ลกษณะภายนอกของผเสอผเสอกลางวน ผเสอกลางวน(Butterfly)จดอยในอนดบผเสอ(OrderLepidoptera)มปกทปกคลมดวยเกลดขนาดเลกจ�านวนมาก ท�าใหเกดลวดลายและสสนอนสวยงามบนแผนปก สามารถพบเหนไดทวไป โดยเฉพาะในระบบนเวศปาไม ปจจบนคาดการณวาในประเทศไทยมจ�านวนไมต�ากวา1,300ชนด ผเสอกลางวนมบทบาทส�าคญตอระบบนเวศหลายประการเชนตวหนอนของผเสอกนพชเปนอาหารจงถกจดเปนแมลงศตรพช ซงหลายชนดเปนแมลงศตรพชเกษตรทตองเฝาระวงสวนผเสอตวเตมวยสวนใหญชอบดดกนน�าหวานของดอกไมจงมบทบาทเปนแมลงชวยผสมเกสร(Pollinator) ทด และดวยความสวยงามของสสนบนปกท�าใหผเสอกลางวนเปนทชนชอบของบคคลทวไปสงผลใหกจกรรมการทองเทยวดผเสอกลางวนไดรบความนยมอยในปจจบนรปรางของผเสอกลางวน ผเสอกลางวนประกอบดวยล�าตวทมโครงรางแขง ซงเปนสารไคตน (chitin) หอหมอยภายนอกล�าตวแบงออกเปน3สวนชดเจนคอสวนหว(head)สวนอก(thorax)และสวนทอง(abdomen)ซงประกอบดวยอวยวะตางๆดงน

สวนหว (head)ม1ปลองประกอบดวยอวยวะทส�าคญดงน หนวด(antennae)ม1คเปนแบบกระบองอยระหวางตาท�าหนาทรบสมผส ตา (eyes)ประกอบดวยตา2ประเภทคอตาเดยว(ocelli)มขนาดเลกใชส�าหรบรบรความมดหรอสวางสวนตารวม(compoundeyes)ซงประกอบดวยเลนสขนาดเลกหลายอนมาตอกนท�าหนาทรบภาพ ปาก(mouth)เปนทอยาวคลายงวง(proboscis)ส�าหรบดดกนอาหารทเปนของเหลวเวลาไมใชจะมวนเปนวงกลมคลายลานนาฬกาสวนอก(thorax)ม3ปลองเรยงตอกนประกอบดวยอวยวะส�าคญดงน ปก(wings)ม2คลกษณะเปนแผนบางใสมเสนปกเปนโครงรางท�าใหปกแขงแรงและมเกลดขนาดเลกจ�านวนมากเรยงซอนกนบนแผนปกท�าใหเกดสสนตางๆ ขา(legs)ม3คตดอยทอกปลองละ1คมลกษณะเปนขอๆสวนทอง(abdomen)ม10ปลองเรยงตอกนมอวยวะเพศทปลายสวนทองใชในการจ�าแนกชนดไดดานขางทองมรส�าหรบหายใจ

ผเสอกลางวนในสวนสตวอบลราชธาน พบทงสน78ชนด60สกลจาก5วงศ โดยวงศทมจ�านวนชนดมากทสดคอวงศผเสอขาหนาพ(FamilyNymphalidae)จ�านวน32ชนด23สกลรองลงมาคอวงศผเสอสน�าเงน (Family Lycaenidae) พบ 17 ชนด 16 สกล วงศผเสอหางตง (FamilyPapilionidae)พบ11ชนด4สกลวงศผเสอบนเรว(FamilyHesperiidae)พบ9ชนด9สกลและวงศผเสอหนอนกะหล�า(FamilyPieridae)พบ9ชนด8สกล

10 11

ลกษณะภายนอกของมด มดมสวนประกอบของรางกายเชนเดยวกบแมลงกลมอน ๆ คอ สามารถแบงล�าตวออกได 3สวน ไดแก หว อกและทอง แตสวนทองของมดแตกตางจากแมลงกลมอน ๆโดยทองปลองแรกรวมกบอกปลองทสามเรยง“ปลองทายสวนอกหรอpropodeum”ปลองท2และ/หรอ3คอดกวมลกษณะเปนปมหรอกานเรยก“เอวหรอwaist”จากลกษณะทกลาวนท�าใหดเหมอนวาล�าตวของมดแบงออกเปน4สวนไดแกหวอกเอวและทองแตละสวนจะมอวยวะหรอลกษณะทส�าคญตางๆปรากฏอยอวยวะและลกษณะตางๆทปรากฏอยภายนอกของมดนนจะแตกตางกนในมดแตละกลม ซงเปนประโยชนอยางมากในการน�ามาจดจ�าแนกอยางไรกตามลกษณะภายนอกทกลาวถงในคมอเลมนเปนลกษณะของมดงานเทานนสวนหว เปนสวนแรกของตวมด รปรางของหวมหลายรปแบบ อาจเปนหาเหลยม สเหลยมสามเหลยมรปวงรกลมหรอรปหวใจเปนทตงของอวยวะทส�าคญทใชส�าหรบการจ�าแนกมดไดแกตารวม(eye)ตาเดยว(ocelli)หนวด(antenna)สนหนา(frontalcarina)แผนรมฝปากบน(clypeus)กราม(mandible)เบาฐานหนวด(antennalsocket)พหนา(frontallobe)รองพกหนวด(antennalscrobe)และขอบสนกะโหลก(occipitammargin)

อก เปนสวนทสองของล�าตวมด ประกอบดวย 3 ปลองทแทจรง ไดแก อกปลองแรกปลองสองและปลองสาม(มองเหนเฉพาะดานขาง)ส�าหรบอกปลอง3มแผนแขงดานบนของทองปลองแรกมาเชอมเรยก “ปลองทายสวนอก (propodeum)” อวยวะและลกษณะทส�าคญทปรากฏบนสวนอก ไดแก ขา (legs) รองแบงอกปลองแรกและปลองสอง (promesonotalsuture) และปลองทายสวนอกอยทายสดของสวนอก เกดจากการรวมกนของอกปลอง3และแผนแขงดานบนของทองปลองแรกอาจมหนามหรอไมมหนาม

12 13

มดน�าผงAnoplolepis gracilipes

ทอง สวนทสามของล�าตวมด สวนทองของมดประกอบดวย 7 ปลองทเหนไดชดเจน และแตละปลองจะมรหายใจ ปลองแรกเชอมกบอกปลอง 3 เรยก “ปลองทายสวนอก”ทองปลองท2คอกกวเปนปมหรอกานเรยก“เอวปลองแรก(petiole)”ทองปลองทสามหากคอดกวเรยก “เอวปลองสอง (postpetiole)” หากไมคอดจะเรยงตอเนองกบปลองทเหลอเปนรปทรงแตกตางกน เชนกอนกลม วงร รปไข รปคลายหวใจ ในทนขอเรยกวา “ทอง (gester)” ปลองทองแตละปลองประกอบดวยแผนแขงดานบน (tergite)และแผนแขงดานลาง (sternite)ลกษณะทส�าคญทปรากฏบนสวนทองไดแกชองเปดปลายสวนทอง(opening)เอว(waist)แผนแขงดานลางของเอว(subpetiolarprocess)ทอง(gaster)และเหลกใน(sting)

14 15

ค�ำอธบำยประกอบกำรใชหนงสอ

ชนดของผเสอในสวนสตวอบลราชธาน16 17

ชอวทยาศาสตร Danaus genutia Cramer,1779ชอวงศผเสอสขา Family Nymphalidae ลกษณะรปรางคลายผเสอหนอนใบรกธรรมดาแตมขนาดใหญกวาและจะมแถบสด�าหนาและสเขมเหนไดชดเจนกวาโดยเฉพาะตรงแนวเสนปกและแถบสด�าตรงขอบปกดานขางจะมจดสขาวแทรกอยดวยมกจะอยดวยกนกบผเสอหนอนใบรกธรรมดา เนองจากตวหนอนมพษจงไมมศตรมารบกวนจงกลายเปนตนตนแบบของสสนและลวดลายบนแผนปกของผเสอหลายชนด ซงมการเลยนแบบทงสสนรวมถงพฤตกรรมการด�ารงชวตดวย

19

ผเสอหนอนใบรกลายเสอ

ชอวทยาศาสตร Neptis hylas (Linnaeus,1758)ชอวงศผเสอสขา Family Nymphalidae ผเสอขนาดกลางดานใตปกมสน�าตาลและมเสนสด�าลอมรอบแถบสขาวเปนลกษณะเดนทใชแยกชนดไดชดเจนผเสอชนดนมกกางปกรอนไปตามทโลงแมขณะเกาะพกมกกางปกท�าใหเหนลกษณะเดนชดเจนตวผและตวเมยคลายกน มกพบอาศยอยบรเวณรอยตอระหวางทปาดบแลงและปาเตงรง

