ปกความเสี่ยงwebkc.dede.go.th/testmax/sites/default/files/คู่มือการ... ·...

¡ÒÃ»ÃÐàÁÔ¹¤ÇÒÁàÊÕÂ§ÍÑ¹µÃÒÂ¨Ò¡ÃÐºº¼ÅÔµ¡�Ò«ªÕÇÀÒ¾



¡ÒÃ»ÃÐàÁÔ¹¤ÇÒÁàÊÕÂ§ÍÑ¹µÃÒÂ¨Ò¡ÃÐºº¼ÅÔµ¡�Ò«ªÕÇÀÒ¾¡ÒÃ»ÃÐàÁÔ¹¤ÇÒÁàÊÕÂ§ÍÑ¹µÃÒÂ

¨Ò¡ÃÐºº¼ÅÔµ¡�Ò«ªÕÇÀÒ¾


¤Ù‹Á×Í ¡ÒÃ»ÃÐàÁÔ¹¤ÇÒÁàÊÕÂ§ÍÑ¹µÃÒÂ¨Ò¡ÃÐºº¼ÅÔµ¡�Ò«ªÕÇÀÒ¾


¡ÒÃ»ÃÐàÁÔ¹¤ÇÒÁàÊÕÂ§ ÍÑ¹µÃÒÂ¨Ò¡ÃÐºº¼ÅÔµ¡�Ò«ªÕÇÀÒ¾

¡ÒÃ»ÃÐàÁÔ¹¤ÇÒÁàÊÕÂ§ ÍÑ¹µÃÒÂ¨Ò¡ÃÐºº¼ÅÔµ¡�Ò«ªÕÇÀÒ¾


กตตกรรมประกาศ

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน หรอ พพ. ไดดาเนนโครงการเผยแพรความรความเขาใจสาหรบการผลตและใชกาซชวภาพใหปลอดภย เพออบรมเชงปฏบตการใหกบเจาหนาทดแลระบบผลตกาซชวภาพในการประเมนความเสยงในแตละจดของระบบผลตกาซชวภาพของตนเอง และพรอมทจะบรรเทาและระงบอบตเหตเบองตนทเกดขนจากระบบผลตกาซชวภาพอยางถกตองตามหลกการ เกดความรความเขาใจวธปฏบต เพอลดความวตกกงวลของผประกอบการทมระบบผลตและใชประโยชนกาซชวภาพอย โดยวาจางศนยวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม บางเขน คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตรเปนทปรกษาโครงการฯ ในการดาเนนโครงการฯมการจดทาคมอการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตกาซชวภาพ และคมอในการระงบอบตเหตทเกดจากระบบผลตกาซชวภาพ พรอมทงจดทาแบบจาลองทางคณตศาสตร ในการแสดงความรนแรงและอนตรายทเกดจากระบบผลตกาซชวภาพเพอใหสามามารถนาไปใชเปนแนวทางประกอบการปองกนและบรรเทาเหต ลดความสญเสยทรพยสนและชวต ทจะเกดขนจากอบตเหตของระบบผลตกาซชวภาพควบคกนไป ในการจดทาคมอทง 2 ฉบบ น สาเรจลลวงเปนอยางดได เนองจากไดรบความอนเคราะหและความรวมมอเปนอยางด ทงหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน โดยเฉพาะผประกอบการโรงงานแปงมนสาปะหลงทมระบบผลตและใชกาซชวภาพ ไดแก บรษทคาสซาวาเวสททเอนเนอรย จากด บรษทชยภมสตารช จากด บรษทสระแกวเจรญ จากด และบรษทเอยมบรพา จากด ทไดเสนอแนะและถายทอดขอมลจากเหตการณจรงอนเปนประโยชนอยางยง ซง พพ. ใครขอขอบคณไว ณ โอกาสน

กลมกาซชวภาพ สานกวจยและคนควาพลงงาน

�� ก�� ก�� ก��

เป�นพลงงานทดแทนทมความสาคญของประเทศทงในป�จจบน และอนาคต เพราะนอกจากจะสามารถใช%ทดแทนพลงงานทนาเข%าด%านต&างๆได%แล%ว ยงสามารถลดป�ญหาด%านสงแวดล%อมได% โดยการเปลยนของเสยไปเป�นก-าซชวภาพ ซงต%องอาศยกระบวนการย&อยสลายแบบไร%อากาศอย&างถกวธ รวมทงต%องมการออกแบบและก&อสร%างระบบอย&างมมาตรฐาน จะเหนได%ว&าในป�จจบนประเทศไทยยงไม&มมาตรฐานการออกแบบ และก&อสร%างระบบผลตและใช%ก-าซชวภาพทมความปลอดภย ส&งผลให%มการเกดอบตเหตและนามาซงการสญเสยทงชวตและทรพย6สนของผ%เกยวข%อง

กรมพฒนาพลกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ�พลงงานงงานทดแทนและอนรกษ�พลงงาน (พพ.) ได%เลงเหนความสาคญของ

ป�ญหาดงกล&าว ดงนนในป7 2553 จงได%ดาเนนโครงการเผยแพร&ความร%ด%านการผลตและใช%ก-าซชวภาพอย&างปลอดภย เพอให%บคลากร สถานประกอบการ ผ%ปฏบตงานด%านก-าซชวภาพทงในหน&วยงานภาครฐและเอกชน ได%ตระหนกถงความสาคญในการออกแบบและเลอกใช%วสดอปกรณ6ในการผลตและใช%ประโยชน6ก-าซชวภาพเป�นพลงงานทดแทนอย&างปลอดภย โดยได%จดทาค&มอ 2 เล&ม ได%แก& ค&มอการปฏบตงานการผลตและใช%ก-าซชวภาพอย&างปลอดภยสาหรบโรงงานอตสาหกรรมและขยะชมชน และค&มอการปฏบตงานการผลตและใช%ก-าซชวภาพอย&างปลอดภยสาหรบฟาร6มปศสตว6

ป7 2555 น พพ. ได%ดาเนนโครงการเผยแพร&ความร%ความเข%าใจสาหรบการผลตและใช%ก-าซชวภาพให%ปลอดภย เพออบรมเชงปฏบตการให%กบเจ%าหน%าทดแลระบบผลตก-าซชวภาพในการประเมนความเสยงในแต&ละจดของระบบผลตก-าซชวภาพของตนเอง และพร%อมทจะบรรเทาและระงบอบตเหตเบองต%นทเกดขนจากระบบผลตก-าซชวภาพอย&างถกต%องตามหลกการ เกดความร%ความเข%าใจวธปฏบต เพอลดความวตกกงวลของผ%ประกอบการทมระบบผลตและใช%ประโยชน6จากก-าซชวภาพอย& โดยมการจดทาค&มอ 2 เล&ม ได%แก& ค&มอการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตก-าซชวภาพ และค&มอระงบอบตเหตทเกดจากระบบผลตก-าซชวภาพ

พพ. หวงเป�นอย&างยงว&า ค&มอฯ ทได%จดทาทง 2 เล&มน จะสามารถนาไปใช%เป�นแนวทาง

ประกอบการป@องกนและบรรเทาเหต ลดความสญเสยทรพย6สน และชวต ทจะเกดขนจากอบตเหตของระบบผลตก-าซชวภาพควบค&กนไป

กล�มก�าซชวภาพ

สานกวจยและค$นคว$าพลงงาน

ค�มอการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตก�าซชวภาพ สารบญ-1

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ คานา บทท 1 บทนา 1-1 บทท 2 ขนตอนการจดทารายงานวเคราะห#ความเสยงจากอนตรายทอาจเกดจากการผลต 2-1 และใชประโยชน#จากก*าซชวภาพในโรงงานอตสาหกรรมแป/งมนสาปะหลง 2.1 การจดตงคณะทางาน 2-1 2.2 การรวบรวมข,อมลเอกสารทเกยวข,อง 2-4 2.3 การจดทาบญชรายการสงทเป/นความเสยงและอนตราย 2-5 2.4 การบ�งชอนตราย 2-15 2.4.1 Checklist 2-15 2.4.2 What-If Analysis 2-16 2.4.3 Hazard and Operability Studied (HAZOP) 2-17 2.4.4 Fault-Tree Analysis (FTA) 2-18 2.4.5 Failure Modes and Effects Analysis (FMEA) 2-19 2.4.6 Even Tree Analysis 2-20 2.5 การประเมนความเสยง 2-22 2.5.1 การประเมนโอกาสของการเกดเหตการณ] 2-22 2.5.2 การพจารณาความรนแรงของอนตราย 2-23 2.5.3 การจดระดบความเสยง 2-24 2.6 การจดทาแผนงานการบรหารจดการความเสยง 2-25 2.6.1 การจดทาแผนงานลดความเสยง 2-26 2.6.2 การจดทาแผนงานควบคมความเสยง 2-27 2.7 สรปผลการศกษาวเคราะห]และทบทวนการดาเนนงานทเป/นความเสยง 2-28 บทท 3 อปกรณ#ความปลอดภย 3-1 ภาคผนวก ก. ตวอย�างรายงานการประเมนความเสยงอนตรายทอาจเกดจากระบบผลต และใช,ประโยชน]จากก�าซชวภาพ ภาคผนวก ข. ตวอย�างแบบฟอร]มการชบ�งอนตราย


สารบญรป

หนา รปท 2.1 แผนผงขนตอนการประเมนความเสยงอนตราย 2-1 รปท 2.2 ถง water seal tank 2-8 รปท 2.3 ระบบดกละอองนาแบบ Knock out Drum 2-10 รปท 3.1 แผนผงการตดตงอปกรณ]ความปลอดภยในระบบผลตก�าซชวภาพแบบ 3-5 Modified Anaerobic Covered Lagoon รปท 3.2 แผนผงการตดตงอปกรณ]ความปลอดภยในระบบผลตก�าซชวภาพแบบUASB 3-6 รปท 3.3 แผนผงการตดตงอปกรณ]ความปลอดภยในการนาก�าซชวภาพไปใช,ประโยชน] 3-7 สาหรบหวเผาก�าซชวภาพ รปท 3.4 แผนผงการตดตงอปกรณ]ความปลอดภยในการนาก�าซชวภาพไปใช,ประโยชน] 3-8 สาหรบเครองยนต]ก�าซชวภาพ


สารบญตาราง

หนา ตารางท 1.1 ประเภทหรอชนดของโรงงานทต,องจดทารายงานประเมนความเสยงอนตราย 1-1 ตารางท 2.1 แบบฟอร]มบญชรายการสงทเป/นความเสยงและอนตราย 2-14 ตารางท 2.2 สญลกษณ]ทใช,ในการวเคราะห]การชบ�งอนตรายด,วย FTA 2-19 ตารางท 2.3 สรปการเลอกใช,วธการชบ�งอนตราย 2-21 ตารางท 2.4 การจดระดบโอกาสในการเกดเหตการณ]ต�าง 2-22 ตารางท 2.5 การจดระดบความรนแรงของเหตการณ]ต�างๆทส�งผลกระทบต�อบคคล 2-23 ตารางท 2.6 การจดระดบความรนแรงของเหตการณ]ต�างๆทส�งผลกระทบต�อชมชน 2-24 ตารางท 2.7 การจดระดบความรนแรงของเหตการณ]ต�างๆทส�งผลกระทบต�อสงแวดล,อม 2-24 ตารางท 2.8 การจดระดบความรนแรงของเหตการณ]ต�างๆทส�งผลกระทบต�อทรพย]สน 2-24 ตารางท 2.9 การจดระดบความเสยง 2-25 ตารางท 2.10 ระดบความเสยงกบการจดแผนบรหารจดการความเสยง 2-26 ตารางท 2.11 ข,อมลในการทาแผนลดความเสยงตามแบบการชบ�งอนตราย 2-26 และการประเมนความเสยง ตารางท 2.12 ข,อมลทใช,ในการทาแผนควบคมความเสยงในแบบการชบ�งอนตราย 2-27 และการประเมนความเสยง

บทท บทท 1 1 บทนาบทนา

ค�มอการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตก�าซชวภาพ 1-1

ค�มอการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตก�าซชวภาพเป#นส�วนหนงของโครงการเผยแพร�ความร)ความเข)าใจสาหรบการผลตและใช)ก�าซชวภาพให)ปลอดภย เพอให)โรงงานอตสาหกรรมทมระบบผลตและใช)ก�าซชวภาพ โดยเฉพาะโรงงานอตสาหกรรมแป0งมนสาปะหลงทนาก�าซชวภาพทได)จากการบาบดของเสยหรอนาเสยจากกระบวนการผลตแป0งมนสาปะหลงมาใช)ผลตเป#นพลงงานทดแทนในหม)อไอนาหรอผลตเป#นพลงงานไฟฟ0าใช)ในโรงงาน

จากประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 3 พ.ศ.2542 ออกตามความในพระราชบญญต

โรงงาน พ.ศ.2535 เรอง “มาตรการค)มครองความปลอดภยในการทางาน” กาหนดให)โรงงานอตสาหกรรมประเภทท 3 จานวน 12 ประเภทดงรายละเอยดในตารางท 1-1 ทมความเสยงต�อการเกดอบตเหตร)ายแรงจะต)องดาเนนการจดทารายงานการวเคราะห=ความเสยงอนตรายทอาจเกดขนจากการประกอบกจการของโรงงาน ตารางท 1-1 ประเภทหรอชนดของโรงงานทต)องจดทารายงานประเมนความเสยงอนตราย

รายการท ลาดบท ประเภทหรอชนดของโรงงานตามบญชท*ายกฎกระทรวง (พ.ศ. 2535) ออกตามความในพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

1 7(1) (4) โรงงานสกดนามนจากพช สตว= หรอไขมนสตว= เฉพาะทใช)สารตวทาละลายในการสกด

2 42(1) (2) โรงงานประกอบกจการเกยวกบ เคมภณฑ= สารเคมหรอวตถอนตราย 3 43(1) (2) โรงงานประกอบกจการเกยวกบปDยหรอสารป0องกนหรอกาจดศตรพชหรอสตว= 4 44 โรงงานประกอบกจการเกยวกบการผลตยางเรซนสงเคราะห= ยางอลาสโตเมอร=พลาสตก หรอเส)นใย

สงเคราะห=ซงมใช�ใยแก)ว 5 45(1) (2) โรงงานประกอบกจการเกยวกบส นามนชกเงา เชลแลค แลกเกอร= หรอผลตภณฑ=สาหรบใช)ยาหรอ

อด 6 48(4) โรงงานประกอบกจการเกยวกบการทาไม)ขดไฟ วตถระเบด หรอดอกไม)ไฟ 7 49 โรงงานกลนนามนปIโตรเลยม

8 50(4) โรงงานประกอบกจการเกยวกบผลตภณฑ=จากปIโตรเลยม ถ�านหน หรอลกไนต= 9 89 โรงงานผลตก�าซ ซงมใช�ก�าซธรรมชาต ส�งหรอจาหน�ายก�าซ 10 91(2) โรงงานบรรจก�าซ 11 92 โรงงานห)องเยน 12 99 โรงงานผลต ซ�อมแซม ดดแปลง เครองกระสนปLน วตถระเบด หรอสงอนใดทมอานาจในการ

ประหาร ทาลายหรอทาให)หมดสมรรถภาพ ในทานองเดยวกบอาวธปLน เครองกระสนปLนวตถระเบด และรวมถงสงประกอบของสงดงกล�าว

ทมา: http://oaep.diw.go.th/cms/images/stories/ptf/Law/ind16.pdf

บทท 1 บทนา



โดยปกตโรงงานอตสาหกรรมแป0งมนสาปะหลงไม�ได)อย�ในขอบข�ายโรงงานอตสาหกรรมตามประกาศกระทรวงฉบบดงกล�าวน แต�เมอโรงงานอตสาหกรรมแป0งมนสาปะหลงนาเอาของเสยหรอนาเสยในกระบวนการผลตแป0งมนสาปะหลงมาใช)เป#นวตถดบในระบบก�าซชวภาพ เพอนาก�าซทได)ไปใช)ประโยชน=ด)านพลงงาน หรอความร)อน โรงงานอตสาหกรรมจงจดเข)าขอบข�ายโรงงานลาดบท 89 คอ โรงงานผลตก�าซซงมใช�ก�าซธรรมชาต ส�งหรอจาหน�ายก�าซ โดยในช�วงระยะ 4-5ป` ทผ�านมาโรงงานอตสาหกรรมแป0งมนสาปะหลงทมระบบผลตและใช)ก�าซชวภาพได)เกดอบตเหตบ�อยครง มความถและความรนแรงของอบตเหตเพมมากขน เหตการณ=แต�ละครงมการสญเสยทงชวตของผ)ปฏบตงานและผ)เกยวข)องจานวนมาก ทรพย=สนเสยหายหลายร)อยล)านบาท บนทอนความเชอมนในเทคโนโลยระบบผลตก�าซชวภาพทนามาใช)ประโยชน=ร�วมกนกบระบบอนๆภายในโรงงาน อาจทาให)การสนบสนนการก�อสร)างระบบผลตก�าซชวภาพในโรงงานอตสาหกรรมหยดชะงกลง ผ)ประกอบการเกดความไม�มนใจในเทคโนโลยว�าจะปลอดภยต�อชวตหรอทรพย=สนหรอไม�

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ=พลงงาน (พพ.) จงให)ความสาคญอย�างยงในการสร)างความร) ความเข)าใจ ให)กบผ)ประกอบกจการโรงงานอตสาหกรรมแป0งมนสาปะหลงทมระบบผลตและใช)ก�าซชวภาพ สร)างความตระหนกด)านความปลอดภยในการนาระบบผลตและใช)ก�าซชวภาพทเป#นระบบหนงให)กบโรงงานด)วย ทงนเพอให)โรงงานอตสาหกรรมแป0งมนสาปะหลงทมระบบผลตและใช)ก�าซชวภาพเกดความมนใจในเทคโนโลยการผลตก�าซชวภาพ นอกจากจะมประสทธภาพแล)วยงสามารถใช)ได)อย�างปลอดภย ค)มค�ากบการลงทน ลดความเสยงจากอนตรายทอาจเกดขน และเพอเป#นการป0องกน ควบคม บรรเทาอนตรายทอาจเกดขนได)จากระบบผลตก�าซชวภาพในโรงงาน

พพ. จงได)จดทาค�มอจานวน 2 เล�ม ประกอบด)วย

♣ ค�มอการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตก�าซชวภาพ และ

♣ ค�มอการระงบอบตเหตทมาจากระบบผลตก�าซชวภาพ

ค�มอการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตก�าซชวภาพ มเนอหาสาระสอดคล)องและเป#นไปตามกระบวนการจดทาการประเมนความเสยงภยของกรมโรงงานอตสาหกรรม ในค�มอการชบ�งอนตราย ทกรมโรงงานอตสาหกรรมจดทาขนเพอให)โรงงานอตสาหกรรม 12 ประเภท ทอย�ในขอบข�ายการบงคบใช)กฎหมายตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฉบบท 3 พ.ศ.2542 ค�มอฯฉบบน มวตถประสงค=เพอให)โรงงานอตสาหกรรมแป0งมนสาปะหลงทมระบบผลตและใช)ก�าซชภาพ นาไปใช)เป#นแนวทางในการประเมนความเสยงอนตรายของเครองจกร อปกรณ=และบคลากรผ)ปฏบตงาน เพอสร)างความร) ความเข)าใจ ให)เกดความตระหนกถงอนตรายทอาจเกดขนในขณะปฏบตงาน การดแลรกษาซ�อมบารงระบบก�าซชวภาพในโรงงาน โดยค�มอฉบบนจะอธบายถงรายละเอยดของระบบผลต



ก�าซชวภาพตงแต�แหล�งกาเนดก�าซชวภาพ (บ�อบาบดนาเสย) ระบบผลตก�าซชวภาพ ระบบเกบก�าซ และระบบส�งจ�ายก�าซ เพอนาก�าซไปใช)งาน ค�มอฯฉบบนเป#นเพยงแนวทางให)กบโรงงานอตสาหกรรมแป0งมนสาปะหลงทมระบบผลตและใช)ก�าซชวภาพ นาไปใช)ประกอบในการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตและการนาก�าซชวภาพไปใช)ประโยชน= โดยขอให)ผ)ประกอบกจการอตสาหกรรมแป0งมนสาปะหลงได)สานกและตระหนกไว)เสมอว�าไม�ควรละเลยใส�ใจในการตรวจสอบอปกรณ=ต�างๆ ทมใช)อย�อย�างสมาเสมอ ถงแม)ระบบฯ จะออกแบบอย�างถกต)อง มมาตรฐานตามหลกวศวกรรม เพอให)เกดความมนใจและมความปลอดภยในระบบผลตก�าซชวภาพทใช)งานอย� พพ.หวงเป#นอย�างยงว�าการจดทาค�มอฉบบนจะเกดประโยชน=อย�างยงต�อโรงงานอตสาหกรรมแป0งมนสาปะหลงทมระบบผลตและใช)ก�าซชวภาพ

บทท บทท 22 ขนตอนการขนตอนการประเมนประเมนควความเสยงามเสยงอนตรายทอนตรายทอาจเกดจากการผลตและใชประโยชนจอาจเกดจากการผลตและใชประโยชนจาากกกาซชวภาพกาซชวภาพ

ในโรงงานอตสาหกรรมแปงมนสาปะในโรงงานอตสาหกรรมแปงมนสาปะหลงหลง

คมอการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตกาซชวภาพ 2-1

ขนตอนการประเมนความเสยงอนตรายทอาจเกดจากการผลตและใชประโยชนจากกาซ

ชวภาพ ในโรงงานอตสาหกรรมแปงมนสาปะหลงแสดงดงรปท 2.1

รปท 2.1 แผนผงขนตอนการประเมนความเสยงอนตราย

2.1 การจดตงคณะทางาน

สาหรบการประเมนความเสยงนน สงทตองดาเนนการเปนลาดบแรกคอ การเลอกผจดทา

รายงานหรอคณะผจดทารายงานเพอดาเนนการชบงอนตรายและประเมนความเสยง จานวนคนใน

2.1 การจดตงคณะทางาน

2.2 การรวบรวมเอกสารขอมลทเกยวของ

2.3 การจดทาบญชรายการสงทเปนความเสยงและอนตราย

2.4 การชบงอนตราย

2.6 การทาแผนบรหารจดการความเสยง

2.7 สรปผลการวเคราะหความเสยงจากอนตรายทเกดจาก

การผลตและใชกาซชวภาพในโรงงานอตสาหกรรมแปงมน

สาปะหลง

2.5 การประเมนความเสยง

บทท 2

ขนตอนการประเมนความเสยงอนตรายทอาจเกดจากการผลตและใช

ประโยชนจากกาซชวภาพในโรงงานอตสาหกรรมแปงมนสาปะหลง




คณะผจดทารายงานตองดาเนนงานโดยกลมบคลากรของโรงงานอยางนอย 3 คน โดยบคลากรตองม

คณสมบตครอบคลมดงตอไปน

ก. หวหนางาน เชน วศวกรความปลอดภย/วศวกรเคม/วศวกรเครองกล/วศวกรไฟฟา

มประสบการณในการควบคม อปกรณหรอเครองจกร ทราบถงสาเหตความผดพลาดหรอ

ขอบกพรองของเครองจกรเปนอยางด

มความรความเขาใจถงขนตอน และวธการใชประโยชนจากกาซชวภาพ

ทราบถงวธการทางานของอปกรณตางๆ

ทราบถงระบบควบคมตางๆ

มความรทางดานวศวกรรม

ข. ชางเทคนค หรอชางซอมบารง

มประสบการณในการทางาน ทราบถงความผดพลาดหรอขอบกพรองของเครองจกรเปน

อยางด

ทราบถงขนตอนและวธการในการซอมบารงอปกรณ หรอระบบ

ทราบถงมาตรฐานตางๆทนามาใชในการออกแบบ

ทราบถงแนวความคดในการออกแบบ การกอสราง การตดตงเครองจกร

ค. เจาหนาทความปลอดภย

มความรในเรองเทคนคของการชบงอนตราย และประเมนความเสยง

มความรในเรองความปลอดภยและอาชวอนามย

นอกจากบคลากรทกลาวมาแลวขางตน หากตองการใหการชบงอนตรายมประสทธภาพยงขน

ควรมบคคลากรดงตอไปนมารวมอยในคณะทางานดวย

ผจดการโรงงานหรอผบรหาร

วศวกรโครงการ

วศวกรกระบวนการผลต

ผออกแบบหรอวศวกรเครองมอระบบควบคม

นกวทยาศาสตร (สาหรบตรวจวเคราะหคณภาพนา หรอองคประกอบของกาซชวภาพ)

