คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร

ปยภรณ เลาหบตร

งานนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารทวไป

วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา ตลาคม 2557

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยบรพา

กตตกรรมประกาศ การศกษาเรอง “คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ

จงหวดชลบร” ส าเรจไดดวยความกรณาจากหลายทานทไดอนเคราะหใหความชวยเหลออยางดยงโดยเฉพาะ อาจารย ดร.ลอชย วงษทอง ทกรณารบเปนทปรกษา และไดสละเวลาอนมคาในการใหค าแนะน า ใหความร ความคดเหนในการท างานนพนธครงนตลอดจนแกไขขอบกพรองตาง ๆ ดวยความละเอยดถถวนและเอาใจใสดวยดเสมอมา ผศกษารสกซาบซงเปนอยางยงจงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร.กฤษฎา นนทเพชร ทกรณาใหความอนเคราะหตรวจสอบและใหค าแนะน าในการจดท าแบบสอบถาม และขอกราบขอบพระคณทานคณาจารย ในวทยาลยการบรหารรฐกจทกทานทประสทธประสาทวชาความรใหแกผศกษาตลอดระยะเวลา ทผศกษาเขารบการศกษา ซงความรทไดรบนนเปนประโยชนตอผศกษาในการท างานนพนธ ครงนเปนอยางมาก

การศกษาครงนจะส าเรจลงไมได หากไมไดรบความรวมมอจากผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบรทกทานทกรณากรอกแบบสอบถาม ท าใหไดขอมล ทครบถวนสมบรณและไดผลการศกษาเพอไปใชเปนแนวทางในการปรบปรงในคณภาพชวต ของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร และเกดประโยชนสงสดตอไป ผศกษาขอขอบพระคณจากใจจรง

สดทายน ผศกษาขอกราบขอบพระคณบดา มารดา ทใหการสนบสนนและเปนก าลงใจ อนส าคญยงตลอดมา และเพอนนสตรวมหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารทวไป (ภาคค า) รนท 8 ทกทาน ทใหความชวยเหลอเสมอมา

ปยภรณ เลาหบตร

ง

55930301: สาขาวชา: การบรหารทวไป; รป.ม. (การบรหารทวไป) ค าส าคญ: คณภาพชวต/ ผสงอาย

ปยภรณ เลาหบตร: คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ สตหบ จงหวดชลบร (THE QUALITY OF LIFE OF THE ELDERLY IN MOO 7 COMMUNITY OF PLOOTALUANG SUB-DISTRICT, SATTAHIP DISTRICT, CHON BURI PROVINCE) อาจารยผควบคมงานนพนธ: ลอชย วงษทอง, ปร.ด. 100 หนา. ป พ.ศ. 2557.

การวจยครงน เรองคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ

จงหวดชลบร มวตถประสงคเพอศกษาระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบรและเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ สถานภาพ โดยท าการศกษาจากกลมตวอยาง คอ ผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ านวน 302 คน ใชขอมลทเปนแบบสอบถาม ในการเกบรวบรวมขอมลสถตทใช ไดแก ความถ (Frequency) และคารอยละ (Percentage) คาเฉลย ( ) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) การทดสอบคาท (t-test) (One-way ANOVA) การทดสอบความแปรปรวนแบบทางเดยวรวมทงเมอมความแตกตางในรายคใชสตร LSD

ผลการศกษา พบวา โดยภาพรวม คณภาพชวตของผสงอายอยในระดบคอนขางด เมอจ าแนกตามรายดานไดดงน ดานสงแวดลอม อยในอนดบ 1 ดานรางกาย อยในอนดบ 2 ดานความสมพนธทางสงคม อยในอนดบ 3 ดานจตใจ อยในอนดบ 4 ผลการเปรยบเทยบ พบวา คณภาพของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ทม เพศ อาชพ สถานภาพ ตางกน มคณภาพชวตไมแตกตางกน สวนผสงอาย ทม อาย ระดบการศกษา ตางกน มคณภาพชวตแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ขอเสนอแนะ 1. ควรสงเสรมระดบคณภาพชวตของผสงอายทางดานความสมพนธทางสงคมโดย

องคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง ควรก าหนดนโยบายและงบประมาณในการสงเสรมระดบคณภาพชวตของผสงอาย โดยบรณาการรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของเพอไมใหเกดความซ าซอนระหวางหนวยงาน

2. ควรมนโยบายสงเสรมระดบคณภาพชวตของผสงอายทางดานรางกาย และจตใจ โดยกระทรวงสาธารณสข องคการบรหารสวนทองถน และหนวยงานทเกยวของ อยางตอเนอง และจรงจง

จ

55930301: MAJOR: PUBLIC AND PRIVATE MANAGEMENT; M.P.A. (GENERAL ADMINISTRATION) KEYWORDS: QUALITY OF LIFE/ ELDERLY

PIYAPORN LAOHABUT: THE QUALITY OF LIFE OF THE ELDERLY IN MOO 7 COMMUNITY OF PLOOTALUANG SUB-DISTRICT, SATTAHIP DISTRICT, CHON BURI PROVINCE. ADVISOR: LUECHAI WONGTHONG, Ph.D. 100 P. 2014.

The purposes of the study were to examine and compare the quality of life of the

elderly categorized by gender, age, education level, occupation, and marital status in Moo 7 Community of Plootaluang Sub-district, Chon Buri Province. The sample group consisted of 302 elderly people living in Moo 7 Community of Plootaluang Sub-district, Chon Buri Province, and they were respondents of the questionnaire. The statistics used for data analysis included frequency, percentage, mean, standard deviation, t-test, and One-way ANOVA. LSD was used to compare if the difference in pair was found.

The findings revealed that the elderly’s quality of life generally was at the high level. When each aspect was considered, it was found that environment aspect ranked the first. The physical aspect was the second. The social relationship aspect ranked the third. Mental aspect ranked the fourth. From the comparison, it was found that the elderly who had different gender, occupation, marital status had no difference in the quality of life. However, the elderly with different age, education level had difference in the quality of life at the significance level of .05.

Suggestions: 1. The quality of life of the elderly regarding social relation aspect should be

promoted. The local government of Plootaluang Sub-district should establish the policies and budget to promote the elderly’s quality of life. Agencies should mutually work to avoid duplication of effort among them.

2. The policy of promoting both physical and mental quality of life of the elderly should be continuously and seriously supported by the Ministry of Health, Local government, and related agencies.

ฉ

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย ง บทคดยอภาษาองกฤษ จ สารบญ ฉ สารบญตาราง ซ สารบญภาพ ญ บทท 1 บทน า 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการวจย 4 สมมตฐานการวจย 4 ขอบเขตการวจย 4 นยามศพทเฉพาะ 5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 6 แหลงอางองตวแปร 7 กรอบแนวคดในการวจย 9 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 10 แนวคดทเกยวกบคณภาพชวตผสงอาย 10 ความหมายของผสงอาย 22 การประเมนคณภาพชวตผสงอาย 33 แผนยทธศาสตรการพฒนาองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร 44 งานวจยทเกยวของ 51 3 วธด าเนนการวจย 55 ประชากรและกลมตวอยาง 55 เครองมอทใชในการวจย 56 การสรางและการตรวจสอบเครองมอ 56 การเกบรวบรวมขอมล 57

ช

สารบญ (ตอ) บทท หนา การวเคราะหขอมล 57 เกณฑการแปลผล 58 4 ผลการวจย 59 ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 59 ตอนท 2 ผลการวเคราะหระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร 61 ตอนท 3 ผลการวเคราะหการทดสอบสมมตฐาน 70 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 80 สรปผลการวจย 80 อภปรายผลการวจย 82 ขอเสนอแนะ 85 บรรณานกรม 89 ภาคผนวก 94 ประวตยอของผวจย 100

ซ

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 แหลงอางองของตวแปร 7 2 จ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามขอมลทวไป 59 3 จ านวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และอนดบความคดเหน คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในดานรางกาย 62 4 จ านวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และอนดบความคดเหน คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในดานจตใจ 63 5 จ านวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และอนดบความคดเหน คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในดานความสมพนธทางสงคม 65 6 จ านวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และอนดบความคดเหน คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในดานสงแวดลอม 67 7 จ านวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และอนดบความคดเหน คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในภาพรวมดานตาง ๆ 69 8 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามเพศ 70 9 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามอาย 71 10 การจบรายคดวยสตร LSD 73 11 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามระดบการศกษา 73 12 การจบรายคดวยสตร LSD 75 13 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกอาชพ 75

ฌ

สารบญตาราง (ตอ) ตารางท หนา 14 การจบรายคดวยสตร LSD 77 15 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามสถานภาพ 77 16 สรปผลการทดสอบสมมตฐาน 79

ญ

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 กรอบแนวคดในการวจย 9

บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา ปจจบน เมอศกษาแนวโนมประชากรสงอายแลว พบวา ประเทศไทยมประชากรผสงอาย

รวมทงสน 7,537,000 คน คดเปนรอยละ 11.8 ของประชากรรวมทงประเทศ ซงการเปลยนแปลงของโครงสรางประชากรน ท าใหประเทศไทยอยในภาวะทเรยกวา “สงคมสงอาย” คอ การมประชากรทมอาย 60 ป ขนไป มากกวารอยละ 10 ของประชากรทงหมด จากการเพมของประชากรสงอายอยางชดเจนน ท าใหทกหนวยงานทเกยวของไดตระหนกถงความส าคญของการเตรยม ความพรอมและใหความส าคญตอความตองการและการสนบสนนแกผสงอายในดานตาง ๆ ไมวาจะเปนการด ารงชวตประจ าวน การสงเสรมสขภาพ จตใจ สงคม รายได การท างาน ทอยอาศยและความสมพนธในครอบครวและชมชน จะเหนไดวา ปญหาของผสงอายไมไดขนอยกบจ านวนทเพมขนเพยงอยางเดยวเทานน แตขนอยกบคณภาพชวตของผสงอายดวย ไดแก การจดระบบบรการทางการแพทยและสาธารณสข เพอรองรบปญหาผสงอาย ตลอดจนการจดบรการขนพนฐานทางสงคม การดแลปองกนและรกษาสขภาพอนามย การศกษาตอเนองและความมนคงของรายได ใหเกดขนในครอบครวและชมชน เพอเสรมสรางคณภาพอนามย การศกษาตอเนองและความมนคงของรายไดใหเกดขนในครอบครวและชมชน เพอเสรมสรางคณภาพชวตทดใหกบผสงอาย จากสภาพความเปนจรงในสงคม ไมวาในสงคมไทยหรอสงคมตางชาตทวโลก จะพบวา สงคมไมไดใหความส าคญกบผสงอายและมการทอดทงผสงอายกนมาก จากขอมลการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2500 ของส านกงานสถตแหงชาต 2 พบวา ผสงอายรอยละ 21.8 ประเมนวา สขภาพตนเองไมด และรอยละ 52.3 ไมไดรบการตรวจสขภาพในรอบปทผานมา ดงนน ปญหาผสงอายทควรไดรบการพจารณากคอ ปญหาดานสขภาพ เมอเขาสวยสงอาย ระบบการท างานของรางกายจะเสอมประสทธภาพลงตามวยทเพมขน รองลงมา คอ ปญหาดานสงคมและเศรษฐกจ ผสงอายเปนผทพนจากวยท างานสวยเกษยณอาย เนองจากสมรรถภาพทางรางกายเสอมถอยลง ไมสามารถท างานไดดงเดม รายไดลดลง สงผลตอฐานะทางการเงนของผสงอาย โดยสวนใหญเปนปญหาความตองการทางสงคมของผสงอาย ไดแก ความตองการมความรสกวา ตนเองเปนสวนหนงของกลมหรอสงคม ความตองการการยอมรบและความเชอถอจากบคคลในสงคม ความตองการมสมพนธภาพกบคนอน ๆ ปญหาดานครอบครว และปญหาดานการพฒนาสงคม ประเทศชาต โดยใชทรพยากรผสงอายซงมจ านวนมากขนทกขณะเนองจากนวตกรรม จากนวตกรรมทางการแพทยและการสาธารณสขมการพฒนามากขน จงควรมการหาทางพฒนาคณภาชวต ทงดาน

2

รางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสงแวดลอมของผสงอายใหสามารถด ารงชวตอยในสงคมได อยางด มความมนคงมากขน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2550-2554 ทใชอยในปจจบนใหความส าคญกบคนในภาพรวมของสงคม ประชากรผสงอายเปนประชากรทส าคญทจะไดรบผลกระทบจากการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ในป พ.ศ. 2550 ประเทศไทยมประชากร 65.6 ลานคน ในจ านวนนมประชากรสงอาย 7.02 ลานคน หรอ 10.7% ของประชากรทงประเทศ โดยแยกเปนผสงอายชาย 3.13 ลานคน และหญง 3.89 ลานคน ซงหมายถง สงคมไทยไดเขาสสงคมผสงอายและคาดการณวาจ านวนผสงอายจะเพมจ านวนมากขน เรอย ๆ ในอตราทรวดเรว ท าใหโครงสรางของประชากรของประเทศไทยก าลงเคลอนเขาสระยะทเรยกวา “ภาวะประชากรผสงอาย (Population ageing)” อนจะมผลตอสภาพสงคม สภาวะเศรษฐกจ และการจางงาน ตลอดจนการจดสรรทรพยากรทางสขภาพและสงคมของประเทศอยางตอเนองในระยะยาว โดยในป พ.ศ. 2564 อาจจะมผสงอายมากกวารอยละ 20 ซงผลใหผสงอายตองชวยเหลอตนเองมากขน การเปลยนแปลงดงกลาวมผลตอคณภาพชวตและระบบสวสดการผสงอายท ทกภาคสวนตองเตรยมการตาง ๆ ใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของผสงอายในอนาคต (ส านกงานสถตแหงชาต, 2550)

พระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครอง สวนทองถน พ.ศ. 2542 มาตรา 16 และมาตรา 17 บญญตใหเทศบาล องคการบรหารสวนต าบล และการปกครองสวนทองถนรปพเศษ มอ านาจหนาทในการจดท าแผนพฒนาทองถนของตนเอง การวางแผนทงในระยะสนและระยะยาวเกยวของกบการก าหนดนโยบายการปกครองการบรหาร การบรหารงานบคคล การเงน และการคลง และการปฏบตตามอ านาจหนาททกฎหมายก าหนด องคกรปกครองสวนทองถนยอมมความเปนอสระในการวางแผนพฒนาทองถนและการด าเนน ตามแผน ความเปนอสระนน ไมไดหมายถง ความเปนอสระในฐานะเปน “รฐอสระ” แตเปน การมอบอ านาจหนาทในการจดบรการสาธารณะบางสวนให และยงตองอยในการ ก ากบดแลหรอตรวจสอบโดยรฐบาลและประชาคม

ผทเกยวของกบการวางแผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถน จะตองตระหนกวา แผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถนจะตองสอดคลองกบแผนพฒนาระดบตาง ๆ ไดแก แผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต นโยบายของรฐบาล แผนกระทรวง แผนกรม และรฐวสาหกจตาง ๆ ซงเปนแผนระดบชาต ยทธศาสตรการพฒนาจงหวด และแผนพฒนาจงหวด ในระดบจงหวด ตลอดจนยทธศาสตรการพฒนาอ าเภอและแผนพฒนาอ าเภอ ซงในการก าหนดยทธศาสตรและแผนพฒนาระดบจงหวดและอ าเภอนน ทงองคกรปกครองสวนทองถนและประชาคมจะมสวนเกยวของอยดวย

3

การจดตงองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรอง จดตงองคการบรหารสวนต าบล มเขตตามกฎหมายวาดวยลกษณะปกครองทองท ยกเวนสวนทอยในเขตเทศบาลและสขาภบาลทมอยในต าบลนน ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 2 มนาคม พ.ศ. 2538

องคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร มพนทประมาณ 54.046 ตารางกโลเมตร องคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงเปนลกษณะ “สงคมเมอง” เปนชมชนทก าลงขยายตว ทงในดานสงคม เศรษฐกจ ทอยอาศย ไดมนกลงทนเขามาลงทนด าเนนการ บานจดสรร ยงผลใหองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงขยายตวขนอยางรวดเรว อกสวนหนง กยงมสงคมทเปนชนบทไดตงรกรากมาแตเดม ตงแตสมยปยาตายายทอยอาศยเปนพนทเกษตรกรรม ราษฎรสวนใหญในเขตองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง ประกอบอาชพรบราชการ ซงมากถงรอยละ 40 ของราษฎรทงหมด และรอยละ 15 ประกอบอาชพคาขาย รอยละ 15 ประกอบอาชพแรงงาน และรอยละ 30 ประกอบอาชพเกษตรกรรม โดยภาพรวมแลว ราษฎรของต าบลพลตาหลวงจดอยในกลมของผมรายไดนอย รายไดไมพอใชจายในชวตประจ าวน คาครองชพสง องคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง จงด าเนนการเขาชวยเหลอสงเสรมใหมการรวมกลม เพอการตอรองในดานธรกจการตลาด และการพฒนาชมชนในดานตาง ๆ รวมถงการสรางทนทางสงคมโดยวธประชาคม ซงสงผลใหราษฎรมรายไดเพอเลยงครอบครวสงขน

องคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงเปนหนงใน 5 ต าบลของอ าเภอสตหบ ประกอบดวย ต าบลสตหบ ต าบลพลตาหลวง ต าบลชองแสมสาร ต าบลบางเสร ต าบลนาจอมเทยน แบงการปกครองออกเปน 8 หมบาน จากจ านวนประชากรในเขตองคการบรหารสวนต าบล พลตาหลวง มจ านวนประชากรทงชายและหญง รวมทงหมด 32,598 คน และจ านวนครวเรอน 16,189 ครวเรอน และมจ านวนผสงอายทมชวงอาย 60 ปขนไป ชาย 1,382 และหญง 1,675 รวมประชากรผสงอาย 3,057 (ส านกทะเบยนอ าเภอสตหบ, 2556) และจ านวนผสงอายในเขตองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงกมแนวโนมเพมมากขน ทางองคการบรหารสวนต าบล พลตาหลวงจงมโครงการสรางเสรมสขภาพชวตของรฐบาลมาด าเนนการ โดยมการใหบรการ ดานสาธารณสขตาง ๆ ใหกบชมชน รวมทงใหการสนบสนนดานอาหาร น าดม กบชมชนทมกจกรรมในการดแลสขภาพของผสงอายในชมชน ซงมอยในโครงการสรางเสรมสขภาพชวต ซงจ านวนผสงอายในเขตองคการบรหารสวนต าลพลตาหลวงมแนวโนมวาจะเพมขน จงควรมการหาทางพฒนาคณภาพชวต ทงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสงแวดลอมของผสงอายใหสามารถด ารงชวตอยในสงคมได

จากปญหาดงกลาว หากผสงอายมความสามารถในการดแลตนเองได จะท าใหผสงอายเกดความพงพอใจในการด าเนนชวตและสามารถด าเนนชวตตอไปไดอยางมความสข และเปน

4

ความสขทยงยน ไมตองเปนภาระตอครอบครวและสงคม ซงท าใหผวจยสนใจทจะศกษา เพอจะไดน าผลทไดจากการเผยแพรรปแบบการดแลสขภาพตนเองของผสงอายตอไป

จากสงทกลาวมาขางตน ผวจยสนใจทจะศกษาการพฒนาคณภาพชวตของผสงอาย ในชมชน หม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในประเดนปญหาดานรางกาย ดานสภาพจตใจ ดานความสมพนธทางสงคม ดานสงแวดลอม ซงเปนตวบงชคณภาพชวตของผสงอาย เพอเปนการรองรบปญหาผสงอายในอนาคตและเปนการชวยหาแนวทางแกไขปญหา เพอยกระดบคณภาพชวตของผสงอาย ในชมชน หม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ใหมชวตความเปนอยทดขนตอไป

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาคณภาพชวตของผสงอาย ในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ

จงหวดชลบร 2. เพอเปรยบเทยบคณภาพชวตของผสงอาย ในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ

สตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามเพศ อาย การศกษา สถานภาพ อาชพ

สมมตฐานการวจย สมมตฐานท 1 ผสงอายทมเพศตางกน มคณภาพชวตแตกตางกน สมมตฐานท 2 ผสงอายทมอายทตางกน มคณภาพชวตแตกตางกน สมมตฐานท 3 ผสงอายทมระดบการศกษาทตางกน มคณภาพชวตแตกตางกน สมมตฐานท 4 ผสงอายทมอาชพทตางกน มคณภาพชวตแตกตางกน สมมตฐานท 5 ผสงอายทมสถานภาพทตางกน มคณภาพชวตแตกตางกน

ขอบเขตการวจย ในการศกษาครงน เปนการศกษาคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร โดยผวจยก าหนดขอบเขตของการศกษาไว ดงน 1. ขอบเขตดานพนท ผวจยไดก าหนดดานพนท คอ ผสงอายตงแต 60 ปขนไปของชมชนหม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร 2. ขอบเขตดานเนอหา

5

ศกษาระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร

ตวแปรทใชในการวจยครงน ประกอบดวย 2.1 ตวแปรอสระ ไดแก เพศ อาย การศกษา สถานภาพ และอาชพ 2.2 ตวแปรตาม ไดแก คณภาพชวตดานรางกาย คณภาพชวตดานจตใจ คณภาพชวต

ดานความสมพนธทางสงคม คณภาพชวตดานสงแวดลอม 3. ขอบเขตดานเวลา ในการวจยครงน ไดท าการศกษาตามแผนยทธศาสตรการพฒนา (2557-2561)

ในโครงการสรางเสรมสขภาพชวต โดยท าการเกบรวบรวมขอมลตงแตเดอนพฤษภาคมถงตลาคม พ.ศ. 2557

นยามศพทเฉพาะ คณภาพชวต หมายถง สภาพความเปนอยของบคคล ทางดานรางกาย ดานจตใจ

ดานความสมพนธทางสงคมและดานสงแวดลอม ซงรวมเอาทกดานของชวตไวทงหมด ซงบคคลสามารถด ารงอยรวมกบสงคมไดอยางเหมาะสม

ผสงอาย หมายถง บคคลทมอายตงแต 60 ปบรบรณขนไป ทงเพศชายและหญงทอาศยอยในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร

คณภาพชวตดานรางกาย หมายถง การรบรสภาพทางรางกายของบคคล ซงมผลตอชวตประจ าวน เชน การรบรสภาพความสมบรณแขงแรงของรางกาย การรบรถงความรสกสขสบาย ไมมความเจบปวด การรบรถงความสามารถทจะจดการกบความเจบปวดทางรางกายได การรบรถงพละก าลงในการด าเนนชวตประจ าวน การรบรถงความเปนอสระทไมตองพงพาผอน การรบรถงความสามารถในการเคลอนไหวของตน การรบรถงความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนของตน การรบรความสามารถในการท างาน การรบรวาตนไมตองพงพายาตาง ๆ หรอการรกษา ทางการแพทยอน ๆ เปนตน

คณภาพชวตดานจตใจ หมายถง การรบรสภาพทางจตใจของตนเอง เชน การรบรความรสกทางบวกทบคคลมตอตนเอง การรบรสภาพลกษณของตนเอง การรบรถงความรสกภาคภมใจในตนเอง การรบรถงความมนใจในตนเอง การรบรถงความคด ความจ า สมาธ การตดสนใจและความสามารถในการเรยนรเรองราวตาง ๆ ของตน การรบรถงความสามารถใน การจดการกบความเศราหรอกงวล การรบรเกยวกบความเชอตาง ๆ ของตนทมผลตอการด าเนนชวต

6

เชน การรบรถงความเชอดานวญญาณ ศาสนา การใหความหมายของชวตและความเชออน ๆ ทมผลในทางทดตอการด าเนนชวต มผลตอการเอาชนะอปสรรค เปนตน

คณภาพชวตดานความสมพนธทางสงคม หมายถง การรบรเรองความสมพนธของตนกบบคคลอน การรบรถงการทไดรบความชวยเหลอจากบคคลอนในสงคม การรบรวาตนไดเปนผใหความชวยเหลอบคคลอนในสงคมดวย รวมทงการรบรในเรองอารมณทางเพศหรอการมเพศสมพนธ

คณภาพชวตดานสงแวดลอม หมายถง การรบรเกยวกบสงแวดลอมทมผลตอการด าเนนชวต เชน การรบรการตนมชวตอยอยางอสระ ไมถกกกขง มความปลอดภยและมนคงในชวต การรบรวาไดอยในสงแวดลอมทางกายภาพทด ปราศจากมลพษตาง ๆ การคมนาคมสะดวก มแหลงประโยชนดานการเงน สถานบรการทางสขภาพและสงคมสงเคราะห การรบรวาตนมโอกาสทจะไดรบขาวสารหรอฝกฝนทกษะตาง ๆ การรบรวาตนไดมกจกรรมสนทนาการและมกจกรรมใน เวลาวาง เปนตน

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. เพอทราบถงการสงเสรมคณภาพชวตของผสงอายมากหรอนอยอยางไร 2. เพอเปนแนวทางในการวางแผนก าหนดนโยบายและคณภาพชวตของผสงอาย

ในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร

7

แหลงอางองของตวแปร ตารางท 1 แหลงอางองของตวแปร

ตวแปร แหลงอางองของตวแปร 1. ดานรางกาย ค าถามเกยวกบคณภาพชวตและสขภาพโดยรวม (สนตตรา

ตะบนพงศ, วนด สทธรงส และพชรยา ไชยลงกา, 2544, หนา 6-15 อางถงใน ศรเมอง พลงฤทธ, 2552) วา แบบวดคณภาพชวตฉบบยอชดภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) ไดแก ดานรางกาย (Physical domain) คอ การรบรสภาพทางดานรางกายของบคคล ซงมผลตอชวตประจ าวน เชน การรบรสภาพความสมบรณแขงแรงของรางกาย การรบรถงความรสกสขสบาย ไมมความเจบปวด การรบรถงความสามารถทจะจดการกบความเจบปวดทางรางกาย ไดการรบรถงพละก าลงในการด าเนนชวตประจ าวน การรบรถง ความเปนอสระทไมตองพงพาผอน การรบรถงความสามารถในการเคลอนไหวของตน การรบรถงความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนของตน การรบรถงความสามารถในการท างาน การรบรวาตนไมตองพงพายาตาง ๆ หรอการรกษาทางการแพทยอน ๆ เปนตน

2. ดานจตใจ ค าถามเกยวกบคณภาพชวตและสขภาพโดยรวม (สนตตรา ตะบนพงศ และคณะ, 2544, หนา 6-15 อางถงใน ศรเมอง พลงฤทธ, 2552) วา แบบวดคณภาพชวตฉบบยอ ชดภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) ไดแก ดานจตใจ (Psychological domain) คอ การรบรสภาพทางจตใจของตนเอง เชน การรบรความรสกทางบวกทบคคล มตอตนเอง การรบรภาพลกษณของตนเอง การรบรถงความรสกภาคภมใจในตนเอง การรบรถงความมนใจในตนเอง การรบรถงความคด ความจ า สมาธการตดสนใจ และความสามารถในการเรยนรเรองราวตาง ๆ ของตน การรบรถงความสามารถในการจดการ

8

ตารางท 1 (ตอ)

ตวแปร แหลงอางองของตวแปร 3. ดานความสมพนธ ทางสงคม

ค าถามเกยวกบคณภาพชวตและสขภาพโดยรวม (สนตตรา ตะบนพงศ และคณะ, 2544, หนา 6-15 อางถงใน ศรเมอง พลงฤทธ, 2552) วา แบบวดคณภาพชวตฉบบยอชดภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) ไดแก ดานความสมพนธทางสงคม (Social relationships) คอ การรบรเรองความสมพนธของตนกบบคคลอน การรบรถงการทไดรบความชวยเหลอจากบคคลอนในสงคม การรบรวาตนเองไดเปนผใหความชวยเหลอบคคลอนในสงคมดวย รวมทงการรบรในเรองอารมณทางเพศหรอการมเพศสมพนธกบความเศราหรอกงวล การรบรเกยวกบความเชอตาง ๆ ของตนทมผลตอการด าเนนชวต เชน การบรถงความเชอดานวญญาณ ศาสนา การใหความหมายของชวตและความเชออน ๆ ทมผลในทางทดตอการด าเนนชวต มผลตอการเอาชนะอปสรรค เปนตน

4. ดานสงแวดลอม ค าถามเกยวกบคณภาพชวตและสขภาพโดยรวม (สนตตรา ตะบนพงศ และคณะ, 2544, หนา 6-15 อางถงใน ศรเมอง พลงฤทธ, 2552) วา แบบวดคณภาพชวตฉบบยอชดภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) ไดแก ดานสงแวดลอม (Environment) คอ การรบรเกยวกบสงแวดลอมทมผลตอการด าเนนชวต เชน การรบรวาตน มชวตอยอยางอสระ ไมถกกกขง มความปลอดภยและมนคงในชวต การรบรวาไดอยในสงแวดลอมทางกายภาพทด ปราศจากมลพษ ตาง ๆ การคมนาคมสะดวก มแหลงประโยชนดานการเงน สถานบรการทางสขภาพและสงคมสงเคราะห การรบรวาตนมโอกาสจะไดรบขาวสารหรอฝกฝนทกษะตาง ๆ การรบรวาตนไดมกจกรรมสนทนาการและมกจกรรมในเวลาวาง เปนตน

9

กรอบแนวคดในการวจย การศกษาการคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ

จงหวดชลบร ในครงน ผศกษาไดน าตวชวดขององคการอนามยโลกชดภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) จะประกอบดวย องคประกอบของคณภาพชวต 4 ดาน ดงน ดานรางกาย ดานจตใจ ดานความสมพนธทางสงคม ดานสงแวดลอม มาท าเปนกรอบแนวคดในการวจย เพอศกษาคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จงก าหนดกรอบการศกษาไดดงน ตวแปรอสระ ตวแปรตาม ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

ปจจยสวนบคคล 1. เพศ 2. อาย 3. การศกษา 4. สถานภาพ 5. อาชพ

คณภาพชวตใหกบผสงอายในชมชน หม 7

ต าบลพลตาหลวง จงหวดชลบร

ดานรางกาย

ดานจตใจ

ดานความสมพนธ ทางสงคม

ดานสงแวดลอม

ระดบคณภาพชวต

1. ด 2. คอนขางด 3. คอนขางไมด 4. ไมดเลย

10

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

การศกษาเรอง การจดการในโครงการสรางคณภาพชวตใหกบผสงอายในชมชนหม 7

ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร เพอเปนแนวทางและขอมลในการพฒนาชมชนหม 7 โดยไดศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ดงน

1. แนวคดทเกยวกบคณภาพชวตของผสงอาย 2. ความหมายของผสงอาย 3. การประเมนคณภาพชวตผสงอาย 4. แผนยทธศาสตรการพฒนาองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ

จงหวดชลบร 5. งานวจยทเกยวของ

แนวคดทเกยวกบคณภาพชวตของผสงอาย สทธอาภรณ ชวนป (2540, หนา 17) และลลลญา ลอยลม (2545, หนา 42) ไดศกษา

คณภาพชวตหรอการมชวตทดในผสงอาย และกลาววา ผสงอายทมคณภาพชวตทดตองประกอบดวยปจจยส าคญ 4 ดาน คอ

1. การมความผาสกทางดานจตใจ (Psychological well-being) หมายถง การทบคคลสามารถประเมนไดวา ประสบการณในชวตทผานมามคณภาพ โดยประเมนไดจากผลกระทบระดบความสขทไดรบและความส าเรจทไดบรรลตามความตองการหรอเปาหมายทตงไว

2. ความสามารถในการแสดงพฤตกรรม (Behavioral competence) หมายถง ความสามารถในการท าหนาทของบคคล ซงรวมถงการท าหนาทของรางกาย การมสขภาพทด การรบรทถกตอง และการพฤตกรรมทางสงคมทถกตอง

3. สงแวดลอมของบคคล (Objective environment) หมายถง สงแวดลอมทมอทธพลตอคณภาพชวตของผสงอาย ประกอบดวย 5 สวน ไดแก

3.1 สงแวดลอมทางกายภาพ ลกษณะภมอากาศ ภมประเทศ และทอยอาศย 3.2 บคคลทมความส าคญตอผสงอาย เชน สมาชกในครอบครว เพอน 3.3 บคคลอนทวไปทมปฏสมพนธกบผสงอาย 3.4 สถานภาพทางสงคม อาย เชอชาต และเศรษฐกจ 3.5 สถานภาพสงคมและวฒนธรรมภายในชมชนทผสงอายอาศยอย