ผเสอกะลาสธรรมดาชอวทยาศาสตร Acraea violae (Fabricius,1775)ชอวงศผเสอสขา Family Nymphalidae เปนผเสอกลางวนตางถน(ไมมถนก�าเนดในประเทศไทย)มาจากประเทศอนเดยและศรลงกา โดยไขหรอตวหนอนตดมากบพชทถกสงน�าเขามาพบไดทวประเทศอยตามทงหญาและทโลงตางๆเนองจากพชอาหารหลกคอกะทกรกซงเปนวชพชทมอยมากมายจงสามารถแพรกระจายอยางรวดเรว ลกษณะเดนมพนปกสสมแดง และมแถบสด�าหนาตามแนวปกดานขางของปกคหลง

ผเสอหนอนหนามกะทกรก

20 21

ชอวทยาศาสตร Euploea core (Cramer,1780)ชอวงศผเสอสขา Family Nymphalidae ปกสด�าโดยมสเขมตรงโคนปกและขอบปกสซดกวาบรเวณมมปลายปกหนาของปกคหนาจะมเหลอบสเทาอมชมพเปนเงาจางๆ ขอบปกดานขางของปกคหลงมแถบสขาวสนๆเรยงแนวตวผขอบปกดานในของปกคหนาจะโคงมนสวนตวเมยจะเปนตรงไมโคงทมาของชอผเสอจรกามาจากปกสด�าและไมมความสวยงามเหมอนกบตวละครในเรองอเหนาทชอระตจรกาเปนเจาเมองจรกาทรปรางขเหรอปลกษณ

ผเสอจรกาหนอนยโถชอวทยาศาสตร Junonia almana (Linnaeus,1758)ชอวงศผเสอสขา Family Nymphalidae รปทรงปกขณะหบตงคลายใบไม ดานบนของปกคหนามสสมเขม และมจดตาสชมพขนาดใหญ1จดและดานบนปกคหนามจดตาขนาดเลกอก1จดดานใตปกมสน�าตาลออนในชวงเวลากลางวนมกเกาะพกแบบแผกางปกตามกอไมระดบไมสงนกตวผและตวเมยคลายกน พบบนตามทโลงทงหญาและบรเวณบานเรอน

ผเสอแพนซมยรา

22 23

ชอวทยาศาสตร Junonia orithya (Linnaeus,1758)ชอวงศผเสอสขา Family Nymphalidae เพศผ หนวดและตาสน�าตาลเขม ล�าตวและทองสน�าตาลครม ปกดานหลงพนปกสน�าเงนอมฟาสดปกคบนมสน�าเงนเขมเกอบด�าปลายปกมแถบสขาวพาดตามขวางขอบปกดานขางมจดวงกลม2จดปกคลางสน�าเงนมจดกลม2จดบรเวณใกลขอบปกดานขางขอบปกดานขางสขาวปกดานใตปกสน�าตาลออนปกคบนและปกคลางมจดวงกลมสด�าใกลขอบปกดานขางบรเวณใกลโคนปกของปกคบนมแถบสเหลองพาดจากขอบปกดานนอกถงกลางปกดานใน(เพศเมย)จะมขนาดใหญกวาเพศผขณะเกาะมกกางปกผงแดดอยบนพน พบทวไปตามปาละเมาะและทงหญา

ผเสอแพนซฟาชอวทยาศาสตร Junonia lemonias (Linnaeus,1758)ชอวงศผเสอสขา Family Nymphalidae ผเสอขนาดกลางปกดานบนสน�าตาลเขมเกอบด�ามจดตาใหญทปกดานบน2คตวเมยมสซดกวาตวผ พบไดงายตามทโลงทงหญาและรมถนน

ผเสอแพนซสตาล

24 25

ชอวทยาศาสตร Parthenos sylvia (Cramer,1775)ชอวงศผเสอสขา Family Nymphalidae ผเสอชางรอน เปนผเสอทมทาบนทเปนเอกลกษณ มทาบนทโฉบเฉยว และปราดเปรยว ปกดานบนพนปกสเขยวขมา มเสนลวดลายเปนสด�าทวทงปก กลางปกคหนามแตมสขาวอมเขยวเรยงกน ขอบปกดานในของปกคหนาและกลางปกคหลงมสฟาจางๆ ปกดานทองพนปกสขาวขนมลายแถบสขาวคลายปกดานบนสถานทพบ พบตามชายปารมล�าธารสวนดอกไมพชอาหารชงชาชาลนางนน

ผเสอชางรอนชอวทยาศาสตร Cynitia lepidea (Butler,1868)ชอวงศผเสอสขา Family Nymphalidae ปกสน�าตาลด�าชายปกหลงมแถบสเทาแถบจะตอเนองเรยวเลกไปยงปกคหนาเพศเมยจะตางไปเลกนอยโดยพนปกสน�าตาลลวดลายทปกหนาสจางกวา พบเกาะกางปกผงแดดบนพมไมเตยๆตามชายปาตวหนอนกนใบพช เชน ยางนองเปนตนตวเตมวยดดกนน�าหวานจากดอกไมเปนอาหาร

ผเสอเคาทเทา

26 27

ชอวทยาศาสตร Pachliopta aristolochiae (Fabricius,1775)ชอวงศผเสอหางตง Family Papilionidae เปนผเสอขนาดกลางมตงหางยาว1คอกสด�าสวนปลองทองมสชมพสลบด�าปกคหนามเงาเสนสขาวรอบเสนปกปกคหลงมแถบสเหลยมสขาวใหญเรยงกนตรงกลางปกมจดสชมพ6จดตามแนวขอบปกดานนอกตวเมยปกคหนากวางและขอบปกโคงมนกวาตวผมก พบกนน�าหวานตามดอกไมในทงหญาและพมไมไมสงนกในชวงกลางวน

ผเสอหางตมจดชมพชอวทยาศาสตร Euthalia aconthea (Cramer.1777)ชอวงศผเสอสขา Family Nymphalidae ตวเพศผปกสน�าตาลมจดสขาวทปกหหนาสวนทปกหลงมจดสด�าเรยงกนใกลขอบปกโดยจะเรยงขนานไปกบขอบปกสวนเพศเมยมขนาดใหญกวาแตสจางกวา พบไดบอยโดยเฉพาะในสวนผเสอชอบตอมโปงสตวหรอผลไมสกตวหนอนกนใบพชเชนมะมวงหมพานตตวเตมวยดดกนน�าหวานจากดอกไมชวยผสมเกสร

ผเสอบารอนหนอนมะมวง

28 29

ชอวทยาศาสตร Papilio polytes Linnaeus,1758 ชอวงศผเสอหางตง Family Papilionidae เปนผเสอขนาดกลางและมตงหางทปกคหลงตวผล�าตวและปกสด�ามแถบสขาวขนาดเลกตรงขอบปกดานขางของปกคหนาและมแถบสเหลยมสขาวคาดกลางปกสวนตวเมยม2ฟอรมฟอรมแรกคลายเพศผแตขนาดใหญกวาสวนอกฟอรมมแถบสชมพเรยงตามแนวของปกดานนอกและดานขางของปกคหลง พบบนตามตนไมวงศสมตามสวนผลไมและทงหญาทดอกไมก�าลงบานและรมถนน

ผเสอหางตงธรรมดาชอวทยาศาสตร Papilio demoleus (Linnaeus,1758)ชอวงศผเสอหางตง Family Papilionidae ผเสอขนาดกลางไมมตงหางพนปกสด�าและมแถบสเหลยมสเหลองขนาดใหญคาดแนวโคนปกและจดสเหลยมขนาดเลกเรยงตามแนวขอบปกทงปกคหนาและปกคหลงดานบนปกคหลงมวงกลมสมวงตรงกลางขอบปกดานนอก และแถบวงกลมสแดงตรงมมปลายปกหลงตวหนอนกนใบพชวงศสมโดยเฉพาะใบมะนาวจงถกจดใหเปนแมลงศตรพช พบบนตามตนไมวงศสม ตามสวนผลไม และทงหญาทดอกไมก�าลงบานในชวงเชาและชวงบาย

ผเสอหนอนมะนาว

30 31

ชอวทยาศาสตร Graphium agamemnon (Linnaeus,1758) ชอวงศผเสอหางตง Family Papilionidae มลกษณะคลายผเสอหนอนจ�าปจดแยกแตตางกนตรงแถบสดานบนปกผเสอหนอนจ�าปธรรมดาจะมแถบสเขยวสดมขนาดใหญและมตงหางแหลมสนๆยนออกมาจากปกคหลงบนไดรวดเรวโดยเฉพาะเมอถกรบกวนตวผคลายตวเมย สวนใหญมกพบลงกนเกลอแรตามพนดนโปงกองขยะหรอมลสตวพบไมบอย

