1

ก.07-232

จลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ฉบบท 2 ปท 23 มนาคม - เมษายน พ.ศ. 2561 ISSN - 1685-7771

2

ถอยแถลง 2

แนะน�าโรงเรยนสมาชกฯ 2

ขาวสมาชกฯ 3 - 4

ฐานทรพยากรทองถน 5

Plants In Focus 6

สรรหามาฝาก 7

บทความจากผทรงคณวฒ 8-9

ETC etera 10-11

นกในหมเกาะแสมสารและเสนทางการดนก 12-13

องคความรและภมปญญาจากฐานทรพยากรทองถน 14

คยสบาย ๆ กบทปรกษา 15

พฤกษาวรรณศลป 16

สวสดปใหมไทย (วนสงกรานตประจ�าป 2561)

กบสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนทกทานนะ

ครบ ทางกอง บ.ก. ตองขออภยทจลสารฯ ฉบบ

นออกลาชาไปมาก เนองจากมขอตดขดในการจด

ท�าตนฉบบเลกนอย แตเนอหาภายในยงคงมความ

หลากหลายและมสาระนารเชนเคยครบ

สภาพอากาศในบานเราชวงนมความแปรปรวน

คอนขางมาก เดยวรอน เดยวฝน บางครงกหนาว

เยน ขอใหสมาชกทกทานดแลรกษาสขภาพให

แขงแรงอยเสมอเพอเลยงการเจบปวยนะครบ แลว

พบกนใหมฉบบหนา สวสดครบ

โรงเรยนบานกวล อ�าเภอปราสาท จงหวดสรนทร

สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสรนทร เขต 3

สถานทตง หมท 1 ถ.สายสรนทร-ชองจอม กม.ท 8 ต.หนองใหญ

อ.ปราสาท จ.สรนทร 32140

เปนโรงเรยนขนาดเลก มหมบานทเปนเขตบรการของโรงเรยนจ�านวน 3 หมบาน คอ

หมท 1 บานกวล หมท 13 บานโคกตะแบง หมท 14 บานหวยเสนง

นายปรชา เกตชาต

ขอมลบคลากร คร 8 คน ครอตราจาง 1 คน ครธรการ 1 คน นกเรยน 121 คน

วสยทศน โรงเรยนบานกวล จดการศกษามงมนพฒนาผเรยนสเกณฑ

มาตรฐาน วชาการ เทคโนโลย พลานามยดสมบรณ เทดทนจตอาสา

พฒนาสงแวดลอมนอมน�าเศรษฐกจพอเพยง พรอมเพรยงชมชนรวมใจ

กาวไกลเคยงค เปดประตสประชาคมอาเซยน

การด�าเนนงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

โรงเรยนบานกวล ไดสมครเขาเปนสมาชกเมอป พ.ศ. 2556 รหสสมาชก

7-32140-002 ดวยความเหนชอบของคณะกรรมการสถานศกษา คณะคร และผปกครอง

ในการรวมอนรกษพนธกรรมพชและสรางจตส�านกใหนกเรยนไดตระหนกและเหนคณคา

ในการปกปกษรกษาทรพยากรธรรมชาตในทองถน

จากการด�าเนนงาน งานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ซงด�าเนนงานใน 5 องค

ประกอบและพชศกษาซงไดแกกลวยนางกลาย บรณาการ การจดการเรยนรกบหลกสตร

แกนกลาง การศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ผลการด�าเนนงาน สงผลใหโรงเรยน

มสภาพแวดลอมทสะอาด มความเปนระเบยบ รมรน นาอย มบรรยากาศของงานสวน

พฤกษศาสตร ผเรยนและคร เกดการท�างานและเรยนรอยางมความสข กอเกดความรและ

ความเบกบานใจ โรงเรยนมแหลงเรยนรทเหมาะสม ผเรยน ชมชนและบคคลทวไปไดใช

ประโยชนอยางยงยน

ปรชญาของโรงเรยน ปญญาชว ชวตมาห เสฏฐ

ชวตทเปนอยดวยปญญาเปนชวตทประเสรฐสด

สประจ�าโรงเรยน เขยว - เหลอง

ค�าขวญประจ�าโรงเรยน พลานามยกายใจสมบรณ เพมพนคณธรรม

เลศล�าสตปญญา

เกยรตและความภาคภมใจ เปนโรงเรยนดประจ�าต�าบลหนองใหญ เขารวมโครงการสถานศกษาพอเพยง เปนโรงเรยนสขาวและโรงเรยนวถพทธ โรงเรยนในโครงการโรงเรยนประชารฐ รบปายพระราชทาน งานสวนพฤกษศาสตร

โรงเรยน ป 2560

3

วนท 19 มกราคม 2561 โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.) พนทภาคเหนอตอนบน โดย นางศรลกษณ จนทรมานนท ทปรกษาประสานงาน อพ.สธ. และ

นายชนนตตณณ เทยนทอง เจาหนาท อพ.สธ. ไดไปตดตามประสานงานประชมกลมสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน จงหวด

นาน จงหวดแพร และจงหวดล�าปาง ณ โรงเรยนวไลเกยรตอปถมภ อ�าเภอเดนชย จงหวดแพร เพอแจงขอมลขาวสารใหเปน

