคมครองผบรโภค (DG-SANCO) และมหนวยงานอสระในการตรวจสอบและประเมนทางวทยาศาสตร คอสานกงานความปลอดภยดานอาหารของสหภาพยโรป (EFSA) ในทางปฏบต คณะกรรมาธการยโรปจะออกขอกาหนดกลางโดยอาศยผลการประเมนความเสยงทมหลกฐานเชงวทยาศาสตร และปจจยอนๆ19 ทอาจจะสงผลกระทบตอคณภาพความปลอดภยของอาหาร และใหประเทศสมาชกรวมกนตรวจสอบมาตรฐานของสนคาทจะสงเขามาขายในตลาดของตน

มาตรการดงกลาวไดถกรวบรวมเปน กฎระเบยบดานสขอนามย (Hygiene Package)20 เปนการประมวลกฎระเบยบทเกยวของกบเรองสขอนามยอาหารคนและอาหารสตว (Food and Feed Hygiene) ซงแตเดมเคยกระจดกระจายอยในกฎระเบยบตางๆ ใหมาอยเปนหมวดหมในอนกรมเดยวกน เปนทรจกกนในนาม Hygiene Package ซงมผลบงคบใชแลวตงแตวนท 1 มกราคม 2006 หลกการของกฎระเบยบดานสขอนามย ม 5 ประการคอ 1) การรกษาความปลอดภยขนสงดานอาหาร 2) การใชการวเคราะหความเสยงเปนพนฐานนโยบาย 3) การแบงความรบผดชอบในทกๆ ระดบของหวงโซอปทานสาหรบผลตภณฑทเกยวของกบอาหาร 4) การตรวจสอบกลบไดถงทมาและแหลงผลต 5) การใหขอมลทชดเจนของภาครฐ

เปรยบเทยบสาระสาคญในความตกลงของมาตรการสขอนามยและสขอนามยพช

ความตกลงการคาเสรของสหภาพยโรปจะมบทบญญตเรองความรวมมอในมาตรการ SPS เสมอ โดยจะเนนยาในการยอมรบในมาตรการทกาหนดมาเพอปกปองสขอนามยของผบรโภคภายในประเทศ และยนยนการปฏบตตามขอกาหนดทระบไวในความตกลง SPS ภายใต 18 Otsuki, Sewadeh, and Wilson (2000) ไดทาการเปรยบเทยบมาตรฐานสารอลฟาทอกซนของสหภาพยโรป กบมาตรฐานในระดบนานาชาต พบวาการกาหนดมาตรฐานทสงกวาสามารถลดความเสยงการตายจากสารดงกลาวเหลอเพยง 1.4 คนตอหนงลานลานป แตมาตรการดงกลาวอาจทาใหการสงออกลดลงไปกวา 670 ลานเหรยญสหรฐฯ 19 WTO (2007) ปจจยอนๆ เชน การขนสงและบรรจภณฑ ซงยงมความคลมเครอ และไมมคาอธบายทชดเจนในขณะน 20 http://news.thaieurope.net/content/view/2319/175/

127

กรอบ WTO ในความเปนจรงประเทศททาความตกลงการคากบสหภาพยโรปจะมมาตรฐานในเรอง SPS ทเขมงวดนอยกวา ดงนน ในความตกลงจงมการกลาวถงการยกระดบมาตรฐานสขอนามยใหทดเทยมกบมาตรฐานระหวางประเทศอกดวย โดยสหภาพยโรปจะใหความชวยเหลอทงในดานวทยากร (Training of trainer) และการแนะนาระบบการจดการทมประโยชนตอการพฒนาระบบความปลอดภยของอาหาร โดยทวไปทกความตกลงจะมการกลาวถงเรองความรวมมอในมาตรการ SPS แตในบางความตกลงไมไดระบใหชดเจนวาจะมการตงคณะกรรมการรวมกน หรอกาหนดกรอบในการดาเนนการขนมาในความตกลงอยางไรบาง ยกเวนความตกลงชลมรายละเอยดทชดเจนในรายละเอยดการปฏบตงานรวมกนอยางชดเจน เชน การระบหนาทของคณะกรรมาธการพเศษ และกาหนดวาระการประชมรวมกนไวทกหนงป ขนตอนการตดสนความเทาเทยมกนในมาตรการ SPS และบทบญญตในการบรหารสาหรบการปฏบตในงานพธศลกากรขาเขา เปนตน ตารางท 6.12 เปรยบเทยบเนอหาเกยวกบมาตรการ SPS ภายใตความตกลงการคาของ

สหภาพยโรป TDCA Mexico Chile การยนยนการปฏบตตามขอกาหนดทระบไวในความตกลง SPS ภายใตกรอบ WTO

/ / /

การกาหนดเปาหมายอยางชดเจนวาจะปรบมาตรฐานตางๆ ใหสอดคลองกน

/ / /

การระบใหมการใหความชวยเหลอทางเทคนคดาน SPS อยางเดนชด

/

การระบขนตอนเพอความชดเจนในความรวมมอ SPS - การตงคณะกรรมาธการรวมกน / / - การระบกระบวนการในการพจารณาวามาตรการ SPS ใดของประเทศคภาคมความเทาเทยมกน (equivalence determination)

/

- การจดทาขอแนะนาเกยวกบการพสจน การตรวจสอบ และการรบรองสนคา

/

- การระบเวลาในการดาเนนการการรายงานภายใน (internal reporting) และการปรกษาหารอ

/

- ขอกาหนดในการแลกเปลยนขอมลซงกนและกน / ทมา: Rudloff, B. and Simons, J. (2004), “Comparing EU free trade agreements: Sanitary and

Phytosanitary Standards”, http://www.acp-eu-trade.org/index.php?loc=dossiers/

128

นอกจากนน ความตกลงชลประสบความสาเรจในบทบญญต SPS อกหลายประการ เชน การกาหนดภมภาคปลอดโรคปศสตวเพอรบรองคณภาพผลตภณฑจากทองถนทปลอดโรค21 และการรบรองความเทาเทยมกนของมาตรฐานสถานประกอบการทผลตผลตภณฑเนอสตว22

- การกาหนดภมภาคปลอดโรคระบาดในพชและโรคปศสตว เปนการยอมรบในความปลอดภยของการบรหารจดการควบคมโรคระบาดซงกนและกน โดยทหนวยงานทงสองฝายมการประสานงานรวมกนอยางเปนระบบ และใหขอมลทถกตองและชดเจน เพอการยอมรบความปลอดภยในผลตภณฑทไมไดมาจากพนทเสยง

- ในความตกลงมบทบญญตเ พอใหสหภาพยโรปดาเนนการรบรองสถานประกอบการโรงงานฆาสตวและโรงงานผลตภณฑเนอสตวในประเทศทสามวามมาตรฐานเทยบเทากบสถานประกอบการในสหภาพยโรปตามมาตรการ SPS โดยใหการรบรองผานหนวยงานของประเทศททาการสงออกตามวธการทกาหนดไวในความตกลง

- การยอมรบดงกลาวทาใหผสงออกเนอสตวและผลตภณฑไดรบความสะดวกในการตรวจสอบของพธศลกากรขาเขา ซงในปจจบนการยอมรบมาตรฐานของสถานประกอบการในประเทศทสาม ไดรบการขยายผลไปยงประเทศคคาอนอกดวย โดยไมเกยวของกบความตกลงทางการคา เนองจากการปรบปรงขอบงคบใน Hygine Package23 ซงเรมใชตงแตป 2005

โดยสรป สหภาพยโรปกาหนดมาตรฐานทใชในมาตรการ SPS สงกวามาตรฐานระดบสากล เนองจากมาตรการสวนใหญเปนมาตรการบงคบ จงไมสามารถจะลดหยอนกฎระเบยบได ดงนน จงเกดความรวมมอในความตกลงการคาเสรเพอใหประเทศในความตกลงสามารถปฏบตตามพฒนาความสามารถในการปฏบตตามกฎระเบยบดงกลาวได ถงแมวาความรวมมอและความชวยเหลอจะมการกาหนดไวใหแกประเทศในความตกลง แตรายละเอยดในการปฏบตยงคงตองกาหนดขอบเขตในภายหลง ยกเวนในความตกลงชลทมการกาหนดความรวมมอและแนวทางปฏบตอยางชดเจน 21 Appendix 4, Article 6 22 Appendix 4, Article 7 23 http://ec.europa.eu/food/food/biosafety/establishments/third_country/information_en.htm

129

6.2.5 พธการศลกากรและการอานวยความสะดวกทางการคา (Customs Procedures and Trade facilitation)

ปญหาทเกยวกบพธการศลกากรสามารถแบงไดเปนสองประเภทคอระบบการทางานทซบซอน และมกฎระเบยบจานวนมากทตองปฏบตในการผานขนตอนทางศลกากรทงในดานสนคาขาเขาและขาออก ปญหาดงกลาวอาจถกมองไดวาเปนอปสรรคทางการคา เพราะระยะเวลาทใชมากขนในการผานดานศลกากรจะเปนการสรางตนทนทางออมของสนคานนๆ ดงนน การเพมประสทธภาพและลดขนตอนของพธการศลกากรจงเปนสวนสาคญในการอานวยความสะดวกทางการคาทถกระบในทกความตกลงทางการคาของสหภาพยโรป จากการวเคราะหบทบญญตเกยวกบความรวมมอสาหรบพธการศลกากรในสามความ ตกลงพบวา ทกความตกลงจะกลาวถงการรบประกนการปฏบตทเปนธรรมระหวางกนภายใตกตกาการคาระหวางประเทศ และสงเสรมความรวมมอระหวางกนของหนวยงานทงฝายในการพฒนาการทางานรวมกน นอกจากนนสหภาพยโรปจะใหการสนบสนนความชวยเหลอทางเทคนคและการแลกเปลยนขอมลเพอใหเกดการทางานทมประสทธภาพมากยงขน ในทงสามความตกลงพบวา ความตกลงกบแอฟรกาใตไมมรายละเอยดทชดเจนในการดาเนนงานรวมกนของทงสองฝาย ซงแตกตางไปจากความตกลงกบเมกซโก และความตกลงกบชล เชน การกาหนดกาหนดการประชมรวมกน การรวมพฒนาวธสรางศกยภาพของเจาหนาทในกจกรรมตางๆ การแลกเปลยนเจาหนาทในระดบอาวโส การลดขนตอนทางศลกากร และความชวยเหลอทางดานเทคนคทจาเปน โดยมคณะกรรมาธการพเศษในดานความรวมมอทางศลกากรเปนผประสานงานใหเกดการพฒนาประสทธภาพงานศลกากรเขาสระดบมาตรฐานระหวางประเทศ24 24 การสนบสนนความรวมมอดานงานศลกากรของสหภาพยโรปสามารถดรายละเอยดเพมเตมไดจากโฮมเพจของนโยบายการอานวยความสะดวกการคาของคณะกรรมธการยโรปhttp://ec.europa.eu/taxation_customs/customs/cooperation_programmes/key_policies/trade_facilitation/index_en.htm

130

ตารางท 6.13 เปรยบเทยบเนอหาเกยวกบการอานวยความสะดวกทางการคาภายใตความตกลงการคาของสหภาพยโรป

TDCA EU-Mexico EU-Chile

ความชวยเหลอทางเทคนคและการแลกเปลยนขอมล / / /

การลดความยงยากและการปรบขนตอนการปฏบตงานเขาสมาตรฐานระหวางประเทศ - การใชระบบ SAD (single administrative document) - การปฏบตงานทงหมดใหเสรจสนในหนวยงานเดยว (single window) - ระบบศลกากรอตโนมต

/ *

/ / /

การบรหารความเสยง การดาเนนการกอนของเขา (pre-arrival processing) และการตรวจสอบหลงการออกของ (post-clearance audit)

* /

มาตรการการดาเนนการทางการศาลและทางปกครอง กรณเกดขอพพาทดานศลกากร

* /

ทมา: Fasan, O. (2004) หมายเหต: * ไมมความชดเจนเกยวกบวธการปฏบต แตคณะกรรมาธการรวมสามารถจดทาขอเสนอเพอ

ปรบปรงแกไขเรองดงกลาวได 6.2.6 ความรวมมอในสาขาทเกยวของกบอตสาหกรรม ความตกลงทางการคาระหวางสหภาพยโรปและประเทศคคาทกฉบบจะมบทบญญตเกยวกบความรวมมอในสามประเดนหลก คอเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ความรวมมอทเกยวของกบดานอตสาหกรรมจะอยในประเดนความรวมมอทางเศรษฐกจ ซงจะกลาวถงการสงเสรมและพฒนาการคาและการลงทนระหวางกน บทบญญตดงกลาวจะกาหนดสาขาและวธการททงสองฝายพรอมทจะใหความรวมมอโดยสงเขป และการดาเนนโครงการจะเปนไปตามความพรอมของในแตละประเทศคเจรจา เชน ความตกลงสหภาพยโรปจะเนนการสนบสนนนวตกรรมเพอสรางความสามารถในการแขงขน สาหรบประเทศทมพนฐานทางอตสาหกรรมอยางชลและเมกซโก และเนนการเพมโอกาสทางการคาใหสามารถเขาถงกระแสเศรษฐกจโลกไดมากขนสาหรบแอฟรกาใต เปนตน

บทบญญตความรวมมอในสาขาทเกยวของกบอตสาหกรรม บทบญญตความรวมมอในสาขาทเกยวของกบอตสาหกรรมในแตละความตกลงจะถกรวมไวในสวนของความรวมมอทางเศรษฐกจโดยจะกลาวถงแนวทางการสงเสรมการคาและการบรการระหวางกน ความรวมมอในสาขาทเกยวของกบอตสาหกรรมทปรากฏอยในแตละความตกลง

131

การคาของสหภาพยโรปมสาขาดงตอไปน - ความรวมมอดานการพฒนาอตสาหกรรม - ความรวมมอดานการสนบสนนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) - ความรวมมอดานการสงเสรมการลงทน - ความรวมมอดานการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย - ความรวมมอดานการฝกแรงงานและการศกษา - ความรวมมอดานมาตรฐาน การรบรอง และกฎระเบยบดานเทคนค - ความรวมมอดานมาตรการสขอนามย - ความรวมมอดานการพลงงาน - ความรวมมอดานการเหมองแร - ความรวมมอดานการขนสง - ความรวมมอดานการทองเทยว

นอกจากนนแนวทางในการปฏบตทกาหนดไวในแตละบทบญญตความรวมมอมความ

สอดคลองกน กลาวคอ 1) จะตองมคณะกรรมการทางานรวมกนในการพจารณาโครงการททงสองฝายมความสนใจตรงกน 2) สนบสนนใหเกดการแลกเปลยนขอมลและแสดงความคดเหน 3) การยกระดบมาตรฐานอตสาหกรรมและความสามารถในการแขงขนทางการคา 4) การพฒนาและแลกเปลยนบคลากรทงในสวนภาครฐและเอกชน และ 5) สรางความเชอมตอความรวมมอสเศรษฐกจสวนภมภาค

ยทธศาสตรในการดาเนนงานในความรวมมอของสหภาพยโรป

กรอบความรวมมอทางเศรษฐกจภายใตความตกลงเปดเสรทางการคาของแอฟรกาใต

เมกซโก และชล ทไดทากบสหภาพยโรป โดยทวไปจะเปนผลสบเนองมาจากความรวมมอเดมทเคยดาเนนการอยกอนแลว สหภาพยโรปดาเนนยทธศาสตรความรวมมอโดยดความเหมาะสมของแตละประเทศ และแตละประเทศจะไดมแนวทางความรวมมอทแตกตางกนขนอยกบสภาพเศรษฐกจ สงคม และการเมอง และขนอยกบความพรอมของฝายบรหารทจะตดตามเขารวมของแตละประเทศดวยเชนกน แอฟรกาใต การดาเนนโครงการความรวมมอระหวางสหภาพยโรปและแอฟรกาใต มผลสบเนองมาจากความชวยเหลอระหวางรฐบาลในรปแบบ ODA ของคณะกรรมาธการยโรปและประเทศสมาชกสหภาพยโรป ภายหลงทประเทศแอฟรกาใตเรมมประชาธปไตยอยางแทจรง

132

ตงแตป 1994 ในปจจบนความชวยเหลอระหวางรฐบาลยงคงดาเนนการมาอยางตอเนอง และถกพฒนาในรปแบบความรวมมอภายใตความตกลง TDCA โดยแอฟรกาใตจะไดรบการสนบสนนความชวยเหลอทางดานเทคนค บคลากรผมความเชยวชาญ และเงนทนในการดาเนนงานผานคณะกรรมาธการยโรป เพอดาเนนโครงการพฒนาในดานเศรษฐกจ สงคมและการเมองตอไป ดวยปญหาพนฐานทางเศรษฐกจของแอฟรกาใตทยงขาดสาธารณปโภคตางๆ และประสบปญหาทางสงคม การสงเสรมความรวมมอทางเศรษฐกจภายใตความตกลง TDCA จะยดหลกการทวา ความรวมมอดงกลาวจะตองสรางความเชอมตอและความหลากหลายทางเศรษฐกจโลกสเศรษฐกจทองถน สนบสนนการพฒนาทยงยนในสงคมเศรษฐกจแบบตลาดเสร สงเสรมการพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) สการคาโลก พฒนาฝมอแรงงานและสรางงานใหกบกลมทดอยโอกาสในสงคม และประการสดทายสนบสนนกจกรรมแรงงานสมพนธในแอฟรกาใต ตงแตความตกลง TDCA มผลบงคบใชอยางสมบรณเมอป 2004 ทาใหเกดความรวมมอทงดานการคาทมลคาสงขนโดยทสหภาพยโรปไดกลายเปนตลาดสงออกอนดบหนง (คดเปน รอยละ 30 ของการสงออกของแอฟรกาใต) และเปนกลมนกลงทนทมความสาคญอนดบตนๆ ในแอฟรกาใต จากความรวมมอทางการคาดงกลาวทาใหเกดความรวมมอในเรองของไวนและสรา ซงจะสนบสนนความรและเทคนคการพฒนาไวนและสราดงกลาวของแอฟรกาใตใหสามารถเขาสตลาดสหภาพยโรปไดดขน ในปจจบนโครงการความรวมมอทางอตสาหกรรมทเกดขนยงคงมลกษณะในการพฒนาพนฐานทางเศรษฐกจของประเทศ เชน การพฒนาฝมอแรงงานเพอการประกอบอาชพและเพอเปนแรงงานสภาคอตสาหกรรม (National Skill Development Strategy) นอกจากนน ยงมความชวยเหลอทางดานเทคนค การสงผเชยวชาญจากสหภาพยโรปใหคาปรกษา ควบคมดแลโครงการวจยรวม และสรางเครอขายองคความรระหวางกนในระดบการพฒนานวตกรรมจากความรวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยเฉพาะอยางยงในยทธศาสตรสงเสรมงานวจยนวตกรรมสอตสาหกรรม (Integrated Manufacturing Strategy) ซงเปนแนวทางหลกในความรวมมอการสงเสรมอตสาหกรรมของสหภาพยโรป ตามยทธศาสตรความรวมมอระหวางสหภาพยโรปตอแอฟรกาใตในชวงป 2007-2013 ไดกาหนดไววา จะมการสนบสนนการทาความตกลงหนสวนเศรษฐกจ ACP ในระดบภมภาคของภมภาคแอฟรกาใต (SACU-EPA) และมการกาหนดแนวทาง Mogôbagôba Dialogue ประสานงานการประชมของรปแบบความรวมมอตางๆ ทงในระดบของคณะกรรมการรวมในโครงการ การประชมในระดบรฐมนตรหรอระดบสดยอดผนาของทงสองฝาย เพอใหเกดความ

133

โปรงใสในการวางยทธศาสตรและความเปนหนสวนระหวางกน นอกจากนนแนวทางความรวมมอจะเนนโครงการทสงผลในเชงราบแกภาคอตสาหกรรมในทกๆ อตสาหกรรม เชน การยกระดบการศกษา การพฒนาฝมอแรงงาน และการสงเสรมงานวจยการสรางนวตกรรม เปนตน เมกซโก ความรวมมอระหวางสหภาพยโรปและเมกซโกไดมความใกลชดมากขนภายหลงจากททงสองฝายไดลงนามในความตกลง PCA เมอป 1997 ซงเปนสวนสาคญของการสรางความรวมมอทงดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง ในความตกลง Global Agreement ทเรมมผลบงคบใชเมอตลาคม 2000 จากนนเปนตนมา การสนบสนนความรวมมอและความชวยเหลอทางการเงนของสหภาพยโรปไดผานมาทางสาขาความรวมมอในความตกลงดงกลาว และกรอบความชวยเหลอประเทศกาลงพฒนาในละตนอเมรกาของคณะกรรมาธการยโรป ทางรฐสภาเมกซโกเองกไดมการจดตงองคกรพเศษสาหรบประสานความรวมมอระหวางประเทศ (Mexican Cooperation Agency) หนวยงานดงกลาวจะดาเนนการสรางหนวยงานและเสนอกฎหมายเพอสนบสนนใหโครงการความรวมมอสามารถดาเนนการไดอยางสมฤทธผล สหภาพยโรปไดเนนโครงการความรวมมอในสามสาขาหลก25 กลาวคอ การยดเหนยวสงคมเขาดวยกน (social cohesion), เศรษฐกจทเตบโตอยางยงยนและความสามารถในการแขงขน (sustainable economy and competitiveness) และการศกษาและวฒนธรรม (education and culture) นอกจากนนสหภาพยโรปไดพจารณาจากสภาพเศรษฐกจของเมกซโกวาสามารถสนบสนนนโยบายพฒนาพนฐานเศรษฐกจของประเทศไดดวยตนเองบางแลว ดงนน ความรวมมอจากสหภาพยโรปจะเปนตวเสรมทจะสรางพลวตรการพฒนาทยงยนใหไดผลสมฤทธทสงยงขน โดยสนบสนนความรวมมอในสามสาขาหลกขางตน การลดอปสรรคทางการคาและการอานวยความสะดวกทางการคาเปนประเดนทสาคญทสดสาหรบโครงการความรวมมอทางการคาในระดบทวภาคของทงสองฝาย สหภาพยโรปยงคงใหนาหนกกบประเดนดงตอไปนเพอพฒนาความรวมมอตอไป

- ความรวมมอในเรองกฎระเบยบเทคนคและมาตรฐานสนคา การสงเสรมการบงคบ กฎระเบยบเทคนคและมาตรฐานสนคาใชในเมกซโก26

- ความชวยเหลอในเรองมาตรการทางสขอนามย - ความชวยเหลอในเรองกฎระเบยบและมาตรฐานทางสงแวดลอม

25 สหภาพยโรปไดจดสรรงบประมาณ 55 ลานยโรสาหรบนโยบายความรวมมอยทธศาสตรป 2007-2013 โดยมสดสวนดงน: การยดเหนยวสงคมเขาดวยกน รอยละ 40, เศรษฐกจทเตบโตอยางยงยนและความสามารถในการแขงขน รอยละ 35 และการศกษาและวฒนธรรม รอยละ 25. 26 โดยเฉพาะอยางยงในความชวยเหลอทางเทคนคทเมกซโกจะใชกฎหมายการตดฉลากมาตรฐานสนคาในประเทศเมกซโก

134

- ความรวมมอระหวางหนวยงานรฐในการพฒนาประสทธภาพการทางานของศลกากร และการรบรองขอกาหนดกลางขององคการศลกากรโลก WCO

- ความชวยเหลอในเรองกฎระเบยบและมาตรฐานทางสงแวดลอม - ความชวยเหลอในเรองทรพยสนทางปญญาและการบงคบใชตามสนธสญญา TRIPS

สาหรบโครงการสนบสนนความรวมมอดานอตสาหกรรม สหภาพยโรปเนนการเสรมสราง

ความสามารถทางเทคโนโลย และการสนบสนนการสงออกใหกบวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ซงทงสองฝายเหนพองตองกนวาจะเปนปจจยสาคญในการเปดเสรขนตอไประหวางกน ดวยเหตดงกลาว ในยทธศาสตรระยะยาวความรวมมอทางเศรษฐกจของทงสองฝายจงเนนการสรางพนธมตรระวางภาคเอกชนดวยกน และการแสวงหาวธหรอขนตอนทเหมาะสมสาหรบความรวมมอในการถายทอดความรและเทคโนโลยทเหมาะสมระหวางกน สหภาพยโรปไดใหความรวมมอสนบสนนใหเกดเครอขายการเรยนรระดบนานาชาต สนบสนนงานวจยทจะชวยเพมผลตภาพและสรางนวตกรรม สาหรบการเตบโตทางเศรษฐกจอยางยงยน โดยสนบสนนใหนกวจยในเมกซโกเขารวมในโครงการวจยของ DG Research ทมการวางยทธศาสตรวจยในเครอขายในสหภาพยโรป และสนบสนนความชวยเหลอทางการเงนใหกบนกวจยในเมกซโก ทผานมาทางเมกซโกไมไดเขารวมในการวจยในกรอบความรวมมอดงกลาวเทาใดนกในนโยบายวจย FP627 ประจาป 2002-2006 สหภาพยโรปคาดหวงวารฐบาลเมกซโกจะสนบสนนใหมนกวจยในเมกซโกเขารวมโครงการภายใตกรอบความรวมมอดงกลาวมากยงขนในนโยบายวจย FP728 ประจาป 2007-2013 ชล ชลเปนประเทศทมการเปดเสรทางเศรษฐกจอยทลาดบ 11 ของโล29 ความรวมมอระหวางชลและสหภาพยโรปมความเปนรปธรรมทชดเจนยงขนภายใตความตกลง Association Agreement สหภาพยโรปมองชลเปนประเทศทมรายไดระดบกลาง ความรวมมอทางเศรษฐกจจะเปนลกษณะทเออประโยชนซงกนและกนทงในดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง โดยเฉพาะดานเศรษฐกจมวตถประสงคในการพฒนาอยางยงยน ลดความเหลอมลาทางสงคม และการสรางความสามารถในการแขงขน สาหรบยทธศาสตรความรวมมอป 2007-201330 27 ec.europa.eu/research/fp6/ 28 ec.europa.eu/research/fp7/ 29 จากการจดอนดบดชนการเปดเสรทางเศรษฐกจโลก http://www.heritage.org/Index/Country/Chile 30 ในรายงานยทธศาตรความรวมมอ2007-2013 สหภาพยโรปไดตงงบประมาณไว 41 ลานยโร สาหรบความรวมมอหลกทงสามประการ: 1. การยดเหนยวสงคมเขาดวยกน (Social cohesion) รอยละ 40, 2. การศกษา: การแลกเปลยนนกวจยและการใหทนสนบสนน (Education: academic exchanges and scholarships) รอยละ 20, 3.การสรางนวตกรรมและความสามารถในการแขงขน (Innovation and competitiveness) รอยละ 40

135

จากความตกลง Association Agreement โดยสวนใหญความรวมมอทางการคาไดมผลในทนท แตความรวมมอดานเศรษฐกจไดเรมขนอยางชาๆ ทงสองฝายเหนพองตองกนวา ความรวมมอในระดบทวภาคของทงสองฝายจะสามารถดาเนนไปอยางมประสทธภาพภายใตการจดตง Association for Development and Innovation31 เพอแลกเปลยนประสบการณและถายทอดความรระหวางกนในประเดนของการพฒนาและการสรางนวตกรรม ในเบองตนสวนของการพฒนาจะเนนในเรองความรวมมอดานการศกษาและการพลงงาน และสวนการสรางนวตกรรมจะเปนโครงการทเกยวเนองกบในหลายๆ สาขาความรวมมอ ในประเดนของความรวมมอทางการคา สหภาพยโรปไดสนบสนนชลในการเสรมสรางความสามารถในการปฏบตตามมาตรการและกฎระเบยบของสหภาพยโรปเพอลดอปสรรคทางการคา ในทศทางนโยบายของสหภาพยโรป โดยมความรวมมอทสหภาพยโรปสนใจเปนพเศษดงน

- ความรวมมอในการปฏบตตามขอกาหนดกลางขององคการศลกากรโลก (World Customs Organization: WCO) เพอเพมประสทธภาพลอจสตกสในการผานดานศลกากร

- ความรวมมอในเรองกฎระเบยบเทคนคและมาตรฐานสนคา โดยสงเสรมการใชมาตรฐานยโรปสาหรบสนคาทยงไมมขอกาหนดกลางในระดบนานาชาต32

- ความรวมมอในการปฎบตตามขอตกลง TRIPS อยางเครงครด เพอคมครองทรพยสนทางปญญาของทงสองประเทศ

- ความรวมมอในเรองมาตรการทางสขอนามย33 เพอสนบสนนใหสนคาในกลมผลตภณฑทางการเกษตรสามารถผานการตรวจทดานศลกากรไดอยางรวดเรวยงขน

โดยสวนใหญความรวมมอระหวางสหภาพยโรปและชลทเกยวของกบภาคอตสาหกรรมจะไดรบการกลาวถงในความรวมมอการสรางนวตกรรมและความสามารถในการแขงขนเพอการพฒนาทยงยนและลดอปสรรคทางการคาระหวางกน ความรวมมอดงกลาวจงไดผลกดนการสรางองคความรในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยรวมกนและอาศยความเชอมโยงกบประสบการณ 31 มตนกาเนดมาจากแนวความคดในการจดตง Association for Development ในระหวางการประชมสดยอดผนา EU-Chile Summit ในป 2008 ซงประธานาธบดชล Bachelete เปนผรเรมใหมการจดตงองคกรทางานรวมกนกบสหภาพยโรปในการประสานความรวมมอและดาเนนโครงการตางๆ 32 ชลจะเลอกใชมาตรฐานสนคาตามสหรฐฯ สาหรบสนคาทยงไมมองคการระหวางประเทศกาหนดมาตรฐานนานาชาตทาใหสนคาสหภาพยโรปเสยเปรยบในการเขาตลาดชล 33 ชลประสบปญหาในเรองมาตรการสขอนามยของสหภาพยโรปทสงกวามาตรฐานสากลมาโดยตลอด ซงทาใหการสงออกสนคากลมผลตภณฑทางการเกษตรของชลประสบปญหาเสมอ ชลจงไดเรยกรองใหมความรวมมอระหวางกนมากในการใหขอมลและความชวยเหลอดานเทคนคในการพฒนาระบบความปลอดภยของอาหารมาโดยตลอด

136

ของภาคเอกชนของทงสองฝาย เพอสรางนวตกรรมในภาคอตสาหกรรมอกดวย34 โครงการตางๆ ทกาลงดาเนนอยมลกษณะการทางานดงตอไปน

- แลกเปลยนขอมลและประสบการณในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย - สงเสรมความสมพนธระหวางวงการวชาการของทงสองฝาย - สนบสนนการถายทอดนวตกรรมและเทคโนโลย และสรางสมพนธภาพอนด

ระหวาง หนวยงานทเกยวของ ความรวมมอทเกยวของกบเศรษฐกจทางดานอนๆ ทกาลงดาเนนงานและประสบความสาเรจ คอความรวมมอดานวทยโทรทศนและความรวมมอดานการเงน จากความรวมมอในดานวทยโทรทศน ชลไดตดสนใจเลอกใชระบบสงสญญาณวทยโทรทศนดจตอลในมาตรฐานเดยวกบสหภาพยโรป ซงกาลงอยในการพจารณาจากรฐสภาในการผานกฎหมายทเกยวของ นอกจากนน ชลสนบสนนการเขามาเปดสานกทาการของธนาคารเพอการพฒนาแหงยโรป (European Investment Bank: EIB) ดาเนนการชวยเหลอและใหคาแนะนาในการลงทนพนฐานดงกลาว และชลไดคาดหวงในการเขามามสวนรวมของ EIB ในโครงการความรวมมอภายใตความตกลง Association Agreement มากยงขน ชลไดรบการยอมรบจากสหภาพยโรปวามประสทธภาพสงในการดาเนนโครงการความรวมมอระหวางกน เนองจากความพรอมดานหนวยงานภาครฐรองรบในการทางานรวมกน การรวมสนบสนนงบประมาณจากชล ความสามารถในการจดแบงทรพยากรทไดจากความรวมมออยางเหมาะสม และการมความรสกรบผดชอบในการเปนเจาของโครงการ การทางานของคณะกรรมาธการพเศษภายใตความตกลงตางๆ ไดรบการประเมนจากทงสองฝายวามผลสาเรจเปนทนาพงพอใจ เชน คณะกรรมาธการความรวมมอทรพยสนทางปญญา คณะกรรมาธการความรวมมอวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนตน จากสาเหตดงกลาวสหภาพยโรปคอนขางมความมนใจในการดาเนนโครงการในความรวมมอกบชล และไดรบการประเมนวาเปนประเทศทมเสถยรภาพในการดาเนนนโยบายความรวมมอระหวางกนสง35 ไดกาหนดยทธศาสตรเปนสองชวง (2006-2010 และ 2011-2014) เพอสนองตอบกบความกาวหนาของความรวมมอระหวางกน และสนบสนนความรวมมอหลกทงทกาลงดาเนนอยในปจจบน36 34 รายงานยทธศาสตรความรวมมอไดกลาวไววา แนวทางดงกลาวจะเปนมาตรฐานของนโยบายความรวมมอในการสนบสนนความรวมมอในระดบทวภาคอนๆ อกเชนกน 35 ความเสยงในการดาเนนงานรวมกนตา 36 ความรวมมอหลกทงสามประการ: 1. การยดเหนยวสงคมเขาดวยกน (Social cohesion), 2. การศกษา: การแลกเปลยนนกวจยและการใหทนสนบสนน (Education: academic exchanges and scholarships), 3.การสรางนวตกรรมและความสามารถในการแขงขน (Innovation and competitiveness)

137

สรปสาระสาคญในความรวมมอของสหภาพยโรป ความรวมมอของสหภาพยโรปในความตกลงเปดเสรทางการคาจะมความครอบคลม ทงดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง รายละเอยดในความตกลงจะเปนเพยงการกาหนดสาขาทจะรวมมอกน เปนเพยงแนวทางกวางๆ โดยสวนใหญจะยงไมมการลงรายละเอยดวาจะมโครงการในลกษณะใด โดยจะมคณะกรรมาธการรวมสาหรบการพจารณาโครงการททงสองฝายมความสนใจตรงกนทจะดาเนนโครงการ เปาหมายหลกในความรวมมอดานเศรษฐกจจะพงประเดนไปทการสงเสรมการคาและการพฒนาความสามารถในการแขงขน สงเสรมใหเกดการความเขาใจในนโยบายเศรษฐกจของทงสองฝาย ลดปญหาอปสรรคทางการคา เพมโอกาสในการแขงขนทางการคา สงเสรมความรวมมอในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และสนบสนนการสรางนวตกรรมเพอการพฒนาของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม สหภาพยโรปมแนวโนมทจะสนบสนนโครงการเดมทเคยมอย และเปนโครงการทสงเสรมความเขาใจและเสรมสรางความสามารถในการปรบตวภาคอตสาหกรรมใหเขากนไดกบนโยบายตางๆ ของสหภาพยโรป เชน ความรวมมอภายใตความตกลงกบแอฟรกาใตเนนความรวมมอในระดบพนฐานเศรษฐกจและสงคม ในสวนความรวมมอภายใตความตกลงกบเมกซโกแสวงหาความรวมมอในการลดอปสรรคทางการคาทเปนรปธรรมมากยงขน และความรวมมอภายใตความตกลงกบชลเนนประเดนในการดาเนนการโครงการการสรางนวตกรรมวทยาศาสตรเทคโนโลยและงานวจยเพอความสามารถในการแขงขน เปนตน ประการสดทาย ความรวมมอในระดบทวภาคของสหภาพยโรปจะสนบสนนการดาเนนการทงในทงภาครฐ ภาคธรกจ และภาคสงคม อกทงสหภาพยโรปไดสงเสรมใหเกดความรวมมออนดระหวางกนในบรบทของความรวมมอในระดบองคกรระหวางประเทศเชนกน ทงในประเดนของเศรษฐกจ สงคม และการเมอง 6.2.7 การยอมรบรวมกนในมาตรฐานสนคาอตสาหกรรม (MRA) วตถประสงคหลกของการทา MRA คอความพยายามทจะลดอปสรรคในการเขาสตลาดสาหรบสนคาอตสาหกรรม ประเทศททา MRA ระหวางกนจะตรวจสอบและใหการรบรองหองทดสอบวามความสามารถในการออกใบรบรองตามมาตรฐานทกาหนด ผประกอบการจะสามารถประหยดคาใชจายในการตรวจสอบรบรองคณภาพมาตรฐานโดยใชบรการตรวจรบรองจากหองทดสอบภายในประเทศ และจะไดรบการรบรองวาการตรวจสอบดงกลาวมความเทยบเทากบ

138

ขอกาหนดตามกฎระเบยบของประเทศทไดทา MRA ระหวางกน จากนนสนคาทผานการตรวจสอบรบรองจะสามารถขายในตลาดทสงออกไดทนท จากการศกษายงไมพบวาสหภาพยโรปทาความตกลง MRA กบประเทศภาคความตกลงการคาทอยนอกทวปยโรป แตสหภาพยโรปไดทาความตกลง MRA กบประเทศทมความกาวหนาในดานอตสาหกรรมและเปนตลาดสงออกสนคาอตสาหกรรมทสาคญ เชน สวตเซอรแลนด ญปน ออสเตรเลย นวซแลนด แคนาดา และสหรฐอเมรกา เปนตน37 โดยความตกลง MRA ทสหภาพยโรปทากบ 6 ประเทศตามทกลาวมาแลว มความครอบคลมสนคาและการใหบรการทแตกตางกนดงแสดงในตารางท 6.14 จากการสมภาษณคณะเจรจาความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป ณ ประเทศเบลเยยม ไดแสดงจดยนวาตอไปสหภาพยโรปจะไมทาความตกลง MRA อก เนองจากทผานมาการทาความตกลง MRA กบประเทศพฒนาแลวตางๆ ไมคอยประสบความสาเรจ โดยมงานวจยออกมาวาธรกจไมคอยไดใชประโยชน ทงน เนองจากเทคโนโลยเปลยนแปลงอยางรวดเรว แตมาตรฐานทางเทคนคเปลยนแปลงไมทน โดยทผานมาความตกลง MRA ของสหภาพยโรปทประสบความสาเรจเกดขนเพยง 2 กรณ คอความตกลง MRA กบสหรฐฯ ซงมการใชมาตรฐานสากลระหวางประเทศเปนสวนใหญ และความตกลง MRA กบสวตเซอรแลนด ซงเปนประเทศทมมาตรฐานคลายกบสหภาพยโรปอยแลว คณะกรรมาธการยโรป (DG Enterprise and Industry) ไดจดทาฐานขอมลความตกลง NANDO 38 สาหรบการคนหาหนวยงานหรอบรษทเอกชนทไดรบการรบรองภายใตความตกลง MRA กบประเทศตางๆ (Conformity Assessment Body: CAB) ผประกอบการสามารถคนหาหนวยงานตรวจสอบรบรองดงกลาวในรายประเทศ และในรายมาตรการของสนคาอตสาหกรรม หนวยตรวจสอบ CAB ดงกลาวจะไดรบการเสนอจากรฐบาลของประเทศตางๆ ในสหภาพยโรปตามความตองการและความสามารถในการใหการทดสอบมาตรฐานสนคาประเภทตางๆ ใหกบประเทศคสญญา และประเทศทรวมทา MRA จะเสนอหนวยงานทมความพรอมใหกบสหภาพยโรปในการดาเนนขนตอนการตรวจสอบรบรอง 37 http://ec.europa.eu/trade/issues/sectoral/tbt/agreements_en.htm 38 http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando/index.cfm?fuseaction=country.main

139

ตารางท 6.14 สนคาและบรการทสหภาพยโรปไดทาความตกลงการยอมรบรวมกนกบประเทศตางๆ

MRA สวตเซอรแลนด ออสเตรเลย นวซแลนด ญปน แคนาดา สหรฐฯ

เครองใชไฟฟา / / / /

การทดสอบอปกรณทไดรบผลกระทบจากแมเหลกไฟฟา

/ / / / /

อปกรณแรงดนไฟฟาตา / /

อปกรณสอสารโทรคมนาคม / / / / /

มาตรฐานยานยนต / /

ยานยนตสาหรบนนทนาการ / /

รถไถในการเกษตรและการปาไม /

เครองจกร / / /

อปกรณแรงดนหรอถงอดความดน / / /

อปกรณทใชกาซและเครองตมนารอน /

ระบบปองกนหรออปกรณทใชในการระเบดสชนบรรยากาศ

/

เครองชง ตวง วด / / /

อปกรณการแพทย / / / / /

มาตรฐานหองทดสอบทางเคม /

มาตรฐานการผลตยา / อปกรณกอสราง /

อปกรณปองกนอนตราย /

ของเลน /

ทมา: คณะผวจยรวบรวมจากเอกสารทเกยวของ European Commission, Enterprise & Industries, Policy Area, MRAs Conformity Assessments. http://ec.europa.eu/enterprise/international/cab_en.htm

140

6.2.8 สรปและแนวทางการใชประโยชนสาหรบการเจรจาความตกลงการคาเสรระหวางไทยกบสหภาพยโรป

ทผานมา สหภาพยโรปเนนการเจรจาเพอจดทาความตกลงการคาเสรแบบภมภาคกบภมภาค (region to region) ตามยทธศาสตร Global Europe Strategy ความตกลงการคาเสรเกอบทงหมดเปนการทากบประเทศท มระดบการพฒนาแตกตางจากสหภาพยโรปเองคอนขางมาก (North-South FTAs) ดวยเหตน การเจรจาเพอจดทาความตกลงจงมกพบปญหาตางๆ เชน สหภาพยโรปและประเทศคเจรจาไมสามารถตกลงกนไดในเรองสนคาทอยนอกรายการลดภาษศลกากร ตารางเวลาการลดภาษศลกากร และกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา นอกจากน ยงมกมปญหาการตอตานการทาความตกลงจากภาคประชาสงคมเปนระยะๆ สาหรบการเปดเสรสนคา สหภาพยโรปมทาททชดเจนในการสงวนการเปดเสรสนคาเกษตรและอาหารแปรรป โดยจะพยายามนาสนคาทมความออนไหวตามนโยบายรวมของสหภาพยโรปดานการเกษตร (CAP) อยนอกรายการลดภาษ หรอแมจะนามาอยในรายการลดภาษ แตกจะลดอตราภาษใหเพยงบางสวนและใชเวลานานในการลด ในขณะทสนคาอตสาหกรรมโดยทวไปจะไมพบปญหาในการเจรจาประเดนการลดอตราภาษมากนก อยางไรกตาม ประเดนทสาคญไมแพประเดนการลดอตราภาษศลกากรคอประเดนกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา จากการศกษาทผานมา พบวา กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทสหภาพยโรปใชกบประเทศภาคความตกลงมความเขมงวดคอนขางสงในหลายสาขา โดยเฉพาะอยางยง สนคาเกษตร อาหารแปรรป สงทอ เครองนงหม และเครองหนง ประเดนทนาสนใจอกประเดนหนงคอการทสหภาพยโรปอนญาตใหประเทศคภาคความตกลงสามารถสะสมมลคาเพมวตถดบทนาเขาจากประเทศในภมภาคเดยวกนได แมประเทศนนจะยงไมไดมความตกลงการคาเสรกบสหภาพยโรปกตาม ดงนน หากความตกลงการคาเสรระหวางไทยและสหภาพยโรปเปนความตกลงแบบทวภาค ไมใชแบบภมภาคกบภมภาค คณะผเจรจาไทยอาจเจรจาใหสหภาพยโรปยอมรบประเดนเรองการสะสมนได เพอใหผประกอบการไทยซงมเครอขายการผลตอยในอาเซยนจานวนมากสามารถใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรได สาหรบประเดนอนๆ ทเกยวของกบการเจรจาเพอจดทาความตกลงการคาเสร เชน มาตรการ TBT มาตรการ SPS การอานวยความสะดวกทางการคา และความรวมมอในการพฒนาอตสาหกรรม จากการศกษาพบวา ความตกลงของสหภาพยโรปกบประเทศคภาคทผานมามเนอหาสาระในภาพรวมไมแตกตางกนมากนก

141

บทท 7 การใชสทธประโยชนทางดานภาษศลกากรของผประกอบการไทย ในบทน คณะผวจยไดประเมนวาในชวงทผานมา ระบบสทธพเศษทางภาษศลกากรเปนการ

ทวไปของสหภาพยโรป (Generalised System of Preferences: GSP) มประโยชนตอภาคอตสาหกรรมไทยมากนอยเพยงใด และไดสรปอปสรรคในการใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปททาใหผประกอบการไทยไมสามารถไดรบประโยชนไดอยางเตมท ขอมลทไดเปนประโยชนตอการจดทาขอเสนอแนะเพอใหผประกอบการภาคอตสาหกรรมไทยสามารถใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรกบสหภาพยโรปไดมากขน

ในทางวชาการ ประโยชนของการใหสทธพเศษทางภาษศลกากรภายใตความตกลงทางการ

คาหรอระบบสทธพเศษใดๆ สามารถวดไดจากสวสดการสงคม (social welfare) ทเปลยนแปลงไป อยางไรกตาม ในทางปฏบต การวดสวสดการสงคมทเปลยนแปลงไปไมสามารถทาไดโดยงายนก ในการศกษาน คณะผวจยไดใช “มลคาภาษศลกากรทประหยดได” (tariff saving) มาเปนตวชวดประโยชนของระบบ GSP แทน เนองจากภาษศลกากรเปนอปสรรคทางการคาทสาคญ การลดภาษศลกากรลงจากระบบ GSP จงมผลในการชวยเพมปรมาณการคา (trade creation) และเพมสวสดการของสงคม หากไมเกดปรากฏการณทเรยกวา การเบยงเบนทางการคา (trade diversion)

นอกจากวดมลคาภาษศลกากรทประหยดไดแลว คณะผวจยยงไดวเคราะหปจจย 3 ประการ

ทมผลตอมลคาภาษศลกากรทประหยดไดคอ 1) ความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากร 2) แตมตอทางภาษทไดรบจากการลดภาษศลกากรใหตากวาอตรา MFN 3) อตราการใชสทธประโยชนทเกดขนจรง ทงน คณะผวจยไดสรปความหมายของคาตางๆ เหลานและสตรในการคานวณไวในภาพท 7.1 และกลองขอความท 7.1

142

ภาพท 7.1 การคานวณอตราการใชสทธประโยชน

มลคาการคาสนคามลคาการคาสนคานอกนอกรายการลดภาษรายการลดภาษ

มลคาการคาสนคาทไมไดรบแตมตอดานภาษ

AA BB

มลคาการคาสนคามลคาการคาสนคาในในรายการลดภาษรายการลดภาษ

มลคาการคามลคาการคาสนคาทสนคาทไดรบไดรบ

แตมตอแตมตอดานภาษดานภาษ

มลคาการคาทไมใชสทธประโยชน

มลคาการคาทใชสทธประโยชน

DD

CC

โดย A แทนมลคาการคาสนคาทอยนอกรายการลดภาษศลกากร B แทนมลคาการคาสนคาทอยในรายการลดภาษศลกากร แตไมไดรบแตมตอ

ดานภาษศลกากร เนองจากอตราภาษตามความตกลงเทากบอตราภาษปกต (MFN rate) C แทนมลคาการคาสนคาทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร และไดขอใชสทธ

ประโยชนดานภาษศลกากร D แทนมลคาการคาสนคาทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร แตไมไดขอใชสทธ

ประโยชนดานภาษศลกากร ดงนน ความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากร

= ( C + D ) (A + B + C + D)

อตราการใชสทธประโยชน = C

( C + D )

143

กลองขอความท 7.1 นยามของคาศพททางเทคนค

แตมตอดานภาษศลกากร (tariff margin) หมายถง ผลตางระหวางอตราภาษ MFN ทประเทศสมาชกสหภาพยโรปจดเกบกบสนคานาเขาผานทางชองทางปกต กบอตราภาษทจดเกบภายใตระบบ GSP ในรายงานฉบบน คณะผวจยจะใชมลคาการนาเขาเปนตวถวงนาหนกในการคดแตมตอดานภาษศลกากรโดยเฉลย

ความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรภายใตระบบ GSP (apparent product coverage) หมายถง สดสวนระหวางมลคาการนาเขาทงหมดของสนคาเฉพาะรายการทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร กบมลคาการนาเขาทงหมดของสนคาทกรายการ

อตราการใชสทธประโยชน (preference utilization rate) หมายถง สดสวนระหวางมลคาการนาเขาทใชสทธประโยชนของสนคาเฉพาะรายการทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร กบมลคาการนาเขาทงหมดของสนคาเฉพาะรายการทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร อตราการใชสทธประโยชนทคานวณไดจะแตกตางจากสดสวนระหวางมลคาการนาเขาทใชสทธประโยชนของสนคาทกรายการกบมลคาการนาเขาทงหมดของสนคาทกรายการ ซงมกมการอางถงโดยทวไป

มลคาภาษศลกากรทประหยดได (tariff saving) หมายถง ผลตางระหวางมลคาภาษศลกากรทผนาเขาตองเสยหากไมไดนาเขาภายใตระบบ GSP กบมลคาภาษศลกากรทผนาเขาตองเสยภายใตระบบ GSP ซงในทางปฏบต คานวณไดจากผลคณระหวางแตมตอดานภาษศลกากรของสนคาแตละรายการกบมลคาการนาเขาทใชสทธประโยชนของสนคารายการนน ทงน เมอนามลคาภาษศลกากรทผนาเขาสามารถประหยดไดทงหมดมาหารดวยมลคาการนาเขาทงหมดของสนคาทกรายการ จะมคาประมาณใกลเคยงกบผลคณของคา 3 คา อนไดแก ความครอบคลมของระบบ GSP แตมตอดานภาษศลกากรเฉลยแบบถวงนาหนกดวยมลคาการนาเขา และอตราการใชสทธประโยชน ดงตอไปน

มลคาการคาทงหมด

มลคาภาษทประหยดได (%)

มลคาภาษทประหยดไดมลคาการคาทงหมด

=มลคาภาษทประหยดไดมลคาการคาทงหมด

=

มลคาการคาทใชสทธประโยชน x แตมตอภาษมลคาการคาทงหมด= มลคาการคาทใชสทธประโยชน x แตมตอภาษมลคาการคาทงหมด=

=มลคาการคาทไดรบแตมตอภาษมลคาการคาทไดรบแตมตอภาษ

= มลคาการคาทไดรบแตมตอภาษ xมลคาการคาทงหมด

แตมตอภาษ x มลคาการคาทใชสทธประโยชนมลคาการคาทไดรบแตมตอภาษ= มลคาการคาทไดรบแตมตอภาษ x

มลคาการคาทงหมดแตมตอภาษ x มลคาการคาทใชสทธประโยชน

มลคาการคาทไดรบแตมตอภาษ

ความครอบคลมของความตกลง x แตมตอดานภาษ x อตราการใชสทธประโยชน= ความครอบคลมของความตกลง x แตมตอดานภาษ x อตราการใชสทธประโยชน= ความครอบคลมของความตกลง x แตมตอดานภาษ x อตราการใชสทธประโยชน=

มลคาการคาทใชสทธประโยชน x แตมตอภาษ x

144

7.1 ขอมลทวไปเกยวกบระบบ GSP ของสหภาพยโรป ระบบสทธพเศษทางภาษศลกากรเปนการทวไปของสหภาพยโรป (Generalised System of

Preferences: GSP) เปนระบบทประเทศสมาชกสหภาพยโรปใหสทธพเศษงดเวนหรอลดหยอนการเกบภาษศลกากรแบบฝายเดยวแกสนคานาเขาทมแหลงกาเนดในประเทศกาลงพฒนา โดยมวตถประสงคเพอชวยลดปญหาความยากจน ตลอดจนสงเสรมใหเกดการพฒนาอยางยงยนและเปนไปตามหลกธรรมาภบาลในประเทศกาลงพฒนาเหลานน ในปจจบน ประเทศสมาชกสหภาพยโรปไดใหสทธพเศษทางภาษศลกากรแกประเทศกาลงพฒนาและประเทศทมการพฒนานอยทสดตางๆ รวม 176 ประเทศและเขตแดน ซงรวมทงประเทศไทย

ประเทศสมาชกสหภาพยโรปไดเรมโครงการการใหสทธพเศษทางภาษศลกากรแกประเทศ

กาลงพฒนามาตงแตป 2514 โดยปกต โครงการการใหสทธพเศษนมระยะเวลาโครงการละ 10 ป ยกเวนโครงการในชวงป 2524 ถงป 2537 ทมระยะเวลามากกวา 10 ป เนองจากประเทศสมาชกสหภาพยโรปตองการรอผลการเจรจาการคาระดบพหภาครอบอรกวยกอน โครงการการใหสทธพเศษทมการบงคบใชลาสดมผลใหผสงออกสามารถใชสทธพเศษไดตงแตเดอนมกราคมป 2549 ถงเดอนธนวาคม 2558 ในระหวางการดาเนนโครงการลาสดน มการวางแผนวาจะพจารณาปรบปรงแกไขเนอหาสาระทก 3 ป โดยหนวยงานหลกทมอานาจหนาทในการบรหารจดการโครงการ GSP คอคณะกรรมาธการยโรป (European Commission) ซงจะดาเนนการโดยไดรบคาแนะนาจากคณะกรรมาธการดแลระบบสทธพเศษทางภาษศลกากรเปนการทวไป (Generalised Preferences Committee)

โครงการการใหสทธพเศษทมการบงคบใชลาสดมสาระสาคญดงตอไปน

145

7.1.1 ประเภทของระบบสทธพเศษ

ระบบ GSP ของสหภาพยโรปแบงเปน 3 ประเภทหลกๆ ดงน ก. ระบบสทธพเศษทวไป (general arrangement) ภายใตระบบสทธพเศษทวไปน สหภาพยโรปไดใหสทธพเศษทางภาษศลกากรแกประเทศ

กาลงพฒนาทงหมดทไมไดมความตกลงการคาเสรกบตน และไมไดอยในกลมประเทศทมระดบรายไดสงตามการจดกลมโดยธนาคารโลก รวมทงยงไมมการกระจายชนดสนคาสงออกอยางเพยงพอ โดยไดมการแบงสนคาออกเปน 3 กลม ไดแก

สนคาปกตทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร ซงจะมอตราภาษภายใตระบบ GSP เปนศนย

สนคาออนไหวทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร ซงจะมอตราภาษภายใตระบบ GSP ตากวาอตราภาษ MFN โดย - หากอตราภาษ MFN เปนอตราภาษทคดตามมลคาของสนคา (ad valorem

rate) เพยงอยางเดยว อตราภาษภายใตระบบ GSP จะตากวาอตราภาษ MFN รอยละ 3.5 จด ยกเวนสนคาในกลมสงทอและกลมเครองนงหมทอตราภาษภายใตระบบ GSP จะตากวารอยละ 20 หรอเฉลยอยางงายประมาณรอยละ 1.7 จด

- หากอตราภาษ MFN เปนอตราภาษทคดตามสภาพของสนคา (specific rate) เพยงอยางเดยว อตราภาษภายใตระบบ GSP จะตากวาอตราภาษ MFN รอยละ 30

- หากอตราภาษ MFN มทงสวนทคดตามมลคาและสภาพของสนคา จะมเพยงแคอตราภาษทคดตามมลคาของสนคาเทานนทปรบลดลง

สนคานอกรายการลดภาษศลกากร ณ เดอนมนาคม 2552 ผสงออกไทยไดรบสทธพเศษทางภาษศลกากรภายใตระบบสทธ

พเศษทวไปนเชนเดยวกบผสงออกจากประเทศกาลงพฒนาอนๆ อก 124 ประเทศ เชน มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส บรไน และจน เปนตน1

1 ไมนบรวมประเทศเบลารสซงถกตดสทธพเศษ เนองจากปญหาการละเมดสทธแรงงาน

146

ข. ระบบสทธพเศษภายใตมาตรการจงใจพเศษสาหรบการพฒนาอยางยงยนและเปนไปตามหลกธรรมาภบาล (special incentive arrangement for sustainable development and good governance)

ภายใตระบบสทธพเศษน สหภาพยโรปไดใหสทธพเศษทางภาษศลกากรเพมเตมจากสทธ

พเศษทวไป (GSP plus) แกประเทศทมคณสมบตดงตอไปน ประเทศทไดใหสตยาบนและบงคบใชกฎหมายภายในของตนตามอนสญญาระหวาง

ประเทศเกยวกบประเดนสทธมนษยชน สทธแรงงาน สงแวดลอม และธรรมาภบาล รวม 27 ฉบบ2

ประเทศทไมไดอยในกลมประเทศทมระดบรายไดสงตามการจดกลมโดยธนาคารโลก และยงไมมการกระจายชนดสนคาสงออกอยางเพยงพอ รวมทงมมลคาการนาเขาภายใตระบบ GSP ทงหมดจากประเทศนนมสดสวนนอยกวารอยละ 1 ของมลคาการนาเขาทงหมดภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรป

2 ไดแก • International Covenant on Civil and Political Rights

• International Covenant on Economic Social and Cultural Rights • International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination • Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women • Convention Against Torture and other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment • Convention on the Rights of the Child • Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide • Minimum Age for Admission to Employment (No 138) • Prohibition and Immediate Action for the Elimination of the Worst Forms of Child Labour (No 182) • Abolition of Forced Labour Convention (No 105) • Forced Compulsory Labour Convention (No 29) • Equal Remuneration of Men and Women Workers for Work of Equal Value Convention (No 100) • Discrimination in Respect of Employment and Occupation Convention (No 111) • Freedom of Association and Protection of the Right to Organise Convention (No 87) • Application of the Principles of the Right to Organise and to Bargain Collectively Convention (No98) • International Convention on the Suppression and Punishment of the Crime of Apartheid • Montreal Protocol on Substances that deplete the Ozone Layer • Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal • Stockholm Convention on persistent Organic Pollutants • Convention on International Trade in Endangered Species • Convention on Biological Diversity • Cartagena Protocol on Biosafety • Kyoto Protocol to the UN Framework Convention on Climate Change • UN Single Convention on Narcotic Drugs (1961) • UN Convention on Psychotropic Substances (1971) • UN Convention against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances (1988) • Mexico UN Convention Against Corruption

147

ณ เดอนมนาคม 2552 มประเทศทผานเกณฑดงกลาวและสามารถใชสทธพเศษ GSP+ ไดรวม 16 ประเทศ เชน ประเทศศรลงกา มองโกเลย เปร และปานามา เปนตน

ค. ระบบสทธพเศษสาหรบประเทศพฒนานอยทสด (special arrangement for the

least-developed countries)

ภายใตระบบสทธพเศษน สหภาพยโรปไดใหสทธพเศษทางภาษศลกากรเพมเตมจากสทธพเศษทวไป โดยไดยกเวนการเกบภาษศลกากรกบสนคาทกรายการยกเวนสนคาและเคมภณฑบางรายการทสามารถใชเปนอาวธได (Everything But Arms-EBAs) แกประเทศทมการพฒนานอยทสด อยางไรกตาม สนคาขาว (HS 1006) และนาตาล (HS 1701) ยงถอวาเปนสนคาทมความออนไหว และจะทยอยลดภาษศลกากรเปนศนยในป 2552

ณ เดอนมนาคม 2552 มประเทศทมการพฒนานอยทสดทสามารถใชสทธพเศษ EBAs ได

รวม 49 ประเทศ เชน ลาว และกมพชา เปนตน3 7.1.2 หลกเกณฑการขอใชสทธพเศษ

ตามหลกเกณฑทระบไวใน Council Regulation (EC) No. 732/2008 สนคาทสามารถไดรบสทธพเศษภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปจะตอง

อยในรายการลดภาษศลกากรภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรป (พจารณาสนคาทระดบพกดศลกากร 8 หลก)

ผานการผลตถกตองตามกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (rules of origin) และมใบรบรองแหลงกาเนดสนคา (Form A) ทออกใหโดยหนวยงานทมอานาจหนาทโดยตรง ซงในกรณประเทศไทยคอกรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย

ถกนาเขามาโดยตรงจากประเทศผใชสทธพเศษ กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปบงคบใชกบประเทศผรบ

สทธเหมอนกนทกประเทศ ไมวาประเทศนนจะไดรบสทธพเศษประเภทใด แตกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของแตละรายการสนคาใชหลกเกณฑในการพจารณาแตกตางกน โดยอาจใชเกณฑการใชวตถดบในประเทศทงหมด เกณฑสดสวนมลคาเพมขนตา เกณฑการเปลยนพกดศลกากร หรอเกณฑการผานกระบวนการผลตทเฉพาะเจาะจงเกณฑใดเพยงเกณฑเดยว หรออาจใชเกณฑตางๆ ควบคกน เชน

3 ไมนบรวมประเทศพมาซงถกตดสทธพเศษ เนองจากปญหาการละเมดสทธมนษยชน

148

สนคาประมงใชเกณฑการใชวตถดบในประเทศทงหมด โดยตองมใบรบรองสญชาตเรอและไตกงจากเรอประมงดวย

สนคาในกลมสงทอและเครองนงหมบางรายการใชเกณฑสดสวนมลคาเพมขนตา หรอเกณฑการเปลยนพกดศลกากร หรอเกณฑการผานกระบวนการผลตทเฉพาะเจาะจงเกณฑใดกได

สนคาในกลมยานยนตใชเกณฑสดสวนมลคาเพมขนตา นอกจากน ระบบ GSP ของสหภาพยโรปยงอนญาตใหมการสะสมมลคาวตถดบทผลตจาก

ประเทศอนไดใน 2 ลกษณะ คอการสะสมมลคาวตถดบทผลตจากประเทศสมาชกสหภาพยโรป (donor-content bilateral cumulation) และจากกลมประเทศในภมภาคทกาหนด (regional cumulation)4 ผประกอบการไทยจงสามารถนามลคาวตถดบทผลตจากประเทศสมาชกสหภาพยโรป และสมาชกอาเซยนทกประเทศแมกระทงประเทศสงคโปร แตยกเวนประเทศพมา มาคดรวมได

ระบบ GSP ของสหภาพยโรปไมมการใชมาตรการการจากดโควตาการนาเขา กลาวคอในป

หนงๆ ผประกอบการสามารถสงออกสนคาไปยงประเทศสมาชกสหภาพยโรปภายใตระบบ GSP ไดไมจากด อยางไรกตาม หากสนคาทนาเขาภายใตระบบ GSP กอใหเกดผลกระทบอยางรายแรงตออตสาหกรรมภายในของประเทศสมาชกสหภาพยโรป ประเทศสมาชกสหภาพยโรปสามารถบงคบใชมาตรการปกปอง (safeguard measure) ได

แมวาในภาพรวม มาตรการปกปองภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปมสาระสาคญคลาย

กบมาตรการปกปองภายใตความตกลงการคาเสรและระบบ GSP อนๆ แตเปนทนาสงเกตวา ประเทศสมาชกสหภาพยโรปใหความสาคญเปนพเศษกบการปกปองอตสาหกรรมเครองนงหมของตน โดยมการระบไวอยางชดเจนวา ในวนท 1 มกราคมของทกป คณะกรรมาธการยโรปจะตองบงคบใชมาตรการปกปอง หากปรมาณการนาเขาสนคาในกลมเครองนงหมจากประเทศใดประเทศหนงเพมขนจากปกอนมากกวารอยละ 20 หรอสวนแบงตลาดการนาเขาของสนคาจากประเทศนนมากกวารอยละ 12.5 ของมลคาการนาเขาจากทกประเทศ มาตรการปกปองสาหรบสนคาในกลมเครองนงหมนบงคบใชกบเฉพาะประเทศกาลงพฒนาเทานน สวนประเทศทมการพฒนานอยทสดไมถกบงคบใชแมวาจะมการนาเขาเกนเกณฑทระบไว อยางไรกตาม จากการสอบถามกบเจาหนาทคณะกรรมาธการยโรปทเกยวของ ตงแตป 2549 สหภาพยโรปยงไมเคยบงคบใชมาตรการปกปองกบสนคานาเขาจากประเทศใดเลย

4 มการแบงกลมประเทศออกเปน 3 กลม กลมแรกประกอบดวยประเทศสมาชกอาเซยนรวม 9 ประเทศ (ยกเวนประเทศพมา) กลมทสองประกอบดวยประเทศแถบอเมรกากลางและอเมรกาใตบางประเทศรวม 11 ประเทศ แตไมมประเทศอารเจนตนา และประเทศบราซลทถอเปนประเทศทมการใชสทธพเศษจากระบบ GSP ในลาดบตนๆ และกลมทสามประกอบดวยประเทศแถบเอเซยใตรวม 7 ประเทศ ซงรวมประเทศอนเดยดวย

149

7.1.3 การตดและการคนสทธพเศษ ภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรป มหลกเกณฑทใชในการพจารณาตดสทธพเศษทาง

ศลกากร (graduation) ดงตอไปน ก. การตดสทธพเศษรายประเทศ

สหภาพยโรปจะตดสทธพเศษกบสนคาทกรายการทนาเขาจากประเทศท

มความตกลงการคาเสรกบตน อยในกลมประเทศทมระดบรายไดสงตามการจดกลมโดยธนาคารโลกเปนระยะเวลา

3 ปตดตอกน รวมทงมการกระจายชนดสนคาสงออกอยางเพยงพอแลว ซงพจารณาจากมลคาการนาเขาสนคาภายใตระบบ GSP ทมมลคาสงทสด 5 กลมแรกรวมกนมสดสวนตากวารอยละ 75 ของมลคาการนาเขาภายใตระบบ GSP ทงหมดของประเทศนน

มการละเมดหลกการตามอนสญญาระหวางประเทศเกยวกบประเดนสทธมนษยชน สทธแรงงาน สงแวดลอม และธรรมาภบาลอยางรายแรง

ไมใหความรวมมอหรอไมสามารถควบคมบรหารจดการเรองการพสจนแหลงกาเนดสนคา

ในปจจบน มประเทศสมาชกอาเซยน 2 ประเทศ ทถกตดสทธพเศษรายประเทศ ไดแก

สงคโปร และพมา โดยสงคโปรถกตดสทธพเศษ เนองจากเปนประเทศทอยในกลมประเทศทมระดบรายไดสงตามการจดกลมโดยธนาคารโลก ในขณะทพมาถกตดสทธพเศษ เนองจากปญหาการละเมดสทธมนษยชน

สาหรบไทย เมอวเคราะหจากขอมลแลวพบวา แมวาไทยจะมสดสวนการกระจายชนดสนคา

สงออกอยางเพยงพอแลว แตในอนาคตนาจะมโอกาสทจะถกตดสทธพเศษรายประเทศไมสงนก เนองจากไทยนาจะยงไมไดอยในกลมประเทศทมระดบรายไดสง โดยสดสวนการกระจายชนดสนคาสงออกภายใตระบบ GSP จากไทยไปสหภาพยโรปในป 2550 อยทรอยละ 69.39 รายไดประชาชาตตอหวของไทยในป 2551 รายงานโดยธนาคารโลกอยท 2,840 เหรยญสหรฐฯ โดยมอตราการเพมขนเฉลยอยางงายในชวงป 2543 ถง 2551 อยทประมาณรอยละ 5.16 ในขณะทเกณฑประเทศทมระดบรายไดสงคอประเทศทมรายไดประชาชาตตอหวอยท 11,906 เหรยญสหรฐฯ

150

ข. การตดสทธพเศษเปนรายหมวดสนคา

การตดสทธพเศษภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปมสาระสาคญทแตกตางจากระบบ GSP ของประเทศอนๆ คอสหภาพยโรปจะไมพจารณาตดสทธพเศษเปนรายสนคา แตจะพจารณาเปนหมวดสนคา5 สหภาพยโรปเหนวา การพจารณาเปนหมวดสนคาจะเปนประโยชนตอประเทศผรบสทธพเศษสวนใหญมากกวา เนองจากประเทศเหลานมกมการกระจกตวในการขอใชสทธพเศษในการสงออกสนคาเพยงบางรายการเทานน หากพจารณาตดสทธพเศษเปนรายสนคา สนคานนกมโอกาสถกตดสทธพเศษสง ทาใหประเทศนนไมไดรบประโยชนจากระบบ GSP แตหากพจารณาเปนหมวดสนคา สนคานนอาจจะยงมโอกาสไดรบสทธพเศษสงกวา

สาหรบเกณฑทใชในการพจารณาการตดสทธพเศษเปนรายหมวดสนคานน สหภาพยโรป

จะตดสทธพเศษกบเฉพาะหมวดสนคาทนาเขาจากประเทศใดประเทศหนง6 เมอมลคาการนาเขาภายใตระบบ GSP เฉลยในชวง 3 ป ทพจารณาของหมวดสนคานนมสดสวนสงกวารอยละ 15 ของมลคาการนาเขาสนคาหมวดเดยวกนจากประเทศผรบสทธพเศษทงหมด ยกเวนสนคาในหมวดสงทอและเครองนงหมทเกณฑสดสวนทรอยละ 12.5 อยางไรกตาม หากกลมสนคานนเปนหมวดสนคาสงออกหลกของประเทศนน ซงมมลคาการนาเขาภายใตระบบ GSP ของหมวดสนคานนมสดสวนสงกวารอยละ 50 ของมลคาการนาเขาภายใตระบบ GSP ทงหมดของประเทศนน สหภาพยโรปจะไมตดสทธพเศษกบหมวดสนคานน

เมอหมวดสนคาจากประเทศใดประเทศหนงถกตดสทธพเศษไปแลว สนคานนจะไดรบสทธ

พเศษคนมาได (degraduation) หากการนาเขาตากวาเกณฑทกาหนดดงกลาว โดยทผประกอบการหรอรฐบาลของประเทศนนไมจาเปนตองยนคารองใดๆ ตอสหภาพยโรป

สาหรบในชวงป 2552 ถงป 2554 มประเทศทถกตดสทธพเศษภายใตระบบ GSP ของ

สหภาพยโรปเปนรายหมวดสนคา 7 ประเทศ ไดแก ไทย อนโดนเซย มาเลเซย เวยดนาม บราซล จน และอนเดย (ดตารางท 7.1 ประกอบ) ในขณะเดยวกน มประเทศทไดรบคนสทธพเศษภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปเปนรายหมวดสนคา 6 ประเทศ ไดแก ไทย อนโดนเซย อนเดย แอลจเรย รสเซย และแอฟรกาใต (ดตารางท 7.2 ประกอบ) เปนทนาสงเกตวา ไทยถกตดสทธพเศษในหมวดโลหะมคา อญมณและเครองประดบ แตกไดรบคนสทธพเศษในหมวดยานพาหนะ ในขณะทประเทศจนถกตดสทธพเศษสงถง 13 หมวดสนคา และไมไดรบคนสทธพเศษเลย

5 สหภาพยโรปแบงสนคาออกเปนหมวดๆ ตามการแบงหมวด (section) ภายใตระบบฮารโมไนซ 6 กอนทจะใชเกณฑสวนแบงตลาด เดมสหภาพยโรปใชดชนการพฒนาประเทศ (development index: DI) และดชนความชานาญเฉพาะดาน (specialization index: SI) เปนเกณฑในการพจารณาการตดสทธพเศษ โดยหากดชน DI และดชน SI ของประเทศใดมคาสงกวาทกาหนด ประเทศนนกจะถกตดสทธพเศษ

151

ตารางท 7.1 ประเทศทถกตดสทธพเศษภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรป เปนรายหมวดสนคาในชวงป 2552 ถงป 2554

ประเทศ หมวดสนคา ไทย หมวดโลหะมคา อญมณและเครองประดบ อนโดนเซย หมวดไขมนและนามน มาเลเซย หมวดไขมนและนามน เวยดนาม หมวดเครองหนง บราซล หมวดอาหารแปรรป เครองดม และยาสบ

หมวดไมและผลตภณฑจากไม จน หมวดเคมภณฑ

หมวดพลาสตกและยาง หมวดเครองหนง หมวดไมและผลตภณฑจากไม หมวดสงทอและหมวดเครองนงหม หมวดเครองหนง หมวดของททาดวยหนหรอแกว หมวดโลหะมคา อญมณและเครองประดบ หมวดโลหะสามญและผลตภณฑจากโลหะสามญ หมวดเครองจกรและอปกรณไฟฟา หมวดยานพาหนะ หมวดอปกรณถายรป อปกรณทางการแพทย และอปกรณเฉพาะอยาง หมวดสนคาเบดเตลด

อนเดย หมวดสงทอ ทมา: คณะผวจยสรปจากเอกสารทเกยวของ

152

ตารางท 7.2 ประเทศทไดรบคนสทธพเศษภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรป เปนรายหมวดสนคาในชวงป 2552 ถงป 2554

