บทท 9

การบรหารจดการในหองเรยน

การบรหารจดการในหองเรยนเปนเรองทครผสอนตองตระหนกถง เรมตงแตตวครตองม

มนษยสมพนธทด มบคลกภาพทแสดงถงความเมตตาและเปนมตรกบนกเรยน รจกนกเรยนเปนรายบคคล รภมหลง ความถนดและความสนใจของนกเรยน ซงครผสอนควรมเครองมอ และทกษะในการรวบรวมขอมล ซงอาจเปนแบบสงเกต แบบสมภาษณ การท าสงคมมต และการศกษารายกรณ เปนตน

นอกจากนนการควบคมหองเรยนเปนเรองทครควรใหความสนใจ หากพบนกเรยนทมปญหาครจะด าเนนการอยางไร ครตองรวานกเรยนทสอนอยในวยใด วยของเขาสนใจ ใฝรอะไร หากครออกแบบการจดการเรยนไดสอดคลองกบแตละเรอง เหมอนทเราชอบเรยนวชาอะไรในชวงเดก เพราะเราชอบครใชหรอไม ชวงวยของนกเรยน และสอดคลองกบความถนดของนกเรยน จะสงผลใหนกเรยนมความสนใจและตงใจเรยน 9.1 ความหมาย ของการบรหารจดการในหองเรยน

นกวชาการ นกการศกษาหลายทานไดใหความหมายของ การบรหารจดการในหองเรยน ไวหลายทศนะ ดงน

ชคเคแดนซ (Schickedanz, 1983, 112 อางถงใน หรรษา นลวเชยร, 2535, 26) กลาวไววา

การบรหารจดการในหองเรยน (Classroom Management) หมายถง ภาระหนาทตางๆ ทครจะตองท า เชน การจดวางวสดอปกรณการวางแผนการใชเวลา หรอการจดตารางสอนอยางเหมาะสมซงจะเปนเครองสะทอนใหเหนสมมตฐานของครเกยวกบวธการเรยนของนกเรยน และบทบาทของครนอกจากนการบรหารจดการหองเรยน ยงรวมถงการจดพฤตกรรมของเดกใหเขาไดรบพลงงานไปในการเรยนรแทนการไปท ากจกรรมทไมมประโยชน ในทางปฏบตแลวเปาหมายการบรหารจดการหองเรยน จะไมใชเพยงแตการควบคมพฤตกรรมเฉพาะอยางเทานน แตเปนการจดเตรยมและด ารงสภาพหองเรยนทนกเรยนใหความรวมมอในกจกรรมการเรยนรตางๆ

ปราณ สาระจตต (2537, 3 - 10) การบรหารจดการหองเรยน หมายถง กระบวนการในดาน

การจดเตรยมสภาพหองเรยน วสด อปกรณ และกจกรรม รวมทงวธการในการจดการพฤตกรรมของเดก เพอรกษาบรรยากาศในหองเรยน ชวยใหการเรยนการสอนด าเนนไปไดอยางราบรน เดกเกดความรวมมอในกจกรรมการเรยนร

228

สรางค โควตระกล (2548, 436) กลาววา การบรหารจดการหองเรยน หมายถง การสรางและการรกษาสงแวดลอมของหองเรยนเพอเออตอการเรยนรของนกเรยน

อรจรย ณ ตะกวทง (2545, 130 - 139) ไดใหความหมายของการสรางวนยในหองเรยนไวดงน

กฎระเบยบ หมายถง มาตรฐานของพฤตกรรมทวๆ ไป หรอความคาดหวงทนกเรยนตองปฏบตในหองเรยน กฎระเบยบจะเปนตวควบคมความประพฤต และพฤตกรรมของนกเรยน แตละคนจะท าใหนกเรยนอยรวมกนปราศจากความขดแยง

กฎระเบยบ เปนสงจ าเปนถาตองการใหเกดการเรยนการสอน กฎระเบยบตองม ความเปนรปธรรม ยตธรรมและสมเหตสมผล กฎระเบยบตองสามารถสนองวตถประสงคตอไปน

1. สทธในการสอนของครตองไดรบการคมครอง 2. สทธในการเรยนตองไดรบการคมครอง 3. ความปลอดภยดานจตใจและรางกายของนกเรยนตองไดรบการคมครอง 4. ทรพยสนตางๆตองไดรบการคมครอง ครตองพจารณาความจ าเปนทตองมกฎระเบยบในหองเรยนพรอมเลอกกฎระเบยบท

เหมาะสมกบนกเรยนของตน เชน 1) นกเรยนตองท าตามค าแนะน าของครผสอน 2) นกเรยนตองเคารพกฎระเบยบของโรงเรยน 3) นกเรยนตองแสดงความสภาพตอทกคน

การยอมรบนบถอจากนกเรยนเปนสงทส าคญมากส าหรบการบรหารจดการหองเรยน การยอมรบนบถอไมสามารถสรางขนไดโดยอตโนมต แตครจะไดรบการยอมรบนบถอจากการกระท าของตนเอง ครตองมความอดทนใหการยอมรบนบถอเกดขน ถาหากครมความยตธรรมปฏบตกบนกเรยนอยางคงเสนคงวา นกเรยนยอมมความนบถอ และจะปฏบตตามกฎระเบยบของหองเรยนอยางไมมอคตหรอขอขดแยงใด ๆ

แนวทางการเลอกกฎระเบยบส าหรบหองเรยน 1. กฎระเบยบส าหรบหองเรยนตองสอดคลองกบธรรมนญหรอกฎระเบยบของโรงเรยน 2. ใหนกเรยนมสวนรวมในการก าหนดกฎระเบยบในระดบท ไมท าใหคร อดอดและ

ตองเหมาะสมกบวยและความคดของนกเรยน 3. ระบพฤตกรรมทเหมาะสมและพฤตกรรมทพงประสงคเปนกฎระเบยบของหองเรยนโดยใช

ส านวนภาษาเชงบวก 4. เนนเฉพาะพฤตกรรมทส าคญเทานน 5. จ านวนกฎระเบยบไมมากเกนไปประมาณ 3-6 ขอ 6. เขยนขอความกฎระเบยบดวยค างายๆและสนกะทดรด 7. กฎระเบยบควรจะบงบอกพฤตกรรมทสามารถสงเกตได 8. ระบรางวลทนกเรยนจะไดรบจากการปฏบตตามกฎระเบยบและระบวธลงโทษถานกเรยน

ฝาฝนกฎระเบยบ

229

เมอทกคนรบทราบกฎระเบยบของหองเรยนแลว ครจ าเปนตองสอนกฎระเบยบเหลานนในชวโมงแรกของการเรยนการสอน เสมอนเปนเนอหาวชาหนง กฎระเบยบตองประกอบดวยการอธบายกฎระเบยบ การซกซอม การใหขอมลกลบ และการสอนซ า นกเรยนจ าเปนตองทราบเหตผลของกฎระเบยบแตละขอ และนกเรยนตองทราบวา พวกเขาถกคาดหวงอะไรจากกฎระเบยบแตละขอ

การสรางวนยในหองเรยน หมายถง หลกการควบคมชนเรยนโดยถอเอาความสมพนธอนดระหวางครกบนกเรยนการทใหนกเรยนทกคนในหองเรยนรจกปกครองตนเองการกระท าตามระเบยบหรอขอบงคบตางๆอนเกดจากความสมครใจของผปฏบตโดยทมองเหนวามคณคาและการปฏบตดงกลาวจะท าใหเกดความเรยบรอยและความเสมอภาคแกสมาชกทกคน

จากความหมายทไดกลาวมาขางตนพอสรปไดวา ค าวา การบรหารจดการในหองเรยน หมายถง การสราง พฒนา และการรกษาบรรยากาศ สงแวดลอมในหองเรยนใหเออตอการเรยนร ของนกเรยน รวมทงวธการในการจดการพฤตกรรมของเดกนกเรยน เพอสราง พฒนา รกษาบรรยากาศในหองเรยน ชวยใหการจดการเรยนรด าเนนไปไดอยางราบรน เดกนกเรยนเกดความรวมมอในกจกรรมการเรยนร 9.2 หลกการ แนวคด การบรหารจดการในหองเรยน

นกวชาการ นกการศกษาหลายทานไดน าเสนอ หลกการ แนวคด การบรหารจดการในหองเรยน ไวหลายทศนะ ดงน

อทมพร พรายอนทร (2542, 31 - 35) แนวคดการบรหารจดการหองเรยนตามรปแบบ

จตวทยา ตงอยบนพนฐานของความคดทวา การเปลยนพฤตกรรมจะเกดขนกตอเมอครเขาใจถงสาเหตของพฤตกรรมเดก เขาใจวาอะไรเปนแรงจงใจท าใหเดกมพฤตกรรมเชนนน เขาใจถงความคดความรสก ความตองการ และความตงใจ

รววรรณ ชนตระกล (2540, 101) กลาววา สงแวดลอมทางกายภาพไดแกบรเวณโรงเรยนอาคารเรยนสงกอสรางแสงสวาง มความสมพนธกบชวตประจ าวนของนกเรยน คร และทกคนในโรงเรยนอยางมาก

เทอน ทองแกว (2538, 74 - 81) ไดใหแนวคดวา สภาพแวดลอมมอทธพลตอการเรยนรของบคคล บคคลทอยในสภาพแวดลอมทดยอมปรบเปลยนพฤตกรรมของตนเองตามสภาพแวดลอมไปในแนวทางทด ในทางการศกษาหรอการเรยนการสอนจงไดเนนใหมการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนรโดยรอบตวผเรยนโดยเฉพาะการจดสภาพแวดลอมในหองเรยนซงจะมอทธพลตอนกเรยนเปนอยางยง

หรรษา นลวเชยร (2535, 33) เชอวา เจตคตทดตอกนระหวางคร และนกเรยนเปนพนฐานส าคญของการสอน สนบสนนใหครมความสมพนธกบนกเรยนดวยความจรงใจ ครตระหนกและยอมรบถงความรสกของตนเองและยนดทจะแสดงความรสกนนตอหองเรยน นอกจากนแลวครกควรจะตระหนกตอความรสกของเดกดวยซงจะท าใหเกดความเขาใจทดตอกน

230

แนวคดดานจตวทยาเกยวกบการบรหารจดการหองเรยนอกแนวคดหนง คอ แนวคดของ Glasser (Glasser, 1965 อางถงใน หรรษา นลวเชยร, 2535, 30) ไดเสนอแนะวธการแกปญหาพฤตกรรมในหองเรยนดวยความรวมมอกนระหวางครและนกเรยน ซงตองอาศยความจ าเปนพนฐานทางดานจตวทยา สอง ประการ คอ ความรก และความรสกมคา หมายถง ครจะตองชวยขจดปญหาทางอารมณของเดกทมปญหาดานการปกครอง อนจะสงผลตอความประพฤตของเดก คอ ท าใหเดกมความรบผดชอบและไดรบการศกษาดขน

ชาตชาย พทกษธนาคม (2544, 236 - 243) การวางแผนการจดการระบบการบรหารจดการ

หองเรยนควรเรมทการมจดประสงคทแนนอนและชดเจนหลกการส าคญพนฐานของการบรหารจดการหองเรยนมดงตอไปน

1. ครควรมระบบการจดการทไดผล 2. กฎของหองควรสอดคลองกบเปาหมายของโปรแกรม 3. เปาหมายของวนยกคอการทเดกมสวนรวมในกจกรรมการเรยนร 4. การบรหารจดการหองเรยนคอการจดการเกยวกบพฤตกรรมของเดกเพอใหมการเรยน

การสอน 5. ครจะตองรบผดชอบทจะพฒนาและคงสภาพระบบการจดการทมประสทธภาพ อาภรณ ใจเทยง (2546, 239 - 240) ไดเสนอ หลกการการบรหารจดการหองเรยน ไวดงน 1. การจดหองเรยนควรใหยดหยนไดตามความเหมาะสม หองเรยนควรเปนหองใหญหรอ

