ความสมพนธเชงสาเหตระหวางการจดการองคความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง ความสามารถในการท าบญชครวเรอน การจดการฟารมขาวอนทรย ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรย และความมนคงในชวตของเกษตรกรในจงหวดยโสธร

นตพงษ สงศรโรจน*

บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาความสมพนธเชงสาเหตระหวาง การจดการองคความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง ความสามารถในการท าบญชครวเรอน การจดการฟารมขาวอนทรย ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยและความมนคงในชวต กลมตวอยางทศกษา ไดแก เกษตรกรผผลตขาวอนทรยในจงหวดยโสธร โดยมกลมตวอยาง จ านวน 320 คน และใชวธการวเคราะหสมการโครงสราง ผลการศกษาพบวา การจดการองคความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง ความสามารถในการท าบญชครวเรอนมผลกระทบเชงบวกตอการจดการฟารมขาวอนทรย และการจดการฟารมขาวอนทรยสงผลกระทบเชงบวกตอความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยและความมนคงในชวต

ค าส าคญ: การจดการองคความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง ความสามารถในการท าบญชครวเรอน ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรย ความมนคงในชวต

* ผชวยศาสตราจารย คณะการบญชและการจดการ มหาวทยาลยมหาสารคาม ต าบลขามเรยง อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม 44150 โครงการวจยไดรบทนสนบสนนการวจยจากคณะการบญชและการจดการ มหาวทยาลยมหาสารคาม E-mail: nitiphong.s@acc.msu.ac.th

2

Causal Relationship Model between Knowledge Management, Sufficient

Economic Inspiration, Household Accounting Capability, Organic Rice

Farm Management, Success of Organic Rice Farm Management

and Life Security of Agriculturists in Yasothon Province

Nitiphong Songsrirote

*

Abstract

The research aims to study causal relationship model between knowledge management,

sufficient economic inspiration, household accounting capability, organic rice farm management,

success of organic rice farm management and life security of agriculturists in Yasothon province.

Data are randomly collected from 320 organic rice farmers in Yasothon province. The structural

equation modeling is employed for analysis. The result appears that knowledge management,

sufficient economic inspiration and household accounting capability has a positive effect on

organic farm management. Organic farm management has a positive impact on success of

organic farm management and life security.

Keywords: organic rice farm management, sufficient economic Inspiration, success of organic

rice farm management, life security

* Assistant Professor, Mahasarakham Business School, Mahasarakham University ,

Khamriang Sub-district, Kantarawichai District, Mahasarakham Province 44150 Thailand

E-mail: nitiphong.s@acc.msu.ac.th

3

บทน า ขาวอนทรยถอวาเปนสนคายทธศาสตรส าหรบการพฒนาดานการเกษตรของประเทศทมงเนนการ

ตอบสนองความตองการของผบรโภคทงในและตางประเทศ และใหความส าคญตอสขภาพ สงแวดลอมมากขน ทงเปนการสงเสรมคณภาพชวตของเกษตรกรอยางยงยน การศกษาเกยวกบขาวอนทรยโดยภาพรวมทผานมามขอคนพบทสามารถจ าแนกเปนประเดนส าคญ 2 ประเดนหลก คอ การเขารวมผลตขาวอนทรยของเกษตรกร และประเดนทางดานกระบวนการผลต/การตลาดของขาวอนทรย โดยสงทคนพบจากการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของในแตละประเดน พบวา การเขารวมการผลตขาวอนทรยมแรงจงใจทส าคญ คอ การมผน าชมชนและเพอนชกชวน เกษตรกรตองการลดตนทนการผลต (สภรตน ปดภย, 2552) รวมทงการไดรบขอมลขาวสารและการไดไปศกษาดงานเกยวกบการผลตขาวอนทรย (พรรณพไล คงอดศกด, 2546) อยางไรกตามยงมเกษตรกรอกมากไมไดเขารวมการท าการผลตขาวอนทรย เนองจากไมไดผลตามทคาดหวงไวหรอไมประสบผลส าเรจ ดงนนปจจยทมผลตอความส าเรจในการผลตขาวเกษตรอนทรย ไดแก ผลตอบแทน การมอดมการณในการพงตนเอง การอยอยางพอเพยง ซงองคประกอบของปจจยทท าใหเกษตรกรสามารถผลตขาวอนทรย คอ การมสระน าขนาดเลก ความพรอมใจกนของครอบครว การเอาใจใส การจดการความรของเกษตรกร และการสรางเครอขายของเกษตรกร (เสงยม กอนไธสง, 2553) ทมสวนส าคญยง