11

4. การรบรคณภาพชวต (Perceived quality if life) หมายถง การทบคคลมการประเมนตนเองเกยวกบความผาสกทางดานจตใจ ความสามารถในการท าหนาท ตลอดจนสงแวดลอมทมอทธพลตอบคคลดงทไดกลาวมา

สรกล เจนอบรม (2541, หนา 48) ไดใหความหมายของความพงพอใจในชวตวา เปนความรทเกดขนเมอความตองการไดรบการตอบสนอง

สรกล เจนอบรม (2541, หนา 48) กลาวถง ความพงพอใจชวตวาเปนความรสกทเปนสข ประกอบดวย ความสนกสนาน ไมตองเผชญความเครยด ความไมพงประสงค ความชอกช า ซงความรสกนเกดขนเมอบคคลไดเปรยบเทยบสถานการณปจจบนทเปนอยกบสถานการณทเขาคาดหวงใหเปน ซงสอดคลองกบความเหนของ Cambell (1976) และ Powell (1983) ทไดใหความหมายเพมเตมวา ความสขนน ไมจ าเปนตองเกดขนจากการทบคคลไดรบการตอบสนองอยางสมบรณในทก ๆ สงทตองการ แตหมายถง ความสขทเกดจากการปรบตวรบสภาพทเกดขนจาก สงตาง ๆ หรอจากสภาพแวดลอมไดเปนอยางด

บรบรณ พรพบลย (2528, หนา 112-113) กลาวถง ความสขของผสงอายวา ควรประกอบดวย องคประกอบ 3 ประการ คอ

1. มสขภาพด 2. มความพงพอใจในการด ารงชวต 3. มความสขตามสภาพตนเอง นอกจากนนยงกลาวถงทางเลอกในการหาความสขของผสงอาย 2 ทาง คอ 1. การหาความสขในทางโลก 2. การมงหาความสขในทางธรรม มารศร นชแสงพล (2532, หนา 26-36) ไดศกษาปจจย 3 ดานทคาดวาจะมผลตอ

ความพงพอใจในชวตของผสงอาย คอ 1. ปจจยสวนบคคล ประกอบดวย ระดบการศกษา การมงานอดเรก และสขภาพ 1.1 ระดบการศกษา เปนปจจยทมความสมพนธกบความพงพอใจในชวต เพราะระดบ

การศกษามอทธพลตอชนดของอาชพ รวมไปถงระดบรายได สขภาพ คานยม รสนยม ความคดเกยวกบตนเอง และทศนคตตอการศกษาในอนาคต จากผลการศกษาเกยวกบการใชเวลาวางของผสงอายไดผลทใกลเคยงกนวา มความแตกตางระหวางกลมทไดรบการศกษาสงสดกบกลมทไดรบการศกษาต าสดในเรองการใชเวลาวาง กลาวคอ กลมผสงอายทไดรบการศกษาสงใชเวลาวางใน การท ากจกรรมดานนนทนาการ ท างานอดเรก เลนกฬา เปนสมาชกชมรม ท ากจกรรมทางการเมอง งานอาสาสมครหรออานหนงสอ และกลมทมระดบการศกษาสงสวนใหญมกจะเคยมอาชพทตองใช

12

วชาชพและการจดการ สวนผสงอายทมระดบการศกษาต า จะมอาชพดานการเกษตร บรการ และอาชพทตองใชแรงงาน ซงใหคาตอบแทนในระดบทต ากวา

นอกจากนภาวะสขภาพของผสงอายยงขนอยกบความสามารถในการดแลตนเอง จากการวจยพบวา ผสงอายทมระดบการศกษาสง จะมความสามารถในการดแลตนเองและมโอกาสเลอกท ากจกรรมไดดและมากกวากลมทมการศกษาต า ดงนน จงสามารถสรปไดวา ระดบการศกษาสงผลตอรายได ภาวะสขภาพ และโอกาสในการเลอกปฏบตกจกรรมตาง ๆ อนจะสงผลตอความพงพอใจในชวตของผสงอาย

1.2 งานอดเรก หมายถง วถทางในการใชเวลาท ากจกรรมดานตาง ๆ นอกเหนอไปจากหนาทการงานประจ าหรอเปนกจกรรมทท าในเวลาวางดวยความสมครใจ เพอกอใหเกด ความเพลดเพลนแกผกระท าโดยตรง นกทฤษฏกจกรรมเชอวา ผสงอายทวไปพยายามรกษากจกรรมและทศนะของคนวยกลางคนไวใหนานทสด บทบาทและกจกรรมใดทบคคลผลกดนใหเลกกระท าจะตองมกจกรรมใหมขนมาทดแทน และกจกรรมทถกเลอกเขามา คอ งานอดเรก ดงนน งานอดเรกจงมความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจในชวตของผสงอาย

1.3 สขภาพ ผสงอายมกประสบปญหาเกยวกบสขภาพททรดโทรมลง เนองจาก ความมอาย ซงท าใหเกดกระบวนการเปลยนแปลงในลกษณะของการเสอมถอย เปนผลใหความสามารถทางดานรางกายของผสงอายลดนอยลงและมกประสบปญหาสขภาพ ซงเปนอปสรรคตอการปฏบตกจวตรประจ าวน จ าเปนตองพงพาผอนและการทตองพงพงผอนนเองทท าใหผสงอายมความรสกดอยในสายตาของบคคลทวไปและจะสงผลตอความพงพอใจของผสงอายดวย

2. ปจจยทางเศรษฐกจ ภาวะเศรษฐกจนบวามบทบาทส าคญตอการด ารงชวตของบคคล ทจะสนองความตองการในดานตาง ๆ ทงดานทอยอาศยในสภาพทด อาหารทมคณคา การรกษา พยาบาลอยางถกตอง อปกรณอ านวยความสะดวกแกตนเอง ตลอดจนสงผลไปถงการเลอกท ากจกรรม เนองจากการมสวนรวมในกจกรรมบางอยางตองอาศยเงนเปนปจจยส าคญ ปญหาเศรษฐกจมกเปนปญหาหลกของผสงอาย เนองจากขอจ ากนของการประกอบอาชพ เนองมาจากความมอายมาก ท าใหรายไดลดลง สงผลท าใหเกดความยากล าบากในการดแลตนเองทางดานสขภาพและสงผลตอความพงพอใจในชวตของผสงอาย ดงนน รายไดจะเปนตวลดปญหาสขภาพและยกระดบ ความพงพอใจในชวตของผสงอาย

3. ปจจยดานความสมพนธทางสงคม เมอเขาสวยชรา จากสภาพรางกายทไมเอออ านวยตอการประกอบอาชพเหมอนเชนในชวงวยทผานมา หรอจากขอก าหนดของสงคมใหตองเกษยณอายงาน ท าใหผสงอายตองเสยบทบาทในการท างาน ดงนน ผสงอายจงเปลยนจดสนใจไปยงครอบครว หาบทบาทใหมใหกบตนเองดวยการเปนผใหค าปรกษาแนะน า ชวยเหลอดแลลกหลาน

13

ภายในบาน และในทางกลบกน ลกหลานในครอบครวสามารถเปนทพงพาทางดานเศรษฐกจและก าลงใจใหแกผสงอายดวย ผสงอายเปนผทตองการความรก ความเอาใจใสจากครอบครว โดยเฉพาะผทชวยเหลอตนเองไดนอยลงจากปญหาสขภาพ ดงนน การทผสงอายมคสมรสหรอบตรหลานเปนผคอยดแลทกขสข คอยชวยเหลอหรอใหความเคารพนบถอ ยกยอง ใหความส าคญ ท าใหผสงอายรสกวา ตนเองเปนบคคลทมความหมายตอครอบครว ดวยเหตนความสมพนธทดในครอบครว จงมอทธพลตอความพงพอใจในชวตของผสงอาย

นอกจากความสมพนธภายในครอบครวแลว ความสมพนธของผสงอายกบบคคลภายนอกกมผลตอความพงพอใจในชวตเชนกน ญาตหรอเพอนทมความรสกทดตอกน มความหวงด คอยใหความชวยเหลอ เหนอกเหนใจ และสามารถปรบทกขกนได ท าใหผสงอายสามารถยอมรบสภาพกบความรสกทตองสญเสยสถานภาพทางสงคมเดมหรอสญเสยบคคลอนเปนทรก ซงรปแบบความสมพนธดงกลาวนจะน าไปสความพงพอใจในชวตของผสงอายอยางมาก โดยเฉพาะผสงอาย ทไมมบตรหลาน ซงมกแยกตวเองออกจากสงคม อนจะท าใหรสกโดดเดยว วาเหว หรอรสกวา ตนเองไมมความสามารถ ซงสงผลใหความพงพอใจในชวตลดต าลง ดงนน จงจ าเปนอยางยงทผสงอายควรไดรบความชวยเหลอ ความอบอน ความรก และความสนใจ จากทงบคคลในครอบครวและบคคลในสงคม ซงบคคลเหลานเปรยบเสมอนเครอขายการสนบสนนทางสงคมในอนทจะชวยประคบประคองสภาพจตใจของผสงอาย ซงจะเปนการชวยยกระดบคณคาในชวต ตลอดจน ความเชอมนในตนเองและยงเปนการชวยรกษาความสมดลระหวางจตใจและอารมณของผสงอาย ซงจะน าไปสความพงพอใจในชวตของผสงอาย

ยพน องสโรจน (2543) สรปแนวคดเกยวกบความผาสกทางใจของผสงอายไทย ซงประกอบดวยมตตาง ๆ 5 มต คอ ความสามคคปรองดอง การพงพาอาศยกนและกน ความสงบสข และการยอมรบ การเคารพนบถอ และความเบกบาน โดยแตละมตรายละเอยดดงน

ความสามคคปรองดอง (Harmony) เกดขนระหวางบคคลในครอบครว เชน ลกหลาน การเปนมตรทดตอกนระหวางเพอน เพอนบาน ตลอดจนความส าเรจ ความกาวหนาของบคคลในครอบครว ลกหลาน น ามาซงความผาสกทางใจของผสงอาย

การพงพาอาศยกนและกน (Interdependence) ผสงอายแสดงความรสกสบายใจ มความสขในการทตนเองไดท าตนใหเปนประโยชนหรอชวยเหลอลกหลาน บคคลในครอบครว ในขณะเดยวกนบคคลในครอบครวหรอลกหลานตอบแทนโดยการเลยงด ชวยเหลอดแลผสงอาย โดยเฉพาะในยามเจบปวย ความสบายใจเกดจากการมคณคาในตนเองทผสอายรสกวา ตนเองยงสามารถชวยเหลอตนเองได มประโยชนแกลกหลาน มใชพงพาลกหลานฝายเดยว

14

ความสงบสขและการยอมรบ (Acceptance and calmness) การท าใจใหยอมรบและหาความสงบในจตใจ การปลอยวางความคดทท าใหไมสบายใจ ปลงกบสงทตนเองไมสามารถขดขวางหรอควบคมได ท าใจใหสงบ ไมคดมากหรออารมณเสย ไมกลมกบสงทท าใหไมสบายใจ การเคารพนบถอ (Respect) การทผสงอายรบร มความรสกถงการเคารพใหเกยรตหรอค าแนะน าใหแกผอาวโสนอยกวาผรบฟงหรอปฏบตตาม การเคารพนบถอทผสงอายไดรบจากบคคลอน แสดงใหเหนถงความส าเรจในชวตของผสงอายในการด ารงชวต เปนทเคารพนบถอของบคคลในชมชนนน ๆ

ความเบกบาน (Enjoyment) ความรสกสดชน มชวตชวา และสนกสนานรนรมยกบ สงรอบตว ความเบกบานจากการท ากจกรรมกบเพอนหรอกลมผสงอายในวยเดยวกน เชน รวมกจกรรมชมรมผสงอาย ไปวด หรออาจเปนความเบกบานจากการท าสงทตนเองชอบ งานยามวางหรอเกบเกยวความสขเลก ๆ นอย ๆ ทอยรอบตว รวมทงการมอารมณขน

ประนอม โอทกานนท (2543) ศกษาความพงพอใจในชวตของผสงอาย โดยศกษาปจจยดานสวนบคคลและปจจยดานการปฏบตตน จากการวเคราะหถดถอยพหคณพบวา ปจจยทมอทธพลตอความพงพอใจของผสงอายเรยงตามล าดบ ไดแก การปฏบตตนดานสงคม (การมกจกรรม ทงตอครอบครว เมอง และชมชน) การปฏบตตนดานรางกาย (การดแลรางกาย) การปฏบตดานเศรษฐกจ (การท างานและมรายได) การมรายไดพอดพอใช การมรายไดเหลอเกบ และการมอายยงนอย (เปนผสงอายวยตน)

นอกจากนน ยงพบวา ตวแปรอน ๆ ทมความสมพนธกบความพงพอใจในชวตของผสงอาย ปจจยดานความผาสกดานจตใจ อนเปนเครองชวดคณภาพชวตทส าคญยงของการด าเนนชวต มความใกลเคยงกบความพงพอใจในชวต เปนสงทพงปรารถนาของบคคล เพราะเปน การสะทอนใหเหนถงคณภาพชวตของบคคลนน และในการศกษาดานวทยาการผสงอาย (Gerontology) มกใชความพงพอใจในชวตเปนตวชวดคณภาพชวตของผสงอาย

วรรณ ชชวาลทพากร, มาลน ชลานนท, อรพน ฐานกลสวสด และดารณ ภษณสวรรณศร (2543) ศกษาพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผสงอาย 8 ดาน ไดแก การรบประทานอาหาร การออกก าลงกาย การรบผดชอบตอสขภาพ และการจดการกบความเครยด พบวา เพศชาย อยในระดบปานกลาง การรบประทานอาหารอยในระดบปานกลางและการจดการกบความเครยด อยในระดบสง และพบปจจยทสงผลตอพฤตกรรมสขภาพ ดงน

1. เพศหญงดแลสขภาพดกวาเพศชาย 2. ผสงอายทอายนอยดแลสขภาพดกวาผสงอายทอายมาก 3. ผสงอายระดบการรบรภาวะสขภาพของตนเองสง ดแลสขภาพดกวาผทมระดบ

การรบรระดบภาวะสขภาพต า

15

4. ผสงอายทมอาชพหลงอาย 60 ป ในกลมอาชพเกษตรกรรม ท าสวน ท าไร ท านาและรบจาง มพฤตกรรมการดแลสขภาพดกวากลมทเคยเปนขาราชการ พนกงานรฐวสาหกจ และไมไดท างาน

5. ผสงอายทไมมโรคประจ าตว มพฤตกรรมดแลสขภาพดกวากลมผมโรคประจ าตว 6. ผสงอายทมสถานบรการและสถานทในการสงเสรมสขภาพในชมชนทผสงอาย

สามารถเขาถงและใชบรการไดสง มพฤตกรรมการดแลสขภาพดกวากลมทไมมสถานบรการและเขาถงบรการไดต า

7. ผสงอายทมสวนรวมในกจกรรมการสงเสรมสขภาพในชมชน มพฤตกรรมการดแลสขภาพดกวากลมทไมไดเขารวมกจกรรม

8. ผสงอายทไดรบการสนบสนนดานการสงเสรมสขภาพจากเจาหนาทสง มพฤตกรรมการดแลสขภาพดกวากลมทไมไดรบการสนบสนนดานการสงเสรมสขภาพจากเจาหนาท

9. ผสงอายทไดรบขาวสารเกยวกบการสงเสรมสขภาพ มพฤตกรรมการดแลสขภาพดกวากลมทไมไดรบขาวสารเกยวกบการสงเสรมสขภาพ

เมอผวจยท าการวเคราะหถดถอยพหคณระหวางตวแปรตาง ๆ ตอพฤตกรรมการดแลสขภาพของผสงอาย พบวา ตวแปรดานการมสถานบรการและสถานทในการสงเสรมสขภาพและ ตวแปรดานการไดรบขอมลขาวสารเกยวกบการสงเสรมสขภาพจากสอตาง ๆ มอทธพลตอการทผสงอายจะมพฤตกรรมการดแลสขภาพสง

คณะกรรมการสงเสรมและประสานงานผสงอายแหงชาต (2544, หนา 7-8) ไดจดท าแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ. 2545-พ.ศ. 2564) ไดก าหนดใหแผนฉบบนเปนแผนยทธศาสตร 5 หมวด ไดแก

1. ยทธศาสตรดานการเตรยมความพรอมของประชาการ เพอวยสงอายทมคณภาพ 2. ยทธศาสตรดานการสงเสรมผสงอาย 3. ยทธศาสตรดานระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย 4. ยทธศาสตรการบรหารจดการ เพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาตและ

การพฒนาบคลากรดานผสงอายแหงชาต 5. ยทธศาสตรการประมวลและพฒนาองคความรดานผสงอายและการตดตามประเมนผล

การด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต ยทธศาสตรทง 5 หมวด มรายละเอยดดงน หมวดท 1 ยทธศาสตรดานการเตรยมความพรอมของประชากร เพอวยสงอายทมคณภาพ 1. มาตรการหลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย

16

1.1 ขยายหลกประกนยามชราภาพใหครอบคลมบคคลทวไป 1.2 สงเสรมการออมตงแตวยตน 1.3 ลดหยอนภาษเพอสงเสรมการออมเพอชราภาพ 2. มาตรการการใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต 2.1 สงเสรมพฤตกรรมอนามยตงแตวยเดกใหมหลกสตรวชาการดแลสขภาพและ

พฤตกรรมอนามย 2.2 สงเสรมและจดบรการการศกษาตอเนองตลอดชวต ทงการศกษาในระบบ

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เพอความเขาใจชวตและพฒนาการในแตละวยและเพอการเตรยมตวเขาสวยสงอายทเหมาะสม

2.3 รณรงคใหสงคมตระหนกถงความจ าเปนของการเตรยมการเขาสการเปนผสงอายทมคณภาพ

2.4 เตรยมการส าหรบผทจะเขาสวยสงอายใหมความรทถกตองในทกเรองทจ าเปน (Preretirement program)

3. มาตรการการปลกจตส านกใหคนในสงคมตระหนกถงคณคาและศกดศรของผสงอาย 3.1 ปรบปรงระบบการศกษาใหเกดความรและประชาชนทกวยมสวนรวมในการดแล

รบผดชอบครอบครว ผสงอาย และชมชน 3.2 จดใหมการศกษาเกยวกบผสงอาย ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย โดยเรมตงแตระดบอนบาล 3.3 สงเสรมใหมกจกรรมสมพนธระหวางผสงอายและเยาวชน โดยด าเนนการเปน

สวนหนงของกจกรรมการศกษา ศาสนา วฒนธรรม และการศกษา 3.4 รณรงคใหสงคมมจตส านกและตระหนกถงคณคาและศกดศรของผสงอาย หมวดท 2 ยทธศาสตรดานการสงเสรมผสงอาย 1. มาตรการสงเสรมความรดานการสงเสรมสขภาพ ปองกน ดแลตวเองเบองตน 1.1 จดบรการอบรมในรแบบทหลากหลายและเหมาะสมแกผสงอาย 1.2 จดบรการใหค าปรกษาทวไปในสถานบรการทางสขภาพของรฐและเอกชน 1.3 ด าเนนการใหมการสอขอมลขาวสารแกผสงอายอยางเปนระบบและตอเนอง 2. มาตรการสงเสรมการอยรวมกนและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย 2.1 สงเสรมการจดตงชมรมผสงอายและเครอขาย 2.2 สงเสรมกจกรรมขององคการเครอขายผสงอาย 3. มาตรการสงเสรมดานการท างานและการหารายไดของผสงอาย

17

3.1 สงเสรมการท างาน ทงเปนเวลาและไมเปนเวลา ทงในระบบและนอกระบบ 3.2 สงเสรมการฝกอาชพและจดหางานใหเหมาะสมกบวยและความสามารถ 3.3 สงเสรมการรวมกลมของชมชน เพอจดท ากจกรรมเสรมรายได โดยใหผสงอาย

มสวนรวมดวย 4. มาตรการสนบสนนผสงอายทมศกยภาพ 4.1 ประกาศเกยรตคณผสงอายทเปนตวอยางทดของสงคม 4.2 สงเสรมและเปดโอกาสใหมการเผยแพรภมปญญาของผสงอายและใหมสวนรวม

ในกจกรรมสงคมดานตาง ๆ 5. มาตรการสงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอายและสนบสนนให

ผสงอายไดรบความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ 5.1 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอาย 5.2 สงเสรมการผลตและการเขาถงสอและขาวสารทมประสทธภาพส าหรบผสงอาย 5.3 ด าเนนการใหผสงอายเขาถงขอมลขาวสารจากสอตาง ๆ ไดอยางตอเนอง 6. มาตรการสงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมท

เหมาะสมและปลอดภย 6.1 ก าหนดมาตรฐานขนต าส าหรบทพกอาศยและสภาพแวดลอมของผสงอาย 6.2 สนบสนนใหองคกรทงภาครฐ ชมชน และเอกชน เขามามสวนรวมใน

การรบผดชอบ และจดบรการดานทพกอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสมส าหรบผสงอาย 6.3 ก าหนดมาตรการแหลงเงนกดอกเบยต าเพอทอยอาศย การปรบปรงเพอทอยอาศย

และระบบสาธารณปโภคส าหรบผสงอาย หมวดท 3 ยทธศาสตรดานระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย 1. มาตรการคมครองดานรายได 1.1 จดสวสดการดานรายไดแกผสงอายทยากจนและไมมแหลงพงพงทเพยงพอ 1.2 ขยายหลกประกนยามชราภาพใหครอบคลมผสงอาย 1.3 สงเสรมการจดตงกองทนในชมชนทมวตถประสงคครอบคลมผสงอาย 2. มาตรการหลกประกนดานสขภาพ 2.1 พฒนาและสงเสรมระบบประกนสขภาพทมคณภาพเพอผสงอายทกคน 3. มาตรการดานครอบครว ผดแล และการคมครอง 3.1 ลดหยอนภาษส าหรบผดแลผสงอายทชวยตวเองไมได

18

3.2 เรงรดใหมกฎหมายและแนวปฏบตในการคมครองและพทกษสทธของผสงอาย ทไดรบทารณกรรมหรอการปฏบตทไมเปนธรรมหรอถกทอดทงจนเกดผลเสยรายแรงของสขภาพและ/ หรอสขภาพจต

3.3 สงเสรมใหผสงอายไดอยกบครอบครวอยางมคณภาพและตอเนองจนวาระสดทายของชวต

3.3.1 รณรงคใหเหนคณคาของผสงอาย 3.3.2 สงเสรมคานยมในการอยรวมกนกบผสงอาย 3.3.3 สงเสรมสมาชกในครอบครวใหมศกยภาพในการดแลผสงอาย โดยการให

ความรและเรยนรวธการขอความชวยเหลอ 4. มาตรการระบบบรการและเครอขายการเกอหนน 4.1 ปรบปรงบรการสาธารณะทกระบบใหสามารถอ านวยความสะดวกใหผสงอาย

ในการด ารงชวตและตดตอสมพนธกบสงคม กลม และบคคล 4.1.1 ลดราคาคาโดยสารระบบขนสงสาธารณะและระบบขนสงมวลชนแก

ผสงอาย 4.1.2 ปรบปรงบรการระบบขนสงสาธารณะใหสะดวกเหมาะสมกบผสงอาย 4.1.3 จดท ามาตรฐานสถานทสาธารณะแกผสงอาย เชน ถนน ทางเดน อาคาร

หองสขา 4.1.4 จดสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะแกผสงอาย ถนน ทางเดน

อาคาร หองสขา 4.1.5 จดท ามาตรฐานสวนสาธารณะและสนามกฬาส าหรบการออกก าลงกายและ

พกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอายอยางเพยงพอ 4.2 จดตงและพฒนาบรการทางสาธารณะสขและทางสงคมในชมชนทสามารถเขาถง

ผสงอายมากทสด โดยเนนบรการถงบานและมการสอดประสานกนระหวางบรการทางสขภาพและทางสงคม โดยควรครอบคลมบรการดงตอไปน

4.2.1 ศนยเอนกประสงคส าหรบผสงอาย (Multipurpose senior center) 4.2.2 ศนยดแลกลางวน (Day care center) 4.2.3 บรการเยยมบาน (Home visit) 4.2.4 บรการดแลทบาน (Home care) 4.2.5 บรการสขภาพทบาน (Home health care) 4.2.6 บรการชมชนเคลอนทไปในพนทตาง ๆ โดยเฉพาะพนทหางไกล

19

2. มาตรการสงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรดานผสงอาย 2.1 สงเสรมและสนบสนนใหมการผลตหรอฝกอบรมบคลากรดานผสงอาย ทงใน

ระดบวชาชพ ผเชยวชาญ และผดแลทวไปอยางมประสทธภาพและไดมาตรฐานอยางตอเนอง 2.2 ก าหนดแผนการผลตบคลากรดานผสงอายใหเหมาะสมและเพยงพอตอ

ความตองการของประเทศและด าเนนการตดตามอยางตอเนอง หมวดท 5 ยทธศาสตรการประมวลและพฒนาองคความรดานผสงอายและการตดตาม

ประเมนผลด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต 1. มาตรการสนบสนนและสงเสรมใหหนวยงานวจยด าเนนการประมวลและพฒนา

องคความรดานผสงอายทจ าเปนส าหรบการก าหนดนโยบายและการพฒนาการบรการหรอด าเนนการทเปนประโยชนแกผสงอาย

2. มาตรการสนบสนนและสงเสรมการศกษาวจยดานผสงอาย โดยเฉพาะทเปนประโยชนตอการก าหนดนโยบาย การพฒนาการบรการ และการสงเสรมใหผสงอายสามารถด ารงชวตอยในสงคมอยางเหมาะสม

3. มาตรการด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

พระราชบญญตผสงอายแหงชาต พ.ศ. 2546 จากบทบญญตแหงรฐธรรมนญ พทธศกราช 2540 มาตรา 54 และมาตรา 80 วรรคสอง สงผลใหเกดการผลกดนพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 เพอใชเปนกฎหมายทจะเออใหเกดโครงสรางองคกรและระบบบรหารจดการทจะรองรบการด าเนนงานทเกยวกบผสงอายของประเทศ ซงพระราชบญญตดงกลาวมสาระส าคญโดยสรป คอ มการก าหนดใหมคณะท างานทรบผดชอบในการจดสวสดการแกผสงอาย ทงในเชงนโยบาย แผนงาน และเสนอความเหนในการออกกฎหมาย มการจดตงกองทนเพอผสงอายและก าหนดสทธและประโยชนทผสงอายพงไดรบการคมครอง พระราชบญญตผสงอายแหงชาตไดปรากฏมาตรการในการคมครองและสนบสนนผสงอายในดานตาง ๆ ดงน

“มาตรา 11 ผสงอายมสทธไดรบการคมครอง การสงเสรม และการสนบสนนใน ดานตาง ๆ ดงน

1. การบรการทางการแพทยและการสาธารณสขทจดไว โดยใหความสะดวกแกผสงอายเปนกรณพเศษ

2. การศกษาตามความเหมาะสม 3. การประกอบอาชพหรอฝกอาชพทเหมาะสม

20

4. การพฒนาตนเองและการมสวนรวนในกจกรรมทางสงคม การรวมกลมในลกษณะเครอขายหรอชมชน

5. การอ านวยความสะดวกและความปลอดภยโดยตรงแกผสงอายในอาคาร สถานท ยานพาหนะหรอการบรการสาธารณะอน

6. การชวยเหลอดานคาโดยสารยานพาหนะตามความเหมาะสม 7. การชวยเหลอผสงอาย ซงไดรบอนตรายจากการถกทารณกรรมหรอถกแสวงหา

ประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมายหรอถกทอดทง 8. การใหค าแนะน า ปรกษา หรอด าเนนการอนทเกยวของในทางคด 9. การจดทพกอาศย อาหาร และเครองนงหมใหตามความจ าเปนอยางทวถง 10. การสงเคราะหเบยยงชพตามความจ าเปนอยางทวถงและเปนธรรม 11. การสงเคราะหในการจดการศพตามประเพณ 12. การอนตามทคณะกรรมการประกาศก าหนด สมนก แสงเขยว (2544, หนา 14-17) ไดเสนอแนวคดขององคการสหประชาชาตทไดจด

ใหมการประชมสมชชาโลกวาดวยผสงอาย ระหวางวนท 26 กรกฎาคม ถงวนท 6 สงหาคม พ.ศ. 2525 ณ กรงเวยนนา ประเทศออสเตรเลย องคการสหประชาชาตไดมแผนการปฏบตการระยะยาวระหวางประเทศเกยวกบผสงอาย และมมตใหสมาชกไดด าเนนการจดบรการสวสดการตาม ความเหมาะสมของแตละประเทศ ประกอบดวย 2 แนวความคดหลก ไดแก แนวความคดดานมนษยธรรมและแนวความคดดานการพฒนา ดงน

1. แนวความคดดานมนษยธรรม ซงหมายถง ผสงอายทควรไดรบความชวยเหลอใน ดานตาง ๆ ดงน

1.1 ดานสขภาพอนามยและโภชนาการ ผสงอายควรไดรบการรกษาพยาบาลและฟนฟบรการสขภาพการโภชนาการและมมาตรการปองกนโรคและความพการ

1.2 ดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม ผสงอายควรไดอยอาศยในบานตนเองอยางอสระมากทสด การสรางทอยอาศยเหมาะสมกบสภาพและมเครองอ านวยความสะดวกใหพอเพยง โดยเฉพาะผทมปญหาเกยวกบการเคลอนไหวและผพการ นอกจากนนควรมการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ เชน หนวยงานทปฏบตงานดานบรการสงคม อนามย วฒนธรรม งานดานพกผอนหยอนใจ การคมนาคม เปนตน

1.3 ดานครอบครว ควรสนบสนนสงเสรมใหครอบครวไดมบทบาทในการดแลผสงอาย นอกจากนรฐบาลและองคกรเอกชนควรจะจดใหมมาตรการหรอบรการในการสนบสนนครอบครวทเลยงดผสงอาย โดยเฉพาะครอบครวทมรายไดต า

21

1.4 ดานสวสดการสงคม การใหบรการในดานนควรจะมเปาหมายทเสรมสรางและคงไวซงบทบาททเปนประโยชนของผสงอายในสงคมใหมากทสดทจะกระท าได รวมทง การสนบสนนใหกลมเยาวชนและอาสาสมครตาง ๆ เขามามสวนรวมในการจดกจกรรมส าหรบผสงอาย โดยทรฐบาลตองพยายามยกเลกกฎระเบยบตาง ๆ ทเปนอปสรรคในการด าเนนงานน

1.5 ดานความมนคงทางรายไดและการจางงาน รฐควรมหลกประกนรายไดขนต า ส าหรบผสงอาย ซงอาจด าเนนการโดยการออกกฎหมายประกนสงคมหรอมาตรการอน ๆ นอกจากนควรจะมการรวมมอระหวางรฐบาลกบนายจางหรอคนงาน เพอจดท ามาตรการทจะสนบสนนใหคนสงอายไดปฏบตตอไปภายใตสภาพการณทเหมาะสมและมความมนคง

1.6 ดานการศกษา ควรจดใหมโครงการศกษาทใหผสงอายเปนครหรอเปนผทถายทอดความรตาง ๆ วฒนธรรม ประเพณ ศลธรรม ควรกระตนใหมการศกษาส าหรบผใหญ ทกระดบ รวมทงในระดบมหาวทยาลย นอกจากนยงควรจะตองใหการศกษาแกประชาชนทวไปตงแตวยเยาวจนถงผสงอายถงกระบวนการชราภาพและวธการเตรยมตวเพอรบกบวยสงอายและ การใชเวลาใหเกดประโยชน

2. แนวความคดดานพฒนา (Development aspect of the aging) หมายถง บทบาทของผสงอายในกระบวนการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ซงรฐบาลจะตองรบผดชอบในการท าให ความสงอายมผลในลบนอยทสดตอการเปลยนแปลงดานสงคม รวมทงในเรองของการสงเสรมใหผสงอายมบทบาทในดานการพฒนาประเทศโดยสวนรวมดวย จากแผนปฏบตระหวางประเทศ วาดวยผสงอายทกลาวมาแลวนน ท าใหเกดแนวทางด าเนนการชวยเหลอผสงอาย ซงไดแก การชวยเหลอผสงอายในรปสถานสงเคราะหนน ควรจะเปนทางเลอกวธสดทาย ในเมอการชวยเหลอวธอน ๆ ไมสมฤทธผล และครอบครวยงตองเปนสถาบนหลกส าคญส าหรบผสงอายตอไปอก แมในประเทศทพฒนาแลว และควรจะตองใหความส าคญมากยงขนในเรองของผสงอายตอครอบครวทางสงคมและสทธพนฐาน ตลอดจนบรการอนเทาเทยมกนระหวางผสงอายเพศชายและเพศหญง เปนตน