กวางเพอสะดวกในการโยกยายโตะ เกาอ จดรปแบบตางๆ เพอประโยชนในการเรยนการสอน 2. ควรจดหองเรยนเพอสรางเสรมความรทกดานโดยจดอปกรณในการท ากจกรรมหรอ

หนงสออานประกอบทนาสนใจไวตามมมหองเพอนกเรยนจะไดคนควาท ากจกรรมควรคดอปกรณรปภาพและผลงานไวเพอใหเกดการเรยนร

3. ควรจดหองเรยนใหมสภาพแวดลอมทด ไดแก สภาพแวดลอมทางกายสตปญญาอารมณและสงคม

4. ควรจดหองเรยน เพอเสรมสรางลกษณะนสยทดงาม หองเรยนจะนาอยกตรงทนกเรยนรจกรกษาความสะอาด

5. ควรจดหองเรยน เพอสรางเสรมประชาธปไตยโดยครอาจจด ดงน 5.1 จดใหนกเรยนเขากลมท างานโดยใหมการหมนเวยนกลมกนไป เ พอให ได

ฝกการท างานรวมกบผอน 5.2 จดทนงของนกเรยนใหสลบทกนเสมอ เพอใหทกคนไดมสทธทจะนงในจดตางๆ

ของหองเรยน 6. ควรจดหองเรยนใหเออตอหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ฉะนนปจจบนเนนการจด

การเรยนการสอนโดยใหผเรยนเปนศนยกลาง และใชกระบวนการสอนตางๆ

231

สพน บญชวงศ (2544, 128 - 129) ไดสรปหลกการจดหองเรยนไวดงน 1. หองเรยนควรมสสนทนาด สบายตามอากาศถายเทไดด แสงสวางเพยงพอ ไมมเสยง

รบกวน อากาศไมเปนพษ ไมรอนจนเกนไป และมขนาดกวางขวางอยางเพยงพอ 2. สะอาดถกสขลกษณะ เปนระเบยบเรยบรอย นาอย มบรรยากาศและสงแวดลอม

คลายคลงกบชวตในบานในครอบครวของนกเรยน 3. สงทอยในหองเรยนไมวาจะเปนโตะ เกาอ มมหนงสอ ปายนเทศ สอการสอนประเภท

ตางๆ สามารถเคลอนไหวเคลอนทไดสามารถจดหรอดดแปลงหองเรยนใหมลกษณะเอออ านวยตอการสอนและกจกรรมประเภทตางๆ ได

4. นกเรยนเรยนรในหองเรยนอยางมความสข มอสระเสรภาพในเรองของการเรยนรและในขณะเดยวกนกมวนยในการดแลตนเอง และการอยรวมกบผ อน ปฏสมพนธของนกเรยนกบครนกเรยนกบนกเรยนเปนไปดวยดทสงเสรมบรรยากาศและมความเขาใจในบทบาทของตนเอง

5. จดมมหนงสอ มมประสบการณสอการสอนบางประเภทใหเพยงพอและมประโยชนตอการเรยนรของนกเรยน

6. หองเรยนทด ไมจ ากดเฉพาะในหองเรยนสเหลยมทก าหนดใหเทานน แตยงมหองเรยนแบบเปด แบบธรรมชาต เปนการศกษานอกหองเรยนทนกเรยนมความตองการและสนใจเชนเดยวกน

7. การเปลยนแปลงสงแวดลอม เนอหาสาระ กระบวนการเรยนร ตองกระท าอยเสมอตามเหตการณขาวคราวความเคลอนไหวสงทเกยวของกบการเรยนรชวงปดเรยน

8. ควรมการจดเตรยมหองเรยนใหพรอมตอการสอนในแตละครง เพอพฒนาทกษะส าคญๆบางประการ

การจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพครตองจดกจกรรมทกอยางทจะท าใหการสอนม

ประสทธภาพและนกเรยนมสมฤทธผลในการเรยนรตามวตถประสงคทตงไวส าหรบบทเรยน (สรางค โควตระกล, 2548, 436) ตลอดจนการสรางปฏสมพนธทเกดขนระหวางนกเรยนกบครและนกเรยนกบนกเรยนและการทนกเรยนจะตองอยทโรงเรยนกบครเปนระยะเวลาในแตละวนหลายชวโมงและสถานทสวนใหญกคอหองเรยนการบรหารจดการหองเรยนใหเอออ านวยตอแนวคดของหลกสตรและพฒนาการของเดกจงเปนพนฐานส าคญยงตอคณภาพของการเรยนรในแตละครง

สพน บญชวงศ (2544, 159) ไดเสนอแนวคดทส าคญในการบรหารจดการหองเรยน ไวดงน 1. การสรางบรรยากาศสงแวดลอมทดของหองเรยน มผลตอพฒนาการลกษณะนสยเจตคตท

ดของนกเรยนเปนอยางมาก 2. หองเรยนควรมลกษณะยดหยน ปรบใหเหมาะกบสภาพการณ และสถานการณใน

การจดการเรยนการสอนไดเสมอ 3. หองเรยนควรเปดในเรองของเสรภาพความเปนอสระของการเรยนร การอยรวมกนและ

ความเคลอนไหวในกจกรรมการเรยนการสอนทกประเภท 4. การจดสอการสอนโสตทศนปกรณและหนงสอบางประเภทมความจ า เปนตอการเสรม

การเรยนรในหองเรยนเปนอนมาก

232

จากหลกการหลกการ แนวคด การบรหารจดการในหองเรยน ดงกลาวขางตนพอสรปไดวา การบรหารจดการในหองเรยนเปนการปฏบตเกยวกบการก ากบดแลสรางกฎระเบยบขอตกลงในหองเรยนการจดการพฤตกรรมของนกเรยนการแกไขปญหารวมกนในหองเรยนการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทดหองเรยนมลกษณะยดหยนเปนแหลงวชาการมปฏสมพนธทดสงเสรมชวตแบบประชาธปไตยสงเสรมลกษณะนสยทด

9.3 ความส าคญของการบรหารจดการในหองเรยน

โรงเรยนและหองเรยนเปนสงแวดลอมทคนเราประดษฐขนเพอการเรยนการสอน ครจ านวนไมนอยพยายามหาวธการตางๆ มาขจดสภาพทนาเบอหนาย ดงนนการบรหารจดการในหองเรยน จงเปนเรองทส าคญ นกการศกษา หลายทานไดกลาวถง ความส าคญของการบรหารจดการในหองเรยน ไวดงน

กระทรวงศกษาธการ (2545, 75 - 80) ไดใหความส าคญของการบรหารจดการหองเรยน

ดงน 1. หองเรยน คอ มตทางกายภาพ ทเกดจากการบรหารจดการหองเรยนเชงบวก มตกายภาพ

เปนปจจยแรก และประการส าคญทสด กลาวคอ สงแวดลอมทางกายภาพของหองเรยนทครและนกเรยนจะตองใชเปนการแทรกแซงเชงปองกน (Preventive Intervention) ทจะตองปฏบตกอนเรมงานมสงทครอาจเปลยนแปลงไดในวงจ ากด เชน ไมสามารถเปลยนแปลงขนาดของตก ขนาดของหองเรยน จ านวนนกเรยน หรอกลมสงคมตลอดจนรายไดของครอบครวของนกเรยน เปนตน

2. สงทมองเหนและจบตองได เชน เครองตกแตงหอง และของใชตางๆ ควรมแสงสวางเพยงพอทจะไมท าใหเมอยตา หองไมควรรอนมาก และเยนมากตลอดจนระดบความดงของเสยงรวมทงความปลอดภย สงทส าคญ คอ ทงนกเรยนและตวครจะตองมองเหนและไดยนเสยงของกนและกน ไมวาจะเปนหองเรยนแบบใดจะตองจดสภาพใหมองเหนไดรอบหองเรยน

3. การเคลอนไหว กลาวคอ พนทตองใหความเคลอนไหวไดสะดวกเพอเปนการหลกเลยงปญหาดานพฤตกรรมไดนกเรยนทกวยลวนตองการม “สญลกษณตวตน” (Symbolic Identification) ในหองเรยน คอ ตองการใหมสงทแสดงวาตนเองมสวนรวมลงทน หรอมสวนเปนเจาของหองเรยน ครสามารถสงเสรมการจดตวบงชแสดงตวตน (Identification) ดวยการใหนกเรยนท างานในหองเรยนหรอบรเวณใกลหองเรยนดวยความสนใจงานของนกเรยน

จากการศกษาความส าคญของการบรหารจดการหองเรยน พอสรปไดวา การบรหารจดการ

ในหองเรยน เปนเครองบงชการใชเวลาอยางมประสทธภาพ ทงของครและของนกเรยน หองเรยนเปนสงแวดลอมทจดท าขนเพอการเรยนการสอน ซงมองคประกอบทส าคญของการบรหารจดการหองเรยน คอ สงแวดลอมทางกายภาพสงทมองเหน จบตองได และการเคลอนไหว กลาวคอ พนทตองใหความเคลอนไหวไดสะดวกเพอเปนการหลกเลยงปญหาดานพฤตกรรม

233

9.4 องคประกอบของการบรหารจดการในหองเรยน

นกวชาการ นกการศกษาหลายทานไดก าหนด องคประกอบของการบรหารจดการในหองเรยน ไวดงน

บล และ โซลท (Bull; & Solity, 1987, 15 - 33) กลาววา องคประกอบการบรหารจดการ

หองเรยนประกอบดวย 3 สวนคอ 1. องคประกอบทางกายภาพ หมายถง สภาพแวดลอมในการเรยนการสอนของนกเรยนและ

คร สวนใหญ คอ สภาพแวดลอมทอยรอบๆ หองเรยนนนเองลกษณะการจดออกแบบกจะแตกตางกนไปแตในกจกรรมการเรยนการสอนแตละกจกรรมกตองใชวสด อปกรณ และสภาพแวดลอมทแตกตางกน หลกการทวๆ ไป คอ จะก าหนดพอใหเปนแนวทจะใชกบการเรยนการสอนไดทกโอกาสเนองจากสภาพแวดลอมสามารถมอทธพลตอพฤตกรรมของนกเรยนทงโดยตรงและโดยผลกระทบทสภาพแวดลอมมอทธพลตอพฤตกรรมของคนอนๆ ทท างานในบรเวณนนดวย

2. องคประกอบทางสงคม หมายถง สงแวดลอมทเกดขนจากทครและนกเรยนไดอยรวมในบรเวณแวดลอมเดยวกนในรปหนงรปใดอาจกอใหเกดสวนประกอบทางสงคมทมความแตกตางกนในบางลกษณะไดเชนครอาจจะท างานรวมกบนกเรยนกลมตางๆกน (กลมใหญและกลมเลกกลมคละความสามารถหรอจ าแนกความสามารถความถนด) และท างานรวมกบเดกเปนรายบคคลภายในกลมใหญในหลายโอกาสท าใหเกดประสบการณตางๆกนในสถานการณนนๆสภาพทางพลวตรหรอ การเคลอนไหวไมหยดนงของกลมการสอนดงกลาวกจะตองแตกตางกนในแตละกลมดวยเปาหมายหลกประการหนงกคอประสทธภาพทางการเรยนของนกเรยน

3. องคประกอบดานการศกษา หมายถง เนอหาในหลกสตรของโรงเรยนและผลการตดสนใจทครเลอกความรและทกษะตางๆทจ าเปนและเหมาะสมส าหรบนกเรยนมาสอนในระดบอายและขนตอนการเรยนรของนกเรยนการจดแผนการเรยนการสอนการใหงานนกเรยนการจดระบบการเรยนการสอนและการจดกจกรรมตางๆในแตละวนเหลานคอลกษณะส าคญขององคประกอบดานการศกษา