ผเสอหนอนจ�าปธรรมดาชอวทยาศาสตร Troides aeacus (Felder&Felder,1860)ชอวงศผเสอหางตง Family Papilionidae ผเสอขนาดใหญล�าตวและปกคหนาสด�า เสนปกมรอยเงาสขาวปรากฏปกคหลงสเหลองขอบปกมแตมสด�าระหวางชองวางของเสนปกไมมตงทหางปลองทองสเหลองสลบด�าตวเมยมแถบสด�าเรยงเปนแนวตรงกลางปก ชอผเสอถงทองมทมาจากลกษณะสของปกคหลงขณะบนจะเหนเหมอนเปนถงหรอหอใสทองออกหากนชวงกลางวนมกเกาะกนน�าหวานจากดอกไมตนสงๆ ผเสอถงทองไดรบความคมครองจากอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ (CITES)บญชท2เพอควบคมการซอขายไมใหมมากเกนไปจนท�าใหสญพนธ

ผเสอถงทองธรรมดา

32 33

ชอวทยาศาสตร Graphium antiphates (Cramer,1775)ชอวงศผเสอหางตง Family Papilionidae ผเสอขนาดกลาง ปกสครมอมเขยว ปกคหนาประดบดวยแถบสด�าบรเวณสนปก 5แถบแถบสด�าขนาดใหญทขอบปกดานนอกประดบดวยแถบสครมอมเขยวขางละ1แถบปกคหลงขอบปกสเทาและมแตมสด�าจดสด�าประดบทมมดานลางขางละ1จดมมปกดานนอกยนยาวคลายดาบสด�า พบบรเวณปาโปรงและบรเวณล�าหวยระยะหนอนกดกนใบพชเชนนมแมวตวเตมวยดดกนน�าหวานจากดอกไม

ผเสอหางดาบธรรมดาชอวทยาศาสตร Graphium doson (Felder&Felder,1864) ชอวงศผเสอหางตง Family Papilionidae เปนผเสอหางตงทไมมตงหางบนไดเรวมาก ล�าตวและปกมสด�า มแถบสเขยวฟาขนาดใหญคาดเปนแนวตรงมมปลายปกคหนาคาดยาวลงมาในแนวกลางปกลงมาถงมมปลายบปกคหลง ดานใตปกมแถบสด�าขนาดเลกตรงขอบปกดานนอกใกลโคนปกคาดลงมาแตไมเชอมตอกบแนวแถบสด�าของขอบปกดานในตวผคลายตวเมย พบไมบอยนกชอผเสอหนอนจ�าปมทมาจากพชอาหารทตวหนอนของผเสอในกลมนกนพชวงศจ�าปจ�าปาเปนอาหาร

ผเสอหนอนจ�าปจดแยก

34 35

ชอวทยาศาสตร Leptosia nina (Fabricius,1793)ชอวงศผเสอหนอนกะหล�า Family Pieridae มขนาดเลกเมอเทยบกบผเสอในวงศเดยวกน ปกคอนขางบอบบาง ปสขาว มจดสด�าตรงมมปลายปกคหนาและมจดสด�าใหญ1จดตรงกลางปกสวนดานใตปกมลายกระเลกๆสน�าตาลกระจายเตมพนปกคหลงบนไดไมสงนกจงหวะการบนคอนขางเปนเอกลกษณคอมกจะบนชาๆจงหวะการกระพอปกคลายการกระตก พบอยตามกอหญาและพมไมเตยๆบรเวณรองสวนผลไมทงนารมถนน

ผเสอขาวแคระชอวทยาศาสตร Eurema hecabe (Linnaeus,1758)ชอวงศผเสอหนอนกะหล�า Family Pieridae มขนาดเลกลกษณะเดนคอปกมสเหลองและมแถบสด�าตามแนวขอบปกและมจดสด�ากระจายอยใตปก ซงจะแตกตางกนไปตามแตละชนด โดยผเสอเณรธรรมดานจะตางจากผเสอเณรชนดอนตรงทขอบปกดานขางของปกคหลงจะหกเปนมมเหลยม สวนชนดอนจะโคงมนและในชองเซลลปกคหนาของผเสอเณรธรรมดาจะมจดสด�า2จด พบกระจายทวประเทศทมาของชอผเสอเณรถกตงตามลกษณะสของปกเหมอนสของจวรพระแตเนองจากมขนาดตวคอนขางเลกจงเรยกวาผเสอเณร

ผเสอเณรธรรมดา

36 37

ชอวทยาศาสตร Cepora nerissa (Fabricius,1775)ชอวงศผเสอหนอนกะหล�า Family Pieridae ผเสอขนาดกลางพนปกสขาวมมปลายปกคหนาคอนขางมนไมเรยวแหลมปกดานบนมแถบสด�าตรงมมปลายปกคหนาและขอบปก ปกดานลางมแถบเสนสด�าหนาตามแนวเสนปก และโคนปกมแถบสเหลองกระจายเปนเงา ตวเมยมแถบสด�าเขมเหนไดชดเจนกวาตวผบนไดวองไวมกสงเกตไมทนยกเวนเมอเกาะลงกนน�าหวานจากดอกไมหรอลงกนโปง พบอาศยอยตามทงหญาและกนโปงน�าตามพนดนทชนๆ

ผเสอเหลองสยามลายขดชอวทยาศาสตร Appias olferna Swinhoe,1890ชอวงศผเสอหนอนกะหล�า Family Pieridae คลายผเสอเหลองสยามลายขด แตมมปลายปกหนาของปกคหนาเรยวแหลมกวาและเสนสด�าตรงแนวเสนปกแคบและเหนไดชดเจน ดานใตปกมแตมสเหลองตรงโคนปกแตเปนแถบเลก ๆ ตวเมยมแถบสด�าเขมเหนไดชดเจนกวาตวผ และแถบสเหลองดานใตปกกวางกวาตวผ เปนผเสอทคอนขางปราดเปรยวเมอตกใจจะบนหนไดเรวมาก มกพบอยตามกอหญาและพมไมและบรเวณทโลง

ผเสอหนอนใบกมเสนด�า

38 39

ชอวทยาศาสตร Arhopala centaurus (Godfrey,1916)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae ปกดานบนมสเหลอบมวงและขอบปกมแถบสด�าลอมรอบดานใตปกสน�าตาลและมแถบน�าตาลเรยงเปนแนวในชองเซลลของปกคหนามแถบสน�าตาลและมขอบเสนสขาวลอมรอบ3แถบเรยงกนอยซงเปนลกษณะเดนของผเสอชนดนมเสนหางใหญ1เสน พบในทรมครมตามดงไมใหญและบางครงพบออกมาผงแดดตามทโลง

ผเสอฟาไมกอมดเลยงชอวทยาศาสตร Pareroanais (Lesson,1837)ชอวงศผเสอหนอนกะหล�า Family Pieridae มขนาดกลางตวผปกสฟา มแถบสด�าตามแนวปกดานนอก สวนตวเมยมสจางกวาและแถบสฟาจะแคบกวาตวผมแถบสเหลองจางบรเวณโคนปก มกบนอยางรวดเรวคอนขางตนตวตลอดเวลามกเกาะตามพมไมและบรเวณทมดอกไมมกเกาะพกนานๆ

ผเสอฟาเมยเลยนธรรมดา

40 41

ชอวทยาศาสตร Anthene lycaenina (R.Felder,1868) ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae ปกตวผและตวเมยคลายกนแตเมอกางปกแลวปกดานบนจะแตกตางกนตวผจะมสฟาสดใสกวาสวนตวเมยจะมสจางกวาดานใตปกมสน�าตาลมเสนสเขยวเปนเสนตรงตามแนวขอบปกและมจดสด�าลอมรอบดวยเสนสขาวตรงกลางขอบปกดานบนของปกคหลง พบหากนตามทงหญาและทโลงนอกจากนยงพบลงกนโปงโดยเฉพาะมลสตวใหญ

ผเสอฟาขอบขนใตปกจดชอวทยาศาสตร Anthene emolus (Godart,1824)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae ขนาดใหญกวาผเสอฟาขดหกหางกด และไมมเสนหางเหมอนกน ดานบนปกมสฟาแกมมวงเขมดานใตปกสน�าตาลออนและมจดเดนตรงขอบปกดานขางของปกคหลงมเสนขนยาวรอบขอบปกและมแถบสสมอยตดกบจดสด�าตรงมมปลายปก พบไดตามทโลงและทงหญาสวนใหญมกเกาะลงกนโปงตามพนดน

ผเสอฟาขอบขนธรรมดา

4342

ชอวทยาศาสตร Cigaritis lohita (Horsfield,1829)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae ปกดานบนสน�าเงนเหลอบและขอบปกดานนอกและมมปลายปกคหนามแถบสด�าปคหลงเรยวแหลมและลเขาตรงมมปลายปกมเสนหาง2เสนดานใตปกมแถบสน�าตาลแดงหลายแถบเรยงกนและในแถบนนมเสนสน�าเงนคาดอยตรงโคนปกมแถบแคบสนๆ ยนขนานขอบปกออกมา1แถบเปนลกษณะเดนของผเสอชนดนพบไดตามพมไม และทงหญาทเปนรอยตอระหวางทโลงและดงไมรกทบ