ส าหรบประเทศไทย ไดขานรบแผนปฏบตการดงกลาวเปนอยางด กลาวคอ รฐบาลไดก าหนดแนวทางในการพฒนาผสงอายในรปแบบตาง ๆ กน โดยมแนวคดพนฐานตอผสงอายในปจจบนดงน คอ

2.1 ผสงอายไดท าประโยชนแกสงคมในฐานะ “ผให” มามากกวาครงชวตแลว จงควรไดรบผลตอบสนองในฐานะเปนผรบจากสงคม โดยเฉพาะความชอบธรรมในสทธมนษยชนทพงม ทงในดานสขภาพอนามย การศกษา ความมนคงทางรายได สงคม วฒนธรรม และสวสดการสงคม

22

2.2 ผสงอายยงมความรความสามารถ พลงความคด โดยเฉพาะประสบการณทควรน ามาใชใหเปนประโยชนตอสงคมไดอกมาก และการสนบสนนสงเสรมใหผสงอายยงคงมบทบาท มสวนรวมในสงคมนน นอกจากจะท าใหผสงอายไมวาเหว โดดเดยว เหนชวตมคณคาแลว ยงจะชวยใหผสงอายสามารถปรบตวใหเขากบความเปลยนแปลงในดานตาง ๆ ไดดวย

2.3 ผสงอายสามารถเตรยมตวทจะใชชวตในวนสงอายอยางมคณภาพไดเพยงไรนน ยอมขนกบผลของขบวนการอนตอเนองมาแตวยเดกในการพฒนาความพรอมในดานตาง ๆ เชน สขภาพ อนามยทางกายและจต การศกษา การประกอบอาชพ รวมทงการมสวนรวมในสงคมของ แตละบคคล

2.4 ผสงอายควรจะไดอยกบครอบครวอยางอบอน ไดรบความเคารพนบถอและ การดแลเอาใจใสจากลกหลาน และควรลดความส าคญในบทบาทของผหารายไดมาเลยงครอบครวลง

2.5 ผสงอายทไมสามารถพงพาตนเองไดและไมไดรบการคมครองดแลจากครอบครว ไมวาจะดวยเหตใดกตาม ควรจะไดรบการปกปองดแลจากสงคม

2.6 ผสงอายควรไดรบขาวสารขอมล รวมทงค าแนะน าถงวธการปองกนและรกษาสขภาพอนามยของตนเอง และในกรณทเจบปวย ควรไดรบการดแลรกษาพยาบาล นอกจากนยงควรไดรบขาวสารทเกยวกบความเปลยนแปลงนน

ความหมายของผสงอาย ความหมายของผสงอาย ค าทใชเรยกบคคลวา คนชราหรอผสงอาย โดยทวไปเปนค าทใชเรยกบคคลทมอายมาก

ผมขาว หนาตาเหยวยน พจนานกรมราชบณฑตยสถาน (ราชบณฑตสถาน, 2542, หนา 347) ใหความหมายค าวาชราวา แกดวยอาย ช ารดทรดโทรม แตค านไมเปนทนยม เพราะกอใหเกด ความหดหใจและความถดถอยสนหวง ทงนจากผลการประชมของคณะผอาวโสแทน ตงแตวนท 1 ธนวาคม พ.ศ. 2512 เปนตนมา ซงค านใหความหมายทยกยองใหเกยรตแกผทชราภาพวาเปน ผทสงอาย ทงวยวฒ คณวฒ และประสบการณ

สรกล เจนอบรม (2541, หนา 6-7) ไดก าหนดการเปนบคคลสงอายวา บคคลผจะเขาขายเปนผสงอายมเกณฑในการพจารณาแตกตางกน โดยก าหนดเกณฑในการพจารณาความเปนสงอายไว 4 ลกษณะดงน

1. พจารณาความเปนผสงอายจากอายจรงทปรากฏ (Chronological aging) จากจ านวนปหรออายทปรากฏจรงตามปปฏทน โดยไมน าเอาปจจยอนมารวมพจารณาดวย

23

2. พจารณาความเปนผสงอายจากลกษณะการเปลยนแปลงทางรางกาย (Physiological aging หรอ Biological aging) กระบวนการเปลยนแปลงนจะเพมขนตามอายขยในแตละป

3. พจารณาความเปนผสงอายจากลกษณะการเปลยนแปลงทางจตใจ (Psychological aging) จากกระบวนการเปลยนแปลงทางดานจตใจ สตปญญา การรบร และเรยนรทถดถอยลง

4. พจารณาความเปนผสงอายจากบทบาททางสงคม (Sociological aging) จากบทบาทหนาททางสงคมทเปลยนแปลงไป การมปฏสมพนธกบกลมบคคล ตลอดจนความรบผดชอบใน การท างานลดลง

ศศพฒน ยอดเพชร (2544, หนา 10-11) ไดเสนอขอคดเหนของ บารโร และสมธ (Barrow and Smith) วา เปนการยากทจะก าหนดวา ผใดชราภาพหรอสงอาย แตสามารถพจารณาจากองคประกอบตาง ๆ ไดดงน

1. ประเพณนยม (Tradition) เปนการก าหนดผสงอาย โดยยดตามเกณฑอายทออกจากงาน เชน ประเทศไทยก าหนดอายวยเกษยณอายครบ 60 ป แตประเทศสหรฐอเมรกาก าหนดอาย 65 ป เปนตน

2. การปฏบตหนาททางรางกาย (Body functioning) เปนการก าหนดโดยยดตามเกณฑทางสรรวทยาหรอทางกายภาพ บคคลจะมการเสอมสลายทางสรรวทยาทแตกตางกนในวยสงอาย อวยวะตาง ๆ ในรางกายจะท างานนอยลง ซงแตกตางกนในแตละบคคล บางคนอาย 50 ป ฟนอาจจะหลดทงปาก แตบางคนอายถง 80 ป ฟนจงจะหลด เปนตน

3. การปฏบตหนาททางดานจตใจ (Mental functioning) เปนการก าหนดตามเกณฑความสามารถในการคดสรางสรรค การจ า การเรยนร และความเสอมทางดานจตใจ สงทพบมากทสดในผทสงอาย คอ ความจ าเสอม ขาดแรงจงใจ ซงไมไดหมายความวา บคคลผสงอายทกคนจะมสภาพเชนน

4. ความคดเกยวกบตนเอง (Self-concept) เปนการก าหนดโดยยดความคดทผสงอายมองตนเอง เพราะโดยปกตผสงอายมกจะเกดความคดวา “ตนเองแก อายมากแลว” และสงผลตอบคลกภาพทางกาย ความรสกทางดานจตใจและการด าเนนชวตประจ าวน สงเหลานจะเปลยนแปลงไปตามแนวความคดทผสงอายนน ๆ ไดก าหนดขน

5. ความสามารถในการประกอบอาชพ (Occupation) เปนการก าหนดโดยยดความสามารถในการประกอบอาชพ โดยใชแนวความคดจากการเสอมถอยของสภาพทางรางกายและจตใจ คนทวไปจงก าหนดวา วยสงอายเปนวยทตองพกผอน หยดการประกอบอาชพ ดงนน บคคลทอยในวยสงอาย จงหมายถง บคคลทมวยเกนกวาวยทจะอยในก าลงแรงงาน

24

6. ความกดดนทางอารมณและความเจบปวย (Coping with stress and illness) เปนการก าหนดโดยยดตามสภาพรางกายและจตใจ ผสงอายจะเผชญกบสภาพโรคภยไขเจบอยเสมอ เพราะสภาพทางรางกาย อวยวะตาง ๆ เรมเสอมลง นอกจากนนยงอาจเผชญกบปญหาทางดานสงคมอน ๆ ท าใหเกดความกดดนทางอารมณเพมขนอก สวนมากมกพบกบผมอายระหวาง 60-65 ปขนไป

นอกจากนน ศศพฒน ยอดเพชร ไดเสนอผลการศกษาภาคสนามวา การก าหนดอายทเรยกวาเปน “คนแก” สวนใหญระบวา มอาย 60 ปขนไป แตบางพนทมขอพจารณาอน ๆ ประกอบ เชน ภาวะสขภาพ บางคนอายประมาณ 50-55 ป แตมสขภาพไมแขงแรง มโรคภยและท างานไมไหว ผมขาว หลงโกง กเรยกวา “แก” บางคนมหลานกรสกวาเรมแกและเรมลดกจกรรมเชงเศรษฐกจลง กลมผสงอายไมใสใจตอตวเลขอาย แตพจารณาตดสนจากองคประกอบ เชน สภาพรางกาย ปวดเอว ปวดตามขอ เดนไปไกล ๆ ไมไหว ท างานหนกไมคอยได เหนอยงาย ไมมแรง เปนตน

จากความหมายผสงอายทนกวชาการหลายทานไดกลาวถง สรปไดวา ผสงอาย หมายถง ผทมอายตงแต 60 ปขนไป ทมการเปลยนแปลงของรางกายและจตใจไปในทางเสอมลง มบทบาททางสงคม และกจกรรมในการประกอบอาชพลดลง

การเปลยนแปลงในวยผสงอาย วยผสงอายเปนวยของชวตทมลกษณะเปลยนแปลงเฉพาะแตกตางจากวยอน กลาวคอ

การเปลยนแปลงจะเปนไปในลกษณะเสอมถอย โดยแบงการเปลยนแปลงในวยสงอายเปน 3 ดาน คอ

1. การเปลยนแปลงทางดานสรรภาพ (Biological change) การเปลยนแปลงดานนเกดขนทกระบบหนาทตงแตระดบเซลลขนมา ความสามารถในการท างานของอวยวะในระบบตาง ๆ เพอรกษาและควบคมระดบปกตของสารตาง ๆ ไดนอยลง ดงนน ผสงอายจงมโอกาสเกดอาการตาง ๆ อนเนองมาจากความไมสมดลของสารในรางกายไดมากกวาวยอน ๆ การเปลยนแปลงในระบบตาง ๆ ของรางกาย ไดแก

1.1 ระบบเซลลและเนอเยอ เซลลแตละเซลลจะมอายขยของมนแตกตางกนไปแลว แตชนด เมอเซลลเกาตายจะมการสรางเซลลใหมทดแทนเพอซอมแซมหรอตกแตกอวยวะนน ๆ ยกเวนการท างานของเซลลประสาท อยางไรกตาม เมอจ านวนเซลลทตายมมากและเปนไปอยางรวดเรวกวาอตราการสรางเซลลใหม กระบวนการเจรญเตบโตหรอการด ารงรกษาเนอเยอตาง ๆ กจะเปลยนแปลงไป ดวยเหตนจงเชอวา เมอเขาสวยสงอาย เซลลตาง ๆ จะเหยวลงตามอายของมนเอง และการทบคคลอยางเขาสวยสงอายแตกตางกนนน เกดจากสงแวดลอมตาง ๆ ของบคคลทมผลตอการเรงหรอชะลอความเสอมหรอการสนสดอายขยของเซลล เชน อากาศ อาหาร ความเครยด เปนตน

25

1.2 ระบบประสาทสมผส ซงไดแก ตา ห ประสาทรบรส กลนและผวหนง มการเปลยนแปลงดงน

1.2.1 ตา แกวตาจะขนมวและขาดความยดหยน เมออายยางเขา 40 ป การมองเหนไมชดเจน ไขมนรอบดวงตาจะลดลง ท าใหตาดลกโบ เปลอกตาบาง และไมยดหยน การสญเสย ความตงตวของเปลอกตาน มกจะเรมตงแตอาย 60 ป และเพมมากขนเรอย ๆ มานตามสจางลง ขนาดของรมานตาเลกลงขณะทอยในแสงสวางและทมด ทงนเนองจากปฏกรยาของรมานตาออนก าลงลงตาขาวลดความโปรงใสและมน เยอพงผดของตาขาวจะหด มความหราทบและการท างานในการปรบแสงชาลง จอภาพมการหอเหยว ท าใหลดความสามารถในการแยกสและความสวาง โดยเฉพาะระดบสระหวางสเขยวกบสน าเงน นอกจากการเปลยนแปลงดงกลาว สภาวะทพบบอยในผสงอาย คอ ตอกระจกและตอหน โดยสรปจะพบวา ผสงอายมสายตาเสอม มองเหนความชดของภาพลดลงตามระดบความเสอมของจอภาพ ซงจะพบไดทงในทมแสงสวางและทสลว

1.2.2 ห การไดยนจะเสอมลงในผสงอาย เนองจากผนงเสนโลหตแดงในหจะแขงตวและปลายประสาทในหจะเสอมลง ท าใหหตง ตองพดเสยงดง ๆ จงจะไดยน ถาเสยงต า ๆ จะไดยนชดกวาเสยงธรรมดาหรอเสยงสง เวลาพดกระซบจะไดยนกวาเสยงพดธรรมดา

1.2.3 ประสาทรบรสและรบกลน ปรมาณตมรบรสของลนจะลดนอยลง ท าใหความสามารถตาง ๆ ในการจ าแนกรสลดลง ประสทธภาพของการไดกลนลดลง เปนผลท าใหเกดความรสกไมอยากอาหาร ผดกบทเคยเปนมาในหนมสาว

1.2.4 ผวหนง ผวหนงจะเหยวยนและแหง เนองจากการสญเสยไขมนอมตวใตผวหนง การเสยความยดหยนของผวและการสญเสยน า ผวหนงจะมตมแผลเกดขน เนองจากการมปรมาณเมลาโนไซทลดลง แสงแดด ลม ความรอนหนาวของอากาศ มสวนสงเสรมใหม การเปลยนแปลงของผวหนงมากและเรวยงขน นอกจากนผมจะรวง ท าใหศรษะลานได สของผมจะเปลยนเปนสเทาและขาว บางทอาจพบความผดรปของเลบเทาและบอยครงทการเปลยนแปลงดานนท าใหเกดความเครยดแกผสงอาย

1.3 ระบบกระดกและกลามเนอ ไดแก กระดก กลามเนอ ขอตอและเยอยดขอตอและฟนมการเปลยนแปลงดงน

1.3.1 กระดก รางกายจะเรมสญเสยแคลเซยม โดยกระบวนการเปลยนแปลงทางสรรวทยา โดยพบวา เมออายยางเขา 45 ปขนไป ขอตอกระดกสนหลงและเกดความเสอมสลาย ท าใหสวนสงเปลยนไป คอ โครงรางจะสนลง โคง งม แคลเซยมละลายตวจากกระดกรวมกบ การขาดวตามนด เปนผลใหเกดรพรนตามแนวกระดกยาว เกดเปนโรคกระดกพรนไดงาย แคลเซยมทละลายออกไปจะไปเกาะทกระดกออนหรอเอนทยดกลามเนอ ท าใหเกดการเปลยนแปลงของ

26

กระดกและกลามเนอลดความยดหยน นอกจากนนในรายทแคลเซยมไปเกาะทกระดกออนชายโครง จะท าใหเกดการเคลอนไหวของผนงทรวงอกลดลง อาจท าใหการหายใจเปนไปไดไมเตมท การหายใจจงตองใชกลามเนอกระบงลมมากขน

1.3.2 กลามเนอ กลามเนอเรยบจะสามารถคงสภาพไดเหมอนปกต สวนกลามเนอลายจะมการเปลยนแปลง ทงโครงสรางและสมรรถภาพ จะมพงผดเพมมากขน ท าใหความยดหยนของกลามเนอเรมลดลง เมอมอาย 30 ปขนไป ปรมาณโปรตนและเซลลกลามเนอลดลงหลงจาก อายยาง 50 ป ท าใหกลามเนอเหยว

1.3.3 ขอตอและเนอเยอยดขอตอ เนอเยอยดขอตอ ซงเปนพวกคอลลาเจนจะมแคลเซยมมาเกาะ ท าใหขอแขง เคลอนไหวล าบากได ในคนชราถาเกดบาดแผลจะหายชา เนองจาก มเนอเยอคอลลาเจนมาอยในบรเวณแผลชาลง มการเสอมสภาพและวกลรปของขอตอ โดยเฉพาะ ขอตอทรองรบน าหนก

1.3.4 ฟน มกพบวา มการเปลยนแปลง แตกเปนการยากทจะกลาววา มผลมาจากความชราโดยตรง ทงนเพราะอาจเกดรวมกบปจจยอน ๆ เชน สขภาพฟน อปนสยในการรบประทานอาหาร การซอมแซมรกษา เปนตน อยางไรกตาม เงอนไขจากฟนมกเปนสงส าคญทจะบงบอกถงภาวะสขภาพของผสงอาย ฟนของผสงอายมกจะมแคลเซยมยดเกาะไดงายและมการปรมาณน าลาย ลดนอยลง ท าใหไมไดชะลางไหลผานตามซอกฟน เหงอกจะหดตวเลกลง ท าใหลกษณะการพดรวมทงเสยงผดไปจากเดม

1.4 ระบบประสาท ถงแมเซลลประสาทจะมอายไดนาน แตเมอเกดการเสอมสลายแลวจะไมมการแทนทใหม อตราการเสอมสลายของเซลลประสาท โดยเฉลยมประมาณ 0.8% ตอป หลงอายเลย 30 ปไปแลว การท างานประสานกนระหวางประสาทและกลามเนอลดลง ท าใหผสงอายมขอจ ากดมากในการเรยนรทกษะใหม การเรยนรหรอทกษะทมมาแตดงเดมจะยงคงไวไดตลอด ยกเวนในกรณทอตราการเสอมสลายของเซลลประสานสงมาก นอกจากนน การเปลยนแปลงของระบบประสาทในผสงอายมผลกระทบตอพฤตกรรมของผสงอายมาก ไดแก มความสบสน ขาดสมาธ หลงลมงาย และการไมสามารถปฏบตกจวตรประจ าวนได เปนอาการแสดงของสมอง เรมทรดโทรมและความเสอมทเพมมากขนจะเปนหนทางน าไปสโรคเรอรงในสมอง ลดความเปนตวของตวเอง ชวยตวเองไดนอยลงหรอตองพงพาผอน

1.5 ระบบหวใจและหลอดเลอด เนองจากกลามเนอหวใจมการเพมคอลลาเจนและไขมน ซงเปนสาเหตท าใหหวใจของผสงอายท าหนาทลดลง โดยทวไปปรมาณเลอดทถกบบออกจากหวใจกเพยงพอส าหรบกจวตรประจ าวนทวไป แตถาผสงอายมการออกก าลงกายหนกเกนไป

27

มความเครยดและการเจบปวยกอาจท าใหปรมาณเลอดทออกจากหวใจไปเลยงสวนตาง ๆ ของรางกายไมเพยงพอ ผสงอายจงตองมการออกก าลงกายอยางสม าเสมอและเหมาะสม

1.6 ระบบทางเดนอาหาร การยอยอาหาร ความอยากอาหารลดลง เพราะประสาท รบกลนและรบรสมความสามารถรบสมผสนอยลง รวมทงการเปลยนแปลงของฟนและเหงอก ท าใหรบประทานอาหารไดล าบาก ตองเลอกลกษณะอาหารมากขน นอกจากนยงมการเปลยนแปลงของกลามเนอระบบทางเดนอาหาร มการลดการกระตนจากระบบประสาทอตโนมต การบบตวของทางเดนอาหารจะชาลงตงแตหลอดอาหารถงล าไสใหญ ท าใหมอาหารตกคางอยในหลอดอาหารและกระเพาะอาหารเปนเวลานาน ท าใหผสงอายอมอยนาน และกระเพาะอาหารเองกมการหลงกรดน ายอยอาหารลดลง กรดเกลอในกระเพาะอาหารอยในระดบต า อาหารถกยอยไมสมบรณ การดดซบแคลเซยมและเหลกลดลง ผสงอายมกเปนโรคขาดอาหารและซดไดงาย นอกจากนลกษณะอาหารทเพมแกสหรอกระตนการท างานของล าไสมากเกดไป ตลอดจนอาหารทมกากมากเกดไปหรอไมมกากเลย มผลท าใหทองอด ทองเฟอ ทองผก ทองเสยไดงาย เพราะประสทธภาพในการท างาน ระบบยอยอาหารลดลง

1.7 ระบบการขบถายของเสย ในผสงอายกระเพาะปสสาวะจะมลกษณะเปนรปกรวย เนองจากการเปลยนแปลงของกลามเนอทชวยยด รวมทงความออนแอของกลามเนอในองเชงกราน ในลกษณะเชนนกลามเนอของกระเพาะปสสาวะจะถกกระทบกระเทอนไดงาย ท าใหปสสาวะบอยและกลนปสสาวะไมคอยได ซงเปนผลรวมจากการทกลามเนอกระเพาะปสสาวะไมสามารถ ขยายตวได นอกจากนมกพบวา ตอมลกหมากโตหรอมดลกหยอน เนองจากมแรงดนเพมในกระเพาะปสสาวะ สวนไต พบวา ไตจะเกดการเหยวลบและการเสอมของหลอดไตและสวนของไตทท าหนาทกรองในคนอาย 70 ป จ านวนโกลเมอรไลจะลดลงถง 30-50% เมอเทยบกบคนรนหนมสาวทมสขภาพปกต ท าใหประสทธภาพในการกรองของเสยของไตลดลงและปรมาณยเรยในเลอดเพมสงขน นอกจากนนยงพบอาการทองผกทมสาเหตมาจากการรบประทานอาหารทมกากนอย ขาดการออกก าลงกายอยางเพยงพอ

1.8 ระบบหายใจ พบวา มการเสอมของเซลลชนดอพธเลยม ซงปกคลมผนงของทางผานอากาศหายใจและมการเปลยนแปลงของเนอเยอเกยวพน การเปลยนแปลงของหลอดเลอดกลามเนอเยอของระบบการหายใจรวมกบการเปลยนแปลงของโครงสรางผนงกลามเนอทรวงอก มความแขงแกรงเพมมากขน เพราะกระดกซโครงมการเคลอนไหวชาลง ท าใหความจปอดลมนอยลง มความรสกเหมอนหายใจไมเตมปอด ไมเพยงพอทจะถายเทปรมาณอากาศในปอดใหเตมท มความรสกเหมอนหายใจชาลง ท าใหรางกายไดรบออกซเจนไมเพยงพอหรอนอย มคารบอนไดออกไซดคง ดงนน จงมกพบวา ผสงอายเหนอยงาย ตดเชอไดงายและรนแรง

28

การปองกนการตดเชอระบบนเสอมสภาพลง นอกจากนนภาวะหลงโกงท าใหเพมขอจ ากดใน การหายใจ ซงพบไดถง 86% ของคนชราทมอาย 75 ปขนไป

1.9 ระบบตอมไรทอ การเสอมของระบบตอมไรทอมผลอยางมากตอรางกายและจตใจผสงอาย การเปลยนแปลงของอวยวะในระบบตอมไรทอทส าคญ คอ ตอมใตสมอง ตอมไทรอยด ตบออน ตอมหมวกไต และตอมเพศ ซงมการเปลยนแปลงคอ

1.9.1 ตอมใตสมองสวนหนาจะมการงอกเกนและมคอลอยดเพมขน ท าใหม การเสอมหนาทลงอยางรวดเรว การผลตฮอรโมนจงลดลง

1.9.2 ตอมไทรอยดมขนาดเลกลงหลงมอาย 50 ปไปแลว สงผลใหการผลตฮอรโมนลดลง ซงอาจจะเปนผลใหเบออาหาร ตาขนมว และผสงอายบางรายอาจมภาวะตอมไทรอยดเปนพษ เนองจากสวนประกอบของฮอรโมนทผลตจากตอมไทรอยดลดลง

1.9.3 ตบออนหลงอนซลนนอยลง การน าน าตาลไปใชประโยชนจงมนอย ท าใหผสงอายอาจเปนเบาหวานอยางออน ๆ ได หรอมแนวโนมทจะเปนเบาหวานไดงาย

1.9.4 ตอมหมวกไตพบพงผดและวตถสเพมขน ท าใหการท างานการขบคอรตโคสเตอรอยดทางปสสาวะลดลง การหยอนสภาพของตอมหมวกไตเปนภาวะแทรกซอนของตอมไทรอยดหยอนสมรรถภาพ

1.9.5 ตอมเพศ มเนอเยอเกยวพนเพมมากขนในตอมเพศและระบบการท างานของเนอตอมแท ๆ ในเพศหญง รงไขจะหยดผลตออรโมนเอสโตรเจน เมออายประมาณ 45-50 ป ผลทตามมากคอ มการหยอนของกลามเนอมดลก ชองคลอด และทรวงอก หมดประจ าเดอนและความรสกทางเพศเปลยนแปลงไป ซงสวนใหญจะลดลง ส าหรบเพศชายเชอวา การท างานของตอมเพศกจะมการเสอมสลายเชนกน แตไมถงกบหยดการท างานไปเหมอนรงไข การหลงฮอรโมน แอนโดรเจนลดลง อวยวะเพศเหยว และความรสกทางเพศลดลง อยางไรกตาม ยงไมมการยนยนวา การผลตฮอรโมนของเพศชายจะหมดเมอไร ดงนน จงอาจพบความสนใจในเรองเพศของผสงอายชายได

2. การเปลยนแปลงทางดานจตใจ (Psychological change) การเปลยนแปลงทางดานจตใจของผสงอายจะมความสมพนธกบการเปลยนแปลงทางดานรางกายและการเปลยนแปลงทางสงคม ความเสอมลงของสภาพรางกาย ปญหาเกยวกบการสญเสยบทบาทหนาท สถานะทางสงคม ประกอบกบผลกระทบทางดานเศรษฐกจ เปนปจจยทมอทธพลตอการเปลยนแปลงทางจตใจ ไดแก ความจ า เชาวนปญญา การเรยนร บคลกภาพ และความเงยบเหงาเดยวดาย ซงมการเปลยนแปลงดงน

2.1 ความจ า ความจ าเสอมถอยลง เปนปรากฏการณเบองตนของการเปลยนแปลงไปสวยสงอาย ความจ าตอสงใหม ๆ มนอย กระบวนการจ ามเพยงระยะสน มกลมเหตการณปจจบนหรอ

29

เหตการณทเพงเกดขนไดงาย แตพบวา จ าเหตการณในอดตไดด การมชวตอยกบอดตและความหลงเปนสงปกตวสยในผสงอาย

2.2 เชาวนปญญา ความรวดเรวของการใชความคดลดลงตามอายทเพมขน แตความแมนย ายงคงมเทา ๆ กบคนหนมสาว ถาใหเวลามากขน ผสงอายสามารถทจะแสดง ความคดเหนหรอใชวจารณญาณไดดในสถานการณทตองอาศยความสขมจากประสบการณและความร อนไดรบการสะสมมาเปนระยะเวลานาน สวนความสามารถในการค านวณวเคราะหสงตาง ๆ อาจลดลง แตความรสกทวไปและทเกยวกบภาษายงคงมอยกระทงในบนปลายของชวต

2.3 การเรยนร ความสามารถในการเรยนรขนอยกบความทรงจ า ซงมกจะลดนอยลงในวยชรา การรบรและการเขาใจในสงตาง ๆ ในบรบทของชวตทมความซบซอนจะเรยนรไดยาก เชน เทคโนโลยใหม ๆ ทางดานสารสนเทศและการขาดแรงจงใจ จะมผลตอความสามารถใน การเรยนรในระยะน

2.4 บคลกภาพ ลกษณะและรปแบบทเปนมาแตดงเดมของคณลกษณะทางบคลกภาพจะยงคงไวแตลกษณะเดนเฉพาะและจะแสดงออกมาในวยสงอายตามอทธพลหรอขอจ ากดทางกายและจตใจ

2.5 ภาวะเหงา เปนภาวะทแสดงถงการขาดการสนองตอบโตทางอารมณ จากการศกษาพบวา ในวยผสงอายสวนใหญรอยละ 42 เปนหมาย ฉะนน วยนจะตองพบกบการสญเสยทยงใหญในชวงชวต คอ การสญเสยคสมรส ซงจะสรางความกระทบกระเทอนใจไดสงมาก การอยอยาง โดดเดยว ขาดคคด จะท าใหจตใจหดห รวมทงเพอนฝงในวยเดยวกนกไดลมหายตายจากไปบางแลว ทเหลออยกอาจจะขาดการตดตอ เนองจากสขภาพไมเอออ านวยในการเดนทาง จงตองอยอยาง เหงาหงอย กอใหเกดความรสกทอแทในชวต มอารมณฉนเฉยว โกรธงาย สนหวง และอาจเปนสาเหตท าใหระบบตาง ๆ ของรางกายยงออนลาลงไดอก

2.6 ความรสกไมมนใจ ขาดเสถยรภาพทางจตใจ (Insecure) ภาวะไมมเสถยรภาพ ทางจตใจ เกดจากการทตองพงพาอาศยผอนในดานการด ารงชวตประจ าวน ดานเศรษฐกจ ดานความคมครองใหปลอดภย ท าใหผสงอายหงดหงดงาย โมโหงาย สะเทอนใจงาย ดวยเรองเลก ๆ นอย ๆ ท าใหกลายเปนคนหยมหยม ใจนอย ฉนเฉยว โกรธงาย และวนวายในกจการของผอน เปนสาเหตน าไปสการขดแยงกบลกหลานหรอผดแลได

2.7 ความรสกกลวตาย ความกลวตายท าใหผสงอายกงวลกบความเจบปวยเลก ๆ นอย ๆ ทเกดขน จงมกจะตองพบแพทยบอย ๆ เพราะความกลวตายน ท าใหผสงอายหาโรคภยไขเจบใสตนเอง จนบางครงลกหลานอาจขนเคองและร าคาญได

30

2.8 ความรสกหมดหวง สนหวง (Helplessness and hopelessness) เนองจาก ความเสอมของสมรรถภาพทางดานรางกายและจตใจ ผสงอายอาจมความคดสรางสรรคสงทเปนประโยชนใหแกลกหลาน ใหแกสงคม อาจกระท าตนใหเปนประโยชน แตถกจ ากดดวย ความเสอมถอยทางรางกายและจตใจทผสงอายไมอาจจะยบยงได ความรสกหมดหวง ท าใหเกด ความรสกโกรธตนเอง อาจกลายเปนภาวะเศราไดในทสด

3. การเปลยนแปลงทางดานสงคม (Social change) สงคมของมนษยมการอยรวมกน มปฏกรยาโตตอบ มการเปลยนแปลงความคดเหนซงกนและกน และมความรสกวา ตนเปนสมาชกของกลม ซงเหลานเปนความตองการทางสงคม ในผสงอายกเชนเดยวกน ผสงอายตองการ การยอมรบจากสมาชกอน ๆ ในกลม ในครอบครว และในสงคม แตเมอมการเปลยนแปลงทางดานรางกายเกดขน ความสามารถในการท ากจกรรมชาลง ความสามารถในการแสวงหามตรใหมมอยางจ ากด เพราะผทมอายนอยกวาขาดความพงพอใจทจะสรางสมพนธภาพกบผสงอายและผสงวยกวากขาดความมนใจในหลายดาน เชน ในเรองการสนทนา ท าใหตางหลกเลยงทจะสนทนากนหรอรวมกจกรรมตาง ๆ ดวยกน สภาพเหลานท าใหผสงอายถอยหางและเลกเกยวของสมพนธกบสงคม นอกจากน การทมคานยมและวฒนธรรมใหม ๆ ขาดความเขาใจระหวางกนมากขน ระบบการเคารพผอาวโสกมนอยลง

จากแนวคดดงกลาวสรปไดวา การเปลยนแปลงในวยผสงอายทางดานเสรภาพ พบวา รางกายมการเสอมหนาทของอวยวะตาง ๆ ทกระบบ ทงระบบประสาทและตอมไรทอตาง ๆ สงผลใหประสทธภาพการท างานของรางกายลดลงและอาจเกดโรคไดงาย สวนการเปลยนแปลงทางดานจตใจนน เกดจากการสญเสยบทบาทหนาทและสถานภาพทางสงคม สญเสยบคคลอนเปนทรก สงผลใหผสงอายมสภาพจตใจและบคลกภาพเปลยนไป การเปลยนแปลงทางดานสงคมเปนผลมาจากการเปลยนแปลงทางดานรางกายทท าใหความสามารถของผสงอายลดลง ท าใหการรวมกจกรรมหรอการท ากจกรรมในสงคมลดลงดวย จงอาจสรปไดวา การเปลยนแปลงในแตละดานตางกมความสมพนธซงกนและกน นอกจากนยงพบวา การเปลยนแปลงของผสงอายแตละบคคลจะม การเปลยนแปลงในแตละดานมากนอยแตกตางกน ทงนเนองจากผสงอายแตละบคคลตางกม การเสอมถอยของรางกาย อกทงผสงอายมสงแวดลอมทงมชวตและไมมชวต และมปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคมทแตกตางกนไป ตลอดจนการมพฤตกรรมทจะด ารงและรกษาซงภาวะสขภาพมากนอยแตกตางกนดวย

