1

ภาพยนตรไทยนอกกระแสกบภาพสะทอนปญหาสงคมไทย Thai Non-mainstream Film and Mirror Image of Social Issues

เขมพทธ พชรวชญ

นสตปรญญาเอก คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยบรพา

บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคเพอ 1) วเคราะหแนวคดประเดนปญหาสงคมและภาพมายาคตทปรากฏในภาพยนตรไทยนอกกระแส 2) เพอคนควาแสวงหา แนวคดและสไตลของผก ากบภาพยนตรไทยนอกกระแสอนน าไปสการสรางองคความร 3) คนหาแนวคดอดมการณทแทจรงของผก ากบภาพยนตรในการสรางสรรคภาพยนตรไทยนอกกระแสในปจจบน 4) สรางสรรคผลงานภาพยนตรนอกกระแส จากการศกษาคนควางานวจยเพอสะทอนปญหาสงคมไทย ซงผวจยไดวางขอบเขตการศกษาภาพยนตรไทยนอกกระแสทไดรบรางวลภาพยนตรยอดเยยมตงแตป พ.ศ.2547-2557 เปนจ านวน 10 เรอง โดยใชวธวจย 2 วธการคอ การวเคราะหผลงานดวยทฤษฎภาพยนตรและการสมภาษณแบบเจาะลกจากผก ากบภาพยนตรจ านวน 5 ทาน จากการวจยพบวาแรงบนดาลใจในการสรางภาพยนตรไทยนอกกระแสมาจากประสบการณสวนตวของผก ากบภาพยนตร ทมสวนเชอมโยงกบประเดนปญหาสงคมซงแฝงดวยแนวคดลทธมารกซสต โดยใชทศนคตสวนตวในการตแผมายาคตของสงคมไทย สไตลของภาพยนตรอยในแนวทางสจนยมใหมอนเกดจากรสนยมของผก ากบซงไดรบอทธพลมาจากภาพยนตรนอกกระแสในตางประเทศ อดมการณของผก ากบภาพยนตรเหลานสรางภาพยนตรขนเพอถายทอดความคดและอารมณความรสกสวนตวซงไมมงหวงผลก าไร เพราะผสรางภาพยนตรไดรบทนอสระซงไมมผลตอการบงคบความคดของผสราง โดยผวจยไดน าขอคนพบมาสรางสรรคเปนโครงเรองในการสรางภาพยนตร ค าส าคญ: ภาพยนตรไทยนอกกระแส ประเดนปญหาสงคม ผก ากบภาพยนตร มายาคต Abstract The purposes of this research are to; 1. Analyze concept of social problem issues and mythologies in Thai non-mainstream films 2. Study and survey concepts and styles from Thai non-mainstream film directors that lead to body of knowledge 3. Search for the real ideologies of directors creating films at present period 4. Create non-mainstream film based on the result of this research to reflect issues in Thai society. This research has a scope of work to study best picture awards from 2004-2014 includes 10 Thai films. Two methodologies have been used for studying, analyze films by using film theories and in-depth interview 5 film directors.

2

From this research we found that the inspiration to create films came from personal experience of directors themselves which are related to social issues obscured with Marxist theory. The directors use their own views to unfold Thai social mythologies. Styles of film represent Neo-realism where came from directors’ taste influenced from foreign non-mainstream films. With the ideologies of these directors films have been created to communicate his thoughts and emotion with no money oriented because all movies makers received non-profits funding which cannot obligate director’s idea. As a result, the researcher has accumulated all findings to create the film. Keyword: Thai Non-mainstream Film, Social Issues, Film Director, Mythology 1. บทน า เปนทรบรโดยทวไปวาภาพยนตรฮอลลวด (Hollywood) ไดรบความนยมแพรหลายทวโลกและท ารายไดมหาศาลใหกบประเทศสหรฐอเมรกา แนวทางของภาพยนตรฮอลลวดจงกลายเปนแบบอยางของภาพยนตรกระแสหลก (Mainstream) ใหกบภาพยนตรทวโลก และดวยระบบการลงทนแบบอตสาหกรรม ท าใหภาพยนตรฮอลลวดมงแตแสวงหาผลก าไร นกสรางภาพยนตรจงตองท างานเพอเอาใจตลาด โดยใชวธการเลาเรองแบบสตรส าเรจและปลกฝงคานยมแบบอเมรกน (Americanization) อยางไรกตามยงมนกสรางภาพยนตรกลมหนงทสรางสรรคภาพยนตรในเชงศลปะ เพอถายทอดความคดและอารมณความรสก โดยปราศจากเงอนไขทางธรกจ ภาพยนตรดงกลาวถกเรยกวา “ภาพยนตรศลปะ” (Art Films) ซงมววฒนาการอยางตอเนองในหลายประเทศ ชวงป พ.ศ. 2540 ภาพยนตรไทยกลมนเรมไดรบการยอมรบจากผชมและไดรบรางวลในระดบนานาชาต ซงถกขนานนามใหมวา “ภาพยนตรไทยนอกกระแส” ดวยเหตทภาพยนตรไทยนอกกระแส สรางขนจากความเปนปจเจกของผก ากบ ทปราศจากเงอนไขทางธรกจและแสวงหาสงใหมทแตกตางจากรปแบบฮอลลวด ภาพยนตรไทยนอกกระแสจงเสมอนหนวยกลาตายในการทดลองสงใหมและตงค าถามอนสะทอนปญหาสงคมไทย ผวจยจงเลงเหนคณคาตอการศกษาเพอน ามาเปนความรทางวชาการ ในดานแนวความคดทมตอปญหาสงคมไทยและการท างานอนเปนสไตล (Style) เฉพาะตวของผก ากบ รวมถงแนวทางความเปลยนแปลงของภาพยนตรไทยนอกกระแสในชวง 10 ป (พ.ศ.2547-2557) 2. วธด าเนนงานวจย 2.1. ศกษาภาคเอกสารและงานวจย ไดแก แนวคดของภาพยนตรนอกกระแสโลกและในประเทศไทย ทฤษฎการวเคราะหภาพยนตร และแนวคดเกยวกบสงคมไทย 2.2 ก าหนดกลมตวอยาง ภาพยนตรไทยนอกกระแสทไดรบรางวลสาขาภาพยนตรยอดเยยม ในระหวางปพ.ศ.2547-2557 ซงมจ านวน 10 เรองดงน ภาพยนตรเรอง “สตวประหลาด” “แสงศตวรรษ” “ลงบญมระลกชาต” “พลอย” “นางไม” “ฝนตกขนฟา” “เมองเหงาซอนรก” “36” “Mary is Happy, Mary is Happy” และ “ตงวง” 2.3 การวเคราะหผลงานภาพยนตรทง 10 เรอง โดยใชทฤษฎภาพยนตร 6 ดานในการวเคราะห ไดแก ทฤษฎสจนยมใหม (Neorealist Film Theory) ทฤษฎภาพยนตรแนวออเธอร (Auteur Theory) ทฤษฎจต

3

วเคราะห (Psychoanalytic Film Theory) ทฤษฎวเคราะหภาพยนตรแนวลทธมารกซสต (Marxist Film Theory) ทฤษฎวเคราะหภาพยนตรแนวโครงสรางนยม (Structuralism) ทฤษฎวเคราะหภาพยนตรแนวสญญาณวทยา (Semiotic) 2.4 การสมภาษณเชงลก ผวจยไดคดเลอกผสมภาษณแบบเจาะจงจากผก ากบภาพยนตรไทยนอกกระแส ซงสรางภาพยนตร 10 เรองจากกลมตวอยาง เปนจ านวน 5 ทาน ไดแก คณอภชาตพงศ วระเศรษฐกล คณเปนเอก รตนเรอง คณอาทตย อสสรตน คณนวพล ธ ารง-รตนฤทธ และคณคงเดช จาตรนตรศม 2.5 แบบสมภาษณ ผวจยไดออกแบบค าถามประกอบดวย ขอมลสวนตว ประวตชวตและการท างานของผก ากบ แนวคดและแรงบนดาลใจในการท างาน กระบวนการสรางภาพยนตร ซงแบบสมภาษณไดผานการตรวจ Index Of Congruent (IOC) จากคณะกรรมการ และผานการอนมตจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจย 2.6 รวบรวมขอมลจากการวเคราะหภาพยนตรกลมตวอยางและขอมลจากการสมภาษณ เพอสรปผลการวจย