ผเสอลายขดเงนลายขอชอวทยาศาสตร Castalius rosimon (Fabricius,1775)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae มขนาดเลก พนปกสขาว มจดสด�าหนา กระจายทวปก มเสนด�าคาดจากโคนปกเฉยงขนไปถงกลางขอบปกดานนอกของปกคหนามแถบสฟาวาวตรงโคนปกดานบนตวเมยจะมแถบสฟามากกวาตวผขอบปกแถบสด�ามกบนไมคอยสงนก พบตามทงหญาและทโลงเกาะตามดอกหญา

ผเสอหนอนพทราธรรมดา

44 45

ผเสอฟาขดสใหญชอวทยาศาสตร Nacaduba pactolus (C.Felder,1860)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae คลายกบผเสอฟาขดหกปกขนแตมขนาดใหญกวาเลกนอยตวผปกดานบนมสมวงจางกวาตวเมยมแถบสด�าบรเวณขอบปกดานใตปกของปกคหนามแถบสขาวสแถบตรงกลางขอบปกดานบน พบตามทงหญาและทโลง

ชอวทยาศาสตร Nacaduba beroe (Felder&Felder,1865)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae มขนาดเลกตวผปกดานบนสมวงสวนตวเมยมสฟาขาวตรงกลางปกและมสด�าลอมรอบถงขอบปกดานนอกดานใตปกคลายกนมสน�าตาลและมแถบสขาวเปนจ�านวน3คเรยงตรงกลางขอบปกดานบนของปกคหนาปกคหลงมจดสด�าใหญ1จดตรงมมปกดานลาง มกพบลงกนดนโปงตามพนถนนและกองมลสตว

ผเสอฟาขดหกปกขน

46 47

ชอวทยาศาสตร Ahmetia achaja (Fruhstorfer,1912)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae เปนผเสออกหนงชนดทนาสนใจและพบไมคอยบอยนกเนองจากมขนาดเลกมลกษณะเดนทท�าใหแยกจากชนดอนไดคอขณะบนจะเหนจดสขาวปกคหนาชดเจนถงแมจะกระพรอปกเรวกยงเหนไดปกดานบนมสมวงตรงกลางปกและขอบปกมสด�าสวนดานใตปกมสน�าตาลและมลายเปนเสนสขาวจางเรยงเปนแถบโดยเฉพาะทปกคหลง มกจะอาศยอยในปารกทบและเกาะพกตามพมไม

ผเสอมวงสยามชอวทยาศาสตร Prosotas nora (C.Felder.1860)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae มน�าตาลเขมประดบดวยขดสขาวขวางปกปกคหลงประดบดวยจดสด�าขอบสสมทมมดานลางของปกดานใตปกและมลายคลายกบผเสอฟาขดหกปกขนและมขนาดเลกกวาและมสเขมกวา พบหากนตามพนทดนชนๆและทงหญาโลง

ผเสอฟาขดหกโนรา

48 49

ชอวทยาศาสตร Curetis regula Evans,1954ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae ล�าตวสน�าตาล ปกคหนาสสม ลอมรอบดวยแถบสน�าตาลเขม ปกคหลงสสมอมน�าตาล และคอยๆเลอนเปนสน�าตาลบรเวณปลายปกดานใตปกมสขาว และมเสนสด�าจาง ๆเรยงตามแนวขอบปกเปนผเสอทบนไดอยางรวดเรวและคอนขางระวงตวเองเสมอ มกพบเกาะตามดนโปงชนๆและกองมลสตว

ผเสอสหมากสกลายโคงชอวทยาศาสตร Tajuria cippus (Fabricius,1787)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae ตวผพนปกดานบนสฟาและมสด�าบรเวณกลางปกขนไปถงมมปลายปกดานใตปกมสขาวมขดสด�าเลกๆเรยวตามแนวขอบปกดานนอกมมปลายปกลางของปกคหลงมจดตาสด�าลอมรอบดวยสสม2จดและมตงทหางยนยาวออกไป2เสนตวเมยปกดานบนมสมวง มกพบตามทงหญาและเกาะพกตามพมไมหนาทบ

ผเสอหางคหนอนกาฝาก

50 51

ชอวทยาศาสตร Cheritra freja (Fabricius,1793)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae มหางยนยาวมา1เสนทมมปกคหลงเปนลกษณะเดนดานบนปกสน�าตาลเขมเกอบด�าตวผสเขมกวาตวเมยดานใตปกมสขาวและมสน�าตาลบรเวณมมปลายปกคหนาลงมาตามแนวขอบปกดานขางปกคหลงมจดสด�า2จดตรงมมปกดานลาง พบอาศยในบรเวณปารกทบและบรเวณรอยตอพนททงหญา

ผเสอขาวหางรวชอวทยาศาสตร Loxura atymnus (Stoll,1780)ชอวงศผเสอสน�าเงน Family Lycaenidae ทง2เพศคลายกนมมปลายปกหลงของปกคหลงยนยาวมากปกบนพนปกสสมมมปลายปกหนาของปกคหนามสด�าปกลางพนปกสน�าตาลออกเหลองบนของปกทงสองชนดนเปนสสมมสน�าตาลเขมหรอสด�าเปนวงกวางหลงดานใตปกมเสนขอบสน�าตาลเขมทงสองปกและเสนทแยงมมแคบสน�าตาล มกพบบรเวณทงหญาและรอยตอระหวางทโลงกบปาทบ

ผเสอแสดหางยาวธรรมดา

52 53

ชอวทยาศาสตร Oriens goloides (Moore,1881)ชอวงศผเสอบนเรว Family Hesperiidae ปกดานลางมพนปกสน�าตาลแดง มจดสน�าตาลเขมบรเวณฐานปกตดกบสวนหวและสวนปลายปกเวลาเกาะพกตงปกคหนาขนและกางปกคหลงท�ามม90องศากบปกคหนา มกพบเกาะดดกนน�าหวานตามดอกไมในชวงเชาและชวงบายบรเวณทงหญามกเกาะพกบรเวณใบไมทแสงแดดสองถง

ผเสอหนวดหอกศรลงกาชอวทยาศาสตร lambrix salsala (Moore,1866)ชอวงศผเสอบนเรว Family Hesperiidae ปกดานลางมพนปกสน�าตาลแดงมจดสขาวขนาดเลกตรงกลางปกสวนปกดานบนสน�าตาลเขมกวาและมจดสน�าตาลออนเรยงเปนแนวตรงกลางปกในตวเมยจดจะมสขาวเหนไดชดเจนกวา มกพบเกาะดดกนน�าหวานตามดอกไมในชวงเชาและชวงบายบรเวณทงหญา

ผเสอจวหนอนมะพราวธรรมดา

54 55

ชอวทยาศาสตร Suastus gremius (Fabricius,1798)ชอวงศผเสอบนเรว Family Hesperiidae ปกดานบนสน�าตาลเกอบด�าปกคหนามแถบใสรปสเหลยม2แถบบรเวณกลางปกและมจดใส2จดตรงมมปลายปกดานใตปกสน�าตาล-เทามจดสด�าเรยงกนบรเวณกลางปกคหลง พบหากนตามทงหญาและไมพมทก�าลงออกดอก

ผเสอหนอนปาลมอนเดยชอวทยาศาสตร Astictopterus jama (Felder&Felder,1860)ชอวงศผเสอบนเรว Family Hesperiidae มขนาดเลกล�าตวและปกสน�าตาลเขมมมปลายปกคหนามจดใสสขาว2-3จดดานใตปกมลายเสนสด�าเลกนอย พบเกาะกนบรเวณทงหญาและรอยตอระหวางปาทบกบทงโลง

ผเสอนลปา

56 57

ชอวทยาศาสตร Odontoptilum angulata (Felder,1862)ชอวงศผเสอบนเรว Family Hesperiidae หวอกและทองสน�าตาลปกบนพนปกคหนามสน�าตาลแดงกลางปกมแตมสด�าพนปกคหลงมสน�าตาลกลางปกและขอบปกดานขางมลายเสนสขาวปกลางคลายปกบนแตปกคหลงมสออกขาว มกพบเกาะกนโปงบรเวณพนดนชนๆ และกองมลสตวเวลาเกาะมกเกาะกางปกและเกาะนงเปนเวลานานถาไมถกรบกวน

ผเสอตาลแดงโคนขดชอวทยาศาสตร Tagiades japetus (Stoll,1781)ชอวงศผเสอบนเรว Family Hesperiidae ปกสน�าตาลประดบดวยจดสน�าตาลออนกระจายทวปกดานใตของปกคหนาสน�าตาลประดบดวยจดสขาวกระจายทวปกดานใตของปกคหลงสขาวมดวยจดสน�าตาลเรยงกระจาย พบปาโลงแจงและทงหญาเวลาเกาะพกมกเกาะกางปกเมอถกรบกวนจะบนไปเกาะหลบดานใตใบไม