ดานผลผลตและการตลาด ปญหาทพบสวนมาก คอ ปญหาดานการตลาด ไดแก การรบซอขาวของกลมมความชกชา กลมไมสามารถรบซอขาวจากสมาชกไดทงหมด เนองจากขาดงบประมาณสนบสนนจากภาครฐ และยงไมมการประกนราคาขาวอนทรย (สภรตน ปดภย, 2552) ปญหาดานการผลต คอ การจดการน าในแปลงนาขาวอนทรยทอยตดกบแปลงนาเพอนบานซงไมไดผลตขาวอนทรย (ศภชย สทธเจรญ, 2551) ทงนยงมเกษตรกรทผลตขาวอนทรยมผลผลตจากขาวอนทรยสงและผลตอบแทนทเพมขนเนองจากเกษตรกรเหลานไดผานชวงระยะปรบเปลยนมาท าขาวอนทรยอยางนอย 3 ป ตามเกณฑมาตรฐานการผลตขาวอนทรย มการใชพนธขาวทตานทานโรคและแมลง ปลกแบบนาปกด าเพอควบคมวชพช เกษตรกรมการลดตนทนดวยการท าปยอนทรยใชเอง และสหกรณการเกษตรอนทรยมความสามารถในทางการตลาดในระดบทสง (พนตย กงสอน, 2551) นอกจากนยงพบวา เกษตรกรทผลตขาวอนทรยมประสทธภาพการผลตมากกวาเกษตรกรทผลตขาวใชสารเคม เนองจากมปจจยทส าคญ คอ ความสามารถทางการจดการ การไดรบการฝกอบรมทางการเกษตร (Songsrirote, 2007) การไดรบความรเกยวกบเรองขาวอนทรย การตดตอกบเจาหนาทสงเสรมการเกษตร (แดน ฟแสง, 2544) หากพจารณาผลตอบแทนดานก าไร พบวา เกษตรกรผผลตขาวอนทรยมก าไรสทธมากกวาเกษตรกรผผลตขาวแบบใชสารเคม (อโนทย ไชยแสนชมภ, 2546; โสภณ ศรบาง, 2544; จฑาทพย สองเมอง, 2551)

การศกษาขางตนพบวา การผลตขาวอนทรยนนใหผลดในแงผลตอบแทนทางเศรษฐกจ แตการศกษาทผานมานน ความมนคงของชวตซงเปนผลตอบแทนทไมใชตวเงน รวมถงความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรย การจดการฟารมขาวอนทรยท ยดหลกอดมการณเศรษฐกจพอเพยงยงไมไดน ามาพจารณาดวย

4

นอกจากนน ปจจยอนทควรน ามาพจารณารวมดวย คอ การมสวนรวมของภาค การจดการดานองคความร ความสามารถในการท าบญชครวเรอน ซงเปนปจจยส าคญทจะท าใหการจดการฟารมขาวอนทรยประสบความส าเรจและเกดความมนคงในชวตได

ผวจยจงมค าถามวจยวา การจดการองคความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง ความสามารถในการท าบญชครวเรอน การจดการฟารมขาวอนทรย ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรย และความมนคงในชวต มความสมพนธเชงสาเหตอยางไร มากนอยเพยงใด ปจจยตางๆ ทมผลตอความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยทไดกลาวขางตนจะชวยสนบสนนยทธศาสตรขาวอนทรยของจงหวดยโสธร ซงเปนพนททมการปลกขาวอนทรยมากในประเทศไทย และการสนบสนนยทธศาสตรดงกลาวชวยใหเกษตรกรมรายไดเพมขน เกดความมนคงในชวตและมการพฒนาชนบทอยางยงยน

แนวคดทฤษฏและงานวจยทเกยวของ

แนวคดทศกษาประกอบดวย ความมนคงในชวต ความส าเรจของการจดการขาวอนทรย การจดการฟารมขาวอนทรย การจดการความรของเกษตรกร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยงของเกษตรกร ความสามารถในการท าบญชครวเรอนและการมสวนรวมของภาค ดงน

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (2555) ไดใหความหมายไววา ความมนคงในชวต หมายถง การทประชาชนไดรบหลกประกนดานสทธ ความปลอดภย การสนองตอบตอความจ าเปนขนพนฐาน สามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมศกดศร ตลอดจนไดรบโอกาสอยางเทาเทยมในการพฒนาตนเอง แตความหมายนมความหมายกวางและเปนนามธรรมจงไดมการพฒนาตวชวด 10 มต ประกอบดวย มตทอยอาศยและสงแวดลอมทางกายภาพ มตสขภาพอนามย มตการศกษา มตการมงานท าและรายได มตครอบครว มตความมนคงสวนบคคล มตการสนบสนนทางสงคม มตสงคมวฒนธรรม มตสทธและความเปนธรรม และมตการเมองและธรรมาภบาล การศกษาเกยวกบความมนคงในชวตนนมงานวจยเกยวกบความมนคงในชวตของผสงอายของกาญจนา ปญญาธร (2555) ทศกษาความมนคงในชวตเพยง 5 มต คอ สขภาพ เศรษฐกจ ครอบครว สงคม ทอยอาศยและสงแวดลอม และพบวา ความมนคงในชวตทอยในระดบต าคอ ดานเศรษฐกจ สขภาพ ตามล าดบ และมความสอดคลองในบางประเดนกบการศกษาของส านกเศรษฐกจการเกษตร (2553) เกยวกบดชนความผาสกของเกษตรกรม 5 มต คอ ดานเศรษฐกจ สขอนามย การศกษา สงคม และสงแวดลอม มตทมความผาสกต าคอ ดานเศรษฐกจและดานการศกษา งานวจยขางตนชใหเหนวามตดานเศรษฐกจนนมความส าคญมาก งานวจยนผวจยไดใชดชนชวดความมนคงในชวต 10 มตตามทไดกลาวขางตน

ความส าเรจของการจดการขาวอนทรยตามทไดกลาวขางตนนนเปนมมมองดานเศรษฐกจไมวาจะอยในรปรายไดทเพมขนหรอตนทนทลดลง ซงพบวามความสมพนธกบความมนคงในชวตทเกยวของกบมตการมงานท าและรายได อยางไรกดในเรองความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยนอกจากพจารณาดานเศรษฐกจแลว ผวจยไดเพมมมมองดานทไมใชตวเงนดวย เชน ความภาคภมใจ การไดรบการยอมรบจากบคคลอนวาเปนบคคลทประสบความส าเรจในการผลตขาวอนทรย และคณภาพชวต เปนตน