รปท 1 แสดงภาพรอบแนวคดและขนตอนวจย ทมา: ผวจย

4

3. ผลการวจย 3.1 ภาพยนตรเรอง “สตวประหลาด” เกดขนจากความตองการถายทอดความรสกภายในใจของผก ากบ ในฐานะทเปนชายรกรวมเพศซงถกมองวาเปนตวประหลาดในสงคมไทย แรงบนดาลใจนแสดงใหเหนเปนตวหนงสอตอนเปดเรองวา ความตองการทางเพศเสมอนสนดานของสตวแตคนเรามกจะปดบงไวดวยความอาย เราจงตองเลยงไวใหเชองนนเอง ถงแมวาภาพยนตรเรองดงกลาวจะไมไดมงสะทอนปญหาสงคมอยางชดเจน แตมสวนเชอมโยงกบสงคมไทยในทางออม นนคอการตงค าถามตอการยอมรบความเปนชายรกชายในสงคมไทย ภาพยนตรแบงการเลาเรองออกเปนสองสวนชดเจน สวนแรกเลาถงชวตรกของทหารพรานกบหนมโรงน าแขง สวนทสองเลาเรองทหารพรานออกตามลาเสอสมง โดยรวมภาพยนตรเรองนจดอยในสไตลภาพยนตรสจนยมใหม (Neo-realism) กลาวคอใชการด าเนนเรองแบบเนบชา เลาเรองชวตคนธรรมดาดวยนกแสดงสมครเลน โดยใชการถายภาพและตดตอทเรยบงาย แตในภาพยนตรสวนทสองกลบมการผสมภาพจนตนาการสไตลรปแบบนยม (Formalism) เขามาบนเหตการณทสมจรงนน รปท 2 แสดงสไตลภาพสวนทหนงและสวนทสอง ในภาพยนตรเรอง สตวประหลาด ทมา: Gary, W.(2004). tropical-malady. Retrieved from http://www.dvdbeaver.com/film/dvdreviews9/tropical-malady.htm ภาพยนตรไดแสดงภาพใหเหนถงสภาวะจตใตส านกของตวละครตามทฤษฎจตวเคราะห ตวละครทหารเปนผมความสบสนในบคลกภาพ ซงไมสามารถรกษาสมดลระหวางความตองการภายในจตใจตอการเปนชายรกรวมเพศกบการแสดงออกในบทบาททางสงคม ภาพยนตรเรองนไมไดมงสะทอนปญหาชนชนของสงคมตามแนวคดลทธมารกซสตมากนก แตผก ากบภาพยนตรกมแนวคดน าเสนอเรองราวชวตของชนชนลางและคนชายขอบ ทมชวตไปตามยถากรรม ซงมกไมพบในภาพยนตรกระแสหลกทวไป เมอวเคราะหดวยแนวคดโครงสรางนยม เหนไดวาภาพยนตรเรอง สตวประหลาด สามารถแบงโครงสรางออกไดเปนสองสวนตามวธการเลาเรอง สวนแรกคอสภาพภายนอกอนประกอบดวย สงคม บทบาทของทหาร กรอบของสงคม ซงสงผลใหเขาตองปกปดสภาวะภายใน สวนทสองคอสภาวะภายในอนประกอบดวย จตใจส านก ภาพคนรกและเสอสมงซงเปรยบเสมอนสญชาตญาณดบ เหนไดวาโครงสรางทงสองสวนท าใหเกดความขดแยงภายในตวละคร ซงสงนมกพบไดเสมอในภาพยนตรแนวจตวเคราะห ภาพยนตรเรอง “สตวประหลาด” มการใชสญญะเปนจ านวนมาก เมอวเคราะหดวยแนวคดสญญาณวทยา จะพบวา ความเปนชายรกรวมเพศถกน าเสนอผานตวละครทหาร ซงมนยยะหมายถง “ชายชาตทหาร” อนเปนมายาคตของความเปนชายสมบรณแบบในสงคมไทย การเปนชายรกรวมเพศในอาชพทหารจงเปนเรอง

5

ตองหามในสงคมไทย ภาพยนตรไมไดแสดงบทสรปทแนชดวาเขาสามารถฆาเสอสมงไดหรอไม แตใชวธจบแบบปลายเปดเพอใหผชมตระหนกถงปญหาภายในจตใจของเขา ตอความกลาทจะเปดเผยเพศสภาพของตน 3.2 ภาพยนตรเรอง “แสงศตวรรษ” สรางขนจากความทรงจ าของผก ากบภาพยนตร เกยวกบความรกระหวางพอและแมของเขาซงเปนหมอในโรงพยาบาลตางจงหวด ผก ากบใชวธการเลาเรองทแยกออกเปน 2 สวน สวนท 1 เลาเรองความรกหลายคในโรงพยาบาลชนบท สวนท 2 เลาเรองความรกและหลากหลายชวตในโรงพยาบาลในเมอง ผก ากบใชนกแสดงเดมเลนในบทบาทเดมในฉากของโรงพยาบาลทตางสภาพแวดลอมและการเวลา สงนสะทอนใหเหนความสมพนธของมนษยทเปลยนแปลงเพราะกระแสโลกาภวตน ภาพยนตรเรองน จดอยในสไตลภาพยนตรสจนยมใหม แตในสวนทสองมการผสมผสานสไตลรปแบบนยม ดวยการออกฉากโรงพยาบาลคลายกบภาพยนตรแนวนยายวทยาศาสตร แตยงคงใชเทคนคการถายท าแบบภาพยนตรสจนยมใหมทกประการ รปท 3 แสดงสไตลภาพยนตรสวนท 1 และสวนท 2 ในภาพยนตรเรอง แสงศตวรรษ ทมา: Bocko, J. (2010). Images from Syndromes and a Century. Retrieved from http://thedancingimage.blogspot.com/2010/01/syndromes-and-century.html ภาพยนตรแสดงใหเหนพฤตกรรมของตวละครทขดตอศลธรรม เชน พระสงฆเลนกตาร หรอหมอแอบดมสรา เมอมองดวยทฤษฎจตวเคราะหพบวา บทบาทของพระสงฆและแพทยนบวาเปนบคคลชนสงในสงคมไทยซงตองปฏบตตนอยในกรอบศลธรรม แตพฤตกรรมดงกลาวท าใหผชมตระหนกวา สภาพแวดลอมมผลตอการแสดงออกถงพฤตกรรมของมนษยตอหลกศลธรรม ภาพยนตรไดแสดงแนวคดตอตานระบบทนนยม ดงจะเหนไดวาระบบทนนยมท าใหสภาพแวดลอมเปลยนไป ความศวไลซกลบท าใหผคนหางเหนและขาดความรก ทงนเมอวเคราะหภาพยนตรดวยทฤษฎโครงสรางนยม เหนไดวาภาพยนตรถกแบงโครงสรางออกเปนสองสวนชดเจนคอ ชนบทและเมอง ซงชนบทคอสภาพของอดตทเปยมดวยความทรงจ า ความรกความอบอน สวนของเมองคอความศวไลซ คอความแหงแลงและเปลยวเหงา ซงแนวความคดตอการโหยหาอดตชวตชนบท ยงคงพบเสมอในภาพยนตรไทยกระแสหลก ภาพยนตรเรองดงกลาวมการใชสญญะซงมความหมายแฝงเปนจ านวนมาก ในสวนทสองของภาพยนตรถกสรางขนเพอแทนความหมายของโลกยคโลกาภวตนและการเกดใหมของตวละคร สงนไดตแผมายาคตตอความเชอเรองโลกาภวตนทจะท าใหวถชวตมนษยดขนแตมนกลบท าใหมนษยนนเศราหมอง นอกจากน ภาพยนตรยงตแผมายาคตเกยวกบความเชอเรอง การเวยนวายตายเกด ซงการเกดใหมหาใชความสขทจะหลดพนปญหาแตกลบกลายเปนความทกขทตองพบเจอกบยคสมยแหงโลกาภวตน