นกชวอนามย และสาธารณสข

เมอคดเลอกผดาเนนการไดแลว ผจดการโรงงาน หรอผบรหารระดบสงควรประกาศทจะให

การสนบสนนคณะทางานชดนอยางจรงจงและตอเนอง โดยมคาสงแตงตงคณะทางานตามมาตรการ

คมครองความปลอดภยในการดาเนนงานของโรงงาน ตวอยางเชน




ตวอยางการจดตงคณะทางาน

คาสงบรษท A จากด

ท 11/2555

เรอง แตงตงคณะทางานจดทามาตรการคมครองความปลอดภยในการดาเนนงาน

เพอใหการดาเนนการของโรงงาน บรษท A จากด เปนไปตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม

ฉบบท 3 (พ.ศ. 2542) ลงวนท 18 พฤศจกายน 2542 ออกตามพระราชบญญตโรงงาน 2535 เรอง

มาตรการคมครองความปลอดภยในการดาเนนงาน ดงนน กรรมการผจดการใหญจงมคาสงให

พนกงานตามรายชอตอไปน เปนคณะทางานจดทามาตรการคมครองความปลอดภยในการดาเนนงาน

1) นายxxxx xxxx ผจดการโรงงาน หวหนาคณะทางาน

2) นายxxxx xxxx หวหนาทมปฏบตการ คณะทางาน

3) นายxxxx xxxx หวหนากะ\ชางไฟฟา คณะทางาน



6) นายxxxx xxxx หวหนาทมซอมบารง คณะทางาน

7) น.ส.xxxx xxxx นกเคม คณะทางาน

8) น.ส.xxxx xxxx เจาหนาทความปลอดภย คณะทางาน

ใหคณะกรรมการมหนาท ดงตอไปน

1) ชบงอนตราย ประเมนความเสยงและจดทารายงานวเคราะหความเสยงจากอนตรายทอาจเกด

จากการผลตและใชกาซชวภาพในโรงงาน

2) นาแผนงานบรหารจดการความเสยงไปดาเนนการ

3) รายงานผลการดาเนนการใหกรรมการผจดการใหญทราบทกเดอน

ทงนใหแลวเสรจภายใน 3 กรกฎาคม 2556

สง ณ วนท 2 กรกฎาคม 2555

ลงชอ.................................................................................

(..............................................................)

กรรมการผจดการใหญ




2.2 การรวบรวมเอกสารขอมลทเกยวของ

วตถประสงคเพอตองการใหผประกอบกจการโรงงานอตสาหกรรมแปงมนสาปะหลงทราบวา

อะไรคอขอมลทจาเปนตอการดาเนนการชบงอนตราย ประเมนความเสยง และการจดทาแผนบรหาร

จดการความเสยง หากผประกอบการมขอมลครบถวน ถกตอง เปนปจจบน จะทาใหมความถกตอง

แมนยา และมประสทธภาพ ดงนนกอนทจะเรมดาเนนการ โรงงานควรดาเนนการรวบรวมขอมลท

จาเปนกอนดงน

2.2.1 แผนทแสดงทตงโรงงาน รวมทงสถานทตางๆ เชน ทพกอาศย โรงเรยน โรงงาน

โรงพยาบาล สถาบนการศกษา เสนทางการจราจร และชมชนทใกลเคยงโดยรอบ เปนตน โดยขอมล

ในสวนนสามารถนาไปใชประโยชนในการควบคมภาวะฉกเฉนเพอดาเนนการ สาหรบการจดเสนทาง

การจราจร การควบคมการรวไหลของสารเคม การกาหนดจดรวมพล และการอพยพชมชน

2.2.2 แผนผงรวมทแสดงตาแหนงของโรงงาน ทอาจกอใหเกดอบตภยรายแรง เชน การ

เกดเพลงไหม การระเบด การรวไหลสารเคมหรอวตถอนตราย ในกรณทหลายโรงงานอยในบรเวณ

เดยวกน โดยขอมลทงหลายนจะเปนประโยชนในการวางแผนภาวะฉกเฉนเพอการประเมน

สถานการณวาจะทาใหเกดการขยายตวลกลามไปยงโรงงานอน หรอไดรบอนตรายจากโรงงานอนได

หรอไม การกาหนดกลยทธในการควบคมเหตฉกเฉนจะไดดาเนนการไดอยางเหมาะสม

2.2.3 แผนผงโรงงานขนาดมาตราสวน 1:100 หรอขนาดทเหมาะสม แสดงรายละเอยด

การตดตงเครองจกร สถานทเกบวตถดบ เชอเพลง สารเคมหรอวตถอนตราย ทพกคนงาน โรงอาหาร

อปกรณทเกยวกบความปลอดภย และสงอนๆ ทมความสาคญตอการการปองกน หรอควบคมเพลง

ไหม การระเบด การรวไหลของสารเคม หรอวตถอนตราย ซงขอมลนจะนาไปใชในการจดทาบญชสงท

เปนความเสยงและอนตราย ใชในการวางแผนควบคมภาวะฉกเฉนเพอการประเมนสถานการณวาจะ

ทาใหเกดการขยายตวลกลามไปยงอปกรณอนหรอพนทใกลเคยงไดหรอไม และมอปกรณดบเพลง

อปกรณในการปองกนการลกลามของไฟและการแพรกระจายของกาซพษหรอไม การกาหนดกลยทธ

ในการควบคมเหตฉกเฉนจะไดดาเนนการไดอยางเหมาะสม

2.2.4 ขนตอนกระบวนการผลตพรอมแผนภมการผลต รวมทงรายละเอยดของอณหภม

ความดน ชนด และปรมาณวตถดบ เชอเพลง สารเคม หรอวตถอนตราย ผลตภณฑและวตถพลอยได

เฉลยตอป โดยขอมลนจะใชในการจดทาบญชสงทเปนความเสยงและอนตราย รวมทงใชในการชบง

อนตราย

2.2.5 จานวนผปฏบตงานในโรงงาน และการจดชวงเวลาการทางาน เพอนาขอมลไปใช

ประโยชนในการควบคมภาวะฉกเฉนทาใหสามารถประเมนไดวา ในชวงเวลาขณะเกดเหตมพนกงาน

อยในโรงงานจานวนเทาไร

2.2.6 แผนฉกเฉน เพอเตรยมความพรอมในการจดการเหตการณตางๆ ทอาจเกดขน เชน

แผนอคคภย แผนอทกภย ฯลฯ




2.2.7 แผนผงระบบผลตกาซชวภาพ แสดงรายละเอยดของระบบผลตกาซชวภาพ ทงใน

สวนของบอหมกกาซชวภาพ การสงจายกาซชวภาพ และการนากาซชวภาพไปใชประโยชน เพอนา

ขอมลไปจดทาบญชสงทเปนความเสยงอนตราย

2.2.8 คมอการเดนระบบผลตกาซชวภาพ เพอนาขอมลไปกาหนดกลยทธในการควบคมเหต

ฉกเฉนทอาจเกดขน และจดทาบญชสงทเปนความเสยงอนตราย

2.2.9 ขอมลอนๆ เชน สถตการเกดอบตเหต การบาดเจบ การเจบปวย รายงานการสอบสวน

อบตเหต หรอรายงานการตรวจประเมนความปลอดภย ประวตการปรบปรงระบบ การซอมบารง เปน

ตน ซงจะนาไปใชในการจดทาบญชสงทเปนความเสยงและอนตราย ใชในการบงชอนตราย เปนขอมล

เบองตนในการพจารณาถงสาเหต โอกาสของการเกดอนตราย และความรนแรงของอนตราย

2.3 การจดทาบญชรายการสงทเปนความเสยงและอนตราย

ขนตอนนเปนขนตอนทสาคญ และเปนจดเรมตนสาหรบกระบวนการประเมนความเสยง หาก

การดาเนนการในขนตอนนไมถกตอง หรอไมสมบรณ การประเมนความเสยงกอาจไมครบถวนสมบรณ

ดงนนจาเปนตองทาการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานทงหมด รวบรวมเพอ

จดทาบญชรายการสงทเปนความเสยงและอนตราย และผลกระทบทอาจเกดตอบคคล ชมชน

ทรพยสน หรอสงแวดลอม ลงในบญชสงทเปนความเสยงและอนตราย

การลงรายการในบญชสงทเปนความเสยงและอนตรายเปนสวนสาคญทตองแจกแจงการ

ดาเนนงานทงหมดในโรงงานใหครบถวน จงจะทาใหการบงชอนตรายและการประเมนความเสยงม

ความสมบรณครอบคลมทกประเดนปญหาความไมปลอดภยในโรงงาน

แบบบญชทเปนความเสยงและอนตรายจากการผลตและใชกาซชวภาพ ประกอบดวย 4 สวน

ดงน

สวนท 1 การดาเนนงานในโรงงาน

โรงงานอตสาหกรรมแปงมนสาปะหลงทมระบบผลตและใชกาซชวภาพทไดรบผลกระทบดาน

ความปลอดภยสวนใหญมาจาก 3 สวน ดงตอไปน

1. สวนผลตกาซชวภาพ ซงหมายถงบรเวณทเปนสวนการผลตกาซชวภาพ ไดแก บรเวณบอ

หมก/ถงหมกนาเสย เพอผลตกาซชวภาพ รวมถงระบบเกบกาซชวภาพเพอรอการนาไปใชประโยชน

สาหรบกจกรรมหรออปกรณทตองรวบรวมขอมล เชน

1.1 นาเสยทเขาระบบ มความเสยงอนตราย ดงน

1) นาเสยมสภาพเปนกรด ซงมผลทาใหปมสบนาชารด เนองจากการกดกรอน และ

เปนอนตรายตอผปฏบตงาน ซงหากมการสมผสโดยตรงจะทาใหเกดอาการระคายเคองผวหนง หรอ

แสบรอนตามผวหนงได ดงนนเพอปองกนอนตรายทเกดขน โรงงานควรมมาตรการใหผปฏบตงานม

อปกรณปองกนในระหวางการปฏบตงาน เชน ถงมอยางชนดทสามารถปองกนสารเคม เปนตน




2) มเศษเปลอกมนและขยะผสมในนาเสย เนองจากในการกาจดสงปนเปอนในนาเสย

ใช ว ธกา รตกตะกอนเพย ง อย าง เ ดย ว จนทา ใหม ส ง สกปรกปะปนใน น า เสยท ล า เ ล ย ง

เขาสบอผลตกาซชวภาพ ซงสงผลใหปมสบนาเกดการอดตน และชารดเสยหายได

3) มกลนเหมน ซงสงผลตอสขภาพของผปฏบตงาน และชมชนโดยรอบ เนองจากนา

เสยจากโรงงานแปงมนสาปะหลงในกระบวนการผลตแปงมนสาปะหลงจะมกามะถนผสมอย ซงหากม

การสดดมเขาไปมากๆ จะมอนตรายตอระบบทางเดนหายใจ ดงนนเพอปองกนอนตรายทเกดขน

โรงงานควรมหนากากปองกนกลนใหกบผปฏบตงานดวย

1.2 ทาเลทตงของระบบผลตกาซชวภาพ บอผลต/เกบกาซชวภาพควรอยหางจากชมชน

สถานทราชการ ถนนสาธารณะ สายไฟฟาแรงสง ทพกคนงาน อาคารสานกงาน สถานทจอด

รถจกรยานยนต/รถยนต และแหลงกอใหเกดประกายไฟ โดยอนตรายสวนใหญทเกดขนบรเวณน มา

จากการรวไหลของกาซชวภาพ ประกอบกบอยใกลแหลงประกายไฟหรอความรอน จงทาใหเกดการ

ระเบดหรอเพลงไหมได ทงนหากมขอจากดเกยวกบสถานทตงระบบ เชน มพนทจากดทาใหตองตง

ระบบใกลกบชมชน หรอสถานทจอดรถ ควรมการสรางกาแพงกนไฟ หรอผนงกนไฟ ซงควรสรางหาง

จากบอเกบกาซไมนอยกวา 1 เมตร สงกวาบอเกบกาซไมนอยกวา 1 เมตร และมปายเตอนความ

ปลอดภยตดตงไวดวย เชน หามสบบหร หามทาใหเกดเปลวไฟหรอประกายไฟ เปนตน ทงนระยะหาง

ในการสรางกาแพงกนไฟ หรอผนงกนไฟ อางองจากประกาศกระทรวงพลงงาน เรอง หลกเกณฑและ

มาตรฐานความปลอดภยของสถานทใชกาซธรรมชาตทกรมธรกจพลงงานรบผดชอบ พ.ศ. 2550

1.3 ลกษณะของบอเกบกาซชวภาพ โดยทวไปบอเกบกาซชวภาพจะแบงไดเปน 2 กลม

ใหญ คอ เปนโครงสรางทไมมการเปลยนรปทรง เชน ถงเหลก โครงสรางกออฐฉาบปน และอกกลม

เปนโครงสรางทมการเปลยนรปทรงได เชน โครงสรางททาดวย PVC HDPE และ PE เปนตน

สาหรบถงเกบกาซชวภาพทโครงสรางไมมการเปลยนรปทรง ความเสยงอนตรายเกด

จากถงเกบกาซมความดนเกนกวาทกาหนด หรอมความดนลด อนเนองมาจากการระบายนาออกหรอ

ดดกาซออกเรวเกนไป ซงจะทาใหถงเกบกาซเกดความเสยหายได

สาหรบบอเกบกาซชวภาพทโครงสรางมการเปลยนแปลงรปทรงได ความเสยงอนตราย

เกดจากบอเกบกาซมความดนสงเกนกวาทกาหนด (ไมควรเกน 5 มลลบาร) ซงจะทาใหแผนผาใบคลม

บอตงเกนไป เมอมลมพดปะทะบอยๆจะทาใหแผนผาใบเกดการลาตว เสอมสภาพเรว ฉกขาดงาย ซง

หากมกาซชวภาพรวไหล ประกอบกบมประกายไฟในบรเวณใกลเคยงอาจเกดเพลงไมได นอกจากนบอ

เกบกาซชวภาพทมการยดขอบแผนผาใบโดยใชดนกลบทบมโอกาสทแผนผาใบจะเกดรอยรวไดงาย

ทงนเพอเปนการปองกนอนตราย ทบรเวณบอเกบกาซทง 2 กลม ควรมกลไกหรอ

อปกรณปองกนแรงดนทจะเกดขนในระบบ ซงเปนอปกรณทควบคมดวยระบบไฟฟา และควบคม

เชงกล เชน Water seal tank Pressure and vacuum relief valve และสวตซปองกนความดนสง

หรอตาเกนกาหนด เปนตน




1.4 ระบบปองกนฟาผา ความเสยงอนตรายเกดจากสายลอฟาและสายดนชารด นอกจากน

ระบบปองกนฟาผาทตดตงอาจมรศมการปองกนไมครอบคลมพนทบรเวณบอหมก/เกบกาซชวภาพได

ทงหมด ซงหากมเหตฟาผาประกอบกบมกาซรวไหลบรเวณบออาจกอใหเกดเหตเพลงไหมขนได ดงนน

เพอปองกนอนตรายทอาจจะเกดขนควรมการตดตงระบบปองกนฟาผาตามมาตรฐานการปองกน

ฟาผาสาหรบสงปลกสราง ของ วสท.