ปญหาและความตองการของผสงอาย ผสงอายเปนกลมประชากรทมจ านวนเพมมากขน ในขณะทประชากรวยหนมสาวมสดสวน

นอยลง ทงทยงมหนาทการงานอนทตองรบผดชอบ ท าใหผสงอายตองประสบกบปญหาตาง ๆ

31

มากมาย ทงทางดานสขภาพกาย สขภาพจต ปญหาทางดานสงคม ดานเศรษฐกจ ปญหาทอยอาศย เปนตน ปญหาดงกลาวนอกจากกระทบตอผสงอายโดยตรงแลว ยงสงผลกระทบไปถงชมชนและสงคมในภาพรวมทตองใหการดแลและใหสวสดการตาง ๆ อกมากมาย ซงเปนปญหาส าคญระดบชาต

กลยา ตนตผลาชวะ (2524, หนา 5) ไดเนนถงความตองการของผสงอาย โดยยดแนวคดของคลารด (Clark) พบวา ผสงอายตองการในสงตอไปน

1. ตองการท าตนใหเปนประโยชนตอสวนรวม 2. ตองการมสวนรวมหรอเปนสวนหนงของสงคม ชมชน 3. ตองการใชเวลาวางใหเปนประโยชน 4. ตองการเขารวมสนกกบเพอนตามปกต 5. ตองการการยอมรบนบถอ 6. ตองการแสดงออกในผลส าเรจของตน ศรทบทม รตนโกศล (2527, หนา 4) แบงความตองการของผสงอายออกเปนดานตาง ๆ

ดงน 1. ความตองการการสนบสนนจากครอบครว ผสงอายทถกปลอยใหอยโดดเดยวจะขาด

ความมนคงทางอารมณและจตใจ รวมทงเศรษฐกจ จงตองหนไปพงการชวยเหลอจากบคคลหรอองคกรสงคมสงเคราะหภายนอกครอบครว ผสงอายจงมความตองการทจะไดรบการสนบสนนจากครอบครวของตนเองควบคไปกบการชวยเหลอจากภายนอกครอบครว เชน กลมอาสาสมคร ทงองคการภาครฐและองคการภาคเอกชน

2. ความตองการดานการประกนรายได โดยเฉพาะการประกนสงคมประเภทประกน ชราภาพ เมอเขาสวยชราและเลกประกอบอาชพแลว จะไดรบบ านาญชราภาพ เพอชวยใหสามารถด ารงชวตอยไดอยางมความสขและมนคงปลอดภยตามควรแกอตภาพในบนปลายชวต ไมเปนภาระแกบตรหลานและสงคม

3. ความตองการมสวนรวมในชมชน โดยเฉพาะการมสวนรวมในกจกรรมบางประเภทในสงคม สงคมจงควรใหโอกาสแกผสงอายไดมสวนรวมในการปรบปรงชวตของชมชนใหดขน ใหมโอกาสไดเรยนรสงใหม ๆ ในการพฒนาตนเอง ในการปรบตวใหทนสมยกบการเปลยนแปลงตาง ๆ ในการปรบปรงวฒนธรรมและในการรกษาสขภาพ ทงทางรางกายและจตใจใหแขงแรงอยเสมอ

32

4. ความตองการทลดการพงพาตนเองใหนอยลง หากครอบครวและสงคมสงเสรมใหผสงอายไดมโอกาสรวมกจกรรมตาง ๆ ในครอบครวและสงคมแลว จะเปนการชวยผสงอายใหรจกพงพาตนเอง ไมเปนภาระแกสงคมในบนปลายชวต

5. ความตองการทางสงคมของผสงอาย ไดแก 5.1 ความตองการเปนสวนหนงของครอบครว กลมสงคม 5.2 ความตองการการยอมรบและเคารพยกยองนบถอจากบคคลในครอบครวและ

สงคม 5.3 ความตองการเปนบคคลทมความส าคญในสายตาของสมาชกในครอบครวของ

กลม ของชมชน และของสงคม 5.4 ความตองการมสมพนธอนดกบบคคลภายในครอบครว ชมชน และสงคม

สามารถปรบตวใหเขากบบตรหลานในครอบครวและสงคมได 5.5 ความตองการมโอกาสท าในสงทตนปรารถนา 6. ความตองการทางกายและจตใจ เปนความตองการขนพนฐานทสดในชวตมนษย

ความตองการทางดานรางกาย ไดแก ปจจย 4 ความตองการทางดานจตใจ ไดแก ความมนคงปลอดภย โดยเฉพาะความตองการดานทอยอาศยทปลอดภย คลายจากความวตกกงวลและ ความหวาดกลว ความตองการไดรบการยอมรบนบถอ ความตองการทจะไดรบการยอมรบวาเปนสมาชกของกลมสงคมและครอบครว ความตองการโอกาสกาวหนา โดยเฉพาะในเรองของความส าเรจของการท างานในบนปลายชวต

7. ความตองการดานเศรษฐกจ ตองการไดรบการชวยเหลอดานการเงนจากบตรหลานเพอสะสมไวใชจายในภาวะทตนเองเจบปวย ตองการใหรฐชวยจดหาอาชพ เพอเปนการเพมพนรายได ทงน เพอตนจะไดมบทบาททางเศรษฐกจ ชวยใหตนพนจากภาวะบบคนของเศรษฐกจในสถานการณปจจบน

จากแนวคดสรปไดวา ปญหาและความตองการของผสงอายเกดจากการเปลยนแปลงในวยสงอาย ความตองการของผสงอายกคอ การปรบตวใหไดกบการเปลยนแปลงตาง ๆ ทเกดขนในวยสงอาย ทงการเปลยนแปลงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ และสงคม ทงนความตองการและ การปรบตวของผสงอายตองไดรบการสนบสนนจากบคคลหลายฝาย ทงตวผสงอายเอง บคคลในครอบครว ชมชน และนโยบายตาง ๆ ของรฐ โดยการสงเสรมใหผสงอายมพฤตกรรมสขภาพทด อนจะเปนการลดปญหาและสนองความตองการของผสงอายไดอยางครอบคลม

33

การประเมนคณภาพชวตผสงอาย นกวชาการหลายทานกลาววา คณภาพชวตเปนสหมตตองวดได ทงรปธรรมและ

นามธรรมหรอเชงวตถวสยและเชงจตวสย (จรยาวตร คมพยคฆ, 2537, หนา 14-15; พะยอม อยสวสด, 2537, หนา 40; สมจตต หนเจรญกล, 2537, หนา 29) และมผใหความหมาย ตลอดจนรายละเอยดดงน

วตถวสย (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน, 2525, หนา 735) ไดใหความหมายของ ค าวา จตวสย วาเปนค าวเศษณทมความหมายเกยวของกบวตถ โดยไมเกยวกบความคด ความรสก และตรงกบศพทบญญตวา ออบเจคทพ (Objective)

จตวสย (ราชบณฑตยสถาน, 2525, หนา 229) ไดใหความหมายของค าวา จตวสยวา เปนค าวเศษณทมความหมายเกยวของกบจตทจตคดขนเอง โดยไมอาศยวตถภายนอกตรงขามกบ วตถวสย และตรงกบศพทบญญตวา ซบเจคทฟ (Subjective)

Liu (1975, p. 1) กลาวถง คณภาพชวตวาม 2 องคประกอบ คอ องคประกอบดานจตวสย ซงเปนเรองของอารมณ ความรสกของบคคล อนไดแก ความเชอ คานยม และความรสกนกคดของบคคล เปนตน และองคประกอบดานวตถวสย อนไดแก ความเชอ คานยม และความรสกนกคดของบคคล เปนตน และองคประกอบดานวตถวสย อนไดแก ปจจยหรอสภาพแวดลอมของบคคล เชน องคประกอบดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง และสงแวดลอม

UNESCO (1980, p. 1) ใหเกณฑในการประเมนคณภาพชวตไว 2 ดาน คอ 1. ดานวตถวสย (Objective) การประเมนดานวตถวสย วดไดโดยอาศยขอมลดาน

รปธรรมทมองเหนได นบได วดได เชน ขอมลดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม 2. ดานจตวสย (Subjective) เปนการประเมนขอมลดานจตวสย ซงอาจท าไดโดยการ

สอบถามความรสกและเจตคตตอประสบการณของบคคลเกยวกบชวต การรบรตอสภาพความเปนอย การด ารงชวต รวมทงสงตาง ๆ ทเกยวของกบชวต และความพงพอใจในชวต

กรอบในการศกษาคณภาพชวตของผสงอายในชมรมทางสงคมผสงอายดนแดง ในองคประกอบ 5 ดาน ทมความเกยวของกบคณภาพชวตเชงจตวสย คอ

1. สถานภาพทางเศรษฐกจ ประกอบดวย การรบรของผสงอายเกยวกบความเพยงพอของรายไดและทรพยสน

2. สขภาพ ประกอบดวย การรบรของผสงอายเกยวกบภาวะสขภาพ ทงดานรางกายและจตใจ

34

3. สภาพแวดลอม ประกอบดวย การรบรของผสงอายเกยวกบสงทอยแวดลอมตวผสงอาย ไดแก ญาตมตร เพอนรวมรน สมาชกในครอบครว สถานทอยอาศย และสงแวดลอมทางกายภาพ

4. การพงพาตนเอง ประกอบดวย การรบรของผสงอายเกยวกบความสามารถใน การปฏบตกจกรรมตาง ๆ ดวยตนเอง และความรสกในการพงพาผอน

5. การท ากจกรรม ประกอบดวย การรบรของผสงอายเกยวกบความสามารถใน การปฏบตกจกรรมภายใน ภายนอกครอบครว และกจกรรมเพอพกผอน

พนษฐา พานชาชวะกล (2537, หนา 12) ไดใชกรอบแนวคดของฟลเลนบม มาเปนแนวทางในการศกษาพฒนาเครองมอคณภาพชวตทเปนสหมตส าหรบผสงอายในชนบทในองคประกอบ 6 ดานทมความเกยวของกบคณภาพเชงวตถวสยและเชงจตวสย คอ

1. ความสามารถในการปฏบตกจกรรมประจ าวน ประกอบดวย ความสามารถของผสงอายทางกาย ความสามารถในการด ารงชวตในชมชน และความพงพอใจในความสามารถใน การปฏบตกจกรรมประจ าวน

2. สขภาพกาย ประกอบดวย อาการตาง ๆ ทเกดขนในรอบ 1 เดอน โรคเรอรงหรอ ความเจบปวยทเกดขนและความพงพอใจในสขภาพกาย

3. สขภาพจต ประกอบดวย การประเมนสภาพจตเสอมและภาวะซมเศราและความพงพอใจในสขภาพจต โดยสภาพจตเสอม ประเมนจากความสามารถทางสมอง 5 ดาน คอ การรบร การบนทกความจ า การตงใจและการค านวณ การระลก และดานภาษาและการสอสาร

4. สภาพสงคม ประกอบดวย สมพนธภาพภายในครอบครวกบเพอนบาน การเขารวมกจกรรมในชมชนและความพงพอใจในสภาพสงคม

5. สภาพเศรษฐกจ ประกอบดวย รายได สภาพการเงนในรอบ 1 เดอน 1 ป การมทรพยสนอน ๆ ความมนคงทางเศรษฐกจ และความพงพอใจในสภาพเศรษฐกจ

6. สภาพแวดลอม ประกอบดวย สภาพทอยอาศย สงอ านวยความสะดวกภายในบาน ความปลอดภยในบาน และในหมบาน การรบรขาวสารบรการสวสดการในชมชนและความพงพอใจในสภาพแวดลอม

ผลการวเคราะหองคประกอบ พบตวบงชคณภาพชวตของผสงอาย ประกอบดวย องคประกอบ 6 ดาน ตามทกลาวมา และมขอเสนอแนะวา นาจะไดมการศกษาเพมเตมในองคประกอบดานสขภาพและดานสงคม ซงยงไมสามารถหาตวชวดทชดเจนพอ (พนษฐา พานชาชวะกล, 2537, หนา 126) องคประกอบดานการปฏบตกจกรรมประจ าวน สขภาพกาย สภาพสงคม สภาพเศรษฐกจ สภาพแวดลอม และสภาพจตใจ ดงนน ในงานวจยครงน จงประเมน

35

คณภาพชวตผสงอายเชงวตถวสย 5 ดาน ไดแก การปฏบตกจกรรมประจ าวน สขภาพกาย สภาพสงคม สภาพเศรษฐกจ และสภาพแวดลอม ประเมนคณภาพชวตเชงจตวสย 4 ดาน ไดแก สภาพจต ความวตกกงวล ความซมเศรา และความพงพอใจในชวต ซงมรายละเอยงดงน

1. คณภาพชวตเชงวตถวสย (Quality of life-objective scale) เปนความสามารถใน การด ารงชวตของผสงอายทแสดงออกมาใหเหนหรอนบได 5 ดาน ดงน

1.1 การปฏบตกจกรรมประจ าวน (Activities of daily living, ADL) เปนกจกรรมจ าเปนอยางหนงของมนษยในการทจะเสรมสรางสขภาพ ทงทางกายภาพ

และทางจต เพราะชวยใหบคคลไดระบายความรสก คลายความตงเครยด เปนการใชเวลาวางใหเกดประโยชนกบตนเองและสงคม ความสามารถในการปฏบตกจกรรมประจ าวน จงเปนสงส าคญทแสดงถงความเปนอยทด ประกอบดวย กจกรรมในชวตประจ าวนในการประเมนระดบความสามารถทางกายภาพทนยมใชในปจจบน คอ เครองมอของแคทซ (Katz index) ทประเมนในเรอง การอาบน า การแตงกาย การใชหองน า หองสวม การกลนปสสาวะ การกลนอจจาระ การลกจากทนอน การรบประทานอาหาร และการขนลงบนได

ทศนย ระยา (2537) วดความสามารถในการปฏบตกจกรรมประจ าวนของผสงอายจาก 10 กจกรรม คอ 1) การรบประทานอาหาร 2) การลางหนา หวผม แปรงฟน และโกนหนวด 3) การอาบน า 4) การสวมใสเสอผา 5) การลกนงจากทนอนหรอจากเตยงไปยงเกาอ 6) การเคลอนยายตวเองภายในบาน 7) การขนลงบนได 8) การใชหองสขา 9) การกลนอจจาระ 10) การกลนปสสาวะ

พนษฐา พานชาชวะกล (2537) วดความสามารถในการปฏบตกจกรรมประจ าวนของผสงอายจาก 14 กจกรรม คอ 1) การอาบน า 2) การถายอจจาระ ปสสาวะ 3) การแตตงว 4) การลกจาก ทนอน 5) การรบประทานอาหาร 6) การขนลงบนไดบาน 7) การกม ยอตวลงเกบของ 8) การเตรยมและประกอบอาหาร 9) การท าความสะอาดบาน 10) การกางมง-เกบมงนอน 11) การจดการเรองคาใชจาย 12) การเดนไปวด 13) การไปตลาด 14) การปลกผกสวนครว

นอกจากนยงมการประเมนการด ารงชวตในชมชนของ Lowton (1992 อางถงใน ประคอง อนทรสมบต, 2539, หนา 53) ไดแก การเตรยมอาหาร การไปจบจายซอของ การใชโทรศพท การท างานบาน การซกเสอผา การเดนทางออกนอกบาน นอกจากนยงมดชนวดกจกรรมประจ าวนของบารเทล และไนท เปนตน

ดงนน ประเมนความสามารถในการปฏบตกจกรรมประจ าวน จากความสามารถใน การอาบน า การแตงกาย การใชหองน า หองสวม การรบประทานอาหาร การลกจากทนอน การขนลงบนไดบาน การเดนไปบานเพอนบาน การไปตลาด การท างานบานเลก ๆ นอย ๆ และการซกเสอผา

36

1.2 สขภาพกาย (Physical health) ภาวะสขภาพ เปนหนงในองคประกอบทส าคญของคณภาพชวตผสงอาย การทคนเรา

มสขภาพด ท าใหรบรวา ตนเองมสขภาพชวตด Denham (1991, p. 48) (McDowell & Newell, 1987, pp. 14-16) กลาววา ภาวะสขภาพของบคคลจะวดไดจากการตรวจทางหองปฏบตการหรอตรวจวนจฉยตาง ๆ โดยแพทย หรออาจจะไดจากการประเมนดวยตนเองวา มสขภาพอยางไร การประเมนสขภาพตนเองของบคคลอาจประเมนไดจากการประเมนดวยตนเองวา มสขภาพอยางไร การประเมนสขภาพตนเองของบคคลอาจประเมนไดจากการแสดงอาการตาง ๆ ของการเจบปวย ความสามารถท าหนาทไดอยางเตมท จากรายงานความรสกทวไปของบคคล จากการศกษาผสงอายไทยของ อารมณ วฒพฤกษ, ชตมา อตถากร โกวทย, นภวลย กมภลาศร และชมชน สมประเสรฐ (2531, หนา 47) พบวา การรบรภาวะสขภาพ โดยการประเมนภาวะสขภาพตนเองมความสมพนธกบภาวะสขภาพทประเมนไดอยางมนยส าคญทางสถต

นกวชาการหลายทานกลาววา อาการผดปกตและโรคทพบบอยในผสงอาย คอ อาการปวดขอ การกลนล าบาก แนนอดอดในทอง การกลนปสสาวะไมอย ปสสาวะขด ผวหนงแหง มผนคน อาการไอ เจบหนาอก เวยนศรษะ บานหมน ความดนโลหตต า เมอเปลยนทา หกลม โรคเกยวกบตา เชน ตอหน ตอกระจก โรคระบบทางเดนอาหาร เชน โรคกระเพาะอาหาร โรคหวใจ โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคระบบทางเดนหายใจ หอบหด ไอเรอรง โรคเหงอกและฟน โรคทางสมองและระบบประสาท และมการส ารวจพบวา ผสงอายไทยมปญหาสขภาพกายถงรอยละ 41 ในจ านวนดงกลาว มรอยละ 75 มปญหาเกยวกบการปวดขอมากทสด รองลงมา คอ นอนไมหลบ รอยละ 12 รดสดวงทวาร รอยละ 10 ทงน พบวา ผสงอายในชนบทมโรคประจ าตวนอยกวาในเมอง และจากการศกษาภาวะสขภาพผสงอายในกรงเทพมหานคร พบวา มการเจบปวยถงรอยละ 50.38 สวนใหญเปนโรคเรอรง ไดแก ความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคตา โรคหวใจ ไอเรอรง และโรคทผสงอายบอกวาเปนปญหามาก 7 โรคแรก คอ ปวดตามขอ นอนไมหลบ เปนลม ทองผก ความดนโลหตสง รดสดวงทวาร และโรคหวใจ

ดงนน การประเมนดานสขภาพกาย ประเมนจาก อาการปวดขอ ปวดหลง ปวดเอว ปวดศรษะ วงเวยนศรษะ หนามดเวลาเปลยนทาทาง ทองอด ทองเฟอ ทองผก กลนปสสาวะไมอย ปสสาวะขด คนตามผวหนง ตามว ปวดตา เจบหนาอก เกยวกบการไดยน เชน หตงและอาการเกยวกบเหงอกและฟน และประเมนโรคทไดรบการวนจฉยจากแพทยแผนปจจบน โรคทางสมองและระบบประสาท โรคระบบทางเดนหายใจ โรคระบบกระดก กลามเนอและขอตอตาง ๆ โรคเกยวกบตา โรคความดนโลหตสง โรคหวใจและหลอดเลอด โรคแผลในกระเพาะอาหารและโรคเบาหวาน

37

1.3 สภาพสงคม (Social) ภาระหนาทและบทบาททางสงคมของผสงอาย เนองจากมขอจ ากดทางรางกาย ท าให

ขาดการคลองตวในการคด การกระท า และการสอสาร สมาชกภาพทางสงคมมขอบเขตจ ากด ความหางเหนจากสงคมมมากขนตามล าดบ (เกษม ตนตผลาชวะ และกลยา ตนตผลาชวะ, 2528, หนา 8) การเปลยนแปลงทางสงคมและจตใจของผสงอายมกจะเปนพรอม ๆ กน และมผลกระทบ ซงกนและกน ซงเกยวกบบคลกภาพ สถานภาพ วฒนธรรม เจตคต โครงสรางของครอบครวและการมกจกรรมในสงคม (จรสวรรณ เทยนประภาส และพชร ตนศร, 2536, หนา 56) ในกลมทฤษฏการถดถอยจากสงคม กลาววา ผสงอายสวนใหญจะคอย ๆ หนจากคนอนในสงคม แตถาไดมา อยในสภาพแวดลอมเหมอนเดม ผสงอายจะมความพอใจอยางมาก และถาสงแวดลอมด ลกษณะ ทางสงคมด มการยอมรบเปดโอกาสและเคารพในตวผสงอายแลว จะเปนเหตสงเสรมใหผสงอาย เขามารวมในสงคมมากกวาทจะถดถอย (จรสวรรณ เทยนประภาส และพชร ตนศร, 2536, หนา 56-58)

การประเมนสภาพสงคมของผสงอายในชนบท (พนษฐา พานชาชวะกล, 2537, หนา 21) ประเมนจาก 1) ขนาดและสมพนธภาพภาพในครอบครว 2) ขนาดและสมพนธภาพกบเพอนบาน 3) ขนาดและสมพนธภาพกบญาตพนอง 4) การเขารวมกจกรรมในชมชน 5) ความพงพอใจในสภาพสงคม

Fillenbaum (1984, pp. 42-44) กลาววา สภาพสงคมเปนองคประกอบทมความส าคญตอคณภาพชวตผสงอายและท าหนาทเปนตวปองกนสภาพเสอมถอยของคณภาพชวตดานอน ๆ ไดดวย และการประเมนสภาพสงคมนาจะประเมนจาก 4 ดานใหญ ๆ คอ ครอบครว เพอนบาน กจกรรมในสงคม การท างาน โดยประเมนทงจ านวนคนทตดตอ ความถในการตดตอตลอดจน ความพงพอใจในการตดตอดวย

McDowell and Newell (1987, pp. 152-204) มความคดเหนวา สงคมเปนมตหนงของ ความเปนอยทดของบคคล เกยวของกบบคคลนน อยกบคนอน ๆ อยางไร คนอน ๆ มปฏกรยากบเขาอยางไร มการแลกเปลยนความสมพนธกบสถาบนตาง ๆ ในสงคมหรอวฒนธรรมประเพณในสงคมอยางไร

ดงนน การประเมนสภาพสงคมจากความถของการมปฏสมพนธของผสงอายกบบคคลในครอบครว ญาตพนอง เพอนบาน ไดแก การรบประทานอาหารวมกบผอน การพดคยกบสมาชกในครอบครว การมกจกรรมพกผอนรวมกน การมลกหลานเพอนบานมาเยยม การใหค าปรกษาการปฏบตกจกรรมทางศาสนา การเขารวมกจกรรมในสงคมและการปฏบตกจกรรมทเปนประโยชนตอชมชน

38

1.4 สภาพเศรษฐกจ (Economic) ปจจยดานเศรษฐกจ นบวาเปนปจจยส าคญตอการด ารงชวตของผสงอายในการสนอง

ความตองการในดานตาง ๆ ไมวาจะเปนบาน ทอยอาศยในสภาพทด อาหารทมคณคา การรกษา พยาบาล เสอผา การซอหาอปกรณอ านวยความสะดวก และการท ากจกรรมในสงคม การทผสงอายมความมนคงทางเศรษฐกจและการรบรวา ตนเองมรายไดเพยงพอในการใชจายทตนเองตองการ ยอมกอใหเกดความพงพอใจชวตของผสงอาย

ดงนน ในการประเมนคณภาพชวตของผสงอายเชงวตถวสยดานเศรษฐกจ จงประเมนจากรายไดของผสงอายทไดรบในแตละเดอนหรอผลประโยชนอนจากการท างาน การรบบรการจากสงคม การประกนชวตและสขภาพ ความเพยงพอของรายไดกบรายจายดานคารกษาพยาบาล เมอเจบปวย

1.5 สภาพแวดลอม (Environment) สภาพแวดลอมมอทธพลตอพฤตกรรมและความสามารถในการปฏบตหนาทของ

รางกายผสงอาย ถาสงแวดลอมมคณภาพเหมาะสม ท าใหเกดคณภาพชวต สงแวดลอมทางกายภาพเปนสงทอยรอบ ๆ ตวผสงอาย ไดแก สภาพบาน ทอยอาศย ความสะดวก ความเปนสวนตว ความปลอดภยของทพก ตลอดจนแสงสวาง การถายเทอากาศ ความปลอดภยในหมบาน การเดนทาง บรการและสวสดการในชมชน การรบรขาวสาร ผสงอายทมความรสกทดตอบานชมชน ทอยอาศย รสกวา บานนาอย สะดวกสบาย สงบ เปนสวนตว มเพอนทด ปราศจากโจรผราย รวมทงมความพงพอใจในบรการของชมชน เชน การบรการดานการรกษาพยาบาลทเพยงพอ การคมนาคมทสะดวกปลอดภย ยอมท าใหชวตของผสงอายเปนสข

พนษฐา พานชาชวะกล (2537, หนา 24) ประเมนสภาพแวดลอมผสงอายจากสภาพ ทอยอาศยและความสะดวกภายในบาน ความปลอดภยในหมบาน การรบรขาวสารและการพฒนาตนเอง บรการสวสดการในชมชน นนทนาการในชมชน และความพงพอใจในสภาพแวดลอม

ดงนน การประเมนสภาพแวดลอมจากสงทอยรอบ ๆ ตวผสงอาย ไดแก สภาพบาน อบตเหตทเกดขนภายในบาน ลกษณะสวม สงอ านวยความสะดวกภายในบาน การไดรบขอมลขาวสาร และการใชบรการและสวสดการในชมชน

2. คณภาพเชงจตวสย (Quality of life-subjective scale) คณภาพเชงจตวสย เปนสภาวะจตใจและความรสกพงพอใจของผสงอายในการด ารงชวต ประกอบดวย

2.1 สภาพจต (Mental state) ปญหาสขภาพจต เปนปญหาทพบบอยในผสงอาย สาเหตมกเกดจากความเสอมของ

เนอเยอสมองทท าใหผสงอายสญเสยความสามารถในการเรยนรและเขาใจ ความรนแรงของอาการ

39

ขนอยกบระดบความเสอมของเนอเยอสมอง (เกษม และกลยา ตนตผลาชวะ, 2528, หนา 83) ค าถามทประเมนความสามารถทางสมอง 5 ดาน คอ 1) การรบร 2) การบนทกจ า 3) ความตงใจและ การค านวณ 4) การระลก 5) ดานภาษาและการสอสาร นอกจากน พนษฐา พานชาชวะกล (2537, หนา 12) วดสภาพจตใจผสงอายโดยใชแบบวดสขภาพทสรางขนมา ประกอบดวย การวดสภาพจตเสอมและความซมเศรา การวดผสงอาย จ านวน 80 คน เนอหาของแบบวด สภาพจตเสอมและความซมเศรา ครอบคลมดานการรบร การบนทก ความตงใจและการค านวณ การระลกและดานภาษาการสอสาร หาคาความเชอมนทงฉบบได 0.7670

ดงนน การประเมนสภาพจตของผสงอาย ไดแก การรบร การบนทกจ า ความตงใจและการค านวณ การระลก ดานภาษาและการสอสาร

2.2 ความวตกกงวล (Anxiety) ความวตกกงวล เปนการแสดงออกทางอารมณ มความวนวายใจ หวาดหวน มกม

การเปลยนแปลงทางสรระรวมดวย เชน มอสน ปวดศรษะ ปสสาสะบอย ถาทภาวะรนแรงจะมความรสกกลวจนสดขดได

Sullivan (1953 อางถงใน สจตรา เหลองอมรเลศ, 2737, หนา 248) เชอวา ความวตกกงวลมจดเรมตนทความสมพนธระหวางบคคล เปนความตงเครยดทางจตทเกดขนจากการทม ความผดปกตหรอมการเปลยนแปลงความสมพนธระหวางบคคลเกดขน เพอบคคลจะไดรบความรสกทมนคง ปลอดภยตอตนเองและการยอมรบนบถอตนเองเอาไว เมอไรกตามทบคคลไมไดรบการยอมรบ ถกปฏเสธจากบคคลทใกลชด ความเชอมนในตนเองลดลง ท าใหเกดความรสก ไมมนคงปลอดภยหรอไมมคณคา จะเกดความเครยดจากความกงวลใจขนมา และเชอวาความวตกกงวลเปนพนฐานหรอคณสมบตหนงของมนษย ซงจะถกกระตนใหแสดงออกมาใหเหนเมอบคคลตกอยในยามคบขน เชน ความตาย ความเจบปวย หรอความเปลยนแปลงตาง ๆ ผลความวตกกงวล ถาระดบรนแรงมากจะเปนอนตรายตอสขภาพ ลกษณะของผทมความวตกกงวล คอ ความรสกเครยด รสกกลว ไมสบายใจ กระสบกระสาย รสกผวา หรอตกใจกะทนหน

สรป ความวตกกงวล หมายถง ปฏกรยาการปรบตวใหเขาหากบความเครยดของคน โดยแสดงอาการ ความรสกตาง ๆ หรอมความผดปกตทางรางกาย ไดแก ความรสกตงเครยด กลว อดอดใจ ไมสบายใจจนท าใหปนปวนในทอง กระสบกระสาย ผวาหรอตกใจขนมาอยางกะทนหน

2.3 ความซมเศรา (Depression) ความซมเศรา เปนภาวะแทรกซอนทเกดจากการผดปกตทางรางกายและจตใจ

ซงคลายกบความวตกกงวล ภาวะทงสองนเกยวเนองกน ภาวะซมเศราเปนอารมณแสดงเหนไดชดเจน มกจะเกดขนภายหลงเกดความวตกกงวล

40

จรสวรรณ เทยนประภาส และพชร ตนศร (2536, หนา 383-384) กลาวถงสาเหต ทท าใหเกดภาวะซมเศราวา อาจเนองมาจากสาเหตทางชวภาพทมการเปลยนแปลงของสารสอสญญาณประสาทจากการมอายสงขนหรอสาเหตทางกายภาพ ไดแก การมโรคประจ าตว เจบปวยเรอรง การใชยาบางชนด สาเหตทางจต ความรสกโกรธ สญเสยความจ า สมองเสอม และสาเหต ทางสงคม ไดแก การสญเสยครอบครว ญาต หรอเพอนใกลชด ท าใหเกดความวาเหว แยกตวหรอออกจากงาน ขาดรายไดทเคยไดรบ ลกษณะของผทมภาวะซมเศรา คอ การขาดความสนใจและความพอใจ รวมทงความเศรา หดห หมกมน หมนหมอง บางครงรสกผด รสกตนเองไรคา

Zung (1965, pp. 65-66) กลาววา ความซมเศราเปนภาวะลกษณะทางอารมณ เศราใจ หดหใจ จตใจกระวนกระวาย ความรสกสบสน การตดสนใจยาก บคลกภาพเปลยนและมอาการแสดงออกมาทางกาย เชน เบออาหาร ทองผก นอนไมคอยหลบ รสกเหนอยลา หมดแรง โดยไมมเหตผล

ดงนน การประเมนสภาพความซมเศรา หมายถง ความรสกเหงาหงอย เบอหนาย ไมอยากท าอะไร รสกตนเองไรคณคา อยางรองไหหมดก าลงใจและสนหวง ไมอยากมชวตอย

2.4 ความพงพอใจ (Life satisfaction) ความพงพอใจเปนสงพงปรารถนาของบคคล เพราะเปนองคประกอบส าคญใน

การด ารงชวตอยางมความสข เปนการสะทอนใหเหนคณภาพชวตของบคคลนน ๆ ซงการศกษาทางดานผสงอายมกใชความพงพอใจในชวตเปนตวชวดคณภาพชวตดานนามธรรม มผใหความหมายและการประเมนไวดงน

ปรยา ครามะค า (2536, หนา 8) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกในทางบวกหรอความรสกในทางทดตอสงตาง ๆ ทท าใหความตองการของบคคลไดรบการตอบสนองทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และความเชอถอทเหมาะสม

Flangan (1982, p. 56-59) แบงความพงพอใจในการด าเนนชวตไว 5 ดาน คอ ความสขสบายดานรางกายและสงจ าเปนในการด ารงชวต สมพนธภาพกบบคคลอน การกจกรรม ในสงคมหรอชมชน การพฒนาตนเองและความสมหวงในการท างาน และการสนทนาการ