ปจจบน การจดงานประชมวชาการและนทรรศการ สวนพฤกษศาสตรโรงเรยนและงานฐานทรพยากรทองถน ระดบภมภาค

ครงท 5 ระหวางวนท 24-28 พฤษภาคม 2561 ณ มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ อ�าเภอคลองหลวง

จงหวดปทมธาน รวมถงการเตรยมความพรอมส�าหรบการประเมนสถานศกษา ปการศกษา 2561 การประชมครงนมโรงเรยน

สมาชกฯ รวมประชมจ�านวน 55 แหง จ�านวน 134 คน (ผบรหาร 27 คน และ คร 107 คน)

ผอ�านวยการโรงเรยนมธยมเฉลมพระเกยรตฯ นาน ผอ�านวยการวทยาเขตเกษตรและเทคโนโลยแพร และ ผอ�านวยการ

โรงเรยนวไลเกยรตอปถมภ รวมพธเปดการประชมกลมสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน กลมจงหวดนาน-แพร-ล�าปาง

นางศรลกษณ จนทรมานนท ทปรกษาประสานงาน อพ.สธ. บรรยาย การสรางความตระหนกในการอนรกษทรพยากร

4

นายชนนตตณณ เทยนทอง เจาหนาท อพ.สธ. บรรยายและสาธต ความถกตองทางวชาการ

โรงเรยนวไลเกยรตอปถมภ จงหวดแพร

ใหก�าลงใจในการด�าเนนงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

นายชนนตตณณ เทยนทอง เจาหนาทโครงการ อพ.สธ.

มอบหนงสอใหกบสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

5

ฐานทรพยากรทองถน

เรยบเรยงโดย ดร.ปยรษฎ ปรญญาพงษ เจรญทรพย

ภมปญญาไทย : ส�าหรบเดก

ขนมขมอด

ในบรรดาขนมไทยโบราณทมสารอาหารทใหประโยชนแกเดก ๆ ทไมควรลมเลอนคอขนมขมอด มสวนผสมทจ�าเปน

ดงน ใชแปงขาวเจา 2 ถวย, มะพราวขดขาว 2 ถวย, น�าตาลทรายขาวปนละเอยด 1 ถวย, เทยนอบ และกระดาษ ลงมอท�าได

ดงน

1. ควแปงขาวเจาดวยไฟออน ๆ พอเรมเปนสเหลองนวลแลวตกขน ตองระวงอยาใหไหม

2. ควมะพราวดวยไฟออนใหเหลองนวลและกรอบ ทงใหเยนแลวเขาเครองปนใหละเอยด

3. ผสมแปง มะพราว น�าตาล เคลาใหเขากนเปนเนอเดยว ใสขวดโหล อบควนเทยนไว 1 คน

4. ตดกระดาษมวนเปนกรวยแหลม ใสขนมพอเตมกรวย แลวปดปากกรวยใหเรยบรอย

ในชวงการท�าในขอท 4 สามารถใหเดก ๆ มารวมในกระบวนการท�าดวย ซงกจะสนกสนานมาก เพราะจะไดฝกทกษะ

ในการหอกรวย ซงสวนใหญเผลอ กจะใชชอนตกกน แทนการใสกรวย ผเรยบเรยงเคยจ�าไดวา วธการรบประทานขนมขมอดจาก

กรวยนน กวาจะกนหมด กรวยจะเปอยยยมากจากน�าลาย ซงกจะเปนเรองสนกสนานทเดก ๆ จะไดกนขนมทเปนประโยชนใน

แงไดรบพลงงานจากแปงและมะพราวอยางเอรดอรอย ในวยก�าลงซน เสนหของขนมขมอดคอวธการรบประทาน ทตองคอยเท

จากกรวยลงปาก แลวตองใหวางระยะดในการเทขนมใสปาก มฉะนนขนมจะเขาลกไปในคอท�าใหไอและส�าลก และตองไมให

กรวยใกลปากมากไป เพราะจะท�าใหน�าลายไปตดกรวยท�าใหกรวยแฉะและขาดกอนทจะรบประทานเสรจ

ขนมขมอดจงเหมาะส�าหรบเดกทโตพอทจะควบคมการรบประทานกบกรวยแบบนได จงไมคอยเหมาะส�าหรบเดกท

เลก ๆ เกนไป เพราะยงไมสามารถควบคมการใชมอ และการกะระยะทเหมาะสมตอนเทขนมเขาปากได

เอกสารอางอง

ขอบคณรปและเนอหาจาก

1. http://oknation.nationtv.tv/mblog/entry.php?id=962283

2. https://deliciousfoodsweets.blogspot.com/2013/02/blog-post_8641.html

6

เรยบเรยงโดย ดร.ปยรษฎ ปรญญาพงษ เจรญทรพยเกกฮวย

พรรณไมทมดอกและเปนเครองดมทมคนชนชอบทวโลก โดยเฉพาะคนเอเซย และประเทศจน เกกฮวยเปนไมดอกไมประดบ

ไดดวย เรยกชอสามญวา Chrysanthemum ชอทองถนของไทยเราเรยก เบญจมาศสวน หรอ เบญจมาศหน อาจเปนเพราะดอกมขนาด

เลกกวาเบญจมาศ อะไรทเลก ๆ กวาของปกตมกจะเรยกวาหน เพอใหดนารก สวนในภาษาจนจะเรยก เกกฮวย