1.5 ปมสบนา ความเสยงอนตรายโดยสวนใหญมาจากชดซลรว แบรงแตก จดตอสาย

ลดวงจร มอเตอรรอนไหม สายพานทปมสบนาไมมฝาครอบ และหากนาเสยทเขาสระบบมสภาพเปน

กรด และมเศษสงปรกผสมอย กจะทาใหปมสบนามอายการใชงานสนลง และชารดเสยหาย ซงอาจจะ

สงผลใหโรงงานตองหยดเดนระบบผลตกาซชวภาพ หรอเกดเพลงไหมจนทาใหทรพยสนเสยหาย และ

ผปฏบตงานไดรบอนตราย ดงนนเพอปองกนความเสยงอนตรายทอาจเกดขน ควรมการตรวจสอบ

ความพรอมใชงานของปมกอนใชงานทกครง และปฏบตตามแผนการซอมบารงอยางเครงครด

1.6 หลอดไฟสองสวางและการเดนทอรอยสายไฟ สาหรบความเสยงอนตรายทเกดขนจาก

หลอดไฟสองสวาง หรออปกรณไฟฟาทตดตงบรเวณบอผลต/เกบกาซชวภาพ คอ สายไฟลดวงจร

ระหว างข วห รอ รว ท ง นหาก มก าซรวไหลอาจสงผลให เ กด เพล งไหม ท รพยสน เสยหาย

หรอผปฏบตงานเสยชวต ดงนนเพอปองกนอนตรายทอาจเกดขนควรเลอกใชหลอดไฟสองสวางชนดท

สามารถปองกนระเบด และมการเดนทอรอยสายไฟถกตองตามมาตรฐาน

1.7 ถง water seal tank เปนอปกรณเชงกลตวหนง มหนาทปองกนแรงดนเกนหรอตา

กวาทกาหนด เพอทาหนาทสารองในกรณทไฟดบ หรออปกรณควบคมแรงดนเสยหรอไมสามารถ

ควบคมแรงดนไดตามทตองการ โดยความเสยงอนตรายเกดจากระดบนาในถงลดตาลง ซงอาจจะทา

ใหเกดการรวไหลของกาซตลอดเวลา หรอหากระดบนาในถงสงเกนกาหนด อาจสรางความเสยหายให

แผนผาใบคลมบอกาซชวภาพ โดยอปกรณ water seal tank แสดงดงรปท 2.2

1.8 สวตซปองกนความดนสงหรอตาเกนกาหนด เปนอปกรณควบคมความดนกาซในบอ

เกบกาซ โดยเฉพาะในระบบทมถงเกบกาซแบบไมเปลยนรปทรง เมอแรงดนกาซมากเกนไปจะสงงาน

ใหชดเผากาซสวนเกนทางาน และเมอแรงดนตาเกนกาหนดจะสงผล เครองเปาลม (Blower) สงกาซ/

หรออปกรณใชกาซหยดทางาน โดยความเสยงอนตรายเกดจากสวตซปองกนความดนสงหรอตาเกน

กาหนดชารด ไมสามารถทางานไดตามปกต และอานคาผดพลาด

1.9 ตวสงสญญาณแรงดนกาซ เปนอปกรณสงสญญาณใหชดควบคมแรงดนกาซ ซงจะตด

ตงอยกบตวทอกาซทงดานทอดดและทอสง จงจาเปนตองเลอกวสดททนตอการกดกรอน และทนตอ

อณหภม แสงแดด นาฝน สาหรบความเสยงอนตรายเกดจากอปกรณชารด ไมสามารถทาไดงาน

ตามปกต และอานคาผดพลาด ซงสงผลใหบอเกบกาซมแรงดนเกนหรอตากวาทกาหนด จนอาจทาให

เกดผลกระทบทรนแรงตามมา เชน เกดกาซชวภาพรวไหล และหากมประกายไฟในบรเวณใกลเคยง




อาจกอใหเกดเพลงไหม หรอเกดการระเบดได ซงทาใหหยดเดนระบบ ทรพยสนเสยหาย และ

ผปฏบตงานเสยชวต เปนตน

รปท 2.2 ถง water seal tank

1.10 ระบบนาใตดน บอผลต/เกบกาซชวภาพทมโครงสรางเปนบอดน จะมนาเสยซมลงส

ชนนาใตดน และไหลลงแหลงนาธรรมชาต สงผลกระทบตอชมชนใกลเคยง ดงนนเพอปองกนความ

เสยงจากระบบนาใตดน กอนดาเนนการกอสรางระบบ ในเบองตนตองมการตรวจสอบระดบนาใตดน

โดยใหกนบอหางจากระดบนาใตดน 1 เมตร และจาเปนตองมการปดวยวสดกนซม เชน แผน PVC

HDPE เปนตน ทงนหากกอสรางระบบเสรจแลว และเดนระบบแลวนน โรงงานอาจตองมการปดวย

วสดกนซม ในชวงทมการปรบปรงระบบ

1.11 การซอมบารง

1) ซอมบารงบอผลต/เ กบกาซชวภาพ ความเสยงอนตรายสวนใหญเ กดจาก

ผปฏบตงานขาดความรความเขาใจ และอปกรณการปฏบตงานในสถานทอบอากาศ ทงนผปฏบตงาน

ทเสยชวตในขณะซอมบารงบอผลต/เกบกาซ สบเนองมาจากในบอผลต/เกบกาซ จะมกาซไฮโดรเจน

ซลไฟลคอนขางสง หากสดดมเขารางกายจะสงผลใหขาดอากาศหายใจ ชอค และเสยชวตในทสด

ดงนนเพอปองกนอนตรายทอาจเกดขนควรวาจางชางซอมบารงทมประสบการณเขามาซอมบารง หรอ

หากจาเปนตองซอมแซมเอง ควรใหความรเกยวกบการปฏบตงานในสถานทอบอากาศแกผปฏบตงาน




และควรมอปกรณความปลอดภยตางๆ เชน หนากากปองกนกาซพษ เครองตรวจวเคราะหกาซ

ไฮโดรเจนซลไฟดแบบพกพา เปนตน

2) ซอมบารงอปกรณ/เครองจกรตางๆ ความเสยงอนตรายเกดจากการปฏบตงานททา

ใหเกดประกายไฟ เชน เชอม เจยร โดยไมมการปองกนในบรเวณทอาจเกดการรวไหลของกาซชวภาพ

ดงนนเพอปองกนอนตรายทอาจเกดขน โรงงานควรตดตงปายเตอนภยในบรเวณบอผลต/เกบกาซ เชน

ปายหามกอใหเกดประกายไฟ เปนตน

2. สวนการสงจายกาซชวภาพ

2.1 การวางทอสงจายกาซชวภาพ ทอทใชควรเปนทอ HDPE และทอสแตนเลส โดย

บรเวณทอยดานสงของเครองเปาลม (Blower) ทใกลเครองเปาลม จะมอณหภมสงควรใชทอสแตน

เลส

1) การวางทออยเหนอพนดน สาหรบทอกาซในแนวนอน ควรมการวางทอใหมความ

ลาดเอยง และตองมการตดตงอปกรณระบายนาในจดทตาทสด ทอทวางเหนอพนดนควรวางอยบนตว

รองรบ หรอทแขวนในระดบทเหมาะสม ถาอยขางทางสญจร จาเปนตองมแผงปองกนและตดปาย

สญญาณเตอน หรอกรณทแขวนทอ หรอยกระดบใหสงพนจากการสญจรของยานพาหนะ และมปาย

สญญาณบอก/เตอนระดบ ชวงระยะหางสาหรบการรองรบหรอแขวนทอควรมระยะทเหมาะสม เพอ

ปองกนการททอตกทองชางแลวกอใหเกดการทวมขงของนาไปขดขวางการไหลของกาซ

สาหรบความเสย งอนตรายเกดจากการวางทอท มความยาวมาก และมการ

เปลยนแปลงของอณหภม ทาใหทอมการยดและหดตว จนทาใหทอหรอชวงขอตอตางๆเกดการฉก

ขาดได ดงนนในการวางทอควรปองกนความเสยหายของทอกาซ โดยการไมยดทอใหแนนเกนไป และ

ควรตดตงขอตอรองรบการขยายตว ในบรเวณทอทมการยดหรอหดตวในแนวทอ และควรเลอกขอตอ

ออน ในบรเวณทอทมการยดหรอหดตวทมการเยองศนย สาหรบวสดของขอตอรองรบการขยายตว

หรอขอตอออนทใชกบกาซ ควรเปนสแตนเลสหรอยางไนไตรล (NBR) เปนตน นอกจากนเพอปองกน

ปญหาการสนสะเทอนและการดงรงกนของทอ การตดตงขอตอรองรบการขยายตวระหวางอปกรณทม

การสนสะเทอน และระหวางทอทถกยดกบโครงสรางทอยกนคนละฐานราก

2) การวางทอใตดน ความเสยงอนตรายทควรพจารณาหากมการวางทอใตดนคอ ม

การพงทลายของดน หรอหากมการวางทอผานพนผวจราจร ซงอาจทาใหทอชารด หรอแตก จนทาให

เกดการรวไหลของกาซ นอกจากนอาจมนาขงภายในทอ ขวางการเดนทางของกาซในเสนทอสงผลให

กาซทสงไปใชงานมความชนปะปน

2.2 ระบบดกละอองนาแบบ Knock out Drum โรงงานทมการตดตง Knock out Drum

จะตองหมนตรวจสอบและระบายนาออกจากถง โดยเฉพาะหากตดตงใกลบรเวณบอหมก/เกบกาซ

ควรจะตองหมนทาความสะอาดอปกรณระบายนา เนองจากละอองนาทมากบกาซอาจจะพาโฟม หรอ




เศษของแขง หรอสารอนทรยเจอปนมาดวย เมอนามาตกคางในอปกรณนานๆ จงเกดฟองเมอก

เกาะตดบรเวณแผนกนในถง ซงทาใหระบายนาไดลาบาก จงสงผลใหกาซทนาไปใชมความชนสง

รปท 2.3 ระบบดกละอองนาแบบ Knock out Drum

2.3 ระบบดกละอองนาแบบไซโคลน ความเสยงอนตรายเกดจากอปกรณระบายนาชารด

ไมสามารถระบายนาได สงผลใหกาซชวภาพทนาไปใชประโยชนมความชนสง

2.4 อปกรณระบายนาแบบอตโนมต (Auto Drain Valve) ปญหาทพบบอยของวาลว

ระบายนาอตโนมต คอ การอดตนของวาลว เนองจากละอองนาทมากบกาซอาจจะพาโฟม หรอเศษ

ของแขง หรอสารอนทรยเจอปนมาดวย เมอนามาตกคางในอปกรณนานๆ จงเกดเมอกและตะไคร ทา

ใหวาลวและทออดตน เปนเหตใหไมสามารถระบายนาออกจากทอ หรอถงทมการตดตงอปกรณ

ระบายนาอตโนมตได เชน ถง Knock out Drum และไซโคลน เปนตน

2.5 เครองเปาลม (Blower) ความเสยงอนตรายอาจเกดการรวไหลของกาซบรเวณขอตอ

ระหวางทอสงจายกาซกบเครองเปาลม เนองจากการสนสะเทอนของเครองเปาลมขณะทางาน

มอเตอรทใชเปนชนดไมปองกนระเบด ปะเกนเสอมสภาพ ซลกนรวภายในหลวม นอกจากนโรงงานท

ตดตงเครองเปาลมในอาคารทมลกษณะปดทบจะมความเสยงสงมาก เนองจากหากมกาซรวไหลจะไม

สามารถระบายกาซออกสภายนอกได ประกอบกบอยใกลแหลงกาเนดประกายไฟ เชน สวตซไฟฟา

ฯลฯ จะสงผลใหเกดการระเบด และอาจมผลกระทบทรนแรงเกดขนตามมา เชน ทรพยสนเสยหาย

ผปฏบตงานเสยชวต เปนตน

2.6 อปกรณจากดความชนแบบเครองทาความเยน (Chiller) ความเสยงอนตรายเกดจาก

กาซรวไหลบรเวณหนาแปลนตางๆ ระบบระบายนาอตโนมตอดตน อปกรณแลกเปลยนความรอน

ชารด มตะกรนเกาะหนาบรเวณแผงแลกเปลยนความรอน ซงเพอปองกนอนตรายทอาจเกดขนควร

ปฏบตตามแผนการซอมบารงอยางเครงครด โดยเฉพาะแผงแลกเปลยนความรอนควรมการทาความ

สะอาดอยางนอยทก 6 เดอน นอกจากนหากอปกรณกาจดความชนไมสามารถทางานไดตามปกต

หรอมประสทธภาพในการกาจดไมด จะทาใหกาซทนาไปใชมความชนคอนขางสง ซงสงผลใหอปกรณ




ตางๆ ในระบบผลตและใชกาซชวภาพเสยหาย และเกดปญหาจากการนากาซไปใชประโยชน เชน เมอ

นากาซทมความชนไปใชเปนเชอเพลงในหมอตมนามนรอนจะสงผลใหจดตดยาก หรออาจจดเตาตด

แตเดนไดชวขณะแลวดบ หรอเปลวไฟกระพอ เปนตน

2.7 เกจวดความดน (Pressure gauge) ความเสยงอนตรายเกดจากอปกรณอานผดพลาด

ชารด และไมสามารถใชงานไดตามปกต ซงสงผลใหอปกรณอนๆทางานผดพลาด และเกดความ

เสยหายได โดยเฉพาะหากเกจวดความดนทตดตงบรเวณบอผลต/เกบกาซ และบรเวณหมอตมนามน

หรอเครองยนตผลตไฟฟา อานคาผดพลาด อาจจะทาใหเกดผลกระทบทรนแรงตามมา เชน ตองหยด

เดนระบบ ทรพยสนเสยหาย และมผเสยชวต เปนตน

2.8 เครองวเคราะหกาซชวภาพ ควรเปนเครองทสามารถตรวจวเคราะหองคประกอบของ

กาซชวภาพไดอยางนอย 3 องคประกอบหลกๆ คอ ออกซเจน มเทน และไฮโดรเจนซลไฟด ซงหากวา

เครองตรวจวเคราะหกาซชารด หรออานคาผดพลาด อาจทาใหอปกรณทใชกาซชวภาพเสยหายได

เชน เครองยนตผลตไฟฟา ฯลฯ หรอเกดเพลงไหมได เนองจากเครองวเคราะหปรมาณกาซออกซเจน

ผดพลาด

2.9 ระบบกาจดกาซไฮโดรเจนซลไฟด

1) วาลว หรอหวกระจายนา/สารละลาย เกดการอดตน เนองจากละอองนาทมากบกาซ

อาจจะพาโฟม หรอเศษของแขง หรอสารอนทรยเจอปนมาดวย จงทาใหเกดการอดตนได สงผลให

กาซชวภาพทนาไปใชประโยชนมปรมาณกาซไฮโดรเจนซลไฟดผสม

2) มกาซรวไหลทขอตอหนาแปลนตางๆ บรเวณหอดดซบ

3) กาซชวภาพทผานระบบกาจดจะมความชนผสมอย เ นองจากในการกาจดกาซ

ไฮโดรเจนซลไฟด มหลายเทคโนโลยใหเลอกใช ทงนหากใชเทคโนโลยทใชนาในการกาจด อาจทาให

กาซชวภาพทผานระบบนไปมความชนคอนขางสง ซงหากโรงงานไมมระบบกาจดความชน หรอม

ประสทธภาพในการกาจดความชนไมด จะสงผลใหอปกรณตางๆ เกดการชารดเสยหาย เนองจากการ

กดกรอนได เชน โซลนอยดวาลวค ทตดตงบรเวณหมอตมนามนรอน (Boiler) เปนตน นอกจากนกาซ

ชวภาพทมความชนสงยงมผลทาใหการจดตดไฟในหมอตมนามนรอน (Boiler) ทาไดยาก หรออาจจะ

จดเตาตด แตเดนไดชวขณะแลวดบ หรอเปลวไฟกระพอ เปนตน หรอหากเลอกใชเทคโนโลยทตองม

การเตมกาซออกซเจนในการกาจด อาจทาใหมกาซออกซเจนปะปนไปกบกาซชวภาพดวย และเมอสง

จายกาซไปใชประโยชนกบหมอตมนามนรอน (Boiler) หรอเครองผลตไฟฟา อาจทาใหเกดการระเบด

ได

4) การซอมบารงระบบฯ หากอปกรณภายในระบบกาจดชารด เสยหาย เชน วาลว หรอหว

กระจายนา เปนตน ผปฏบตงานจะตองมอปกรณการปฏบตงานในสถานทอบอากาศ และมใบอนญาต

ปฏบตงานในพนทอบอากาศ ซงผมอานาจในการอนมตคอ ผจดการฝายการผลต/หวหนางานทวไป/

หวหนางานฝายผลตอาวโส/หวหนางานกะ




2.10 หลอดไฟฟาสองสวาง ตควบคมไฟฟา และสวตซไฟ โดยทวไปอปกรณไฟฟาตางๆ ท

ตดตงใกลบรเวณทมกาซ ควรจะตองเปนชนดปองกนระเบด ทไดรบการรบรองมาตรฐาน และควร

ตดตงตามมาตรฐาน IEC 60079-14 สาหรบระบบการเดนไฟฟาใหปฏบตตามมาตรฐานการตดตงทาง

ไฟฟาสาหรบประเทศไทย พ.ศ. 2545 เนองจากหากมกาซรวไหล ประกอบกบมประกายไฟจาก

อปกรณไฟฟาตางๆ จะสงผลใหเกดการระเบด จนทาใหทรพยสนเสยหาย และมผเสยชวตได

3. สวนการนากาซชวภาพไปใชประโยชน

3.1 ระบบเผากาซสวนเกนทง (Flare) ควรตดตงอปกรณ วาลวแยก (Manual shut off

valve) เปนวาลวเปด-ปด ดวยมอ วาลวตดกาซฉกเฉน ซงจะทางานเมอมคาสงใหเผากาซทงจากระบบ

ควบคมการเผาทงแบบอตโนมต และมอปกรณปองกนเปลวไฟยอนกลบ สาหรบความเสยงอนตราย

จากระบบ flare เกดจากระบบไมเหมาะสมกบปรมาณกาซทเกดขน และสวตซปองกนความดนเกน

ชารดเสยหาย

3.2 Gas filter ซงตดตงบรเวณหมอตมนามนรอน (Boiler) ซงหากหมอกรองกาซเกดการ

ชารดเสยหาย ไมสามารถใชงานไดตามปกต จะสงผลใหมสงเจอปน เชน ฝน ผง หรออนภาคของแขง

ตางๆ ทปนมากบกาซหลดเขาไปยงสวนของอปกรณควบคมกาซตางๆ และอปกรณใชประโยชน

3.3 อปกรณปองกนเปลวไฟยอนกลบ (Flame arrester) เปนอปกรณปองกนเปลวไฟไมให

ยอนกลบเขาไปในทอ โดยการตดตงอปกรณนควรปฏบตตามมาตรฐาน ATEX; EN 12874:2001 ทงน

ถาตดตงไมเหมาะสม หากเกดเปลวไฟจากอปกรณใชประโยชน เชน หมอตมนามนรอน หรอเครอง

ผลตไฟฟา เพอปองกนเปลวไฟยอนกลบเขาไปในทอสงจายกาซ ซงสงผลใหอปกรณใชงานอนๆ ใน

ระบบผลตและใชกาซชวภาพในโรงงานเสยหายได

3.4 วาลวปรบความดนกาซ (Pressure regulator) ทาหนาทลดความดนของกาซทสงจาก

บอเกบกาซไปยงอปกรณใชงานปลายทางใหมความดนปลายทางขาออกคงท หรอเกอบคงท โดย

จะตองลดใหเหมาะสมกบความดนทอปกรณใชงานตองการ ทงนหากอปกรณนชารด เสยหาย ซงอาจ

เกดจากการกดกรอนของกาซ จะทาใหความดนในอปกรณใชงานปลายทางสงกวาทกาหนด และ

อาจจะสงผลกระทบทรนแรงตามมา

3.5 โซลนอยดวาลวค (Double solenoid valve) ทาหนาทเปด-ปด กาซชวภาพเขาสหว

เผา สาหรบสาเหตทกาซชวภาพรวไหลผานโซลนอยดวาลวคเขาสหองเผาไหมไดเกดจากกรณดงน

1) หนาวาลวและบาวาลวสกปรก

2) หนาวาลวหรอบาวาลวชารด

3) สปรงกดวาลวสกกรอน แตกหก

4) กานวาลวและรสกปรก ทาใหคายน หรอตดตายในตาแหนงวาลวเปด




ทง น เปนผลสบ เ นองจากกาซช วภาพทนามาใชประโยชน มความชน และก าซ

ไฮโดรเจนซลไฟดปะปนมาดวย ซงทาใหมเมอก ตะกอนสะสมอยในกานวาลว ทาใหกานวาลวฝด สก

กรอน และชารด

3.6 Valve Proving Systems เปนอปกรณนรภยทตดตงควบคกบ โซลนอยดวาลวค

สาหรบตรวจสอบการรวไหลของกาซชวภาพผานโซลนอยดวาลวค โดยเมอหวเผาเรมทางาน ถามการ

รวของกาซผานวาลว จะแสดงดวยสญญาณเตอนภยไฟสแดง พรอมตดระบบการทางานของหวเผา

ทงหมด ทงนหากกาซชวภาพทนามาใชเปนเชอเพลงในหมอตมนามนรอน (Boiler) มความชน และม

กาซไฮโดรเจนซลไฟดปะปน จะทาใหอปกรณนเกดการชารดเสยหาย หรออดตนและลดวงจร ซงมผล

ทาใหกาซรวไหลผานโซลนอยดวาลวคเขาสหองเผาไหม และเกดการระเบดตามมา

สวนท 2 สงทเปนความเสยงและอนตราย

เมอไดลงรายการในชองการดาเนนการแลว โรงงานตองพจารณาวาในสวนการผลต การสง

จาย และการนากาซชวภาพไปใชประโยชน ตามรายละเอยดในชองการดาเนนการใดจะเกดเหตการณ

ทอาจทาใหเกดอบตภยรายแรง

สวนท 3 ผลกระทบทอาจเกดขน

โรงงานตองพจารณาอนตรายทอาจเกดขนในชองสงทเปนความเสยงและอนตรายทจะม

ผลกระทบตอบคคล ชมชน ทรพยสน และสงแวดลอมอยางไร

สวนท 4 หมายเหต

ใหโรงงานระบถงวธการทจะใชในการบงชอนตรายในแตละการดาเนนงาน และ/หรอ

มาตรฐานความปลอดภยหรอคมอการปฏบตงาน โดยการบงชอนตรายจะกลาวถงในหวขอ 2.4 การช

บงอนตราย

โรงงานแตละแหงอาจมขอมลรายละเอยดในสวนการผลต การสงจายกาซ และการนากาซ

ชวภาพไปใชประโยชน มากหรอวานอยกวาทกลาวไวขางตน ขนอยกบปจจยตางๆกนไป เชน

งบประมาณ ความพรอมของบคลากร เปนตน แตเพอเปนการชวยลดความเสยง ควรจะระบใหระ

เอยดครบถวนมากทสด สาหรบแบบฟอรมการจดทารายการสงทเปนความเสยงแสดงดงตารางท 2.1

และตวอยางในการจดทาบญชฯ แสดงในภาคผนวก ก.




ตารางท 2.1 แบบฟอรมบญชรายการสงทเปนความเสยงและอนตราย

โรงงาน

วนททาการศกษา วเคราะหและทบทวนการดาเนนงานในโรงงาน

การดาเนนงาน สงทเปนความเสยง

และอนตราย

ผลกระทบทอาจ

เกดขน หมายเหต




2.4 การชบงอนตราย

การชบงอนตราย ผประกอบกจการโรงงานอาจเลอกใชวธการใดวธการหนงหรอหลายวธ ท

เหมาะสมตามลกษณะการประกอบกจการ หรอลกษณะความเสยงจากอนตรายทอาจเกดขนจากการ

ประกอบกจการโรงงาน

2.4.1 Checklist เปนวธทใชในการชบงอนตราย โดยนาแบบตรวจไปใชในการตรวจสอบ

การดาเนนงานในโรงงานเพอคนหาอนตราย แบบตรวจประกอบดวยหวขอคาถามทเกยวของกบการ

ดาเนนงานตางๆ เพอตรวจสอบวาไดปฏบตตามมาตรฐานการออกแบบ มาตรฐานการปฏบตงาน หรอ

กฎหมาย เพอนาผลจากการตรวจสอบมาทาการชบงอนตราย

ขนตอนการศกษา วเคราะหและทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอชบงอนตรายดวยวธ

Checklist ใหปฏบตดงน

1. กาหนดหวขอทจะตรวจสอบความปลอดภยในการดาเนนงานในโรงงาน

2. รางรายละเอยดของเรองทจะตรวจสอบ โดยพจารณาถงขนตอนการปฏบตขอกฎหมาย

ดานอาชวอนามยและความปลอดภย

3. นารายละเอยดในขอ 2. ทาแบบตรวจ เพอใชสาหรบการตรวจสอบความปลอดภย

4. ตรวจสอบความถกตองและความสมบรณของแบบตรวจสอบอกครง โดยผมประสบการณ

เพอใหเกดความมนใจวาแบบตรวจนนครอบคลมประเดนปญหาความปลอดภยทเปนอย

5. นาแบบตรวจสอบไปใชตรวจสอบความปลอดภยในการดาเนนงานในโรงงาน

6. นาผลการตรวจสอบมาชบงอนตรายลงในแบบการชบงอนตรายและประเมนความเสยง

เพอหาแนวโนมของอนตรายทอาจเกดขนจากพนทการทางาน เครองจกร เครองมอ อปกรณ และ

กจกรรมตางๆ

7. นาผลการชบงอนตรายมาประเมนความเสยง เพอจดลาดบความเสยงอนตรายทอาจ

เกดขนลงในแบบการชบงอนตรายและการประเมนความเสยง

2.4.2 What – If Analysis เปนกระบวนการในการศกษา วเคราะห และทบทวนเพอชบง

อนตรายในการดาเนนงานตางๆ ในโรงงานโดยการใชคาถาม “จะเกดอะไรขน......ถา...” (What If)

และหาคาตอบในคาถามเหลานน เพอบงชอนตรายทอาจเกดในการดาเนนงานในโรงงาน

ขนตอนการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอบงชอนตรายดวยวธ

What – If Analysis ใหปฏบตดงน

1. การแตงตงกลมบคคลเพอการทาการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานใน

โรงงานเพอบงชอนตรายดวยรปแบบคาถาม (What If)

2. กาหนดขอบเขตของการศกษา วเคราะห และทบทวนเพอบงชอนตรายโดยครอบคลมทง

ในกรณเกดเพลงไหม ระเบด กาซชวภาพรวไหล




3. ระบขอบเขตของแหลงกาเนดอนตราย และพนททไดรบผลกระทบ รวมทงผทไดรบ

ผลกระทบ สาหรบขอบเขตของแหลงกาเนดอนตรายในกระบวนการผลตอาจเปน

กาซชวภาพและสารเคม

เครองจกรอปกรณ

หนวยของกระบวนการผลต

พนทการปฏบตงาน

ชมชนใกลเคยง

4. เตรยมขอมลรายละเอยดในหวขอตางๆ ซงสมาชกกลมจะตองทบทวนเอกสารพนฐานท

สาคญ เพอใชในการตงคาถาม ซงกาหนดสมมตฐานหรอความคลาดเคลอนจากชวงเวลาผดปกต ทงใน

กรณทมการดาเนนงานปกต ผดปกต และเกดเหตฉกเฉนขน รวมทงกรณทมการเปลยนแปลง

กระบวนการผลต หวหนากลมตองเขาสารวจพนทการทางานทอนตรายเพอทจะเขาใจสภาพทวไป

และอปกรณทเกยวของในพนทจรง เพอประสทธภาพในการประเมนความเสยง

5. จดทาคาถามใหเปนระบบและทบทวนคาถามตางๆ โดยสมาชกในกลม สาหรบการตง

คาถามจะตองเปนระบบ โดยเรมจากจดเรมตนของขนตอนแรกในกระบวนการผลต กระทงถงขนตอน

การผลตขนสดทาย การตงคาถามนสามารถประยกตใชกบสภาพกระบวนการผลตทไมปกตได โดย

รปแบบการตงคาถามใหพจารณาในประเดนตางๆ ดงน

ความลมเหลวของเครองจกรอปกรณ

สภาพกระบวนการผลตทผดปกตอนเนองมาจาก อณหภมความดน หรอ ความลมเหลว

ของการปอนวตถดบสกระบวนการผลต เปนตน

ความลมเหลวของเครองมอ เครองวด

ความผดพลาดจากการทางานของคนงาน

การทางานไมเปนไปตามขนตอน ระหวางสภาพการทางานปกต การเดนเครองจกร หรอการหยด

เครองจกร

อบตเหตทเกยวของกบการซอมบารงรกษา

อบตเหตในบรเวณสถานททางานทเกยวของ

ความลมเหลวโดยรวม เชน ความลมเหลวของอปกรณหลายชนด หรอความลมเหลวของ

อปกรณตางๆ รวมกบความผดพลาดจากการทางานของคนงาน

6. ดาเนนการศกษา วเคราะห และทบทวนเพอบงชอนตรายดวยเทคนคการชบงอนตรายใน

รปแบบคาถาม What If โดยรวบรวมคาถามตางๆ เขาดวยกนเปนหมวดหม ตามลาดบขนตอนการ

ผลต โดยหวขอแตละคอลมนในแบบบงชอนตรายและการประเมนความเสยงจะมาประกอบดวย




คาถาม What If

อนตรายหรอผลทเกดขนตามมา

มาตรการเพอลดผลกระทบของอนตราย

ขอเสนอแนะ

ในการทบทวนจะเรมตนดวยคาถาม What If แตละคาถาม โดยพจารณาถงอนตราย ผลทจะ

เกดตามมา และมาตรการลดผลกระทบทเกยวของกบคาถามแตละคาถาม รวมทงขอเสนอแนะในการ

ปองกนอนตราย โดยหวหนากลมมหนาทจดการกบคาถามของแตละกลมคาถามใหแลวเสรจเรยบรอย

กอนทจะเรมคาถามขอตอไป ซงกลมจะตองยอมรบคาตอบและขอพจารณาตางๆ นน เพอนาไป

ประเมนความเสยงตอไป

7. สรปขอมลทไดจากการศกษา วเคราะห ทบทวนการดาเนนงานเพอบงชอนตรายของกลม

ลงในแบบการชบงอนตรายและการประเมนความเสยง

8. นาผลการชบงอนตรายและการประเมนความเสยง เพอจดลาดบความเสยงอนตรายทอาจ

เกดขนลงในแบบการชบงอนตรายและการประเมนความเสยง

2.4.3 Hazard and Operability Study (HAZOP) เปนเทคนคการศกษา วเคราะห

และทบทวน เพอชบงอนตรายและคนหาปญหาของระบบตางๆ ดวยการตงคาถามทสมมตเหตการณ

ของการผลตในภาวะตางๆ เพอนามาบงชอนตรายหรอคนปญหาในกระบวนการผลตซงอาจทาใหเกด

อบตเหตหรออบตภยรายแรงขนได

ขนตอนการศกษา วเคราะห ทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอชบงอนตรายดวยวธ

HAZOP ใหปฏบตดงน

1. แนะนาสมาชกของกลมบคคล พรอมประวตอยางคราวๆ ของแตละคน

2. ผประสานงานของกลมเสนอวธการในการทา HAZOP เพอใหสมาชกในกลมพรอมทจะทา

การศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงาน

3. นาเสนอใหสมาชกในกลมทราบถงคณสมบตของสารเคมหรอวตถอนตรายชนดเฉยบพลน

เพอใหตระหนกถงความเปนพษและอนตรายของสารเหลาน

4. ในกลมตองชบงอนตรายเบองตนในกระบวนการผลตกอนเพอจะไดทราบจดประสงคของ

การทา HAZOP และนาไปสการปฏบตในแนวทางเดยวกน

5. กาหนดขอบเขตของการทา HAZOP

6. การเดนสารวจโรงงาน กลมควรเดนสารวจโรงงานตามจดตางๆ เพอศกษาใหเขาใจ

กระบวนการทางาน

7. จดประชมกลมยอยภายใตขอบเขตทกาหนดในการทา HAZOP

8. สรปขอมลทงหมดทไดจากการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงาน




ของกลมลงในแบบการชบงอนตรายและการประเมนความเสยง


เกดขนลงในแบบการชบงอนตรายและประเมนความเสยง

2.4.4 Fault– Tree Analysis (FTA) เปนเทคนคการชบงอนตรายทเนนถงอบตเหต หรอ

อบตภยรายแรงทเกดขน หรอคาดวาจะเกดขน เพอนาไปวเคราะหหาสาเหตของการเกดอบตเหตหรอ

อนตราย ซงเปนเทคนคในการคดยอนกลบทอาศยหลกการทางตรรกวทยาในการใชหลกการเหตและ

ผล เพอวเคราะหหาสาเหตของการเกดเหตหรออบตภยรายแรง โดยเรมวเคราะหจากอบตเหตหรอ

อบตภยรายแรงทเกดขนหรอคาดวาจะเกดขน เพอพจารณาหาเหตการณยอยอะไรไดบาง และ

เหตการณยอยเหลานนเกดขนไดอยางไร การสนสดการวเคราะหเมอพบวาสาเหตของการเกด

เหตการณยอยเนองมาจากความบกพรองของเครองจกรหรออปกรณ หรอความผดพลาดจากการ

ปฏบตงาน

ขนตอนการศกษา วเคราะห ทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอชบงอนตรายดวยวธการ

Fault – Tree Analysis ใหปฏบตดงน

1. ใหพจารณาเลอกจาลองเหตการณแรก (TOP Event) ทเกดขนหรออาจเกดขนได ซงจะ

สงผลกระทบทาใหเกดอบตภยรายแรงตามมา

2. วเคราะหหาสาเหตของการเกดเหตการณแรกวาเกดไดจากเหตการณยอย (Fault Tree

Event or Intermediate Event) อะไรไดบาง

3. วเคราะหหาสาเหตของเหตการณยอยเหลานนอกจนการวเคราะหหาสาเหตจะสนสดเมอ

พบวาสาเหตตางๆ เหตการณยอยทเกดขนเปนผลมาจากความบกพรองของเครองจกรอปกรณ

เครองมอ ระบบความปลอดภย ความผดพลาดของผปฏบตงาน หรอระบบการบรหารจดการ ซงสง

เหลานจดเปนการณทเกดขนไดโดยปกต (Basic Event)

4. แสดงผลการศกษา วเคราะห และทบทวนเพอชบงอนตรายในรปแบบแผนภมโดยใช

เครองหมายในตารางท 2.2

5. สรปผลการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอชบงอนตราย และ

ประเมนความเสยงลงในแบบการชบงประเมนความเสยง




ตารางท 2.2 สญลกษณทใชในการวเคราะหการชบงอนตรายดวย FTA

สญลกษณ ชอ ความหมาย

And Gate

สาเหตหลายสาเหต

เ ห ต ก า ร ณ จ ะ เ ก ด ข น ไ ด

เนองจากสาเหตหลายสาเหต

ของเหตการณยอย

Or Gate

สาเหตใดสาเหตหนง

เ ห ต ก า ร ณ จ ะ เ ก ด ข น ไ ด

เนองจากสาเหตใดสาเหตหนง

ของเหตการณยอย

Basic Event

เหตการณทเกดขนไดโดยปกต

เหตก ารณยอยท เ กดข นได

ตามปกต ซงทราบถงสาเหตได

ช ด เ จนโ ดย ไม ต อ งท า กา ร

วเคราะหหาสาเหตตอไปถอ

เปนสาเหตแรกของการเกด

อบตภย

Fault Tree Event

เหตการณยอย

เหตการณยอยทสงผลใหเกด

เหตกา รณต อ เ นองจน เปน

ตนเหตใหเกดอบตภย

Undeveloped Event

เหตการณทวเคราะหตอไมได

เหตการณยอยทไมตองทาการ

ว เ ค ราะหห า สา เ หต ต อ ไป

เนองจากไมมขอมลสนบสนน

External Event

เหตการณภายนอก

เหตการณภายนอกหรอปจจย

ภายนอกทเปนสาเหตททาให

เกดเหตการณตางๆ

2.4.5 Failure Modes and Effects Analysis (FMEA) เปนวธการชบงอนตรายทใชการ

วเคราะห ในรปแบบความลมเหลวและผลทเกดขน ซงเปนการตรวจสอบชนสวนเครองจกรอปกรณใน

แตละสวนของระบบ ผลทเกดขนเมอเกดความลมเหลวของเครองจกรอปกรณ

ขนตอนการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอ ชบงอนตรายดวย

FMEA ประกอบดวย

1. จดเตรยมขอมล เอกสารและแผนผงเพอศกษาวเคราะห FMEA ขอมลหรอเอกสารทใชใน

การศกษา วเคราะหเพอชบงอนตรายดวย FMEA ประกอบดวย

* แผนผงระบบทอและอปกรณ




* แผนผงวงจรกระแสไฟฟาและคาอธบายถงลกษณะของระบบ

* แผนผงของระบบเชอมโยงระหวางเครองมอหรออปกรณ

* แผนผงการเดนสายไฟ

* แผนผงเครองมอหรออปกรณทใชงาน

* เอกสารอนๆ เชน คมอการฝกอบรม คมออปกรณ และขนตอนการปฏบตการในระบบ

2. คดเลอกกลมทาการศกษา FMEA ซงตองประกอบดวยบคลากรทมประสบการณดงน

วศวกรหรอผเชยวชาญดานการปฏบตงานทมความชานาญในเรองการออกแบบและการ

ปฏบตงานของโรงงาน

ผเชยวชาญดานการควบคมระบบไฟฟา เครองจกรอปกรณ และสงอานวยความสะดวก

(Utilities) โดยเฉพาะอยางยงตองมความชานาญในเรองการออกแบบ

3. การทา FMEA มแนวทางดงน

ใหคานยามเพอกาหนดขอบเขตการทา FMEA โดยจดทารายการของสงตางๆ ในโรงงาน

อยเปนระบบ ซงคาวา ระบบ หมายถง สวนประกอบทงหมดของเครองจกรอปกรณ ทอ

และสวนประกอบอนๆ ทเปนสวนสนบสนน เชน แหลงกาเนดไฟฟา นาหลอเยน เปนตน

ทงนตองครอบคลมหนาทการทางานอยางสมบรณ

อธบายรายละเอยดของชนสวนหลกของระบบตางๆ ในโรงงาน เพราะการวเคราะหตอง

เกยวของกบหลายระบบ อยางไรกตามอปกรณหลกของแตละระบบมกจะทางานลมเหลว

เนองมาจากชนสวนยอยๆ กลมผศกษาวเคราะหเทคนค FMEA สามารถนาความลมเหลว

ของชนสวนยอยไปรวมในการวเคราะหไดถามผเชยวชาญอยในกลมดวย

4. การรวบรวมบนทกขอมล ซงแสดงใหเหนผลความลมเหลวของชนสวนทมตอระบบความ

ลมเหลวทงหมดซงเปนสาเหตใหระบบไมสามารถทางานไดนน จะไดรบการพจารณาทงหมดโดยไมม

การจาเพาะเจาะจง ถงความรนแรงของผลกระทบ และแนวโนมของเหตการณ มาตรการปองกน

ควบคม และแกไข

5. รายงานทตองจดทาเพอแสดงผลการศกษา จะบนทกขอมลลงในแบบบงชอนตรายและ

ประเมนความเสยง


เกดขนลงในแบบชบงอนตรายและประเมนความเสยง

2.4.6 Event Tree Analysis เปนวธการชบงอนตราย เพอวเคราะหและประเมนหา

ผลกระทบทจะเกดขนตอเนองเมอเกดเหตการณแรกขน (Initiating Event) ซงเปนการคดเพอ

คาดการณลวงหนาเพอวเคราะหหาผลสบเนองทจะเกดขน เมอเครองจกรอปกรณเสยหายหรอ




คนทางานผดพลาดเพอใหทราบสาเหตวาเกดขนไดอยางไร และมโอกาสทจะเกดมากนอยเพยงใด

รวมทงเปนการตรวจสอบวาระบบความปลอดภยทมอยมปญหาหรอไมอยางไร

ขนตอนการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอชบงอนตรายดวย

Event Tree Analysis ใหปฏบตดงน

1. พจารณาสถานการณจาลอง (Initiating Event) ทอาจจะเกดขนหรอเกดขนแลว

2. แจกแจงรายละเอยดของระบบความปลอดภยทงหมดทมอยและวธการปฏบตงานของ

คนงานทเกยวของกบการเกดเหตการณทอาจเกดขน

3. สรางแผนภม Event Tree Analysis โดยวเคราะหระบบความปลอดภยและผปฏบตงาน

โดยพจารณา 2 กรณ คอ เมอระบบความปลอดภยทางานปกต หรอผปฏบตงานถกตอง และระบบ

ความปลอดภยหรอคนปฏบตงานไมถกตอง

4. อธบายขนตอนและผลทเกดขนจากการเกดเหตตามลาดบ

5. สรปผลการศกษา วเคราะห ทบทวนเพอชบงอนตรายดวย Event Tree Analysis และ

ประเมนความเสยงลงในแบบการชบงอนตรายและประเมนความเสยง

สาหรบการชบงอนตรายในแตละวธนน โรงงานควรพจารณาเลอกใชใหเหมาะสมกบกจกรรม

และอปกรณทตองการชบงอนตราย ดงนนเพอใหสามารถเลอกใชไดอยางมประสทธภาพ จงม

คาแนะนาสาหรบการเลอกดงแสดงในตารางท 2.3

ตารางท 2.3 สรปการเลอกใชวธการชบงอนตราย

ระบบ/เครองจกรอปกรณ/

ขนตอน

วธการชบงอนตราย

HAZOP FMEA What-if Checklist

อปกรณในการผลต เชน

- วาลว

- ทอ, ระบบทอ

- ปม

- Blower

เ ห ม า ะ ส ม

ทสด

เหมาะสม เหมาะสม ใชไดหากมการ

ด า เ น น ก า ร

มาแลวในอดต

เครองมอระบบควบคม

ระบบไฟฟา

ไมแนะนา เ ห ม า ะส ม

ทสด

เหมาะสม ไมแนะนา




ตารางท 2.3 สรปการเลอกใชวธการชบงอนตราย (ตอ)

ระบบ/เครองจกรอปกรณ/

ขนตอน

วธการชบงอนตราย

HAZOP FMEA What-if Checklist

ระบบความปลอดภย เชน

- ระบบแจงเหตเพลงไหม

- Flare

- ระบบปองกนฟาฝา

- สวตซปองกนความดนสงหรอตา

- ถง water seal tank

- ตวสงสญญาณแรงดนกาซ

- Back pressure check valve

ไมแนะนา เหมาะสม เ ห ม า ะ ส ม

ทสด

ไมแนะนา

ขนตอนการปฏบตงาน เชน

- Operating manual

- Emergency plan

ไมเหมาะสม ไมแนะนา เ ห ม า ะ ส ม

ทสด

เหมาะสม

โครงสรางและสงปลกสราง

- บอหมกกาซชวภาพ

ไมแนะนา เหมาะสม เ ห ม า ะ ส ม

ทสด


2.5 การประเมนความเสยง

2.5.1 การประเมนโอกาสของการเกดเหตการณ ขนตอนน คอ การนาเอาขอมลจากการช

บงอนตรายทระบถงความลมเหลวของอปกรณและความผดพลาดจากการปฏบตงานมาพจารณาวา

โอกาสเกดขนมากนอยเพยงใด

ในการพจารณาถงโอกาสในการเกดเหตการณตางๆ วามมากนอยเพยงใด ไดจดระดบโอกาส

เปน 4 ระดบ ดงตวอยางในตารางท 2.4

ตารางท 2.4 การจดระดบโอกาสในการเกดเหตการณตางๆ

ระดบ รายละเอยด

1 มโอกาสในการเกดยาก

2 มโอกาสในการเกดนอย

3 มโอกาสในการเกดปานกลาง

4 มโอกาสในการเกดสง




สาหรบการพจารณาการกาหนดโอกาสของการเกดเหตการณตางๆ สามารถพจารณาไดใน

เชงปรมาณและเชงคณภาพ โดยการพจารณาเชงปรมาณ เปนการพจารณาโดยกาหนดโอกาสของการ

เกดเหตการณตางๆออกมาเปนตวเลข ซงโรงงานสามารถนาขอมลจากสถตอบตเหต ประวตเครองจกร

อปกรณ เปนตน มาใชในการดาเนนการ สาหรบการพจารณาเชงคณภาพเปนการพจารณาโดยนาเอา

ปจจยตางๆทมผลตอการเกดเหตการณตางๆมาพจารณา เชน

1. มการออกแบบ การสราง การตดตง เครองจกร อปกรณ เครองมอ ตลอดจนการใชวสดท

ไดมาตรฐาน

2. การทดสอบ ตรวจสอบ ซอมบารง เครองจกร อปกรณ และเครองมอ

3. ระบบควบคมการเปลยนแปลงตางๆ เชน กระบวนการผลต วตถดบ เครองจกร ฯลฯ

4. การทางานหรอการปฏบตงานตามขนตอนทถกตอง

5. การฝกอบรม

6. การตรวจประเมนความปลอดภย

7. การปฏบตตามขอกาหนด

8. และหรออนๆ เชน การเตอนอนตราย/การสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล/

แผนระงบและฟนฟเหตการณอาจจะกาหนดเกณฑทเหมาะสมกบโรงงานของตนขนมาใชเอง เชน

- ระดบ 1 มโอกาสในการเกดยากหมายถง มมาตรการอยางนอยตามขอ 1-6 ครบถวน

- ระดบ 2 มโอกาสในการเกดนอยหมายถง มมาตรการอยางนอยตามขอ 1-3 ครบถวน

- ระดบ 3 มโอกาสในการเกดปานกลางหมายถง มมาตรการในขอ 1-3 บางขอ และ ขอ 4-8

บางขอ

- ระดบ 4 มโอกาสในการเกดสงหมายถง ไมมมาตรการในขอ 1-3 แตมขอ 4-8

2.5.2 การพจารณาความรนแรงของอนตราย พจารณาถงความรนแรงของเหตการณตางๆ

วากอใหเกดผลกระทบทอาจเกดตอบคคลชมชน ทรพยสน หรอสงแวดลอมมากนอยเพยงใด โดยจด

ระดบความรนแรงเปน 4 ระดบ ดงรายละเอยดในตารางท 2.5, 2.6, 2.7, 2.8

ตารางท 2.5 การจดระดบความรนแรงของเหตการณตางๆ ทสงผลกระทบตอบคคล

ระดบ ความรนแรง รายละเอยด

1 เลกนอย มการบาดเจบเลกนอยในระดบปฐมพยาบาล

2 ปานกลาง มการบาดเจบทตองไดรบการรกษาทางแพทย

3 สง มการบาดเจบหรอเจบปวยทรนแรง

4 สงมาก ทพลภาพหรอเสยชวต




ตารางท 2.6 การจดระดบความรนแรงของเหตการณตางๆ ทสงผลกระทบตอชมชน


1 เลกนอย ไมมผลกระทบตอชมชนรอบโรงงานหรอมผลกระทบเลกนอย

2 ปานกลาง มผลกระทบตอชมชนรอบโรงงานและแกไขไดในระยะเวลาสน

3 สง มผลกระทบตอชมชนรอบโรงงานและตองใชเวลาในการแกไข

4 สงมาก มผลกระทบรนแรงตอชมชนเปนบรเวณกวางหรอหนวยงานของ

รฐตองเขาดาเนนการแกไข

หมายเหต : ผลกระทบตอชมชน หมายถง เหตราคาญตอชมชน การบาดเจบ เจบปวยของประชาชน

ความเสยหายตอทรพยสนของชมชนและประชาชน

ตารางท 2.7 การจดระดบความรนแรงของเหตการณตางๆ ทสงผลกระทบตอสงแวดลอม


1 เลกนอย ผลกระทบตอสงแวดลอมเลกนอยสามารถควบคมไดหรอแกไขได

2 ปานกลาง มผลกระทบตอสงแวดลอมปานกลางสามารถแกไขไดในระยะเวลาสน

3 สง มผลกระทบตอสงแวดลอมรนแรงตองใชเวลาในการแกไข

4 สงมาก มผลกระทบรนแรงตอสงแวดลอมรนแรงมากตองใชทรพยากรและ

เวลานานในการแกไข

หมายเหต : ผลกระทบตอสงแวดลอม หมายถง การเสอมโทรมและเสยหายของ สงแวดลอม เชน

อากาศ ดน แหลงนา เปนตน

ตารางท 2.8 การจดระดบความรนแรงของเหตการณตางๆ ทสงผลกระทบตอทรพยสน


1 เลกนอย ทรพยสนเสยหายนอยมากหรอไมเสยหายเลย

2 ปานกลาง ทรพยสนเสยหายปานกลางและสามารถดาเนนการผลตตอไปได

3 สง ทรพยสนเสยหายมากและตองหยดการผลตในบางสวน

4 สงมาก ทรพยสนเสยหายมากและตองหยดการผลตทงหมด

หมายเหต : ความเสยหายของทรพยสนในแตระดบโรงงานสามารถกาหนดขนเองตามความ

เหมาะสม โดยพจารณาถงขดความสามารถของโรงงาน

2.5.3 การจดระดบความเสยง โดยพจารณาถง ผลลพธของระดบโอกาสคณกบระดบความ

รนแรงทมผลกระทบตอบคคล ชมชน ทรพยสน หรอสงแวดลอม หากระดบความเสยงทมผลกระทบ

ตอบคคล ชมชน ทรพยสน หรอสงแวดลอม มคาแตกตางกนใหเลอกระดบความเสยงทมคาสงกวาเปน




ผลของการประเมนความเสยงในเรองนนๆ ระดบความเสยงจดเปน 4 ระดบ ดงรายละเอยดในตาราง

ท 2.9

ตารางท 2.9 การจดระดบความเสยง

ระดบความเสยง ผลลพธ ความหมาย

1 1-2 ความเสยงเลกนอย

2 3-6 ความเสยงทยอมรบไดตองมการทบทวนมาตรการควบคม

3 8-9 ความเสยงสงตองมการดาเนนงานเพอลดความเสยง

4 12-16 ความเสยงทยอมรบไมไดตองหยดดาเนนการและปรบปรงแกไข

เพอลดความเสยงลงทนท

2.6 การจดทาแผนงานการบรหารจดการความเสยง

แผนงานบรหารจดการความเสยง หมายถง แผนงานลดความเสยง และแผนงานควบคมความ

เสยง ซงผประกอบกจการโรงงานตองดาเนนการจดทาแผนงาน เพอกาหนดมาตรการความปลอดภยท

เหมาะสมและมประสทธภาพในการลดและควบคมความเสยงจากอนตรายทอาจเกดขน จากการ

ประกอบกจการ ดงตอไปน

หากผลการประเมนความเสยงของสงทเปนความเสยงและอนตราย เปนระดบความเสยงท

ยอมรบไมไดผประกอบกจการโรงงานตองหยดการดาเนนงานนนทนท และปรบปรงแกไขเพอลดความ

เสยงกอนดาเนนงานตอไป

การจดทาแผนงานบรหารจดการความเสยง คอการจดทาแผนลดความเสยง แผนควบคม

ความเสยง จากระดบความเสยงทกาหนดไว 4 ระดบ มเพยง 3 ระดบ ทกฎหมายกาหนดไวทตองการ

ใหผประกอบกจการโรงงาน เขาไปดาเนนการควบคมความเสยงหรอลดความเสยงระดบความเสยง

เหลานไดแก ความเสยงทยอมรบได ความเสยงสง และความเสยงทยอมรบไมได

สาหรบความเสยงเลกนอยทมมาตรฐานความปลอดภยตางๆ เขาไปควบคมแลวทาใหคาความ

เสยงเหลานนลดลง สงสาคญกคอ แผนควบคมความเสยงเพอใหมนใจวา มาตรการทงหลายจะไดรบ

การปฏบตอยางตอเนองสมาเสมอ สาหรบแผนทตองดาเนนการสาหรบความเสยงในแตละระดบ

สามารถสรปไดดงน




ตารางท 2.10 ระดบความเสยงกบการจดแผนบรหารจดการความเสยง

ระดบความ

เสยง

ความหมาย การจดแผนบรหารจดการความ

เสยง

1 ความเสยงเลกนอย - ไมตองทาแผน

2 ความเสยงทยอมรบไดตองมการทบทวน

มาตรการควบคม

- แผนงานควบคมความเสยง

3 ความเสยงสงตองมการดาเนนงานเพอลด

ความเสยง

- แผนงานลดความเสยง


4 ค วา ม เ ส ย งท ย อม รบ ไม ไ ด ต อ งหย ด

ดาเนนการและปรบปรงแกไขเพอลดความ

เสยงลงทนท

- แผนงานลดความเสยง


2.6.1 การจดทาแผนงานลดความเสยง หมายถง แผนงานทจะชวยลดโอกาสของการเกด

อนตราย หรอลดความรนแรงของการเกดอนตราย จนทาใหระดบของความเสยงลดลง

ขอมลสาคญทจะนามาใชในการจดทาแผนลดความเสยง จะอยในรปแบบการชบงอนตราย

และการประเมนความเสยง 1 – 6 ดงตอไปน

ตารางท 2.11 ขอมลในการทาแผนลดความเสยงตามแบบการชบงอนตรายและการประเมนความ

เสยง

แบบการชบงอนตรายและ

การประเมนความเสยง

สาเหตหรอลกษณะของการ

เกดอนตราย

ขอมลทจะนามาใชในการทาแผนลดความ

เสยง

Checklist ผลการทา Checklist มาตรการปองกนและควบคมอนตรายทตอง

เพมในชองขอเสนอแนะ ของแบบการชบงฯ

What – If Analysis คาถาม What – If มาตรการปองกนและควบคมอนตรายทตอง


HAZOP สถานการณจาลอง มาตรการปองกนและควบคมอนตรายทตอง


Fault – Tree Analysis สาเหตททาใหเกดเหตการณ

ท อ าจก อ ให เ ก ด อบ ต ภ ย

รายแรง

มาตรการปองกนและควบคมอนตรายทตอง





ตารางท 2.11 ขอมลในการทาแผนลดความเสยงตามแบบการชบงอนตรายและการประเมนความ

เสยง (ตอ)