ประเทศ หมวดสนคา ปทไดรบคนสทธพเศษ ไทย หมวดยานพาหนะ 2552

อนโดนเซย หมวดไมและผลตภณฑจากไม 2552 อนเดย หมวดโลหะมคา อญมณและเครองประดบ 2552 แอลจเรย หมวดแรธาต 2552 รสเซย หมวดเคมภณฑ

หมวดโลหะสามญและผลตภณฑจากโลหะสามญ

2552

แอฟรกาใต หมวดยานพาหนะ 2552 ทมา: คณะผวจยสรปจากเอกสารทเกยวของ 7.1.4 การปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของสหภาพยโรป7

สหภาพยโรปกาลงอยในกระบวนการปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (RoO) ภายใต

ระบบ GSP โดยแนวทางในการปฏบต คอ ตองการทาใหกฎเกณฑดงกลาวงายขน ชวยใหประเทศกาลงพฒนาสามารถใชประโยชนไดมากขน และตองการใหใชระบบรบรองดวยตนเอง โดยเปลยนความรบผดมาใหกบผนาเขาของสหภาพยโรป

สาหรบกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาปจจบนม 2 ประการหลกๆ คอ

1. สนคามการผลตหรอไดมาจากในประเทศทงหมด (wholly obtained products) - ผลตภณฑปลา: ตองจบในนานนา (national water) และมเงอนไขเกยวกบเรอ

คอ ธง การจดทะเบยน ความเปนเจาของ ลกเรอและเจาหนาท 2. สนคามการแปรสภาพอยางเพยงพอ (sufficiently transformed products) ม 3

รปแบบ - มลคาเพม: รอยละ 50-75 - กฎเฉพาะ: สาหรบสงทอและเครองนงหม ใชกฎ double transformation หรอ

yarn forward (เปลยนจากดายเปนผาและจากผาเปนเสอผา) - การเปลยนพกดศลกากร (CTC) โดยม tolerance ทรอยละ 10

7 ขอมลจากการสมภาษณ Ms. Isabel Garcia Catalan (DG TRADE) คณะกรรมาธการยโรป

153

ในการปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาจะผอนคลายกฎเกณฑขางตนใหงายขน ดงน กรณสนคามการผลตหรอไดมาจากในประเทศทงหมด (wholly obtained products)

- ผลตภณฑปลา: ผอนคลายเกณฑเกยวกบเรอ โดยยกเลกเงอนไขเกยวกบลกเรอและเจาหนาท แตยงคงใชเงอนไขธงเรอ การจดทะเบยน และความเปนเจาของ

กรณสนคามการแปรสภาพอยางเพยงพอ (sufficiently transformed products) - ใชเกณฑมลคาเพมกบสนคาทงหมด (across-the-board) โดยใชเกณฑรอยละ

30 ยกเวน (1) กรณประเทศพฒนานอยทสด (LDCs) สนคาอตสาหกรรมบางตวใชเกณฑ

วตถดบภายในประเทศรอยละ 50 สนคาสงทอและเครองนงหมใชเกณฑ single transformation และมเกณฑเฉพาะสาหรบเหลกและเหลกกลา

(2) ประเทศทไมใชประเทศพฒนานอยทสด (non-LDCs) สนคาอตสาหกรรมบางตว (จานวนสนคาทยกเวนมากกวากรณประเทศพฒนานอยทสด) ใชเกณฑวตถดบภายในประเทศรอยละ 50 สวนสนคาสงทอและเครองนงหมใชเกณฑ double transformation และมเกณฑเฉพาะสาหรบเหลกและเหลกกลา

- เพมทางเลอกการเปลยนพกดศลกากร (ยกเวนบางสาขา เชน สงทอและเครองนงหม)

- เงอนไข tolerance rule กาหนดไวทรอยละ 15 (ยกเวนสาหรบสงทอ และเกษตร) จากเดมทกาหนดไวทรอยละ 10 ซงทาใหสนคาผานเกณฑงายขน

ใชระบบ self certification - ยกเลกการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาจากระบบศลกากรของประเทศผ

สงออก โดยผสงออกสามารถออกเอกสารแหลงกาเนด (statements on origin) ไดเอง

- ผสงออกจะตองมการจดทะเบยนกบกรมศลกากรประเทศของตนเอง - ระบบศลกากรของประเทศผสงออกจะตองจดระบบจดทะเบยนและรบรองวาทา

หนาทไดอยางถกตอง กฎมลคาเพมสาหรบสนคาเกษตร ใหพจารณาจากนาหนกสนคาแทนมลคา เชน

นาตาล เปนตน เนองจากราคามความผนผวนมากในบางฤดกาล การสะสมมลคา (cumulation) อนญาตใหสะสมมลคาเพมภายในภมภาคได การ

สะสมมลคาภายในภมภาค ม 2 กรณ คอ (1) กรณ Central America-Andean-Community-Panama และ (2) กรณ ASEAN และ SAARC เอามารวมกนได นอกจากน อาจจะสามารถสะสมระหวางประเทศพฒนานอยทสดและประเทศทไมใชประเทศพฒนานอยทสดไดแมจะมกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตางกน และ

154

อนญาตใหประเทศทไดรบสทธ GSP สามารถสะสมมลคาวตถดบทนาเขาจากประเทศทลงนามความตกลงการคาเสรกบสหภาพยโรปแลวได

คาดวา RoO ฉบบปรบปรงใหมสาหรบโครงการ GSP จะมผลบงคบใชภายในกลางป 2553 (2010)

นอกจากการปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตระบบ GSP แลว สหภาพยโรปยง

ปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาหรบความตกลงการคาเสรฉบบใหม (New FTA) ของสหภาพยโรปดวย โดยมรายละเอยดดงน

กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาม 3 วธ ขนอยกบสนคา - การเปลยนพกด (CTH) ใชมากทสด โดยเปนการเปลยนท 4 หลกมากทสด

(รอยละ 70) บางกรณใชการเปลยน 6 หลก เชน ยา ชา กาแฟ เปนตน - มลคาเพม: ระหวางรอยละ 50-75 เชน ยานยนต อเลกทรอนกส เครองจกร

โลหะ เครองจกร สนคากลม HS 908 และมการเปลยนพกด (CTH) เปนทางเลอกดวย

- ใชกฎ double transformation (จากเสนดายเปนผาและจากผาและเสอผา) กบกลมสงทอและเครองนงหม

- กาหนดระดบ tolerance ทรอยละ 10 - อนญาตใหการสะสมมลคาแบบ bilateral หรอ diagonal ได (ไมอนญาตสาหรบ

full cumulation) 7.2 การใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปโดยผประกอบการไทย

ในหวขอน คณะผวจยไดวเคราะหวาในป 2550 ซงเปนปลาสดทมขอมล ผประกอบการภาคเอกชนไทยไดรบประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปไดมากนอยเพยงใด โดยใชมลคาภาษศลกากรทประหยดไดเปนตวชวด มลคาภาษศลกากรทประหยดไดนขนอยกบปจจย 3 ประการ ไดแก 1) ความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากร 2) แตมตอดานภาษทไดรบจากการลดภาษศลกากร และ 3) อตราการใชสทธประโยชนทเกดขนจรง

8 ตอนท 90 ไดแก อปกรณและเครองอปกรณทใชในทางทศนศาสตร การถายรป การถายทาภาพยนตร การวด การตรวจสอบ การวดความเทยง การแพทยหรอศลยกรรม นาฬกา เครองดนตร รวมทงสวนประกอบและอปกรณประกอบของของดงกลาว

155

7.2.1 ความครอบคลมของระบบ GSP ของสหภาพยโรป ในป 2550 สหภาพยโรปนาสนคาทระดบพกดศลกากร 8 หลก จานวน 8,832 รายการจาก

จานวนทงหมด 9,720 รายการ มาไวในรายการลดภาษศลกากรภายใตระบบ GSP ของตน แตเนองจากในปดงกลาว มสนคาไทยในหมวดโลหะมคา อญมณและเครองประดบ และหมวดยานพาหนะทถกตดสทธพเศษ จงทาใหมสนคาไทยทอยในรายการลดภาษศลกากรจานวน 8,564 รายการ สดสวนการนาเขาจากไทยของสนคาในรายการลดภาษนคดเปนรอยละ 81.40 ของมลคาการนาเขาทงหมด อยางไรกตาม จากการวเคราะหขอมลพบวา สนคาในรายการลดภาษศลกากรรอยละ 36.36 ของมลคาการนาเขาทงหมดมอตราภาษ MFN อยทรอยละ 0 อยแลว ระบบ GSP ของสหภาพยโรปจงมความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรรอยละ 45.04

เมอพจารณาในรายสาขา พบวา สนคาสงออกของไทยในกลมสงทอ กลมเครองนงหม กลม

เครองหนง กลมเครองใชไฟฟา และกลมเครองจกรกลสวนใหญอยในรายการลดภาษทไดรบแตมตอดานภาษ อยางไรกตาม สนคาในกลมสงทอ กลมเครองนงหม และกลมเครองหนงสวนใหญถอเปนสนคาออนไหวทไดรบแตมตอดานภาษไมมากนก ในขณะทสนคาในกลมยานยนต กลมชนสวนยานยนต และกลมเกษตรสวนใหญอยนอกรายการลดภาษ สวนสนคาในกลมไม กลมเฟอรนเจอรไม กลมเหลก และกลมอเลกทรอนกสสวนใหญอยในรายการลดภาษทไมไดรบแตมตอดานภาษ เนองจากมอตราภาษ MFN อยทรอยละ 0 อยแลว (ดภาพท 7.2 ประกอบ)

สนคาสงออกของไทยทอยในรายการลดภาษภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปทสาคญ

เชน เครองปรบอากาศอนๆ (HS 84158100) เครองปรบอากาศแบบตดหนาตางหรอผนง (HS 84151090) เครองรบวทยสาหรบใชในรถยนต (HS 85272120) ชนสวนอเลกทรอนกสอนๆ (HS 85299065) และซเมนตเมด (HS 25231000)

สนคาไทยทไมสามารถใชสทธพเศษจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปได เนองจากเปน

สนคาทอยนอกรายการลดภาษเปนการถาวร หรอถกตดสทธพเศษเนองจากมสดสวนมลคาการนาเขาภายใตระบบ GSP เกนกวาเพดานทกาหนดไว สวนใหญเปนสนคาในกลมยานยนต กลมชนสวนยานยนต กลมเกษตร และกลมอาหารแปรรป ตวอยางสนคาสงออกหลกทอยนอกรายการลดภาษ เชน ไกปรงสก (HS 16023219) และมนสาปะหลงฝานหรอทาเปนเพลเลต (HS 07141099) ตวอยางสนคาสงออกหลกทถกตดสทธพเศษในป 2550 เชน รถปคอพนาหนกไมเกน 5 ตน (HS 87042191) เครองเพชรพลอยทาดวยโลหะมคาอนๆ (HS 71131900) เครองเพชรพลอยทาดวยเงน (HS 71131100) และรถจกรยาน (HS 87120030) เปนทนาสงเกตวา สนคาในกลมยานยนตและกลมเกษตรทงหมดทไมสามารถใชสทธพเศษจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปไดมอตราภาษศลกากรเฉลยแบบถวงนาหนกสงถงรอยละ 10.96 และ 58.15 ตามลาดบ

156

ภาพท 7.2 ความครอบคลมของระบบ GSP ของสหภาพยโรปในป 2550

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ

157

7.2.2 แตมตอทไดจากระบบ GSP ของสหภาพยโรป หากพจารณาสนคาในรายการลดภาษศลกากรเฉพาะทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร

พบวา สหภาพยโรปเกบภาษศลกากรกบสนคานาเขาไทยทผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามระบบ GSP ของสหภาพยโรปในอตราเฉลยรอยละ 3.45 และเรยกเกบกบสนคานาเขาจากประเทศสมาชกองคการการคาโลกในอตรา MFN เฉลยรอยละ 6.71 ระบบ GSP ของสหภาพยโรปจงทาใหในป 2550 สนคาสงออกของไทยไดเปรยบสนคาจากประเทศคแขงทไมไดรบสทธพเศษจากระบบ GSP คดเปนแตมตอเฉลยแบบถวงนาหนกรอยละ 3.26 จด

เมอพจารณาในรายสาขา พบวา สนคาในกลมอาหารแปรรปไดรบแตมตอดานภาษโดย

เปรยบเทยบมากทสดทรอยละ 5.22 จด รองลงมาเปนสนคาในกลมเคมภณฑทไดรบแตมตอรอยละ 4.95 จด สวนสนคาในกลมสงทอไดรบแตมตอนอยทสดเพยงรอยละ 1.88 จด (ดภาพท 7.3 ประกอบ) สนคาสงออกทสาคญของไทยทไดรบแตมตอสงโดยเปรยบเทยบ เชน กงปรงแตง (HS 16052091) กงแชแขง (HS 03061350) ซงไดรบแตมตอรอยละ13 และ 7.80 จด ตามลาดบ

ภาพท 7.3 แตมตอดานภาษศลกากรทผประกอบการไทยไดรบจากระบบ GSP

ของสหภาพยโรปในป 2550

0

2

4

6

8

10

12

14

16

อตราภาษ: รอยละ

อตรา MFN 8.97 14.65 9.02 10.66 8.25 6.52 3.32 3.70 4.29 3.58 3.10 2.70 6.80 2.77 2.45 3.95 6.71

อตรา GSP 5.16 9.43 7.13 8.50 4.54 1.56 0.01 0.00 0.68 0.00 0.00 0.00 3.35 0.21 0.05 1.04 3.45

เกษตร อาหาร สงทอเครองนงหม

เครองหนง

เคมภณฑ ยาง เหลก ไม

เฟอรนเจอรไม

ยานยนต

ชนสวนยานยนต

อเลกทรอนกส

เครองใชไฟฟา

เครองจกรกล อนๆ รวม

5.22

1.88

4.95 3.26

2.16

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ

158

7.2.3 อตราการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรป ในป 2550 ผประกอบการไทยสงออกภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปรวมเปนมลคา

ทงสน 4,218.37 ลานยโร (ประมาณ 199,368 ลานบาท) ผสงออกทใชสทธพเศษมากทสดในดานมลคาคอผสงออกในกลมเครองจกรกล ซงใชสทธสงออกภายใตระบบ GSP สงถง 1,034.37 ลานยโร หรอคดเปนรอยละ 24 ของมลคาการคาของไทยภายใตระบบ GSP สหภาพยโรปทงหมด

เมอพจารณาในดานอตราการใชสทธประโยชน ผสงออกไทยในภาพรวมใชสทธพเศษจาก

ระบบ GSP ของสหภาพยโรปในระดบทคอนขางสงคอทอตรารอยละ 58.01 ผสงออกไทยในกลมเหลกเปนกลมทใชสทธพเศษมากทสด โดยมอตราการใชสทธประโยชนสงรอยละ 80.63 อาจกลาวไดวา สนคาในเกอบทกกลมสนคามอตราการใชสทธประโยชนในระดบทนาพอใจ ยกเวนเพยงสนคาในกลมอเลกทรอนกสและกลมเครองใชไฟฟาทมอตราการใชสทธประโยชนในระดบตา (รอยละ 8.77 และ 26.86 ตามลาดบ) (ดภาพท 7.4 ประกอบ)

ภาพท 7.4 อตราการใชสทธประโยชนโดยผประกอบการไทยจากระบบ GSP

ของสหภาพยโรปในป 2550

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ

159

7.2.4 มลคาภาษทประหยดไดจากระบบ GSP ของสหภาพยโรป ในป 2550 ระบบ GSP ของสหภาพยโรปชวยทาใหสนคาสงออกไทยไดประโยชนจากการ

ประหยดภาษคดเปนมลคา 143.43 ลานยโร (ประมาณ 6,779 ลานบาท) หรอคดเปนรอยละ 0.89 เมอเทยบกบมลคาการนาเขารวมทงหมดจากไทยไปสหภาพยโรป ในมมมองของผนาเขาสหภาพยโรป สทธพเศษตามระบบ GSP ทาใหสนคาสงออกของไทยในกลมเคมภณฑมราคาลดลงโดยเปรยบเทยบสงทสดทรอยละ 2.68 รองลงมาเปนสนคาในกลมอาหารแปรรป (รอยละ 2.47) สวนสนคาในกลมยานยนตและกลมอเลกทรอนกสแทบจะไมไดรบประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปเลย (ดภาพท 7.5 ประกอบ)

ภาพท 7.5 สดสวนมลคาภาษทสนคาสงออกไทยประหยดไดจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปในป 2550

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ

160

7.2.5 อปสรรคในการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรป แมวาในภาพรวม ภาคสงออกไทยจะใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปไดใน

ระดบทนาพอใจ แตยงมผสงออกอกสวนหนงทยงไมสามารถใชประโยชนได จากการวเคราะหขอมลโดยคณะผวจย ประกอบกบการรวบรวมและวเคราะหความคดเหนทไดจากการสมภาษณผประกอบการและสมาคมธรกจจากประเทศตางๆ โดย European Commission (2003) และ European Commission (2007) ไดขอสรปวา สาเหตทผสงออกสวนหนงไมสามารถใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปไดเนองจาก

ผประกอบการบางรายขาดความเขาใจเกยวกบความตกลง เชน ไมรขนตอนและกระบวนการขอใชสทธประโยชน เนองจากกฎระเบยบขอบงคบทเกยวของเปนภาษากฎหมายทเขาใจไดยาก

มสนคาอยนอกรายการลดภาษ โดยเฉพาะอยางยงสนคาในกลมเกษตร มสนคาทถกตดสทธพเศษ ไดแก สนคาในกลมยานยนต กลมชนสวนยานยนต และ

กลมอญมณ แมวาในชวงป 2552 ถงป 2554 สนคาในกลมยานยนตและกลมชนสวนยานยนตจะไดรบคนสทธพเศษแลวกตาม

อตราภาษภายใตระบบ GSP ของสหภาพยโรปของสนคาบางรายการไมจงใจพอ โดยเฉพาะอยางยงสนคาในกลมอาหารแปรรป กลมสงทอ กลมเครองนงหม และกลมเครองหนง ซงเปนสนคาทมความออนไหว

มสนคาไมผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (RoOs) เนองจากกฎมความเขมงวดมากเกนไป และ/หรอไมสอดคลองกบกระบวนการผลตของตน

ผสงออกไมสามารถจดทาระบบบญชใหสอดคลองตามขอกาหนดทระบใน RoOs ได - ผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ไมมกาลงคนเพยงพอ - ผสงออกสนคาประมงมปญหาการขอใบรบรองสญชาตเรอและไตกงจาก

เรอประมงเพอขอ C/O ผประกอบการบางรายเหนวากระบวนการขอใชสทธประโยชนยงยาก และบางครง

ผประกอบการไมไดรบการอานวยความสะดวกเทาทควร - เจาหนาทไมสามารถใหคาแนะนาไดอยางรวดเรวและชดเจน - ระบบการออกใบอนญาตแบบการยนเอกสารตามชองทางปกต (paper-based)

ขาดความโปรงใส - กฎระเบยบขอบงคบทเกยวของมการเปลยนแปลงบอยครง จนทาให

ผประกอบการประสบกบความยากลาบากในการตดตามการเปลยนแปลงของกฎระเบยบขอบงคบนนๆ

161

ผนาเขาบางรายกงวลวาจะถกลงโทษ หากภายหลงการตรวจสอบโดยหนวยงานศลกากรในประเทศของตนพบวา สนคาทตนนาเขาไมผาน RoOs ทงทตนไมไดมเจตนาไมบรสทธ

7.3 การเปรยบเทยบการใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปโดยผประกอบการ

ไทยกบผประกอบการประเทศอน

เมอเปรยบเทยบขอมลการใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปโดยผประกอบการไทยกบผประกอบการจากประเทศสมาชกอาเซยนและประเทศคแขงสาคญอยางจน คณะผวจยพบวา (ดตารางท 7.3 ประกอบ)

ผประกอบการไทยไดรบประโยชนดานภาษศลกากรในการสงออกไปสหภาพยโรปในป 2550 คดเปนมลคาสงทสด รองลงมาคอผประกอบการจากประเทศเวยดนาม อนโดนเซย มาเลเซย และจน ตามลาดบ

สนคาสงออกจากประเทศสมาชกอาเซยนทงหมด ยกเวนลาวและกมพชาซงเปนประเทศทมระดบการพฒนานอยทสด ไดรบการลดภาษศลกากรลงในอตราเฉลยทใกลเคยงกน จงทาใหอตราการใชสทธประโยชนโดยผประกอบการจากประเทศเหลานมคาไมแตกตางกนมากนก

ในป 2550 มสนคาสงออกจากเวยดนามเพยงหมวดเดยวเทานนทถกตดสทธพเศษ คอสนคาหมวดเครองหนง สดสวนความครอบคลมสนคาทไดรบการลดภาษสาหรบเวยดนามจงมคาคอนขางสงเมอเปรยบเทยบกบไทย

ในป 2550 มสนคาสงออกจากจนถง 13 หมวดทถกตดสทธพเศษ สดสวนความครอบคลมสนคาทไดรบการลดภาษสาหรบจนจงมคาตามากเมอเปรยบเทยบกบไทย อยางไรกตาม สนคาจนกยงสามารถเขาสตลาดสหภาพยโรปได แมจะไมไดรบแตมตอดานภาษศลกากรภายใตระบบ GSP กตาม

162

ตารางท 7.3 เปรยบเทยบการใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปโดยผประกอบการไทยกบผประกอบการประเทศอนในป 2550

ประเทศ มลคานาเขาปกต

(ลานยโร) [1]

มลคานาเขาภายใต GSP

(ลานยโร) [2]

สดสวนการพงพา GSP (%) [3]=[1]/[2]

ความครอบคลม

(%)

แตมตอ (จด)

อตราการใชสทธ(%)

มลคาภาษทประหยด

ได (ลานยโร)

สดสวนมลคาภาษทประหยดได (%)

ลาว 129.49 89.80 69.35 90.67 11.82 76.48 10.77 8.32 กมพชา 680.14 476.17 70.01 99.78 11.54 70.17 54.87 8.07 เวยดนาม 7,703.38 3,209.01 41.66 69.66 3.70 59.80 131.90 1.71 อนโดนเซย 11,574.86 3,032.21 26.20 44.23 3.36 59.22 103.79 0.90 ไทย 16,146.00 4,218.37 26.13 45.04 3.26 58.01 143.43 0.89 ฟลปปนส 5,473.27 868.72 15.87 30.83 3.07 51.48 29.39 0.54 มาเลเซย 17,286.48 2,721.32 15.74 29.91 3.18 52.63 90.28 0.52 บรไน 65.90 1.23 1.87 89.80 3.17 2.08 0.03 0.04 จน 227,966.64 1,898.33 0.83 1.45 3.87 57.51 71.99 0.03 อาเซยน 8 59,059.52 14,616.82 24.75 43.13 3.60 57.39 564.46 0.96

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ

163

7.4 แนวทางการใชประโยชนดานภาษศลกากรจากความตกลงการคาเสรกบสหภาพยโรป ทผานมา ผประกอบการภาคสงออกไทยพงพาการใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปในระดบทคอนขางสง (ดภาพท 7.6 ประกอบ) อยางไรกตาม ประโยชนทผประกอบการไทยไดรบจากระบบ GSP มความไมแนนอนสง เนองจากการใหสทธประโยชนดานภาษศลกากรภายใตระบบ GSP เปนการใหแบบฝายเดยว (unilateral concession) ดงนน สหภาพยโรปจงสามารถกาหนดรายการสนคาทมความออนไหวและสนคาทจะไมมการลดอตราภาษศลกากรได รวมทงยงสามารถเปลยนแปลงหลกเกณฑทใชในการตดสทธประโยชนไดตามทตองการ แมวาไทยจะมโอกาสทจะถกตดสทธพเศษรายประเทศไมมากนก แตทผานมามกถกตดสทธพเศษรายสนคาในบางหมวดสนคา เนองจากมการสงออกสนคาหมวดนนมากเกนกวาเกณฑทกาหนดไว จากขอมลในป 2550 พบวา จากสนคาสงออกหลกของไทยทมมลคาการสงออกสงทสด 20 อนดบแรก มสนคาเพยงแค 5 รายการเทานนทสามารถใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปได ในขณะทมสนคาทถกตดสทธพเศษและเปนสนคาทอยนอกรายการลดภาษอก 3 และ 2 รายการ ตามลาดบ (ดตารางท 7.4 ประกอบ)

ภาพท 7.6 แนวโนมการพงพาระบบ GSP ของสหภาพยโรปของภาคสงออกไทย

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ

164

ตารางท 7.4 การใชประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปโดยผประกอบการไทยในการสงออกสนคาหลกในป 2550

HS สนคา ประเภท แตมตอ (จด)

มลคานาเขาปกตจาก

ไทยทงหมด (ลานยโร)

มลคานาเขาจากไทย

ภายใต GSP (ลานยโร)

อตราการใชสทธ (%)

สดสวนมลคาภาษทประหยดได (%)

84717050 ฮารดดสก Z 0.00 1,147.93 87042191 รถปคอพนาหนกไมเกน 5

ตน X 0.00 801.50

16023219 ไกปรงสก X 0.00 376.66 71131900 เครองเพชรพลอยทาดวย

โลหะมคาอนๆ X 0.00 339.82

84158100 เครองปรบอากาศอนๆ N 1.35 324.41 320.91 98.92 1.34 85258030 กลองถายรปดจตอล Z 0.00 281.45 84151090 เครองปรบอากาศแบบตด

หนาตางหรอผนง N 2.70 265.05 183.23 69.13 1.87

71131100 เครองเพชรพลอยทาดวยเงน

X 0.00 256.66

84433210 ปรนเตอร Z 0.00 211.94 85177090 ชนสวนโทรศพทมอถอ

อนๆ Z 0.00 193.09

71023900 เพชร Z 0.00 183.84 40012100 แผนยางธรรมชาตรมควน Z 0.00 181.58 85176200 อปกรณรบสงภาพ/เสยง/

ขอมล Z 0.00 167.54

85423190 ชปโปรเซสเซอร Z 0.00 164.03 07141099 มนสาปะหลงฝานหรอทา

เปนเพลเลต X 0.00 146.56

84718000 ชนสวนคอมพวเตอรอนๆ Z 0.00 136.79 85272120 เครองรบวทยสาหรบใชใน

รถยนต S 4.20 127.38 25.95 20.37 0.86

40012900 แผนยางธรรมชาตขนปฐม Z 0.00 125.40 85299065 ชนสวนอเลกทรอนกส

อนๆ N 2.57 121.94 2.51 2.06 0.05

25231000 ซเมนตเมด N 1.70 113.14 104.43 92.30 1.57 ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ หมายเหต: N: สนคาปกตทไดรบแตมตอ S: สนคาออนไหวทไดรบแตมตอ Z: อตราภาษ MFN เปน 0 อยแลว X: สนคานอกรายการลดภาษ

165

คณะผวจยไดประมาณการภาษทประหยดไดสงสดภายใตภาพสถานการณตางๆ 6 ภาพสถานการณ อนไดแก

ประโยชนทไดรบจากระบบ GSP ในปจจบน ประโยชนสงสดทจะไดรบจากระบบ GSP หากมการสนบสนนใหมการใชสทธ

ประโยชนอยางเตมท ประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมเทากบระบบ GSP โดย

สมมตวาสนคาทเดมไดรบสทธประโยชนตามระบบ GSP จะมการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทาเดม สวนสนคาทเดมถกตดสทธประโยชนหรออยนอกรายการลดภาษเปนการถาวรภายใตระบบ GSP จะมอตราการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทากบคาเฉลยอตราการใชสทธประโยชนภายใตระบบ GSP ของสนคาในกลมเดยวกน9

ประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมเทากบระบบ GSP หากมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนอยางเตมท

ประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมสนคาทกรายการ โดยสมมตวาสนคาทเดมไดรบสทธประโยชนตามระบบ GSP จะมการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทาเดม สวนสนคาทเดมถกตดสทธประโยชนหรออยนอกรายการลดภาษเปนการถาวรภายใตระบบ GSP จะมอตราการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทากบคาเฉลยอตราการใชสทธประโยชนภายใตระบบ GSP ของสนคาในกลมเดยวกน

ประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมสนคาทกรายการ หากมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนอยางเตมท

จากผลประมาณการ พบวา ในปจจบน ผประกอบการไทยไดประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปคดเปนมลคาประมาณ 6,779 ลานบาท (ดภาพท 7.7 ประกอบ) หากมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนอยางเตมท ประโยชนทไดรบจะเพมขนอกประมาณ 4,430 ลานบาท (ภาพสถานการณท 2) อยางไรกตาม หากไทยสามารถทา FTA กบสหภาพยโรปได ประโยชนดานภาษศลกากรทไดรบจะสงขนอกมาก กลาวคอ หากมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนจาก FTA ทมความครอบคลมเทากบความครอบคลมปจจบนของระบบ GSP ในกรณทอตราการใชสทธประโยชนเทากบในปจจบนและในกรณทมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนอยางเตมท ตามลาดบ ประโยชนดานภาษศลกากรจะเพมขนอกประมาณ 2,432 และ 7,960 ลานบาท ตามลาดบ

9 ยกตวอยางเชน สาหรบสนคาในกลมอาหารแปรรป กลมยานยนต และกลมชนสวนยานยนต ทเดมถกตดสทธประโยชนหรออยนอกรายการลดภาษเปนการถาวรภายใตระบบ GSP ในการประมาณการ คณะผวจยไดใชอตราการใชสทธประโยชนเทากบ 70.94, 67.39 และ 74.28 ตามลาดบ

166

(ภาพสถานการณท 3 และ 4) แตหาก FTA มความครอบคลมสนคาทกรายการ ประโยชนดานภาษศลกากรจะเพมขนอกประมาณ 19,999 และ 35,038 ลานบาท) ในกรณทอตราการใชสทธประโยชนเทากบในปจจบนและในกรณทมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนอยางเตมท ตามลาดบ (ภาพสถานการณท 5 และ 6) จากขอมลดงกลาวขางตน คณะผวจยมความเหนวา ภาครฐไทยควรสนบสนนการเจรจาเพอจดทา FTA กบสหภาพยโรป โดยปจจยทสาคญปจจยหนงคอการเจรจาเพอใหไดแตมตอดานภาษศลกากรใหไดมากทสดโดยอยางนอยไมควรตากวาแตมตอทไดรบจากระบบ GSP ในปจจบน ทงน เนองจากแตมตอทไดรบมความสมพนธโดยตรงกบอตราการใชสทธประโยชน (ดภาพท 7.8 ประกอบ) ตารางท 7.5 แสดงตวอยางสนคาทคณะผเจรจาควรใหความสาคญในการเจรจา FTA กบสหภาพยโรป เรยงตามมลคาภาษทประหยดได 50 รายการแรก สาหรบแนวทางการเจรจาและแนวทางการใชประโยชนจาก FTA กบสหภาพยโรปในรายอตสาหกรรมตางๆ ทสาคญ 9 อตสาหกรรม คณะผวจยจะไดกลาวถงในบทตอๆ ไป

167

ภาพท 7.7 ประมาณการภาษทประหยดไดสงสดภายใตภาพสถานการณตางๆ

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

45,000มลคาภาษทประหยดได: ลานบาท

0

1

2

3

4

5

6

สดสวนมลคาภาษทประหยดได: รอยละ

มลคา 6,778.59 11,208.77 9,210.52 14,638.70 26,777.67 41,817.04

สดสวน 0.89 1.47 1.21 1.92 3.51 5.48

ปจจบนสนคาถกตดสทธเหมอนเดม แตอตราการใชสทธ 100%

สนคาไมถกตดสทธ และอตราการใชสทธ

ปจจบน

สนคาไมถกตดสทธ และอตราการใชสทธ

100%

ความครอบคลม 100% และอตราการใชสทธ

ปจจบน

ความครอบคลม 100% และอตราการใชสทธ

100%

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ

หมายเหต: ภาพสถานการณท 1 คอประโยชนทไดรบจากระบบ GSP ในปจจบน

ภาพสถานการณท 2 คอประโยชนสงสดทจะไดรบจากระบบ GSP หากมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนอยางเตมท

ภาพสถานการณท 3 คอประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมเทากบระบบ GSP โดยสมมตวาสนคาทเดมไดรบสทธประโยชนตามระบบ GSP จะมการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทาเดม สวนสนคาทเดมถกตดสทธประโยชนหรออยนอกรายการลดภาษเปนการถาวรภายใตระบบ GSP จะมอตราการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทากบคาเฉลยอตราการใชสทธประโยชนภายใตระบบ GSP ของสนคาในกลมเดยวกน

ภาพสถานการณท 4 คอประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมเทากบระบบ GSP หากมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนอยางเตมท

ภาพสถานการณท 5 คอประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมสนคาทกรายการ โดยสมมตวาสนคาทเดมไดรบสทธประโยชนตามระบบ GSP จะมการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทาเดม สวนสนคาทเดมถกตดสทธประโยชนหรออยนอกรายการลดภาษเปนการถาวรภายใตระบบ GSP จะมอตราการใชสทธประโยชนภายใต FTA เทากบคาเฉลยอตราการใชสทธประโยชนภายใตระบบ GSP ของสนคาในกลมเดยวกน

ภาพสถานการณท 6 คอประโยชนสงสดทจะไดรบจาก FTA ทมความครอบคลมสนคาทกรายการ หากมการสนบสนนใหมการใชสทธประโยชนอยางเตมท

168

ภาพท 7.8 ความสมพนธระหวางอตราการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ของสหภาพยโรปกบแตมตอทไดรบในป 2550

อาหาร

เครองหนง

อเลกทรอนกส

เครองใชไฟฟา

เกษตร

สงทอ

เครองนงหม

เคมภณฑ

ยาง

เหลกไม

เฟอรนเจอรไม

ชนสวนยานยนต

เครองจกรกลอนๆ

ยานยนต

0

20

40

60

80

100

0 1 2 3 4 5 6

แตมตอทไดรบ: รอยละ

อตรากา

รใชส

ทธปร

ะโยช

น: รอ

ยละ

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ

169

ตารางท 7.5 สนคาทคณะผเจรจาควรใหความสาคญในการเจรจา FTA กบสหภาพยโรป เรยงตามมลคาภาษทประหยดได

HS สนคา สาขา ประเภท อตราภาษ

MFN (%)

มลคานาเขาปกตจากไทยทงหมด

(ลานยโร)

มลคาภาษทประหยดได (ลานยโร)

07141099 มนสาปะหลงฝานหรอทาเปนเพลเลต

เกษตร X 85.76 146.56 125.69

87042191 ยานยนตสาหรบขนสงของอนๆ นาหนกรถรวมนาหนกบรรทกไมเกน 5 ตน

ยานยนต X 10.00 801.50 80.15

16023219 ไกชนดแกลลสโดเมสตกสปรงแตง อาหาร X 10.90 376.66 41.06 10063098 ขาวทสแลวทงหมด อาหาร X 33.51 67.86 22.74 16041418 ปลาทนาและปลาสคปแจกปรงแตง อาหาร S 24.00 80.28 19.27 87042131 ยานยนตสาหรบขนสงของอนๆ

นาหนกรถรวมนาหนกบรรทกไมเกน 5 ตน

ยานยนต X 22.00 82.66 18.19

85272120 เครองรบวทยกระจายเสยงทไมสามารถทางานไดโดยไมมพลงงานจากแหลงภายนอกชนดทใชกบยานยนต

อเลกทรอนกส S 14.00 127.38 17.83

87120030 รถจกรยาน อนๆ X 14.00 110.00 15.40 16041411 ปลาทนาและปลาสคปแจกปรงแตง อาหาร S 24.00 52.03 12.49 61103099 เจอรซสาหรบผหญงทาดวยเสนใย

ประดษฐ สงทอ S 12.00 98.45 11.81

20082079 สบปะรดปรงแตงทเตมนาตาล แตไมเตมสรา

อาหาร S 19.20 56.20 10.79

71131900 เครองเพชรพลอยและรปพรรณทาดวยโลหะมคาอนๆ

อนๆ X 2.50 339.82 8.50

11081400 แปงมนสาปะหลง อาหาร X 77.70 10.89 8.46 03061350 กงแชแขงหรอถกทาใหสกโดยการ

นงตม อาหาร S 12.00 66.57 7.99

16052091 กงปรงแตง อาหาร S 20.00 39.71 7.94 61099030 ทเชตทาดวยวตถทออนๆ สงทอ S 12.00 63.82 7.66 84151090 เครองปรบอากาศระบบแยกสวน

แบบตดหนาตางหรอตดผนง เครองจกรกล N 2.70 265.05 7.16

16041416 ปลาทนาฟลเลตปรงแตงและปลาสคปแจกฟลเลตปรงแตง

อาหาร S 24.00 28.69 6.89

64039996 รองเทาผชายอนๆ เครองหนง S 8.00 86.00 6.88

170

HS สนคา สาขา ประเภท อตราภาษ

MFN (%)

มลคานาเขาปกตจากไทยทงหมด

(ลานยโร)

มลคาภาษทประหยดได (ลานยโร)

16052010 กงปรงแตง อาหาร S 20.00 32.33 6.47 16023929 สตวปกอนๆ ปรงแตง อาหาร X 10.90 58.94 6.42 71131100 เครองเพชรพลอยและรปพรรณทา

ดวยเงน อนๆ X 2.50 256.66 6.42

20094930 นาสบปะรดทเตมนาตาล แตไมเตมสรา

อาหาร S 15.20 42.07 6.39

62121090 บราเซยร เครองนงหม S 6.50 88.62 5.76 20082090 สบปะรดปรงแตงทไมเตมทงนาตาล

และสรา อาหาร S 18.40 31.17 5.73

35051050 อเธอรไฟดสตารชหรอเอสเทอรไฟดสตารช

อาหาร N 7.70 73.02 5.62

16042005 ปลาซรมปรงแตง อาหาร S 20.00 27.34 5.47 87033319 ยานยนตอนๆ ทมเครองยนต

สนดาปภายในแบบมลกสบทจดระเบดโดยการอด (ความจของกระบอกสบเกน 2,500 ลกบาศกเซนตเมตร)

ยานยนต X 10.00 51.72 5.17

20058000 ขาวโพดหวานปรงแตง อาหาร X 14.75 34.92 5.15 39232100 ของทใชลาเลยงสนคาหรอบรรจ

สนคา รวมทงทปดครอบ ทาดวยโพลเมอรของเอธลน

เคมภณฑ S 6.50 78.06 5.07

10064000 ปลายขาว อาหาร X 23.54 21.38 5.03 10062098 ขาวกลอง เกษตร X 15.72 31.42 4.94 16042070 ปลาปรงแตงอนๆ อาหาร S 24.00 20.47 4.91 61091000 ทเชตทาดวยฝาย สงทอ S 12.00 40.53 4.86 20082059 สบปะรดปรงแตงทเตมนาตาล แต

ไมเตมสรา อาหาร S 17.60 27.60 4.86

03074938 ปลาหมกอนๆ แชแขง อาหาร S 6.00 77.71 4.66 85299092 สวนประกอบอนๆ สาหรบเครอง

รบสงวทยกระจายเสยง เครองเรดาร หรอมอนเตอรและเครองฉาย

อเลกทรอนกส S 4.64 98.06 4.55

87033219 ยานยนตอนๆ ทมเครองยนตสนดาปภายในแบบมลกสบทจดระเบดโดยการอด (ความจของกระบอกสบ 1,500 - 2,500 ลกบาศกเซนตเมตร)

ยานยนต X 10.00 44.24 4.42

171

HS สนคา สาขา ประเภท อตราภาษ

MFN (%)

มลคานาเขาปกตจากไทยทงหมด

(ลานยโร)

มลคาภาษทประหยดได (ลานยโร)

84158100 เครองปรบอากาศ เครองจกรกล N 1.35 324.41 4.38 61102099 เจอรซสาหรบผหญงทาดวยฝาย สงทอ S 12.00 35.10 4.21 29173600 กรดเทเรฟทาลก และเกลอของกรด

เทเรฟทาลก เคมภณฑ S 6.50 63.97 4.16

64039998 รองเทาอนๆ เครองหนง S 7.00 58.78 4.11 64041100 รองเทากฬา เครองหนง S 16.90 24.15 4.08 10062017 ขาวกลอง เกษตร X 11.83 33.82 4.00 19023010 พาสตาอนๆ แบบพรอมปรง อาหาร S 25.63 15.54 3.98 39012090 โพลเอธลนทมความถวงจาเพาะ

ตงแต 0.94 ขนไป เคมภณฑ S 6.50 56.43 3.67

85219000 เครองบนทกวดโออนๆ อเลกทรอนกส S 13.90 25.80 3.59 40112090 ยางนอกใหมชนดอดลม สาหรบใช

กบรถบสหรอรถบรรทก ยาง N 4.50 79.17 3.56

21069092 อาหารปรงแตงอนๆ อาหาร S 12.80 27.51 3.52 85165000 เครองไมโครเวฟ เครองใชไฟฟา S 5.00 67.68 3.38

ทมา: คณะผวจยคานวณจากฐานขอมลทเกยวของ

173

บทท 8 กฎระเบยบและมาตรการของสหภาพยโรป1 เนอหาในบทนจะสรปกฎระเบยบ ระเบยบของสหภาพยโรป ตลอดจนมาตรการตามความสมครใจตางๆ ของสหภาพยโรป โดยเนนเฉพาะมาตรฐานทนาจะมผลกระทบตอสนคาอตสาหกรรม โดยในบทตอไปจะเสนอผลกระทบจากมาตรการตางๆ ทกลาวถงในบทน

กฎระเบยบและมาตรการทไมใชภาษของสหภาพยโรป สวนใหญเปนมาตรการทางดานความปลอดภยและมาตรการทางสงแวดลอม โดยสามารถแบงออกเปน 4 กลม คอ

มาตรการภาคบงคบ (mandatory measure): เชน กฎระเบยบ REACH, ระเบยบความปลอดภยสนคา, ระเบยบ WEEE, ระเบยบ RoHS, ระเบยบ ELV, ระเบยบ PPW, ระเบยบ Eco-Design สาหรบสนคาทใชพลงงาน (EuP) ระเบยบ Energy Labeling เปนตน

มาตรการโดยสมครใจ (voluntary measure): เชน มาตรฐาน GMP, ฉลาก Eco-label หรอ EU-Flower, ฉลาก Green Dot, โครงการ EMAS (Eco-Management and Audit Scheme) เปนตน

มาตรการทกาหนดโดยความตองการลกคา (customer requirement): เชน มาตรการดาน CSR (Corporate Social Responsibility) การอนรกษปาไมและสงแวดลอม (FSC) เปนตน

กฎระเบยบสากลทสหภาพยโรปนามาใช: ไดแกระบบสากลในการจดกลมผลตภณฑเคมและการตดฉลาก (GHS)

กฎระเบยบและมาตรการของสหภาพยโรปทกระทบตอภาคอตสาหกรรมมสาระสาคญ

ดงน 8.1 มาตรการภาคบงคบ (mandatory measure) 8.1.1 กฎระเบยบ REACH

กฎระเบยบ REACH (Registration, Evaluation and Authorization of Chemicals)

หรอ Regulation (EC) No. 1907/2006 มวตถประสงคหลกเพอคมครองสขภาพของมนษยและสงแวดลอม โดยเปนกฎหมายทควบคมสารเคมทผลตและนาเขาสสหภาพยโรป มผลบงคบใหม 1 เนอหาในสวนนสวนใหญสรปจาก (1) สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2552) “โครงการฐานขอมลกฎระเบยบดานสงแวดลอมและพลงงาน”, เสนอสานกงานมาตรฐานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม. (2) ขอมลจาก ThailEurope.net ซงจดทาโดยสถานเอกอครราชฑต ณ กรงบรสเซลส และคณะผแทนไทยประจาประชาคมยโรป (3) ขอมลกฎระเบยบของสหภาพยโรปจาก www.cbi.eu และ (4) ขอมลกฎระเบยบจากคณะกรรมาธการยโรป

174

การจดทะเบยนสารเคม การประเมนความเสยงจากการใชสารเคมและการสงผานขอมลทเกยวกบการใชสารเคมตลอดหวงโซอปทาน2

กฎระเบยบไดรางขนครงแรกในป 2003 จนกระทงสภายโรปและสภามนตรยโรปพจารณา

ใหความเหนชอบในเดอนธนวาคม 2006 และมผลบงคบใชตงแต 1 มถนายน 2007 เปนตนไป กฎระเบยบ REACH เปลยนบทบาทความรบผดชอบใหอตสาหกรรมเปนผทาการรวบรวมขอมลสารเคมและประเมนความเสยงจากการใชสารเคมเหลานน และดาเนนการจดทะเบยนสารเคมในฐานขอมลกลางกบองคกรกลางวาดวยสารเคมแหงสหภาพยโรป (European Chemicals Agency: ECHA) ซงจดตงขน ณ กรงเฮลซงก ประเทศฟนแลนด ตลอดจนเพมบทบาทใหผใชสารเคมมสวนรวมในการใหขอมลและสงตอขอมลสารเคมแกผใช

ขนตอนตามกระบวนการของกฎระเบยบ REACH

การจดทะเบยน (Registration) กาหนดใหผผลตและผนาเขาสารเคมทผลตหรอนาเขาเกนกวา 1 ตนตอปตอราย จะตอง

“ยนขอจดทะเบยนสารเคมกบองคกรกลางวาดวยสารเคมแหงสหภาพยโรป (European Chemicals Agency: ECHA) ภายในเวลาทกาหนดนบจากวนทกฎระเบยบดงกลาวมผลบงคบใช ท ง น มข อยกเวนส าห รบสารเคมบางชนดท ไมต องจดทะเบยน ไดแก โพล เมอรทกประเภท สารเคมทใชผลตยารกษาโรค สงปรงรสอาหาร และเครองสาอาง เปนตน3 ในกรณทสารทผลตหรอนาเขามปรมาณมากกวา 10 ตนตอป ผจดทะเบยนตองเสนอรายงานประเมนความปลอดภย (CSR) ประกอบกบการประเมน (Evaluation) ดวย ทงน สารเคมทจดเปนสารเคมทอนตรายอยางยง (Substances of Very High Concern: SVHC) นอกจากการจดทะเบยบและประเมนแลวอาจจะตองไดรบอนญาตกอนจงจะผลตหรอจาหนายได

ตงแต 1 มถนายน 2551 - 1 ธนวาคม 2551 กาหนดใหมการจดทะเบยนลวงหนาของสาร

ใหมและสารทวางตลาดกอนเดอนกนยายน 2524 ทงทอยใน EINECS (European Inventory of Existing Commercial Chemical Substances) ซงเปนบญชสารเคมของยโรปตงแตป พ.ศ. 2 รายละเอยดของ REACH ภาษาไทยดไดจากฐานขอมล REACH โดยกลม REACH Watch http://siweb.dss.go.th/reach/ และ http://www.chemtrack.org/ 3 สารเคมทไดรบการยกเวนไมตองจดทะเบยน (ปรากฎใน Annex IV สวนคณสมบตของสารทไดรบการยกเวนอยใน Annex V ของระเบยบ REACH) ไดแก โพลเมอร สารเคมทใชในการวจยและพฒนา สารเคมสาหรบฆาแมลง (pesticides) สารเคมชวภาพ (biocides) ยาสาหรบมนษยและสตว (human or veterinary drugs) สารเกยวกบอาหารหรออาหารสตว (food or feeding stuffs) สารกมมนตรงส (radioactive substances) สารเคมทตองตรวจสอบโดยศลกากร (substances subject to customs supervision) สารทเกดขนระหวางกระบวนการผลตทไมไดตงใจแยกออก (non-isolated intermediates) ของเสย (waste) และสารเคมทประเทศสมาชกสหภาพยโรปใชประโยชนเพอการปองกนประเทศ

175

2514-2524 หรอใน CAS (Chemical Abstracts Services) ซงเปนบญชสารเคมของสหรฐอเมรกา โดยการจดทะเบยนลวงหนามเงอนไขทสาคญ คอ

ในการจดทะเบยนลวงหนา ตองมขอมลทตองสงให ECHA4 ตองมการตรวจพสจนคณสมบตสารเคม แลกเปลยนขอมลใน Substance Information Exchange Forum (SIEF) โดยผท

สามารถเขารวม SIEF ไดคอ ผทประสงคจะจดทะเบยนสารเคม ไดแก ผผลตสารเคม ผนาเขา หรอผแทนทยนขอจดทะเบยนลวงหนาในสารเคมชนดเดยวกน เพอจะไดชวยกนรวบรวมขอมลตกลงกนในเรองรปแบบความรวมมอและการแบงคาใชจาย การแลกเปลยนขอมลและใชขอมลรวมกน การตกลงกนในเรองการจาแนกสารและการตดฉลากและเตรยมการยนจดทะเบยนสารรวมกน ความรวมมอใน SIEF สาหรบสารเคมแตละชนดจะดาเนนไปจนถงอยางชาทสดวนท 1 มถนายน 2018

ทงน ผทจะจดทะเบยนสารเคมอาจตองหารอระหวางกนเองกอนวาใครจะจดทะเบยนในสารเคมชนดเดยวกนบาง ซง ECHA จะไมเขาไปมสวนจดการ โดยหลงจากมการจดตง SIEF แลว อาจมการแตงตงผประสานงานหลกใน SIEF (SIEF Formation Facilitator) เมอมการจดทะเบยนลวงหนาสาหรบสารเคมชนดนนแลวจะมการจดทาเวบไซตสาหรบสารเคม โดยผทประสงคจะจดทะเบยนตอไปจะไดรบทราบขอมลและทตดตอของผเกยวของ และสามารถอานขอมลสารเคมอนๆ ได ทงน ผผลตหรอผนาเขาในสหภาพยโรปทตองการรกษาความลบทางการคาอาจใชวธแตงตงผแทน (Third Party Representatives) ในการดาเนนการดงกลาวได สาหรบการจดทะเบยนสารเคมชนดเดยวกนโดยผจดทะเบยนหลายรายรวมกน (Joint Submission) ขอมลทจาเปนตองใชในการจดทะเบยนสารรวมกนคอ ขอมลความเปนอนตรายของสาร การจาแนกสารและการตดฉลาก สวนขอมลทอาจใหเพมไดคอรายงานความปลอดภยของสาร โดยตองรวบรวมขอมลตางๆ เพอจดทาขอมลทางเทคนค ผทจะจดทะเบยนสารเคมชนดเดยวกนอาจตกลงรวมกนแตงตงผนาซงจะเปนผยนขอมลสารเคม5 4 1. ชอบรษทและทตดตอ 2. ชอสาร หมายเลขใน EINECS (European Inventory of Existing Commercial Chemical Substances) ซงเปนบญชสารเคมของยโรปตงแตป พ.ศ. 2514-2524 หรอหมายเลขใน CAS (Chemical Abstracts Services) ซงเปนบญชสารเคมของสหรฐฯ 3. กาหนดระยะเวลาทระเบยบ REACH ใหมการจดทะเบยนสารชนดนนๆ การจดทะเบยนสามารถทาไดโดยการสงขอมลผานเวบไซด หรอสงขอมลสารหลายชนดพรอมกน (ขณะนยงไมมแบบฟอรมสาหรบการจดทะเบยนดงกลาว) หรอการจดทะเบยนผาน IUCLID 5 (International Uniform Chemical Information Database) ซงเปนระบบฐานขอมลสารเคม (ขณะนอยระหวางการพฒนา) 5 ผทเคยตกลงวาจะจดทะเบยนรวมกนสามารถถอนตวได หากเหนวาตองแบกรบคาใชจายทไมเปนสดสวนทเหมาะสม หรอตองเปดเผยขอมลทเปนความลบทางการคา หรอไมสามารถตกลงกนไดในเรองการเลอกขอมล

176

ผผลตนอกสหภาพยโรปไมสามารถทาการจดทะเบยนสารหรอเขารวมการแลกเปลยนขอมลใน SIEF ไดโดยตรง ตองกระทาผานผแทนหรอ Only Representatives เทานน

การประเมนความเสยง (Evaluation) หนวยงานทรบผดชอบในประเทศสมาชกสหภาพยโรปเปนผประเมนความถกตองของ

ขอมลจดทะเบยนและตดสนวาควรมการทดสอบหรอประเมนสารเคมเพมเตมหรอไมเพอลดการทดลองในสตวโดยไมจาเปนและสงเสรมการใชขอมลรวมกน หนวยงานทรบผดชอบสามารถขอใหมการประเมนสารเคมใดๆ เพมเตมได หากขอสงสยวาสารนนอาจกอใหเกดอนตรายแกสขอนามยมนษยและสงแวดลอม ซงผลการประเมนอาจสงผลใหเกดกระบวนการอนญาตใหใชสารเคม (Authorization) การจากด การหามผลตหรอนาเขาสารเคมตอไปได

การอนญาตใหผลตและใชสารเคม (Authorization) สารเคมทเปนอนตรายอยางยงตอสขอนามยมนษยและสงแวดลอม (Substances of Very

High Concern: SVHC) อาจตองไดรบอนญาตกอนการผลตหรอใชในสหภาพยโรป6 องคกรกลางวาดวยสารเคมแหงสหภาพยโรป (European Chemicals Agency: ECHA)ทาหนาทกาหนดรายชอสารทเปนอนตรายอยางยงรวมทงหลกเกณฑในการจาแนกสารเหลานน โดยอาจอนญาตใหมการผลตและใชสารทเปนอนตรายอยางยงไดเมอผขออนญาตแสดงใหเหนไดวาสามารถควบคมความเสยงจากการใชสารไดอยางมประสทธภาพตลอดหวงโซอปทานโดยจะตองเสนอแผนในการทดแทนการใชสารอนตรายเหลานน

การจากดหรอหามผลตและใชสารเคม (Restrictions) กระบวนการจากดการผลตหรอใชสารเคมอนตรายบางประเภททเปนอนตรายอยางยง

ตอสขภาพมนษยและสงแวดลอมซงไมสามารถหาวธการควบคมอนตรายทเกดจากการใชสารเคมทเหมาะสมได วธการจากดการใชสารเคมอาจเปนการจากดแบบเฉพาะเจาะจงสาหรบการใชกบผลตภณฑบางประเภทหรออาจเปนการหามใชสารนนๆ ในสหภาพยโรปโดยสนเชงกได กรณทไมสามารถหาสารทดแทนไดจะตองแสดงใหเหนวาผลประโยชนดานเศรษฐกจและสงคมจากการใชสารดงกลาวมมากกวาความเสยงทจะเกดขน

หลงจากกฎระเบยบ REACH มผลบงคบใชในวนท 1 มถนายน พ.ศ. 2550 สารเคมกวา 30,000 รายการทใชอยในสหภาพยโรปในปจจบนอาจตองถกทาการจดทะเบยนกบองคกรกลาง 6 ไดแก สาร CMRs (Carcinogens, Mutagens and Reproductive Toxicants) กลมท 1 และ 2 ซงเปนสารกอมะเรง สารกอการกลายพนธ และสารทมผลตอการเจรญพนธของมนษย, สารทมการตกคางในรางกายมนษย และในสงแวดลอมยาวนาน ประเภท PBTs และ vPvBs และสารทมหลกฐานทางวทยาศาสตรบงชวาสามารถกอใหเกดอนตรายตอสขภาพมนษยและสงแวดลอมอยางรนแรง เชน สาร endocrine disrupters

177

วาดวยสารเคมแหงสหภาพยโรป (ECHA) ขนอยกบปรมาณและความเสยงของสารเคมนนๆ โดยมกาหนดการณดงแสดงใน ตารางท 8.1

สาหรบการจดทะเบยนสารเคมในผลตภณฑ (Substance in Articles) กฎระเบยบ REACH

ชวยใหมการสงตอขอมลสารเคมไปยงผใชในสายโซการผลตอยางเปนระบบและครอบคลมถงการใชสารเคมในผลตภณฑทอาจเปนอนตรายตอสขภาพมนษยและสงแวดลอม โดยกาหนดเงอนไขสาหรบการจดทะเบยนสารเคมในผลตภณฑ คอผลตภณฑทมสารเคมเปนสวนประกอบหรอมสารเคมทอยในผลตภณฑมากกวา 1 ตนตอปตอผผลตหรอนาเขาซงสามารถแพรกระจายสผใชและสงแวดลอมในการใชงานปกตหรอใชไปเพอเพมคณคาผลตภณฑ จะตองมการจดทะเบยนสารเคมนนๆ ตามกระบวนการและกรอบระยะเวลาในการจดทะเบยนทวไปของ REACH นอกจากนน การมสารเคมทเปนอนตรายอยางยง (SVHC) ในผลตภณฑเกนกวา 0.1% ของนาหนกสทธของผลตภณฑและมปรมาณทมากกวา 1 ตนตอปตอผผลตหรอผนาเขา จะตองทาการจดแจงสารเคมกบองคกรกลางวาดวยสารเคมแหงสหภาพยโรป (ECHA) ตารางท 8.2 ไดสรปการจดทะเบยนสารเคมตามกฎระเบยบ REACH

ตารางท 8.1 กาหนดการการบงคบใชกฎระเบยบ REACH เวลา รายละเอยด

1 ม.ย. 2550 กฎระเบยบ REACH มผลบงคบใช 1 ม.ย. 2551 - 1 ธ.ค. 2551 การลงทะเบยนลวงหนา (Pre-registration) สาหรบสารในกลม Phrase-In

Substance ซงไดแก สารทมการระบอยใน EINECS หรอสารทมการผลตในสหภาพยโรปในระยะเวลา 15 ปทผานมา แตมไดขายในสหภาพยโรป

30 พ.ย. 2553 วนสนสดการจดทะเบยนสารเคมทมการผลตและนาเขาไปยงสหภาพยโรป เกนกวา 1,000 ตนตอป รวมถงสารเคมอนตราย ในกลม CMRs กลมท 1 และ 2 ในปรมาณทเกนกวา 1 ตนตอป และสารทเปนพษตอสตวนาอยางยง (Very Toxic to Aquatic Organisms) ในปรมาณทเกนกวา 100 ตนตอป

31 พ.ค. 2556 วนสนสดการจดทะเบยนสารเคมทมการผลตและการนาเขาไปยงสหภาพยโรป เกนกวา 100 ตนตอป

31 พ.ค. 2561 วนสนสดการจดทะเบยนสารเคมทมการผลตและการนาเขาไปยงสหภาพยโรปเกนกวา 1 ตนตอป

ทมา: สรปจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2552)

178

ตารางท 8.2 การจดทะเบยนสารเคมในกฎระเบยบ REACH ความหมาย

สารเคม (Substances)

สารเคมทงหมดทมการผลตหรอนาเขาตลาดรวมยโรปในปรมาณตงแต 1 ตนตอปตอราย (ผผลตหรอผนาเขา) สารเคมเหลาน หมายถงสารเคมและสารประกอบของสารเคมทเกดขนเองตามธรรมชาตหรอสงเคราะหขน รวมถงสารเจอปนทใสไวเพอใหสารนนคงตวและสงปนเปอนทเกดขนจากกระบวนการผลตทมอยในสารนนดวย

สารเคมในผลตภณฑ (Substance in Articles)

เชน เสอผา รองเทา หากสารเคมสามารถแพรกระจายออกจากผลตภณฑมาขณะใชงานในสภาวะปกต และมปรมาณในผลตภณฑทนาเขาหรอผลตเกนกวา 1 ตนตอปตอราย (ผผลตหรอผนาเขา) ผผลตสนคานาเขานนจะตองจดทะเบยน ถายงไมไดมการจดทะเบยนสารนนมากอน

เคมภณฑ (Preparations)

เกดจากการผสมสารเคมตงแต 2 ชนด เชน กาว ไมตองจดทะเบยน แตสารทกตวทเปนองคประกอบเคมภณฑนนตองจดทะเบยนสารเคมทใชในขนตอนการผลตผลตภณฑ (Isolated Intermediates) ยกเวนสารทเกดขนระหวางกระบวนการผลตทไมไดตงใจแยกออก สารเคมทมการควบคมดวยกฎหมายอน สารทเกดขนในกระบวนการผลต โพลเมอรหรอสารเคมทขออนญาตใชในการวจยและพฒนา

สารเคมทเปนขอยกเวน

สารเคมบางประเภททมอนตรายตา ไดแก นา ออกซเจน และเยอกระดาษ เปนตน แรธาตทเกดตามธรรมชาต โพลเมอร รวมทงสารเคมทมระเบยบเฉพาะของสหภาพยโรปกากบอยแลว เชน สารเคมทใชในการผลตอาหาร ยา และสารเคมในเศษซากวสด (Waste) และสารเคมทแตละประเทศสมาชกสหภาพยโรปใหยกเวนเปนกรณพเศษแกสารเคมบางประเภททใชในกจการปองกนประเทศอกดวย

ทมา: สรปจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2552) 8.1.2 ระเบยบความปลอดภยสนคา (General Product Safety Directive)

ระเบยบความปลอดภยสนคา (General Product Safety Directive: GPSD) หรอ

Directive 2001/95/EC มวตถประสงคหลกเพอคมครองความปลอดภยของผบรโภคในสหภาพยโรปและเปนกฎพนฐานสาหรบสนคาปลอดภยในสหภาพยโรป โดยบงคบใชกบสนคาทกชนดในตลาดสาหรบผบรโภค (ยกเวนสนคาทมกฎหมายควบคมความปลอดภยเฉพาะอยแลว) ระเบยบความปลอดภยสนคาใหความสาคญดานความปลอดภยของสนคาและการพทกษสงแวดลอม รวมถงการใหความสาคญแกแรงงานดวย สนคาทไดมาตรฐานทางเทคนคนสามารถเคลอนยายไดอยางเสรภายในสหภาพยโรป และในเขต European Economic Area

หากสนคาใดแสดงถงความไมปลอดภยตอผบรโภค โดยเฉพาะอยางยงตอเดก เชน ม

ความเสยงตอการตดคอ ไฟชอต ไฟไหม ทาใหบาดเจบจะมการแจงเตอนภยผานระบบ Rapid Alert for Non-Food Products (RAPEX) สวนใหญแลวสนคาทถกแจงเตอนในระบบ RAPEX ผผลตหรอผนาเขาจะถอนสนคาออกจากตลาดโดยความสมครใจ สาหรบสนคาทมอนตรายมากกจะประกาศหามจาหนายและหามนาเขา ตวอยางเชน ไฟแชกทไมมกลไกปองกนอนตรายทเกด

179

จากการเลนของเดกเปนสนคาทหามนาเขา เปนตน ระบบ RAPEX จะสรปการแจงเตอนทกสปดาห สาหรบสนคาทไดรบการแจงวาไม

ปลอดภยมากทสดคอของเลนเดก รอยละ 32 ของจานวนทไดรบแจงทงหมด รองลงมาคอสนคาประเภทเครองใชไฟฟา (รอยละ 11) และยานพาหนะ (รอยละ 10) โดยในป 2007 สนคาจากประเทศจนถกแจงเตอนมากทสด 689 ครง หรอคดเปนสดสวนกวารอยละ 50 และเพมขนเปน 909 ครงในป 2008 ในขณะทสนคาไทยถกแจงเตอน 17 รายการหรอคดเปนประมาณรอยละ 1 (ภาพท 8.1) ตอมาในป 2008 สนคาไทยทถกแจงเตอนในระบบ RAPEX ลดลงเหลอ 11 รายการแบงเปนของเดกเลน (5 รายการ) เสอผาเดก (1 รายการ) รองเทาเดก (1 รายการ) อปกรณไฟฟา (1 รายการ) ลอรถยนต (1 รายการ)

รายงานผลการตรวจตราสนคาทไมไดผลตตามมาตรฐานของสหภาพยโรปภายใตระบบ

เตอนภยสนคาทมใชอาหาร (Rapid Alert System for Non-Food Products) หรอ RAPEX ประจาป 2008 ระบวาจานวนสนคาไมปลอดภยทตรวจจบไดในตลาดสหภาพยโรปเพมขนอยางเหนไดชด จากจานวน 1,605 ครงในป 2007 เปน 1,866 ครงในป 2008 สวนหนงเกดจากการบงคบใชมาตรการความปลอดภยของสนคาทเขมงวดและมประสทธภาพมากขน ความตระหนกรของผผลตทเพมขนในเรองความรบผดชอบในการผลตสนคาทปลอดภย และมาตรการสรางเครอขายของคณะกรรมาธการยโรป อยางไรกตาม ปญหาในปจจบนคอการไมสามารถตรวจสอบยอนกลบสนคาทไดรบการแจงวาไมปลอดภยนนได

ในระหวางป 2549-2551 ประเทศจนไดรบแจงจากสหภาพยโรปเกยวกบสนคาทไม

ปลอดภยจานวน 599 เรอง แตเกอบครงไมสามารถทาการตรวจสอบยอนกลบและนาตวผผลตมารบผดชอบได ทงนคณะกรรมาธการยโรปเชอวาระเบยบใหมวาดวยเรองการวางสนคาในตลาดสหภาพยโรป (product marketing in the EU) ซงกาหนดใหระบชอและทอยของโรงงานผผลตสนคา รวมทงชอและทอยบรษทผนาเขาในกรณสนคานาเขาจะชวยใหการตรวจสอบยอนกลบมความคบหนา ระบบการตรวจสอบยอนกลบ (traceability) สงผลใหผประกอบการของสหภาพยโรปเอง ตองสามารถระบแหลงทมาและจดหมายปลายทางของผลตภณฑไดตลอดทงกระบวนการ ตงแตการผลต ไปจนถงการกระจายสนคา โดยผประกอบการยงตองสามารถสงขอมลนใหแกเจาหนาทภาครฐของอยไดอยางรวดเรวเมอถกทวงถาม โดยมเปาหมายเพอรบรองความปลอดภยสงสดกอนสนคาจะถงมอผบรโภค และหากเกดปญหาขน ระบบดงกลาวกจะชวยใหสามารถสบสาวตนตอและแกไขไดอยางมประสทธภาพ

180

ภาพท 8.1 จานวนสนคาแจงเตอนผานระบบ RAPEX (2007)

ทมา: European Communities (2008) “Keeping European Consumers Safe: 2007 Annual Report on

the operation of the Rapid Alert System for non-food consumer products” 8.1.3 ระเบยบ WEEE

ระเบยบ WEEE (Waste from Electrical and Electronic Equipment Directive) หรอ Directive 2002/96/EC มวตถประสงคเพอวางมาตรการปองกนการเพมปรมาณของซากผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกสทมผลกระทบตอสงแวดลอม สงเสรมการนาซากหรอเศษเหลอจากผลตภณฑดงกลาวทหมดอายการใชงานแลวนากลบมาใชใหมหรอแปรสภาพกอนนากลบมาใชใหม ตลอดจนเพอลดความเสยงทมตอสงแวดลอม โดยผผลตจะตองวางระบบรบคนและเกบรวบรวมสนคาทหมดอายการใชงานเพอใหผใชรายสดทายสามารถคนวสดทหมดอายการใชงานใหกบผผลตเพอนามาแปรสภาพเพอใชใหม

ระเบยบนครอบคลมผลตภณฑทงหมด 10 กลม ทผลตขนทงกอนและหลงจากทระเบยบ

นจะมผลบงคบใช และใชกบแรงดนไฟฟากระแสสลบไมเกน 1,000 โวลต หรอแรงดนไฟฟากระแสตรงไมเกน 1,500 โวลต ประเภทของผลตภณฑทง 10 กลม ทจดเปนเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส เชน เครองใชไฟฟาขนาดใหญ เครองใชไฟฟาในครวเรอน อปกรณเทคโนโลยสารสนเทศ เปนตน7 สหภาพยโรปใชกระบวนการ 3R ซงประกอบดวย Recovery-Recycle- 7 สนคา 10 กลม ไดแก กลมท 1 เครองใชขนาดใหญทใชในครวเรอน (Large Household Appliances) เชน ตเยน เครองทาความเยน

181

Reuse เพอใหเปนไปตามวตถประสงคดงกลาว โดยกาหนดเปาหมายของระบบ 3R ไวทประมาณรอยละ 50-80 ขนอยกบประเภทของผลตภณฑ ระเบยบ WEEE พฒนาขนโดยอาศยหลกความรบผดชอบของผผลต8 โดยผผลตจะตองวางระบบรบคนและเกบรวบรวมสนคาทหมดอายการใชงานเพอใหผใชอปกรณดงกลาวรายสดทายหรอผกระจายสนคาสามารถรบคนอปกรณทสนอายการใชงานแกผผลตแลวนามาแปรสภาพเพอใชใหม โดยผกระจายสนคาซงจาหนายสนคาใหมออกสตลาดจะตองยอมรบคนอปกรณทสนอายการใชงานแลวจากผใชรายสดทายโดยไมคดคาบรการ และกาหนดใหผผลตและผนาเขาเปนผรบผดชอบคาใชจายในการแยกรวบรวมอปกรณทสนอายการใชงานแลวจากผใช คาใชจายในการดาเนนการจดสงไปยงสถานททจะทาการคนสภาพซงอาจเปนการนากลบไปคนสภาพทประเทศตนทาง รวมทงการอดหนนคาใชจายในการคนสภาพ ซงเปนเรองทผสงออกจะตองเจรจาทาความตกลงกบผนาเขาสหภาพยโรปใหชดเจน ประเทศสมาชกสหภาพยโรปตองเรมใชมาตรการเพอใหมการแยกทงเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสออกจากขยะทวไปตงแตวนท 13 สงหาคม 2005 เปนตนไป ประเทศสมาชกตองมนใจไดวาผผลตเปนผรบผดชอบจดการกบเศษเหลอทงได ทงน ผผลตตองไมระบหรอแสดงตนทนดงกลาวใหผบรโภคทราบในขณะทซอผลตภณฑ โดยผผลตตองออกคาใชจายในการจดเกบ การบาบด การนาทรพยากรกลบคน และผผลตตองมหลกประกนการจดการซากผลตภณฑ อาจเปนในรปการประกนการรไซเคลหรอเงนคาประกน ภาระสาคญอกอยางหนงคอ ผผลตมหนาทตองใหขอมลขนตอนปฏบตเมอผลตภณฑหมดอายแกผใช วธการแยกชนสวนและขอมลรายละเอยดเกยวกบสารอนตรายทมอยในผลตภณฑแกผรไซเคล รวมถงขอมล ปรมาณการขาย อตราการเกบคนและนากลบมาใชใหมหนวยงานของรฐ ประเทศสมาชกสหภาพยโรปจะตองดาเนนการใหเปนไปตามเปาหมายการเกบรวบรวมเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสซง เครองลางจาน เครองอบผา เครองซกผา กลม 2 เครองใชขนาดเลกทใชในครวเรอน (Small Household Appliances) เชน เตาทอดไฟฟา เตารด เครองดดฝน มดโกนหนวดไฟฟา กลม 3 อปกรณ IT และโทรคมนาคม (IT and Telecommunication Equipment) เชน คอมพวเตอรสวนบคคลรวมอปกรณเชอมตอ เครองพมพ เครองโทรสาร โทรศพท โทรศพทไรสาย กลม 4 อปกรณอเลกทรอนกสอนๆ (Consumer Equipment) เชน โทรทศน วทย กลองวดโอ เครองดนตรไฟฟา กลม 5 อปกรณใหความสวาง (Lighting Equipment) กลม 6 เครองมอไฟฟาและอเลกทรอนกส (Electrical and Electronic Tools) เชน สวานไฟฟา เลอยไฟฟา กลม 7 ของเลนเดก (Toys) เครองเลนเพอความบนเทง และเครองกฬา กลม 8 อปกรณการแพทย (Medical Equipment) เชน Cardiology, Nuclear Medicine, Radiotherapy equipment กลม 9 เครองมอวดหรอควบคมตางๆ (Monitoring and Control Instruments) กลม 10 เครองจายอตโนมต (Automatic Disperses) เชน ตจาหนายเครองดมอตโนมต เครองทอนเงน เครอง ATM 8 ผผลตตามระเบยบ WEEE หมายถงบคคลทจาหนายผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกสชองทางใดกตามภายใตเครองหมายการคาของตนเอง โดยทผนามาขายตอโดยมเครองหมายการคาของผผลตปรากฏบนเครองใชไฟฟาไมถอเปนผผลต หรอหากเปนผนาเขาหรอสงออกเปนอาชพโดยสนบสนนทางการเงนหรอมขอตกลงทางการคาไมถอเปนผผลต เวนแตประพฤตตวเปนผผลตดงในกรณแรก ภาระหนาทของผผลตซงครอบคลมทงผผลตสนคาและผนาเขาสนคาในสหภาพยโรปตองรบคนซากของผลตภณฑดงกลาวทหมดอายการใชงานแลวโดยไมคดมลคา ไมวาสนคาดงกลาวจะถกจาหนายโดยวธใดกตามตองดาเนนการตามระเบยบ WEEE