ดอกเกกฮวยมหลายส อาทเชน ดอกเกกฮวยสขาว มชอวทยาศาสตรคอ Dendranthema morifolium (Ramat.) Tzvel. หรอ

Chrysanthemum morifolium Ramat. ดอกเกกฮวยสเหลอง มชอวทยาศาสตร Dendranthema indicum L. หรอ Chrysanthe-

mum indicum L. และดอกเกกฮวยปา มชอวทยาศาสตร Dendranthema boreale (Makino) Ling จดอยในวงศ Compositae เปน

วงศเดยวกบดอกเบญจมาศ ทานตะวน ฯลฯ

ลกษณะทางพฤกษศาสตร ทมองแลวเหนงาย ๆ สวนใบเปนรปไข ปลายใบแหลม ขอบเวา ใบเปนใบเดยวแบบเรยงสลบบนระนาบ

เดยวกน ลกษณะของดอกจะมลกษณะเปนกระจกอยบรเวณงามใบและปลายกง ดอกมสเหลองสดใสขนาดเลก ๆ หรอมสขาวอมมวง เปน

ไมลมลกทมความสงประมาณ 0.5 – 1.2 เมตร ล�าตนมลกษณะตรง เมอดอกบานเตมท สามารถน�ามาตากแหงเกบไวไดนาน เมอน�าดอก

ไปตากแหงแลวมาตมกบน�าจะใหสเหลองออน

ดอกเกกฮวยทน�ามาใชเปนสมนไพร มสารส�าคญไดแก Flavonoid, Stachydrine Chrysanthemin, Choline, Amino acid,

Adenine, และน�ามนหอมระเหย สวนทน�ามาใชประโยชนคอดอกของตนเกกฮวย โดยน�ามาตากแหงแลวตมกบน�าเพอดมเปนชาดอกเกกฮวย

สรรพคณทางยาคอ ชวยลดไข แกรอนใน (ดมแบบชารอน ไมใชดมแบบชาเยน) ขบเหงอ ขบปสสาวะ ชวยระบายและการยอยอาหาร แต

ส�าหรบคนททองเสยงาย เปนโรคกระเพาะอาหาร ไมควรดมเกกฮวย เนองจากสารตาง ๆ ทอยในเกกฮวยมฤทธเปนกรด และสารทมอยใน

เกกฮวยสามารถเพมการไหลเวยนของเลอดไดด สงผลใหสามารถลดความดนโลหตได มสารตานอนมลอสระสงมสวนปองกนสาเหตการเกด

มะเรงตาง ๆ ได

น�าดอกเกกฮวยเหลองดมแบบชารอนมชวยบรรเทาการปวดศรษะ อาจสบเนองจากกลนทหอมและมสารท�าใหเกดการไหลเวยนของ

โลหตไดด คนจนใชผสมกบใบสะระแหน เพอบรรเทาอาการไอ

ดอกเกกฮวยจงมประโยชนหลายอยาง ใชปลกเปนไมดอกไมประดบและยงมสรรพคณทางยาควรคาแกการอนรกษสายพนธใหถกตน

ถกชนด เพอน�าไปในประโยชนในเรองตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม การดมเกกฮวยตามปกตจะดมเหมอนชารอนและไมใสน�าตาล เพอจะไดไมน�า

โรคอนแทรกเขามา เชาเบาหวาน และอวน เปนตน

เอกสารอางอง

1.http://www.thaichef.in.th/mobile/article_herbdetail.php?aid=38

2.http://termsuk.oonitvalley.com/Article/Detail/7225

7

สวนผสม1. ใบหมอน เลอกใบทไมแกมากนก2. เนอไกหนเปนชน ๆ3. เครองตมย า ตะไคร ใบมะกรด หวหอม กระเทยม พรกสด หรอพรกแหง4. เหดฟาง5. ผกชฝรง6. น าปลา, เกลอ7. มะนาว

ชอสามญ : Mulberry Tree, White Mulberryชอวทยาศาสตร : Morus alba L.ชออน : หมอน (ทวไป)ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพม สง 2-5 เมตร แตกกงกานมาก ตนแก สนาตาล กงออนสเขยวอมเหลอง ใบเดยว เรยงสลบ ขอบใบหยกและเปนรวเลกนอย ปลายใบแหลมใบกวาง 8-14 เซนตเมตร ผลฉานา สกมสมวงแดงเขม รสหวานอมเปรยว

เลก ๆ นอย ๆ กบ การทาใหเทยน จดตดไฟไดยาวนานขน และวธทาใหไมมนาตาเทยน

ตมยาไกใบหมอน สวสดคะเพอน ๆ ฉบบนขอแนะนาพชพนเมองทางภาคอสานกนคะ หมอนเปน พชสมนไพรชนดหนงทมคณประโยชนตงแตราก ใบ กงและผล โดยเฉพาะใบหมอน เปนอาหารหลกของหนอนไหม และเปนอาหารของเราดวยนะคะ ใบหมอนนามาทาเปน