แบบการชบงอนตรายและ




ขอมลทจะนามาใชในการทาแผนลดความ

เสยง

Failure Modes Effects

Analysis

สาเหตของความลมเหลว มาตรการปองกน/ควบคม/แกไข

Event – Tree Analysis ร ะบ บ ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย /

ข นตอนการปฏ บต ง าน ม

ขอบกพรอง

มาตรการปองกนและควบคมอนตรายทตอง


2.6.2 การจดทาแผนงานควบคมความเสยง การจดทาแผนงานควบคมความเสยงในทน

หมายถง แผนงานทจะทาการควบคมการทางานทมความเสยงใหเปนไปตามขนตอน step – by –

step ภายในมาตรฐานการควบคมหรอปองกนอนตรายทกาหนด ซงประกอบดวยมาตรการหรอ

กจกรรมเพอลดความเสยงหรอขนตอนการปฏบตทเปนความเสยง ผรบผดชอบหวเรองทควบคมเกณฑ

หรอคามาตรฐานทใชควบคม และผตรวจตดตาม ในแบบแผนงานควบคมความเสยง ตามตวอยาง

ขอมลสาคญทนามาใชในการจดทาแผนควบคมความเสยง จะอยในแบบการชบงอนตรายและ

การประเมนความเสยง 1 – 6 ดงตอไปน

ตารางท 2.12 ขอมลทใชในการทาแผนควบคมความเสยงในแบบการชบงอนตรายและการประเมน


แบบการชบงอนตราย

และการประเมนความ

เสยง



ขอมลทจะนามาใชในการทาแผนลด


Checklist ผลการทา Checklist มาตรการปองกนและควบคมอนตราย

What – If Analysis คาถาม What – If มาตรการปองกนและควบคมอนตราย

HAZOP สถานการณจาลอง มาตรการปองกนและควบคมอนตราย

Fault – Tree Analysis สาเหตททาใหเกดเหตการณท

อาจกอใหเกดอบตภยรายแรง

มาตรการปองกนและควบคมอนตราย

Failure Modes and

Effects Analysis

สาเหตของความลมเหลว มาตรการปองกน/ควบคม/แกไข

Event – Tree Analysis ระบบความปลอดภย/ขนตอน

การปฏบตงานมขอบกพรอง

มาตรการปองกนและควบคมอนตราย




2.7 สรปผลการศกษาวเคราะหและทบทวนการดาเนนงานทเปนความเสยง

ขนตอนนเปนสรปผล การดาเนนการชบงอนตรายและประเมนความเสยงในแตละครงจะม

สาระสาคญทตองนาไปสรปใหผบรหารโรงงาน ไดทราบมดงตอไปน

กจกรรมหรอขนตอนการผลตของโรงงาน

กจกรรมหรอขนตอนทกอใหเกดอบตภยรายแรง

มาตรการปองกนหรอควบคมทมอยเดม

ระยะเวลาทจะใชในการจดทามาตรการปองกนและควบคมเพมเตม




เอกสารอางอง:

1. คมอการจดทารายงานวเคราะหความเสยงจากอนตรายทอาจเกดขนในการประกอบกจการ

โรงงาน, กรมโรงงานอตสาหกรรม.

2. คมอการปฏบตงานเกยวกบการออกแบบและการใชกาซชวภาพ (Biogas) สาหรบโรงงาน

อตสาหกรรม, สานกเทคโนโลยความปลอดภย กรมโรงงานอตสาหกรรม, พฤศจกายน 2553.

3. คมอการปฏบตงานการผลตและใชกาซชวภาพอยางปลอดภยสาหรบโรงงานอตสาหกรรม

และขยะชมชน, กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน, มถนายน

2553.

4. ประกาศกระทรวงพลงงาน เรองหลกเกณฑและมาตรฐานความปลอดภยของสถานทใชกาซ

ธรรมชาต ทกรมธรกจพลงงานรบผดชอบ พ.ศ. 2550

บทบทท ท 33 อปกรณ ความปลอดภยอปกรณ ความปลอดภย

ค�มอการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตก#าซชวภาพ 3-1

ป�จจบนมโรงงานอตสาหกรรมหลายแห�งทมระบบผลตก าซชวภาพ โดยเฉพาะโรงงานอตสาหกรรมแป)งมนสาปะหลง ซงมศกยภาพในการผลตก าซชวภาพค�อนข0างสง ทงน เ พอให0ผ0ปฏบตงานมความปลอดภยจากการผลตและใช0ก าซชวภาพมากยงขน ผ0ปฏบตงานหรอผ0ทเกยวข0องควรมการตดตงอปกรณ6ความปลอดภยทได0มาตรฐาน ดงน 1. Pressure and Vacuum Switch เปJนอปกรณ6ควบคมความดนก าซในบ�อเกบก าซ เมอแรงดนก าซมากเกนไปจะสงงานให0ชดเผาก าซส�วนเกนทางาน และเมอแรงดนตาเกนกาหนด จะส�งให0 Blower ส�งก าซ/หรออปกรณ6ใช0ก าซชวภาพหยดทางาน โดยทวไปควรมการตรวจสอบการทางานเดอนละครง 2. Pressure relief and Vacuum relief valve เช�น ถงป)องกนความดนสงหรอตา (Water Seal Tank) เปJนอปกรณ6เชงกลตวหนง ทาหน0าทป)องกนแรงดนเกนหรอตาในบ�อผลต/เกบก าซ มลกษณะเปJนถงทมการบรรจนาและมท�อออกคล0ายตวย ด0านหนงมพนทหน0าตดกว0างกว�าอกด0านหนง มท�อก าซเข0าทางด0านบนถงและท�อระบายอย�ด0านข0างถง เมอความดนสงเกนกว�านาหนกทกดไว0 ก าซจะระบายออกทถง และกรณทความดนในท�อตากว�าความดนบรรยากาศ อากาศจะไหลผ�านเข0าไปในถง ในการใช0งานควรมการตรวจสอบระดบนาทกวน วนละครง หรอ Over Pressure Relief Valve เปJนอปกรณ6ทอาศยต0มนาหนกถ�วงหรอแรงกดจากสปรงทกดทบวาล6ว เมอความดนในท�อหรอถงสงเกนกว�าแรงดนทกดวาล6วไว0 ก าซภายในจะระบายออกทวาล6ว สามารถตดตงทถง/ท�อทออกจากบ�อผลตก าซชวภาพ และท�อด0านส�งของ Blower 3. อปกรณ6ดกนา ม 2 แบบ ได0แก� 3.1 Knock out drum เปJนอปกรณ6ทอาศยหลกการเปลยนแปลงทศทางการไหลของก าซ และการชนปะทะของกระแสก าซ ทาให0ละอองนาแยกตวออกจากก าซ โดยสามารถตดตงทท�อก าซได0ทงด0านทางดด และทางส�งของ Blower ซงขนอย�กบการตดตงระบบกาจดความชนด0วย เช�น หากมการตดตงระบบกาจดความชนด0านส�งของ Blower อาจจะไม�จาเปJนต0องตดตง Knock out drum 3.2 อปกรณ6ดกนาแบบไซโคลน เปJนอปกรณ6ทอาศยแรงเหวยงหนศนย6กลางเพอแยกละอองนาออกจากก าซ

บทท 3 อปกรณ ความปลอดภย



4. Manual Isolating shut off valve คอวาล6วแยก เปaด-ปaด วาล6วด0วยมอ ทาหน0าทป)องกนการปล�อยก าซเข0าระบบเผาทงโดยตรง 5. Emergency shut off valve เปJนวาล6วตดก าซฉกเฉน เพอป)องกนการปล�อยก าซเข0าระบบเผาทงโดยตรง ซงวาล6วจะทางานเมอมคาสงให0เผาก าซทงจากระบบควบคมการเผาทงแบบอตโนมต 6. อปกรณ6ป)องกนไฟย0อนกลบ (Flame arrester) เปJนอปกรณ6ป)องกนเปลวไฟไม�ให0ย0อนกลบเข0าไปในท�อ โดยการลดอณหภมให0ตากว�าค�าอณหภมตดไฟของก าซ โดยการตดตงอปกรณ6นควรปฏบตตามมาตรฐาน ATEX; EN 12874:2001 7. ระบบเผาก าซทง (Flare system) เปJนระบบทมความจาเปJนมากในโรงงานอตสาหกรรมทมระบบผลตและใช0ก าซชวภาพ โดยทาหน0าทในการเผาก าซทเหลอจากการใช0ประโยชน6ทง เพอป)องกนไม�ให0มการปล�อยก าซมเทนส�บรรยากาศ และเพอป)องกนความเสยงในการเกดอบตเหต ซงทระบบเผาทง ควรตดตงอปกรณ6 วาล6วแยก (Manual shut off valve) เปJนวาล6วเปaด-ปaด ด0วยมอ วาล6วตดก าซฉกเฉน ซงจะทางานเมอมคาสงให0เผาก าซทงจากระบบควบคมการเผาทงแบบอตโนมต และมอปกรณ6ป)องกนเปลวไฟย0อนกลบ 8. อปกรณ6ระบายนา มทงทเปJนแบบทต0องระบายแบบ Manual และแบบอตโนมต โดยแบ�งเปJน 8.1 อปกรณ6ระบายนาแบบตว T หรอ ตว U ควรตดตงในทกจดทมการเปลยนแปลงทศทางการไหลของก าซ สาหรบท�อแนวนอนควรตดตงทกๆระยะไม�เกน 50 เมตร โดยอปกรณ6ระบายนาทเปJนแบบตว T (สามทาง) ต0องมวาล6วระบายนาทเปJนแบบ manual หรออตโนมตด0วย 8.2 วาล6วระบายนาอตโนมต (Auto Drain Valve) ต0องเลอกให0มขนาดเหมาะสมกบความดนและปรมาณนาทต0องการระบายออก มวาล6ว bypass ท Auto Drain ด0วย และต0องหมนตรวจสอบการอดตดของวาล6วเปJนประจา 9. อปกรณ6วดความดน ท�อก าซชวภาพควรมตาแหน�งสาหรบตดตงอปกรณ6ตรวจวดความดนในท�อด0วย เช�น มาตรวดความดน มาโนมเตอร6 เปJนต0น 10. อปกรณ6กาจดความชน ส�วนใหญ�ใช0 Chiller โดยใช0นาเยนทอณหภมตาประมาณ 12-19 องศาเซลเซยส เปJนสารแลกเปลยนความร0อนกบก าซชวภาพ โดย Chiller จะต0องตดตงวาล6วระบายนาอตโนมต และเพอให0อปกรณ6กาจดความชนสามารถทางานได0อย�างมประสทธภาพ ต0องหมนตรวจสอบการไหลของนาจาก Auto Drain การรวไหลของก าซทบรเวณหน0าแปลนท�อก าซ สภาพท�อและอปกรณ6ของเครองแลกเปลยนความร0อน การทางานของคอมเพรสเซอร6 สภาพฉนวนของท�อ/ถงต�างๆ



และต0องหมนทาความสะอาดตะกรนในแผงแลกเปลยนความร0อน อย�างน0อยทก 6 เดอน การตดตงจะตดตงทางดด หรอส�งจ�ายก าซกได0 11. Blower ต0องสามารถส�งก าซได0เพยงพอกบปรมาณการใช0งานจรง และต0องมอปกรณ6รองรบการสนสะเทอนของ Blower และมอเตอร6ด0วย สาหรบท�อส�งก าซทต�อเข0ากบตว Blower ต0องมท�ออ�อนรบการสนสะเทอน มอเตอร6ควรเลอกใช0ชนดกนระเบด ทนการกดกร�อนได0ด ตามมาตรฐาน ATEX; EN 60079-1:2007 นอกจากนควรตดตงชดควบคมแรงดนด0วย และเพอเปJนการยดอายการใช0งานของ Blower ควรมอาคารคลม Blower ด0วย โดยอาคารควรมลกษณะเปaด อากาศถ�ายเทสะดวก หรอหากจาเปJนต0องใช0อาคารปaดทบควรมการตดตงระบบระบายอากาศภายในอาคาร ตดตงเครองตรวจวดก าซไฮโดรเจนซลไฟด6 เครองตรวจวดก าซชวภาพ และต0องปฏบตตามข0อแนะนาสาหรบการทางานในสถานทอบอากาศอย�างเคร�งครด 12. อปกรณ6 Back Pressure Check Valve ควรตดตงททางส�งของ Blower หรอด0านหลงอปกรณ6ทอาจเสยหายได0 13. วาล6วระบายแรงดน (Pressure relief valve) เปJนอปกรณ6ความปลอดภยของระบบ มหน0าทควบคมความดนโดยใช0การวนก าซจากด0านทางส�งกลบเข0าไปด0านดดของ Blower หลกการทางานคอเมอมการใช0ก าซน0อยกว�าท Blower ส�ง ทาให0ความดนในท�อส�งสงขน วาล6วระบายแรงดน จะเปaดระบายก าซให0ไหลกลบเข0าท�อด0านทางดดของ Blower เมอก าซระบายกลบไปความดนในท�อลดลง ทาให0วาล6วระบายแรงดน ปaด นอกจากน ถ0าไม�ใช0การควบคมความดนโดยใช0วาล6วระบายแรงดน สามารถใช0การควบคมความดนด0วย Pressure transmitter ซงทาหน0าทส�งสญญาณให0มการปรบรอบมอเตอร6ของ Blower สาหรบตาแหน�งของ Pressure transmitter ควรตดตงให0ใกล0กบจดใช0งาน เพอสามารถวดการเปลยนแปลงความดนในท�อทางส�ง และส�งสญญาณมาควบคมการทางานของ Blower ได0ทนต�อการปรบเปลยนอตราการไหลของก าซชวภาพ 14. อปกรณ6ตรวจวดอตราการไหลของก าซ เปJนอปกรณ6สาหรบวดอตราการไหลของก าซชวภาพ มหลายรปแบบทงทใช0วดปรมาตร และอตราการไหลเชงมวล ในการตดตงนนควรพจารณาเลอกอปกรณ6ทเปJนไปตามมาตรฐาน ATEX คอต0องสามารถตดตงในบรเวณททอาจเกดการระเบดขนได0โดยไม�คาดคด จากการทางาน และต0องเปJนชนดป)องกนการระเบดด0วย 15. เครองตรวจวเคราะห6องค6ประกอบก าซ ควรเปJนเครองทสามารถตรวจวเคราะห6องค6ประกอบของก าซชวภาพได0อย�างน0อย 3 องค6ประกอบหลกๆ คอ ออกซเจน มเทน และไฮโดรเจนซลไฟด6 โดยก าซ



ชวภาพทผ�านเครองตรวจวเคราะห6ต0องเปJนก าซแห0ง ดงนนจงจาเปJนต0องดกกาจดความชนและฝ{นละอองก�อนทก าซจะเข0าเครองตรวจวเคราะห6 16. ระบบกาจดก าซไฮโดรเจนซลไฟด6 กระบวนการกาจดไฮโดรเจนซลไฟด6ทใช0ในป�จจบนมหลายเทคโนโลย เช�น Bioscrubber Technology ฯลฯ โดยก าซชวภาพทนาไปใช0เปJนเชอเพลงสาหรบหวเผาต0องมปรมาณก าซไฮโดรเจนซลไฟด6ไม�เกน 1,000 ppm สาหรบใช0ในเครองยนต6สนดาปภายในต0องมก าซไฮโดรเจนซลไฟด6ไม�เกน 100 ppm ดงนนเพอความปลอดภยควรมการจากดก าซไฮโดรเจนซลไฟด6ก�อนนาไปใช0งาน 17. อปกรณ6ไฟฟ)าและต0ไฟฟ)า ระบบการเดนไฟฟ)าในพนทอนตราย โดยอปกรณ6ไฟฟ)าต�างๆ เช�น หลอดไฟ สวตซ6ควบคม แผงควบคมระบบไฟฟ)า ฯลฯ ควรเลอกใช0ชนดป)องกนการระเบดทได0รบการรบรองมาตรฐาน และควรตดตงตามมาตรฐาน IEC 60079-14 สาหรบระบบการเดนไฟฟ)าให0ปฏบตตามมาตรฐานการตดตงทางไฟฟ)าสาหรบประเทศไทย พ.ศ. 2545 18. วาล6วปรบความดนก าซ (Pressure regulator) การใช0งานต0องเลอกให0เหมาะสมกบอปกรณ6ใช0งาน ทงความดนและช�วงอตราการไหลทต0องการของอปกรณ6ใช0ประโยชน6ต�างๆ และใช0ชนดป)องกนการระเบด 19. โซลนอยด6วาล6วค� (Double solenoid valves หรอ Double safety shut off valves) ทาหน0าทเปaด-ปaดก าซอตโนมต เปJนอปกรณ6ป)องกนการรวไหลของก าซชวภาพเข0าส�หม0อต0ม (Boiler) หรอเครองยนต6ก าซชวภาพ ซงเปJนสาเหตสาคญททาให0เกดการระเบด ดงนนเพอป)องกนการชารดของอปกรณ6 ก าซชวภาพทนามาใช0เปJนเชอเพลงควรผ�านระบบกาจดก าซไฮโดรเจนซลไฟด6 และความชนแล0ว ในการเลอกใช0โซลนอยด6วาล6วค� ควรเลอกทมรหสป)องกน EEx m ตามมาตรฐาน ATEX; EN 60079-18:2009 20. เครองตรวจวดก าซ (Gas detector) สาหรบตรวจวดปรมาณก าซทรวไหล เช�น ก าซ ไฮโดรเจนซลไฟด6 เปJนต0น ซงอาจจะเปJนชนดพกพา เพอให0ผ0ปฏบตหน0าทสามารถตรวจวดความเข0มข0นของก าซก�อนเข0าปฏบ ตงาน โดยเฉพาะในสถานทอบอากาศ เพอความปลอดภยของผ0ปฏบตงาน โดยเครองตรวจวดก าซควรเปJนไปตามมาตรฐาน ATEX; EN 60079-29-1:2007 สาหรบการตดตงอปกรณ6ความปลอดภยแสดงดงรปท 3.1 3.2 3.3 และ 3.4



รปท 3.1 แผนผงการตดตงอปกรณ6ความปลอดภยในระบบผลตก าซชวภาพแบบ Modified Anaerobic Covered Lagoon

N M

K

I = Pressure Gauge J = Chiller K = Blower L = Back Pressure Valve M = Pressure Relief Valve N = Gas Flow meter O = Gas Composition Analyzer

A = Pressure and Vacuum Switch B = Pressure and Vacuum Relief Valve/Water seal tank C = Knock Out Drum/ Cyclone D = Manual Shut off Valve E = Emergency Shut off Valve F = Flame Arrester G = Flare System H = Drain (อปกรณ6ระบายนา)

L

O

K



รปท 3.2 แผนผงการตดตงอปกรณ6ความปลอดภยในระบบผลตก าซชวภาพแบบ UASB

K

M B

A

��ก�

I

H

L

C

D E F G

J

K N O

A M

A = Pressure and Vacuum Switch B = Pressure and Vacuum Relief Valve/Water seal tank C = Knock Out Drum/ Cyclone D = Manual Shut off Valve E = Emergency Shut off Valve F = Flame Arrester G = Flare System H = Drain (อปกรณ6ระบายนา)

I = Pressure Gauge J = Chiller K = Blower L = Back Pressure Valve M = Pressure Relief Valve N = Gas Flow meter O = Gas Composition Analyzer



รปท 3.3 แผนผงการตดตงอปกรณ6ความปลอดภยในการนาก าซชวภาพไปใช0ประโยชน6สาหรบหวเผาก าซชวภาพ



รปท 3.4 แผนผงการตดตงอปกรณ6ความปลอดภยในการนาก าซชวภาพไปใช0ประโยชน6สาหรบเครองยนต6ก าซชวภาพ



เอกสารอ+างอง 1. ค�มอการปฏบตงานเกยวกบการออกแบบและการใช+ก#าซชวภาพ (Biogas) สาหรบโรงงาน อตสาหกรรม, สานกเทคโนโลยความปลอดภย กรมโรงงานอตสาหกรรม, พฤศจกายน 2553. 2. ค�มอการตรวจสอบ ตดตงระบบ และอปกรณ ไฟฟ=าในพนทมไอระเหยของสารไวไฟ, สานก เทคโนโลยความปลอดภย กรมโรงงานอตสาหกรรม, มถนายน 2548 3. มาตรฐานการตดตงทางไฟฟ=าสาหรบประเทศไทย มาตรฐาน ว.ส.ท. (E.I.T. Standard

2004-45) มถนายน 2545 4. European standards: Equipment for explosive atmospheres (ATEX), European Commission, http://ec.europa.eu/enterprise/policies/european-standards/harmonised- standards/equipment-explosive-atmosphere/index_en.htm 5. British Standard, BS EN 12874: 2001 Flame arresters – Performance requirements, test methods and limits for use. 6. Equipment for explosive atmospheres (ATEX), EN 60079-1:2007, Explosive atmospheres-Part 1: Equipment protection by flameproof enclosures “d”, http://www.ec.europa.eu/enterprise/policies/european-standards/harmonised- standards/equipment-explosive-atmosphere/index_en.htm#Note2.1 7. IEC 60079-14, Explosive atmospheres Part 14: Electrical installations design, selection and erection, 2007 8. Equipment for explosive atmospheres (ATEX), EN 60079-18:2009, Explosive atmospheres-Part 18: Equipment protection by encapsulation “m”, http://www.ec.europa.eu/enterprise/policies/european-standards/harmonised- standards/equipment-explosive-atmosphere/index_en.htm#Note2.1 9. Equipment for explosive atmospheres (ATEX), EN 60079-29-1:2007, Explosive atmospheres-Part 29-1: Gas detectors – Performance requirements of detectors for flammable gases, http://www.ec.europa.eu/enterprise/policies/european-standards/harmonised- standards/equipment-explosive-atmosphere/index_en.htm#Note2.1

ภาคผนวก ก.