สมจต สวธนไพบลย (2534, 14 - 21) ไดน าเสนอแนวคดของการบรหารจดการหองเรยนซงเปนพนฐานทส าคญในการพฒนาการสอนไดเปนอยางดเพราะการบรหารจดการหองเรยนเปน การสรางสรรคสถานภาพทกอใหเกดการเรยนรมากทสดซงจ าแนกการบรหารจดการหองเรยนเปน 8 ดานมรายละเอยดดงตอไปน

1. การจดสงแวดลอมทเออตอการเรยนร หมายถง บรเวณสถานททใชในการจดการเรยน การสอนซงไดแกอาคารเรยนหองเรยนบรรยากาศโดยรอบสะอาดสวยงามมระเบยบปลอดภยและ มบรรยากาศทเออตอการเรยนรซงเปนสภาพทมอทธพลตอผเรยนท าใหนกเรยนสบายใจมความสขสงผลตอการเรยนรของผเรยนรวมทงการจดรปแบบทางโครงสรางสงของวตถตลอดจนการจดกจกรรมตางๆกระตนใหเกดขบวนการเรยนรซงประกอบดวยการเลอกสงทสนใจการแกปญหาและการคนพบ

2. การด าเนนการสอนอยางเปนระบบ หมายถง กระบวนการทมงใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมในตวผเรยนใหมความรทกษะและเจตคตทดโดยผสอนไดจดเตรยมการวางแผนการสอน

234

อยางมระบบโดยผสอนมกจกรรม 5 ประการคอการเตรยมการสอนการประเมนผเรยนการวางแผนการสอนการสอนและการประเมนผล

3. บคลกภาพของผเรยนหมายถงลกษณะนสยทรวมกนเปนแบบฉบบเฉพาะตวของแตละบคคลอนไดแกลกษณะทาทการแสดงออกรปรางหนาตาความรสกและพฤตกรรมตางๆ กลาว คอบคลกภาพขนอยกบปจจยทเปนตวก าหนดไดแก 1) ตวก าหนดทางสรระซงไดรบการถายพนธกรรมมาแตก าเนด 2) ตวก าหนดทางดานการเปนสมาชกกลม 3) ตวก าหนดบทบาท 4) ตวก าหนดทางดานสถานการณหรอสภาวะแวดลอม 5) การยอมรบของกลม

4. การสรางวนยในหองเรยน หมายถง หลกการควบคมชนโดยถอเอาความสมพนธอนดระหวางครกบนกเรยนการทใหนกเรยนทกคนในหองเรยนรจกปกครองตนเองการกระท าตามระเบยบหรอขอบงคบตางๆอนเกดจากความสมครใจของผปฏบตโดยทมองเหนวามคณคาและการปฏบตดงกลาวจะท าใหเกดความเรยบรอยและความเสมอภาคแกสมาชกทกคน

5. การค านงความแตกตางระหวางบคคล หมายถง ลกษณะและพฤตกรรมตางๆของบคคลนนทแสดงออกหรอตอบสนองทสงเกตเหนไดหรอความสามารถในเรองใดเรองหนงซงประกอบไปดวยเชาวนปญญาความสนใจยทธวธในการเรยนพนฐานความรเดมทกษะในการรบรรปแบบการเรยนรความสามารถในการจ าแรงจงใจทศนคตและสงแวดลอมทางสงคมซงสงผลใหแตละคนมรายละเอยดทแตกตางกนในหลายดานเชนดานรางกายดานอารมณดานความคดดานสตปญญาความแตกตางดงกลาวท าใหมศกยภาพไมเทาเทยมกน

6. กระบวนการกลม (Group Process) คอ สภาพการเรยนการสอนในหองเรยนทผเรยนจะมจดมงหมายเพอสมฤทธผลในการเรยนเหมอนกนนอกจากนนผเรยนจะตองมปฏสมพนธซงกนและกนซงมครผสอนอยในฐานะผน า (Leadership) ทงนนกจตวทยาเชอวากลมทมปฏสมพนธทดยอมท ากจกรรมตางๆไดอยางประสบความส าเรจมากกวากลมทขาดปฏสมพนธทดตอกนซงเปนองคประกอบทท าใหเกดสมฤทธผลในการเรยนไดมากยงขน

7. เทคนคและกระบวนการคดเปนการเนนกระบวนการคดคนควาหาขอเทจจรงและ การน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนเพอเปนการปลกฝงพฤตกรรมการคดคนควาหาความรและเทคโนโลยใหมๆ

8. การจดกจกรรมใหนกเรยนประสบความส าเรจเปนการใชสอการเรยนการสอนแบบการเนนบทบาทของนกเรยนและแบบเนนบทบาทของครซงเปนแนวทางการจดกจกรรมใหนกเรยนไดประสบการณตรงและนกเรยนเปนผคดตามรปแบบของนกเรยนแบบกระบวนการกลมฝกการคดแกปญหาคดสรางสรรคคดออกแบบและคดตดสนใจ

จากทไดกลาวมาขางตนพอสรปไดวา องคประกอบของการบรหารจดการในหองเรยน

ประกอบดวย สภาพแวดลอมในการเรยนการสอน สงแวดลอมทเกดขนจากทครและนกเรยนไดอยรวมในบรเวณแวดลอมเดยวกน เนอหาในหลกสตรของโรงเรยน การจดกจกรรมการเรยนร ตลอดจน ผลการตดสนใจทครเลอกความรและทกษะตางๆ ทจ าเปนและเหมาะสมส าหรบนกเรยนมาจดการเรยนรในหองเรยน

235

9.5 รปแบบการบรหารจดการในหองเรยน

การบรหารจดการหองเรยนมความส าคญยงกวาระเบยบวนยหรอการบงคบนกเรยนใหประพฤตตวใหดเปนอนมากการบรหารจดการหองเรยนมความส าคญวาครคอผน าครสรางสถานการณขนท าใหเหตการณด าเนนไปชวยคมครองใหนกเรยนปลอดภยส งทส าคญคอการบรหารจดการหองเรยนเชงบวกเปนเรองสรางสรรคนกเรยนไดเรยนและครไดสอนถาจดรปแบบทเลวทสดกจะเกดการบรหารจดการหองเรยนในทางลบและท าใหครเปนศตรกบนกเรยนดงนนรปแบบการบรหารจดการหองเรยนทมการจดการแบบเออสงคมการเรยนรพฤตกรรม

รปแบบการบรหารจดการหองเรยนม 3 รปแบบ คอ (กระทรวงศกษาธการ, 2545, 33 - 49) 1. รปแบบพฤตกรรม (Behaviorist Model) 2. รปแบบจตวทยา (Psychological Model) 3. รปแบบการจดการแบบกลม (Group Management Model) แตละรปแบบการบรหารจดการหองเรยน มรายละเอยด ดงตอไปน 1. รปแบบพฤตกรรม (Behaviorist Model)

การใชทฤษฎการปรบพฤตกรรมในการบรหารจดการหองเรยนตงอยบนพนฐานความเชอทวาครสามารถควบคมสงทเกดขนทกๆอยางในหองเรยนดวยการใชวธการเสรมแรงครใหความส าคญกบสงทเกดขนภายในหองเรยนวาเปนผลจากการกระท าของเดกแทนทจะคนหาสาเหตวาอาจเปนผลจากทบานหรอชมชนครจะดเฉพาะพฤตกรรมเดกทเกดขนในหองเรยนเทานนครจะแยกแยะพฤตกรรมทตองการใหเดกเปลยนและสงเกตพฤตกรรมทครตองการใหเดกประพฤตแลวจงวางแผนขนตอนเพอควบคมพฤตกรรมเดกโดยเดกจะไดรบการบอกอยางชดเจนถงพฤตกรรมทเปนทพงประสงคและท าตามอยางเครงครดเมอครและเดกรวาพฤตกรรมทพงประสงคเปนเชนใดครจะไมสนใจพฤตกรรมทไมเหมาะสมและพฤตกรรมทเหมาะสมหรรษานลวเชยร (2535 อางถงใน อทมพร พรายอนทร, 2542, 31) ใหขอเสนอแนะวาเนองจากครไมอาจเมนเฉยตอพฤตกรรมทไมเหมาะสมทกพฤตกรรมไดจงควรใชเทคนค 4 วธตอไปน

1. ถาเกดปญหาขนเปนสงทเกดขนชวคราวและหยดไปแลวครไมควรใหความสนใจอกตอไป 2. ถาปญหานนไมรายแรงและไมมอนตรายครควรเมนเฉยเสยแตควรใชเวลาและพลงงานกบ

พฤตกรรมทเกยวของกบความปลอดภยทไมสามารถเมนเฉยได 3. ถาปฏกรยาของครทมตอเดกท าใหดงความสนใจของเดกอนๆและท าใหบรรยากาศ

การเรยนหยดชะงกครกไมนาจะใหความสนใจตอพฤตกรรมนน 4. ถาเหตการณนนเกดขนกบเดกซงปกตเปนผประพฤตดอยแลวและไมมทาทวาเดกจะ

กระท าผดอกตอไปครควรจะเมนเฉยเสย อยางไรกตามมขอสงเกตวาการเมนเฉยตอพฤตกรรมทไมพงประสงคจะไมชวยแกปญหา

การประพฤตผดจงจ าเปนอยางยงทจะตองใชวธใหแรงเสรมพฤตกรรมทน าไปสพฤตกรรมทพงประสงค

236

2. รปแบบจตวทยา (Psychological Model) แนวคดการบรหารจดการหองเรยนตามรปแบบจตวทยา ตงอยบนพนฐานความคดทวา

การเปลยนแปลงพฤตกรรมจะเกดขนกตอเมอ ครเขาใจถงสาเหตของพฤตกรรมเดกเขาใจวาอะไรเปนแรงจงใจท าใหเดกมพฤตกรรมเชนนน เขาใจถงความคด ความตองการ และความตงใจ (หรรษา นลวเชยร, 2535 อางถงใน อทมพร พรายอนทร, 2542, 33) กลาววาการแกปญหาพฤตกรรมในหองเรยนดวยความรวมมอกนระหวางครและนกเรยนซงตองอาศยความจ าเปนพนฐานทางดานจตวทยาสองประการคอความรกและความรสกมคาหมายถงครจะตองชวยขจดปญหาทางอารมณของเดกทมปญหาดานการปกครองอนจะสงผลตอความประพฤตของเดกคอท าใหเดกมความรบผดชอบและไดรบการศกษาดขน

3. รปแบบการจดแบบกลม (Group Management Model)

หองเรยนจะเปรยบเสมอนตวอยางกลมเฉพาะกลมหนงทเดกมปฏสมพนธทางสงคมและเปลยนแปลงไปตามสถานการณของชวตของคนในหองเรยน

พรรณ ช. เจนจต (2541, 35) ไดศกษาการบรหารจดการหองเรยนและไดเสนอแนะแนวทางทเปนประโยชนตอการมองระบบสงคมในหองเรยนพบวาพฤตกรรม 4 ชนดของครทสมพนธกบประสทธภาพในการบรหารจดการหองเรยนมดงตอไปน

1. ความรรอบ (Wittiness) คอ ครผทเปรยบเสมอนมตาอยขางหลงจะมองเหนทกสงทกอยางทเกดขนภายในหองเรยนตลอดเวลาใครจะท าอะไรเมอไรกบใครทไหนครรวาอะไรก าลงเกดขนและนกเรยนกรวาไมมอะไรจะรอดสายตาของครได

2. ความคาบเกยว (Overlappingness) คอ ความสามารถของครทจะใหความสนใจตอเหตการณมากกวาหนงอยางในเวลาเดยวกนคณสมบตของการกระท าพฤตกรรมสองสงในเวลาเดยวกนเปนสงจ าเปนมากเพราะครสามารถมองเหนหรอรบรถาหากมการประพฤตผดเกดขนในสวนใดสวนหนงของหองเรยน