ชาใบหมอนชวยลดไขมนในเสนเลอด ลดความดนโลหต แกรอนใน กระหายนา แกไอ และบารงธาตใหแขงแรง และสงสยมยคะวานามาทาอาหารจะอรอยแคไหน การใสใบ หมอนในอาหารถอวาเปนภมปญญาชาวบาน ทหากใครไดรบประทานแลวตองตดใจ เพราะความเขมขนของนาซปรอน ๆ กลนหอม ๆ ของเครองปรง ใบหมอนจะชวยใหอาหารอรอย รสชาตกลมกลอมขนเหมอนใสผงชรสเลยคะ ไมเปนอนตรายตอสขภาพเราดวย อาหารทนยมใสใบหมอน ไดแก ตมยาไก,แกงไก,ใบหมอนชปแปงทอด,ไขเจยวใสใบหมอนทอด ฯลฯ เรามาแยงหนอนไหมกนสกมอนะคะ เมนสขภาพ “ ตมย าไกใบหมอน ”

วธทาใหเทยนไหมชาลงเพอใหใชเทยนไดนานขนควรแชเทยนไวในตเยนสก 2-3 ชวโมงกอนใช หรอไมเชนนนกใหโรยเกลอลงไป และหากนานาเกลอ (เกลอละลายนา) มาทาทว ๆ เลมเทยน ทงไวใหนาเกลอแหง เมอนามาจดไฟจะพบวาไมมนาตาเทยนไหลมาหยดโดนมอเราเลยคะ

วธท า1. ตงน าเดอด ใสเครองตมย า (ใบมะกรดฉก หวหอม กระเทยม พรกสด ต าพอแตก 2. ใสเนอไก3. ใสน าปลาและเกลอตามลงไป4. พอไกสก ใหใสเหด 5. เหดเรมสก ใสผกชฝรง ใสใบหมอน 6. จากนนปดไฟ บบมะนาว ปรงรสอกครง

8

เรยบเรยงโดย

สเมตต ปจฉาการ

คมสน หงภทรคร

เอคไคโนเดรม

Echinodermata (13)เรยบเรยงจากหนงสอ เอคไคโนเดรมบรเวณหมเกาะสมลน

(ตอจากฉบบทแลว)

ปลงทะเล (Class Holothuroidea)

Holothuria (Microthele) fuscopunctata Jaeger, 1833

ชอสามญภาษาไทย: ปลงทะเลยน

ชอสามญภาษาองกฤษ: Sea cucumber

ลกษณะ: รปรางมลกษณะเปนทรงกระบอกยาว ล�าตวเทา หลงสน�าตาลเขม ผวล�าตวมจดสด�ากระจายอยทวตว ผวหนงล�าตว

หนาและมรอยยนรองลกตามขวางท�าใหมองเหนเปนรอยยน

แหลงทอยอาศย: พบอาศยตามพนทรายนอกแนวปะการง

การแพรกระจาย: เกาะปาย

Holothuria (Mertensiothuria) hilla Lesson, 1830

ชอสามญภาษาไทย: ปลงปะการงสเขยว

ชอสามญภาษาองกฤษ: Sea cucumber

ลกษณะ: รปรางมลกษณะเปนทรงกระบอกยาว ล�าตวสน�าตาล ผวล�าตวบางนมยดหยนมาก ล�าตวมหนามสขาว

แหลงทอยอาศย: พบอาศยใตซากปะการงในแนวปะการง

การแพรกระจาย: เกาะเมยง

9

ตดตามตอนตอไปฉบบหนา

Pearsonothuria graeffei (Semper, 1868)

ชอสามญภาษาไทย: ปลงทะเลขาวจดด�า

ชอสามญภาษาองกฤษ: Graeffe’s sea cucumber

ลกษณะ: รปรางมลกษณะเปนทรงกระบอกเหลยมยาว ล�าตวสขาวลายสน�าตาล ผวล�าตวหนายดหยนไดด ล�าตวมหนามสขาว

วยออนมสขาว ลายสด�าตามยาวจากสวนหวไปยงสวนทาย ผวล�าตวมหนามสสมขนาดใหญ ทงนเพอเลยนแบบใหคลายทาก

เปลอย

แหลงทอยอาศย: พบอาศยบนซากปะการงหรอกอนหนในแนวปะการง ชอบแสงสวาง หากนเวลากลางวน

การแพรกระจาย: เกาะเมยง และเกาะบาง

Stichopus chloronotus Brandt, 1835

ชอสามญภาษาไทย: ปลงหนสด�าหนามสสม

ชอสามญภาษาองกฤษ: Green sea cucumber

ลกษณะ: รปรางมลกษณะเปนทรงกระบอกเหลยมยาว สด�า ผวล�าตวหนา เรยบ บรเวณขอบล�าตวมปมหนามขนาดใหญเรยง

ตามล�าตวจากสวนหวไปสวนทาย ปลายปมมสสม

แหลงทอยอาศย: พบอาศยบนซากปะการงหรอกอนหนในแนวปะการง ชอบแสงสวาง หากนเวลากลางวน

การแพรกระจาย: เกาะหยง

10

เรยบเรยงโดย พเจ

ipstjmo@gmail.com

สวสดคะนอง ๆ วนนพมาเลาเรองของกนอกแลว .. สบเนองมาจากทท�างานพเพงเสรจสนโครงการประกวดสอ infographic

จลชววทยา ระดบมธยมศกษา หวขอ “การใชฟงไจเพอประโยชนทางการคา Commercial Uses of Fungi” คะ ซงนอง ๆ ระดบมธยม