182

กาหนดอตราการรวบรวมโดยเฉลยปละ 4 กโลกรมตอผอยอาศย 1 ราย อยางชาไมเกนวนท 31 ธนวาคม 2006 ผผลตหรอผดาเนนการแทนผผลตจะตองจดตงระบบการจดการเกยวกบเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสโดยใชเทคนคทดทสดและอยางนอยทสดจะตองมการแยกสารทเปนของเหลวออกจากเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสและมการบาบดโดยเฉพาะ สาหรบสารหรอสวนประกอบประเภทตางๆ (ระบใน Annex II ของระเบยบฯ) โดยประเทศสมาชกสหภาพยโรปจะตองกาหนดมาตรฐานขนตาของระบบจดการดงกลาว ทงน ระบบดงกลาวอาจจะเปนระบบทใชเฉพาะของผผลตเองแตละรายหรอเปนระบบรวมกนของผผลตรายตางๆ 8.1.4 ระเบยบ RoHS ระเบยบ RoHS (Directive on Restriction of the use of certain Hazardous Substance) หรอ Directive 2002/95/EC เปนระเบยบทออกมาควบคกบระเบยบ WEEE โดยมวตถประสงคเพอจากดการใชสารอนตราย 6 ชนด เชน ตะกว (Pb) ปรอท (Hg) แคดเมยม (Cd) โครเมยม-6 (Hexavalent Chromium: Cr-VI) สารโพลโบรมเนท-ไบฟนล (PolyBrominated Biphynyles: PBB) สารโพลโบรมเนท-ไดฟนล-อเทอร (PolyBrominated Diphynyl Ethers: PBDE) ในผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ซงจะทาใหการนาอปกรณกลบคนและการทงซากผลตภณฑผานระเบยบ WEEE ทาไดงาย ปลอดภยและมประสทธภาพขน โดยระเบยบ RoHS ครอบคลมสนคาไฟฟาและอเลกทรอนกสหลก 8 กลม ครอบคลมประเภทผลตภณฑเดยวกบระเบยบ WEEE ยกเวนเฉพาะผลตภณฑทอยในกลม 8 และ 9 (เครองมอแพทย และเครองมอวดและควบคม ตามลาดบ) โดยมผลบงคบใชตงแตวนท 1 กรกฎาคม 2549

ระเบยบ RoHS กาหนดใหใชสารทดแทนสารอนตราย 6 ชนด ในผลตภณฑไฟฟาและปจจบน คณะกรรมาธการยโรปอยระหวางทบทวนแกไขระเบยบดงกลาว โดยเสนอชอสารอนตรายเพมอก 10 รายการ9 โดยสมาคมผประกอบการอตสาหกรรมไอทของยโรป (European Information & Communications Technology Industry Association) ไดเรยกรองใหคณะกรรมาธการมการแกไขปรบปรงและทบทวนระเบยบ RoHS โดยตองการปรบระเบยบ RoHS ใหเปนไปตามกฎระเบยบสากลระหวางประเทศ (International harmonization) ปจจบนมความเคลอนไหวทตองการใหระเบยบ Rohs จากเดมเปน “ระเบยบ” (Directive) ใหกลายเปน 9 Tetrabromo bisphenol A (TBBP-A) Hexabromocyclododecane (HBCDD) Medium-chained chlorinated paraffins (MCCP) Bis (2-ethylhexyl) Short-chained chlorinated paraffins (SCCP) Phthalate (DEHP) Organochlorine and organobromine compounds Dibutylphthalate (DBP) Nonylphenol and nonylphenol ethoxylates Butylbenzylphthalate (BBP)

183

“กฎระเบยบ” (Regulation) เนองจากมปญหาในการปฏบตทไมไดมาตรฐานเดยวกนในประเทศสมาชกสหภาพยโรป

ตามระเบยบ RoHs ผผลตตองนาสารทดแทนมาใชภายในวนท 1 กรกฎาคม 2006 โดย

ไมรวมชนสวนทนาเขาตลาดกอนป 2003 รวมถงวสดหรอชนสวนฟมเฟอย เชน ตลบหมก แผนซด และไมครอบคลมถงแบตเตอรและบรรจภณฑ เนองจากมระเบยบเฉพาะอนๆ ครอบคลมอยแลว แตมขอยกเวนในผลตภณฑบางชนด เชน สารปรอทในหลอดฟลออเรสเซนต สารตะกวในเหลกอลลอย หรอในแกวของหลอดภาพ แคดเมยมและโครเมยม-เฮกซะวาเลนซ ในงานชบเคลอบผวโลหะบางประเภท เปนตน โดยกาหนดคาสงสดทยอมใหมไดในแตละประเภทการใชงานไมเทากน ชนดของสารอนตรายทหามใช รวมถงรายการขอยกเวนทไดมการระบในระเบยบน อาจมการเพมหรอลด ไดอกในอนาคตทงนขนอยกบความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในสาขาทเกยวของ ซงคณะกรรมาธการยโรปจะมวาระในการพจารณาเปนครงๆ ขนกบผผลตรองขอใหลดหรอเพมขอยกเวน

ระเบยบ RoHS อนญาตใหมตะกว ปรอท โครเมยม-เฮกซะวาเลนซ PBB และ PBDE ได

สงสดไมเกนรอยละ 0.1 โดยนาหนกของวสดเนอเดยวกน และแคดเมยมไดสงสดไมเกนรอยละ 0.01 โดยนาหนกของวสดเนอเดยวกน10 ทงน ตงแตวนท 1 มกราคม 2008 ประเทศสมาชกสหภาพยโรปจะตองใชสารอนในอปกรณไฟฟาและอเลกทรอนกสทดแทนการใช ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม 6 สารพบบ และสารพบดอ

8.1.5 ระเบยบ ELV

ระเบยบ ELV (End-of-Life Vehicles) หรอ Directive 2000/53/EC มวตถประสงคเพอ

ลดผลกระทบตอสงแวดลอมเมอรถยนตหมดอายการใชงาน โดยใหผผลตมความรบผดชอบในการจดเกบคนซากรถยนตของตนเองและใหนาชนสวนและวสดกลบมาใชประโยชนใหไดตามสดสวนทกาหนด และเพอพฒนาสมรรถนะทางสงแวดลอมในทกธรกจและตลอดวฏจกรชวตของยานยนตโดยเฉพาะอยางยงผบาบดซากรถยนต ใชบงคบกบรถยนตนงสวนบคคลตงแต 4 ลอขนไป มทนงไมเกน 8 ท รถยนตตงแต 4 ลอขนไป ใชสาหรบบรรทกสมภาระทมนาหนกไมเกน 3.5 ตน รถยนตสามลอ แตไมรวมรถจกรยานยนตสามลอ และรถใชในกจพเศษ เชน รถคาราวาน และรถพยาบาล เปนตน

10 วสดเนอเดยวกนหมายถงวสดทไมสามารถแยกใหเปนวสดชนดยอยไดอกโดยวธกล เชน การถอดสกร การตด การบด การขด และการเจยรไน เปนตน

184

ระเบยบ ELV ประกาศใชเมอวนท 20 ตลาคม 2000 โดยใหประเทศสมาชกสหภาพยโรปนาไปประกาศเปนกฎหมายของประเทศภายในเดอนเมษายน พ.ศ. 2002 ระเบยบ ELV มขอกาหนดหลก 6 ขอ ไดแก 1. มาตรการปองกนการกอของเสย (Waste Prevention): ผผลตตองจากดการใชสารอนตรายในยานยนตใหม ชวยใหรไซเคลชนสวนและวสดไดสะดวกและปลอดภยยงขน และลดความจาเปนในการทงของเสยอนตราย นอกจากน ผผลตตองพจารณาการออกแบบและผลตยานยนตใหมทเออตอการแยกชนสวน การใชซา การรไซเคล โดยยานยนตทนาเขาตลาดหลง 1 กรกฎาคม 2546 ตองปราศจากตะกว (Pb) ปรอท (Hg) แคดเมยม (Cd) และโครเมยม 6 (Cr-VI) ไมวาจะอยในรปใด ยกเวนการใชงานเฉพาะอยางทระบใหเปนขอยกเวน 2. กลไกการเกบคนซากรถยนต (Collection): มระบบเกบคนซากรถยนตรวมทงชนสวนอะไหลทถอดเปลยนระหวางการซอมบารง 3. การบาบดซาก (Treatment): มการบาบดและกาจดซากรถยนตทสถานททงซงขนทะเบยนไวกบทางราชการ รวมถงการกาจดมลพษ การแยกชนสวน การบดตด การนากลบคน และการทงซงตองคานงถงความปลอดภยสขภาพอนามยของสงแวดลอม โดยชนสวนทแยกไวตองมการปดฉลากแสดงชนดของวสด เพอความสะดวกในการจดการตอไป 4. การใชซาและการนาทรพยากรกลบคน (Reuse and Recovery): กาหนดใหผผลตรถยนตรบผดชอบคาใชจายในการเกบคนซากยานยนต โดยกาหนดเปาหมายสดสวนการใชซาและการนาทรพยากรกลบคน โดยเปาหมายสดทายอยทมากกวารอยละ 85-95 ของนาหนกรถ สาหรบยานยนตใหมทจะนาเขาสตลาดสหภาพยโรปจะตองมการตรวจสอบสดสวนการใชซาและการนาทรพยากรกลบคนในขนตอนการรบรองแบบยานยนต 5. การใชรหสมาตรฐานและขอมลการถอดชนสวน (Coding Standards/Dismantling Information): กาหนดมาตรฐานสาหรบตดฉลากชนสวนและวสดเพอการนากลบมาใชใหมและการใชซา โดยผผลตตองใหขอมลวธแยกสวนยานยนตของตนภายใน 6 เดอน หลงจากมการจาหนาย เพอแสดงจดทมสารอนตรายเปนสวนประกอบดวย 6. การรายงานและการใหขอมล (Reporting and Information): ใหรายงานความสาเรจของโครงการ ELV ทก 3 ป ตอคณะกรรมาธการยโรปโดยเนนประเดนการออกแบบยานยนตเพอนากลบมาใชใหม การใชซา และการนากลบคนไดงายขน การลดปรมาณของเสย ททงในทฝงกลบ วธการบาบดซากรถยนตอยางถกตองตามหลกสงแวดลอม และการพฒนาและแนวทางการใชชนสวนซาและการรไซเคลซากรถยนต อยางคมคา ซงรายงานดงกลาวตองเปดเผยตอสาธารณะรวมถงผซอรถดวย นอกจากน ผผลตรถยนตมหนาทใหขอมลเหลานแกผทคดจะซอรถ และตองรวบรวมขอมล เหลานนในเอกสารสนบสนนการขายทใชในการทาตลาดรถยนตรนใหม

185

ทงน คาใชจายในการจดการซากยานยนต กาหนดใหผผลตตองรบภาระคาใชจายสวนใหญในการเกบคนซากยานยนตทนาเขาตลาดกอนกรกฎาคม ป 2002 และภาระคาใชจายทงหมดสาหรบซากยานยนตทเกดหลงป 2007 ไมวายานยนตจะผานการบรการและซอมแซม การตกแตงเพมเตม หรอมการเปลยนชนสวนและอะไหล ในระหวางการใชงานมากตาม

8.1.6 ระเบยบ PPW

ระเบยบ PPW (Packaging and Packaging Waste) หรอ Directive 94/62/EC ม

วตถประสงคเพอลดปรมาณของเสย โดยการนาซากบรรจภณฑ11 ทเรยกคนมาอยางตารอยละ 50-65 ตองนามาแปรสภาพใหไดอยางนอยรอยละ 25-45 ของนาหนกบรรจภณฑแตละประเทศ โดยผผลตหรอผนาเขาตองรบผดชอบคาใชจายในการกาจดขยะบรรจภณฑหรอดาเนนการเอง ทงน จะมการใชฉลาก Green Dot เปนสญลกษณเพอแสดงใหผซอทราบวาสนคานนอยในระบบเกบขยะตามระเบยบ PPW มผลบงคบใชตงแตวนท 31 ธนวาคม 1994 เปนตน โดยประเทศสมาชกสหภาพยโรปตองนาระเบยบดงกลาวนออกเปนกฎหมายบรรจภณฑและของเสยจากบรรจภณฑ เพอบงคบใชในแตละประเทศของตน ตงแตเดอนมถนายน 1996

ระเบยบนใชบงคบครอบคลมบรรจภณฑและของเสยจากบรรจภณฑในสหภาพยโรป

ทงหมด ไมวาจะใชในอตสาหกรรม พาณชยกรรม สานกงาน รานคา การบรการ บานเรอน รวมทงวสดใชแลว ประเทศสมาชกอาจจะลดของเสยจากบรรจภณฑ โดยกาหนดเปนมาตรการระดบชาต ซงอาจสนบสนนใหมการใชบรรจภณฑซา ระเบยบบรรจภณฑกาหนดใหประเทศสมาชกตองจดระบบสาหรบการรบคน และ/หรอเกบคนซากบรรจภณฑทใชแลว ในพรมแดนของตน โดยตงเปาหมายขนตาในการนาทรพยากรกลบคน (Recovery) และการรไซเคล เชน การรไซเคลแกว กระดาษ ใหไดอยางตารอยละ 60 ในป 2008 เปนตน

โดยภายใน 2 ป นบแตวนทระเบยบนใชบงคบ คณะมนตรยโรปจะวางขอกาหนดเกยวกบ

ระบบเครองหมายบนบรรจภณฑทจะระบถงวสดทใชเพอชวยในการจดเกบ คดแยก การใชซา และการรไซเคลขยะบรรจภณฑ โดยมมตคณะกรรมาธการท 97/129/EC กาหนดระบบการบงชวสดทใชในบรรจภณฑ ซงเปนระบบการชบงโดยใชตวเลขชบงและชอยอของวสด เชน หมายเลข 1-19 สาหรบพลาสตก หมายเลข 20-39 สาหรบกระดาษลกฟก หมายเลข 70-79 สาหรบแกว เปนตน โดยจะใหมผลบงคบใชภายใน 12 เดอน นบแตวนบงคบใชขอกาหนดดงกลาว ประเทศสมาชกตองแจงใหทราบถงมาตรการทจะออกบงคบใช กรอบทกาหนดโดยกฎหมายนกอนทจะ 11 บรรจภณฑ หมายถง ผลตภณฑททามาจากวสดใดๆ เพอใชบรรจ ปกปอง นาสง จดการ และนาเสนอสนคาทเปนวตถดบไปจนถงสนคาสาเรจรป จากผผลตไปถงมอผใชหรอผบรโภค วสดทไมสามารถนากลบมาได หากใชเพอวตถประสงคเดยวกนกถอเปนบรรจภณฑ

186

นาไปใชบงคบ ยกเวนมาตรการทางภาษ นอกจากน ประเทศสมาชกจะตองดแลมใหปรมาณโลหะหนก 4 ชนด ไดแก ตะกว (Pb) ปรอท (Hg) แคดเมยม (Cd) และโครเมยม 6 ในบรรจภณฑหรอสวนประกอบของบรรจภณฑเกนกวาทกาหนด

บรรจภณฑทเรยกคนมาอยางตารอยละ 50-65 ตองนามารไซเคลใหไดอยางนอยรอยละ

25-45 โดยนาหนกของบรรจภณฑ และบรรจภณฑแตละประเภทควรมองคประกอบทสามารถนามารไซเคลไดไมตากวารอยละ 15 ของนาหนก โดยฉลาก Green Dot เปนฉลากทแสดงใหผซอทราบวาสนคานนอยในระบบเกบขยะตาม ระเบยบบรรจภณฑและของเสยจากบรรจภณฑ โดย คาใชจาย ผผลตหรอผนาเขาตองรบผดชอบคาใชจายในการกาจดขยะบรรจภณฑหรอดาเนนการเอง ผเกบรวบรวมขยะ ผผลตตองระบบนหบหอวามอบหมายใหใครเปนผเกบรวบรวมขยะบรรจภณฑ

8.1.7 ระเบยบ Eco-Design สาหรบสนคาทใชพลงงาน (EuP)

ระเบยบ Eco-Design สาหรบสนคาทใชพลงงาน (Energy-using Products, EuP) หรอ

Directive 2005/32/EC มวตถประสงคเพอรองรบนโยบายสนคาทใชพลงงาน เพอชวยลดผลกระทบตอสงแวดลอมอยางเปนระบบและครบวงจรของสนคาทใชพลงงานทกประเภทยกเวนยานยนต โดยสงเสรมการออกแบบสนคาอยางเปนระบบเพอทาใหการใชงานสนคาตลาดวงจรชวตสนคาเปนมตรกบสงแวดลอม โดยคณะกรรมาธการยโรปจะออกมาตรการดาเนนการเปนรายผลตภณฑ ประกาศใชอยางเปนทางการเมอวนท 6 กรกฎาคม 2005 สนคาอยในขอบเขตไดแก พลงงานทกประเภท เชน เครองทาความรอน เครองตมนารอน ระบบมอเตอรไฟฟา ระบบแสงสวาง อปกรณเครองใชสานกงาน สนคาอเลกทรอนกส และระบบปรบอากาศ (HVAC) เปนตน

ระเบยบดงกลาวมลกษณะเปน framework Directive กลาวคอ เปนระเบยบทกาหนด

เพยงกรอบการดาเนนการ ไดแก เงอนไข เกณฑ และวธเพอใหคณะกรรมาธการยโรป ใชในการพจารณาวางขอกาหนดเกยวกบ Eco-design สาหรบสนคาทอยในขาย และหลงจากประกาศใชระเบยบ EuP แลว คณะกรรมาธการยโรปจะคดเลอกสนคาเพอพจารณากาหนดมาตรการดาเนนการ (implementing measure) ซงจะระบขอกาหนดสาหรบสนคานนๆ และจะมผลบงคบใชกบผผลตสนคาโดยตรงตอไป

187

ระเบยบนกาหนดใหสนคาประเภท EuP ทผลตและจาหนายในสหภาพยโรป จะตองประทบตรา CE12 รวมทงผผลตหรอตวแทนจะตองจดทา Conformity assessment และ declaration of conformity เพอรบรองวาสนคาทตนผลตเปนไปตามขอกาหนดใน implementing measures ทเกยวของนนๆ สาหรบ implementing measures ซงจะออกประกาศมาภายหลงนน คณะกรรมาธการยโรปมอานาจในการพจารณาและออกประกาศไดเอง โดยไมตองผานความเหนชอบของคณะมนตรหรอสภายโรปอก โดยกระบวนการจดทา conformity assessment จะถกกาหนดใน implementing measure โดยจะมวธปฏบตใหเลอก 2 วธ คอ Internal design control หรอ Environmental Management System ทงนใชหลกการ self-assessment ตามแนวทาง New Approach ของสหภาพยโรปกลาวคอ ผผลตจะตองเปนผประเมนดวยตนเองวาสนคาทผลตขนเปนไปตามมาตรฐานทกาหนด และจะตองมเอกสารทางเทคนคทมรายงานผลการตรวจสอบประกอบทงหมด เพอใชเปนขอมลสาหรบการจดทา declaration of conformity โดยผผลตตองจดเกบเอกสารขอมลทงหมดไวเปนหลกฐาน และสามารถยนใหตรวจสอบไดเมอมการเรยกขอจากหนวยงานรฐทดแลรบผดชอบ สาหรบสนคา EuP ซงมมาตรฐานรวมของสหภาพยโรปอยแลว (Harmonized standards) หรอไดรบฉลาก Eco-label ของสหภาพยโรปจะถอวาเปนสนคาทเปนไปตามขอกาหนด Eco-design สนคาทอยในขาย EuP คอสนคาทใชพลงงานทกประเภท ทงนชนสวนของสนคาดงกลาวทจาหนายเปนอะไหลกรวมอยในขายดวย โดยระเบยบ EuP กาหนดใหคณะกรรมาธการยโรปตองออกมาตรการเพอลดความสญเสยพลงงานในชวง Stand-byในบางกลมผลตภณฑ และดาเนนการกบสนคาทมความจาเปนเรงดวนและมศกยภาพในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกอยางคมคา ซงไดแก เครองทาความรอนและเครองตมนารอน ระบบมอเตอรไฟฟา ระบบใหแสงสวาง เครองใชภายในบาน อปกรณเครองใชสานกงาน สนคาอเลกทรอนกส และระบบปรบอากาศ HVAC (heating ventilating air conditioning)

ระเบยบ EuP แบงเปน 3 สวนคอ สวนทหนง พารามเตอรสาหรบการออกแบบเชงนเวศ

เศรษฐกจ (Ecodesign Parameters) สาหรบ EuPs สวนทสอง ความตองการดานการใหขอมล ซงรวมถงการใหขอมลจากผออกแบบ ขอมลสาหรบผบรโภค และขอมลสาหรบสถานบาบดซากตามระเบยบ WEEE และสวนทสาม ความตองการของผผลต โดยขอกาหนดสาหรบผผลต ไดระบใหผผลต EuP ภายใตมาตรการดาเนนการ มหนาทประเมน EuP ตลอดวฏจกรชวตของสนคา และโดยเฉพาะอยางยงในประเดนทสหภาพยโรปกาหนด13 นอกจากน ยงมเงอนไขเฉพาะมงหวง 12 เครองหมาย CE Mark เปนเครองหมายทประชาคมยโรปกาหนดขนสาหรบเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทกชนดทจะถกนามาขายหรอใหบรการเปนครงแรกไมวาทใดในประชาคมยโรป เพอเปนการพสจนใหผขายหรอผใชทราบวาสนคาดงกลาว ปฏบตตามเงอนไขทจาเปนเกยวกบความปลอดภยและสงแวดลอมตามทกาหนดไวในระเบยบเกยวกบเรองดงกลาว 13 ผผลตจะตองสรางโครงลกษณทางนเวศของสนคา (EuP Ecological Profile) ทไดจากลกษณะเฉพาะทางสงแวดลอมของผลตภณฑ และ Input/Output ตลอดวฎจกรชวต โดยระบในรปของปรมาณทางกายภาพทสามารถวดได (เชน นาวดเปนลตร

188

ใหเกดการปรบปรงลกษณะทางสงแวดลอมของ EuP ในประเดนใดประเดนหนงโดยเฉพาะ ซงอาจอยในรปการลดการใชทรพยากรบางอยาง เชน การจากดการใชทรพยากรในชวงตางๆ ใน วฏจกรชวต เปนตน 8.1.8 ระเบยบ Energy Labeling

ระเบยบการตดฉลากพลงงาน หรอ Directive 1992/75/EEC มวตถประสงคเพอสงเสรมการประหยดพลงงานและรกษาสงแวดลอมโดยการระบระดบของการประหยดพลงงานของอปกรณเครองใชไฟฟาในครวเรอน เพอใหขอมลแกผบรโภคกอนตดสนใจซอสนคา ปจจบนกาลงมการปรบปรงระเบยบการตดฉลากพลงงานโดยตองการขยายขอบเขตสนคาใหครอบคลมสนคามากขน เชน ใหครอบคลมสนคาทใชพลงงาน และตองการใหกฎหมายอยในรปแบบกฎระเบยบ (regulation) เพอใชบงคบกบทกประเทศสมาชกโดยไมมขอยกเวน มผลบงคบใชตงแตวนท 6 เมษายน 2005 สนคาทอยในครอบคลม ไดแก ผลตภณฑทใชพลงงาน เชน เครองทาความรอน และเครองตมนารอน ระบบแสงสวาง อปกรณ เครองใชสานกงาน สนคาอเลกทรอนกส เปนตน

8.1.9 ระเบยบฉลากผลตภณฑแสดงองคประกอบเสนใย (Fiber content labeling)

ฉลากผลตภณฑแสดงองคประกอบเสนใย (Fiber content labeling) เปนสวนหนงของ EU Directive 96/74/EC14 วาดวยเรองชอสงทอระเบยบนกาหนดใหมการปดฉลากผลตภณฑสงทอทมเสนใยสงทอเปนสวนประกอบอยางนอยรอยละ 80 ของนาหนก เพอแสดงสวนประกอบเสนใยจากสหภาพยโรป ซงการปดฉลากนยงมผลบงคบใชกบทกขนตอนของการผลตและการจดจาหนายสงทอ มผลบงคบใชตงแตวนท 3 กมภาพนธ 1997 เปนตนไป

สนคาสงทอและเครองนงหมทประกอบดวยเสนใยเพยง 1 ชนด เชน ฝาย 100% โพลเอสเตอร 100% อาจจะมเสนใยชนดอนปนอยดวยไมเกนรอยละ 2 โดยนาหนก สวนสนคาสงทอและเครองนงหมทประกอบดวยเสนใยตงแต 2 ชนดขนไป เมอระบเสนใยลงในปาย เชน มโพลเอสเตอร 85% และฝาย 15% หากองคประกอบของเสนใยชนดหนงมไมนอยกวารอยละ 85 ของนาหนกรวมแลว จะมการบอกบงชแบบใดแบบหนงดงน ระบเสนใยชนดทมปรมาณมากกวา และปรมาณเปนรอยละโดยนาหนก หรอระบเสนใยชนดทมปรมาณมากกวา และบอกปรมาณเปน นาหนกวดเปนกโลกรม พลงงานไฟฟาวดเปนกโลวตต-ชวโมง (kWh) เปนตน) นอกจากน ผผลตจะตองประเมนทางเลอกในการปรบเปลยนการออกแบบผลตภณฑ และเปรยบเทยบสมรรถนะทางสงแวดลอมของผลตภณฑทไดเทยบกบ Benchmark โดยคณะกรรมาธการฯ จะเปนผกาหนดระดบ Benchmark สาหรบแตละผลตภณฑ 14 Directive 96/74/EC of European Parliament and of the Council of 16 December 1996, Official Journal of the European Communities No. L32, 3.2.97, หนา 38 (อางองจากhttp://europa.eu.int/comm/enterprise/textile/intlmarket.htm)

189

“อยางตา 85 %” หรอ “85 % Minimum” หรอระบนาหนกเปนรอยละของเสนใยทกชนดทเปนองคประกอบในสนคา

หากเปนสนคาสงทอทประกอบดวยเสนใยตงแต 2 ชนดขนไป ทมองคประกอบของเสนใยไมเกนรอย 85 ของนาหนกรวม เมอระบเสนใยลงในปาย เชน มโพลเอสเตอร 40% ฝาย 40% และเรยอน 20% จะตองมการบงบอกชอและนาหนกเปนรอยละของเสนใยหลกอยางนอย 2 ชนด ตามดวยชอเสนใยอนๆ ทเปนสวนผสมตามลาดบของนาหนกทผสมอยในสนคาโดยระบปรมาณหรอไมกได ทงนรายชอเสนใยมระบไวในขอแนบของทายขอกาหนด 8.1.10 กฎระเบยบสนคาเกษตรอนทรย สหภาพยโรป (EU) ไดออกประกาศกฎระเบยบ Commission Regulation (EC) No 889/2008 of 5 September 2008 laying down detailed rules for the implementation of Council Regulation (EC) No 834/2007 on organic production and labelling of organic products with regard to organic production, labeling and control ใน EU Official Journal L 250 V 1 เกยวของกบการกาหนดระเบยบในการปรบใชกฎระเบยบ Council Regulation (EC) No 834/2007 วาดวย การผลต การตดฉลาก การควบคมสนคาอนทรย ซงครอบคลมตอสนคาอนทรยเพอกาหนดระเบยบในการปรบใชกฎระเบยบ Council Regulation (EC) No 834/2007 วาดวย การผลต การตดฉลาก การควบคมสนคาอนทรย ของประเทศสมาชก EU-27 ใหมมาตรฐานเดยวกน (harmonisation) และไมกอใหเกดความเหลอมลาทแตกตางในการปฎบตตอสนคาทผลตไดจากประเทศภายในประชาคมและจากประเทศนอกประชาคม กฎระเบยบน ไดกาหนดหลกการ เปาหมาย กฎระเบยบการผลตสนคาเกษตรอนทรย และการทาฟารมอนทรยทชดเจนมากขน และมการปรบใชหลกการและเปาหมายในทกขนตอนและกระบวนการผลต โดยรวมถงสนคาปศสตว สตวนาเพาะเลยง พช อาหารสตว และอาหารอนทรยทงหมด การกาหนดการใชเครองหมายและการตดฉลากเกษตรอนทรย การกาหนดกฎเกณฑสาหรบการนาเขาสนคาเกษตรอนทรย ทงน กฎระเบยบน จะรวมถงการเพมเตมกฎระเบยบเกยวกบสตวนาเพาะเลยง ไวน สาหรายและเชอหมกอนทรยดวย โดยกาหนดระเบยบในสวนทเกยวของ เชน ขอกาหนดในการผลตพช ขอกาหนดในการเลยงปศสตว ขอกาหนดของอาหารสตว ขอกาหนดของการปองกนโรคและการรกษาทางสตวแพทย ขอกาหนดของสนคาแปรรป กฎในการปรบเปลยน จากการทาการเกษตรปกตไปเปนการทาเกษตรอนทรย กฎสาหรบการผลตพเศษอนขนอยกบภมอากาศ ภมประเทศ ขอกาหนดในการจดทาขอมลของเมลดพนธอนครอบคลมถงการขนทะเบยน การจดทารายงานประจาป และการตดฉลาก และการใชตราประจาประชาคม การควบคมตรวจสอบ

190

ในสวนทเกยวของกบ GMO นน กฎระเบยบนยงคงหามใชสนคา GMO ในการผลตสนคาเกษตรอนทรย ทงน ระดบการกาหนดทวไปของการปนเปอนอยางไมไดตงใจของ GMO ทไดรบอนญาตเทากบรอยละ 0.9 จะนามาปรบใชกบสนคาอาหารอนทรยดวย (แมวาบางประเทศสมาชกไดเรยกรองและตองการใหกาหนดไวทรอยละ 0.1 เทานน) การตดฉลากผลตภณฑอนทรยสามารถกระทาได เมอมสวนประกอบอนทรยมากกวารอยละ 95 และอนญาตใหสนคาทไมใชอนทรย สามารถระบสวนผสมอนทรยบนรายการสวนผสมอาหารเทานน กฎระเบยบฉบบน ไดกาหนดระบบการนาเขาอยางถาวรขนใหม โดยอนญาตใหประเทศทสามสามารถสงออกมายงตลาดสหภาพยโรป ไดภายใตเงอนไขเดยวกนกบผผลตของสหภาพยโรป กฎระเบยบใหมนจะมผลปรบใชอยางเปนทางการตงแตวนท 1 มกราคม 2552 (ค.ศ. 2009) เปนตนไป ขณะนประเทศไทยอยระหวางรอการพจารณาขนบญชรายชอประเทศทสามทสามารถสงสนคาเกษตรอนทรยเขาไปจาหนายยง สหภาพยโรป ทงน ฝายไทยไดยนขอมล (data) ประกอบคารองขอขนทะเบยนแลวในเดอนมนาคม 2551 ทผานมา โดยทาง DG-Agriculture ไดตอบรบวา กระบวนการดงกลาวจะใชเวลาพจารณาประมาณ 2 - 3 ป กวาทไทยจะสามารถสงสนคาเกษตรอนทรยเขาไปจาหนายยง สหภาพยโรป ไดอยางเตมรปแบบ

8.1.11 การควบคมการผลตโดยใชระบบ HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point)

การควบคมการผลตโดยใชระบบ HACCP มวตถประสงคเพอควบคมคณภาพและความ

ปลอดภยของอาหารตงแตวตถดบ กระบวนการผลต การขนสง จนกระทงถงมอผบรโภค มผลบงคบใชเมอวนท 14 มถนายน พ.ศ. 2539 เปนตนไป Hazard Analysis and Critical Control Point (HACCP) System คอ ระบบการควบคมการผลตทประกอบดวยการวเคราะหและการประเมนอนตรายของอาหารทอาจเกดขนกบผบรโภค ตงแตวตถดบ กระบวนการผลต การขนสง จนกระทงถงมอผบรโภค ประโยชนของ HACCP คอ ชวยลดความเสยงใหกบผบรโภคในการบรโภคอาหารไมปลอดภย และสรางความมนใจใหผประกอบการ นอกจากน ยงเปนประโยชนตอภาคอตสาหกรรมในการเพมความเชอมนใหกบลกคา ลดความเสยงทางธรกจ และลดปญหาสนคาบกพรอง หลกการของ HACCP System ประกอบดวย 1) การระบความเปนอนตราย 2) การกาหนดจดและคาควบคมวกฤต 3) การกาหนดระบบเฝาระวง/ตดตาม 4) การกาหนดมาตรการแกไขปญหา 5) การกาหนดวธการทวนสอบ และ 6) การกาหนดระบบจดบนทกและเอกสาร

คณะกรรมาธการยโรปไดระบใหมการใชระบบ HACCP ในหวขอเรอง Hygiene on Food Stuff ใน Council Directive เมอวนท 14 มถนายน พ.ศ. 2539 โดยกาหนดใหผผลตอาหารทกชนดในทกระดบของตลาด ตงแตฟารมจนถงระดบขายปลก ในสหภาพยโรปตองนาระบบ HACCP ไปประยกตใชในการควบคมการผลตอาหาร ดงนน ผลตภณฑอาหารทผลตภายใน และ

191

นาเขาสประเทศสมาชกสหภาพยโรป จาเปนตองผลตภายใตการควบคมดวยระบบ HACCP สาหรบผลตภณฑทนาเขาสประเทศสมาชก จะใหเปนความรบผดชอบของผนาเขาทจะตองดแลสนคาทนาเขาใหมความปลอดภยตอการบรโภค อยางไรกตาม ในกลมสหภาพยโรป กยงเกดปญหาตางๆ เชน โรคปากและเทาเปอย โรคววบา หรอพบสารไดออกซนในผลตภณฑนม ทาให สหภาพยโรป ประชมรวมกนและกาหนดนโยบายสมดปกขาว (White Paper) วาดวยเรองเกยวกบความปลอดภยของผลตผลทางการเกษตรและผลตภณฑอาหาร โดยแนะนาใหนาระบบ HACCP ไปใชควบคมการผลตตงแตทฟารมจนถงโตะอาหารของผบรโภค (From Farm to Table) ภายใน ป พ.ศ. 2545 แตกอนทจะไดมประกาศใชอยางสมบรณ สหภาพยโรปไดเรมประกาศจากอาหารสตว โดยกาหนดใหมนสาปะหลงอดเมดทนาเขาตองมการทา GMP ตงแตวนท 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2544 เนองจากมนสาปะหลงอดเมดเปนวตถดบทใชในการผลตอาหารสตว ซงถอเปนจดเรมตนของหวงโซอาหาร 8.1.12 มาตรการสขอนามยและสขอนามยพชและสตว (Sanitary and Phytosanitary

Measures: SPS)

เพอใหเปนไปตามหลกความปลอดภยของอาหารและไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม ตงแตกระบวนการผลตตองไมมสารอนตรายตองหามตางๆ วสดและบรรจภณฑสมผสอาหาร และการขนสงสนคา มาตรการภาคบงคบ อาหารเกษตรอนทรย GMOs สตวปกและผลตภณฑ สตวนา ผกและผลไม พชและผลตภณฑจากพช ผลตภณฑอาหาร เชน สารเจอปนอาหาร สทใชในอาหาร สารใหความหวาน และวสดสมผสอาการ เปนตน มาตรการสขอนามยและสขอนามยพชและสตวของสหภาพยโรปครอบคลมเรองตางๆ ทเกยวกบสนคาเกษตรและอาหาร (Food Safety Law) ครอบคลมสขอนามย (Hygiene) สารเจอปนอาหาร (Additive) สทใชในอาหาร (Colors) สารใหความหวาน (Sweeteners) สารปนเปอน (Contaminants) และสารตกคาง (Residue) วสดสมผสอาหาร (Food Contact Materials) บรรจภณฑ (Packaging) ฉลาก (Labeling) และฉลากโภชนาการ (Nutrition Labeling) สวสดภาพสตว อาหารรปแบบใหม (Novel Food) อาหารเกษตรอนทรย (Organic Food) ผลตภณฑ GMOs เปนตน 8.1.13 กฎระเบยบการใชวสดและบรรจภณฑทผลตจากพลาสตกทไดจากการรไซเคลท

สมผสกบอาหาร)

Commission Regulation (EC) No 282/2008 of 27 March 2008 on recycled plastic materials and articles intended to come into contact with foods and amending Regulation (EC) No 2023/2006 มวตถประสงคเพอควบคมวสดบรรจภณฑทสมผสกบอาหารใหไมเปนอนตรายตอสขภาพของผบรโภค โดยการแกไขกฏระเบยบในครงนไดยดถอแนวทางใหสอดคลอง

192

กบกฎระเบยบวาดวยวสดบรรจภณฑและสารทสมผสกบอาหาร (Regulation (EC) No 1935/2004) และเปนการยกเลกกฏระเบยบเดม15 ซงขณะนสหภาพยโรปมมาตรการควบคมวสดบรรจภณฑทสมผสกบอาหารใหไมเปนอนตรายตอสขภาพของผบรโภค หรอเปลยนแปลงองคประกอบ/คณสมบตของอาหาร กฎระเบยบใหมนเปนการปรบมาตรฐานของประเทศสมาชก EU-27 ใหอยในมาตรการเดยวกน (harmonization) ไมกอใหเกดความเหลอมลาทแตกตางในทางปฏบต กฎระเบยบนครอบคลมตอวสดและบรรจภณฑทสมผสกบอาหารทผลตไดจากพลาสตกรไซเคล

วสดและบรรจภณฑทสมผสกบอาหารททาจากพลาสตกรไซเคลจะสามารถวางจาหนายใน

ตลาดสหภาพยโรปไดกตอเมอวสดและบรรจภณฑนนๆ ผลตไดจากพลาสตกทมกระบวนการรไซเคลทถกตองตามกฎระเบยบนกาหนดเทานน ซงกระบวนการดงกลาวจะตองไดรบการควบคมจากระบบรบรองคณภาพ กฎระเบยบใหมนครอบคลมตอวสดและบรรจภณฑทผลตไดจากพลาสตกรไซเคลและภาชนะทใชปดคลมทงจากภายในสหภาพยโรปและภายนอกสหภาพยโรป

8.1.14 ระเบยบการหามใชสารฟอกยอมในการผลตสงทอ ระเบยบนมวตถประสงคเพอควบคมการตลาดและการใชสารเคมอนตรายบางประเภททใชในการผลตสงทอ มผลบงคบใชตงแตวนท 11 กนยายน พ.ศ. 2546 เปนตนไป สหภาพยโรปไดกาหนดบงคบใช EU Directive (2002/61/EC) ในวนท 11 กนยายน พ.ศ. 2546 เพอควบคมการตลาดและการใชสารเคมอนตรายบางประเภททใชในการผลตสงทอ ระเบยบนระบการหามใชสารฟอกยอม Azodyes ทกอใหเกดสารจาพวก amines เกน 30 ppm ในผลตภณฑหรอสวนประกอบทใชการผลตสงทอและเครองหนงซงอาจสมผสโดยตรงหรอทางออมกบผวหนงมนษยหรอทางปาก ผลตภณฑทอยภายใตการหามใชสารฟอกยอมในการผลตสงทอ หรอ Dye Standards ไดแก เสอผา ผาปเตยง ผาเชดตว เครองประดบผม วกผม หมวก เครองนอน และถงนอน รองเทา ถงมอ แถบนาฬกาขอมอ กระเปาถอ กระเปาสตางคผหญง กระเปา เอกสาร ผาคลมเกาอ ของเลนททาดวยสงทอหรอหนง และของเลนทมสงทอหรอหนงเปนสวนประกอบเสนใยและผาผนสาหรบการใชงานของผบรโภคโดยตรง

นอกจาก EU Directive (2002/61/EC) แลว สหภาพยโรปไดออก Directive 2003/03/ECเพอหามการใชสารฟอกยอมจาพวก chromate-based azo dye (blue colorant) สาหรบสงทอ ซงระเบยบนมผลตงแตวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2547 อยางไรกด การใช Dye Standard ในแตละประเทศมความเขมงวดไมเทากน เชน รฐบาลเยอรมนประกาศหามใชส Azo dyestuff ซงเปนสสงเคราะหทางเคม ทสามารถกอใหเกดมะเรงผวหนงได ถาใชสารนในผลตภณฑสงทอ เครองหนง 15 Commission Regulation (EC) 2023/2006 of 22 December 2006

193

รองเทา และอนๆ ทมการสมผสกบผวหนงของผใช

8.1.15 รางกฎระเบยบวาดวยการอนญาตใหวางจาหนายยานยนต รางกฎระเบยบวาดวยการอนญาตใหวางจาหนายยานยนต (European Community Whole

Vehicle Type Approval for Commercial Vehicles: ECWVTA) วตถประสงคเพอเพมมาตรฐานดานความปลอดภยของผลตภณฑ และการรกษาสงแวดลอม ปจจบนอยระหวางพจารณารางระเบยบ ระเบยบวาดวยการอนญาตใหวางจาหนายยานยนต ระบบของยานยนต และสวนประกอบของยานยนตประเภท รถบส รถโคช รถบรรทก เทรลเลอร ดวยมาตรฐานรวมสหภาพยโรป มรายละเอยด ดงน สถานะของระเบยบดงกลาว อยระหวางพจารณารางระเบยบใหรถบรรทกรถต รถโคช รถพวง สามารถขออนญาตวางจาหนายในสหภาพยโรปไดสะดวกขน แตตองมมาตรฐานดานความปลอดภยและการรกษาสงแวดลอมสงขนดวย (ขณะนอยระหวางการพจารณาเปนครงทสองของคณะมนตรยโรปเพอรบรองและบงคบใชตอไป) ยานยนตทไดรบอนญาตใหจาหนายไดในประเทศสมาชกใดสมาชกหนง จะสามารถวางจาหนายไดทวทงสหภาพยโรป โดยไมตองทาการทดสอบและขออนญาตจากประเทศสมาชกอนๆ อก รางระเบยบดงกลาวจะเพมมาตรฐานความปลอดภย เชน บงคบใหมการตดตงอปกรณการลอคเบรค Anti-Blocking System (ABS) อปกรณปองกนตานขางรถ อปกรณ anti-spray devices และมาตรฐานไฟรถและสญญาณไฟ กอนทยานยนตขางตนจะไดรบอนญาตใหวางจาหนายในสหภาพยโรป ทงน ปจจบนสหภาพยโรปมระเบยบรวมทมผลครอบคลมเฉพาะรถยนต รถจกรยานยนต รถจกรยานยนตขนาดเลก (mopped) และรถแทรกเตอรเทานน รางระเบยบทกาลงพจารณาจะเนนการขยายระเบยบรวมยโรปไปสยานยนตประเภททกลาวขางตน 8.1.16 ระเบยบความรบผดชอบตอผลตภณฑ (Product Liability and Product Safety)

การรบผดชอบตอผลตภณฑ (Product Liability and Product Safety) มวตถประสงคเพอให

ผผลตตองรบผดชอบตอความเสยหายอนเกดจากความบกพรองของผลตภณฑ การรบผดชอบตอผลตภณฑ (product liability) เปนกฎระเบยบของสหภาพยโรป ทระบใน Directive 85/374/EEC มขอกาหนดให ผผลตตองรบผดชอบตอความเสยหายอนเกดจากความบกพรอง (defect) ของผลตภณฑ สวนผเสยหายตองแสดงใหเหนถงความบกพรองและสาเหตของการไดรบความเสยหายจากขอบกพรองนน วตถประสงคการใชเฉพาะทยงไมมสารอนทดแทนไดอยางปลอดภย

194

8.1.17 มาตรการเกยวกบยานพาหนะทใชเครองยนตและชนสวน

มาตรการเกยวกบยานพาหนะทใชเครองยนตและชนสวนมวตถประสงคเพอเปนการลดผลกระทบสงแวดลอมทเกดจากเครองยนตและชนสวนยานยนต เชน การควบคมขยะทเกดจากยานพาหนะ การควบคมมใหมการใชโลหะหนกในชนสวนยานยนต และการลดการใชวสดอนตรายในการผลตยานยนต เปนตน ตวอยางมาตรการ เชน

- Technical requirements ตองปฏบตตามระเบยบของ EC type-approval ตาม Directive 2004/78/EEC เชน การกาหนดคณลกษณะระบบทาความรอนของรถยนตทใชกาซ LPG (Liquefied petroleum gas)

- End of life Vehicles Regulation (ELV) มาตรการควบคมขยะทเกดจากยานพาหนะทหมดอายการใชงาน โดยกาหนดมาตรฐานของผลตภณฑและชนสวนประกอบไวลวงหนา เพอสะดวกในการรวบรวมชนสวนขยะไป recycle

- Heavy metal-Restrictions ออกระเบยบควบคมมใหมการใชโลหะหนก เชน lead, mercury, cadmium และ hexavalent chromium ในชนสวนตางๆ ของยานยนตทวางจาหนายในตลาดหลงวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2546 และหามกาจดดวยการฝงลงใน landfill หรอเขาเตาเผา

- Design and Material Choice ออกระเบยบใหลดการใชวสดอนตราย (hazardous substances) ในการผลตยานยนต เพอปองกนการปลอยสารอนตราย สสงแวดลอม งายตอการนาไปรไซเคล และเปน การปองกนการทงขยะเปนพษไปในตว

- Material Coding ผผลตและผจาหนายอะไหลจะตองใช common components และทา material coding เรมตงแตวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2542 เพอใหสะดวกตอการแยกประเภทวสด สาหรบ re-use และ recovery

- Collection ผผลตหรอผจาหนาย มหนาทจะตองดแลรวบรวมวสดทเหลอกลบคนไป - Targets กาหนดการใชระเบยบ re-use, recovery จะบงคบใชภายในปพ.ศ. 2548 และ

พ.ศ. 2558 - การใชเชอเพลง biofuel เพอแกไขปญหาการเปลยนแปลงชนบรรยากาศ ลดกาซ

คารบอนไดออกไซด - การปกปองสงแวดลอมของถนทอยของพช และสตวปา เปนตน

195

8.1.18 ระเบยบวาดวยแบตเตอร

ระเบยบวาดวยแบตเตอรมวตถประสงคเพอควบคมการเกบรวบรวมและการนาแบตเตอรทกชนดมาใชใหม มผลบงคบใชตงแตวนท 26 กนยายน พ.ศ. 2549 เปนตนไป เมอวนท 26 กนยายน พ.ศ. 2549 สหภาพยโรปไดเรมบงคบใชระบบควบคมการเกบรวบรวมและการนาแบตเตอรทกชนดมาใชใหม เพอชดเชยเศษซากในการฝงลงดนหรอเผาทง โดยกาหนดเปาหมายรวบรวมในอตรารอยละ 25 และ 45 ของปรมาณขายโดยเฉลยตอป ใหดาเนนการบรรลเปาหมายดงกลาวภายในปพ.ศ. 2555 และปพ.ศ. 2559 ตามลาดบ หลงการบงคบใชคาสงฉบบน กาหนดการเกบรวบรวมเพอนามาบาบดใชใหมในอตรารอยละ 50 สาหรบแบตเตอรทไมมสวนประกอบจากแคดเมยมหรอตะกว ในขณะทสนคาทมสวนประกอบจากสารโลหะหนก 2 ประเภทดงกลาวมการตงเปาการนากลบมาใชใหมในอตรารอยละ 75 และ 65 ตามลาดบ 8.1.19 มาตรฐานการปลอยสารฟอรมลดไฮดจากเฟอรนเจอร (EU Formaldehyde

Emission Standard) มาตรฐานการปลอยสารฟอรมลดไฮดจากเฟอรนเจอรมวตถประสงคเพอควบคมปรมาณ

การปลอยสารฟอรมลดไฮดออกจากเฟอรนเจอร โดยสหภาพยโรปไดตงมาตรฐานสงแวดลอมสาหรบสนคาเฟอรนเจอร ซงเรยกวา EU Formaldehyde Emission Standard เปนมาตรฐานทไดรบการยอมรบทวโลก โดยวดทปรมาณการปลอยสารฟอรมลดไฮดออกจากเฟอรนเจอร ซงสญลกษณทแสดงวาสนคาไดมาตรฐาน คอ “E0” หรอมาตรฐานอซโร16 “E1” หรอมาตรฐานอวน17 ทงน เนองจากสารฟอรมลดไฮด เปนสารเคมใน “กาว” ทชวยยดเกาะหรอเปนตวประสานเนอไมอดใหตดกน เพอความปลอดภยสาหรบการนามาใชงาน ตามมาตรฐานจะอนญาตใหมอยในผลตภณฑไดในระดบนอยทสดซงกคอ ระดบ E2 และ E1 เทานน เนองจากสารฟอรมลดไฮดมอนตรายตอดวงตา และทางเดนหายใจของมนษย และเปนสารกอมะเรงหากสะสมในรางกายเปนปรมาณมากเพยงพอ โดยทวไป สนคาเฟอรนเจอรทปลอดภยตอสขภาพผใชนน ควรปลอยสารฟอรมลดไฮดนอยกวา 0.10 ppm (ประมาณมาตรฐาน E0) 16 กาหนดใหปรมาณการปลอยสารฟอรมลดไฮด ไดไมเกน 0.07 ppm.(parts per milion) จดวาด 17 กาหนดใหปรมาณการปลอยสารฟอรมลดไฮด ไดไมเกน 0.14 ppm. (parts per million) จดวาพอใช

196

8.1.20 รางระเบยบวาดวยการใหระบแหลงทมาของสนคานาเขาบางประเทศ (Original Marking Scheme: OMS)

รางระเบยบวาดวยการใหระบแหลงทมาของสนคานาเขาบางประเทศ (Original Marking

Scheme: OMS) มวตถประสงคเพอใหขอมลแกผนาเขาสนคามายงสหภาพยโรปและผบรโภคภายในสหภาพยโรป โดยอยระหวางการพจารณารางระเบยบ ผลตภณฑสนคาตางๆ เชน เครองหนง เสอผา รองเทา เครองเซรามก เครองแกว อญมณ และเฟอรนเจอร เปนตน เมอรางระเบยบนผานความเหนชอบและมผลบงคบใชแลวทางคณะกรรมาธการยโรปจะตองจดทามาตรการในทางปฏบตตอไป เชน รายละเอยดทางเทคนคในการตดปาย ตองตดฉลากระบแหลงทมาของสนคา หรอตดฉลาก Made in (ชอประเทศ) ทเหนไดชดเจน โดยฉลากดงกลาวอาจเปนภาษาทางการของสหภาพยโรปภาษาใดกไดทลกคาในประเทศสมาชกทจาหนายสนคาสามารถเขาใจไดโดยงาย การกาหนดประเทศแหลงกาเนดสนคายดตามระเบยบ Rules of Origin ของสหภาพยโรป คณะทางานทเกยวของของคณะมนตรยโรปยงพจารณารางระเบยบนอย เมอรางระเบยบนผานความเหนชอบและมผลบงคบใชแลว ทางคณะกรรมาธการฯ จะตองจดทามาตรการในทางปฏบตตอไป เชน รายละเอยดทางเทคนคในการตดปาย made in วาควรตดทตวสนคา หรอหบหอและอนๆ ทงน การตดปาย made in ของสนคานาเขาจะมผลบงคบใชหนงป หลงการประกาศใหระเบยบมผลบงคบใช

8.1.21 การแสดงเครองหมาย CE Mark (Conformite European Mark: CE Marking) วตถประสงคเพอแสดงวาสนคาสนคาอตสาหกรรมทจาหนายในสหภาพยโรปทงสนคานาเขาและสนคาทผลตในสหภาพยโรปมการออกแบบและการผลตทไดมาตรฐานความปลอดภยตามขอกาหนดในระเบยบระเบยบดานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมของสหภาพยโรป ทงนเพอสรางความมนใจใหแกผบรโภคถงความปลอดภยในการใชสนคาและลดผลกระทบทอาจมตอสงแวดลอม มผลบงคบใชมาตงแตปพ.ศ. 2536 เปนตน การแสดงเครองหมาย CE บนสนคาอตสาหกรรมทวางจาหนายในสหภาพยโรปครอบคลมผลตภณฑรวม 22 กลมสนคา อาท เครองใชไฟฟา ผลตภณฑอเลกทรอนกส อปกรณกอสราง หมอนารอน ตเยน/ตแชแขง ลฟท เครองจกร อปกรณการแพทยเครองชง อปกรณสอสาร และของเลน ทงนการผลตสนคาดงกลาวสงออกไปขายในตลาดสหภาพยโรปและ EFTA จะตองมตรา CE ตดบนผลตภณฑ จงสามารถวางจาหนายในตลาดดงกลาวได

197

8.1.22 ระเบยบการตดฉลากพลงงาน (Energy labeling Directive)

ระเบยบการตดฉลากพลงงาน (Energy labeling Directive) มวตถประสงคเพอการรกษาสงแวดลอมและประหยดพลงงาน โดยการบงชระดบการประหยดพลงงานของอปกรณเครองใชไฟฟา มผลบงคบใชตงแตป พ.ศ. 2537 (ค.ศ. 1994) เปนตนไป การตดฉลากพลงงานหรอการตดฉลาก "A-G" เปนการบงคบใชกฎระเบยบ Energy Labelling Directive (92/75/EEC) ของสหภาพยโรป มาเปนระยะเวลานาน 14 ป ซงเปนการใหขอมลแกผบรโภคกอนตดสนใจซอสนคาเครองใชในครวเรอนวาสนคานนๆ จะใช/ชวยประหยดพลงงาน มากนอยเพยงไร อนสงผลดใหแกทงตอผบรโภค ทจะสามารถเลอกซอสนคาทรกษาสงแวดลอมและประหยดพลงงาน และเปนการลดคาใชจายลงได อกทงยงเปนการสรางโอกาสทดดานการขายใหแกสนคาทรกษาสงแวดลอมและประหยดพลงงานดวย

คณะกรรมาธการยโรปไดออกขอเสนอสาหรบการทบทวนกฎระเบยบ Energy Labelling

Directive (92/75/EEC) โดยเนนการปรบเปลยนกฎระเบยบดงกลาวในประเดนสาคญ ดงน การขยายขอบขายของกฎระเบยบดงกลาว จากเดมทครอบคลมเพยงอปกรณเครองใชในครวเรอน (household appliances) ใหครอบคลม (1) สนคาทตองใชพลงงาน ทงในสาขาอตสาหกรรมและการพาณชย อาท มอรเตอร (ในเครองปมนา และในลฟท) และ (2) สนคาทเกยวกบการใชพลงงานอนๆ แมจะไมไดใชพลงงานระหวางการใชงาน แตมผลทาใหประหยดพลงงานทกชนด อาท หนาตาง ยางรถยนต เปนตน ปจจบน กฎระเบยบดงกลาวเปนระเบยบประเภท directives แตในขอเสนอของคณะกรรมาธการยโรปนน คณะกรรมาธการยโรปเสนอใหมการปรบเปลยนลกษณะของกฎระเบยบดงกลาวเปน regulations หรอเปน decision แทน directives ซงจะทาใหประเทศสมาชกสหภาพยโรปทกประเทศตองบงคบใชกฎระเบยบประเภท regulations ดงกลาวโดยไมมขอยกเวน 8.1.23 นโยบายสนคาครบวงจร (Integrated Product Policy: IPP) นโยบายสนคาครบวงจร (Integrated Product Policy - IPP) เปนนโยบายสวนเสรมของนโยบายดานสงแวดลอมของสหภาพยโรป โดยเกดจากแนวความคดเกยวกบวฏจกรอายของสนคา (Product Life Cycle Approach) ซงพจารณาวาสนคานนๆ จะสงผลกระทบตอสงแวดลอมอยางใดบางตลอดในชวงตงแตเมอนาวตถดบมาผลตขนเปนสนคา เพอจาหนายและผานการใชโดยผบรโภค ไปจนกระทงถงเมอกาจดหรอทาลายเศษซากเหลอทงของสนคานน

หลกการดาเนนนโยบาย IPP ใชหลกการสงเสรมหรอเอออานวยมากกวาการแทรกแซงโดยตรง คอ การใชกลไกราคาเพอชวยใหสนคาทไมเปนภยตอสงแวดลอมสามารถจาหนายไดในราคาทเหมาะสม (get the price right) เนองจากผผลตสนคาทคานงถงผลตอสภาวะแวดลอมตองมการลงทนเพอดาเนนการดงกลาว ซงทาใหราคาสนคายอมสงกวาสนคาปกต ดงนน ผผลต

198

เหลานนควรไดรบการชวยเหลอ มาตรการทนาเสนอ เชน การจดเกบภาษมลคาเพมในอตราตาสาหรบสนคาทมการใชระบบฉลากสนคา European Eco-label การใชนโยบายใหเงนอดหนนโดยรฐ การจดเกบภาษหรออากรพเศษสาหรบการคมครองสงแวดลอม การใหผผลตเปนผรบภาระ เชน ระเบยบวาดวยยานยนตทหมดอายการใช ระเบยบวาดวยเศษซากเหลอทงของผลตภณฑไฟฟาและอเลคทรอนกส เปนตน

นอกจากน ยงมนโยบายการกระตนความตองการสนคาทไมเปนภยตอสงแวดลอมโดย

การใชการปดฉลากสนคาเปนเครองมอในการใหขอมลแก เชน การใช European Eco-Label ซงเปนตวอยางหนงของระบบฉลากทผานการรบรองโดยหนวยงานทสามทไมใชภาครฐ (3rd party verified product label) การใช Green claims หรอ Self-declarations ซงเปนการระบขอมลบนฉลากโดยผผลตเอง เปนตน นอกจากน มการใชนโยบายการจดซอโดยภาครฐ (Public Procurement) โดยใชระบบจดซอโดยภาครฐทมการคานงถงสงแวดลอม (Greening Procurement) ในสวนของการดาเนนการทเกยวของกบผผลตสนคา (Supply Side) ไดแก ใหขอมลเกยวกบผลกระทบของสนคาตอสงแวดลอมตลอดชวงวงจรชวตสนคา การกาหนดแนวทางในการออกแบบสนคาทไมเปนภยตอสงแวดลอม ในสวนการกาหนดมาตรฐานสนคา (Standard) ไดใช New Approach Directive ในการสงเสรม eco-design การสงเสรมใหจดตง Product Panels ซงจะประกอบดวยผแทนจากฝายตางๆ ทเกยวของสาหรบสนคานนๆ เพอรวมกนพจารณาประเดนผลกระทบของสนคาดงกลาวตอสงแวดลอม การใชมาตรการเสรมอนๆ เชน EMAS (Environmental Management and Audit System), ISO 14001, LIFE Program เปนตน 8.1.24 ระบบ Greenhouse Gas Emission Trading Scheme (EU ETS)

ระบบ Greenhouse Gas Emission Trading Scheme (EU ETS) มวตถประสงคเพอควบคมการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด โดยรวมถงภาคอตสาหกรรมการขนสงทางอากาศภายในและระหวางประเทศ มผลบงคบใชตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2548 เปนตนไป คณะกรรมาธการยโรป ยนเสนอแผนการลดสภาวะกาซเรอนกระจกโดยพจารณาควบคมการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดใหรวมภาคอตสาหกรรมการขนสงทางอากาศภายในและระหวางประเทศ

ในขณะเดยวกน ประเทศสมาชกสหภาพยโรป ยงสามารถซอสนเชอปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ภายใตกลไกอน เชน Clean Development Mechanism (CDM), Joint Implementation (JI) และระบบซอขายอนๆ ทจดทาขนตามพธสารเกยวโต และตองระบมาตรการทเลอกใชและคาดการณผลการใชลงในแผนจดสรรพรอมกนน เงอนไขไดเนนการไมเลอกปฏบตระหวางบรษทหรอระหวางภาคอตสาหกรรมตางๆ และสอดคลองกบระเบยบการแขงขนและการ

199

อดหนนภาครฐของสหภาพยโรป ทงน แผนจดสรรตองผานความเหนชอบจากคณะกรรมาธการยโรป

บรษททเขารวมในระบบตองเกบขอมลและรายงานการปลดปลอยกาซคารบอนได

ออกไซดทผานการตรวจสอบรบรองจากบคคลทสามแลว และตองยนเสนอปรมาณ allowances ทจะสละไดในแตละป (เรมสละครงแรกปลายเดอนเมษายน พ.ศ. 2549) บรษทใดไมยนเสนอขอมลหรอม allowances ทไมเพยงพอนน ประเทศสมาชกสามารถเกบคาปรบ 40 ยโรตอจานวน allowance ประเทศสมาชกตองประกาศปรมาณ allowances ทสอดคลองกบผลการจดสรรสดทายภายในสนเดอนกมภาพนธของทกป จดทาระบบลงทะเบยน เกบขอมลและตรวจตราการปลดปลอยกาซทยนเสนอโดยแตละบรษท พรอมกบจดทารายงานประจาปเสนอตอคณะกรรมาธการฯ โดยคณะกรรมาธการยโรป จะเปนศนยกลางการลงทะเบยน ตดตามการทางานของระบบ EU ETS อยางใกลชด และจดทารายงานทมขอคดเหนจากผมสวนรวมเสนอตอคณะมนตรและรฐสภายโรปภายในวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2549 8.1.25 ระเบยบ Energy Performance of Building Directive

ระเบยบ Energy Performance of Buildings Directive มวตถประสงคเพอสงเสรมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ โดยการปรบปรงมาตรฐานการกอสรางตกและอาคารในการสงเสรมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ ทงน สหภาพยโรปกาลงผลกดนประเทศสมาชกใหมสวนรวมในการปรบปรงมาตรฐานการกอสรางตกและอาคารใหชวยสงเสรมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพเปนทยอมรบในระดบสากลมากขน โดยเสนอใหมการใช Building Energy Rating (BER) Certificate อยางกวางขวางขนในประเทศสมาชก ภายใตกฎระเบยบ Energy Performance of Buildings Directive Building Energy Rating (BER) Certificate ซงเปนสวนหนงของกฎระเบยบ Energy Performance of Buildings Directive ปจจบน ประเทศไอรแลนดไดปรบใช Building Energy Rating แลวตงแตเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2551 8.1.26 รางระเบยบพลงงานทดแทน (Renewable Energy Directive: RED)

รางระเบยบพลงงานทดแทน (Renewable Energy Directive: RED) มวตถประสงคเพอลดการปลอยกาซ CO2 และใหมการใชพลงงานทดแทนในสหภาพยโรปมากขน ประเดนสาคญในรางระเบยบนคอ สนบสนนการกาหนดเปาหมายการใชพลงงานทดแทน 20% ภายในป ค.ศ. 2020 (พ.ศ. 2563) รวมทงเปาหมายการใชพลงงานทดแทนอยางนอย 10% ในภาคการขนสงทางถนนภายในป ค.ศ. 2020 โดยเสนอตงเปาหมายระยะกลางการใชพลงงานทดแทน 5% ภายในป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) สาหรบภาคการขนสง จากเปาหมายใหมการใชพลงงานทดแทน 5% ภายในป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) สาหรบภาคการขนสงนน กาหนดใหใชพลงงานทดแทนจาก biofuel รนแรก 4% สวนอก 1% ทเหลอตองมา

200

จากพลงงานทดแทนอนทไมกระทบตอการผลตอาหาร อาท biofuel รนทสอง (ซงผลตจากของเสยจากพช เซลลโลส หรอ ligno-cellulosic algae) หรอพลงงานไฟฟา หรอไฮโดรเจนจากแหลงพลงงานทดแทน biofuel ทจะถกนบในเปาหมายขางตนตองสามารถลดการปลอยกาซ CO2 ไดมากกวาพลงงานจากฟอสซล 45% ซงจะเพมขนเปน 60% ภายในป ค.ศ. 2015 และเหนวาภายในป ค.ศ. 2020 ภาคการขนสงควรปรบปรงประสทธภาพในการใชพลงงานใหดขนอยางนอย 20% เมอเทยบกบป ค.ศ. 2005

8.2 มาตรการโดยสมครใจ (voluntary measure) 8.2.1 มาตรการ GMP

มาตรฐานสาหรบหลกปฏบตทดในการผลตผลตภณฑอาหาร (Good Manufacturing Practice) มวตถประสงคเพอเปนพนฐานในการควบคมการผลตอาหารและอาหารแปรรปใหมสภาพแวดลอมทด โดยเปนหลกการตามมาตรฐานสากล Codex Alimentations Commission โดยมมาตรฐานตางๆ เชน การควบคมความสะอาด ระบบสขอนามยในกระบวนการผลต ระบบสขาภบาล การเกบรกษา การขนสงผลตภณฑอาหาร เปนตน มาตรฐาน GMP (Good Manufacturing Practice) คอหลกเกณฑวธการทดในการผลตตามมาตฐานสากล Codex Alimentarius Commission เพอเปนพนฐานในการควบคมใหมสภาพแวดลอมทดในการผลตอาหารและแปรรปอาหาร และทาใหผประกอบการสามารถผลตอาหารไดอยางปลอดภย มาตรฐาน GMP ไดกาหนดเกณฑมาตรฐานสาหรบหลกปฏบตทดในการผลตผลตภณฑอาหารตางๆ ไมวาจะเปนการควบคมความสะอาดดานตางๆ ระบบสขอนามยของกระบวนการผลต ระบบสขาภบาลและการควบคมกระบวนการผลต การเกบรกษาการจดจาหนายรวมทงการขนสงผลตภณฑอาหาร มาตรฐาน GMP นเปนสวนหนงของกฎหมายเกยวกบฉลากอาหารและโภชนาการ (Nutrition Labeling and Education Act; Public Law 103-80,103rd Congress, H.R. 2900) ทกาหนดใหผลตภณฑอาหารระบสวนประกอบดานโภชนาการ เชน คารโบไฮเดรท ไขมน โปรตน และสารตางๆ ทมผลตอสขภาพ เชน วตามน แรธาตตางๆ คลอเรสเตอรอล ฯลฯ 8.2.2 มาตรการ EUREPGAP

มาตรฐาน EUREPGAP เปนพนฐานในการควบคมใหมสภาพแวดลอมทดในการผลตสนคาเกษตรทงในภาคการเพาะปลก เลยงสตว และประมง ประเภทสนคาทอยใตความครอบคลมของมาตรการน ไดแก ผลตภณฑอาหาร เชน ผก ผลไม สนคาปศสตว เปนตน และไมดอก ความ

201

เปนมาของมาตรการ EUREPGAP คอ กลมผคาปลกในสหภาพยโรป (Euro-retailer Produce Working Group: EUREP) ซงจดตงขนตงแตป พ.ศ. 2540 ไดรเรมจดตงหลกปฏบตทางดานการเกษตรทด (Good Agricultural Practice: GAP) และไดกาหนดมาตรฐาน EUREPGAP สาหรบผก ผลไม สนคาปศสตว รวมทงไมดอก เพอใหผบรโภคในสหภาพยโรปไดรบความปลอดภยจากการบรโภคอาหารทไดจากผลผลตเกษตร อกทงกระบวนการผลตตองไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม

EUREPGAP เปนมาตรฐานของภาคเอกชนยโรป ไมใชของทางการสหภาพยโรป แมวาโดยพนฐานแลว มาตรฐาน EUREPGAP เปนไปตามระเบยบขอกาหนดของสหภาพยโรป โดยขอกาหนดบางอยางอาจมความเขมงวดสงกวา เชน การกาหนดระดบสงสดของสารตกคางในอาหาร หรอไมมมาตรฐานบางอยางททางการสหภาพยโรปกาหนดไว เชน มาตรฐานสนคาเกษตรอนทรย ทงน สนคาทไดรบการรบรองจาก EUREPGAP ยงตองผานกระบวนการตรวจสอบทดานนาเขาโดยทางการสหภาพยโรปเปนปกต EUREPGAP เปนมาตรฐานรบรองคณภาพสนคาเกษตรและอาหารตามกระบวนการผลตทางการเกษตรทดและเหมาะสม (GAP) ตงแตการใชทรพยากร เชน การใชปย สารเคม ในลกษณะทไมกอใหเกดการปนเปอนของสารเคมตอสงแวดลอมหรอตอผลผลต ทงน ผลผลตทางดานการเกษตรทกชนดตองสามารถตรวจสอบยอนกลบได (traceability) วาสนคาเหลานนมาจากแหลงเพาะปลกใด โดยผผลตตองจดบนทกขอมลตางๆ ตงแตเรมแรกของการเพาะปลก การบารงรกษา การเกบเกยว รวมทงการบนทกในสวนของการดแลจดการหลกเกบเกยว จนสนคาถงมอผบรโภค เพอใหสามารถตรวจสอบยอนกลบไดวาสนคาดงกลาวมหลกปฏบตทางการเกษตรทดอยางไร ปจจบน มฟารมทขอใบรบรองจาก EUREPGAP ประมาณ 70,000 แหงทวโลก

ทงน ยโรปไมใชภมภาคเดยวทมการจดทามาตรฐานสาหรบการผลตสนคาเกษตรขนมา ปจจบน มหลายประเทศทกาหนดมาตรฐาน GAP ของตนดวยเชนกน เชน ญปน เคนยา สวนในประเทศไทยเองกมมาตรฐาน GAP ซงกาหนดโดยสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต โดยการผลตทตรงตามมาตรฐานจะไดรบตรา Q Mark นอกจากน EUREPGAP กไมใชมาตรฐานในเรองดงกลาวเพยงมาตรฐานเดยวในยโรป แตยงมมาตรฐานอนๆ ดวย เชน SwissGAP ซงเปนของภาคเอกชนของสวตเซอรแลนด 8.2.3 ใบอนญาต FLEGT (Forest Law Enforcement, Governance and Trade)

ใบอนญาต FLEGT (Forest Law Enforcement, Governance and Trade) มวตถประสงคเพอ

ปองกนรกษาทรพยากรปาไมทวโลก และเปนการสงเสรมและสนบสนนใหมระบบการจดการปาไมแบบยงยน (Sustainable Forest Management) การจดตงระบบใบอนญาต FLEGT สาหรบการนาเขาไมในสหภาพยโรป โดยคณะกรรมาธการยโรปดานสงแวดลอมเสนอใหมการปรบปรงระเบยบ (Council Regulation) ดงกลาว เพอเปนการรบประกนวาไมทนาเขาในสหภาพยโรปเปนไมทตดโดยถกตองตาม

202

กฎหมาย มการจดการปาไมอยางยงยนและมระบบการตรวจสอบควบคมทถกตอง โดยเปนความรวมมอแบบสมครใจกบประเทศทสาม (Voluntary Partnership Agreement: VPN) ซงขณะนสหภาพยโรปอยระหวางเจรจากบมาเลเซย อนโดนเซย และกานา สาระสาคญของรางระเบยบสรปได ดงน

ผประกอบการตองตรวจสอบขอเทจจรงเกยวกบไม โดยใชระบบ “due diligence system” ซงระบอยใน Article 4 ของรางระเบยบ โดยหนวยงานทมหนาทรบผดชอบของสหภาพยโรปอาจใหการรบรององคกรตรวจสอบทมความเหมาะสมเปนผรบรองวาผประกอบการไดดาเนนการตาม due diligence system และจะมการเผยแพรรายชอองคกรตรวจสอบใน Office Journal และเวบไซตโดยมการ update รายชอเปนระยะ

สนคาไมทระบใน Annex II และ III ของระเบยบ FLEGT (Regulation EC No.2173/2005) ทมแหลงกาเนดจากประเทศนอกสหภาพยโรปตาม Annex I ของระเบยบ FLEGT (ซงขณะนสหภาพยโรปยงอยระหวางการเจรจาระเบยบกบประเทศทสามหลายประเทศ) จะถอวามาจากแหลงไมทถกกฎหมาย

การกาหนดบทลงโทษใหประเทศสมาชกสหภาพยโรปวางกฎเกณฑในการลงโทษการกระทาทละเมดระเบยบน

นอกจากน คณะกรรมาธการยโรปไดจดทาขอเสนอในการตอตานการทาลายปาและ

ตงเปาหมายลดการทาลายปาเขตรอนอยางนอยรอยละ 50 ภายในป ค.ศ. 2020 โดยจะผลกดนการพฒนากลไกซอขายคารบอนเครดตจากการรกษาปา (Global Forest Carbon Mechanism หรอ GFCM) ในเวทระหวางประเทศ

8.2.4 ฉลาก Eco-label หรอ EU Flower

ฉลากหรอเครองหมายรบรองผลตภณฑเพอสงแวดลอมของสหภาพยโรปซงเปน

สญลกษณเปนรปดอกไมหรอทเรยกกนวา EU Flower มวตถประสงคเพอสงเสรมการออกแบบ การผลต การทาการตลาด การบรโภคสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอมตลอดทงวงจรชวตของผลตภณฑ โดยมสนคาและบรการบางประเภททสามารถสมครขอรบเครองหมาย EU Flower เชน เครองใชไฟฟา เครองใชในบาน ผลตภณฑกระดาษ เสอผา รองเทา สงทอ บรการโรงแรม เปนตน