3. ความราบรน (Transition Smoothness) คอ การเปลยนกจกรรมแตละกจกรรมมความส าคญมากในกระบวนการบรหารจดการหองเรยนความราบรนหมายถงประสทธผลใน การเรมตนและการด ารงสภาพการท ากจกรรมจนกระทงเสรจสน

4. ความหลากหลาย (Learning-related Variety) คอ ขอคดในการจดเตรยมกจกรรมหลายๆอยางมาใหเดกท ากคอประการแรกกจกรรมเหลานนเหมาะกบระดบความสามารถทางสตปญญาของเดกหรอไมประการทสองรปแบบการสอนของครมการอนญาตใหเดกท ากจกรรมอสระตามความสนใจหรอเปลารวมทงเดกไดมโอกาสเลอกท ากจกรรมทมลกษณะเปนรปธรรมคอมวสดอปกรณทเขาสามารถสมผสได

ดงนนกลาวโดยสรป การจดหองเรยนทใหเดกมปฏสมพนธทางสงคมและการเปลยนแปลงไป

ตามสถานการณของคนในหองเรยนนนขนอยกบการจดกจกรรมอยางมประสทธภาพของครทจะตองท าหนาทเปนผวางแผนในการจดเตรยมกจกรรมหาเทคนควธการจดกจกรรมทหลากหลายใชสอทเหมาะสมท าใหผเรยนมความสขสนกสนานกระตอรอรนในการเรยนและเกดการเรยนร

237

9.6 การบรหารจดการในหองเรยน

การบรหารจดการหองเรยนเปนการปฏบตและกลยทธทใชเพอจดระเบยบในหองเรยนเปนงานในหนาทของผสอนทจะตองรบผดชอบด าเนนการในการจดระบบหรอกจกรรมตางๆเพอสงเสรมการเรยนรของผเรยนตามตวแปร 5 ดาน (สรางค โควตระกล, 2548, 436)

2.6.1 การจดสงแวดลอมทเออตอการเรยนร

โรงเรยนเอกชนในส านกงานเขตพนทการศกษาเพชรบรเขต 1 รอยละ 90 มทตงอยในเขตอ าเภอเมองมพนทจ านวนจ ากดไมสามารถขยายพนทของโรงเรยนตามจ านวนนกเรยนทเพมขนไดในแตละโรงเรยนจ านวนนกเรยนในโรงเรยนเอกชนทไดรบความนยมของจงหวดเฉลยตอหองเรยน 1 : 50 หอง : คน ในแตละระดบชนมการเปดท าการสอนระดบชนละ 6 – 10 หองเรยนจากผลการส ารวจสภาพการจดสงแวดลอมของโรงเรยนเอกชนพบวาจ านวนนกเรยนทเพมขนท าใหโรงเรยนตองสรางอาคารเรยนเพมขนโดยการสรางมงเนนใหมหองเรยนเพยงพอกบจ านวนนกเรยนและมการจดสงแวดลอมเพอการเรยนรทปลอดภยและสรางสรรค

พมพพนธ เดชะคปต (2545, 5 - 6) กลาววา สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรซงเปนตว

แปรส าคญทชวยสงเสรมสนบสนนใหการเรยนมประสทธผลอยางมประสทธภาพโดยลกษณะบรรยากาศทางกายภาพทเหมาะสมควรเปนดงน

1. หองเรยนมสสนนาดและเหมาะสมสบายตาอากาศถายเทไดดปราศจากเสยงรบกวนและ มขนาดกวางขวางเพยงพอกบจ านวนผเรยน

2. หองเรยนควรมบรรยากาศความเปนอสระของการเรยนการท างานรวมกนเปนกลมตลอดจนการเคลอนไหวในกจกรรมการเรยนการสอนทกประเภท

3. หองเรยนตองสะอาดถกสขลกษณะนาอยตลอดจนมความเปนระเบยบเรยบรอย 4. สงทอยภายในหองเรยนเชนโตะเกาอสอการสอนประเภทตางๆเชนกระดานจอรบภาพ

เครองฉายภาพขามศรษะสามารถเคลอนไหวไดและสามารถดดแปลงใหเอออ านวยตอการสอนและการจดกจกรรมประเภทตางๆได

5. ควรจดเตรยมหองเรยนใหพรอมตอการสอนในแตละครงเชนใหมความเหมาะสมตอ การสอนวธตางๆตวอยางเชนเหมาะตอวธสอนโดยกระบวนการกลมวธการบรรยายและวธการแสดงละครเปนตน

อาภรณ ใจเทยง (2546, 229 - 232) กลาววา การจดสภาพแวดลอมหองเรยนใหม ความเปนระเบยบเรยบรอยมความสะอาดมสงอ านวยความสะดวกจะสงเสรมใหการเรยนของนกเรยนสะดวกขนท าใหเกดความสบายใจโดยจดสงตางๆในลกษณะดงน

1. การจดโตะเรยนและเกาอของนกเรยน

1.1 ใหมขนาดเหมาะสมกบรปรางและวยของนกเรยน 1.2 ใหมชองวางระหวางแถวทนกเรยนจะลกนงไดสะดวกและท ากจกรรมไดคลองตว

238

1.3 ใหความสะดวกตอการท าความสะอาดและการเคลอนยายเปลยนรปแบบทนงเรยน 1.4 ใหมรปแบบทไมจ าเจเชนอาจเปลยนรปตวทตวยรปครงวงกลมหรอเขากลม

เปนวงกลมไดอยางเหมาะสมกบกจกรรมการเรยนการสอน 1.5 ใหนกเรยนทนงทกจดอานกระดานด าไดชดเจน 1.6 แถวหนาของโตะเรยนควรอยหางจากกระดานด าพอสมควรไมนอยกวา 3 เมตรไมควร

จดโตะจนตดกระดานด าจนเกนไปท าใหนกเรยนตองแหงนมองกระดานด าและหายใจเอาฝนชอลก เขาไปมากท าใหเสยสขภาพ

2. การจดโตะคร

2.1 ใหอยในจดทเหมาะสมอาจจดไวหนาหองขางหองหรอหลงหองกไดจากงานวจยบางเรองเสนอแนะใหจดโตะครไวดานหลงหองเพอใหมองเหนนกเรยนไดอยางทวถงอยางไรกตาม การจดโตะครนนขนอยกบรปแบบการจดทนงของนกเรยนดวย

2.2 ใหมความเปนระเบยบเรยบรอยทงบนโตะและในลนชกโตะเ พอสะดวกตอ การนงท างานของครและการวางสมดงานของนกเรยนตลอดจนเพอปลกฝงลกษณะนสยความเปนระเบยบเรยบรอยแกนกเรยน

3. การจดปายนเทศ

ปายนเทศจะตดไวทฝาผนงของหองเรยนสวนใหญจะตดไวทขางกระดานด าทง 2 ขาง ครควรใชปายนเทศนใหเปนประโยชนตอการเรยนการสอนดงน

3.1 จดตกแตงออกแบบใหสวยงามนาดสรางความสนใจแกนกเรยน 3.2 จดเนอหาสาระใหสอดคลองกบบทเรยนอาจใชตดสรปบทเรยนทบทวนบทเรยนหรอ

เสรมความรแกนกเรยน 3.3 จดใหใหมอยเสมอสอดคลองกบเหตการณส าคญหรอวนส าคญตางๆทนกเรยนเรยน

และควรร 3.4 จดตดผลงานนกเรยนและแผนภมแสดงความกาวหนาในการเรยนของนกเรยนจะเปน

การใหแรงจงใจทนาสนใจวธหนง

จ ารส นองมาก (2547, 7 - 8) กลาววา สภาพแวดลอมทสงผลตอการเรยนอยางมความสขหองเรยนสภาพทวไปตองสะอาดเรยบรอยนกเรยนไดเรยนอยในสภาพแวดลอมและบรรยากาศทเหมาะสมเชนมปายนเทศใหความรมมประสบการณซงเปนแหลงเรยนรทผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเองมากทสดมกฎหรอระเบยบในการปฏบตตนมความผกพนธกบเพอนฝงในทางทดและมกจกรรมตางๆทจดขนเพอเสรมผลสมฤทธของผเรยนเชนผลงานของผเรยนทท าใหผเรยนมความภาคภมใจในผลงานของตนเองและชนชมผลงานของผอนเปนตน

การจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนตองเออตอการเรยนรของผเรยนมแหลงเรยนรทหลากหลายเชนหองสมดหองปฏบตการตางๆสวนหยอมไมดอกไมประดบฯลฯตองพรอมทจะใหนกเรยนมโอกาส

239

ศกษาหาความรนอกจากนนปฏสมพนธของบคลากรในโรงเรยนกบนกเรยนกบผปกครองนกเรยนและกบบคลากรในโรงเรยนดวยกนตองเปนไปในทางทดเปนทประทบใจของผพบเหน

สจนดา ขจรรงศลป (2540, 52 - 58) กลาวถงกระบวนการจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนวา

มงใหทกคนทเขามาสมผสกบโรงเรยนแลวรสกอบอนเหมอนอยในบานทเปยมไปดวยไมตรจต (An Amiable School) ลกษณะตวอาคารและพนท ในโรงเรยนจะสงเสรมใหมการพบปะ การตดตอสอสารกนและมความสมพนธกนของบคคลทกระดบทเกยวของกบระบบโรงเรยน

การจดรปแบบทางโครงสรางสงของวตถตลอดจนการจดกจกรรมตางๆกระตนใหเกดขบวนการเรยนรซงประกอบดวยการเลอกสงทสนใจการแกปญหาและการคนพบ

การจดสถานทในอาคารเรยนครจดทส าหรบครพบกบนกเรยนทงกลมทส าหรบนกเรยนท ากจกรรมกนเองทครจะพบปะกบเดกกลมเลกหรอแมกระทงทนกเรยนจะอยตามล าพงโดยนกเรยนสามารถเรยนรจากสงแวดลอมรอบๆตวทมผลเออตอการเรยนร

ธระ รญเจรญ (2545, 43) ไดท าการวจยเรองสภาพและปญหาการหารและการจดการศกษา

ขนพนฐานของสถานศกษาในประเทศไทยโดยใชการปฏรปการเรยนรและการจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรดงน

1. สถานศกษาจดสงแวดลอมเออตอการเรยนรและพฒนาคณธรรมแกผเรยนทกระดบอยางเหมาะสม

2. สถานศกษาจดแหลงเรยนรทหลากหลายและมวสดอปกรณการเรยนรเหมาะสมเพยงพอกบจ านวนและกระบวนการเรยนรของผเรยน

3. สถานศกษาจดแหลงการเรยนรและการบรการวสดอปกรณการเรยนรทเพยงพอส าหรบครหรอบคลากร

4. สถานศกษาการจดสภาพแวดลอมสะอาดรมรนเปนระเบยบสวยงามและมความปลอดภยสง

ชาตชาย พทกษธนาคม (2544, 108) ได เสนอแนวคดของนกจตวทยาในกล มของ ทฤษฎการเรยนร (Learning theories) มกจะเนนอทธพลของสงแวดลอมวามผลตอตวบคคลมากสงแวดลอมจงมความส าคญตอมนษยมากเพราะมนษยจะเรยนรจากสงตางๆทอยรอบตวเองและน ามาผสมผสานเขากบตนเอง

กลาวโดยสรป การจดสงแวดลอมทเออตอการเรยนร หมายถง บรเวณสถานททใชใน

การจดการเรยนการสอนซงไดแกอาคารเรยนหองเรยนบรรยากาศโดยรอบสะอาดสวยงามมระเบยบปลอดภยและมบรรยากาศทเออตอการเรยนรเชนการจดโตะเกาอการจดมมวชาการตางๆความเปนกนเองระหวางครกบนกเรยนและนกเรยนกบนกเรยนรวมทงการสงเสรมใหนกเรยนแสดงความคดเหนตางๆซงเปนสภาพทมอทธพลตอผเรยนท าใหนกเรยนสบายใจมความสขสงผลตอการเรยนรของผเรยน