ทสงผลงานเขาประกวดกหาขอมลกนอยางเตมทและสงผลงานสวย ๆ เขารวมประกวดมากมาย แตทางคณะกรรมการกไดคดเลอกกน

แลว นองสามารถชมผลงานทชนะการประกวดไดจากลงค https://goo.gl/bV323p คะ ในระหวางทพท�ารเสรชขอมลเกยวกบการใช

ฟงไจเพอประโยชนทางการคานน กไดพบวากรรมวธการผลตชอกโกแลตซงเปนของชอบของใครหลาย ๆ คนนน มจลนทรย มฟงไจ เขา

มาเกยวของดวยหละคะ ... จะเปนอยางไรนน มาตดตามกนเลย…

(ซาย) ฝกโกโก (จาก http://mokayachocolates.com.my/blog/index.php/top-items/item/45-the-many-uses-of-the-cocoa-bean)

และ (ขวา) เนอและเมลดโกโกในฝก (จาก http://www.fdfworld.com/top10/top-10-cocoa-producing-countries)

ภาพการหมกเมลดโกโก (จาก http://sweetmatterphysicist.com/tree-to-bar-basics/)

ชอกโกแลตผลตมาจากเมลดโกโกคะ ซงเมลดโกโกกมาจากตนโกโกนนเอง ซงตนโกโกมชอวทยาศาสตรวา Theobroma cacao

ซง Theobroma ทเปนชอแรกของชอวทยาศาสตรของตนโกโกนมความหมายวา Food of the gods หรออาหารของพระเจาคะ นาจะ

สบเนองมาจากในสมยกอนชาวแอซแทก (Aztec) ใชเมลดโกโกแทนเงนตราและใชในงานพธกรรมตาง ๆ รวมถง พธกรรมถวายแดพระเจา

ดวย ส�าหรบผผลตโกโกรายใหญของโลกไดแก ไอวอรโคสต (ผลตถง 1.3 ลานตนในป 2015) กานา อนโดนเซย ไนจเรย และ คาเมรน

(ขอมลจาก Food and Agriculture Organization of the United Nations)

นอง ๆ อาจจะมค�าถามวา แลวจลนทรยทพพดถงตอนตนนนมามบทบาทอะไรกบชอกโกแลต ไดเวลาเฉลยกนแลวคะ….

11

จลนทรยตาง ๆ ไดแก ยสต แลคตกแอซดแบคทเรย และ อะซตกแอซดแบคทเรยจะมสวนรวมในกระบวนการหมกทชวงเวลา

ตาง ๆ กนคะ ซงรสชาตของชอกโกแลตจะเรมจากการหมกเมลดนแหละคะ โดยเมลดโกโกทมเนอขาว ๆ ตดอยจะถกหมกไวเปนเวลาหนง

โดยจลนทรยตาง ๆ จะไดแหลงน�าตาลมาจากเนอของโกโกนนเอง ซงกระบวนการเรมการหมกนน ยสตจะเปลยนน�าตาลในเนอของโกโก

เปนกรดและแอลกอฮอล (กระบวนการกจะคลาย ๆ การหมกไวนจากองนคะ) จากนนยสตจะตายเพราะแอลกอฮอลทถกสรางขน และ

ในขณะเดยวกนอณหภมจะเพมขนดวย ซงกเปนโอกาสทแลคตกแอซดแบคทเรย เชน Lactobacillus และ Streptococcus จะเจรญ

เตบโตในสภาวะน และเมอคนเนอและเมลดของโกโกไปเรอย ๆ จะเปนการเพมออกซเจนในถงใหมากขน แต pH กยงต�าอย ซงเปนชวงท

อะซตกแอซดแบคทเรย Acetobacter และ Gluconobacter เจรญเตบโต จากนนกรดทไดจากการหมกดวยยสตจะคอย ๆ แทรกเขาไป

ในเมลดโกโก และจะกระตนใหเกดกระบวนการทางชวเคมทจะเปนการเรมตนของกลนรสชอกโกแลตนนเอง ซงเปนกระบวนการทลด

ปรมาณสารอน ๆ ทอยในเมลด สงผลใหเมลดโกโกมความขมลดลง จากนนโปรตนในเมลดจะถกเปลยนเปนกรดอะมโน และเมอกรด

อะมโนไปรวมกบโมเลกลของน�าตาล จากนนกจะเกดปฏกรยาเมลลารด (Maillard reaction) ซงเปนปฏกรยาการเกดสน�าตาลของเมลด

คะ กระบวนการหมกทงหมดจะกนเวลาประมาณหาวน และเมอเมลดแหงแลว ทายทสดราจ�าพวก Geotrichium จะออกซไดซ

(oxidise) กรดแลกตกใหเปนกรดอะซตก และกรดซคซนก

โดยสรป กระบวนการการหมก จะเรมทยสต ตอดวยแบคทเรย และราคะ พบวามแบคทเรยมากกวา 30 ชนดในกระบวนการ

หมกน ส�าหรบเมลดโกโกทไมไดผานการหมก จะไมมรสชาตของชอกโกแลตคะ หลงจากน�าเมลดและเนอไปหมกและท�าแหงแลว จาก

นนจะเปนการอบ (roasting) และกระเทาะใหเปนชนเลก (kibbing) โดยกระเทาะเปลอกออก เหลอแตขางในทเรยกวา nibs จะผาน