ตวอยางรายงานการประเมนความเสยงอนตรายทอาจเกดจาก

ระบบผลตและใชประโยชนจากกาซชวภาพ

ภาคผนวก กภาคผนวก ก..

คมอการประเมนความเสยงอนตรายจากระบบผลตกาซชวภาพ ภาคผนวก ก -1

ตวอยาง

รายงานการประเมนความเสยงอนตรายทอาจเกดจากระบบผลต

และใชประโยชนจากกาซชวภาพ

จดทาโดย

บรษท...........................................................................จากด

ทะเบยนโรงงานเลขท......................................................................

ทอย......................................................................................................................



1. ขอมลโรงงาน

1.1 ขอมลทวไป

ชอโรงงาน/บรษท xxxxxxxxxx ทอย xxxxxxxxxxxxxx โทรสาร xxxxxxxxxx โทรศพท xxxxxxxx

ทะเบยนโรงงานเลขท xxxxxxxxx ประกอบกจการ ผลตกาซชวภาพ มจานวนผปฏบตงานในโรงงาน

xxxxx คน ปฏบตงานวน xxxxx ถงวน xxxx ตงแตเวลา xxxx น. ถงเวลา xxxx น. มจานวน xxx กะ

(ถามการทางานเปนกะ ใหระบจานวนผปฏบตงานแตละกะดวย) การดาเนนการชบงอนตรายและประเมน

ความเสยงมคณะทางานดงน

1) นายxxxx xxxx ผจดการโรงงาน ประธานคณะทางาน

2) นายxxxx xxxx หวหนาทมปฏบตการ คณะทางาน




6) นายxxxx xxxx หวหนาทมซอมบารง คณะทางาน

7) น.ส.xxxx xxxx นกเคม คณะทางาน

8) น.ส.xxxx xxxx เจาหนาทความปลอดภย คณะทางาน

หากพบวามปญหาหรอขอสงสยประการใดตดตอเลขานการไดท โทรศพท xxxxxx โทรสาร

xxxxxxxx

แผนทตงโรงงาน รวมทงสถานทตางๆ ในระยะ 500 เมตร โดยรอบ

รปท 1 แผนทตงโรงงาน xxxxxx



รปท 2 แผนทตงโรงงานถงโรงพยาบาลใกลทสด



1.2 ขนตอนการผลต

1) แผนภมการผลต

รปท 3 แผนภมการผลตกาซชวภาพอยางงาย

2) ขนตอนกระบวนการผลต

1. กระบวนการเกยวกบระบบนาเสย

การรบนาเสยจากระบบของโรงงานในสวนบรเวณโรงงานผลตแปงจะมมอเตอรสาหรบปมนาเสย

จากโรงงานและบอพกตะกอน x ตว ทบอซม x ตว และทบอบาบดนาเสย x ตว มอเตอรนจะทางานโดย

ควบคมจากตควบคมทอยขางๆ มอเตอรเทานน โดยจะม Float switch เปนตวปองกน หากนาในบอตา

กวาระดบทอดด และในการใชงานจะเดนมอเตอร x ตว สารอง x ตว การปรบระดบนาเขาระบบใหได

นาเสย

บอ Sump

Rotary Screen

Sand Grit Trap

Blower Gas Flare

Burner

บอหมกกาซชวภาพ

Chiller

Cyclone

Mixing Tank



ตามทตองการ โดยการปรบวาลว x ตว ซงเปนวาลวสาหรบปลอยนาทดดมาจากบอพกตะกอนและทบอ

ซม ออกไปไมใหเขาไปในระบบ (Bypass) และวาลวหลงเครองวดอตราการไหลของนาเสยทเขาระบบ ตอง

ปรบวาลว x ตวนเพอใหไดอตราการไหลของนาเสยเขาระบบ โดยดจากเครองวดอตราการไหลนาเสยกจะ

ผานมายง Rotary Screen เพอดกกากและวสดทมขนาดใหญออก การทางานจะทางานแบบ Manual

เทานนแลวลงไปทบอดกดนและทราย (Sand Grit Trap) ออกจากนาเสยโดยจะตองมประตสาหรบเปด

และปดรองนา เพอสลบการทางานของรองนา เมอนาเสยถกแยกเศษวสดขนาดใหญ และเศษดน เศษ

ทรายออกแลว นาเสยกสามารถเขาสระบบได โดยเขามาท Mixing Tank นาเสยจากโรงงานเมอผาน

Sand Grit Trap แลว จะมาผสมกบนาเสยทออกจากบอ เพอลดความเขมขน เมอนาผสมกนแลว กจะถก

ดดเขาระบบ โดย Influent Pump จะทางานแบบ Manual และ Auto โดยจะมตว Level Transmitter

เปนตววดระดบนาในบอ Mixing Tank และควบคมการหยดเดนของปม เพอปองกนนาในบอแหง และใน

x ทอ จะม Temperature Transmitter เพอวดอณหภมในทอ มอเตอรแตละตวจะสงไปยงทอทอยใตบอ

x เสนดวยกน เพอปรบความแรงของนาโดยการปรบวาลวละควบคมความถทจายใหกบมอเตอรโดย

SCADA สวนทออกดานหนงของบอจะมวาลวสาหรบปลอยอากาศหรอกาซชวภาพทเกดในทอซงปดไว

เมอนาเขาไปในบอแลวจะลนออกมาทาง Over Flow Weir เพอการสงเกตวานาในบอไมมากนอยเกนไป

ทางดานบนจะมวาลว สาหรบปลอยนาเสยออกจากระบบเปน Effluent ซงจะเปนตวกาหนดระดบนาใน

บอ ABR เมอนาลนออกมาจากระบบออกเปน Effluent และสวนหนงกผาน Recycle เขาบอ Mixing

Tank เพอปรบคา pH ตอไป

2. กระบวนการเกยวกบระบบกาซชวภาพ

เมอนาเสยเขาไปในบอ ABR แลวกเกดกาซชวภาพขนมา แลวจะดนแผน HDPE ทคลมไวบนบอและ

กจะถกดดไปใชงาน โดยมทอสาหรบดดกาซชวภาพทวางอยดานขางของบอ ABR ทงสองขาง กาซชวภาพ

จะมารวมกนทดานหนงของบอแลวผาน Cyclone ซงจะเปนตวดกเศษวสดทเปนของแขงออกจากกาซ

ชวภาพ เมอกาซชวภาพถกดกเอาเศษวสดขนาดใหญออกไปแลว กจะผานไปยง Cooling Coil จะเปนตว

ลดอณหภมของกาซชวภาพลง โดยตวททาใหอณหภมลดลงตาคอ Chiller เปนตวทาความเยน ตวทาความ

เยนนจะเดนทหนางานเทานนไมสามารถสงทางานผาน SCADA ได และการทจะเดนเครองทาความเยนน

ไดตองเดน Cooling Pump และ Cooling Fan เสยกอน หามเดน Chiller โดยไมเดน Cooling Pump

ตวใดตวหนงเปนอนขาด เมอกาซชวภาพสะอาดโดยมการดกเศษวสดและนาออกไปแลว กจะผานมายง

Blower ซงเปนตวดดกาซชวภาพ โดยจะทางาน x ตว หยด x ตว โดยสลบกนทางานทกๆ x ชวโมง และ

ขนกบความดนในทอกาซชวภาพทสงไปยงโรงงาน (หากอยในโหมด Auto) กาซชวภาพจะถกสงไป 2 ทาง



คอ สงไปโรงงานและสงไปเผาทงท Flare โดยจะมวาลวทางแยกของทงสองทางไว กาซชวภาพทสงเขา

โรงงานจะมถง Filter Tank เปนถงสแตนเลสกลม ตองสลบกนทางานและตองมการเปดถงมาทาความ

สะอาด Filter เปนประจา

3) เครองจกรและอปกรณการผลตทสาคญ

1. Waste Water Sump Pump x ตว

2. Rotary Screen x ตว

3. Influent Pump x ตว

4. Sludge Pump x ตว

5. Blower x ตว

6. Flare x ตว

1.3 วตถดบ ผลตภณฑ และผลตภณฑพลอยได

1) วตถดบ

ชอวตถดบ ปรมาณ/ป หนวย

1. นาเสย Xxxxxxxxxxxx ลกบาศกเมตร

2) ผลตภณฑ

ชอผลตภณฑ เทคโนโลยทใชในการผลต ปรมาณการผลตตอป

(ระบหนวย)

1 กาซชวภาพ Xxxxxxxxxxxx ลกบาศกเมตร

3) ผลตภณฑพลอยได

ชอผลตภณฑ ปรมาณ/ป หนวย

นาผานการบาบด Xxxxxxxxxxxx ลกบาศกเมตร



1.4 สรปสถตการประสบอบตเหต

ขอมลสถตการเกดอบตเหตของโรงงานตงแตป ...........- ปจจบน

วน/เดอน/ป ลกษณะการเกดอบตเหต ความเสยหาย

(กรณปไหนไมเคยเกดอบตเหตใหระบวา ไมเคยเกดอบตเหต)



2. การจดทาบญชรายการสงทเปนความเสยง

สาหรบการจดทาบญชรายการสงทเปนความเสยงฉบบนจะตองทารายการ วตถดบ พนท เครองจกร

กระบวนการผลต และกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบกระบวนการผลตกาซชวภาพจากนาเสยของโรงงาน

แปงมนสาปะหลง มาหาสงทเปนความเสยงและอนตราย ซงผลทไดจะทาใหทราบถงอนตรายจากแหลง

อนตรายตางๆ ซงอาจประกอบดวยอนตรายตงแตขนาดเลก เชน พนกงานไดรบบาดเจบเลกนอย

จนกระทงอนตรายขนาดรนแรงมาก ไดแก เหตการณไฟไหม เกดอบตเหตระเบด การรวไหลของสารเคม

โดยการชบงอนตรายและการประเมนความเสยง จะนาเอาสงทเปนความเสยงและอนตรายทเปน Major

Hazard มาประเมนโดยวธการประเมนความเสยงทกฎหมายกาหนด ในทนไดจดทาโดยใชเทคนควธการ

ประเมนความเสยงมากกวา 1 วธ (เพอใหผอานสามารถนาไปเลอกใชไดตามความเหมาะสม)



ตารางท 2.1 บญชรายการสงทเปนความเสยงและอนตราย

การดาเนนงาน สงทเปนความเสยงและอนตราย ผลกระทบทอาจเกดขน หมายเหต

1. สวนการผลตกาซชวภาพ

1.1 นาเสยเขาสระบบ

-นาเสยมสภาพเปนกรด/มกลนเหมน เนองจาก

ในนาเสยมซลเฟอรจากกระบวนการผลตแปง

ผสมอย

-มเศษเปลอกมนและทรายผสมในนาเสย

-อนตรายตอผปฏบตงาน

-ปมสบนาชารด

-กาซชวภาพทผลตไดไมเปนไปตามมาตรฐาน สงผล

ตอระบบทนากาซชวภาพไปใชประโยชน

-สวมอปกรณปองกน

-ชบงอนตรายวธ

Checklist

1.2 การทางานของปมในการนา

นาเขาระบบ

-ไมมการไหลของนาเสยเขาระบบ

-อณหภมของปมสง

-นาเสยไหลเขาระบบมากเกนไป

-นาเสยไหลเขาระบบนอยเกนไป

-มอเตอรไมปองกนการระเบด

-ระบบการนานาเขาเสยหาย ไมสามารถนาวตถดบ

เขาระบบได

-มอเตอรไหม

-เสยโอกาสในการผลต ไมมผลตภณฑเกดขน

-แผนกการบารงรกษา

-ชบงอนตรายวธ HAZOP

1.3 หลอดไฟสองสวาง/อปกรณ

ไฟฟา บรเวณบอ

-สายไฟลดวงจรระหวางขว

-สายรว

-ไมปองกนการระเบด

-ระเบด/เพลงไหม

-ทรพยสนเสยหาย

-ชบงอนตรายวธ What If

1.4 ระบบปองกนฟาผา -ระบบสายลอฟา/สายดนชารด

-ระบบปองกนฟาผาไมครอบคลมพน ทบอ

ผลต/เกบกาซชวภาพ

-เกดฟาผาประกอบกบมกาซรวไหล สงผลใหเกด

เพลงไหม และเปนอนตรายตอผปฏบตงาน ทรพยสน

เสยหาย ชมชนใกลเคยงไดรบความเดอดรอน

-คมอมาตรฐานการปองกน

ฟาผาสาหรบสงปลกสราง

(วสท)


หมายเหต: การชบงอนตรายดวยวธ Checklist ควรใชเมอโรงงานม Check Sheet อยแลว



ตารางท 2.1 บญชรายการสงทเปนความเสยงและอนตราย (ตอ)


1.5 ถง water seal tank -ระดบนาในถงลดตาลง ทาใหกาซในบอเกบ

กาซรวออกตลอดเวลา

-สญเสยผลตภณฑ -ชบงอนตรายวธ What If

1.6 สวตชปองกนความดนสงหรอ

ตาเกนกาหนด

-ไมสามารถสงงานใหชดเผากาซสวนเกน

ทางานไดปกต

-อานคาผดพลาด

-บอเกบกาซชวภาพเสยหาย เนองจากแรงดนในบอสง

หรอตาเกนกาหนด


1.7 ตวสงสญญาณแรงดนกาซ -ชารดจากการกดกรอนของกาซ

-อานคาผดพลาด

-ปมควบคมการสงจายกาซผดปกต

-ระเบด/เพลงไหม



1.8 การซอมบารง

1) ซอมบารงบอผลต/เกบกาซ

-การซอมบารงในบอเกบกาซถอวาเปนการ

ปฏบตงานในทอบอากาศ โดยในบอเกบกาซ

ชวภาพจะมกาซไฮโดนเจนซลไฟดสง

-ซอมแซมรรว/ขาด บนแผนผาใบคลมบอเกบ

กาซ ขณะทยงมกาซอยในบอ

-ผปฏบตงานอาจพลดตกลงในบอ

-ผปฏบตงานหมดสต เสยชวต


2) ซอมบารงเครองจกร/อปกรณ

ทตดตงบรเวณบอ

-การปฏบตงานทอาจกอใหเกดประกายไฟ เชน

การเชอม เจยร ใกลบอเกบกาซทอาจมกาซ

รวไหล

-เพลงไหม/ระเบด


-ผปฏบตงานเสยชวต






2. สวนการสงจายกาซชวภาพ

2 . 1 กา รวา งท อ ส ง จ า ยก า ซ

ชวภาพ

(1) การวางทอเหนอพนดน

-เกดการกดกรอนจากกาซภายในทอ

-เกดความลา หรอแตกหก เนองจากการยด

หรอหดตวของทอ

-มนาปะปนในทอ

-กาซชวภาพรวไหล

-ปรมาณกาซทนาไปใชไมสมาเสมอ

-กาซทนาไปใชมความชน ทาใหจดตดยาก

-ชบงอนตรายวธ FMEA

(2) ขอตอของทอ -ขอตอรบการขยายตวเสยหาย

-เกดการกดกรอนจากกาซภายในทอ

-กาซชวภาพรวไหล

-เกดการระเบดหากมประกายไฟ และอยทอบอากาศ


2.2 อปกรณดกนาแบบ Cyclone -เกดรอยรวบรเวณเชอมตอ

-มนาขง

-กาซรวออกมาภายนอก

-กาซชวภาพมความชนมาก


2 . 3 อปกรณระบายน า แบ บ

อตโนมต

-การอดตนของวาลว เนองจากละอองนาทมา

กบกาซ จนทาใหไมสามารถระบายนาออกจาก

ทอสงจายกาซได

-กาซชวภาพมความชน ทาใหหวเผาจดตดยาก

-เกดการระเบดในหองเผาไหม






2.4 เครองเปาลม (Blower) -ไมมการไหลของกาซ

-อณหภมของเครองเปาลมสงกวากาหนด


-ไมมกาซไหลเขาสระบบการนาไปใชประโยชน

-ดด/อดกาซไมได

-มอเตอรปมเสยหาย

-เกดกาซสะสมในบอเกบกาซ

-ชบงอนตรายวธ HAZOP

2.5 อปกรณกาจด

ความชน แบบ Chiller Unit

-กาซชวภาพรวไหลบรเวณเชอมตอ

-อปกรณแลกเปลยนความรอนชารด

-มอเตอรไมมการตอสายดนหรอสายดนชารด


-เพลงไหม


-กาซชวภาพมความชนปะปน

ชบงอนตรายวธ HAZOP

2.6 เกจวดความดน -ชารด/ไมสามารถทางานไดตามปกต

-อานคาผดเพยน

-บอเกบกาซชวภาพ/ทอกาซชวภาพเกดการระเบด


-เสยชวต






2.7 ระบบกาจดกาซ

ไฮโดรเจนซลไฟด

-กาซชวภาพทผานระบบบาบดมความชนผสม

อย

-วาลว หรอหวกระจายนา/สารละลายทเกด

จากตะกอนของสารประกอบกามะถน เกดการ

อดตน ทาใหมไมสามารถกาจดกาซไฮโดรเจน

ซลไฟดจากกาซชวภาพได

-การซอมบา รงภายในหอดดซบของระบบ

กาจดฯ ซงภายในหอมเปอรเซนกาซไฮโดนเจน

ซลไฟดสงกวา 50 ppm

ผลตอหมอนาหรอหมอตมนามนรอน

-ระเบดในหองเผาไหม/ปลองไอเสย

-เปลวไฟกระพอและดบขณะกาลงเรงไฟ

-สญเสยความรอนอยางมหาศาล

-อปกรณทสมผสกาซชวภาพชารดงาย และมอายการ

ใชงานสน

ผลตอเครองยนตผลตไฟฟา

-เครองยนตไมมกาลง

-นามนเครองสกปรกและมอายสน

-หองเผาไหมสกปรกมาก

-เครองสตารทตดยากหรอไมตด

-วาลวไอเสยไหมและอายสน

ผลตอผปฏบตงาน

-หมดสต

-เสยชวต

-คมอการปฏบตง านใน

พนทอบอากาศ






3 . ส ว น ก า ร น า ก า ซ ไ ป ใ ช

ประโยชน

3.1 ระบบเผากาซสวนเกนทง

(Flare)

-ขนาดของ flare ไมเหมาะสมกบปรมาณการ

เกดกาซชวภาพ

-เปลวไฟยอนกลบเขาสทอสงจายกาซ

-สวตซปอง กนความดนส งชา รด /ทางาน

ผดปกต

-ความดนภายในบอเกบกาซสงเกน

-เกดเพลงไหม

-ทรพยสนเสยหาย/เสยชวต


3. 2 อปกรณป องก นเปลวไฟ

ยอนกลบ (Flame Arrester)

-ความดนสญเสยสงเกน

-ตดตงไมเหมาะสมตามมาตรฐาน


-เสยชวต


3.3 Double Solenoid

Valve

-หนาวาลวและบาวาลวสกปรก

-หนาวาลวหรอบาวาลวชารด

-สปรงกดวาลวสกกรอน แตกหก

-กานวาลวและรสกปรก ทาใหคายน หรอตด

ตายในตาแหนงวาลวเปด

-กาซชวภาพรวไหลเขาสหมอตม

-เกดระเบดหากมการจดหวเตา


3.4 Valve Proving

Systems

-อปกรณชารด

-อดตนและลดวงจร

-กาซชวภาพรวเขาหองเผาไหม


-เสยชวต




3. การบงชอนตรายและการประเมนความเสยง

เมอทาบญชสงทเปนความเสยงและอนตรายเรยบรอยแลว จะไดรบรายการสงทเปนความเสยง

และอนตราย และวธการชบงอนตรายเพอนาไปประเมนความเสยงอนตรายทเกดขน ซงในตวอยางคมอฯ

จะนาผลการชบงบางสวนทเปน Major Hazard มาใชเปนตวอยางในการประเมนความเสยงทางเทคนค

เพอใหโรงงานไดสามารถพจารณาเลอกใชตามความเหมาะสม



การปมนาเขาระบบ

Node 1.