การใหเครองหมายรบรองผลตภณฑเพอสงแวดลอมของสหภาพยโรป (EU Eco-label

Award Scheme) เรมขนครงแรกในป ค.ศ. 1992 เพอใชเปนเครองหมายสาหรบผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม ตลอดจนอายของผลตภณฑ ตงแตขนตอนของการเตรยมวตถดบและกระบวนการผลต การบรรจหบหอ การใชงาน จนถงการจดการกบกากเหลอใช โดยใหเปนไปตามความสมครใจของผผลตในการสมครขอใชฉลาก ซงฉลากจะเปนรปดอกไม (Flower logo)

203

ระเบยบเกยวกบการใหเครองหมาย Eco-label ของสหภาพยโรประบอยใน Council Regulation (EEC) 880/92 และในป ค.ศ. 2000 ไดมการแกไขใน Regulation (EC) 1980/2000 เพอปรบปรงกฎเกณฑตางๆ และขยายขอบเขตใหครอบคลมภาคบรการ โดยขอบเขตของสนคาและบรการ สนคาและบรการทใชในชวตประจาวนทกประเภทสามารถขอรบการตดฉลาก Eco-label ยกเวนอาหาร เครองดม ยารกษาโรค และอปกรณทางการแพทย โดยคณะกรรมาธการยโรป (European Commission) กาหนดกลมสนคาอปโภคบรโภค (Consumer Goods) ทสามารถขอตดฉลาก Eco-label ไดจานวน 23 กลม18 โดยกลมสนคาทไดรบเครองหมายมากทสด ไดแก สงทอและเครองนงหม นอกจากน จะมการพจารณากลมผลตภณฑทสามารถใชเครองหมาย Eco-label เพมขนเรอยๆ กลมผลตภณฑทสามารถขอใชเครองหมาย Eco-label

8.2.5 ฉลาก Green DotEco-label หรอ EU Flower

ฉลาก Green Dot มวตถประสงคเพอลดปรมาณซากหรอเศษบรรจภณฑหรอภาชนะหบ

หอ และสงเสรมการนากลบมาใชประโยชนใหม หรอนาไปแปรสภาพใหม รวมทงกาจดบรรจภณฑทปนเปอนสารอนตราย Green Dot เปนมาตรการทกาหนดใหผผลตหรอผสงออกจะตองรบผดชอบในการกาจดของเหลอใชประเภทบรรจภณฑหรอภาชนะบรรจหบหอสนคา กาหนดสดสวนของเหลอใชทจะนากลบมาใชประโยชนใหม โดยทจะตองแสดงวาบรรจภณฑหรอภาชนะหบหอสามารถนากลบมาใชประโยชนไดใหม และการกาจดบรรจภณฑหบหอทปนเปอนสารอนตราย มาตรฐาน Green Dot ของแตละประเทศจะมความแตกตางกน และยงไมมผลบงคบใชกบทกประเทศในยโรป ในอนาคตมาตรฐาน Green Dot จะถกพฒนาใหเปนมาตรฐานรวมระหวางประเทศในสหภาพยโรปและถกนา มาใชกบประเทศสมาชกทงหมดภายใต European Packaging Directive ซงจะสงผลใหตนทนการสงสนคาไปยงยโรปสงขน ทงในเรองของบรรจภณฑ กระบวนการจดเกบและการนากลบมาใชใหมของบรรจภณฑ

8.2.6 ฉลากแสดงวธการดแลผลตภณฑ (Care labeling)

ฉลากแสดงวธการดแลผลตภณฑ (Care labeling) มวตถประสงคเพอใหผผลตแสดง

ขอมลวธการดแลผลตภณฑ ประเภทสนคา ผลตภณฑสงทอ ฉลากแสดงวธการดแลผลตภณฑเปนมาตรการแบบสมครใจ ซงประเทศในสหภาพยโรป (ยกเวนประเทศออสเตรย) ไมไดกาหนดใหผลตภณฑทนาเขาตองมฉลากชนดน อยางไรกตาม สมาคมสงทอในสหภาพยโรป 18 ผลตภณฑสงทอและเครองนงหม เครองซกผา เครองลางจาน ปย กระดาษชาระ นายาซกผา สทาภายในและนามนเคลอบ ผาปเตยงและเสอยด หลอดไฟฟา กระดาษถายเอกสาร คอมพวเตอรสวนบคคล รองเทา คอมพวเตอรพกพา นายาสาหรบเครองลางจาน ผลตภณฑทาความสะอาดเอนกประสงค ผลตภณฑทาความสะอาดสขภณฑ นายาลางจานสาหรบการลางดวยมอ ผงซกฟอก ตเยน ผาปทนอน สบ แชมพ ครมนวดบารงผม

204

(European Textile Association) แนะนาใหผผลตปดฉลากผลตภณฑแสดงวธการดแลผลตภณฑ เพอแสดงวาผผลตมความรบผดชอบในกรณทอาจจะมปญหาเกดขน ในสหภาพยโรป ฉลากแสดงวธการดแลผลตภณฑอาจประกอบดวยสญลกษณหรอเครองหมาย และอนญาตใหมขอความกากบไดแตไมจาเปน 8.2.7 ฉลากรบรอง Öko-Tex standard 100 ฉลากนเปนฉลากรบรองของประเทศเยอรมน มวตถประสงคเพอใหผลตภณฑสงทอเปนผลตภณฑทเปนมตรกบสงแวดลอมและไมทาลายผวหนง โดยเปนฉลากรบรองดานผลตภณฑสงทอทมขอกาหนดในการเปนมตรกบสงแวดลอมสามารถใชไดทวโลก แบงผลตภณฑออกเปน 4 กลม19 ผลตภณฑสงทอทไดมาตรฐาน Öko-Tex 100 จะตองผานเกณฑการทดสอบสารเคมทเขมงวด อาทเชน การทดสอบปรมาณสารฟอกยอมทกอใหเกดอาการแพและสารฟอกยอมทมสารกอมะเรงเปนสวนประกอบ การทดสอบปรมาณโลหะหนกทตกคาง การทดสอบสารฟอรมาลดไฮด การทดสอบคาความเปนกรด-ดางทปลอดภยตอผว เปนตน จะเหนไดวา มาตรฐาน Öko-Tex 100 มความเขมงวดมากและสอดคลองกบระเบยบของสหภาพยโรป ดงนน การไดรบเครองหมาย Öko-Tex 100 จงเปนสงรบประกนวาผลตภณฑสงทอนนๆ ไดมาตรฐานและปลอดภยตอการใชงาน 8.2.8 ฉลากคารบอน (Carbon footprint label) ฉลากคารบอนมวตถประสงคเพอใหผผลตตระหนกถงผลกระทบตอสงแวดลอมจากการผลตสนคาทมผลตอภาวะโลกรอน และเพอกระตนใหเกดการพฒนาการผลตทลดการปลอยกาซเรอนกระจก และเพอเปนการลดตนทนการผลตดานพลงงาน ทงน ฉลากคารบอน (Carbon footprint label) เปนการวเคราะหปรมาณการปลดปลอยกาซเรอนกระจกโดยตลอดวฎจกรชวตของผลตภณฑและบรการ รวมถงการแสดงขอมลดงกลาวโดยใชฉลากคารบอน เพอใหผบรโภคเกดความตระหนกถงผลของพฤตกรรมการบรโภคตอภาวะโลก สนคาทมฉลากคารบอนเปนทตองการของกลมผคาปลกในสหภาพยโรปมากขนอยางตอเนอง โดยฉลากคารบอนจะแสดงขอมลปรมาณการปลดปลอยกาซเรอนกระจกโดยตลอดวฎจกรชวตของผลตภณฑและบรการ ซงครอบคลมตงแตการไดมาของวตถดบ กระบวนการผลต การแปรรป การขนสงยงรานคาปลก การใช และการกาจดขนสดทาย เพอชวยใหผบรโภคตระหนกถงผลของพฤตกรรมการเลอกซอสนคา 19 (1) Product Class I: Products for Baby ไดแก ผลตภณฑสาหรบเดกออน (0-36 เดอน) ทกรายการ ยกเวนเสอผาททาจากหนง (2) Product Class II: Products with direct contact to skin ไดแก เสอเชรต เสอสตร ชดชนใน เปนตน (3) Product Class III: Products without direct contact to skin ไดแก lining stuffingเปนตน (4) Product Class IV: Decoration material ไดแก ผาปโตะ ผาบเฟอรนเจอร ผามาน พรม เปนตน

205

และการบรโภคทมตอภาวะโลกรอน ปจจบน มโครงการนารองใชฉลากคารบอนในหลายประเทศ เชน องกฤษ สวตเซอรแลนด เปนตน โดยปจจบนสหภาพยโรปกาลงพยายามจดทาฉลากคารบอนของสหภาพยโรป

8.2.9 โครงการ EMAS (Eco-Management and Audit Scheme)

โครงการ EMAS หรอ Eco-Management and Audit Scheme เรมขนในป 1995 ม

จดประสงคเพอสงเสรมใหบรษทในภาคอตสาหกรรมพฒนาการจดการบรหารองคกรใหเปนมตรตอสงแวดลอมและมประสทธภาพสงกวาขอกาหนดของระเบยบดานสงแวดลอมทมอยในปจจบน ตอมารวมถงหนวยงานภาครฐ และภาคเอกชนในสาขาอนๆ เชน สาขาบรการ สาขาการเงนดวย โครงการ EMAS เปนโครงการทประเมนประสทธภาพของการจดการองคกรและธรกจในเชงความเปนมตรตอสงแวดลอม โดยใหองคกรเปนผประเมนประสทธภาพดวยตวเองตามหลกเกณฑของ EMAS เพอหาแนวทางการปรบปรงเพมประสทธภาพการจดการ หลงจากนน จงสงเรองใหหนวยงานจากภายนอกตรวจสอบ แลวจงไปขอจดทะเบยนกบหนวยงาน (competent body) ในแตละประเทศสมาชก เพอใชเครองหมาย EMAS ไดตอไป

โครงการ EMAS เปดใหเขารวมโดยสมครใจ โดยเปนโครงการทประเมนประสทธภาพของการจดการองคกรและธรกจในเชงความเปนมตรตอสงแวดลอม โดยใหองคกรเปนผประเมนประสทธภาพดวยตวเองตามหลกเกณฑของ EMAS เพอหาแนวทางการปรบปรงเพมประสทธภาพการจดการ หลงจากนน จงสงเรองใหหนวยงานจากภายนอกตรวจสอบ (external audit) แลวจงไปขอจดทะเบยนกบ competent body ในแตละประเทศสมาชก เพอใชเครองหมาย EMAS ไดตอไป นอกจากเครองหมาย EMAS จะชวยสงเสรมภาพลกษณทเปนมตรตอสงแวดลอมในการตดตอธรกจการคากบลกคาหรอองคกรในยโรป คณะกรรมาธการยโรปกาลงพยายามผลกดนให EMAS เปนสวนหนงของโครงการ Green Public Procurement ซงคณะกรรมาธการยโรปเสนอใหภายในปค.ศ. 2010 ครงหนง (50 %) ของการจดซอจดจางของภาครฐในยโรปจะตองเปนมตรตอสงแวดลอม (Green Public Procurement - GPP) พรอมเสนอใหใชเครองหมาย EMAS เปนหนงในเกณฑในการคานวณวาโครงการจดซอจดจางของประเทศสมาชกเขาขาย “Green Public Procurement” หรอไม ซงหมายความวา ในการเปดโครงการจดซอจดจาง หนวยงานของประเทศสมาชกอาจพจารณาบรษททไดรบเครองหมาย EMAS เปนพเศษ

206

8.3 มาตรการทกาหนดโดยความตองการลกคา (customer requirement) 8.3.1 นโยบาย CSR (Corporate Social Responsibility)

คาจากดความของสหภาพยโรป CSR หรอความรบผดชอบตอสงคมของบรษท หมายถง “แนวคดทบรษทไดผนวกรวมความหวงใยในประเดนสงคมและสงแวดลอมเขาไปในการดาเนนธรกจและในการมปฏสมพนธกบผมสวนไดเสยของบรษท (ลกจาง ลกคา เพอนบาน องคการพฒนาเอกชน ภาครฐ) บนพนฐานของความสมครใจ” ในป 2001 คณะกรรมาธการยโรปไดออกสมดปกเขยว (Green Paper)เพอระดมความเหนเกยวกบแนวคดน หลงจากนนไดออกเอกสารกาหนดยทธศาสตรในการสงเสรม CSR คณะกรรมาธการยโรปไดสนบสนนใหภาคธรกจหนมาใชแนวคด CSR มากขนผานโครงการสนบสนนตางๆ และสนบสนนใหบรษทขามชาตยโรปทไปลงทนในตางประเทศปรบใชแนวคด CSR กบบรษทผผลตหรอซพพลายเออรของตนดวย ซงทาใหซพพลายเออรตองปฏบตตามขอกาหนด CSR ตางๆ เชน เงอนไขทางสงคม แรงงาน สงแวดลอมตามทบรษทยโรปเปนผกาหนด ในดานผบรโภคของสหภาพยโรป จากการสารวจเมอป 2000 พบวาผบรโภคในสหภาพยโรปโดยเฉลยแลวรอยละ 44 ของกลมตวอยางเตมใจจายเพมขนหากสนคามความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม โดยประเทศเดนมารกและสเปนมสดสวนผบรโภคทเตมใจจายสงกวาประเทศอนๆ (ดรายละเอยดเพมเตมในรายงานฉบบนหวขอท 9.3)

8.3.2 การอนรกษปาไมและสงแวดลอม (FSC)

มาตรการอนรกษปาไมและสงแวดลอมโดย FSC (Forest Stewardship Council) ม

วตถประสงคเพอปองกนรกษาทรพยากรปาไมทวโลก สงเสรมและสนบสนนใหมระบบการจดการปาไมทยงยน โดย FSC ใหใบรบรองกบไมหรอผลตภณฑไมทใชไมจากปาธรรมชาตหรอแปลงปลกปาทมการจดการอยางถกตองตามหลกการจดการปาไมแบบยงยน บรษทในยโรป เชน IKEA ซงเปนผผลตและจาหนายเฟอรนเจอรจะสงซอเฉพาะไมทไดรบการรบรองจาก FSC เทานน

การรบรองทางปาไม (Forest Certification) ไดมการพฒนาตอจากการประชม UNCED (United Nation Conference on Environment and Development) ทเมอง Rio de Janeiro, ประเทศบราซล เมอวนท 3 - 14 มถนายน ป 1992 ซงมขอสรปรวมกนทจะใหความสนใจ 3 ประการหลก คอ (1) ความหลากหลายทางชวภาพ (Biological Diversity) (2) การเปลยนแปลงของชนบรรยากาศ (Climate Change) และ (3) Combat Desertification และไดมการกาหนดหลกการจดการปาไมแบบยงยน (Sustainable Forest Management) โดยองคกร FSC (Forest Stewardship Council) ซงเปนองคกรเอกชนภายใตความรวมมอของกลมตางๆ จากทวโลก อาท กลมอนรกษปาไม และสงแวดลอม ผคาไม ผผลตสนคาจากไม และองคกรผใหการรบรองไม และผลตภณฑจากไม เพอจดทาระบบการใหการรบรองไมและผลตภณฑไม

207

การดาเนนการรบรองทางปาไมจะมการประทบเครองหมายหรอตดฉลาก FSC ทผลตภณฑหรอไดรบใบรบรอง FSC โดยไมและผลตภณฑจากปาไมทมใบรบรองหรอโลโก FSC สามารถรบประกนไดวาเปนไมและผลตภณฑไมทใชไมจากปาธรรมชาตหรอแปลงปลกปาทมการจดการปาอยางถกตองตามหลกการจดการปาไมแบบยงยน (Sustainable Forest Management) ซงเปนทยอมรบในระดบสากล ไมใชไดมาจากการทาลายปาธรรมชาต

8.4 กฎระเบยบสากลทสหภาพยโรปนามาใช 8.4.1 ระบบสากลในการจดกลมผลตภณฑเคมและการตดฉลาก (GHS)

ระบบสากลในการจดกลมผลตภณฑเคมและการตดฉลาก (GHS: Globally Harmonised System for Classification and Labeling of Chemicals) มวตถประสงคเพอยกระดบการปองกนอนตรายตอคนและสงแวดลอม โดยจดใหมระบบทเขาใจงายในการสอสารขอมลและอนตรายของสารเคม เปนแนวทางใหแกประเทศทยงไมมระบบการจดกลมสารเคมและการตดฉลาก ลดความซาซอนของการทดสอบและการประเมนสารเคม รวมถงอานวยความสะดวกในดานการคาระหวางประเทศ มผลบงคบใชตงแตวนท 20 มกราคม 2009 เปนตนไป

ระบบ GHS จดตงขนภายใตการประชม Earth Summit ขององคการสหประชาชาต ณ นคร Rio de Janeiro เมอป พ.ศ. 2545 โดยมสาระสาคญ ดงน เพอยกระดบการปองกนอนตรายตอคนและสงแวดลอม เปนแนวทางใหแกประเทศทยงไมมระบบการจดกลมสารเคมและการตดฉลาก ลดความซาซอนของการทดสอบและการประเมนสารเคม อานวยความสะดวกในดานการคาระหวางประเทศ โดยเปนระบบทสหภาพยโรปนามาปรบใชในกลมเพอจดกลมผลตภณฑเคมและการตดฉลาก

ขอบเขตระบบ GHS ครอบคลมการจดจาแนกระดบความเสยงของสารเคม และการตด

ฉลากสารเคม สารผสม รวมถงสารเคมทอยในกระบวนการผลต สนคาบรโภค สนคายาฆาแมลง (biocidal) และยาปองกนโรค ซงจะครอบคลมระเบยบหลกของสหภาพยโรปทใชอยในปจจบนกบระเบยบปลายนารวม 22 ฉบบ ทงสนคาบรโภค20 และเคมภณฑสาหรบวตถประสงคการใชเฉพาะ21 การควบคมอนตรายและความเสยงจากสารเคม ระบบ GHS จะครอบคลมการจดจาแนกสารเคมตามระดบอนตรายซงจะสงผลใหมรายการสารเพมขนและการใหขอมลบนฉลาก ซงตองปรบปรงถอยคา การปองกนอบตเหตรายแรงและความเสยงจากสารอนตราย โดยกาหนดเงอนไขดานความปลอดภยเฉพาะสาหรบผประกอบการตามปรมาณการใชสารและสารผสม 20 สงชาระลาง สนคาประเภทผลตภณฑทาความสะอาดทวไปและผลตภณฑทาความสะอาดเครองสขภณฑนายาลางจานทลางดวยมอ เครองสาอาง ของเดกเลน ภาชนะปลดปลอยของเหลวทถกอดในภาชนะกบกาซ (aerosols dispensers) 21 ยาฆาแมลง สนคาปองกนโรคพช หรอยาฆาวชพช

209

บทท 9 ผลกระทบจากกฎระเบยบและมาตรการของสหภาพยโรป ตอภาคอตสาหกรรมของไทย

เนอหาในบทนแบงเปน 3 สวน สวนท 1 วเคราะหผลการสารวจผลกระทบของมาตรการ

ตางๆ ของสหภาพยโรปตอภาคอตสาหกรรมไทย สวนท 2 และ 3 กลาวถงกรณศกษาผลกระทบจากมาตรการสาคญของสหภาพยโรป 2 เรอง โดยสวนท 2 เสนอกรณศกษาเรองผลกระทบจากมาตรการดานความปลอดภยอาหารของสหภาพยโรป และสวนท 3 เสนอกรณศกษาเรองผลกระทบจากนโยบายความรบผดชอบองคกรธรกจตอสงคม (Corporate Social Responsibility: CSR) และมาตรการดานแรงงานของสหภาพยโรปและบรษทในสหภาพยโรป โดยขอมลในสวนกรณศกษาทงสองนไดจากการเดนทางไปสมภาษณหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ณ กรงบรสเซลส ประเทศเบลเยยม ระหวางวนท 5 - 9 กรกฎาคม 2552 และจากการประชมระดมความคดเหนจากภาคเอกชนและหนวยงานทเกยวของทสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทยเมอวนท 22 กรกฎาคม 2552 และวนท 29 กรกฎาคม 2552

9.1 ผลกระทบจากกฎระเบยบและมาตรการตางๆ ของสหภาพยโรปตอภาคอตสาหกรรมไทย

ในสวนน คณะผวจยไดวเคราะหวามาตรการทางการคาทไมใชภาษตางๆ ของสหภาพยโรปมผลกระทบตอภาคอตสาหกรรมไทยมากนอยเพยงใด ภาคอตสาหกรรมไทยสามารถปรบตวตามกฎระเบยบขอบงคบทระบในมาตรการเหลานไดหรอไม และ/หรอพบอปสรรคในการปรบตวใดบาง โดยคณะผวจยไดวเคราะหจากผลการตอบแบบสอบถามทบรษทตางๆ ใน 9 อตสาหกรรมทสนใจจานวน 53 บรษท ไดตอบกลบมา (ดภาคผนวกประกอบ) 9.1.1 อตสาหกรรมอาหารแปรรป

จากการวเคราะหผลจากการตอบแบบสอบถาม พบวามาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทมความเกยวของกบอตสาหกรรมอาหารแปรรปของไทยมดงตอไปน

การควบคมการผลตตามระบบ HACCP โดยบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทกบรษทไดดาเนนการตามมาตรการน

หลกเกณฑวธการทดในการผลต (GMP) โดยบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทกบรษทไดดาเนนการตามมาตรการน

หลกปฏบตทางดานการเกษตรทดของยโรป (EUREPGAP) โดยมบรษทรอยละ 62.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

210

การจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใชแลว (PPW) โดยมบรษทรอยละ 62.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

มาตรฐานทลกคากาหนดมาให เชน มาตรฐานทกาหนดโดยสมาคมผประกอบธรกจคาปลกแหงสหราชอาณาจกร (British Retail Consortium: BRC) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

มาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา (GPSD) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

เครองหมาย CE mark โดยมบรษทรอยละ 12.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

อยางไรกตาม จากการวเคราะหผลจากแบบสอบถามพบวา มาตรการทสงผลกระทบตอ

ยอดขายหรอกาไรของบรษททตอบแบบสอบถามม 4 มาตรการ โดยมาตรการทสงผลกระทบรนแรงมากทสดคอการควบคมการผลตตามระบบ HACCP รองลงมาคอหลกปฏบต EUREPGAP การจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใชแลว และหลกเกณฑ GMP ตามลาดบ

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบการควบคมการผลตตามระบบ HACCP นน รอยละ 75 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ 33.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดแหลงเงนกเพอลงทนในการปรบตว (รอยละ 33.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบหลกปฏบต EUREPGAP นน มเพยงรอยละ 20

ของบรษททไดรบผลกระทบทสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

211

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบการจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใช

แลวนน รอยละ 80 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 33.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

หา supplier ทผลตบรรจภณฑตามตองการไดยาก (รอยละ 12.5 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบหลกเกณฑ GMP นน รอยละ 75 ของบรษทท

ไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 100 ของบรษท

ทไดรบผลกระทบ) ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ

100 ของบรษททไดรบผลกระทบ) 9.1.2 อตสาหกรรมสงทอ เครองนมหม และเครองหนง

จากการวเคราะหผลจากการตอบแบบสอบถาม พบวามาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทมความเกยวของกบอตสาหกรรมสงทอ เครองนงหม และเครองหนงของไทยมดงตอไปน

การควบคมเคมภณฑ (REACH) โดยมบรษทรอยละ 85.7 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจากดการใชสารอนตรายบางประเภท (RoHS) โดยมบรษทรอยละ 57.1 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

212

การหามใชสารฟอกยอมบางประเภท (Dye standard) โดยมบรษทรอยละ 57.1 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใชแลว (PPW) โดยมบรษทรอยละ 57.1 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

ฉลาก eco label หรอ EU Flower โดยมบรษทรอยละ 57.1 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

ฉลาก öko tex standard 100 สาหรบเครองนงหม โดยมบรษทรอยละ 57.1 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

เครองหมาย CE mark โดยมบรษทรอยละ 28.6 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

มาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา (GPSD) โดยมบรษทรอยละ 14.3 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

อยางไรกตาม จากการวเคราะหผลจากแบบสอบถามพบวา มาตรการทสงผลกระทบตอ

ยอดขายหรอกาไรของบรษททตอบแบบสอบถามม 6 มาตรการ โดยมาตรการทสงผลกระทบรนแรงมากทสดคอการควบคมเคมภณฑ (REACH) รองลงมาคอเครองหมาย CE mark การหามใชสารฟอกยอมบางประเภท (Dye standard) การจากดการใชสารอนตรายบางประเภท (RoHS) มาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา (GPSD) และ ฉลาก öko tex standard 100 สาหรบเครองนงหม ตามลาดบ

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ REACH นน รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

213

ขาดแหลงเงนกเพอลงทนในการปรบตว (รอยละ 33.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 33.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบเครองหมาย CE mark นน บรษททไดรบ

ผลกระทบทกบรษทสามารถปรบตวไดแลว อยางไรกตาม ในระหวางการปรบตว บรษทไดพบปญหาตางๆ ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบการหามใชสารฟอกยอมบางประเภทนน บรษท

ทไดรบผลกระทบทกบรษทสามารถปรบตวไดแลว และในระหวางการปรบตว บรษทไมไดพบปญหาใดๆ เลย

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ RoHS นน รอยละ 75 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดแหลงเงนกเพอลงทนในการปรบตว (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

214

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบมาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคานน มบรษททตอบแบบสอบถามและไดรบผลกระทบเพยงบรษทเดยว คอบรษทผลตเครองหนง โดยบรษทดงกลาวอยในระหวางการปรบตวตามมาตรฐาน ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสง ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบฉลาก öko tex standard 100 นน บรษทท

ไดรบผลกระทบทกบรษทสามารถปรบตวไดแลว อยางไรกตาม ในระหวางการปรบตว บรษทไดพบปญหาตางๆ ไดแก

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

9.1.3 อตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตก

จากการวเคราะหผลจากการตอบแบบสอบถาม พบวามาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทมความเกยวของกบอตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตกของไทยมดงตอไปน

การควบคมเคมภณฑ (REACH) โดยมบรษทรอยละ 62.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจากดการใชสารอนตรายบางประเภท (RoHS) โดยมบรษทรอยละ 62.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

เครองหมาย CE mark โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไมใชแลว (WEEE) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใชแลว (PPW) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

215

มาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา (GPSD) โดยมบรษทรอยละ 12.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การควบคมการผลตตามระบบ HACCP โดยมบรษทรอยละ 12.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

หลกเกณฑวธการทดในการผลต (GMP) โดยมบรษทรอยละ 12.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การออกแบบสนคาทใชพลงงานในเชงนเวศเศรษฐกจ (EuP) โดยมบรษทรอยละ 12.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการซากยานยนตทไมใชแลว (ELV) โดยมบรษทรอยละ 12.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

อยางไรกตาม จากการวเคราะหผลจากแบบสอบถามพบวา มาตรการทสงผลกระทบตอ

ยอดขายหรอกาไรของบรษททตอบแบบสอบถามม 3 มาตรการ โดยมาตรการทสงผลกระทบรนแรงมากทสดคอ REACH รองลงมาคอ RoHS และเครองหมาย CE mark ตามลาดบ

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ REACH นน มเพยงรอยละ 20 ของบรษททไดรบผลกระทบทสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 80 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 40 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ 20 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ภาษศลกากรสาหรบวตถดบสงเกนไป (รอยละ 20 ของบรษททไดรบผลกระทบ)1 supplier ไมสามารถหาสารเคมเพอรองรบได (รอยละ 20 ของบรษททไดรบ

ผลกระทบ) 1 ไดแก สารเคมทใชเปนวตถดบตงตนในการผลตโพลไวนลคลอไรด

216

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ RoHS นน รอยละ 60 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ 33.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบมาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา

นน มบรษททตอบแบบสอบถามและไดรบผลกระทบ 2 บรษท คอบรษทผลตหมวกนรภยสาหรบมอเตอรไซค และบรษทผลตผลตภณฑททาจากโพลเอธลน โดยบรษทดงกลาวอยในระหวางการปรบตวตามมาตรฐาน ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสง ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ

9.1.4 อตสาหกรรมผลตภณฑยาง

จากการวเคราะหผลจากการตอบแบบสอบถาม พบวามาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทมความเกยวของกบอตสาหกรรมผลตภณฑยางของไทยมดงตอไปน (มเพยงบรษทเดยวในสาขานทตอบแบบสอบถาม)

การควบคมเคมภณฑ (REACH) การจากดการใชสารอนตรายบางประเภท (RoHS)

อยางไรกตาม จากการวเคราะหผลจากแบบสอบถามพบวา บรษทสามารถปรบตวตาม

มาตรการทง 2 มาตรการไดแลว และในระหวางการปรบตว บรษทไมไดพบปญหาใดๆ เลย 9.1.5 อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา

จากการวเคราะหผลจากการตอบแบบสอบถาม พบวามาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทมความเกยวของกบอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลาของไทยมดงตอไปน (ม

217

เพยง 2 บรษทในสาขานทตอบแบบสอบถาม) การจากดการใชสารอนตรายบางประเภท (RoHS) โดยมบรษทรอยละ 50 ของ

จานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน เครองหมาย CE mark โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบ

แบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน ฉลาก eco label หรอ EU Flower โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทใน

สาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

อยางไรกตาม จากการวเคราะหผลจากแบบสอบถามพบวา มาตรการทสงผลกระทบตอยอดขายหรอกาไรของบรษททตอบแบบสอบถามม 2 มาตรการ คอเครองหมาย CE mark และฉลาก eco label หรอ EU Flower

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบเครองหมาย CE mark นน บรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว อยางไรกตาม ในระหวางการปรบตว บรษทไดพบปญหาตางๆ ไดแก

ไมสามารถออกแบบผลตภณฑใหมใหสอดคลองกบกฎระเบยบมาตรฐานได ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบฉลาก eco label หรอ EU Flower นน บรษทท

ไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลวเชนกน อยางไรกตาม ในระหวางการปรบตว บรษทไดพบปญหาตางๆ ไดแก

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ

9.1.6 อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรไม

จากการวเคราะหผลจากการตอบแบบสอบถาม พบวามาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทมความเกยวของกบอตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรไมของไทยมดงตอไปน (มเพยง 3 บรษท ในสาขานทตอบแบบสอบถาม)

218

ใบอนญาตทออกใหโดยองคกร Forest Stewardship Council (FSC) โดยบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทกบรษทไดดาเนนการตามมาตรการน

ใบอนญาตการคาไมและการอนรกษปาไม (FLEGT) โดยมบรษทรอยละ 66.7 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

เครองหมาย CE mark โดยมบรษทรอยละ 66.7 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การควบคมเคมภณฑ (REACH) โดยมบรษทรอยละ 33.3 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจากดการใชสารอนตรายบางประเภท (RoHS) โดยมบรษทรอยละ 33.3 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

อยางไรกตาม จากการวเคราะหผลจากแบบสอบถามพบวา มาตรการทสงผลกระทบตอ

ยอดขายหรอกาไรของบรษททตอบแบบสอบถามม 2 มาตรการ คอใบอนญาตทออกใหโดยองคกร FSC และเครองหมาย CE mark

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบใบอนญาตทออกใหโดยองคกร FSC นน บรษททตอบแบบสอบถามทกบรษทไดรบผลกระทบ และอยในระหวางการปรบตว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสง (รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

หาไมในประเทศทม FSC รบรองไดยาก เนองจากกรมปาไมไมออกใบอนญาตใหกบชาวบานทวไป (รอยละ 33.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 33.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดแหลงเงนกเพอลงทนในการปรบตว (รอยละ 33.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบเครองหมาย CE mark นน บรษททตอบ

แบบสอบถามทกบรษทไดรบผลกระทบ และอยในระหวางการปรบตวเชนกน ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

219

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสง (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

9.1.7 อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

จากการวเคราะหผลจากการตอบแบบสอบถาม พบวามาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทมความเกยวของกบอตสาหกรรมยานยนตและชนสวนของไทยมดงตอไปน

การควบคมเคมภณฑ (REACH) โดยมบรษทรอยละ 62.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจากดการใชสารอนตรายบางประเภท (RoHS) โดยมบรษทรอยละ 62.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

เครองหมาย CE mark โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการซากยานยนตทไมใชแลว (ELV) โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

มาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา (GPSD) โดยมบรษทรอยละ 37.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

ใบอนญาตขายสนคายานยนต (ECWVTA) โดยมบรษทรอยละ 37.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

ฉลากพลงงาน (energy labeling) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การควบคมการผลตตามระบบ HACCP โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

หลกเกณฑวธการทดในการผลต (GMP) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใชแลว (PPW) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

220

การจดการเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไมใชแลว (WEEE) โดยมบรษทรอยละ 12.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การออกแบบสนคาทใชพลงงานในเชงนเวศเศรษฐกจ (EuP) โดยมบรษทรอยละ 12.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

ฉลาก eco label หรอ EU Flower โดยมบรษทรอยละ 12.5 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

อยางไรกตาม จากการวเคราะหผลจากแบบสอบถามพบวา มาตรการทสงผลกระทบตอ

ยอดขายหรอกาไรของบรษททตอบแบบสอบถามม 5 มาตรการ โดยมาตรการทสงผลกระทบรนแรงมากทสดคอ REACH รองลงมาคอ RoHS ใบอนญาตขายสนคายานยนต WEEE และมาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา ตามลาดบ

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ REACH นน รอยละ 80 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ RoHS นน รอยละ 80 ของบรษททไดรบ

ผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ

100 ของบรษททไดรบผลกระทบ) ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 50 ของ

บรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบใบอนญาตขายสนคายานยนตนน รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการนคอ การขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

221

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ WEEE นน บรษททไดรบผลกระทบทกบรษทสามารถปรบตวไดแลว อยางไรกตาม ในระหวางการปรบตว บรษทไดพบปญหา คอการขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบมาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคานน รอยละ 66.7 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

9.1.8 อตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา

จากการวเคราะหผลจากการตอบแบบสอบถาม พบวามาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทมความเกยวของกบอตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟาของไทยมดงตอไปน

การจากดการใชสารอนตรายบางประเภท (RoHS) โดยมบรษทรอยละ 91.7 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไมใชแลว (WEEE) โดยมบรษทรอยละ 58.3 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การควบคมเคมภณฑ (REACH) โดยมบรษทรอยละ 58.3 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

เครองหมาย CE mark โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

มาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา (GPSD) โดยมบรษทรอยละ 33.3 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใชแลว (PPW) โดยมบรษทรอยละ 33.3 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

222

ฉลากพลงงาน (energy labeling) โดยมบรษทรอยละ 33.3 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การออกแบบสนคาทใชพลงงานในเชงนเวศเศรษฐกจ (EuP) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การควบคมการผลตตามระบบ HACCP โดยมบรษทรอยละ 16.7 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

หลกเกณฑวธการทดในการผลต (GMP) โดยมบรษทรอยละ 16.7 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

ฉลาก eco label หรอ EU Flower โดยมบรษทรอยละ 16.7 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการซากยานยนตทไมใชแลว (ELV) โดยมบรษทรอยละ 8.3 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

ใบอนญาตขายสนคายานยนต (ECWVTA) โดยมบรษทรอยละ 8.3 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

อยางไรกตาม จากการวเคราะหผลจากแบบสอบถามพบวา มาตรการทสงผลกระทบตอ

ยอดขายหรอกาไรของบรษททตอบแบบสอบถามม 6 มาตรการ โดยมาตรการทสงผลกระทบรนแรงมากทสดคอ RoHS รองลงมาคอ เครองหมาย CE mark WEEE REACH มาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา และ EuP ตามลาดบ

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ RoHS นน รอยละ 54.6 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 85.7 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 57.1 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ 42.9 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 28.6 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ไมสามารถออกแบบผลตภณฑใหมใหสอดคลองกบกฎระเบยบมาตรฐานได (รอยละ 14.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

223

ขาดแหลงเงนกเพอลงทนในการปรบตว (รอยละ 14.3 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ความยงยากในการปรบกระบวนการผลต เพราะลกคาบางรายตองการสนคาทผานกฎ แตบางรายไมระบ (รอยละ 7.2 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ WEEE นน รอยละ 42.86 ของบรษททไดรบ

ผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 100 ของบรษท

ทไดรบผลกระทบ) ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ

75 ของบรษททไดรบผลกระทบ) ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ

50 ของบรษททไดรบผลกระทบ) ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 50 ของ

บรษททไดรบผลกระทบ) ขาดแหลงเงนกเพอลงทนในการปรบตว (รอยละ 25 ของบรษททไดรบ

ผลกระทบ) ภาษศลกากรสาหรบวตถดบสงเกนไป (รอยละ 25 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบเครองหมาย CE mark นน รอยละ 50 ของ

บรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 75 ของบรษทท

ไดรบผลกระทบ) ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ

50 ของบรษททไดรบผลกระทบ) ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ

50 ของบรษททไดรบผลกระทบ) ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 50 ของ

บรษททไดรบผลกระทบ) ไมสามารถออกแบบผลตภณฑใหมใหสอดคลองกบกฎระเบยบมาตรฐานได (รอย

ละ 25 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

224

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ REACH นน รอยละ 71.4 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบมาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา

นน รอยละ 75 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน คอคาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ EuP นน รอยละ 33.3 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ (รอยละ 100 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

ขาดแหลงเงนกเพอลงทนในการปรบตว (รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบ)

9.1.9 อตสาหกรรมเครองจกรกลและอปกรณ

จากการวเคราะหผลจากการตอบแบบสอบถาม พบวามาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทมความเกยวของกบอตสาหกรรมเครองจกรกลและอปกรณของไทยมดงตอไปน (มเพยง 4 บรษท ในสาขานทตอบแบบสอบถาม)

การจากดการใชสารอนตรายบางประเภท (RoHS) โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

225

เครองหมาย CE mark โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

มาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา (GPSD) โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การออกแบบสนคาทใชพลงงานในเชงนเวศเศรษฐกจ (EuP) โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

ฉลากพลงงาน (energy labeling) โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใชแลว (PPW) โดยมบรษทรอยละ 50 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การควบคมเคมภณฑ (REACH) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การจดการเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไมใชแลว (WEEE) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

การควบคมการผลตตามระบบ HACCP โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

หลกเกณฑวธการทดในการผลต (GMP) โดยมบรษทรอยละ 25 ของจานวนบรษทในสาขานทตอบแบบสอบถามทงหมดไดดาเนนการตามมาตรการน

อยางไรกตาม จากการวเคราะหผลจากแบบสอบถามพบวา มาตรการทสงผลกระทบตอ

ยอดขายหรอกาไรของบรษททตอบแบบสอบถามม 7 มาตรการ โดยมาตรการทสงผลกระทบรนแรงมากทสดคอ RoHS รองลงมาคอ เครองหมาย CE mark การจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใชแลว มาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา WEEE REACH และการควบคมการผลตตามระบบ HACCP ตามลาดบ

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ RoHS นน รอยละ 50 ของบรษททไดรบผลกระทบสามารถปรบตวไดแลว ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป

226

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบเครองหมาย CE mark และมาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคานน มบรษททตอบแบบสอบถามและไดรบผลกระทบ 2 บรษท คอบรษทผลตคอมเพรสเซอร และบรษทผลตเครองเปาขวดพลาสตก โดยบรษทดงกลาวอยในระหวางการปรบตวตามมาตรฐาน ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบการจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใช

แลวนน มบรษททตอบแบบสอบถามและไดรบผลกระทบ 2 บรษท คอบรษทผลตคอมเพรสเซอร และบรษทผลตชนสวนปมนา โดยบรษทดงกลาวอยในระหวางการปรบตวตามมาตรฐาน ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบ WEEE และ REACH นน มบรษททตอบ

แบบสอบถามและไดรบผลกระทบ 1 บรษท คอบรษทผลตคอมเพรสเซอร โดยบรษทดงกลาวอยในระหวางการปรบตวตามมาตรฐาน ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป

สาหรบการปฏบตตามขอกาหนดเกยวกบการควบคมการผลตตามระบบ HACCP นน ม

บรษททตอบแบบสอบถามและไดรบผลกระทบ 1 บรษท คอบรษทผลตเครองเปาขวดพลาสตก โดยบรษทดงกลาวอยในระหวางการปรบตวตามมาตรฐาน ปญหาทพบในการปรบตวตามมาตรการน ไดแก

คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบมาตรฐาน

9.1.10 สรปผลกระทบและแนวโนมของมาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรป

จากการวเคราะหผลจากการตอบแบบสอบถาม พบวามาตรการ REACH สงผลกระทบรนแรงตอภาคอตสาหกรรมไทยมากทสด รองลงมาเปน RoHS และเครองหมาย CE Mark นอกจากน ยงพบวามมาตรการทสงผลกระทบตอภาคอตสาหกรรมไทยเฉพาะสาขาทสาคญอกหลายมาตรการ ไดแก หลกปฏบตทางดานการเกษตรทดของยโรป (EUREPGAP) ทสงผล

227

กระทบตอผประกอบการสาขาอาหารแปรรป การหามใชสารฟอกยอมบางประเภท (Dye standard) และฉลาก öko tex standard 100 สาหรบเครองนงหมทสงผลกระทบตอผประกอบการสาขาสงทอ เครองนงหม และเครองหนง ใบอนญาตทออกใหโดยองคกร Forest Stewardship Council (FSC) ทสงผลกระทบตอผประกอบการสาขาไมและเฟอรนเจอร การออกแบบสนคาทใชพลงงานในเชงนเวศเศรษฐกจ (EuP) ทสงผลกระทบตอผประกอบการสาขาอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา ใบอนญาตขายสนคายานยนต (ECWVTA) ทสงผลกระทบตอผประกอบการสาขายานยนตและชนสวน (ดภาพท 9.1 ประกอบ)

ภาพท 9.2 แสดงสดสวนบรษททตอบแบบสอบถามทสามารถปรบตวตามมาตรการทาง

การคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปได จากภาพจะเหนไดวา มาตรการทภาครฐควรใหความสาคญเปนลาดบตนๆ เนองจากผประกอบการไทยยงอยในระหวางการปรบตว ไดแก ใบอนญาตทออกใหโดยองคกร Forest Stewardship Council (FSC) หลกปฏบตทางดานการเกษตรทดของยโรป (EUREPGAP) ฉลากพลงงาน (energy labeling) การจดการเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไมใชแลว (WEEE) และมาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา (GPSD)

แนวโนมของกฎระเบยบและมาตรฐานของอตสาหกรรมของสหภาพยโรปคอสหภาพยโรป

ผลกภาระการตรวจสอบใหผนาเขาของสหภาพยโรป ในดานการผานมาตรฐาน การไดกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา และการทา due diligence กรณมาตรการตรวจสอบไมผดกฎหมาย (illegal logging) โดยความรบผดชอบ (liability) จะอยกบผนาเขา ดงนน ผนาเขาจะพยายามลดความเสยงดวยการลดซพพลายเออรอยางตอเนอง โดยเลอกเฉพาะซพพลายเออรทมความเสยงตา ทาการบรหารแบบรวมศนย เชน คมสารเคมผานจดซอรวม ซงไดประโยชนจากขนาดการสงซอ (scale) ทใหญขนดวย ดงนน ซพพลายเออรไทย จาเปนตองทาการบรหารหวงโซอปทาน (Supply Chain Management: SCM) ได โดยดแลซพพลายเออรของตน หรอทาฟารมเกษตรตามสญญา (contract farming) เพอใหคมวตถดบไดตามมาตรฐานหรอลดการผลตใหเหลอตามมาตรฐานเดยว เพอปองกนการปนเปอนของวตถดบตางๆ ซงภาครฐควรหนนเสรมโดยการยกระดบมาตรฐานบงคบในประเทศ วางระบบรบรองหรอทดสอบ และประกาศนโยบายยกมาตรฐาน เพอสรางภาพลกษณและความเชอมนของประเทศ

228

ภาพท 9.1 ความรนแรงของผลกระทบจากมาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปทมตอภาคอตสาหกรรมไทย

37

15

8

7

61

- - -

31

5

4

2

15

5

- - -

31

3

-

6 10

3

6

3

-

22

1

3 4

2

-

7

-

5

12

-

--

-

1

-

-

11

11

-

1 -

8

2

-

-

-

9

-1 2 4

2

-

-

-

8- - - -

3

-

-

5

2 - - - - - -

2

-

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

ความรนแรงของผลกระทบ

eco label 2 - - - - - - 2 -

PPW 8 - - - - 3 - - 5

GPSD 9 - 1 2 4 2 - - -

WEEE 11 - 1 - 8 2 - - -

HACCP/GMP 12 - - - - 1 - - 11

sector-specific 22 1 3 4 2 - 7 - 5

CE Mark 31 3 - 6 10 3 6 3 -

RoHS 31 5 4 2 15 5 - - -

REACH 37 15 8 7 6 1 - - -

รวม เคมภณฑยานยนต ชนสวน

ยานยนต

สงทอ เครองนงหม เครองหนง

อเลกทรอนกส เครองใชไฟฟา เครองจกรกล ไม เฟอรนเจอรไม เหลก อาหาร

ทมา: คณะผวจยวเคราะหจากผลจากการตอบแบบสอบถาม หมายเหต: ความรนแรงของผลกระทบไดจากการรวมคะแนนทผตอบแบบสอบถามทกรายจดอนดบความ

รนแรงไว โดยมาตรการทสงผลกระทบสงทสดอนดบทหนง สอง และสาม จะไดคะแนนความรนแรง 3 2 และ 1 คะแนน ตามลาดบ

229

ภาพท 9.2 สดสวนบรษททตอบแบบสอบถามทสามารถปรบตวตามมาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรปได

ทมา: คณะผวจยวเคราะหจากผลจากการตอบแบบสอบถาม

230

9.2 กรณศกษาท 1: ผลกระทบจากมาตรการดานความปลอดภยอาหารของสหภาพยโรป ความสาคญของมาตรการดานความปลอดภยอาหารของ EU

สหภาพยโรปเปนตลาดสงออกทสาคญของสนคากลมอาหารของไทย โดยมสวนแบงตลาดประมาณรอยละ 15 (สวนแบงตลาดใกลเคยงกบตลาดสหรฐและตลาดญปน) โดยในบรรดาสนคาไทยทสงออกไปสหภาพยโรป กลมอตสาหกรรมอาหารมมลคาสงออกเปนอนดบ 2 รองจากกลมไฟฟาและอเลกทรอนกส ทงน อตราภาษศลกากรของสนคาอาหารสหภาพยโรปยงอยในระดบสงโดยอตรา MFN เฉลยแบบถวงนาหนกเทากบรอยละ 14% (อตรา MFN เฉลยอยางงายเทากบรอยละ 26)

นอกจากอตราภาษทสงแลว สหภาพยโรปยงมมาตรฐานความปลอดภยอาหารใน

ระดบสงและมการยกระดบใหสงขนตลอดเวลา นอกจากน ยงมมาตรการของภาคเอกชน เชน กลมผคาปลก ทเปนมาตรฐานทสงกวามาตรฐานของสหภาพยโรป ทงน ระบบ RASFF ของสหภาพยโรปพบวาสนคาอาหารจากไทยถกแจงเตอนสงเปนอนดบ 9 และมแนวโนมสงขนโดยในป 2008 ถกแจงเตอนประมาณ 106 ครง โดยนอกจากมาตรฐานความปลอดภยดานอาหารแลว สหภาพยโรปหรอผนาเขาใชมาตรการดานสงแวดลอมอนๆ เชน การผลตกงตองไมสงผลกระทบตอปาชายเลน ปาโกงกาง ฉลาก Carbon Footprint ในสนคาตางๆ ซงรวมถงสนคาอาหาร และฉลาก Eco-label ในสนคาอาหารทะเล เปนตน มาตรการความปลอดภยของสหภาพยโรป

มาตรการความปลอดภยของหลกสขอนามยทดเปนไปตาม EC Regulation 178/2002

โดยมหลกทสาคญ 3 ประการ คอ ความปลอดภยอาหาร (food safety): สนคาตองเหมาะสมตอการบรโภคของ

มนษย และตองไมกอใหเกดผลเสยตอสขภาพทงระยะสนและระยะยาว รวมถงตองไมมการสะสมสารทเปนพษจากการบรโภคอาหาร

การเตอนภยลวงหนา (precautionary): การวเคราะหความเสยงตางๆ ดวยวธการทางวทยาศาสตร ครอบคลมตงแต การประเมนความเสยงในอาหาร การจดการความเสยง และการแลกเปลยนขอมลเกยวกบความเสยงทปรากฎอยในอาหาร

การสบแหลงทมาของอาหาร (traceability): การแจกแจงขนตอนการผลต การ ไดมาของวตถดบ การแปรรป และผผลตทเกยวของกบการผลตนนไดอยางละเอยด รวมทงการตดฉลากสนคาทสามารถตรวจสอบยอนหลงไดอยางครบวงจร

231

โดยสหภาพยโรปมมาตรการตางๆ จานวนมาก เชน มาตรการดานวตถดบ2 มาตรการดานกระบวนการผลต3 มาตรการดานผลผลต4 และฉลากผลตภณฑตางๆ5 โดยสหภาพยโรปจะมระบบการแจงเตอนสนคาทไมผานความปลอดภยดานอาหาร หรอ Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) โดยการแจงเตอนแบบเปน 3 ระดบ คอ

1. Alert: แจงเตอนเมอพบสนคาในตลาดทมความเสยงสง (serious risk) ใชมาตรการ เชน ใหเรยกสนคากลบ หรอถอนสนคาออกจากตลาด เปนตน

2. Information: ใชในกรณสนคายงไมไดวางขายในตลาด โดยแจงเตอนเมอมความกงวลวาสนคามความเสยงขณะทสนคากาลงถกสงผานพรมแดนของประเทศสมาชก หรอ เพราะธรรมชาตของความเสยงของสนคาทยงไมตองดาเนนการใดๆ อยางทนท

3. News: ใหขอมลเบองตนถงความเสยงของสนคาอาหาร

ทผานมา มสนคาถกแจงเตอนมากทสดจากเอเซย รองลงมาคอสหภาพยโรป โดยในป 2008 ประเทศจนถกแจงเตอนสงสด 500 ครง (85 ครงตอ 1 พนลานยโร) สวนไทยถกแจงเตอนสงเปนอนดบ 9 จานวน 106 ครง (41 ครงตอ 1 พนลานยโรฐ) ซงถอวามากทสดในกลมอาเซยน โดยสนคาอาหารทไมปลอดภยจากไทยถกแจงเตอนจากเนเธอรแลนดมากทสด (รอยละ 29) รองมาจากฟนแลนด (รอยละ 15) และนอรเวย (รอยละ 15)

โดยสวนใหญสนคาไทยทถกแจงเตอน ไดแก กลมผกผลไม กลมสมนไพรเครองเทศ

กลมสนคาประมง ตวอยางสนคา เชน ถวฝกยาว เหด มะเขอยาว กระเทยม ผกช ขง พรก ปลาหมกแชแขง ไกแชแขง กงแชแขง ปลากระปอง เสนกวยเตยว ซอส นาสบปะรด อาหารสนข เปนตน โดยสวนใหญแลวสาเหตทสนคาไมผานมาตรฐานดวยความปลอดภยเกดจากอนตรายจากสงมชวตขนาดเลก (microbiological hazard) และยาฆาแมลงปนเปอน เปนตน

จากงานวจยของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2552)6 พบปญหาทเกยวของ

กบความปลอดภยดานอาหารของสนคาสงออกไทย ดงน

2 เชน มาตรการเกยวกบสารเจอปนอาหาร สทใชในอาหาร สารใหความหวาน สารปนเปอน วสดสมผสอาหาร 3 เชน มาตรการเกยวกบหลกสขอนามยพชและสตว (SPS) การตรวจสอบแหลงทมา EUREP GAP มาตรการเกยวกบอาหารรปแบบใหม สนคาเกษตรอนทรย และผลตภณฑทประกอบดวยสงมชวตดดแปลงพนธกรรม 4 เชน มาตรการเกยวกบบรรจภณฑ ใบรบรองวาสนคาผานมาตรฐาน EUREP GAP และฉลากตางๆ 5 เชน ฉลากทวไป ฉลากโภชนาการ ฉลากสรรพคณคณคาทางโภชนาการสขภาพ ฉลากเครองดมทมกาเฟอนสง ฉลากอาหารดดแปลงพนธกรรม ฉลากสารปรงแตง สารปรงรส ฉลากผลตภณฑเสรมอาหาร ฉลาก Eco-label เปนรน 6 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2552) โครงการผลกระทบมาตรการสงแวดลอม เสนอตอสานกงานมาตรฐานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม

232

ผประกอบการกลมอาหารเหนวา หนวยงานทเกยวของ เชน สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา และหองปฏบตการกลมตรวจสอบคณภาพเนอสตวและผลผลตจากสตว (DLD) ของกรมปศสตวตรวจสอบรบรองลาชา

หองทดสอบของรฐ เชน กรมวทยาศาสตรการแพทย มราคาถก แตควยาวมาก จงตองใชของเอกชน (เชน IQA, OMIC) ซงมราคาแพง โดยลกคาบางบรษทเรยกรองใหตรวจสอบทหองทดสอบเอกชนบางแหง เชน OMIC Bangkok Lab เทานน

สนคาบางอยางตองสงตรวจทประเทศผนาเขา เชน สงออกกากสบปะรดไปเยอรมน ตองตรวจทเยอรมน ทาใหใชเวลานาน เปนตน

ทงน นอกจากมาตรการดานความปลอดภยอาหารแลว สหภาพยโรปยงมมาตรการ

ทางดานสงแวดลอมทเกยวกบอาหารดวย เชน - ฉลาก Carbon Footprint: เปนฉลากโดยสมครใจทตองการแสดงผลรวมของ

ป ร ม าณกา รปล อ ยก า ซ เ ร อ นก ร ะ จกตลอดว ฏ จ ก รช ว ต ( ก โ ลก ร มคารบอนไดออกไซดตอหนวยผลตภณฑ) โดยมบรษทอาหารทเขารวมโครงการ Carbon Footprint ของสหภาพยโรป เชน Colors (ผสงออกผลไมจากแอฟรกาใตปอนผคาปลกในองกฤษ) Coors Brewers Ltd (เครองดม) Mey Selection (ผผลตนาผง) British Sugar, Coca-Cola เปนตน

- ฉลาก Carbon reduction label: เปนฉลากโดยสมครใจทตองการแสดงวากระบวนการผลตชวยลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจก สาหรบอตสาหกรรมอาหาร บรษทอาหารทเขารวมโครงการนารอง Carbon Footprint reduction เชน Tesco Pure Orange Juice, Walkers Cheese and Onion Crisps, Anglian New Potatoes เปนตน

- Eco-label ในสนคาอาหารทะเล (Seafood eco-label) ในฝรงเศส - นโยบายการจบปลาอยางยงยน - การผลตกงตองไมสงผลกระทบตอปาชายเลน ปาโกงกาง - การตรวจไมทใชในสนคาไกเสยบไมวาใชไมททาลายสงแวดลอมหรอไม เปนตน

ทงน จากการประชมระดมสมองเรองความปลอดภยดานอาหารทสถาบนวจยเพอการ

พฒนา ในวนท 29 สงหาคม 2552 สรปความคดเหนถงแนวคดความปลอดภยดานอาหารและผลกระทบตอภาคอตสาหกรรมไทยไดดงน

233

มาตรการอนๆ ทนาจะเกยวของกบอตสาหกรรมอาหาร

1. กฎระเบยบ IUU (Illegal, Unreported and Unregulated Fishing) สหภาพยโรปไดออกมาตรการโดยสมครใจ คอ กฎระเบยบวาดวยการปองกน ตอตาน

และขจดการทาประมงทผดกฎหมาย ไมรายงาน และไรการควบคม หรอกฎระเบยบ IUU (Illegal, Unreported and Unregulated Fishing) ซงคณะมนตรยโรปไดประกาศการบงคบใชกฎระเบยบดงกลาวอยางเปนทางการ เมอวนท 29 กนยายน 2551 และจะมผลบงคบใชตงแตวนท 1 มกราคม 2553 เปนตนไป

โดยสนคาประมงทจะสงออกมายงตลาดสหภาพยโรปจะตองมใบรบรองการจบสตวนาทออกโดยหนวยงานทรบผดชอบของประเทศเจาของสญชาต (ประเทศเจาของธง) ของเรอประมงทใชจบสตวนากากบมาดวย เพอรบรองวาการจบสตวนาดงกลาวไดกระทาถกตองตามกฎหมาย กฎระเบยบ และมาตรการการอนรกษและการบรหารจดการระดบนานาชาต แผนการออกใบรบรองการจบสตวนาดงกลาวจะครอบคลมทงสนคาประมงแปรรปและไมแปรรป ยกเวนสตวนาจด ปลาสวยงาม สนคาสตวนาทมาจากการเพาะเลยง ซงเกดมาจากลกสตวนาหรอตวออน หรอหอยสองฝาบางชนด โดยสหภาพยโรปไดจดทาระบบการออกใบรบรองการจบสตวนา (European Community catch certification scheme หรอ the certificate scheme) เพอปรบปรงระบบการตรวจสอบยอนกลบของสนคาประมงทกประเภทและใชครอบคลมทกขนตอนของกระบวนการผลต

ทผานมา มลกคาซงเปนหางสรรพสนคา (supermarket) ในสหภาพยโรปไดสอบถามผประกอบการไทยทงอาหารทะเลแชแขงและอาหารสาเรจรปวาสนคาทจะสงมาสหภาพยโรปในป 2553 มใบรบรอง IUU หรอยง ประเทศไทยไดจดเตรยมการเขาสระบบ IUU หรอไม เปนตน โดยหากประเทศไทยยงไมสามารถเขา IUU ได สนคาประมงสงออกจะถกตรวจสอบหนกมากซงสงผลใหคาเบยประกนนาเขา (import insurance premium) ของลกคานาจะสงขน ซงนาไปสการกดราคามาทฝงผประกอบการไทย

2. กฎระเบยบ AEO (Authorized Economic Operator) สหภาพยโรปไดออกกฎระเบยบวาดวยการแตงตง Authorized Economic Operation

(AEO) ซงเปนมาตรการสมครใจสาหรบผประกอบการในสหภาพยโรป และสอดคลองกบกรอบ

234

หลกเกณฑขององคการศลกากรโลก7 โดยจะเรมใชระบบ AEO ตงแตวนท 1 มกราคม 2551 เปนตนไป ผประกอบการในสหภาพยโรปตลอดหวงโซอปทานของการขนสงระหวางประเทศสามารถยนคารองขอสมครเปน AEO ได และเมอไดรบการขนทะเบยนแลว กจะไดรบการอานวยความสะดวกจากมาตรการรกษาความปลอดภยขางตน และสามารถลดขนตอนพธการศลกากรไดอกดวย

ผประกอบการไทยทเขารวมประชมใหความคดเหนวาประเทศไทยนาจะสามารถทาตามมาตรการนของสหภาพยโรปได เนองจากทผานมาสามารถทาตามมาตรการในลกษณะเดยวกนของสหรฐอเมรกาได

ขอเสนอแนะสาหรบภาครฐสาหรบอตสาหกรรมอาหาร

ผประกอบการไดใหขอคดเหนตอประเดนการเจรจาความตกลง FTA กบสหภาพยโรป และมาตรการความปลอดภยดานอาหารของสหภาพยโรป ดงน

ประเดนดานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (RoO) เนองจากไทยสงออกสนคาอาหารแปรรปเปนหลก โดยใชแหลงวตถดบจากประเทศเพอนบาน ดงนน คณะเจรจาจงควรเจรจาใหกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาอนญาตใหมการสะสมมลคาเพมจากภมภาคอาเซยนไดดวย

ภาครฐควรเจรจากบสหภาพยโรปใหมระบบการถอนการแจงเตอนท มประสทธภาพ ในกรณทสนคาอาหารสงออกของไทยสามารถแกปญหาได ตองแจงตอสมาชกสหภาพยโรป 27 ประเทศไดอยางรวดเรว

ควรสงเสรมการรวมกลมธรกจในอาเซยน ตลอดจนสงเสรมใหรวมมอกบผนาเขาและผคาปลกของสหภาพยโรปทมผลประโยชนเหมอนกบผสงออกไทยเพอใหมนาหนกในการเสนอขอคดเหนในประเดนหลกๆ กอนทสหภาพยโรปจะมการยกรางกฎระเบยบตางๆ

ภาครฐควรออกกฎหมายกาหนดมาตรฐานความปลอดภยทางอาหารใหสงขนเพอยกระดบการคมครองผบรโภคไทยและสรางความสามารถในการแขงขนกบ

7 Authorized Economic Operator หรอ AEO คอองคกรหรอบรษททมหนาทเกยวของกบการเคลอนยายสนคา ซงไดรบการรบรองจากกรมศลกากรวาไดปฏบตตามมาตรฐานขององคการศลกากรโลก (WCO) หรอมาตรฐานอนทเทยบเทาในเรองการรกษาความปลอดภยในหวงโซอปทาน “AEO หมายความรวมถง ผผลต ผนาของเขา ผสงของออก ตวแทนออกของ ผขนสง ผรวบรวมสนคา เจาของทาเรอ ทาอากาศยาน ผประกอบการในทาเรอหรอทาอากาศยาน เจาของโรงพกสนคา ตวแทนจาหนายสนคา โดยผทไดรบสถานะเปน AEO จะไดรบสทธประโยชนทางศลกากร อาท การผานพธการศลกากรทสะดวกรวดเรว การลดการตรวจสนคา” ปจจบน ประเทศทไดมการจดตง AEO Program แลวมประมาณ 9 ประเทศ บางประเทศอยระหวางการจดตง บางประเทศจดทาเปนโครงการนารอง ประเทศทไดจดทา AEO Program และมผลใชบงคบแลว เชน นวซแลนด สหรฐอเมรกา สงคโปร ประเทศในสหภาพยโรป (EU) เปนตน

235

ประเทศผสงออกทมคาแรงตากวา โดยมาตรฐานอาจอางองจากตลาดสงออกทสาคญโดยในระยะยาวควรมงรวมกลมกบสมาชกอาเซยนในการสรางมาตรฐานในอาเซยนใหสงกวาคแขง ซงชวยสรางตลาดแกสนคาอาหารไทยทมมาตรฐานสงกวามาตรฐานของสมาชกอาเซยนสวนใหญ

ควรสนบสนนใหมอตสาหกรรมอาหาร มหวงโซอปทานทมคณภาพ สามารถทาการตรวจสอบยอนกลบ (traceability) ไปจนถงตนทางได

ประเทศไทยขาดหองทดสอบทไดมาตรฐานสาหรบการตรวจสารบางชนด เชน สารตกคางใหมๆ อยางเชน ไดออกซน เปนตน ซงยงไมมหองทดสอบใดในประเทศไทยทสามารถตรวจสอบได ผประกอบการตองสงตรวจสอบทตางประเทศ ทาใหมราคาสงและใชเวลานาน และมความเสยงตอการรกษาความลบทางการคา ดงนน ภาครฐควรศกษาความตองการใชหองทดสอบสนคาสงออกทสาคญๆ เพอสามารถลงทนหองทดสอบโดยพจารณาตามลาดบความสาคญ ซงพจารณาจากมลคาการสงออกประกอบกบความเสยงทสนคาจะไมผานมาตรฐานความปลอดภยอาหาร (export value at risk) เปนตวชวด

9.3 กรณศกษาท 2: ผลกระทบจากนโยบายความรบผดชอบองคกรธรกจตอสงคม

(Corporate Social Responsibility: CSR) และมาตรการดานแรงงานของสหภาพยโรปและบรษทในสหภาพยโรป

ประเดนดาน CSR มความสาคญตออตสาหกรรมของไทยเนองจากความเคลอนไหวทสาคญ 4 ประการ ดงน

1. ในความตกลงวาดวยความเปนหนสวนและความรวมมอระหวางไทยและประชาคมยโรป (Thai-EU PCA) ซงกาลงอยในการเจรจาในปจจบนคาดวาจะมประเดนดานแรงงานซงเปนสวนหนงในประเดนความรบผดชอบขององคกรธรกจตอสงคม (CSR) โดยจะอยในขอบทความรวมมอดานแรงงาน ซงสหภาพยโรปตองการใหประเทศไทยใหสตยาบนอนสญญาหลกของ ILO 8 ฉบบ (Core ILO Convention) ซงประเทศไทยไดใหสตยาบนแลว 5 ฉบบ เหลออนสญญา 3 ฉบบทประเทศไทยไมไดใหสตยาบน ไดแก อนสญญาฉบบท 111 วาดวยการกาจดการเลอกปฏบตในการจางงานและอาชพ (Elimination of discrimination in respect of employment and occupation) อนสญญาฉบบท 87 วาดวยเสรภาพในการสมาคมและการคมครองสทธในการรวมตวกน (Freedom of association and the Right to organize Convention) และอนสญญาฉบบท 98 วาดวยสทธในการรวมตวกนและการรวมเจรจาตอรอง (Right to Organise and Collective Bargaining ค.ศ.1949) ซงหากประเทศไทยใหสตยาบนอนสญญาตางๆ นาจะสงผลกระทบตอผประกอบการในอตสาหกรรมไทย

236

2. คณะกรรมาธการยโรป (EC) มนโยบายสนบสนน CSR โดยไดออกสมดปกเขยว (Green Paper) ซงเปนเอกสารสาคญทออกเพอรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดสวนเสยตางๆ หลงจากนนไดออกเอกสาร Communication 2 ฉบบ ซงปจจบนคณะกรรมาธการยโรปยงไมไดให CSR เปนมาตรฐานบงคบ แตกมแรงกดดนผานภาคประชาสงคมและสหภาพแรงงานใหออกเปนมาตรฐานบงคบ

3. ในทางปฏบตแลว บรษทในสหภาพยโรปไดใชเงอนไขเกยวกบ CSR ตอรองกบ ซพพลายเออรตางๆ แลว เชน ในประเดนดานแรงงาน อาจใหซพพลายเออรปฏบตตอแรงงานมากกวาทกาหนดใหอนสญญาหลกของ ILO เชน เรองชวโมงทางานตองไมเกน 60 ชวโมงตอสปดาห เปนตน ในสวนประเดนสงแวดลอม กมขอเรยกรองอยากใหประเทศทสงออกเฟอรนเจอรไมเขารวมกบ FLEGT ซงเปนมาตรฐานสมครใจทตองการใหไมมาจากปาทถกกฎหมาย เปนตน

4. ในดานทศนคตของผบรโภค มการสารวจของ MORI/CSR Europe Survey ในป 2000 พบวาผบรโภคสหภาพยโรปโดยเฉลยตนตวพอสมควรกบประเดน CSR โดยผบรโภคประมาณรอยละ 44 จากกลมตวอยางททาการสารวจยนดทจะจายเพมขนหากสนคานนใหความสาคญกบ CSR

จากความเคลอนไหวตางๆ ทเกดขนขางตน จงทาใหประเดนดาน CSR ของสหภาพยโรปซงเปนหนงในตลาดสงออกหลกของไทยมความสาคญตอภาคอตสาหกรรมไทย เนอหาตอไปจะนาเสนอขอมลพนฐานทเกยวกบ CSR และผลกระทบจากมาตรการหรอเงอนไขตางๆ ของบรษทสหภาพยโรปซงผประกอบการไทยไดแลกเปลยนและสะทอนออกมาในการประชมระดมความคดเหนในประเดน CSR ในวนท 22 สงหาคม 2552

ทผานมา แนวคดการทาธรกจโดยคานงถงสงคมและสงแวดลอมมความหลากหลาย ซงแตละแนวคดมความสอดคลองกน คอการใหความสาคญกบสงแวดลอมและแรงงานควบคไปกบการทาธรกจ ตวอยางแนวคดตางๆ เชน

- Triple P (PPP): การทาธรกจโดยใหมความสมดลระหวาง People (คนและสงคม) Planet (สงแวดลอม) และ Profit (กาไร)

- Sustainable Business: การทาธรกจโดยใหความสาคญกบคณภาพสนคา สงคม และสงแวดลอม อยางสมดล

- Corporate Social Responsibility (CSR): ความรบผดชอบขององคกรธรกจตอสงคม

- Sustainable Development: การพฒนาเพอคนรนปจจบนและอนาคต โดยใหความสาคญกบสงแวดลอมและสงคม

237

- Ethical Supply Chain Management: การใหความสาคญกบแรงงานและสทธมนษยชนในหวงโซอปทาน เปนตน

ทงน ในระดบนานาชาตไดมแนวคดหรอมาตรการทเกยวของกบ CSR จานวนมาก ตวอยางแนวคดหรอมาตรการทสาคญ เชน

- UN Global Compact: หลก 10 ประการเกยวกบสทธมนษยชน แรงงาน สงแวดลอม และคอรปชน

- ISO 26000 Social Responsibility: หลก 7 ประการเกยวกบการปฏบตตามกฎหมาย แนวปฏบตระดบสากล ความรบผดชอบ ความโปรงใส สทธมนษยชน การเคารพในความหลากหลาย เปนตน

- OECD Guidelines: ขอแนะนาตอบรรษทขามชาตใหประกอบธรกจอยางรบผดชอบในประเดนแรงงาน สทธมนษยชน สงแวดลอม การเปดเผยขอมล การตอสกบการใหสนบน เปนตน

- UN Human Rights Norms: การคมครองสทธมนษยชน - Global Reporting Initiative (GRI): เสนอรปแบบรายงานการเปดเผยขอมลทาง

เศรษฐกจ สงแวดลอม และสงคม

จากการสมภาษณ Ms. Laura Maanavilja ซงเปนผเชยวชาญขององคกร CSR Europe ใหความเหนวานโยบาย CSR ของประเทศตางๆ มจดเนนทแตกตางกน เชน สหรฐอเมรกาเนนการทาการกศล (philanthropic) และสนบสนนใหพนกงานออกไปทางานใหชมชนดวยความสมครใจ (employee volunteer) องกฤษเนนการเขาไปมสวนรวมของชมชน (community engagement) สวนประเทศกลม Nordic (สวเดน เดนมารก นอรเวย ฟนแลนด ไอซแลนด) เนนเรองสงแวดลอม ในขณะทญปนเนนประเดนดานสงแวดลอมและคณภาพของสนคาโดยถอเปนสวนหนงของการจดการแบบ TQM (Total Quality Management) ซงเปนการนาแนวคด CSR เขาไปในกระบวนการผลต สาหรบจนและบราซลซงเปนประเทศตลาดเกดใหมจะเนนการบรหารจดการหวงโซอปทานอยางมความรบผดชอบ (responsible supply chain management)

สาหรบสหภาพยโรป คณะกรรมาธการยโรปไดออกสมดปกเขยว (Green Paper) ซง

เปนเอกสารทางกฎหมายทสาคญเพอรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดเสย ตอมาคณะกรรมาธการไดออก Communication เกยวกบ CSR ฉบบท 1 ในป 2002 ซงสงผลใหมการจดตง EU Multi-stakeholder Forum on CSR ในระดบ EU เพอเปนเวทแลกเปลยนของธรกจ สหภาพแรงงาน และประชาสงคม ซงทาใหบรรลความเขาใจรวมเกยวกบความหมายของ CSR วาหมายถง “แนวคดทบรษทไดผนวกรวมความหวงใยในประเดนสงคมและสงแวดลอมเขาไปในการดาเนนธรกจและในการมปฏสมพนธกบผมสวนไดเสยของบรษท (ลกจาง ลกคา เพอนบาน องคการพฒนาเอกชน ภาครฐ) บนพนฐานของความสมครใจ” โดย

238

ปจจบน ประเดนท EU Multi-stakeholder Forum กาลงใหความสนใจ ไดแก ประเดนเกยวกบหวงโซอปทาน (supply chain issues) แนวทางปฏบตทด (best practice) และความโปรงใสและการเปดเผยขอมล

ในป 2006 คณะกรรมาธการยโรปไดออกเอกสาร Communication เกยวกบ CSR ฉบบ

ท 2 ซงนาไปสการจดตง European Alliance for CSR ซงเปนการรวมตวและความรวมมอของบรษทขนาดใหญ บรษทขนาดกลางและขนาดยอมและผทมสวนเกยวของอนๆ เพอหารอแนวทางการสงเสรมการใช CSR มบรษทเขารวม อาท TOYOTA, VOLKSWAGEN, Microsoft, Total, Johnson&Johnson, Lloyds TSB, Intel เปนตน อยางไรกด ในการจดตง European Alliance for CSR เกดความขดแยงระหวาง NGOs กบภาคธรกจยโรป NGOs จงไดไปจดตงองคกรใหมเรยกวา European Coalition for Corporate Justice นาโดย Friends of the Earth Europe