กระบวนการท�าใหเปนของเหลวขน ๆ ทมปรมาณเนยโกโก (cocoa butter) ประมาณ 55% จากนนน�าเนยโกโกประมาณครงหนงไปท�า

ชอกโกแลตแทง และอกครงไปท�าผงโกโกไดคะ

อางอง

ภาพชอกโกแลต โดย @AlexanderStein https://pixabay.com/en/chocolate-dark-coffee-confiserie-183543/

Chocolate: Facts and Figures. Food and Agriculture Organization of the United Nations.

http://www.fao.org/resources/infographics/infographics-details/en/c/277756/ เขาถงขอมลวนท 25 กมภาพนธ 2561

Chocolate: The ‘Food of the Gods’. Voice of America. https://learningenglish.voanews.com/a/the-history-of-chocolate-the-

food-of-the-gods/1939717.html เขาถงขอมลวนท 25 กมภาพนธ 2561

Microbes and Food, We are what we eat. Chocolate http://resources.schoolscience.co.uk/SGM/sgmfoods21.html

เขาถงขอมลวนท 24 กมภาพนธ 2561

Case, CL. Microbiology of Chocolate. https://accounts.smccd.edu/case/chocolate.html เขาถงขอมลวนท 24 กมภาพนธ 2561

Tree-to-bars basics – Sweet Matter Physicist. http://sweetmatterphysicist.com/tree-to-bar-basics/ เขาถงขอมลวนท

25 กมภาพนธ 2561

ภาพซายแสดงเมลดโกโกทผานการหมกอยางด จะพบวามสน�าตาล เมอชมมรสขมเลกนอยและมกลนหอม

ในขณะทภาพขวาแสดงถงเมลดทหมกไมด เปนสมวง มรสเปรยวรนแรง

(ภาพจาก https://onthecocoatrail.com/2012/06/20/from-tree-to-bean-the-beginning-of-fermentation/)

12

รองศาสตราจารย ผสต ปรยานนท

ตอจากฉบบทแลวรายละเอยดนกแตละชนดบนเกาะแสมสาร

58. นกกางเขนดง

ชอสามญ White-rumped Shama

ชอวทยาศาสตร Copsychus malabaricus

ชอสกล Copsychus

ลกษณะและนสย นกกางเขนดงมลกษณะและขนาดคลายกบนกกางเขนบาน (28 ซม.) ลกษณะทแตกตางกนคอมทองสแดง

สะโพกสขาว และหางจะยาว ปลายหางมลกษณะมน ขนขอบหางดานนอกมสขาว พบหากนล�าพงหรอหากนเปนคตามพมไม

ของปาดบชน ปาเบญจพรรณ รวมทงปาฟนสภาพ นกชนดนโดยปกตจะบนไมสงนก แตจะบนตามบรเวณล�าตนของตนไม รอง

เพลงเพราะ

สถานภาพ เปนนกประจ�าถนพบบอยมาก

59. นกกระเบองผา

ชอสามญ Blue Rock-Thrush

ชอวทยาศาสตร Monticola solitaries

ชอสกล Monticola

ลกษณะและนสย เปนนกขนาดกลาง (23 ซม.) ล�าตวมสเทาอมฟา ดานหลงมแตมสขาวขนาดเลก สวนบรเวณทองมสเหลอง

อมฟาและเหนขอบสขาวคลายเกลดปลา ชอบเกาะตามโขดหนและตามหลงคา โดยจะเชดตวตงขน หากกนล�าพงตวเดยว มก

พบตามบานเรอน ตามเกาะตาง ๆ

สถานภาพ เปนนกอพยพทพบบอย

60. นกจบแมลงสคล�า

ชอสามญ Dark-sided Flycatcher

ชอวทยาศาสตร Muscicapa sibirica

ชอสกล Muscicapa

ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (13 ซม.) มขนาดและลกษณะคลายนกจบแมลงสน�าตาล แตจะแตกตางกนทจะงอยปาก

ของนกชนดนสนกวาและมสด�า บรเวณขากรรไกรลาง มแถบสน�าตาลด�า บรเวณอกมลายขดสน�าตาลด�าและปกมความยาวมาก

เกอบยาวถงขนหาง พบตามปาดบ ปาชายเลน

สถานภาพ เปนนกอพยพและอพยพผาน ทพบบอย

นกในหมเกาะแสมสารและเสนทางการดนก(ตอนท 15)

13

ตดตามตอนตอไปฉบบหนา

61. นกจบแมลงสน�าตาล

ชอสามญ Asian Brown Flycatcher

ชอวทยาศาสตร Muscicapa dauurica

ชอสกล Muscicapa

ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (13 ซม.) ล�าตวบรเวณหลง หว และหางมสน�าตาล ทองสขาวนวล ปลายจะงอยปากสด�า

โคนจะงอยปากมสเหลอง รอบ ๆ ตา มสขาวนวล ขณะเกาะกงไม ปกจะตกลแนบกบล�าตว หากนล�าพงบรเวณปาเบญจพรรณ

ปาดบเขา ปาชายเลน และตามสวน

สถานภาพ เปนนกอพยพ พบบอยมาก

62. นกจบแมลงสฟา

ชอสามญ Vediter Flycather

ชอวทยาศาสตร Eumyias thalassina

ชอสกล Eumyias

ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (17 ซม.) ล�าตวมสฟาอมเขยว บรเวณโคนจะงอยปากถงขอบตามสด�า นกเพศเมยจะมสห