6

3.3 ภาพยนตรเรอง “ลงบญมระลกชาต” ไดรบแรงบนดาลใจจากหนงสอธรรมะเรอง คนระลกชาต ผนวกกบขอมลทางประวตศาสตรเมอครงรฐบาลจอมพลสฤษฎด ธนะรชต ปราบปรามคอมมวนสต ในอ าเภอนาบว จงหวดนครพนม ผก ากบภาพยนตรจงไดสรางตวละครลงบญมผซงสามารถระลกชาตไดหลายภพชาตประกอบกบการมองเหนภาพอนาคต ซงสะทอนใหเหนการถกกดขและความไมเทาเทยมในสงคมไทย ภาพยนตรถกน าเสนอในแนวทางภาพยนตรสจนยมใหม บางสวนผสมสไตลรปแบบนยม เชน การออกแบบตวละครลงผ ภาพการแปลงกายของเจาหญง ซงไดรบอทธพลมาจากละครโทรทศนไทย ภาพท 4 แสดงสไตลภาพในภาพยนตรเรอง ลงบญมระลกชาต ทมา: Gary, W.(2010). Uncle Boonmee who can recall. Retrieved from http://www.dvdbeaver.com/ film3/blu-ray_reviews54/uncle_boonmee_who_can_recall_his_past_lives_blu-ray.htm หากการระลกชาตของลงบญม ถกส ารวจในเชงจตวเคราะหจะพบวาอาการดงกลาวเปนลกษณะอาการผดปกตทางจต ซงเกดขนในผ ปวยทอยในชวงวาระสดทายของชวต เรองเลาในอดตและภาพวญญาณของคนรกและลกชายทปรากฏขนจงเปนลกษณะของการฝนกลางวน (Day Dream) ความกงวลเหลานนกอตวขนเปนความสบสนในจต ท าใหเพอฝนและหาทางออกดวยการฆาตวตายในทสด ภาพยนตรเรองนแฝงดวยแนวคดมารกซสตอยางเหนไดชด นนคอการสะทอนใหเหนชวตคนชายขอบ ตอการเรยกรองสทธเสรภาพจากอ านาจชนชนปกครอง ภาพยนตรยงชใหเหนถงความเทาเทยมระหวางของคนและสตว เพราะหากมองบนความเชอเรองการเวยนวายตายเกด บางครงมนษยอาจเกดเปนสตว เชน ควาย ลง หรอปลาดก ในอดตชาต คนและสตวจงควรมคณคาชวตทเทาเทยม ภพชาตตางๆ ในภาพยนตรถกรอยตอดวยความขดแยงสองสวนทใหผชมตระหนกคอ กรอบความคดดานศลธรรมและกฎหมาย เชน การททหารจบลงประหลาด สามารถมองไดสองแงคอเปนการกระท าถกตองตามกฎหมาย แตหากมองดานศลธรรมถอเปนการลดรอนสทธ ขวความขดแยงสองดานนพบเสมอในภาพยนตรกระแสหลกทวไป แตภาพยนตรเรองนไดตงค าถามใหผชมขบคดอยางลกซง ภาพยนตรเรอง “ลงบญมระลกชาต” มการใชสญญะอยเปนจ านวนมาก ซงการระลกชาตถกแทนความหมายวาแมมนษยจะเกดสกกครงความไมเทาเทยมและปญหาของชนชนกยงคงอย สงนน าไปสการตแผมายาคตความหมายของค าวา “ชาต” ซงในสงคมไทยมกหมายถงประเทศชาต หรอเชอชาต ซงเปนสงททกคนเทดทนและยดมนดงทเรยกวา “ชาตนยม” แตแทจรง “ชาต” เปนเพยงชวงชวตหนงของการเกดจนตาย ซงเราไมอาจรไดวาชาตหนาจะเกดเปน ชนชนใด ชนชาตใดหรอเปนสตวชนดใด “ชาต” จงเปนสงทไมมพรมแดนแนชดบนความเชอเรองการเวยนวายตายเกด

7

ผก ากบภาพยนตร อภชาตพงศ วระเศรษฐกล ถอไดวาเปนผก ากบภาพยนตรไทยนอกกระแสทมผลงานอยางตอเนองตงแตป 2543-2558 จ านวน 6 เรอง ไดแก ดอกฟาในมอมาร (2543) สดสเนหา (2545) หวใจทรนง (2546) สตวประหลาด (2547) แสงศตวรรษ (2549) และลงบญมระลกชาต (2553) ซงภาพยนตรเรองดงกลาวไดรางวลปาลมทองค า เทศกาลภาพยนตรเมองคานส ประเทศฝรงเศส อภชาตพงศเขยนบทภาพยนตรเองทกเรองซงมแรงบนดาลใจจากเรองราวชวตสวนตว ครอบครวของเขาซงเปนแพทยและภมล าเนาในภาคอสาน ผก ากบใชวธการด าเนนเรองทเนบชา แตใชกลวธการเลาเรองทซอนเรองเลาสลบไปมาในภาพยนตรของเขาเสมอ ตวละครในภาพยนตรของผก ากบลวนเปนคนชายขอบและชนชนลางทงสน โดยเฉพาะตวละครชายมกอยในฐานะวตถทถกจองมอง ฉากปาถอเปนเอกลกษณทพบเปนฉากจบในภาพยนตรของเขาทกเรอง ซงมการแทนคาสญญะทแตกตางกนออกไป เชน ภาวะจตใตส านก หรอจดก าเนดของมนษย ภาพยนตรทกเรองของผก ากบเปนสไตลสจนยมใหมทผสมผสานสไตลรปแบบนยมบนความจรงเหลานน ซงเรยกวา รปแบบสจนยมเหนอจรง (Magical Realism) เทคนคการถายท าแบบ Long take ถอเปนเอกลกษณประจ าตวของผก ากบ ทงนกเพอใหผชมรสกตวและไมคลอยตามไปกบเรองเลาในภาพยนตร 3.4 ภาพยนตรเรอง “พลอย” ผก ากบภาพยนตรเปนเอก รตนเรอง ไดแรงบนดาลใจมาจากเรองราวชวตคของคนรอบขางมาพฒนาเปนบทภาพยนตรเพอสอถงชวตคทหลายคนมองวาสวยงามแตแทจรงเตมไปดวยปมปญหาทถกปดบงไว ภาพยนตรเลาเรองอยางเนบชาไปตามสถานการณตวละคร ใชการถายภาพและการตดตอทเรยบงาย แมวาผก ากบจะใชนกแสดงเปนดาราทมชอเสยงแตดาราเหลานนจะออกแบบใหมความสมจรงตามบทบาททสด ภาพยนตรจงจดอยในสไตลสจนยมใหม หากใชทฤษฎจตวเคราะหจะพบวาความขดแยงของคสามภรรยา “วทย” และ “แดง” ปะทขนเมอเดกสาวชอ “พลอย” เขามาวนวายกบความรกของเขา ท าใหภรรยาเกดความระแวงสงสยสาม ประกอบกบอาการเมาจงท าใหแดงเตลดไปสอาการขาดสต ภาพยนตรเรองนจงสะทอนใหเหนถงชวตค ซงตองอาศยการควบคมจตใจและการไวเนอเชอใจกนและกน หากวเคราะหดวยทฤษฎมารกซสต พบวาภาพยนตรแสดงใหเหนความรกสองคทแตกตางระหวางชนชน นนคอ ครกของแดงและวทยซงเปนชนชนสง ซงมภาพลกษณทสมบรณแบบ แตเบองลกนนกลบไมไววางใจกน ผดกบครกของชนชนลางอยางบารเทนเดอรกบสาวใช ตางตองหลบซอนและแอบมเพศสมพนธกนในโรงแรม แตเขากลบปรารถนาอยากมภาพลกษณแบบคนชนสง เมอวเคราะหดวยแนวคดโครงสรางนยมสามารถแบงไดสองประเดนระหวาง ความรกกบการมเพศสมพนธ ตวละครแดงและวทยขาดทงความรกและการมเพศสมพนธ แตเมอวทยเอนดเดกสาวทชอ “พลอย” เขาจงมความรกแตกลบไมตองการมเพศสมพนธ ผดกบตวละครชายแปลกหนาซงหวงจะขมขนแดง ซงตองการมเพศสมพนธทปราศจากความรก การสลบสถานการณและตวละครดงกลาว ท าใหภาพยนตรสะทอนแงคดระหวางความรกกบการมเพศสมพนธไดอยางแหลมคม ภาพยนตรมการใชสญญะทางภาพทงายตอการตความ เชน ภาพสะทอนกระจก สญลกษณบนสรอยคอ ตวละครวทยและแดงถกความหมายถงชนชนสงในสงคมไทยทเรยกวา ไฮโซ (High Society) ซงถกมองวาเปนคนชนสงทสมบรณแบบและเปนทสนใจของคนทวไป ภาพยนตรไดแสดงใหเหนอกดานหนงของพวกเขาทไมสมบรณแบบ มความบกพรองและความออนแอไมตางจากคนทวไป ซงพวกเขาตองปกปดสงเหลานไวเพอรกษาภาพลกษณคนชนสงซงเปนภาพมายาคตทสงคมเปนผก าหนดใหพวกเขา