ปจจบน คณะกรรมาธการยโรปยงไมไดออกมาตรการ CSR เปนมาตรฐานบงคบ

อยางไรกตาม มแรงกดดนของภาคประชาสงคมและสหภาพแรงงานผานสภายโรป เรยกรองใหคณะกรรมาธการยโรปออกเปนมาตรฐานบงคบ พฒนาการของ CSR ของสหภาพยโรป สรปไดดงภาพท 9.3

ภาพท 9.3 พฒนาการของ CSR ของสหภาพยโรป

ทมา: CSR Europe

239

ประเดน CSR ของสหภาพยโรปเปนประเดนทมความสาคญตออตสาหกรรมไทย สวนหนงเนองจากวาทามกลางแนวคดการพฒนาอยางยงยนทมอยอยางหลากหลายนน สหภาพยโรปอยในฐานะผนา โดยจากการสารวจของ GlobeScan ซงจะไดสอบถามผเชยวชาญดานการพฒนาอยางยงยนวาหนวยงานใดจะมบทบาทหลกในการพฒนาดานการพฒนาอยางยงยน (sustainability) ใน 5 ปขางหนา โดยเรมสารวจนบจากป 1994 เปนตนมาทกป การสารวจพบวาผเชยวชาญสวนใหญเหนวาสหภาพยโรปจะเปนผนาในเรองดงกลาวมาตลอดในการสารวจทกป เหนอกวาหนวยงานอยาง UNEP, ISO, OECD หรอ UNDP โดยในป 2006 ผเชยวชาญรอยละ 69 เหนวาสหภาพยโรปจะอยในฐานะผนาในดานน ดงนน การตดตามความเคลอนไหวในประเดนดาน CSR ของสหภาพยโรปจงมความสาคญตอประเทศไทย

ปจจบน สหภาพยโรปเหนวาแนวคด CSR มสวนสาคญตอการเสรมสรางความสามารถในการแขงขนของประเทศ โดยในรายงานความสามารถในการแขงขนของสหภาพยโรป (European Competiveness Report) ฉบบป 2008 เปนฉบบแรกทมเนอหาหนงบทวาดวย CSR โดยมเนอหาโดยสรปวา CSR มผลกระทบทางบวกตอความสามารถในการแขงขนของบรษท โดยเฉพาะในการชวยในดานทรพยากรมนษย (HR) การบรหารชอเสยงและความเสยง (risk and reputation management) และนวตกรรม โดยแรงดานบวกระหวาง CSR กบความสามารถในการแขงขนเพมสงขนเรอยๆ ทงน CSR ยงมแนวโนมทชวยกอใหเกดธรกจใหมๆ ทนาปญหาสงคมผนวกเปนสวนหนงของธรกจ ในสวนของผบรโภคของสหภาพยโรป ภาพท 9.4 แสดงการสารวจผบรโภคในยโรปโดย MORI/CSR Europe Survey ป 2000 พบวาผบรโภคยโรปโดยเฉลยรอยละ 44 จากกลมตวอยางมความเตมใจจายเพมขน หากสนคามความคานงถงความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม โดยประเทศเดนมารกมสดสวนผบรโภคทเตมใจจายถงรอยละ 66 รองลงมาคอประเทศสเปน สวตเซอรแลนด และสวเดน

240

ภาพท 9.4 สดสวนผบรโภคทเตมใจจายเพมขน หากสนคามความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอมทศนคตของผบรโภคยโรปตอ CSR

ทมา: MORI/CSR Europe Survey (2000)

ในดานของผผลตและผนาเขาในสหภาพยโรปไดกาหนดเงอนไขของบรษทในสหภาพยโรปตอซพพลายเออรตางๆ ซงมประเดนดานแรงงานและสงแวดลอมเกยวของดวย โดยเงอนไขดานแรงงาน ไดแก ความปลอดภยและสขภาพในการทางาน แรงงานเดก แรงงานบงคบ คาจางขนตา และชวโมงการทางาน เงอนไขดานสงแวดลอม ไดแก ระบบจดการสงแวดลอม การรไซเคล การประเมนวงจรชวต สวนประกอบทางเคม เปนตน

ทงน จากการสมภาษณบรษท IKEA ซงเปนผผลตเฟอรนเจอรรายใหญในสหภาพยโรปไดใหขอมลวา บรษท IKEA ใหความสาคญกบแนวคด CSR โดยบรษท IKEA ซอวตถดบและวาจางผลตจากทวโลก 54 ประเทศ สวนใหญซอจากจน (รอยละ 21) ตลาดหลกของ IKEA คอสหภาพยโรป (โดยเฉพาะเยอรมน สวเดน ฝรงเศส) และสหรฐ (มแนวโนมจะแซงเยอรมน) ซงเปนตลาดทมคณภาพสง ดงนน ซพพลายเออรทผลตสนคาปอนหลายบรษท IKEA ตองรบรองวาสนคาทปอนบรษท IKEA เปนไปตามมาตรฐานของ IKEA ทชอวา “IWAY” โดยหลกแลวมาตรฐาน IWAY มเงอนไขการปฏบตตามกฎหมาย สภาพแวดลอมการทางานและแรงงาน และเงอนไขดานสงแวดลอมและไม ตวอยางเงอนไขเกยวกบไม จะแบงซพพลายเออรเปน 4 ขน โดยซพพลายเออรขน 2 ขนไป (minimum requirement) เทานนทจะเปนซพพลายเออรใหกบ IKEA ได โดยบรษทจะสงทมไปตรวจซพพลายเออร รวมทง Sub-supplier เองเปนสวนหนง สาหรบซพพลายเออรในประเทศไทยมประมาณ 20 ราย สวนใหญเปนผลตภณฑไมเนอแขง

241

(solid wood product) ทงน จากรายงานประเมนความเสยงของบรษทพบวาไทยเปนพนทเสยงใน 2 ประเดน คอ (1) การคาไมผดกฎหมาย (illegal logging) และ (2) ความเสยงจากการปนเปอน GMO โดย IKEA แสดงความตองการอยากใหไทยเขาระบบ FLEGT (licensing scheme) ซงเปนระบบตรวจสอบไมนบจากปาจนถงสงออก สาหรบความเคลอนไหวดานสงแวดลอมทสาคญและนาจะมความสาคญมากขนในอนาคต คอเรอง Carbon Footprint (CF) ซงคอ ผลรวมของปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกตลอดวฏจกรชวต (กโลกรมคารบอนไดออกไซดตอหนวยผลตภณฑ) โดยโครงการคาสทธในการปลอยกาซเรอนกระจกของ EU (EU Emission Trading Scheme) เปนปจจยสาคญประการหนงททาใหผประกอบการในยโรปตองวด carbon footprint ของตน เพอรายงานปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกวา เปนไปตามโควตาทไดจดสรร โดยฉลากคารบอนมใชในสนคานารองหลายประเทศ เชน องกฤษ ฝรงเศส สวเดน เยอรมน สวตเซอรแลนด เปนตน สาหรบฉลากคารบอนในสหภาพยโรปนน คณะกรรมาธการยโรป (EC) กาลงพจารณาใชฉลากคารบอนโดยไดมอบหมายใหบรษททปรกษาพฒนา Carbon Footprint Measurement Toolkit ซงจะนาไปสการตดฉลาก EU Carbon Label ในอนาคต8 8 โดยประเทศไทยกไดมความเคลอนไหวดงกลาวเชนกน โดยองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) รวมกบ สถาบนสงแวดลอมไทยไดพฒนา Carbon Footprint Reduction ของไทยโดยพจารณาระดบการลดลงปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกเปนหลก สนคาแรกทไดรบฉลากคารบอน คอสตรอเบอรอบแหง ตราดอยคา ของบรษทดอยคาผลตอาหาร เมอวนท 19 มกราคม 2552

242

ตารางท 9.1 ตวอยางเงอนไขของบรษทในสหภาพยโรปตอซพพลายเออร รองเทากฬา ยานยนต เฟอรนเจอร อเลกทรอนกส เงอนไขตอซพพลาย

เออร Nike Ree

bok Adidas Pu

ma Peugeot-citroen

Ford IKEA Otto Versand

Nokia Sony

ความปลอดภยและสขภาพผบรโภค

ความตนตวรบรกฎหมายทเกยวของ

ความตนตวรบรรางกฎหมายทเกยวของ

มาตรฐานทางสงคม (ตามมาตรฐาน ILO)

ความปลอดภยและสขภาพในการทางาน

แรงงานเดก

แรงงานบงคบ

คาจางขนตา

ชวโมงการทางาน

มาตรฐานดานสงแวดลอม

ระบบจดการสงแวดลอม

การรไซเคล

การประเมนวงจรชวต

สวนประกอบทางเคม

อนๆ

การตรวจตรา ตรวจสอบของซพพลายเออร

การใชเงอนไขเดยวกนกบ ผรบจางผลต

ทมา: รวบรวมจาก CBI Market Information Database (2006)

243

จากการประชมระดมสมองเรอง CSR ทสถาบนวจยเพอการพฒนา ในวนท 22 สงหาคม 2552 สรปความคดเหนถงแนวคด CSR และผลกระทบตอภาคอตสาหกรรมไทยไดดงน

ความคดเหนโดยทวไปเกยวกบ CSR

ชวง 2 ปทผานมา ผประกอบการมความตนตวมากขนในแงของการดาเนนการ CSR แตยงมคาถามวาทาอยางไรจงจะตรงกบวตถประสงคของ CSR เนองจากมมาตรฐานตางๆ จานวนมาก และนยามของ CSR ยงไมชดนก เนองจากมหนวยงานทผลกดนแนวคดนหลายหนวยงาน ในขณะทนโยบาย CSR ของสหภาพยโรปใหเปนมาตรการสมครใจ ซงมนยถงการดาเนนการมากไปกวาทกฎหมายกาหนด อยางไรกตาม นยาม CSR ตามมาตรฐานอนๆ เชน ISO 86000 ซงตามรางมาตรฐานไดกาหนดใหการปฏบตตามกฎหมายถอเปนขนพนฐานของการรบผดชอบตอสงคม ดงนน หากพจารณาตาม ISO 86000 กถอวาผประกอบการไทยไดทา CSR ขนพนฐานแลว ในขนตอนตอไปคอการดาเนนการ CSR ในระดบทสงขนไปกวาทกฎหมายกาหนด

การดาเนนการ CSR มผมสวนไดสวนเสย (stakeholder) 2 สวนใหญๆ คอ ผมสวนไดสวนเสยทอยใกลกบผประกอบการ โดยเฉพาะชมชน ซงเปนพนฐานทจะตองคานงถง อกสวนหนงคอผมสวนไดสวนเสยทอยไกลออกไป เชน สหภาพยโรป ซงเปนลกคา ดงนน การดาเนนการ CSR ของผประกอบการจะตองมองผมสวนไดสวนเสยใหรอบดาน โดยสหภาพยโรปเปนหนงในผมสวนไดสวนเสยเทานน นอกจากน CSR ทผประกอบการไทยทาอยในปจจบนควรจะตองสามารถพดในภาษาของสหภาพยโรปได

ในยโรป ชวง 3 ปทผานมา กระแส CSR และกระแสสงแวดลอมรนแรงมากขนเรอยๆ แมวาสหภาพยโรปจะใหเปนมาตรการโดยสมครใจ แตบรษทททาไมไดกจะหลดออกจากตลาดไป

สงทควรปรบปรงประการหนงคอการดาเนนการ CSR ของบรษทจะตองมองลงไปทบญชดวยเพอใหมหลกฐาน หากลกคามาขอตรวจสอบจะชวยใหผานเงอนไขตางๆ ได ทผานมาประเทศไทยยงไมลงการดาเนนการไปในบญช

การดาเนนนโยบายดาน CSR หรอสงแวดลอมควรใหสามารถตอบโจทยหรอเ งอนไขไดในหลายๆ มาตรฐาน เ พอใชงบประมาณท มอย จา กดยกระดบกระบวนการผลตและตอบสนองความตองการจากหลายๆ ตลาดหรอมาตรฐานได

244

กลมรองเทากฬา กลมรองเทา สวนใหญรอยละ 60 เปนโรงงานขนาดใหญ โดยบรษทขนาดใหญ

ปฏบตตามเงอนไขของลกคาตางประเทศตอซพพลายเออรทเกยวกบ CSR เชนเรองสารเคม แรงงาน และสงแวดลอมอยแลว โดยจะมการตรวจสอบ (audit) เดอนละ 2 ครง คาใชจายเปนของบรษทลกคา แตการปรบปรงระบบเครองมอเครองใชใหสอดคลองกบเงอนไขเปนของบรษทซพพลายเออรไทย โดยเงอนไขดงกลาวทาใหตนทนของบรษทสงขน แตไมไดทาใหราคาขายสงขน

สาหรบบรษทขนาดกลางและขนาดเลกกาลงปรบตว ปญหาทเกดขนในสวนของสารเคมคอการไมทราบวาวตถดบทสวนใหญนาเขาจากตางประเทศ โดยเฉพาะจน มกมสารเคมทตองหาม แตบรษทซพพลายเออรไมทราบ เมอถกตรวจสอบพบทาใหโดน Claim คอนขางหนก อกทงมการวาจางผลตตอ (subcontract) ไปหลายทอด ทาใหตรวจสอบยาก นอกจากน บรษทขนาดกลางและขนาดเลกมปญหาในดานเครองตรวจวดตางๆ ทไมมเปนของตนเอง และภาครฐไมมงบประมาณสนบสนน

ภาครฐควรใหขาวสาร ความร และความคบหนาจากผลการปรกษาหารอจากภาคเอกชนใหไดรบรอยางสมาเสมอ

กลมชนสวนยานยนต

สาหรบบรษทขนาดใหญทมตางชาตลงทน การดาเนนการ CSR ถอเปนสวนหนงในปรชญาของบรษท และตองทาตวเปนตนแบบ (role model) ใหกบบรษทเลกๆ ดงนน การปฏบตตาม CSR ของบรษทขนาดใหญจงไมมปญหา ตวอยางเชนบรษทญปนจะมกลม “1% Club” ซงเปนบรษทขนาดใหญทจะแบงกาไรมา 1% สาหรบดาเนนกจกรรมทเกยวกบการรบผดชอบตอสงคม เปนตน อยางไรกตามบรษทเลกอาจจะมปญหาดานตนทนทเพมขน

CSR เปนสงทจาเปนสาหรบคนไทยและสงแวดลอมของประเทศไทยควรจะใหความสาคญกบสงคมรอบตวเปนอนดบแรก กอนตลาดตางประเทศ

ตวอยาง CSR ในกลมยานยนต คอ การลดการใชพลงงาน ลดกาซเรอนกระจก การจดซอจดจางสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม เปนตน ซงจะสงผลใหตนทนเพมขน โดยสาหรบกลม SMEs จะตองพจารณาตอไปวาตนทนเพมขนเทาไรถงจะอยทระดบทยอมรบได

สาหรบกลมชนสวนยานยนตในประเทศไทยในปจจบน บรษทขนาดใหญ (1st tier) กาลงพยายามผลกดนเรอง CSR ไปทบรษททผลตชนสวนในชนท 2 (2nd tier) เชน สนคาตองปลอดสารเคมตางๆ เชน แคดเมยม โคเมยม 6 เปนตน โดยหากสนคามสารเคมตองหามเหลาน บรษทขนาดใหญจะไมซอสนคาจากซพพลายเออรเหลาน

245

ภาครฐควรใหแรงจงใจดานภาษ โดยดประสทธภาพทเกยวกบการลดการใชพลงงานหรอการรกษาสงแวดลอมเปนตวชวดในการลดภาษสนคาตางๆ เชน แอรรถยนต แบตเตอร เปนตน

กลมยานยนต

การดาเนนการ CSR เปนเรองจาเปน มขอดและเปนโอกาส แตกมความเสยงดวย โดยสหภาพยโรปถอเปนตลาดหลกของรถปกอพและรถอนๆ เมอตลาดมความตองการ ผผลตกตองพยายามปรบตว

สาหรบความเสยงในการบงคบใช คอ เรองความไมพรอมในการทดสอบมาตรฐานตางๆ ซงตองการความเขาใจขอกาหนดตางๆ ในแตละตลาด ซงภาครฐควรมแผนงานในดาน CSR ทครอบคลมผมสวนเกยวของ 4 ฝาย ไดแก ผประกอบการ ภาครฐ สถาบนยานยนตและสถาบนอนๆ ทเกยวของ และผบรโภค โดยควรมองใหครอบคลม ภาครฐควรใหความรดาน CSR กบผบรโภคซงจะไปกาหนดความตองการใหกบตลาด และผประกอบการจะปรบตวเพอตอบสนองตลาด การมมาตรฐานทยกระดบขนจากความตนตวของผบรโภคจะชวยใหปองกนสนคานาเขาทไมไดมาตรฐานไดอกดวย

ในอตสาหกรรมยานยนต สาหรบบรษทใหญๆ นนบรษทแมจะเปนผกาหนด CSR มา ซงทาใหบรษทใหญๆ ในไทยทาตามมาตรฐาน CSR ตางๆ อยแลว โดยภาครฐควรมสวนชวยสรางความรบรวาผประกอบการตองทาอยางไรบางจงจะตรงกบ CSR ของสหภาพยโรป นอกจากน บรษทใหญมกทราบเรองมาตรฐานตางๆ ทเกยวกบ CSR ระดบหนง แตบรษท SMEs และผบรโภคอาจจะไมคอยทราบ ซงภาครฐตองสรางความรความเขาใจเกยวกบมาตรฐานดาน CSR ทมงไปท SMEs และผบรโภค

สงทตองการจากภาครฐ คอแรงจงใจใหกบผททา CSR ได เชน มาตรการทางภาษใหกบผประกอบการทสามารถลดกาซเรอนกระจกหรอผทสงเสรมการรกษาสงแวดลอมได เปนตน นอกจากน ภาครฐควรสนบสนนการสรางศนยทดสอบใหไดตามมาตรฐานของสหภาพยโรป

ในสวนของการใหสตยาบนอนสญญา ILO 3 ฉบบทไทยยงไมเขารวม เปนประเดนทตองศกษาขอดขอเสยและตองการขอมลเพมเตม โดยในอตสาหกรรมยานยนตมบรษททมสหภาพแรงงาน ในขณะทบางบรษทไมม ผลกระทบจะแตกตางกน

246

กลมเครองนงหม บรษทลกคาจากตางประเทศกาหนดมาตรการดาน CSR มาตงแตตน เชน Nike

กาหนดเงอนไข 38 ขอ โดยจดเปนระดบ (level) ไว เกรดทยอมรบไดคอเกรด C จากนนจะตองผานไปทเกรด B และ เกรด A ในทสด ตวอยางเชน ประเดนดานชวโมงการทางาน ซพพลายเออรเกรด C ยงใหแรงงานทางาน 72 ชวโมงตอสปดาหได อยางไรกตาม ภายในเวลา 3 เดอน จะตองเปลยนไปสเกรด B ซงอนญาตใหทางานได 60 ชวโมงตอสปดาหเทานน ทงน ซพพลายเออรเกรด B ยงทาสนคาบางชนดไมได เชน สนคาสาหรบฟตบอลโลก ตองเปนซพพลายเออรเกรด A เทานนจงอนญาตใหทาและสนคาเหลานมผลตอบแทน (margin) สงขนอยางชดเจน

การทาตามเงอนไข CSR ดงกลาวมตนทนสงขน แตคมคาทจะทา เนองจากถาไมทาตามเงอนไขบรษทซพพลายเออรจะไมไดรบคาสงซอ (order) จากลกคาเลย นอกจากนบรษทลกคาตางประเทศมนโยบายชดเจนในการบรหารความเสยงโดยการลดจานวนซพพลายเออร เชน กรณกลมรองเทา ทบรษท Nike ลดจานวน ซพพลายเออรจาก 200 ราย เหลอ 20 ราย ในเวลาไมกป และบรษท Nike ไดนามาใชกบกลมเสอผาดวย ซงประเทศไทยมซพพลายเออรให Nike 26 โรงงาน ตอมา 3 ปลดเหลอ 12 โรงงาน โดยในอนาคตอาจจะลดเหลอ 7 โรงงาน โดยซพพลายเออรทไดรบการรบเลอกจะไดรบคาสงซอ (order) ทเพมขน เชน บางบรษทเพมขนเฉลยรอยละ 5 ตอป

การทา CSR ควรมการถายทอดจากบรษทใหญสบรษทขนาดกลางและเลก เนองจากแมจะเพมตนทนในชวงแรก แตจะทาใหลดตนทนไดในระยะยาว เพมความสามารถในการแขงขนของบรษท โดยเฉพาะหากสามารถเปลยนทศนคตของพนกงานของบรษทใหรกบรษทและใชทรพยากรอยางคมคาจะชวยลดตนทนของโรงงานไดอยางมาก

กลมฟอกยอม พมพ และตกแตงสงทอ

การทา CSR ชวยเพมประสทธภาพและคณภาพชวตในการทางานของแรงงาน เปนสงทควรทา จดออนของกลมฟอกยอมคอประเดนดานแรงงาน ยกตวอยางเชน หลายปกอนบรษทลกคาจากสวเดนเขามาตรวจสอบบรษทขนาดใหญทไดรบการยอมรบบรษทหนง พบวามปญหาประการเดยวคอเรองแรงงานททางานเกนชวโมงทางานทกาหนด โดยปญหานาจะเกดจากคาครองชพของประเทศไทยสงขนแตคาจางเพมขนไมทนทาใหแรงงานพจารณาการจางงานโดยคาดหวงคาจางแรงงานลวงเวลา (OT) เปนปจจยสาคญ ซงทาใหเวลาทางานเกน 60 ชวโมง ซงการใชเวลาทางานตอวนมากเกนไปสงผลตอคณภาพชวตและประสทธภาพการทางานของแรงงาน ดงนน หากปรบปรงในเรองแรงงานได นาจะชวยใหประสทธภาพการ

247

ทางานและคณภาพชวตดขน สงผลดตอองคกร ปญหาของกลมฟอกยอมอกประการคอความซาซอนของกระบวนการผลตและของ

เสย ซงหากใช CSR โดยเฉพาะดานแรงงานมาชวยกาจดความซาซอนของกระบวนการผลตและลดของเสยจะชวยใหลดการสญเสยไดประมาณ 10-20%

ทผานมาโรงงานใหญทา CSR ไดในระดบหนง สวนโรงงานเลกยงประสบปญหาอย การใหสตยาบนตามอนสญญา ILO 3 ฉบบทไทยยงไมไดเขานน จาเปนจะตองดใน

รายละเอยดและคอยๆ ปรบตว แตมความเปนหวงโรงงานขนาดเลกวาอาจจะมปญหา

กลมอาหาร

ทผานมา สนคาสงออกไปสหภาพยโรปพบกบมาตรการดานสขอนามยและความปลอดภยเปนหลก โดยนอกจากมาตรการของสหภาพยโรปแลว ยงมมาตรการจากเอกชน โดยเฉพาะผคาปลก เชน BRC, Tesco เปนตน โดยปจจบนนอกจากมาตรการดานความปลอดภยอาหารแลวยงมมาตรการดานสงแวดลอมและแรงงาน

ตวอยางมาตรการเกยวกบ CSR เชน - กรณไกแปรรป: ในอดตจะตรวจสอบยอนกลบไปหาทมาของไก แตปจจบน

การสงออกไกเสยบไม จะมการตรวจสอบไมทใชดวยวามาจากไหน มสวนทาลายสงแวดลอมหรอไม

- กรณโรงงานกง: ในอดตจะดระบบการผลต แตปจจบนจะดสถานทตงของโรงงานดวยวาทาลายปาชายเลนและสงแวดลอมหรอไม

- แรงงานแกะกง: ขาวเรองการใชแรงงานเดกแรงงานตางดาวแกะกงเปนเรองใหญมาก สวนหนงเปนปญหาทเกดขนจรงทประเทศไทยมการใชแรงงานดงกลาวในการแกะกง ซงควบคมคอนขางยากเพราะใชลงแกะกงรายยอย อกสวนหนงปญหาอาจเกดจากคแขงทไมจรงใจในการเสนอขาวทบดเบอน

ผผลตในกลมอตสาหกรรมตางๆ ควรรวมกลมกนตงแตตนนา กลางนา ปลายนา ไปจนถงผสงออก เพอใหสามารถตรวจสอบตลอดสายหวงโซอปทานไดสะดวกและชดเจนขน

กลมไฟฟาและอเลกทรอนกส

ทผานมานบจากป 2542 กลมไฟฟาและอเลกทรอนกสไดรบผลกระทบและไดปรบตวจากมาตรการเกยวกบสารเคม โดยเฉพาะ RoHs และ WEEE ในปจจบนมมาตรการ EuP และ REACH โดยผประกอบการประมาณรอยละ 60-70 อยในหวงโซอปทานของบรษทญปน มการเตรยมพรอมทด สามารถรบมอกบมาตรการตางๆ ได

248

อยางไรกตาม อาจมปญหากบบรษทขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ในดานตนทนทเพมขน เชน กรณการทดสอบสารตองหามตามระเบยบ RoHs ทมตนทนการทดสอบประมาณ 6,000 บาท ตอสารและใชเวลา 1 สปดาห ซงสงผลตอ SMEs ในขณะทบรษทขนาดใหญสามารถลงทนซอเครองทดสอบสาร 5-10 ลานบาทใชเองได

นอกจากน แมรฐบาลจะใหงบประมาณจดซอเครองตรวจสอบแลว แต SMEs บางรายกไมนาสนคามาทดสอบ เนองจากบรษทลกคาตองการใหทดสอบกบบรษทตางชาตบางบรษทเทานน

ผลกระทบจากระเบยบ RoHs มขอสงเกตวาในชวงแรกตนทนจะสงขนในชวงแรกมาก แตระยะตอมาตนทนจะตาลง ดงนน รฐบาลตองมมาตรการมารองรบในชวงแรกๆ หลงระเบยบตางๆ บงคบใช

ในสวนมาตรการดานแรงงาน แรงงานกลมไฟฟาและอเลกทรอนกสตองการรายไดพเศษจากการทางานลวงเวลา ซงอาจมปญหากรณตองปฏบตตามเงอนไขชวโมงการทางานไมเกน 60 ชวโมง

กลมเฟอรนเจอรและเครองเรอน

นโยบาย CSR ตางๆ เปนสงทด โดยผมสวนเกยวของควรคดถงสงคมรอบตวเรากอน โดยยงไมจาเปนตองคดถงตลาดสหภาพยโรป

จากประสบการณการเปนซพพลายเออรใหกบบรษท IKEA พบวาตองทางานหนกและละเอยดถง 7 ป เชน ประเดนเรองไมผดกฎหมาย ซงภาครฐควรจะมการประชาสมพนธใหทวโลกทราบวาไมยางพาราของไทยมาจากปาปลกไมใชไมผดกฎหมาย ไมจาเปนตองทาตามมาตรการของ FSC ซงเปนการรบรองจากภาคเอกชน หรอ FLEGT ซงเปนมาตรการสมครใจของสหภาพยโรป

249

บทท 10 การใชสทธประโยชนของอตสาหกรรมไทยตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป:

กรณศกษา 9 อตสาหกรรม ในบทน คณะผวจยจะศกษาอตสาหกรรม 9 สาขา แบงเนอหาเปน 3 สวนคอ สวนแรกกลาวถงขอมลพนฐานเกยวกบโครงสรางอตสาหกรรมของไทยกบสหภาพยโรปและบทบาทของบรษทขามชาตโดยเฉพาะจากสหภาพยโรปใน 9 อตสาหกรรม และวเคราะหความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมไทย อาเซยนและสหภาพยโรป โดยใชดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออก (RCA Index) และวเคราะห Spearman RCA Rank Correlation ซงแสดงสหสมพนธของโครงสรางความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบของไทยเมอเทยบกบอาเซยนและสหภาพยโรป เพอพจารณาวาประเทศมความสามารถในการสงออกสนคาใกลเคยงกน (แขงขนกน) ตรงกนขามกน (หนนเสรมกน) หรอไมสมพนธกน สวนท 2 วเคราะหการใชสทธประโยชนของอตสาหกรรมไทยตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในอตสาหกรรม 9 สาขา โดยลงในรายละเอยดสนคา HS 6 พกดทสาคญในแตละอตสาหกรรม และโอกาสจากความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรปทจะขยายสทธเพมขนไปจากโครงการ GSP นอกจากนน คณะผวจยจะวเคราะหความสามารถของอตสาหกรรมไทยในการทาตามกฎวาดวยกาเนดสนคา (ROO) ของสหภาพยโรปตามโครงการ GSP ในปจจบนวามบรษททสงออกไปสหภาพยโรปสดสวนเทาไรทสามารถผานเกณฑของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของสหภาพยโรปได โดยจากดการวเคราะหเฉพาะกฎการพจารณาจากมลคาเพม ทงน การวเคราะหดงกลาวไดใชขอมลการใชวตถดบของผประกอบการจากสามะโนอตสาหกรรมของประเทศไทยป 2550 เปนหลก และสวนท 3 เปนบทสรป 10.1 โครงสรางอตสาหกรรมและความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรม จากขอมลสามะโนอตสาหกรรมของไทยพบวามลคาเพมของอตสาหกรรมไทยโดยรวมในป 2006 มมลคาประมาณ 2.0 ลานลานบาท (ในขณะทขอมลจากรายไดประชาชาตพบวามลคาเพมของอตสาหกรรมไทยในปเดยวกนเทากบ 2.7 ลานลานบาท) โดยอตสาหกรรมหลกทมสดสวนมลคาเพมสงสดของไทย ไดแก อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกสมมลคาเพมคดเปนรอยละ 16.9 ของมลคาเพมภาคอตสาหกรรม รองลงมาคออตสาหกรรมอาหาร (รอยละ 13.2) และอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน (รอยละ 13.1) (ดตารางท 10.1)

250

ตารางท 10.2 แสดงสถานประกอบการของไทยทมบรษทจากสหภาพยโรปรวมลงทน ซงเมอพจารณาจากจานวนสถานประกอบการพบวาบรษทจากสหภาพยโรปลงทนในอตสาหกรรมไทยจานวน 240 บรษท โดยสวนใหญลงทนในกลมอตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตกมากทสดจานวน 41 บรษทคดเปนรอยละ 17.1 ของสถานประกอบการไทยทบรษทจากสหภาพยโรปรวมลงทน รองลงมาคอกลมอตสาหกรรมอาหาร (รอยละ 9.2) และเครองจกรกล (รอยละ 7.9) ทงน เมอพจารณาจากมลคาเพม จะพบวาบรษทจากสหภาพยโรปลงทนมากในกลมอตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส รองลงมาคออตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตกและเครองจกรกล ในดานของสหภาพยโรปนน โดยเฉลยของภาคอตสาหกรรมคดเปนรอยละ 20 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) เนองจาก GDP สวนใหญของสหภาพยโรปเกดจากภาคบรการ (ตารางท 10.3) ในขณะทประเทศไทย ภาคอตสาหกรรมโดยเฉลยคดเปนประมาณรอยละ 40 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ทงน จากกลมสหภาพยโรป 27 ประเทศพบวาประเทศทมผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศในภาคอตสาหกรรมในอนดบตนๆ ไดแก เยอรมน ฝรงเศส อตาล องกฤษ สเปน และเนเธอรแลนดตามลาดบ (ตารางท 10.4) สาหรบโครงสรางอตสาหกรรมของประเทศสมาชกสหภาพยโรปนนแสดงในตารางท 10.4 สาหรบประเทศเยอรมนซงเปนประเทศทม GDP ภาคอตสาหกรรมสงสดในสหภาพยโรป คอประมาณ 5 แสนลานดอลลารสหรฐในป 2005 สวนใหญเปนผลผลตจากอตสาหกรรมเครองจกรกล (รอยละ 16.2) ยานยนตและชนสวน (รอยละ 15.0) เหลกและเหลกกลา (รอยละ 13.5) และเคมภณฑและพลาสตก (รอยละ 10.4) ประเทศฝรงเศสซงเปนประเทศทม GDP ภาคอตสาหกรรมสงสดในสหภาพยโรปเปนอนดบสอง มผลผลตภาคอตสาหกรรมมลคาประมาณ 2.6 แสนลานดอลลารสหรฐ สวนใหญเปนอตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตก (รอยละ 16.1) เหลกและเหลกกลา (รอยละ 12.3 และอาหาร 11.4)

251

ตารางท 10.1 จานวนสถานประกอบการและมลคาเพมอตสาหกรรม 9 สาขาของไทย สถานประกอบการ มลคาเพม 2006 (1)

[สามะโนอตสาหกรรม] มลคาเพม 2006 (2) [รายไดประชาชาต]

อตสาหกรรม

จานวน (แหง)

สด สวน (%)

จานวน (พนลานบาท)

สดสวน (%)

จานวน (พนลานบาท)

สดสวน (%)

อาหาร 16,223 22.3 276.6 13.2 452.21 16.4 ผลตภณฑยาง 3,054 4.2 139.7 6.7 122.8 4.5 ไมและเฟอรนเจอรไม 2,809 3.9 29.3 1.4 9.32 0.3 เคมภณฑและพลาสตก 2,679 3.7 117.8 5.6 190.7 6.9 สงทอเครองนงหมเครองหนง 6,158 8.5 84.6 4.0 389.1 14.1 เหลกและเหลกกลา 8,928 12.3 146.3 7.0 107.6 3.9 เครองจกรกล 2,310 3.2 146.1 7.0 129.8 4.7 เครองใชไฟฟาอเลกทรอนกส 1,309 1.8 355.7 16.9 398.7 14.5 ยานยนตและชนสวน 1,078 1.5 274.5 13.1 264.5 9.6 อนๆ 28,307 38.9 529.0 25.2 685.73 24.9

รวม 72,855 100.0 2,099.6 100.0 2,750.4 100.0 ทมา: ประมวลผลจากสามะโนอตสาหกรรม 2550 และรายไดประชาชาตของประเทศไทยป 2550 หมายเหต: 1/อาหารรวมเครองดมดวย 2/ สาขาไมไมรวมเฟอรนเจอร 3/ สาขาอนๆ โดยรวมเฟอรนเจอรดวย

ตารางท 10.2 จานวนสถานประกอบการทมบรษทจากสหภาพยโรปรวมลงทนและมลคาเพมของสถานประกอบการเหลาน

จานวนสถานประกอบการทมบรษทจากสหภาพยโรปรวมลงทน

มลคาเพม

อตสาหกรรม จานวน (แหง)

สดสวน (%)

จานวน (พนลานบาท)

สดสวน (%)

อาหาร 22 9.2 2.30 4.28 ผลตภณฑยาง 17 7.1 1.78 3.31 ไมและเฟอรนเจอรไม 5 2.1 0.25 0.47 เคมภณฑและพลาสตก 41 17.1 6.67 12.40 สงทอ เครองนงหมและเครองหนง 7 2.9 1.51 2.81 เหลกและเหลกกลา 16 6.7 3.47 6.45 เครองจกรกล 19 7.9 4.04 7.51 เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส 16 6.7 17.80 33.09 ยานยนตและชนสวน 7 2.9 1.15 2.14 อนๆ 90 37.5 14.90 27.70

รวม 240 100.0 53.80 100.00 ทมา: ประมวลผลจากสามะโนอตสาหกรรม 2550

252

ตารางท 10.3 โครงสรางผลผลตมวลรวมภายในประเทศของสหภาพยโรป (25 ประเทศ)

ป 2000 2005 2006 2008 ผลผลตมวลรวมภายในประเทศ ณ ราคาตลาด (พนลานยโร) 7,900 11,024 11,671 12,674

สดสวน (%) เกษตร ปาไม ประมง 2.2 1.7 1.6 1.8 อตสาหกรรม เหมองแร 23.0 18.4 18.0 20.1 กอสราง 5.3 5.3 5.5 6.5 คาสง คาปลก ขนสง สอสาร 21.1 19.3 18.9 21.2 การเงน อสงหารมทรพย บรการธรกจ 27.2 24.4 24.9 28.0 บรการสาธารณะ 21.3 20.1 20.1 22.4 รวม 100 100 100 100

ทมา: รวบรวมจาก Country Report European Union ของ Economist Intelligence Unit

ตารางท 10.4 โครงสรางอตสาหกรรมของประเทศสมาชกสหภาพยโรป ป 2005 (ประเทศทมผลผลตมวลรวมภายในประเทศ (GDP) สงสด 6 อนดบแรก)

ประเทศ เยอรมน ฝรงเศส อตาล องกฤษ สเปน เนเธอรแลนด มลคาเพมภาคอตสาหกรรม (ลานดอลลารสหรฐ)

504,797 263,134 257,634 242,503 150,894 50,617

สดสวน (%) อาหาร 6.8 11.4 8.2 10.6 11.6 13.7 ผลตภณฑยาง 1.1 1.6 1.1 1.0 1.3 0.5 ไมและเฟอรนเจอรไม 3.2 3.4 5.7 4.8 5.6 5.1 เคมภณฑและพลาสตก 10.4 16.1 11.1 14.2 12.3 13.7 สงทอ เครองนงหมและเครองหนง 1.9 3.6 10.2 3.1 4.8 1.7 เหลกและเหลกกลา 13.5 12.3 17.2 10.5 14.9 17.0 เครองจกรกล 16.2 8.2 14.2 9.0 7.3 10.6 เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส 9.9 7.5 6.3 5.6 4.4 3.4 ยานยนตและชนสวน 15.0 8.7 3.6 6.1 7.2 5.3 อนๆ 22.0 27.1 22.4 35.0 30.5 28.9 รวม 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0

ทมา: ประมวลผลจากขอมลมลคาเพมภาคอตสาหกรรมจาก UNIDO ภาพท 10.1 แสดงดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบของการสงออก (RCA Index) ของอตสาหกรรมไทยชวงป 2001 - 2007 โดยดชน RCA จะแสดงวาสนคาสงออกในแตละกลมมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบมากนอยเพยงใดเมอเทยบกบประเทศตางๆ ในโลก โดยทวไปแลว หาก RCA มคามากกวา 1 แสดงวาสนคานนมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ แตหาก RCA มคาใกล 0 แสดงวาสนคานนไมมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบเมอเทยบกบประเทศตางๆ ในโลก จากภาพท 10.1 จะพบวาเมอจดกลมเปน 9 อตสาหกรรม สนคาอตสาหกรรมไทยมคา RCA มากกวาหรอเทากบ 1 จานวน 6 อตสาหกรรม โดยกลมอตสาหกรรมไทยทมคา RCA สงสดคอกลมผลตภณฑยาง (RCA เทากบ 6.1) รองลงมาคอกลมอตสาหกรรมอาหาร (2.3) เครองใชไฟฟา

253

และอเลกทรอนกส (1.7) สงทอเครองนงหมเครองหนง (1.1) ไมและเฟอรนเจอรไม (1.0) และยานยนตและชนสวน (1.0) ตามลาดบ สาหรบประเทศกลมสมาชกอาเซยน มาเลเซยและอนโดนเซยมคา RCA สงในกลมผลตภณฑยางเชนเดยวกบไทย โดยในกลมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ประเทศทมคา RCA สง ไดแก สงคโปร มาเลเซยและฟลปปนส สวนกลมอาหาร ประเทศทมคา RCA สง ไดแก อนโดนเซย เวยดนาม และมาเลเซย สาหรบกลมประเทศ CLMV นน สนคาทมคา RCA สงของกลมน ไดแก กลมสงทอ เครองนงหมและเครองหนง และกลมไมและเฟอรนเจอรไม (ยกเวนกมพชา) (ดตารางท 10.5) คาดชน RCA ในกลมสหภาพยโรปสงสดในกลมสนคายานยนตและชนสวน (คา RCA เทากบ 1.44) เคมภณฑและพลาสตก (1.35) อาหาร (1.27) ไมและเฟอรนเจอร (1.27) รองลงมาคอกลมเครองจกรกล (1.23) เหลกและเหลกกลา (1.14) และผลตภณฑยาง (1.06) โดยกลมสนคาทสหภาพยโรปมคา RCA นอยกวา 1 หรอไมมความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบในการสงออกคอกลมสนคาเกษตร สงทอเครองนงหมและเครองหนง และเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส สาหรบคาดชน RCA แยกตามรายประเทศสมาชกกลมสหภาพยโรปแสดงในตารางท 10.6

ความสมพนธระหวางความสามารถในการแขงขนเชงเปรยบเทยบของสนคาสงออกของไทยกบตางประเทศสามารถพจารณาจาก Spearman RCA Rank Correlation (คานวณทสนคา HS ระดบ 6 พกด) ซงแสดงสหสมพนธของโครงสรางความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ (Rank RCA) ของไทยเมอเปรยบเทยบกบประเทศตางๆ โดยการคานวน Spearman RCA Rank Correlation จะเรมจากการหาลาดบของคาดชนความไดเปรยบในการสงออก (Rank RCA Index) ของแตละสนคาสงออกของแตละประเทศ เรยงจากอนดบแรกไปสอนดบสดทาย จากนนจงหาคาสหสมพนธของลาดบดงกลาว หากคาสหสมพนธมคาใกล 1 แสดงวาลาดบของ RCA ของสนคาสงออกของประเทศคคาคอนขางจะตรงกน หรอมความสามารถในการสงสนคาออกใกลเคยงกน ในขณะทหากคาสหสมพนธมคาเปนลบ แสดงวาลาดบของ RCA ของสนคาสงออกของประเทศคคาตรงกนขามกน โดยหากคาเขาใกล -1 แสดงวาโครงสรางความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบตรงกนขามกนอยางสนเชง เชน ประเทศหนงสงออกสนคาเกษตรมากในขณะทอกประเทศสงออกสนคาเทคโนโลยขนสงมาก เปนตน ตารางท 10.7 แสดง Spearman RCA Rank Correlation ระหวางไทย อาเซยน และสหภาพยโรป พบวา คา RCA Rank Correlation ระหวางไทยกบสหภาพยโรป-27 เทากบ -0.12 แสดงวาโครงสรางความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบในการสงออกสนคาหนนเสรมกน หรอกลาวอยางงายไดวาไทยกบสหภาพยโรป 27 เกงสนคาคนละอยาง โดยเฉพาะระหวางไทยกบสหภาพ

254

ยโรปเดม 15 ประเทศทมคา RCA Rank Correlation เทากบ -0.14 อยางไรกตาม โครงสรางความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบของไทยกบสหภาพยโรปใหม (12 ประเทศ) แขงกนเลกนอย โดยมคา RCA Rank Correlation เทากบ 0.11 ทงน อาเซยน 5 กบไทยมคา RCA Rank Correlation เทากบ 0.30 ซงแสดงวาในกลมอาเซยนคอนขางเกงสนคาสงออกคลายกน

ภาพท 10.1 ดชน RCA ของอตสาหกรรมไทยป 2001-2007

ทมา: ประมวลผลจากขอมลการสงออกจาก Trademap

255

ตารางท 10.5 ดชน RCA ของไทยและประเทศสมาชกอาเซยน จาแนกรายอตสาหกรรมป 2007 ไทย มาเล

เซย อนโดน เซย

ฟลป ปนส

สงค โปร

บรไน เวยดนาม

กมพ ชา

ลาว พมา

อาหาร 2.3 1.7 2.5 0.9 0.3 0.0 2.2 0.2 0.1 0.9 ผลตภณฑยาง 6.1 2.9 5.4 0.6 0.4 0.0 1.8 0.7 1.4 1.2 ไม เฟอรนเจอรไม 1.0 2.4 2.7 1.4 0.1 0.0 4.9 0.2 5.9 3.1 เคมภณฑพลาสตก 0.7 0.6 0.6 0.2 1.0 0.0 0.2 0.0 0.0 0.0 สงทอ เครองนงหม เครองหนง 1.1 0.3 1.9 0.7 0.2 0.5 6.1 17.6 4.2 1.9 เหลก เหลกกลา 0.7 0.5 0.4 0.2 0.3 0.1 0.2 0.1 0.0 0.0 เครองจกรกล 0.8 0.7 0.3 0.2 0.8 0.0 0.2 0.0 0.1 0.0 เครองใชไฟฟาอเลกทรอนกส 1.7 2.6 0.5 2.1 2.8 0.0 0.6 0.0 0.1 0.0 ยานยนต ชนสวน 1.0 0.1 0.2 0.4 0.1 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 อนๆ 0.5 0.7 1.4 1.4 0.9 2.9 0.8 0.1 1.8 1.9

ทมา: ประมวลผลจากขอมลการสงออกจาก Trademap

ภาพท 10.2 ดชน RCA ของอตสาหกรรมสหภาพยโรป (27) ป 2001-2007

ทมา: ประมวลผลจากขอมลการสงออกจาก Trademap

256

ตารางท 10.6 ดชน RCA ของประเทศสมาชกสหภาพยโรปป 2007 เบล

เยยม เยอรมน เดน

มารก สเปน ฝรงเศส กรซ อตาล ไอร

แลนด ลกเซม เบรก

เนเธอร แลนด

อาหาร 1.4 0.8 3.3 1.7 0.8 2.7 1.1 2.0 1.1 2.3 ผลตภณฑยาง 1.0 1.0 0.3 1.6 1.0 0.4 1.0 0.1 4.0 0.7 ไม เฟอรนเจอรไม 0.8 0.9 2.1 0.8 0.9 0.4 1.7 0.3 1.1 0.3 เคมภณฑพลาสตก 2.5 1.3 1.2 1.1 1.3 1.2 0.9 4.1 0.8 1.5 สงทอ เครองนงหม เครองหนง 0.9 0.6 1.1 1.1 0.6 2.0 2.3 0.1 0.9 0.6 เหลก เหลกกลา 1.6 0.9 0.6 1.2 0.9 1.1 1.3 0.1 6.5 1.0 เครองจกรกล 0.7 1.6 1.5 0.6 1.6 0.4 1.9 0.8 0.8 1.0 เครองใชไฟฟาอเลกทรอนกส 0.3 0.8 0.6 0.4 0.8 0.4 0.5 1.3 0.6 1.3 ยานยนต ชนสวน 1.3 2.1 0.3 2.4 2.1 0.3 0.9 0.0 0.8 0.4 อนๆ 0.7 0.6 0.8 0.8 0.6 1.2 0.7 0.2 0.7 0.8

โปรตเกส องกฤษ ออส เตรย

สว เดน

ฟน แลนด

เชก ฮงการ โป แลนด

สโลวก เอสโต เนย

อาหาร 1.7 1.0 1.2 0.6 0.4 0.6 0.8 1.7 0.6 1.6 ผลตภณฑยาง 1.7 0.8 0.7 0.6 0.7 2.2 1.2 2.1 1.9 0.6 ไม เฟอรนเจอรไม 3.9 0.3 3.3 2.9 3.1 1.9 1.3 4.5 2.0 7.5 เคมภณฑพลาสตก 0.8 1.5 0.9 1.0 0.6 0.6 0.7 0.7 0.5 0.6 สงทอ เครองนงหม เครองหนง 2.8 0.6 0.7 0.3 0.2 0.7 0.5 0.7 0.8 1.3 เหลก เหลกกลา 0.8 0.9 1.7 1.8 2.0 1.3 0.4 1.0 2.0 1.2 เครองจกรกล 0.6 1.2 1.5 1.6 1.4 1.2 1.0 0.7 0.7 1.0 เครองใชไฟฟาอเลกทรอนกส 0.8 0.7 0.7 0.7 1.2 1.4 2.0 0.9 1.3 0.7 ยานยนต ชนสวน 1.4 1.3 1.6 1.6 0.5 1.9 2.2 1.9 2.7 0.8 อนๆ 0.7 0.9 0.7 0.8 1.0 0.6 0.4 0.8 0.6 0.9

ลตเวย ลทวเนย สโลว เนย

บลแกเรย

โรมา เนย

มอล ตา

ไซ ปรส

อาหาร 2.4 2.5 0.6 1.2 0.4 0.8 2.5 ผลตภณฑยาง 0.8 0.4 2.4 0.7 2.4 2.0 0.1 ไม เฟอรนเจอรไม 13.2 5.2 4.2 1.6 4.5 0.2 0.3 เคมภณฑพลาสตก 0.7 1.3 1.2 0.7 0.5 0.9 1.2 สงทอ เครองนงหม เครองหนง 1.3 1.5 0.9 3.0 3.4 0.8 0.3 เหลก เหลกกลา 2.5 0.6 1.2 2.1 2.5 0.1 0.4 เครองจกรกล 0.4 0.6 1.1 0.7 0.7 0.5 1.2 เครองใชไฟฟาอเลกทรอนกส 0.4 0.5 0.8 0.4 0.8 3.2 0.4 ยานยนต ชนสวน 0.6 0.9 1.8 0.1 1.0 0.4 1.2 อนๆ 0.7 0.9 0.7 1.3 0.7 0.4 1.1

ทมา: ประมวลผลจากขอมลการสงออกจาก Trademap

257

ตารางท 10.7 Spearman RCA Rank Correlation ป 2007 อาเซยน สหภาพยโรป 27 ไทย

อาเซยน 5 CLMV EU-27 EU-15 EU เฉพาะสมาชกใหม 12 ประเทศ

ไทย 1.00 อาเซยน 5 0.32*** 1.00 CLMV 0.29*** 0.19*** 1.00 EU-27 -0.12*** -0.13*** -0.28*** 1.00 EU-15 -0.14*** -0.12*** -0.32*** 0.97*** 1.00 EU สมาชกใหม 12 ประเทศ 0.11*** -0.008 0.005 0.40*** 0.24*** 1.00

ทมา: ประมวลผลจากขอมลการสงออกจาก Trademap และใชโปรแกรม STATA คานวณ Spearman Rank Correlation หมายเหต: *** หมายถงมนยสาคญทางสถตท 0.01 10.2 สภาพตลาดและแนวโนมการแขงขน 9 อตสาหกรรมในตลาดสหภาพยโรป

รายงานของศนยสงเสรมการนาเขาจากประเทศกาลงพฒนา (Centre for the Promotion of Imports from developing countries: CBI) ซงสารวจตลาดของสหภาพยโรปและประเทศสมาชกสหภาพยโรป 27 ประเทศ สรปสภาพตลาดของสหภาพยโรปโดยภาพรวมไววา ตลาดของสหภาพยโรปมความหลากหลาย มทงตลาดบนสาหรบสนคาคณภาพสงและตลาดสนคาโดยทวไป แมตลาดจะดมลกษณะคลายกน แตกยงมความแตกตางกนในแตละภมภาคบาง เชน ความแตกตางของตลาดระหวางกลมสมาชกสหภาพยโรปเดมกบสมาชกใหม ความแตกตางระหวางตลาดเยอรมนดานตะวนตกและดานตะวนออก ความแตกตางระหวางตลาดอตาลดานเหนอและดานใต เปนตน

ทงน แมจะมความแตกตางกนดงกลาวขางตน แตตลาดสหภาพยโรปถอวาเปนตลาดทมระดบมาตรฐานสนคาคอนขางสง เนองจากกฎระเบยบทเปนมาตรฐานบงคบซงถอเปนเงอนไขขนตาของสนคาทจะเขาตลาดสหภาพยโรปมการบงคบใชทวสหภาพยโรป ดงนน สนคาทจะเขาสตลาดจะตองผานกฎระเบยบและมาตรฐานความปลอดภยตางๆ สหภาพยโรปจงถอเปนตลาดทใหความสาคญกบคณภาพสนคาทสงเชนเดยวกบตลาดสหรฐอเมรกาและญปน

ในดานผบรโภคสหภาพยโรปนนถอเปนกลมทใหความสาคญกบประเดนดานความ

ปลอดภย คณภาพสนคา ประเดนดานสขภาพ ความเปนมตรกบสงแวดลอม ความสะดวกในการบรโภค (สาหรบสนคาอาหาร) และการออกแบบอยางมรสนยม ทงน สาหรบสภาพตลาดสหภาพยโรปและประเทศสมาชก 27 ประเทศ รายสนคาหรออตสาหกรรมในลกษณะวจยตลาด (market survey) นน ผทสนใจดในรายละเอยดไดจากเวบไซต www.cbi.eu (สาหรบประเทศกาลงพฒนาสมครสมาชกไดฟร) ซงไดจดทาการวเคราะหตลาดไวอยางละเอยดทงในดานการบรโภค การผลต

258

ชองทางการตลาด ราคา เงอนไขการเขาสตลาด และโอกาสและความเสยงของตลาดตางๆ ในสหภาพยโรป โดยไดวเคราะหและจดทารายงานไวในหลายอตสาหกรรม เชน อาหาร ผลตภณฑไมและเฟอรนเจอร รองเทา เสอผา เครองหนง อเลกทรอนกส ยานยนต เปนตน สาหรบแนวโนมตลาดและการแขงขนนน คณะผวจยใชการวเคราะหสวนแบงตลาดคงท (Constant Market Share Analysis หรอ CMS) เพอวเคราะหสภาพตลาดและแนวโนมการแขงขนใน 9 อตสาหกรรม ในตลาดสหภาพยโรป (รายละเอยดดในหวขอ 2.3) โดยการวเคราะหสวนแบงตลาดคงทมแนวคดวา ในชวงเวลาหนงๆ การเตบโตของการสงออกสนคาจากประเทศหนงไปอกประเทศหนงนาจะมอตราการขยายตวไปพรอมๆ กบอตราการขยายตวของการนาเขาโดยรวมของตลาดนนๆ อยางไรกตาม การเตบโตทมากกวาหรอตากวาอตราการขยายตวของการนาเขาโดยรวมของตลาด จะเกดจากปจจย 2 ประการ คอปจจยดานสนคา (commodity composition effect) และ ปจจยดานความสามารถในการแขงขน (competitiveness effect) การวเคราะหสวนแบงตลาดคงทของสนคาสงออกไทยไปตลาดสหภาพยโรปในชวงป 2002-2008 รายอตสาหกรรมสรปไดดงน

สนคากลมดาวรง เปนกลมทไดรบปจจยบวกจากทงปจจยดานสนคาและปจจยความสามารถในการแขงขน สนคาในกลมน ไดแก กลมชนสวนยานยนต และกลมอเลกทรอนกส มลคาการนาเขาของสนคาในกลมนจากไทยในป 2551 คดเปนรอยละ 24.3 ของมลคาการนาเขารวมทงหมดจากไทย

สนคากลมดาวโรย เปนกลมทไดรบปจจยบวกจากปจจยดานสนคา แตไดรบปจจยลบจากปจจยความสามารถในการแขงขน สนคาในกลมน ไดแก กลมเครองนงหม กลมเครองหนง กลมยาง และกลมยานยนต มลคาการนาเขาของสนคาในกลมนจากไทยในป 2551 คดเปนรอยละ 22.2 ของมลคาการนาเขารวมทงหมดจากไทย

สนคากลมเสยโอกาสทางการตลาด เปนกลมทไดรบปจจยลบจากปจจยดานสนคา แตไดรบปจจยบวกจากปจจยความสามารถในการแขงขน สนคาในกลมน ไดแก กลมอาหาร กลมเคมภณฑ กลมเหลกและเหลกกลา กลมเครองใชไฟฟา กลมเครองจกรกลและอปกรณ และกลมอนๆ มลคาการนาเขาของสนคาในกลมนจากไทยในป 2551 คดเปนรอยละ 39.42 ของมลคาการนาเขารวมทงหมดจากไทย

สนคากลมถดถอย เปนกลมทไดรบปจจยลบจากทง 2 ปจจย สนคาในกลมน ไดแก กลมสนคาเกษตร กลมสงทอ กลมไมและกลมเฟอรนเจอรไม มลคาการนาเขาของสนคาในกลมนจากไทยในป 2551 คดเปนรอยละ 14.08 ของมลคาการนาเขารวมทงหมดจากไทย

259

ทงน การเปดเสรตามความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป หรอไทย-สหภาพยโรปนาจะชวยสงเสรมใหมลคาการคาระหวางกนสงขน โดยสนคาไทยนาจะเขาตลาดสหภาพยโรปไดดขนจากการลดภาษนาเขาของสหภาพยโรปจะชวยใหปจจยดานความสามารถในการแขงขนของไทยดขนเมอเทยบกบคแขง

10.3 การใชสทธประโยชนของอตสาหกรรมไทยตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและ

โอกาสจากความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรป

เนอหาสวนนจะวเคราะหการใชสทธประโยชนของอตสาหกรรมไทยตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในอตสาหกรรม 9 สาขา โดยลงในรายละเอยดสนคา HS 6 พกดทสาคญในแตละอตสาหกรรม กลาวถงโอกาสจากความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรปทจะขยายสทธเพมขนไปจากโครงการ GSP นอกจากนน จะวเคราะหความสามารถของอตสาหกรรมไทยในการทาตามกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (RoO) ของสหภาพยโรปตามโครงการ GSP ในปจจบนวามบรษททสงออกไปสหภาพยโรปสดสวนเทาไรทสามารถผานเกณฑของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของสหภาพยโรปได วธการวเคราะหอธบายในกรอบท 10.1

โดยอตสาหกรรม 9 สาขา ทจะกลาวถง (เรยงลาดบจากมลคาการสงออกไปตลาดสหภาพ

ยโรปจากมากไปนอย) ไดแก กรณศกษาท 1: อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส กรณศกษาท 2: อตสาหกรรมอาหาร กรณศกษาท 3: อตสาหกรรมเครองจกรกล กรณศกษาท 4: อตสาหกรรมสงทอ เครองนงหมและเครองหนง กรณศกษาท 5: อตสาหกรรมผลตภณฑยาง

กรณศกษาท 6: อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน กรณศกษาท 7: อตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตก กรณศกษาท 8: อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรไม กรณศกษาท 9: อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา

260

กรอบท 10.1

วธวเคราะหความสามารถของอตสาหกรรมไทยในการทาตามกฎ วาดวยแหลงกาเนดสนคา (RoO) ของสหภาพยโรปตามโครงการ GSP

- การวเคราะหนใชขอมลการใชวตถดบของผประกอบการอตสาหกรรมสาขาตางๆ จาก

สามะโนอตสาหกรรมของไทยป 2550 - กลมตวอยางทพจารณา คอ กลมผประกอบการทสงออกสนคาไปสหภาพยโรปเปนตลาด

อนดบ 1 - จากกลมตวอยางขางตน เปรยบเทยบสดสวนการใชวตถดบภายในประเทศของ

ผประกอบการในสาขาอตสาหกรรมตางๆ กบกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในปจจบน วามผประกอบการจานวนกรายทสามารถผานกฎดงกลาวและผประกอบการเหลานมมลคาเพมเทาใด

- ขอจากดของการวเคราะหนซงเกดจากลกษณะแบบสอบถามและขอมลจากสามะโนอตสาหกรรมม 3 ประการ 1. วธนพจารณาไดเฉพาะเกณฑมลคาเพม แตไมสามารถพจารณาเกณฑการเปลยนพกด

ศลกากร และเกณฑการใชกระบวนการผลตเฉพาะได 2. พจารณาไดเฉพาะผประกอบการทสงออกไปสหภาพยโรปมากเปนอนดบ 1 และกลมท

สงออกไปตลาดอนๆ เปนอนดบ 1 แตไมสามารถทราบผทสงออกไปตลาดสหภาพยโรปเปนตลาดอนดบรองๆ ได

3. เกณฑมลคาเพมตามโครงการ GSP อนญาตใหสะสมมลคาเพมในอาเซยนได แตจากขอมลสามะโนอตสาหกรรมไมสามารถทราบสดสวนนาเขาวตถดบจากอาเซยนได ทาใหทราบเฉพาะสดสวนวตถดบภายในประเทศ (local content) ของไทยเทานน ดงนน จานวนบรษททผานเกณฑในการวเคราะหนจงเปนจานวนขนตา (lower bound) ในความเปนจรง อาจจะมบรษททผานเกณฑมากกวาน

261

กรณศกษาท 1: อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส

การใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปหรอไทย-สหภาพยโรปของอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสสามารถสรปไดดงน

อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกสเปนกลมอตสาหกรรมทสงออกไปตลาดสหภาพยโรปสงสด โดยสวนใหญเปนการสงออกสนคาอเลกทรอนกส ทงน สนคาในกลมนมอตราภาษ MFN ตาอยแลวจากความตกลง ITA ขององคการการคาโลก โดยอตราภาษ MFN ของสหภาพยโรป เฉลยของสนคาไฟฟาและอเลกทรอนสกเทากบรอยละ 1.18 (กลมเครองใชไฟฟาอตราภาษรอยละ 1.9 กลมอเลกทรอนกสอตราภาษรอยละ 1.05) ดงนน แตมตอทางภาษจากโครงการ GSP จงนอยมาก นอกจากน สนคาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสหลกๆ ของไทยทสงออกไปสหภาพยโรปมอตราภาษ MFN เปนรอยละ 0 อยแลว ดงนน อตราการใชสทธประโยชนของผประกอบการไทยในการสงออกสนคากลมนไปสหภาพยโรปจงเทากบเพยงรอยละ 16.7 ซงถอวาตาสดเมอเทยบกบทง 9 กลมอตสาหกรรม (ตารางท ก1.1)

สนคาในกลมไฟฟาและอเลกทรอนกสทมมลคาประหยดจากภาษ (tariff saving)สงสด ไดแก เตาอบไมโครเวฟ (1.2 ลานยโร) เครองรบวทยกระจายเสยง (1.0 ลานยโร) และมอเตอรไฟฟา (0.5 ลานยโร) ตามลาดบ (ตารางท ก1.2)

มลคาประหยดภาษรวมของอตสาหกรรมนในปจจบนเทากบ 268 ลานบาท ทงนหากทาความตกลงกบสหภาพยโรปโดยสามารถลดอตราภาษลงไดเหลอรอยละ 0 และสามารถใชสทธประโยชนไดเตมทจะทาใหมลคาประหยดภาษสงสดเทากบ 2,768 ลานบาท

ภาพท ก1.1 แสดงอตราการประหยดจากภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรป โดยปจจบน ในกรณเครองใชไฟฟา อตราการประหยดภาษของไทยเทากบรอยละ 0.5 ของมลคาการสงออก สามารถเพมขนเปนรอยละ 1.75 กรณเพมอตราการใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ใหเตมท และมโอกาสเพมเปนรอยละ 1.9 หากมการลดภาษสนคาในกลมทงหมดจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป สวนในกรณสนคาอเลกทรอนกส ปจจบนอตราการประหยดภาษของไทยเทากบรอยละ 0.05 มโอกาสเพมสงสดเปนรอยละ 1.05 กรณทาความตกลงการคาเสรและใชสทธประโยชนเตมท

ตารางท ก1.3 แสดงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในปจจบน ซงสวนใหญในอตสาหกรรมนจะใช (1) กฎมลคาเพมรอยละ 60 รองลงมาคอ (2) การเปลยนพกด 4 หลก (ยกเวนจากบางรายการ)

262

และมลคาเพมรอยละ 60 หรอมลคาเพมรอยละ 70 ซงหากใชกฎมลคาเพมรอยละ 60 เปนเกณฑ เมอนาขอมลการใชวตถดบจากตางประเทศของอตสาหกรรมสาขานจากสามะโนอตสาหกรรมประเทศไทยป 2550 มาวเคราะห จะพบวามบรษททผานกฎเพยงรอยละ 24.1 ของจานวนบรษทในกลมนทสงออกไปสหภาพยโรปเปนอนดบ 1 หรอคดเปนมลคาเพมเพยงรอยละ 7 ของกลมนเทานน ซงเกดขนเนองจากอตสาหกรรมนมเครอขายการผลตระหวางประเทศและตองใชวตถดบจากตางประเทศในสดสวนทสง ซงอาจเปนอกสาเหตหนงททาใหอตราการใชสทธประโยชนในอตสาหกรรมนไมมากนก นอกเหนอจากสาเหตจากแตมตอทางภาษในอตสาหกรรมนทตา

ตารางท ก1.1 สนคาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008

การสงออกไปสหภาพยโรป 2008

ประเภท รายการ

มลคา (ลานบาท)

สดสวนตอการสงออกใน

กลม (%)

อตรา MFN 2007 (%)

อตราGSP ป 2007

(%)

อตราการใชสทธประโยชน

GSP 2007

847170

หนวยเกบ หนวยขบแผนบนทกคอมพวเตอร

72,780

31.3

0 0 0

854239 วงจรรวม 14,892 6.4 0 0 0 847330 แผงวงจรพมพทประกอบแลว 13,672 5.9 0 0 0 852580

กลองถายวดโอ กลองถายบนทกภาพดจทล

11,493

4.9

0 0 0

854370 เครองอปกรณอนๆ 8,160 3.5 3.36 0 0.98 847160 แปนพมพคอมพวเตอร เมาส 8,046 3.5 0 0 0 844332 เครองพมพ 7,582 3.3 0 0 0 853400 วงจรพมพ 7,380 3.2 0 0 0 854231 ตวประมวลผล 7,006 3.0 0 0 0 852990 สวนประกอบอนๆ ของตวถอดรหส 5,899 2.5 2.45 0.32 1.98 รวม 10 อนดบแรก 156,910 67.5 กลมเครองใชไฟฟา 57,160 24.6 1.90 0.14 26.86 กลมอเลกทรอนกส 175,032 75.4 1.05 0.52 8.77 รวมทงหมดในกลม 232,193 100 1.18 0.46 16.74 ทมา: มลคาการคาของไทยจากฐานขอมลกระทรวงพาณชย อตราภาษ MFN และ GSP จากฐานขอมล

Eurostat อตราการใชสทธประโยชนคานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

263

ตารางท ก1.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง: อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส

HS 8 หลก สนคา มลคาประหยดจากภาษ (พนยโร)

อตราการใชสทธ

ประโยชน (%)

แตมตอภาษGSP เทยบกบ MFN

(%)

สดสวนการสงออกตอกลม

เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส (%)

85165000 เตาอบไมโครเวฟ 1,216.81 51.37 3.50 1.44 85272120 เครองรบวทยกระจายเสยง 1,089.82 20.37 4.20 2.72 85011099 มอเตอรไฟฟา 541.09 73.22 2.70 0.58 85219000 เครองอปกรณอนๆ 245.92 23.25 4.10 0.55 85122000 เครองอปกรณใหแสงสวาง 127.25 76.54 2.70 0.13 85444290 ลวดและเคเบล 118.92 17.19 3.30 0.45 85287220 มอนเตอรและเครองฉาย 112.96 40.99 4.20 0.14 85392930 หลอดไฟ 102.44 91.04 2.70 0.09 85446090 ลวดและเคเบล ตวนาไฟฟา 102.43 99.06 3.70 0.06 85369085

เครองอปกรณไฟฟาสาหรบตดตอหรอปองกนวงจรไฟฟา

87.71

61.17

2.30

0.13

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป ภาพท ก1.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความตก

ลงกบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

264

ตารางท ก1.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส

เกณฑ จานวนสนคาทพกด 8 หลก

สดสวนจานวนสนคาทพกด 8 หลกตอจานวนสนคาในกลม (รอยละ)

มลคาเพม 60% 273 46.3 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ และมลคาเพม 60% หรอ มลคาเพม 70% 271 45.9 มลคาเพม 50% 24 4.1 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ และ มลคาเพม 60% หรอ มลคาเพม 75% 21 3.6 กระบวนการผลตทเฉพาะเจาะจง 1 0.2

ทงหมด 590 100.0 ทมา: สรปจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป ตาราง ก1.4 สดสวนบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) ทผานกฎวาดวยแหลงกาเนด

สนคา: กรณอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส บรษททผานเกณฑ ROO

[เฉพาะเกณฑทใชมากเปนอนดบ 1 คอ มลคาเพม 60%]

รหส สาขา จานวนบรษทท

ตลาดอนดบ 1 คอ EU

มลคาเพม (ลานบาท)

จานวนบรษท

สดสวนบรษท (%)

สดสวนมลคาเพม (%)

3110 มอเตอร เครองกาเนดไฟฟา 4 3,167 0 0 0 3120 อปกรณเพอการจายไฟฟา 1 1,152 0 0 0 3130 ลวดและเคเบลทหมฉนวน 1 128 0 0 0 3140 หมอสะสมไฟฟา 1 66 0 0 0 3150 หลอดไฟฟา 6 346 5 83.3 96.0 3190 เครองอปกรณไฟฟาอนๆ 2 98 0 0 0 3210 หลอดอเลกทรอนกส 8 6,403 2 25.0 13.6 3220 เครองสงโทรทศนวทย โทรศพท 3 528 0 0 0 3230 เครองรบโทรทศนวทย 3 5,312 0 0 0

ทงหมด 29 17,203 7 24.1 7.0 ทมา: ประมวลผลจากสามะโนอตสาหกรรมป 2550

หมายเหต: พจารณาเฉพาะในกลมบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) เปนตลาดอนดบหนง

265

กรณศกษาท 2: อตสาหกรรมอาหาร

การใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปหรอไทย-สหภาพยโรปของอตสาหกรรมอาหารสามารถสรปไดดงน

อตสาหกรรมอาหารเปนกลมอตสาหกรรมทสงออกไปตลาดสหภาพยโรปสงสด เปนอนดบ 2 รองจากกลมไฟฟาและอเลกทรอนกส สนคาในกลมนของสหภาพยโรปมอตราภาษ MFN สงสดเมอเทยบกบสนคากลมอนๆ โดยมอตรา MFN เฉลยรอยละ 14 อยางไรกตามอตราภาษตามโครงการ GSP ลดลงจากอตรา MFN ไมมากนก โดยอตราภาษ GSP เฉลยเทากบรอยละ 11.2 แตมตอภาษจงเทากบประมาณรอยละ 3.1 ทงน อตราการใชสทธประโยชนของผประกอบการไทยในการสงออกสนคากลมนไปสหภาพยโรปอยในระดบปานกลางคอนขางสงเทากบรอยละ 70.9 (ตารางท ก2.1)

สนคาในกลมอาหารทมมลคาประหยดจากภาษ (tariff saving) สงสด ไดแก เดกซทรนและโมดไฟดสตารช (5.4 ลานยโร) กงอนๆ (4.7 ลานยโร) กงแปรรป (4.0 ลานยโร) ปลาหมก (2.6 ลานยโร) ตามลาดบ (ตารางท ก2.2) โดยมลคาประหยดภาษรวมของอตสาหกรรมนในปจจบนเทากบ 2,258 ลานบาท ซงถอเปนอตสาหกรรมทไดรบประโยชนจากโครงการ GSP สงสด ทงน หากทาความตกลงกบสหภาพยโรปโดยสามารถลดอตราภาษลงไดเหลอรอยละ 0 และสามารถใชสทธประโยชนไดเตมทจะทาใหมลคาประหยดภาษสงสดเพมถง 13,124 ลานบาท

ภาพท ก2.1 แสดงอตราการประหยดจากภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรป โดยปจจบนอตราการประหยดภาษในกลมอาหารของไทยเทากบรอยละ 2.47 ของมลคาการสงออก สามารถเพมขนเปนรอยละ 3.17 กรณเพมอตราการใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ใหเตมท และมโอกาสเพมเปนรอยละ 14.34 หากมการลดภาษสนคาในกลมทงหมดจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป ทงนเนองจากอตราภาษของสหภาพยโรปในกลมสนคาอาหารยงคงอยในระดบสง

ตารางท ก2.3 แสดงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในปจจบน ซงสวนใหญในอตสาหกรรมนจะใช (1) กฎวตถดบในประเทศทงหมด (WO) รองลงมาคอ (2) การเปลยนพกด 4 หลก (ยกเวนจากบางรายการ)และมลคาเพมรอยละ 70 ซงหากใชกฎวตถดบในประเทศทงหมด (WO) เปนเกณฑ เมอนาขอมลการใชวตถดบจากตางประเทศของอตสาหกรรมสาขานมาวเคราะหจะพบวามบรษททผานกฎรอยละ 68 ของจานวนบรษทในกลมนท

266

สงออกไปสหภาพยโรปเปนอนดบ 1 หรอคดเปนมลคาเพมเพยงรอยละ 49.1 ของกลมน (ตารางท ก2.4)

ประเดนสาคญในอตสาหกรรมอาหารทสงออกไปตลาดสหภาพยโรปนอกจากประเดนดานภาษแลว ยงมประเดนดานมาตรการดานความปลอดภยดานอาหารและมาตรการดานสงแวดลอมอกดวย ทงน รายละเอยดดไดจากหวขอท 9.2

ตารางท ก2.1 สนคาอาหารทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008

การสงออกไปสหภาพยโรป 2008

ประเภท รายการ

มลคา (ลานบาท)