5

ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยมหลายปจจยดวยกน ไดแก การมอดมการณในการพงตนเอง การอยอยางพอเพยง การมสระน าขนาดเลก ความพรอมใจกนของครอบครว การเอาใจใส การจดการความรของเกษตรกร การสรางเครอขายของเกษตรกร (เสงยม กอนไธสง, 2554) การจดการน าในแปลงนาขาวอนทรยกบแปลงนาเพอนบาน (ศภชย สทธเจรญ, 2551) การใชพนธขาวททนโรคและแมลง การปลกแบบนาด าเพอควบคมวชพช เกษตรกรมการลดตนทนดวยการท าปยอนทรยใชเอง (พนตย กงสอน, 2551) ซงปจจยขางตนทมตอความส าเรจนนสรปไดวาขนอยกบการจดการฟารมขาวอนทรย ความสามารถในการท าบญชครวเรอน สองปจจยขางตนเปนเรองการจดการฟารมซงมความสอดคลองกบการศกษาของ Songsrirote (2007) ทวาลกษณะการจดการฟารมมอทธพลเชงลบตอความไมมประสทธภาพการผลต และการมอดมการณเศรษฐกจพอเพยงนนเปนปจจยทมผลตอความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยเชนเดยวกน

การจดการฟารมขาวอนทรยมความหมายทมงเนนไปในดานการจดการผลตขาวอนทรย โดยเรมตงแตการเลอกพนทปลก การเลอกใชพนธขาว การเตรยมเมลดพนธขาว การเตรยมดน วธปลก การจดการความอดมสมบรณของดน ระบบการปลกพช การควบคมวชพช การปองกนก าจดโรค แมลง และสตวศตรพช การจดการน า การเกบเกยว การนวดและการลดความชน การเกบรกษาขาวเปลอก การส และการบรรจหบหอเพอการคา (กรมสงเสรมการเกษตร, 2555) การจดการฟารมขาวอนทรยทดตองอาศยปจจยทส าคญคอ การจดการความรของเกษตรกร ซงตองด าเนนการ 7 ขนตอน ประกอบดวย การคนหาความร การสรางและแสวงหาความรใหม การจดความรใหเปนระบบ การประมวลและกลนกรองความร การเขาถงความร การแบงปนแลกเปลยนความร และการเรยนรอยางตอเนอง และปญหาทเกดขนเกยวกบการจดการความร คอ การจดความรใหเปนระบบ เพชรา มกขนทดและสมศกด ศรสนตสข (2555) ซงมความสอดคลองกบการศกษาของทวศกด ชดชาย (2553) โดยมประเดนทตางคอในเรองปญหาการแสวงหาความรของเกษตรกร สวนการศกษาของ Nonaka และ Takeuchi (1995: 76) พบวาสงทยากทสดในการจดการความร คอ การแบงปนแลกเปลยนความร

การจดการความรมประโยชนตอองคกรประการหนง คอ การน าการจดการความรมาใชชวยใหเพมประสทธภาพในการผลตและการบรการ (พรธดา วเชยรปญญา, 2547: 24) ในท านองเดยวกนการจดการความรจะชวยใหการจดการฟารมนนมประสทธภาพมากขนได อยางไรกดการจดการความรจะประสบผลส าเรจไดนนมปจจยตางๆ เชน ความรความเขาใจ วฒนธรรมองคกร ความชดเจนของนโยบายและกลยทธ (สทธมน ศรโชต, 2548: ประชา การมานะกจกล และ นภาพร สคนธวาร, 2547) การสนบสนนจากผบรหาร (สวรส บวมธป, 2547) นอกจากนนการศกษาของ Marquardt and Reynolds (1994) พบวา ลกษณะปจจยทพฒนาองคกรไปสงองคกรแหงการเรยนรนนตองอาศยการท างานเปนทมและแบบเครอขาย กลาวคอ กรณของเกษตรกรผผลตขาวอนท รย การจดการความรทจะประสบผลส าเรจไดนนเกษตรกรจะตองมการท างานเปนทมและสรางเครอขายการผลต ตลอดจนหนวยงานตางๆ ทมสวนเกยวของทงภาคเอกชนและภาครฐ ดงนน การมสวนรวมของภาคจงเปนอกหนงปจจยทสามารถท าใหการจดการความรบรรลผลส าเรจได การทบทวนวรรณกรรมขางตนผวจยจงไดสรางโมเดลเชงสาเหต (The Causal Model) ดงภาพท 1

6

ภาพท 1: โมเดลเชงเหตผล โมเดลเชงเหตผล ดงแสดงในภาพท 1 ผวจยไดก าหนดสมมตฐานความสมพนธเชงสาเหตของตวแปรตางๆ ในเชงบวก ประกอบดวย ความมนคงในชวตโดยมองคประกอบ 10 มต และปจจยทมผลเชงบวกตอความมนคงในชวต คอ ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยซงตองอาศยการจดการฟารมขาวอนทรยทดโดยปจจยทสนบสนนประกอบดวย การจดการองคความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง และความสามารถในการท าบญชครวเรอน โดยทการจดการองคความรตองอาศยการมสวนรวมของภาค

วธการศกษา ประชากร (Population) ทใชในการศกษา ไดแก เกษตรกรผผลตขาวอนทรยในจงหวดยโสธร จ านวน