ผเสอปายขาวธรรมดา

58 59

มดด�าทงชอวทยาศาสตร Iridomyrmex anceps (Rojer,1863)วงศยอยมดกนหอย Subfamily Dolichoderinaeความยาว3.4-3.6มม. มดสด�าผวล�าตวคอนขางเรยบหวรปวงรกรามรปกงสามเหลยมหนวด12ปลองฐานหนวดยาวเปนสองเทาของความยาวสวนหวตารวมใหญอกปลองท1และปลองท2รปทรงกระบอกปลองทายสวนอกกลมเอวแบนมความสงมากกวาความยาวทองรปไขปลายสวนทองไมมเหลกไนแตมชองเปดแคบๆ สรางรงในดนพบไดบอยในพนทโลงแจง

ชนดของมดในสวนสตวอบลราชธาน61

มดกนหอยธรรมดาชอวทยาศาสตร Dolichoderus thoracicus (F. Smith, 1860)วงศยอยมดกนหอย Subfamily Dolichoderinaeความยาว2.5-2.7มม มดสด�าผวล�าตวขรขระหวรปไขกรามรปกงสามเหลยมหนวด12ปลองฐานหนวดยาวกวาความยาวสวนหวตารวมใหญดานบนของอกปลองท1และปลองท2ตอเนองกนเปนเสนตรงและคอดตรงอกปลองท3ดานบนของปลองทายสวนอกโคงขนเลกนอยแตขอบดานหลงเวาเขาหาล�าตวเอวแบนมความสงมากกวาความยาวทองมขนาดใหญเวลาเกาะนงๆมกพบปลายสวนทองไปขางหนาเพอเตรยมพนสารพษหากเจอศตร สรางรงบนตนไมหรอบางครงอาจพบในขอนไมผพบไดบอยเกอบทกพนทในสวนสตว

มดเหมนชอวทยาศาสตร Tapinoma melanocephalum (Fabricius, 1793)วงศยอยมดกนหอย Subfamily Dolichoderinaeความยาว1.5-2.0มม. มดขนาดเลกมากหวสน�าตาลอกและทองสเหลองออนมสน�าตาลเปนจดๆผวล�าตวคอนขางเรยบ ไมมขนหวรปวงรกรามรปกงสามเหลยมและขาสเหลองออนหนวด12ปลอง ฐานหนวดยาวกวาความยาวสวนหวเลกนอย ตามรวมใหญ ดานบนของสวนอกโคงมนเวาเลกนอยตรงอกปลองท3เอวแบนมความยาวมากกวาความสงทองปลองแรกมกปกคลมเอวปลายสวนทองไมมเหลกไนแตมชองเปดแคบๆ สรางรงในดนรอยแตกของตนไมตามอาคารบานเรอนพบไดบอยในพนทโลงแจงมดชนดนเปนมดตางถน

62 63

มดน�าผงชอวทยาศาสตร Anoplolepis gracilipes (F. Smith,1857)วงศยอยมดแดง Subfamily Formicinaeความยาว3.7-3.9มม. มดสน�าตาลเหลองถงน�าตาลแดง หวรปวงร ตารวมกลมโต หนวดยาวมาก โดยเฉพาะหนวดปลองแรกยาวมากกวาสองเทาของความยาวสวนหวรมฝปากบนกวางกรามรปกงสามเหลยมปลองทายสวนอกกลมเอวกลมทองรปไขปลายสวนทองเปนชองเปดรปวงกลม สรางรงในดนหรอในขอนไมผพบไดทวไปตามบานเรอนทโลงแจงเปนมดตางถนทมผลกระทบตอการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพของมดและแมลงทองถนของไทย

มดทหารบงแฮมชอวทยาศาสตร Aenictus binghami Forel, 1900วงศยอยมดกนหอย Subfamily Dorylinaeความยาว4.9-5.1มม มดสด�ามสเหลองจางๆอยบรเวณดานขางสวนหวหวรปไขฐานกะโหลกโคงมนกรามรปกงสามเหลยมหนวด10ปลองฐานหนวดมความยาวใกลเคยงกบความยาวสวนหวไมมตารวมอกปลองทหนงและสองรวมกนดานบนโคงนนขนแลวลดต�าลงทปองทายสวนอกเอว2ปลองมขนาดใกลเคยงกนทองรปไขหวเรยบเปนมนอกและเอวปลองแรกไมเรยบมลกษณะขรขระเอวปลองท2และทองเรยบเปนมน ไมสรางรงทถาวร พบเฉพาะในปาดบแลง พบไดนอย สามารถใชเปนดชนบงชความสมบรณของปาได

6564

มดตะลานปลองขเถาชอวทยาศาสตร Camponotus rufoglaucus Jerdon,1851วงศยอยมดแดง Subfamily Formicinaeความยาว 7.1-7.5มม. มดสด�าหรอเทาด�าปลองทองมสเทาเปนแถบแคบๆ สลบด�าผวล�าตวคอขางหยาบมดงานมรปรางหลายแบบมดงานขนาดใหญมหวโตฐานกระโหลกเวาลกอกแคบกวาหวมองจากทางดานขางจะเหนดานบนของสวนอกโคงมนเอวคอนขางกลมทองรปไขปลายสวนทองเปนชองเปดรปวงกลมมดงานขนาดเลกคลายกบมดงานขนาดใหญแตหวเลกกวาเปนรปวงรฐานกระโหลกโคงมนมขนสนๆสเทาออนนมปกคลมล�าตว สรางรงในดนพบตามทโลง

มดตะลานปาหวด�าชอวทยาศาสตรCamponotus camelinus (F. Smith, 1857)วงศยอยมดแดง Subfamily Formicinaeความยาว12-15มม. มดสด�าหวรปวงรฐานกะโหลกแคบลดรปมลกษณะคลายคอกรามรปสามเหลยมหนวด12ปลองฐานหนวดยาวกวาความยาวสวนหวตารวมใหญรมฝปากบนกวางอกปลองท1และปลองท2เรยวยาวเปนรปทรงกระบอกปลองทายสวนอกเปนรปทรงกลมเอวคอนขางกลมทองมขนาดใหญปลายสวนทองไมมเหลกในตาเปนชองเปดรปวงกลม สรางรงในดนมกพบเดนหากนในปาดบแลงพบไดไมบอย

66 67

มดแดงชอวทยาศาสตร Oecophylla smaragdina (Fabricius,1775)วงศยอยมดแดง Subfamily Formicinaeความยาว8.1-8.5มม. มดสแดงหรอสมหวรปไขกรามรปกงสามเหลยมขอบดานในมฟน9-10ซหนวด12ปลองปลองฐานหนวดยาวเปนสองเทาของความยาวสวนหวรมฝปากบนกวางตารวมขนาดใหญบรเวณตรงกลางของอกคอดกวเปนรปทรงกระบอกปลองทานสวนอกกลมเอวยาวรปทรงกระบอกทองรปไขเวลาเดนมกยกสวนอกขนปลายสวนทองมชองเปดรปวงกลม สรางรงบนตนไมโดยน�าใบไมมาเชอมตดกนเปนกอนกลมดวยเสนใยจากตวออนพบตามทโลงเปนมดทคนนยมน�ามาท�าเปนอาหาร

มดตะลานขนทองชอวทยาศาสตร Colobopsis leonardi (Emery, 1889)วงศยอยมดแดง Subfamily Formicinaeความยาว 7-7.5มม. มดสด�า หวรปไขทมสวนทายกวางกวาสวนหนา ฐานกะโหลกโคงมน กรามรปสามเหลยมหนวด12ปลองฐานหนวดยาวกวาความยาวสวนหวเลกนอยตารวมกลมและใหญ รมฝปากบนกวางสนหลงของสวนอกโคงมนเอวเลกคอนขางกลมทองมขนาดใหญปลายสวนทองไมมเหลกในตาเปนชองเปดรปวงกลมทวล�าตวมขนออนนมสทองขนปกคลม สรางรงในขอนไมผมกพบเดนหากนในปาดบแลงและปาเตงรงพบไดบอยในพนทสวนสตว

68 69

มดหนามเกลยงขาแดงชอวทยาศาสตร Polyrhachis laevissima F. Smith,1858วงศยอยมดแดง Subfamily Formicinaeความยาว 6.2-6.4มม. มดสด�าขนาดใหญหวรปไขกรามรปกงสามเหลยมหนวด12ปลองปลองฐานหนวดยาวมากกวาความยาวสวนหวรมฝปากบนกวางตารวมขนาดใหญอกปลองแรกมตมหรมสนๆ 1คปลองทายสวนอกไมมหนามเอวแบนและมความสงมากกวาความยาวผวล�าตวเปนมนวาวขาสแดงหรอสน�าตาลแดงปลายสวนทองมชองเปดรปวงกลม สรางรงอยตามพงหญา