8

3.5 ภาพยนตรเรอง “นางไม” ผก ากบไดแรงบนดาลใจมาจากภาพถายผชายเปลองผายนขมขนตนไม จากนนจงน ามาเสรมตอจนตนาการกบความเชอผนางไมทอยในปา ซงสะทอนประเดนเกยวกบความเลวของมนษยไปสการท ารายธรรมชาต ภาพยนตรมการด าเนนเรองทเนบชาตามสถานการณของตวละครในสไตลสจนยมใหม แมวานกแสดงจะเปนดาราทมชอเสยงแตผก ากบกพยายามใหแสดงบทบาทคนธรรมดาทสมจรงทสด ภาพรวมของภาพยนตรจงเปนสไตลสจนยมใหม ตวละครหลกทงสามคนไดแก ชางภาพ“นพ”กบแฟนสาว“เมย” และช รก “กรณ” ตางมสภาวะจตบกพรองทงสน จากภาวะความเครยด อาการซมเศราจนประสาทหลอนพวกเขาจงระบายความตองการทางเพศในทางทผดและโทษความวปรตใหกบสงลลบ เมอวเคราะหดวยแนวคดมารกซสตจะเหนไดวา สงคมเมองระบบทนนยมมผลท าใหจตใจตวละคร มภาวะความเครยด นอนไมหลบ ไมมเวลาใหคนรกและครอบครว สงผลถงการประพฤตผดในกาม ซงหากแยกเปนโครงสรางตามแนวคดโครงสรางนยม ภาพยนตรเรองนแสดงถงแนวคดสองสวนระหวางมนษยกบวญญาณ เมยคอตวละครทอยในความสบสนวาสงทเขาพบคอคนหรอผ สดทายเมยเลอกจะอยกบคนในเมอง สวนนพเลอกจะอยกบผในปาซงเปนครกทอยตรงขามกน ภาพยนตรเรองดงกลาวมการใชสญญะจากการถายภาพเปนสวนใหญ เชน ภาพแทนสายตาพลงลกลบในปา เพอใหผชมอยในมมมองของผ ซงภาพยนตรพยายามตแผมายาคตความเชอของคนไทยตอการเคารพธรรมชาต ดงเชน คนไทยแมจะกราบไหวสงศกดสทธ แตกยงคงตดตนไมท าลายธรรมชาตซงแสดงถงความเลวของคนทไมจรงใจตอการเคารพสงศกดสทธ มนษยสามารถท าสงใดกไดเพอผลประโยชนมาสตน 3.6 ภาพยนตรเรอง “ฝนตกขนฟา” สรางจากนวนยายเรอง “ฝนตกขนฟา” ซงผก ากบน ามาดดแปลงเปนบทภาพยนตรเกยวกบมอปนตาพการทลาสงหารนกการเมองชว ภาพยนตรสะทอนถงผลบาปกรรมของการท าชว การหลอกลวง การคอรปชนและการใชความรนแรง ซงไดรบอทธพลจากภาพยนตรฟลมนวร (Film Noir) ภาพยนตรมการเลาเรองทเปนระเบยบชดเจนแตเนนความสมจรง ใชการถายภาพทมขนาดภาพและมมกลองหลากหลายเพอเราอารมณความรสก ภาพยนตรจงจดอยในสไตล Classical Cinema ทโนมเอยงในลกษณะสจนยมมากกวารปแบบนยม ตวละครเอก ตล มบคลกภาพสบสนขนรนแรง กลาวคอเขาเปนต ารวจผยดมนในกฎหมายและศลธรรม แตถกใสรายท าใหจตใจเขาสบสนและกลายเปนมอปนทสงหารคนอยางไมสนใจกฎหมาย เชนเดยวกบตวละคร หมอสรวง ซงเปนผชกชวนใหตลเปนมอปน เขาเปนแพทยรกษาคนแตกลบตงองคกรขนเพอสงหารนกการเมอง ความสบสนในบคลกภาพอยางสลบขวของตวละครเหลาน จงท าใหเขาตองเผชญปญหาและคนหาทางออกของชวต ซงหากวเคราะหดวยแนวคดมารกซสต เหนไดวาภาพยนตรมแนวคดตอตานชนชนปกครองอยางโจงแจง ดวยการใชตวละครมอปนในฐานะของชนชนลางเพอก าจดชนชนปกครองทเอาเปรยบชนชนลาง ซงเปนอดมการณทผลตซ าเสมอๆ ในภาพยนตรฮอลลวด เมอวเคราะหดวยทฤษฎโครงสรางนยมสามารถแบงเปนสองสวนคอ ดานสวางและดานมด เหนไดวาในทกตวละครจะประกอบไปดวยดานความดทเปดเผยกบดานความชวทปดบงไว สงนเปนองคประกอบส าคญในภาพยนตรแนวฟลมนวร ซงท าใหเรองราวมความลกลบซอนเงอน และหกมม ภาพยนตรมการใชสญญะจ านวนมากทน ามาจากนวนยาย เชน ปลาสด าหรอชอของพระเอก รวมถงชอเรอง “ฝนตกขนฟา” ซงมนยยะถงเรองราวทกลบหวกลบหางในชวตของตล ฝนในฉากสดทายของภาพยนตรจง