สดสวนตอการสงออกใน

กลม (%)

อตรา MFN 2007 (%)

อตราGSP ป 2007

(%)

อตราการใชสทธประโยชน

GSP 2007 (%)

160232 ไกแปรรป 25,055 23.2 16.1 - - 160414 ปลาแปรรป 10,962 10.1 24.3 20.8 14.4 200820 สบปะรดปรงแตง 7,825 7.2 22.8 14.4 89.7 100630 ขาว 6,421 5.9 33.51 - - 30613 กงกลาดา กามกราม ขาว 5,133 4.8 13.2 6.3 87.6

160520 กงปรงแตง 4,636 4.3 20 7 91.6 30749 ปลาหมก 3,902 3.6 6.8 2.7 95.3

160239 เนอหม 3,676 3.4 15.3 - - 230910 อาหารสนข แมว 3,142 2.9 31.2 - - 100640 ปลายขาว 3,079 2.9 23.5 - - รวม 10 อนดบแรก 90,980 84.2 รวมทงหมดในกลม 108,040 100 14.3 11.2 70.94 ทมา: มลคาการคาของไทยจากฐานขอมลกระทรวงพาณชย อตราภาษ MFN และ GSP จากฐานขอมล

Eurostat อตราการใชสทธประโยชนคานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

267

ตารางท ก2.2สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง

HS 8 หลก สนคา มลคาประหยดจากภาษ (พนยโร)

อตราการใชสทธ

ประโยชน (%)

แตมตอภาษGSP เทยบกบ MFN

(%)

สดสวนการสงออกตอกลมอาหาร (%)

35051050 เดกซทรน โมดไฟดสตารช 5,496.9 97.8 7.7 4.0 03061350 กงอนๆ 4,765.4 91.8 7.8 3.6

16052091 กงแปรรปบรรจภาชนะทอากาศผานเขาออกไมได 4,605.0 89.2 13.0 2.2

16052010 กงแปรรป 4,094.2 97.4 13.0 1.8 03074938 ปลาหมกกระดอง 2,639.9 97.1 3.5 4.2 20082079 1,727.2 87.8 3.5 3.1

16052099 กงแปรรปไมบรรจภาชนะทอากาศผานเขาออกไมได 1,659.2 85.3 13.0 0.8

16042005 ปลาปรงแตง 1,583.6 96.6 6.0 1.5 21039090 ซอสและของปรงแตง 1,310.6 91.0 3.5 2.2 16059030 ลอบสเตอร 1,157.0 94.1 13.0 0.5 ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

ภาพท ก2.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาส จากความตกลงกบสหภาพยโรป

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

268

ตารางท ก2.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมอาหาร

เกณฑ จานวนสนคาทพกด 8 หลก

สดสวนจานวนสนคาทพกด 8 หลกตอจานวนสนคาในกลม (รอยละ)

วตถดบในประเทศทงหมด 437 40.8 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ และมลคาเพม70% 248 23.1 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ 113 10.5 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ และวตถดบในประเทศทงหมด 102 9.5 เปลยนพกด 2 หลกและกระบวนการเฉพาะเจาะจง 47 4.4 มลคาเพม60% 31 2.9 วตถดบในประเทศทงหมด หรอเปลยนพกด 2 หลกและมลคาเพม70% 30 2.8 เปลยนพกด 2 หลก 14 1.3 เปลยนพกด 4 หลก 13 1.2 มลคาเพม70% 12 1.1 มลคาเพม50% 11 1.0 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ หรอมลคาเพม 60% 5 0.5 เปลยนพกด 6 หลก 4 0.4 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ 2 0.2 กระบวนการเฉพาะเจาะจง 2 0.2 เปลยนพกด 6 หลก หรอ มลคาเพม60% 1 0.1 ทงหมด 1072 100.0 ทมา: ประมวลผลจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในโครงการ GSP ของสหภาพยโรป

269

ตารางท ก2.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมอาหาร บรษททผานเกณฑ ROO

[เฉพาะเกณฑทใชมากเปนอนดบ 1 คอ วตถดบในประเทศทงหมด (WO)]

รหส สาขา จานวนบรษททตลาดอนดบ 1 คอ EU

มลคาเพม (ลานบาท)

จานวนบรษท

สดสวนบรษท (%)

สดสวนมลคาเพม (%)

1511 เนอสตว ผลตภณฑจากเนอสตว 6 217 6 100 100

1512 แปรรป เกบถนอมสตวนา ผลตภณฑจากสตวนา

12 2,956 4 33.3 8.0

1513 แปรรปผลไมและผก 13 1,057 10 76.9 74.6

1514 นามนจากพช นามนจากสตว ไขมนจากสตว

1 52 1 100 100

1531 ผลตภณฑทไดจากการโมสธญพช

1 0.2 1 100 100

1532 สตารชและผลตภณฑจากสตารช

5 484 3 60 49.2

1541 ผลตภณฑประเภทอบ 2 107 2 100 100 1542 การผลตนาตาล 2 1,088 2 100 100

1543 การผลตโกโก ชอคโกแลต และขนมททาจากนาตาล

1 212 1 100 100

1544 การผลตมะกะโรน เสนบะหม เสนกวยเตยว เสนหม วนเสน

2 505 0 0 0

1549 การผลตผลตภณฑอาหารอนๆ 5 990 4 80 83.7 ทงหมด 50 7,673 34 68.0 49.1 ทมา: ประมวลผลจากสามะโนอตสาหกรรมป 2550

หมายเหต: พจารณาเฉพาะในกลมบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) เปนตลาดอนดบหนง

270

กรณศกษาท 3: อตสาหกรรมเครองจกรกล

การใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปหรอไทย-สหภาพยโรปของอตสาหกรรมเครองจกรกลสามารถสรปได ดงน

ในรายงานฉบบนไดจดกลมอตสาหกรรมตามระบบของ GTAP เพอใหสอดคลองกบการวเคราะหการศกษาอนๆ ทเกยวของทงหมดทจดกลมอตสาหกรรมโดยใชระบบเดยวกน ซงตามระบบของ GTAP กลมเครองจกรกลไดรวมสนคาบางอยางทนาจะอยในกลมไฟฟาและอเลกทรอนกสมาดวย เชน เครองปรบอากาศ ในขณะทรวมบางสนคาทอาจจดอยในกลมสนคาอนๆ เชน เลนสสาหรบกลองถายรป เลนสสาหรบแวนตา เปนตน ดงนน การทสนคาในกลมเครองจกรกลเปนกลมทสงออกไปสหภาพยโรปสงสดสวนหนงเกดจากระบบการจดกลมอตสาหกรรมดงกลาว ซงทาใหสนคา เชน เครองปรบอากาศ ซงไทยสงออกไปสหภาพยโรปสงอยในกลมน

สนคาในกลมนมอตราภาษ MFN คอนขางตา โดยอตราภาษ MFN ของสหภาพยโรปเฉลยของสนคากลมนเทากบรอยละ 1.98 ดงนน แตมตอทางภาษจากโครงการ GSP จงไมมากนก สาหรบอตราการใชสทธประโยชนของผประกอบการไทยในการสงออกสนคากลมนไปสหภาพยโรปเทากบเพยงรอยละ 62.55 (ตารางท ก3.1)

มลคาประหยดภาษรวมของอตสาหกรรมนในปจจบนเทากบ 1,148 ลานบาท ทงนหากทาความตกลงกบสหภาพยโรปโดยสามารถลดอตราภาษลงไดเหลอรอยละ 0 และสามารถใชสทธประโยชนไดเตมทจะทาใหมลคาประหยดภาษสงสดเทากบ 2,022 ลานบาท

ภาพท ก3.1 แสดงอตราการประหยดจากภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรป โดยปจจบนอตราการประหยดภาษของไทยในกลมสนคานเทากบรอยละ 1.12 ของมลคาการสงออก โดยสามารถเพมขนเปนรอยละ 1.94 กรณเพมอตราการใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ใหเตมท และมโอกาสเพมเปนรอยละ 1.98 หากมการลดภาษสนคาในกลมทงหมดจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป

ตารางท ก3.3 แสดงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในปจจบน ซงสวนใหญในอตสาหกรรมนจะใช (1) กฎเปลยนพกด 4 หลก (ยกเวนจากบางรายการ)และมลคาเพมรอยละ 60 หรอมลคาเพมรอยละ 70 (2) กฎมลคาเพมรอยละ 60 หากใชกฎมลคาเพมรอยละ 70 เปนเกณฑ เมอนาขอมลการใชวตถดบจากตางประเทศของอตสาหกรรมสาขานจากสามะโน

271

อตสาหกรรมประเทศไทยป 2550 มาวเคราะหจะพบวามบรษททผานกฎรอยละ 66.7 ของจานวนบรษทในกลมนทสงออกไปสหภาพยโรปหรอคดเปนมลคาเพมถงรอยละ 92.1 ของกลมน

ตารางท ก3.1 สนคาเครองจกรกลทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008 การสงออกไปสหภาพ

ยโรป 2008 ประเภท รายการ

มลคา (ลานบาท)

สดสวนตอการสงออกใน

กลม (%)

อตรา MFN 2007 (%)

อตราGSP ป 2007

(%)

อตราการใชสทธ

ประโยชน GSP 2007

(%) 841510 เครองปรบอากาศแบบตดหนาตาง ผนง 14,429 17.2 2.5 0 69.5 900150 เลนสแวนตา 9,020 10.7 2.9 0 92.4

841583 เครองปรบอากาศ (ไมมหนวยทาความเยนประกอบรวมอยดวย) 7,935 9.4

1.35 0 94.2

841581 เครองปรบอากาศ มหนวยทาความเยน ชนดทใชในอากาศยาน 5,950 7.1

1.35 0 98.9

848180 เครองใชอนๆ (วาลว กอก) 5,419 6.4 2.20 0 73.4 900211 เลนสสาหรบกลองถาย 3,316 3.9 6.7 2.3 0.01 841430 เครองอดชนดทใชในเครองทาความเยน 3,294 3.9 1.22 0 17.5 840790 เครองจกรเครองยนตอนๆ 2,429 2.9 3.45 0 30.3 841590 สวนประกอบเครองปรบอากาศ 2,270 2.7 2.4 0 42.8 851770 สวนประกอบเครอขายโทรศพท 1,860 2.2 1.08 0 0 รวม 10 อนดบแรก 55,922 66.4 รวมทงหมดในกลม 84,061 100 1.98 0.04 62.55 ทมา: มลคาการคาของไทยจากฐานขอมลกระทรวงพาณชย อตราภาษ MFN และ GSP จากฐานขอมล

Eurostat อตราการใชสทธประโยชนคานวณจากขอมลของสหภาพยโรป หมายเหต: การศกษานจดกลมอตสาหกรรมตามระบบของ GTAP เพอใหสอดคลองกบการวเคราะหการศกษา

อนๆ ทเกยวของทงหมดทจดกลมอตสาหกรรมโดยใชระบบเดยวกน ซงตามระบบของ GTAP กลมเครองจกรกลไดรวมสนคาบางอยางทนาจะอยในกลมไฟฟาและอเลกทรอนกสมาดวย เชน เครอง ปรบอากาศ ในขณะทรวมบางสนคาทอาจจดอยในกลมสนคาอนๆ เชน เลนสสาหรบกลองถายรป เลนสสาหรบแวนตา เปนตน

272

ตารางท ก3.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง

HS 8 หลก สนคา มลคาประหยดจากภาษ (พนยโร)

อตราการใชสทธประโยชน

(%)

แตมตอภาษGSP เทยบกบ MFN (%)

สดสวนการสงออกตอกลม

เครองจกรกล (%) 84151090 เครองปรบอากาศแบบตดผนง 4,947.1 69.1 2.7 12.9

84158100 เครองปรบอากาศมหนวยความเยน 4,332.3 98.9 1.3 15.8

90015080 เลนสแวนตา 2,335.1 94.0 2.9 4.2 84818011 วาลวสาหรบยางใน 1,166.6 85.4 2.2 3.0 84521019 เครองจกรสาหรบเยบ 1,123.9 90.3 9.7 0.6 90015041 เลนสแวนตา 1,063.0 91.5 2.9 2.0

84158200 เครองปรบอากาศใชในอากาศยาน 707.1 74.9 1.3 3.4

90019000 เลนสแวนตา 670.5 97.9 2.5 1.3 84821010 บอลลแบรง 627.6 49.0 8.0 0.8

84158300 เครองปรบอากาศใชในอากาศยานไมมหนวยความเยน 610.8 94.3 1.3 2.3

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป ภาพท ก3.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาส

จากความตกลงกบสหภาพยโรป

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

273

ตารางท ก3.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมเครองจกรกล

เกณฑ จานวนสนคาทพกด 8 หลก

สดสวนจานวนสนคาทพกด 8 หลกตอจานวนสนคาในกลม (รอยละ)

เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการและมลคาเพม 60% หรอ มลคาเพม 70% 536 45.8 มลคาเพม 60% 533 45.5 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ และมลคาเพม 60% หรอมลคาเพม 75% 69 5.9 มลคาเพม 50% 17 1.5 เปลยนพกด 4 หลก 16 1.4 ทงหมด 1171 100.0 ทมา: ประมวลผลจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในโครงการ GSP ของสหภาพยโรป

ตารางท ก3.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา:

กรณอตสาหกรรมเครองจกรกล บรษททผานเกณฑ ROO

[มลคาเพม 70%] รหส สาขา จานวน

บรษททตลาดอนดบ

1 คอ EU

มลคาเพม (ลานบาท)

จานวนบรษท

สดสวนบรษท (%)

สดสวนมลคาเพม (%)

2912 เครองสบ เครองอด วาลว 1 9 1 100 100 2919 เครองจกรทใชงานทวไป 7 2,879 5 71.4 97.9 2921 เครองจกรใชในการเกษตร

และปาไม 1 11 1 100 100

2922 เครองมอกล 1 174 1 100 100 2925 เครองจกรทใชใน

กระบวนการผลตอาหาร 1 7 1 100 100

2926 เครองจกรทในการผลตสงทอ เครองแตงกาย

1 94 0 0 0

2929 เครองจกรทใชอนๆ 2 127 1 50 39.8 2930 เครองจกรใชในบานเรอน 1 29 0 0 0 ทงหมด 15 3,333 10 66.7 92.1 ทมา: ประมวลผลจากสามะโนอตสาหกรรมป 2550 หมายเหต: พจารณาเฉพาะในกลมบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) เปนตลาดอนดบหนง

274

กรณศกษาท 4: สงทอ เครองนงหม และเครองหนง

การใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปหรอไทย-สหภาพยโรปของอตสาหกรรมสงทอ เครองนงหม เครองหนง (และรองเทา) สามารถสรปไดดงน

อตสาหกรรมนเปนกลมอตสาหกรรมทสงออกไปตลาดสหภาพยโรปประมาณ 6.4 หมนลานบาท โดยสวนใหญเปนการสงออกกลมสงทอ (สดสวนรอยละ 38.2) และกลมเครองนงหม (สดสวนรอยละ 36.6) อตราภาษ MFN ของสหภาพยโรปเฉลยของสนคากลมนเทากบรอยละ 9.4 (กลมเครองนงหมมอตราภาษสงสดเฉลยรอยละ 11.0) อตราภาษตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปของกลมอตสาหกรรมนเทากบรอยละ 6.9 ซงทาใหแตมตอทางภาษเทากบรอยละ 2.5 ทงน อตราการใชสทธประโยชนของผประกอบการไทยในการสงออกสนคากลมนไปสหภาพยโรปจงเทากบรอยละ 56.1 (ตารางท ก4.1)

สนคาในกลมสงทอ เครองนงหม เครองหนงทมมลคาประหยดจากภาษ (tariff saving) สงสด ไดแก รองเทากฬา (2.9 ลานยโร) เสอทาดวยใยประดษฐ (1.7 ลานยโร) และเครองยกทรง (0.5 ลานยโร) ตามลาดบ (ตารางท ก4.2) โดยมลคาประหยดภาษรวมของอตสาหกรรมนในปจจบนเทากบ 991 ลานบาท หากทาความตกลงกบสหภาพยโรปโดยสามารถลดอตราภาษลงไดเหลอรอยละ 0 และสามารถใชสทธประโยชนไดเตมทจะทาใหมลคาประหยดภาษสงสดเทากบ 6,920 ลานบาท

ภาพท ก4.1 แสดงอตราการประหยดจากภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรป โดยสนคาทมโอกาสงสดคอเครองนงหม ซงปจจบนอตราการประหยดภาษของไทยเทากบรอยละ 1.05 ของมลคาการสงออก โดยสามารถเพมขนเปนรอยละ 2.16 กรณเพมอตราการใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ใหเตมท และมโอกาสเพมเปนรอยละ 10.66 หากมการลดภาษสนคาในกลมทงหมดจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป

ตารางท ก4.3 แสดงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในปจจบน ซงสวนใหญในอตสาหกรรมนจะใช (1) กฎกระบวนการผลตเฉพาะเจาะจง รองลงมาคอ (2) การเปลยนพกด 4 หลก (ยกเวนจากบางรายการ) โดยมการใชกฎทเกยวกบมลคาเพมนอยมาก เชน กฎมลคาเพมรอยละ 60 มใชใน 7 สนคาเทานน อยางไรกตาม เมอทดลองใชกฎมลคาเพมรอยละ 60 เปนเกณฑ เมอนาขอมลการใชวตถดบจากตางประเทศของอตสาหกรรมสาขานจากสามะโนอตสาหกรรมประเทศไทยป 2550 มาวเคราะหจะพบวามบรษททผานกฎรอยละ 80 ของจานวนบรษทในกลมน หรอคดเปนมลคาเพมเพยงรอยละ

275

76.1 ของกลมนเทานน อยางไรกตาม กรณอตสาหกรรมนไมสามารถสรปไดวาผประกอบการสดสวนเทาไรทผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (ตารางท ก4.4)

ตารางท ก4.1สนคาสงทอ เครองนงหมและเครองหนงทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008

การสงออกไปสหภาพยโรป 2008

ประเภท รายการ

มลคา (ลานบาท)

สดสวนตอการสงออกในกลม (%)

อตรา MFN 2007 (%)

อตราGSP ป 2007

(%)

อตราการใชสทธประโยชน GSP 2007(%)

640399 รองเทากฬา 5,430 8.4 7.6 4.1 61.8

640319 รองเทากฬาประกอบตดดวยตะปยดเกาะ 4,502 6.9

8.0 4.5 51.6

611030 เสอทาเสนใยประดษฐ 3,644 5.6 12.0 9.6 70.9 610990 ทเชตทาดวยวตถทออนๆ 3,571 5.5 12.0 9.6 36.5 621210 เครองยกทรง 3,342 5.2 6.5 5.2 49.2 611020 เสอทาดวยฝาย 1,873 2.9 12.0 9.6 63.2 620342 กางเกงขายาวทาดวยฝาย 1,489 2.3 12.0 9.6 59.7 610910 ทเชตทาดวยฝาย 1,440 2.2 12.0 9.6 53.9

610510 เชตทาดวยฝาย เสนใยประดษฐ 1,018 1.6

12.0 9.6 73.6

420500 เชอก เขมขด สายหนง 926 1.4 2.5 0 58.5 รวม 10 อนดบแรก 35,133 54.2

กลมสงทอ 24,811 38.2 9.0 7.1 62.8 กลมเครองนงหม 23,743 36.6 11.0 8.5 43.4 กลมเครองหนง 16,314 25.1 8.2 4.5 55.9

รวมทงหมดในกลม 64,868 100 9.4 6.9 56.1 ทมา: มลคาการคาของไทยจากฐานขอมลกระทรวงพาณชย อตราภาษ MFN และ GSP จากฐานขอมล

Eurostat อตราการใชสทธประโยชนคานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

276

ตารางท ก4.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง HS 8 หลก สนคา มลคาประหยด

จากภาษ (พนยโร)

อตราการใชสทธ

ประโยชน (%)

แตมตอภาษGSP เทยบกบ MFN

(%)

สดสวนการสงออกตอกลมสงทอ

เครองนงหม เครองหนง (%)

61103099 เสอทาดวยเสนใยประดษฐ 1,753.1 74.2 2.4 4.3 64039996 รองเทากฬา 1,538.2 51.1 3.5 3.7 64039998 รองเทากฬา 1,430.5 69.5 3.5 2.6 62121090 เครองยกทรง 583.3 50.6 1.3 3.8 61099030 ทเชตทาดวยวตถทออนๆ 557.1 36.4 2.4 2.8 61091000 ทเชตทาดวยฝาย 524.5 53.9 2.4 1.8 61102099 เสอทาดวยฝาย 514.6 61.1 2.4 1.5 94049090 ฐานรองฟก 480.9 91.9 3.7 0.6 64041990 รองเทาแตะ 422.1 84.6 5.1 0.4 61112090 เสอผาเดกเลก 408.5 77.6 2.4 1.0 ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป ภาพท ก4.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความ

ตกลงกบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมสงทอ เครองนงหม เครองหนง

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

277

ตารางท ก4.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: กรณอตสาหกรรมสงทอ เครองนงหม เครองหนง และรองเทา

เกณฑ จานวนสนคาทพกด 8 หลก

สดสวนจานวนสนคาทพกด 8 หลกตอจานวนสนคาใน

กลม (รอยละ) กระบวนการเฉพาะเจาะจง 1,135 83.3 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ 193 14.2 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการหรอกระบวนการเฉพาะเจาะจง 22 1.6 มลคาเพม 60% 7 0.5 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการหรอมลคาเพม 60% 3 0.2 มลคาเพม 50% 2 0.1 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการหรอมลคาเพม 50% 1 0.1 รวม 1,363 100.0 ทมา: ประมวลผลจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในโครงการ GSP ของสหภาพยโรป

ตารางท ก4.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมสงทอ เครองนงหม เครองหนง และรองเทา

บรษททผานเกณฑ ROO [มลคาเพม 60%]

รหส สาขา จานวนบรษทท

ตลาดอนดบ 1 คอ EU

มลคาเพม (ลานบาท)

จานวนบรษท

สดสวนบรษท (%)

สดสวนมลคาเพม (%)

1711 การปนเสนใย ทอสงทอ 18 5,767 14 77.8 79.3 1712 การแตงสาเรจสงทอ 3 659 1 33.3 83.1 1721 การผลตสงทอสาเรจรป 4 1,113 3 75.0 0.7 1722 การผลตพรม เครองปลาด 2 464 0 0 0 1723 การผลตเชอก ตาขาย 5 1,019 5 100 100 1729 การผลตสงทออนๆ 7 784 7 100 100 1730 การผลตผา 9 363 5 55.6 31.2 1810 การผลตเครองแตงกาย 86 5,086 73 84.9 70.2 1820 การตกแตง ยอมสขนสตว 1 1,217 1 100 100

1912 การผลตกระเปาเดนทาง กระเปาถอ

19 487 15 78.9 84.4

1920 การผลตรองเทา 16 3,804 12 75 93.5 ทงหมด 20,767 136 80 76.1 ทมา: ประมวลผลจากสามะโนอตสาหกรรมป 2550 หมายเหต: พจารณาเฉพาะในกลมบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) เปนตลาดอนดบหนง

278

กรณศกษาท 5: อตสาหกรรมผลตภณฑยาง

การใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปหรอไทย-สหภาพยโรปของอตสาหกรรมผลตภณฑยางสามารถสรปไดดงน

อตสาหกรรมผลตภณฑยางเปนกลมอตสาหกรรมทสงออกไปตลาดสหภาพยโรปประมาณ 4.7 หมนลานบาท สนคาในกลมนมอตราภาษ MFN ตาอยแลว โดยอตราภาษ MFN ของสหภาพยโรปเฉลยของผลตภณฑยางเทากบรอยละ 1.59 ดงนน แตมตอทางภาษจากโครงการ GSP จงไมมากนก นอกจากน สนคาผลตภณฑยางทสงออกมากทสด 2 อนดบแรกคอยางธรรมชาตและยางแผนรมควนมอตราภาษเปน 0 อยแลว ทง น อตราการใชสทธประโยชนของผประกอบการไทยในการสงออกสนคากลมนไปสหภาพยโรปเทากบรอยละ 68.6 (ตารางท ก5.1)

สนคาในกลมผลตภณฑยางมมลคาประหยดจากภาษ (tariff saving)สงสด ไดแก นายางธรรมชาต (2.1 ลานยโร) ยางนอกสาหรบรถบรรทก (2.1 ลานยโร) และถงมอยาง (1.2 ลานยโร) ตามลาดบ (ตารางท ก5.2) โดยมลคาประหยดภาษรวมของอตสาหกรรมนในปจจบนเทากบ 535 ลานบาท ทงนหากทาความตกลงกบสหภาพยโรปโดยสามารถลดอตราภาษลงไดเหลอรอยละ 0 และสามารถใชสทธประโยชนไดเตมทจะทาใหมลคาประหยดภาษสงสดเทากบ 771 ลานบาท

ภาพท ก5.1 แสดงอตราการประหยดจากภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรป โดยปจจบนอตราการประหยดภาษของไทยในกลมสนคานเทากบรอยละ 1.1 ของมลคาการสงออก โดยสามารถเพมขนเปนรอยละ 1.58 กรณเพมอตราการใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ใหเตมท และมโอกาสเพมเปนรอยละ 1.59 หากมการลดภาษสนคาในกลมทงหมดจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป

ตารางท ก5.3 แสดงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในปจจบน ซงสวนใหญในอตสาหกรรมนจะใช (1) การเปลยนพกด 4 หลก (ยกเวนจากบางรายการ) (2) กระบวนการเฉพาะเจาะจง โดยมการใชเกณฑมลคาเพมรอยละ 50 สาหรบสนคา 4 รายการ ซงหากใชกฎมลคาเพมรอยละ 50 เปนเกณฑ เมอนาขอมลการใชวตถดบจากตางประเทศของอตสาหกรรมสาขานจากสามะโนอตสาหกรรมประเทศไทยป 2550 มาวเคราะหจะพบวามบรษททผานกฎรอยละ 93.3 ของจานวนบรษทในกลมนหรอคดเปนมลคาเพมรอยละ 91.7 ของกลมน (ตารางท ก5.4)

279

ตารางท ก5.1 สนคาผลตภณฑยางทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008 การสงออกไปสหภาพ

ยโรป 2008 ประเภท รายการ

มลคา (ลานบาท)

สดสวนตอการสงออกใน

กลม (%)

อตรา MFN 2007 (%)

อตราGSP ป 2007

(%)

อตราการใชสทธประโยชน

GSP 2007 (%)

400122 ยางธรรมชาต (TSNR) 9,986 20.9 0 0 0 400121 ยางแผนรมควน 9,598 20.1 0 0 0 401519 ถงมอยาง 6,220 13.0 2.7 0 78.4 401120 ยางนอกสาหรบรถบรรทก 5,120 10.7 4.5 0 61.7 401110 ยางนอกสาหรบรถยนตนง 3,355 7.0 4.5 0 70.7 401150 ยางนอกสาหรบรถจกรยาน 1,382 2.9 4.0 0 91.5 401699 ของอนๆ ทาดวยยางวลแคไนซ 1,371 2.9 1.8 0 68.8 401490 หวนมสาหรบขวดนม 1,282 2.7 0 0 0 400110 นายางธรรมชาต 1,255 2.6 0 0 0 401130 ยางนอกสาหรบอากาศยาน 1,196 2.5 2.25 0 0 รวม 10 อนดบแรก 40,764 85.4 รวมทงหมดในกลม 47,722 100 1.59 0.01 68.6 ทมา: มลคาการคาของไทยจากฐานขอมลกระทรวงพาณชย อตราภาษ MFN และ GSP จากฐานขอมล

Eurostat อตราการใชสทธประโยชนคานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

ตารางท ก5.2สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง HS 8 หลก สนคา มลคาประหยด

จากภาษ (พนยโร)

อตราการใชสทธประโยชน

(%)

แตมตอภาษGSP เทยบกบ MFN (%)

สดสวนการสงออกตอกลมยาง (%)

40111000 นายางธรรมชาต 2,177.0 70.7 4.5 7.0 40112090 ยางนอกสาหรบรถบรรทก 2,158.1 60.6 4.5 8.1 40151100 ถงมอใชในทางศลยกรรม 1,285.5 68.7 2.0 9.6 40115000 ยางนอกใชกบรถจกรยาน 990.3 91.5 4.0 2.8 40151990 ถงมออนๆ 939.7 73.9 2.7 4.8 40114080 ยางนอกใชกบรถจกรยานยนต 736.4 88.6 4.5 1.9 40151910 ถงมออนๆ 359.0 93.5 2.7 1.5 40132000 ยางในใชกบรถจกรยาน 352.9 83.7 4.0 1.1 40119900 ยางนอกอนๆ 256.5 82.0 4.0 0.8 40169999 ของอนๆ ทาดวยยาง 248.0 69.4 1.7 2.2 ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

280

ภาพท ก5.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความตกลงกบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมผลตภณฑยาง

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

ตารางท ก5.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมผลตภณฑยาง

เกณฑ จานวนสนคาทพกด 8 หลก

สดสวนจานวนสนคาทพกด 8 หลกตอจานวนสนคาใน

กลม (รอยละ) เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ 90 89.1 กระบวนการเฉพาะเจาะจง 7 6.9 มลคาเพม 50% 4 4.0 ทงหมด 101 100.0 ทมา: ประมวลผลจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในโครงการ GSP ของสหภาพยโรป

281

ตารางท ก5.4 สดสวนบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) ทผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา: กรณอตสาหกรรมผลตภณฑยาง

บรษททผานเกณฑ ROO [มลคาเพม 50%]

รหส สาขา จานวนบรษททตลาด อนดบ 1 คอ EU

มลคาเพม (ลานบาท)

จานวนบรษท

สดสวนบรษท (%)

สดสวนมล คาเพม (%)

2511 การผลตยางนอกและยางใน 1 406 1 100 100 2519 การผลตผลตภณฑยางอนๆ 14 2,651 13 92.9 90.4 ทงหมด 15 3,057 14 93.3 91.7 ทมา: ประมวลผลจากสามะโนอตสาหกรรมป 2550 หมายเหต: พจารณาเฉพาะในกลมบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) เปนตลาดอนดบหนง

282

กรณศกษาท 6: อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

การใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปหรอไทย-สหภาพยโรปของอตสาหกรรมยานยนตและชนสวนสามารถสรปไดดงน

อตสาหกรรมยานยนตและชนสวนเปนกลมอตสาหกรรมทสงออกไปตลาดสหภาพยโรป 4.4 หมนลานบาท โดยสวนใหญเปนการสงออกยานยนต (รอยละ 76.6)มากกวาการสงออกชนสวน (รอยละ 23.4) สนคาในกลมนมอตราภาษ MFN คอนขางสงสาหรบสหภาพยโรป คอมอตรา MFN เฉลยรอยละ 9.58 โดยอตราภาษยานยนตจะอยในระดบสงกวาอตราภาษของชนสวน โดยอตราภาษ GSP ไดลดลงสาหรบสนคาในกลมยานยนตและชนสวนบางประเภทเทานน ซงโดยเฉลยทงกลมแลวอตราภาษ GSP ลดลงจากอตราภาษ MFN เลกนอย อยทอตราเฉลยรอยละ 9.46 ดงนน แตมตอทางภาษจากโครงการ GSP จงนอยมากเพยงรอยละ 0.12 เทานน ทงน เมอพจารณาเฉพาะสนคาทไดรบสทธพเศษทางภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรป อตราการใชสทธประโยชนของผประกอบการไทยในการสงออกสนคากลมนไปสหภาพยโรปเทากบรอยละ 73.9 (ตารางท ก6.1)

ผประกอบการใชสทธเพยง 3 รายการ ในสนคาในกลมยานยนตและชนสวน โดยมมลคาประหยดจากภาษ (tariff saving) ดงน สวนประกอบยานยนต (0.55 ลานยโร) สวนประกอบยานยนตอนๆ (0.54 ลานยโร) และเครองยนต (0.05 ลานยโร) (ตารางท ก6.2) โดยมลคาประหยดภาษรวมของอตสาหกรรมนในปจจบนเทากบ 58 ลานบาท ทงนหากทาความตกลงกบสหภาพยโรปโดยสามารถลดอตราภาษลงไดเหลอรอยละ 0 และสามารถใชสทธประโยชนไดเตมทจะทาใหมลคาประหยดภาษสงสดถง 6,026 ลานบาท ซงถอวาไดประโยชนจากการลดภาษของสหภาพยโรปสงสดเมอวดจากมลคาประหยดภาษเปนอนดบ 3 รองจากกลมอาหาร และกลมสงทอเครองนงหมและเครองหนง

ภาพท ก6.1 แสดงอตราการประหยดจากภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรป โดยสนคาทมโอกาสสงคอกลมยานยนต ซงปจจบนอตราการประหยดภาษของไทยในกลมสนคานเทากบรอยละ 0.01 ของมลคาการสงออก โดยสามารถเพมขนเปนรอยละ 3.75 กรณไมถกตดสทธ GSP และสามารถใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ใหเตมท นอกจากน ยงมโอกาสเพมอตราการประหยดภาษเปนรอยละ 10.94 หากมการลดภาษสนคาในกลมทงหมดจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป

283

ตารางท ก6.3 แสดงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในปจจบน ซงอตสาหกรรมนใชกฎมลคาเพมรอยละ 60 เปนหลก เมอใชกฎดงกลาวมาวเคราะหโดยนามาเปรยบเทยบกบขอมลการใชวตถดบจากตางประเทศของอตสาหกรรมสาขานจากสามะโนอตสาหกรรมประเทศไทยป 2550 พบวามบรษททผานกฎรอยละ 81.8 ของจานวนบรษทในกลมนทสงออกไปสหภาพยโรปเปนอนดบ 1 หรอคดเปนมลคาเพมรอยละ 55.4 ของกลมน

ตารางท ก6.1 สนคายานยนตและชนสวนทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008

การสงออกไปสหภาพยโรป 2008

ประเภท รายการ

มลคา (ลานบาท)

สดสวนตอการสงออกในกลม (%)

อตรา MFN 2007 (%)

อตราGSP ป 2007

(%)

อตราการใชสทธ

ประโยชน GSP 2007

(%) 870421 ยานยนตขนของนาหนกไมเกน 5 ตน 31,383 70.3 13.5 - - 870899 สวนประกอบยานยนต

(ถงเชอเพลงทยงไมไดประกอบรวมทงฐานยดเครองยนต)

4,484 10.1 3.7 - -

870333 ยานยนตความจเกน 2,500 ลบ.ซม. 1,661 3.7 10 - - 870870 ลอ 1,096 2.5 3.75 - 870829 สวนประกอบยานยนต

(องคประกอบของชดประกอบประตดานใน)

998 2.2 3.75 - -

840991 สวนประกอบยานยนตอนๆ 787 1.8 2.7 0 64.1 870332 ยานยนตความจ 1,500-2,500 ลบ.

ซม. 769 1.7 10 - -

870850 เพลาขบ 746 1.7 4.0 - - 840999 สวนประกอบยานยนต (ลกสบ เสอ

สบ) 575 1.3 2.7

0 88.7

870830 เบรก 516 1.2 4.0 - - รวม 10 อนดบแรก 43,015 96.42 กลมยานยนต 34,177 76.6 10.94 10.93 67.4 กลมชนสวนยานยนต 10,437 23.4 3.5 2.9 74.3 รวมทงหมดในกลม 44,614 100 9.58 9.46 73.9 ทมา: มลคาการคาของไทยจากฐานขอมลกระทรวงพาณชย อตราภาษ MFN และ GSP จากฐานขอมล

Eurostat อตราการใชสทธประโยชนคานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

284

ตารางท ก6.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง: อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

HS 8 หลก สนคา มลคาประหยดจากภาษ (พนยโร)

อตราการใชสทธประโยชน

(%)

แตมตอภาษGSP เทยบกบ MFN (%)

สดสวนการสงออกตอกลม (%)

84099100 สวนประกอบยานยนต 557.0 64.1 2.7 2.6 84099900 สวนประกอบยานยนตอนๆ 542.7 88.7 2.7 1.8 84073210 เครองยนตสนดาปภายใน 52.3 94.6 2.7 0.2 ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป ภาพท ก6.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความตก

ลงกบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

285

ตารางท ก6.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: กรณอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

เกณฑ จานวนสนคาทพกด 8 หลก สดสวนจานวนสนคาทพกด 8 หลกตอ

จานวนสนคาในกลม (รอยละ)

มลคาเพม 60% 21 100 ทมา: ประมวลผลจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในโครงการ GSP ของสหภาพยโรป

ตารางท ก6.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา:

กรณอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน บรษททผานเกณฑ ROO

[มลคาเพม 60%] รหส สาขา จานวน

บรษททตลาดอนดบ

1 คอ EU

มลคาเพม (ลานบาท)

จานวนบรษท

สดสวนบรษท (%)

สดสวนมลคาเพม (%)

3430 การผลตสวนประกอบและอปกรณประกอบสาหรบยานยนตและเครองยนต

11 797 9 81.8 55.4

ทมา: ประมวลผลจากสามะโนอตสาหกรรมป 2550 หมายเหต: พจารณาเฉพาะในกลมบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) เปนตลาดอนดบหนง

286

กรณศกษาท 7: อตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตก

การใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปหรอไทย-สหภาพยโรปของอตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตกสามารถสรปไดดงน

อตสาหกรรมเคมภณฑและพลาสตกเปนกลมอตสาหกรรมทสงออกไปตลาดสหภาพยโรปมลคา 4.0 หมนลานบาท สนคาในกลมนมอตราภาษ MFN ไมสงนก คอมอตราภาษ MFN เฉลยรอยละ 5.1 สนคาในกลมนไดรบสทธพเศษตามโครงการ GSP เหลออตราภาษเฉลยรอยละ 1.2 ซงทาใหไดแตมตอเฉลยรอยละ 3.9 โดย อตราการใชสทธประโยชนของผประกอบการไทยในการสงออกสนคากลมนไปสหภาพยโรปเทากบรอยละ 68.5 (ตารางท ก7.1)

สนคาในกลมเคมภณฑและพลาสตกทมมลคาประหยดจากภาษ (tariff saving)สงสด ไดแก สงปรงแตทมกลนหอม (2.5 ลานยโร) ถงทาดวยโพลเมอรของเอทลน (2.2 ลานยโร) และโพลคารบอเนต (2.0 ลานยโร) ตามลาดบ (ตารางท ก7.2) โดยมลคาประหยดภาษรวมของอตสาหกรรมนในปจจบนเทากบ 926 ลานบาท ทงนหากทาความตกลงกบสหภาพยโรปโดยสามารถลดอตราภาษลงไดเหลอรอยละ 0 และสามารถใชสทธประโยชนไดเตมทจะทาใหมลคาประหยดภาษสงสดเทากบ 1,747 ลานบาท

ภาพท ก7.1 แสดงอตราการประหยดจากภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรป โดยปจจบนอตราการประหยดภาษของไทยในกลมสนคานเทากบรอยละ 2.68 ของมลคาการสงออก โดยสามารถเพมขนเปนรอยละ 3.83 กรณเพมอตราการใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ใหเตมท และมโอกาสเพมเปนรอยละ 5.05 หากมการลดภาษสนคาในกลมทงหมดจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป

กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในอตสาหกรรมนคอนขางซบซอนและใชกฎหลายรปแบบดงแสดงในตารางท ก7.3 ทงน สวนใหญในอตสาหกรรมนจะใช (1) การเปลยนพกด 4 หลก (ยกเวนจากบางรายการ)และมลคาเพมรอยละ 60 (2) กฎมลคาเพมรอยละ 75 หากใชกฎมลคาเพมรอยละ 60 เปนเกณฑ เมอนาขอมลการใชวตถดบจากตางประเทศของอตสาหกรรมสาขานจากสามะโนอตสาหกรรมประเทศไทยป 2550 มาวเคราะหจะพบวามบรษททผานกฎรอยละ 77.3 ของจานวนบรษทในกลมนทสงออกไปสหภาพยโรปเปนอนดบ 1 หรอคดเปนมลคาเพมรอยละ 78 ของกลมน (ตารางท ก7.4)

287

ตารางท ก7.1 สนคาเคมภณฑและพลาสตกทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008 การสงออกไปสหภาพ

ยโรป 2008 ประเภท รายการ

มลคา (ลานบาท)

สดสวนตอการสงออกในกลม (%)

อตรา MFN 2007 (%)

อตราGSP ป 2007

(%)

อตราการใชสทธ

ประโยชน GSP 2007(%)

291736 กรดเทเรฟทาลก 9,206 22.6 6.5 3.0 76.1 392321 ถงทาดวยโพลเมอรของเอทลน 3,101 7.6 6.5 3.0 83.4 392690 ของอนๆ ทาดวยพลาสตก 2,860 7.0 5.3 0 30.8 390120 โพลเมอร 2,729 6.7 3.3 1.5 74.7 390740 โพลคารบอเนต 1,692 4.2 6.5 0 91.0 291811 กรดแลกตก เกลอ 1,572 3.9 0 0 0 300590 แวดดง ผากอซ ผาพนแผล 1,379 3.4 0 0 0 392410 เครองใชบนโตะอาหาร ครว 1,081 2.7 6.5 0 77.2 390730 อพอกไซดเรซน 881 2.2 0 0 0 330210 สงปรงแตงทมกลนหอม 725 1.8 7.8 0 81.4 รวม 10 อนดบแรก 30,359 74.6 รวมทงหมดในกลม 40,683 100 5.1 1.2 68.5 ทมา: มลคาการคาของไทยจากฐานขอมลกระทรวงพาณชย อตราภาษ MFN และ GSP จากฐานขอมล

Eurostat อตราการใชสทธประโยชนคานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

ตารางท ก7.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สงป 2007 HS 8 หลก สนคา มลคาประหยด

จากภาษ (พนยโร)

อตราการใชสทธประโยชน (%)

แตมตอภาษGSP เทยบกบ

MFN (%)

สดสวนการสงออกตอกลมเคมภณฑและพลาสตก(%)

33021010 สงปรงแตงทมกลนหอมซงมแอลกอฮอล 2,591.9 92.1 17.3 2.4

39232100 ถงทาดวยโพลเมอรของเอทลน 2,277.6 83.4 3.5 11.3 39074000 โพลคารบอเนต 2,082.0 91.0 6.5 5.1 29173600 กรดเทเรฟทาลก 1,704.5 76.1 3.5 9.3 39012090 โพลเมอร 1,474.8 74.7 3.5 8.2 39241000 เครองใชบนโตะอาหาร ครว 1,202.1 77.2 6.5 3.5

33074900 สงปรงแตงทาใหหองมกลนหอม 599.8 87.0 6.5 1.5

39232990 ถงพลาสตก 534.8 80.3 6.5 1.5 39269097 ของอนๆ ทาดวยพลาสตก 410.0 31.1 5.2 3.7 29321300 เฟอฟวรลแอลกอฮอล 405.1 100 3.5 1.7 ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

288

ภาพท ก7.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความตกลงกบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมผลตภณฑเคมภณฑและพลาสตก

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

ตารางท ก7.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมเคมและพลาสตก

เกณฑ จานวนสนคาทพกด

8 หลก

สดสวนจานวนสนคาทพกด 8 หลกตอจานวนสนคาในกลม (รอยละ)

เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการหรอมลคาเพม 60% 1022 67.4 มลคาเพม 75% 216 14.2 มลคาเพม 50% 131 8.6 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ 56 3.7 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ และมลคาเพม 50% 31 2.0 เปลยนพกด 6 หลกยกเวนจากบางรายการหรอมลคาเพม 60% 21 1.4 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ และมลคาเพม 50% หรอมลคาเพม 60% 12 0.8 เปลยนพกด 6 หลกยกเวนจากบางรายการ 10 0.7 กระบวนการผลตเฉพาะเจาะจงหรอมลคาเพม 60% 7 0.5 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ หรอ กระบวนการผลตเฉพาะเจาะจง 3 0.2 กระบวนการผลตเฉพาะเจาะจง 3 0.2 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการหรอมลคาเพม 70% 1 0.1 เปลยนพกด 4 หลก หรอมลคาเพม 60% 1 0.1

289

เกณฑ จานวนสนคาทพกด

8 หลก

สดสวนจานวนสนคาทพกด 8 หลกตอจานวนสนคาในกลม (รอยละ)

เปลยนพกด 6 หลก 1 0.1 มลคาเพม 80% 1 0.1 วตถดบภายในประเทศทงหมด 1 0.1

ทงหมด 1517 100.0 ทมา: ประมวลผลจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในโครงการ GSP ของสหภาพยโรป

ตารางท ก7.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา:

กรณอตสาหกรรมเคมและพลาสตก บรษททผานเกณฑ ROO

[เฉพาะเกณฑทใชมากเปนอนดบ 1 คอ มลคาเพม 60% หรอ CTH]

รหส สาขา จานวนบรษทท

ตลาดอนดบ 1 คอ EU

มลคาเพม (ลานบาท)

จานวนบรษท

สดสวนบรษท (%)

สดสวนมลคาเพม (%)

2411 เคมภณฑขนมลฐาน 3 357 1 33.3 0.84

2413 พลาสตกขนตน ยางสงเคราะห

1 2 0 0 0

2422 สทา นามนชกเงา หมกพมพ

3 316 2 66.7 57.3

2423 ผลตภณฑทางเภสชกรรม เคมภณฑทใชรกษาโรค

1 13 0 0 0

2424 สบ ผงซกฟอก เคมภณฑทใชทาความสะอาด

8 1,406 7 87.5 98.0

2429 ผลตภณฑเคมอนๆ 2 71 2 100 100 2430 เสนใยประดษฐ 2 160 1 50 37.0 2420 ผลตภณฑพลาสตก 24 1,131 21 87.5 88.7

ทงหมด 44 3,456 34 77.3 78.0 ทมา: ประมวลผลจากสามะโนอตสาหกรรมป 2550 หมายเหต: พจารณาเฉพาะในกลมบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) เปนตลาดอนดบหนง

290

กรณศกษาท 8: อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอร

การใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปหรอไทย-สหภาพยโรปของอตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรสามารถสรปไดดงน

อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรเปนกลมอตสาหกรรมทสงออกไปตลาดสหภาพยโรปมลคา 1.2 หมนลานบาท โดยสนคาในกลมนมอตราภาษ MFN ตามากอยแลว โดยอตราภาษ MFN ของสหภาพยโรปในกลมสนคานเฉลยเทากบรอยละ 0.33 ดงนน แตมตอทางภาษจากโครงการ GSP จงนอยมาก ทงน อตราการใชสทธประโยชนของผประกอบการไทยในการสงออกสนคากลมนไปสหภาพยโรปเทากบรอยละ 70.6 (ตารางท ก8.1)

สนคาในกลมไมและเฟอรนเจอรทมมลคาประหยดจากภาษ (tariff saving)สงสด ไดแก แผนไมสาหรบทาไมวเนยร (2 แสนยโร) ไฟเบอรบอรด (0.7 แสนยโร) และสวนประกอบเฟอรนเจอร (0.3 แสนยโร) ตามลาดบ (ตารางท ก8.2) โดยมลคาประหยดภาษรวมของอตสาหกรรมนในปจจบนเทากบ 29 ลานบาท ทงนหากทาความตกลงกบสหภาพยโรปโดยสามารถลดอตราภาษลงไดเหลอรอยละ 0 และสามารถใชสทธประโยชนไดเตมทจะทาใหมลคาประหยดภาษสงสดเพมขนไมมากนกคอเทากบ 46 ลานบาทเนองจากแตมตอทางภาษไมมากนก

ภาพท ก8.1 แสดงอตราการประหยดจากภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรป โดยปจจบนอตราการประหยดภาษของไทยในกลมเฟอรนเจอรเทากบรอยละ 0.09 ของมลคาการสงออก โดยสามารถเพมขนเปนรอยละ 0.17 กรณเพมอตราการใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ใหเตมทซงเทากบกรณการลดภาษสนคาในกลมทงหมดจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป

ตารางท ก8.3 แสดงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในปจจบน ซงสวนใหญในอตสาหกรรมนจะใช (1) การเปลยนพกด 4 หลก (ยกเวนจากบางรายการ) รองลงมาคอ (2) การเปลยนพกด 4 หลก (ยกเวนจากบางรายการ) หรอ มลคาเพมรอยละ 60 หากใชกฎมลคาเพมรอยละ 60 เปนเกณฑจะพบวามบรษททผานกฎรอยละ 76.7 ของจานวนบรษทในกลมนทสงออกไปสหภาพยโรปเปนตลาดอนดบ 1 หรอคดเปนมลคาเพมรอยละ 43.4 ของกลมน

291

ตารางท ก8.1 สนคาไมและเฟอรนเจอรทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008

การสงออกไปสหภาพยโรป 2008

ประเภท รายการ

มลคา (ลานบาท)

สดสวนตอการสงออกใน

กลม (%)

อตรา MFN 2007 (%)

อตราGSP ป 2007

(%)

อตราการใชสทธประโยชน

GSP 2007(%)

940161 ทนงทมโครงไม 2,606 20.8 0 0 0 940360 เฟอรนเจอรอนๆ ทาดวยไม 2,353 18.7 0 0 0 940190 สวนประกอบทนง 1,225 9.8 2.7 0 65.1 440929 ไมแปรรป 1,186 9.4 0 0 0 940169 ทนงอนๆ 1,000 8.0 0 0 0

441900 เครองใชบนโตะอาหาร ในครวทาดวยไม 667 5.3

0 0 0

441400 กรอบไม 511 4.1 2.5 0 36.3 442190 ของอนๆ ทาดวยไม 498 4.0 4 0 20.6

442090 ไมทฝงหรอประดบดวยมก งาชางหรออนๆ 483 3.9

3 0 15.5

940390 สวนประกอบเฟอรนเจอรอนๆ 427 3.4 2.7 0 58.3 รวม 10 อนดบแรก 10,957 87.3 กลมผลตภณฑไม 4469 35.6 0.52 0.08 77.9 กลมเฟอรนเจอร 8088 64.4 0.17 0.0 55.1 รวมทงหมดในกลม 12,557 100 0.33 0.04 70.58 ทมา: มลคาการคาของไทยจากฐานขอมลกระทรวงพาณชย อตราภาษ MFN และ GSP จากฐานขอมล

Eurostat อตราการใชสทธประโยชนคานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

292

ตารางท ก8.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง HS 8 หลก สนคา มลคาประหยด

จากภาษ (พนยโร)

อตราการใชสทธประโยชน

(%)

แตมตอภาษGSP เทยบกบ MFN (%)

สดสวนการ สงออกตอกลม

ผลตภณฑยาง (%) 44083985 แผนไมสาหรบทาไมวเนยร 132.5 93.0 4.0 1.3 44083995 แผนไมสาหรบทาไมวเนยร 79.5 100.0 4.0 0.7 44119290 ไฟเบอรบอรด 72.8 100.0 3.5 0.7 94039030 สวนประกอบเฟอรนเจอร 36.8 58.3 2.7 0.8 94015900 ทนงอนๆ 28.3 73.9 5.6 0.2

44201011 ไมทฝงหรอประดบดวยมกหรอวตถอนๆ 26.3 58.9 3.0 0.5

46029000 เครองจกรสาน เครองสานอนๆ 25.4 68.4 3.5 0.4

94038100 เฟอรนเจอรทาดวยไมไผ 18.1 49.2 5.6 0.2 44182010 ประต กรอบประต 17.0 94.1 3.0 0.2

94034090 เฟอรนเจอรทาดวยไมชนดทใชในครว 16.6 40.9 2.7 0.5

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

ภาพท ก8.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาสจากความตกลงกบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอร

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

293

ตารางท ก8.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป: อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอรไม

เกณฑ จานวนสนคาทพกด 8 หลก

สดสวนจานวนสนคาทพกด 8 หลกตอจานวนสนคาใน

กลม (รอยละ) เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการ 178 86.0 เปลยนพกด 4 หลกยกเวนจากบางรายการหรอมลคาเพม 60% 19 9.2 กระบวนการเฉพาะเจาะจง 10 4.8 ทงหมด 207 100.0 ทมา: ประมวลผลจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในโครงการ GSP ของสหภาพยโรป

ตารางท ก8.4 สดสวนบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา:

กรณอตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอร บรษททผานเกณฑ ROO

[มลคาเพม 60%] รหส สาขา จานวน

บรษททตลาดอนดบ

1 คอ EU

มลคาเพม (ลานบาท)

จานวนบรษท

สดสวนบรษท (%)

สดสวนมลคาเพม (%)

2010 การเลอยไมและไสไม 6 350 3 50.0 32.4

2021 แผนไมวเนยร ไมอด ลามนบอรด แผนชนไมอด

2 262 0 0 0

2022 เครองไมทใชในการกอสรางและประกอบอาคาร

3 457 2 66.7 10.4

2023 ภาชนะไม 2 163 1 50.0 2.4 2029 ผลตภณฑอนททาจากไม 14 93 12 85.7 79.0 3610 เฟอรนเจอร 16 635 15 93.8 96.4 ทงหมด 43 1,963 33 76.7 43.4 ทมา: ประมวลผลจากสามะโนอตสาหกรรมป 2550 หมายเหต: พจารณาเฉพาะในกลมบรษททสงออกไปสหภาพยโรป (EU) เปนตลาดอนดบหนง

294

กรณศกษาท 9: อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา

การใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปและโอกาสจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรปหรอไทย-สหภาพยโรปของอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลาสามารถสรปไดดงน

อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลาเปนกลมอตสาหกรรมทสงออกไปตลาดสหภาพยโรปมลคา 5.9 พนลานบาท สวนใหญประเทศไทยพงพาการนาเขาเหลกจากตางประเทศมากกวาสงออก โดยสาหรบการคาเหลกและเหลกกลากบสหภาพยโรป ไทยขาดดลการคาในอตสาหกรรมน 2.1 หมนลานบาทในป 2008 ทงน ในอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา สหภาพยโรปมอตราภาษ MFN ตามาก โดยเฉลยรอยละ 0.28 เทานน ในสวนอตราการใชสทธประโยชนของผประกอบการไทยในการสงออกสนคากลมนไปสหภาพยโรปเทากบรอยละ 80.6 (ตารางท ก9.1)

สนคาในกลมเหลกและเหลกกลาทมมลคาประหยดจากภาษ (tariff saving)สวนใหญอยในกลม HS 7307 คออปกรณตดตงของหลอดหรอทอทาดวยเหลกหรอเหลกกลา (ตารางท ก9.2) โดยมลคาประหยดภาษรวมของอตสาหกรรมนในปจจบนเทากบ 26 ลานบาท ทงนหากทาความตกลงกบสหภาพยโรปโดยสามารถลดอตราภาษลงไดเหลอรอยละ 0 และสามารถใชสทธประโยชนไดเตมทจะทาใหมลคาประหยดภาษสงสดเทากบ 32 ลานบาท

ภาพท ก9.1 แสดงอตราการประหยดจากภาษจากโครงการ GSP ของสหภาพยโรป โดยปจจบนอตราการประหยดภาษของไทยในกลมสนคานเทากบรอยละ 0.23 ของมลคาการสงออก โดยสามารถเพมขนเปนรอยละ 0.28 กรณเพมอตราการใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ใหเตมทซงเทากบการลดภาษสนคาในกลมทงหมดจากความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป

ตารางท ก9.3 แสดงกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรปในปจจบน ซงสนคาสวนใหญในอตสาหกรรมนจะใชกฎการเปลยนพกดท 4 หลก และกฎกระบวนการผลตเฉพาะเจาะจง โดยไมมกฎการใชมลคาเพม อยางไรกตามจากตวเลขอตราการใชสทธประโยชนรอยละ 80.6 กพอจะบอกไดวาผประกอบการสามารถใชสทธประโยชนในอตสาหกรรมนไดดพอสมควร

295

ตารางท ก9.1 สนคาเหลกและเหลกกลาทไทยสงออกไปสหภาพยโรปป 2008

การสงออกไปสหภาพยโรป 2008

ประเภท รายการ

มลคา (ลานบาท)

สดสวนตอการสงออกใน

กลม (%)

อตรา MFN 2007 (%)

อตราGSP ป 2007

(%)

อตราการใชสทธประโยชน GSP

2007(%)

721061 เหลกแผนชบหรอเคลอบ 721 12.1 0 0 0 720851 เหลกแผนรดรอน 681 11.4 0 0 0 721934 เหลกแผนเหลกกลาไมเปนสนม 671 11.3 0 0 0 720421 เศษและของทใชไมไดจาพวกเหลก 638 10.7 0 0 0 721070 เหลกแผนชบหรอเคลอบ 388 6.5 0 0 0 730719 หลอดหรอทอหนาแปลน 370 6.2 3.7 0 89.25 730793 อปกรณตดตงสาหรบการเชอมชน 334 5.6 3.7 0 89.35 720852 เหลกแผนรดรอน 239 4.0 0 0 0 721933 เหลกแผนเหลกกลาไมเปนสนม 214 3.6 0 0 0 721049 เหลกแผนชบหรอเคลอบ 209 3.5 0 0 0 รวม 10 อนดบแรก 5,653 94.8 รวมทงหมดในกลม 5,964 100 0.28 0.0 80.6 ทมา: มลคาการคาของไทยจากฐานขอมลกระทรวงพาณชย อตราภาษ MFN และ GSP จากฐานขอมล

Eurostat อตราการใชสทธประโยชนคานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

296

ตารางท ก9.2 สนคาทมมลคาประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP สง HS 8 หลก สนคา มลคาประหยด

จากภาษ (พนยโร)

อตราการใชสทธประโยชน

(%)

แตมตอภาษGSP เทยบกบ

MFN (%)

สดสวนการสงออกตอกลมเหลกและเหลกกลา(%)

73071910 หนาแปลน 249.1 90.9 3.7 3.2

73079311 อปกรณตดตงสาหรบการเชอมอนๆ 98.7 92.0 3.7 1.3

73072390 อปกรณตดตงสาหรบการเชอมทาดวยเหลกกลาไมเปนสนม 40.9 87.5 3.7 0.5

73079910 อปกรณตดตงอนๆ 26.6 98.3 3.7 0.3

73072990 อปกรณตดตงทาดวยเหลกกลาไมเปนสนมอนๆ 22.8 35.7 3.7 0.7

73072930 อปกรณตดตงอนๆ 16.9 85.7 3.7 0.2

73079319 อปกรณตดตงสาหรบการเชอมอนๆ 16.3 75.9 3.7 0.3

73072100 หนาแปลนทาดวยเหลกกลาไมเปนสนม 13.0 92.2 3.7 0.2

73071990 อปกรณตดตงทไดจากการหลออนๆ 10.9 62.9 3.7 0.2

73072310 อปกรณตดตงสาหรบการเชอมชน 7.9 30.7 3.7 0.3

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

ภาพท ก9.1 อตราการประหยดจากภาษจากโครงการใชสทธ GSP และโอกาส จากความตกลงกบสหภาพยโรป: อตสาหกรรมผลตภณฑเหลกและเหลกกลา

ทมา: คานวณจากขอมลของสหภาพยโรป

297

ตารางท ก9.3 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป:

อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา

เกณฑ จานวนสนคาทพกด 8 หลก

สดสวนจานวนสนคาทพกด 8 หลกตอจานวนสนคาในกลม (รอยละ)

เปลยนพกด 4 หลก 443 99.6 กระบวนการเฉพาะเจาะจง 2 0.4 ทงหมด 445 100.0

ทมา: ประมวลผลจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในโครงการ GSP ของสหภาพยโรป

10.4 สรป

จากการวเคราะห Spearman RCA Rank Correlation สรปไดวาโครงสรางความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบระหวางไทยกบสหภาพยโรปอยในลกษณะทหนนเสรมกน ดงนน การทาความตกลงการคาเสรโดยการลดภาษจะทาใหราคาสนคาลดลงชวยสงเสรมการแลกเปลยนสนคาระหวางไทยกบสหภาพยโรป โดยทผานมา ประเทศไทยไดรบสทธพเศษทางภาษตามโครงการ GSP ของสหภาพยโรป ซงในป 2007 ผประกอบการไดใชสทธประโยชนเฉลยในอตรารอยละ 58 ของมลคาสนคาทไดสทธจากโครงการ GSP โดยมลคาประหยดภาษจากโครงการ GSP ในป 2007 รวมเทากบ 7,171 ลานบาท โดยมลคาดงกลาวจะเพมขนสงสดไดถงประมาณ 44,000 ลานบาทหากไทยไดทาความตกลงการคาเสรกบสหภาพยโรปและมการลดภาษลงเหลอรอยละ 0 (ดสรปในตารางท 10.8) สาหรบกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาสามารถสรปไดวา ผประกอบการทสงออกไปตลาดสหภาพยโรปเปนอนดบ 1 อยแลวสวนใหญจะผานเกณฑการพจารณามลคาเพม ยกเวนบางอตสาหกรรม เชน อาหาร เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส สงทอเครองนงหมและเครองหนง ยานยนตและชนสวน เปนตน ซงเกดขนเนองจากการมคลสเตอรการผลตทวภมภาคอาเซยน ดงนน กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทเหมาะสมสาหรบความตกลงกบสหภาพยโรปจงควรอนญาตใหสะสมมลคาในอาเซยนได (เชนเดยวกบกฎตามโครงการ GSP ในปจจบน)

298

ตารางท 10.8 สรปการใชสทธประโยชนและการผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP ของอตสาหกรรมไทย

การใชสทธของไทยตาม โครงการ GSP ของสหภาพยโรป

ป 2007

โอกาสจากความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรปหรอ

ไทย-ยโรป

ประมาณการบรษททผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP

ของสหภาพยโรป1 การประหยดภาษ

(tariff saving)

อตสาหกรรม

อตราการใชสทธประโยชน (รอยละ)

มลคา (ลานบาท)

อตรา (รอยละ)

แตมตอภาษเฉลยสงสดเทยบกบ

MFN (รอยละ)

มลคาการประหยดภาษสงสด (ลานบาท)

สดสวนบรษท (รอย

ละ)

สดสวนมลคาเพม (รอยละ)

1. เครองใชไฟฟาอเลกทรอนกส

16.7 268 0.11 1.18 2,768 24.1 7.0

2.อาหาร 70.9 2,258 2.47 14.3 13,124 68.0 49.1 3.เครองจกรกล 62.5 1,148 1.12 1.9 2,022 66.7 92.1 4.สงทอ เครองนงหม เครองหนง

56.1 991 1.34 9.4 6,920 80.0 76.1

5.ผลตภณฑยาง 68.6 535 1.10 1.59 771 93.3 91.7 6.ยานยนต ชนสวน 73.9 58 0.09 9.6 6,026 81.8 55.4 7.เคมภณฑ พลาสตก

68.5 926 2.68 5.1 1,747 77.3 78.0

8.ไม เฟอรนเจอรไม

70.6 29 0.21 0.33 46 76.7 43.4

9.เหลก เหลกกลา 80.6 26 0.23 0.28 32 n.a. n.a. ทกสนคา 58.0 7,171 0.89 5.48 44,000 - -

ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

หมายเหต: 1/ พจารณาเฉพาะเกณฑมลคาเพม โดยใชขอมลจากสามะโนอตสาหกรรมป 2550

299

บทท 11 สรปและขอเสนอแนะเชงนโยบาย เนอหาในบทนจะสรปผลการศกษาทสาคญและนาเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบาย โดยแบงขอเสนอออกเปน 3 สวน คอ สวนแรก ขอเสนอแนะสาหรบการเจรจาทาความตกลงการคาเสรระหวางอาเซยน-สหภาพยโรป หรอไทย-สหภาพยโรป สวนทสอง ขอเสนอแนะสาหรบการกาหนดนโยบายอตสาหกรรมของประเทศไทย และสวนทสาม ขอเสนอแนะสาหรบนโยบายเกยวกบความรบผดชอบธรกจตอสงคม (CSR) โดยรวม 11.1 ขอเสนอแนะสาหรบการเจรจา FTA

1. ภาครฐควรสนบสนนการเจรจาเพอจดทาความตกลงการคาเสรระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป หรอระหวางไทยกบสหภาพยโรป เนองจาก FTA ดงกลาวจะทาใหผประกอบการภาคอตสาหกรรมไทยไดรบสทธประโยชนดานภาษศลกากรเปนการถาวร และมโอกาสไดรบประโยชนเพมขน หาก FTA นนมความครอบคลมและใหแตมตอดานภาษศลกากรมากกวาระบบ GSP จากการประมาณการโดยคณะผวจย พบวา แมวาการสงออกสนคาจากไทยรอยละ 36 เปนการสงออกสนคาทมอตราภาษรอยละ 0 อยแลว แตการทา FTA เพอใหสหภาพยโรปลดอตราภาษศลกากรของสนคาทเหลอทงหมดจะทาใหภาคสงออกไทยไดรบประโยชนจากการประหยดภาษ (tariff saving) เพมขนจากระบบ GSP อก 19,999 ลานบาทตอป เปนประมาณ 26,778 ลานบาทตอป หรอคดเปนรอยละ 3.5 ของมลคาสงออกของไทยไปสหภาพยโรป ในทางตรงกนขาม ภาคอตสาหกรรมจะมความเสยงจากการแขงขนกบสนคานาเขาจากสหภาพยโรปไมมากนก เพราะสนคาระหวางไทยและสหภาพยโรปสวนใหญอยในลกษณะทหนนเสรมกน ยกเวนบางสาขาทผประกอบการใหความเหนวาอาจเกดผลกระทบทางลบตอผประกอบการ เชน ชนสวนยานยนต และเหลกและเหลกกลา 2. อยางไรกตาม ประเดนหลกในการทา FTA กบสหภาพยโรป ในสวนของสนคาอตสาหกรรม นาจะไมใชการลดภาษศลกากรเทานนแตตองครอบคลมถงมาตรการทไมใชภาษศลกากรดวย โดยเฉพาะกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา มาตรการทางเทคนค และมาตรฐานสขอนามยและสขอนามยพชตางๆ ตลอดจนมาตรการเชงบงคบและเชงสมครใจทเกยวของสงแวดลอม แรงงาน และความรบผดชอบธรกจตอสงคม 3. คณะเจรจาฝายไทยควรเจรจาตอรองใหกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาสามารถใชการสะสมมลคาภายในภมภาคอาเซยน (regional cumulation) ในการทาความตกลง FTA เพอใหสนคาสงออกของไทยในหลายอตสาหกรรม เชน อาหารแปรรป สงทอ และเครองนงหม ซงมคลสเตอรการผลตทวภมภาคอาเซยน ไดรบแหลงกาเนดในการสงออก โดยอาจใหเหตผลกบสหภาพ

300

ยโรปวาระบบดงกลาวสอดคลองกบแนวคดการปฏรประบบ GSP ของสหภาพยโรปและจะเปนรากฐานของการทา ASEAN-EU FTA ในอนาคต นอกจากน ภาครฐควรกาหนดกฎระเบยบและมาตรฐานภายในประเทศทสอดคลองกบกฎระเบยบและมาตรฐานทสาคญของยโรป เชน WEEE, RoHS และ REACH เปนตน เพอเปนหลกประกนวา วตถดบและชนสวนจากประเทศในอาเซยนทผานเกณฑกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาดงกลาวสอดคลองตามมาตรฐานเทคนคของสหภาพยโรปดวย 11.2 ขอเสนอแนะสาหรบนโยบายอตสาหกรรม

1. กระทรวงอตสาหกรรมและกระทรวงเกษตรและสหกรณควรกาหนดมาตรฐานความ

ปลอดภยของผลตภณฑและอาหารทผลตและจาหนายในประเทศไทยใหสงขน ทงเพอยกระดบการคมครองผบรโภคไทยและสรางความสามารถในการแขงขนกบประเทศผสงออกทมคาแรงตากวา นบตงแตการหามนาเขาสารตองหามตางๆ ไปจนถงการกาหนดมาตรฐานความปลอดภยของสนคารายการตางๆ โดยอางองมาตรฐานของตลาดทสาคญ นอกจากน ในระยะยาว ภาครฐควรมงสนบสนนใหมการรวมกลมกบประเทศสมาชกอาเซยนในการสรางมาตรฐานความปลอดภยของผลตภณฑและอาหารอาเซยนใหสงกวามาตรฐานของประเทศคแขงนอกภมภาค ซงจะชวยสรางตลาดสาหรบสนคาไทย ซงมมาตรฐานสงกวาของประเทศอาเซยนสวนใหญ และสนบสนนการสรางซพพลายเออร (supplier) ทมคณภาพสงในหวงโซอปทาน (supply chain) สาหรบผสงออกไทย

2. กระทรวงอตสาหกรรม หนวยงานรฐทเกยวของและธรกจสงออก ควรรวมมอกนใน

การสงเสรมใหธรกจขนาดกลางและขนาดยอมของไทยใหมความสามารถในการบรหารหวงโซอปทาน (supply chain) ของตนใหเชอมโยงกบของหวงโซอปทานของธรกจสงออก โดยมงสรางใหเกดความสามารถในการทาตรวจสอบยอนกลบ (traceability) ดวยการวางระบบบนทกขอมลทไดมาตรฐาน โดยควรจดหลกสตรฝกอบรมและใหคาปรกษาแกธรกจขนาดกลางและขนาดยอมใหมขดความสามารถดงกลาว

3. กระทรวงเกษตรและสหกรณควรมงปรบสนคาในกลมประมงของประเทศไทยเขาส

มาตรฐาน IUU (Illegal, Unreported and Unregulated fishing) เพอลดตนทนและเวลาในการสงออก เพราะสนคาสงออกทไมไดรบมาตรฐานดงกลาวจะถกตรวจสอบอยางเขมขนทดานศลกากรของสหภาพยโรป ซงทาใหผสงออกถกกดราคาโดยผนาเขา เพราะการตรวจสอบสรางตนทนสงแกผนาเขา การปรบตวเขาสมาตรฐานดงกลาวไดกอนประเทศคแขง จะทาใหผสงออกของประเทศไทยไดเปรยบในการแขงขนกบประเทศคแขงเหลานน

301

4. คณะผเจรจาไทยควรโนมนาวใหสหภาพยโรปเขาใจและยอมรบวาไมยางพาราของไทยมาจากปาเชงพาณชยทงสน ผลตภณฑไมยางพาราจากประเทศไทยจงไมเกยวของกบปญหาไมเถอน และไมจาเปนตองมระบบใบอนญาต หรอหากจาเปนตองมระบบใบอนญาต หนวยงานภาครฐทเกยวของกควรกาหนดใหมระบบใบอนญาตอตโนมตสาหรบไมยางพารา อยางไรกตาม หากการเจรจาตอรองดงกลาวไมประสบความสาเรจ รฐบาลไทยกควรศกษาประโยชนและตนทนในการเขาเปนภาคสมาชกความตกลง FLEGT

5. คณะผเจรจาของไทยควรเจรจากบสหภาพยโรปใหมระบบถอนการแจงเตอนทรวดเรวและมประสทธภาพ ในกรณทสนคาสงออกของไทยสามารถแกปญหาจนผานมาตรฐานทกาหนดได เนองจากทผานมามปญหาทสนคาไทยถกแจงเตอนเรองความปลอดภยดานอาหาร แตเมอผประกอบการไดแกไขปญหาเรยบรอยแลว กยงไมถกถอนชอจากระบบการแจงเตอนหรอใชเวลานานในการถอนการแจงเตอน ทาใหสญเสยโอกาสทางการตลาด

6. ปญหาการขาดหองทดสอบทไดมาตรฐานในประเทศไทยทาใหผประกอบการตองสง

สนคาหลายรายการไปทดสอบในตางประเทศ ซงทาใหมตนทนสงและเสยงตอการรวไหลของความลบทางการคา กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณและหนวยงานทเกยวของควรศกษาความตองการใชหองปฏบตการของสนคาสงออกรายการสาคญไปยงสหภาพยโรป ญปนและสหรฐ ทประสบปญหาการไมผานมาตรฐานและกาหนดลาดบความสาคญ (priority) ในการลงทนดานหองปฏบตการ เพอใหสามารถลงทนไดอยางมผลตอบแทนสงสด ภายใตทรพยากรทมจากด ทงน การจดลาดบความสาคญของการลงทน อาจใชมลคาการสงออกทมความเสยง (export value at risk) เปนดชนชวด

7. สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยและสภาหอการคาไทย โดยความสนบสนนของ

รฐบาลไทยและสานกเลขาธการอาเซยน (ASEAN secretariat) ควรสงเสรมใหภาคเอกชนไทยรวมกลมธรกจในอาเซยนขนเปน “สภาธรกจสงออกอาเซยน” หรอใชประโยชนจาก “สภาหอการคาแหงอาเซยน (ASEAN Chamber of Commerce) ทมอยแลวในปจจบน เพอสรางความเปนเอกภาพและมนาหนกในการเสนอแนะนโยบายตอสหภาพยโรปมากยงขน นอกจากน ภาคธรกจไทยและอาเซยนควรสรางแนวรวมกบกลมผนาเขาและผคาปลกในยโรป หรอสมาคมของธรกจขนาดกลางและขนาดยอมในสหภาพยโรป และสถานทตไทยตลอดจนสถานทตของประเทศอาเซยนในสหภาพยโรป เพอใหขอคดเหนและขอเสนอในประเดนหลกๆ กอนมการยกรางกฎระเบยบตางๆ ของสหภาพยโรป ทจะมผลกระทบตออตสาหกรรมสงออกของอาเซยนไปยงสหภาพยโรป

302

11.3 ขอเสนอแนะสาหรบนโยบายความรบผดชอบองคกรตอสงคม (CSR) และแรงงาน 1. รฐบาลและสมาคมผประกอบการ โดยผานกลไกของคณะกรรมการรวมภาครฐและเอกชนเพอแกไขปญหาเศรษฐกจ (กรอ.) ควรสรางความตนตวใหแกผประกอบการเหนความสาคญของนโยบายเกยวกบความรบผดชอบธรกจตอสงคม (CSR) ทงในระดบผบรหาร ไปจนถงแรงงานทกระดบและเผยแพรทศนคตทวา CSR เปนการเพมความสามารถในการแขงขนและเปนการลงทนท มผลตอบแทน ( return) ไมได เปนตนทน (cost) ซ งเปนภาระของผประกอบการ โดยประกาศเปนวาระแหงชาต (national agenda) ในการสงเสรม CSR เพอสรางความสามารถในการแขงขน จดทาแนวทางปฏบตทด (code of conduct) และเผยแพรกรณตวอยางการทา CSR ทประสบความสาเรจ 2. ธรกจไทยจานวนมากมกจกรรมเพอสงคม แตยงไมไดรวบรวมขนอยางเปนระบบ สมาคมธรกจทเกยวของ เชน สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยและสภาหอการคาไทยควรเปนตวกลางในการรวบรวมและรายงานกจกรรมทมลกษณะเชงสงคมของธรกจไทยทไดดาเนนการอยในปจจบนในรปของ “รายงานกจกรรมทรบผดชอบตอสงคม” (CSR Report) เผยแพรทงในประเทศและตางประเทศ เพอสรางภาพลกษณทดของอตสาหกรรมไทย 3. ผประกอบการควรมงผนวกกจกรรรมทสอดคลองกบ CSR เขาในการบรหารซพพลายเชน เพอแสดงถงความรบผดชอบตอสงคมควบคไปกบการยกระดบความสามารถในการแขงขน กจกรรมในลกษณะดงกลาว ไดแก การลดการใชพลงงาน การลดการสญเสยในกระบวนการผลต ซงมผลดทงในการอนรกษสงแวดลอมและชวยลดตนทนการผลต เปนตน ตารางท 11.1 แสดงตวอยางกจการทมยอดขายและกาไรสงขนจากการผนวก CSR เขาในกระบวนการผลตในอตสาหกรรมตางๆ ของประเทศไทย 4. กระทรวงการคลงควรปรบมาตรการทางภาษใหสอดคลองกบการสงเสรมการอนรกษสงแวดลอมมากยงขน เชน เปลยนการกาหนดอตราภาษสรรพสามตไปสระบบทยดตามผลกระทบตอสงแวดลอม (environmental performance) เชน จดเกบภาษสรรพสามตเครองปรบอากาศตามปรมาณพลงงานทใช หรอจดเกบภาษสรรพสามตแบตเตอรตามปรมาณตะกวทใช แทนการกาหนดอตราเดยวในปจจบน เปนตน 5. กระทรวงตางประเทศ และกระทรวงพาณชยควรวางกลไกสอสารเชงรกและเตรยมรบมอฉกเฉน ในกรณทสนคาไทยถกกดกนไมใหเขาสตลาดสหภาพยโรปจากขอกลาวหาวาไมรบผดชอบตอสงคมทมลกษณะคลาดเคลอน เชน ถกกลาวหาวาใชแรงงานเดกโดยไมสอดคลอง

303

กบขอเทจจรง ทงน โดยประสานความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐในประเทศไทย สถานเอกอครราชทตไทยในสหภาพยโรปและภาคเอกชน

ตารางท 11.1 ตวอยางของกจการไทยทมยอดขายและกาไรสงขนจากนโยบาย CSR

อตสาหกรรม มาตรการ CSR ของบรษท ผลไดจากมาตรการ เครองนงหม การปรบปรงเงอนไขการทางาน โดยจาย

ค า ตอบแทนตามว ตถ ป ร ะ ส งค แ ล ะเปาหมาย

ลดอตราการออกจากงาน (turnover rate) เพมประสทธภาพการผลตและการทางานเปนทม เชน ผลตภาพเพมขนจาก 600 ชนตอคนตอเดอนเปน 900 ชนตอคนตอเดอน ในเดอนกมภาพนธ 2002 นอกจากน ชวยลดของเสย เพมขวญกาลงใจ ทาใหสภาพ แวดลอมทางานดขนโดยไมไดเสยคาใชจายเพม

สงทอ - โรงงานทอผา

การดแลรกษาโรงงานอยางด โดยปรบปรงการปฏบตงานเกยวเนองกบการใชดายดบ

ลดขยะดายดบไดถงรอยละ 75 ซงคดเปนการลดตนทนไดประมาณ 396,000 บาทตอป โดยมตนทนในการปฏบตมาตรการเลกนอย นอกจากน ยงประหยดเวลาเพม เพมประสทธภาพการผลต และมสภาพแวดลอมการทางานทดขน

กจกรรมทาใหกระบวนการควบคมการผลตดขน โดยลดการบรโภคพลงงานจากนโยบายการใชลฟทใหม

ลดตนทนได 400,000 บาทตอป โดยไมมตนทนปฏบตการ - โรงงานถก

ลดความถในการตง (setup) เครองถกและบารงรกษาเครองใหดขน

ลดขยะผาตางๆ รวมทงของเสยพวกนามน เพมประสทธภาพการผลต ลดกาซเรอนกระจก (คารบอนไดออกไซด) 45 ตนตอป

- โรงงานยอม เปลยนเทคโนโลย โดยใช Closed-system jigger with indirect steam

ลดตนทนได 320,000 บาทตอปตอเครอง โดยตองลงทนประมาณ 650,000 บาทตอปตอเครอง หรอตองใชเวลา 2 ป ในการคนทน ในขณะททาใหสภาพแวดลอมการทางานดขนและลดขยะ

ปรบปรงเงอนไขการทางาน โดยแขงขนการลดขยะทงโรงงานและบรหารจดการของเสยใหดขน กาหนดระดบคณภาพสนคาทผบรโภคยอมรบไดใหชดเจนขน รวมทงกาหนดวนยในการทางานและการใหรางวลอยางชดเจน

ปรบปรงกระบวนการควบคมให ด ขน จดการใหมการรกษาเคร องจกร เ ชงป อ ง กน (preventive) ปร บปร ง ร ะบบจดการฝน เพมชองทางการสอสารในดานการออกแบบผลตภณฑ เปลยนเทคโนโลย โดยใช เทคโนโลยสารสนเทศในการทาบญช

เฟอรนเจอร

เปลยนเศษขยะใหเปนสนคา

- ลดตนทนจากการลดขยะ (อตราขยะจาก 10.34% ชวงเดอนส.ค.-ธ.ค. ลดลงเหลอ 5.2% ในชวงม.ค.-ก.พ.) โดยไมมตนทนในการปฏบตการ

- นาขยะทสะสมไวในบรษทไปผลตเปนสนคาทมมลคาเพมได 350,000 บาท

- เพมประสทธภาพการใชทรพยากร - เพมขวญกาลงใจและความภกดตอองคกร - สภาพแวดลอมการทางาน การ สอสารในองคกร และภาพลกษณขององคดขน

ทมา: UNICO (2003) “Triple Bottom Line Demonstration Project in Four Asian Countries”, Vienna, January

305

เอกสารอางอง ภาษาองกฤษ Aggarwal, M. (1995). “International trade, labor standards, and labor market

conditions: An evaluation of the linkages”, USITC, Office of Economics Working Paper No. 95-06-C (June).