การนานาเสยเขาระบบ

การรบนาเสยจากระบบของโรงงานในสวนบรเวณโรงงานผลตแปงมนจะมมอเตอรสาหรบปมนาเสย

จากโรงงานและบอพกตะกอน x ตว ทบอซม x ตว และทบอบาบดนาเสย x ตว มอเตอรนจะทางานโดย

ควบคมจากตควบคมทอยขางๆ มอเตอรเทานน โดยจะม Float switch เปนตวปองกน หากนาในบอตา

กวาระดบทอดด และในการใชงานจะเดนมอเตอร x ตว สารอง x ตว การปรบระดบนาเขาระบบใหได

ตามทตองการ โดยการปรบวาลว x ตว ซงเปนวาลวสาหรบปลอยนาทดดมาจากบอซม และทโมดฟายด

ออกไปไมใหเขาไปในระบบ และวาลวหลงเครองวดอตราการไหลของนาเสยทเขาระบบ ตองปรบวาลว x

ตวนเพอใหไดอตราการไหลของนาเสยเขาระบบ โดยดจากเครองวดอตราการไหล นาเสยกจะผานมายง

Rotary Screen เพอดกกากและวสดทมขนาดใหญออก การทางานจะทางานแบบ Manual เทานน แลว

ลงไปทบอดกดนและทรายออกจากนาเสย โดยจะตองมประตสาหรบเปดและปดรองนา เพอสลบการ

ทางานของรองนา เมอนาเสยถกแยกเศษวสดขนาดใหญ และเศษดน เศษทรายออกแลว นาเสยกสามารถ

เขาสระบบได โดยเขามาท Mixing Tank นาเสยจากโรงงานเมอผานบอดกดนและทรายแลว จะมาผสมกบ

นาเสยทออกจากบอ เพอลดความเขมขน เมอนาผสมกนแลวกจะถกดดเขาระบบ โดย Influent Pump

จะทางานแบบ Manual และ Auto โดยจะมตว Level Transmitter เปนตววดระดบนาในบอ Mixing

Tank และควบคมการหยดเดนของปม เพอปองกนนาในบอแหง และในทอจะม Temperature

Transmitter เพอวดอณหภมในทอ มอเตอรแตละตวจะสงไปยงทอทอยใตบอ เพอปรบความแรงของนา

โดยการปรบวาลวและควบคมความถทจายใหกบมอเตอรโดย SCADA สวนทออกดานหนงของบอจะม

วาลวสาหรบปลอยอากาศหรอกาซชวภาพทเกดในทอซงปดไว เมอนาเขาไปในบอแลวจะลนออกมาทาง

Over Flow Weir เพอการสงเกตวานาในบอไมมากหรอนอยเกนไป ทางดานบนจะมวาลวสาหรบปลอยนา

เสยออกจากระบบเปน Effluent ซงจะเปนตวกาหนดระดบนาในบอหมกกาซชวภาพ เมอนาลนออกมา

จากระบบออกเปน Effluent และสวนหนงกผาน Recycle เขาบอ Mixing Tank เพอปรบคา pH ตอไป



ผลการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอการชบงอนตายและการประเมนความเสยงดวยวธ HAZOP

หนวย Node1. รายละเอยด การปมนาเสยเขาระบบ

ปจจยการผลต Pressure, Temperature คาควบคม Pressure x1-x2 bar, Temperature A1-A2 °C แบบแปลนหมายเลข เอกสารหมายเลข 1 (Node1)

ขอบกพรอง สถานการณจาลง เหตการณทตามมา มาตรการปองกน/ควบคม/

แกไข

ขอเสนอแนะ การประเมนความเสยง

โอกาส ความ

รนแรง ผลลพธ

ระดบ


NO FLOW

ไมมการไหล

ของนาเสย

นาในบอปรบ

สภาพตากวา

ทกาหนด

ไมเปดวาลว

ไมมนาเขาระบบ

ไมมผลตภณฑ

เกดขน

มอเตอรของปม

ไหม

ผปฏบตงาน บนทก

ระดบนาในบอปรบ

สภาพทก 1 ชม.

ตดตงเครองมอวดระดบ

นาภายใน Mixing Tank

ตรวจสอบระบบจายนา

เขา Mixing Tank

ม Alarm เตอนเมอ

ระดบนาตากวากาหนด

2 1 2 1

HIGH TEMP

อณหภมของ

ปมสง

นาใน Mixing Tank

นอยกวาทกาหนด


มระดบขนๆลงๆ

ประสทธภาพของ

ปมทางานไมเตมท

นาเขาสระบบไม

แนนอน

มอเตอรไหม

มการควบคมอณหภม

โดยตรวจสอบ และ

บนทกทกชวโมง

แผนการบารงรกษา

ตามระยะเวลาทกาหนด

2 1 2 1



เครองสงกาซเขาสระบบ (Blower)

Node. 2

การสงกาซเขาสระบบ

การตรวจสอบปรมาณกาซในบอหมก

ตรวจสอบปรมาณกาซในบอหมกสงเกตการณพองตวของกาซในบอ

ทาการเตรยมการเดนระบบ

เมอกาซชวภาพสะอาด โดยมการดกเอาเศษวสดและนาออกไปแลว กจะผานมายง Blower ซงเปน

ตวเปากาซชวภาพ โดยสลบกนทางาน และขนกบความดนในทอกาซชวภาพทสงไปยงโรงงาน กาซชวภาพ

จะถกสงไป 2 ทาง คอสงไปใชประโยชนและสงไปเผาทง โดยมวาลวทางแยกของทงสองทางไว กาซชวภาพ

ทสงเขาโรงงานกจะผาน Filter Tank กอน




หนวย Node2. รายละเอยด เครองสงกาซเขาสระบบ (Blower)

ปจจยการผลต Pressure, Temperature คาควบคม Pressure x3-x4 bar, Temperature A3-A4 °C แบบแปลนหมายเลข เอกสารหมายเลข 2 (Node 2)

ขอบกพรอง สถานการณจาลง เหตการณทตามมา มาตรการปองกน/ควบคม/

แกไข

ขอเสนอ

แนะ




ระดบ


HIGH

PRESSURE การ

ไหลนอยเกนไป

ของนาเสยเขา

ระบบ

กาซในบอนอย

เกนไป

เปดวาลวไปยง

Flare นอยเกนไป

เปดวาลวไปยง

Burner นอยเกนไป

ตงคาควบคมมาก

เกนไป

กาซเขาระบบการ

นาไปใชนอยเกนไป


เครองสงลมรอน

ทางานตาลง

มอเตอรของปม

ไหม

ผปฏบตงาน บนทก

ระดบนาในบอปรบ

สภาพทก 1 ชม.

ตดตงเครองมอวดระดบ

นาภายใน Mixing Tank

ตรวจสอบระบบจายนา

เขา Mixing tank

ม Alarm เตอนเมอ

ระดบนาตากวากาหนด

2 1 2 1

LOW

PRESSURE การ

ไหลมากเกนไป

ของนาเขาระบบ


นอยกวาทกาหนด


มระดบขนๆลงๆ


ปมทางานไมเตมท

นาเขาสระบบไม

แนนอน


มการควบคมอณหภม

โดยตรวจสอบ และ

บนทกทกชวโมง



2 1 2 1




หนวย Node2. รายละเอยด เครองสงกาซเขาสระบบ (Blower)

ปจจยการผลต Pressure, Temperature คาควบคม Pressure x3-x4 bar, Temperature A3-A4 °C แบบแปลนหมายเลข เอกสารหมายเลข 2 (Node 2)

ขอบกพรอง สถานการณจาลง เหตการณทตามมา มาตรการปองกน/

ควบคม/แกไข




ระดบ


NO FLOW

ไมมการไหลของ

กาซ

มการปด Valve

เครองจกรชารด

ไมมกาซเขาสระบบ

ไมมผลตภณฑท

เกดขน

มอเตอรของปมไหม

เกดกาซสะสมมาก

ในบอ

ผปฏบตงาน ตรวจเชค

การทางานทกชวโมง

ตรวจสอบการทางาน

ของระบบกอนเรม

เดนเครอง

ม Alarm เตอนเมอไม

ม Flow gas เขา

มการกาหนดให Flare

2 1 2 1

HIGH TEMP

อณหภมของ

เครองสงลมสง

กวาทกาหนด

ใบพดระบายความ

รอนไมทางาน

มกาซในบอนอย

มกาซรวไหล

Chiller ชารด


ไมเกดผลตภณฑ

เกดความชนในกาซ

มาก ทาให

เครองจกรชารด

ควบคมอณหภมโดย

ตรวจสอบ และบนทก

ทกชวโมง


ตามระยะเวลาท

กาหนด

2 1 2 1



การลดอณหภมของกาซชวภาพกอนนาไปใช

Node. 3

การลดอณหภมของกาซชวภาพกอนนาไปใช

เมอนาเสยเขาไปในบอผลตกาซชวภาพแลว กจะเกดกาซชวภาพขนมา แลวจะไปดนแผน HDPE ท

คลมไวบนบอและกจะถกดดไปใชงาน โดยมทอสาหรบดดกาซทวางอยดานขางของบอผลตกาซชวภาพ ทง

สองขาง กาซชวภาพจะมารวมกนทดานหนงของบอแลวผาน Cyclone ซงจะเปนตวดกเศษวสดทเปน

ของแขงออกจากกาซชวภาพ เมอกาซชวภาพถกดกเอาเศษวสดขนาดใหญออกไปแลว กจะผานไปยง

cooling Coil จะเปนตวลดอณหภมของกาซชวภาพลง โดยตวททาใหอณหภมลดตาลงคอ Chiller เปนตว

ทาความเยน ตวทาความเยนนจะเดนทหนางานเทานน ไมสามารถสงทางานผาน SCADA ได และการทจะ

เดนเครองทาความเยนไดตองเดน Cooling Pump และ Cooling Fan กอน




หนวย Node3. รายละเอยด การลดอณหภมของกาซชวภาพกอนนาไปใช

ปจจยการผลต Temperature คาควบคม Temperature A5-A6 °C แบบแปลนหมายเลข เอกสารหมายเลข 3 (Node 3)

ขอบกพรอง สถานการณจาลง เหตการณทตามมา มาตรการปองกน/





ระดบ


HIGH TEMP

อณหภมกาซใน

ทอ

อณหภมของนาใน

Chiller สงกวา A6

Cooling coil รว

นาหลอเยนใน

Cooling Tower

ไมสามารถทางานได

ทาอณหภมไมได

ตามทตองการ

ไดผลตภณฑสงจาย

ในจดตางๆนอย

มนาสะสมในทอสง

จายกาซ

ผปฏบตงานจดบนทก

คาอณหภมทกชวโมง

ตรวจเชคและซอม

บารงตามแผนท

กาหนด

2 1 2 1

LOW TEMP

อณหภมกาซใน

ทอ

อณหภมของนาใน

Chiller ตากวา A5

หวเตาจดตดยาก

ทาอณหภมไมได

ตามทตองการ

ผปฏบตงานจดบนทก

คาอณหภมทกชวโมง

ตรวจเชคและซอม

บารงตามแผนท

กาหนด

2 1 2 1



Check Sheet 1 เปนตารางใชในการตรวจเชคสภาวะของนาเสยกอนเขาสระบบบอผลตกาซชวภาพ

ประจาวนท ............พ.ศ.............

เวลา

อณหภม pH ความเปนกรดอนทรยระเหย

งาย ความเปนดาง คา VFA/Alk

บอสบ บอพก

นาเสย

ภายใน

บอ

บาบด

ออก

จากบอ

บาบด

บอสบ บอพก

นาเสย

ภายใน

บอ

บาบด

ออก

จากบอ

บาบด

บอพก

นาเสย

ภายใน

บอ

บาบด

ออก

จากบอ

บาบด

บอพก

นาเสย

ภายใน

บอ

บาบด

ออก

จากบอ

บาบด

ภายใน

บอ

บาบด

ออก

จากบอ

บาบด

0.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00

20.00

22.00



ผลการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอการชบงอนตายและการประเมนความเสยงดวยวธ Checklist

พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม วตถดบ/การจดการนาเสยเขาระบบ โรงงาน บรษท xx จากด

ตามแบบเอกสารหมายเลข Checklist 1 วนททาการศกษา 4 / 02/ 13

ผลการทา

Checklist

อนตรายหรอผลทเกดขน

ตามมา

มาตรการปองกนและควบคม

อนตราย ขอเสนอแนะ





เสยง

1. นาเสยม

คณสมบตเปนกรด

มกลนเหมนทาให

เกดอนตรายตอ

ผปฏบตงาน

ระคายเคองตอผวทสมผส

กลนของนาเสยทาใหเกด

อาการแสบจมก เมอสด

ดม

มการสวมถงมอทกครงทตอง

สมผสกบนาเสย

มการสวมหนากากดกกลนจมก

กอนเขาทางาน

กาหนดใหมการสวม

อปกรณความ

ปลอดภยเวลาออก

ปฏบตงาน

3 2 6 2

(แผนควบคม 1)

2.ปมทางาน

ผดปกตไมสามารถ

นานาเขาระบบได

ปมมความรอนสง อาจ

ไหมหรอระเบดได

ระบบการผลตหยดเดน

มการตรวจสอบการทางานของ

ปมทก 2 ชวโมง

จดระบบการสลบการทางาน

ของปม เพอใหพกปม

จดใหมการตรวจ

สภาพและซอมบารง

ตามกาหนด 2 2 4 2

(แผนควบคม 1)



ผลการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอการชบงอนตายและการประเมนความเสยงดวยวธ What-if Analysis

พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม ระบบปองกนฟาผา/อปกรณไฟฟาบรเวณบอเกบกาซชวภาพ โรงงาน บรษท xx จากด

ตามแบบเอกสารหมายเลข What-if Analysis วนททาการศกษา

คาถาม What-if อนตรายหรอผลทเกดขน

ตามมา

มาตรการปองกน และควบคม






เสยง

1. จะเกดอะไรขนถา

หลอดไฟสองสวาง ท

ตดตงบรเวณบอเกบ

กาซ สายไฟลดวงจร

ระหวางขว สายรว

สายไฟรวหรอลดวงจร ทา

ใหเกดประกายไฟ หากม

กาซชวภาพรวไหลทาให

เกดเพลงไหมหรอระเบด

ตดตงอปกรณไฟฟา/หลอดไฟสอง

สวางชนดปองกนระเบด และเดน

ทอรอยสายไฟใหถกตองตาม

มาตรฐาน

ใหมการตรวจสอบ

บรเวณบอเกบกาซ

เปนประจา และ

ซอมแซมบรเวณท

ชารด

1 2 2 1


ระบบสายลอฟา/สาย

ดนชารด

เกดฟาผา ระบบบอเกบ

กาซเสยหาย และหากม

กาซรวทาใหเกดเพลงไหม

ตรวจสอบสภาพสายลอฟาอยาง

สมาเสมอ

ปฏบตตามแผนซอมบารงอยาง

เครงครด

1 2 2 1


ระบบปองกนฟาผาไม

ส าม ารถ ท า ง าน ไ ด

ครอบคลมบรเวณพนท

บอเกบกาซ

เกดฟาผา ระบบบอเกบ

กาซเสยหายและหากม

กาซรวทาใหเกดเพลงไหม

ตดตงระบบปองกนฟาผาให

ถกตองตามมาตรฐานท วสท.

กาหนด

ปฏบตตามคมอ

มาตรฐานปองกน

ฟาผาสาหรบสง

ปลกสราง

1 2 2 1




พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม ถง water seal tank โรงงาน บรษท xx จากด



ตามมา







เสยง


ระดบนาในถงลดตาลง

กาซชวภาพในบอเกบกาซ

รวไหลออกตลอดเวลา

ใหผปฏบตงานตรวจสอบการ

ทางานของระบบทกชวโมง

1 1 1 1




พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม อปกรณปองกนความดนสงหรอตาเกนกาหนดทตดตงบรเวณบอเกบกาซ โรงงาน บรษท xx จากด



ตามมา







เสยง


สวตซปองกนความดน

สงหรอตาเกนกาหนด

ชารด เสยหาย หรอไม

ส าม ารถ ท า ง าน ไ ด

ตามปกต

กาซชวภาพในบอเกบกาซ

ส ง เ ก น ก าห นด ท า ให

ระบบเกบกาซเสยหาย

ตดตงอปกรณปองกนความดนสง

หรอตาเกนกาหนด ซงเปนระบบ

ควบคมแบบทางกล ควบคกบ

ระบบทควบคมดวยไฟฟา

3 2 6 2 (แผนควบคม 2)


ตวสงสญญาณแรงดน

กาซชารด หรออานคา

ผดพลาด

ป มควบคมการส งจ าย

ทางานผดปกต ทาใหกาซ

ชวภาพในบอเกบกาซสง

เกนกาหนด

ตดตงอปกรณปองกนความดนสง

หรอตาเกนกาหนด ซงเปนระบบ

ควบคมแบบทางกล ควบคกบ

ระบบทควบคมดวยไฟฟา

จดใหมการตรวจ

สภาพและซอมบารง

ตามกาหนด




แผนงานควบคม 1


พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม การซอมบารงบรเวณบอเกบกาซ โรงงาน บรษท xx จากด



ตามมา







เสยง


ภายในบอผลต /เกบ

กาซมออกซเจนนอย

แ ล ะม ป ร ม า ณก า ซ

ไ ฮ โ ด ร เ จน ซ ล ไ ฟด

สะสมสง

ผปฏบตงานหมดสต และ

เสยชวต

ผปฏบตงานตองมอปกรณทางาน

สถานทอบอากาศ

ผปฏบต ง านตอง ม ใบอนญาต

ปฏบตงานในสถานทอบอากาศ

วาจางผทมความ

ชานาญในการ

ปฏบตงานในสถานท

อบอากาศเพอ

ดาเนนการซอมแซม



ซอมแซมแผนผ า ใบ

คลมบอผลต/เกบกาซ

ขณะทยงมกาซอยใน

บอ

แผนผา ใบคลมบอขาด

ผปฏบตงานตกลงในบอ

ผปฏบตงานเสยชวต

ปลอยกาซออกจากบอเกบกาซให

หมด





พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม การซอมบารงบรเวณบอเกบกาซ โรงงาน บรษท xx จากด



ตามมา







เสยง

3. จะเกดอะไรขนถาม

การปฏบตงานททาให

เกดประกายไฟ เชน

เชอม เจยร โดยไมม

การปองกนในบรเวณ

ทอาจเกดการรวไหล

ของกาซ

ทาใหเกดเพลงไหม หรอ

ระเบด ได กรณทม การ

รวไหล

ตดตงปายเตอนความปลอดภย

ก า รอ บ ร ม ม า ต ร ก า ร ค ว า ม

ปลอดภยใหผปฏบตงาน


ชานาญในการ

ปฏบตงานในสถานท

อบอากาศเพอ

ดาเนนการซอมแซม





พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม ระบบกาจดกาซโฮโดรเจนซลไฟด โรงงาน บรษท xx จากด



ตามมา







เสยง


วาลว หรอหวกระจาย

นา/สารละลาย เ กด

การอดตน

ทาใหมไมสามารถกาจด

กาซไฮโดรเจนซลไฟดจาก

กาซชวภาพได

อ ป ก ร ณ ใ ช ง า น ช า ร ด

เสยหาย เชน ทอ วาลว

โซลนอยดวาลวค ฯลฯ

มการทาความสะอาดหอดดซบ

ตามแผนการซอมบารง

ม ก า ร ต ร ว จ ว เ ค ร า ะ ห ก า ซ

ไฮโดรเจนซลไฟล หลงจากกาซ

ชวภาพผานระบบบาบดแลว


ชานาญเพอ

ดาเนนการดแลรกษา

1 2 2 1




พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม อปกรณปองกนเปลวไฟยอนกลบ โรงงาน บรษท xx จากด



ตามมา







เสยง


อปกรณปองกนเปลว

ไฟยอนกลบไมสามารถ

ปองกนไฟยอนกลบได

ทาใหเกดเพลงไหม หรอ

ระเบดได

อปกรณอนๆเสยหาย

ตดตง อปกรณปองกนเปลวไฟ

ยอนกลบตามตาแหนงทเหมาะสม

ปฏบตตามคมอการ

ใชอปกรณอยาง

เครงครด




ผลการศกษา วเคราะห และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอการชบงอนตายและการประเมนความเสยงดวยวธ FMEA

พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม การสงจายกาซชวภาพ โรงงาน บรษท xx จากด

ตามแบบเอกสารหมายเลข FMEA วนททาการศกษา


อปกรณ/ระบบ ความลมเหลว

สาเหตของความ

ลมเหลว ผลทจะเกดขน

มาตรการปองกน/





ระดบ


1. ทอสงจายกาซ ทอแตก

ทอตกทองชาง ทา

ใหมนาขงในทอ

ทอเสอมสภาพ

เก ดการกดกร อน

จากกาซภายในทอ

ระยะหางระหวาง

ฐ า น ร อ ง ท อ ไ ม


กาซชวภาพรวไหล

อาจเกดเพลงไหม

ป ร ม า ณ ก า ซ ท

นาไปใชมความชน

ตรวจสอบสภาพทอ

เปนประจาอยาง


1 2 2 1

2. ขอตอทอ รวซมหรอหลด

แตกชารด


จากกาซ

เสอมสภาพ

อาจทาใหทอหลด


อาจเกดไฟไหม

ตรวจสอบสภาพทอ



1 2 2 1

3.อปกรณดกนา

แบบ Cyclone

กาซรวซมบรเวณ

รอยเชอม

มนาขง


จากกาซ

เสอมสภาพ

อปกรณระบายนา

ออกดานลางชารด


อาจเกดเพลงไหม

ก า ซ ท น า ไ ป ใ ช ม

ความชน

ตร วจเ ช คส ภ าพ



ห ม น ท า ค ว า ม

สะอาดทอ Drain

2 1 2 2 (แผนควบคม

5)




พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม การสงจายกาซชวภาพ โรงงาน บรษท xx จากด











ระดบ


4. อปกรณระบาย

นาแบบอตโนมต

เกดการอดตน

ละออ งน า เ ม อ ก

ฟอง ทมากบกาซ

มนาขงในทอ หรอ

อปกรณดกนาทตอ

กบอปกรณระบาย

นาอตโนมต

ก า ซ ช ว ภ า พ ท

นาไปใชมความชน

หวเ ผา จดตด ยาก

และเกดการระเบด

ในหองเผาไหมได

ค ว ร ม ว า ล ว

bypass ท Auto

drain ดวย

ตรวจสอบดหยดนา

ท บ ร เ ว ณ Auto

drain


5)

5 เกจวดความดน อานคาผดพลาด

สกปรก

อ ป ก ร ณ ใ ช ง า น

เสยหาย เชน ทอสง

กาซ Boiler เปนตน

เนองจากแรงดนสง

หรอตาเกน

ท ด ส อ บ เ ก จ ว ด

ค ว า ม ด น ท ก 6

เดอน

1 2 2 1




พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม การนากาซชวภาพไปใชประโยชน โรงงาน บรษท xx จากด












เสยง

1. Flare เผากาซทงไมทน

กบปรมาณการ

เกดกาซ

ระบบไมทางาน

ระบบไมเหมาะสม

กบปรมาณก าซท

ผลตได

สวตซปองกนความ

ดนสงชารด

เ ก ดแรงดน ในบ อ

เกบกาซ อาจทาให

บอเสยหาย

ตรวจเชคอปกรณเปน

ประจาอยางสมาเสมอ


6)

2. โซลนอยดวาลว

ค

หนาวาลวและบา

วาลวสกปรก ทา

ใหตดตายใน

ตาแหนงวาลวเปด

ก า ซ ช ว ภ า พ ม

ความชน และกาซ


ผสมอย

เ กดการระเบด ใน

หองเผาไหม


ทรพยสนเสยหาย

กาจดความชน และ

กาซไฮโดรเจนซลไฟด

กอนนามาใช


4 4 16 4 (แผนลด1 )

(แผนควบคม

6)

3.Valve Proving

Systems

อดตนและ

ลดวงจร

ก า ซ ช ว ภ า พ ม

ความชน และกาซ


ผสมอย

เ กดการระเบด ใน

หองเผาไหม


ทรพยสนเสยหาย

กาจดความชน และ

กาซไฮโดรเจนซลไฟด

กอนนามาใช


4 4 16 4 (แผนลด 1)