9

หมายถงการช าระสงสกปรก ซงท าใหตลมองเหนเรองราวตางๆ ชดขน แตทงนภาพยนตรยงไมสามารถตแผมายาคตใดๆ ใหกบสงคม ยงคงเปนการแบงแยกคนดคนเลวและสงเสรมใหใชความรนแรงท าลายคนดวยกนดงเชนภาพยนตรกระแสหลกทวไป ผก ากบภาพยนตร เปนเอก รตนเรอง สรางภาพยนตรบนเทงเรองยาวจ านวน 8 เรองไดแก ฝนบาคาราโอ-เกะ (2540) เรองตลก69 (2542) มนตรกทรานซสเตอร (2544) รกนอยนดมหาศาล (2546) ค าพพากษาของมหาสมทร (2549) พลอย (2550) นางไม (2552) ฝนตกขนฟา (2554) ภาพยนตรของเขามแนวทางทหลากหลายไมวาจะเปน แนวรก แนวสยองขวญหรอแนวตอส เขามสวนรวมในการเขยนบทภาพยนตรเองทกเรอง ภาพยนตรของเปนเอกจะสะทอนเรองราวเกยวกบปญหาของความรกซงมาจากประสบการณของเขาและคนรอบขาง มการเสยดสสงคมในลกษณะตลกราย ตวละครหลกในภาพยนตรมบคลกแปลกแยกจากสงคม ซงน าแสดงโดยดาราทมชอเสยงแตจะถกปรบเปลยนบทบาทเปนคนธรรมดาสามญ สไตลภาพยนตรของผก ากบจดอยในลกษณะสจนยมใหม คอมการเลาเรองทเนบชา ใชการถายภาพและตดตอเรยบงาย ซงผก ากบไดรบอทธพลมาจากภาพยนตรยโรป โดยเฉพาะภาพยนตรแบบฟลมนวรซงผก ากบชนชอบ และดวยเหตทท างานโฆษณาเปนอาชพหลกท าใหภาพยนตรของเขามแนวคดและรปแบบทรวมสมย 3.7 ภาพยนตรเรอง เมองเหงาซอนรก สรางขนจากแรงบนดาลใจเมอผก ากบ อาทตย อสสรตน เดนทางไปโรงแรมแหงหนงในอ าเภอตะกวปา จงหวดพงงาหลงเหตการณสนามผานไปหนงป เขาพบวาแมวาสภาพบานเรอนจะกลบมาปกตแตภายในใจชาวบานยงเตมไปดวยความเจบปวด ภาพยนตรไดสะทอนถงความทกขภายในใจของชาวบานหลงเหตการณสนาม ดวยการเลาเรองเนบชาในสไตลภาพยนตรสจนยมใหม เมอวเคราะหดวยทฤษฎจตวเคราะหพบวา นางเอก “นา” และนองชายนางเอก “วทย” ตางเปนชาวบานทมความหลงฝงใจ ในภาวะเกบกด เมอหนมวศวกรจากกรงเทพอยาง “ตน” เขามาพวพน นางเอกจงมอบความรกใหกบเขาเพอเยยวยาความทกขในใจ แตเมอ“วทย”รวาตนนอกใจพสาวตน วทยจงระบายความโกรธแคนและเกลยดชงดวยการสงหารตน ภาพยนตรแสดงแนวคดแบบมารกซสตชดเจน นนคอแสดงใหเหนความขดแยงระหวางชนชนนายทนกบชนชนชาวบาน ซงหากวเคราะหภาพยนตรดวยแนวคดโครงสรางนยมท าใหมองเหนความขดแยงระหวางคนนอกกบคนใน ความเปนคนใน คอชาวบานกบความจรงใจและการคงอยกบความทกข สวนความเปนคนนอกคอ คนเมองทมากบการเปลยนแปลงและการหลอกลวง โครงสรางดงกลาวพบเหนเสมอในภาพยนตรทสะทอนปญหาสงคมชนชนลางซงมกแฝงแนวคดแบบมารกซสต ภาพยนตรมการใชสญญะทเรยบงายตอการตความ เชน ภาพคลนน าทแสดงถงเหตการณสนาม ภาพซากปรกหกพงทแสดงถงความทรงจ าทปวดราว ภาพยนตรไดท าหนาทตแผมายาคตเกยวกบการทองเทยวซงเปนกระแสนยมของสงคมไทยในปจจบน ตวพระเอก “ตน” มนยยะหมายถงนกทองเทยวและนายทนทเขากอบโกยธรรมชาตและสรางใหเปนแหลงทองเทยว แตเมอแหลงทองเทยวเสอมโทรม นายทนและนกทองเทยวกจากไป ทงไวเพยงชาวบานเทานนทตองจมอยกบความทกข การรณรงคทองเทยวไทยจงเปนมายาคตทสงคมเชอวาเปนการสรางรายได การสรางความสขใหกบชาวบาน แตแทจรงเปนการท าลายธรรมชาตและน าผลประโยชนใหกบนายทนมากกวาชาวบาน

10

ผก ากบภาพยนตรอาทตย อสสรตน มชอเสยงจากการเปนผก ากบภาพยนตรสนและมวสควดโอ เขาสราง ภาพยนตรเรองยาวจ านวน 2 เรองคอ เมองเหงาซอนรก (2550)และ Hi-so (2553) ภาพยนตรของเขาสวนใหญตวละครหลกจะมสถานะของคนตางถน เชน คนเมองในวถชวตชนบท หรอชาวตางชาตในประเทศไทย ซงเกดจากประสบการณชวตของผก ากบซงเปนคนไทยทเรยนอยตางประเทศเปนเวลานาน เขาจงมลกษณะคนสองวฒนธรรม ผก ากบจงมกเลอกน าเสนอความขดแยงของคนตางสงคม ตางวฒนธรรมและตางชนชน ภาพยนตรของเขาสวนใหญถายท าในสถานทจรง โดยเฉพาะฉากอาคารรางมกปรากฏในภาพยนตรของเขาเกอบทกเรองซงเปนรสนยมความชอบสวนตว สไตลภาพยนตรของผก ากบไดรบอทธพลมาจากภาพยนตรยโรป ซงมกด าเนนเรองแบบเนบชา ใชภาษาภาพและการตดตอเรยบงาย ซงอยในสไตลภาพยนตรสจนยมใหม 3.8 ภาพยนตรเรอง “36” ผก ากบนวพล ธ ารงรตนฤทธ ไดแรงบนดาลใจจากโนตขอความทเขาพบในโรงแรมแหงหนง ท าใหเขาเกดความคดทจะสะทอนเรองราวความทรงจ าของคนระหวางเทคโนโลยแอนะลอก (Analogue) กบเทคโนโลยดจทล ภาพยนตรใชวธการด าเนนเรองโดยแบงออกเปน 36 ชอต คลายจ านวนภาพในกลองถายรประบบฟลมและขนชอตเหลานนดวยขอความ ภาพยนตรจดอยในสไตลสจนยมใหมดวยวธถายท าและการตดตอทเรยบงายและเนบชา เมอวเคราะหดวยทฤษฎจตวเคราะหจะพบวาตวละครเปนผยดตดในความหลงและความทรงจ า แตทงนตวละครไมไดแสดงผลกระทบทางจตทชดเจน เชน อาการเกบกด เพอฝนหรอเศราหมอง