Palmore and Luikart (1975, p. 72) กลาววา การวดความพงพอใจในชวตจะไมมผใด ผหนงเปนคนตดสน บคคลแตละคนจะเปนผใหความส าคญกบคณคาของชวต นนคอ ใหบคคลประเมนความพงพอใจของตนเอง

สรปไดวา ความพงพอใจในชวต หมายถง ความสขสบายดานรางกายและสงจ าเปนในการด ารงชวต สมพนธภาพกบบคคลอน การกจกรรมในสงคมหรอชมชน การพฒนาตนเองและความสมหวงในการท างาน และการสนทนาการ

41

สรป การประเมนคณภาพชวตผสงอาย ควรจะประเมนทงเชงวตถวสยและเชงจตวสย โดยในเชงวตถวสยตองประเมนถงความสามารถในการด ารงชวตของผสงอาย ทง 5 ดาน คอ ดานการปฏบตกจกรรมประจ าวน สขภาพกาย สภาพสงคม สภาพเศรษฐกจ สภาพแวดลอม และสภาพจตใจ ไดแก การประเมนคณภาพชวตผสงอายดานจตวสย 4 ดาน ไดแก สภาพจต ความวตกกงวล ความซมเศรา และความพงพอใจในชวต

การพฒนาคณภาพชวต สงคมมนษย เปนสงคมทตองการความเจรญกาวหนา ตองการชอเสยง เกยรตยศ เงนทอง

การยอมรบจากวงสงคม และประสบความส าเรจในหนาทการงาน ซงไมมใครเลยจะสามารถปฏเสธไดวา ในแตละวนนนมนษยตองดนรนขวนขวายไขวควาหาสงทตนพงปรารถนาเพอใหไดมา ดงนน การพฒนาคณภาพชวต จงเปนการพฒนาตนเองเพอใหมชวตความเปนอยทดขน ปรบปรงการด าเนนชวตใหสอดคลองและรองรบกบการเปลยนแปลงทจะเกดขนในอนาคต ปญหาทส าคญมอยวา แลวเราจะสามารถพฒนาคณภาพชวตสความส าเรจนนไดอยางไร ค าตอบทดทสดคงหนไมพนเราตองรจกตวเราเองกอน เพราะตวเราเทานนทจะสามารถสรางความส าเรจใหกบตวเองได ไมมใครสามารถท าแทนได ดงเชนค ากลาวทวา “ดชวอยทตวท า สงต าอยทท าตว”

ตวชวดคณภาพชวตนนมอยมากมาย และสงหนงทเราไมสามารถละเลยทจะนกถง นนคอ ปจจย 4 อนไดแก อาหาร เครองนมหม ยารกษาโรค และทอยอาศย ซงนบเปนปจจยพนฐานเบองตนในการด ารงชวตทส าคญซงมนษยทกคนจะขาดเสยมได

นอกจากนนแลว การศกษากนบวาเปนตวชวดคณภาพชวตอกขอทส าคญ เพราะทวโลกจะถอวา “ประเทศทมอนตราการศกษาของประชากรภายในประเทศอยในระดบการศกษาขนพนฐานสงนน ยอมถอวาประชากรในประเทศนนมคณภาพชวตทดดวย” เชน ประเทศสหรฐอเมรกา แคนาดา องกฤษ เปนตน

การพฒนาตนเองเพอพฒนาคณภาพชวต สามารถแบงออกไดเปน 4 มต ดงตอไปน 1. การพฒนาคณภาพชวตทางดานรางกาย ไดแก การใหความส าคญกบสขภาพ รจก

บรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและครบ 5 หม หาเวลาพกผอนและออกก าลงเปนประจ า เพอสขภาพรางกายทแขงแรง สมบรณ

2. การพฒนาคณภาพชวตทางดานอารมณ เปนการสรางเสรมสขภาพจตทด รจกควบคมอารมณ โดยการหมนฝกใหทาน การท างานอดเรกทชนชอบ การเขารวมกจกรรมสนทนาการ การฝกสมาธ เปนตน

3. การพฒนาคณภาพชวตทางดานสงคม เปนการสรางการยอมรบและยกยองจากสงคม อนไดแก การเขารวมกจกรรมกบเพอน ๆ

42

4. การพฒนาคณภาพชวตทางดานสตปญญา เปนการเพมทกษะทางดานความรใหกบตนเอง อาท เชน การอานหนงสอ การเขารบการอบรมเพอเพมความร ทกษะ และประสบการณในดานตาง ๆ การศกษาขอมลดวยตนเองจากสอสารสนเทศ วทย โทรทศน รวมไปถงการหดสงเกตและตดตามการเปลยนแปลงของสงแวดลอม เปนตน

เทคนคในการพฒนาตนเองเพอพฒนาคณภาพชวตนน มอยดวยกน 6 ประการ ดงตอไปน คอ

1. วางแผนลวงหนา เพราะความส าเรจทไดมาสวนใหญมกจะมาจากแผนงานทชดเจน มวตถประสงคเปาหมาย ก าหนดระยะเวลารปแบบของกจกรรม ขนตอนการด าเนนงาน นอกจากนนแลวหลงจากสนสดในทก ๆ กจกรรม ควรมการวดและประเมนผลตรวจสอบเพอเปนแนวทางในการปรบปรงและแกไขส าหรบแผนงานครงใหมในคราวหนาตอไป

2. ขจดความขเกยจ เพราะความขเกยจนแหละเปนอปสรรคส าคญในการพฒนาคณภาพ เมอปลอยใหความขเกยจเขามาเยอนแลวกยากเหลอเกนทจะสลดมนออกไป เพราะฉะนน เราจงควรสกดความขเกยจนตงแตเรมตน โดยการไมผลดวนประกนพรง ปลอยงานเปนดนพอกหางหมและควรลงมอปฏบตทนทเมอพรอม

3. ฝกนสยประหยด อดออม เพราะการใชจายทถกวธและสมควรแกฐานะนน เปนการสรางระเบยบวนยชนพนฐานใหแกตนเองและยงใชเปนหลกประกนทแนนอน เมอถงคราวคบขนเรงดวนอกดวย

4. ใหคดในมมสรางสรรค เปนการคดเชงบวก คดแตเรองทดงาม มองปญหาตาง ๆ ใหเปนเรองเลกทสามารถแกไขได การหดเปดมมมองใหม ๆ ทอยรายลอมรอบ ๆ ตวนน เปนการพฒนากระบวนการทางความคดและสรางทศนคตทดใหเกดขน หลกเลยงการมองตนเองเปนศนยกลาง พรอมกนนนควรหดรบฟงใหมากและสละเวลาบางสวนแลกเปลยนเสวนาแสดงความคดเหนกบผอนอยเสมอ

5. ไมยอทอตออปสรรคปญหาและอปสรรคตาง ๆ เปรยบเสมอนกบบททดสอบบทหนงทจะน าทางเราสความส าเรจ เมอเราคดจะลงมอท าการสงใด ควรตงรบและเตรยมใจไววา “ทางเดน สความส าเรจนน ยอมตองมอปสรรคขวากหนามเปนเพอนรวมเดนทางดวยเสมอ” ปญหาทกปญหาจงมาพรอม ๆ กบความส าเรจ และเมอใดทคณพบกบความส าเรจ คณจะรวา “ไมวาจะอกกสบปญหาในภายหนา คณกจะสามารถผานพนมนไปไดเหมอนอยางคราวนเชนกน”

6. เคารพตนเอง โดยเชอมนในความสามารถ ใหโอกาสตนเองในการกลาลองผดลองถก เพราะผทสามารถยดหยดอยบนความส าเรจนนได ลวนแลวแตผานบททดสอบ ปญหา และอปสรรคตาง ๆ มานบไมถวน

43

จดเรมตนทดทดในการพฒนาคณภาพชวตนน คอ การเปดใจยอมรบตนเอง การม ความพรอมในการศกษาเรยนรและมสตตงรบกบการเปลยนแปลงของเหตการณตาง ๆ ทไดอยางมความสข

เครองชชวตขององคการอนามยโลกชดยอฉบบภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) วดคณภาพ เครองมอวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลกชดยอ ฉบบภาษาไทย เปนเครองมอวดคณภาพชวตทพฒนามาจากกรอบแนวคดของค าวา คณภาพชวต ซงหมายถง การประเมนคาทเปน จตนสย (Subjective) ซงฝงแนนอยกบบรษททางวฒนธรรม สงคม และสภาพแวดลอม เพราะวานยามของ QOL จะเนนไปทการรบรในเรองคณภาพชวตของผตอบ ไมไดคาดหวงทจะเปนวธการ ทจะวดในรายละเอยดของอาการโรคหรอสภาพตาง ๆ แตถอเปนการประเมนผลของโรคและวธการรกษาทมตอคณภาพชวต

อยางไรกตาม ความยาวของ WHOQOL-100 ซงมขอค าถามถง 100 ขอ ท าใหไมสะดวกและมขอจ ากดในการใช เพราะตองใชเวลามากในการสมภาษณและตอบแบบสอบถาม ในปเดยวกน องคการอนามยโลกไดพฒนาแบบวดคณภาพชวตฉบบยอ ซงมขอค าถามเพยง 26 ขอ โดยเลอกจากWHOQOL-100 ดวยวธวเคราะหองคประกอบ (Factor analysis) ซงประเทศไทยไดแปลแบบวดคณภาพชวตฉบบยอขององคการอนามยโลกเปนภาษาไทย เรยกวา แบบวดคณภาพชวตฉบบยอ ชดภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) และไดมการวจยทไดขอสรปวา แบบวดคณภาพชวต ฉบบยอ ชดภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) มความเทยงตรงในการวดใกลเคยงกบชด WHOQOL-100 อยางมนยส าคญทางสถต (p-value <0.01) สามารถใชประเมนคณภาพชวตแทนกนได ซงแบบวดคณภาพชวตฉบบยอ ชดภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) ประกอบดวย 2 ขอค าถามทเปนค าถามเกยวกบคณภาพชวตและสขภาพโดยรวม อก 24 ขอ เปนขอค าถามเกยวกบคณภาพชวต (สนตตรา ตะบนพงศ และคณะ, 2544, หนา 6-15 อางถงใน ศรเมอง พลงฤทธ, 2552) วาองคการอนามยโลกไดปรบปรงแบบประเมนลดขอค าถามลงเหลอ 26 ขอ ทของไทยเรยกวา แบบวดคณภาพชวตฉบบยอชดภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) สามารถจดกลมไดเปน 4 ดาน ไดแก

1. ดานรางกาย (Physical domain) คอ การรบรสภาพทางรางกายของบคคล ซงมผลตอชวตประจ าวน เชน การรบรสภาพความสมบรณแขงแรงของรางกาย การรบรถงความรสกสขสบาย ไมมความเจบปวด การรบรถงความสามารถทจะจดการกบความเจบปวดทางรางกายได การรบรถงพละก าลงในการด าเนนชวตประจ าวน การรบรถงความเปนอสระทไมตองพงพาผอน การรบรถงความสามารถในการเคลอนไหวของตน การรบรถงความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนของตน การรบรถงความสามารถในการท างาน การรบรวา ตนไมตองพงพายาตาง ๆ หรอการรกษาทางการแพทยอน ๆ เปนตน

44

2. ดานจตใจ (Psychological domain) คอ การรบรสภาพทางจตใจของตนเอง เชน การรบรความรสกทางบวกทบคคลมตอตนเอง การรบรภาพลกษณของตนเอง การรบรถงความรสกภาคภมใจในตนเอง การรบรถงความมนใจในตนเอง การรบรถงความคด ความจ า สมาธ การตดสนใจ และความสามารถในการเรยนรเรองราวตาง ๆ ของตน การรบรถงความสามารถในการจดการกบความเศราหรอกงวล การรบรเกยวกบความเชอตาง ๆ ของตนทมผลตอการด าเนนชวต เชน การรบรถงความเชอดานวญญาณ ศาสนา การใหความหมายของชวต และความเชออน ๆ ทมผลในทางทดตอการด าเนนชวต มผลตอการเอาชนะอปสรรค เปนตน

3. ดานความสมพนธทางสงคม (Social relationships) คอ การรบรเรองความสมพนธของตนกบบคคลอน การรบรถงการทไดรบความชวยเหลอจากบคคลอนในสงคม การรบรวา ตนไดเปนผใหความชวยเหลอบคคลอนในสงคมดวย รวมทงการรบรในเรองอารมณทางเพศหรอการมเพศสมพนธ

4. ดานสงแวดลอม (Environment) คอ การรบรเกยวกบสงแวดลอมทมผลตอการด าเนนชวต เชน การรบรการตนมชวตอยอยางอสระ ไมถกกกขง มความปลอดภยและมนคงในชวต การรบรวาไดอยในสงแวดลอมทางกายภาพทด ปราศจากมลพษตาง ๆ การคมนาคมสะดวก มแหลงประโยชนดานการเงน สถานบรการทางสขภาพและสงคมสงเคราะห การรบรวาตนมโอกาสทจะไดรบขาวสารหรอฝกฝนทกษะตาง ๆ การรบรวาตนไดมกจกรรมสนทนาการและมกจกรรมใน เวลาวาง เปนตน

แผนยทธศาสตรการพฒนาองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร

การท าแผนยทธศาสตรการพฒนาขององคการปกครองสวนทองถน การท าแผนยทธศาสตรการพฒนาขององคการปกครองสวนทองถน เปนการวางกรอบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมขององคการปกครองสวนทองถนทก าหนดยทธศาสตรและแนวทางการพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถนและสงคมแหงชาต แผนพฒนาจงหวด แผนพฒนากลมจงหวด แผนพฒนาอ าเภอและนโยบายในการพฒนาทองถน การวางกรอบยทธศาสตรการพฒนาขององคปกครอง สวนทองถน จงเปนกระบวนการก าหนดทศทางในอนาคตขององคกรปกครองสวนทองถน โดยก าหนดสภาพการณทตองการบรรลและแนวทางในการบรรลพนฐานของกระบวนการรวบรวมและวเคราะหขอมลอยางรอบดานและเปนระบบ ทงนจะตองสอดคลองยทธศาสตรการพฒนาระดบชาต ยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวด/ จงหวด และศกยภาพของทองถน/ ปญหา/ ความตองการของประชาชนในทองถนดวย

45

การวางแผนยทธศาสตรการพฒนา จงมความส าคญตอองคการปกครองสวนทองถนเปนอยางยง เนองจากแผนยทธศาสตรการพฒนาเปนแผนทมงไปสสภาพการณทตองการใหเกดขนในอนาคต เปนกรอบในการก าหนดทศทางการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนใหมงไปสสภาพการณอนพงประสงคไดอยางเทาทนกบการเปลยนแปลง โดยสามารถจดสรรทรพยากรทมอยอยางจ ากดไดอยางมประสทธภาพ การจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาจงเปนการก าหนดทศทาง การพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถนทตองก าหนดถงสภาพการณทตองการจะบรรลและแนวทางในการทจะท าใหบรรลวตถประสงคนน

องคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงไดตระหนกถงความส าคญของการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาทองถน เพอใชเปนแนวทางในการจดท าแผนพฒนา ทงนเพอความสอดคลองสนบสนนของการพฒนาขององคการปกครองสวนทองถน และเพอก าหนดแนวทางการพฒนาขององคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงในการขอรบการสนบสนนจากองคการบรหารสวนจงหวดชลบร ในการพฒนาและสนองตอบความตองการของประชาชนในทองถนไดอยางแทจรง

1.1 ลกษณะของแผนยทธศาสตรการพฒนา การททองถนจะพฒนาไปในทศทางใด จ าเปนตองมการก าหนดวสยทศนหรอภาพ

ในอนาคตแปลงมาสการปฏบต ดงนน ระเบยบกระทรวงมหาไทยวาดวยการจดท าแผนพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2548 ก าหนดแผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถนไว 2 ประเภท ไดแก

1. แผนยทธศาสตรการพฒนา เปนแผนพฒนาระยะยาว 2. แผนพฒนาสามป เปนแผนพฒนาแบบหมนเวยนทตองมการทบทวนและจดท า

ทกป ซงจะน าไปสกระบวนการจดท างบประมาณรายจายประจ าปขององคกรปกครองสวนทองถน องคกรปกครองสวนทองถนกบการวางแผนพฒนาทองถน พระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครอง

สวนทองถน พ.ศ. 2542 มาตรา 16 บญญตใหเทศบาล องคการบรหารสวนต าบล มอ านาจหนาทในการจดท าแผนพฒนาทองถนของตนเอง

การวางแผนทงในระยะสนและระยะยาวเกยวของกบการก าหนดนโยบายการปกครองการบรหารการบรหารงานบคคล การเงนและการคลง และการปฏบตตามอ านาจหนาททกฎหมายก าหนด องคกรปกครองสวนทองถนยอมมความเปนอสระในการวางแผนพฒนาทองถนและ การด าเนนการตามแผน อนงความเปนอสระนน ไมไดหมายความรวมถง ความเปนอสระในฐานะเปน “รฐอสระ” แตเปนการมองอ านาจหนาทในการจดบรการสาธารณะบางสวนใหและยงตองอยในการก ากบดแลหรอตรวจสอบ โดยรฐบาลและประชาคม

46

ผทเกยวของกบการวางแผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถน ตองตระหนกวา แผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถนจะตองสอดคลองกบแผนพฒนาในระดบตาง ๆ ไดแก แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต นโยบายของรฐบาล แผนกระทรวง แผนกรม และรฐวสาหกจตาง ๆ ซงเปนแผนระดบชาตยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวด ยทธศาสตรการพฒนาอ าเภอ และแผนพฒนาอ าเภอ ซงการก าหนดยทธศาสตรและแผนพฒนาระดบจงหวดและอ าเภอนน องคกรปกครองสวนทองถนและประชาคมจะมสวนเกยวของอยดวย

องคกรในการจดท าแผนพฒนาทองถน ระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการจดท าแผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถน

พ.ศ. 2548 ไดก าหนดองคกรในการจดท าแผนพฒนาทองถนไวดงน 1. คณะกรรมการพฒนาทองถน มหนาทก าหนดแนวทางการพฒนาของทองถนให

สอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต นโยบายของรฐบาล แผนพฒนาจงหวด แผนพฒนาอ าเภอ การผงเมอง ตลอดจนใหค าปรกษาหารอเกยวกบการพฒนาทองถน

2. คณะกรรมการสนบสนนการจดท าแผนพฒนาทองถน มหนาทจดท ารางแผนพฒนาใหสอดคลองกบแนวทางการพฒนาทคณะกรรมการพฒนาทองถนก าหนด

3. คณะกรรมการประสานแผนพฒนาทองถน มหนาทก าหนดกรอบทศทาง แนวทาง รวมทงประสานการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนในจงหวดใหสอดคลองกบยทธศาสตรและแนวทางการพฒนาจงหวด/ อ าเภอ ตรวจสอบ วเคราะหและประสานแผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถนในจงหวด และใหความเหนชอบรางแผนยทธศาสตรการพฒนาหรอแผนพฒนาสามปขององคกรปกครองสวนทองถนในจงหวด รวบรวมขอมลขององคปกครองสวนทองถน เพอประโยชนในการประสานแผน

คณะกรรมการประสานแผนพฒนาทองถน อาจมอบอ านาจในการใหความเหนชอบ รางแผนพฒนาฯ ใหคณะอนกรรมการประสานแผนระดบอ าเภอปฏบตหนาทแทนได ภายใต การก าหนดกรอบนโยบายแนวทางการพฒนาทคณะกรรมการประสานแผนก าหนดองคประกอบขององคกรในการจดท าและประสานแผนพฒนา (ยกเวนคณะกรรมการสนบสนนการจดท าแผนพฒนา) มลกษณะ “ไตรภาค” ประกอบดวย ตวแทนขององคกรปกครองสวนทองถน ตวแทนของราชการบรหารสวนภมภาคและรฐวสาหกจ และตวแทนจากภาคประชาชนในสดสวนทใกลเคยงกน โดยมจดมงหมายเพอการประสานงานและบรณาการ รวมทงสรางกระบวนการม สวนรวมของประชาชนในการบรหารงานทองถน

47

การจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนา การวางแผนยทธศาสตรการพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถน เปนกระบวนการ

ก าหนดทศทางในอนาคต โดยการก าหนดสภาพการณทตองการบรรลและแนวทางในการบรรล บนพนฐานของการรวบรวมและวเคราะหขอมลอยางรอบดานและเปนระบบ ทงน จะตองสอดคลองกบศกยภาพของทองถนและปญหาความตองการของประชาชนในทองถนดวย

1.2 วตถประสงคในการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนา 1.2.1 เพอจดท ากรอบยทธศาสตรการพฒนาทตอบสนองตอปญหาความตองการ

ของประชาชนและศกยภาพของต าบลพลตาหลวง 1.2.2 เพอเปนกรอบในการพฒนาในระยะกลางและเปนกรอบในการจดท า

แผนพฒนาทองถนสามป 1.2.3 เพอประสานแผนการพฒนาใหสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนา

ระดบชาต/ ยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวด/ จงหวด และยทธศาสตรการพฒนาของทองถนใหไปในทศทางเดยวกน

1.2.4 เปนการก าหนดทศทางการพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถนทตองก าหนดสภาพการณทตองการบรรลและแนวทางในการทจะบรรลถงสภาพการณนน

1.3 ขนตอนในการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนา 1.3.1 การเตรยมการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนา ระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการจดท าแผนพฒนาขององคกรปกครอง

สวนทองถน พ.ศ. 2548 ก าหนดใหมการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาทองถนไว โดยมไดก าหนดหวงระยะเวลาของแผนไว ดงนน องคกรปกครองสวนทองถน จงสามารถทจะก าหนดเอง ไดวา จะก าหนดหวงระยะเวลานานเพยงใดทงน ขนอยกบแนวคดขององคกรปกครองสวนทองถนวาจะคดไปขางหนาในชวงระยะเวลานานเพยงใด ประกอบกบขอมลและปญหาทตองการแกไข โดยองคกรปกครองสวนทองถนอาจก าหนดระยะเวลาใหสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ซงมระยะเวลาครอบคลมชวงละ 5 ป เพอใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนกรอบนโยบายกได

1.3.2 รวบรวมขอมลและปญหาส าคญในการจดท ากรอบยทธศาสตร 1.3.2.1 การรวบรวมขอมล การจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนา หนวยงานรบผดชอบจะตองรวบรวม

ขอมลและจดท าฐานขอมลใหครบถวน ซงขอมลทควรจดท า ไดแก ขอมลประชากร อาชพ รายได สขภาพ การศกษา ทรพยากร การคมนาคมขนสง การลงทน งบประมาณ และแผนชมชน

48

1.3.2.2 การรวบรวมปญหาส าคญ ขอมลปญหาส าคญ ๆ ของทองถน จะชวยในการก าหนดยทธศาสตรเพอการ

แกไขปญหาได ดงนน หนวยงานรบผดชอบรวบรวมปญหาทส าคญ ๆ ไวแลวน าปญหาตาง ๆ มาวเคราะห เพอเลอกปญหาทเหมาะสม น ามาก าหนดยทธศาสตรในการตอบสนองปญหาความตองการของประชาชน โดยการจดล าดบความส าคญ ดงน

1.3.2.2.1 ขนาดของกลมคนทไดรบประโยชน 1.3.2.2.2 ความเรงดวนของปญหา 1.3.2.2.3 ความเสยหายทจะเกดขนในอนาคต 1.3.2.2.4 การยอมรบรวมกนของชมชน 1.3.2.2.5 ความเปนไปไดในการแกไขปญหา/ การด าเนนการ 1.3.3 วเคราะหศกยภาพเพอประเมนสถานภาพการพฒนาของทองถนในปจจบน หนวยงานรบผดชอบวเคราะหถงโอกาสและภาวะคกคามหรอขอจ ากด อนเปน

สภาวะแวดลอมภายนอกทมผลตอการพฒนาดานตาง ๆ ของทองถน รวมทงการวเคราะหจดออน จดแขงของทองถน ซงเปนสภาวะแวดลอมภายในของทองถน โดยใชเทคนค SWOT ANALYSIS เปนเครองมอ

1.3.4 การก าหนดวสยทศนและภารกจหลกการพฒนาทองถน การก าหนดวสยทศนการพฒนาทองถน (VISION) วสยทศน (Vision) เปนถอยแถลงทระบถงสภาพการณในอดมคตซงเปน

“จดหมาย” ทองคกรปกครองสวนทองถนตองการใหเกดขนในอนาคต วสยทศนเปนการตอบค าถามวา “ทองถนตองการอะไรในอนาคต” โดยผรบผดชอบตองรวบรวมขอมลทวไปและปญหาส าคญขององคกรปกครองสวนทองถนทไดรบจากขนตอนท 3 น าเสนอทประชมเพอหาจดมงหมายตอไป

การก าหนดภารกจหลกหรอพนธกจ (MISSION) ภาพกจหลกเปนขอความหรอถอยแถลงทแสดงถง ลกษณะหรอขอบขายในการ

ด าเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถนทเกยวกบลกษณะการบรหารและการจดบรการสาธารณะ รวมทงแนวคดขององคการหรอภาพลกษณทตองการน าเสนอและปณธานหรอปรชญา ในการด าเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถนจะตองด าเนนการ เพอใหบรรลวสยทศน ทก าหนดไว

การก าหนดภาพกจหลกมแนวทางการด าเนนงาน 2 ระดบน 1. พนธกจในลกษณะทเปนอาณตทไดรบมอบหมายจากสงคมหรอรฐ ซงไดแก

กฎระเบยบ ขอบงคบทก าหนด อ านาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน

49

2. ภารกจหลกทองคกรปกครองสวนทองถน มงมนทจะด าเนนการเพอใหบรรลวสยทศนทก าหนดไว และแสดงถงความเขาใจในเรองงานทองคกรปกครองสวนทองถนตองด าเนนการ ซงถอวาเปนองคประกอบส าคญสวนหนงของวสยทศน

กลาวโดยสรป หากเปรยบวสยทศนเสมอนจดหมายปลายทาง ภารกจหลกเปรยบเสมอนเสนทางทชดเจนทจะน าไปสจดมงหมายปลายทางนน ซงการก าหนดภารกจหลกเปนการตอบค าถามทวา ทองถนจะตองท าอะไร เพอใครนนเอง

1.3.5 การก าหนดจดมงหมายเพอการพฒนาทยงยน จดมงหมายเพอการพฒนาทยงยน เปนการก าหนดขอบเขตหรอประเภทของ

กจกรรมทควรคาแกการด าเนนงาน ทงในดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม สงแวดลอมและขององคการปกครองสวนทองถนทจะกอใหเกดการพฒนาทยงยน และสอดคลองกบวสยทศนและภารกจหลกขององคกรปกครองสวนทองถน ซงกจกรรมเหลานตองมความเปนไปไดในทางปฏบต และเปนกจกรรมทสนบสนนหรอน าไปสการบรรลภารกจหลกและวสยทศนทก าหนดไว

1.3.6 การก าหนดวตถประสงคการพฒนาทองถน เปนการก าหนดผลส าเรจทตองการ โดยด าเนนการหลงจากททราบภารกจหลกท

ทองถนจะตองท าแลว การวางแผนเชงยทธศาสตรจะตองก าหนดวตถประสงคหรอทศทางโดยรวมของทองถน เพอทองถนใหบรรลความตองการทจะเปนในอนาคต หนวยงานทรบผดชอบจะตองด าเนนการวเคราะหความตองการปญหา ขอจ ากด และศกยภาพของทองถน เพอหาสาเหตและความสมพนธระหวางปญหาตาง ๆ เพอชวยใหสามารถคาดคะเนถงผลกระทบของปญหาตาง ๆ สดทายเปนการทบทวนนโยบายของฝายบรหาร ซงเปนตวก าหนดทศทางการด าเนนงานกบจดมงหมายการพฒนา เพอใหวตถประสงคทไดสอดคลองกบแนวคดของฝายบรหาร

1.3.7 การก าหนดยทธศาสตรการพฒนาและแนวทางการพฒนา การก าหนดยทธศาสตรการพฒนาและแนวทางการพฒนาทองถน หมายถง

การก าหนดแนวคดหรอวธการทบงบอกถงลกษณะการเคลอนตวขององคกรวา จะกาวไปสเปาหมายทตองการในอนาคตไดอยางไร เหมอนกบการตอบค าถามทวา “ทองถนจะไปถงจดหมายทตองการไดอยางไร”

ยทธศาสตรการพฒนาทองถน เปนกรอบชน า ซงเปนการก าหนดวธการหรอขนตอนททองถนเลอกทจะปฏบต เพอใหบรรลวตถประสงคทก าหนดไว กบวตถประสงครวมและวตถประสงคเฉพาะสวน และเมอไดบรรลวตถประสงครวมแลวหมายความวายอมบรรลถงภารกจหลกทตองการดวย

50

ภายใตยทธศาสตรตาง ๆ องคกรปกครองสวนทองถนจะก าหนดแนวทาง (ยทธศาสตรยอย) เพอแสดงใหเหนแนวทางการด าเนนการใหบรรลยทธศาสตรนน โดยแนวทางการพฒนาทองถนทก าหนดไว หนวยงานผรบผดชอบตองน าแนวทางทไดทงหมดมาท าการบรณาการ เพอไมใหเกดความซ าซอมกน การบรณาการแนวทางการพฒนาทองถนจะท าใหไดยทธศาสตร การพฒนาทองถนดานตาง ๆ ทสมบรณ จากนนหนวยงานผรบผดชอบประสานคณะกรรมการพฒนาทองถนจดประชม เพอทราบปญหาความตองการประเดนการพฒนาและประเดนทเกยวของจากประชาคมทองถน สวนราชการและรฐวสาหกจทเกยวของ เพอน ามาก าหนดแนวทางการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาตอไป

1.3.8 การก าหนดเปาหมายการพฒนาทองถน เปนการก าหนดปรมาณหรอจ านวนสงทตองการบรรลในแตละแนวทางการพฒนา

ภายในเวลาทก าหนด ซงมความเฉพาะเจาะจงในผลทคาดวาจะไดรบในเชงปรมาณตามชวงระยะเวลาตาง ๆ ของกระบวนการด าเนนงาน โดยหนวยงานผรบผดชอบจะตองก าหนดดชนชวดผลส าเรจในเชงยทธศาสตรไวดวย เพอใชในกระบวนการตดตามและประเมนผลความส าเรจของแผนพฒนา

1.3.9 การอนมตและประกาศใชแผนยทธศาสตรการพฒนา คณะกรรมการสนบสนนการจดท าแผนพฒนาทองถนน าผลทไดจากขนตอนท 1-8

มาจดท ารางแผนยทธศาสตรการพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถนตามเคาโครงทก าหนด เสนอตอคณะกรรมการพฒนาทองถนเพอพจารณาและปรบปรง กอนน าเสนอตอผบรหารทองถนเพอใหผบรหารทองถน ผบรหารทองถนพจารณาอนมตรางยทธศาสตรการพฒนาและประกาศใชแผนยทธศาสตรการพฒนาส าหรบองคการบรหารสวนต าบลใหผบรหารเสนอรางยทธศาสตร การพฒนาตอสภาองคการบรหารสวนองคการบรหารสวนต าบล เพอใหความเหนชอบกอนแลวผบรหารทองถนพจารณาอนมตและประกาศใชแผนยทธศาสตรการพฒนาตอไป

1.4 ประโยชนของการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนา การจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนา เปนเครองมอทจะชวยใหองคกรปกครอง

สวนทองถนไดพจารณาอยางรอบคอบใหเหนถงความเชอมโยงระหวางแนวทางการด าเนนงานตาง ๆ ทอาจมความเชอมโยงและสงผลทงในเชงสนบสนนและเปนอปสรรคตอกน เพอใหองคกรปกครองสวนทองถนน ามาตดสนใจก าหนดแนวทางการด าเนนงานและใชทรพยากรบรหารของทองถนอยางมประสทธภาพ เพอใหเกดประโยชนสาธารณสงสด

51

งานวจยทเกยวของ ศนสนย มโนสจรต (2550) การศกษาเรอง คณภาพชวตของผสงอาย: กรณศกษา

ศนยพฒนาการในสวสดการสงคมผสงอายบานบางแค ผลการศกษาพบวา ผสงอายสวนใหญสภาพรางกาย สภาพจตใจ และสภาพเปนอยดขน

จากในอดต แตยงคงมอาการเครยดอยบาง โดยมสาเหตหลก ๆ มาจากการทะเลาะกนและการมเวลามากเกนไปในสวนของการดแลผสงอายของเจาหนาท ผสงอายมความเหนวา เจาหนาทใหการดแลด แตบางครงเจาหนาทกยงดแลไมทวถง เพราะจ านวนของเจาหนาท เมอเปรยบเทยบกบจ านวนผสงอายมจ านวนนอยกวามาก