Bernadette, A. and Françoise, N. (2006), “A Qualitative Analysis of Potential Free Trade Agreement between the EU and ASEAN”, Consortium of Euro-Asia, University of Limerick (Ireland) and IFRI (Paris, France).

Cairns, Walter (2002) “Introduction to European Union Law”, Second Edition, Cavendish Publishing Limited.

CEPII-CIREM (2006) “Economic Impact of a Potential Free Trade Agreement (FTA) Between the European Union and ASEAN”, 3 May 2006.

Committee on International Trade (2008) “Report on trade and economic relations with the Association of South East Asian Nations (ASEAN)”, Report to European Parliament, 14, April.

Cuthbert, Mike (2003) “European Union Law”, Q&A Series, Fifth Edition, Cavendish Publishing Limited.

Davoes. Gareth (2003) “European Union Internal Market Law”, Second Edition, Cavendish Publishing Limited.

Davies, Karen (2003) “Understanding European Union Law”, Second Edition, Cavendish Publishing Limited.

Dick Leonard (2005) “Guide to the European Union: The definitive guide to all aspects of the EU”, Ninth Edition, The Economist.

Dillon, Sara (2002) “International Trade and Economic Law and the European Union”, Hart Publishing.

306

ECORYS and IIDE (2008) “Trade Sustainability Impact Assessment for the FTA between the EU and ASEAN: Phase 1 Global Analysis Report”, Draft for Consultation, Rotterdam, 1 September 2008.

ECORYS and IIDE (2009) “Trade Sustainability Impact Assessment for the FTA between the EU and ASEAN”, Rotterdam.

Estevadeordal, A. and Suominen, K. (2004), “Rules of Origin in FTAs in Europe and in the Americas: Issues and Implications for the EU-Mercosur”, Inter-America Development Bank, INTAL-ITD working paper no15.

European Commission (2007) “Global Europe: Competing in the World” A Contribution to the EU’s Growth and Jobs Strategy, External Trade.

European Commission (2007) “Impact assessment on rules of origin for the Generalised System of Preferences (GSP)” Brussels.

European Commission (2004) “Green paper: The future of rules of origin in preferential trade arrangements” Brussels.

European Commission (2003) “How the European Union Works: A Citizen’s guide to the EU institutions”, Brussels, June.

Fasan, O. (2004), “Comparing EU free trade agreements: Trade facilitation”, (ECDPM InBrief 6F), Maastricht: ECDPM.

Francois, Joseph F., McQueen, M. and Wignaraja, G. (2005), “EU-Developing Country FTA’s: Overview and Analysis”, World Development, Vol. 33, No.10, 2005.

Hunton & Williams and Capital Trade Incorporated (2008) “Study on ASEAN-EU FTA Impact on Thailand and Thailand’s Strategy: Report 2 Costs and Benefits of an FTA to Thailand”, 15 February 2008.

IFRI (2006) “A Qualitative Analysis of a Potential Free Trade Agreement between the EU and ASEAN”, A report prepared for the European Commission and EU-ASEAN Vision Group, 8th June 2006.

Internal Market and Services DG (2008) “Internal Market Scoreboard”, July.

307

Julija Brsakoska (2006) “Decision Making Process in the European Union”, Institute for Strategic Research and Education.

Kee, H.L., Nicita, A., and Olarreaga, M. (2008). “Estimating trade restrictiveness indices”, Policy Research, Working Paper Series 3840, World Bank., Japan 2008.

Naumann, E. (2006), “Comparing EU free trade agreements: Rules of origin”, (ECDPM InBrief 6I), Maastricht: ECDPM.

Naumann, E. (2008), “Rules of Origin and EPAs: What has been agreed? What does it mean? What next?”, Trade Law Centre for Southern Africa (tralac).

Phinnemore, David and Lee Mcgowan (2004) “A Dictionary of the European Union”, Second Edition, Europa Publication, Taylor & Francis Group.

Porter, M.E. (1990). “The Competitive Advantage of Nations”, New York: Free Press.

Rudloff, B. and Simons, J. (2004a), “Comparing EU free trade agreements: Agriculture”, (ECDPM InBrief 6A), Maastricht: ECDPM with CTA -the Technical Centre for Agriculture and Rural Cooperation ACP-EU.

Rudloff, B. and Simons, J. (2004b), “Comparing EU free trade agreements: Sanitary and Phytosanitary Standards”, (ECDPM InBrief 6B), Maastricht: ECDPM with CTA -the Technical Centre for Agriculture and Rural Cooperation ACP-EU.

Thomson, Robert et al. (2006) “The European Union Decides”, Cambridge University Press.

UNICO (2003) “Triple Bottom Line Demonstration Project in Four Asian Countries”, Vienna, January

WTO (2009) “Trade Policy Review: European Communities”, Secretariat Report, February. http://www.wto.org/english/tratop_e/tpr_e/tp278_e.htm

WTO (2007) “Trade Policy Review: European Communities”, Secretariat Report, February

308

WTO (2004) “Trade Policy Review: European Communities”, Secretariat Report, February

UNCTAD (2009) “World Investment Prospects Survey 2009-2011”, New York and Geneva, 2009

เอกสารความตกลงการคาเสร (FTA text)

Agreement establishing an association between the European Community and its Member States of the one part, and the Republic of Chile, of the other part

Agreement on Trade, Development and Cooperation between the European Community and its Member States, of the one part, and the Republic of the South Africa, of the other part.

Council Regulation (EC) No. 732/2008 of 22 July 2008 applying a scheme of generalised tariff preferences for the period from 1 January 2009 to 31 December 2011 and amending Regulations (EC) No. 552/97, (EC) No. 1933/2006 and Commission Regulations (EC) No. 1100/2006 and (EC) No. 964/2007.

Council Regulation (EC) No. 980/2005 of 27 June 2005 applying a scheme of generalised tariff preferences.

Council Regulation (EC) No. 2501/2001 of 10 December 2001 applying a scheme of generalised tariff preferences for the period from 1 January 2002 to 31 December 2004.

Council Regulation (EC) No. 815/2003 of 8 May 2003 implementing Article 12 of Regulation (EC) No. 2501/2001 of 10 December 2001 applying a scheme of generalised tariff preferences for the period from 1 January 2002 to 31 December 2004.

Council of The European Union (2009), Presse 80, IV Joint Council EU-Chile Association Council: Joint Communiqué, Brussel.

Council of The European Union (2009), Presse 79, VI Joint Council EU-Mexico: Joint Communiqué, Brussel.

309

Council of The European Union (2007), Presse 105, The South Africa-European Union Strategic partnership Joint Action Plan, Brussel.

Commission Regulation (EEC) No. 2454/93 as amended by Regulations (EC) Nos. 12/97, 1602/2000 and 881/2003

Economic Partnership, Political Coordination and Cooperation Agreement between the European Community and its member States, of the one part, and the United Mexican States, of the other part

Euro-Mediterranean Agreement establishing an association between the European Communities and their Member States, of the one part, and the Republic of Tunisia of the other part.

European Commission, Cooperation Between The European Union And South Africa: Joint Country Strategy Paper 2007-2013, Brussel.

European Commission, South Africa-European Community Country Strategy Paper And Multi-Annul Indicative Programme For the period 2003-2005, Brussel.

European Commission, Country Strategy Paper 2002-2006: CHILE, Brussel.

European Commission, Country Strategy Paper 2007-2013: CHILE, Brussel.

European Commission, Country Strategy Paper 2002-2006: MEXICO, Brussel.

European Commission, Country Strategy Paper 2007-2013: MEXICO, Brussel.

Political Dialogue and Cooperation Agreement between European Community and its Member States of the one part, and the Andean Community and its member countries (Bolivia, Columbia, Ecuador, Peru and Venezuela), of the other part.

UNICO (2003) “Triple Bottom Line Demonstration Project in Four Asian Countries”, Vienna, January

310

WTO Agreement

Agreement on Technical Barriers to Trade

Agreement on Application of Sanitary and Phytosanitary Measures

Agreement on Rules of Origin

ภาษาไทย

นธนนทและคณะ (2551) “การเขาสตลาดจากการเปดเสรทางการคาสาหรบ SMEs: กรณศกษา FTA อาเซยน-สหภาพยโรป”, เสนอตอสานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, กนยายน 2551.

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2552). โครงการฐานขอมลกฎระเบยบดานสงแวดลอมและพลงงาน”, เสนอสานกงานมาตรฐานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม.

ThaiEurope.net (2008) “การฝกอบรมเรอง EU Decision-Making, Lobbying and Key Policy Area โดย European Training Institute (ETI)”, www.thaieurope.net/news/files/doc/ETI_report.pdf

ฐานขอมลทใชในการศกษา

ฐานขอมลอตราภาษนาเขาของ TRAINS (Trade Analysis Information System) โดย UNCTAD และของ TARIC

ฐานขอมลการคาระหวางประเทศของ Eurostat โดย European Commission

ตวแปลง (converter) รหสการจดกลมสนคาจากรหส HS 6 พกดเปนกลมสาขาการผลต 42 สาขา โดย GTAP (Global Trade Analysis Project)

313

ภาคผนวกท 1 สถตการคาระหวางไทยกบสหภาพยโรปและ

การลงทนโดยตรงของนกลงทนตางชาตในภมภาคตางๆ

ตารางภาคผนวกท 1.1 สนคาสงออกสาคญของไทยไปสหภาพยโรป ป 2007

การสงออกของไทยไปสหภาพยโรป

HS สนคา

มลคา (ลานดอลลารสหรฐ)

สดสวน (%)

สดสวนการสงออกของไทยไปโลก

(%) รวมทกสนคา 21,457 100.0 14.0 1 8471 เครองประมวลผลขอมลอตโนมต 2,536 11.8 20.5 2 8415 เครองปรบอากาศ 1,109 5.2 34.8 3 8704 ยานยนตสาหรบขนสงของ 1,017 4.7 23.7 4 8542 วงจรรวม 863 4.0 10.7 5 7113 เครองเพชรพลอย 679 3.2 32.2 6 1602 เนอสตว 596 2.8 50.2 7 4001 ยางธรรมชาต 572 2.7 10.1 8 8473 สวนประกอบเครองจกร 380 1.8 11.3 9 6403 รองเทาสวนบนทาดวยหนงฟอก 320 1.5 53.7 10 1604 ปลาปรงแตง 320 1.5 17.5 11 8527 เครองรบวทยกระจายเสยง 304 1.4 33.8 12 8525 เครองสงวทย โทรทศน กลองวดโอ 291 1.4 29.4 13 4011 ยางนอกชนดอดลม 291 1.4 19.2 14 8443 เครองพมพใชสาหรบการพมพ 281 1.3 38.7 15 8534 วงจรพมพ 276 1.3 23.7 16 8708 สวนประกอบยานยนต 271 1.3 8.0 17 7102 เพชร 254 1.2 26.7 18 1006 ขาว 235 1.1 6.8 19 9001 เสนใยนาแสง 209 1.0 39.7 20 2008 ผลไม ลกนต ปรงแตง 202 0.9 26.1 21 8529 สวนประกอบสาหรบเครองวทยโทรทศน 200 0.9 23.1 22 9999 อนๆ 195 0.9 19.1 23 8803 สวนประกอบของ 8801-8802 186 0.9 11.2 24 4015 เครองแตงกายทาดวยยางวลแคไนซ 183 0.9 30.7 25 8543 เครองจกรไฟฟา เครองอปกรณไฟฟา 177 0.8 24.1 26 9401 ทนง 174 0.8 31.3 27 0714 มนสาปะหลง 173 0.8 31.0

314

การสงออกของไทยไปสหภาพยโรป

HS สนคา

มลคา (ลานดอลลารสหรฐ)

สดสวน (%)

สดสวนการสงออกของไทยไปโลก

(%) 28 1605 สตวนาจาพวกครสตาเซย 170 0.8 12.6 29 6110 เจอรซ พลโอเวอร เสอกก 162 0.8 55.2 30 8516 เครองทานารอนดวยไฟฟา 154 0.7 19.6 31 8517 เครองโทรศพท 142 0.7 12.5 32 8504 หมอแปลงไฟฟา 138 0.6 14.8 33 6109 ทเชต เสอชนใน 136 0.6 37.0 34 0307 สตวนาจาพวกโมลลสก หอย ปลาหมก 134 0.6 27.8 35 3923 ของทใชลาเลยงสนคาหรอบรรจสนคา 134 0.6 18.8 36 8712 รถจกรยานสองลอและรถจกรยานอนๆ 132 0.6 91.4 37 2917 กรดโพลคารบอกซลก 124 0.6 9.2 38 7117 เครองเพชรพลอย รปพรรณของเทยม 123 0.6 68.4 39 9403 เฟอรนเจอรอนๆ สวนประกอบ 120 0.6 17.8 40 8537 แปน แผง คอนโซล โตะ ต 117 0.5 23.3 41 8414 เครองสบลม สบสญญากาศ 117 0.5 13.2 42 6212 เครองยกทรง 114 0.5 36.9 43 8407 เครองยนตสนดาปภายใน 111 0.5 23.4 44 8548 เศษ ของทใชไมไดของเซลปฐมภม 108 0.5 19.8 45 0306 สตวนาจาพวกครสตาเซย ป กง 105 0.5 8.1 46 3907 โพลอะซทล โพลอเทอร 97 0.5 5.6 47 3901 โพลเมอรของเอทลน 96 0.4 7.2 48 8481 แทป กอก วาลว 95 0.4 24.3 49 7208 ผลตภณฑเหลกแผนรดรอน 94 0.4 7.9 50 9506 อปกรณสาหรบออกกาลงกาย 94 0.4 26.8 รวม 50 อนดบแรก 36,567 70.4

315

ตารางภาคผนวกท 1.2 สนคานาเขาสาคญของไทยจากสหภาพยโรป ป 2007 การนาเขาของไทยจากสหภาพ

ยโรป HS สนคา

มลคา (ลานดอลลารสหรฐ)

สดสวน (%)

สดสวนการนาเขาของไทยจากโลก

(%) รวมทกสนคา 12,038 100.0 8.4 1 8542 เครองจกรสาหรบเยบ 665 5.5 6.8 2 3004 ยารกษาหรอปองกนโรค 416 3.5 54.9 3 8502 ชดเครองกาเนดไฟฟา 254 2.1 38.2 4 7102 เพชร 252 2.1 18.0 5 8802 อากาศยาน เครองบน เฮลคอปเตอร 245 2.0 42.5 6 8708 สวนประกอบยานยนต 184 1.5 6.5 7 7326 ของอนๆ ทาดวยเหลกหรอเหลกกลา 178 1.5 11.5 8 8481 แทป กอก วาลว 171 1.4 29.9 9 9999 อนๆ 156 1.3 15.5 10 8413 เครองสบของเหลว 147 1.2 31.1 11 8479 เครองจกรและเครองใชกล 145 1.2 18.4 12 3824 สารยดปรงแตง 126 1.1 21.9 13 8803 สวนประกอบของ 8801-8802 123 1.0 18.8 14 2208 เอทลแอลกอฮอลทไมไดแปลงสภาพ 120 1.0 82.0 15 7219 ผลตภณฑแผนรดเหลกกลาไมเปนสนม 118 1.0 10.2 16 8419 เครองจกร 111 0.9 27.5 17 8536 ตวเกบประจไฟฟา 110 0.9 8.7 18 7108 ทองคา 105 0.9 6.4 19 8537 แปน แผง คอนโซล โตะ ต 100 0.8 12.1 20 7207 ผลตภณฑกงสาเรจรปทาดวยเหลก 100 0.8 4.5 21 8517 เครองโทรศพท 99 0.8 6.3 22 8414 เครองสบลมหรอสบสญญากาศ 97 0.8 10.6 23 8477 เครองจกรสาหรบใชแปรรปยาง พลาสตก 95 0.8 19.4 24 3926 ของอนๆ ทาดวยพลาสตก 90 0.7 8.1 25 7305 หลอดหรอทออนๆ 90 0.7 58.9 26 9018 อปกรณและเครองใชวทยาศาสตร 86 0.7 30.0 27 8421 เครองเซนตรฟวจ 83 0.7 20.4 28 4002 ยางสงเคราะห 81 0.7 17.3 29 8422 เครองลางจาน ขวด ภาชนะบรรจอนๆ 80 0.7 50.0 30 8411 เครองกงหนไอพน 80 0.7 16.0 31 8471 เครองประมวลผลขอมลอตโนมต 76 0.6 4.4 32 3908 โพลอะไมด 75 0.6 41.9

316

การนาเขาของไทยจากสหภาพยโรป

HS สนคา

มลคา (ลานดอลลารสหรฐ)

สดสวน (%)

สดสวนการนาเขาของไทยจากโลก

(%) 33 8523 จานบนทก เทป สมารทการด 74 0.6 3.0 34 8543 เครองจกรไฟฟา เครองอปกรณไฟฟา 73 0.6 7.0 35 9032 อปกรณควบคมอตโนมต 72 0.6 12.8 36 3002 เลอดมนษย วคซคปองกนโรค 72 0.6 54.3 37 3808 สารฆาแมลง 69 0.6 16.5 38 7304 หลอดหรอทอ 69 0.6 16.3 39 4810 กระดาษ กระดาษคราฟต 68 0.6 31.6 40 8703 รถยนตสวนบคคล 68 0.6 26.3 41 4811 กระดาษ กระดาษแขง 68 0.6 24.6 42 8443 เครองพมพ 66 0.5 9.9 43 8504 หมอแปลงไฟฟา 66 0.5 7.8 44 7204 เศษและของทใชไมไดจาพวกเหลก 66 0.5 9.7 45 0402 นมและครม 65 0.5 21.5 46 8483 เพลาสงกาลง 64 0.5 13.5 47 8544 ลวดและเคเบล 64 0.5 7.7 48 4703 เยอไมเคม 64 0.5 26.4 49 7307 อปกรณตดตงของหลอดหรอทอ 62 0.5 29.3 50 3907 โพลอะซทล โพลอเทอรอนๆ 57 0.5 8.8 รวม 50 อนดบแรก 18,102 50.4

317

ตารางภาคผนวกท 1.3 กระแสเงนลงทนโดยตรงของนกลงทนตางชาต (FDI) ในภมภาคเศรษฐกจตางๆ ป 2000 และ 2007

หนวย : ลานเหรยญสหรฐ.

สทธ สทธยโรป EU 698,286 50% 813,128 66% ‐114,842 804,455 44% 1,142,229 57% ‐337,774

อนๆ 31,875 2% 57,755 5% ‐25,880 120,742 7% 121,972 6% ‐1,230

รวม 730,023 52% 870,883 71% ‐140,860 925,032 50% 1,264,201 63% ‐339,169

อเมรกา NAFTA 398,769 29% 187,668 15% 211,101 366,206 20% 375,861 19% ‐9,655

MERCOSUR 43,575 3% 3,188 0% 40,387 41,374 2% 8,274 0% 33,101

อนๆ 36,782 3% 46,042 4% ‐9,260 60,215 3% 36,206 2% 24,009

รวม 479,127 34% 236,898 19% 242,229 467,796 26% 420,341 21% 47,454

เอเซย ASEAN 23,595 2% 8,225 1% 15,370 60,513 3% 33,466 2% 27,047

จน, ญปน, เกาหล 58,041 4% 37,472 3% 20,569 108,698 6% 111,293 6% ‐2,595

อนๆ 78,543 6% 72,356 6% 6,187 169,154 9% 120,368 6% 48,786

รวม 163,764 12% 118,562 10% 45,201 361,316 20% 278,776 14% 82,539

แอฟรกา รวม 9,671 1% 1,518 0% 8,153 52,982 3% 6,055 0% 46,927

โอเซยเนย รวม 15,599 1% 3,779 0% 11,820 26,199 1% 27,140 1% ‐941

รวมทงโลก 1,398,183 100% 1,231,639 100% 166,543 1,833,324 100% 1,996,514 100% ‐163,190

FDI‐FLOWเงนทนขาเขา

20072000

เงนทนขาเขา เงนทนขาออก เงนทนขาออก

ทมา: UNCTAD Statistical databases online, http://stats.unctad.org/FDI/ ตารางภาคผนวกท 1.4 สตอกเงนลงทนโดยตรงของนกลงทนตางชาต (FDI)

ในภมภาคเศรษฐกจตางๆ ป 2000 และ 2007 หนวย : ลานเหรยญสหรฐ

ยโรป EU 2,191,040 38% 3,050,580 50% 6,883,032 45% 8,086,111 52% 18% 15%

อนๆ 161,695 3% 300,331 5% 825,604 5% 1,027,455 7% 26% 19%

รวม 2,352,092 41% 3,350,911 55% 7,707,229 51% 9,113,566 58% 18% 15%

อเมรกา NAFTA 1,566,753 27% 1,562,159 25% 2,879,522 19% 3,356,708 22% 9% 12%

MERCOSUR 193,265 3% 73,427 1% 401,543 3% 157,040 1% 11% 11%

อนๆ 212,729 4% 123,076 2% 474,020 3% 292,482 2% 12% 13%

รวม 1,972,747 34% 1,758,662 29% 3,755,084 25% 3,806,231 24% 10% 12%

เอเซย ASEAN 268,976 5% 84,492 1% 550,786 4% 242,727 2% 11% 16%

จน, ญปน, เกาหล 281,780 5% 333,044 5% 579,568 4% 704,633 5% 11% 11%

อนๆ 600,727 10% 480,913 8% 1,757,984 12% 1,340,500 9% 17% 16%

รวม 1,169,000 20% 900,307 15% 2,964,564 19% 2,317,272 15% 14% 14%

แอฟรกา รวม 152,614 3% 44,156 1% 393,429 3% 72,752 0% 14% 7%

โอเซยเนย รวม 140,247 2% 94,174 2% 390,255 3% 292,518 2% 16% 18%

รวมทงโลก 5,786,700 100% 6,148,211 100% 15,210,560 100% 15,602,339 100% 15% 14%

ภายนอกFDI‐STOCK

2007 อตราการเตบโตเฉลยทนสะสมภายใน ทนสะสมภายนอก ทนสะสมภายใน ทนสะสมภายนอก

2000

ภายใน

ทมา: UNCTAD Statistical databases online, http://stats.unctad.org/FDI/

  319

ภาคผนวกท 2 รายงานสรปการสมภาษณหนวยงานทประเทศเบลเยยม

เนอหาสวนนจะนาเสนอรายงานการเดนทางไปเกบขอมลเกยวกบความตกลงเขตการคา

เสรอาเซยน-สหภาพยโรป (ASEAN-EU Free Trade Agreement) และความตกลงหนวาดวยความเปนหนสวนและความรวมมอระหวางไทยและประชาคมยโรป (Thai-EU Partnership and Cooperation Agreement หรอ PCA) รวมทงกฎระเบยบและมาตรการตางๆ โดยเฉพาะนโยบาย CSR ของสหภาพยโรปและบรษทเอกชน ณ ประเทศเบลเยยม ซงเปนสวนหนงของการศกษาในโครงการการแสวงหาประโยชนจากการความตกลงการเปดเสร โดยคณะผสมภาษณประกอบดวยเจาหนาทจากสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรมและคณะนกวจยจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ดงรายชอตอไปน

1. ดร.สมชาย หาญหรญ รองผอานวยการสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม 2. คณอจฉรยา เทพฒนพงศ ผอานวยการสานกเศรษฐกจอตสาหกรรมระหวางประเทศ 3. คณอนทรพร ปญญานชต เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนอาวโส 4. ดร.สมเกยรต ตงกจวานชย ผอานวยการวจย สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 5. คณธราธร รตนนฤมตศร นกวจยอาวโส สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย คณะผสมภาษณไดเดนทางไปเกบขอมลดวยการสมภาษณหนวยงานทเกยวของกบความ

ตกลงการเปดเสรอาเซยน-สหภาพยโรป ทงในสวนของภาครฐและภาคธรกจ ซงไดแก คณะกรรมาธการยโรป (European Commission) และหนวยงานในสงกด ไดแก DG Trade, DG Enterprise and Industry, DG Environment และ DG External Relations หนวยงานภาคเอกชนจานวน 6 แหง และสถานทตไทย ณ กรงบรสเซลส ในระหวางวนท 5 - 9 กรกฎาคม 2552 รายละเอยดแสดงในตารางภาคผนวกท 2.1 (กาหนดการอยางละเอยดดสวนทายสดของภาคผนวก)

  320

ตารางภาคผนวกท 2.1 หนวยงานทสมภาษณ

หนวยงาน ประเดนสมภาษณ A. คณะกรรมาธการยโรป (European Commission) 1. DG Trade, DG Enterprise and Industry, DG External Relations

EU-ASEAN FTA, Thai-EU PCA, GSP และ ROO, Standard

2. DG Environment EU policy to combat illegal logging และ FLEGT

3. DG Enterprise and Industry Sustainable Industrial Policy และ Eco-design

B. หนวยงานภาคเอกชน 4. EuroCommerce EU policy and mechanism

5. EuroPen Packaging and Environment Policy

6. Toyota Motor Europe CSR Policy

7. BSCI (Business Social Compliance Initiative) CSR Policy

8. CSR Europe CSR Policy

9. IKEA Furniture Supply Chain, REACH, illegal logging

C. สถานทตไทย ณ กรงบรสเซลส

10. คณพศาล มาณวพฒน เอกอครราชทตไทย ณ กรงบรสเซลส และคณะผแทนไทยประจาประชาคมยโรป

EU-ASEAN FTA, Thai-EU PCA

11. ThaiEurope.net กฎระเบยบตางๆ ของ EU

 

   

  321

เนอหาตอไปนจะสรปตามประเดน (issue) การสมภาษณ โดยแบงเปน 3 ประเดนใหญๆ คอ

1. นโยบายการคา การลงทนและการทาความตกลงการคาเสรของสหภาพยโรป 2. มาตรการทางเทคนค กฎระเบยบและมาตรฐานตางๆ ของสหภาพยโรป 3. นโยบาย CSR ของสหภาพยโรปและบรษทเอกชนในสหภาพยโรป

1. นโยบายการคา การลงทนและการทาความตกลงการคาเสรของสหภาพยโรป (EU)

1.1 สรปการสมภาษณทมประเทศไทยทสถานฑตไทย ณ กรงบรสเซลส

ผใหสมภาษณ ไดแก - คณพศาล มาณวพฒน เอกอครราชทตไทย ณ กรงบรสเซลส และคณะผแทนไทย

ประจาประชาคมยโรป - ดร.อาจาร ถาวรมาศ ผจดการโครงการ ThaiEurope.net1 และคณะ

นโยบายของ EU และการทาความตกลง ASEAN-EU FTA และความตกลง Thai-EU PCA

1. นโยบายของสหภาพยโรปใหความสาคญกบประเดนดานสงแวดลอมสงมาก ในการประชมของสหประชาชาต (UN) ณ กรงโคเปนเฮเกน ประเทศเดนมารคในเดอนธนวาคม 2552 น คาดวา สหภาพยโรปตองการเสนอปรบเปาหมายการลดการปลอยกาซเรอนกระจกใหยากขน ทงน เปาหมายเดมของการลดการปลอยกาซเรอนกระจกคอใหลดลงรอยละ 20 ภายในป 2020 (เทยบกบชวงทศวรรษ 1990) การทสหภาพยโรปตองการปรบหมายใหมใหยากขนเนองจากสหภาพยโรปเชอวาตนจะสามารถลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกไดเกนกวาเปาหมายในป 2020

2. สหภาพยโรปถอวา ความตกลงการคาเสร (Free Trade Agreement: FTA) และความตกลงวาดวยความเปนหนสวนและความรวมมอ (Partnership and Cooperation Agreement: PCA) เปนสองดานของเหรยญเดยวกน ความตกลงทงคสามารถเจรจาไปพรอมๆ กนได โดยสหภาพยโรปจะลงนาม FTA ไดกตอเมอไดลงนาม PCA แลว ซงปจจบนการเจรจา PCA กาวหนาไปแลว 80-90% เหลอประเดนทยงไมสามารถตกลงไดอย 3 ประเดน คอ

                                                            1 www.ThaiEurope.net เปนเวบไซตทใหขมลเกยวกบยโรปอยางตอเนอง นบจากป 2548 ไดรบการสนบสนนงบประมาณของรฐบาลไทยใหแกกระทรวงการตางประเทศ โดยมขอมลจากสวนราชการไทยทกแหงในยโรป มจานวนผเขาชมเวบไซต จนถงวนท 25 มถนายน 2009 ถง 12.8 ลานครง โดยขอมลขาวสารหลกๆ ทตดตามอยางตอเนอง ไดแก นโยบายดานตางๆ ของสหภาพยโรป ความคบหนาการเจรจาความตกลงการคาเสรอาเซยน-สหภาพยโรป (ASEAN-EU FTA) และความตกลงอนๆ ของสหภาพยโรป ตลอดจนกฎระเบยบของสหภาพยโรปในดานเกษตร อาหารและอตสาหกรรม

  322

(1) การกากบดแลเรองอาวธทมอานภาพทาลายลางสง (Weapon of Mass Destruction: WMD): ประเดนนเกยวกบสนคาสงออกบางอยางทอาจนาไปประกอบเปนอาวธ ทางประเทศไทยตองการการฝกอบรมในแงปฏบตการ เชน เจาหนาทกรมศลกากรและกรมการคาตางประเทศจะตองทาอยางไร ซงเปนประเดนดานเทคนค ทประเทศไทยตองการยกระดบการปฏบตงานใหไดระดบมาตรฐานของประเทศพฒนาแลว เชน การนาระบบคอมพวเตอรมาเพออานวยความสะดวกทางการคา เปนตน

(2) ประเดนดานศาลอาญาระหวางประเทศ (International Criminal Court: ICC)) (3) ขอบททมความสาคญสงสด (Essential Elements) โดยประเทศไทยตองการให

เปนเรองของความรวมมอ ในขณะทสหภาพยโรปตองการใหเปนเรองผกพนทมบทลงโทษและการควาบาตรทางการคาดวย

นอกจากน ยงมประเดนทไทยตองการใหมความชวยเหลอตางๆ ในมาตรการสขอนามย

และสขอนามยพช (Sanitary and Phytosanitary Measures: SPS) และมาตรการอปสรรคทางเทคนคตอการคา (TBT) ใหอยในความตกลง PCA ดวย

3. ทผานมาทมประเทศไทยทสถานเอกอครราชทต ณ กรงบรสเซลสและโครงการ

ThaiEurope.net ไดใหขอมลเกยวกบมาตรการตางๆ ของสหภาพยโรปใหกบหนวยงานราชการไทยทเกยวของและใหขอมลผานทางเวบไซต แตยงมปญหาวาหนาบาน (ทมงานในตางประเทศ) และหลงบาน (หนวยงานในประเทศไทย) ยงไมคอยเชอมโยงกน เชน กฎระเบยบ REACH เมอใหขอมลตางๆ แลว จะไมทราบวาผประกอบการไทยไดดาเนนการเกยวกบการจดทะเบยนลวงหนา (pre-registration) ไปแลวหรอยง มปญหาอะไรบาง หรอตองการขอมลเพมเตมหรอไม เปนตน

นโยบายในการออกกฎระเบยบเกยวกบอตสาหกรรมของสหภาพยโรป

4. การออกมาตรการตางๆ ของสหภาพยโรปในปจจบนทงกฎระเบยบ (Regulation) และระเบยบ (Directive) ของสหภาพยโรป สวนใหญเปนการปรบปรงกฎระเบยบเกาใหทนสมยขน โดยมการออกมาตรการใหมบาง จดประสงคของมาตรการเนนการคมครองผบรโภคและการอนรกษสงแวดลอม ตลอดจนเปลยนจากประเดนทางการคาเปนประเดนอนๆ ทไมไชการคา (non-trade issues) เชน นโยบายความรบผดชอบขององคกรธรกจตอสงคม (CSR policy) ทงน กฎระเบยบของสหภาพยโรปมกจะมการกาหนดมาตรฐานขนตา (minimum standard) ไวเปนมาตรฐานบงคบเพอใหภาคเอกชนยกระดบมาตรฐานขนอยางนอยใหเทากบมาตรฐานขนตา โดยจะมการออกมาตรการโดยสมครใจ (voluntary standard) ซงจะเพมระดบมาตรฐานสงขนไปอก

  323

5. การออกมาตรการโดยสมครใจบางมาตรการ เชน มาตรการ Eco-label ยงไมคอยประสบความสาเรจนก โดยคณะกรรมาธการยโรปไดพยายามจะทาใหมาตรการ Eco-label ของแตละประเทศทมขอกาหนดและประเภทสนคาตางกนใหมความสอดคลองกนและกลายเปนมาตรฐานของสหภาพยโรป แตประชาชนในสหภาพยโรปกยงไมคอยรจก Eco-label หรอ EU flower อยางแพรหลายนก

6. นโยบายและมาตรการใหมๆ ทนาจะสงผลตอภาคอตสาหกรรมทนาสนใจ ไดแก นโยบายอตสาหกรรมแบบยงยน (Sustainable Industry Policy: SIP) คกบ

นโยบายสงเสรมการบรโภคและการผลตอยางยงยน (Sustainable Consumption and Production: SIP) เปนนโยบายทพยายามใหอตสาหกรรมคานงถงสงแวดลอม โดยมสาระสาคญคอ - เนนกระบวนการภายในบรษท เชน ใช EMAS (Eco-Management and

Audit Scheme) เปนตน - ใชพลงตลาด (demand-side) ในการผลกดนนโยบาย เชน การใชการจดซอ

จดจางภาครฐทคานงถงสงแวดลอม (Green Public Procurement: GPP) เปนตน

- คณะกรรมาธการยโรปไดจดตงเวทผคาปลก (Retail Forum) ขนเพอใหเปนทหารอและแลกเปลยนแนวทางปฏบตทด (best practices) โดยมผผลต ผบรโภค และองคการพฒนาเอกชน (NGOs) รวมเปนสมาชก

รางระเบยบ Biocide ซงเกดจากการผลกดนของผผลตเพอใหเกดการแขงขนทเทาเทยมกน (level playing field) โดยสนคาในสหภาพยโรปและสนคานาเขาตองไมมสารกาจดเชอรา อตสาหกรรมทนาจะกระทบ ไดแก กลมสงทอ เฟอร นเจอร ทนอน กนแมลง เปนตน ปจจบนระเบยบดงกลาวอย ในกระบวนการ co-decision

Eco-design Framework จะคอยๆ ออกมาตรการขอบงคบ (implementing measure) เปนรายสนคา ซงผประกอบการสามารถเขาไปมสวนรวมหรอตดตามความเคลอนไหวไดในชวงรบฟงความคดเหน (consultation)

ระเบยบ RoHs (Rohs Directive) มความพยายามทจะทาใหเปนกฎระเบยบ (Regulation) เนองจากปจจบนมสวนทแตละประเทศไมสอดคลองกน เชน วธการทดสอบของเบลเยยมกบประเทศอนๆ ตางกน ดงเชนเคยเกดกรณสนคาไทยทเคยสงออกไปประเทศในสหภาพยโรปผาน แตสงไปเบลเยยมไมผาน เปนตน

  324

7. กลมผลประโยชนทผลกดนเพอใหออกมาตรการตางๆ มหลากหลายขนอยกบมาตรการ เชน กลมผผลตสนคาผลกดนระเบยบ Biocide กลมอตสาหกรรมเคมผลกดนกฎระเบยบ REACH กลมสหภาพแรงงาน ผลกดนใหมาตรการทเกยวของกบ CSR จากปจจบนซงเปนมาตรการโดยสมครใจใหเปนมาตรการบงคบ

1.2 สรปการสมภาษณผแทนคณะกรรมาธการยโรป (EC)

ผใหสมภาษณ ไดแก Mr. Phillips Mayer (Head of Unit Directorate-General for Trade) Ms. Iwona IDZIKOWSKA (DG Trade) Ms. Isabel GARCIA CATALAN (DG Trade) Ms. Lisa SVENSSON (DG TRADE) Mr. Thomas JUERGENSEN (DG RELEX)

นโยบายของ EU และการทาความตกลง ASEAN-EU FTA และความตกลง Thai-EU PCA

8. ในการเจรจาความตกลงการคาเสรของสหภาพยโรปจะตองไดรบการมอบหมาย (mandate) จากคณะมนตรแหงสหภาพยโรป (Council of the European Union) ทาใหคณะกรรมาธการยโรปตองตดตอกบคณะมนตรแหงสหภาพยโรปซงเปนตวแทนของประเทศสมาชกสหภาพยโรปอยางใกลชด เชน ประชมทกสปดาห เปนตน เพอแจงใหทราบสถานะการเจรจาและเพอไมใหเกดปญหาในการใหสตยาบน (ratify) ความตกลงในภายหลง ซงในการพจารณารางความตกลงในขนสดทาย คณะมนตรแหงสหภาพยโรปจะตกลงรบหรอไมรบรางความตกลง โดยไมมการแกไขเปลยนแปลงสาระสาคญของรางดงกลาว สาหรบ Lisbon Treaty ในสวนทเกยวกบการคา คอการใชมาตรา III-217 แทนมาตรา 133 โดยกระบวนการทางกฎหมายใหมจะทาใหฝายการเมอง เชน รฐสภายโรป (European Parliament) มสวนรวมมากขน

9. คณะกรรมาธการยโรปสนบสนนนโยบายการเปดเสรทงในกรอบพหภาค (WTO) และทวภาค (FTA) นอกจากน สหภาพยโรปยงมนโยบายเปดเสรแตฝายเดยว (unilateral) ตามโครงการ GSP, GSP+ และ EBA (Everything but arms) โดยสทธพเศษตามโครงการ GSP ไมไดเปนสทธถาวรเนองจากมการทบทวนทก 3 ป

10. การเปดเสรในกรอบความตกลงการคาเสร (FTA) ของสหภาพยโรปทาตามกฎของ

องคการการคาโลก ทงดานความครอบคลมของสนคาทตองครอบคลมสนคาสวนใหญ (Substantially all trade) และยงเนนการเจรจาในประเดนใหมๆ เชน การคมครองทรพยสนทาง

  325

ปญญา (IPR) การคาบรการ การลงทน และการพฒนาทยงยน (sustainable development) ดวย

11. ทผานมาการเจรจาเปดเสรภายใตความตกลงอาเซยน-สหภาพยโรปไมมความคบหนา โดยคณะกรรมาธการยโรปตองการคงกรอบการเจรจาระหวางอาเซยนกบสหภาพยโรป แตตองเปลยนกลยทธการเจรจา โดยเรมจากการเจรจากบสมาชกอาเซยนทละประเทศ โดยปจจบนประเทศสงคโปร เวยดนาม และบรไนไดแสดงเจตนารมณทจะเจรจากบสหภาพยโรปเพอเปดเสรเปนรายประเทศแลว โดยประเทศไทยเปนอกประเทศหนงทคณะกรรมาธการยโรปตองการทาความตกลงดวย

12. สหภาพยโรปมหลกเกณฑวาประเทศใดจะทาความตกลงการคาเสร (FTA) กบ

สหภาพยโรปไดตองมความตกลงเพอรวมมอกบสหภาพยโรป (Partnership and Cooperation Agreement: PCA) ซงเปนความตกลงดานการเมองและดานสงคม คณะกรรมาธการยโรป (EC) เหนวาการเจรจาเปดเสรทางการคา (FTA) และความรวมมอทางการเมอง (PCA) เปนเหมอนเหรยญสองดานทมความสาคญและเชอมโยงกน โดยความตกลง PCA เปนเสมอนรมใหญของความตกลงในดานอนๆ ทจะตามมาโดยเฉพาะความตกลงการคาเสร (FTA) ดงนน ความตกลง PCA จงตองสรปและลงนามกอนจะมการลงนามในความตกลง FTA โดยความเชอมโยงระหวาง PCA และ FTA ม 3 ดาน คอ

1. ความเชอมโยงในดานเนอหา (Substantive links): ความตกลงการคาเสร (FTA) เปนพนธะผกพนดานการคา (trade commitment) ในขณะทความตกลง PCA เปนความรวมมอดานการคา (trade cooperative)

2. ความเชอมโยงดานสถาบน (Institution link): ความตกลง PCA เปนกรอบใหญทครอบคลมประเดนหลากหลายทงดานสงคม การเมอง และการคา โดยมคณะกรรมการรวม (joint committee) สาหรบทางานตามความตกลง สวนความตกลง FTA เปนสวนหนงในความสมพนธน มคณะกรรมการดานการคา (trade committee) ทางานรวมกบคณะกรรมการรวมในความตกลง PCA

3. ความเชอมโยงในดานการลงนามความตกลง (existence link): การลงนามความตกลง FTA ตองเกดขนภายหลงจากการลงนามความตกลง PCA เทานน

13. ประเทศไทยและสหภาพยโรปไดเจรจาความตกลง PCA กนมาไดคบหนาพอสมควร

แตยงตดประเดนทประเทศไทยยงไมสามารถยอมรบไดบางประเดนทาใหการเจรจา PCA กยงไมสามารถหาขอสรปขนสดทายได อยางไรกตาม แมวา PCA ยงไมไดขอสรป ประเทศไทยกสามารถใชโอกาสนในการเรมกาหนดกรอบของการเจรจา FTA กบสหภาพยโรป

  326

ทศทางโครงการสทธพเศษทางภาษ GSP

14. GSP Regulation มการทบทวนการใหสทธ GSP ทก 3 ปขณะนอยในชวงของการปรบปรงและใชสาหรบป 2009-2011 โดยมแนวทางปฏบต (Guideline) ในการใหสทธพเศษทางการคา 3 กลม คอ GSP, GSP+ และ EBA ดงน

มสนคาจานวน 6,204 รายการ จากสนคาทงหมด 9,720 รายการ (HS 8 หลก) ซง EU ใหสทธ GSP แกประเทศตางๆ รวมทงสน 176 ประเทศ

มสนคาเพมเตมอก 49 รายการ ซงใหสทธ GSP+ (ทาใหรวมแลวมรายการ GSP+ 6,253 รายการ) โดยประเทศทขอรบสทธตองผานเกณฑท EU กาหนด ไดแก การมมลคาการคาตากวา 1% ของการคาทไดรบ GSP ของสนคารายการ นนๆ และใหแตเฉพาะประเทศพฒนานอยทสดซงมเงอนไขทางสงคม (social condition) ทเหมาะสม รวมถงประเทศนนๆ ตองใหการรบรองอนสญญาท EU กาหนด2 รวม 27 ฉบบแลว อกทงผานขอกาหนดเงอนไขดานสงแวดลอมท EU กาหนดแลวเทานน ทงน ณ เดอนมนาคม 2552 มประเทศทผานเกณฑดงกลาวและสามารถใชสทธพเศษ GSP+ ไดรวม 16 ประเทศ เชน ประเทศศรลงกา มองโกเลย เปร และปานามา เปนตน

มสนคาจานวน 7,070 รายการ ซง EU ใหสทธ Everything But Arms (EBA) แกประเทศพฒนานอยทสดรวม 49 ประเทศ โดยรายการดงกลาวอาจมการเปลยนแปลงได ขนอยกบความออนไหวของสนคา

ในป 2010 EU จะพจารณาทบทวนโครงการ GSP อกครงหนง โดยศกษาผลกระทบทเกดขนตอการคาและเศรษฐกจเพอจะไดนาไปใชทบทวนและปรบปรงแผนการให GSP สาหรบป 2012-2015 ตอไป โดยจากการศกษาสถตการให GSP ลาสด (ป 2008) พบวามลคาการคาซง EU มการให GSP สงถง 68 พนลานยโร ซงเมอเทยบกบการให GSP ของสหรฐอเมรกาแลวพบวามลคาสงกวาถง 3 เทา (มลคาการคา GSP ของสหรฐฯ มเพยง 22 ลานเหรยญฯ)

ในสวนมลคาการคา GSP กบประเทศไทย พบวาสนคานาเขาจากไทยในป 2008 มการใชสทธ GSP สงถง 4.5 พนลานยโร หรอคดเปนรอยละ 63.2 ของการสงออกจากไทยไปยง EU ทงหมด ซงมลคาดงกลาวเพมสงขนจากสองสามปกอนซงมมลคาเพยง 2 พนลานยโรถงกวาสองเทา และเปนมลคาเชง absolute term ทเพมสงขนอยางมากเมอเทยบกบประเทศกาลงพฒนาอนๆ

                                                            2 อนสญญาท EU กาหนดเปนเงอนไขใหประเทศทขอรบสทธ GSP+ ใหการรบรอง ไดแก อนสญญาดานสทธมนษยชนและแรงงานของ UN และอนสญญา ILO รวมทงสน 16 ฉบบ (16 core human and labor rights UN / ILO conventions) และอนสญญาทเกยวของกบธรรมาภบาลและสงแวดลอม รวม 11 ฉบบ (11 environment and good governance conventions)

  327

การปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (ROO)

15. สหภาพยโรปกาลงอยในกระบวนการปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (ROO) โดยแนวทางในการปฏบต คอตองการทาใหกฎเกณฑดงกลาวงายขน ชวยใหประเทศกาลงพฒนาสามารถใชประโยชนไดมากขน และตองการใหใชระบบรบรองดวยตนเอง ซงจะเปลยนความรบผดชอบจากดานผสงออกเปนผนาเขาของสหภาพยโรป

16. กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาปจจบนม 2 ประการหลกๆ คอ สนคามการผลตหรอไดมาจากในประเทศทงหมด (Wholly obtained products)

- ผลตภณฑปลา: ตองจบในนานนา (national water) และมเงอนไขเกยวกบเรอ คอธง การจดทะเบยน ความเปนเจาของ ลกเรอและเจาหนาท

สนคามการแปรสภาพอยางเพยงพอ (Sufficiently transformed products) ม 3 รปแบบ - มลคาเพม: รอยละ 50-75 - กฎเฉพาะ: สาหรบสงทอและเครองนงหม ใชกฎ Double transformation

หรอ yarn forward (เปลยนจากดายเปนผาและจากผาเปนเสอผา) - การเปลยนพกดศลกากร (CTC) โดยม Tolerance ทรอยละ 10

17. การปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาจะผอนคลายกฎเกณฑขางตนใหงายขน ดงน

กรณสนคามการผลตหรอไดมาจากในประเทศทงหมด (Wholly obtained products) - ผลตภณฑปลา: ผอนคลายเกณฑเกยวกบเรอ โดยยกเลกเงอนไขเกยวกบ

ลกเรอและเจาหนาท แตยงคงใชเงอนไขธงเรอ การจดทะเบยน และความเปนเจาของ

กรณสนคามการแปรสภาพอยางเพยงพอ (Sufficiently transformed products) - ใชเกณฑมลคาเพมกบสนคาทงหมด (across-the-board) โดยใชเกณฑรอย

ละ 30 ยกเวน (1) กรณประเทศพฒนานอยทสด (LDCs) สนคาอตสาหกรรมบางตวใช เกณฑวตถ ดบภายในประเทศรอยละ 50 สนคา สงทอและเครองนงหมใชเกณฑ single transformation และมเกณฑเฉพาะสาหรบเหลกและเหลกกลา (2) ประเทศทไมใชประเทศพฒนานอยทสด (Non-LDCs): สนคาอตสาหกรรมบางตว (จานวนสนคาทยกเวนมากกวากรณประเทศพฒนานอยทสด) ใชเกณฑวตถดบภายในประเทศรอยละ 50 สวนสนคาสงทอและเครองนงหมใชเกณฑ double transformation และมเกณฑเฉพาะสาหรบเหลกและเหลกกลา

  328

- เพมทางเลอกการเปลยนพกดศลกากร (ยกเวนบางสาขา เชน สงทอและเครองนงหม)

- เงอนไข Tolerance rule กาหนดไวทรอยละ 15 (ยกเวนสาหรบสงทอ และเกษตร) จากเดมทกาหนดไวทรอยละ 10 ซงทาใหสนคาผานเกณฑงายขน

ใชระบบ Self certification - ยกเลกการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาจากระบบศลกากรของประเทศผ

สงออก โดยผสงออกสามารถออกเอกสารแหลงกาเนด (statements on origin) ไดเอง

- ผสงออกจะตองมการจดทะเบยนกบกรมศลกากรประเทศของตนเอง - ระบบศลกากรของประเทศผสงออกจะตองจดระบบจดทะเบยนและรบรองวา

ทาหนาทไดอยางถกตอง กฎมลคาเพมสาหรบสนคาเกษตร ใหพจารณาจากนาหนกสนคาแทนมลคา เชน

นาตาล เปนตน เนองจากราคามความผนผวนมากในบางฤดกาล การสะสมมลคา (cumulation) อนญาตใหสะสมมลคาเพมภายในภมภาคได การ

สะสมมลคาภายในภมภาค ม 2 กรณ คอ (1) กรณ Central America-Andean-Community-Panama และ (2) กรณ ASEAN และ SAARC เอามารวมกนได นอกจากน อาจจะสามารถสะสมระหวางประเทศพฒนานอยทสดและประเทศทไมใชประเทศพฒนานอยทสดไดแมจะมกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตางกน และอนญาตใหประเทศทไดรบสทธ GSP สามารถสะสมมลคาจากมลคาของประเทศทลงนามความตกลงการคาเสร กบสหภาพยโรปแลวได

คาดวา ROO ฉบบปรบปรงใหมสาหรบโครงการ GSP จะมผลบงคบใชภายในกลางป 2553 (2010)

18. นอกจากการปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามโครงการ GSP แลว สหภาพ

ยโรปยงปฏรปกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาสาหรบความตกลงการคาเสรฉบบใหม (New FTA) ของสหภาพยโรปดวย โดยมรายละเอยดดงน

กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาม 3 วธ ขนอยกบสนคา การเปลยนพกด (CTH) ใชมากทสด โดยเปนการเปลยนท 4 หลกมากทสด

(รอยละ 70) บางกรณใชการเปลยน 6 หลก เชน ยา ชา กาแฟ เปนตน

  329

มลคาเพม: ระหวางรอยละ 50-75 ในประเทศทไดรบประโยชน เชน ยานยนต อเลกทรอนกส เครองจกร โลหะ เครองจกร สนคากลม HS 903 และมการเปลยนพกด (CTH) เปนทางเลอกดวย

ใชกฎ Double transformation (จากเสนดายเปนผาและจากผาและเสอผา) กบกลมสงทอและเครองนงหม - กาหนดระดบ Tolerance ทรอยละ 10 - อนญาตใหการสะสมมลคาแบบ Bilateral หรอ Diagonal ได (ไมอนญาต

สาหรบ full cumulation) ความตกลงยอมรบกนและกน (MRA: Mutual Recognition Agreement)

19. สหภาพยโรปแสดงจดยนวาจะไมทาความตกลง MRA แบบเดมอก เนองจากทผาน

มาการทาความตกลง MRA กบประเทศพฒนาแลวตางๆ ไมคอยประสบความสาเรจ โดยมงานวจยแสดงใหเหนวาธรกจไมคอยไดใชประโยชน ทงน เนองจากเทคโนโลยเปลยนแปลงอยางรวดเรว แตมาตรฐานทางเทคนคเปลยนไมทน

20. สหภาพยโรปเชอวาการทา MRA ควรเปนเรองของเอกชนดวยกนมากกวารฐ เพราะหากเปนการทา MRA ในระดบรฐบาลแลว เมอมปญหาเกยวกบผลการตรวจสอบในอนาคต EC จะตองมสวนรวมรบผดชอบดวย เนองจากใหการรบรองแหลงทดสอบนนไปแลว นอกจากน EC ไมสามารถคดคานผลตรวจสอบทออกจากแหลงนนไดเลย ซงเปนสงท EC กงวลเนองจากสนคาและมาตรฐานการทดสอบ เปนสงทควรตองมการปรบปรงใหทนสมยยงๆ ขนอยเสมอ

21. EC ชใหเหนจากตวอยาง MRA ททากบญปน แคนาดา และออสเตรเลยทไมประสบ

ความสาเรจ เนองจากภายหลงพบวาภาคเอกชนทง 2 ฝายไมไดใชประโยชนจาก MRA เลย จะมกเพยงบาง MRA ทมการใชใหเกดประโยชนจรง คอ (1) MRA ระหวาง EU-สวตเซอรแลนด ซงเปนเพราะทงสองมความใกลชดกนทางเศรษฐกจและมมาตรฐานใกลเคยงกนอยแลว ตลอดจน EU เปนคคาทสาคญทสดของสวตเซอรแลนดดวย และ (2) MRA ดานอปกรณทางทะเล (Marine Equipment) ระหวาง EU-สหรฐอเมรกา ซงเปนผลสบเนองจากการททงสองฝายใชมาตรฐานเดยวกนในสนคานน คอมาตรฐาน International Marine Organization (IMO)

                                                            3 ตอนท 90 ไดแก อปกรณและเครองอปกรณทใชในทางทศนศาสตร การถายรป การถายทาภาพยนตร การวด การตรวจสอบ

การวดความเทยง การแพทยหรอศลยกรรม นาฬกาชนดคลอกและชนดวอตซ เครองดนตร รวมทงสวนประกอบและอปกรณ

ประกอบของของดงกลาว

  330

ขอบทดานการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development) 22. คณะกรรมาธการยโรปกลาวถงจดยนวาในการเจรจาความตกลงการคาเสรวาตอง

คานงถงการพฒนาทยงยนของทงสามเสาหลก ไดแก เศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม จงตองการยนยนใหมขอบทเรองการพฒนาอยางยงยนในทกๆ ความตกลง FTA ท EU จะดาเนนการตอจากนไป โดยชใหเหนวาในความตกลงทผานมาของสหภาพยโรป เชน เกาหลใต เมกซโก และ ACP ตางกมขอบทวาดวยความรวมมอในเรองนอยและในการเจรจากบอาเซยนหรอไทยกจะมสาระสาคญทตองการใหระบไวใน FTA เกยวกบประเดนดงกลาว ดงตอไปน

ใหมเรองการสนบสนนใหคเจรจาใหสตยาบนอนสญญาภายใต ILO หลกครบ 8 ฉบบ โดยไมใชเรองของการบงคบแตตองการสงเสรมใหมการดาเนนการในอนาคต เนองจากคณะกรรมาธการยโรปเปนกงวลวาการเปดเสรการคาทเพมขนจะสงผลใหปญหาดานแรงงาน สงแวดลอมและสงคม ทวความรนแรงมากขน

การขอความรวมมอใหคเจรจาปฏบตตาม Core Conventions ภายใต “Multinational Environmental Agreement” อาท อนสญญาไซเตส (Convention on International Trade in Endangered Species: CITES)

ในสวนขอบทนจะไมกาหนดเรองกลไกการระงบขอพพาท (Dispute Settlement Mechanism (DSM)) ไว แตจะเปนการตดตามและตรวจสอบการดาเนนงานของประเทศคเจรจา

ประเดนอนๆ

23. ทศทางนโยบายใหมของสหภาพยโรป คอตองการใหผผลตและผคามความรบผดชอบในการกากบดแลมาตรฐานของสนคาโดยสมครใจ โดยสหภาพยโรปจะปรบลดบทบาทของตนไปสการเปนผตรวจสอบประเมนเทานน นอกจากน ยงมแผนในการสนบสนนใหภาคเอกชนทมขดความสามารถเปนผตรวจสอบเองอกดวย

  331

2. มาตรการทางเทคนค กฎระเบยบและมาตรฐานตางๆ ของสหภาพยโรป 2.1 มาตรการ FLEGT

ผใหสมภาษณ ไดแก Mr. Mathieu Bousquet (DG Environment) Mr. John Bazill (DG Environment)

1. คณะกรรมการธการยโรปไดกาหนดแผนงานเพอการบงคบใชกฎหมายดานปาไมใน

เชงธรรมาภบาลและการคา (Action Plan for Forest Law Enforcement Governance and Trade) หรอทรจกในชอ FLEGT เมอป 2546 (ค.ศ. 2003) และตอมามแรงผลกดนใหมการกาหนดเปนกฎหมายใหมในชวงป 2551 จากภาคประชาสงคม (NGO) ทตระหนกถงปญหาการทาลายปา และตองการให FLEGT เปนมาตรการหนงในการลดความเสยงของการลกลอบนาไมเถอนเขาสตลาด EU ในระยะยาว โดยใหมการรบรองไมทถกกฎหมาย รวมถงสรางมาตรการดานอปสงคควบคไปดวย

2. การจดทาความตกลงโดยสมครใจกบประเทศผผลตไม (FLEGT Voluntary

Partnership Agreement: FLEGT VPA) เพอปรบปรงใหเกดความโปรงใสดานการจดการปาไมรวมกน โดยสหภาพยโรปไดทาบทามเพอขอทาความตกลงรวมกบประเทศผผลตไมหลายประเทศ อาท กานา มาเลเซย อนโดนเซย คาเมรน คองโก อนโดนเซย จน และเวยดนาม ซงมหลายประเทศทสนใจจะทาความตกลงรวมกบสหภาพยโรปแลว โดยในสวนของสมาชกอาเซยน ไดแก มาเลเซย เตรยมทจะสรปผล VPA ปลายป 2009 น สาหรบอนโดนเซย ยงอยระหวางเจรจาซงเรมมาตงแตป 2549 (2006) และในสวนของเวยดนาม แมจะเปนผแปรรปไมมากกวาผผลต แตกอยระหวางศกษาความเปนไปไดในการทาความตกลง สาหรบในกรณของไทยยงไมไดเขารวมเปนสมาชก FLEGT

3. ประเทศทเปนภาคสมาชก FLEGT VPA จะมพนธกรณตองดาเนนการดงน ประเทศผสงออกจะสงออกเฉพาะไมทไดรบรองวาถกกฎหมายมายง EU เทานน ตองจดตงระบบการควบคมและใหการรบรองไม เพอใหมใบรบรองทถกตองตาม

กฎหมาย โดยเปนระบบทสามารถตรวจสอบทมาของไมตงแตตนทางจนถงปลายทางได

สหภาพยโรปจะยอมรบเฉพาะไมนาเขาทมใบรบรองแลวเทานน ความครอบคลมของรายการสนคา สามารถมผลบงคบใชไดกบทงวตถดบและ

สนคาสาเรจรป ทงนขนอยกบการตกลงรวมกน

  332

4. การสนบสนนใหประเทศตางๆ ใน EU ดาเนนการผานโครงการจดซอจดจางโดยรฐ โดยใหความสาคญกบสนคาทผลตโดยไมถกกฎหมายเปนหลก ภายใตโปรแกรม Go Green ซงขณะน รฐบาลหลายประเทศไดมการดาเนนการแลว อาท สหราชอาณาจกร เนเธอรแลนด เดนมารก ฝรงเศส และเบลเยยม เปนตน

5. การกาหนดมาตรการอนๆ เพอปองกนการคาไมเถอน โดยใหเปนความตองการจาก

ดานอปสงค (Demand side) เชน การรณรงคใหผซอกาหนดแรงจงใจพเศษ ในกรณสนคาทมาจากประเทศผผลตไมซงเขารวม FLEGT และมการปรบปรงดานธรรมาภบาลปาไมอยางเปนรปธรรม และการทผซอเองมการกาหนด Code of Conduct ดานการจดการไมอยางถกกฎหมาย

6. เนองจาก FLEGT Action Plan เดมยงไมครอบคลมเพยงพอ คณะกรรมาธการยโรป

จงไดนาเสนอขอเสนอใหมเรยกวา Due Diligence system ซงเปนทางเลอกใหมทใหภาคเอกชนผผลต/ผคาเปนผรบรองตนเองวาสนคาไมทผลต/ขายมาจากแหลงทถกกฎหมาย โดยสามารถแสดงผลการตรวจสอบทมาของไมไดอยางครบถวน ทงน ระบบดงกลาวจะทาใหผคาพฒนาระบบและ Code of Conduct ของตนเอง หรออาจใชระบบทมอยแลวมากากบดแลใหสนคาไมทขายใน EU ทงหมดมาจากไมทถกกฎหมาย ทงน อาจมขอยกเวน สาหรบสนคาไมทมาจากประเทศสมาชก FLEGT และ CITES

7. ตามขอเสนอ Due Diligence น ผนาเขาจะตองสามารถใหการรบรองไดในประเดนดงตอไปน

1. สามารถตรวจสอบการเคลอนไหวของไม 2. ตองมการดาเนนการเพอประเมนความเสยง 3. ตองระบประเทศผผลตไม 4. ตองสามารถอธบายรายละเอยดสนคาไม และ 5. มเอกสารทถกกฎหมายประกอบการจดสงและมความโปรงใส/ตรวจสอบได

ขณะน ขอเสนอดงกลาวไดผานกระบวนการ Co-decision ของทง Member State

Council และ European Parliament รวมถงผาน First Reading ของ European Parliament เมอเดอนเมษายน 2009 แลว ทงน กาหนดใหม First Reading ของ MS Council ในเดอนธนวาคม ศกน รวมถงจะม Second Reading ในป 2553 กอนทจะประกาศใหมผลบงคบใชตอไป ซงอาจใชระยะเวลาประมาณ 2 ป

  333

2.2 นโยบาย Sustainable Industrial Policy

ผใหสมภาษณ ไดแก Mr. Martin Eiffel และคณะ (DG Enterprise and Industry)

8. DG Enterprise and Industry แสดงความสนใจทตองการเจรจาเปดเสรสนคายาน

ยนตกบไทยเปนพเศษ นอกจากน แจงวาสหภาพยโรปมแผนการจดตงศนยธรกจ (Business Center) ในประเทศไทย โดยคาดวาจะยนขอเสนอภายในสนปน และจะมการจดตงในชวงกลางป 2553

9. นโยบายอตสาหกรรมอยางยงยน (SIP) มเปาหมายสาคญเพอการปรบปรงรปแบบ

การผลตสนคาใหรกษาสงแวดลอมและใชพลงงานอยางมประสทธภาพตลอดวงจรชวตของสนคาและมงเปลยนแบบแผนการบรโภคของประชาชน โดยสงเสรมใหเลอกใชสนคา/บรการทรกษาสงแวดลอมและประหยดพลงงานมากขน ในเดอนมถนายน 2551 EC ไดรบรอง “แผนปฏบตการภายใตนโยบายการบรโภคและการผลตอยางยงยน และนโยบายอตสาหกรรมอยางยงยน” (SCP & SIP Action Plan) โดยสาระสาคญของแผนดงกลาว ประกอบดวยมาตรการตางๆ ตงแตการบงคบใช การทาความตกลงกบกลมผคาปลก การสรางความตระหนกแกผบรโภค และการดาเนนการภายใตกรอบความรวมมอระหวางประเทศ ซงในสวนน รวมถงขอเสนอการปรบปรง Eco-design Directive โดยขยายความครอบคลมจากเดมทมงเฉพาะผลตภณฑทใชพลงงาน (Energy Using Products) ใหไปสผลตภณฑทไมใชพลงงานแตในระหวางการใชงานมผลใหเกดการประหยดพลงงานดวย (energy-related products) คาดวาจะม Eco-design ฉบบใหมผานการรบรองภายในปน และมผลบงคบใชในป 2553 (2010)

10. Eco-design และ Energy-Labeling: รายการสนคาทไดออก Eco-design Directive ในกลมแรกๆ ม 5 กลมสนคา ประกอบดวย 1) แหลงจายไฟภายนอก 2) หลอดไฟ 3) หลอดฟลออเรสเซนตและบลลาสต 4) Simple set-top boxes 5) การสญเสยพลงงานในชวง Off Mode และชวง Stand-by โดย สนคาทประกาศ Eco-design Directive จะมการกาหนดเงอนไขขนตาและระยะเวลาทแนชดใหมการปรบเพมระดบความเขมขนของประสทธภาพการใชพลงงานในสนคาทผลต โดยใชฉลากพลงงาน (energy labeling) เปนมาตรฐานบงคบเพอคอยกากบสนคา ตวอยางเชน Eco-design Directive ของหลอดไฟ ซง EC ไดออกระเบยบ Commission Regulation (EC) No. 244/2009 เมอเดอนมนาคม 2552 กาหนดเงอนไข Eco-design ของหลอดไฟและบลลาสต โดยแบงขอกาหนดสาหรบหลอดชนดใสและชนดขนแยกจากกน โดยขอกาหนดของหลอดขนจะมความเขมขนกวาและเรมบงคบใชเรวกวา กลาวคอ หลอดทกขนาดตองมสมรรถนะดานพลงงานไดถงชน A (ไดรบ Energy-Labeling Class A) ตงแตวนท 1