รปท 5 แสดงสไตลภาพในภาพยนตรเรอง 36 ทมา: นวพล ธ ารงรตนฤทธ (ผผลต). (2554).กรงเทพฯ: บรษท ปอป พคเจอร จ ากด เมอวเคราะหดวยแนวคดมารกซสตเหนไดวากลองถายภาพระบบดจทลมนยยะแทนถงระบบทนนยม เปรยบเสมอนโรงงานทผลตสนคาไดเปนจ านวนมากๆ จนท าใหมนษยไมเหนคณคาของสงนน ตางจากกลองระบบแอนะลอกทบนทกไดจ านวนนอยท าใหของสงนนมคณคา แตภาพยนตรไดสรปใหเหนวามนษยจะเหนคณคาสงใด ยอมขนอยกบตวบคคลเองไมไดมผลมาจากเทคโนโลยหรอแนวคดทนนยม ทงนเมอวเคราะหดวยแนวคดโครงสรางนยมซงแยกไดออกเปนสองสวน พบวาระบบระบบแอนะลอกแทนถง คนรนเกา อดตและความทรงจ า การมอยางจ ากดและความคงทน สวนระบบดจทล คอคนรนใหม อนาคต ความฉาบฉวย การผลตไดจ านวนมากและความไมคงทน สงนแสดงใหเหนถงความเปลยนแปลงของสงคมยคเกากบสงคมยคใหม ภาพยนตรแสดงสญญะทเสยดสเกยวกบการใชเทคโนโลยของคนกบสถานการณตางๆ ไดอยางนาสนใจโดยตแผมายาคตตอความเชอทวาเทคโนโลยสมยใหมท าใหมนษยสบายขนแตกลบท าใหมนษยโงเขลาลง แตภาพยนตรไดแสดงใหเหนวาถงแมเทคโนโลยจะเปลยนแปลงอยางไรกตาม ความทรงจ าของมนษยกยงไมหมด

11

ไป ถามนษยใสใจตอสงนนความทรงจ าเหลานนกจะไมหลนหายไป โดยเฉพาะความทรงจ าทเปนอารมณความรสก ซงเปนสงทเทคโนโลยใดกไมสามารถบนทกได 3.9 ภาพยนตรเรอง “Mary is Happy, Mary is Happy” ผก ากบนวพล ธ ารงรตนฤทธ ไดแรงบนดาลใจจากขอความ Twitter Application ของหญงสาวชอแมร มาโลน ผก ากบน าขอความเหลานนมารอยตอและเสรมแตงจนตนาการเปนบทภาพยนตร ภาพยนตรจงเตมไปดวยเหตการณบงเอญไมคาดฝน ซงแลวแตความคดของขอความจะพาไป ภาพยนตรแสดงการเตบโตของตวละครในวยมธยมศกษาสวยมหาวทยาลยซงเรยกวาเรองราวแบบ Coming of Age ภาพยนตรไดสะทอนปญหาระบบการศกษา ความรกของหนมสาวและเพอน ซงเตมไปดวยความสบสนและความผดหวง ภาพยนตรเลาเรองอยางไมเปนระเบยบดวยสไตลภาพยนตรสจนยมใหม แตผสมผสานกบขอความอกษรบนภาพเหตการณนน รปท 6 แสดงการใชตวอกษรและภาพในภาพยนตรเรอง Mary is Happy, Mary is Happy ทมา: นวพล ธ ารงรตนฤทธ (ผผลต). (2556).กรงเทพฯ: บรษท ปอป พคเจอร จ ากด หากวเคราะหดวยทฤษฎจตวเคราะหพบวา ตวละคร แมร อยในชวงวยรอยตอระหวางเดกกบผใหญ เธอจงมความสบสนระหวางพฤตกรรมท าตามอ าเภอใจแบบเดกกบความมเหตผลแบบผใหญ เธอจงเปนเดกทมความสบสนในบคลกภาพแมภายนอกจะมความเชอมนกตาม เมอเธอประสบปญหาเธอจงพบกบความพายแพและผดหวง จนกลายเปนคนขาดความเชอมนไปในทสด ภาพยนตรไดสะทอนแนวคดแบบมารกซสตนนคอการเสยดสปญหาชนชนปกครองกบชนชนลาง โดยการสรางตวละครผอ านวยการและอาจารยเสมอนผน าเผดจการ ซงลอเลยนวธการปกครองแบบเผดจการทซอนอยในระบบการศกษาไทย เมอวเคราะหภาพยนตรดวยทฤษฎโครงสรางนยมพบวา ความขดแยงของเรองตงอยบนขวของความมเหตผลกบอารมณความรสก ซงแมรก าลงเผชญความขดแยงเหลานภายในจตใจ และปญหาทรมเราจากภายนอก และท าใหแมรรวาต าราเรยนทมหลกเหตผลไมสามารถน ามาแกปญหาชวตของเขาได ภาพยนตรเรองนมการใชอกษรและขอความ Twitter Application แทรกไปกบภาพเหตการณ ขอความเหลานเปนสญญะทใหความหมายยวลอไปกบเหตการณไดอยางนาสนใจ ภาพยนตรไดตแผมายาคตของระบบการศกษาไทย ซงกลายเปนความเชอของสงคมไทยไปแลววาคอระบบทลมเหลว ภาพยนตรแสดงใหเหนวาการศกษาไทยไมไดลมเหลวทผสอนเทานน แตเกดจากแนวคดการศกษาทปดกนอสรภาพการเรยนรของเดก การขาดแบบอยางของผใหญทด การทองต าราเพอน าไปสอบมากกวาเพอสรางความรและน าไปใชกบชวตจรงได จนสดทายระบบการศกษากลบท าลายชวตของเดกเสยเอง

12

ผก ากบภาพยนตรนวพล ธ ารงรตนฤทธ มชอเสยงจากการผลตภาพยนตรสนสงประกวด และการท างานเขยนบทภาพยนตรใหกบบรษทจทเอช ซงเปนบรษทผสรางภาพยนตรกระแสหลก นวพลสรางภาพยนตรนอกกระแสเรองยาวจ านวน 2 เรองคอ 36 ในป พ.ศ.2554 และ Mary is happy, Mary is happy ในป พ.ศ.2556 ผก ากบผลตภาพยนตรดวยตนเองทกกระบวนการตงแต การขอทนสราง เขยนบทภาพยนตร จนถงการจดจ าหนายดวยตนเอง ภาพยนตรของเขาสวนใหญไดแรงบนดาลใจจากเทคโนโลยสมยใหมทมผลตอสงคมไทย ทงนเนองจากเขามกใช Social Network อยเสมอ ภาพยนตรของเขามกเปนการทดลองการเลาเรอง ซงการทดลองดงกลาวเปนความทาทายของผก ากบทพยายามหลกหนจากการเลาเรองแบบภาพยนตรทวไป นกแสดงหลกของเขามกเปนหญงสาววยรน ซงมาจากความสนทสนมกบเพอนหญงเปนจ านวนมาก ท าใหเขาไดมองเหนความนาสนใจในความขดแยงภายในบคลกของสาววยรน แมวาภาพยนตรของเขาจะเกยวพนกบเทคโนโลยสมยใหม แตเขามกใชอาคารรางเปนฉากหลกในภาพยนตรซงเกดจากรสนยมความชอบสวนตว สไตลภาพยนตรของนวพลจดอยในสไตลสจนยมใหม ซงผก ากบไดรบอทธพลบางสวนจากภาพยนตรของอภชาตพงศ นอกจากนผก ากบยงใหความสนใจตอการสรางภาพยนตรนอกกระแสใหมผลตอบรบเชงการตลาดดวย 3.10 ภาพยนตรเรอง “ตงวง” ก ากบโดย คงเดช จาตรงครศม ไดรบทนสรางจากส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ซงมวตถประสงคใหภาพยนตรแสดงเนอหาเกยวกบวฒนธรรมไทย ผก ากบจงตงค าถามถงความหมายของวฒนธรรมไทยผานวยรน ซงถอเปนกลมคนทหางไกลกบวฒนธรรมไทยทสด ซงตวละครทง 4 ตองมาเผชญกบการร าวงซงเปนตวแทนภาพของวฒนธรรมไทยทขดแยงกบวยรน ภาพยนตรจดอยในสไตลสจนยมใหม ดวยการถายภาพแบบภาพยนตรสารคด โดยใชนกแสดงวยรนจรงทมบคลกภาพตามบทภาพยนตรทวางไว หากมองดวยทฤษฎจตวเคราะหจะพบวาตวละครทงสก าลงอยในชวงวยทก าลงกาวเขาสความเปนผใหญ ซงอยในชวงการคนหาอตลกษณประจ าตว พวกเขาพยายามตอสเพอใหไดเปนคนทหวงไวจงตองอาศยสงศกดสทธเปนทยดเหนยวจตใจ “ยอง” หวงอยากเปนเหมอนพชายทไดทนเรยนตอตางประเทศ เขาเปนคนเหนแกตวทพรอมจะเหยยบหวผอน เขาจงถกสงคมเพอนรงเกยจ ซงสงนท าใหเขาขาดความรกและกลายเปนคนโดดเดยวไปในทสด “เจ” เปนเดกรางอวนทถกเพอนลออยเสมอแตเขากเปนคนมองโลกในแงด เขาหลงใหลในการตนญป นและเพอฝนอยากเปนพระเอกเฉกเชนการตน เจจงมบคลกความเปนเดกไมรจกโต เมอสถานการณร าแกบนลมเหลว ท าใหเขามองโลกเปลยนไปและกลายเปนเดกกาวราว “เบสท” เปนเดกทมฐานะยากจนและขาดความรกจากพอของเขา เขาตองการเพยงแคหวหนาครอบครวทเปนแบบอยางบคลกภาพใหกบเขา จดจบของการร าแกบนท าใหเบสทอบอาย เขายงคงสบสนและหวงใหพอกลบมาดแลครอบครวเชนเคย สวน “เอม” เดกใตแฟลตทมชวตไปวนวนกบการเตนเพลงเกาหลและหวงอยากเปนศลปนเกาหล ฝนของเอมทลายลงเมอท าแฟนสาวทอง การร าแกบนท าใหเขาอบอายและขาดเปาหมายในชวต ภาพยนตรไดชใหเหนวาบคคลทเปนแบบอยาง (idol) ใหกบวยรนเปนสงส าคญทจะเปนเปาหมายในการด าเนนชวต ซงสงนตองไดรบการประคบประคองจากผใหญและการสนบสนนจากสงคม เพอใหเขาไดสรางตวตนอดมคตตามทเขาปรารถนา เมอวเคราะหดวยแนวคดมารกซสตภาพยนตรไดแสดงความขดแยงของชนชนและระบบเศรษฐกจอยางชดเจน ดวยเรองราวของสงคมคนแฟลตดนแดง ซงเปนวถชวตชาวบานทามกลางเมองทนนยม ภาพยนตรท าให