(แผนควบคม

6)



4. แผนงานบรหารจดการความเสยง

หลงจากไดดาเนนการชบงอนตรายและประเมนความเสยงดวยวธตางๆ แลวนนจะไดผลการประเมน

ความเสยง ซงผลการประเมนดงกลาวจะแบงความเสยงออกเปน 4 ระดบ โดย

ระดบความเสยง 1 (ความเสยงเลกนอย) ไมตองทาแผน

ระดบความเสยง 2 (ความเสยงทยอมรบได) ตองจดทาแผนงานควบคมความเสยง

ระดบความเสยง 3 (ความเสยงสง) ตองจดทาแผนงานลดความเสยง และแผนงานควบคม


ระดบความเสยง 4 (ความเสยงทยอมรบไมได) ตองจดทาแผนงานลดความเสยง และแผนงานควบคม




แผนงานบรหารจดการความเสยง (แผนลด 1)

หนวยงาน ฝายซอมบารง/ฝายผลต รายละเอยด การนากาซชวภาพไปใชประโยชน

วตถประสงค เพอปองกนการระเบดและเพลงไหมจากการนากาซชวภาพไปใชเปนเชอเพลงใน Boiler

เปาหมาย ไมมอบตภยการระเบดและเพลงไหม

ลาดบ มาตรการ/กจกรรม/การดาเนนงานเพอลดความเสยง ผรบผดชอบ ระยะเวลาดาเนนการ ผตรวจตดตาม หมายเหต

1. จด ทาข นตอนในการซอมบ า รง รกษา ระบบกา จดก าซ

ไฮโดรเจนซลไฟด เจาหนาทบารงรกษา 1-5 มกราคม 2556 ผจดการโรงงาน

2. ตดตงอปกรณดกนาแบบ Knock out Drum เพมเตม เจาหนาทบารงรกษา 6-10 มกราคม 2556 ผจดการโรงงาน

3. จดทาขนตอนในการซอมบารงรกษา อปกรณโซลนอยดวาลวค เจาหนาทบารงรกษา 11-15 มกราคม 2556 ผจดการโรงงาน

4. จดฝกอบรมการปฏบตงานใหผปฏบตงานทกคน หวหนาฝายซอมบารง 1-5 กมภาพนธ 2556 ผจดการโรงงาน



แผนงานบรหารจดการความเสยง (แผนควบคม 1)

หนวยงาน ฝายผลต รายละเอยด วตถดบ/การจดการนาเสยเขาระบบ

วตถประสงค เพอควบคมการนานาเสยเขาระบบใหเปนไปดวยความปลอดภย

เปาหมาย มการควบคมอยางตอเนอง

ลาดบ มาตรการหรอกจกรรมหรอการดาเนนงานเพอลด

ความเสยง หรอขนตอนการปฏบตทเปนความเสยง

ผรบผดชอบ หวเรองทควบคม หลกเกณฑหรอมาตรการทใช

ควบคม

ผตรวจตดตาม

1. จดทาขนตอนการทางานพรอมความปลอดภยในการ

สมผสกบนาเสย

ผปฏบตงาน -มการสวมอปกรณปองกน เชน

ชดกนนา รองเทาบท หนากากดก

กลน ถงมอยาง เปนตน

-กาหนดขนตอนการทางาน

-ตองไมมการสมผสนาเสย

โดยตรงของรางกาย

-ตองมขนตอนการทางานอยาง

เปนระบบ

หวหนาทม

บารง/หวหนา

ทมปฏบตการ

2. ตรวจสอบ Valve ในการนานาเขาระบบกอนเปดนา

เขาบอ

ผปฏบตงาน ตรวจสอบสภาพและการทางาน

ของ Valve นาเขาบอ Valve นา

เขาปม feed เขาบอ รอยตอ

ระหวางทอจดตางๆ

ตองมสภาพพรอมใชงาน และ

ตองไมรว




3. ตรวจสอบการทางานของปม feed นาเสยเขาระบบ เจาหนาท

ซอมบารง

-ทดสอบการทางานของปม

-ตรวจเชคระบบการทางานของปม

-ขนตอนการซอมบารงและการ

บารงรกษาปม

ตองทางานอยในเกณฑทกาหนด หวหนาทม






หนวยงาน แผนกซอมบารง รายละเอยด ชดอปกรณปองกนความดนทตดตงบรเวณบอเกบกาซ

วตถประสงค เพอควบคมความดนบรเวณบอเกบกาซใหเปนไปดวยความปลอดภย





ควบคม


1. ตรวจสอบสภาพของอปกรณ วายงทางานไดตามปกต เจาหนาท


- มการซอมแซมและบารงรกษา


-แผนการซอมบารง หวหนาทม



2. จดทาขนตอนในการซอมบารงรกษา อปกรณปองกน

ความดนตาหรอสงเกนกาหนด

เจาหนาท




-แผนการซอมบารง หวหนาทม






หนวยงาน แผนกซอมบารง รายละเอยด การซอมบารงบอเกบกาซชวภาพ

วตถประสงค เพอความปลอดภยในการปฏบตงาน

เปาหมาย ไมเกดอบตเหตจากการซอมบารงรกษาบอเกบกาซ




ควบคม


1. จดทาปายเตอนความปลอดภยใหระวงตก เจาหนาท


- การตดตงปาย

- มปายเตอนในบรเวณทไม

ปลอดภยชดเจน




2. การตรวจวดปรมาณกาซออกซเจน และกาซ

ไฮโดรเจนซลไฟด ในบอกอนลงไปปฏบตงาน



- การตรวจวดปรมาณกาซ - การปฏบตงานในสถานทอบ

อากาศ




3. จดทาปายเตอนความปลอดภย เชน หามสบบหร

หามกอใหเกดประกายไฟ ปายบอกวากาลง

ปฏบตงาน ปายเตอนวาเปนสถานทอบอากาศ เปน

ตน



- การตดตงปายเตอน - มปายเตอนในบรเวณทไม

ปลอดภยอยางชดเจน







หนวยงาน แผนกซอมบารง รายละเอยด อปกรณปองกนเปลวไฟยอนกลบ






ควบคม


1. จดใหมการตดตงอปกรณตามทคมอกาหนด เจาหนาท


- การตดตงอปกรณ

- ปฏบตตามคมอใชงานของ

อปกรณ




2. จดใหมขนตอนการซอมบารงรกษา เจาหนาท




- แผนการซอมบารง หวหนาทม






หนวยงาน แผนกซอมบารง/แผนกผลต รายละเอยด การสงจายกาซชวภาพ






ควบคม


1. ตรวจสอบสภาพทอเปนประจา เจาหนาท







2. หมนทาความสะอาดทอ Drain เจาหนาท










หนวยงาน แผนกซอมบารง/แผนกผลต รายละเอยด การนากาซชวภาพไปใชประโยชน






ควบคม


1. ตรวจสอบอปกรณสวตซปองกนความดนสง เจาหนาท







2. กาจดความชน และกาซไฮโดรเจนซลไฟดกอน

นามาใชประโยชน


ฝายผลต








สรปผลการศกษา วเคราะหและทบทวนการดาเนนงานทเปนความเสยง

จากการดาเนนการชบงอนตรายและประเมนความเสยงของ บรษท xx จากด พบวามจดวกฤต หรอ

อปกรณทมความวกฤตทอาจกอใหเกดอบตภยรายแรง ดงน

1.

2.

3.

4.

5.

ซงบรษท xx จากด ไดจดทาแผนบรหารจดการความเสยงเปนทเรยบรอยแลว ทงน บรษทฯ จะปฏบต

ตามแผนบรหารจดการความเสยงอยางเครงครด ดงสรปผลระดบความเสยงทได และแผนบรหารจดการความ

เสยง ดงน

1. ระดบความเสยงเลกนอย 16 รายการ

2. ระดบความเสยงทยอมรบได 11 รายการ

3. ระดบความเสยงสง - รายการ

4. ระดบความเสยงทยอมรบไมได 2 รายการ

และจดทาแผนบรหารจดการความเสยง ดงน

1. แผนงานลดความเสยง 1 แผน

2. แผนงานควบคมความเสยง 6 แผน



ทะเบยนความเสยง

ลาดบ กจกรรม/อปกรณ สถานการณ/ความ

ลมเหลว

ระดบ


แผนงานบรหารจดการ


แผนลด แผนควบคม

ระดบความเสยงทยอมรบไมได

1 การนากาซชวภาพไปใช


หนาวาลวและบาวาลวใน

โซลนอยดวาลวค สกปรก

ทาใหตดตายในตาแหนง

วาลวเปด

4 แผนลด

1

แผนควบคม

6



Valve Proving

Systems อดตนและ

ลดวงจร

4 แผนลด

1

แผนควบคม

6

ระดบความเสยงทยอมรบได

1 วตถดบ/การจดการนาเสยเขา

ระบบ

นาเสยมคณสมบตเปน

กรด มกลนเหมนทาให

เกดอนตรายตอ

ผปฏบตงาน

2 - แผนควบคม

1

2 วตถดบ/การจดการนาเสยเขา

ระบบ

ปมทางานผดปกต ไม

สามารถนานาเขาระบบ

ได


1

3 อปกรณปองกนความดนสง

หรอตาเกนกาหนดทตดตง

บรเวณบอเกบกาซชวภาพ

สวตซปองกนความดนสง

หรอตาเกนกาหนดชารด

เสยหาย หรอไมสามารถ

ทางานไดตามปกต


2

4 อปกรณปองกนความดนสง

หรอตาเกนกาหนดทตดตง

บรเวณบอเกบกาซชวภาพ

ตวสงสญญาณแรงดนกาซ

ชารด หรออานคา

ผดพลาด


2

5 การซอมบารงบรเวณบอเกบ

กาซ

ภายในบอผลต/เกบกาซ

มออกซเจนนอย และม

ปรมาณกาซ

ไฮโดรเจนซลไฟดสะสมสง


3



ทะเบยนความเสยง

ลาดบ กจกรรม/อปกรณ สถานการณ/ความ

ลมเหลว

ระดบ


แผนงานบรหารจดการ


แผนลด แผนควบคม

ระดบความเสยงทยอมรบไมได


กาซ

ซอมแซมผาใบคลมบอ

ผลต/เกบกาซ ขณะทยงม

กาซสะสมอยในบอ


3


กาซ

มการปฏบตงานททาให

เกดประกายไฟ เชน

เชอม เจยร โดยไมมการ

ปองกนในบรเวณทเกด

การรวไหลของกาซ


3

8 อปกรณปองกนเปลวไฟ

ยอนกลบ

อปกรณปองกนเปลวไฟ

ไมสามารถปองกนไฟ

ยอนกลบได


4

9 การสงจายกาซชวภาพ อปกรณดงนาแบบ

Cyclone มกาซรวซม

บรเวณรอยเชอม และม

นาขง


5

10 การสงจายกาซชวภาพ อปกรณระบายนา

อตโนมตเกดการอดตน


5



ระบบเผากาซทง (Flare)

เผากาซสวนเกนทงไม

เหมาะสมกบปรมาณกาซ

ทเกดขน หรอระบบไม

ทางาน


6

ภาคผนวก ข.

ตวอย�างแบบฟอร�มการชบ�งอนตราย

ผลการศกษา วเคราะห� และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอการชบ!งอนตายและการประเมนความเสยงด(วยวธ Checklist พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม โรงงาน ตามแบบเอกสารหมายเลข Checklist วนททาการศกษา

ผลการทา Checklist


มาตรการแก#ไข ข#อเสนอแนะ การประเมนความเสยง

โอกาส ความรนแรง

ผลลพธ� ระดบความ

เสยง ช!องท 1 ระบถง

ผลการตรวจสอบ เช!น นาเสยมทรายปะปน

ช!องท 2 ระบถง เหตการณ�หรอสถานการณ�ทอาจเกดขนเนองจากเหตการณ�ในช!องท 1 เช!น ก<าซชวภาพทผลตได(ไม!เป@นไปตามมาตรฐาน ส!งผลต!ออปกรณ�สาหรบใช(ก<าซชวภาพเป@นเชอเพลง

ช!องท 3 ระบถง มาตรการความปลอดภยทมอย!ในปDจจบน เพอปEองกนหรอควบคมไม!ให(เกดเหตการณ�ตามทระบในช!องท 1 และ 2

ช!องท 4 ระบถง มาตรการความปลอดภยทควรจดทาเพมเตม เมอพจารณาแล(วว!า ระบบความปลอดภยทมอย!ในช!องท 3 ยงไม!เพยงพอ

ผลการศกษา วเคราะห� และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอการชบ!งอนตายและการประเมนความเสยงด(วยวธ What-if Analysis พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม โรงงาน ตามแบบเอกสารหมายเลข What-if Analysis วนททาการศกษา

คาถาม What-if อนตรายหรอผลท

เกดขนตามมา มาตรการป3องกน และ

ควบคมอนตราย ข#อเสนอแนะ




เสยง ช!องท 1 ระบถง

-ความล(มเหลวของเครองจกรอปกรณ� -สภาพกระบวนการผลตทผดปกต -ความล(มเหลวของเครองมอ เครองวด -ความผดพลาดจากการทางานของ คนงาน -ฯลฯ

ช!องท 2 ระบถง เหตการณ�หรอสถานการณ�ทอาจเกดขนเนองจากเหตการณ�ในช!องท 1

ช!องท 3 ระบถง มาตรการความปลอดภยทมอย!ในปDจจบน เพอปEองกนหรอควบคมไม!ให(เกดเหตการณ�ตามทระบในช!องท 1 และ 2

ช!องท 4 ระบถง มาตรการความปลอดภยทควรจดทาเพมเตม เมอพจารณาแล(วว!า ระบบความปลอดภยทมอย!ในช!องท 3 ยงไม!เพยงพอ

ผลการศกษา วเคราะห� และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอการชบ!งอนตายและการประเมนความเสยงด(วยวธ HAZOP หน!วย รายละเอยด ปDจจยการผลต แบบแปลนหมายเลข

ข#อบกพร;อง สถานการณ=จาลอง เหตการณ=ทเกด

ตามมา มาตรการป3องกน/

ควบคม/แก#ไข ข#อเสนอแนะ



ผลลพธ� ระดบความเสยง

ช!องท 1 ระบถง สถานการณ�ทเปลยนแปลงไปจากการออกแบบทกาหนดไว(

ช!องท 2 ระบถง สาเหตททาให(เกดสถานการณ�ทเปลยนแปลงไปจากการออกแบบ

ช!องท 3 ระบถง ผลทเกดกบอปกรณ� คน หรอสงแวดล(อม เมอสถานการณ�เปลยนแปลงไปจากการออกแบบ

ช!องท 4 ระบถง การออกแบบ หรอมาตรการความปลอดภย หรอระบบปEองกนทมอย!เพอไม!ให(เกดภาวะทไม!ต(องการ

ช!องท 5 ระบถง สงทควรดาเนนการเพมเตมเมอพบว!ามาตรการปEองกน/ควบคม/แก(ไข ทมอย!เดมไม!เพยงพอ

ผลการศกษา วเคราะห� และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอการชบ!งอนตายและการประเมนความเสยงด(วยวธ Fault Tree Analysis พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม โรงงาน สถานการณ�จาลองเหตการณ�ทอาจก!อให(เกดอบตภยร(ายแรง (ระบถงเหตการณ�ขนสดท(ายทอปกรณ�หรอระบบจะเกดได( เมอมความผดปกตเกดขน เช!น ก<าซรว ระเบด) วนททาการศกษา สาเหตททาให#เกดเหตการณ=ทอาจก;อให#เกดอบตภย

ร#ายแรง


มาตรการป3องกน และควบคมอนตราย

ข#อเสนอแนะ




เสยง

ช!องท 1 ระบถง สาเหตททาให(เกดเหตการณ�ขนสดท(ายทอปกรณ�หรอระบบจะเกดได(

ช!องท 2 ระบถง ผลทเกดขนสบเนองจากเหตการณ�ขนสดท(าย

ช!องท 3 ระบถง การออกแบบ หรอมาตรการความปลอดภยหรอระบบปEองกนทมอย! เพอไม!ให(เกดอนตรายหรอภาวะทไม!ต(องการ หรอควบคมไม!ให(เกดอนตรายทเป@นผลมาจากสาเหตในช!องท 1

ช!องท 4 ระบถง สงทควรดาเนนการเพมเตม เมอพบว!า มาตรการปEองกน/ควบคม/แก(ไข ทมอย!เดมไม!เพยงพอ

ผลการศกษา วเคราะห� และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอการชบ!งอนตายและการประเมนความเสยงด(วยวธ FMEA พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม โรงงาน ตามแบบเอกสารหมายเลข FMEA วนททาการศกษา

ข#อบกพร;อง สถานการณ=จาลอง เหตการณ=ทเกด

ตามมา มาตรการป3องกน/

ควบคม/แก#ไข ข#อเสนอแนะ



ผลลพธ� ระดบความเสยง

ช!องท 1 ระบถง ชนส!วน หรออปกรณ�ย!อยของระบบทกาลงชบ!งอนตราย ทจะนามาพจารณาผลกระทบ ในกรณทชนส!วน หรออปกรณ�ย!อยนนมความเป@นไปได(ทจะเสย ชารด หรอไม!ทางานตามทได(ออกแบบ

ช!องท 2 ระบถง ลกษณะความผดปกตของชนส!วน หรออปกรณ�ย!อยได(แก! - เสย - ชารด - หก - แตก - รว -ไม!ทางานตามทออกแบบไว(

ช!องท 3 ระบถง สาเหตททาให(ชนส!วน หรออปกรณ�ย!อยเกดความผดปกต จากสาเหตต!างๆ

ช!องท 4 ระบถง ผลสบเนองทจะตามมา ห า ก ช น ส! ว น ห ร ออปกรณ�ชารด หรอไม!ทางานตามทออกแบบไว( เช!น - ก<าซรว - ระเบด

ช!องท 5 ระบถง การออกแบบ หรอมาตรการความปลอดภยทมอย! เพอไม!ให(ชนส!วน หรออปกรณ�ย!อยเกดความผดปกต หรอปEองกนไม!ให(เกดความอนตราย เมอมความผดปกตเกดขน

ผลการศกษา วเคราะห� และทบทวนการดาเนนงานในโรงงานเพอการชบ!งอนตายและการประเมนความเสยงด(วยวธ Event Tree Analysis พนท/เครองจกร/กระบวนการผลต/ขนตอนการปฏบต/กจกรรม โรงงาน ตามเอกสารหมายเลข วนททาการศกษา สถานการณ�จาลอง (Initiating Event) เหตการณ�ทเป@นความบกพร!องจากการปฏบตงาน หรอความบกพร!องของอปกรณ�

ระบบความปลอดภย/ขนตอน

การปฏบตมข#อบกพร;อง


มาตรการป3องกน และควบคมอนตราย

ข#อเสนอแนะ




เสยง

ช!องท 1 ระบถง เหตการณ�ทเป@นความบกพร!องจากการปฏบตงาน หรอความบกพร!องของอปกรณ� (Initiating Event)

ช!องท 2 ระบถง ผลสบเนองทตามมา หากเกดความบกพร!องจากการปฏบตงาน หรอความบกพร!องของอปกรณ�ชนส!วน หรออปกรณ�ย!อยนน เสย ชารด หรอไม!ทางานตามทได(ออกแบบไว(

ช!องท 3 ระบถง การออกแบบ หรอมาตรการความปลอดภยหรอระบบปEองกนทมอย! เพอไม!ให(เกดความบกพร!องจากการปฏบตงาน หรอความบกพร!องของอปกรณ� หรอปEองกนไม!ให(เกดอนตราย เมอมความบกพร!องเกดขน

ช!องท 4 ระบถง การออกแบบ หรอมาตรการความปลอดภยทมอย!เพอไม!ให(ชนส!วน หรออปกรณ�ย!อยเกดความผดปกต หรอปEองกนไม!ให(เกดอนตราย เมอมความผดปกตเกดขน

แผนงานควบคม ....... แผนงานบรหารจดการความเสยง (แผนงานควบคมความเสยง) หน;วยงาน รายละเอยด วตถประสงค= เป3าหมาย ลาดบ มาตรการหรอกจกรรมหรอการดาเนนงานเพอลด

ความเสยง หรอขนตอนการปฏบตทเป@นความเสยง ผ(รบผดชอบ หวเรองทควบคม หลกเกณฑ�หรอมาตรการทใช(

ควบคม ผ(ตรวจตดตาม

แผนลด ....... แผนงานบรหารจดการความเสยง (แผนงานลดความเสยง) หน;วยงาน รายละเอยด วตถประสงค= เป3าหมาย ลาดบ มาตรการ/กจกรรม/การดาเนนงานลดความเสยง ผ(รบผดชอบ ระยะเวลาดาเนนการ ผ(ตรวจตดตาม หมายเหต

¡ÅØ‹Á¡�Ò«ªÕÇÀÒ¾ ÊÓ¹Ñ¡ÇÔ¨ÑÂ¤Œ¹¤ÇŒÒ¾ÅÑ§§Ò¹¡ÃÁ¾Ñ²¹Ò¾ÅÑ§§Ò¹·´á·¹áÅÐÍ¹ØÃÑ¡É�¾ÅÑ§§Ò¹

¡ÃÐ·ÃÇ§¾ÅÑ§§Ò¹

17 ¶¹¹¾ÃÐÃÒÁ·Õ 1 á¢Ç§¡ÉÑµÃÔÂ�ÈÖ¡ à¢µ»·ØÁÇÑ¹ ¡ÃØ§à·¾Ï 10330â·ÃÈÑ¾·� 0-2223-0021-9 µ‹Í 1251, 1223, 1302

â·ÃÊÒÃ 0-2223-8705E-mail : [email protected]

http:\\www.dede.go.th

¡ÅØ‹Á¡�Ò«ªÕÇÀÒ¾ ÊÓ¹Ñ¡ÇÔ¨ÑÂ¤Œ¹¤ÇŒÒ¾ÅÑ§§Ò¹¡ÃÁ¾Ñ²¹Ò¾ÅÑ§§Ò¹·´á·¹áÅÐÍ¹ØÃÑ¡É�¾ÅÑ§§Ò¹

¡ÃÐ·ÃÇ§¾ÅÑ§§Ò¹

17 ¶¹¹¾ÃÐÃÒÁ·Õ 1 á¢Ç§¡ÉÑµÃÔÂ�ÈÖ¡ à¢µ»·ØÁÇÑ¹ ¡ÃØ§à·¾Ï 10330â·ÃÈÑ¾·� 0-2223-0021-9 µ‹Í 1251, 1223, 1302

â·ÃÊÒÃ 0-2223-8705E-mail : [email protected]

http:\\www.dede.go.th

ปกความเสี่ยงwebkc.dede.go.th/testmax/sites/default/files/คู่มือการ... ·...

Documents

Transcript of ปกความเสี่ยงwebkc.dede.go.th/testmax/sites/default/files/คู่มือการ... ·...