1,876 คน (ส านกงานเกษตรจงหวดยโสธร, 2555) และกลมตวอยาง (Sample) ทใชในการศกษา ไดแก เกษตรกรผผลตขาวอนทรยในจงหวดยโสธร จ านวน 320 คน โดยใชวธการสมตวอยางแบบงาย (Random Sampling) และก าหนดสดสวนตามกลมของเกษตรกร ดงตารางท 1

สขภาพอนามย

การศกษา

ความมนคงสวนบคคล

การสนบสนนทางสงคม

สงคมและวฒนธรรม เปนธรรม

สทธและความเปนธรรม

ทอยอาศยและสงแวดลอมทางกายภาพ

การเมองและ ธรรมาภบาล

การมงานท าและรายได

ครอบครว

ความส าเรจของ การจดการฟารมขาวอนทรย

ความสามารถใน การท าบญชครวเรอน

การมสวนรวมของภาค

การจดการองคความร

การจดการฟารม ขาวอนทรย

การมอดมการณ เศรษฐกจพอเพยง

ความมนคง ในชวต

7

ตารางท 1 จ านวนประชากรและกลมตวอยางเกษตรกรผผลตขาวอนทรยในจงหวดยโสธร

ผผลตขาวอนทรยจงหวดยโสธร จ านวนประชากร

(คน) จ านวนกลมตวอยาง

(คน)

กลมเกษตรกร ท านานาโส 240 41

กลมเกษตรกร ท านาบากเรอ 129 22

กลมเครอขายวสาหกจชมชนเกษตรกรรมยงยนน าออม 614 105

สหกรณเกษตรอนทรยเลงนกทา-ไทยเจรญ จ ากด 70 12

กลมขาวคณคา ชาวนาคณธรรม 123 21

กลมวสาหกจชมชนเกษตรธรรมชาตหนองยอ บานกดหน ต.ก าแมด 225 38

กลมเกษตรอนทรยโคกกองหนองเลงค า บานโคกกอง ต าบลบงคา 55 9

กลมวสาหกจผผลตขาวอนทรยเพอสงคมบานโนนยาง ต าบลก าแมด 150 26

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร 270 46

รวม 1,876 320

Hair, Black, Babin, and Anderson (2010) ไดเสนอวาการวเคราะหสมการโครงสรางควรใชขนาดกลมตวอยาง 20 เทาของตวแปรสงเกตได โมเดลเชงสาเหตในการวจยครงนมจ านวน 16 ตวแปรสงเกตได จงใชขนาดตวอยาง จ านวน 320 คน

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลครงนเปนแบบสอบถามซงสรางตามวตถประสงคและกรอบแนวคดทก าหนดขน ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) การสรางเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ผศกษาไดด าเนนการสรางแบบสอบถามโดยคาทแสดงถงคณภาพของขอค าถามและแบบสอบถามของการศกษา พบวา คาความเชอมนของแบบสอบถาม เทากบ 0.98 ซงมากกวาหรอเทากบ 0.90 ถอวามความเชอมนในระดบสง (Nunnally, 1978: 245) และคาอ านาจจ าแนกซงมากกวาหรอเทากบ 0.39 ซงถอวาอยในระดบดมาก (Ebel and Frisbie, 1986: 71)

การเกบรวบรวมขอมลครงน ผศกษาไดด าเนนการจดท าแบบสอบถามตามจ านวนกลมตวอยางทใชในการศกษา พรอมกบตรวจสอบความถกตอง ครบถวน และความสมบรณของแบบสอบถาม ด าเนนการจดเกบขอมลโดยการลงพนทสมภาษณตามกลมตวอยาง ตรวจสอบความถตองและความครบถวนของการเกบขอมลกอนน าไปวเคราะห

การวดตวแปร ไดแก การจดการความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง ความสามารถในการท าบญชครวเรอน การมสวนรวมของภาค การจดการฟารมขาวอนทรย ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยและความมนคงในชวต ใชดชนชวดพฤตกรรมทสอดคลองกบเกษตรกร โดยก าหนด 5 หมายถง มพฤตกรรมทสอดคลองมากทสด 4 หมายถง มพฤตกรรมทสอดคลองมาก 3 หมายถง มพฤตกรรมทสอดคลองระดบปานกลาง 2 หมายถง มพฤตกรรมทสอดคลองนอย และ 1 หมายถง มพฤตกรรมทสอดคลองนอยทสด

8

การวเคราะหความสมพนธเชงสาเหตของตวแปร ไดแก การจดการองคความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง ความสามารถในการท าบญชครวเรอน การมสวนรวมของภาค การจดการฟารมขาวอนทรย ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรย และความมนคงในชวต ใชการวเคราะห CFA (Confirm Factor Analysis) และการวเคราะหสมการโครงสราง (Structural Equation Modeling: SEM)

ผลการศกษา การวเคราะหสมการโครงสรางโดยมการปรบโมเดลทเหมาะสมแลว พบวา คาสถตของสมการโครงสรางแตละคานนมความเหมาะสม กลาวคอ CMIN/df=1.045 GFI=0.848 CFI=0.995 RMR=0.024 และ RMSEA=0.012 ผลการศกษา พบวา ปจจยทมความส าคญตอความมนคงในชวต คอ ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรย (0.952) และความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยจะประสบผลส าเรจไดตองอาศยการจดการฟารมขาวอนทรย (0.994) ซงตองอาศยการจดการองคความร (0.569) การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง (0.408) และความสามารถในการท าบญชครวเรอน (0.086) ตามล าดบ และการจดการองคความรตองอาศยการมสวนรวมของภาค (1.153) ดงแสดงในภาพท 2 โดยองคประกอบของปจจยตางๆ มรายละเอยด ดงน ความมนคงในชวตซงประกอบดวย 10 มต ทมความส าคญ 3 ล าดบแรก ไดแก มตทอยอาศยและสงแวดลอมทางกายภาพ (1.014) มตการมงานท าและรายได (0.998) มตการศกษา (0.986) ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยทมความส าคญ 3 ล าดบแรก ไดแก เกษตรกรสามารถผลตขาวอนทรยไดตรงตามเปาหมายทก าหนดไว (0.781) เกษตรกรไดรบผลตอบแทนจากการผลตขาวอนทรยเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไว (0.754) และ เกษตรกรมรายไดจากการผลตขาวอนทรยเพมขนอยางตอเนอง (0.733)