สรพร สธญญา (2550) การศกษาเรอง พฤตกรรมการดแลตนเองกบความพงพอใจในชวตของผสงอาย ในสวนรมณนาถ กรงเทพมหานคร

ผลการศกษาพบวา ผสงอายมพฤตกรรมการดแลตนเองโดยรวมในระดบสงและผสงอายทมระดบการศกษาฐานะทางเศรษฐกจและสภาพการเปนอยแตกตางกน มพฤตกรรมการดแลตนเองแตกตางกน สวนเพศและสถานภาพสมรส มพฤตกรรมการดแลตนเองไมแตกตางกน ในการศกษาความพงพอใจในชวตของผสงอาย พบวา ผสงอายมความพงพอใจในชวตโดยรวมอยในระดบ ปานกลาง และผสงอายทมระดบการศกษาตางกน มความพงพอใจในชวตแตกตางกน สวนผสงอายทมเพศ สถานภาพสมรส ฐานะทางเศรษฐกจ และสภาพการเปนอยแตกตางกน มความพงพอใจในชวต (r = 0.740) ทงหมดทดสอบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

นาว แหลงสน (2551) การศกษาเรอง “คณภาพชวตของผสงอาย ในเขตพนทเทศบาลต าบลปากน าแหลมสงห อ าเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร”

ผลการศกษาพบวา คณภาพชวตของผสงอายในเขตพนทเทศบาลต าบลปากน าแหลมสงห อ าเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร พบวา โดยรวมอยในระดบด เมอจ าแนกเปนรายดานไดดงน

ดานความซมเศราและดานความสามารถในการปฏบตกจกรรมประจ าวน ผสงอาย มคณภาพชวตอยในระดบดทสด

ดานความวตกกงวล ดานสภาพแวดลอม ดานสภาพจต ดานสงคม ดานความพงพอใจ ในชวต ดานสขภาพ ผสงอายมคณภาพชวตอยในระดบด

ดานเศรษฐกจ ผสงอายมคณภาพชวตอยในระดบไมคอยด ผลการเปรยบเทยบ พบวา ผสงอายในเขตพนทเทศบาลต าบลปากน าแหลงสงห อ าเภอ

แหลมสงห จงหวดจนทบร ทมเพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ลกษณะการอยอาศยและการเปนสมาชกชมรมผสงอายตางกน มคณภาพชวตแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

52

พชชานนท ผลทม (2551) การวจยครงนเปนการศกษาวจยเชงปรมาณ เพอศกษาระดบคณภาพชวตของผสงอายในเขตต าบลหนองตาคง อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร

ผลการศกษาพบวา ระดบคณภาพชวตของผสงอายในเขตต าบลหนองตาคง อ าเภอ โปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยรวมอยในระดบด มระดบคณภาพชวตดานสงแวดลอมอยในระดบด เปนอนดบหนง รองลงมา คอ ดานจตใจ และมระดบคณภาพชวตดานรางกาย นอยทสด แตยงคงอยในระดบด และในการศกษามการทดสอบสมมตฐาน โดยก าหนดระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ผสงอายต าบลหนองตาคง อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ทมเพศ อาย การศกษา และสถานภาพการสมรสตางกน มคณภาพชวตไมแตกตางกน จงเปน การปฏเสธสมมตฐานการวจยทตงไว แตผสงอายทมอาชพและรายไดตางกน มคณภาพชวตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จงเปนการยอมรบสมมตฐานการวจยทตงไว

วาสนา อ าเจรญ (2552) การวจยการศกษาคณภาพชวตของผสงอายในเขตองคการบรหารสวนต าบลบางนา อ าเภอพานทอง จงหวดชลบร

ผลการวจยพบวา สวสดการทไดรบ คอ เงนสงเคราะหเบยยงชพของรฐบาล โดยรวมมคณภาพชวตอยในระดบปานกลาง เมอพจารณารายดานพบวา ดานจตใจ มคาคะแนนเฉลยมากทสด รองลงมา คอ ดานสงแวดลอม แตเปนเกณฑคะแนนอยในระดบกลาง

ผลการเปรยบเทยบความแตกตาง คณภาพชวตของผสงอายในเขตองคการบรหาร สวนต าบลบางนา อ าเภอพานทอง จงหวดชลบร พบวา อายทแตกตางกน จะมคณภาพชวตทแตกตางกน ทระดบนยส าคญ 0.05 ผสงอายทมเพศ การศกษา อาชพ รายได จ านวนบตร สถานภาพ การสมรส และสวสดการทไดรบทแตกตางกน มคณภาพชวตทไมแตกตางกน

วารณ อบล (2553) การวจยเรอง คณภาพชวตผสงอายในเทศบาลเมองเบตง มวตถประสงคเพอศกษาคณภาพชวตผสงอายในเทศบาลเมองเบตงและศกษาแนวทางในการยกระดบคณภาพชวตผสงอายในเทศบาลเมองเบตง

ผลการวจยพบวา คณภาพชวตผสงอายชมรมผสงอายในเทศบาลเมองเบตงในดานรางกายสวนใหญมสขภาพแขงแรง สามารถพงพาตนเองไดในการปฏบตกจวตรประจ าวน แมผสงอาย บางคนจะมโรคประจ าตว ตองรบประทานยาอยางตอเนอง กไมเปนอปสรรคตอการด าเนนชวตและ การท างาน ดานจตใจ สวนใหญมความพงพอใจกบชวตทเปนอย มความสข ภาคภมใจในตนเอง ไมพบวา มภาวการณซมเศรา แมผสงอายบางสวนจะมความรสกเหงาบาง ดานความสมพนธทางสงคม ผสงอายมสมพนธภาพทดกบสมาชกในครอบครว ดานสภาพแวดลอม พงพอใจกบสภาพทมอยอาศย ซงมความมนคง แขงแรง ปลอดภย มความสะดวกสบายในการเดนทางไปในทตาง ๆ

53

ผสงอายคาดหวงและตองการใหชวตมความสข สมบรณ การไดรบการยอมรบนบถอและความมคณคาตอบตรหลาน

วชราพรรณ เทพน (2553) การศกษาเรอง ปจจยทางชวจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายของผดแลผสงอาย

ผลการศกษาพบวา 1. ผดแลผสงอายทมระดบอายมาก มพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายดกวาผดแล

ผสงอายทมระดบอายนอยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 2. ผดแลผสงอายทมความเครยดในบทบาทผดแลผสงอาย ความรในการดแลสขภาพ

ผสงอาย ทศนคตตอการดแลผสงอาย ความเชออ านาจภายในตนดานสขภาพสมพนธภาพระหวางผดแลกบผสงอายในกลมสงมพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายดกวาผดแลผสงอายทมปจจยทางจตในกลมต าอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

3. สมพนธภาพระหวางผดแลกบผสงอาย ความรในการดแลสขภาพผสงอาย ความเชอภายในตนดานสขภาพของผดแลสามารถท านายพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายของผดแลไดรอยละ 19.2, 50 และ 3.1 ตามล าดบ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

สอาด กาดโลน (2554) การศกษาเรองคณภาพชวตผสงอายเทศบาลต าบลเจะบลง อ าเภอเมอง จงหวดสตล การวจยครงน เปนการศกษาวจยเชงปรมาณ เพอศกษาระดบคณภาพชวตของผสงอายในเขตเทศบาลต าบลเจะบลง อ าเภอเมองสตล จงหวดสตล

ผลการศกษาพบวา ระดบคณภาพชวตของผสงอายในเขตเทศบาลต าบลเจะบลง อ าเภอเมองสตล จงหวดสตล โดยรวมอยในระดบด ดานทผสงอายมระดบคณภาพชวตอยในระดบด เปนอนดบหนง คอ ดานจตใจ อนดบสอง คอ ดานรายกาย อนดบสาม คอ ดานความสมพนธทางสงคม สวนอนดบสดทาย คอ ดานสงแวดลอม อยในระดบไมคอยด ในการศกษามการทดสอบสมมตฐาน โดยก าหนดระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.5 ผลการทดสอบสมมตฐานพบวา ผสงอาย เทศบาลต าบลเจะบลง อ าเภอเมองสตล จงหวดสตล ทมเพศตางกน มระดบคณภาพชวต ไมแตกตางกน จงเปนการปฏเสธสมมตฐาน แตผสงอายทมอาชพ รายได และสถานภาพตางกน มคณภาพชวตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.5 จงเปนการยอมรบสมมตฐานการวจยทตงไว

วระพงษ พรายภรมณ (2557) การศกษาเรอง คณภาพชวตของประชาชนในต าบลสวนสม อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร ผลการศกษา พบวา

54

ผลการศกษาเกยวกบคณภาพชวตของประชาชนในต าบลสวนสม อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร ดานทพกอาศย พบวา ในภาพรวมประชาชนในต าบลสวนสม อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร มคณภาพชวตในภาพรวมอยในระดบคอนขางด เมอจ าแนกรายละเอยดไดดงน

บานมสภาพคงทนถาวรและปลอดภย เมอมฝนหรอพาย พบวา ประชาชนมคณภาพชวตอยในระดบด ประชาชนใหความส าคญเปนอนดบ 1

บานอยในสภาพแวดลอมทปลอดภยและถกสขลกษณะ พบวา ประชาชนมคณภาพชวตอยในระดบด ประชาชนใหความส าคญเปนอนดบ 2

ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคณภาพชวตของประชาชนในต าบลสวนสม อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร พบวา อายทแตกตางกน จะมคณภาพชวตทแตกตางกนทระดบนยส าคญ 0.05 ผสงอายจ าแนกตามเพศ การศกษา สถานภาพ และรายไดทแตกตางกน มคณภาพ แตมคณภาพชวตทไมแตกตางกน

55

บทท 3 วธด าเนนการวจย

ในการศกษาครงน เรอง คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง

อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร โดยมรายละเอยดเกยวกบวธด าเนนการวจย ดงน 1. การรวบรวมเอกสารตาง ๆ (Documentary research) ไดแก หนงสอ บทความ รายงาน

สรปของหนวยงานราชการ เอกสารของหนวยงานราชการ แนวคดทฤษฎการพฒนาคณภาพชวตและผลงานวจยทเกยวของ โดยน ามาวเคราะหและน าเสนอในรปแบบของการอธบายเชงปรมาณ เพอใหเกดความเขาใจมากขนและสรางแนวคดในการศกษา เพอใหการศกษาในครงน มความถกตองทสด

2. การวจยเชงส ารวจ (Survey research) เพอศกษาถงคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ดงน

2.1 ดานรางกาย 2.2 ดานจตใจ 2.3 ดานความสมพนธทางสงคม 2.4 ดานสงแวดลอม

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการวจยครงน คอ ผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ

จงหวดชลบร ทมอาย 60 ปบรบรณขนไป เปนผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ทงหมดจ านวน 1,220 คน (โดยดขอมลการตรวจสอบจากผใหญบานหม 7 ณ เดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2556)

กลมตวอยางทใชในการวจยครงน คอ ผสงอายทมอาย 60 ปบรบรณ ในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ านวน 1,220 คน ซงก าหนดกลมตวอยางทใชใน การวจยโดยการเปดคาจากตารางของ Krejcie and Morgan (1970, หนา 608) ไดขนาดกลมตวอยางจ านวน 302 คน โดยก าหนดระดบคาความเชอมนท 0.05 และไดท าการสมตวอยางแบบไมใช ความนาจะเปน (Non-probability sampling) โดยเลอกแบบบงเอญ (Accidental sampling) (สชาดา บวรกตวงศ, 2545, หนา 120-122)

56

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถามเกยวกบคณภาพชวตของ

ผสงอาย โดยแบงเปน 2 ตอน ดงน ตอนท 1 แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนตวของผสงอาย ไดแก เพศ อาย การศกษา

อาชพ และสถานภาพสมรส ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบระดบความคดเหนของผสงอายตอคณภาพชวตของ

ผสงอาย จ าแนกเปน 4 ดาน คอ ดานรางกาย ดานจตใจ ดานความสมพนธทางสงคม และดานสงแวดลอม

การสรางและตรวจสอบคณภาพของเครองมอ แบบสอบถามฉบบน ผวจยไดสรางขนโดยดดแปลงแบบสอบถามจาก คณอารวรรณ

คณเจตน ผศกษาไวแลว โดยปรบใหสอดคลองกบจดประสงคของผวจย โดยมขนตอนในการสรางดงน

1. ศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ในเรอง คณภาพชวตผสงอาย จากนนน ามาก าหนดกรอบแนวคดทใชในการวจย ก าหนดนยาม และเพอใชเปนแนวทางในการสรางแบบสอบถาม

2. สรางแบบสอบถามเกยวกบคณภาพชวตผสงอายและตรวจสอบเนอหาของแบบสอบถามวา ครอบคลมวตถประสงคหรอไม จากนนน าไปใหอาจารยทปรกษาตรวจสอบวา ตรงกบเนอหาและครอบคลมประเดนทศกษาเพยงใด แลวน ามาปรบปรงตามค าแนะน าของอาจารยทปรกษา

3. น าแบบสอบถามทปรบปรงตามค าแนะน าของอาจารยทปรกษา โดยใหผเชยวชาญ

3 ทาน เพอตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content validity) จากนนปรบปรงแกไขตามค าแนะน าของผเชยวชาญ

3.1 ดร.กฤษฎา นนทเพชร อาจารยประจ าวทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา

3.2 พ.จ.อ.วษณ โตสมบต นายกองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง

อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร 3.3 นางอชล แพงพรม ผอ านวยการกองสาธารณสขและสงแวดลอม

องคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร

57

ชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน เพอหาคณภาพของเครองมอ โดยการหาคาความเทยงหรอความเชอถอไดของแบบสอบถาม (Reliability) แบบ (Crongbach’s alpha) ไดคาความเทยงหรอความเชอถอไดของแบบสอบถาม เทากบ 0.24

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมล มขนตอนดงน 1. คดเลอกผชวยเกบขอมล จ านวน 4 คน 2. ฝกเทคนคการสมภาษณผสงอายและชแจงการเกบขอมลแกผชวยเกบขอมลและ

ทดสอบท าความเขาใจใหตรงกน 3. ด าเนนการเกบขอมลกลมตวอยาง ในวนทชมชนหม 7 มกจกรรมผสงอาย 4. จากการเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดแจกแบบสอบถามไปจ านวน 302 ชด โดยม

แบบสอบถามทไดรบกลบคนมาและมความสมบรณ จ านวน 302 ชด คดเปนรอยละ 100 5. ตรวจสอบความถกตอง ความครบถวนของแบบสอบถาม และน าไปท าการวเคราะห

ทางสถตตอไป

การวเคราะหขอมล การศกษาวจยครงน จะวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรปทางสถต

เพองานวจยทางสงคมศาสตร ซงมรายละเอยดดงตอไปน 1. วเคราะหขอมลปจจยสวนบคคลของกลมตวอยาง โดยใชความถ (Frequency) และ

คารอยละ (Percentage) ในการอธบายลกษณะของปจจยพนฐานสวนบคคล โดยเสนอตารางประกอบการบรรยาย

2. วเคราะหขอมลคณภาพชวตของผสงอาย โดยใชการหาคาความถ (Frequency) และ คารอยละ (Percentage) คาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) และอนดบ ในการอธบายลกษณะของคณภาพชวตของผสงอาย โดยเสนอตารางประกอบการบรรยาย

3. ใชสถต t-test เพอใชในการเปรยบเทยบระหวางตวแปร และคาสถต One-way ANOVA เพอหาคาความแตกตางระหวางตวแปร การไดรบคณภาพของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร โดยจ าแนกตามปจจยพนฐานสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพ อาชพ

58

เกณฑการแปลผล ในการวจยครงน ก าหนดเกณฑการแปลผลคาเฉลยการมสวนรวมของตวแปรตาง ๆ ทม

ตอระดบคณภาพชวตของผสงอาย แบงออกเปน 4 ระดบ โดยใชคาทางสถต คะแนนเฉลยเลขคณต (Arithmetic mean) ก าหนดชวยการวดแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) (ลอชย วงษทอง, 2555, หนา 91)

ชวงกวางของอนตรภาคชน = คะแนนสงสด-คะแนนต าสด จ านวนชนทตองการ

= 4-1 4

= 0.75 และก าหนดเกณฑการแปลความหมายของขอมลแตละดาน ดงน ระดบคาเฉลย คณภาพชวตของผสงอาย 3.26-4.00 มระดบคณภาพชวตทด 2.51-3.25 มระดบคณภาพชวตทคอนขางด 1.76-2.50 มระดบคณภาพชวตทคอนขางไมด 1.00-1.75 มระดบคณภาพชวตทไมดเลย

59

บทท 4 ผลการวจย

การวจยครงน เรองคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ

จงหวดชลบร มวตถประสงคเพอศกษาระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร และเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ สถานภาพ โดยท าการศกษาจากกลมตวอยาง คอ ผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ านวน 302 คน โดยใชขอมลทเปนแบบสอบถามในการเกบรวบรวมขอมล โดยสถตทใช ไดแก ความถ (Frequency) และคารอยละ (Percentage) คาเฉลย ( ) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) การทดสอบคาท (t-test) (One-way ANOVA) การทดสอบความแปรปรวนแบบ ทางเดยว รวมทงเมอมความแตกตางในรายคใชสตร LSD โดยผลการศกษาจะน าเสนอโดยล าดบ ดงน

ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ผลการวเคราะหระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง

อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ตอนท 3 ผลการวเคราะหการทดสอบสมมตฐาน

ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตารางท 2 จ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามขอมลทวไป

ขอมลทวไป จ านวน (คน) รอยละ เพศ ชาย 104 34.44 หญง 198 65.56

รวม 302 100.00

60

ตารางท 2 (ตอ)

ขอมลทวไป จ านวน (คน) รอยละ อาย

อายระหวาง 60-69 ป 191 63.25 อายระหวาง 70-79 ป 75 24.83 80 ปขนไป 36 11.92

รวม 302 100.00 ระดบการศกษา

ไมไดเรยน 38 12.58 ประถมศกษา 92 30.46 มธยมศกษา 59 19.54 ปวช./ ปวส./ อนปรญญา 82 27.15 ปรญญาตร 30 9.93

รวม 302 100.00 อาชพ

ขาราชการบ านาญ 67 22.19 เกษตรกร 73 24.17 รบจาง 59 19.54 คาขาย 84 27.81 ไมไดท างาน 19 6.29

รวม 302 100.00 สถานภาพ

โสด 36 11.92 สมรสอยดวยกน 174 57.62 สมรสแยกกนอย 64 21.19 หมาย 28 9.27

รวม 302 100.00

61

จากตารางท 2 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร สวนใหญเปน

เพศหญง คดเปนรอยละ 65.56 และเปนเพศชาย คดเปนรอยละ 33.44 ผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร สวนใหญมอาย

ระหวาง 60-69 ป คดเปนรอยละ 63.25 รองลงมา มอายระหวาง 70-79 ป คดเปนรอยละ 24.83 นอยทสด มอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 11.92 ตามล าดบ

ผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร สวนใหญมระดบการศกษาอยในระดบประถมศกษา คดเปนรอยละ 30.46 รองลงมา มการศกษาอยในระดบ ปวช./ ปวส./ อนปรญญา คดเปนรอยละ 27.15 และระดบมธยมศกษา คดเปนรอยละ 19.54 และระดบไมไดเรยน คดเปนรอยละ 12.54 นอยทสดอยในระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 9.93 ตามล าดบ

ผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร สวนใหญมอาชพคาขาย คดเปนรอยละ 27.81 รองลงมา มอาชพเกษตรกร คดเปนรอยละ 24.17 และมอาชพขาราชการบ านาญ คดเปนรอยละ 22.19 นอยทสด มอาชพคาขาย คดเปนรอยละ 19.54 ตามล าดบ

ผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร สวนใหญ มสถานภาพสมรสอยดวยกน คดเปนรอยละ 57.62 รองลงมา มสถานภาพสมรสแยกกนอย คดเปนรอยละ 21.19 และมสถานภาพโสด คดเปนรอยละ 11.92 นอยทสด มสถานภาพหมาย คดเปนรอยละ 9.27 ตามล าดบ

ตอนท 2 ผลการวเคราะหระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร

1. ดานรางกาย

62

ตารางท 3 จ านวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และอนดบความคดเหนคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในดานรางกาย

ดานรางกาย ระดบความคดเหน

SD ระดบ

คณภาพชวต อนดบ

มากทสด มาก นอย นอยทสด

1. ทานรสกสขภาพรางกาย ของทานสมบรณแขงแรงด

136 (45.03)

145 (48.01)

19 (6.29)

2 (0.66)

3.37 0.63 ด 1

2. พละก าลงและเรยวแรงของทานทมอย สามารถชวยใหทานลกเดนหรอเคลอนไหวรางกายไดดเพยงใด

61 (20.20)

224 (74.17)

17 (5.63)

- 3.15 0.49 คอนขางด 5

3. ทานคดวาความสามารถทางดานรางกายในการประกอบกจวตรประจ าวนตาง ๆ ของทาน ดเพยงใด

125 (41.39)

142 (47.02)

35 (11.59)

- 3.30 0.67 คอนขางด 2

4. ทานสามารถท างานไดเปนปกตดเพยงใด โดยไมตองพงพา ยาตาง ๆ หรอการรกษาทางการแพทยอน ๆ

76 (25.17)

197 (65.23)

29 (9.60)

- 3.16 0.57 คอนขางด 3

5. ทานรสกเปนอสระทไมตอง พงพาผอน

94 (31.13)

159 (52.65)

48 (15.89)

1 (0.33)

3.15 0.68 คอนขางด 4

ภาพรวม 3.22 0.32 คอนขางด

จากตารางท 3 ผลการศกษา ระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ดานรางกาย พบวา โดยภาพรวมคณภาพชวตของผสงอายในดานรางกาย มคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด ( = 3.22, SD = 0.32) เมอจ าแนกเปนรายขอได ดงน

รสกสขภาพรางกายสมบรณ แขงแรงด พบวา ผสงอายมคณภาพชวตทรสกสขภาพรางกายสมบรณ แขงแรงด อยในระดบด ( = 3.37, SD = 0.63) เปนอนดบท 1

ความสามารถทางดานรางกาย ในการประกอบกจวตรประจ าวนตาง ๆ พบวา ผสงอาย มคณภาพชวต ความสามารถทางดานรางกายในการประกอบกจวตรประจ าวนตาง ๆ อยในระดบคอนขางด ( = 3.30, SD = 0.67) เปนอนดบท 2

63

สามารถท างานไดเปนปกตด โดยไมตองพงพายาตาง ๆ หรอการรกษาทางการแพทยอน ๆ พบวา ผสงอายมคณภาพชวตสามารถท างานไดเปนปกตด โดยไมตองพงยาตาง ๆ หรอการรกษา ทางการแพทยอน ๆ อยในระดบคอนขางด ( = 3.16, SD = 0.57) เปนอนดบท 3

รสกเปนอสระทไมตองพงพาผอน พบวา ผสงอายมคณภาพชวตรสกเปนอสระทไมตองพงพาผอน อยในระดบคอนขางด ( = 3.15, SD = 0.68) เปนอนดบท 4

พละก าลงและเรยวแรงทมอยสามารถชวยใหลกเดนหรอเคลอนไหวรางกายไดด พบวา ผสงอายมคณภาพชวตพละก าลงและเรยวแรงทมอยสามารถชวยใหลกเดนหรอเคลอนไหวรางกายไดด อยในระดบคอนขางด ( = 3.15, SD = 0.49) เปนอนดบท 5

สรปผลการศกษา จะเหนไดวา ผสงอายมสขภาพรางกายทสมบรณ แขงแรง สามารถประกอบกจวตรประจ าวนตาง ๆ ได โดยไมตองพงพายาตาง ๆ หรอการรกษาทางการแพทย แตในขณะเดยวกน ผสงอายรสกเปนอสระทไมตองพงพาผอน และผสงอายมพละก าลงและเรยวแรงทสามารถชวยใหลกเดนหรอเคลอนไหวรางกายไดเอง ทไดใหความส าคญเปนอนดบทาย ๆ นน แสดงถง ผสงอายยงมสขภาพทแขงแรง สามารถท างานบานและประกอบกจวตรประจ าวนได ซงสงเหลานมผลมาจากผสงอายไมคอยไดเจบปวยและผสอายมรางกายและสขภาพอนามยทแขงแรงมาก

ฉะนน ทางองคการบรหารสวนต าบลควรจดใหมศนยสขภาพขน เพอสงเสรมใหม การออกก าลงกายเปนประจ า โดยรณรงคสงเสรมใหผสงอายหนมาออกก าลงกายนอกบานและหนมารกษาสขภาพ

2. ดานจตใจ

ตารางท 4 จ านวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และอนดบความคดเหนคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในดานจตใจ

ดานจตใจ ระดบความคดเหน

SD ระดบ

คณภาพชวต อนดบ

มากทสด มาก นอย นอยทสด

1. ทานรสกวาตนเองไรคา 57 (18.87)

101 (33.44)

133 (44.04)

11 (3.64)

2.68 0.82 คอนขางด 5

2. ทานมการรบรถงการเปลยนแปลงภาพลกษณของตนเอง

27 (8.94)

178 (58.94)

91 (30.13)

6 (1.99)

2.75 0.64 คอนขางด 4

3. ทานมความรสกมนใจตนเอง 20 (6.62)

66 (21.85)

207 (68.54)

9 (2.98)

2.32 0.64 คอนขาง ไมด

6

4. ทานสามารถจ าเหตการณท ผานมาในอดตได

153 (50.66)

135 (44.70)

14 (4.64)

- 3.46 0.59 ด 1

64

ตารางท 4 (ตอ)

ดานจตใจ ระดบความคดเหน

SD ระดบ

คณภาพชวต อนดบ

มากทสด มาก นอย นอยทสด

5. ทานปฏบตกจกรรมทางศาสนา เชน ท าบญ ตกบาตร (ทบาน/ ทวด) อยางนอยสปดาหละ 1 ครง

93 (30.79)

204 (67.55)

5 (1.66)

- 3.29 0.49 ด 3

6. ทานมความพงพอใจใน การด าเนนชวตดานรางกายและจตใจในการด าเนนชวต

126 (41.72)

162 (53.64)

14 (4.64)

- 3.37 0.57 ด 2

ภาพรวม 2.98 0.25 คอนขางด

จากตารางท 4 ผลการศกษา ระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ดานจตใจ พบวา โดยภาพรวมคณภาพชวตของผสงอายในดานจตใจ มคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด ( = 3.22, SD = 0.32) เมอจ าแนกเปนรายขอได ดงน

สามารถจ าเหตการณทผานมาในอดตได พบวา ผสงอายมคณภาพชวตสามารถจ าเหตการณทผานมาในอดตได อยในระดบด ( = 3.46, SD = 0.59) เปนอนดบท 1

ความพงพอใจในการด าเนนชวตดานรางกายและจตใจในการด าเนนชวต พบวา ผสงอายมคณภาพชวตความพงพอใจในการด าเนนชวตดานรางกายและจตใจในการด าเนนชวต อยใน ระดบด ( = 3.37, SD = 0.57) เปนอนดบท 2

ปฏบตกจกรรมทางศาสนา เชน ท าบญ ตกบาตร (ทบาน/ ทวด) อยางนองสปดาหละ 1 ครง พบวา ผสงอายมคณภาพชวตปฏบตกจกรรมทางศาสนา เชน ท าบญ ตกบาตร (ทบาน/ ทวด) อยางนอยสปดาหละ 1 ครง อยในระดบด ( = 3.29, SD = 0.49) เปนอนดบท 3

การรบรถงการเปลยนแปลงภาพลกษณของตนเอง พบวา ผสงอายมคณภาพชวตการรบรถงการเปลยนแปลงภาพลกษณของตนเอง อยในระดบคอนขางด ( = 2.75, SD = 0.64) เปนอนดบท 4

รสกวาตนเองไรคา พบวา ผสงอายมคณภาพชวตทรสกวาตนเองไรคา อยในระดบด ( = 2.68, SD = 0.82) เปนอนดบท 5

มความรสกมนใจตนเอง พบวา ผสงอายมคณภาพชวตมความรสกมนใจตนเอง อยในระดบคอนขางไมด ( = 2.32, SD = 0.64) เปนอนดบท 6

65

สรปผลการศกษาจะเหนไดวา ผสงอายสามารถจ าเหตการณทผานมาในอดตและรวมกจกรรมทางศาสนา เชน การท าบญตกบาตรไดปกต แตในขณะเดยวกนผสงอายมความรสกวา ตนเองไรคาและรสกมนใจตนเองนอย โดยใหความส าคญเปนอนดบทาย ๆ นน ซงมสาเหตมาจากการเปลยนแปลงภาพลกษณของตนเองความเจบปวยทางกายและทางใจ หรอการเกษยณอายจากงานประจ า หรอการสญคครอง หรอเพอนฝงในวยเดยวกน ลวนท าใหผสงอายรสกมนใจตนเองนอย รวมถงรสกวาตนเองไรคา

ฉะนน ทางองคการบรหารสวนต าบลควรจดกจกรรมฝกอบรมใหความรกบผสงอาย เพอใหผสงอายรบกบการเปลยนแปลงตาง ๆ รวมถงการสงเสรมใหผสงอายมสวนรวมในกจกรรม ททางชมชนจดขน เพอเปนแนวทางในการด ารงชวต

3. ดานความสมพนธทางสงคม

ตารางท 5 จ านวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และอนดบความคดเหนคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในดานความสมพนธทางสงคม

ดานความสมพนธทางสงคม ระดบความคดเหน

SD ระดบ

คณภาพชวต อนดบ

มากทสด มาก นอย นอยทสด

1. หนวยงานราชการไดเขามาใหการชวยเหลอทานในเรองตาง ๆ ดเพยงใด

104 (34.44)

180 (59.60)

18 (5.96)

- 3.28 0.57 ด 2

2. ทานกบบคคลภายในชมชน มความสมพนธทดตอกนเพยงใด

124 (41.06)

159 (52.65)

19 (6.29)

- 3.35 0.59 ด 1

3. เมอทานเขาไปมสวนรวมในงานประเพณและงานเทศกาลประจ าป ตาง ๆ ภายในชมชนทานรสกดเพยงใด

108 (35.76)

164 (54.30)

30 (9.93)

- 3.26 0.63 ด 3

4. ขาวสารตาง ๆ ทงทางสอพมพ วทย โทรทศน และเสยงตามสาย ในชมชน ทานสามารถรบรและรบทราบขาวสารเหลานน ไดดเพยงใด

94 (31.13)

168 (55.63)

40 (13.25)

- 3.18 0.64 คอนขางด 4

5. ทานเปนผใหความชวยเหลอบคคลอน เชน (อาหาร/ น า) ในการท ากจกรรมของชมชน อยางนอยเดอนละ1 ครง

60 (19.87)

159 (52.65)

83 (27.48)

- 2.92 0.69 คอนขางด 5

ภาพรวม 3.20 0.25 คอนขางด

66

จากตารางท 5 ผลการศกษา ระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ดานความสมพนธทางสงคม พบวา โดยภาพรวมคณภาพชวตของผสงอายในดานความสมพนธทางสงคม มคณภาพชวตในระดบคอนขางด ( = 3.20, SD = 0.25) เมอจ าแนกเปนรายขอได ดงน

บคคลภายในชมชนมความสมพนธทดตอกน พบวา ผสงอายมคณภาพชวตทบคคลภายในชมชนมความสมพนธทดตอกน อยในระดบด ( = 3.35, SD = 0.59) เปนอนดบท 1

หนวยงานราชการไดเขามาใหการชวยเหลอทานในเรองตาง ๆ พบวา ผสงอายมคณภาพชวตทหนวยงานราชการไดเขามาใหการชวยเหลอ อยในระดบด ( = 3.28, SD = 0.57) เปนอนดบท 2

เขาไปมสวนรวมในงานประเพณและงานเทศกาลประจ าปตาง ๆ ภายในชมชน พบวา ผสงอายมคณภาพชวตไดเขาไปมสวนรวมในงานประเพณและงานเทศกาลประจ าปตาง ๆ ภายในชมชน อยในระดบด ( = 3.26, SD = 0.63) เปนอนดบท 3