มดหนามกระทงด�าชอวทยาศาสตร Polyrhachis armata (Le Guillou,1842)วงศยอยมดแดง Subfamily Formicinaeความยาว7.9-8.5มม. มดสด�าขนาดใหญ หวรปไข กรามรปกงสามเหลยม หนวด 12 ปลองปลองฐานหนวดยาวมากกวาความยาวสวนหวและไมมขนขนปกคลมรมฝปากบนกวางตารวมขนาดใหญอกปลองแรกมหนามขนาดใหญปลายชไปทางดานหลง1คเอวมหนามคลายเขากระทง1คหวอกและเอวมผวขรขระทองมผวดานปลายสวนทองมชองเปดรปวงกลม สรางรงโดยใชเสนใยทผลตจากตวออนปกคลมอยใตใบไมหรอตามล�าตนไมพบในปาเตงรงและปาดบแลงพบไดบอย

70 71

มดฮอสานชอวทยาศาสตร Crematogaster aurita Karavaiev, 1935วงศยอยมดกนหอย Subfamily Myrmicinaeความยาว2.0-2.3มม มดสด�าถงน�าตาลด�าหวรปกงสเหลยมฐานกะโหลกเวาเขาหาสวนหวเลกนอยกรามรปสามเหลยมหนวด12ปลองฐานหนวดยาวกวาความยาวสวนหวเลกนอยตารวมกลมและใหญอยในต�าแหนงกงกลางของหวเมองมองจากดานขางล�าตวปลองทายสวนอกไมมหนามแตมลกษณะโปงพองมสสวางกวาสวนอนๆเอว2ปลองปลองแรกแบนปลองท2คอนขางกลมทองมขนาดใหญรปคลายหวใจหวมลกษณะเปนรองเลกๆขนานกน สรางรงในกงไมผทวางอยบนพนดนหรอทคางอยบนพมไมมกพบเดนหากนในปาดบเตงรงพบไดบอย

มดงามทงชอวทยาศาสตร Carebara diversa (Jerdon, 1851)วงศยอยมดคนไฟ Subfamily Myrmicinaeความยาว มดงานใหญทสด15.1-15.3มม. มดงานขนาดเลกทสด2.2-2.4มม. มดสน�าตาลแดงถงน�าตาลด�าภายในรงหนงๆมดงานมหลายขนาดและรปรางมดงานขนาดใหญ(majorworker)มหวขนาดใหญมากสวนมดงานขนาดเลก(minorworker)มหวเลกทงมดงานขนาดใหญและขนาดเลกมหนวด12ปลองปลายหนวด2ปลองขยายใหญเหนไดชดเจนมดงานขนาดเลกเปนวรรณะทนยมใชส�าหรบการจ�าแนกชนดโดยหวรปวงรขอบฐานกะโหลกโคงมนตาใหญกรามรปกงสามเหลยมขอบดานในมฟน4-5ซปลายของฐานหนวดยนไปทางดานหลงเลยขอบฐานกะโหลกเลกนอยอกปลองท1และปลองท2โคงรปโดมแลวลดระดบลงทปลองทายสวนอกปลองทายสวนอกมหนามปลายแหลมงมลง1คเอวประกอบดวย2ปลองหวอกปลองท1อกปลองท2และทองมผวเรยบเปนมนอกปลองท3และปลองทายสวนอกมผวหยาบ สรางรงในดนโดยเฉพาะบรเวณโคนตนไมใหญรงหนงมมดงานจ�านวนมากพบไดตามปาละเมาะลานจอดรถและบรเวณใกลบานเรอน 72 73

มดคนไฟชอวทยาศาสตร Solenopsis geminata (Fabricius,1804)วงศยอยมดคนไฟ Subfamily Myrmicinaeความยาว มดงานขนาดใหญ4.5-5.0มม. มดงานขนาดเลกสด2.8-3.0มม. มดสน�าตาลเหลองถงน�าตาลแดงล�าตวเรยวยาวผวคอนขางเรยบรงหนงๆมมดงานจ�านวนมากหลายขนาดและมรปรางหลายแบบมดงานขนาดใหญทสดหวโตรปคลายสเหลยมขอบฐานกะโหลกเวาลกมดงานขนาดเลกหวคอนขางเลกรปวงรขอบกะโหลกโคงมนมดงานทกรปแบบมหนวด12ปลองสวนปลายหนวด2ปลองขยายใหญมขน1เสนอยตรงกงกลางขอบดานหนาขงแผนรมฝปากบนตารวมใหญอกเรยวยาวปลองท1และปลองท2โคงมนมรองลกเปนเสนแบงระหวางอกปลองท2และปลองทายสวนอกปลองทายสวนอกมลกษณะเปนมมปานมเอว2ปลองปลองแกรมกานแคบและยาวสวนปลองท2คอนขางกลมทองไข สรางรงในดนในกระถางตนไมใตพนปนแและโคนตนไมพบไดบอยและพนทรอบอาคารบานเรอนเปนมดตางถนทเปนอนตรายกดเจบแสบและคน

มดโลบานชอวทยาศาสตร Meranoplus bicolor (Guerin-Meneville,1844)วงศยอยมดคนไฟ Subfamily Myrmicinaeความยาว3.8-4.0มม. มดสน�าตาลแดงหวรปวงรขอบฐานกะโหลกโคงมนปลายฐานหนวดยนไปทางดานหลงไมถงขอบฐานกะโหลกมองจากทางดานขางจะเหนรองเกบหนวดลกมองเหนไดชดเจนตามรวมใหญอยใตรองเกบหนวดอกหนามองจากทางดานบนจะมลกษณะคลายโลปลองทายสวนอกมหนามใหญและยาวปลายชไปทางดานหลง1คเอวปลองแรกเปนรปสามเหลยม(มองจากทางดานขาง)ดานบนแบนราบเอวปลองท2คอนขางกลมทองขนาดใหญทองปลองแรกมขนาดใหญกวาทองปลองอนๆล�าตวมขนยาวขนปกคลมจ�านวนมากสรางรงในดน

74 75

มดปยฝายอกรองชอวทยาศาสตร Ectomomyrmex leeuwenhoeki (Forel, 1886)วงศยอยมดกนหอย Subfamily Ponerinaeความยาว- มดสด�า หวรปกงสามเหลยม ฐานกะโหลกเวาเขาหาสวนหวเลกนอย กรามรปสามเหลยมหนวด12ปลองฐานหนวดมความยาวใกลเคยงกบสวนหวตารวมกลมขนาดไมใหญมากนกอกหนาสนหลงของอกโคงขนเลกนอยเอวเปนแทงคอนขางหนาทองขนาดใหญมความยาวใกลเคยงกบหวและอกรวมกนล�าตวมผวขรขระไมเรยบ สรางรงใดนใตขอนไมหรอใตกอนหนพบไดบอยในปาดบแลง

มดรวสมธชอวทยาศาสตร Tetramorium smithi Mayr,1879วงศยอยมดคนไฟ Subfamily Myrmicinaeความยาว2.5-2.8มม. มดสน�าตาล ทองด�า ล�าตวสนปอม ดานบนของหวมลกษณะเปนรมขนานกบความยาวล�าตว มขนปลายแหลมปกคลมทวล�าตว หวรปไข ขอบฐานกะโหลกเวาเลกนอย หนวด12ปลองปลายฐานหนวดยนไปดานหลงไมถงขอบฐานกะโหลกตารวมใหญอกอวนปอมรปสามเหลยมดานบนโคงมนปลองทายสวนอกมหนาม1คเอวประกอบดวย2ปลองมขนาดใกลเคยงกนทองรปไขสรางรงในดน

76 77

มดไอชนด�าชอวทยาศาสตร Odontoponera denticulata (F.Smith,1858)วงศยอยมดไอชน Subfamily Ponerinaeความยาว8.9-9.3มม. มดสด�า หวคอนขางกลม ตามรวมใหญฐานกะโหลกเปนแนวเสนตรง ขอบหนาแผนรมฝปากบนหยกฟนเลอยหนวด12ปลองฐานหนวดมความยาวใกลเคยงกบความยาวสวนหวกรามรปกงสามเหลยมขอบดานในมฟน5ซอกปลองแรกมลกษณะเปนตมแหลม1คเอวมความสงมากกวาความยาวมองจกาทางดานขางเหนเปนรปสามเหลยมทองรปไขปลายสวนทงมเหลกไนหวและอกมลกษณะเปนรองคลายลายนวมอเอวและทองคอนขางเรยบ สรางรงในดนทางเขาออกมลกษณะเปนรกลมๆพบไดทวไปเปนมดพษตอยเจบ

มดกระโดดขาเหลองชอวทยาศาสตร Odontomachus rixosus F. Smith, 1857วงศยอยมดกนหอย Subfamily Ponerinaeความยาว- ล�าตวสน�าตาลแดงขาสเลองหวรปกงหาเหลยม ฐานกะโหลกเวาเขาหาสวนหวเหนไดชดเจนกรามยาวแบนสวนปลายแตกเปน2งามหนวด12ปลองฐานหนวดยาวกวาสวนหวเลกนอยตารวมกลมขนาดไมใหญมากนกอกเรยวยาวสนหลงของอกบมตรงกงกลางเอวหนาดานบนแหลมและโคงไปทางดานหลงทองขนาดใหญหวและอกมลกษณะเปนรองเลกๆขนานกนทองเรยบเปนมน

78 79

มดตะนอยอกสมชอวทยาศาสตร Tetraponera rufonigra (Jerdon,1851)วงศยอยมดตะนอย Subfamily Pseudomyrmecinaeความยาว10.0-10.5มม. มดหวสด�าอกและเอวปลองท1สสมเอวปลองท2และทองสด�าหนวดสแดงขาสสมสลบด�าล�าตวเรยวยาวหวรปสเหลยมกรามสนตารวมใหญหนวด12ปลองปลายฐานหนวดยนไปดานหลงไมถงขอบดานหลงไมถงขอบดานหลงของตารวมอกเรยวยาวดานบนของสวนอกโคงมนเอวประกอบดวย2ปลองแตละปลองเรยวยาวทองเรยวยาวมขนสขาวสนและยาวขนปกคลมปลายสวนทองมเหลกไน สรางรงในกงไมแหงพบในปาละเมาะในสวนสาธารณะและบรเวณใกลบานเรอนเปนมดทมพษตอยปวดมากในบางรายทมอาการแพอาจเปนอนตรายถงตายได

มดปยฝายขาแดงชอวทยาศาสตร Pseudoneoponera rufipes (Jerdon,1851)วงศยอยมดไอชน Subfamily Ponerinaeความยาว13.0-13.5มม. มดสด�าถงน�าตาลแดงล�าตวคอนขางหนาผวขรขระหวรปกงสเหลยมขอบฐานกะโหลกเปนเสนตรงตาใหญกรามรปกงสามเหลยมหนวด12ปลองฐานหนวดมความยาวใกลเคยงกบความยาวสวนหวเอวมลกษณะเปนแทงขอบดานทายมลกษณะเปนหนามหรอตมหนามประมาณ6-8อนขาสน�าตาลแดงทองขนาดใหญปลายสวนทองมเหลกไนดานบนของทองปลองท1และ2มลกษณะเปนรองลกขนานกบความยาวล�าตว สรางรงในดนตน ๆ ใตขอนไมพ พบไดนอยในปาเตงรงและปาดบแลง เปนมดมพษตอยปวดมากเวลาโดนรบกวนจะปลอยฟงคลายปยฝายออกมาจากสวนทอง 80 81

เดชาววฒนวทยาและวยะวฒนใจตรง.2544.คมอจ�าแนกมดบรเวณอทยานแหงชาตเขาใหญ.ภาควชาชววทยาปาไมคณะวนศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร,กรงเทพฯ.ทศนยจนทองวยะวฒนใจตรงและศรญญาจนทรา.2556.ตวอยางตนแบบแมลงในพพธภณฑธรรมชาตวทยาประเทศไทย.องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาตกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย,พมพโดยบรษทพดดวงเอนเตอรไพรสจ�ากด,85หนานาวหนนอนนต.2546.ชนดและความชกชมของมดตามฤดกาลในปาบาลาจงหวดนราธวาส.วทยานพนธปรญญาโท,มหาวทยาลยสงขลานครนทร,จงหวดสงขลา.พรนรนทรและวยะวฒนใจตรง.2547.ความหลากชนดของมดบรเวณเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤๅไนดานทศตะวนตก.กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช.กรงเทพฯ.วยะวฒน ใจตรง. 2554. คมอจ�าแนกสกลมดในประเทศไทย. องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาตกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย,พมพโดยบรษทพดดวงเอนเตอรไพรสจ�ากด.115หนาวยะวฒนใจตรงวฒนชยตาเสนและเดชาววฒนวทยา.2554.อนกรมวธานและการแพรกระจายของมดเสยนดนสกลDorylusในประเทศไทย.วารสารวนศาสตร30(2):1-14.วยะวฒน ใจตรง และ ทศนยจนทอง. 2557. ความหลากชนดของมดในอทยานแหงชาตหมเกาะลนตาจงหวดกระบ.การส�ารวจความหลากหลายทางชวภาพแบบเรงรด:หมเกาะลนตา:47-61.จารจนตนภตภฏและเกรยงไกรสวรรณภกด.2544.คมอดผเสอในประเทศไทย.ส�านกพมพวนา.กรงเทพฯ.320หนาฉววรรณหตะเจรญ,โรเบรตคนนงแฮม,สรชยชลด�ารงกล,ภทพมลไสวและสภโชตองวจารณปญญา.2544.คมอตรวจวเคราะหแมลงคมครอง.อนทรเกรเตดโปรโมชนเทคโนโลยจ�ากด,กรงเทพฯ.157หนาวราภรณจ�ารสเลศลกษณ.2547.ความหลากชนดและการกนอาหารของผเสอกลางวนในเขตอทยานแหงชาตเฉลมรตนโกสนทรจงหวดกาญจนบร.ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต(เกษตรศาสตร)สาขากฏวทยาภาควชากฏวทยา.78หนาวยะวฒนใจตรง,ทศนยจนทอง,พรเพญโกศลปญญาภาวฒนและนนทชาสงขน�านมต.2551.รายงานการวจยโครงการส�ารวจความหลากหลายทางชวภาพบรเวณหมเกาะมนจงหวดระยอง.พพธภณฑธรรมชาตวทยา,องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาต:216-238หนา.วฒนชยตาเสน,กอบศกดวนธงไชย,สาธตปนกลและเดชาววฒนวทยา.2550.ความหลากชนดของผเสอกลางวนบรเวณอทยานแหงชาตดอยอนทนนทจงหวดเชยงใหม.วารสารวนศาสตร26.12-27หนา.สรชยชลด�ารงกลและชลธรช�านาญคด.2541.การใชผเสอกลางวนเปนดชนความหลากหลายทางชวภาพของอทยานแหงชาตน�าหนาว.วารสารเทคโนโลยสรนาร5.147-161หนา.สรชยชลด�ารงกลและไชยพรชาลเสน.2545.ความหลากหลายของผเสอกลางวนในเขตรกษาพนธสตวปาภสฐาน.วารสารเกษตรพระจอมเกลา20(3).12-26หนา.

Bolton,B.2007.TaxonomyofthedolichoderineantgenusTechnomyrmexMayr(Hymenop-tera:Formicidae)basedontheworkercaste.ContributionsoftheAmericanEntomologicalInstitute35(1):1-150.Bolton,B.2012.Bolton’sCatalogueandSynopsisVersion:3January2011.Avilablefrom:http://www.gap.entclub.org/ (1 January 2012).Chantarasawat, N., D. Sitthicharoenchai, C.ChaisuekulandC.Lekprayoon.2013.Comparisonofants(Hymenoptera:Formicidae)diversityindrydipterocarpandmixeddeciduousforestsatSriNanNationalPark,northernThailand.TropicalNaturalHistory13(1):1-19.Eguchi,K.2001.ArevisionoftheBorneanspeciesoftheantgenusPheidole(Insecta:Hy-menoptera:Formicidae:Myrmicinae).Tropics,MonographSeries2:1-154.Gunard,B.andR.R.Dunn.2012.AchecklistoftheantsofChina.Zootaxa3558:1-77.Hashimoto,Y.,Sk.YamaneandM.Mohamed.2001.Howtodesignaninventorymethodforground-levelantsintropicalforests.NatureandHumanActivities6:25-30.Jaitrong,W.2012.TaxonomyandBiogeographyoftheAntGenusAenictus(Hymenoptera:Formicidae:Aenictinae)inSoutheastAsia.DoctoralDissertationsubmittedtoGraduateSchoolofScienceandEngineering,KagoshimaUniversity.285pp.Jaitrong,W.andT.Ting-Nga.2005.AntfaunaofPeninsularBotanicalGarden(KhaoChong),TrangProvince,southernThailand(Hymenoptera:Formicidae).TheThailandNaturalHistoryMuseumJournal1(2):137-147.Jaitrong,W.andSk.Yamane.2011.SynopsisofAenictusspeciesgroupsandrevisionoftheA.curraxandA.laevicepsgroupsintheeasternOriental,Indo-Australian,andAustralasianregions(Hymenoptera:Formicidae:Aenictinae).Zootaxa3128:1-46.

Lattke,J.E.2004.ATaxonomicRevisionandPhylogeneticAnalysisoftheAntGenusGnamp-togenus Roger in Southeast Asia and Australasia (Hymenoptera: Formicidae: Ponerinae).UniversityofCaliforniaPress,London,266pp.Pfeiffer,M.,D.Mezger,S.Hosoishi,E.Y.BakhtiarandR.J.Kohout.2011.TheFormicidaeofBorneo(Insecta:Hymenoptera):apreliminaryspecieslist.AsianMyrmecology4:9-58.Sathiamurthy,E.andH.K.Voris.2006.MapsofHolocenesealeveltransgressionandsub-mergedlakesontheSundaShelf.TheNaturalHistoryJournalofChulalongkornUniversity,supplement2:1-44.Wang,M.2003.AmonographicrevistionoftheantgenusPristomyrmex(Hymenoptera:For-micidae).BulletinoftheMuseumofComparativeZoology157(6):383-542.

บรรณานกรม

82 83

กผเสอกะลาธรรมดา 21

ขผเสอขาวแคระ 37ผเสอขาวหางรว 53

คผเสอเคาทเทา 26

จผเสอจรกาหนอนยโถ 23ผเสอจวหนอนมะพราวธรรมดา 54

ชผเสอชางรอน 27

ณผเสอเณรธรรมดา 36

ตผเสอตาลแดงโดนขด 59

ถผเสอถงทองธรรมดา 32

นผเสอนลปา 56

บผเสอบารอนหนอนมะมวง 28

ปผเสอปายขาวธรรมดา 58

พผเสอแพนซมยรา 22ผเสอแพนซสน�าตาล 24ผเสอแพนซสฟา 25

ฟผเสอฟาขดหกปกขน 46ผเสอฟาขดสใหญ 47

ผเสอฟาขดหกโนรา 48ผเสอฟาขอบขนธรรมดา 42ผเสอฟาขอบขนใตปกจด 43ผเสอฟาเมยเลยนธรรมดา 40ผเสอฟาไมกอมดเลยง 41

มผเสอมวงสยาม 49

ลผเสอลายขดเงนลายขอ 45

สผเสอสหมากสกลายโคง 51ผเสอแสดหางยาวธรรมดา 52

หผเสอหนอนหนามกระทกรก 20ผเสอหางตมจดชมพ 29ผเสอหนอนมะนาว 30ผเสอหางตงธรรมดา 31ผเสอหนอนจ�าปธรรมดา 33ผเสอหนอนจ�าปจดแยก 34ผเสอหางดาบธรรมดา 35ผเสอหนอนใบกมเสนด�า 38ผเสอเหลองสยามลายขด 39ผเสอหนอนพทราธรรมดา 44ผเสอหางคหนอนกาฝาก 50ผเสอหนวดหอกศรลงกา 55ผเสอหนอนปาลมอนเดย 57

ดชนชอไทยผเสอWatanasit,S.,S.SonthichaiandN.Noon-anant.2003.PreliminarysurveyofantsatTarutaoNationalPark,southernThailand.SongkhlanakarinJournalofScienceandTechnology25(1):115-122.Watanasit,S.,N.Noon-anantandA.Phlappueng.2008.DiversityandecologyofgrounddwellingantsatKhaoNanNationalPark,southeastThailand.SongkhlanakarinJournalofScienceandTechnology30(6):707-712.Wetterer,J.K.2011.Worldwidespeadofthetropicalfireant,Solenopsisgeminate(Hyme-noptera:Formicidae).MyrmecologicalNews14:21-35.Boonvanno,K.,S.WatanasitandS.Permkam.2000.ButterflydiversityatTonNga-ChangWildlifeSanctuary,SongkhlaProvince,SouthernThailand.ScienceAsia26.105-110p.Ek-Amnuay,P.2006.ButterfliesofThailand.BaanLaeSuan.Bangkok.849pp.Ek-Amnuay,P.2012.ButterfliesofThailand2ndRevisededition.BaanLaeSuan.Bangkok.944pp.Godfrey,E.J.1931.Onacollectionofbutterflies fromKawTao.Journalof theSiamSociety,NaturalHistorySuppl.8(3):191-196p.Lekagul,B.,K.Askins,J.NabhitabhataandA.Samruadkit.1977.FieldguidetothebutterfliesofThailand.KurusaphaLadpraoPress,Bangkok.260pp.Nuhn,R.L.andP.H.Reeves.1980.SomebutterfliesofKhaoYaiNationalPark.UnitedProductionPress.Bangkok,Thailand.Pinratana,A.1981.ButterfliesinThailand.Vol.4Lycaenidae.Bangkok:TheVirathamPress.215pp.Pinratana,A.1983.ButterfliesinThailand.Vol.2PieridaeandAmathusiidae.Bangkok:TheVirathamPress.71pp.Pinratana,A.1985.ButterfliesinThailand.Vol.5.Hesperiidae.Bangkok:TheVirathamPress.152pp.Pinratana,A.1988.ButterfliesinThailand.Vol.6.Satyridae,LibytheidaeandRiodinidae.Bangkok:TheVirathamPress.60pp.Pinratana,A.andL.N.Eliot.1992.ButterfliesinThailand.Vol.1PapilionidaeandDanaidae.Bang-kok:TheVirathamPress.78pp.Pinratana,A.andL.N.Eliot.1996.ButterfliesinThailand.Vol.3Nymphalidae(Secondandrevisededition).Bangkok:TheVirathamPress.140pp.Yamaguchi,S.,T.AokiandM.Akiyama.2005.Studiesonthebutterfliesofthesemi-driedtropicalforestineastThailandIII.ButterfliescollectedduringthesurveyintheprovincesofMukdahanandUbonRatchathani,1999(Insecta:Lepidoptera:Rhopalocera).Evolutionarysciences,11:41-59p.

84 85

ดชนชอวทยำศำสตรผเสอA

Acraea Violae (Fabricius,1775) 20Appias olferna (Swinhoe,1890) 38Ahmetia achaja (Fruhstorfer,1912) 49Anthene emolus (Godart,1824) 41Anthene lycaenina (R.Felder,1868) 43Arhopala centaurus (Godfrey,1916) 41Astictopterus jama (Felder&Felder,1860) 56

CCastalius rosimon (Fabricius,1775) 44Cepora nerissa (Fabricius,1775) 39Cheritra freja (Fabricius,1793) 53Cigartis lohita (tlorgtield,1829) 45Curetis regula (Evans,1954) 51Cynitia lepidea (Butler,1868) 26

DDanaus genutia Cramer,1779

EEuploea core (Cramer,1780) 23Eurema hecabe (Linnaeus,1758) 36Euthalia aconthea (Cramer,1777) 28

GGraphium agamemnon (Linnaeus,1758) 33Graphium antiphates (Cramer,1775) 35Graphium doson (Felder,Felder 1864) 34

IIroides aeacus (Felder&Felder,1860) 32

JJuronia almanac (Linnae,1758) 22Junonia lemonias (Linnaeus,1758) 24 Junonia orithya (Linnaeus,1758) 25

LLambrix salsala (Moore,1866) 54Leptosia nina (Fabricius,1793) 37Loxura atymnus (stoll,1780) 52

NNacaduba beroe (Felder&Felder,1865) 46Nacadube pactolus (C.Felder,1860) 47Neptis hylas (Linnaeus,1758) 21

OOdontoptilum angulata (Felder,1862) 59Oriens goloides (Moore,1881) 55

PPachliopta aristolochiae (Fabricius,1775) 29Papilio demoleus (Linnaeus,1758) 30Papilio polytes (Linnaeus,1758) 31Pareroanais (Lesson,1837) 40Parthenos sylvi (Cramer,1775) 27Prosotas nora (C.Felder,1860) 48

SSuastus gremius (Fabricius,1798)

TTagiades japetus (stoll,1781) 58Tajuria cippus (Fabricius,1787) 50

ดชนชอไทยมดก

มดกระโดดขาเหลอง 78มดกอนหอยธรรมดา 63

คมดคนไฟ 75

งมดงามทง 72

ดมดแดง 69มดด�าทง 61

ตมดตะลานขนทอง 68มดตะลานปลองขเถา 67มดตะลานปาหวด�า 66

รมดรวสมธ 76

ทมดทหารบงแฮม 64

นมดน�าผง 65

ปมดปยฝายอกรอง 77มดปยฝายขาแดง 80

ลมดโลบาน 74

หมดหนามกระทงด�า 70มดหนามเกลยงขาแดง 71มดเหมน 62

อมดไอชนด�า 79

86 87

ฮมดฮอสาน 73

ดชนชอวทยำศำสตรมดA

Aenictus binghami (Forl,1900) 64Anoplolepis gracilipes (F.Smith,1857) 65

CCamponotus camelinus (F.Smith,1857) 66Camponotus rufoglaucus (Jerdon,1851) 67Carehara diversa (Jerdon,1851) 72Colobopsis leonardi (Emery,1889) 68Crematogaster aurita (Karavaiev,1935) 73

DDolichoderus thoracicus (F.Smith,1860) 63

EEctomomyrmex Leeuwenhoeki (Forel,1886) 77

IIridomyrmex anceps (Rojer,1863) 61

MMeranoplus bicolor (Guerin-Meneville,1844) 74

OOdontomachus rixosus (F.Smith,1857) 78Odontoponera denticulate (F.Smith,1858) 79Oecophylla Smaragdina (Fabricius,1775) 69

PPolyrhachis armata (Le Guillou,1842) 70Polyrhachis laevissima (F.Smith,1858) 71Pseudoneoponera rufipes (Jerdon,1851) 80

SSolenopsis geminate (Fabricius,1804)

TTapinoma melanocephalum (Fabricius,1793) 62Tetramorium smithi (Mayr,1879) 76Tetraponera rufonigra (Jerdon,1851) 81

88