การจดการฟารมขาวอนทรยทมความส าคญ 3 ล าดบแรก ไดแก เกษตรกรมพนททมความอดมสมบรณของดนโดยธรรมชาตคอนขางสงถงปานกลาง มแหลงน าทเหมาะสมกบการท าการเกษตรอยางเพยงพอและหางไกลจากพนทใชสารเคม (0.858) เกษตรกรใชพนธขาวทเจรญเตบโตไดดและใหผลผลตสงในสภาพดนทมความอดมสมบรณสงถงปานกลาง ตานทานโรค แมลง ศตรพชและวชพชไดด (0.811) และเกษตรกรมการเตรยมดนอยางดเพอลดปญหาวชพชและสรางสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบการเตบโตของขาวโดยไมใชสารเคมในการก าจดวชพชรวมกบการเตรยมดน (0.764)

การจดการความร (0.569) เรยงล าดบความส าคญ 3 ล าดบแรก ไดแก เกษตรกรไดมการพดคยแลกเปลยนเรยนรเกยวกบการผลตขาวอนทรยกบเกษตรกรคนอนๆ เพอน ามาพฒนาการผลตขาวอนทรย (0.804) เกษตรกรไดมการ จดบนทก จดท าเอกสารเกบความร วธการ กระบวนการในการผลตขาวอนทรย (0.792) และเกษตรกรวเคราะหและสงเคราะหสงทไดจากการพดคยรวมกนกบเกษตรกรคนอนๆ นกวชาการ ฯลฯ ออกมาเปนความรส าหรบเปนแนวทางในผลตขาวอนทรย (0.776)

9

การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง (0.408) เรยงล าดบความส าคญ 3 ล าดบแรก ไดแก เกษตรกรยดมนในความประหยด ตดทอนคาใชจายในทกดานทไมจ าเปน ลดความฟมเฟอยในการด ารงชพอยางจรงจง (0.785) เกษตรกรยดถอการประกอบอาชพดวยความถกตอง สจรต แมจะตกอยในภาวะขาดแคลนในการด ารงชพ (0.730) และเกษตรกรตระหนกถงการไมกอความชวใหเปนเครองท าลายตว ท าลายผอน พยายามลด พยายามละความชวทตวเองมอย พยายามกอความดใหแกตวอยเสมอ พยายามรกษาและเพมพนความดทมอยนนใหงอกงามสมบรณมากขน (0.718)

ความสามารถในการท าบญชครวเรอน (0.086) เรยงล าดบความส าคญ 3 ล าดบแรก ไดแก เกษตรกรมการบนทกรายรบ-รายจายจากกจกรรมการผลตขาวอนทรยไดอยางถกตองและสม าเสมอ (0.938) เกษตรกรมสมาชกในครวเรอนทมความรความเขาใจในการท าบญชและสามารถท าบญชแทนกนได (0.839) เกษตรกรขอค าแนะน าจากผรในการท าบญชอยางสม าเสมอเมอประสบปญหาในการจดท าบญช (0.809)

การมสวนรวมของภาค (1.153) ) เรยงล าดบความส าคญ 3 ล าดบแรก ไดแก เกษตรกรมโอกาสในการเขารวมคด รวมท า รวมตดสนปญหาในกจกรรมทเกยวของกบการผลตขาวอนทรยทชมชน หรอหนวยงานตางๆ ไดจดขน (0.828) ภาครฐและหนวยงานราชการทเกยวของเปดโอกาสใหเกษตรกรไดรวมในการวางแผนและด าเนนโครงการ กจกรรมตางๆ ทเกยวกบการผลตขาวอนทรย (0.765) เกษตรกรไดมสวนรวมในประเมนผลโครงการและกจกรรมตางๆ ทเกยวกบการผลตขาวอนทรย (0.709)

*** มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ภาพท 2 ผลการวเคราะหสมการโครงสราง (SEM)

สขภาพอนามย

การศกษา

ความมนคงสวนบคคล

การสนบสนนทางสงคม

สงคมและวฒนธรรม

สทธและความเปนธรรม

ทอยอาศยและสงแวดลอม ทางกายภาพ

การเมองและ ธรรมาภบาล

การมงานท าและรายได

ครอบครว

ความส าเรจของ การจดการฟารมขาวอนทรย

ความสามารถใน การท าบญชครวเรอน

การมสวนรวมของภาค

การจดการองคความร

การจดการฟารม ขาวอนทรย

การมอดมการณ เศรษฐกจพอเพยง

ความมนคง ในชวต

1.153***

0.569***

0.408***

0.086***

0.994***

0.952***

0.998***

0.939***

0.882***

0.950***

0.954***

0.959***

0.973***

1.014***

0.946***

0.986***

10

สรปและอภปรายผลการศกษา ปจจยทมความส าคญตอความมนคงในชวต คอ ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรย และ

ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยจะประสบผลส าเรจไดตองอาศยการจดการฟารมขาวอนทรยทดซงตองอาศยการจดการองคความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง และความสามารถในการท าบญชครวเรอน ตามล าดบ อกทงการจดการองคความรตองอาศยการมสวนรวมของภาคดวย

ความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยสงผลเชงบวกตอความมนคงในชวต ซงความส าเรจทส าคญ คอ การผลตขาวอนทรยไดตรงตามเปาหมายทก าหนด การไดรบผลตอบแทนจากการผลตขาวอนทรยเปนไปตามเปาหมาย และมรายไดจากการผลตขาวอนทรยเพมขนอยางตอเนอง เงอนไขดงกลาวเปนสวนส าคญทจะท าใหเกษตรกรมความส าเรจและมความมนคงในชวตเพมขนได อยางไรกดความส าเรจของการจดการฟารมขาวอนทรยนนจะขาดไมได คอ เกษตรกรตองมการจดการฟารมขาวอนทรยทด โดยปจจยทมความส าคญตอการจดการฟารมขาวอนทรย คอ การจดการความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง ความสามารถในการท าบญชครวเรอน ตามล าดบ ซงมความสอดคลองกบผลการศกษาของ เสงยม กอนไธสง (2554) และ พรธดา วเชยรปญญา (2547) ในเรองการจดการความร และสอดคลองกบการศกษาของเสงยม กอนไธสง (2554) ในดานการมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง และสอดคลองกบผลการศกษาของ Songsrirote (2007) ในเรองความสามารถในการท าบญชทมผลเชงบวกตอประสทธภาพการผลต สงทนาสนใจ คอ ความสามารถในการท าบญชครวเรอน เปนปจจยทมความส าคญทายสด เพราะการท าบญชครวเรอนมความยงยาก รายละเอยดมากเกนไปและ เกษตรกรสวนใหญมการศกษาเพยงระดบประถมศกษาปท 4 อยางไรกด ปจจย 3 ประการทไดกลาวขางตนมความส าคญตอการจดการฟารม เนองจาก ความมงมนในความประหยด ตดทอนคาใชจาย การลดตนทน เปนสวนส าคญในการจดการฟารมขาวอนทรย นอกจากนนการหมนศกษาหาความร การแลกเปลยนเรยนร การจดบนทก การท าบญชรายรบรายจาย เปนองคประกอบส าคญทจะท าใหการจดฟารมขาวอนทรยดขนได และประการสดทายการมสวนรวมของภาค เชน การมมโอกาสในการเขารวมคด รวมท า รวมตดสนปญหากบผทมสวนเกยวของทงหนวยงานภาครฐและเอกชนจะชวยใหการจดการองคความรประสบผลส าเรจและน ามาใชพฒนาการจดการฟารมขาวอนทรยได

ขอเสนอแนะ ความมนคงในชวตมความส าคญตอเกษตรกรโดยเฉพาะกลมเกษตรกรทผลตขาวอนทรย และความมนคงในชวตจะเกดขนไดตองอาศยความส าเรจในการจดการฟารมขาวอนทรย และปจจยทส าคญตอความส าเรจในการจดการฟารมขาวอนทรย คอ การจดการฟารมขาวอนทรยทด ซงตองอาศยการจดการองคความร การมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง และความสามารถในการท าบญชครวเรอน ดงนน เพอใหยทธศาสตรการผลตขาวอนทรยประสบผลส าเรจผทมสวนเกยวของโดยเฉพาะหนวยงานภาครฐควรด าเนนกลยทธ ดงน

11

1) กลยทธการจดการความร การจดการความรไดน ามาใชในหลายๆหนวยงาน รวมถงเกษตรกรดวย แตการจดการความรนนมกระบวนการหลายขนตอน การด าเนนกจกรรม โครงการตางๆ ควรมงเนนไปทการสรางเวทการพดคยแลกเปลยนเรยนรเกยวกบการผลตขาวอนทรยกบเกษตรกรดวยกนเอง มากกวารปแบบทเปนทางการ โดยกรมสงเสรมการเกษตรจะตองเปนเจาภาพหลกในการขบเคลอน และมงเปาไปยงเกษตรกรทมอดมการณในการผลตขาวอนทรยอยางจรงจง นอกจากนน ตองสรางโอกาสแกเกษตรกรในการเขารวมคด รวมท า รวมตดสนปญหา และการก าหนดยทธศาสตรระดบจงหวดทเกยวของกบการผลตขาวอนทรย

2) กลยทธการเสรมสรางอดมการณเศรษฐกจพอเพยงในระดบจงหวดโดยมผวาราชการจงหวดเปนผขบเคลอนหลก เนองจากอดมการณเศรษฐกจพอเพยงนนเปนสงทเปนแรงบนดาลใจ และเปนแรงขบทส าคญ เพราะเกษตรกรทจะเขารวมเพอผลตขาวอนทรยนนตองมความเตมใจทจะท าการผลตขาวอนทรยอยางจรงจง ซงอดมการณเศรษฐกจพอเพยง ประการหนง คอ ความมงมนในความประหยด ความพยายามในการตดทอนคาใชจาย การลดตนทน ซงหากสรางแรงขบนได จะชวยใหการจดการฟารมขาวอนทรยมประสทธภาพมากขนและชวยใหเกษตรกรเกดผลส าเรจได อกทางเลอกหนงนอกจากการเสรมสรางอดมการณเศรษฐกจพอเพยง คอ การคดเลอกหรอมงเนนไปทกลมเปาหมายทมอดมการณเศรษฐกจพอเพยง เพราะหากด าเนนโนบายแบบครอบคลมเกษตรกรทกคนจะท าใหนโยบายไมประสบผลส าเรจ และสนเปลองงบประมาณ

3) กลยทธการปรบระบบการท าบญชครวเรอนของเกษตรกร การจดการฟารมขาวอนทรยทดจะตองมการท าบญช ดงนนความสามารถในการท าบญชจงมความส าคญ แตปญหาคอความยงยากในการท าบญช ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และหนวยงานทเกยวของควรจะมการปรบระบบการท าบญชครวเรอน กลาวคอ แบบบนทกรายการ จะตองปรบเปลยนใหมความงายและขนตอนไมซบซอน คมอการท าบญชควรน าเสนอเปนแบบโปสเตอรทอานงายชดเจน และส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยซงมเจาหนาททดแลเรองนและเขาถงเกษตรกรในพนทไดงายจะตองใหความรในเรองการท าบญชครวเรอนและตองมการประเมนผลการเรยนรอยางตอเนอง

เอกสารอางอง กลมงานกลมยทธศาสตรและสารสนเทศ ส านกงานเกษตรจงหวดยโสธร. (2555). สารสนเทศเกษตรกร.

ส านกงานเกษตรจงหวดยโสธร. กรมสงเสรมการเกษตร. (2555). หลกการผลตขาวอนทรย. คนวนท 1 ธนวาคม 2555, จากเวบไซต

http://www.servicelink.doae.go.th/webpage/book%20PDF/rice/r015.pdf กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2555). ความหมายความมนคงของชวต. คนวนท 1

ธนวาคม 2555, จากเวบไซต http://wvvw.m-society.go.th กาญจนา ปญญาธร. (2555). ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความมนคงในชวตของผสงอาย จงหวด

อดรธาน. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข 22 (2): 24-36.

12

จฑาทพย สองเมอง. (2551). รายงานการวจย เรอง การเปรยบเทยบตนทนและผลตอบแทนจากการปลกขาว อนทรยและขาวใชสารเคมของเกษตรกรในอ าเภอล าลกกา จงหวดปทมธาน.

แดน ฟแสง. (2544). ศกยภาพทางดานเศรษฐกจสงคม และสภาพแวดลอมของเกษตรกรผปลกขาวอนทรย ในจงหวดพะเยาและเชยงราย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

ทวศกด ชดชาย. (2553). การจดการความรการปลกผกหวานปาของประชาชนในเขตต าบลศรวชย อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร. รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยขอนแกน.

ประชา การมานะกจกล และ นภาพร สคนธวาร. (2547). ปจจยแหงความส าเรจในการจดการความร ภายในองคกร: กรณศกษา บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน). วทยานพนธวทยาศาสตร มหาบณฑต, สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

พรธดา วเชยรปญญา. (2547). การจดการความร: พนฐานและการประยกตใช. กรงเทพมหานคร: เอกซเปอรเนต.

พรรณพไล คงอดศกด. (2546). ความตองการในการผลตขาวอนทรยของเกษตรกร อ าเภอพราว จงหวด เชยงใหม. วทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

พนตย กงสอน. (2551). ศกยภาพการผลตและการตลาดขาวอนทรย กรณศกษาสหกรณการเกษตรอนทรย เชยงใหม จ ากด. วทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยแมโจ.

เพชรา มกขนทด และ สมศกด ศรสนตสข. (2555). การจดการความรเรองผาฝายทอมอของกลมผาฝายมดหม ทอมอบานซบระวง. วารสารการบรหารทองถน 5 (3): 13-28.

ศภชย สทธเจรญ. (2551). การยอมรบการปลกขาวอนทรยโดยใชขาวกลองพนธหอมแดงของเกษตรกรใน อ าเภอบ าเหนจณรงค จงหวดชยภม. วทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

สวรส บวมธป. (2547). การจดการความรในองคกร: กรณศกษา การประปานครหลวง. สารนพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต, สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

เสงยม กอนไธสง. (2553). การเปรยบเทยบระบบการจดการเรยนรศนยเรยนรของรฐและศนยเรยนรปราชญ ชาวบานในการผลตขาวอนทรยของเกษตรกรในจงหวดสรนทร. ปรชญาดษฎบณฑต, มหาวทยาลยขอนแกน.

สทธมน ศรโชต. (2548). การจดการความรขององคกรในประเทศไทย: ศกษาเปรยบเทยบระหวางองคการ ราชการ รฐวสาหกจ และเอกชน. การจดการภาครฐและเอกชนมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สภรตน ปดภย. (2552). กลยทธการตลาดธรกจขาวอนทรยของกลมเกษตรกรรมยงยน ต าบลน าออม อ าเภอ คอวง จงหวดยโสธร. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต, มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน.

โสภณ ศรบาง. (2544). การเปรยบเทยบตนทนและผลตอบแทนจากการผลตขาวขาวดอกมะล 105 โดย วธการผลตแบบขาวอนทรย และแบบขาวปลอดสารพษ ในอ าเภอกดชม จงหวดยโสธร ปการเพาะปลก 2542/2543. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

13

ส านกเศรษฐกจการเกษตร. (2553). ดชนความผาสกของเกษตรกร. คนวนท 1 ธนวาคม 2555, จาก เวบไซต http://www.oae.go.th/download/download_journal/welfaredocument.pdf

อโนทย ไชยแสนชมภ. (2546). การวเคราะหทางเศรษฐกจการผลตขาวขาวดอกมะล 105 แบบอนทรยและ แบบใชสารเคมในพนทโครงการ "การผลตขาวอนทรย" เขตภาคเหนอตอนบน ฤดการผลต 2543/44. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

Ebel, R. L. and Frisbie, D. A. (1986). Essentials of Educational Measurement.

4th ed. New Jersey: Prentice-Hall, Inc.

Hair, J.F.,Black, W.C., Babin, B.J. and Anderson, R.E. (2010). Multivariate Data Analysis.

7th ed. New Jersey: Prentice-Hall.

Marquardt, M. J. and Reynolds, A. (1994). The Global Learning Organization. NewYork:

IRWIN.

Nonaka, I. and Takeuchi, H. (1995). The knowledge-creating company. New York:

Oxford University Press.

Nunnally, J. (1978). Psychometric theory. New York: MacGraw-Hill.

Songsrirote, N. (2007). Technical Efficiency and its Determinants on Conventional and Certified

Organic Jasmine Rice Farms in Yasothon Province. Thammasat Economic Journal 25

(2), 96-133.

TRANSLATED THAI REFERENCES

Anothai Chaisanchompoo. (2003). An Economic Analysis of Khao Dok Mali 105 Paddy

Production under Organic and Chemical Cultivation in "Organic Rice Production”

Project, on Upper Northern, 2000/2001 Crop Year. Master of Science. Kasetsart

University.

Chutatip Songmuang. (2008). Comparison of Cost and Return between Organic Rice and

Chemical Rice Planting in Amphoe Lumlukka, Pathum Thani Province. Research Report.

Rajamangala University of Technology Thanyaburi.

Dan Funsang. (2001). Socio-economic Potential and Environmental Condition of Organic Rice

Farmers in Phayao and Chiang Rai Provinces. Master of Science Thesis. Chiang Mai

University.

Department of Agricultural Extension. (2012). Principle of Organic Rice Planting.

Retrieved on December 1, 2012, Available from

http://www.servicelink.doae.go.th/webpage/book%20PDF/rice/r015.pdf

Kanjana Panyathorn. (2012). The relationship between Selected Factors and the Life Security of

the Elderly in Udonthani Province. Nursing Journal of the Ministry of Public Health,

22 (2), 24-36.

Ministry of Social Development and Human Security. (2012). Definition of Human Security.

Retrieved on December 1, 2012, Available from http://wvvw.m-society.go.th

Office of Agricultural Economics. (2010). Well-being Indices of Agriculturist 2010.

Retrieved on December 1, 2012, Available from

http://www.oae.go.th/download/download_journal/welfaredocument.pdf

Pracha Karnmanakijkul and Napaporn Sukonthawari. (2004). Key Success Factors of Knowledge

Management in Organization: a Case Study of the Siam Cement Public Company

Limited. Master of Science Thesis. National Institute of Development Administration.

Phinit Kingson. (2008). Production and Marketing Potential of Organic Rice: A Case Study of

Chiang Mai Organic Agriculture Cooperatives, Ltd. Master of Science Thesis. Maejo

University.

14

Petchara Mukkhuntod and Somsak Srisontisuk. (2012). Knowledge Management on Hand-

Woven Cotton by the Mud-Mee Weavers’ Group in Suprawing Village. Journal of Local

Administrator, 5 (3), 13-18.

Pornthida Wichianpunya. (2004). Knowledge Management: Basic and Application. Bangkok:

Expernet.

Punpilai Kangadisak. (2003). Farmer's Needs of Organic Rice Production in Phrao District,

Chiang Mai Province. Master of Science Thesis. Chiang Mai University.

Sangiem Konthaisong. (2000). Comparison on Management Systems of Learning in Government

Learning Center and Local Wisdom Learning Center on Organic Rice Production of

Famers in Surin Province. Doctor of Philosophy Thesis. Khon Kaen University.

Saowaros Buamithoob. (2004). Knowledge Management of Organization: A Case of

Metropolitan Waterworks Authority of Thailand. Master of Science Thesis. National

Institute of Development Administration.

Sopon Sribang. (2001). A Comparative Study on Cost and Return of Khao Dok Mali 105 Paddy

under Organic Rice and Chemical-Free Rice Cultivation in Amphoe Kut Chum

Changwat Yasothon, 1999/2000 Crop Year. Master of Science. Kasetsart University.

Suttimon Srichot. (2005). A Knowledge Management in Thailand: A Comparative Study among

the Organization in Public Sector, State Enterprise Section and Private Sector. Master of

Public and Private Management Thesis. National Institute of Development

Administration.

Strategy and Information Department of Yasothon Agriculture Office. (2012). Agriculturist

Information. Yasothon Agriculture Office.

Supachai Sutticharern. (2008). Farmers’ Adoption of Organic Rice Production Using Hom

Daeng Brown Rice in Bamnet Narong District, Chaiyaphum Province. Master of Science

Thesis. Chiang Mai University.

Suparat Padpai. (2009). Marketing Strategies of Organic Rice of Sustainable Agricultural Group,

Tambon Nam-Om, Kowang District, Yasothon Province. Master of Business

Administration. Ubon Ratchathani Rajabhat University.

Taweesak Chitchai. (2000). Knowledge Management of Wild Paakwann Planting of People in

Sriwichai Subdistrict, Wanonniwat District, Sakonnakhon Province. Master of Political

Science Thesis. Khon Kaen University.