มนกวาเพศผ และบรเวณกนจะมลายตามขวาง มกหากนเปนคหรอล�าพงตวเดยวตามปาดบเขา ชายปา ปาชายเลน หรอตาม

สวน

สถานภาพ เปนนกอพยพ พบบอย

63. นกอแพรดแถบอกด�า

ชอสามญ Pied fantail

ชอวทยาศาสตร Rhipidura javanica

ชอสกล Rhipidura

ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (18 ซม.) บรเวณล�าตวดานหลงสด�าตงแตหว ตวไปจนถงหาง คอและทองมสขาว อกมส

ด�า ขณะเกาะกงไมหรอตามพนมกจะกางขนหางสด�า มปลายหางสขาวคลายพดคล จงไดชออกชอหนงวานกหางพด หากนทวไป

ตามบานเรอน สวน และตามปาชายเลน ท�ารงเปนรปถวยขนาดเลก ท�าจากหญาแหงสานดวยใยแมงมม

สถานภาพ เปนนกประจ�าถนพบบอยมาก

14

ฐานทรพยากรทองถน....เจาหนาทงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน (jiant_antz@hotmail.com)

องคความรและภมปญญาจากฐานทรพยากรทองถน

โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.)

รวมกบจงหวดบงกาฬ ไดจดฝกอบรมปฏบตการงานฐานทรพยากรทองถน รนท 2/2560 ณ ศาลากลางจงหวดบงกาฬ อ�าเภอ

เมอง จงหวดบงกาฬ ระหวางวนท 19-22 ธนวาคม พ.ศ. 2560 โดยมผเขารวมฝกอบรมปฏบตการฯ ทงสน 74 คน จากองคกร

ปกครองสวนทองถน 21 แหง สถานศกษา 10 แหง

การฝกอบรมปฏบตการฯ ในครงน คณะวทยากร อพ.สธ. ไดถายทอดแนวคด แนวทาง และวธการด�าเนนงานฐาน

ทรพยากรทองถน 6 งาน ประกอบดวย งานปกปกทรพยากรทองถน งานส�ารวจเกบรวบรวมทรพยากรทองถน งานปลกรกษา

ทรพยากรทองถน งานอนรกษและใชประโยชนทรพยากรทองถน งานศนยขอมลทรพยากรทองถน งานสนบสนนในการอนรกษ

และจดท�าฐานทรพยากรทองถน ซงผเขารบการฝกอบรมปฏบตการไดรบฟงการบรรยาย และลงมอปฏบตการเกบรวบรวม

ขอมล บรเวณแหลงเรยนรจงหวดบงกาฬ และน�าผลทไดมาสรปและน�าเสนอ โดยมคณะวทยากรใหค�าแนะน�าใหผลการปฏบต

งานมความสมบรณในเนอหาสาระ ผลทไดรบจากการฝกอบรมปฏบตการ กอใหเกดองคความรและความเขาใจในการด�าเนน

งานฐานทรพยากรทองถน 6 งาน ซงน�าไปสการพฒนา ตอยอด และเผยแพรแนวทางการด�าเนนงานสบคลากรภายในหนวยงาน

และหนวยงานอน ๆ ทรวมสนองพระราชด�ารได

ผวาราชการจงหวดบงกาฬ ประธานพธเปดการฝกอบรมปฏบตการฯ พรอมดวยคณะทปรกษาประสานงาน อพ.สธ.

ปฏบตการเรยนรการด�าเนนงานฐานทรพยากรทองถน งานส�ารวจเกบรวบรวมทรพยากรทองถน

ปฏบตการเรยนรงานปลกรกษาทรพยากรทองถน และงานอนรกษและใชประโยชนทรพยากรทองถน

15

โดย จนท. ก7

นายณฐพชร พนพฒนกลทปรกษาประสานงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนและ

ฐานทรพยากรทองถนประจ�าภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง

ระยะเวลา เปนทปรกษา 1 ป

การเยยมเยยนสมาชก ทกครงทมโอกาส เยยมเยยน โรงเรยนถอเปนโอกาสทอง ทจะไดแลกเปลยนเรยนรพรอมกบ

การสรางมตรภาพและกลยาณมตร จดประกายสรางจตนกในการรกษและหวงแหนทรพยากร อกทงกระตน เสรมแรงสมาชก

ใหมพฒนาการและมงมนในการด�าเนนงานสนองพระราชด�ารอยางมความสข จนประสบความส�าเรจ

จตอาสา การสนองงานในพระราชด�าร ตองกระท�าดวยจตอนบรสทธ มความเพยรพยายามเปนทตง โดยมงหวง

จะสรางและขยายงานของพระองคใหกวางไกล สสถาบนทางการศกษาและองคกรตาง ๆ ดงนนเราจ�าเปนตองศกษาและเขาใจ

งานของพระองคอยางลกซง และน�าความรทไดไปสรางองคความรใหกบ ผบรหารหนวยงานทางการศกษาและผน�าองคกรใน

ระดบตาง ๆ หลายทานอาจมองวาเปนเรองยาก แตอยากกราบเรยนวา “ สงกดขวาง มใชอปสรรค และอปสรรค มใชปญหา

เพราะปญหาเราแกได ”

การเปนสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน เปนการเรมตนของการสนองงานในพระราชด�าร มความพรอมทจะม

สวนรวมในการสรางจตส�านกเยาวชนในการอนรกษทรพยากรจนกวาจะบรรลเปาหมาย ผปฏบตตอง มจตอาสา มงมน เสย

สละ มความร ความเขาใจสาระของงานอยางแทจรง ดงนน ไมวาจะหนวยงานใด ๆ บคลากรในหนวยงานตางตองพรอมใจทจะ

อทศตนเพอศกษาและสนองงานในพระราชด�าร ใหบรรลผล ซงเปาหมายของโรงเรยนคอลก ๆ นกเรยนตองเกดจตส�านกรกษ

ทรพยากรทมอยในโรงเรยนและชมชน โครงการ อพ.สธ. ไดจดคณะทปรกษาและเจาหนาทประจ�าแตละพนท เพอใหค�าปรกษา

แนะน�าในการด�าเนนงาน รวมมอกบบคลากรทกฝายขององคกรเพอด�าเนนงานไปพรอมกน ใหเปนไปตามเปาหมาย ทส�าคญ

ทสดผบรหารตองน�าศาสตรของพระราชามาใชเปนหลกในการบรหาร คอ “ร รก สามคค” จงจะประสบผลส�าเรจ

16

พฤกษาวรรณศลป

ดวงแกว

ทรรศนะและขอคดตาง ๆ ทปรากฏอยในบทความตาง ๆ ของจลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ถอเปนความคดเหนสวนตวของผเขยน

ไมจ�าเปนตองเปนความคดเหนของ อพ.สธ. และ อพ.สธ. ไมรบผดชอบใด ๆ ตอบทความทถกสงเขามา และหากมการละเมดสทธเกดขน บทความ

ใด ๆ ทตพมพในจลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน สงวนสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 การน�าสวนหนงสวนใดของจลสาร

สวนพฤกษศาสตรโรงเรยนไปใชตองไดรบอนญาตจากบรรณาธการจลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

บรรณาธการ : นายพรชย จฑามาศ

ผเชยวชาญดานสมนไพร : ศ.ดร.พเยาว เหมอนวงษญาต

กองบรรณาธการฝายบรหาร : นางสาวพเยาว ศรสมพนธ

กองบรรณาธการฝายวชาการ : ดร. ปยรษฎ ปรญญาพงษ เจรญทรพย นางสาวศรกล เกษา

กองบรรณาธการฝายประสานงาน : นางอรศรา บาโรส นางสาวผสด ทนจตต นางสาวณฐนร ทองแกว

กองบรรณาธการฝายประสานงานสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน : นางสาวปทมาวรรณ ราศร นางสาวแพรวพรรณ พทธยต นางกณฑล จนทวงศ

นางสาวกชกร เดชากจไพศาล

กองบรรณาธการฝายพมพ/เวบไซต : นายขจรศกด วรประทป นายภทรชย จฑามาศ

ผลตท : ฝายผลตสอกราฟก โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.)

สวนจตรลดา เขตดสต กรงเทพฯ 10303

กรณตองการสอบถามขอสงสยหรอขอมลเพมเตม ตดตอไดท : หวหนาส�านกงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�ารฯ (อพ.สธ.)

โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�ารฯ สวนจตรลดา ถ.ราชวถ เขตดสต กรงเทพฯ 10303

โทร. 0 2282 0665 ตอ 100, 0 2282 1850 โทรสาร 0 2282 0665

http://www.rspg.or.th email : dongdib05@gmail.com, dongdib05@rspg.org

กระบวนการจดการเรยนร1. ครใหนกเรยนแบงกลม กลมละ 4- 6 คน

อานนทานทครเตรยมไวให

2. ครใหนกเรยนแสดงความคดเหน ขอคดทไดจากการ

อานนทาน

3. ครใหนกเรยนเลอกพรรณไมทสนใจมาแตงนทาน

4. นกเรยนท�าใบงานนทาน

5. นกเรยนออกมาน�าเสนอนทาน

6. นกเรยนน�านทานจากใบงานไปจดท�าหนงสอนทานเลมเลก

พฤกษาวรรณศลป ฉบบน จะน�าเสนอผลงานนอง ๆ โรงเรยน

สมาชกงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนเขตภาคใต เมองทไดชอวา

“ประตภาคใต ไหวเสดจในกรม ชมไรกาแฟ แลหาดทรายร ดกลวย

เลบมอ ขนชอรงนก” หลายทานอาจจะพอทราบแลวนะคะ วาเปน

ค�าขวญประจ�าจงหวดชมพร นนเอง โรงเรยนบานทรายขาว อ�าเภอ

ทาแซะ จงหวดชมพร ซงไดรบพระราชทาน ปายสนองพระราชด�าร

ในงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนป 2559 ในการประชมวชาการ

และนทรรศการ ทรพยากรไทย : ศกยภาพมากลนมใหเหน ระหวาง

วนท 29 พฤศจกายน – 4 ธนวาคม 2560 ณ ศนยเครอขายการ

เรยนรเพอภมภาค จฬาลงกรณมหาวทยาลย จงหวดสระบร