  334

กนยายน 2552 (2009) เทากบวาหลอดขนแบบหลอดไสทสวนใหญมสมรรถนะทางพลงงานอยในชน E ถง G รวมถงชนดทดทสดทขายในตลาดปจจบนซงไมเกนชน C จะไมสามารถเขาสตลาด EU ไดหลงจากกฎหมายฉบบนมผลบงคบใช และจะเหลอเพยงหลอด CFL เทานนทผานขอกาหนดนได

11. เมอเดอนตลาคม 2551 คณะกรรมาธการไดเสนอรางรายการสนคาทจะประกาศ Eco-design Directive เพมเตมสาหรบป 2553-55 โดยมงหวงปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานในสนคาอก 10 กลม4 ซงในเดอนกรกฎาคมน EC กไดประกาศ Eco-design Directive เพมเตม 4 ฉบบเรยบรอยแลว ในสนคามอเตอรอตสาหกรรม ปมนาหมนเวยน เครองรบโทรทศน และเครองทาความเยน (ตเยนและตแช) กฎหมายนมผลใหสนคาดงกลาวทจะนาเขาตลาด EU ตงแตป 2553 เปนตนไป ตองเปนสนคาททงประหยดพลงงานและเปนมตรตอสงแวดลอม ทงน โดยรวมแลวมสนคาทประกาศ Eco-design Directive แลวรวมทงสน 9 กลม และนอกจากน ยงกาลงพจารณาอยประมาณ 26 กลมนอกจากขอกาหนด Eco-design และ Energy-Labeling แลว ภาครฐยงสนบสนนการให Eco-Label แกผผลตทยนขอสทธในการรบรองไดตามความสมครใจซง Eco-Label อาท EU-Flower เปนเครองหมายทจะใหแกสนคาทม performance ดเดนในการเปนสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม ซงมอยเพยงประมาณ 10% ของสนคาชนดเดยวกนทวางขายอยในชวงเวลาเดยวกนเทานน และการตรวจสอบเพอขอการรบรองใหสามารถใชตรานไดจะมความเขมงวดมาก และขณะนมแนวโนมขยายจากภาคสนคาไปสภาคบรการมากขนอกดวย

12. คณะกรรมาธการยโรปมแนวทางการใหความชวยเหลอ SMEs ใหสามารถอยรอดไดจากกฎเกณฑใหมๆ ทออกมา โดยมการจดโปรแกรมเพมขดความสามารถ รวมถงให SME Funding แก SMEs สญชาต EU เพอยกระดบมาตรฐานและขดความสามารถการแขงขนจนสามารถแขงขนกบสนคาจากประเทศอนๆ ไดอกดวย

2.3 นโยบายและแนวทางการกาหนดมาตรการของ EU ตอสนคาอาหารและบรรจภณฑ

ผใหสมภาษณ ไดแก Ms. Fiona Durie (EUROPEN)5

                                                            4 1. เครองปรบอากาศและระบบหมนเวยนอากาศ 2. เครองทาความรอนดวยไฟฟาและเชอเพลงจากฟอสซล 3. อปกรณเตรยมอาหาร 4. เตาหลอมทใชในอตสาหกรรม/หองแลป และเตาอบ 5. เครองจกรและอปกรณ 6. อปกรณประมวลผลและจดเกบขอมล 7. เครองทาความเยน (ตเยนและตแชแขง) 8. เครองรบโทรทศน 9. มอเตอรอตสาหกรรม และ 10. ปมนาหมนเวยน 5 The European Organization for Packaging and the Environment (EUROPEN) เปนองคกรเดยวซงเปนตวแทนของหวงโซอปทานบรรจภณฑตลอดทงสาย และไดรบการยอมรบใหเปนกระบอกเสยงของภาคอตสาหกรรม เพอนาเสนอขอคดเหนในเรองของบรรจภณฑและสงแวดลอม กอตงขนเมอป 2536 (1993) กอนทจะมการประกาศใชกฎหมายบรรจภณฑและซากบรรจภณฑ (Packaging and Packaging Waste Directive) ภายใต Directive 94/62/EC ในป 2537 โดยมงหวงใหเปนเวทของการเสนอแนะขอคดเหนในเรองของ Directive ดงกลาว สมาชกของ EUROPEN ประกอบดวยผประกอบการบรรจภณฑตลอดทงสาย นบตงแตการผลตวตถดบสาหรบบรรจภณฑ การออกแบบและผลตบรรจภณฑ การคาและกระจายบรรจภณฑ/ผลตภณฑ และกลม

  335

13. เปาหมายของ EUROPEN คอการเขาไปมอทธพลตอการออกกฎหมายการจดการบรรจภณฑดานสงแวดลอมของสหภาพยโรปตงแตการตลาด การเลอกสรรวตถดบ การผลต การกระจายของการใชบรรจภณฑและสนคาทมบรรจภณฑ ตลอดจนการจดการบรรจภณฑทใชแลว เพอสนบสนนใหเกดกฎหมายทมความโปรงใส มประสทธภาพ และทาใหสมาชกสามารถขยายขอบเขตการพฒนานวตกรรม การแขงขน และแนวทางการจดการทรพยากรอยางมประสทธภาพ และเพอสนบสนนใหสมาชกมความรบผดชอบในการลดผลกระทบดานสงแวดลอมจากการใชบรรจภณฑและซากบรรจภณฑ และยอมรบทจะสนบสนนการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพตลอดสายการผลต ซงถอเปนปจจยสาคญใหเกดการพฒนาทยงยนได ตลอดจนเพอกระตนใหมการสอสารแลกเปลยนขอมลระหวางผ มสวนไดสวนเสย และเพอสรางความตระหนกถงจดมงหมายเหลานดวยกน ดงนน งานของ EUROPEN เนนการลอบบและการนาเสนอ Position Paper โดยสวนใหญจะตดตอประสานงานผานทาง DG-Enterprise และ DG-Environment ขนอยกบประเดนทจะหารอ เชน หากเปนประเดนเรอง Car-Labeling กจะตดตอผาน DG-Enterprise ซงผแทน EC จากเยอรมนจะมอทธพลในประเดนนสงมาก เปนตน

14. พนธกรณภายใต Directive 94/62/EC เกยวกบบรรจภณฑกาหนดใหประเทศสมาชกตองรายงานขอมลผลการจดการบรรจภณฑใหแก EC ในเดอนมถนายนของทกป โดยประเทศสมาชกสามารถกาหนดเปาหมายทสงกวาตวมาตรฐานภายใต Directive ได และอนญาตใหมการกาหนดบรรจภณฑเปาหมายทแตกตางกน รวมถงมระบบทแตกตางกนได จากการทระเบยบดงกลาวเปน Directive และอนญาตใหประเทศตางๆ สามารถมแนวทางดาเนนการทแตกตางกนได สงผลใหเกดปญหาในทางปฏบตหลายประการ อาท การมฉลากบรรจภณฑทแตกตางกน หรอการทหลายประเทศใน EU กาหนดกฎหมายภายในแตกตางกน ตวอยางเชน สโลวาเกยมการกาหนดกฎหมายในประเทศโดยใหม “Packaging Fee” และสหราชอาณาจกรและเนเธอรแลนดกาหนดใหม Packaging Tax เปนตน อยางไรกด EC ไมไดเขาไปแทรกแซงการดาเนนการ ซงถอเปนสทธเสรภาพทางกฎหมายของประเทศสมาชก และเชนเดยวกนกบ EUROPEN ซงทาหนาทเปนเพยงผสงเกตการณแนวทางของการบรหารกฎหมายฉบบนในประเทศสมาชกเทานน

15. คณะกรรมาธการยโรปไดดาเนนการเพอพยายามลดปญหาในทางปฏบตทเกดขน เชน การจดทา “Material Identification” การจดทาแนวทางการจดเตรยมขอมลเพอใหมแนวทางทสอดคลองกน และ การพยายามรบรองแนวทางการตรวจสอบประเมน (ประเดนนยงอยระหวางหารอในระดบ EU Level)

                                                                                                                                                                             อตสาหกรรมทมวตถประสงคใกลเคยงกน นอกจากน ยงประกอบดวยสมาคมระดบชาตทเกยวกบการจดการบรรจภณฑในประเทศตางๆ

  336

16. ไดมการจดตง CEN (The European Committee for Standardization) ขนเปนองคกรเพอหาแนวทางในการอานวยความสะดวกแกภาคธรกจของสหภาพยโรปเพอการจดทามาตรฐานรวม โดยขณะนมประเทศในยโรป 30 ประเทศเขารวมแลว องคกรดงกลาวจดตงขนจากความพยายามในอนทจะปรบใหมาตรฐานของสมาชก 30 ประเทศในยโรปเปนมาตรฐานเดยวกน เพอใหสนคาสามารถเขาสตลาดทกวางขวางมากขนไดโดยมตนทนการตรวจสอบทตาลง ทงน มาตรฐานทพฒนาจะถกกาหนดเปนมาตรฐานโดยสมครใจ (Voluntary Standard) CEN ประกอบไปดวยคณะผเชยวชาญในสาขาตางๆ กวา 60,000 คน รวมทงสภาธรกจ ผบรโภค และหนวยงานตางๆ กไดเขามามสวนรวมในเครอขาย CEN ครอบคลมประชากรใน EU มากกวา 480 ลานคน

17. สงท เกดขนภายหลงการปรบปรง Directive ในป 2547 (2004) คอการท EC ได

พยายามผลกดนใหภาคเอกชนโดยเฉพาะกลมผคาปลกแสดงความตองการโดยความสมครใจใหมการจดการซากบรรจภณฑอยางมประสทธภาพ จงทาใหเกดการกอตงขนขององคกรโดยเอกชนในหลายประเทศ อาท

การกอตงองคกร “WRAP” ในสหราชอาณาจกร โดยมเปาหมายหลกในเรองของการใชทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ (เนนทการนากลบมาใชใหม) และลดจานวนซากบรรจภณฑจากครวเรอน โดยองคกรไดดาเนนการผานการขอความรวมมอจากผคาปลกทเปน Retailers เชน Tesco โดยใหมการทาขอผกพนกบ Retailer ในลกษณะของ Voluntary Agreement เพอลดจานวนซากบรรจภณฑใหไดตามเปาหมาย อกทงยงมการรณรงคเพอกระตนจตสานกของผบรโภคดวย แตปญหากคอ การดาเนนการของ UK ใหความสนใจเฉพาะการจดการขยะ ทงทในความเปนจรงแลวควรมการพจารณาดาเนนการตลอดวงจรชวตของผลตภณฑ อยางไรกด UK กยงคงมงมนทจะดาเนนการในลกษณะดงกลาวตอไป และอางวาไดพจารณาเรองของวงจรชวตผลตภณฑแลว โดยรณรงคในเรองของ Carbon Footprint

ในเบลเยยมไดมการจดตงองคกร “FEAD” ซงเปนตวแทนของอตสาหกรรมการจดการขยะของ EU ซงเกดขนมากมายใน EU อาท ในประเทศเยอรมน ปจจบนมโรงงานจดการขยะถง 6 แหง และในประเทศโปแลนด มถง 14 แหง FEAD จดตงขนจากความคดทวาขยะมมลคา และสามารถสรางใหขยะมมลคาเพมได อยางไรกด ผลจากวกฤตเศรษฐกจไดทาใหราคาขยะมความผนผวน และทาใหตลาดของอตสาหกรรมนยงไมมเสถยรภาพเพยงพอ

18. ขณะน ประเดนเรอง ‘Global Packaging Standards’ กาลงถกหยบยกขนเปน

ประเดนวาควรมการกาหนดเปนมาตรฐานสากล (ISO) หรอไม โดยยงอยระหวางหารอและ

  337

การศกษาของคณะกรรมการดานเทคนค ซงเรองนคงตองมการตดตามความคบหนาอยางใกลชดตอไป

3. นโยบาย CSR ของสหภาพยโรปและบรษทเอกชนในสหภาพ

3.1 สรปการสมภาษณ CSR Europe

ผใหสมภาษณ ไดแก Ms. Laura Maanavilja (CSR Europe)6 1. ทผานมา แนวคดการทาธรกจโดยคานงถงสงคมและสงแวดลอมมความหลากหลาย

ซงแตละแนวคดมความสอดคลองกน คอการใหความสาคญกบสงแวดลอมและแรงงานควบคไปกบการทาธรกจ ตวอยางแนวคดตางๆ เชน

Triple P (PPP): การทาธรกจโดยใหมความสมดลระหวาง People (คนและสงคม) Planet (สงแวดลอม) และ Profit (กาไร)

Sustainable Business: การทาธรกจโดยใหความสาคญกบคณภาพสนคา สงคม และสงแวดลอม อยางสมดล

Corporate Social Responsibility (CSR): ความรบผดชอบขององคกรธรกจตอสงคม

Sustainable Development: การพฒนาเพอคนรนปจจบนและอนาคต โดยใหความสาคญกบสงแวดลอมและสงคม

Ethical Supply Chain Management: การใหความสาคญกบแรงงานและสทธมนษยชนในหวงโซอปทาน เปนตน

2. ในระดบนานาชาตไดมแนวคดหรอมาตรการทเกยวของกบ CSR จานวนมาก

ตวอยางแนวคดหรอมาตรการทสาคญ เชน UN Global Compact: หลก 10 ประการ เกยวกบสทธมนษยชน แรงงาน

สงแวดลอม และคอรปชน ISO 26000 Social Responsibility: หลก 7 ประการ เกยวกบการปฏบตตาม

                                                            6 CSR Europe เปนเครอขายภาคเอกชน MNCs และองคกรระดบชาตซงดาเนนการเฉพาะเรองของ CSR กอตงขนเมอป 2538 (1995) เมอมแนวโนมทชดเจนวา EC และภาคธรกจจะเรมหนมาใหความสนใจกบ CSR อยางมาก ปจจบนมสมาชกทเปนองคกรระดบชาต 26 แหง จากประเทศสมาชก EU 23 ประเทศ รวมถงมสมาชกทเปนบรรษทขามชาตขนาดใหญกวา 80 แหง บทบาทหนาทหลกเปนเรองของการสนบสนนสมาชกใหผนวก CSR เขาไปอยในแนวทางการดาเนนธรกจ และทาหนาทเปนเวทใหสมาชกแลกเปลยนความรความเขาใจและการดาเนนการทดดาน CSR ของแตละบรษท

  338

กฎหมาย แนวปฏบตระดบสากล ความรบผดชอบ ความโปรงใส สทธมนษยชน การเคารพในความหลากหลาย เปนตน

OECD Guidelines: ขอแนะนาตอบรรษทขามชาตใหประกอบธรกจอยางรบผดชอบในประเดนแรงงาน สทธมนษยชน สงแวดลอม การเปดเผยขอมล การตอสกบการใหสนบน เปนตน

UN Human Rights Norms: การคมครองสทธมนษยชน Global Reporting Initiative (GRI): เสนอรปแบบรายงานการเปดเผยขอมลทาง

เศรษฐกจ สงแวดลอม และสงคม

3. นโยบาย CSR ของประเทศตางๆ มจดเนนทแตกตางกน เชน สหรฐอเมรกาเนนการทาการกศล (philanthropic) และสนบสนนใหพนกงานออกไปทางานใหชมชนดวยความสมครใจ (employee volunteer) องกฤษเนนการเขาไปมสวนรวมของชมชน (community engagement) สวนประเทศกลม Nordic (สวเดน เดนมารก นอรเวย ฟนแลนด ไอซแลนด) เนนเรองสงแวดลอม ในขณะทญปนเนนประเดนดานสงแวดลอมและคณภาพของสนคาโดยถอเปนสวนหนงของการจดการแบบ TQM (Total Quality Management) ซงเปนการนาแนวคด CSR เขาไปในกระบวนการผลต สาหรบจนและบราซลซงเปนประเทศตลาดเกดใหมจะเนนการบรหารจดการหวงโซอปทานอยางมความรบผดชอบ (responsible Supply chain management)

4. สาเหตทตองมการดาเนนการดาน CSR คอบรษทเชอวาในระยะยาวจะชวยลดตนทน

การประกอบการได ทงในแงของตนทนทางสงคม และตนทนดานสงแวดลอม ซงนบวนจะทวบทบาทและเพมความสาคญแกภาคธรกจมากขนทกขณะ และเพอหลกเลยงความเสยงจากการมระบบการจดการความเสยงทด (Risk Management) ตลอดจนเพอเสรมสรางโอกาสทางธรกจ

5. สาหรบสหภาพยโรป คณะกรรมาธการยโรปไดออกสมดปกเขยว (Green Paper)

ซงเปนเอกสารทางกฎหมายทสาคญเพอรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดเสย ตอมาคณะกรรมาธการไดออก Communication เกยวกบ CSR ฉบบท 1 ในป 2002 ซงสงผลใหมการจดตง EU Multi-stakeholder Forum on CSR ในระดบ EU เพอเปนเวทแลกเปลยนของธรกจ สหภาพแรงงาน และประชาสงคม ซงทาใหบรรลความเขาใจรวมเกยวกบความหมายของ CSR วาหมายถง “แนวคดทบรษทไดผนวกรวมความหวงใยในประเดนสงคมและสงแวดลอมเขาไปในการดาเนนธรกจและในการมปฏสมพนธกบผมสวนไดเสยของบรษท (ลกจาง ลกคา เพอนบาน องคการพฒนาเอกชน ภาครฐ) บนพนฐานของความสมครใจ” โดยปจจบน ประเดนท EU Multi-stakeholder Forum กาลงใหความสนใจ ไดแก ประเดนเกยวกบหวงโซอปทาน (Supply Chain issues) แนวทางปฏบตทด (Best practice) และความโปรงใสและการเปดเผยขอมล

  339

6. ในป 2006 คณะกรรมาธการยโรปไดออกเอกสาร Communication เกยวกบ CSR ฉบบท 2 ซงนาไปสการจดตง European Alliance for CSR ซงเปนการรวมตวและความรวมมอของบรษทขนาดใหญ บรษทขนาดกลางและขนาดยอมและผทมสวนเกยวของอนๆ เพอหารอแนวทางการสงเสรมการใช CSR มบรษทเขารวม อาท TOYOTA, VOLKSWAGEN, Microsoft, Total, Johnson&Johnson, Lloyds TSB, Intel เปนตน อยางไรกด ในการจดตง European Alliance for CSR เกดความขดแยงระหวาง NGOs กบภาคธรกจยโรป NGOs จงไดไปจดตงองคกรใหมเรยกวา European Coalition for Corporate Justice นาโดย Friends of the Earth Europe ปจจบน คณะกรรมาธการยโรปยงไมไดออกมาตรการ CSR เปนมาตรฐานบงคบ อยางไรกตาม มแรงกดดนของภาคประชาสงคมและสหภาพแรงงานผานสภายโรป เรยกรองใหคณะกรรมาธการยโรปออกเปนมาตรฐานบงคบ

7. ทามกลางแนวคดการพฒนาอยางยงยนทมอยอยางหลากหลายนน สหภาพยโรปอยในฐานะผนา โดยจากการสารวจของ GlobeScan ซงจะไดสอบถามผเชยวชาญดานการพฒนาอยางยงยนวาหนวยงานใดจะมบทบาทหลกในการพฒนาดานการพฒนาอยางยงยน (sustainability) ใน 5 ปขางหนา โดยเรมสารวจนบจากป 1994 เปนตนมาทกป การสารวจพบวาผเชยวชาญสวนใหญเหนวาสหภาพยโรปจะเปนผนาในเรองดงกลาวมาตลอดในการสารวจทกป เหนอกวาหนวยงานอยาง UNEP, ISO, OECD หรอ UNDP โดยในป 2006 ผเชยวชาญรอยละ 69 เหนวาสหภาพยโรปจะอยในฐานะผนาในดานน ดงนน การตดตามความเคลอนไหวในประเดนดาน CSR ของสหภาพยโรปจงมความสาคญตอประเทศไทย

8. ปจจบน สหภาพยโรปเหนวาแนวคด CSR มสวนสาคญตอการเสรมสรางความสามารถในการแขงขนของประเทศ โดยในรายงานความสามารถในการแขงขนของสหภาพยโรป (European Competiveness Report) ฉบบป 2008 เปนฉบบแรกทมเนอหาหนงบทวาดวย CSR โดยมเนอหาโดยสรปวา CSR มผลกระทบทางบวกตอความสามารถในการแขงขนของบรษท โดยเฉพาะในการชวยในดานทรพยากรมนษย (HR) การบรหารชอเสยงและความเสยง (risk and reputation management) และนวตกรรม โดยแรงดานบวกระหวาง CSR กบความสามารถในการแขงขนเพมสงขนเรอยๆ ทงน CSR ยงมแนวโนมทชวยกอใหเกดธรกจใหมๆ ทนาปญหาสงคมผนวกเปนสวนหนงของธรกจ

9. สาหรบการดาเนนงานทผานมาของ CSR Europe ไดแก การจดงาน show case เพอใหสมาชกทไดรบคดเลอกวามหลกปฏบตทดในการ

ดาเนนการดาน CSR เขารวมแสดงนวตกรรมการพฒนา CSR เรมจดครงแรกเมอป 2548 (2005) ครงทสองเมอป 2551 และกาลงจะจดครงทสามในป 2553 ตวอยางความสาเรจจากงานน คอการจบคทางกลยทธ(Strategic Partnership)

  340

เชน บรษท Cannon ไดรบเงนอดหนนจาก World Wild Life Fund (WWF) เนองจากโครงการ CSR ซงแสดงใน show case มประเดนทเปนทสนใจของ WWF เปนตน

การใหบรการ CSR Help Desk เพอชวยเหลอบรษททตองการดาเนนการดาน CSR ใหสามารถจดทารายงานแผนการปรบปรง CSR ไดอยางครบถวน และมการตรวจสอบแผนงานอยางถถวนสมบรณ เพอใหมนใจวารายงานทออกมาตรงกบความตองการของคโครงการ (partnership)

การจดตง Business to Business Working Group เพอเปนเวทในการแลกเปลยนแนวคดการปรบปรง CSR ในบรบทตางๆ ตามแตความสนใจ เชน การหาจดยนเรอง Woman Leadership ซงรเรมโดยบรษท SONY เปนตน

10. CSR Europe ไดยกตวอยางของธรกจทประสบความสาเรจ ในการจดทาโครงการนารอง CSR หลายบรษท ซงแตละบรษทมการสงเสรม CSR ในแนวทางและบรบททแตกตางกน ซงสามารถสรปตวอยาง ไดดงน

บรษท Cannon พฒนาเครองคดเลขททาจากพลาสตกใชแลวอยางเตมรปแบบ บรษท P&G พฒนาผงซกฟอก/ผงลางจานทละลายไดดในนาเยน เพอลดการใช

นารอน บรษท Microsoft พฒนาระบบ GPS สาหรบคนตาบอด บรษท BT & Cisco ไดรวมกนพฒนาระบบการสอบถามขอมลทางโทรศพท

(phone-based Q&A) สาหรบชาวนาชาวไร เพอใชในการตดตอขอขอมลเกยวกบสนคาเกษตร

บรษท Unileaver ไดดาเนนงานรวมกบ Rainforest Alliance เพอสรางระบบใหใบรบรอง วาผลตภณฑชาของบรษท มาจากแหลงปลกและกระบวนการปลกทมระบบการพฒนาอยางยงยนเทานน

11. ไดเกดนยามคาศพทใหมๆ ทเกยวของกบความรวมมอ CSR อาท ‘Co-Building’ และ

‘Co-Opetition’ โดยคาวา Co-Opetition มาจากคาวา competition + cooperation โดยมการยกตวอยางความรวมมอซงเกดขนในลกษณะของ Co-opetition อาท การเกดหองแลป CSR 20 แหงในป 2550 อนเปนความรวมมอของ 150 ประเทศทวโลก การจดทา CSR Europe’s Tool Box ซงมหลากหลายบรบท ขนอยกบมตของ CSR เชน Integrated workplace, Human Capital, Sustainable Consumption & Production, Evolution Business Model และ Employability Pathway7                                                             7 ดรายละเอยดไดจาก www.csreurope.org/pages/en/toolbox.html

  341

3.2 สรปการสมภาษณบรษท IKEA

ผใหสมภาษณ ไดแก Ms. Katarina Maaskant (IKEA)

12. IKEA ทาเฉพาะการออกแบบและพฒนา (design and developed) ผลตภณฑ โดยผลตเองบางแตนอยมาก สวนใหญวาจางโรงงานจากทอนใหทาการผลต (outsource) ตามแบบท IKEA กาหนด IKEA ซอวตถดบจากประมาณ 54 ประเทศในทกภมภาค สวนใหญซอจากจน (21%) รองลงมาคอสหภาพยโรป (ประมาณ 17%) เชน อตาล สวเดน โรมาเนย อยางไรกตาม IKEA ไมไดซอวตถดบจากแอฟรกาและอเมรกาใต เนองจากตนทนโลจสตกสง สาหรบตลาดหลกของ IKEA คอสหภาพยโรป (โดยเฉพาะเยอรมน สวเดน ฝรงเศส) และสหรฐ (มแนวโนมจะแซงเยอรมน) โดยสวนแบงการตลาดแตละทไมเกนประมาณ 20%

13. IKEA อยากมสนคาทเปน global products ทมการออกแบบดวยมาตรฐานแบบเดยวกนเพอขายไดทวโลก เนองจากจดการงาย (simplified) กวาการมสนคาแยกตามตลาด ทงน สนคา IKEA สาหรบบางประเทศถอเปนเฟอรนเจอรราคาถก แตสาหรบบางประเทศ เชน จน ถอเปนสนคาราคาแพง ในสวนของมาตรฐาน บางตลาดถอวามมาตรฐานสง เชน ตลาดญปน (มขอกาหนดในการใหลด formaldehyde) และตลาดแคลฟอรเนย สหรฐอเมรกา เปนตน

14. กลยทธหลกของ IKEA คอการพยายามลดตนทน (cost reduction) โดยพยายามผลตและขายจานวนมาก พยายามหาวธลดขยะ ประหยดไม พยายามคดดวยวธทแตกตาง และประยกตใชแนวคดดๆ จากอตสาหกรรมอนๆ เชน ซพพลายเออรในมาเลเซยทาอาวธเปนหลกแตม capacity ในการผลตเหลอ ทาใหลดราคาได เปนตน

15. สาหรบกฎระเบยบอนๆ ของสหภาพยโรป และ IWAY ซงเปน Code of Conduct ของ IKEA ทางบรษทจะมผเชยวชาญและชางเทคนคไปรวมทางานกบซพพลายเออรเพอชวยใหซพพลายเออรปฏบตตามกฎระเบยบตางๆ ได ในสวนของ IWAY ทเกยวกบเงอนไขไมผดกฎหมาย ระดบตาสดทยอมรบได คอระดบ 2 ซงบรษทไมไดมแรงจงใจใหเพมระดบ อยางไรกตาม จะมการยกระดบ IWAY ขนเรอยๆ

16. สาหรบกฎระเบยบ REACH บรษท IKEA จะใชประโยชนจาก chemical network

โดยม candidate list ทงน ซพพลายเออรทผลตสนคาปอนหลายบรษท IKEA ขอใหรบรองวาสนคาทปอนบรษท IKEA เปนไปตามมาตรฐาน ไมปนเปอนจากการผลตใหบรษทอนกพอ โดยทางบรษทจะสงทมไปตรวจซพพลายเออร รวมทงซพพลายเออรของซพพลายเออร (sub

  342

supplier) ในการตรวจสอบ (audit) สวนใหญ IKEA จะทาเอง โดยมผตรวจสอบของบรษทประมาณ 50 คน สวนนอยใชบคคลท 3 (third party) โดยในประเทศจนมปญหาการปลอมเอกสารมาก ใชผตรวจสอบถง 30 คนจากซพพลายเออรประมาณ 300 ราย

17. ผบรโภคในสหภาพยโรปยงมความคาดหวงในเฟอรนเจอรทเปนมตรกบสงแวดลอม (green furniture) ไมมากนก ความเสยงมาจากชอเสยง (reputation) มากกวา นโยบาย CSR เปนเครองมอในการบรหารความเสยงอยางหนง โดยแมจะเพมตนทน แตกชวยลดตนทนในขณะเดยวกนดวยการเพมประสทธภาพ ใชทรพยากรทนอยลง และชวยดงดดคนเกงมาทางานดวย

18. สาหรบกระบวนการจดซอจากซพพลายเออรนน เมอมผลตภณฑใหม ทางบรษทจะมการแขงขนในแตละภมภาคเพอหาซพพลายเออรทดทสด สาหรบซพพลายเออรในประเทศไทยมประมาณ 20 ราย สวนใหญเปนผลตภณฑไมเนอแขง (solid wood product) อยางไรกตาม จากรายงานประเมนความเสยง (risk assessment) พบวาประเทศไทยเปนพนทมความเสยงใน 2 ประเดนคอ (1) การคาไมผดกฎหมาย (illegal logging) และ (2) ความเสยงจากการปนเปอน GMO

19. จดยนของ IKEA ตอขอเสนอใหมในเรองไมผดกฎหมายของคณะกรรมาธการยโรป

เหนวาเปนขอเสนอทด อยางไรกตาม อยากใหประเทศไทยเขาระบบ FLEGT มากกวา เพราะตรวจสอบไดงาย ไมตองทาทละรายๆ และความเสยงจากการคอรปชนทาใหมความเสยงตอผนาเขาในการทา due diligence ตามขอเสนอใหมในเรองไมผดกฎหมายของสหภาพยโรป

20. ในอนาคต IKEA จะบรหารหวงโซอปทานมากขน และจะมการจดซอแบบรวมศนยเพอใหประหยดตนทนและควบคมการซอสารเคมได

3.3 สรปการสมภาษณบรษท Toyota Motor Europe (TME)

ผใหสมภาษณ ไดแก Mr. Peit Steel (Vice-President for European Affairs, TME) Mr. Stefan Cret (General Manager CSR, TME)

21. ฝาย CSR ของโตโยตาเปนความพยายามจดการ CSR ภายในองคกร โดยมเปาหมายหลกเพอใหเกดการสรางการแขงขนทางธรกจอยางยตธรรม การเพมแรงดงดดใจแกคคา และเพมโอกาสในการแขงขนของธรกจ ทงน ไดนารปแบบการจดการ CSR ของบรษทแมในญปนมาใชเปนตนแบบ และปจจบนมแนวทางดาเนนการทคลายคลงกน อาท ใหความสาคญกบการมบคลากรทด

  343

ในองคกร ใหความสาคญกบมาตรฐานการจดการดานสงแวดลอม โดยบรษทฯ ไดรบการรบรองมาตรฐาน ISO 14001 มาตงแตกอนป 2543 (2000) และปจจบนกาลงมงสการดาเนนการเพอสงคม (social contribution) มากขน โดยไดกาหนดเปาหมายในรปของขอผกพน (CSR Commitment) และมการประเมนผลในรปแบบทเปน Total Quality Management (TQM) และตองการสงเสรมใหเกดการพฒนาอยางยงยนมากยงขน

22. ปจจบน Toyota EU ไดกาหนดขอผกพนการดาเนนการไวแลว 22 รายการ (ดตวอยางตารางดานลาง) และมคณะทางานเฉพาะกจ (กคอฝาย CSR ซงขณะนมบคลากร 5 คน ทางานดาน CSR ของโตโยตาทวทงภมภาคยโรป) ทาหนาทกากบดแลและตรวจประเมนผลขอผกพนทละขอ และกาหนด KPI ไวโดยแยกเปนรายขอ นอกจากน ยงมการจดทาแบบฟอรมสารวจการจดการใหลกคากรอก และจดทา Green Purchasing Guidelines และ CSR Purchasing Guidelines อกดวย ทงหมดนมไวสาหรบการตรวจประเมน KPI ของ CSR ในแตละดาน โดยขอควรคานงถงเปนสาคญ คอการพยายามสรางสมดลระหวางผมสวนรวมทงหมด ไดแก ผถอหน คนงาน ลกคา supplier สงคม และสงแวดลอม นอกจากน ยงไดมการสนบสนนใหผผลตชนสวน (supplier) ในแตละ tier สงเสรม CSR ในบรษทดวย เพอใหเกดการดาเนนการตลอดหวงโซอปทานของสายการผลต โดยโตโยตาจะทางานรวมกบ supplier นนในการแกไขและใหขอเสนอแนะ หากพบวามปญหาในการดาเนนการ CSR โตโยตาแจงวา ขณะนเจาหนาทในฝาย CSR 5 คน เปนจานวนบคลากรทเพยงพอตอการทา TQM ทงระบบ รวมทงการตรวจประเมนดวย โดยบรษทแจงวาตนมไดคานงถงสดสวนเงนลงทนทโตโยตาใชไปในการดาเนนการดาน CSR และยงเสรมอกวา ขณะนบรษทผผลตรถยนตอกหลายคายยงไมไดใหความสาคญกบเรองของ CSR มากนก แตกมหลายบรษททหนมาใหความสาคญมากขนเปนลาดบ โดยมองเหนประเดนในเรองของการเพมโอกาสทางการตลาดของสนคา ตวอยางขอผกพนดาน CSR ของ TME ผมสวนไดสวนเสย ขอผกพน ผมสวนไดสวนเสย ขอผกพน

ลกคา นวตกรรม ผถอหน สรางมลคาบรษท ความปลอดภยสนคา เตบโตอยางมเสถยรภาพ คณภาพ ผลประโยชนตอผถอหน ลกคามากอน สงแวดลอม ความกลมกลนกบสงแวดลอม พนกงาน เคารพและความพงพอใจ เครอขายเปนมตรกบสงแวดลอม พฒนาบคลากร สนบสนนเทคโนยสงแวดลอม เทาเทยมและไมเลอกปฏบต ชมชน มจรยธรรม สขภาพและความปลอดภย เคารพผคน หนสวนธรกจ เคารพหนสวน การกศล, การใหกบสงคม สรางความสมพนธระยะยาว เตบโตไปดวยกน

  344

3.4 สรปการสมภาษณ BSCI8

ผใหสมภาษณ ไดแก Mr. Lorenz Berzau (Managing Director-Strategy & Stakeholder Relations,

BSCI) Ms. Flavia Bernardini (Foreign Trade Association (FTA))

23. Business Social Compliance Initiative (BSCI) ไดจดทา Code of Conduct (CoC) และ Auditing Guideline ใหสมาชกใชเปนแนวทางในการตรวจสอบใหโรงงานผผลตดาเนนการใหเปนไปตาม CoC ทงนตนทนการ audit จะขนอยกบสนคา อาท สงทอมตนทนครงละ 2,500-3,000 เหรยญสหรฐฯ และใชเวลาตรวจสอบประมาณ 2-3 วน ทงน BSCI จะรวบรวมรายชอโรงงานและผผลตททาไดตาม CoC เพอปองกนมใหเกดการตรวจสอบซาซอน ในกรณทมผซอซงเปนสมาชก BSCI ใน EU คอยกากบดแลใหผผลตรายเดยวกนนดาเนนการตาม CoC อยแลว โดยขอมลเหลานจะถกเกบเปนความลบและไมถกนาไปใชหาประโยชนอน แตมไวสาหรบการตรวจสอบใหการดาเนนการเปนไปตามมาตรฐานแรงงานเทานน BSCI มงหวงวาตนจะเปนแรงผลกดนใหเกดความตระหนกในเรองของความรบผดชอบตอสงคมดานแรงงาน ทงน BSCI ยงไมมความประสงคจะออกไปนอกกรอบทตงไวแตเดมน

24. สาระสาคญของ Code of Conduct เปนจรรยาบรรณเรองการปฏบตตามมาตรฐานแรงงาน โดยจะมขอกาหนดทเขมงวดนอยกวา (Light Version) SA8000 ทงน เนองจากในการขอ SA8000 ซพพลายเออรตองปรบปรงระบบการจดการอยางกวางขวาง มการลงทนสง และอาจเสยงตอการสญเสยธรกจอนเกดจากการทตนทนการปรบปรงสงเกนไป จงตองการใหมการดาเนนการอยางคอยเปนคอยไป โดยเรมจาก CoC นกอน ซงขอกาหนดใน CoC สาหรบซพพลายเออรสวนใหญเปนเรองเกยวกบแรงงาน ไดแก

1) การปฏบตตามกฎหมาย 2) เสรภาพในการรวมตวและสทธในการตอรองรวมกน

                                                            8 BSCI จดตงขนเมอป 2546 (2003) ในรปขององคกรไมหวงกาไร (NGO) ภายใตสมาคมการคาเสรยโรป (Free Trade Association: FTA) ชวงเวลาดงกลาว เปนชวงท EC เรมใหความสาคญตอการนยามความรบผดชอบตอสงคม และมแนวโนมทจะกาหนดกฎหมายหรอขอกาหนดตางๆ ออกมาอยางตอเนอง BSCI จงถกกอตงขนเพอเปนเวทของการทภาคเอกชนทงกลมผคา เจาของแบรนด ผนาเขา ซงเปนสมาชกไดรวมกนในการปรบปรงใหผผลตในหวงโซอปทาน (supply chain) ซงผลตสนคาใหแกสมาชก BSCI ทวโลกมความรบผดชอบตอสงคมมากขน โดยมงประเดนเฉพาะดานการปรบปรงมาตรฐานแรงงาน เพอมงหวงใหเกดคณประโยชนโดยรวมแกภาคแรงงาน ทงน สนคาท BSCI เขาไปมบทบาทแตเดม สวนใหญเปนสนคาประเภท สงทอ เครองนงหม รองเทา และของเลน ปจจบนไดเรมขยายไปสสนคาอาหารและเกษตรแปรรป เชน กงแชแขง และอปกรณครว เปนตนปจจบน BSCI มรายชอบรษทสมาชกมากกวา 350 แหง ซงไดมการกากบดแลใหสนคาของตนมการดาเนนการตาม Code of Conduct นแลว

  345

3) หามมการเลอกปฏบตในทกรปแบบ 4) การจายคาจางตอบแทน 5) ชวโมงทางานไมเกน 48 ชวโมงและชวโมงการทางานลวงเวลาไมเกน 15 ชวโมง 6) สขภาพและความปลอดภยในททางาน 7) การหามการใชแรงงานเดก 8) การหามบงคบใชแรงงานและลงโทษ 9) ประเดนดานสงแวดลอมและความปลอดภย 10) ปฏบตตามนโยบายความรบผดชอบตอสงคม นโยบายตอตานการตดสนบนและ

การรบสนบน หากบรษทซพพลายเออรไมปฏบตตามขอกาหนดดงกลาวของ BSCI บรษทสมาชก

BSCI อาจเลอกทจะหยดกระบวนการผลตในปจจบน ยกเลกสญญาตดตอทมอย ระงบสญญาใดๆ ทจะมขนในอนาคตหรอสนสดความสมพนธทางธรกจกบบรษทซพพลายเออรทไมปฏบตตามขอกาหนด

25. BSCI มหนาทนาเสนอการสมมนาเชงปฏบตการ และการฝกอบรมแกสมาชก เพอให

มการปรบปรงธรกจในดานตางๆ อาท การมระบบการจดการทมประสทธภาพมากขน การจดการของเสยและการชดเชย เปนตน นอกจากน BSCI เปนเวทในการหาฉนทามตจากสมาชก เพอหารอกบ EC เกยวกบการออกขอกาหนดใหมๆ ทมการพจารณาอยได รวมถงเปนกระบอกเสยงทดเพอสะทอนเสยงของสหภาพแรงงานและ NGO อนๆ

3.5 สรปการสมภาษณ EuroCommerce9

ผใหสมภาษณ ไดแก Ms. Christel Davidson 26. บทบาทหนาทหลกของ EuroCommerce คอการสนบสนนภาพลกษณและปกปอง

ผลประโยชนทางการคา รวมถงเพอทาใหแนใจวา EC เขาใจปญหาและความตองการของภาคธรกจ และนาขอสงเกตเหลานนมาพจารณาประกอบในกระบวนการตดสนใจและออกกฎหมาย

                                                            9 EuroCommerce เปนสภาหอการคาแหงสหภาพยโรป ปจจบนมสมาชกกวา 100 ราย ประกอบดวยสภาหอการคาและสมาคมการคาของประเทศตางๆ ในยโรป (National  Trade  Associations)  รวม 31 ประเทศ รวมทงบรรษทขามชาตขนาดใหญ เชน IKEA Metro Carrefour ดวย ถอไดวาเปนกระบอกเสยงของกวา 6 ลานบรษททวทงภมภาคยโรป และทาให EuroCommerce เปนกระบอกเสยงเดยวทมเสยงจากทกแงมมทเกยวของกบการคา นบตงแตการคาปลก คาสง ระบบโลจสตกส ตลอดไปจนถงเรองทเกยวของกบสมาคมระดบชาต 

  346

ดวย การดาเนนการเพอใหการออกกฎหมายและระเบยบตางๆ ของ EC ไมเปนภาระกบภาคการคามากจนเกนไป เพอลดตนทนในการปฏบตใหเปนไปตามกฎระเบยบ รวมถงเพอหลกเลยงความไมแนนอนในภาคธรกจ ตลอดจนการสนบสนนใหเกดการคาทเสรมากยงขน

27. EuroCommerce จะเขาไปมสวนรวมกบคณะกรรมาธการยโรปตงแตขนตอนแรกของการพจารณาเพอออกกฎระเบยบของ EU โดยจะมการใหขอคดเหน ขอเสนอแนะ ตลอดจนการกดดนใหกระบวนการออกกฎหมายเปนไปในแนวทางทเหมาะสมสาหรบสมาชก และมกฎทยดหยนและไมเปนภาระกบสมาชก โดยวธการทใช คอการนาเสนอ position paper ซงเปนขอสรปท ไดจากการหารอกบสมาชกท งหมดในประเดนตางๆ ให EC พจารณา ท งน กระบวนการลอบบถอเปนสงทดาเนนการไดตามความเหมาะสม โดย EuroCommerce จะใชชองทางและบคคลในสภายโรปและคณะกรรมาธการฯ ทเหมาะสม ขนอยกบประเดนทนาขนหารอ ทงน Ms. Christel เนนวา โดยปรกต EuroCommerce จะไมพยายามวางทาทเพอกดดนให EC ออกระเบยบใหมๆ แตจะพยายามผอนปรนใหการออกกฎระเบยบของ EC มความยดหยนตอสมาชกมากขนเทานน

28. สาหรบ position paper ทเคยเสนอ มหลายประเดน อาท เรองทเกยวกบความ

รบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility) เรองการขยายสมาชกภาพ EU และแนวทางการเขารวมกลมของสมาชกใหม เรองของนโยบายดานอาหารและผบรโภค เรองนโยบายการคาระหวางประเทศ ตลอดจนเรองทเกยวของกบสงแวดลอมและโลจสตกส เปนตน โดย Ms. Christel ไดยกตวอยางประเดนท EuroCommerce ไดเคยเขาไปมสวนรวมและประสบผลสาเรจในการผลกดน เชน

การลดระดบความรนแรงของมาตรการตอตานการทมตลาด (Anti-Dumping) เชน ไดดาเนนการรวมกบ Burke ในการผลกดนใหมการลดระยะเวลา AD สนคาหลอดไฟฟาจากจน จากเดม 3 ป ใหเหลอเพยง 1 ป

การเขารวมหารอกบ EC ในเรอง “Retailed Environmental Action Program” (REAP) เพอใหแนวทางของแผนงานเปนประโยชนแกสมาชก

29. EuroCommerce ยงใหความสาคญกบเรองของ CSR โดยแบงหวขอออกเปน 3 เสา

หลก ไดแก ดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม และไดพยายามกาหนด Code of Conduct แกสมาชกเชนกน เนองจากเรองนถอเปนการรเรมของภาครฐ EU ทตองการใหภาคเอกชนแขงขนกนเพอพฒนามาตรฐานสนคาและบรการทมใหสงยงๆ ขนไป เปนผลใหแมการปฏบตตาม CoC จะเปนเรองของความสมครใจ แตกถอเสมอนวาเปน ‘Morally Binding’ นอกจากน EuroCommerce ยงเลงเหนประโยชนของการม CoC ในอกแงหนง คอการชวยชะลอหรอหลกเลยงไมให EC กาหนดเรองดงกลาวเปนกฎระเบยบบงคบอกดวย

  347

30. EuroCommerce เสนอแนะวาแนวทางทประเทศไทยสามารถเขาไปมสวนรวมในการกาหนดกฎระเบยบของ EU คอการรวมกลมและสรางพนธมตรกบประเทศตางๆ และรวมกนเปน 1 เสยงในการเขาเจรจากบ EC แตจานวนของประเดนทตองการเสนอในแตละครงควรมความกระชบ ชดเจน และจากดไมเกน 2-3 ประเดน นอกจากน วธการในการนาเสนอจะตองไมเปนการหกลางตอขอเสนอของคณะกรรมาธการยโรปแตเปนเรองของการบรหารเพอใหแนวทางถกปรบเปลยนไปสจดหมายทไทยตองการมากกวา ซงนเปนแนวทางเดยวกบท EuroCommerce ใชในการเจรจากบ EC เสมอมา

  348

กาหนดการเดนทางไปดงานตางประเทศ ณ กรงบรสเซลส ประเทศเบลเยยม

Mon 6th July 2009 

Time Program Contact Persons 10.00-11.00

ThaiEurope.net (at Embassy) Dr.Ajaree and Ms.Paveena

ajaree@thaieurope.net paveena@thaieurope.net

11.00-13.00 Team Thailand Meeting at Embassy & 11.45 lunch with Ambassador Pisan

Choltipa Sophia Vinyunavan Second Secretary Royal Thai Embassy, Brussels Tel. +32 2 629 0024 Fax +32 2 629 0038

13.30-14.45

Toyota Motor Europe (CSR Policy) Mr.Piet STEEL (Vice-President for European Affairs) Mr. Crets Avenue du Bourget 60 1140 Brussels (almost adjacent to NATO Headquarters)

Piet STEEL Vice-President for European Affairs Toyota Motor Europe Tel: +32 2 745 10 34 Fax: +32 2 745 20 67 Mob: +32 475 66 08 45 Piet.Steel@toyota-europe.com Nathalie.Romain@toyota-europe.com, Arne.Richters@toyota-europe.com, Tetsuya.Yamada@toyota-europe.com

15.00-16.30

BSCI Mr.Lorenz Berzau (CSR Policy) Ms. Flavia Bernardini (EU-ASEAN FTA)

Lorenz Berzau BSCI Managing Director – Strategy & Stakeholder Relations BSCI - Business Social Compliance Initiative BSCI is an initiative of the Foreign Trade Association Av. de Cortenbergh, 168 - 1000 Brussels - Belgium Tel. + 32-2-741 64 07 (direct line) / + 32-2-762 05 51 Fax. + 32-2-762 75 06 e-mail: lorenz.berzau@bsci-eu.org Internet: www.bsci-eu.org ; www.fta-eu.org 3rd floor of the building

Tue 7th July 2009 

Time Program Contact Persons 08.30-9.40

Ms. Christel Davidson EuroCommerce http://www.eurocommerce.be/ Adviser Environment Environment and LogisticsEuroCommerce Av. Des Nerviens, 9 1040, Brussels

Ms. Christel Davidson davidson@eurocommerce.be

10.00-13.00 (3 hrs)

EU Commission Mr. Phillips Mayer and colleague Head of Unit Directorate-General for Trade, European Commission Issues

EU-ASEAN FTA GSP and ROO Regulation/Directive (REACH, Rohs)

(Standardization Unit, DG Enterprise and Industry)

Linkage between Thai-EU PCA & EU-ASEAN FTA (DG External Relations)

Location: CHARL/AMDL

Philippe MEYER Head of Unit European Commission DG Trade, C3 B-1049 Brussels Tel +322 295 18 91 Fax +322 299 16 51 philippe.meyer@ec.europa.eu Maaike Hofman Policy Co-ordinator Trade relations with South Asia, Korea and ASEAN European Commission - DG Trade C3 Office: CHAR 07/208

  349

maaike.hofman@ec.europa.eu Tel: +32 2 296 13 35

13.00-14.45 Lunch with EU Commission 14.45-16.00

EU Commission EU policy to combat illegal logging (FLEGT) (Furniture sector) DG Environment DEV B2 DG Development

Giuliana Torta DG Environment Directorate E - International affairs & LIFE E2 International Agreements and Trade BU 9 5/194 Tel. + 32 2 2965942; Fax +32.2.296.95.58 Giuliana.Torta@ec.europa.eu Mathieu Bousquet Sustainable management of natural resources DEV B2 European Commission SC15 4/182, 1049 Bruxelles Tel : +32 2 2980861, fax : +32 2 29 92908 Gino Debo European Commission DG Development Documentation Service Tél. 02/29.92.143 Julia FALCONER

Wed 8th July 2009 

Time Program Contact Persons 09.-10.15

Ms.Fiona Durie EUROPEN EU's Food Industry and Packaging and Environment policy.

Dara O'Flynn Membership Services Administrator EUROPEN aisbl Avenue de l'Armée 6 B-1040 Brussels Tel: +32 2 736 36 00 Fax: +32 2 736 35 21 email: packaging@europen.be

11.00-12.00

Mr. Didier Herbert Head of Unit for Unit B1 - Sustainable Industrial Policy

Sustainable Industrial Policy of EU Best Management, Best Practice, ECO-

Design

Odile Brassart European Commission DG ENTR - Unit B1 - Sustainable Industrial Policy Building BREYDEL - Office 7/46 - Avenue d'Auderghem, 45 - B-1049 Brussels Tel: +32 229 86924 Fax: +32 229 98036

12.00-13.00 Lunch

Thu 9th July 2009 Time Program Contact Person

9.00-10.00 Wrap up session with DG Trade Charlemagne building 10.45-12.00

CSR Europe (Private network of MNC , specialized in CSR only) Kerstin Born, Executive Director Ms. Laura Maanavilja

Kerstin Born, Executive Director kb@csreurope.org pl@csreurope.org Rue Defacqz 78 1060 Sint-Gillis, Sint-Gillis, Belgium 02 541 1610

12.00-13.00 Lunch / Check-out 13.00-14.00

IKEA Ms. Katarina Maaskant (discussions on REACH, illegal logging and other legislation: IKEA’s supply chain)

Address is Royal Thai Embassy, Brussels 2 Square du Val de la Cambre, 1050 Brussels.Tel. +32 2 629 0024 Fax +32 2 629 0038

19.55 Brussels airport: Departure time (19.55) BKK Suvarnabhum: Arrival time (14.30, Fri 10th)

351

ภาคผนวกท 3 การทาแบบสอบถามเพอศกษาผลกระทบจากมาตรการทางการคาทไมใชภาษ

ของสหภาพยโรป ตารางภาคผนวกท 3.1 สดสวนบรษททตอบแบบสอบถาม แยกตามสาขาอตสาหกรรม

สาขา จานวน สดสวน อาหาร 8 15.09 สงทอ เครองนงหม เครองหนง 7 13.21 เคมภณฑ 8 15.09 ยาง 1 1.89 เหลก 2 3.77 ไม เฟอรนเจอรไม 3 5.66 ยานยนต ชนสวนยานยนต 8 15.09 อเลกทรอนกส เครองใชไฟฟา 12 22.64 เครองจกรกล 4 7.55 รวม 53 100.00

ทมา: คณะผวจยวเคราะหจากผลการตอบแบบสอบถามทไดจดทาขน

ตารางภาคผนวกท 3.2 สดสวนบรษททตอบแบบสอบถาม แยกตามขนาด และสญชาตของบรษท

สญชาต/ขนาดของบรษท จานวน สดสวน บรษทขนาดใหญ สญชาตไทย 14 26.42 บรษทขนาดใหญ ตางชาต/รวมทนกบตางชาต 13 24.53 บรษทขนาดกลาง/เลก สญชาตไทย 21 39.62 บรษทขนาดกลาง/เลก ตางชาต/รวมทนกบตางชาต 5 9.43 รวม 53 100.00

ทมา: คณะผวจยวเคราะหจากผลการตอบแบบสอบถามทไดจดทาขน

352

ตารางภาคผนวกท 3.3 สดสวนบรษททตอบแบบสอบถามทไดรบผลกระทบตอยอดขายหรอกาไรจากกฎระเบยบมาตรฐานของสหภาพยโรป กฎระเบยบ/มาตรฐาน

อาหาร สงทอ เครองนงหม เครองหนง

เคมภณฑ ยาง เหลก ไม เฟอรนเจอรไม

ยานยนต ชนสวนยานยนต

อเลกทรอนกส เครองใชไฟฟา

เครองจกรกล รวม

REACH 25.00 85.71 62.50 100.00 0.00 33.33 62.50 58.33 25.00 52.83 RoHS 25.00 57.14 62.50 100.00 50.00 33.33 62.50 91.67 50.00 60.38 WEEE 0.00 0.00 25.00 0.00 0.00 0.00 12.50 58.33 25.00 20.75 CE Mark 12.50 28.57 25.00 0.00 50.00 66.67 50.00 50.00 50.00 37.74 GPSD 25.00 14.29 12.50 0.00 0.00 0.00 37.50 33.33 50.00 24.53 HACCP 100.00 0.00 12.50 0.00 0.00 0.00 25.00 16.67 25.00 26.42 dye standard 25.00 57.14 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 11.32 EuP 12.50 0.00 12.50 0.00 0.00 0.00 12.50 25.00 50.00 15.09 energy labeling 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 25.00 33.33 50.00 15.09 ECWVTA 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 37.50 8.33 0.00 7.55 ELV 0.00 0.00 12.50 0.00 0.00 0.00 50.00 8.33 0.00 11.32 PPW 62.50 57.14 25.00 0.00 0.00 0.00 25.00 33.33 50.00 35.85 GMP 100.00 0.00 12.50 0.00 0.00 0.00 25.00 16.67 25.00 26.42 EUREPGAP 62.50 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 9.43 eco label 12.50 57.14 0.00 0.00 50.00 0.00 12.50 16.67 0.00 16.98 öko tex standard 100 0.00 57.14 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 7.55 FLEGT 0.00 28.57 0.00 0.00 0.00 66.67 0.00 0.00 0.00 7.55 อนๆ 37.50 14.29 0.00 0.00 0.00 100.00 0.00 0.00 0.00 13.21 ทมา: คณะผวจยวเคราะหจากผลการตอบแบบสอบถามทไดจดทาขน

353

ตารางภาคผนวกท 3.4 คะแนนความรนแรงของผลกระทบตอยอดขายหรอกาไรจากกฎระเบยบมาตรฐานของสหภาพยโรป กฎระเบยบ/มาตรฐาน

อาหาร สงทอ เครองนงหม เครองหนง

เคมภณฑ ยาง เหลก ไม เฟอรนเจอรไม

ยานยนต ชนสวนยานยนต

อเลกทรอนกส เครองใชไฟฟา

เครองจกรกล รวม

REACH 0 7 15 0 0 0 8 6 1 37 RoHS 0 2 5 0 0 0 4 15 5 31 WEEE 0 0 0 0 0 0 1 8 2 11 CE Mark 0 6 3 0 3 6 0 10 3 31 GPSD 0 2 0 0 0 0 1 4 2 9 HACCP 9 0 0 0 0 0 0 0 1 10 dye standard 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2 EuP 0 0 0 0 0 0 0 2 0 2 energy labeling 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ECWVTA 0 0 0 0 0 0 3 0 0 3 ELV 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 PPW 5 0 0 0 0 0 0 0 3 8 GMP 2 0 0 0 0 0 0 0 0 2 EUREPGAP 5 0 0 0 0 0 0 0 0 5 eco label 0 0 0 0 2 0 0 0 0 2 öko tex standard 100 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 FLEGT 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 ทมา: คณะผวจยวเคราะหจากผลการตอบแบบสอบถามทไดจดทาขน

354

ตารางภาคผนวกท 3.5 สดสวนบรษททตอบแบบสอบถามทสามารถปรบตวตามกฎระเบยบมาตรฐานของสหภาพยโรปไดแลว กฎระเบยบ/มาตรฐาน

อาหาร สงทอ เครองนงหม เครองหนง

เคมภณฑ ยาง เหลก ไม เฟอรนเจอรไม

ยานยนต ชนสวนยานยนต

อเลกทรอนกส เครองใชไฟฟา

เครองจกรกล รวม

REACH 50.00 66.67 20.00 100.00 - 100.00 80.00 71.43 0.00 60.71 RoHS 50.00 75.00 60.00 100.00 100.00 100.00 80.00 54.55 50.00 65.63 WEEE - - 50.00 - - - 100.00 42.86 0.00 45.45 CE Mark 100.00 100.00 0.00 - 100.00 0.00 75.00 50.00 0.00 50.00 GPSD 50.00 0.00 0.00 - - - 66.67 75.00 0.00 46.15 HACCP 75.00 - 100.00 - - - 50.00 100.00 0.00 71.43 dye standard 100.00 100.00 - - - - - - - 100.00 EuP 100.00 - 100.00 - - - 100.00 33.33 0.00 50.00 energy labeling - - - - - - 50.00 25.00 50.00 37.50 ECWVTA - - - - - - 66.67 100.00 - 75.00 ELV - - 100.00 - - - 100.00 100.00 - 100.00 PPW 80.00 75.00 100.00 - - - 50.00 75.00 0.00 68.42 GMP 75.00 - 100.00 - - - 100.00 100.00 100.00 85.71 EUREPGAP 20.00 - - - - - - - - 20.00 eco label 100.00 75.00 - - 100.00 - 0.00 0.00 - 55.56 öko tex standard 100 - 100.00 - - - - - - - 100.00 FLEGT - 50.00 - - - 50.00 - - - 50.00 FSC - - - - - 0.00 - - - 0.00 หมายเหต: เครองหมาย - หมายถง บรษททสงออกกลมสนคานนไมไดรบผลกระทบจากมาตรการนนๆ ทมา: คณะผวจยวเคราะหจากผลการตอบแบบสอบถามทไดจดทาขน

355

แบบสอบถาม ผลกระทบจากมาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรป (EU)

สหภาพยโรป (EU) เปนตลาดสงออกทสาคญของไทยเปนลาดบตนๆ มาโดยตลอด แมวามลคาการสงออกไปสหภาพยโรปจะมแนวโนมเพมสงขนเรอยๆ ในชวงป 2545-2551 แตสวนแบงตลาดของผประกอบการไทยเมอเทยบกบคแขงจากประเทศอนกลบมแนวโนมคงท สาเหตสวนหนงเนองมาจากการสงออกไปยงสหภาพยโรปยงมอปสรรคอยคอนขางมาก โดยเฉพาะอยางยงอปสรรคจากมาตรการทางการคาทไมใชภาษ ซงมกมการออกมาใหมเปนระยะๆ คณะผวจยจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) ภายใตการสนบสนนโดยสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม (สศอ.) จงไดจดทาแบบสอบถามนขน เพอเกบรวบรวมขอมลและความคดเหนตางๆ เกยวกบปญหาและอปสรรคในการเขาสตลาดสหภาพยโรป ตลอดจนแนวทางในการปรบตวของบรษทของทานจากการบงคบใชกฎระเบยบและมาตรฐานตางๆ ของสหภาพยโรป ขอมลทไดเปนประโยชนสาหรบการจดทาเปนขอเสนอแนะทางนโยบายเพอนาเสนอแกภาครฐ ในการสนบสนนการเพมขดความสามารถในการแขงขนใหแกผประกอบการไดมากขน 1. ขอมลทวไป 1.1 ชอบรษท / หนวยงาน ............................................................................................................................. 1.2 ชอผตอบแบบสอบถาม...........................................................ตาแหนง ................................................... โทรศพท................................................................................ อ-เมล ...................................................... 1.3 บรษทของทานอยในกลมธรกจใด บรษทขนาดใหญ สญชาตไทย บรษทขนาดใหญ ตางชาต/รวมทนกบตางชาต บรษทขนาดกลาง/เลก สญชาตไทย บรษทขนาดกลาง/เลก ตางชาต/รวมทนกบตางชาต 1.4 สนคาทผลตทสาคญทสด 1 รายการ คอ................................................................................................... 1.5 บรษทของทานเคยสงออกสนคาไปทสหภาพยโรปหรอไม ใช โดยสงออกไปเองโดยตรง ใช โดยสงออกทางออมผานผประกอบการอน ไมใช แตมแผนจะสงออกไปในอนาคต ไมใช และยงไมมแผนจะสงออกไป 1.6 สดสวนมลคาของสนคาทสงออกไปทสหภาพยโรปคดเปน ..................................% ของยอดขายทงหมด

356

2. การไดรบผลกระทบและการปรบตวจากมาตรการทางการคาทไมใชภาษของสหภาพยโรป 2.1 กฎระเบยบมาตรฐานของสหภาพยโรปดงตอไปนสงผลกระทบตอยอดขายหรอกาไรของบรษทของทานหรอไม

กฎระเบยบ/มาตรฐาน สงผลกระทบตอยอดขายหรอกาไร

ไมสงผลกระทบตอยอดขายหรอกาไร เพราะสามารถปรบตวได

ไมสงผลกระทบตอยอดขายหรอกาไร เพราะไมเกยวของ

ไมทราบ

การควบคมเคมภณฑ (REACH) การจากดการใชสารอนตรายบางประเภท (RoHS) การจดการเศษซากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไมใชแลว (WEEE)

เครองหมาย CE mark มาตรฐานความปลอดภยโดยทวไปของสนคา (GPSD) การควบคมการผลตตามระบบ HACCP การหามใชสารฟอกยอมบางประเภท (Dye standard) การออกแบบสนคาทใชพลงงานในเชงนเวศเศรษฐกจ (EuP) ฉลากพลงงาน (energy labeling) ใบอนญาตขายสนคายานยนต (ECWVTA) การจดการซากยานยนตทไมใชแลว (ELV) การจดการบรรจภณฑและบรรจภณฑทไมใชแลว (PPW) หลกเกณฑวธการทดในการผลต (GMP) หลกปฏบตทางดานการเกษตรทดของยโรป (EUREPGAP) ฉลาก eco label หรอ EU Flower ฉลาก öko tex standard 100 สาหรบเครองนงหม ใบอนญาตการคาไมและการอนรกษปาไม (FLEGT) อนๆ (โปรดระบ) .............................................................

357

2.2 กฎระเบยบมาตรฐานของสหภาพยโรปทสงผลกระทบตอยอดขายหรอกาไรของบรษทของทานมากเปน อนดบทหนง คอ...................................................................................................................................... อนดบทสอง คอ ...................................................................................................................................... อนดบทสาม คอ ......................................................................................................................................

ก. สาหรบกฎระเบยบมาตรฐานทสงผลกระทบมากเปนอนดบทหนง

1) นโยบายบรษทของทานตอการปรบตวตามกฎระเบยบมาตรฐานดงกลาว คอ เปนนโยบายเชงรก เพอใหไดเปรยบในการแขงขน จาเปนตองทา เพอรกษาการสงออก ไมทา เพราะไมคมคา อนๆ (โปรดระบ) ..........................

2) ปญหาทเกดขนในการปรบตวตามกฎระเบยบมาตรฐานดงกลาว คอ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบ/มาตรฐาน ภาษศลกากรสาหรบอปกรณสงเกนไป (โปรดระบชออปกรณ)................................................ ภาษศลกากรสาหรบวตถดบสงเกนไป (โปรดระบชอวตถดบ)................................................. ไมสามารถออกแบบผลตภณฑใหมใหสอดคลองกบกฎระเบยบ/มาตรฐานได ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ ขาดแหลงเงนกเพอลงทนในการปรบตว อนๆ (โปรดระบ) ..................................................................................................................

ข. สาหรบกฎระเบยบมาตรฐานทสงผลกระทบมากเปนอนดบทสอง 1) นโยบายบรษทของทานตอการปรบตวตามกฎระเบยบมาตรฐานดงกลาว คอ

เปนนโยบายเชงรก เพอใหไดเปรยบในการแขงขน จาเปนตองทา เพอรกษาการสงออก ไมทา เพราะไมคมคา อนๆ (โปรดระบ)...........................

2) ปญหาทเกดขนในการปรบตวตามกฎระเบยบมาตรฐานดงกลาว คอ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบ/มาตรฐาน ภาษศลกากรสาหรบอปกรณสงเกนไป (โปรดระบชออปกรณ)................................................ ภาษศลกากรสาหรบวตถดบสงเกนไป (โปรดระบชอวตถดบ)................................................. ไมสามารถออกแบบผลตภณฑใหมใหสอดคลองกบกฎระเบยบ/มาตรฐานได

358

ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ ขาดแหลงเงนกเพอลงทนในการปรบตว

อนๆ (โปรดระบ) .................................................................................................................. ค. สาหรบกฎระเบยบมาตรฐานทสงผลกระทบมากเปนอนดบทสาม

1) นโยบายบรษทของทานตอการปรบตวตามกฎระเบยบมาตรฐานดงกลาว คอ เปนนโยบายเชงรก เพอใหไดเปรยบในการแขงขน จาเปนตองทา เพอรกษาการสงออก ไมทา เพราะไมคมคา อนๆ (โปรดระบ)...........................

2) ปญหาทเกดขนในการปรบตวตามกฎระเบยบมาตรฐานดงกลาว คอ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ขาดขอมลและความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบ/มาตรฐาน ภาษศลกากรสาหรบอปกรณสงเกนไป (โปรดระบชออปกรณ)................................................ ภาษศลกากรสาหรบวตถดบสงเกนไป (โปรดระบชอวตถดบ)................................................. ไมสามารถออกแบบผลตภณฑใหมใหสอดคลองกบกฎระเบยบ/มาตรฐานได ตนทนดานพนกงานผลต พนกงานตรวจสอบและรบรองคณภาพสงขน คาใชจายในการตรวจสอบและรบรองคณภาพสงเกนไป ขาดหองปฏบตการในประเทศทสามารถตรวจสอบและรบรองคณภาพ ขาดแหลงเงนกเพอลงทนในการปรบตว

อนๆ (โปรดระบ) .................................................................................................................. 3. ขอเสนอแนะเพมเตม

.............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................

  359

ภาคผนวกท 4

รายชอผเขารวมประชมระดมสมอง

1. รายชอผเขารวมประชมระดมสมอง เรอง “มาตรการดานแรงงานและความรบผดชอบของ

องคกรธรกจตอสงคม(CSR)” จดโดย สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม กระทรวง

อตสาหกรรม รวมกบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

วนพธท 22 กรกฎาคม 2552 เวลา 08.30-12.00 น. ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ลาดบ ชอ-นามสกล-ตาแหนง หนวยงาน

1. ดร.พพฒน ยอดพฤตการ ผอานวยการสถาบนไทยพฒน

มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย

2. คณเพยรพร วองวทวส

กลมอตสาหกรรมยานยนต

3. คณสรส ตงไพฑรย ผจดการแผนกวชาการ

สถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกส

4. คณรชนดา นตพฒนาภรกษ ผเชยวชาญวเคราะหธรกจ

สถาบนยานยนต

5. คณกวนตา กฤตาภาสกรวงศ เจาหนาทขอมล

สถาบนวจยและพฒนาอญมณและเครองประดบแหงชาต

6. คณสกญญา ใจชน อนกรรมการประสานงานการเจรจาการคา

สภาหอการคาแหงประเทศไทย

7. คณภคธร เนยมแสง เจาหนาทสภาหอการคาแหงประเทศไทย

สภาหอการคาแหงประเทศไทย

8. คณประยร เลศสงวนสนชย อปนายกฝายวชาการ

สมาคมเครองหนงไทย

9. คณถาวร ชลษเฐยร

สมาคมผผลตชนสวนยานยนต

10. คณสกล ศกษมต นายกสมาคม

สมาคมรองเทาไทย

11. คณอดธศกด ศรมาตรพรชย อปนายกฝายกจการภายในประเทศ

สมาคมรองเทาไทย

  360

ลาดบ ชอ-นามสกล-ตาแหนง หนวยงาน

12. คณไพฑรย ยงกจภญโญ เลขาธการสมาคม

สมาคมรองเทาไทย

13. คณวลลภ วตนากร เลขาธการสมาคมฯ

สมาคมอตสาหกรรมเครองนงหมไทย

14. คณทพยสดา โรจนาถ เจาหนาทสมาคมฯ

สมาคมอตสาหกรรมเครองนงหมไทย

15. คณสมบรณ รงฤทธไกร

กรรมการ

สมาคมอตสาหกรรมเครองเรอนไทย

16. คณสมศกด ศรสภรวาณชย นายกสมาคม

สมาคมอตสาหกรรมทอผาไทย

17. คณปรชา นลถาวรกล ผจดการสมาคมฯ

สมาคมอตสาหกรรมฟอกยอม พมพ และตกแตงสงทอไทย

18. คณกมล ตนตวณชย ผจดการ

สมาคมอตสาหกรรมสงทอไทย

19. Mr. Alan Hardacre Access-Europe 20. Dr. Ajaree Tavornmas

Royal Thai Embassy, Brussele Mission of Thailand to the European Communities

สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม

ชอ-นามสกล ตาแหนง

21. คณศรรจ จลกะรตน ผเชยวชาญดานเศรษฐกจอตสาหกรรมระหวางประเทศ

22. คณอจฉรยา เทพฒนพงศ ผอ. สานกเศรษฐกจอตสาหกรรมระหวางประเทศ

23. คณอนวตร จลนทร ผอ. สวนพหภาค

24. คณดวงใจ ชาญภมดล นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

25. คณอนทรพร ปญญานชต นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

26. คณอารยา สภาพ นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

27. คณชาล ขนศร นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

28. คณบตร เทยมเทยบรตน นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

29. คณนอร สขม นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

30 คณอญชล คงศร นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ

  361

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI)

ชอ-นามสกล-ตาแหนง ตาแหนง 31. ดร. สมเกยรต ตงกจวานชย รองประธานสถาบน

32. คณธราธร รตนนฤมตศร นกวจยอาวโส

33. คณณฐวฒ ลกษณาปญญากล นกวจยอาวโส

2. รายชอผเขารวมประชมระดมสมองเรอง “มาตรการดานความปลอดภยอาหารของสหภาพ

ยโรป” จดโดย สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม รวมกบสถาบนวจย

เพอการพฒนาประเทศไทย

วนองคารท 28 กรกฎาคม 2552 เวลา 08.30-12.00 น. ณ หองประชมชน 2 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ลาดบ ชอ-นามสกล-ตาแหนง หนวยงาน

1. คณศกดชญ อนโลมสมบต ผจดการฝายประกนคณภาพสวนกลาง

เครอเบทาโกร

2. คณสวมล สขทวญาต

รองกรรมการผจดการ สานกประกนคณภาพกลาง

ซพเอฟ ผลตภณฑอาหาร

3. คณทนศา ไทยจงรกษ Sales Coordinator

บรษท มาลสามพราน จากด (มหาชน)

4. คณธรวฒ บวแยม Assistant Researcher

สถาบนอาหาร

5. คณศกดณรงค อตสาหกล

ทปรกษา สถาบนอาหาร

สถาบนอาหาร

6. คณบญเพง สนตวฒนธรรม รองประธานกลมอตสาหกรรมอาหาร

สถาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

7. คณสกญญา ใจชน อนกรรมการประสานงานการเจรจาการคา

สภาหอการคาแหงประเทศไทย

8. คณภคธร เนยมแสง เจาหนาทสภาหอการคาแหงประเทศไทย

สภาหอการคาแหงประเทศไทย

9. คณไพบลย พลสวรรณา รองประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศ

สภาอตสาหกรรมแหงประเทศ

10. คณคมกฤษณ เสนารกษ นกวชาการดานการคา

สมาคมกงไทย

  362

ลาดบ ชอ-นามสกล-ตาแหนง หนวยงาน

11. คณวญญา สงขโพธ เจาหนาทสมาคมฯ

สมาคมกงไทย

12. คณณชกมล อมาร ผจดการสมาคมฯ

สมาคมผผลตปลาปนไทย

13. คณธนพร จดศร

เจาหนาทฝายการคา

สมาคมผผลตอาหารสาเรจรป

14. ดร. ผณศวร ชานาญเวช นายกสมาคมอาหารแชเยอกแขงไทย

สมาคมอาหารแชเยอกแขงไทย

15. คณเสาวลกษณ ศภกมลเสนย

นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

16. คณไปรยา เศวตจนดา

นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

17. คณวมลรตน เปรมศร

นกวชาการ

สมาคมผผลตไกเพอสงออกไทย

18.

คณสวมล แตงหอม

ผชวยนกวชาการ

สมาคมผผลตไกเพอสงออกไทย

สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม

ลาดบ ชอ-นามสกล ตาแหนง

21. คณอนทรพร ปญญานชต นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

22. คณอญชล คงศร นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI)

ลาดบ ชอ-นามสกล ตาแหนง

1. ดร. สมเกยรต ตงกจวานชย รองประธานสถาบน

2. คณธราธร รตนนฤมตศร นกวจยอาวโส

3. คณณฐวฒ ลกษณาปญญากล นกวจยอาวโส