240

2.6.2 การด าเนนการสอนอยางเปนระบบ การจดการเรยนการสอนอยางเปนระบบเปนการจดการเรยนการสอนทค านงถงความ

เชอมโยงระหวางปจจยกระบวนการและผลผลตเปนการท างานเชงระบบ (System approach) ตามระบบกจกรรมประกอบดวย (ชาตชาย พทกษธนาคม, 2544, 180)

1.1 คนหาความตองการจ าเปน 1.2 การตรวจสอบสาเหตความตองการจ าเปน 1.3 ก าหนดมาตรการในการปฏบต 1.4 วางแผนระบบการจดการเรยนการสอนและระบบควบคมคณภาพ 1.5 ตรวจสอบความส าเรจตามขนตอนทวางแผนได 1.6 แกไขปญหาทเกดขนในทกระยะของการปฏบตงาน 1.7 เลอกวธการแกปญหาทมประสทธภาพสงสด 1.8 มมาตรการประเมนผลการแกไขปญหาอยางเปนระบบ ในงานสอนซงเปนงานหนงของผสอนนนมกจกรรมหลกอย 5 ประการคอ การเตรยม

การสอนการประเมนผเรยนการวางแผนการสอนการสอนและการประเมนผลกจกรรมทงหมดนตองกระท าโดยรอบคอบโดยอาศยความรและระเบยบวธจากหลายวชามาประกอบกนเพอมองใหเหนภาพของสงทตองท าใหชดเจนขนเพอการด าเนนการสอนจะเปนระบบตามขนตอนครอบคลมเนอหาและวธการตางๆดงน (ชาตชาย พทกษธนาคม, 2544, 180 - 190)

1. การเตรยมการสอน กจกรรมการเรยนการสอนนนเรมตงแตกอนเขาหองเรยนโดยเรมจากการเตรยมการกอน

การเตรยมการสอนเปนกระบวนการทประกอบดวย 3 ขนตอนไดแกการก าหนดจดมงหมายของ การสอนการก าหนดรายละเอยดของกระบวนการเรยนการสอนและการก าหนดบพภาคการเรยนร ดงรายละเอยดตอไปน

ขนตอนแรกสด คอ การก าหนดจดมงหมายการสอนซงตองก าหนดใหเปนรปธรรมกลาวคอผสอนจะตองระบไดวาผเรยนจะมความสามารถอะไรบางหลงจากจบการเรยนการสอนในหนวยนนๆแลว

ขนตอนทสอง คอ การก าหนดรายละเอยดกระบวนการเรยนการสอนซงขนนผสอนจะตองคดใหไดวาตองการใหเหตการณอะไรเกดขนภายในตวผเรยนผเรยนจะตองตอบสนองตอกจกรรม การเรยนการสอนไดตามแนวทางทผสอนคาดหวงไว

ขนตอนทสาม คอ การก าหนดบพภาคของการเรยนรในขนนผสอนจะตองถามตนเองวากอนทจะเรยนบทเรยนนมลกษณะเชนไรทผเรยนจ าเปนตองมมากอนผเรยนตองเรยนรอะไรบางและตองมทกษะในการจดระเบยบความคดอยางไรบางดงนนบพภาคการเรยนรในทนจงมไดหมายถงความรดานเนอหาวชาเพยงอยางเดยวแตรวมเทคนควธและจตลกษณะตางๆของผเรยนอนเปนพนฐานส าหรบการตอไป

241

2. การประเมนตวผเรยน ผสอนจะตองระบขอบขายหรอระดบความสามารถและลกษณะตางๆของผเรยนซงจ าเปน

ตอการบรรลถงจดมงหมายของการสอนตามทก าหนดไวซงถอวาเปนการประเมนตวผเรยนใน การประเมนตวผเรยนนจะใชบพภาคการเรยนรซงไดก าหนดไวในการเตรยมการสอนเปนเกณฑ

3. การวางแผนการสอน การวางแผนการสอน หมายถง การเตรยมรปแบบของการสอนเพอทจะเชอมระหวาง

ความสามารถเบองตนทประเมนไดจากตวผเรยนกบความสามารถอนเกดขนใหมตามทไดก าหนดไวในจดมงหมายของการสอนสงทระบไวในแผนการจดการเรยนรจะตองชดเจนเปนรปธรรมเรมตงแตก าหนดสงทผเรยนจ าเปนตองรก าหนดกจกรรมการเรยนการสอนก าหนดอปกรณตางๆ เพออ านวยความสะดวกแกผเรยนและการวดผลและการประเมนผล

4. การสอน การสอนเปนขนทผสอนกบผเรยนไดมปฏสมพนธกนโดยตรงผสอนตองสอสารกบผเรยน

เพอใหผเรยนเกดความรความรสกมพฤตกรรมและคณลกษณะตางๆตามชวงเวลาทไดก าหนดไวในชวงเวลาการสอนการมความรและทกษะในการท างานสอนสงถงระดบหนงจงจ าเปนตอการทจะท าใหผสอนด าเนนการสอนอยางเปนระบบและบรรลเปาหมาย

5. การประเมนผล การประเมนผลเปนกจกรรมขนสดทายของงานสอน ไดแก การประเมนผลการสอนเพอ

ทราบวาการสอนประสบความส าเรจตามความตองการหรอไมอยางไรและหากพบวาการสอนไมบรรลถงจดมงหมายทตงไวกจ าเปนทตองวางแผนเพอปรบปรงแกไขกระบวนการด าเนนการสอนตอไป

คณลกษณะส าคญของผท าการสอน เพอด าเนนการสอนอยางเปนระบบเมอพจารณากจกรรมหลกทตองกระท าในงานสอนแลว

นกวชาการเหนพองกนวา ผทท างานสอนจ าเปนตองมคณลกษณะส าคญอยางนอย 4 ประการจงจะสอนไดอยางมประสทธภาพคณลกษณะทส าคญเหลานนประกอบดวย (ชาตชาย พทกษธนาคม, 2544, 195)

1. มความรในเนอหาวชาทสอน ผสอนตองมความรในเนอหาวชาทตนสอนเปนอยางดหมายถงการรลกระดบหนงและ

รวมถงมความแมนย าและความทนสมยในเนอหาวชานนๆดงนนนอกจากจะตองเรยนวชาทตองสอนมาจนลกซงในระดบหนงแลวผสอนยงตดตามความเปลยนแปลงของวชานนๆอยตลอดเวลา

2. มความสามารถในการประยกตหลกจตวทยาเพอการเรยนการสอน การมความรในเนอหาวชาทสอน แมวาจะส าคญมาก แตยงไมใชปจจยส าคญประการเดยว

ในการสอนทมคณภาพความสามารถในการถายทอดความรและประสบการณทมอยใหแกผเรยนไดอยางชดเจน จนท าใหผเรยนเกดคณลกษณะตามจดมงหมายทก าหนด เปนปจจยส าคญอกประการหนงซงคณลกษณะประการทสอง ผสอนจ าเปนตองเรยนรเทคนคการสอนและการใชหลกจตวทยาเพอใหสอดคลองกบการพฒนาผเรยนสอดคลองกบธรรมชาตของการเรยนรมกลวธการสอนทท าให

242

ผเรยนเขาใจและสามารถถายโยงไปใชกบสถานการณจรงไดและสอนโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคลเปนส าคญ

3. มความสามารถในการปรบตวใหเขากบสถานการณใหม เนองจากสภาพแวดลอมทางการศกษาเปลยนไปอยางรวดเรวจงมความจ าเปนทผสอน

จะตองพฒนาความสามารถในการปรบตวใหเขากบสถานการณใหมหากจะกลาวถงการเปลยนแปลงของสงแวดลอมซงผสอนตองเผชญกบสถานการณใหม กอาจแบงออกไดเปน 3 ประการ คอ ประการแรกไดแกการเปลยนแปลงทางนวตกรรมทางการศกษาซงเปนไปอยางตอเนอง ประการทสองไดแกการเปลยนแปลงของสงคมเศรษฐกจและการเมองซงอาจเรยกไดวาผนผวนจนคาดการณลวงหนาไมไดประการทสามไดแกสถานการณในหองเรยนซงเปลยนไปตามบทเรยนและสภาพของผเรยนหากครผสอนขาดความสามารถในการปรบตวไดทนทวงทอาจท าใหเกดความรสกลาหลงเบอหนายทอถอยตอการสอน

4. มเจตคตทดตอผเรยน งานการสอนเปนงานทตองท ากบคนดงนนแมผสอนจะเชยวชาญในเนอหาวชาและกลวธ

สอนหากผสอนไมชอบผเรยนโอกาสทจะสอนไดอยางมคณภาพกแทบไมมการทผสอนจะมเจตคตทดตอผเรยนไดจ าเปนทตองรเทาทนพฒนาการทกดานของผเรยนและรางวลทผสอนจะไดคอ การทไดเหนผเรยนเจรญงอกงามและพฒนาไปไดอยางเตมทตามศกยภาพของตนเพอพฒนาคณลกษณะดงกลาวใหเกดขนกบตวผสอนจ าเปนทจะตองฝกอบรมใหมความรเกยวกบธรรมชาตและลกษณะทวๆไปของผเรยนเทาๆกบใหมความรเกยวกบหลกการของการเรยนรแบบตางๆ การด าเนนการสอนอยางเปนระบบผสอนตองมลกษณะทส าคญ 4 ประการคอตองมความร ในเนอหาทสอนมความสามารถในการประยกตหลกจตวทยาเพอการเรยนการสอนมความสามารถในการปรบตวใหเขากบสถานการณใหมและมเจตคตทดกบผ เรยนโดยทผสอนมวธการด าเนนกา รในการสอนคอ 1) การเตรยมการสอน 2) การประเมนตวผ เ ร ยน 3) การวางแผนการสอน 4) การสอน 5) การประเมนผลการปฏบตทง 5 ขนตอนและคณลกษณะส าคญทง 4 ประการเปนกระบวนการทท าใหผสอนด าเนนการสอนไดอยางเปนระบบตามจดมงหวงทไดคาดหมายไวกบผเรยน

หนวยศกษานเทศก กรมสามญ (2542, 13 - 16) ไดกลาวถง บทบาทของครในการจด

การเรยนการสอนเพอด าเนนการสอนอยางเปนระบบไวดงน 1.1 เตรยมตนเองครตองเตรยมตนเองใหพรอมส าหรบบทบาทของผบรการดานความรจะตอง

ใหค าอธบายค าแนะน าค าปรกษาใหขอมลความรทชดเจนแกผเรยนรวมทงแหลงความรทจะแนะน าใหกบผ เรยนไปศกษาคนควาหาขอมลไดดงนนครตองมภาระหนกเตรยมตวเองดวยการอาน การคนควาการทดลองปฏบตมากๆในหวขอเนอหาทตนรบผดชอบรวมทงขอมลอนๆทเกยวของและเปนประโยชนตอผเรยน

1.2 เตรยมแหลงขอมลเมอการด าเนนการสอน ครไมใชผบอกเลามวลความรอกตอไป ครจะตองเตรยมแหลงขอมลความรแกผเรยนทงในรปแบบของสอการเรยนใบความรวสดอปกรณและหองปฏบตการหรอแหลงการเรยนรตางๆ

243

1.3 การจดท าแผนการจดการเรยนรบทบาทของครกอนการเรยนการสอนทกครง คอ การวางแผนการจดการเรยนรตามผลการเรยนรทคาดหวงของการเรยนรทก าหนดในการจดท าแผนการเรยนรครตองเตรยมการในสงตอไปน

1.3.1 เตรยมกจกรรมการเรยนครตองวางแผนจดกจกรรมการเรยนร โดยครจะท าหนาทเปนผจดการทก าหนดบทบาทในการเรยนรและความรบผดชอบแกผเรยนใหท ากจกรรมทสอดคลองกบความตองการความสามารถและความสนใจของแตละคน