ขาวสารตาง ๆ ทงทางสอพมพ วทย โทรทศน และเสยงตามสายในชมชน สามารถรบรและรบทราบขาวสาร พบวา ผสงอายมคณภาพชวตทไดรบขาวสารตาง ๆ ทงทางสอพมพ วทย โทรทศน และเสยงตามสายในชมชน สามารถรบรและรบทราบขาวสาร อยในระดบคอนขางด ( = 3.18, SD = 0.64) เปนอนดบท 4

ผใหความชวยเหลอบคคลอน เชน (อาหาร/ น า) ในการท ากจกรรมของชมชนอยางนอยเดอนละ 1 ครง พบวา ผสงอายมคณภาพชวตเปนผใหความชวยเหลอบคคลอน เชน (อาหาร /น า) ในการท ากจกรรมของชมชน อยในระดบคอนขางด ( = 2.92, SD = 0.69) เปนอนดบท 5

สรปผลการศกษาจะเหนไดวา ผสงอายกบบคคลภายในชมชนมความสมพนธทดตอกน รวมถงหนวยงานราชการกไดเขามาใหความชวยเหลอ แตในขณะเดยวกนผสงอายไดรบขาวสารตาง ๆ ทงทางสอพมพ วทย โทรทศน และการใหความชวยเหลอบคคลอน เชน (อาหาร/ น า) โดยใหความส าคญเปนอนดบทาย ๆ นน แสดงถงผสงอายมความรสกทดตอการอยกบบานในชมชนทอยอาศย รสกวามความพงพอใจในชมชน และการบรการรวมถงสวสดการทไดรบจากหนวยงานราชการในชมชน

ฉะนน ทางองคการบรหารสวนต าบลควรใหความส าคญโดยจดใหมการเรยนรและสงเสรมใหผสงอายไดเขาถงขาวสารไดงายขน รวมถงใหผสงอายเหนประโยชนและความส าคญของขาวสารตาง ๆ

67

4. ดานสงแวดลอม ตารางท 6 จ านวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และอนดบความคดเหนคณภาพชวต

ของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในดานสงแวดลอม

ดานสงแวดลอม ระดบความคดเหน

SD ระดบ

คณภาพชวต อนดบ

มากทสด มาก นอย นอยทสด

1. สภาพบานของทาน มอากาศถายเท มแสงสวางเพยงพอ สะดวก มความเปนสวนตวดเพยงใด

149 (49.34)

144 (47.68)

9 (2.98)

- 3.46 0.56 ด 1

2. ทานสามารถใชประโยชนและเขาถงระบบสาธารณปโภค เชน ไฟฟา ประปา ถนน ในชมชน ทอาศยอยไดดเพยงใด

114 (37.75)

180 (59.60)

8 (2.65)

- 3.35 0.53 ด 4

3. บานมความมนคงและชมชนของทานมความปลอดภย เชน ปราศจากโจรผราย

143 (47.35)

153 (50.66)

6 (1.99)

- 3.45 0.54 ด 2

4. บานของทานมสวมทถกสขลกษณะ

106 (35.10)

183 (60.60)

13 (4.30)

- 3.31 0.55 ด 5

5. ภายในบานมสงอ านวย ความสะดวกดเพยงใด

105 (34.77)

186 (61.59)

11 (3.64)

- 3.31 0.54 ด 6

6. ทานมความสะดวกใน การขอรบบรการดานการเงนและความสะดวกในการรบรขอมลขาวสารไดดเพยงใด

133 (44.04)

155 (51.32)

14 (4.64)

- 3.39 0.58 ด 3

7. ทานไดรบบรการดานสวสดการจากผน าชมชนดเพยงใด

105 (34.77)

181 (59.93)

16 (5.30)

- 3.29 0.56 ด 7

8. หมบานของทานจดใหมอปกรณและสถานทส าหรบฝกฝนทกษะตาง ๆ ในการท ากจกรรมสนทนาการในเวลาวางดเพยงใด

98 (32.45)

152 (50.33)

52 (17.22)

- 3.15 0.69 คอนขางด 8

ภาพรวม 3.34 0.18 ด

จากตารางท 6 ผลการศกษา ระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ดานสงแวดลอม พบวา โดยภาพรวมคณภาพชวตของ

68

ผสงอายในดานสงแวดลอม มคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด ( = 3.34, SD = 0.18) เมอจ าแนกเปนรายขอไดดงน

สภาพบาน มอากาศถายเท มแสงสวางเพยงพอ สะดวก มความเปนสวนตวด พบวา ผสงอายมคณภาพชวตสภาพบาน มอากาศถายเท มแสงสวางเพยงพอและสะดวก มความเปนสวนตว อยในระดบด ( = 3.46, SD = 0.56) เปนอนดบท 1

บานมความมนคงและชมชนมความปลอดภย เชน ปราศจากโจรผราย พบวา ผสงอาย มคณภาพชวตบานมความมนคงและชมชนมความปลอดภย เชน ปราศจากโจรผราย อยในระดบด ( = 3.45, SD = 0.54) เปนอนดบท 2

ความสะดวกในการขอรบบรการ ดานการเงน และความสะดวกในการรบรขอมลขาวสาร พบวา ผสงอายมคณภาพชวตความสะดวกในการขอรบบรการ ดานการเงน และความสะดวกใน การรบรขอมลขาวสาร อยในระดบด ( = 3.39, SD = 0.58) เปนอนดบท 3

สามารถใชประโยชนและเขาถงระบบสาธารณปโภค เชน ไฟฟา ประปา ถนน ในชมชน พบวา ผสงอายมคณภาพชวตสามารถใชประโยชนและเขาถงระบบสาธารณปโภค เชน ไฟฟา ประปา ถนน ในชมชน อยในระดบด ( = 3.35, SD = 0.53) เปนอนดบท 4

บานมสวมทถกสขลกษณะ พบวา ผสงอายมคณภาพชวตบาน มสวมทถกสขลกษณะ อยในระดบด ( = 3.31, SD = 0.55) เปนอนดบท 5

ภายในบานมสงอ านวยความสะดวก พบวา ผสงอายมคณภาพชวตภายในบานมสง อ านวยสะดวก อยในระดบด ( = 3.31, SD = 0.54) เปนอนดบท 6

ไดรบบรการดานสวสดการจากผน าชมชน พบวา ผสงอายมคณภาพชวตไดรบบรการดานสวสดการจากผน าชมชน อยในระดบด ( = 3.29, SD = 0.56) เปนอนดบท 7

หมบานจดใหมอปกรณและสถานทส าหรบฝกฝนทกษะตาง ๆ ในการท ากจกรรม สนทนาการในเวลาวาง พบวา ผสงอายมคณภาพชวตทหมบานจดใหมอปกรณและสถานทส าหรบฝกฝนทกษะตาง ๆ ในการท ากจกรรมสนทนาการในเวลาวาง อยในระดบคอนขางด ( = 3.15, SD = 0.69) เปนอนดบท 8

สรปผลการศกษา จะเหนไดวา ผสงอายมบานทอยอาศยทดบานมความมนคงปลอดภย รวมถงการมระบบสาธารณปโภคททวถงและมความสะดวกสบายในการรบบรการ ไมวาจะดานการเงนหรอความสะดวกในการรบขอมลขาวสาร แตในขณะเดยวกนการไดรบบรการและสวสดการจากผน าชมชนและสถานทในการท ากจกรรมชมชนทใหความส าคญเปนอนดบทาย ๆ นน แสดงถงผสงอายมความรสกทดตอการอยกบบาน ในชมชนทอยอาศย รสกวา บานนาอย สะดวกสบาย มนคงปลอดภย แตยงขาดการบรการเกยวกบสวสดการทไดรบจากทางหนวยงานราชการในชมชน

69

ฉะนน ทางองคการบรหารสวนต าบลควรจดใหมการบรการสวสดการแกผสงอายใหทวถง รวมทงจดท าสวนสาธารณะและจดหาอปกรณเพอการพกผอนและการท ากจกรรมใหแกผสงอายในชมชน

ตารางท 7 จ านวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และอนดบความคดเหนคณภาพชวต

ของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในภาพรวมดานตาง ๆ

ความคดเหนคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7

ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร SD ระดบ

คณภาพชวต อนดบ

1. ดานรางกาย 3.22 0.32 คอนขางด 2 2. ดานจตใจ 2.98 0.25 คอนขางด 4 3. ดานความสมพนธทางสงคม 3.20 0.25 คอนขางด 3 4. ดานสงแวดลอม 3.34 0.18 ด 1

ภาพรวม 3.19 0.14 คอนขางด จากตารางท 7 ผลการศกษา คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง

อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร พบวา โดยภาพรวมคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล พลตาหลง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร อยในระดบมาก ( = 3.19, SD = 0.14) เมอจ าแนกตาม รายดานได ดงน

ดานสงแวดลอม พบวา ผสงอายมคณภาพชวตดานสงแวดลอมอยในระดบด ( = 3.34 SD = .18) เปนอนดบท 1

ดานรางกาย พบวา ผสงอายมคณภาพชวตดานรางกายอยในระดบคอนขางด ( = 3.22 SD = .32) เปนอนดบท 2

ดานความสมพนธทางสงคม พบวา ผสงอายมคณภาพชวตดานความสมพนธทางสงคมอยในระดบคอนขางด ( = 3.20, SD = .25) เปนอนดบท 3

ดานจตใจ พบวา ผสงอายมคณภาพชวตดานจตใจอยในระดบคอนขางด ( = 2.98 SD = .25) เปนอนดบท 4

สรปผลการศกษาจะเหนไดวา ผสงอายมความพงพอใจในสภาพบานทถกสขลกษณะและชมชนทอยอาศยสภาพแวดลอมทดรวมถงมรางกายทสขภาพรางกายแขงแรงด และพบอกวาผสงอาย

70

ยงไมใหความสนใจในเรองของการพฒนาดานจตใจของตนเอง เนองจากมความเสอมถอยของรางกายททรดโทรมลงตามธรรมชาตและเกดจากความออนแอของรางกาย รวมถงการรสกวาตนเองไรคาของผสงอายดวยการศกษาธรรมและปฏบตธรรมเพอใหเกดการเพมพนขอมลดานสตปญญาทางธรรมในความจ า และใชในการด าเนนชวตประจ าวน จะสงเสรมสขภาพจตใหมความเขมแขง และอดทนตอความยากล าบากตาง ๆ

ฉะนนองคการบรหารสวนต าบลควรสงเสรมใหมการจดสวสดการในดานตางๆ เชน เบยยงชพ การรกษาพยาบาล การจดเตรยมฝกอาชพเพอยกระดบคณภาพชวตอยางยงยน และสงเสรมภมปญญาทองถนโดยเนนผสงอายเปนส าคญเพอน าไปสการมคณภาพชวตทดขนตอไป

ตอนท 3 ผลการวเคราะหการทดสอบสมมตฐาน การศกษา เรอง คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ

จงหวดชลบร สามารถสรปผลการทดสอบสมมตฐาน ไดดงน ตารางท 8 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7

ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามเพศ

ดานรางกาย

เพศ N SD t Sig ชาย 104 3.20 0.344 -0.951 0.342 หญง 198 3.24 0.300

ดานจตใจ ชาย 104 2.97 0.259 -0.180 0.858 หญง 198 2.98 0.245

ดานความสมพนธทางสงคม ชาย 104 3.19 0.261 -0.508 0.612 หญง 198 3.20 0.249

ดานสงแวดลอม ชาย 104 3.31 0.174 -1.850 0.065 หญง 198 3.35 0.180

71

ตารางท 8 (ตอ)

คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร

เพศ N SD t Sig. ชาย 104 3.17 0.141 -1.435 0.152 หญง 198 3.19 0.139

สมมตฐานท 1 ผสงอายทมเพศตางกน มคณภาพชวตทไมแตกตางกน จากตารางท 8 ผลการทดสอบสมมตฐาน โดยใชคาสถต t-test ของผสงอายทมเพศตางกน

พบวา เพศชายและเพศหญงของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร มคณภาพชวต ทไมแตกตางกน จงเปนการปฏเสธสมมตฐานทตงไว

เมอจ าแนกการทดสอบเปนรายดานในคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ทมเพศตางกน พบวา เพศชายและเพศหญงของผสงอาย มคณภาพชวตทไมแตกตางกน ตารางท 9 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามอาย

ดานรางกาย

เพศ N SD t Sig. ระหวางกลม 6.626 2 3.313 42.399 0.000* ภายในกลม 23.363 299 0.078

รวม 29.988 301 ดานจตใจ

ระหวางกลม 0.543 2 0.267 4.381 0.013 ภายในกลม 18.208 299 0.061

รวม 18.742 301

72

ตารางท 9 (ตอ)

ดานความสมพนธทางสงคม

อาย SS df MS F Sig. ระหวางกลม 0.100 2 0.050 0.780 0.459 ภายในกลม 19.179 299 0.064

รวม 19.279 301 ดานสงแวดลอม

ระหวางกลม 0.424 2 0.212 6.887 0.001 ภายในกลม 9.197 299 0.031

รวม 9.621 301 คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ระหวางกลม 1.110 2 0.555 34.526 0.000* ภายในกลม 4.808 299 0.061

รวม 5.918 301 P <.05

สมมตฐานท 2 ผสงอายทมอายตางกน มคณภาพชวตท แตกตางกน จากตารางท 9 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอเปรยบเทยบความแตกตางในคณภาพ

ชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามอาย โดยใชคาสถต One-way ANOVA เพอทดสอบสมมตฐาน อายของผสงอายทตางกน มคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว โดยท าการวเคราะหเปรยบเทยบรายคดวยสตร LSO ไดผลการวเคราะห ดงตารางท 8

เมอจ าแนกการทดสอบเปนรายดาน ในคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ทมอายตางกน พบวา

ดานรางกาย ดานจตใจ ดานความสมพนธทางสงคม ดานสงแวดลอม พบวา อายของผสงอายมคณภาพชวตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

73

ตารางท 10 การจบรายคดวยสตร LSD

อาย 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป 60-69 ป 3.21 - 0.18478*

70-79 ป 3.21 - 0.19222*

80 ปขนไป 3.02 _

*P<.05

จากตารางท 10 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางรายคแบบ LSD พบวา 1. อายของผสงอาย 60-69 ป มคณภาพชวตทตางไปจากผสงอายทมอาย 80 ปขนไป 2. อายของผสงอาย 70-79 ป มคณภาพชวตทตางไปจากผสงอายทมอาย 80 ปขนไป

ตารางท 11 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามระดบการศกษา

ดานรางกาย

ระดบการศกษา SS df MS F Sig. ระหวางกลม 5.448 4 1.362 16.484 0.000* ภายในกลม 24.540 297 0.083

รวม 29.988 301 ดานจตใจ

ระหวางกลม 0.5304 4 0.132 2.159 0.074 ภายในกลม 18.212 297 0.061

รวม 18.742 301 ดานความสมพนธทางสงคม

ระหวางกลม 0.192 4 0.048 0.748 0.560 ภายในกลม 19.087 297 0.064

รวม 19.279 301

74

ตารางท 11 (ตอ)

ดานสงแวดลอม

ระดบการศกษา SS df MS F Sig. ระหวางกลม 0.071 4 0.018 0.554 0.696 ภายในกลม 9.550 297 0.032

รวม 9.621 301 คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ระหวางกลม 0.617 4 0.154 8.640 0.000* ภายในกลม 5.301 297 0.018

รวม 5.918 301 *P<.05

สมมตฐานท 3 ผสงอายทมระดบการศกษาทตางกน มคณภาพชวตทแตกตางกน จากตารางท 11 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอเปรยบเทยบความแตกตางใน

คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามระดบการศกษา โดยใชคาสถต One-way ANOVA เพอทดสอบสมมตฐาน พบวา ผสงอายทมระดบการศกษาตางกน มคณภาพชวตแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จงเปนการยอมรบสมมตฐานทตงไว โดยท าการวเคราะหเปรยบเทยบรายคดวยสตร LSD ไดผลการวเคราะห ดงตารางท 10

เมอจ าแนกการทดสอบเปนรายดานของคณภาพชวตของผสงอายทมระดบการศกษาตางกน พบวา

ดานจตใจ ดานความสมพนธทางสงคม ดานสงแวดลอม พบวา ผสงอายทมระดบการศกษาตางกน มคณภาพชวตไมแตกตางกน

75

ตารางท 12 การจบรายคดวยสตร LSD

ระดบการศกษา ไมไดเรยน ประถมศกษา มธยมศกษา ปวช./ ปวส./ อนปรญญา

ปรญญาตร

ไมไดเรยน 2.87 - -0.13489* -0.13074* -0.14169* -0.13200*

ประถมศกษา 3.25 -

มธยมศกษา 3.29 -

ปวช./ ปวส./ อนปรญญา

3.29 -

ปรญญาตร 3.28 -

จากตารางท 12 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางรายคแบบ พบวา ระดบการศกษาของผสงอายระดบประถมศกษา มคณภาพชวตทตางไปจากผสงอายทม

ระดบการศกษาทไมไดเรยน ระดบการศกษาของผสงอายระดบมธยมศกษา มคณภาพชวตทตางไปจากผสงอายทม

ระดบการศกษาทไมไดเรยน ระดบการศกษาของผสงอายระดบ ปวช./ ปวส./ อนปรญญา มคณภาพชวตทตางไปจาก

ผสงอายทมระดบการศกษาทไมไดเรยน ระดบการศกษาของผสงอายระดบปรญญาตร มคณภาพชวตทตางไปจากผสงอายทม

ระดบการศกษาทมไมไดเรยน ตารางท 13 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกอาชพ

ดานรางกาย

อาชพ SS df MS F Sig. ระหวางกลม 1.906 4 0.477 5.040 0.001 ภายในกลม 28.082 297 0.095

รวม 29.988 301

76

ตารางท 13 (ตอ)

ดานจตใจ

อาชพ SS df MS F Sig ระหวางกลม 224 4 0.056 0.898 0.465 ภายในกลม 18.518 297 0.062

รวม 18.742 301 ดานความสมพนธทางสงคม

ระหวางกลม 0.033 4 0.008 0.129 0.972 ภายในกลม 19.246 297 0.065

รวม 19.279 301 ดานสงแวดลอม

ระหวางกลม 0.125 4 0.031 0.977 0.421 ภายในกลม 9.496 297 0.032

รวม 9.621 301 คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ระหวางกลม 0.1374 4 0.034 1.758 0.137 ภายในกลม 5.781 297 0.019

รวม 5.918 301 *P<.05

สมมตฐานท 4 ผสงอายทมอาชพทตางกน มคณภาพชวตทไมแตกตางกน จากตารางท 13 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอเปรยบเทยบความแตกตางของ

คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามอาชพ โดยใชคาสถต One-way ANOVA เพอทดสอบสมมตฐาน พบวา ผสงอายทมอาชพตางกน มคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ไมแตกตางกน ซงไมเปนไปตามสมมตฐานทตงไว โดยท าการวเคราะหเปรยบเทยบรายคดวยสตร LSD ไดผลการวเคราะห ดงตารางท 12

เมอจ าแนกการทดสอบเปนรายดานในคณภาพชวตของผสงอายทมผสงอายทมอาชพตางกน มคณภาพชวตทไมแตกตางกน พบวา

77

ดานรางกายพบวา ผสงอายทมอาชพตางกน มคณภาพชวตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

ทางดานจตใจ ดานความสมพนธสงคม ดานสงแวดลอม พบวา ผสงอายทมอาชพตางกน มคณภาพชวตไมตางกน ตารางท 14 การจบรายคดวยสตร LSD

อาชพ ขาราชการบ านาญ เกษตรกร รบจาง คาขาย ไมไดท างาน/ อยบานเฉย

ขาราชการบ านาญ 3.23 - 0.07848* เกษตรกร 3.15 - รบจาง 3.29 - 0.08389* คาขาย 3.27 - ไมไดท างาน/ อยบานเฉย 3.99 -

ตารางท 15 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7

ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามสถานภาพ

ดานรางกาย

สถานภาพ SS df MS F Sig. ระหวางกลม 0.163 3 0.054 0.544 0.652 ภายในกลม 29.825 298 0.100

รวม 29.988 301 ดานจตใจ

ระหวางกลม 0.060 3 0.020 0.321 0.810 ภายในกลม 18.681 298 0.063

รวม 18.742 301 ดานความสมพนธทางสงคม

ระหวางกลม 0.061 3 0.020 0.313 0.816 ภายในกลม 19.219 298 0.064

รวม 19.829 301

78

ตารางท 15 (ตอ)

ดานสงแวดลอม

สถานภาพ SS df MS F Sig. ระหวางกลม 0.025 3 0.008 0.256 0.857 ภายในกลม 9.596 298 0.032

รวม 9.621 301 คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ระหวางกลม 0.0343 3 0.011 0.580 0.629 ภายในกลม 5.884 298 0.020

รวม 6.227 301 *P<.05

สมมตฐานท 5 ผสงอายทมสถานภาพทตางกน มคณภาพชวตทไมแตกตางกน จากตารางท 15 ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอเปรยบเทยบความแตกตางของ

คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตามสถานภาพ โดยใชคาสถต One-way ANOVA เพอทดสอบสมมตฐาน พบวา ผสงอายทมสถานภาพตางกน มคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จงเปนการยอมรบสมมตฐานทตงไว โดยท า การวเคราะหเปรยบเทยบรายคดวยสตร LSD ไดผลการวเคราะห ดงตารางท 14

เมอจ าแนกการทดสอบเปนรายดานในคณภาพชวตของผสงอายทมสถานภาพตางกน พบวา

ดานรางกาย ดานจตใจ ดานความสมพนธทางสงคม ดานสงแวดลอม พบวา ผสงอายทมสถานภาพตางกน มคณภาพชวตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

79

ตารางท 16 สรปผลการทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐาน ผลการทดสอบสมมตฐาน

1. ผสงอายทมเพศตางกน มคณภาพชวตไมแตกตางกน ปฏเสธสมมตฐาน 2. ผสงอายทมอายตางกน มคณภาพชวตแตกตางกน ยอมรบสมมตฐาน 3. ผสงอายทมระดบการศกษาตางกน มคณภาพชวตแตกตางกน ยอมรบสมมตฐาน 4. ผสงอายทมอาชพตางกน มคณภาพชวตไมแตกตางกน ปฏเสธสมมตฐาน 5. ผสงอายทมสถานภาพตางกน มคณภาพชวตไมแตกตางกน ปฏเสธสมมตฐาน

80

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงน เรองคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ

สตหบ จงหวดชลบร มวตถประสงคเพอศกษาระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร และเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตของผสงอายในชมชน หม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ สถานภาพ โดยท าการศกษาจากกลมตวอยาง คอ ผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร จ านวน 302 คน โดยใชขอมลทเปนแบบสอบถาม ในการเกบรวบรวมขอมล โดยสถตทใชไดแก ความถ (Frequency) และคารอยละ (Percentage) คาเฉลย ( ) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) การทดสอบคาท (t-test) (One-way ANOVA) การทดสอบความแปรปรวนแบบ ทางเดยว รวมทงเมอมความแตกตางในรายคใชสตร LSD

สรปผลการวจย ผลการศกษาขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร เปนเพศหญงมากกวาเพศชาย มอายระหวาง 60-69 ป มมากทสด สวนอาย 80 ปขนไป มนอยทสด ระดบการศกษาประถมศกษามมากทสด สวนระดบการศกษาปรญญาตรมนอยทสด ในขณะทมอาชพคาขายมมากทสด สวนอาชพทไมไดท างาน มนอยทสด และมสถานภาพสมรสอยดวยกนมมากทสด สวนสถานภาพหมายมนอยทสด

ผลการศกษาคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร พบวา ภาพรวมคณภาพชวตของผสงอายในดานรางกาย มคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด เมอจ าแนกเปนรายดานได ดงน

ดานสงแวดลอม พบวา คณภาพชวตของผสงอายในดานสงแวดลอม มคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด อยในระดบมากทสด เปนอนดบ 1

ดานรางกาย พบวา คณภาพชวตของผสงอายในดานรางกาย มคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด เปนอนดบ 2

ดานความสมพนธทางสงคม พบวา คณภาพชวตของผสงอายในดานความสมพนธทางสงคม มคณภาพชวตในระดบคอนขางด เปนอนดบ 3

ดานจตใจ พบวา คณภาพชวตของผสงอายในดานจตใจ มคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด เปนอนดบ 4

81

ผลการศกษา ระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ สตหบ จงหวดชลบร ดานรางกาย พบวา ภาพรวมคณภาพชวตของผสงอายในดานรางกาย มคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด เมอจ าแนกเปนรายขอได ดงน

รสกสขภาพรางกายสมบรณ แขงแรงด พบวา ผสงอายมคณภาพชวตทรสกสขภาพรางกายสมบรณ แขงแรงด อยในระดบมากทสด เปนอนดบท 1

ความสามารถทางดานรางกายในการประกอบกจวตรประจ าวนตาง ๆ พบวา ผสงอาย มคณภาพชวตความสามารถทางดานรางกายในการประกอบกจวตรประจ าวนตาง ๆ อยในระดบมาก เปนอนดบท 2

ผลการศกษา ระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ สตหบ จงหวดชลบร ดานจตใจ พบวา ภาพรวมคณภาพชวตของผสงอายในดานจตใจ มคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด เมอจ าแนกเปนรายขอได ดงน

สามารถจ าเหตการณทผานมาในอดตได พบวา ผสงอายมคณภาพชวตสามารถจ าเหตการณทผานมาในอดตได อยในระดบด เปนอนดบท 1

ความพงพอใจในการด าเนนชวตดานรางกายและจตใจในการด าเนนชวต พบวา ผสงอายมคณภาพชวตความพงพอใจในการด าเนนชวตดานรางกายและจตใจในการด าเนนชวต อยในระดบด เปนอนดบท 2

ผลการศกษา ระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ สตหบ จงหวดชลบร ดานความสมพนธทางสงคม พบวา ภาพรวมคณภาพชวตของผสงอายในดานความสมพนธทางสงคม มคณภาพชวตในระดบคอนขางด เมอจ าแนกเปนรายขอได ดงน

บคคลภายในชมชนมความสมพนธทดตอกน พบวา ผสงอายมคณภาพชวตทบคคลภายในชมชนมความสมพนธทดตอกน อยในระดบด เปนอนดบท 1

หนวยงานราชการไดเขามาใหการชวยเหลอทานในเรองตาง ๆ พบวา ผสงอายมคณภาพชวตทหนวยงานราชการไดเขามาใหการชวยเหลอ อยในระดบด เปนอนดบท 2

ผลการศกษา ระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ สตหบ จงหวดชลบร ดานสงแวดลอม พบวา ภาพรวมคณภาพชวตของผสงอายในดานสงแวดลอม มคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด เมอจ าแนกเปนรายขอได ดงน

สภาพบาน มอากาศถายเท มแสงสวางเพยงพอ สะดวก มความเปนสวนตวด พบวา ผสงอายมคณภาพชวตสภาพบาน มอากาศถายเท มแสงสวางเพยงพอและสะดวก มความเปนสวนตว อยในระดบด เปนอนดบท 1

82

บานมความมนคงและชมชนมความปลอดภย เชน ปราศจากโจรผราย พบวา ผสงอาย มคณภาพชวตบานมความมนคงและชมชนมความปลอดภย เชน ปราศจากโจรผรายอยในระดบด เปนอนดบท 2

ผลการทดสอบสมมตฐาน สามารถสรปไดดงน เพศชายและเพศหญงของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวด

ชลบร คณภาพชวตไมแตกตางกน ไมเปนไปตามสมมตฐาน 1. ผสงอายทมอายทตางกน มคณภาพชวตผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง

อ าเภอสตหบ จงหวงชลบร แตกตางกน เปนไปตามสมมตฐาน 2. ผสงอายทมระดบการศกษาตางกน มคณภาพชวตผสงอายในชมชนหม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร แตกตางกน เปนไปตามสมมตฐาน 3. ผสงอายทมอาชพตางกน มคณภาพชวตผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง

อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ไมแตกตางกน ไมเปนไปตามสมมตฐาน 4. ผสงอายทมสถานภาพตางกน มคณภาพชวตผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง

อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ไมแตกตางกน ไมเปนไปตามสมมตฐาน

อภปรายผลการวจย ผลการศกษา คณภาพชวตของผสงอายในชมขนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ

จงหวดชลบร พบวา ภาพรวมคณภาพชวตของผสงอาย อยในระดบคอนขางด จะเหนไดวา ผสงอายมความพงพอใจในสภาพบานทถกสขลกษณะและชมชนทอยอาศยสภาพแวดลอมทด รวมถงมรางกายทสขภาพรางกายแขงแรงด และพบอกวา ผสงอายยงไมใหความสนใจในเรองของการพฒนาดานจตใจของตนเอง เนองจากมความเสอมถอยของรางกายททรดโทรมลงตามธรรมชาตและเกดจากความออนแอของรางกาย รวมถงการรสกวาตนเองไรคาของผสงอายดวย การศกษาธรรมและปฏบตธรรมเพอใหเกดการเพมพนขอมลดานสตปญญาทางธรรมในความจ าและใชในการด าเนนชวตประจ าวน จะสงเสรมสขภาพจตใหมความเขมแขงและอดทนตอความยากล าบากตาง ๆ ซงสอดคลองผลการศกษาของวระพงษ พรายภรมณ (2557, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง คณภาพชวตของประชาชนในต าบลสวนสม อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร พบวา ระดบคณภาพชวตของประชาชนในต าบลสวนสม อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร โดยรวมอยในระดบคอนขางด ซงแตกตางกบนาว แหลงสน (2553, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง คณภาพชวตของผสงอายในเขตเทศบาลต าบลแหลงสงห อ าเภอแหลงสงห จงหวดจนทบร พบวา ระดบคณภาพชวตของผสงอาย ในเขตเทศบาลต าบลแหลงสงห อ าเภอแหลงสงห จงหวดจนทบร อยในระดบด และวรรณา

83

กมารจนทร (2543, หนา 68) ไดศกษาคณภาพชวตผสงอายในเขตภาคใตตอนบน พบวา คณภาพชวตของผสงอายในเขตภาคใตตอนบน ทงเขตเมองและเขตชนบท สวนใหญอยในระดบปานกลาง

จากการเปรยบเทยบ คณภาพชวตของผสงอายในชมขนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ สตหบ จงหวดชลบร จ าแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ สถานภาพ พบวา

เพศ พบวา ผสงอายทมเพศตางกน มคณภาพชวตของผสงอายในชมขนหม 7 ต าบล พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ไมแตกตางกน ซงสอดคลองกบผลการศกษาของวาสนา อ าเจรญ (2552, บทคดยอ) เรอง การวจยการศกษาคณภาพชวตของผสงอายในเขตองคการบรหารสวนต าบลบางนา อ าเภอพานทอง จงหวดชลบร พบวา ผสงอายทมเพศแตกตางกน มคณภาพชวตทไมแตกตางกน

จากผลการศกษาเบองตน ผศกษาเหนวา ผสงอายทเปนเพศหญงและผสงอายเพศชาย มคณภาพชวตทไมแตกตางกน อนเนองมาจากผสงอายสวนใหญมความพงพอใจในสภาพความเปนอยของผสงอายหรอผสงอายอยในครอบครวทสมบรณ มลกหลานหรอญาตพนอยอยใกลกนคอยดแล จงท าใหคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร มคณภาพชวตไมแตกตางกน

อาย พบวา ผสงอายทมอายตางกน มระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมขนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร แตกตางกน ซงผลการศกษาดงกลาว สอดคลองกบผลการศกษาของอารวรรณ คณเจตน (2541, บทคดยอ) เรอง คณภาพชวตผสงอายในจงหวดจนทบร พบวา อาย มผลท าใหผสงอายมคณภาพชวตแตกตางกน วรรณา กมารจนทร (2543, หนา 68) ไดศกษาเรอง คณภาพชวตของผสงอายในเขตภาคใตตอนบน พบวา อายมความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถตกบคณภาพชวตในระดบต า โดยผสงอายทมอายมากจะมคณภาพชวตต ากวาผสงอายทมอายนอย ซงตรงขามกบพชชานนท ผลทม (2551, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง คณภาพชวตของผสงอาย ต าบลหนองตาคง อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร พบวา ผสงอายต าบลหนองตาคง อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ทมอายตางกน มคณภาพชวตไมแตกตางกน

จากผลการศกษาเบองตน ผศกษาเหนวา ผสงอายทมอายตางกน มคณภาพชวตตางกน เนองมาจากสภาพรางกายทมความเปลยนแปลงไปตามธรรมชาต ยงมอายมากขน ความเสอมถอยของรางกายกมากขน ดานอารมณและจตใจ ยงมอายสงขนกจะท าใหสมองเสอมไปตามธรรมชาต สวนการปรบสภาพจตใจและอารมณ ผสงอายทมอายสงขนบางคนไมสามารถปรบสภาพจตใจและอารมณได อาจมอารมณเศราสรอย แระแวงลกหลานจะทอดทง อาการจจ เปลยนแปลงอารมณงาย จงมคณภาพชวตแตกตางกน