13

เรามองเหนความหวงของชนชนลาง การแกงแยงแขงขน การเรยนหนงสอใหสงเพอไตเตาฐานะทางสงคม ความอยากไดอยากมตามกระแสทนนยม ซงทงหมดลวนเกดจากความไมพอใจในสงคมทตนเปนอย หากวเคราะหตามแนวคดโครงสรางนยม จะพบวาภาพยนตรไดแสดงใหเหนความขดแยงระหวางวฒนธรรมในกบวฒนธรรมนอก วฒนธรรมในหมายถงความเชอและความเปนอยในสงคมนน ตวละครทงสลวนมวถชวตในวฒนธรรมในทงสนไดแก ความเชอในสงศกดสทธ การร า ความเคารพพอแมและครอาจารย แตความขดแยงเหลานเกดขนจากการไมพอใจในวฒนธรรมตนเองและพยายามไขวควาเพอเปนคนวฒนธรรมนอก เชน การอยากเปนศลปนเกาหล การอยากเปนนกเรยนทนตางประเทศหรอการอยากแตงงานกบชาวตางชาต ซงสงนเปนสาเหตทความเปนวฒนธรรมไทยแปรเปลยนไป ภาพยนตรไดสรางสญญะไวตงแตชอเรองทสอถงการตงทาร า หรอการลอมวง ซงแสดงถงการท ากจกรรมรวมกนซงพองกบเรองราวทบอกเลาถงการรวมพลงสามคค ภาพยนตรไดน าเสนอภาพมายาคตของสงคมไทยหลายดานในลกษณะการเสยดส เชน พอแมไมอยากใหลกมความเชองมงายกบไสยศาสตรแตเมอลกไปบนสงศกดสทธ พอแมกสงใหลกไปแกบนทนท หรอพอแมสอนใหภมใจในเอกราชของชาตไทย แตพอแมกยงสนบสนนใหลกไปเรยนตอประเทศสงคโปรเพราะเปนเมองทใชภาษาองกฤษไดด สงคมไทยจงเสมอนเปนสงคมทมความคดยอนแยงซงดเหมอนสงนคอนสยของคนไทยทท าใหเกดวฒนธรรม ผก ากบภาพยนตร คงเดช จาตรงครศม มประสบการณเขยนบทภาพยนตรใหกบภาพยนตรไทยหลายเรอง และสรางภาพยนตรเรองยาวจ านวน 5 เรอง ไดแก สยว (2546) เฉม (2548) กอด (2551) ซงเปนภาพยนตรกระแสหลก สวนภาพยนตรเรอง แตเพยงผเดยว (2555) และตงวง (2556) เปนภาพยนตรนอกกระแส ผก ากบเลาวาภาพยนตรของเขาทกเรองมแนวความคดมาจากการคนหาตวตนของเขาเอง ตงแตการไมยอมรบในบทบาทตวเองในภาพยนตรเรอง สยว ความตองการเปลยนแปลงตวเองใหมในภาพยนตรเรอง กอด และการถกใหเปลยนแปลงไปตามความคดผอน เชนในภาพยนตรเรอง แตเพยงผ เดยว ตวละครของเขาทกเรองจงเปนมนษยทตงค าถามเพอคนหาตวเองทงสน ซงมกอยในสถานะของวยรนซงมความฝน ความทะยานอยากและมอารมณขนแบบตลกราย สบเนองจากผก ากบเปนคนกรงเทพ สภาพแวดลอมของเมองจงเปนฉากหลงในผลงานของผก ากบทกเรอง ผก ากบมกใชดนตรประกอบทโดดเดนและใหความส าคญกบเพลงประกอบในผลงานของเขา ทงนเพราะผก ากบมอาชพเปนศลปนนกรองท าใหเขามความเชยวชาญในการเขยนเพลง เทคนคทางภาพยนตรของเขาสวนใหญจดอยในรปแบบ Classical Cinema โนมเอยงไปในทางสจนยม ซงผก ากบกลาววาเขาใหความสนใจกบบทภาพยนตรมากกวาเทคนคทางภาพยนตร สไตลของภาพยนตรแตละเรองจงถกเปลยนแปลงไปตามทมงานและงบประมาณทวางไว 4. ผลสรปจากการศกษาขอมล ภาพยนตรไทยนอกกระแสสวนใหญสะทอนปญหาชนชนของสงคม ปญหาของระบบทนนยม และสทธเสรภาพความเทาเทยม ซงลวนอยในแนวคดมารกซสตทงสน ประเดนปญหาทงหมดเปนปญหาเชงสมบรณ (Absolute) กลาวคอเปนปญหาทคนในสงคมไมรสกตวแตเกดจากคนนอกมองวาสงคมก าลงมปญหา ผก ากบภาพยนตรจงอยในฐานะ “คนหวใหม” ทชปญหาในสงคม “คนหวเกา” โดยท าการตแผมายาคตในสงคม ดวยเหตนจงท าใหภาพยนตรนอกกระแสไมเปนทพอใจส าหรบคนหวเกา จนบางครงท าใหเกดความขดแยงในสงคม

14

ผก ากบภาพยนตรมบคลกกลาคด กลาท า ชางสงสยและโตแยงกบความคดกระแสหลกของสงคมตงแตเดก ผนวกกบการไดรบการศกษาจากตางประเทศยงท าใหเขามความเชอมนในตนเองสง ภาพยนตรนอกกระแสสรางจากแรงบนดาลใจหลายดาน เชน ความรสกสวนตว เรองราวของสงคม สภาพแวดลอม เทคโนโลยรวมถงโจทยจากนายทน สงเหลานถกผสมผสานกบประสบการณชวตของผก ากบ และตกผลกเปนทศนคตสวนตวซงกลายมาเปนความคดหลกของเรอง (Theme) และเปนปจจยส าคญทท าใหภาพยนตรนอกกระแสแตกตางจากภาพยนตรกระแสหลก สวนการเขยนบทภาพยนตร วธการเลาเรองและรปแบบทางภาพยนตร เกดขนจากรสนยมสวนตวทไดรบอทธพลจากภาพยนตรนอกกระแสเรองอนๆ แมวาในรายละเอยดของสไตลผก ากบแตละคนจะแตกตางกน แตโดยรวมภาพยนตรไทยนอกกระแสมสไตลทคลายคลงกนคอ สไตลภาพยนตรสจนยมใหม ทงนเพราะผก ากบตองการความสมจรงใหกบภาพยนตรมากทสด และเปนรปแบบทไดรบอทธพลจากภาพยนตรนอกกระแสในตางประเทศดวย รปท 7 แสดงขนตอนของแนวคดและรปแบบของผก ากบภาพยนตรไทยนอกกระแส ทมา: จากผวจย ในชวงป พ.ศ.2540 ถอเปนยคเฟองฟของภาพยนตรไทยนอกกระแส จากการทผลงานไดรบการยอมรบดวยรางวลจากนานาชาต ประกอบกบความตนตวของผชมชาวไทยและเทคโนโลยการผลตภาพยนตรทงายขน (ขจตขวญ กจวสาละ,2546) ภาพยนตรไทยนอกกระแสยงเพมจ านวนขนจนถงปจจบน (2547) และไดรบการยอมรบบนเวทโลกในระดบสงสด นอกจากนภาพยนตรเหลานยงสามารถขยายฐานผชมไดมากกวาในอดต เนองจากผสรางสามารถจดฉายในโรงภาพยนตร จดจ าหนายผลงานและโฆษณาประชาสมพนธไดดวยตวเอง ท าใหผสรางภาพยนตรนอกกระแสสามารถอยรอดไดในทางธรกจ จดเรมตนของผก ากบภาพยนตรนอกกระแสสวนใหญเกดจากการอยากทดลองและอยากเรยนรการสรางภาพยนตรเรองยาว พวกเขาใชภาพยนตรเปนสอกลางในการถายทอดความคดเพอสนองความตองการสวนตว ซงมไดหวงผลก าไรเพราะผสรางรตวเสมอวาภาพยนตรของเขาไมสามารถขายไดในตลาดใหญ แตเมอภาพยนตรเหลานนไดรางวล พวกเขาจงไดรบทนสรางภาพยนตรเรองตอมา ซงการสรางภาพยนตรและไดรางวลอยางตอเนอง ท าใหผก ากบมชอเสยงและสามารถดงดดเงนทนจากองคกรและบรษทผลตภาพยนตรไดเปนอยางด แตอยางไรกตามผก ากบกยงคงท างานตามอดมการณเดม นนคอปฏเสธแนวทางภาพยนตรกระแสหลก ผวจยไดน าหลกขอคนพบมาพฒนาสรางสรรคเปนโครงเรองบทภาพยนตร โดยน าแรงบนดาลใจมาจากวรรณกรรมเรองสน “แมทพทตายแลว” ของ จเดช ก าจรเดช ซงเลาเรองพระเอกทสบสนระหวางโลกความจรง

15

กบโลกเสมอนในเกมสงคมออนไลน เขาออกตามหาแมทพในเกมทหายตวไปจากการตอสกบปศาจ ขณะเดยวกนเขากตองเดนหางานอยบนโลกความเปนจรง ทายสดเขากหาไมพบและจมอยกบความผดหวงโดยหลงลมวาเขาคอแมทพในฐานะของหวหนาครอบครว ผวจยประทบใจในตวละครทมบทบาทคลายคลงกบขาพเจาซงเปนหวหนาครอบครวและใชเวลาวางในสงคมออนไลน ขาพเจาพบวาเหตทคนจมอยในโลกเสมอนกเพราะโลกเสมอนชวยเตมเตมสงทชวตจรงท าไมได แมวาโลกเสมอนจะเปนภาพมายาแตกเปนโลกแหงเสรภาพทแทจรง มนษยสามารถแสดงพฤตกรรมไดอยางไมมขอบเขตและไมมกรอบศลธรรม นอกจากนขาพเจายงพบวาโลกทนนยมคอสาเหตทท าใหคนหนเขาสโลกเสมอน ดวยการหลกหนปญหาเพอเขาสโลกแหงความบนเทง เฉกเชนเดยวกบภาพยนตรนนเอง ผวจยจงเกดความคดตอการทดลองการเลาเรองดวยสไตลรปแบบนยมในโลกเสมอนและใชสไตลสจนยมในโลกความเปนจรง เพอใหผชมรบรถงสภาวะทงสองเชนเดยวกบตวละคร 5. นยามศพทเฉพาะ 5.1 ภาพยนตรนอกกระแส (Non-mainstream Film) หมายถงภาพยนตรอสระ (Independent Film, Indie Film) คอภาพยนตรทสรางขนดวยความอสระทางความคดและการท างานของผสราง มากกวาเงอนไขทางธรกจเฉกเชนภาพยนตรกระแสหลก ซงมความคลายคลงกบภาพยนตรศลปะ (Art Film) ภาพยนตรอาวองการด (Avant-garde Film) และภาพยนตรทดลอง (Experimental Film) 5.2 มายาคต (Mythology) หมายถง ความคดและความเชอทปรากฏอยในสงคมและวฒนธรรมนน อนเปนความรสกทคนในสงคมคนชนและไมรสกตว ซงความคดและความเชอเหลานไดปดบงและบดเบอนความจรงของสงคมนนไว 5.3 สไตล (Style) หมายถง ลกษณะการแสดงออกของแนวคดและรปแบบทางภาพยนตร ซงมความแตกตางเฉพาะในแตละบคคล ซงอาจจะปรากฏในการท างานเขยนบทภาพยนตร การถายท า หรอการตดตอ ซงทวงททแสดงออกเหลานเปนบคลกลกษณะเฉพาะตวของผก ากบภาพยนตร ค าวา “สไตล” จงมสวนคลายกบค าวา “อตลกษณ” ซงหมายถงทาทเฉพาะอนเปนเอกลกษณของผก ากบภาพยนตรนน เอกสารอางอง Doughty, Ruth& Etherington-Wright Christine. (2011). Understanding Film Theory . London : Palgrave

Macmillan. ก าจร หลยยะพงศ และ สมสข หนวมาน. (2552). หลอน รก สบสน ในหนงไทย : ภาพยนตรไทยในรอบสาม

ทศวรรษ (พ.ศ. 2520-2547). กรงเทพฯ: ส านกพมพศยาม. ขจตขวญ กจวสาละ. (2546). การวเคราะหเนอหาภาพยนตรนอกกระแสหลกในประเทศไทย. วทยานพนธ

วารสารศาสตรมหาบณฑต, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. จเดจ ก าจรเดช.(2555). แดดเชารอนเกนกวาจะนงจบกาแฟ. กรงเทพฯ: ส านกพมพผจญภย. บญรกษ บญญะเขตมาลา. (2552). โรงงานแหงความฝน สการวจารณภาพยนตรส านกบรบท. กรงเทพฯ: พบ

ลค บเคอร. รกศานต ววฒนสนอดม. (ม.ป.ป.). ทฤษฎภาพยนตร. คณะวารสารศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.