1.3.2 เตรยมสอวสดอปกรณเมอออกแบบหรอก าหนดกจกรรมการเรยนแลวครจะตองพจารณาและก าหนดวาจะใชสอวสดอปกรณใดเพอใหกจกรรมการเรยนดงกลาวบรรลผลและจดเตรยมใหพรอมบทบาทของครตรงนจงเปนผอ านวยความสะดวกเพอใหการเรยนรบรรลผล

1.3.3 เตรยมวดและประเมนผลบทบาทในดานการเตรยมการอกประการหนง คอ การเตรยมวดและประเมนผลการเรยนรทเกดขนโดยการวดตรงตามจดประสงคการเรยนรและจดใหครอบคลมทงในสวนของกระบวนการและผลงานทเกดขนโดยการเตรยมวธการวดและเครองมอวดใหพรอมกอนทกครง

นอกจากน ชนาธป พรกล (2544, 6) ยงกลาววา ครมหนาทรบผดชอบการเรยนของผเรยนเพอด าเนนการสอนอยางเปนระบบดงน

1. กอนสอนท าการวางแผนเตรยมการเลอกกจกรรมการเรยนร 2. ขณะสอนท าหนาทอ านวยความสะดวกจดการแนะน าสงเกตชวยเหลอเสรมแรงและ

ใหขอมลยอนกลบ 3. หลงสอนท าหนาทประเมนการเรยนรของผเรยนเพอใชในการวางแผนการสอนตอไปหรอ

ตดสนคณภาพของผเรยนผเรยนยงมหนาทรบผดชอบการเรยนรของตนเองโดยเลอกสงทตองการเรยนวางแผนการเรยนเขาไปมสวนรวมในการเรยนศกษาคนควาการเรยนรดวยตนเอง

บทบาทของครในการด าเนนการสอนอยางเปนระบบครตองเตรยมตนเองใหพรอมทงเนอหาและแหลงความรทหลากหลายจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนมสวนรวมในการจดกจกรรม การเรยนการสอนและมการประเมนผลทสามารถวดไดครอบคลมทกดาน

จากแนวคดตางๆ ดงกลาวพอสรปไดวา การด าเนนการสอนอยางเปนระบบเปนการจด

การเรยนการสอนทค านงถงความเชอมโยงระหวางปจจยกระบวนการและผลผลตซงประกอบดวยคณลกษณะส าคญ 4 ประการคอ 1) มความรในเนอหาวชาทสอน 2) มความสามารถในการประยกตหลกจตวทยาเพอการเรยนการสอน 3) มความสามารถในการปรบตวใหเขากบสถานการณใหม 4) มเจตคตทดตอผเรยน

2.6.3 การจดกจกรรมใหนกเรยนประสบความส าเรจ

การจดกจกรรมใหนกเรยนประสบความส าเรจเปนกจกรรมทครเปดโอกาสใหนกเรยน มสวนรวมในการเรยนการสอนคอเปนผปฏบตกจกรรมดวยตนเองสวนครจะเปนผประสานและกระตนใหนกเรยนท ากจกรรมซงการเรยนการสอนด าเนนไปโดยการปฏบตกจกรรมของนกเรยน เชน

244

การอภปรายกลมยอยหรอทงหองเรยนการเขยนเรยงความแลวน าเสนอกจกรรมแกปญหาหรอกจกรรมการสบคน (อทมพร พรายอนทร, 2542, 20 - 30)

ชาตชาย พทกษธนาคม (2544, 236 - 243) กลาววา จดกจกรรมโดยใหผเรยนเปนผกระท ากจกรรมเพอใหเกดการเรยนรดวยตนเองผสอนเปนผอ านวยความสะดวกสวนตวความรเปนผลพลอยไดจากการกระท ากจกรรมทงนเพราะระหวางท ากจกรรมผเรยนจะไดรบผลคอเกดการพฒนาตนเองทางการคดการปฏบตการแกปญหาการท างานรวมกนการวางแผนจดการและเทคนควธการตางๆ ทเรยกวาเรยนรวธการหาความร (Learn how to Learn) ซงมคณคามากกวาตวความร ดงนนใน การสอนจงตองใหผเรยนไดลงมอท ากจกรรมดงนนการจดกจกรรมการเรยนการสอนหรอการจดกจกรรมใหนกเรยนประสบความส าเรจมหลกการส าคญดงตอไปน

1. จดกจกรรมใหสอดคลองกบเจตนารมณของหลกสตรหลกสตรฉบบปจจบนทงระดบประถมศกษาและมธยมศกษามความมงหวงใหผ เรยนคดเปนท าเปนแกปญหาเปนเกดทกษะกระบวนการตางๆเชนกระบวนการคดการแกปญหาการปฏบตงานการท างานกลมฯลฯดงนนผสอนจงตองสอนวธการคดวธการท าวธการแกปญหาและสอนอยางมล าดบขนตอนทมประสทธภาพ

2. จดกจกรรมใหสอดคลองกบจดประสงคการสอนกลาวคอผสอนตองพจารณาวาจดประสงคการสอนในครงนนมงเนนพฤตกรรมดานใดเชนการสอนทมงเนนพฤตกรรมหรอดานทกษะดงนนผสอนตองจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใหผเรยนไดลงมอฝกปฏบตเพอใหเกดทกษะ

3. จดกจกรรมใหสอดคลองกบลกษณะของเนอหาวชาเนอหาวชาหลายประเภทเชนประเภทขอเทจจรงการแกปญหาการคดสรางสรรคทกษะเจตคตและคานยมเนอหาวชาแตละประเภทตองอาศยเทคนควธสอนการจดกจกรรมทแตกตางกนหรอถาเปนเนอหาวชาประเภทการแกปญหากตองใหผเรยนไดคดแกปญหาและเปดโอกาสใหแสดงความคดสรางสรรคในการแกปญหานนเชนวชาวทยาศาสตรคณตศาสตรเปนตน

4. จดกจกรรมใหมล าดบขนตอนเพอผเรยนไดเกดความรความเขาใจอยางตอเนองไมสบสนและสามารถโยงความสมพนธของเนอหาทเรยนไดการจดล าดบขนตอนควรเรมจากงายไปยากรปธรรมไปนามธรรมใกลตวไปไกลตวและสวนรวมไปสวนยอยจะท าใหเกดการเรยนรไดด

5. จดกจกรรมใหนาสนใจโดยใชสอการสอนทเหมาะสมสอการสอนแบงได 5 ประเภทไดแก 1) สอบคคลและของจรง 2) วสดและอปกรณเครองฉาย 3) วสดและอปกรณเครองเสยง 4) สงพมพ 5) วสดทใชแสดงดงนนการใชสอการสอนตองค านงถงความเหมาะสมกบระดบความรความสามารถและประสบการณเดมของผเรยนจะชวยใหกจกรรมนนนาสนใจยงขน

6. จดกจกรรมโดยใหผเรยนเปนผกระท ากจกรรมเพอใหเกดการเรยนรเพอใหเกดการเรยนรดวยตนเองผสอนเปนผอ านวยความสะดวกสวนตวความรเปนผลพลอยไดจากการกระท ากจกรรมทงนเพราะระหวางท ากจกรรมผเรยนจะไดรบผลคอเกดการพฒนาตนเองทางการคดการปฏบตการแกปญหาการท างานรวมกนการวางแผนจดการเรยนรวธการหาความร (Learnhow to Learn) ดงนนในการสอนจงตองใหผเรยนไดลงมอท ากจกรรม

7. จดกจกรรมโดยใชวธการททาทายความคดความสามารถของผเรยนฝกฝนวธการแสวงหาความรและการแกปญหาดวยตนเองเชนจดกจกรรมใหไดคนควารวบรวมขอมลจากเอกสารจาก การสมภาษณจากการศกษานอกสถานทจากการเขารวมฟงการอภปรายการสมมนา ฯลฯ หรอ

245

จดแสดงนทรรศการแสดงละครจดปายประกาศวนส าคญตางๆเปนตนกจกรรมเหลานเปนทงกจกรรมในวชาทเรยนซงจะเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงความสามารถความถนดและไดพฒนาศกยภาพสวนตวของผเรยนไดด

ดงนนกลาวโดยสรป การจดกจกรรมใหนกเรยนประสบความส าเรจโดยผเรยนเขารวม

กจกรรมและมงพฒนาความเจรญทกดานใหแกผเรยนใหนกเรยนไดแสดงออกไดมสวนรวมฝกฝนวธการแสวงหาความรวธการแกปญหาดวยตนเองและจดใหมความสนกสนานตลอดจนจดใหเหมาะสมกบวยความสามารถของผเรยน

2.6.4 การสรางวนยในหองเรยน

การจดการเรยนการสอนโดยปกตในโรงเรยนจะจดเปนหองเรยนในแตละหองจะ มนกเรยนจ านวนหนงเรยนอยดวยกนมครประจ าชนหรอครผสอนจะตองดแลหรอปกครองหองเรยนใหด าเนนการสอนไปดวยความเรยบรอยและมประสทธภาพครตองมสมรรถภาพในการปกครองหองเรยนมเทคนควธการทชวยใหเดกในปกครองของตนมวนยในตนเอง

ค าวา “ระเบยบวนย” ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานพ .ศ . 2525 ไดใหความหมายไววา “ระเบยบ” หมายถง แบบแผนทวางไวเปนแนวปฏบตหรอด าเนนการ “วนย” หมายถง การอยในระเบยบแบบแผนขอบงคบและขอปฏบต

ระเบยบวนยของโรงเรยน หมายถง ระเบยบแบบแผนและขอบงคบทครและนกเรยน

รวมกนก าหนดขนเพอจดมงหมายดงตอไปน (วนจ วงศรตนะ, 2542, 50 - 60) 1. เพอใชเปนแนวทางในการก าหนดสงทควรปฏบตหรอไมปฏบต 2. เพอใชเปนแนวทางในการปกครองนกเรยน 3. เพอใหนกเรยนใชเปนแนวทางในการปฏบตตนใหอยในระเบยบวนยของโรงเรยน

และฝกเปนผทมวนยในตนเอง 4. เพอใหการด าเนนชวตในโรงเรยนของสมาชกทกคนเปนไปดวยความเรยบรอย

มระเบยบอยรวมกนอยางมความสข ความส าคญของการมวนยภายในโรงเรยน (วนจ วงศรตนะ, 2542, 51 - 60) มดงน 1. นกเรยนมวนยในตนเองและอยในระเบยบแบบแผนอนพงประสงคยอมท าใหสมาชกทกคน

อยดวยกนอยางสงบสขมบรรยากาศทเอออ านวยใหการเรยนการสอนด าเนนไปอยางเรยบรอยและประสบความส าเรจ

2. วนยเปนเครองเตรยมตวนกเรยนส าหรบการด าเนนชวตในภายหนาเมอนกเรยนเตบโตเปนผใหญ

246

องคประกอบส าคญในการปกครองหองเรยน (อาภรณ ใจเทยง, 2546, 30) ไดแก 1. ความเขาใจในธรรมชาตของเดก

ครทมความเขาใจธรรมชาตของเดกในวยตางๆยอมท าใหเขาใจพฤตกรรมและสาเหตของการแสดงพฤตกรรมในแงมมตางๆถาเดกมพฤตกรรมทเปนปญหาครสามารถหาแนวทางการแกไขปญหาได

ดงนนจงจ าเปนอยางยงทครตองใชความรความเขาใจเกยวกบธรรมชาตของเดก เพอใชเปนแนวทางในการปกครองหองเรยน

2. บคลกภาพของคร ครมบทบาทในการปกครองหองเรยนอยางมากบคลกภาพของครจงเปนสงส าคญใน

การปกครองหองเรยนถาครอารมณดหนาตายมแยมแจมใสพดจาไพเราะสภาพวางตวเหมาะสมและมทวงทาทนาเคารพเลอมใสจะท าใหเดกรกและเกรงใจ

นอกจากบคลกภาพของนกเรยนจะแตกตางกนแลวบคลกภาพของครผสอนทท าการจดกจกรรมการเรยนการสอนแตละคนกมความแตกตางกน วนจ วงศรตนะ (2542, 51) ไดกลาวไววาคณลกษณะทดของครนนจะตองประกอบไปดวยคณลกษณะทส าคญดงตอไปน

1) บคลกภาพทดเชนรปรางทาทางดแตงกายสะอาดเรยบรอยพดจาไพเราะนมนวลน าเสยงชดเจนมลกษณะเปนผน า

2) คณสมบตสวนตวดเชนสตปญญาดเฉลยวฉลาดเชอมนในตนเองมความคดสรางสรรคกระตอรอรนและมสขภาพอนามยด

3) สอนดและปกครองดเชนอธบายไดรวบรดชดเจนสอนสนกปกครองใหนกเรยนอยในระเบยบวนยตลอดเวลา

4) ประพฤตดเชนเวนจากอบายทงปวงกระท าแตสงทดทสจรตทงกายวาจาและใจ 5) มจรรยาและคณธรรมสงเชนความซอสตยเสยสละมเมตตากรณายตธรรมและมานะ

อดทน 6) มมนษยสมพนธดมอธยาศยไมตรกบบคคลทกเพศทกวยทกภมชน การจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพตองค านงถงความแตกตางระหวางบคคลใน

หองเรยนซงคอนกเรยนและครมนษยสมพนธระหวางครกบนกเรยนครกบนกเรยนเปนผทม ความใกลชดกนมากทสดในอดตมการยกยองครเปนมารดา – บดาคนทสองของศษยผปกครองเมอสงบตรหลานเขาโรงเรยนกฝากความหวงไวกบครครจงปฏบตหนาทของครใหสมบรณทสดและควรสรางมนษยสมพนธอนดระหวางครกบศษยใหแนนแฟนใหศษยเกดความประทบใจตลอดไป

3. การสอนของคร การสอนเปนเครองมอส าคญในการปกครองหองเรยนสอนดมเทคนคการสอนและกลวธ

การสอนทนาสนใจตงใจสอนมอปกรณการสอนเหมาะสมกบเนอหาและความสนใจของเดกแตละวยยอมท าใหเดกตงใจเรยนและเรยนไดเขาใจไมเกดความเบอหนายหรอเกดพฤตกรรมทผดระเบยบวนยของนกเรยนส าหรบเรองการสอนเทคนคการสอนสอการสอนเปนเรองทนาสนใจและมผลตอการจดกจกรรมการเรยนการสอน

247

4. การมวนยในตนเองของนกเรยน การฝกใหเดกมวนยในตนเองจะชวยใหเดกเปนคนดมระเบยบวนยดวยนสยของตนเองไมม

ความรสกวาถกบงคบยอมท าใหการด าเนนชวตอยในโรงเรยนเตมไปดวยความสงบสขและยงท านายไดวาเมอเดกออกจากโรงเรยนไปแลวยอมน าเอานสยของความมระเบยบวนยไปใชในสงคมและอยในสงคมไดอยางมความสข

5. การอบรมศลธรรม การอบรมศลธรรมเปนวธการประการหนงทชวยใหเดกมระเบยบวนย การอบรมศลธรรม

สามารถแทรกเขาไดทกวชาการอบรมศลธรรมทดมประโยชนตอการมระเบยบวนย อกวธหนง ใชกบกลมนกเรยนทคอนขางมปญหาดานความประพฤตโดยความพยายามชกจงและแตงตงใหเขาเปนกรรมการผจดใหมกจกรรมเกยวกบการอบรมศลธรรม ปฏบตกจกรรมทางศาสนาเชนผน าสวดมนตพธกรในงานศาสนาเปนตนนกเรยนกลมดงกลาวจะเปลยนพฤตกรรมจากทเคยประพฤตอยางไมมระเบยบวนยดวยตนเองจะตระหนกถงหนาทการไดรบความไววางใจใหท างานและประพฤตเปนบคคลทมระเบยบวนยทดขน

6. การสรางความสมพนธระหวางครและนกเรยน องคประกอบส าคญทมผลตอการปกครองหองเรยนคอความสมพนธระหวางครและ

นกเรยนเพราะถาความสมพนธของทงสองฝายดคอถานกเรยนมความรสกวาครมความรกความเขาใจและสนใจนกเรยนแลวนกเรยนกจะใหความรกความเกรงใจและตงใจเรยนไมดอดงหรอมพฤตกรรมทไมด

วธการสรางความสมพนธอนดระหวางครและนกเรยนคอการเตรยมการสอนอยางด ตงใจสอนมอารมณขนในการสอนเพราะจะท าใหการเรยนการสอนด าเนนไปอยางสนกสนานเมอเดกมปญหาครกแสดงความหวงใยและพยายามชวยแกไขปญหาและรวมกจกรรมตางๆของนกเรยน

7. การตดตอกบผปกครอง การตดตอกบผปกครองเปนการสรางความสมพนธระหวางบานกบโรงเรยนเปน

ความรวมมอของผ เกยวของกบเดกทง 2 ฝายเพอชวยแกปญหาการปกครองหองเรยนและ สงเสรมสนบสนนการเรยนการสอนของเดกใหมประสทธภาพมากขน

ชาตชาย พทกษธนาคม (2544, 283) กลาวถง การปลกฝงวนยและการพฒนารปแบบของ

การปลกฝงวนยใหแกเดกไดอยางสอดคลองดงน 1. รปแบบของการฝก

รปแบบของการฝกคอพฤตกรรมทกระท าอยางอตโนมตซงพฤตกรรมดงกลาวเหมาะสมและจ าเปนในสถานการณทก าหนดไวเชนการยกมอเพอตอบค าถามการเขาแถวเดนเขาหองหรอ เดนออกจากหองการขออนญาตเพอลกจากทการปลกวนยนกเรยนโดยอาศยรปแบบการฝกเปนทพบกนโดยทวไปในโรงเรยนโดยเปาหมายหลก คอ เพอชวยใหนกเรยนมนสยทเหมาะสมกบการด ารงชวตทงในและนอกหองเรยนการฝกวนยเปนเรองส าคญเนองจากเราไมตองหยดการตอบสนองอยางเปนอตโนมตของเดกตรงกนขามเราอยากปลกฝงความสามารถในการน าตนเองและควบคมตนเอง

248

2. การปรบพฤตกรรม การปรบพฤตกรรมเปนวธการน าเอาหลกการเรยนของการวางเงอนไขเชงปฏบตมาใชใน

การพฒนาพฤตกรรมของนกเรยนโดยการเสรมแรงบวกแกพฤตกรรมทพงปรารถนาและเพกเฉยหรอไมยอมรบกบพฤตกรรมทไมพงปรารถนาการใชเทคนคของการปรบพฤตกรรมเปนการควบคมสงแวดลอมของการเรยนการสอนอยางจงใจเนองจากครเปนฝายก าหนดพฤตกรรมทตองการใหเดกเรยนรและสงเสรมพฤตกรรมทเรยนรแลวใหเขมขนในการปรบพฤตกรรมการปรบพฤตกรรมจะตองเรมตนดวยการระบพฤตกรรมเปาหมายทตองเพมหรอลดและเลอกวธการใหการเสรมแรงตดตามผลการปรบพฤตกรรม โดยดจากการเพมขนของพฤตกรรมทตองการหรอการลดลงของพฤตกรรมทไมตองการ

การปลกฝงวนยโดยอาศยรปแบบของการปรบพฤตกรรมเชนเดยวกบรปแบบของการฝก มสวนทคลายกนคอ

2.1 การสรางพฤตกรรมของนกเรยนใหเปนไปตามมาตรฐาน 2.2 การฝกพฤตกรรมทซงไมเปนทไมตองการจะไดรบความสนใจดวย 2.3 การใหรางวลสงทครใหความสนใจคอการปรบพฤตกรรมตอบสนองตอสถานการณ 3. รปแบบพลวตรจต

รปแบบของพลวตรจตมฐานอยบนความคดทวาการท าความเขาใจเดกเปนการแกปญหาทางวนยเปนรปแบบของการปลกฝงทยดเอาเดกเปนศนยกลางเปนการปลดปลอยเดกออกจากการตดยงในกระบวนการของพฒนาการเปนการใหความส าคญตอสขภาพจตและการปรบตวของผเรยน การเขาใจเดกจะกระท าไดโดยการศกษาเพอหาสาเหตทางอารมณทสงผลใหนกเรยนมพฤตกรรมทผดปกต

4. รปแบบพลวตรกลม เปนรปแบบซงเลงไปทความสมพนธระหวางกลมของสมาชกในหองเรยนตามรปแบบน

วนยไมไดแยกออกจากการสอนกระบวนการเรยนการสอนพฤตกรรมผดวนยสามารถจดการไดโดย การถามการอธบายการท าความกระจางและแกไขโดยครมบทบาทส าคญตอการเรยนรวนยของนกเรยน

ครตองตนตวตอปญหาพฤตกรรม ซงไมคาดคดมากอนวาจะเกดขนสงทจะเกดขนจะแปรไปตามบคลกภาพและความตองการทงครและนกเรยนขณะทมการปฏสมพนธกนงานหลกของคร คอพยายามสรางบรรยากาศใหเดกไดเรยนรรวมกนอยางมประสทธภาพ

การปลกฝงวนยคอการปลกฝงใหเดกแตละคนสามารถควบคมตนเองและยนหยดอยางเปนตวของตวเอง

5. รปแบบของความเจรญทางสงคม รปแบบของความเจรญทางสงคมเนนการปลกฝงวนยแหงตนซงถอวาเปนลกษณะของ

ผบรรลวฒภาวะทางจตความสามารถในการบรรลถงการมวนยแหงตนทมมาจากประสบการณวยเดกโดยเฉพาะความสมพนธระหวางทารกกบมารดาหรอผเลยงดตามสภาพความเหมาะสม เรมตนจากการททารกไดรบการบ าบดความตองการซงท าใหรสกสบายและพอใจในการปลกฝงวนยเดกจะตองไดรบการชวยเหลอใหพฒนาความรสกในเรองของอทธพลจากการกระท าของตนในเชงสาเหตทสงตอ

249

สงอนหรอเรยกวาเปนความรสกรบผดชอบตอการกระท าของตนเองซงมผลตอการพฒนาการเชออ านาจภายในตนขนมาและเปนลกษณะทตรงกนขามกบความเชออ านาจภายในตนขนมา

กระทรวงศกษาธการ (2546, 49-50) กลาวถง ขนตอนการสรางระเบยบวนยและขนตอนการปฏบตในหองเรยนของนกเรยนโดยครจ าเปนตองสรางระเบยบวนยตามขนตอนการปฏบตดงตอไปน เชน การพดคยการเปนเจาของการเดนไปมาในหองเรยนการเดนออกไปนอกหองเรยน การผลดกนการเลอกการเลนเกมเปนทมระดบเสยงในการพดคยกรยามารยาทการปฏบตตอผใหญ การดแลรกษาเครองใชการเลอกเพอนรวมทมการไปหองสขา ฯลฯ เพอใหเปนแนวทางในการปฏบตแนวทางเดยวกน

อรจรย ณ ตะกวทง (2545, 130 - 139) ไดใหความหมายของการสรางวนยในหองเรยนไวดงน

กฎระเบยบ หมายถง มาตรฐานของพฤตกรรมทวๆไปหรอความคาดหวงทนกเรยนตองปฏบตในหองเรยนกฎระเบยบจะเปนตวควบคมความประพฤตและพฤตกรรมของนกเรยนแตละคนจะท าใหนกเรยนอยรวมกนปราศจากความขดแยง

กฎระเบยบเปนสงจ าเปนถาตองการใหเกดการเรยนการสอนกฎระเบยบตองมความเปนรปธรรมยตธรรมและสมเหตสมผลกฎระเบยบตองสามารถสนองวตถประสงคตอไปน

1. สทธในการสอนของครตองไดรบการคมครอง 2. สทธในการเรยนตองไดรบการคมครอง 3. ความปลอดภยดานจตใจและรางกายของนกเรยนตองไดรบการคมครอง 4. ทรพยสนตางๆตองไดรบการคมครอง ครตองพจารณาความจ าเปนทตองมกฎระเบยบในหองเรยนพรอมเลอกกฎระเบยบท

เหมาะสมกบนกเรยนของตนเชน 1. นกเรยนตองท าตามค าแนะน าของครผสอน 2. นกเรยนตองเคารพกฎระเบยบของโรงเรยน 3. นกเรยนตองแสดงความสภาพตอทกคน การยอมรบนบถอจากนกเรยนเปนสงทส าคญมากส าหรบการบรหารจดการหองเรยน

การยอมรบนบถอไมสามารถสรางขนไดโดยอตโนมตแตครจะไดรบการยอมรบนบถอจากการกระท าของตนเองครตองมความอดทนใหการยอมรบนบถอเกดขนถาหากครมความยตธรรมปฏบตกบนกเรยนอยางคงเสนคงวานกเรยนยอมมความนบถอและจะปฏบตตามกฎระเบยบของหองเรยนอยางไมมอคตหรอขอขดแยงใดๆ

แนวทางการเลอกกฎระเบยบส าหรบหองเรยน มรายละเอยดดงน 1. กฎระเบยบส าหรบหองเรยนตองสอดคลองกบธรรมนญหรอกฎระเบยบของโรงเรยน 2. ใหนกเรยนมสวนรวมในการก าหนดกฎระเบยบในระดบทไมท าใหครอดอดและตอง

เหมาะสมกบวยและความคดของนกเรยน 3. ระบพฤตกรรมทเหมาะสมและพฤตกรรมทพงประสงคเปนกฎระเบยบของหองเรยนโดยใช

ส านวนภาษาเชงบวก

250

4. เนนเฉพาะพฤตกรรมทส าคญเทานน 5. จ านวนกฎระเบยบไมมากเกนไปประมาณ 3 - 6 ขอ 6. เขยนขอความกฎระเบยบดวยค างายๆและสนกะทดรด 7. กฎระเบยบควรจะบงบอกพฤตกรรมทสามารถสงเกตได 8. ระบรางวลทนกเรยนจะไดรบจากการปฏบตตามกฎระเบยบและระบวธลงโทษถานกเรยน

ฝาฝนกฎระเบยบเมอทกคนรบทราบกฎระเบยบของหองเรยนแลวครจ าเปนตองสอนกฎระเบยบเหลานนในชวโมงแรกของการเรยนการสอนเสมอนเปนเนอหาวชาหนงกฎระเบยบตองประกอบดวยการอธบายกฎระเบยบการซกซอมการใหขอมลกลบและการสอนซ านกเรยนจ าเปนตองทราบเหตผลของกฎระเบยบแตละขอและนกเรยนตองทราบวาพวกเขาถกคาดหวงอะไรจากกฎระเบยบแตละขอ

กลาวโดยสรป การสรางวนยในหองเรยน หมายถง หลกการควบคมชนโดยถอเอา

ความสมพนธอนดระหวางครกบนกเรยนการทใหนกเรยนทกคนในหองเรยนรจกปกครองตนเอง การกระท าตามระเบยบหรอขอบงคบตางๆอนเกดจากความสมครใจของผปฏบตโดยทมองเหนวามคณคาและการปฏบตดงกลาวจะท าใหเกดความเรยบรอยและความเสมอภาคแกสมาชกทกคน

2.6.5 การค านงความแตกตางระหวางบคคล

มนษยเรามลกษณะเฉพาะกจรงอยแตมนษยแตละคนมรายละเอยดปลกยอยทแตกตางกนมากมายและหลายดานเชนทางดานรางกายทางดานอารมณทางดานความคด ทางดานสตปญญาฯลฯความแตกตางนสงผลใหมนษยมศกยภาพไมเทาเทยมกนและบางครงกอใหเกดปญหามากมายทงปญหาสวนตวและปญหาสงคมเพราะความแตกตางและความไมเขาใจในความแตกตางของกนและ กนนนเอง

นกจตวทยาไดแบงความแตกตางระหวางบคคลออกเปน 2 ดานคอ (ชาตชาย พทกษธนาคม,

2544, 87 - 94) 1. ความแตกต างภายในต วบคคล (Intraindividual Differences) ค าว า “Intra” ม

ความหมายวาภายในดงนนลกษณะนจงเปนลกษณะความแตกตางภายในตวบคคล เชน ผทมความสามารถในการเรยนคณตศาสตรไดคะแนนสงอาจจะขาดทกษะในการเรยนรภาษาหรอ ความแตกตางทางความคดของบคคลทเปลยนจากวยเดกเปนวยผใหญ

2. ความแตกตางระหวางบคคล (Interindividual) ค าวา “Inter” แปลวาระหวาง ดงนนลกษณะนจงเปนการศกษาความแตกตางระหวางบคคลทมความแตกตางกนในลกษณะใดลกษณะหนงหรอความสามารถในเรองใดเรองหนงเชนการศกษาความแตกตางระหวางผทมระดบสมฤทธผลใน การเรยน “สง” และ “ต า” ซงมการศกษาไดหลายประการเชน

• เชาวนปญญา • ความสนใจ • ยทธวธในการเรยน • พนฐานความรเดม

251

• ทกษะในการรบร • รปแบบการเรยนร • ความสามารถในการจ า • แรงจงใจ • ทศนคต • สงแวดลอมทางสงคม ตวแปรตางๆเหลานตองท าการส ารวจและวเคราะหเพอตดสนใจวาตวแปรใดมผลตอ

ความส าเรจในการเรยนของผเรยนมากนอยเพยงใดทงนเพราะระดบผลสมฤทธในการเรยนของผเรยนขนอยกบตวแปรหลายประการทระบไวนนเองในท านองเดยวกน อาร พนธมณ (2546, 31 - 33)กลาวไววาความแตกตางระหวางบคคล หมายถง ลกษณะของแตละบคคลซงไมเหมอนกนแตกตางกนความแตกตางระหวางบคคลทางกายอารมณสงคมและสตปญญาซงความแตกตางระหวางบคคลท าใหบคคลมลกษณะของตนซงอทธพลตอความแตกตางระหวางบคคลมดงตอไปน คอ

1. พนธกรรม (Heredity) คอ ลกษณะทสบทอดจากบรรพบรษสลกหลานอนมผลเปนปจจยพนฐานใหมนษยเรามความแตกตางกนทงทางดานรางกายสตปญญาอารมณลกษณะ การถายทอดทางพนธกรรมในมนษยเกดจากยน (Gene) เปนตวก าหนดลกษณะตางๆ

2. สงแวดลอม (Environment) มอทธพลตอความแตกตางระหวางบคคล เชนเดยวกบพนธกรรมทงนเพราะสงแวดลอมจะเปนตวสนบสนนหรอขดขวางดงนนสงแวดลอมคอทกสงทกอยางทอยรอบตวมนษยทงทเปนบคคลสงของหรอเปนวตถธรรมและนามธรรมสภาพการณขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมสถาบนทางสงคมเปนตน

3. กรรมมนษยเราแตกตางกนเพราะการกระท าในอดต สงผลใหมนษยแตละคนมรปรางหนาตาระดบความคดความส าเรจในชวต แตกตางกนไป เชนคนทมรปรางหนาตาด มกจะเปนคนไมถอโกรธ คนทร ารวยมกเปนผทชอบท าบญใหทานคนทมความเมตตามกเปนทรกของผอน การจดกจกรรมการเรยนการสอนใหสอดคลองกบความแตกตางระหวางบคคล ใหผเรยนไดพฒนาเตมตามความสามารถทงดานความรจตใจอารมณและทกษะตางๆ ผเรยนกบผสอนมบทบาทรวมกนใชกระบวนการทางวทยาศาสตรในการแสวงหาความร ใหผเรยนไดเรยนจากสถานการณจรงทเปนประโยชนและสมพนธกบชวตจรงเรยนรความจรงในตวเองและความจรงในสงแวดลอมมาจากแหลงเรยนรทหลากหลายกระตนใหผเรยนไดเรยนรอยางมประสทธภาพโดยการทดลองปฏบตดวยตนเองครท าหนาทเตรยมการจดสงเราใหค าปรกษาวางแนวกจกรรมและประเมนผล

จากการศกษาการค านงความแตกตางระหวางบคคลพอสรปไดวา บคคลทมความแตกตาง

กนในลกษณะใดลกษณะหนงหรอความสามารถในเรองใดเรองหนงนนขนอยกบเชาวนปญญา ความสนใจยทธวธในการเรยนพนฐานความรเดมทกษะในการรบรรปแบบการเรยนรความสามารถในการจ าแรงจงใจทศนคตสงแวดลอมทางสงคมและการเสรมแรงดวยการใหความสนใจค าชมเชยหรอแลกเปลยนกจกรรมแสดงการยอมรบเปดโอกาสใหนกเรยนแสดงความสามารถโดยใชกจกรรมใหสมพนธสอดคลองกบความสามารถของนกเรยน

252

บทสรป

การบรหารจดการหองเรยนเปนสงส าคญอนดบตน ๆ อนจะเปนแรงกระตนใหผเรยนเกดความกระตอรอรนในการเรยนและการรวมกจกรรมตาง ๆ ภายในหองเรยน และน าไปสการประสบความส าเรจในการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพ บรรยากาศในหองเรยนมสวนส าคญในการสงเสรมความสนใจใครรใครเรยนใหแกผเรยน หองเรยนทมบรรยากาศเตมไปดวยความอบอน ความเหนอกเหนใจ และความเออเฟอเผอแผตอกนและกน ยอมเปนแรงจงใจภายนอกทกระตนใหผเรยนรกการเรยน รกการอยรวมกนในหองเรยน และชวยปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ความประพฤตอนดงามใหแกนกเรยน นอกจากนการมหองเรยนทมบรรยากาศแจมใส สะอาด สวาง กวางขวางพอเหมาะ มโตะ เกาอทเปนระเบยบเรยบรอย มมมวชาการสงเสรมความร มการตกแตงหองใหสดใส กเปนอกสงหนงทสงผลท าใหผเรยนพอใจมาโรงเรยน เขาหองเรยนและพรอมทจะมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน

ดงนน ผเปนครจงตองมความรความเขาใจเกยวกบความหมาย ความส าคญ ประเภทของบรรยากาศ หลกการจดบรรยากาศในหองเรยนและการจดการเรยนรอยางมความสข เพอพฒนาผเรยนใหมลกษณะตามทหลกสตรไดก าหนดไว และการจดบรรยากาศทางดานจตวทยาหรอทางดานจตใจ จะชวยสรางความรสกใหนกเรยนเกดความสบายใจในการเรยน ปราศจากความกลวและวตกกงวล มบรรยากาศของการสรางสรรคเราความสนใจ ใหนกเรยนรวมกจกรรมการเรยนการสอนดวยความสข มงสงเสรมใหผเรยนเกดความรสกทดตอการเรยนการสอนและเกดความศรทธาในครผสอนนกเรยนจะเกดความร เชนน ขนอยกบ “ คร” เปนส าคญ ดงนนครผสอนจงควรตระหนกถงความส าคญของการสรางบรรยากาศทางจตวทยาโดยปรบบคลกภาพความเปนครใหเหมาะสมปรบพฤตกรรมการสอนใหผเรยนเกดการเรยนรไดดมเทคนคในการปกครองหองเรยนและสรางปฏสมพนธทสงเสรมการเรยนรใหแกผเรยนรวมทง การสรางกฎระเบยบการอยรวมกนของหองเรยนโดยทผเรยนยอมรบและปฏบตตามเพอการเรยนการสอนส าเรจลลวงไปดวยด