84

ระดบการศกษา พบวา ผสงอายทมระดบการศกษาตางกน มระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมขนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร แตกตางกน ซงผลการศกษาดงกลาว สอดคลองจากการศกษาของอารวรรณ คณเจตน (2541, บทคดยอ) เรอง คณภาพชวตผสงอายในจงหวดจนทบร พบวา ระดบการศกษาทแตกตางกน มผลท าใหผสงอายมคณภาพชวตแตกตางกน ซงตรงกนขามกบพชชานนท ผลทม (2551, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง คณภาพชวตของผสงอายต าบลหนองตาคง อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร พบวา ผสงอาย ต าบลหนองตาคง อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ทมระดบการศกษาตางกน มคณภาพชวตไมแตกตางกน

จากผลการศกษาเบองตน ผศกษาเหนวา ผสงอายทเรยนหนงสอมการดแลรกษาสขภาพดกวาผสงอายทไมไดเรยนหนงสอ เนองจากมการอานหนงสอหรอมแนวคดทเปนระบบดกวาผสงอายทไมไดเรยนหนงสอ กลาวคอ กลมผสงอายทไดรบการศกษาสงใชเวลาวางในการท ากจกรรมดานนนทนาการ ท างานอดเรก เลมกฬา เปนสมาชกชมรม ท ากจกรรมทางการเมอง งานอาสาสมคร หรออานหนงสอ และกลมทมระดบการศกษาสงสวนใหญมกจะเคยมอาชพทตองใชวชาชพและ การจดการ สวนผสงอายทมระดบการศกษาต าจะมอาชพดานการเกษตร บรการ และอาชพทตองใชแรงงาน ซงใหคาตอบแทนในระดบทต ากวา จงมคณภาพชวตแตกตางกน

อาชพ พบวา ผสงอายทมอาชพตางกน มระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ไมแตกตางกน ซงผลการศกษาดงกลาว สอดคลองจากการศกษาของวาสนา อ าเจรญ (2552, บทคดยอ) การศกษาเรอง คณภาพชวตของผสงอายในเขตองคการบรหารสวนต าบลบางนา อ าเภอพานทอง จงหวดชลบร พบวา ผสงอายทมอาชพตางกน มคณภาพชวตไมแตกตางกน ซงตรงกนขามกบผลการศกษาของวระพงษ พรายภอรมณ (2557, บทคดยอ) เรอง คณภาพชวตของประชาชนในต าบลสวนสม อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร พบวา ผสงอายทมอาชพตางกน มระดบคณภาพชวตแตกตางกน

จากผลการศกษาเบองตน ผศกษาเหนวา ผสงอายสวนใหญมความพงพอใจในอาชพ ความเปนอยในสภาพปจจบน สถานทท างานนาอยนาอาศย มความรวมมอในการท างานรวมกบผอน ท าใหบรรยากาศการท างานดขน รวมถงผสงอายสวนใหญมสขภาพอนามยทอยในสภาพชวยตนเองไดและเปยมไปดวยประสบการณชวต สามารถจะมสวนรวมในการพฒนาสงคม โดยเฉพาะการชวยงานตาง ๆ ทเปนแนวคดหรอนโยบายสามารถท างานในทางสรางสรรคทางวชาการและดแลผสงอายวยอน ๆ โดยผานโครงการกจกรรมตาง ๆ ทหนวยงานหรอชมชนจดขน จงมคณภาพชวต ไมแตกตางกน

สถานภาพ พบวา ผสงอายทมสถานภาพตางกน มระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ไมแตกตางกน ซงผลการศกษาดงกลาว

85

สอดคลองจากการศกษาของวระพงษ พรายภรมณ (2557, บทคดยอ) เรอง คณภาพชวตของประชาชนในต าบลสวนสม อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร พบวา ผสงอายทมสถานภาพตางกน มระดบคณภาพชวตไมแตกตางกน วาสนา อ าเจรญ (2552, บทคดยอ) การศกษาเรอง คณภาพชวตของผสงอายในเขตองคการบรหารสวนต าบลบางนา อ าเภอพานทอง จงหวดชลบร พบวา ผสงอาย ทมสถานภาพตางกน มคณภาพชวตไมแตกตางกน ซงตรงกนขามกบผลการศกษาของอารวรรณ คณเจตน (2541, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง คณภาพชวตผสงอายในจงหวดจนทบร พบวา สถานภาพสมรสทแตกตางกน มผลท าใหผสงอายมคณภาพชวตตางกน

จากผลการศกษาเบองตน ผศกษาเหนวา ผสงอายทมสถานภาพค มคณภาพชวตไมแตกตางกนกบผสงอายทมสถานภาพหมาย/ หยา เนองจากผสงอายทสถานภาพคหรอผสงอายทมสถานภาพหมาย/ แยกกนอย จะมการดแลซงกนและกน อยใกลลกหลาน มการชวยกนประกอบอาชพ และมการดแลสขภาพซงกนและกน จงมคณภาพชวตไมแตกตางกน

ขอเสนอแนะ การวจยครงน เรอง คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ

สตหบ จงหวดชลบร ผวจยมขอเสนอแนะ ดงน ขอเสนอแนะเชงนโยบาย การศกษาวจยในครงน มวตถประสงคเพอตองการทราบถงระดบคณภาพชวตของผสงอาย

ในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร และผลการวจยพบวา ผสงอายมระดบคณภาพชวต โดยรวมอยในระดบคอนขางด แตยงไมถงระดบด ในการวเคราะหจากคะแนนในแบบสอบถามทผสงอายไดใหความเหน ท าใหทราบวาหวขอไหนของดานใดทตองน ามาปรบปรงแกไข เพอเปนนโยบายเรงดวนในการแกปญหา

ขอเสนอแนะเชงนโยบายดานความสมพนธทางสงคม จากผลการวจยเรอง คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ

สตหบ จงหวดชลบร ในประเดนปญหาดานความสมพนธทางสงคม จะเหนวา ผสงอายมระดบคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด เปนอนดบ 3 จะเหนไดวา ผสงอายอาจขาดการดแลจากผน าชมชนในการจดกจกรรมใหกบผสงอาย รวมทงความชวยเหลอในการจดหาสถานท รวมทงใหผสงอายไดมโอกาสเขาถงขอมลขาวสาร สอสงพมพ วทย โทรทศน และการใหความชวยเหลอจากบคคลในชมชน เชน (อาหาร/ น า) โดยมความสอดคลองกบขอคนพบของนาว แหลงสน (2553, หนา 59) ในดานสงคม ผสงอายปฏบตกจกรรมทางศาสนาและเขารวมกจกรรมในสงคมและปฏบตกจกรรมทเปนประโยชนตอชมชน โดยใหความส าคญเปนอนดบทาย ๆ นน ซงมสาเหตมาจากการเกษยณอาย

86

จากงานประจ า ความแขงแรงของรางกายทลดลง โดยการเขาสงคมในชมชนกจะมนอยลงไป เพราะคนในชมชนไมไดใหความส าคญกบผสงอายมากนก ผวจยจงมขอเสนอแนะเชงนโยบายแกองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงและหนวยงานทเกยวของ เพอใชเปนแนวทางในการแกไขระดบคณภาพชวตของผสงอายในระยะยาว ดงน

1. ควรสงเสรมระดบคณภาพชวตของผสงอายทางดานความสมพนธทางสงคม โดยองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง ควรก าหนดนโยบายและงบประมาณในการสงเสรมระดบคณภาพชวตของผสงอาย โดยบรณาการรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ เพอไมใหเกดความซ าซอนระหวางหนวยงาน

2. องคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวง ควรเพมขวญและก าลงใจในการจดสรรงบประมาณใหกบเจาหนาทผปฏบตงานในการออกประชาสมพนธเพอรบฟงขอคดเหน ขอเสนอแนะ และความตองการของประชาชนในชมชน ผดอยโอกาส อยางสม าเสมอ

ขอเสนอแนะเชงนโยบายดานจตใจ จากผลการวจย เรอง คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ

สตหบ จงหวดชลบร ในประเดนปญหาดานจตใจ จะเหนวา ผสงอายมระดบคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด เปนอนดบ 4 จะเหนไดวา ผสงอายใหความส าคญเปนอนดบทาย ๆ นน เพราะผสงอายมสขภาพรางกายทอาจจะไมคอยสมบรณแขงแรง แตสามารถประกอบกจวตรประจ าวนไดด โดยไมตองพงพาผอนหรอยาตาง ๆ มากนก สวนในดานพละก าลงและเรยวแรง ผสงอายมความสามารถชวยใหลกเดนหรอเคลอนไหวรางกายไดลดลง ซงสอดคลองกบขอคนพบของสอาด กาดโลน (2554) ดานจตใจ ทผสงอายบางสวนมสถานภาพหมาย/ หยาราง หรออยเพยงล าพง หรอแมกระทงขาดการดแลจากบตรหลาน อกทงยงมรายไดนอย รวมถงกระบวนการเปลยนแปลงทางสรระวทยาน มผลท าใหผสงอายมปญหาดานสขภาพ ซงหากผใดมปญหามากกจะสงผลไปถงจตใจของผสงอายไปดวย ผวจยจงมขอเสนอแนะเชงนโยบายแกองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงและหนวยงานทเกยวของ เพอใชเปนแนวทางในการแกไขระดบคณภาพชวตของผสงอายในระยะยาว ดงน

1. ควรมนโยบายสงเสรมระดบคณภาพชวตของผสงอายทางดานรางกายและจตใจ โดยกระทรวงสาธารณสข องคการบรหารสวนทองถน และหนวยงานทเกยวของอยางตอเนองและจรงจง

2. ควรมนโยบายใหมแพทยไปประจ าทสถานบรการสาธารณสขทกหมบานหรอจดหนวยแพทยเคลอนทใหบรการในชมชน

87

ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ จากการศกษาท าใหทราบถงระดบคณภาพชวตของผสงอายในชนชนหม 7 ต าบล

พลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร ในการวเคราะหจากคะแนนในแบบสอบถามทผสงอายไดใหความเหน ท าใหทราบวา หวขอไหนของดานใดทยงเปนสงทควรน ามาปรบปรงแกไข เพอเปนแนวทางในการปฏบตการในการแกปญหา

ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ ดานความสมพนธทางสงคม จากผลการวจยเรอง คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ

สตหบ จงหวดชลบร ในประเดนปญหาดานความสมพนธทางสงคม จะเหนวา ผสงอายมระดบคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด เปนอนดบ 3 จะเหนไดวา ผสงอายรสกดกบการอยกบบานของตนเองมากกวาการอยกบบคคลอนในชมชนทอยอาศย อาจเปนเพราะผสงอายขาดความมนใจในตนเอง รวมถงตอนดแลลกหลานเดกเลกและการขาดการสนใจในปญหาผสงอายอยางจรงจงของผน าชมชนและหนวยงานราชการ ซงสอดคลองกบขอคนพบของพชชานนท ผลทม (2552, หนา 67) ดานความสมพนธทางสงคม พบวา ผสงอายต าบลหนองตาคง อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร เหตผลทผสงอายมคณภาพชวตดานความสมพนธทางสงคมไมอยในระดบดทสดนน อาจเปนเพราะผสงอายสวนใหญอยกนตามล าพงหรอตองเลยงหลานเลก ๆ ขาดการเอาใจใสจากลกหลาน ผวจยจงมขอเสนอแนะเชงปฏบตการแกองคการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงและหนวยงานทเกยวของ เพอใชเปนแนวทางในการแกไขระดบคณภาพชวตของผสงอายในระยะยาว ดงน

1. ควรสงเสรมใหหนวยงานราชการหรอผน าชมชนไดเขามาใหความชวยเหลอผสงอาย โดยเนนการท ากจกรรมรวมกนหรอการหางานอดเรกท า

2. ควรสงเสรมการออกก าลงกาย เชน จดตงชมรมออกก าลงกาย สนบสนนอปกรณกฬาตาง ๆ

3. ควรจดใหผสงอายไดรบเอกสารเผยแพรความร การดแลรกษาสขภาพตนเอง และสนบสนนใหผสงอายมสวนรวมในกจกรรมทกกจกรรมททางองคการบรหารสวนต าบลหรอหนวยงานราชการไดจดขน

ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ ดานจตใจ จากผลการวจย เรอง คณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ

สตหบ จงหวดชลบร ในประเดนปญหาดานจตใจ จะเหนวา ผสงอายมระดบคณภาพชวตอยในระดบคอนขางด เปนอนดบ 4 จะเหนไดวา ผสงอายยงไมใหความสนใจในเรองของพฒนาดานจตใจของตนเอง เนองจากมความเสอมถอยของรางกายททรดโทรมลงตามธรรมชาตและเกดจากความออนแอของรางกาย รวมถงการรสกวาตนเองไรคาของผสงอายดวย การศกษาธรรมและปฏบตธรรมเพอให

88

เกดการเพมพนขอมลดานสตปญญาทางธรรมในความจ าและใชในการด าเนนชวตประจ าวนจะสงเสรมสขภาพจตใหมความเขมแขง ซงสอดคลองกบขอคนพบของวระพงษ พรายภรมย (2557, หนา 74) คณภาพชวตของประชาชนในต าบลสวนสม อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร ดานการพฒนาจตใจ พบวา ในดานปฏบตกจกรรมทางศาสนา เชน สวดมนต ไหวพระ นงสมาธ ประชาชนยงไมค านงถงกจกรรมทางศาสนาเทาทควร เพราะประชาชนตองประกอบอาชพ จงไมมเวลาเขาวดเพอปฏบตศาสนากจทางศาสนา ผวจยจงมขอเสนอแนะเชงแกองคปฏบตการการบรหารสวนต าบลพลตาหลวงและหนวยงานทเกยวของ เพอใชเปนแนวทางในการแกไขระดบคณภาพชวตของผสงอายในระยะยาว ดงน

1. ควรจดใหผสงอายไดรบการตรวจสขภาพเคลอนท อยางนอยปละ 1 ครง ทกป 2. ควรจดใหผสงอายไดมกจกรรมเกยวกบผสงอาย เชน จดกจกรรมวนผสงอาย ปละ

1 ครง ทกป 3. ควรจดใหผสงอายไดท ากจกรรมทางศาสนา เชน ท าบญ ตกบาตรอยางนอยสปดาห

ละครง ขอเสนอแนะเชงวชาการ งานวจยในครงน เปนงานวจยเชงปรมาณแบบกวาง ๆ ในดานคณภาพชวตผสงอายใน

ชมชนหม 7ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร มเครองมอ คอ การใชแบบสอบถามในการเกบขอมลเปนคะแนนจากความคดเหนของผสงอาย แลวน ามาใชในการค านวณดวยโปรแกรมคอมพวเตอร ไดผลออกมาเปนคารอยละและคาเฉลยในแตละดาน การวจยเชนน บางครงมจดออนในเรองความตงใจในการตอบค าถามของผสงอาย เพราะเปนการตงค าถามลวงหนาจากผวจยทตองการจะรปญหา แตผสงอายบางคนมปญหาอน ๆ ทลกซงกวาในแบบสอบถาม นอกจากจะไดพดคยหรอสมภาษณ ผวจยพบปญหานและอยากใหการวจยในครงตอไป ถามผสนใจทจะท าการศกษาเกยวกบคณภาพชวตของผสงอาย ผวจยอยากเสนอแนะเชงวชาการ ดงน

1. ควรท าการวจยเชงคณภาพโดยใชแบบสอบถามเชงลก 2. ควรท าวจยในพนทอน เพอเปนแนวทางในการสงเสรมคณภาพชวตของผสงอาย

ตอไป

89

บรรณานกรม กลยา ตนตผลาชวะ. (2524). การพยาบาลผสงอาย. กรงเทพฯ: เจรญกจ. เกษม ตนตผลาชวะ และกลยา ตนตผลาชวะ. (2528). การรกษาสขภาพในวยผสงอาย. กรงเทพฯ:

อรณการพมพ. คณะกรรมการสงเสรมและประสานงานผสงอายแหงชาต. (2544). รางแผนผสงอายแหงชาต

ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545-2564). กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา. จรสวรรณ เทยนประภาส และพชร ตนศร. (2536). การพยาบาลผสงอาย. กรงเทพฯ: รงเรองธรรม. จรยาวตร คมพยคฆ. (2537). การวจยทางการพยาบาลเพอพฒนาคณภาพชวตผรบบรการและ

ผใหบรการ การประชมวชาการสมาคาศษยเกาพยาบาลศรราช ฯ ครงท 8. นครปฐม: สถาบนพฒนาการสาธารณสขอาเซยน มหาวทยาลยมหดล.

ทศนย ระยา. (2537). การประเมนความสามารถของผสงอายในการด าเนนชวตประจ าวน ต าบลรมเหนอ อ าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม. การคนควาอสระสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสาธารณสขศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม.

นาว แหลงสน. (2551). การมสวนรวมของประชาชนในการจดการขยะมลฝอย กรณศกษาเทศบาลต าบลพลบพลานารายณ อ าเภอเมอง จงหวดจนทบร. ปญหาพเศษรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารทวไป, วทยาลยการบรหารรฐกจ, มหาวทยาลยบรพา.

บรบรณ พรพบลย. (2528). โลกยามชราและแนวการเตรยมตวเพอเปนสข. กรงเทพฯ: พระสงหการพมพ.

ประคอง อนทรสมบต. (2539). การประเมนภาวะสขภาพในผสงอาย. กรงเทพฯ: รามาธบด พยาบาลสาร.

ประนอม โอทกานนท. (2543). การประกนคณภาพการศกษาสาขาพยาบาลศาสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประภาพร จนนทยา. (2536). คณภาพชวตของผสงอายในชนบททางสงคมผสงอายดนแดง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวทยาศาสตรการแพทย, บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยมหดล.

ปรยา ครามะค า. (2536). ปจจยทมความสมพนธกบความพงพอใจของผปวยนอกทมมาใชบรการ ณ กลมงานผปวยนอก โรงพยาบาลพระปกเกลา จนทบร. วารสารวทยาลยพยาบาลพระปกเกลาจนทบร, 12, 144-149.

90

พนษฐา พานชาชวะกล. (2537). การพฒนาคณภาพชวตทเปนสหมตส าหรบผสงอายในชนบท. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรดษฎบณฑต, สาขาวชาเทคโนโลยและสงแวดลอม, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล.

พะยอม อยสวสด. (2537). ประสบการณการดแลผปวยในการปฏบตการพยาบาลวชาชพ: การศกษาเชงคณภาพ เอกสารการประชมวชาการสมาคมศษยเกาพยาบาลศรราช ครงท 8.กรงเทพฯ: สถาบนพฒนาการสาธารณสขอาเซยน มหาวทยาลยมหดล,

พชชานนท ผลทม. (2551). คณภาพชวตของผสงอาย ต าบลหนองตาคง อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร. ปญหาพเศษรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารทวไป, วทยาลยการบรหารรฐกจ, มหาวทยาลยบรพา.

มารศร นชแสงพล. (2532). ปจจยทมอทธพลความพงพอใจในชวตของผสงอาย: กรณศกษาผสงอายในนชมชนบอนไก กรงเทพมหานคร. วทยานพนธสงคมวทยาและมานษยวทยามหาบณฑต, สาขาวชาสงคมวทยาและมานษยวทยา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ยพน องสโรจน. (2543). การวจยเชงผลลพธเพอการพฒนาคณภาพโรงพยาบาล. วารสารพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 12(2), 9-18.

ราชบณฑตยสถาน. (2525). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบคส พบลเคชนส.

ลลลญา ลอยลม. (2545). การเตรยมตวกอนเกษยณของผสงอายในจงหวดสมทรปราการ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพฒนาสงคม, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต.

ลอชย วงษทอง. (2555). เอกสารประกอบการสอนวชาระเบยบวธวจยทางรฐประศาสนศาสตร. ชลบร: วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา.

วชราพรรณ เทพน. (2553). ปจจยทางชวสงคมเกยวของกบพฤตกรรมการดแลสขภาพผสงอายของผดแลผสงอาย. สารนพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาจตวทยาพฒนาการ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วรรณา กมารจนทร. (2543). คณภาพชวตของผสงอายในเขตภาคใตตอนบน. วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม.

91

วรรณ ชชวาลทพากร, มาลน ชลานนท, อรพน ฐานกลสวสด และดารณ ภษณสวรรณศร. (2543). พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในผสงอายในกรงเทพมหานครและจงหวดชยนาท. วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอาย, 1(5), 4-20.

วารณ อบล. (2553). คณภาพชวตผสงอายชมรมผสงอายในเทศบาลเมองเบตง. ปญหาพเศษ รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารทวไป, วทยาลยการบรหารรฐกจ, มหาวทยาลยบรพา.

วาสนา อ าเจรญ. (2552). การศกษาคณภาพชวตของผสงอายในเขตองคการบรหารสวนต าบล บางนาง อ าเภอพานทอง จงหวดชลบร. ปญหาพเศษรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารทวไป, วทยาลยการบรหารรฐกจ, มหาวทยาลยบรพา.

วระพงษ พรายภรมณ. (2557). คณภาพชวตของประชาชนในต าบลสวนสม อ าเภอบานแพว ปญหาพเศษรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารทวไป, วทยาลย การบรหารรฐกจ, มหาวทยาลยบรพา.

ศรทบทม รตนโกศล. (2527). แนวคดการพทกษสทธและผลประโยชน. วารสารสงคมสงเคราะห, 7(1), 100-129.

ศรเมอง พลงฤทธ. (2552) การวเคราะหองคประกอบคณภาพชวตของผทอายตงแต 45 ปขนไป ต าบลคลองส อ าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน. วารสารสาธารณสขศาสตร, 42(1), 41-54.

ศศพฒน ยอดเพชร. (2544). สวสดการผสงอาย. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศนสนย มโนสจรต. (2550). คณภาพชวตของผสงอาย: ศกษากรณศนยพฒนาการจดสวสดการ

สงคมผสงอายบานบางแค. ปญหาพเศษรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชา การบรหารทวไป, วทยาลยการบรหารรฐกจ, มหาวทยาลยบรพา.

สมจตต หนเจรญกล. (2537). การดแลตนเอง: ศาสตรและศลปะทางการพยาบาล. กรงเทพฯ: ว.เจ.พรนตง.

สมนก แสงเขยว. (2544). การจดสวสดการสงคมของรฐเกยวกบผสงอาย. วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชารฐศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยรามค าแหง.

สอาด กาดโลน. (2554). คณภาพชวตผสงอายเทศบาลต าบลเจะบลง อ าเภอเมอง จงหวดสตล. ปญหาพเศษรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารทวไป, วทยาลย การบรหารรฐกจ, มหาวทยาลยบรพา.

ส านกงานสถตแหงชาต. (2550). รายงานการส ารวจประชากรผสงอายแหงประเทศไทย พ.ศ. 2550. กรงเทพฯ: ส านกงานสถตแหงชาต.

92

ส านกทะเบยนอ าเภอสตหบ. (2556). รายงานจ านวนประชากร. ชลบร: ส านกทะเบยนอ าเภอสตหบ. สทธอาภรณ ชวนป. (2540). การศกษาคณภาพชวตของผสงอาย ต าบลบางเมอง จงหวด

สมทรปราการ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชารฐประศาสนศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สรพร สธญญา. (2550). พฤตกรรมการดแลตนเองกบความพงพอใจในชวตของผสงอายในสวนรมณนาถ กรงเทพมหานคร. สารนพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาจตวทยาพฒนาการ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สจตรา เหลองอมรเลศ. (2537). การพยาบาลผปวยเรอรง: มโนมตส าคญส าหรบการดแล. ขอนแกน: ขอนแกนการพมพ.

สชาดา บวรกตวงศ. (2545). สถตประยกตทางพฤตกรรมศาสตร. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรกล เจนอบรม. (2541). วสยทศนผสงอายและการศกษานอกระบบส าหรบผสงอายไทย. กรงเทพฯ: นชนแอดเวอรไทชงกรป.

อารมณ วฒพฤกษ, ชตมา อตถากร โกวทย, นภวลย กมภลาศร และชมชน สมประเสรฐ. (2531). การศกษาภาวะสขภาพของผสงอายในชมชนเมอง. ในรายงานการวจย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล 2529-2530, (หนา 42-48). กรงเทพฯ: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

อารวรรณ คณเจนต. (2541). คณภาพชวตผสงอายในจงหวดจนทบร. วทยานพนธพยาบาลศาสตร มหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลชมชน, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยบรพา.

Campbell, A. (1976). Subjective measures of well-being. American Psychologist, 31, 117-124. Denham, S. A. (1991). Family routines: A construct for considering family health. Holistic

Nursing Practice, 9, 11-23. Fillenbaum, G. (1984). U.S. social security administration longitudinal retirement history survey:

data set report. Review of Public Data Use, 12(4), 325-347. Flanagan, W. S. (1982). A research approach to improving our quality of life. American

Psychologist, 31, 138-147. Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities.

Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607-610. Liu, B. C. (1975). Quality of life: Concept, measure and result. The American Journal of

Economic and Sociology, 34, 12.

93

McDowell, J., & Newell, C. (1987). Measuring health: A guide to rating scales and questionnaire. New York: Oxford University.

Palmore, E., & Luikart, C. (1975). Health and social factors related to life satisfaction. Journal of Health and Social Behavior, 13, 68-79.

Powell, D. H. (1983). Understanding human adjustment: Normal adaptation through the life cycle. Boston: Little Brown.

UNESCO. (1980). Evaluation the quality of life in Beligum. Social Indicators Research, 8, 321. Zung, W. W. (1965). A self-rating depression scale. Archives of General Psychiatry, 12(4), 63-70.

94

ภาคผนวก

95

แบบสอบถาม เรอง คณภาพชวตของผสงอาย ในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร

ค าชแจง 1. แบบสอบถามน มวตถประสงคเพอศกษาคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7

ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร เพอน าผลไปวเคราะหทางวชาการเทานน ไมกระทบตอการปฏบตงานของทานแตประการใด

2. แบบสอบถามน แบงออกเปน 2 ตอน ดงน ตอนท 1 สอบถามเกยวกบขอมลสวนตวของผสงอาย ไดแก เพศ อาย การศกษา อาชพ

และสถานภาพสมรส ตอนท 2 สอบถามเกยวกบความคดเหนของผสงอายตอคณภาพชวตของผสงอาย จ าแนก

เปน 4 ดาน คอ ดานรางกาย ดานจตใจ ดานความสมพนธทางสงคม และดานสงแวดลอม 3. กรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกขอ ผวจยหวงในความอนเคราะหจากทานดวยด จงขอขอบคณมา ณ โอกาสน

ปยภรณ เลาหบตร

96

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง: โปรดเขยนเครองหมาย ลงใน หนาขอความทเปนจรงเกยวกบตวทาน 1. เพศ (1) ชาย (2) หญง 2. อาย (1) อายระหวาง 60-69 ป (2) อายระหวาง 70-79 ป (3) อาย 80 ปขนไป 3. ระดบการศกษาสงสด (1) ไมไดเรยน (2) ประถมศกษา (3) มธยมศกษา (4) ปวช./ ปวส./ อนปรญญา (5) ปรญญาตร 4. อาชพ (1) ขาราชการบ านาญ (2) เกษตรกร (3) รบจาง (4) คาขาย (5) ไมไดท างาน/ อยบานเฉย 5. สถานภาพ (1) โสด (2) สมรสอยดวยกน (3) สมรสแยกกนอย (4) หมาย

97

ตอนท 2 ขอมลเกยวกบระดบคณภาพชวตของผสงอายในชมชนหม 7 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอ สตหบ จงหวดชลบร ค าชแจง: โปรดท าเครองหมาย ลงในชองตามความเปนจรงทตรงกบความคดเหนของทาน มากทสดเพยงขอเดยว โดยใสเครองหมาย (0) ลงในชองความคดเหนของทาน พรอมเขยนขอเสนอแนะทเปนประโยชนในการน าไปพจารณาปรบปรงตอไป

ขอ ค าถาม

ระดบความคดเหน

เหนดวยมากทสด

(4)

เหนดวยมาก (3)

เหนดวยนอย (2)

เหนดวย นอยทสด

(1)

1. ดานรางกาย ทานรสกสขภาพรางกายของทานสมบรณแขงแรงด

2. พละก าลงและเรยวแรงของทานทม สามารถชวยใหทานลกเดนหรอเคลอนไหวรางกายไดดเพยงใด

3. ทานคดวาความสามารถทางดานรางกายในการประกอบกจวตรประจ าวนตาง ๆ ของทานดเพยงใด

4. ทานสามารถท างานไดเปนปกตดเพยงใด โดยไมตองพงพายาตาง ๆ หรอการรกษาทางการแพทยอน ๆ

5. ทานรสกเปนอสระทไมตองพงพาผอน

1.

ดานจตใจ ทานรสกวาตนเองไรคา

2. ทานมการรบรถงการเปลยนแปลงภาพลกษณของตนเอง

3. ทานมความรสกมนใจตนเอง

98

ขอ ค าถาม

ระดบความคดเหน

เหนดวยมากทสด

(4)

เหนดวยมาก (3)

เหนดวยนอย (2)

เหนดวย นอยทสด

(1) 4. ทานสามารถจ าเหตการณทผานมา

ในอดตได

5. ทานปฏบตกจกรรมทางศาสนา เชน ท าบญ ตกบาตร (ทบาน/ ทวด) อยางนอยสปดาหละ 1 ครง

6. ทานมความพงพอใจในการด าเนนชวตดานรางกายและจตใจในการด าเนนชวต

1.

ดานความสมพนธทางสงคม หนวยงานราชการไดเขามาให การชวยเหลอทานในเรองตาง ๆ ดเพยงใด

2. ทานกบบคคลภายในชมชน มความสมพนธทดตอกนเพยงใด

3. เมอทานเขาไปมสวนรวมในงานประเพณ และงานเทศกาลประจ าปตาง ๆ ภายในชมชน ทานรสกดเพยงใด

4. ขาวสารตาง ๆ ทงทางสอพมพ วทย โทรทศน และเสยงตามสายในชมชน ทานสามารถรบรและรบทราบขาวสารเหลานนไดดเพยงใด

5. ทานเปนผใหความชวยเหลอบคคลอน เชน (อาหาร/ น า) ในการท ากจกรรมของชมชนอยางนอยเดอนละ1 ครง

99

ขอ ค าถาม

ระดบความคดเหน

เหนดวยมากทสด

(4)

เหนดวยมาก (3)

เหนดวยนอย (2)

เหนดวย นอยทสด

(1)

1. ดานสงแวดลอม สภาพบานของทาน มอากาศถายเท มแสงสวางเพยงพอ สะดวก มความเปนสวนตวดเพยงใด

2. ทานสามารถใชประโยชนและเขาถงระบบสาธารณปโภค เชน ไฟฟา ประปา ถนน ในชมชนทอาศยอยไดดเพยงใด

3. บานมความมนคงและชมชนของทาน มความปลอดภย เชน ปราศจากโจรผราย

4. บานของทานมสวมทถกสขลกษณะ 5. ภายในบานมสงอ านวยความสะดวก

ดเพยงใด

6. ทานมความสะดวกในการขอรบบรการดานการเงนและความสะดวกในการรบรขอมลขาวสารไดดเพยงใด

7. ทานไดรบบรการดานสวสดการจากผน าชมชนดเพยงใด

8. หมบานของทานจดใหมอปกรณและสถานทส าหรบฝกฝนทกษะตาง ๆ ในการท ากจกรรมสนทนาการในเวลาวางดเพยงใด

ขอขอบพระคณททานไดกรณาเสยสละเวลากรอบแบบสอบถาม นางปยภรณ เลาหบตร

100

ประวตยอของผวจย ชอ-สกล นางปยภรณ เลาหบตร วน เดอน ปเกด 30 พฤศจกายน พ.ศ. 2515 สถานทเกด จงหวดชลบร สถานทอยปจจบน บานเลขท 103/46 หม 6 ต าบลพลตาหลวง อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร 20180 ต าแหนงและประวตการท างาน ปจจบน ประกอบธรกจสวนตว ประวตการศกษา พ.ศ. 2541 ศลปศาสตรบณฑต (สอสารมวลชน) มหาวทยาลยรามค าแหง พ.ศ. 2557 รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (การบรหารทวไป) วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา