1

การศกษานวตกรรมในองคกรธรกจไทย กรณศกษาบรษท ปตท.จ ากด มหาชน

โดย

นายพชตพล องสกลวงศ

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร บรหารธรกจมหาบณฑต

คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

1

การศกษานวตกรรมในองคกรธรกจไทย กรณศกษาบรษท ปตท.จ ากด มหาชน

โดย

นายพชตพล องสกลวงศ

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร บรหารธรกจมหาบณฑต

คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

1

INNOVATING IN THE ORGANIZATION OF THE PTT PUBLIC COMPANY LIMITED, THAILAND

BY

MR. PICHITPON ANGSAKUNWONG

AN INDEPENDENT STUDY SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF BUSINESS ADMINISTRATION

FACULTY OF COMMERCE AND ACCOUNTANCY THAMMASAT UNIVERSITY

ACADEMIC YEAR 2015 COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

1

หวขอการคนควาอสระ การศกษานวตกรรมในองคกรธรกจไทย กรณศกษาบรษท ปตท.จ ากด มหาชน

ชอผเขยน นายพชตพล องสกลวงศ ชอปรญญา บรหารธรกจมหาบณฑต คณะ/มหาวทยาลย คณะพาณชยศาสตรและการบญช

มหาวทยาลยธรรมศาสตร อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ อาจารย ดร. สทธกร กงแกว ปการศกษา 2558

บทคดยอ

นวตกรรมคอสงใหมทยงไมเคยเกดขนในโลก โดยมการประยกตหลายรปแบบเพอน า

นวตกรรมเขามาใชในธรกจ โดยปจจบนนวตกรรมถอเปนสวนหนงในการขบเคลอนธรกจใหประสบความส าเรจในอตสาหกรรม ทงการชวยสรางภาพลกษณ หรอ การเพมผลก าไรจากยอดขาย ในประเทศไทยพบวายงขาดธรกจเชงนวตกรรมทมาสงเสรมใหอตสาหกรรมในประเทศมความแขงแกรง การศกษานจงเลอกบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เปนกรณศกษา โดยบรษทนเปนผน าในอตสาหกรรมพลงงานซงพลงงานเปนสวนส าคญในการขบเคลอนธรกจอน และยงมภาพลกษณทโดดเดนในเรองเทคโนโลย มนวตกรรมทหลากหลายออกสตลาดเพอพฒนาสนคาใหมประสทธภาพสงสดอยตลอดเวลา จงถอเปนบรษททเหมาะสมในการน าเสนอนวตกรรมททนสมยทเคยเกดขนในอดตเพอเปนแมแบบของการพฒนาตอไปในอนาคต

กรณศกษาชนนมวตถประสงคเพออธบายนวตกรรมทเคยเกดขนแลวในอดตของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เกยวกบแนวคดทกอใหเกดนวตกรรม ทมาของนวตกรรม วตถประสงคของนวตกรรม ตวชวดหรอวดผลของนวตกรรม ปญหาทเกดขนของนวตกรรม และ แนวทางการพฒนา ตอยอดในอนาคตของนวตกรรม โดยหาค าตอบจากการสมภาษณผจดการสวน ผวจย ผวเคราะหและวางแผนทมความเกยวข องในแตละนวตกรรมโดยตรง เนองจากเปนผทอย ในวงการและ มประสบการณเชยวชาญในธรกจและนวตกรรมโดยตรง และยงเขาถงปจจยทเกดขนทงหมดในการเรมโครงการนวตกรรมอกดวย โดยนวตกรรมทศกษาจากบรษทนน ม 7 ชนด ดงน

Fit Station Mobile Service – บรการเปลยนถายน ามนเครองโดยรถยนตบรการเคลอนท

Fully Self-Serve Petrol Station – สถานน ามนบรการตนเองเตมรปแบบ

(2)

2

PTT Fill & Go – บรการเตมน ามนผานเทคโนโลย RFID ส าหรบผประกอบการ Logistics

The Miracle of Natural Gas – สวนแสดงไมเมองหนาว จ.ระยอง จากพลงงานก๏าซธรรมชาต

Deeplift – เทคโนโลยเพมการดดน ามนใตชนผวลาง PTT Composite Plus – ถงบรรจแก๏สในรปแบบของพลาสตก PTT Diesel CNG – อปกรณตดตงใหรถ Diesel ใหสามารถเตมก๏าซธรรมชาตได ผลการศกษาพบวานวตกรรมทง 7 ชนด สามารถด าเนนงานไดตามตวชวดทตงไวของ

บรษท ยกเวน “Fit Station Mobile Service” ทไมสามารถปฏบตตามเปาขององคกร เพราะไมมความพรอมเรอง คคาทางธรกจและพนกงานด าเนนงาน จงยงไมสามารถด าเนนงานไดเตมท ในสวนของภาพรวมในแตละนวตกรรมวาประสบความส าเรจหรอไมในมมมองของผสมภาษณ แบงออกเปน 4 กลมดงน

กลมประสบความส าเรจมาก ไดแก “The Miracle of Natural Gas” ทสามารถดงดดนกทองเทยวไดมากกวาเปาหมายเปนจ านวนมาก และสามารถตอยอดนวตกรรมไดงาย

กลมประสบความส าเรจแตยงมขอจ ากดบางอยางอย ไดแก “Fully Self-Serve Petrol Station” ทมยอดทนอยเมอเทยบกบสถานบรการน ามนแบบเดมทมพนกงานบรการ “Deeplift” ทเทคนคนยงไมสามารถใชไดทกหลมน ามนยงมขอจ ากดทางเทคนคอย “PTT Composite Plus” ทยงไมอยในชวงขายจรงจงยงขาดการเกบขอมลปจจยเรองราคา และ “PTT Diesel CNG” ทยงมยอดขายทไมดนกเนองจากราคาน ามนพลงงานหลกมราคาถกลง ท าใหผบรโภคไมสนใจพลงงานทดแทน

กลมปานกลาง ไดแก “PTT Fill & Go” ทมยอดขายทด แตยงไมครอบคลมตนทน และกลมไมประสบความส าเรจ คอ “Fit Station Mobile Service” ทตดเรองขอจ ากดภายในบรษท เรองการท าการตลาดและด าเนนงานอยางแทจรง ค าส าคญ: บรษท ปตท. จ ากด มหาชน, นวตกรรม

(3)

3

Independent Study Title INNOVATING IN THE ORGANIZATION OF THE PTT PUBLIC COMPANY LIMITED, THAILAND

Author Mr. Pichitpon Angsakunwong Degree Master of Business Administration Faculty/University Faculty of Commerce and Accountancy

Thammasat University Independent Study Advisor Suthikorn Kingkaew, Ph.D. Academic Year 2015

ABSTRACT

To describe innovations in the PTT public Company Limited, a Thai state-owned SET-listed oil and gas company, Sources of innovation, main objective innovation, Scale for evaluated innovation, Problem of innovation and way of development in innovation were examined

Interviews with managers, Analysts, Researchers and Chiefs of Planning, directly relate to innovation. Seven examples of innovation were studied in depth:

Fit Station Mobile Service – outdoor service for checking car, like a self-service station.

Fully Self-Serve Petrol Station – Customers refuel their own cars. PTT Fill & Go – Technology using Radio Frequency identification (RFID),

an improved process for refueling oil. The Miracle of Natural Gas – A garden in the Rayong province, southern

Thailand, displays winter plants. Deeplift – Technology for improving the processing and producing of oil. PTT Composite Plus – Gas dispensers are made of plastic. PTT Diesel CNG – KIT for diesel engines in natural gas vehicles (NGV).

(4)

4

Result indicated that almost all of the innovative services met targets, except the “Fit Station Mobile Service”. In terms of innovation, four groups may be distinguished:

1) Very successful innovation, such as “The Miracle of Natural Gas” attracting more tourists than hoped and leading to potential development in future.

2) Successful innovation with few disadvantages. Fully Self-Serve Petrol Station, although successful, had lower aims than previous systems. Deeplift did not use a technique appropriate for all conditions. The development phase of PTT Composite Plus did not as yet include the price factor. Finally, PTT Diesel CNG had low sales and due to market prices, its price was lowered, Consumers focused on engines operating with oil rather than NGVs.

3) As a medium success, PTT Fill & Go had high product costs. 4) Fit Station Mobile Service was unsuccessful, lost its PTT affiliation, and

it employees did not operate to full potential. Keywords: PTT, Innovation

(5)

5

กตตกรรมประกาศ

การศกษานวตกรรมในธรกจไทย กรณศกษาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ชนนส าเรจลลวงไปไดดวยด เนองจากไดรบความอนเคราะหจากทปรกษาการคนควาอสระ อาจารย ดร.สทธกร กงแกว ทเสยสละเวลาในการใหการชวยเหลอในการจดท าโครงเลม และ แนะน าเกยวกบวธการสมภาษณเชงลกทเหมาะสมและเปนประโยชนอยางยงตอการศกษานวตกรรมในธรกจไทยฉบบน รวมถง อาจารย ดร.พฒนธนะ บญช ทไดใหเกยรตเปนกรรมการสอบการคนควาอสระ และไดใหขอเสนอแนะเพมเตมทเปนประโยชนตอการจดท าโครงเลม สงผลใหการศกษานมความสมบรณพรอม

นอกจากนขอขอบคณผใหสมภาษณทกทานในบรษท ปตท. จ ากด มหาชน และบรษทยอยของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ทไดเสยสละเวลาเพอรวมเปนสวนหนงของการคนควาอสระชนน ในการใหขอมลและแนวคดทเกยวของกบนวตกรรมทเปนประโยชน สงผลใหการศกษาชนนส าเรจลลวงไปไดดวยด

ผศกษาหวงเปนอยางยงวาการศกษานวตกรรมในธรกจไทยฉบบน จะเปนประโยชนตอผทสนใจในนวตกรรม และผทมสวนเกยวของกบนวตกรรมโดยตรง รวมถงผทประกอบธรกจทสามารถน าองคความรทเกดขนจากกรณศกษาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน มาประยกตใชเปนนวตกรรมใหม ทงนหากโครงเลมชนนมขอบกพรองกรณใดกตาม ผศกษาตองขออภย มา ณ ทน

นายพชตพล องสกลวงศ

(6)

6

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย (1) บทคดยอภาษาองกฤษ (3) กตตกรรมประกาศ (5) สารบญตาราง (12) สารบญภาพ (13) บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1

1.1.1 ประวต 2 1.1.1.1 วสยทศนและพนธกจ 2 1.1.1.2 ประเภทของธรกจ 3

1.1.2 ความส าคญของปญหา 7 1.1.3 ปญหาทเกดในประเทศไทย 8 1.1.4 ผลกระทบหากไมเกดนวตกรรม 8

1.2 วตถประสงคของการศกษา 9 1.3 ขอบเขตของการศกษา 9

1.3.1 บรษทยอย 9 1.3.2 บรษทรวมคา 10

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 11 1.5 นยามศพท 11

(7)

7

บทท 2 วรรณกรรมและการศกษาทเกยวของ 12

2.1 ทฤษฎและแนวคดทเกยวของ 12 2.1.1 นยามของนวตกรรม 13 2.1.2 ทฤษฎและแนวคดทเกยวของกบนวตกรรม 14

2.1.2.1 Configuration 15 2.1.2.2 Offering 16 2.1.2.3 Experience 17

2.1.3 การศกษาองคประกอบและทมาทสงผลไปสนวตกรรม 18 2.1.3.2 ปจจยทเกยวของกบนวตกรรม 23

2.1.4 ตวอยางการประยกตใชนวตกรรมในธรกจ 24 2.1.4.1 นวตกรรมทประสบความส าเรจ 25 2.1.4.2 นวตกรรมทไมประสบผลส าเรจ 26

2.2 นวตกรรมทเกดขนของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน 26 2.2.1 Fit Station Mobile Service 27

2.2.1.1 ระบบ Intelligent Oil Change 27 2.2.1.2 ระบบ Flex Energy 27 2.2.1.3 ระบบก าจดของเหลว 27

2.2.2 Fully Self-Serve Petrol Station 28 2.2.3 PTT fill & Go 29 2.2.4 The Miracle of Natural Gas 30 2.2.5 Deeplift 31 2.2.6 PTT Composite Plus 32 2.2.7 PTT Diesel CNG 33

2.3 สรปกรอบแนวคดในการศกษา 34 บทท 3 วธการวจย 35

3.1 วธศกษา 36 3.2 แหลงทมาของขอมล 36

3.2.1 แหลงขอมลปฐมภม (Primary Data) 36

(8)

8

3.2.2 แหลงขอมลทตยภม (Secondary Data) 36 3.2.3 เครองมอในการคนหาขอมล 37

3.3 การคดเลอกขอมลนวตกรรมของกรณศกษา 37 3.3.1 บรษท 37 3.3.2 ชวงเวลา 37 3.3.3 การเผยแพร 37 3.3.4 นวตกรรม 38

3.4 ขนตอนการศกษา 38 3.4.1 ก าหนดตวชวด (Indicator) 39

3.4.1.1 Fit Station Mobile Service 39 3.4.1.2 Fully Self-Serve Petrol Station 39 3.4.1.3 PPT Fill & Go 39 3.4.1.4 The Miracle of Natural Gas 39 3.4.1.5 Deeplift 39 3.4.1.6 PTT Composite Plus 39 3.4.1.7 PTT Diesel CNG 39 3.4.2.1 ค าถามเพอตรวจสอบ 40 3.4.2.2 ค าถามเพอหาค าตอบ 40 3.4.2.3 ค าถามเพอปรบปรงแกไขในอนาคต 40

3.4.3 การสรปผล 40 3.4.3.1 การศกษานวตกรรมผานทฤษฎ 40 3.4.3.2 การศกษาผมผลกระทบตอนวตกรรม 40 3.4.3.3 การศกษาเพอประเมนความส าเรจของนวตกรรม 41

3.4.4 แผนการส ารอง 41 3.5 ประชากรศกษา 41 3.6 สรปขนตอนการศกษา 44

บทท 4 ผลการวจยและอภปรายผล 45

4.1 Fit station Mobile Service 45

4.1.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ 45

(9)

9

4.1.2 ทมาของนวตกรรม 46 4.1.3 วตถประสงคของนวตกรรม 47 4.1.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม 47 4.1.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม 47 4.1.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม 48 4.1.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต 48

4.2 Fully Self-Serve Petrol Station 49 4.2.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ 49 4.2.2 ทมาของนวตกรรม 49 4.2.3 วตถประสงคของนวตกรรม 51 4.2.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม 51 4.2.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม 51 4.2.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม 51 4.2.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต 52

4.3 PTT Fill & Go 52 4.3.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ 53 4.3.2 ทมาของนวตกรรม 53 4.3.3 วตถประสงคของนวตกรรม 54 4.3.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม 54 4.3.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม 54 4.3.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม 55 4.3.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต 55

4.4 The Miracle of Natural Gas 56 4.4.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ 56 4.4.2 ทมาของนวตกรรม 56 4.4.3 วตถประสงคของนวตกรรม 57 4.4.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม 57 4.4.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม 57 4.4.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม 57 4.4.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต 58

4.5 Deeplift 58

(10)

10

4.5.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ 59 4.5.2 ทมาของนวตกรรม 59 4.5.3 วตถประสงคของนวตกรรม 60 4.5.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม 60 4.5.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม 60 4.5.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม 60 4.5.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต 60

4.6 PTT Composite Plus 61 4.6.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ 61 4.6.2 ทมาของนวตกรรม 61 4.6.3 วตถประสงคของนวตกรรม 62 4.6.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม 62 4.6.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม 63 4.6.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม 63 4.6.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต 63

4.7 PTT Diesel CNG 64 4.7.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ 64 4.7.2 ทมาของนวตกรรม 65 4.7.3 วตถประสงคของนวตกรรม 66 4.7.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม 66 4.7.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม 66 4.7.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม 67 4.7.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต 67

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ 68

5.1 บทสรปผลการวจย 68

5.1.1 Fit station Mobile Service 68 5.1.1.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ 68 5.1.1.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม 69 5.1.1.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม 69

(11)

11

5.1.2 Fully Self-Serve Petrol Station 70 5.1.2.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ 70 5.1.2.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม 70 5.1.2.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม 71

5.1.3 PTT Fill & Go 71 5.1.3.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ 71 5.1.3.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม 72 5.1.3.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม 72

5.1.4 The Miracle of Natural Gas 73 5.1.4.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ 73 5.1.4.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม 73 5.1.4.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม 74

5.1.5 Deeplift 74 5.1.5.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ 74 5.1.5.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม 75 5.1.5.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม 75

5.1.6 PTT Composite Plus 76 5.1.6.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ 76 5.1.6.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม 76 5.1.6.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม 77

5.1.7 PTT Diesel CNG 77 5.1.7.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ 77 5.1.7.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม 78 5.1.7.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม 79

5.2 ขอเสนอแนะส าหรบบรษท ปตท. จ ากด มหาชน 81 5.3 ขอจ ากดการท ากรณศกษา 82 5.4 ขอเสนอแนะงานวจยตอเนอง 82

รายการอางอง 84 ประวตผเขยน 89

(12)

12

สารบญตาราง ตารางท หนา

1.1 โครงสรางการด าเนนธรกจของ ปตท. จ ากด มหาชน และบรษทในกลม 5 1.2 การใชพลงงานเชงพาณชย ป พ.ศ. 2553-2557 6 2.1 สรป Seven Sources of Innovation 22 3.1 สรปการหาค าตอบของนวตกรรม ปตท. จ ากด มหาชน 43 5.1 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม Fit Station Mobile Service 69 5.2 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม Fully Self-Serve Petrol Station 71 5.3 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม PPT Fill & Go 72 5.4 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม The Miracle of Natural Gas 74 5.5 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม Deeplift 75 5.6 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม PTT Composite Plus 77 5.7 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม PTT Diesel CNG 78 5.8 สรปการศกษา กรณศกษาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน 80

(13)

13

สารบญภาพ ภาพท หนา

1.1 บรษท ปตท. จ ากด มหาชน 2 1.2 ตวอยางนวตกรรมน ามนเชอเพลง E85 7 2.1 ตวอยางบรษทนวตกรรมแบบ Configuration 15 2.2 ตวอยางบรษทนวตกรรมแบบ Offering 16 2.3 ตวอยางบรษทนวตกรรมแบบ Experience 17 2.4 สรป 10 Types of Innovation 18 2.5 แหลงทมาของนวตกรรม 19 2.6 ตวอยางนวตกรรม ค.ศ.1959 รน Edsel Ranger โดย Ford Motor 20 2.7 Fit Station Mobile Service 28 2.8 Fully Self-Serve Petrol Station 29 2.9 PTT Fill & Go 30 2.10 The Miracle of Natural Gas 31 2.11 Deeplift 32 2.12 PTT Composite Plus 33 2.13 PTT Diesel CNG 34 2.14 กรอบแนวคดการศกษา 34 3.1 แสดงขนตอนการศกษา 44 4.1 รปจรง Fully Self-Serve Petrol Station 52 4.2 รปถงจรง PTT Composite Plus 64

1

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ประเทศไทยถกจดเปนประเทศก าลงพฒนาโดยปจจยส าคญทท าใหประเทศไทยกาวไปสระดบสากล คอ เศรษฐกจของประเทศไทย และเศรษฐกจของประเทศไทยยงแปรผนตามผลประกอบการของธรกจทด าเนนการอยในประเทศไทย ไมวาจะเปนธรกจดานการเงน การธนาคาร อตสาหกรรมการผลต การสอสาร การขนสง ดานการศกษา ธรกจเหลานมสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยทงสน ในอดตการแขงขนของภาคธรกจในประเทศไทยคอการเนนเรองการลดตนทนการผลต และ เนนในเรองการท าการตลาดเพอประชาสมพนธสนคาและบรการอยางผวเผน แตหลงจากเขาสยคทนยมใช อนเตอรเนตมากขน ภาคธรกจทหลากหลายเรมมความรและความสามารถในการสอสารประชาสมพนธมากขน สงผลใหขอมลขาวสารเดนทางไดเรวขน จงท าใหธรกจในประเทศไทยสามารถศกษาสนคา และบรการของคแขงไดงายขนพรอมปรบตวดงจดแขงของแตละบรษทมาเปนของตนเองสงผลใหบรษทลอกเลยนแบบแนวคดกนไปมา จนน าไปสทางตนหรอจดทบรษทในภาคอตสาหกรรมเดยวกนมความคลายคลงกนในเรองสนคาและบรการ รวมไปถงรปแบบขององคกร สงผลใหปจจบนจงเรมมแนวคดทจะสรางนวตกรรมในผลตภณฑ การบรการและสอการตลาด เพอสรางความแตกตางจากคแขง เนองจากในตลาดการแขงขนทมองคกรมความคลายคลงกน ผใดสามารถสรางความแปลกใหมใหผบรโภคไดกอน จะสามารถฉกตวออกจากคแขงได ท าใหผบรโภคหนมาเลอกใชสนคาทมความแปลกใหม สงผลใหสามารถท าก าไรจากผบรโภคไดกอนบรษทอน และสรางภาพลกษณเปน First mover ในดานนวตกรรมนนได เพราะฉะนนจงเหนวานวตกรรมเปนเรองส าคญทบรษททกอตสาหกรรมควรใหความสนใจคนควา ไมวาจากในประเทศหรอตางประเทศ เพอน าแนวคดมาปรบใชกบองคกรตนเอง สรางความแตกตาง ยกระดบสสากล

ปจจบนมบรษทชนน ามากมายเรมประยกตนวตกรรมไปใชในธรกจและประสบความส าเรจ โดยภาคอตสาหกรรมหลกทมความส าคญตอภาคอตสาหกรรมอน และมผลตอการขบเคลอนประเทศก าลงพฒนา คอภาคอตสาหกรรมพลงงาน เนองจากในประเทศไทยภาคธรกจจ าเปนตองใชพลงงานในรปแบบทตางกนไป หรออาจจะกลาวไดวา อตสาหกรรมพลงงานเปรยบเสมอนตนน าของธรกจอน โดยหากธรกจมปญหาอาจกระทบตอธรกจอนและกระทบตอเศรษฐกจทงทางตรงและทางออม ดงนนอตสาหกรรมพลงงานจงเปนสวนทนาสนใจในการศกษา โดยบรษททขนชอวาเปนอนดบหนงของภาคอตสาหกรรมพลงงาน คอ บรษท การปโตรเลยมแหงประเทศ

2

2

ไทย หรอ บรษท ปตท. จ ากด มหาชน การวจยนจงเลอกบรษท ปตท. จ ากด มหาชน มาเปนกรณศกษาเกยวกบนวตกรรมในธรกจไทย โดยมรายละเอยดความเปนมาดงน

1.1.1 ประวต

ภาพท 1.1 บรษท ปตท. จ ากด มหาชน

บรษทการปโตรเลยมแหงประเทศไทย หรอ ปตท. จ ากด มหาชน เรมแรกถก

กอตงในรปแบบของบรษท มหาชน โดยกอนตงขนวนท 29 ธนวาคม พ.ศ. 2521 ตามพระราชบญญตการปโตรเลยมแหงประเทศไทย พ.ศ. 2521 มวตถประสงคใหรฐบาลมสวนรวมในการด าเนนธรกจดานปโตรเลยมและธรกจอนทเกยวเนองกบปโตรเลยมในรปแบบของการถอหนของบรษทในสดสวนไมนอยกวารอยละ 51 ท าใหภาครฐมอ านาจในการสรางความคลองตวในภาคธรกจพลงงานผานบรษท ปตท. มหาชน เนองจากภาครฐเหนถงความส าคญของอตสาหกรรมพลงงานทเปนตนน าของธรกจอน จงตองการจะมสวนรวมในการก าหนดทศทางของพลงงานในประเทศ เพอใหอตสาหกรรม หรอ ธรกจอน ไมเกดปญหาในการใชพลงงาน ตอมาไดมพระราชบญญตทนรฐวสาหกจ พ.ศ. 2542 ใหบรษท ปตท. มหาชน แปลงสภาพเปนบรษท “มหาชนจ ากด” ในทนจดทะเบยนเรมตน 20,000 ลานบาท และจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย โดยมกระทรวงการคลงเปนผถอหนใหญ และก ากบดแลโดยกระทรวงพลงงานแหงประเทศไทย

1.1.1.1 วสยทศนและพนธกจ วสยทศนของบรษท มมากกวาการสรางผลก าไรแบบธรกจทวไป ดวย

ความทเปนรฐวสาหกจจงตองค านงถงผลประโยชนของประชาชนและประเทศชาตเปนส าคญ โดยมงเนนไปในดานการสรางความมนคงใหประเทศชาตในดานของพลงงานและปโตรเคมอยางครบวงจร ในฐานะของบรษทพลงงานแหงชาต รวมถงการคดคน จ าหนาย พรอมทงกระตนใหประชาชน

3

3

ตระหนกถงสทธและหนาทในการใชทรพยากรธรรมชาต และพลงงานอยางเหมาะสม โดยแบงพนธกจออกเปน 6 สวนดงน

(1) ตอประเทศ สรางความมนคงดานพลงงานในระยะยาว โดยการจดหาพลงงานใน

ปรมาณทเพยงพอมคณภาพไดมาตรฐาน และราคาเปนธรรมเพอเสรมสรางการเตบโตทางเศรษฐกจ (2) ตอผถอหน

ด าเนนธรกจเชงพาณชย สามารถสราง ผลตอบแทนทด และมการขยายธรกจใหเตบโตตอเนองอยางยงยน

(3) ตอคคา ด าเนนธรกจรวมกนบนพนฐานของความเปนธรรม มงสรางความ

ไววางใจ ความสมพนธ และความรวมมอทด เพอพฒนาศกยภาพและประสทธภาพในการด าเนนธรกจรวมกนในระยะยาว

(4) ตอสงคมชมชน เปนองคกรทดของสงคมด าเนนธรกจทมการบรหารจดการผลกระทบตอ

สงแวดลอมตามมาตรฐานสากล และ มสวนรวมในการพฒนาคณภาพชวตทดแกสงคมชมชน (5) ตอลกคา

สรางพงพอใจและความผกพนแกลกคา โดยผานการน าเสนอผลตภณฑและบรการทมคณภาพในระดบ มาตรฐานสากลดวยราคาเปนธรรม

(6) ตอพนกงาน สนบสนนการพฒนาความสามารถ การท างานระดบมออาชพอยาง

ตอเนอง ใหความมนใจในคณภาพชวตการท างาน ของพนกงานทดเทยมบรษทชนน า เพอสรางความผกพนตอองคกร

1.1.1.2 ประเภทของธรกจ จากขางตนบรษทจดการและด าเนนตามพนธกจใหควบวงจรในเรองของ

พลงงาน และปโตรเคมนนบรษทไมสามารถบรหารหนาททหลากหลายและโครงสรางทซบซอนในการท างานไดภายในบรษทเดยว บรษทจงจ าเปนจะตองมบรษทยอยหรอบรษทรวมคามากมาย เพอแบงหนาทการดแลดานพลงงานและปโตรเคมออกเปนสดสวน เพอบรรลวตถประสงคในการจดการและควบคมพลงงานผานบรษทเหลาน โดยบรษทไดแบงธรกจออกเปน 3 สวน คอ

(1) หนวยธรกจตนน า ด าเนนธรกจจดหา ขนสง และจดจ าหนายก๏าซธรรมชาต รวมถงการ

จดหาทรพยากรก๏าซจากใน และนอกประเทศ เพอน าไปใชในอตสาหกรรมส าคญตอไป ยกตวอยาง

4

4

เชน การจ าหนายใหกบลกคากลมผผลตไฟฟา ภายใตพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ.2550

(2) หนวยธรกจปลายน า ด าเนนธรกจจ าหนายผลตภณฑปโตรเลยม ไดแก ผลตภณฑเชอเพลง

ผลตภณฑหลอลน และผลตภณฑคาปลก โดยท าตลาดทง ตลาดคาปลก (B2C) ตลาดพาณชย (B2B) กลมขาย Supply sales และรวมถงตลาดนอกประเทศอกดวย

(3) หนวยธรกจโครงสรางพนฐาน ด าเนนงานจดสรรสนทรพยของบรษทในกลม ปตท. จ ากด มหาชน และ

จดการโครงสรางทหลากหลายของบรษท ใหเหมาะสมเพอความยงยนในอนาคต

5

5

ตารางท 1.1 โครงสรางการด าเนนธรกจของ ปตท. จ ากด มหาชน และบรษทในกลม

ทมา: แบบ 56-1 สนสด 31 ธนวาคม 2557 บรษท ปตท. จ ากด มหาชน

6

6

จากโครงสรางของบรษททมความซบซอนและคานยมของโลกทเปลยนไป บรษทจงพบปญหามากมายท าใหบรษทในภาคอตสาหกรรมพลงงานตองปรบตวเขากบการเปลยนแปลงของโลกและพฒนาใหเกดนวตกรรม ยกตวอยางจากรายไดหลกของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน อางองจากงบการเงนประจ าป 2557 คอ รายไดจากการขายและบรการ โดยสนคาทเรารจกกนดคอ การจ าหนายน ามนส าเรจรป และ ก๏าซธรรมชาต ทเราเรยกกนวา NGV ทงคาปลกและคาสงไปสภาคอตสาหกรรมอน ทมาของน ามนปโตรเลยมหรอน ามนดบและก๏าซธรรมชาตเกดจาก การทบถมของซากสงมชวตเกดการเปลยนแปลงจากความรอนโดยตองใชเวลาหลายรอยลานป จงเกดเปนพลงงานในรปแบบทแตกตางใหเราไดใชกน ถอเปนทรพยากรธรรมชาตทมจ ากดโดยจะเกดขนไดตองใชเวลาอกหลายป ดงนนปรมาณการใชพลงงาน และการจดหาพลงงานน ามน และก๏าซธรรมชาตทบรษทจ าหนายจงตองมความสมดลและเหมาะสมเพอใหบรษทสามารถคงรายไดเปนเวลานาน ตารางท 1.2 การใชพลงงานเชงพาณชย ป พ.ศ. 2553-2557

ทมา: “สถานการณพลงงานไทย,” โดย กระทรวงพลงงาน, สบคนจาก http://www.eppo.go.th/ info/Situation/ quarterly/2014_Q4.pdf

จากอตราการใชพลงงานทมความหลากหลายในประเทศไทยเราจะเหนวามแนวโนมการใชพลงงานในปรมาณทเพมสงขนทกป อนเนองมาจากหลายปจจย อาทเชน ราคาน ามนตลาดโลกทเปลยนแปลง จ านวนประชากรทเพมมากขน หรอเหตการณบานเมองทเกดขนในประเทศ

7

7

แตอยางไรกด การทประชากรยงใชพลงงานหลากหลายชนดมากขน ในขณะททรพยากรทน ามาผลตพลงงานของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน นนมจ ากด สงผลใหบรษทจ าเปนตองปรบตวใหเขา กบสภาวะการเปลยนแปลงของประเทศไทย เพราะการทบรษทประสบปญหาอาจจะกระทบกบเศรษฐกจประเทศดวย ดงนนนวตกรรมพลงงานทดแทนหรอการตลาดแบบใหม จงเปนทางเลอกหนงของบรษททสามารถเพมรายไดของบรษทและแกปญหาทเกดขนได เพอความยงยนในระยะยาวใหเปนเสนทางใหบรษทสามารถปรบตวเขากบการเปลยนแปลงของประเทศไทย

1.1.2 ความส าคญของปญหา จากประวตความเปนมาและปญหาเบองตนของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ท

ทางรฐบาลยงมสวนรวมในบรษทรฐวสาหกจน จะพบวาบรษทในธรกจพลงงานมความส าคญตอภาคเศรษฐกจในประเทศไทยเปนอยางมาก ยกตวอยางเชนภาคการขนสงคมนาคมของประเทศไทยยงจ าเปนตองใชน ามน NGV หรอ LPG เพราะฉะนนจะเหนวาพลงงานจงมผลกระทบโดยตรงกบคาใชจายดานตนทนของธรกจอนในประเทศไทย เราจงยกบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เปนบรษททมผลตอเศรษฐกจไทย และจากการศกษาพบวาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน นนมนวตกรรมหลากหลายอยางทประยกตใชในธรกจของตนเอง เพอแกปญหาทเกดขนและปองกนความเสยงหาย หรอมจดประสงคในการพฒนาบรษท โดยนวตกรรมเหลานสามารถสรางประโยชนในหลายแงจากการ ลดตนทน เพมยอดขาย สรางภาพลกษณใหองคกร เชนการพฒนาสวนผสมทางเคมในผลตภณฑพลงงานเชอเพลงทถกจ าหนายตามทองตลาดโดยท าใหน ามนเบนซนสามารถผสมกบเอทานอลได สงผลใหตนทนทางธรกจอนถกลง จากราคาน ามนใหมทถกลง มภาพลกษณทางธรกจแนวรกษาสงแวดลอมเพมมากขนจากการปลอยมลพษนอยลง และแกปญหาการใชทรพยากรน ามนเชอเพลงในการผลตทมจ ากดในประเทศใหลดลง จงอาจกลาวสรปไดวานวตกรรมทเกดขนในองคกรมผลตอการขบเคลอนองคกรไปในทศทางทด เกดการใชทรพยากรของโลกทมจ ากดใหมประสทธภาพสงสด และนวตกรรมบางชนดยงเปนผลกระทบทางออมในการรกษาสงแวดลอมในลกษณะของ “สนคาสเขยว”

ภาพท 1.2 ตวอยางนวตกรรมน ามนเชอเพลง E85

8

8

1.1.3 ปญหาทเกดในประเทศไทย เราจะเหนวานวตกรรมเปนหนงในตวขบเคลอนใหบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ส

องคกรชนน าของประเทศ และยกระดบภาคอตสาหกรรมพลงงานโดยรวม สงผลใหธรกจอนด าเนนกจการไดดขน เศรษฐกจในประเทศยอมดขน แตในทางกลบกนภาพธรกจอนในไทยมการประยกตใชนวตกรรมนอยจนถงขนไมมเลย หากธรกจดานอนหนมาใชนวตกรรมในธรกจใหมากขนจะสงผลใหเศรษฐกจในภาพรวมของประเทศไทยดขน ไมวาจะทางตรงหรอทางออม

เพราะฉะนน ปญหาของกรณศกษาชนน คอ การทธรกจอนในประเทศไทย จ าเปนตองปรบตวใหเขากบทศทางของโลก และทรพยากรโลกทมจ าก ด ผานการประยกตใชนวตกรรม ตามแบบอยางกรณศกษาชนนทแสดงใหเหนถงนวตกรรมทหลากหลายของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ทเลอกใชและปรบเปลยนใหเขากบธรกจของตนเพอท าใหสนคาและบรการ มคณภาพสงขน การบรหารปรมาณทรพยากรทนอยลง และเหมาะสบกบทศทางธรกจในประเทศไทย เพอเพมจดแขงใหกบธรกจของตนเองน าไปสการยกระดบสสากลและพรอมทจะตอบสนองตอความตองการของลกคาในเวลาเดยวกน สงผลสภาพเศรษฐกจของประเทศโดยรวมในทศทางทดขน

1.1.4 ผลกระทบหากไมเกดนวตกรรม ผลกระทบทอาจเกดขนหากองคกรใดมไดประยกตใชนวตกรรมในองคกร โดยจะ

บอกเลาผานกรณศกษาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เปนองคกรระดบตนของประเทศไทย และสนคาสวนใหญในลกษณะพลงงานจงถอเปนธรกจตนน าในการผลตวตถดบใหโรงงาน รวมถงผลตน ามนในการจ าหนายคาปลกเชน น ามนทเราใชเตมในปจจบน หากไมเกดนวตกรรมทหลากหลายในองคกร ปตท. จ ากด มหาชน ดงในปจจบน ตนทนของวตถดบตนน าจะมราคาสงขน สงผลใหธรกจอนทเกยวของ หรอตองน าสนคาของบรษทไปใชในธรกจตนทนการผลตทสงขน จงตงราคาสงขนสงผลตอราคาขายในทองตลาดทปรบตวสงขน การแขงขนกบประเทศอนจงเปนเรองยาก น าไปสเศรษฐกจไทยทแยลงกวาปจจบนทเปน และยงสงผลตอสงแวดลอมเนองจากสนคาของบรษทหลกคอพลงงานน ามนมแหลงก าเนดมาจากธรรมชาต จงสรปไดวาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เปนก าลงส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจไทยไปสการพฒนาประเทศผานนวตกรรมในสนคาและบรการอยางแทจรง หากไมเกดนวตกรรมขนจะมผลกระทบทางลบตอบรษท ผเกยวของ และเศรษฐกจไทย

9

9

1.2 วตถประสงคของการศกษา

ท าการศกษากรณศกษาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ในแงของนวตกรรมทเกดขนภายในบรษท เพออธบายวามทมาและลกษณะของนวตกรรมอยางไร โดยกลาวอางผานทฤษฎ ผลกระทบของนวตกรรมตอผเกยวของ รวมถงผลลพธตามวตถประสงคของนวตกรรมทเกดขนจรง เพอสรปวานวตกรรมนนประสบความส าเรจหรอไม และเปนตวอยางในการประยกตใชนวตกรรมตอผทสนใจ 1.3 ขอบเขตของการศกษา

งานวจยนศกษาเกยวกบนวตกรรมของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน โดยมระยะเวลาการศกษาเกบขอมลตงแตวนท 1 กนยายน – 31 ธนวาคม พ.ศ. 2558 โดยขอบเขตการศกษานวตกรรมนจะศกษาเหตการณทเกดขนตงแตเดอน มกราคมป พ.ศ. 2554 – 2558 เพอใหนวตกรรมทศกษามความรวมสมยสามารถปรบใชกบปจจบนไดงายกวาขอมลนวตกรรมเกาทเคยเกดขน โดยเปนนวตกรรมทเกดขนในบรษทหลกของ ปตท. จ ากด มหาชน และบรษทยอย หรอบรษททถอหนเกน 50% เทานน เนองจากเปนบรษทท ปตท. จ ากด มหาชน เขาไปมอ านาจในการตดสนใจและบรหารเกยวกบนวตกรรมทเกดขนนน โดยไมนบรวมนวตกรรมทเกดขนในบรษทรวมคาทบรษทอาจไมมโอกาสในการรวมพฒนาและตดสนใจไดอยางเตมท

จากรายงานการตรวจสอบงบการเงนโดยผสอบบญชและงบการเงน บรษท ปตท. จ ากด มหาชน ปสนสดวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2557 ไดแบงบรษทตามหลกเกณฑ ส านกงานการตรวจเงนแผนดน ออกเปน 2 ประเภท มวธการบนทกบญชตางกน โดยบรษท ปตท. จ ากด มหาชน มบรษททเขาหลกเกณฑจ าเปนตองน ามาบนทกบญช ดงน

1.3.1 บรษทยอย คอบรษทท ปตท. จ ากด มหาชน ถอหนเกนกวา 50% โดยพจารณาวาเขา

เงอนไข มาตรฐานทางการเงนฉบบท 10 เรองงบการเงนรวมหรอไม จากรายงานการตรวจสอบงบการเงน ทงนหากถกพจารณาตองน างบการเงนของบรษทยอยมารวมอยในงบการเงน โดยบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ทงนเปนบรษททน านวตกรรมมาศกษาเนองจากบรษทหลกมอ านาจในการตดสนใจเกยวกบนวตกรรมของบรษทยอย 100% โดยมรายชอบรษทยอยทเขาขอบเขตการศกษาดงน

1.3.1.1 บรษท พทท แอลเอนจ จ ากด หรอ PTTLNG ธรกจก๏าซธรรมชาต จดตงขนในประเทศไทย โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100

10

10

1.3.1.2 บรษท ปตท.ส ารวจและผลตปโตรเลยม จ ากด (มหาชน) หรอ PTTEP ธรกจส ารวจและผลตปโตรเลยม จดตงขนในประเทศไทย PTT มสดสวนเงนลงทนรอยละ 65.29

1.3.1.3 บรษท ปตท.จ าหนายก๏าซธรรมชาต จ ากด หรอ PTTNGD ธรกจก๏าซธรรมชาต จดตงขนในประเทศไทย โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 58

1.3.1.4 บรษท พทท เอนเนอรย รซอรสเซส จ ากด หรอ PTTER ธรกจเหมอนถานหนลงทนในตางประเทศ จดตงขนในประเทศไทย โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100

1.3.1.5 PTT Green Energy Pte Limited หรอ PTTGE ธรกจลงทนในธรกจปาลมน ามน จดตงขนในประเทศสงคโปร โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100

1.3.1.6 PTT (Cambodia) Limited หรอ PTTCL ธรกจการตลาดน ามน จดตงขนในประเทศกมพชา โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100

1.3.1.7 Subic Bay Energy Co., Ltd หรอ SBECL ธรกจการตลาดน ามน จดตงขนทเกาะเคยแมน โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100

1.3.1.8 PTT International Trading Pte Ltd หรอ PTTT ธรกจการคาสากลน ามน จดตงขนในประเทศสงคโปร โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100

1.3.1.9 บรษท ปตท.ธรกจคาปลก จ ากด หรอ PTTRB ธรกจรบจางบรหารงานและการตลาดน ามน จดตงขนในประเทศไทย โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100

1.3.1.10 บรษท พทท แทงค เทอรมนล จ ากด หรอ PTT TANK ธรกจทาเทยบเรอและคลงผลตภณฑ จดตงขนในประเทศไทย โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100

1.3.1.11 PTT Oil Myanmar Co., LTD หรอ PTTOM ธรกจการตลาดน ามน จดตงขนในประเทศสหภาพพมา โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100

1.3.1.12 บรษท พทท โพลเมอร โลจสตกส จ ากด หรอ PTTPL ธรกจบรการดานโลจสตกส จดตงขนในประเทศไทย โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100

1.3.1.13 บรษท พทท พเอมเอมเอ จ ากด หรอ PTTPMMA ธรกจผลตและจ าหนายเมดพลาสตกพอลเมทล เมทาครเลต จดตงขนในประเทศไทย โดยบรษทมสดสวนเงนลงทนรอยละ 100%

1.3.2 บรษทรวมคา คอบรษทท ปตท. จ ากด มหาชน ถอหนระหวาง 20-50% โดยพจารณาวาเขา

เงอนไข มาตรฐานทางการเงนฉบบท 11 เรองการรวมการงานหรอไม ทงนหากถกพจารณาตองน าสวนไดสวนเสยของบรษทรวมคามาประเมนในการบนทกบญช ทงนจะไมน านวตกรรมจากบรษทประเภทนในใชในการศกษาเนองจากบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ไมไดมอ านาจ ออกเสยงขางมากในการก าหนดทศทาง รเรมแนวคด หรอตดสนใจในนวตกรรม

11

11

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ผลของการศกษาครงนจะเปนขอมลทเปนประโยชน ดงน 1. เพอใหภาคธรกจทงทเกยวของกบพลงงานโดยตรงและไมเกยวของ น าขอมลไป

ศกษาและเขาใจถงทมาทไปของนวตกรรมของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน และสามารถน าโครงการนไปศกษาเปนแนวคดไปสนวตกรรมใหมในธรกจของตน เพอเพมความสามารถในการแขงขนและพฒนาธรกจใหดขน สงผลไปถงระดบเศรษฐกจของประเทศไทยในทศทางบวก น าไปสการยกระดบคณภาพชวตของประชาชน

2. สามารถน าผลของการศกษานวตกรรมในธรกจไทยนเปนฐานขอมลในการตอยอดการท าวจยทเกยวของกบนวตกรรมในประเทศไทย และตางชาต เพอปรบปรงหรอปรบเปลยนขอมลใหทนสมยและเหมาะสมตอการใชงานมากขน 1.5 นยามศพท

นวตกรรม หมายถง การน าสงใหมทยงไมเคยมมากอนมาพฒนาดดแปลงจากของเดมทมอยใหทนสมย หรอไดผลดยงขน

ประเทศก าลงพฒนา หมายถง ประเทศทมรายไดระดบต า หรอปานกลางอางองจากการแบงของธนาคารโลก อยในชวงการเปลยนแปลงของสงคม เศรษฐกจ เทคโนโลย และสงแวดลอม

First mover หมายถง บรษททเขาสตลาดใดตลาดหนงเปนรายแรก สามารถเขาถงทรพยากรและเปาหมายไดกอนบรษทอน

ธรกจตนน า หมายถง ธรกจทผลตวตถดบ ใหแกธรกจอนไปตอยอด หรอน าไปใชในอตสาหกรรม

ตลาดคาปลก (B2C) หมายถง ผบรโภคทวไป ทเปนประชาชน ซอไปใชดวยตนเอง มไดน าสนคาไปใชเพอประกอบธรกจในนามนตบคคล

ตลาดพาณชย (B2B) หมายถง กลมลกคาทเปนบรษท หรอองคกรทซอผลตภณฑจากบรษทเพอใชในการด าเนนงานกจการของตนเอง

กลมขาย Supply Sales หมายถง กลมผคาน ามนเชอเพลง เปนไปตามมาตรา 7 และ 10 ตามพระราชบญญตการคาน ามนเชอเพลง พ.ศ. 2543 และฉบบท 2 พ.ศ. 2550

12

12

บทท 2 วรรณกรรมและการศกษาทเกยวของ

บททบทวนวรรณกรรมเปนการศกษาในทฤษฎทเกยวของกบนวตกรรม หรอการพสจนผลของนวตกรรม แนวคดหรอบทวจยของนวตกรรม รวมไปถงกรณศกษานวตกรรมของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เพอใชเปนแนวทางและกรอบในการศกษานวตกรรมในธรกจไทย กรณศกษาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน โดยจะน าเสนอดงน

2.1 ทฤษฎและแนวคดทเกยวของ 2.1.1 นยามของนวตกรรม 2.1.2 ทฤษฎและแนวคดทเกยวของกบนวตกรรม 2.1.3 การศกษาองคประกอบและทมาทสงผลไปสนวตกรรม

2.1.3.1 ทมาของนวตกรรม 2.1.3.2 ปจจยทเกยวของกบนวตกรรม

2.1.4 ตวอยางการประยกตใชนวตกรรมในธรกจ 2.1.4.1 นวตกรรมทประสบความส าเรจ 2.1.4.2 นวตกรรมทไมประสบความส าเรจ

2.2 นวตกรรมทเกดขนของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน 2.3 สรปกรอบแนวคดในการศกษา

2.1 ทฤษฎและแนวคดทเกยวของ

เรามความจ าเปนจะตองเขาใจถงนวตกรรมอยางแทจรง ทงความหมาย ประเภทของนวตกรรม ค าจ ากดความ เพอจะไดสามารถพจารณาผลตภณฑและตดสนใจไดวาสงไหนคอนวตกรรม สงไหนคอการลอกเลยนแบบ ดงนนการศกษาทฤษฎ บทความ แนวคด งานวจ ย ปจจยทเกยวของ รวมถงเหตการณทประสบความส าเรจและลมเหลว จงเปนสงจ าเปนเพอจะไดสามารถตดสนใจไดวาสงไหนเปนนวตกรรมหรอไมอยางไร

13

13

2.1.1 นยามของนวตกรรม นวตกรรม (Innovation) หมายถง การเปลยนแปลงความคดสรางสรรค ใหเปน

การกระท า ทงนอาจจะมการเปลยนแปลงจากรายละเอยดเดมแบบคอยเปนคอยไป จนถงการเปลยนแปลงไปอยางสนเชง โดยอาจเกดขนจากกระบวนการทงหมด ตงแต ความคดสรางสรรค การออกแบบ การปฏบต และการขายความคดนนในเชงพาณชย โดยเปาหมายของนวตกรรม คอ การเปลยนแปลงเชงบวก ท าใหใครหรออะไรบางอยางดขนกวาเดม นวตกรรมทน าไปสผลตผลทสงขนจากพนฐานส าคญของความมนคงในระบบเศรษฐกจทเพมขน ในโลกธรกจ นวตกรรมชวยเพมมลคาใหลกคาและตวธรกจ หรอ ท าใหคณภาพชวตของคนดขน (วฒนา มานะวบลย, 2555)

หรอบางทานจะใหความหมายทแตกตางแตใกลเคยง เชน Zaltman (1973) (สรนนท วชตญาณ, 2552) ไดใหค านยามดงน นวตกรรม หมายถง ความคด การปฏบต หรอ สงของทไดรบการรบรจากกลมผใชวาเปนสงใหม และ นลรตน (2555) ไดใหความหมายของ นวตกรรม หมายถง สงใหมทกระท าซงเกดจากการใชความร ความคดสรางสรรค สงใหมนอาจจะอยในรปของผลตภณฑ แนวคด หรอกระบวนการทสามารถน าไปใชใหเกดประโยชนในการพฒนา โดยกลาวสรปไดจากขอมลของ ส านกงานนวตกรรมแหงชาต (2549) ทใหค าจ ากดความของนวตกรรมหมายถง สงใหมทกระท าซงเกดจากการใชความร และความคดสรางสรรคทมประโยชนตอเศรษฐกจและสงคม โดยมองคประกอบใหม พฒนาจากความรและความคดสรางสรรค มประโยชน และมโอกาสพฒนาตอได มขนตอนของนวตกรรม ดงน

2.1.1.1 การคดคน (Invention) 2.1.1.2 การพฒนา (Development) 2.1.1.3 ขนน าไปใชจรง (Implement) 2.1.1.4 ขนเผยแพร (Promotion) จากนยามทศกษา มกมบทความทมกกลาวค าวา “นวตกรรม” เกยวเนองกบค า

อนเสมอ ยกตวอยางเชน “นวตกรรม” มความแตกตางจาก “ความคดสรางสรรค” อยางไร โดยจากบทความของ มารวย สงทานนทร (2557) ไดกลาวไววา นวตกรรมถอเปนปจจยทท าใหองคกรไดเปรยบ และความคดสรางสรรคมไดมความแตกตางจากนวตกรรมอยางสนเชง เพยงแตความคดสรางสรรคมกจะเปนจดเรมตนของนวตกรรม หรออาจพดไดวาเปนกระบวนการหนงทอยในการสรางนวตกรรม

หรอ “นวตกรรม” มกจะมาคกบ “เทคโนโลย” โดย Roger (1995) และ สรนนท วชตญาณ (2552) ไดใหค านยามวาเทคโนโลย คอ การออกแบบองคประกอบใหมเพอลดความไมแนนอนของผลลพธ อนเกดจากเครองมอ หรอปจจยอน โดยมองคประกอบ เปน Software คอสวนของขอมลทใชในการด าเนนงาน และ Hardware คอ อปกรณหรอเครองมอทใชในการ

14

14

ด าเนนงานรวมกบ Software ดงนนเรามกจะไดยน นวตกรรม กบ เทคโนโลย มาคกน เพราะมความเหมอนและคลายกนในหลายกระบวนการ แตทงน นวตกรรมอาจจะรวมถงสงทไมม Hardware และ Software เปนองคประกอบ จงอาจจะกลาวสรปไดวา นวตกรรมมความเหมอนกบ เทคโนโลย แตสามารถใชไดครอบคลมมากกวาเทคโนโลยทใชไดเฉพาะเรองทเกยวกบองคประกอบของเทคโนโลย

2.1.2 ทฤษฎและแนวคดทเกยวของกบนวตกรรม จากบทความของ กรมสงเสรมอตสาหกรรม (2552) ไดแบงประเภทของ

นวตกรรมออกเปน 3 ประเภท โดยใชเกณฑการแบงจากลกษณะของสนคา แบงออกมาไดดงน 1. นวตกรรมผลตภณฑ (Product Innovation) คอผลตภณฑทถกผลตจาก

การปรบปรง หรอ การผลตขนมาใหมยงไมถกคนพบในตลาดเพอน าผลตภณฑนไปใชในเชงพาณชย โดยผลของนวตกรรมผลตภณฑนอาจกลายเปนของใหมตอองคกรหรอบคคลธรรมดา ทงระดบ อตสาหกรรม ประเทศ หรอโลก ทงนบทความของภาน (2546, อางถงใน OKnation, 2554) ไดอธบายเพมเตมเกยวกบนวตกรรมผลตภณฑวายงแบงออกไดอก 2 ชนดคอ

(1) ผลตภณฑทจบตองได (Tangible Product) คอสนคาทวไป เชนรถยนตใหม สตรอเบอรไรเมลด เปนตน

(2) ผลตภณฑทจบตองไมได (Intangible Product) อาจเปนการบรการ (Service) เชน การใหบรการทปรกษารปแบบใหม การเรยนการสอนทางInternet เปนตน

2. นวตกรรมในขบวนการผลตหรอการด าเนนงาน (Process Innovation) คอการเปลยนแปลง พฒนา ปรบปรง หรอเปลยนรปแบบ ในวธการผลตหรอการใหบรการใหอยในรปแบบทแตกตางจากเดม

3. นวตกรรมทางธรกจ (Business innovation) นวตกรรมนมจดมงหมายเพอความยงยน โดยตองอาศยนวตกรรมออกสตลาดอยางตอเนอง ไมใชแคความคดสรางสรรคหรอความคดใหม แตเปนการสรางมลคาเชงพาณชยในความคดสรางสรรคนนดวย กลาวคอแหลงส าคญในการสรางนวตกรรมคอ “ลกคาหรอตลาดการแขงขน” เพราะจะแสดงถงความตองการของผบรโภค

นอกจากน Keeley, Quinn, and Walter (2013) ยงไดใหค านยามโดยขยายความการแบงนวตกรรมไดละเอยดขนอก โดยใชชอวา “10 types of Innovation” โดยใชเกณฑจากรปแบบของนวตกรรมทแตกตางกนและยงเรยงล าดบจากการเปลยนแปลงวฒนธรรมจากภายในสภายนอกอกดวย โดยแบงไดดงน

15

15

ภาพท 2.1 ตวอยางบรษทนวตกรรมแบบ Configuration

2.1.2.1 Configuration เปนการแกไขจากโครงสรางภายในองคกร ตงแตสวนประกอบขนาดเลก

สนคาจนถงระดบองคกร ดงนนทมาของนวตกรรมสวนใหญจะมาจากภายในเปนหลก โดยอาจเกดจากทมพฒนาผลตภณฑ ทมบรหาร ทน าสงใหมมาปรบปรงใชในองคกรโดยสามารถแบงออกมาไดอก 4 ประเภท ดงน

(1) Profit Model เปนรปแบบนวตกรรมอยางหนงทมลกษณะการขายสนคาและบรการอนหนงในลกษณะจงใจ น าไปสการขายสนคาหรอบรการอกอยางหนงเพอใหการใชงานสมบรณแบบ โดยมจดประสงคในการท าก าไรจากสนคาชนทสองอยางตอเนอง ในปจจบนเราสามารถเหนรปแบบนไดทวไป โดยบางกลมอาจน าสนคารปแบบเดมมาแยกออกเปน 2 ชนสรางความซบซอนมากขน แตงายตอการพฒนาหรอปรบเปลยนใหเขากบลกคาหลายกลม ตวอยางเชน เครองปรนเตอร ทจ าเปนตองซอหมกปรนเตอรถงจะใชงานได โดยลกคาอาจเลอกเฉพาะหมกสด าอยางเดยว โดยปรบใหงายตอการใชงานในแตละบคคล

(2) Network เปนรปแบบหนงทสรางนวตกรรมผานการสรางเครอขายจะด าเนนงานแบบเดมหรอปรบเปลยนกได โดยบรษทเรมพจารณาถงจดแขง จดออนของธรกจตนเอง จงเลอกทใหผทช านาญดานใดดานหนงมาท าหนาทแทนเราโดยไดผลประโยชนกนทง 2 ฝาย ยกตวอยางเชน บรษท Dell เปนบรษทผลตคอมพวเตอร แตพบวาการจะ Service ลกคาไดดจ าเปนตองมกระบวนการทาง Logistic ทซบซอนและตนทนสงขน จงรวมมอกบ UPS ทเปนบรษท Logistic โดย Dell สามารถพฒนาระบบ Supply chain ในสวนของ Logistic ถงลกคาไดงายขน ในขณะท UPS ไดลกคาเพมขนจากการบรการของ Dell เปนผลประโยชนทงสองฝาย

(3) Structure เปนการเนนการปรบเปล ยนหรอเ พมนวตกรรมทโครงสรางของบรษท โดยการปรบโครงสรางนนตองมผลทดตอบรษท อาทเชนบรษท Southwest ใหบรการสายการบน พบวาบรษทของตนนนมกระบวนการทมตนทนทสง จงไดน าแนวคด Lean Culture หรอกลยทธทเนนไปในการลดตนทนทไมจ าเปนออก มาใชในอตสาหกรรมการบน โดยผลทไดเมอโครงสรางตนทนถกลงเราสามารถสรางก าไรไดมากขน

16

16

(4) Process เปนการปรบเปลยนกระบวนการผลตหรอใหบรการในทศทางทดขนหรอเขาถงกลมลกคาของตนเองมากขน ยกตวอยางเชน ในอตสาหกรรมจ าหนายเสอผามกมกระบวนการทคลายกนคอผลตมาจ านวนหนง และสงไปขายท รานคาของตนเอง บรษท Zara พบวา รานคาของตนแตละทมปญหาในการบรหารความตองการสนคาของลกคา (Demand) โดยสนคาชนดไหนทนยมมกจะขาดตลาด บรษทไมสามารถบรหารคลงเกบสนคาไดทนกบความตองการของลกคา และยงไมสามารถพยากรณไดอยางแมนย าวาสนคาชนไหนจะขายดในภมภาคไหน จากการศกษาของ Zara พบวาความตองการดานแฟชนของลกคาเปลยนแปลงไปเรว จงตดสนใจเปลยนกระบวนการบรหารคลงเกบสนคาของตนเอง โดยเปลยนไปเนนทการพฒนาระบบขนสง เพอตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางรวดเรวเปนหลก (Responsiveness) โดยลกคาสามารถจองสนคาได บรษทจะจดสงสนคาจากผานเครองบนเพอตอบสนองความตองการของลกคาไดรวดเรวขน สงผลใหเปนจดเดนของราน ก าไรเพมขนจากยอดขายทมากขน แมจะมตนทนตอชนมากขนกตาม

ภาพท 2.2 ตวอยางบรษทนวตกรรมแบบOffering

2.1.2.2 Offering เปนการน าเสนอสงใหมใหลกคาโดยตรงสวนใหญจะเปนนวตกรรมท

แปลกใหมน าเสนอใหลกคาโดยตรง แหลงทมาเกดจากขอเสนอแนะของลกคาวามความตองการอยางไรตอตวสนคาและบรษท รวมกบนวตกรรมทองคกรมและสามารถออกสนคาหรอบรการเพอรองรบความตองการของลกคาได นวตกรรมชนนนจงสามารถสรางมลคาเพมทางพาณชยออกมาไดชดเจน โดยแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

(1) Product Performance เปนการพฒนาตวสนคาโดยตรงใหรองรบความตองการของลกคา น าเสนอออกสตลาด ยกตวอยางเชน บรษท Dyson ผลตพดลมหรอเครองท าความเยน ไดรบขอเสนอแนะของผใชพดลมวาใบพดของพดลมทวไปสามารถสรางอนตรายใหผใชงานได จงออกแบบพดลมทไมใชใบพด เปนนวตกรรมใหมของโลก เกดทางเลอกใหผบรโภค และสรางภาพลกษณเปนผน าทางดานนวตกรรมของโลก

17

17

(2) Product system เปนการพฒนาระบบการด าเนนงานเดมใหดขน หรอปรบเปลยนใหมใหเหมาะสมกบลกคามากขน ยกตวอยางเชน บรษท Microsoft เหนวาปจจบนลกคาใช Smart phone และ PC มากขน มปญหาในการโอนถายขอมลทซบซอน บรษท จงออกแบบระบบใหสามารถเชอมตอกนไดงายขนผานระบบ Internet online ทเรยกกนวา “Cloud” ลกคาสามารถ Save งานในมอถอ จากนนระบบสงขอมลอตโนมต เราสามารถเปดใชในอกอปกรณไดทนท สงผลใหยอดขายและภาพลกษณดขน

ภาพท 2.3 ตวอยางบรษทนวตกรรมแบบ Experience

2.1.2.3 Experience เปนการน าเสนอนวตกรรมโดยยดภายนอกเปนหลก เนองจากแหลงทม

ของนวตกรรมสวนใหญมาจากขอมลภายนอก เชนประสบการณการใชสนคาของลกคา จงท าใหเกดนวตกรรมขนเพอตอบสนองความตองการของลกคา แบงออกเปน 4 ประเภท คอ

(1) Service เปนการพฒนาระบบใหบรการในการขายไมวาจะเปนธรกจสนคาหรอใหบรการ โดยปรบใหเหมาะสมกบกลมลกคาของตน ยกตวอยางเชน บรษท MEN’S WEARHOUSE เปนบรษทจ าหนายเสอสทส าหรบผชาย ไดฟงเสยงของผบรโภคทเดนทางบอย พบวาการพกเสอสทมกจะประสบปญหาเสอยบและหาทรดยาก วนวายในการหารานซกรด บรษทจงออกบรการรดเสอสทฟรทกสาขาเมอใชผลตภณฑของบรษท เปนนวตกรรมทางการบรการทยงไมเคยมมากอน แมเปนการเพมตนทนการบรการ แตผลก าไรของบรษทนนกลบเพมสงขนจากยอดขายทเพมขน

(2) Channel เปนการน าเสนอสนคาเดมผานชองทางใหม โดยเกดนวตกรรมขนจากชองทางนนยงไมมผใดพบเจอและน าสนคาไปขาย ยกตวอยางเชน ตลาดกาแฟในปจจบนของไทยหนมาบรโภคกาแฟสดกนเปนจ านวนมากเนองจากมกลนและรสชาตทถกปากมากกวาแตการจะท ากาแฟสดจ าเปนตองใชอปกรณมากมายตนทนสง คนสวนใหญจงบรโภคตามรานกาแฟ บรษท Nespresso จงคดนวตกรรมเครองท ากาแฟสดตามบานในราคาถก เปดชองทางใหมใหกลมลกคากาแฟสด

(3) Brand เปนการน าเสนอสนคาและบรการผาน เรองราว และ ภาพลกษณของบรษท โดยจะมงเนนไปในการพฒนาแบรนดสนคา (Branding) ใหเปนทยอมรบใน

18

18

ดานใดดานหนง ยกตวอยางเชน บรษท Intel เปนบรษทผลตอปกรณประมวนผล (CPU) ของคอมพวเตอรระดบโลกทบรษทผลตคอมพวเตอรเลอกใช แตการท CPU เปนเพยงอปกรณทอยในคอมคนอาจจะไมทราบถงชอแบรนด Intel จงเลอกผลตตราสนคาตดอยนอกคอมพวเตอร พรอมสรางภาพลกษณะดานเทคโนโลย ท าใหกลมลกคาจดจ าและเลอกซอคอมพวเตอรทมตราแบรนด Intel สงผลทางออมใหบรษทคอมพวเตอรยงจ าเปนตองเลอกใช CPU ของบรษท Intel ในการประกอบคอมพวเตอร เปนนวตกรรมทางการตลาดผานประสบการณของผบรโภค

(4) Customer Engagement เปนการสรางความผกผนกบลกคาระยะยาว สงผลใหลกคาเกดประสบการณทดกบสนคานนและเลอกใชในอนาคตตอไป ยกตวอยางเชน บรษท Blizzard ทผลตเกมมากมายผลกดนใหเกดการแขงขนเกม World of Warcraft เปนกฬาในรม และมรางวลการแขงขน ท าใหผเลนเกมรสกผกผนและเหนถงประโยชนของเกมจากรางวล และภาพลกษณทดขนในมมของกฬา สงผลใหสนคาตดตลาด

ภาพท 2.4 สรป 10 Types of Innovation ทมา: Dupress. http://dupress.com/articles/financial-services-innovation-strategies

2.1.3 การศกษาองคประกอบและทมาทสงผลไปสนวตกรรม ในการศกษานวตกรรมนนเราควรจะทราบทมาของนวตกรรม รวมถงปจจย

ทงหมดทประกอบกนเปนนวตกรรมกอนออกสทองตลาด เพอเขาใจแนวคดและการปรบปรงเบองตน เพอใหบคคล หรอ ธรกจทน าไปศกษาสามารถเขาใจพนฐานจากบทความของ

19

19

2.1.3.1 ทมาของนวตกรรม กรมสงเสรมอตสาหกรรม (2552) ไดใหรายละเอยดเกยวกบแหลงทมา

ของการจะไดมาซงนวตกรรมเราจ าเปนตองมแหลงทมาของขอมล หรอ ความคดสรางสรรคนอกจากเกดขนมาเอง เราสามารถสรางสงแวดลอม หรอคนหาไดดงน

นวตกรรมจากการวจย (Research Innovation) คอการวจย หรอกระบวนการวจยในรปแบบใหมทยงไมเคยมมากอนอาจมาจากการปรบปรง เปลยนแปลง หรอ เกดขนใหม

แหลงขอมลนวตกรรม (Resource Innovation) คอ คนทท าหนาทขบเคลอนน าจากความคดสรางสรรคไปสนวตกรรม ดงนนการจะเลอกแหลงทมา ควรท าตงแตโครงสรางองคกร และควบคมการคดเลอกบคคลกรทเหมาะสม ผานการฝกอบรม (training) เพอจดประกายใหพนกงานคนนนเกดความคด สรางนวตกรรมทดใหองคกร รวมถงสภาพแวดลอมทเอออ านวยตอการปฏบตงาน และสรางนวตกรรมอกดวย

ภาพท 2.5 แหลงทมาของนวตกรรม ทมา: KMinBusiness. http://www.softbizplus.com/it/581-innovation

โดย Robert W. Swaim (2011) ไดรวบรวมขอมลพรอมใหค าอธบายทฤษฎของ Peter F Drucker (2006) ผศกษาเกยวกบนวตกรรม และไดขยายความถงแหลงทมาอยางละเอยดโดยกลาวอางวา นวตกรรมนนมแหลงทมาจากสถานการณใดบางในองคกร โดยไดใหรายละเอยดไว 7 ประเภท ดงน

20

20

(1) The Unexpected success and failures หมายถง การทเราลมเหลว หรอ ไมประสบความส าเรจ ในการด าเนนงานหรอเรองใดเรองหนงทเกยวของ สงผลใหเราตองหาเหตผลวา ท าไมเราถงลมเหลว อาทเชน ท าไมถงขายเสอไมได ท าไมถงเกบเงนไมได ค าตอบของกระบวนการทเกดจากความลมเหลว จะบอกใหรวาเราผดพลาดในเรองใด R.W.Johnson, Former, CEO, Johnson & Johnson (1954) ไดกลาวไววา “ความลมเหลวคอสนคาทส าคญทสดของเรา” ดงตวอยางของบรษทรถยนต Ford โดยสถานการณหลงจากป ค.ศ. 1929 เกดเหตการณตลาดหนวอลสตรทลม สงผลใหเศรษฐกจฟองสบ ท าใหบรษทรถยนตสวนใหญปดกจการ และเหลอบรษทรถยนตนอยราย และ ในภาวะนน Ford จงลดการหาลกคาใหม และพยายามท าตลาดโดยเนนในลกคาเดมทใชรถยนตอยแลวสงเสรมเปลยนรถใหมเปนยหอ Ford หลงจากศกษาพบวาตนเองนนไมมรถยนตขนาดกลางแขงกบบรษทรถยนตอนทยงอยรอดในตลาด จงพยายามผลกดนรถยนตใหมขนาดกลางคอ “Edsel model” ทไดชอมาจากหลานผกอตง Ford ในป ค.ศ. 1957 และมนใจวาจะท าตลาดไดโดยลงทนดานสอเปนจ านวนมากรวมถงแตงเพลงประชาสมพนธใหรถยนตคนน สงผลใหเสยงบประมาณดานโฆษณาเปนจ านวนมาก แตสดทายกไมสามารถขายรถยนตไดเนองจาก Ford ยงไมเขาใจถงความตองการของกลมลกคาทเปลยนไป โดยเนนแควาบรษทตนเองตองมรถยนตทหลากหลายขนาดใหเลอก และใสเทคโนโลยเปนจ านวนมากท าใหตนทนสง แตทางดานลกคาหลงจากเกดภาวะเศรษฐกจฟองสบในสหรฐฯ และสงครามระหวางประเทศทเกดขนเปนระยะ ไดเปลยนความนยมของผบรโภคดานรถยนตขนาดกลางและหนไปใชรถยนตขนาดเลกกนหมด ท าใหความลมเหลวในครงนนขาดทนไปกวา 250 ลานเหรยญสหรฐฯ Jimmy (2009) บทเรยนครงนน Ford ไมกลาวโทษลกคาอยางไมมเหตผล และท าการศกษาตลาด และกลมลกคาใหมากขน จนคนพบ ตลาดใหม “lifestyle segment” และประสบความส าเรจอยางมากในรถยนตใหม “Thunderbird model”

ภาพท 2.6 ตวอยางนวตกรรม ค.ศ.1959 รน Edsel Ranger โดย Ford Motor

21

21

(2) Incongruity หมายถง ความไมสอดคลองกน หรออธบายอยางงายคอการเขาใจผดในเรองใดเรองหนงน ามาสการเกดนวตกรรม โดย Robert W.Swaim (2011) ไดอธบายเบองตนในความเขาใจผดในรปแบบทแตกตางกน 3 รปแบบดงน

1. ความไมสอดคลองในอตสาหกรรม (Reality of an Industry) หมายถง การทเราเขาใจวาอตสาหกรรมนมรปแบบหนง แตแทจรงแลวยงไมถกตอง ยกตวอยางเชน ธรกจเรอขามมหาสมทร ในป ค.ศ. 1950 เชอวารายไดหลกของอตสาหกรรมเรอขามมหาสมทรคอการรายไดจากการรบสงผโดยสาร จงมคนคดคนวารายไดทแทจรงทมากกวาคอการบรรทกสนคา จงเกดเรอบรรทกในยคสมยตอมา

2. ความไมสอดคลองทางแนวคด (Perceived and Actual Customer Values) หมายถง การทเราคดวาลกคาจะคดอยางหนง แตแทจรงแลวลกคากลบคดอกแบบหนง ยกตวอยางเชน บรษท Edward Jones ไดคนพบแนวคดทผดของผเกยวของในตลาดหลกทรพยนวยอรก (NYSE) ทกลาววา “ผทจะมาลงทนสวนใหญเปนคนรวยเทานน” จากนนจงสรางชองทางขนมาใหม โดยไดไปจบตลาดของคนเกษยณอายทเปนหนงในนกลงทนทตลาดหลกทรพยนวยอรกไมคนพบ ทมความตองการลงทนเพอความยงยน จนท าใหแนวคดนประสบความส าเรจ

3. ความไมสอดคลองเรองตรรกะ (Rhythm or logic) หมายถง การความเขาใจผดในเรองกระบวนการ ยกตวอยางเชน บรษท Scott ทสรางเครองใสปย จากความเขาใจผดทมคนใชผลตภณฑชนดอนมาใสปย จงเกดเปนนวตกรรมใหม

(3) Innovation Based on Process Needs เกดจากความตองการปรบปรงกระบวนการใดกระบวนการหนงตงแตตนทางของธรกจ จนถงปลายทาง ยกตวอยางเชน Google ทราบถงกระบวนการจายเงนทลาชาในปจจบนจงสรางระบบ Google wallet ทเปนการเกบเงนผาน ID และท าการจายเงนผานระบบ NFC ทเปนเทคโนโลยใหมในปจจบน คอสามารถใชมอถอแตะจายเงนไดทจดช าระสนคา สงผลใหระบบจายเงนตามรานคา รวดเรวขนมลกคาตอแถวจายเงนนอยลง

(4) Changes in Industry and Market Structures หมายถง การเปลยน แปลงในอตสาหกรรมนน สงผลใหเกดนวตกรรม ยกตวอยางเชน อตสาหกรรมรถยนตในอดตลกคามความนยมในเรองของรถยนตขนาดใหญ แตดวยราคาน ามนทเปลยนแปลง สงผลใหประเทศญปนผลตรถยนตขนมาแขงกบ สหรฐฯและยโรป โดยมขนาดทเลกกวาและประหยดน ามนมากกวา

(5) Demographic Changes หมายถง การเปลยนแปลงของอาย การศกษา จ านวนประชากร สงผลใหตลาดเปลยนไป ยกตวอยางเชน ประเทศไทยเปนสงคมผสงวย จงเกด Wellness city เปนนวตกรรมหมบาน ทเนนรบคนสงอายแตกตางจากบานพกคนชรา เพราะผสงอาย

22

22

ตองจายเงนคาเชารายเดอน หรอซอทในหมบานนน โดยจะมการดแลจากหมอและพยาบาลอยางใกลชด จนประสบความส าเรจในปจจบน

(6) Change in perception, meaning and Mood หมายถง การเปลยน แปลงของแนวคด ความหมาย อารมณ ของสงใดสงหนง อาจกลาวถงสนคา และบรการ ยกตวอยางเชน ปจจบนเกดกระแสสงคมในสนคาออแกรนค (Organic) โดยมความเชอวาสนคานจะดกวาสนคาปรกต จงเกดนวตกรรมจากกระแสนตอมา

(7) New Knowledge (Scientific and Non-Scientific) หมายถง การคนพบสงใหม ไมวาจากการประดษฐ ทดลอง วจย โดยไดน าความคดนนมาสรางเปนนวตกรรม ยกตวอยางเชน ในป ค.ศ. 1930 สามารถผลตเครองบนไอพนเพอใชทางทหาร หลงจากนนในป ค.ศ. 1952 จงเกดบรษทเครองบนส าหรบประชาชน และผลตนวตกรรมเครองบนโดยสารขนาดใหญเปนครงแรกในนามของ Boeing 707 ในป ค.ศ. 1958 ตารางท 2.1 สรป Seven Sources of innovation

Sources within the Business or Industry

Changes Outside the Enterprise or Industry

Unexpected Successes and Unexpected Failures

Changes in Demographics

Incongruities Changes in Meaning and Perception

Process Needs New Knowledge

Changes in Industry and Market Structure ทมา: http://www.processexcellencenetwork.com/innovation/columns/failure-and-the-seven-sources-of-innovation/

จะเหนวาแทจรงแลวนวตกรรมเกดจากปญหา และการเปลยนแปลงจากทงภายนอกและภายในเปนสวนใหญ ดงท Peter Drucker (2549) กลาววา “เราอยในยคการเปลยนแปลง ทส าหรบคนทยอมรบการเปลยนแปลง ไมใชกลวการเปลยนแปลง” หรอ Richard P.Carlton, CEO, 3M (1950) บอกวา “บรษทของเราเคยสะดดกบสนคาใหมแตอยาลมทจะหยดและเดนตอ

23

23

2.1.3.2 ปจจยทเกยวของกบนวตกรรม จากขอมลของ กรมสงเสรมอตสาหกรรม (2552) ไดลงรายละเอยด

เพมเตมเกยวกบ นวตกรรมทางธรกจ (Business innovation) ตองอาศยปจจยองคความรดานใดบางเพอน าไปสนวตกรรมทางธรกจ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

(1) มลกษณะการเรยนรความรและเทคโนโลยขององคกรในแบบ “วฒนธรรมการเรยนแบบรบร” ทพบเหนมากขนในระดบสากล โดยสามารถศกษาไดจากองคกรระดบโลกและสถาบนการศกษาในตางประเทศ

(2) อาศยความรเรองประเภทของนวตกรรมทางธรกจโดยแบงไดดงน

นวตกรรมทางธรกจเชงผลตภณฑ เปนการเนนไปทผลตภณฑรปแบบใหม

นวตกรรมทางธรกจเชงกระบวนการทางธรกจ เปนการเนนไปทสงใหมเชงกระบวนการ

นวตกรรมทางธรกจเชงธรกจ-ความร เปนการเนนไปทกระบวนการทางธรกจทไมเกยวของกบการผลต อาทเชน การตลาดแบบใหม การจดการแบบใหม

(3) จากท ดนย เทยนพฒ (2552) กลาวไววาการเพมอตรานวตกรรมทางธรกจนนสามารถท าไดโดยมวธการดงน

เรงการเรยนร รบร ความรรปแบบใหม เทคโนโลยในปจจบน หรอเสนทางหาความรแบบอน

ธรกจอยในรแบบ “วฒนธรรมการเรยนรแบบรบร” และยกเลกรปแบบ “วฒนธรรมการเรยนรแบบการผลตภาพ” หรอ “การเรยนรแบบนวตกรรมและผลตภาพ” หรอสรปแบบงายคออยในรปแบบทเปดรบความรจากภายนอกดวย มใชแคภายในองคกรอยางเดยว

ในตวองคกรนนตองเขาใจรปแบบอนหลากหลายของนวตกรรมอยางแทจรง เพอพฒนาเปน “ธรกจแหงนวตกรรม”และสรางความยงยนในนวตกรรมของธรกจ

ทงนยงพบงานวจยทเสรมเกยวกบปจจยทเปนองคประกอบของนวตกรรมอก โดย จรญญา สนทรธรรมวาท (2555) ไดศกษานวตกรรมรปแบบใหมเพอธรกจทยงยนส าหรบประเทศก าลงพฒนา โดยเกบขอมลทงเชงคณภาพ และ เชงปรมาณ โดยมงเนนในนวตกรรมแบบเปด (Open Innovation) หมายถงนวตกรรมทเนนความคดสรางสวรรคและความรจากภายนอกมาประยกตใชกบสนคาและบรการ ใชระยะเวลานองลง เหมาะกบยงธรกจใหมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ไดผลการวจยดงน

24

24

ปจจยทสงผลกระทบตอการยอมรบสนคาใหมทเกดจากการเสนอแนะของผบรโภค โดยท าการวจยเชงปรมาณจากกลมตวอยางนกเรยนและนกศกษา พบวาปจจยทสงผลกระทบตอการยอมรบสนคาใหมทเกดจากการเสนอแนะคอปจจยลกษณะผบรโภค ทศนคตของผบรโภค ปจจยดานสนคา และปจจยดานการสงเสรมการตลาด ในขณะทปจจยดานสถานท และเวลา ไมสงผลกระทบตอการยอมรบและบรโภคสนคาใหมโดยใชกลยทธ

แนวทางการพฒนานวตกรรมแบบเปดเพอพฒนาสนคาใหมใหประสบความส าเรจในประเทศไทย พบวา จากการสมภาษณผบรโภคทเคยมสวนรวมในนวตกรรมแบบเปด ชแนะวา บรษทควรเปดโอกาสใหผบรโภคเสนอแนะความคดเหนในทกล าดบขนตอน จาก สอสงคมออนไลน จงใจผบรโภคโดยใหผลตอบแทนการเสนอแนะเปนเงนสด และ เลอกประเภทสนคาทผบรโภคมความสนใจจะเขารวมเพอพฒนาเปนสนคาใหม

แนวทางการพฒนานวตกรรมแบบเปดใหประสบความส าเรจอยางยนยนในประเทศไทย โดยจากการสมภาษณเชงลกจากผประกอบการดานเบเกอรในประเทศไทย 2 ราย พบวาประเทศไทยไมสามารถประยกตใชนวตกรรมในธรกจได 100% เพราะผบรโภคยนดเขารวมกระบวนการพฒนาสนคาแคระดบเสนอแนะ และคดกรองความคด จงน าความคดสรางสรรคจากภายนอกมาประยกตใช หรอกระบวนการ Outside-in Approach โดยน าความคดผบรโภคจากแหลงภายนอกมาประยกตใชรวมกบความสามารถภายในขององคกร เนองจากเปนวธทไมซบซอนตนทนต า

โดยผลการวจยกอนหนาน ในสวนของปจจยในการยอมรบนวตกรรมสอดคลองกบงานวจยของ วะรษา ลมแดงสงวน (2556) ไดศกษาเรองการจดการความรของลกคาเพอสงเสรมความสามารถดานนวตกรรมและคณภาพการบรการของศนยขอมลขาวสารขององคกร โดยการแจกแบบสอบถามและการสมภาษณผเชยวชาญผานธรกจผใหบรการเครอขายโทรศพทเคลอนทระบบ 3G ในประเทศไทย ผลของการศกษาทางสถตพบวา ปจจยดานการจดการความรของลกคาสงผลในทศทางบวกตอความสามารถดานนวตกรรมขององคกรสงถงรอยละ 86 แสดงใหเหนถงความรของลกคาทไดจากกระบวนการจดการความรของศนยบรการขอมลขาวสารขององคกร มผลตอการปรบปรง พฒนาสนคา และบรการ โดยผลการวจยสอดคลองกบผลการวจยของ C.Annique UN and Alvaro CUERVO-VAZURRA (2007) ทพบวาการมปฏสมพนธโดยตรงกบลกคาเพอเกบขอมลความรจากลกคา น าไปสทมาของความคดสรางสรรค และนวตกรรมใหมใหเกดในองคกรมากขน

2.1.4 ตวอยางการประยกตใชนวตกรรมในธรกจ ทงนนวตกรรมในการประยกตใชไมวาจะธรกจชนดใด ยอมมทงประสบ

ความส าเรจและไมประสบความส าเรจ เพราะฉะนน เราจงควรศกษาแนวคด และการประยกตใช

25

25

นวตกรรมอนหลากหลายของธรกจอน เพอมาเปรยบเทยบกบนวตกรรมของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน วาเหตใดนวตกรรมชนนถงประสบความส าเรจ หรอไมประสบความส าเรจ

2.1.4.1 นวตกรรมทประสบความส าเรจ สรนนท วชตญาณ (2552) ไดศกษากระบวนการนวตกรรมของเครอซเมนต

ไทย และปจจยทสงผลตอความส าเรจ กรณศกษา : บรษท เดอะ สยาม เซรามค กร๏ป อนดสทรส จ ากด (SGI) โดยมการเกบขอมลดานความส าเรจดานนวตกรรมของ SGI พบวา การสรางนวตกรรมดานพลงงานและวตถดบสามารถลดตนทนการผลตไดถง 19% กอนการใชนวตกรรม และการสรางนวตกรรมดานการออกแบบโดยเพมลวดลายใหมจากป พ.ศ. 2547-2548 จ านวน 383 ลวดลาย สงผลใหยอดขาดมากขน 2 ลาน ตรม. ตอป

สอดคลองกบงานวจยของ เกรก ทพภมาน (2553) ไดศกษาโทรคมนาคม กรณศกษาการท านวตกรรมทางสงคมผานรปแบบความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจของดแทค โดยการศกษาเชงลกจากากรเขาไปส ารวจถงปรากฏการณอยางใดอยางหนง พบวา นวตกรรมทางสงคมทมการสรางเครอขายความรวมมอของดแทค ไดแก โครงการ “1677 ทางดวนขอมลการเกษตร” เกดจากการสรางเครอขายความรวมมอ โดยมทงภาครฐและภาคเอกชน เพอแลกเปลยนขอมลทกษะ ความร สรางเครอขายความชวยเหลอถงปญหาและประเดนในการพฒนาทซบซอนในชมชนทองถน เปนไปตามแนวคดของ Starkey (1998) อกทงยงมการตดตามผล และแกปญหา เพอพฒนาอยางตอเนอง ถอวาประสบความส าเรจจากนวตกรรมความรบผดชอบทางสงคมทมงเนนใหโครงการเขาสผบรโภค

และงานวจยของ นงนช พนธมจนดา (2549) ศกษาเรอง การเปดรบขาวสาร ทศนคต และการยอมรบนวตกรรมการบรการช าระคาสนคาและบรการผานเลเซอรโซน (SCB Laser Zone) ของผใชบรการธนาคารไทยพาณชยในเขตกรงเทพฯ หรอการใชบรการจายคาบรการอนผานตอนเตอรเนต โดยสมตวอยางจากประชากรทเขามาใชในบรการธนาคารไทยพาณชย 5 สาขา พบวา การใชนวตกรรมใหม ไดผลลพธในทางทด เพราะจากทศนคตของผใชบรการ เลเซอรโซนมทศนคตทดมาก โดยกลาววามความรวดเรวมากขน ท าดวยตนเองได และไมจ ากดเวลาท าได 24 ชวโมง แตยงมกลมลกคาทยงไมมนใจอยบางเนองจากปญหาเรองอปกรณไมอยในสภาพพรอมใช แตจากการสรปผลถอวานวตกรรมมผลดมากกวาผลเสย โดยอางองขอมลจาก Postioningmag (2548) ไดกลาวสรปผลลพธของนวตกรรมนไววา สามารถเพมการท ารายการโดยรวมกบธนาคาร เฉลยมากขน 120% ตอเดอน หลงเปดบรการ เดอน มนาคม 2548 โดยสรปไดวานวตกรรมนประสบความส าเรจ

ยงพบงานวจยของ ชยพร ดละอมาลย (2552) ทศกษาเรอง ทศนคตและการยอมรบเทคโนโลยของลกคาธนาคารกรงศรอยธยา จ ากด (มหาชน) กรณศกษา : การใหบรการรบ

26

26

เงนโอนโดยไมตองใชบตร (Cardless) ทศกษาประชากรผใชธนาคารจ านวน 400 คน พบวา กลมตวอยางททดสอบในสวนทยงไมเคยทดลองใชมความสนใจอยางมาก และกลมทเคยทดลองใชบอกวาเปนการสรางความสะดวกในการใชงาน จงสรปไดวาเปนอกหนงนวตกรรมทประสบความส าเรจ

ยงพบวานวตกรรมนอกจากใชกบองคกรเอกชนยงสามารถปรบใชกบองคกรรฐบาลไดอก โดยจากบทความของ ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2542) ไดจดตงนวตกรรมในรปแบบโครงการลดพลงงานชอวา โครงการ คารพล (Car pool) โดยมจดประสงคใหคนทอาศยอยใกลกนหรอเดนทางไปในทศทางเดยวกนสามารถรวมโดยสารไปดวยกน เพอลงการใชพลงงานของประเทศ โดยจากงานวจยของ อนชา สกลราช (2544) ศกษาเรองการยอมรบนวตกรรมของประชาชน:ศกษาเฉพาะกรณโครงการคารพล ไดกลาวไววา โครงการมการเรมตนโครงการใน 33 องคกร มความส าเรจจากองคกรตวอยาง คอ สามารถลดพลงงานเชอเพลงไดถง 91 ,145 ลตรตอป มมลคาประมาณ 935,026 บาทตอป และชวยลดมลพษทางอากาศจากคารบอนไดออกไซด ไดถง 79,926.66 กโลกรมตอป จงจะเหนวานวตกรรมทมาปรบใชกบองคกรเปนนวตกรรมทดและประสบความส าเรจ

2.1.4.2 นวตกรรมทไมประสบผลส าเรจ อยางไรกดนวตกรรมทงหมดมใชประสบความส าเรจเพยงอยางเดยว ยง

มนวตกรรมทออกสตลาด แตไมสามารถบรรลจดประสงคได โดย สมยศ ทงหวา (2535) ไดศกษาปจจยทมผลตอการยอมรบนวตกรรมการท านาในระบบสงคมเกษตรกรรมในและนอกเขตชลประทาน อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง ผานกรณศกษาครวเรอนเกษตรกรรมในหมท 14 ต.ชะมวง และหมท4 ต.ปาพนอม อ.ควนขนน จ.พทลง พบวาการใชนวตกรรมเรอง ขาวพนธปรบปรง การใชปยเคม และสารเคม ไมกอใหเกดผลตผลทมากกวาการท านาน าฝนอยางเดยว แสดงวา “ความทนสมย” ในเทคนคการท านาไมไดกอใหเกดการเพมขนของผลตภาพการเกษตรมากนกไมวาจะเปนขาวนาป หรอขาวนาปรง จงถอเปนหนงในนวตกรรมทไมประสบผลส าเรจ 2.2 นวตกรรมทเกดขนของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน

บรษท ปตท. จ ากด มหาชน เปนบรษทแหงนวตกรรม ดงนนจงมผลตภณฑมากมายทนาสนใจ โดยบรษทมกจะมการพฒนาปโตรเคม ในน ามน และ น ามนหลอลนอยตลอดเวลา ไมวาจะเปน การผสมเอทานอลไปในน ามน เบนซนทเราใชในปจจบนในนาม ก๏าซโซฮอล E20 E85 ทเปนเจาแรกทคดคน เปนผรเรมการน าก๏าซธรรมชาตมาใชในประเทศไทยรายแรก (NGV) ยงพฒนารวมกบองคกรของรฐและเอกชนในการผลต ไบโอดเซลทสกดมาจากธรรมชาต มการผลตน ามนหลอลนเจาแรกในนาม PTT Performa Super Synthetic เปนน ามนหลอลนสงเคราะหแท100% เจาแรกใน

27

27

โลกทไดรบการรองรบมาตรฐานสงสด API ดงนนจะเหนวาในดานของผลตภณฑบรษท ปตท. จ ากด (มหาชน) ไมเคยทจะหยดคดคนพฒนา ดงนนผศกษาจงศกษานวตกรรมทแตกตางและเปนแนวคดใหมในประเทศไทย เพอเปนกลมตวอยางการศกษาทดในอนาคต โดยมงเนนในบรษทหลกและบรษทยอยของ ปตท. จ ากด มหาชน โดยตงกรอบการศกษาอยในชวงป พ.ศ. 2554-2558 ของการออกนวตกรรมสสายตาประชาชน เพอจะไปศกษาตอวานวตกรรมนนมวตถประสงคเพออะไร และสามารถท าไดบรรลวตถประสงคหรอยง โดยมนวตกรรมทน าเสนอ ดงน

2.2.1 Fit Station Mobile Service

ในปจจบนคนเมองมกจะเรงรบ และจ านวนรถยนตในแตละปเ พมสงขน เนองจากรถยนตจ าเปนตองมการซอมบ ารงรกษา การเดนทางไปสถานบรการ แมตลาดจะมจ านวนมากขน แตขาดความสะดวกเนองจากรถตด และระยะเวลาการด าเนนงานทลาชาของสถานบรการ ดงนน บรษท ปตท. จ ากด มหาชน จงผลกดนนวตกรรม ทเรยกวา รถยนตใหบรการเปลยนถายน ามนเครอง และบรการแบบเคลอนท ในนาม “Fit Station Mobile Service” โดยเรมทดสอบโครงการจากรถตนแบบคนแรก เมอ พ.ศ. 2556 และมการประชาสมพนธครงใหญใหประชาชนไดทราบผานงาน “Bangkok international Auto Salon 2013” ทจดแสดงขนท อมแพค เมองทอง โดยมขบวนการด าเนนงาน คอ จะจดรถยนตไปในสถานทบคคลหรอองคกรทโทรนดหมาย หลงจากนนลกคาจะไดรบบรการในเวลาทรวดเรว โดยมรายละเอยดคอ เปลยนถายน ามนหลอลนใชเวลา 19 นาท เปลยนถายน ามนเกยรใชเวลา 10 นาท เปลยนถายน ามนพาวเวอรใชเวลา 5 นาท และการตรวจเชคเบองตน 12 รายการ เชน ทปดน าฝน ไสกรอก และยงสามารถวเคราะหปญหาการทงานของเครองเบองตนใหอกดวย โดยตวลกคานนสามารถฝากรถ และไปท าธระพรอมกลบมารบรถยนตในเวลาทรวดเรว ทงน รถยนตยงตดตงเทคโนโลยในการสรางภาพลกษณ พลงงานสเขยวใหกบองคกร อาท

2.2.1.1 ระบบ Intelligent Oil Change คอ ระบบทท าใหเปลยนถายน ามนหลายชนด เปนไปอยางรวดเรวและ

สะอาดกวาระบบเดม 2.2.1.2 ระบบ Flex Energy

คอ การตดแผงเกบพลงงานไฟฟาเพอน าพลงงานไฟฟามาใชในการบรการ และการขบรถ

2.2.1.3 ระบบก าจดของเหลว คอ ระบบทมเพอการจดการกบของเหลวทไมใชแลวและเปนวตถ

อนตรายไดอยางถกวธ

28

28

ดงนนจงพดไดวา Fit Station Mobile Service เปนหนงในนวตกรรมทางการบรการของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ทมงเนนใหประชาชนเกดทางเลอก และ สรางรายได กบภาพลกษณดานนวตกรรมและสงแวดลอมใหกบบรษท (ไทยรฐ, 2556)

วตถประสงคของนวตกรรม ในชวงแรกของการทดลองและพฒนานวตกรรมบรษทมเปาหมายในการน าเสนอภาพลกษณความเปนผน าดานเทคโนโลยของบรษท ดงนนการเนนนวตกรรมเปนหลกจงไมยดตดกบผลก าไรมากนน

ภาพท 2.7 Fit Station Mobile Service

2.2.2 Fully Self-Serve Petrol Station จากปรมาณรถยนตในปจจบนทมากขน และตนทนพนกงานทสงขน ในป พ.ศ.

2550 บรษทไดคดคนนวตกรรมทางการบรการคอสถานเตมน ามนรปแบบบรการตวเองโดยการใชงานคอผรบบรการตองเดนไปช าระเงนทจดช าระเงน พรอมบอกวาจะรบบรการหวจายทเทาไหร ทางผรบเงนจะเปดระบบจายน ามนมาให เราจงบรการเตมน ามนดวยตวเอง ทางบรษทเรยกวธการบรการแบบนวา “Semi Self-Serve”โดยเรมใช 4 สถาน หลงจากนนบรษทมแนวคดจะเปดตวสถานเตมน ามนแบบบรการตวเองเตมรปแบบจงไดพฒนาระบบอยางตอเนองและชวง กมภาพนธ พ.ศ. 2557 บรษทไดเปดตวสถานน ามนแบบเตมน ามนเองเตมรปแบบแหงแรกของประเทศไทยท ปมน ามน ปตท. สาขาศรนครนทร โดยจะเพมระบบการจายเงนผานบตรเครดต และ บตรเงนสด PTT เพอท าใหเราสามารถจายเงนทตและเตมไดทงท และจงใจโดยการใหสวนลด 30 สตางคจากราคาน ามนปรกต โดยเรยกวธแบบนวา “Fully Self-Serve” โดยนวตกรรมนเพมความสะดวก รวดเรวในการบรการ เปนนวตกรรมทางการบรการ (PTTPLC, 2557)

วตถประสงคของนวตกรรม บรษทมเปาหมายในการเพมยอดขาย และสรางภาพลกษณความเปนผน าจากนวตกรรมน เนองจากผจ าหนายสามารถประหยดคาใชจายในการลด

29

29

จ านวนพนกงาน จงน าสวนนมาเปนสวนลดคาน ามนใหลกคา และสรางภาพลกษณผน าทางเทคโนโลยได น าไปสการเพมจ านวนลกคา เพมยอดขาย และลดตนทน สรางก าไรทมากขน และการจางพนกงานนอยหมายถงการลดปญหาความซบซอนในการดแลและจางงานพนกงาน

ภาพท 2.8 Fully Self-Serve Petrol Station

2.2.3 PTT fill & Go ปจจบนมนวตกรรมมากมายออกมาตอบโจทยธรกจ Logistic ทมพนกงานขบรถ

เปนคนของบรษท มกจะพบปญหามากมาย อาทการทไมสามารถคาดเดาจ านวนเงนทพนกงานขบรถตองพบตดตวไปจายคาน ามน การโกงคาน ามนของพนกงาน การตอควเตมน ามนเนองจากรถขนสงมกจะมถงน ามนทใหญใชเวลานาน บรษท จงออกนวตกรรม “PTT fill & go” หรอการทรถขนสงหรอรถบรรทก สามารถเขาชองเตมทมสญลกษณ “Fill & go” โดยปจจบนมอย 200 สาขา หลงจากนนอปกรณ Chip ในวงแหวน RFID (Radio Frequency Identification) จะสงขอมลไปทตและทางตจะสงขอมลไปทระบบ Host bank ระบบจะสวนรายละเอยดน ามนทเตม จ านวนทเตมตอครง กลบมาทตจายน ามน หลงจากนนพนกงานจะมาเตมน ามนให พอเตมเสรจแลวสามารถเดนทางตอไดเลย ระบบจะบนทกคาใชจายในการเตมน ามนเปนยอดเครดตกบธนาคารและท าการช าระปลายเดอนโดยบรษททรวมในนวตกรรมนคอบรษทกสกรไทย และสามารถตดอปกรณ Data pass เพอเกบอตราการวงการใชน ามน สถานท และขอมลจ าเพราะของรถแตละคน โดยมบรษท SMK Logistics จ ากด เปนลกคารถขนสงรายแรก เรมใชบรการ ตงแตธนวาคม พ.ศ. 2556 เปนอกหนงนวตกรรมทางการบรการ แบบ B2B หรอเนนกลมลกคาบรษทจ าพวก Logistic (มตชน, 2556)

วตถประสงคของนวตกรรม บรษทมเปาหมายในการเพมยอดขายผานลกคากลม Logistics โดยการสรางความเปนผน าทางเทคโนโลย และเพมความปลอดภยใหลกคา และงายตอการบรหารจดการ ท าใหลกคาทท าธรกจ Logistics หนมาใชบรการผลตภณฑของบรษท

30

30

ภาพท 2.9 PTT fill & go

2.2.4 The Miracle of Natural Gas จากอดตบรษท ปตท. จ ากด มหาชน มกลยทธ TAGNOC หรอกลยทธในการ

เปลยนเปนธรกจพลงงานสเขยวเพอความยงยนจงเกดนวตกรรมในเรองการแปรรป ก๏าซธรรมชาต(LPG) เพออยในรปของเหลว (LNG) เพอความสะดวกและลดตนทนในการ Logistics หลงจากนนใชกระบวนการความเยนปรบเปลยนก๏าซธรรมชาตใหกลบมาใชสถานะเดม จงสงเกตเหนวาพลงงานจากการเปลยนรปนนสามารถน ามาใชในการใหความเยนและวจยตอไปวาก๏าซคารบอนไดออกไซดสามารถเรงผลผลตไมเมองหนาวไดอกดวย ดวยความโดนเดนในแนวคดการวจยท าใหในป พ.ศ. 2555 ปตท. จ ากด มหาชน ไดรบโครงการในพระราชด ารฯ ในเรองการใชความเยนและก๏าซคารบอนไดออกไซดในเรองการวจยไมเมองหนาว โดยไดรบความรวมมอจากมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร และมหาวทยาลยเชยงใหม และไดด าเนนการวจยทโรงแยกก๏าซธรรมชาตจงหวดระยองและมการจดงานเกยวกบพรรณไมหลากหลายชวงเดอนเมษายนของทกป จนลาสดในป พ.ศ. 2558 ไดจดแสดงงาน “มหศจรรยไมเมองหนาวครงท 5 ทวลปบานทระยอง” ทสวนสมนไพรสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ ในวนท 8-17 เมษายน พ.ศ. 2558 มวตถประสงคของการจดแสดงพรรณไมเมองหนาวเพอเฉลมพระเกยรตสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ เนองในโอกาสเจรญพระชนมาย 60 พรรษา และเปนสถานททองเทยวในจงหวดระยอง โดยจะเปดเปนทางการใหนกทองเทยวเขาชมไมดอกไมประดบและพชเมองหนาวได และยงเปนการน าเสนอนวตกรรมของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน อกดวย จงถอเปนอกหนงนวตกรรมทนาสนใจ (ผจดการออนไลน, 2558)

31

31

วตถประสงคของนวตกรรม บรษทมเปาหมายในการท า Corporate Social Responsibility (CSR) เปนไปตามแนวทางกลยทธสรางพนทสเขยว และท าใหบรษทมชอเสยงในดานนวตกรรมจากแหลงทองเทยวน

ภาพท 2.10 The Miracle of Natural Gas

2.2.5 Deeplift จากปกตบรษท ปตท.ส ารวจและผลตปโตรเลยม จ ากด มหาชน (PTTEP) ทม

หนาทจดหาน ามนดบใหบรษทไดไปใชในการแปรรปตอไป การจดหาจะใชวธขดเจาะบรเวณทมน ามน และฉดก๏าซเขาไปผสมดบเพอเปลยนสถานะน าหนกใหเบาลง (Hydraulic Head) นบเปนวธทแพรหลายในปจจบน เรยกกนวา “Gaslift” แตยงมขอจ ากดคอไมสามารถใชเทคโนโลยนในการฉดก๏าซเขาไปผสมในบรเวณกนหลมไดเนองจากชนหนกกเกบในบางพนทแตละชน มลกษณะบาง ท าใหความดนไมเพยงพอในการใชเทคนค Gaslift ตอมาบรษทไดพฒนาระบบตอยอดในการขดน ามนทเรยกวา “Deeplift” และมการจดสทธบตรทประเทศสหรฐอเมรกา ในชวง สงหาคม พ.ศ. 2553 และไดมการทดลองจนสงประกวดชนะเลศ E&P Award ของ SPE Thailand ป พ.ศ. 2555 โดยเทคนคนคอการตอยอดเทคนคเดมทใชการฉดก๏าซ แตพฒนาใหสามารถฉดไดลกขนจนถงชนลกสดโดยใชทอ Bypass ผาน อปกรณความคมความดนทเรยกวา Packer เพอใหตอทอฉดก๏าซลงไปไดลกทสด ทางบรษทไดมการทดลองใชเทคนคนในแหลงน ามนสรกต จ านวน 2 หลม พบวาสามารถเพมระดบการผลตไดสงสดถงรอยละ 215 เพราะฉะนนนวตกรรมนจงชวยเพมน ามนซงเปนพลงงานของประเทศ ลดคาใชจายลง ยงพฒนาระบบการซอมบ ารง หวฉด Gaslift ไดงายอกดวย (IPTC, 2555)

32

32

วตถประสงคของนวตกรรม บรษทมเปาหมายในการเพมผลผลตในการขดเจาะน ามนดบ โดยการจ านวนน ามนดบทขดไดหมายถงบรษทมทรพยากรในการผลตทมากขน

ภาพท 2.11 Deeplift

2.2.6 PTT Composite Plus

ในอดตการจ าหนายแก๏สหงตมแบบคาปลกจ าเปนตองบรรจแก๏สลงในถงเหลก เนองจากบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เหนวา ถงแก๏สเหลกนนมน าหนกประมาณ 16 กโลกรม และบวกกบน าหนกแก๏สในถงน าหนกจงสงถงเกอบ 30 กโลกรม และมโอกาสเปนสนมอกดวย จงตองการทจะพฒนาระบบเดมใหดขน บรษทจงรวมกบบรษทในกลม ปตท. น าโพลเมอรมาปรบปรงใหใชเปนถงบรรจ ในทสดป พ.ศ. 2556 เกดเปนนวตกรรมชอวา PTT Composite Plus มจดเดนคอ มน าหนกเบาแคประมาณ 7 กโลกรม ยกเคลอนทไดงาย ขนสงงาย ทนแรงกระแทกไดเทยบเทาถงบรรจชนดเดมและยงไมเปนสนมอกดวย เปนเพราะใชเทคโนโลยการประสานโพลเมอรพลาสตกกบไฟเบอรกลาสดวยกระบวนการทเรยกวาการผลตแบบพน (Filament Winding) ท าใหเปนพลาสตกทมความทนทาน เบองตนวางแผนจะเรมจ าหนายตงแตป พ.ศ. 2556 และวางแผนใหครอบคลมทกพนทในป 2557 (ชวลต, 2556) แตสดทายยงไมไดเรมจ าหนายจรง ตอมาทาง 3 จงหวดชายแดนภาคใตทบอยครงมเหตการณระเบดโดยมกจะใชถงแก๏สเหลกแบบเดมเปนอาวธเพมอนภาพแรงระเบด ซงมความเปนอนตรายสง ท าให “กองอ านวยการรกษาความมนคงภายในภาค4สวนหนา” ออกมาบงคบใช ถงแก๏สแบบ Composite plus ตงแต 1 ตลาคม พ.ศ. 2558 เปนตนไปใน 3 จงหวดภาคใต โดยบรษท ปตท. จ ากด มหาชน รวมมอกบภาครฐจดตงโครงการใหประชาชนน าถงแก๏สชนดเกามาแลกเปลยนเปนแบบ PTT Composite Plus ไดฟร เพอลดปญหาการใชเปนอาวธ และมความปลอดภยมากกวาถงแก๏สแบบเดมเนองจากวสดชนดนถาเกดการระเบดจะมสวนทละลายเนองจาก

33

33

เปนพลาสตก และสวนทไมละลายจะมระยะไปไดไมไกลเทาถงเหลกเดมทเคยใชกน (Springnews, 2558) แสดงใหเหนวาเปนนวตกรรมทดมากในปจจบน

วตถประสงคของนวตกรรม โครงการภาครฐมเปาหมายของโครงการในการลดจ านวนอบตเหตจากการใชแทนถงเหลก และเปาหมายของบรษทคอเพมความพงพอใจของลกคา เพมความสะดวกสบายในการขนสง และ ความปลอดภย ท าใหลกคาหนมารวมโครงการกนมากขน

ภาพท 2.12 PTT Composite Plus

2.2.7 PTT Diesel CNG

จากการทภาวะราคาน ามนทไมแนนอน ท าใหในป พ.ศ. 2555 บรษท ปตท. จ ากด มหาชน ไดคดคนเทคโนโลยทผสมการใชพลงงานน ามนดเซลทนยมใชในรถบรรทก รวมกบ การใชก๏าซธรรมชาต เพอน าไปสทางเลอกของผบรโภคในการเลอกตนทนการขนสงทถกทสด โดยใชชอวา “DF-PCCI” หรอ Dual Fuel-Premixed Charge Compression Ignition เปนการตอยอดจากนวตกรรมเดม มคณสมบตทางเทคนคคอเปนกระบวนการเผาไหม ทรวมการจดระเบดของน ามนดเซล และก๏าซธรรมชาตเขาดวยกนในสดสวนทเหมาะสม ผลการทดลองเบองตนพบวา 60% ของผใชงานในเมองและนอกเมอง ไดผลลพธทด ในเรองการลดคาใชจายพลงงานเชอเพลงและลดมลพษจากทอไอเสย (วจตร, 2555) หลงจากนนไดรวมมอกบบรษท สามมตร กรนพาวเวอรฯ จ ากดผเปนตวแทนจ าหนายรถกระบะทกประเภทในประเทศไหน เพอผลตรถยนตทตดตงเทคโนโลยใหมน ออกจ าหนาย ครงแรกในชวง สงหาคม พ.ศ. 2556 ในชอ “กานกลวย Diesel CNG” เปนการดดแปลงกระบะดเซลขนาดเลกรนเดมจากรนเดมและตดเทคโนโลย PTT Diesel CNG ออกจ าหนายครงแรก ในราคา 680,000 บาท โดยแจงวาสามารถทดแทนการใชน ามนได 60-80%

34

34

วตถประสงคของนวตกรรม บรษทมเปาหมายในสรางภาพลกษณความเปนผน าดานเทคโนโลยทางดานพลงงาน โดยสนคาทดจะสงผลใหผบรโภคจะหนมาซอสนคาอนของบรษทมากขน และเพมยอดขายก๏าซธรรมชาตจากกลมลกคาทมแนวโนมขยายตวจากนวตกรรม

ภาพท 2.13 PTT Diesel CNG 2.3 สรปกรอบแนวคดในการศกษา ในการศกษากรณศกษาของบรษทปตท. จ ากด มหาชน น เราสามารถรวม ขาว เนอหา ทฤษฎ และองคประกอบอน เพอก าหนดและสรปเปนกรอบแนวคดในการศกษาไดดงน

ภาพท 2.14 กรอบแนวคดการศกษา

นวตกรรม ประเภทของนวตกรรม แหลงทมา หนวยงานทรบผดชอบ

วตถประสงคนวตกรรม ผลก าไร รกษาสงแวดลอม สรางภาพลกษณ CSR

องคประกอบและผเกยวของกบนวตกรรม สภาพแวดลอม ลกษณะการท าก าไร ผลลพธของนวตกรรม แนวคดของผคดคน บรษททเกยวของ

35

35

บทท 3 วธการวจย

การศกษาของนวตกรรมในธรกจไทย กรณศกษาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เปน

การศกษานวตกรรมหลากหลายทเกดขนแลวในอดตของบรษท ไมสามารถไปปรบเปลยนสงทเกดขนแลวได แตสามารถเรยนรเพอน าไปปรบปรงได โดยจากทฤษฎของ K Yin (2003) ไดกลาวอธบายการศกษาลกษณะน เรยกวาการวจยกรณศกษา (Case Study Research Method) หรอกลาวไดวาเปนอกหนงลกษณะการวจยในปจจบน โดยระเบยบการวจยวธนคอการยกกรณศกษามาเรองใดเรองหนง และ ถามค าถาม เนนหาเหตผล (Why) ของผลลพธทเกดขนแลว หรอ วธการทเกดขน หรอกระบวนการทเกดขน ในการกอใหเกดผลลพธดงกลาว ภายใตสภาวะแวดลอมทเกดขนจรงในทางธรกจ โดย ดชพงศ พงศภทรชย (2556) ไดใหความหมายเพมเตมเกยวกบชนดของกรณศกษา โดยสามารถแบงออกมาไดอก เปน 3 ชนด ทแตกตางกนดงน

กรณศกษาเพอคนหา (Exploratory Case Study) หมายถงงานวจยทเหมาะกบการเรมตน มขอมลนอย หรอสงทวจยเปนสงทใหมไม

เคยเกดขนในโลกหรอเกดขนนอยครง (Benbasat, 1987) เพราะฉะนน กรณศกษานจะเนนหาขอมลเพมเตมใหสงทคนหาและน าการศกษาไปเรมตงค าถามในล าดบตอไป โดยใหงานวจยรปแบบอน หรอวธคนหาอนชวยในการหาค าตอบ

กรณศกษาเพออธบาย (Explanatory Case Study) หมายถงการศกษา เนนในการอธบายเหตและผลของสงทเกดขน โดยเฉพาะใน

สภาวะแวดลอมทซบซอน โดยผลสรปของการศกษาจะตองอธบายวา เมอมเหตอยางหนง ผลของสงนนเปลยนแปลงไปอยางไร เชน ผลลพธจากการเกดนวตกรรมท าใหบรษทมประสทธภาพมากขนในการแขงขนกบตลาด

กรณศกษาเพออภปราย (Descriptive Case Study) หมายถงการศกษาทเนนแสดงใหเหนสงทเกดขนแบบเบองลก ไมไดมงเนนทจะแสดง

เหตและผลของตวแปรทชดเจน โดยจะเนนหาขอมลเพอขยายความใหกรณศกษานนชดเจนขน เขาใจงายขน

36

36

3.1 วธศกษา

จากการออกแบบลกษณะการศกษานวตกรรมในธรกจไทย กรณศกษาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน มค าถามหลกของกรณศกษาทวา นวตกรรมทเกดขนในอดตนนประสบความส าเรจในปจจบนหรอไม ดงนนขนตอนแรกคอการหาขอมลนวตกรรมทเกดขนในอดตในแงของลกษณะและวตถประสงคเพอใหเขาใจถงนวตกรรมกอน โดยการคนหาขอมลในลกษณะนใชขนตอนกรณศกษาเพอคนหา (Exploratory Case Study) เปนหลกเพอคนหาลกษณะของนวตกรรมในบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ใหเขาใจวานวตกรรมนนท างานอยางไร มลกษณะอยางไร และวตถประสงคคออะไร หลงจากเขาใจเบองตน จะน าไปสการตงค าถามวาเปาหมายของนวตกรรมนนประสบความส าเรจหรอไมไดอยางตรงประเดนและถกตองมากขน ถอเปนการขยายความค าถามทตงในกรณศกษาชนนเพอน าขอมลไปใชในการเตรยมขอมลกอนการสมภาษณเชงลกตอผทเกยวของ

หลงจากนนการศกษาจะเนนในการตรวจสอบดวาหลงจากเหตการณท เลอกใชนวตกรรมนนในธรกจไทยแลว สามารถบรรลตามวตถประสงคไดหรอไม และมผลกระทบอนหรอไม โดยหาขอมลในครงหลงเปนสวนการกรณศกษาเพอการอธบาย (Explanatory Case Study) เปนการหาค าตอบในค าถามทเราตงไว เพราะฉะนนการหาค าตอบทเกดขนจะใชวธการวจยเชงพรรณนา (Descriptive Research) ในสวนนจะใชวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยการสมภาษณผเชยวชาญหรอผเกยวของในนวตกรรมเปนส าคญ โดยวธนสามารถตอบค าถามไดเหมาะสมกวา วธวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) เชนการสมภาษณหรอเกบขอมลจากลกคา ประชาชนทอาจไมมขอมล ความเชยวชาญ และความเขาใจ ในนวตกรรมพอทจะตอบค าถามวานวตกรรมนนบรรลตามวตถประสงคของนวตกรรมหรอไม 3.2 แหลงทมาของขอมล

3.2.1 แหลงขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนขอมลทมาจากการไปสอบถามผเชยวชาญในเชงลกทเปนการเกบขอมลเชง

คณภาพ ทงนยงใชเพอขยายความขอมลทคนหาใหกวางขน และใชเพอหาค าตอบของค าถามในขนตอนของกรณศกษาเพออธบายวานวตกรรมประสบความส าเรจอยางไรจรงหรอไม

3.2.2 แหลงขอมลทตยภม (Secondary Data) ใชในการหาทฤษฎ ขอมลทเกยวของกบนวตกรรม และนวตกรรมทเกดขนของ

บรษท ปตท. จ ากด มหาชน โดยจะท าการคนหาจากหนงสอ บทความ นตยสารเกยวกบนวตกรรม หนงสอพมพ วทยานพนธ การคนควาอสระ รวมถงขอมลอเลกทรอนกสทเกยวของ โดยทมาของ

37

37

ขอมลมทงในประเทศและนอกประเทศ ในสวนของการคนหานวตกรรมทเกดขนของบรษทจะมงเนนทมาในประเทศเปนหลก เนองจากขอมลนวตกรรมในธรกจไทยคนหาจากแหลงขอมลในประเทศไทยจะสามารถหาไดงายกวา ทงนขอมลทงหมดจะน ามาใชในการระบค าถามและขยายความใหชดเจนในขนตอนกรณศกษาเพอคนหา โดยจะมขอมลบางสวนเทานนทสามารถใชตอบค าถามในขนตอนกรณศกษาเพออธบายเชน ขอมลงบการเงน ยอดขาย เปนตน

3.2.3 เครองมอในการคนหาขอมล ทมาของขอมลจากสออเลกทรอนกสมาจาก Google Scholar, Thammasat

University Digital Collection, ThaiLIS, ScienceDirect, ProQuest, Google, Euromonitor โดยผวจยจะเนนการคนหาผาน Keywords ในการคนหาเปนหลก โดยมค า Keywords ส าคญไดแก “นวตกรรม” “นวตกรรม ปตท” “Innovation” จากนนจะคดเลอกขอมลทคนหา จากแหลงทมาทนาเชอถอ และ ความส าคญของขอมลทสอดคลองกบกรณศกษาน 3.3 การคดเลอกขอมลนวตกรรมของกรณศกษา

หลกเกณฑส าคญในการคดเลอกนวตกรรมมดงน 3.3.1 บรษท

ตองเปนบรษทหลกของ ปตท. จ ากด มหาชน หรอบรษทยอยของบรษททจ าเปนตองน างบการเงนมารวมแสดง เนองจากทมาของนวตกรรมนนจะเปนนวตกรรมทเกดขนจากบรษท ปตท. จ ากด มหาชน อยางแทจรง เพราะมอ านาจในการตดสนใจในการออกนวตกรรม และอนมตใหผลตนวตกรรมในบรษทหลก และบรษทยอย

3.3.2 ชวงเวลา เปนนวตกรรมทเกดขนในชวง ป พ.ศ. 2554-2558 หรอ 5 ปในอดตโดยนบป

ปจจบน เพราะการศกษาทดเราจ าเปนตองก าหนดขอบเขตใหชดเจน การก าหนดแค 5 ปยอนหลงท าใหขอมลของนวตกรรมมความทนสมยมาก มโอกาสนอยทจะพบผอนศกษานวตกรรมมากอน รวมถงมโอกาสสงทบรษทอนจะน าขอมลนไปประยกตใชในปจจบนไดงายกวา เนองจากมปจจยมากมายในอดตมความแตกตางจากในปจจบนอยมาก ไมวาจะเปนเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปมาก คานยมของผบรโภค กฎหมาย เปนตน

3.3.3 การเผยแพร นวตกรรมทงหมดทเลอกมาศกษาตองไมเปนระดบงานวจย แตตองเปน

นวตกรรมทมการเปดตวสสายตาประชาชน ตองมการทดสอบหรอท าแบบจ าลองขนมาแลว และอาจม

38

38

การทดลองจรงแลวผานปจจยธรกจทเกดขนจรง ตองมการผานการประชาสมพนธแลวอยางนอย 1 ครง เนองจากการจะวจยนวตกรรมทด นวตกรรมนนตองมแนวโนมในการออกสตลาดจรง และนวตกรรมทเกดขนตองอยในปจจยเศรษฐกจเหมอนสนคาอนในตลาด จงจะสามารถตอบไดชดเจนกวาในโจทยทวา นวตกรรมนนประสบความส าเรจหรอไม

3.3.4 นวตกรรม จากวารสารวชาชพบญช ฉบบท24 ไดกลาวไววาจ านวนกรณศกษานนยงไมม

การพสจนแนชดวาแทจรงตองมกกรณ (ดชพงศ พงศภทรชย, 2556) ดงนนการศกษาครงนจงคดเลอกท 7 กรณตามความเหมาะสมดานเวลา โดยนวตกรรมทคดเลอกไวมดงน

3.3.4.1 Fit Station Mobile Service บรการเปลยนถายน ามนเครองโดยรถยนตบรการเคลอนท

3.3.4.2 Fully Self-Serve Petrol Station สถานน ามนบรการตนเองแบบเตมรปแบบ

3.3.4.3 PTT Fill & Go บรการเตมน ามนผานเทคโนโลย RFID ส าหรบผประกอบการ Logistics

ในประเทศไทย 3.3.4.4 The Miracle of Natural Gas

สวนแสดงไมเมองหนาว จ.ระยอง จากพลงงานก๏าซธรรมชาต 3.3.4.5 Deeplift

เทคโนโลยเพมการดดน ามนใตชนผวลาง 3.3.4.6 PTT Composite Plus

ถงบรรจแก๏สในรปแบบของพลาสตก 3.3.4.7 PTT Diesel CNG

อปกรณตดตงใหรถ Diesel ใหสามารถเตมก๏าซธรรมชาตได

3.4 ขนตอนการศกษา

จากหนงสอการวจยทางธรกจ พมพครงท 2 (2557) ไดกลาวถงขนตอนการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ไว 2 แนวทางดงน

1. ใชกรอบทฤษฎเปนหลก (Deductive) อาศยหลกฐานจากความรเดมเปนหลก 2. ไมยดกรอบทฤษฎใด (Inductive) เชอวาทฤษฎมาจากกระบวนการเกบขอมล

39

39

จากการประเมนการศกษาน พบวาเปนองคความรทตองหามาใหม จงยดถอวธการทเรยกวา ไมยดกรอบทฤษฎใด (Inductive) โดยการสรางทฤษฎขนมาเองใหเหมาะสม โดยท าการรวบรวมขอมล เรองทฤษฎทเกยวของกบนวตกรรม คนหานวตกรรมทเกดขนเพอศกษาวธการด าเนนงาน วตถประสงค ท าการก าหนดตวชวดเบองตนจากวตถประสงคในแตละนวตกรรม สรางทฤษฎวา “หากตวชวดสงกวาเกณฑทตงไวกลาวไดวานวตกรรมนนบรรลตามวตถประสงค ถอวานวตกรรมนนประสบความส าเรจ” มรายละเอยดดงน

3.4.1 ก าหนดตวชวด (Indicator)

3.4.1.1 Fit Station Mobile Service จ านวนคนทมาใชบรการในแตละวน โดยมเปาหมายจากจ านวนรถยนต

ทใชบรการในแตละวนถกก าหนดจากจดคมทนของรถยนตบรการเคลอนททเปนรถยนตตนแบบ 3.4.1.2 Fully Self-Serve Petrol Station

ยอดขายน ามน ตามเปาหมายในแตละป โดยวดจากป พ.ศ. 2557 - 2558 3.4.1.3 PPT Fill & Go

แนมโนมยอดขายน ามนจากนวตกรรม 3.4.1.4 The Miracle of Natural Gas

เนองจากมจดประสงคเพอเปนแหลงทองเทยวเราจงวดก าหนดตวชวดจากจ านวนนกทองเทยวทไปชมงานไมเมองหนาวโดยจะจดขนชวงเดอนเมษายน ของทกป โดยป พ.ศ.2558 ไดจดเปนครงท 5 และเรมมการแสดงของสวนไมเมองหนาวตงแตครงท 2 เราจงท าการวดจากจ านวนนกทองเทยวทเพมมากขนใน 3 ปยอนหลง หรอตงแต พ.ศ. 2556-2558

3.4.1.5 Deeplift สดสวนผลผลตน ามนทไดจากการเลอกใชนวตกรรมนเทยบกบเทคนคเดม

3.4.1.6 PTT Composite Plus วดความพงพอใจของลกคาจากผลการส ารวจกลมตวอยาง จ านวน 100

รายของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน สวนการตลาดแก๏สหงตม 3.4.1.7 PTT Diesel CNG

ประเมนจากเสยงตอบรบและปญหาของ PTT Diesel CNG เปนหลก และ ดยอดขายของคคาทางธรกจเพอประเมนวานวตกรรมเขาถงกลมลกคาไดมากนอยแคไหน

3.4.2 ขนตอนการหาค าตอบ จากการทเราก าหนดตวชวดทเหมาะสม เราจะท าการเลอกวธการวเคราะหท

เหมาะกบตวชวดทก าหนด โดยวธการทมความเหมาะสมในการเกบขอมล เลอกใชวธเชงคณภาพจาก

40

40

การสมภาษณโดยท าการตดตอผบรหาร หวหนา หรอผเชยวชาญทมความเกยวของกบนวตกรรมโดยตรง เพอท าการสมภาษณ โดยแบงแนวค าถามในการสมภาษณออกเปน 2 สวน คอ

3.4.2.1 ค าถามเพอตรวจสอบ คอการสมภาษณถงทมาของนวตกรรม เปาหมายของนวตกรรม ตวชวด

ทบรษทใชประเมนนวตกรรม เพอตรวจสอบขอมลทคนหามาวาถกตองหรอไม เปาหมายแทจรงของบรษทคออะไร วธการชวดทก าหนดเบองตนกอนมาสมภาษณนนมความเหมาะสมหรอไม เนองจากบคคลภายในจะทราบรายละเอยดมากกวาขอมลจากขาวทผศกษาคนหา ทงนมเปาหมายเพอน าขอมลไปขยายความเนอหาอกครง พรอมกบเชคความถกตอง

3.4.2.2 ค าถามเพอหาค าตอบ คอการสมภาษณสวนหลงโดยจะมงเนนหาหลกฐานทางค าพดของผ

สมภาษณทตรงกบตวชวดทเราตงขน ไมวาจะเปน ประมาณการณตวเลขคนใชสนคา ตวเลขก าไรขาดทน ทศนคตและมมมองของผสมภาษณในตวชวดทเราก าหนดขน ทงนเพอเปนการยนยนวาตามความเหนของผสมภาษณนวตกรรมทดแล หรอมความเกยวของนนประสบความส าเรจหรอไม

3.4.2.3 ค าถามเพอปรบปรงแกไขในอนาคต คอการสมภาษณสวนเพมเตมทจะสอบถามเกยวกบปญหาในการ

ด าเนนงาน หรอปญหาขณะรเรมนวตกรรม และแนวทางการพฒนาในอนาคตของนวตกรรมนน แมจะไมไดน าขอมลมาวเคราะหแตตามวตถประสงคของกรณศกษา หากมบรษทอนน านวตกรรมใดของบรษท ปตท.จ ากด มหาชนไปประยกตใช จะไดทราบถงปญหาและแนวทางการพฒนาในอนาคตเปนองคประกอบการตดสนใจ ทงนยงเปนฐานขอมลใหงานวจยแบบอนทเกยวของน าไปประยกตใชไดอกดวย

3.4.3 การสรปผล หลงจากการเกบขอมลเพอหาค าตอบ จะน าค าตอบมาเรยบเรยงใหอยในรปแบบ

ทเขาใจงาย และน าค าตอบไป วเคราะห 3 อยางคอ 3.4.3.1 การศกษานวตกรรมผานทฤษฎ

โดยจะเลอกใชทฤษฎเกยวกบ “Seven sources of innovation” เพอใชตอบค าถามวานวตกรรมนนมทมาทไปอยางไร และ “Ten types of Innovation” เพออธบายลกษณะของนวตกรรมนนวาอยในรปแบบใด เพองายตอการเปรยบเทยบหรอน าขอมลไปจ าแนก

3.4.3.2 การศกษาผมผลกระทบตอนวตกรรม ในการสมภาษณถงทมาและประวต เราจะเหนถงความแตกตางระหวาง

กอนมนวตกรรมและหลงนวตกรรม จงท าการสรปผลการสมภาษณเปนรปแบบตารางกอนเกดนวตกรรมและหลงเกดนวตกรรมโดยงาย เพอดวามผใดไดประโยชนและเสยประโยชนกบนวตกรรมน

41

41

3.4.3.3 การศกษาเพอประเมนความส าเรจของนวตกรรม จากการสมภาษณผใหสมภาษณจะอธบายถงวตถประสงคหลกของ

นวตกรรม น าไปสการก าหนดตวชวดของนวตกรรมทเหมาะสมกบวตถประสงคนน โดยหานวตกรรมนนสามารถท าไดมากกวาเปาหมายทองคกรก าหนดไวจะถอวาประสบความส าเรจ และจะมการสรปเรองประสบความส าเรจในภาพรวมทกปจจยของนวตกรรมผานผใหสมภาษณ เนองจากนวตกรรมอาจมตวชวดหลายตว หรอ มปจจยหลายดานทแมจะไมไดตามเปาหมายแตยงสามารถด าเนนงานตอไปได โดยจะใหผสมภาษณสรปเรองประสบความส าเรจในภาพรวมเปนตวเลขคะแนนดงน

“5” หมายถง ประสบความส าเรจมาก “4” หมายถง ประสบความส าเรจ แตยงมขอจ ากดบางอยาง “3” หมายถง ธรรมดา คอมนวตกรรมกได หรอไมมนวตกรรมกได “2” หมายถง ไมประสบความส าเรจ แตอาจมเหตผลทยงด าเนนงานอย “1” หมายถง ไมประสบความส าเรจมาก ควรยกเลกในอนาคต ทงนนวตกรรมทงหมด ในขอสรปจะมค าอธบายคะแนนเพมเตม เนองจาก

ผใหสมภาษณอาจมเหตผลประกอบเพอใหตวเลขคะแนนทผใหสมภาษณประเมนดมน าหนกมากขน 3.4.4 แผนการส ารอง

จากการวเคราะหขอมลเชงคณภาพยงมขอจ ากดเรองความลบของขอมลทไมสะดวกตอบ และความสะดวกในการเขาพบเพอสมภาษณ ดงนนการหาค าตอบอาจมการใชการวเคราะหขอมลเชงปรมาณควบคไปดวยในกรณทไมสามารถสมภาษณได โดยอาจเปนงบการเงนหรอตวเลข ซงเกยวเนองกบขอมลทางสถต ยกตวอยางเชน คาเฉลย (Mean) คาสดสวน (Percentage) และเกยวเนองกบเครองมอทางการเงน อาทเชน การวเคราะหสดสวน (Ratio analysis) เปนตน

3.5 ประชากรศกษา

ในกระบวนการเกบขอมลจะใชวธการศกษาทมประชากรเปนสวนรวมในการวจยเชงคณภาพผานการสมภาษณ โดยเลอกจากผด าเนนงานทเกยวของกนนวตกรรม ผเชยวชาญในนวตกรรม ผบรหารทมสวนเกยวของกบนวตกรรม โดยระบไดดงน

3.5.1 สมภาษณเชงลกจากคณพษณ บวละออ ด ารงต าแหนงพนกงานวเคราะหและวางแผน สวนบรหารธรกจบรการยานยนต ฝายการตลาดในประเทศและเทคนคหลอลน ผเกยวของกบ “Fit Station Mobile Service” เพอใชตอบค าถามนวตกรรมน โดยจะสมภาษณถงทมา วตถประสงค ตวชวด เปนส าคญ

42

42

3.5.2 สมภาษณเชงลกจากคณจรานนท จระวฒน ด ารงต าแหนงผจดการเขตการขาย สวนบรหารสถานบรการ ปตท. ฝายพฒนาและบรหารสถานบรการ ผเกยวของกบ “Fully Self-Serve Petrol Station” ทสถานน ามนสาขาศรนครนทร เพอใชตอบค าถามนวตกรรมน โดยจะสมภาษณถงทมา วตถประสงค ตวชวด เปนส าคญ

3.5.3 สมภาษณเชงลกจากคณพงษดศวงร วชรเมธวรนนท ด ารงต าแหนงผจดการสวนพฒนาตลาดอเลคทรอนกส สวนพฒนาตลาดอเลคทรอนกส ฝายพฒนาสถานบรการและระบบงานคาปลกน ามน ผเกยวของกบ “PTT Fill & Go” เพอใชตอบค าถามนวตกรรมน โดยจะสมภาษณถงทมา วตถประสงค ตวชวด เปนส าคญ

3.5.4 สมภาษณเชงลกจากคณศรชย บรวรรนนท ด ารงต าแหนงเจาหนาทควบคมคณภาพฝายก๏าซธรรมชาต และ หวหนาโครงการ “The Miracle of Natural Gas” ณ.สวนสมนไพรสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เพอใชตอบค าถามนวตกรรมน โดยจะสมภาษณถงทมา วตถประสงค ตวชวด เปนส าคญ

3.5.5 สมภาษณเชงลกจากคณตรง สวรรณศลป ด ารงต าแหนงผจดการฝายแผน และ คณเกยรตศกด มะลขาว ด ารงต าแหนงวศวกรวางแผน ประจ าบรษท ปตท. ส ารวจและผลตปโตรเลยม จ ากด มหาชน ผเกยวของกบ “Deeplift” เพอใชตอบค าถามนวตกรรมน โดยจะสมภาษณถงทมา วตถประสงค ตวชวด เปนส าคญ

3.5.6 สมภาษณเชงลกจากเจาหนาทวเคราะหและวางแผนสวนการตลาดก๏าซหงตม ผมสวนเกยวของกบ “PTT Composite Plus” หรอถงบรรจภณฑแก๏สหงตมรปแบบใหม โดยเปนผดแลและวางแผนนวตกรรมนโดยตรง เพอใชตอบค าถามนวตกรรมน โดยจะสมภาษณถงทมา วตถประสงค ตวชวด เปนส าคญ

3.5.7 สมภาษณเชงลกจากคณกฤษฎา วรรณทอง ด ารงต าแหนงนกวจย ฝายเทคนคพลงงานประยกตและเครองยนตทดสอบ ประจ าสถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท. จงหวด.อยธยา ผเกยวของกบ “PTT Diesel CNG” เพอใชตอบค าถามนวตกรรมน โดยจะสมภาษณถงทมา วตถประสงค ตวชวด เปนส าคญ

43

43

ตารางท 3.1 สรปการหาค าตอบของนวตกรรม ปตท. จ ากด มหาชน

รายชอนวตกรรม จดประสงคของนวตกรรม ตวชวด บรษท หรอ สถานท ทเกยวของ วธการหาค าตอบ

Fit Station Mobile Serviceสรางภาพลกษณผน าดานเทคโนโลย จ านวนผใชบรการในแตละวน บรษท ปตท. จ ากด มหาชน (ส านกงาน

ใหญ)

สมภาษณ พนกงานวเคราะหและวางแผน สวน

บรหารธรกจบรการยานยนต

Fully Self-Serve Petrol

Station

สรางภาพลกษณผน าดานเทคโนโลย ยอดขายน ามนเฉลยในแตละป สถานบรการน ามน ปตท. สาขา ศร

นครนทร

สมภาษณ ผจดการเขตการขาย สวบรหารสถาน

บรการ ปตท.

PTT fill & goเพมยอดขายน ามน แนวโนมยอดขายน ามนผาน

นวตกรรม

บรษท ปตท. จ ากด มหาชน (ส านกงาน

ใหญ)

สมภาษณ ผจดการสวนพฒนาตลาดอเลคทรอนกส

สวนพฒนาตลาดอเลคทรอนกส

The Miracle of Natural

Gas

ท า CSR ส าหรบองคกรเพอเขาถง

ประชาชน

ผไปเยยมชมนทรรศการไม

เมองหนาวในแตละป

สวนสมนไพรสมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

สมภาษณ เจาหนาทควบคมคณภาพฝายกาซ

ธรรมชาต และหวหนาโครงการนวตกรรม

Deepliftเพมผลผลตน ามนเมอเทยบกน

เทคโนโลยเดม

สดสวนผลผลตน ามนทเพมขน

จากนวตกรรมเดม

S1 ปตท.สผ จงหวด.ก าแพงเพชร สมภาษณ ผจดการฝายแผน และวศวกรวางแผน

สวนผลต

PTT Composite Plusสรางความพงพอใจใหผบรโภค วดความพงพอใจจากการ

ส ารวจกลมตวอยาง

บรษท ปตท. จ ากด มหาชน (ส านกงาน

ใหญ)

สมภาษณ เจาหนาทวเคราะหและวางแผน สวน

การตลาดกาซหงตม

PTT Diesel CNGสรางภาพลกษณผน าดานเทคโนโลย ประเมนจากเสยงตอบรบของ

ลกคา

สถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท. จง

หวด.อยธยา

สมภาษณ นกวจยฝานเทคนคพลงงานประยกตและ

เครองยนตทดสอบ

44

44

3.6 สรปขนตอนการศกษา

ภาพท 3.1 แสดงขนตอนการศกษา

องคกร PTT

วเคราะหนวตกรรม

1. แยกประเภทนวตกรรม 2. เรยบเรยงขอมล 3. คดเลอกวตถประสงคหลกของ

นวตกรรม 4. ก าหนดตวชวดวตถประสงค 5. ออกแบบการวเคราะห

ระบนวตกรรมทเกดขน

1. เกดขนใน ป พ.ศ.2554-2558

2 จากบรษทหลก-ยอย 3. ออกสสายตาประชาชน

หาขอมลนวตกรรม

1. ระบวตถประสงคนวตกรรม 2. ขอมลเทคนคของนวตกรรม 3. ลกษณะนวตกรรม 4. ทมาจากสออนเตอรเนต

บทความ ทฤษฎ หรอ หนงสอ

ทดสอบนวตกรรม

1. สอบถามผด าเนนงาน 2. สอบถามผเชยวชาญในดานนน 3. ขอมลยอดขาย 4. ขอมลผใชงาน 5. ขอมลภายในบรษท

สรปผลลพธของนวตกรรม

45

45

บทท 4 ผลการวจยและอภปรายผล

กรณศกษาเรอง “นวตกรรมในองคกรธรกจไทย กรณศกษา บรษท ปตท. จ ากด

มหาชน” จะเลอกใชวธสมภาษณเชงลกจากผมสวนเกยวของในนวตกรรมนนเปนส าคญโดยแบงออกเปนนวตกรรมละ 1 ราย โดยจะเลอกบคคลทเกยวของโดยตรง หรอมอ านาจในการตดสนใจและเขาใจในนวตกรรมนนเปนอยางด และท าการสรปค าตอบของการสมภาษณเชงลก โดยแบงเปน 7 หวขอยอยตามค าถามทไดเตรยมในแตละนวตกรรมดงน

1. ประวตและหนาทของผสมภาษณ 2. ทมาของนวตกรรม 3. วตถประสงคของนวตกรรม 4. การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม 5. ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม 6. ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม 7. แนวทางของนวตกรรมในอนาคต

4.1 Fit station Mobile Service

เรมจากตดตอไปท ปตท. จ ากด มหาชน ส านกงานใหญ ฝายลกคาสมพนธเพอขอขอมลวาฝายใดเปนผดแลผลตภณฑ “Fit Station Mobile Service” โดยตรง ไดขอมลใหตดตอไปท คณพมาน พลศร ผจดการสวนบรหารธรกจบรการยานยนต ฝายการตลาดในประเทศและเทคนค หลอลน และไดเขาพบวนท 23 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 ทบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ส านกงานใหญ คณพมาน จงมอบหมายการสมภาษณให คณพษณ บวลออ พนกงานวเคราะหและวางแผน จงท าการตดตอคณพษณโดยตรง ไดรบอนญาตใหเขาสมภาษณวนท 25 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 เวลา 15.00 น. ทบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เขตพระโขนง อาคารคลงเกบน ามน มรายละเอยดดงน

4.1.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ ผใหสมภาษณคอคณพษณ บวละออ ด ารงต าแหนงพนกงานวเคราะหและ

วางแผน สวนบรหารธรกจบรการยานยนต ฝายการตลาดในประเทศและเทคนคหลอลน โดยรบผดชอบในเรอง “Fit Station” หรอทปจจบนเปลยนชอเปน “Fit Auto” เนองจากเปนผร

46

46

โครงสรางในการด าเนนงานของสถานเปลยนถายน ามนเครอง ในเรอง จ านวนคน วธท า อปกรณทจ าเปนในการด าเนนงาน จงไดรบมอบหมายใหดแลโครงการรถยนตเปลยนถายน ามนเครองแบบเคลอนท

4.1.2 ทมาของนวตกรรม ในอดตบรษทมหลมเปลยนถายน ามนเครอง หมายถง จดขบรถไปจอดเพอใหคน

ลงไปใตทองรถเพอท าการเปลยนถายน ามนเครองและระบบหลอลนเทานน โดยบรษทใชชอวา “PROCheck” โดยใหบรการตามสถานบรการน ามน ของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน หลงจากนนตลาดมการแขงขนกนมากขนจากคแขงใหมทเขาตลาด เชน B-Quick บรษทพบวาหากปลอยไวสถานบรการเปลยนถายน ามนเครองจากเอกชนจะครองตลาดไป เนองจากมการบรการทครบวงจรมากกวา บรษทจงตงใจจะท าการบรการใหครบวงจรมากขน โดยใชชอวา “Fit Station” เรมกอตงในสถานน ามนของบรษทจ านวน 3 สถานบรการ ในชวงป พ.ศ. 2554 คอ สาขาลาดพราว 71 สาขาสนามเปา สาขาสมาคมชาวปกษใตถนนกาญจนาภเษก หลงจากนนมการปรบกลยทธใหมโดยหากตองการจ านวนสาขาทมากขนบรษทไมสามารถดแลไดทวถง จงเปดรบคคาทางธรกจ (Partner) เขามาซอสญญาไปดแล ภายใตแบรนดของบรษท โดยลาสดเพมมการเปลยนชอเปน “Fit Auto” เนองจากมชอทจ างายกวา

ตอมา คณกฤษณ อมแสง ด ารงต าแหนงผชวยกรรมการผจดการใหญปฏบตการและคลง บรษท ปตท. จ ากด มหาชน ไดรบแนวคดจากลกคาทานหนงซงมอาชพเปนหมอ ทานมบตรสาวอย 5 ทาน และพบวาตนนนตองดแลน ารถยนตของบตรสาวทง 5 ทานไปเขาศนยบรการดวยตนเองเนองจากบตรไมมความรเรองยางยนต ดวยภาระอาชพหมอจงท าใหเสยเวลาการท างานเปนอยางมาก คณกฤษณ จงเกดแนวความคดวา หากมสถานบรการเคลอนท ไปทบานกสามารถดแลรกษายนตไดพรอมกน 5 คน โดยไมเสยเวลา จงตงโจทยใหสวนธรกจบรการยานยนตวา “มความเปนไปไดไหมทจะท าศนยบรการเปลยนถายน ามนเครองแบบเคลอนท” โดยไดเรมโครงการชวงตนป พ.ศ. 2556 หลงจากนนทางสวนจงแบงออกเปน 3 ทมเพอดแลพฒนาโครงการนวามความเปนไปไดหรอไม คอ ทางเทคนค ทางการเงน และทางการตลาด โดยคณพษณเปนผดแลทางเทคนค เรมจากการท าออกแบบใชระยะเวลา 1 เดอน โดยการออกแบบยดแนวคดเรอง One Stop Service มรายละเอยดการออกแบบดงน

4.1.2.1 เนนใชไฟฟาภายในรถยนตเปนหลก เพอจะไดสามารถท างานไดทกท ไมจ าเปนตองหาปลกไฟฟาในการท างาน และเนนเกบพลงงานจ านวนมากเพอออกไปใชนอกสถานท และเตมไฟฟาจากระบบโซลาเซลลทตดตงในรถยนต

4.1.2.2 การใชอปกรณ เนนอปกรณทมขนาดเลก โดยเลอกใชอปกรณในประเทศทหาซอไดงาย มแคอปกรณดดน ามนเครองขนาดเลกทสงจากเมองนอก โดยเครองดดน ามน

47

47

เปนหนงในนวตกรรมใหมในไทย เพราะสามารถน าน ามนเครองออกจากระบบไดหมดจดกวาวธการเดมทท าการปลอยมนน าเครองใหไหลออกจากถงน ามนเอง สงผลใหมน ามนเกาคางอยในถงน ามน

4.1.2.3 การใชระบบทอ ถกออกแบบเพมเตมจากสถานบรการแบบเดม โดยแบบเดมจะทงของเหลวเหลอใชลงพน แตสถานบรการแบบเคลอนทตองเกบของเหลวเหลอใชกลบไปทงทจดพกรถเพอไมท าใหพนทภายนอกเสยหาย และเลอะเทอะจากของเหลวเหลอใช

4.1.2.4 การออกแบบเพอใชงานนอกสถานท โดยรถยนตถกออกแบบใหใชงานนอกสถานทไดนานถง 2 วน โดยค านวณถงปรมาณพลงงานไฟฟา พนทเกบของเหลวเหลอใช และอปกรณน ามนในการบรการ กอนจะกลบไปทศนยบรการ หรอ จดพกรถ

หลงจากออกแบบ 1 เดอน ไดท าการทดลองจรงโดยใชรถยนต Toyota รน Hilux Vigo และน าไปดดแปลงกบโครงสรางเกบของกบ บรษท CARRYBOY โดยรถยนตตนแบบคนแรกมตนทนประมาณ 1.2 ลานบาท และเรมเปดตวจรงชวงกลางป พ.ศ. 2556 ในงาน Bangkok international Auto Salon 2013 และมราคาคาบรการทเทากบสถานบรการแบบปรกต โดยในป พ.ศ. 2558 ยงมรถยนตตนแบบแค 1 คน ยงไมมการผลตเพมโดยการด าเนนงานใชจรงจะเนนในการขายพวงกบผลตภณฑอนของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เชนขาย Fleet card ใหบรษทและแถมการดแลจากรถยนต “Fit Station Mobile Service” ในราคาพเศษ และ การเขาไปเปดบทในอาคารพาณชยเพอใหบรการรถยนตในอาคารซงสามารถรบไดหลายคนในครงเดยว

4.1.3 วตถประสงคของนวตกรรม กลาวอางจากประวตทยงอยในชวงชะลอโครงการจงมรถยนตบรการแค 1 คน

โดยรถยนตคนน มจดประสงคเพอทดลองตลาด และสรางภาพลกษณความเปนผน าใหบรษท 4.1.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม

นวตกรรมไมคาดหวงก าไรเปนหลก โดยสามารถขาดทนไดประมาณหนง แตนวตกรรมน เนนในจ านวนรถยนตทรบบรการเปนหลกเพอใหประชาชนทวไปไดรบร เปนการประชาสมพนธถงนวตกรรมของบรษทเปนหลก ดงนนตวชวดคอจ านวนรถยนตทใหบรการตอวน โดยจากการประเมนจากรถยนตตนแบบทใหบรการอย เนองจากตนทนสวนใหญเกดจากการเชาอปกรณจากบรษทยอยจงประเมนจ านวนรถยนตทใหบรการไวท 12 คนตอหนงวนเพอใหไดจดคมทน

4.1.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม ปจจบนการใหบรการถกแบงออกเปน 2 สวนคอ การใหบรการตามบานเรอน

ท ายอดเฉลยไดท 5 บานเรอนตอวน หรอประมาณ 5-6 คนตอวน และการใหบรการตามอาคารพาณชย หลงจากไปเปดบทมผลงทะเบยนเขารบบรการเฉลยอยท 7-8 คนตอวน ดงนนจะบอกไดวา นวตกรรมนยงไมประสบความส าเรจ เนองจากขาดความพรอมในหลายปจจย เชน เรองคนงาน สถานทพกรถยนตคอ “Fit Station” ทยงอยในชวงการขยายสาขา และการประชาสมพนธทยงไมได

48

48

เรมตน โดยในมมมองของผใหสมภาษณหากเปรยบเทยบเรองประสบความส าเรจโดยภาพรวมเปนคะแนนโดยหากประสบความส าเรจมากจะไดคะแนนอยท 5 คะแนน และนอยอยท 1 คะแนน นวตกรรมนในชวงการทดสอบไดท 2 คะแนน เนองจาก ยงขาดความพรอมทางการตลาดทด โดยตองอาศยจ านวนรถยนตทออกใหบรการทเหมาะสมและการประชาสมพนธอยางตอเนองซงอาจเกดขนไดในอนาคต

4.1.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม ปญหาในการด าเนนงานชวงแรก เนองจากป พ.ศ. 2557 บรษทม 2 โครงการคอ

การขยายสาขา “Fit Station” ทปจจบนเปลยนชอเปน “Fit Auto” ผานบรษทคคาทางธรกจ (Partner) และท าการดแลโครงการ “Fit Station Mobile Service” ดวยตนเอง แตเกดปญหาเนองจากบรษทคคาทางธรกจผดสญญาท าใหตองถกถอนออกจากโครงการ “Fit Station” แตการกอสรางสถานบรการไดเกดขนแลว ท าใหทางสวนตองหยดโครงการ “Fit Station Mobile Service” เนองจากการท างานของนวตกรรมหลงจากประชาสมพนธแลวตองท าอยางตอเนองไมสามารถหยดไดจงรอเวลาททางสวนงานพรอมเรมงานจรงกอน และหนมาดแลโครงการขยายสาขา “Fit Station”แทน เปนเหตผลทปจจบนบรษทจงยงมรถยนตบรการเคลอนทแคหนงคน และมยอดบรการทนอย

ปญหาตอมาคอเรองพนทไมอ านวยจากการใหบรการ การเขาไปในอาคารพาณชย หรอส านกงาน และหางสรรพสนคาเพอใหบรการ มกจะไมไดรบอนญาตใหเขาบรการ หรออาจคดคาใชจายราคาแพง และอาคารบางพนทแออดมากเกนกวาจะเขาไปดแล โดยเบองตนตองการพนทจอดรถยนตประมาณ 2 คนรถยนตในการบรการ

4.1.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต จากการทดสอบตลาดพบวายงมความตองการแฝงอยปรมาณมาก โดยในอนาคต

จะเรมการใหบรการจรงหลงจากทมจดพกรถยนตมความพรอม ในทนจะใช “Fit Station” เปนจดพก โดยก าลงขยายสาขาอย โดยสนป พ.ศ.2558 จะขยายจาก 3 สาขา เปน 21 สาขา หลงจากนนทางบรษทเรมวางแผนโดยตงเปาวาวนเสารและอาทตยจะไปใหบรการตามบานเรอนมากขนโดยลาสดสามารถตดตอนดหมายใชงานไดทเบอร 1365 กด 7 เวลา 8.00-18.00 น. และพฒนาระบบการจอง Online เพอใหเขาถงกลมลกคาตามบานมากขน ตวรถยนตจะเพมสนคาในการบรการมากขนเชนเพมยางรถยนต แบตเตอร และยงมแผนการพฒนาเปนรถยนตประชาสมพนธเคลอนทใหผลตภณฑอนของบรษทไปในตวในขณะทรถยนตออกไปใหบรการ

49

49

4.2 Fully Self-Serve Petrol Station

เรมจากตดตอไปท ปตท. จ ากด มหาชน ส านกงานใหญ ฝายลกคาสมพนธเพอขอขอมลวาฝายใดเปนผดแลผลตภณฑ “Fully Self-Serve Petrol Station” โดยตรง ไดขอมลใหตดตอไปท คณจรานนท ผจดการเขตการขาย ทสถานบรการน ามนสาขาศรนครนทร จงท าการตดตอโดยตรง หลงจากพดคย จงไดท าจดหมายจากมหาวทยาลยธรรมศาสตรเพอขอเขาสมภาษณไปฝากไวทพนกงานสถานบรการน ามน หลงจากนนวนท 23 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 ไดรบการตดตอกลบมา อนญาตใหเขาพบในวนท 25 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 เวลา 10.00 น. ทสถานบรการน ามนสาขาศรนครนทร

จากการสมภาษณ คณพงษดศวร ผจดการสวนตลาดอเลคทรอนกส วนท 23 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 ในเรองนวตกรรม “PTT Fill & Go” ไดทราบวากอนวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2558 คณพงษดศวรเปนผมสวนเกยวของกบ “Fully Self-Serve Petrol Station” เชนกนโดยมรายละเอยดดงน

4.2.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ ผใหสมภาษณคอ คณจรนนท จระวฒน ด ารงต าแหนงผจดการเขตการขาย สวน

บรหารสถานบรการ ปตท. ฝายพฒนาและบรหารสถานบรการ โดยกอนหนานรบผดชอบในเขตอนมไดเกยวกบศรนครนทร โดยในอดตบรษทแบงเขตการขายออกเปน เขตนครหลวง 5 กลม และ ภมภาค 5 กลม โดยกอนหนานคณจรนนทรบผดชอบในเขตอน มไดมสวนเกยวของกบเขตศรนครนทร หลงจากวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2558 มการปรบโครงสราง จงถกยายมาดแลในเขตน

ผใหขอมลเพมเตมคอ คณพงษดศวร วชรเมธวรนนท ในอดตด ารงต าแหนงเปนผจดการ สวนพฒนาระบบและสถานบรการและไดดแลเกยวกบเทคโนโลยในปมน ามน ฝายพฒนาสถานบรการและระบบงานคาปลกน ามน จงเปนทมาวาคณพงษดศวรเคยมสวนเกยวของโดยตรงกบ “Fully Self-Serve Petrol Station” กอนวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2558 โดยหลงจากการเปลยนโครงสราง ไดยายมาด ารงต าแหนงต าแหนง ผจดการสวนตลาดอเลคทรอนกส และมาดแลผลตภณฑอนแทน

4.2.2 ทมาของนวตกรรม นวตกรรมนถกรเรมมาจากคณพงษดศวร โดยในอดตด ารงต าแหนงผจดการอย

ในสวนพฒนาระบบและสถานบรการ โดย เรมจาก บรษท ปตท. จ ากด มหาชน มแผนพฒนาสถานบรการน ามนแบบ “Semi Self-Serve” มทมาจากตางประเทศ จงท าการเกบขอมลจากกลมลกคาในไทย พบวาคนสวนใหญทยนดใชสถานบรการน ามนแบบเตมเอง คอคนอาย 45 ปขนไป และกลมคนท

50

50

เรยนจบเมองนอกเปนสวนใหญเพราะเคยใชชวตในตางประเทศจงมประสบการณในการใชงาน หลงจากนนทางสวนจงเหนวามความหนาสนใจจงพยายามผลกดน โดยท าการทดลองทสถานน ามน สาขาธปะเตมย ชวงป พ.ศ. 2552 เปนระดบ “Semi Self-Serve” หรอการไปจายเงนทพนกงานสวนกลางกอนจงท าการเตมน ามนดวยตนเอง โดยทยงไมน านวตกรรม “Fully Self-Serve”มาใชเนองจากเวลานนพบปญหาเรองราคาตจายเงนอตโนมตมราคาสงมาก โดยผลการทดสอบพบวายอดขายเพมขนจากวธการเตมน ามนเดม 300% เนองจากเปนจดทมคนท างานผานปรมาณมากและเปนกลมคนทยอมรบนวตกรรมใหม หลงจากท าการปดสถานบรการน ามนนไปเพราะหมดสญญา บรษทจงมการสรางสถานน ามนแบบ “Semi Self-Serve” อก 4 สาขา โดยอยท สาขาพหลโยธน สาขาหนองแขม สาขาบรรทดทอง และสาขาสทธสาร

ตอมาประมาณป พ.ศ. 2554 บรษทไดรบการน าเสนออปกรณตเตมน ามนเองจากภายนอก รวมถงทางสวนมความสนใจพฒนานวตกรรมแบบเดมใหเปนเตมรปแบบอยแลว เนองจากเมองนอกมการใช “Fully Self-Serve” เปนระบบสากล โดยม 2 รปแบบคอ

4.2.2.1 ตเตมน ามนรวมกบตจายเงน ตนทนสวนเพม 6 แสนบาทตอ 1 เครอง 4.2.2.2 ตเตมน ามนกบตจายเงนแยกกน ตนทนสวนเพม 3 แสนบาทตอ 1

เครอง จงไดตกลงกบบรษทผน าเสนอ เปนแบบตจายเงนแยกกบตจายน ามน ท าการขอ

ใบอนญาตใชเครองจายเงนผานบตรเครดตระยะเวลาหนง ตอมาท าการทดลองทสถานบรการน ามนสาขาศรนครนทร ป พ.ศ. 2556 เนองจากตวแทนจ าหนายหมดสญญาเชา โดยเปลยนจากระบบเดมทใชพนกงาน เปน “Fully Self-Serve” เพอท าการทดลอง และถอไดวาเปนสถานบรการน ามนทแรกและทเดยวของประเทศไทยทเปนการบรการตนเองเตมรปแบบโดยเรมด าเนนงานปลายป พ.ศ. 2556 และท าการเปดอยางเปนทางการ วนท 14 กมภาพนธ พ.ศ. 2557 โดยขอดของสถานบรการน ามนสาขาน คอ เปนจดทอยตดถนนใหญ และ มกลมคนเขามาใชบรการไมมากเกนไป เนองจากนวตกรรมใหมลกคาจงตองใชเวลาในการเรยนรการใชงาน หากมการตอควใชงาน อาจท าใหลกคาไมเขามาใชบรการ

ตอมาถกปรบกลบมาเปนแบบรปผสม คอจายเงนกบพนกงาน (Semi Self-Serve) และจายเงนดวยตนเอง (Fully Self-Serve) เพราะวากลมลกคาบางกลมยงไมยอมรบกบนวตกรรมใหมและตองการพนกงานคอยชวยเหลออย จงสรางจดบรการจายเงน (Kiosk) บรเวณตจายน ามนขนเพอการจายเงนและใหค าปรกษาในการเตมน ามน และ จ านวนพนกงานบรการทกฎหมายไทยยงก าหนดไวอยวาตองมพนกงาน 3 คนตอ 1 สถานจงมพนกงานทวางงานหากผบรโภคบรการตนเองเตมรปแบบ

51

51

4.2.3 วตถประสงคของนวตกรรม วตถประสงคหลกในชวงเรมตน ลกคาสวนใหญอาจยงรบการเปลยนแปลง

ทางการบรการไมได ดงนนจงเนนวตถประสงคแสดงภาพลกษณผน าดานนวตกรรมเปนหลก โดยสงผลใหทางธรกจนนสามารถเพมปรมาณน ามนทขาย จากการปรบเปลยนพฤตกรรมการเขารบบรการน ามนของผบรโภค

4.2.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม สงทสะทอนวาผบรโภคใหความสนใจในนวตกรรม และ พฤตกรรมผบรโภคทม

การเปลยนแปลงสการยอมรบในนวตกรรมนตามวตถประสงค จะใชตวชวดทางธรกจคอ ยอดขายน ามน โดยมการตงเปาหมายในแตละปไวในรปแบบอตราเฉลย 12 เดอน เนองจากในแตละเดอนมการใชน ามนไมเทากน ยกตวอยางเชน ชวงปลายปคนจะออกไปทองเทยวตางจงหวด สถานบรการน ามนสาขาศรนครนทรจะมยอดขายตก เนองจากไมใชทางผานในการเดนทางออกตางจงหวด เปนตน

4.2.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม จากยอดเฉลยรายเดอนของป พ.ศ. 2557 คอ 360,000 ลตรตอเดอนโดยประมาณ

และ ยอดเฉลยรายเดอนเฉพาะ 10 เดอนแรกของป พ.ศ. 2558 คอ 473,000 ลตรตอเดอนโดยประมาณ และจากเสยงตอบรบทดจากลกคาทแสดงวานวตกรรมสามารถแสดงภาพลกษณทดได ดงนนหากเปรยบเทยบเรองประสบความส าเรจในเปาหมายเปนตวเลขคะแนนเตม 5 นวตกรรมนในมมมองของคณจรานนทและคณพงษดศวรใหคะแนนอยใน 4 คะแนนเตม 5 คะแนน เนองจากสามารถท าไดมากกวาเปาหมายประจ าปทง 2 ปทด าเนนงาน เพยงแตยงไมไดคะแนนเตม เนองจากในอดตสถานน ามนแบบเดมทมพนกงานบรการ มยอดเฉลยรายเดอนในป พ.ศ. 2555 อยท 700,000 ลตรตอเดอนโดยประมาณ จากการเปรยบเทยบกบอดตจะมยอดทนอยกวา แตจากแนวโนมการเตบโตของยอดขาย ตงแตเดอนแรกทเรมนวตกรรมอยท 77,900 ลตรตอเดอน เพมเปน 200,000 ลตรในเดอนทสอง และมแนวโนมทจะเพมมาตลอด จงตองดผลลพธในระยะยาว

4.2.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม ปญหาแรกคอ นวตกรรมนท าใหประหยดตนทนคาจางพนกงาน จงออก

โปรโมชนลดราคาน ามน 0.30 สตางคตอลตร สถานบรการน ามนอนจงท าการแขงขนดานราคาโดยท าการลดราคาแตยงมพนกงานบรการเตมน ามนให ชวงแรกทมการแขงขนไดรบผลกระทบอยางหนก แตหลงจากนนสถานอนรบตนทนคาน ามนไมไหว จงยกเลกโปรโมชนและปรบราคาดงเดม ตอมาเปนปญหาพฤตกรรมของผบรโภคทยงไมยอมรบการบรการตนเองและยงคงตดอยกบระบบเดมทมพนกงานเตมน ามนให

สวนปญหาตอมาคอผบรโภคบางกลมทใชงานยงปรบตวไมทนกบวธการ โดยยงยดตดวธการเดมทตองมพนกงานบรการจงปรบพฤตกรรมทนทไมได ตองอาศยการยอมรบระยะยาว

52

52

4.2.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต ในอนาคตคาดหวงวาผบรโภคจะเรมยอมรบวธการแบบใหม โดยมนโยบายและ

แผนการทจะขยายสถานบรการน ามนแบบบรการตนเองใหมากขน โดยวางแผนใหมจงหวดละหนงสถานตามหวเมองหรอตวเมองใหญ โดยลาสดก าลงเรมแผนการนทบรเวณ โรงเรยนก าเนดวทย อ าเภอวงจนทร จงหวด ระยอง และในสวนทางทางเทคนคมโครงการจะพฒนาใหรปแบบการจายเงนสามารถจายเงนสดผานตไดเลย โดยปจจบนท าการจายไดเฉพาะบตรเครดต

ภาพท 4.1 รปจรง Fully Self-Serve Petrol Station

4.3 PTT Fill & Go

เรมจากตดตอไปท ปตท. จ ากด มหาชน ส านกงานใหญ ฝายลกคาสมพนธเพอขอขอมลวาฝายใดเปนผดแลผลตภณฑ “PTT Fill & Go” โดยตรง ไดรายละเอยดวา ใหตดตอไปทผจดการสวนตลาดอเลคทรอนกส ส านกงานใหญอาคาร 2 ชน 3 จงไดท าจดหมายจากมหาวทยาลยธรรมศาสตรเพอขอเขาสมภาษณ ทางเลขาผจดการสวนไดตดตอสอบถามรายละเอยดการสมภาษณและตดตอนดสมภาษณในวนท 11 และ 18 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 ตามล าดบ โดยอนญาตใหเขาสมภาษณไดวนท 23 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 เวลา 10.00 น. ทบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ส านกงานใหญ อาคาร 2 ชน 3 มรายละเอยดดงน

53

53

4.3.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ ผใหสมภาษณคอ คณพงษดศวร วชรเมธวรนนท ปจจบนด ารงต าแหนงผจดการ

สวนพฒนาตลาดอเลคทรอนกส ฝายพฒนาสถานบรการและระบบงานคาปลกน ามน ในอดตด ารงต าแหนงผจดการอยในสวนพฒนาระบบและสถานบรการมหนาทดแล ดงน

4.3.1.1 สวนเทคโนโลย ท าหนาทดแลเทคโนโลยทงหมดในสายตลาดขายปลก 4.3.1.2 สวนของบตร ดแลระบบบตรทงหมดในสถานบรการ เชน Fleet card 4.3.1.3 สวนมาตรฐานสถานบรการ คอดแลระบบมาตรฐานทเกดขนในสถาน ในวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2558 ไดท าการแยกสวนออกเปน 3 สวนยอย ทางคณ

พงษดศวรจงเปลยนมาเปนผจดการสวนพฒนาตลาดอเลคทรอนกส ทดแลบตร และ นวตกรรม Fill & Go ดงในปจจบน

4.3.2 ทมาของนวตกรรม ทมาของ Fill & Go มาจากในตางประเทศโดยเปนนวตกรรมใหมจากประเทศ

อสราเอลและตรกโดยปจจบนใน 2 ประเทศนใชงานระบบนเปนระบบสากล เรมจากป พ.ศ. 2548 บรษทไดรบการเสนอขายนวตกรรมครงแรก ชวงเวลานนคณพงษดศวรยงไมไดดแลในสวนนโดยตรงแตไดมโอกาสเขาไปรบฟงการน าเสนอ ผลสดทายบรษทไมไดตอบรบเนองจากราคาอปกรณสงเกนไป หลงจากนน 4 ป บรษทไดรบการเสนอขายครงท 2 จากอกบรษท แตราคายงคงสงอย และในป พ.ศ. 2556 ชวงกลางป บรษทไดรบการเสนอขายคร งท 3 ณ.เวลานนคณไพรนทร ชโชตถาวร ด ารงต าแหนง CEO ไดสนบสนนใหบรษทเปนผน าดานเทคโนโลยซงตรงกบวตถประสงคของนวตกรรมนจงใหการสนบสนนการเสนอขายครงน โดยม 2 บรษทจากประเทศอสราเอลและตรกมาเสนอ เปน 2 ใน 3 บรษทใหญระดบโลก ซงเวลานนคณพงษดศวรเปนผดแลโดยตรง โดยแมราคาทเสนอจะถกลงแตยงคงมราคาทสงอย ทางบรษทเหนวายงไมตองการซอเทคโนโลยราคาสง จงเสนอใหใชการเชาและเสนอใหบรษทผเสนอขายไปตดตอหาธนาคารเพอสรางระบบการจายเงนแบบเครดตกอน ทง 2 บรษททน าเสนอจงไปตดตอหาธนาคารผานตวแทนจ าหนายในประเทศ ตอมาบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เหนวามผเสนอราคามากกวา 1 ราย จงเปดการประมลเพอด าเนนการตามนโยบายของบรษท ผลสดทายจงไดบรษท โอพาส จากประเทศตรกทรวมมอกบธนาคารกสกรไทย เนองจากราคาถกกวาและมเทคโนโลยดกวา โดยด าเนนในรปการเชาระบบจากบรษท โอพาส เนองจากไมตองลงทนใน Hardware ทมราคาแพง และลดความเสยงทเทคโนโลยจะลาสมยในอนาคต สวนทมาของชอ “Fill & Go” มความหมายมาจาก “การเตมน ามนและไปไดเลย” โดยเลอกเจาะธรกจ Logistics เปนอนดบแรกเพราะมความเหมาะสมตามวตถประสงค คอ เปนธรกจทเตมน ามนเยอะ และ เปนธรกจหนงทพบเหนการทจรตในการเตบน ามนไดบอยครง โดยสวนใหญบรษททใหการตอบรบนวตกรรมอยางดจะเปน

54

54

บรษทตางชาตโดยเปนบรษทญปนเปนสวนใหญ เนองจากเปนบรษททตองการความปลอดภยสงและยอมรบนวตกรรมใหมไดงาย โดยเบองตนอปกรณสามารถใชงานไดมากกวา 10 ป

4.3.3 วตถประสงคของนวตกรรม จากแผนงานไดแบงวตถประสงคออกเปน 3 สวนคอ การเพมยอดขายน ามน

สรางภาพลกษณผน าดานเทคโนโลย และสรางระบบความปลอดภยใกลเคยง 100% โดยตวเทคโนโลยมความใกลเคยงกบ Fleet card แตท าการจายเงนผานวงแหวนแทนบตร โดยตววงแหวนนนจะท าการตดกาวพเศษจากประเทศอสราเอล ดงนนการงดแงะอปกรณจะสงผลให Chip ประมวลผลเสยหายไมสามารถน าไปใชกบรถยนตคนอนได จงการนตไดถงความปลอดภยของเทคโนโลย

4.3.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม เบองตนมบรษท Logistics ค านวณวาการใชนวตกรรมนจะลดการทจรตลงได

10% โดยมแนวคดตอนวตกรรมคอการลดคาใชจายคาน ามนได 5% และสวนทเหลอไปเพมเงนเดอนพนกงานเพอจงใจพนกงาน ในมมของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน มการวดผล 2 สวน คอ สวนเทคโนโลย จะวดผลจากการแกไขปญหาปญหาทางเทคโนโลย และ สวนยอดขาย ประเมนจากยอดขาย โดยบรษทก าหนดยอดขายป พ.ศ. 2558 ไวท 6 ลานลตรตอป ปจจบนยอดขายป พ.ศ. 2558 ทยงไมครบปอยท 10 ลานลตร โดยเดอนลาสดอยท 1.2 ลานลตรตอเดอน และในปตอไปตงเปาหมายไวท 12 ลานลตรตอป แตความเปนจรงเปาหมายทก าหนดยงไมถงจดคมทน โดยบรษทถอวาเปนการซออนาคตทคาดวาจะเตบโตจนถงจดคมทน

4.3.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม จากขอมลของผใหสมภาษณไดอธบายเรองประสบความส าเรจออกเปน 3 ดาน

ตามวตถประสงค คอ ดานธรกจประเมนไดจากยอดขายทกราฟมทศทางการเตบโตทดมาตลอดชวง

17 เดอนทเรมนวตกรรม โดยประเมนยอดขาย 2 เรองยอย คอเรองของการขาย หากประเมนเรองประสบความส าเรจเปนตวเลขได 4.5 คะแนน เตม 5 คะแนน และเรองของการเงน หรอตนทนทยงไมถงจดคมทน การเตบโตยงเปนไปอยางลาชา หากประเมนเปนคะแนนได 2 เตม 5 โดยภาพรวมของการทวเฉลยน าหนก 2 เรอง คะแนน ดงนนดานธรกจเรองการประสบความส าเรจอยท 3 เตม 5 คะแนน

ดานความของความเปนผน า ถอวาประสบความส าเรจอยางแทจรงเพราะเปนบรษทแรกและบรษทเดยวในภาพพนเอเชยตะวนออกเฉยงใตทมระบบน หรอหากประเมนดานความเปนผน าเรองประสบความส าเรจเปนคะแนนจะไดท 5 เตม 5 คะแนน

55

55

ดานของเทคโนโลยทหมายถงระบบความปลอดภยทลกคาใชงานจากเสยงตอบรบถงปญหา ถอวาประสบความส าเรจเชนกน หรอหากประเมนดานเทคโนโลยเรองประสบความส าเรจเปนคะแนนจะไดท 5 เตม 5 คะแนน

โดยภาพรวมของเปรยบเทยบเรองประสบความส าเรจของนวตกรรมเปนคะแนนจากไมประสบความส าเรจเปน 1 คะแนน ถง ประสบความส าเรจมากเปน 5 คะแนน จากการถวเฉลยน าหนก 3 ดาน ประเมนคะแนนตวเลขไดอยท 3 เตม 5 คะแนน

4.3.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม ในนวตกรรมน พบปญหาในหลายดานระหวางด าเนนงาน โดยแบงไดดงน

4.3.6.1 ความปลอดภยของนวตกรรม ยงเหลอชองวางใหทจรตไดอยเพราะ แมระบบจะเกบขอมลและทะเบยนรถทถกตอง 100% แตยงไมสามารถปองกนการทจรตในการดดน ามนออกจากรถยนตได

4.3.6.2 ความปลอดภยทสงเกนไป นวตกรรมนท าใหบางบรษทไมเลอกใชเนองจากผบรโภคกลววาระบบความปลอดภยจะมผลกระทบสรางแรงกดดนตอพนกงานขบรถททจรตและไมทจรตน าไปสการลาออกจากบรษท สงผลใหบรษทขาดพนกงาน

4.3.6.3 การขยายกลมลกคาในอนาคต ยงตดขอจ ากดสถานบรการทปจจบนม 197 สาขายงไมเพยงพอตอกลมลกคาทวไปในอนาคต โดยตองเรงในการขยายใหครบ 200 สาขาเปนอนดบแรกตามแผนการ

4.3.6.4 ทางเทคนค พบปญหาของระบบยงไมเสถยร การมาเตมน ามนชวงแรกจะพบระบบท างานไมได มทมาจากเรอง ระบบสอสาร อปกรณ และฐานขอมลSupplierกบสถานบรการน ามนไมเชอมตอกน โดยบรษทท าการพฒนาและแกไขมาโดยตลอด ในปจจบนความเสถยรของระบบถกพฒนาในระดบ 90% ของนวตกรรมน

4.3.6.5 เปาหมายในแตละเดอน มแนวโนมเตบโตอยางตอเนอง แตยงมคานอยอยเมอเปรยบเทยบกบตนทนของนวตกรรมน

4.3.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต ในอนาคตหากกลมเปาหมาย Logistics เรมมความเสถยร อนาคตบรษท

ตองการทจะพฒนาในรปแบบเดยวกบ Easy pass ทใชจายคาทางดวน หรอการเชอมบตรเครดตเพอขยายใหลกคาทวไปหรอรถยนตบานสามารถใชงานได โดยในป พ.ศ. 2559 จะไดเหนการประชาสมพนธเตมรปแบบเพอใหประชาชนทวไปไดรจกนวตกรรมน

56

56

4.4 The Miracle of Natural Gas

เรมจากตดตอไปท สวนสมนไพรสมเดจพระเทพฯ เพอหาผท าโครงการไมเมองหนาว โดยหลงจากพบผท าโครงการไดมการท าจดหมายจากมหาวทยาลยธรรมศาสตรเพอเขาไปสมภาษณคณศรชย ผเปนหวหนาโครงการ หลงจากตดตอคณศรชยโดยตรงพบวาทานไมสะดวกใหเขาพบจงอนญาตใหท าการสมภาษณผานโทรศพทเพอเกบขอมล ในวนท 12 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 เวลา 16.00 น. มรายละเอยดดงน

4.4.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ

ผใหสมภาษณคอ คณศรชย บรวรรนนท ด ารงต าแหนงเจาหนาทควบคมคณภาพ ควบคกบต าแหนงหวหนาโครงการไมเมองหนาว โดยปกตท างานในหองทดลองของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน สวนก๏าซธรรมชาต จงหวดระยอง เพอทดสอบและควบคมคณภาพผลตภณฑ เมอประมาณ 5 ปทผานมา บรษทไดมการจดตงโครงการไมเมองหนาวโดยมองหาคนในบรษทมารวมโครงการ จงไดรบมอบหมายในต าแหนงหวหนาโครงการไมเมองหนาว โดยยงตองท างานควบคกบงานปรกตไปพรอมกน

4.4.2 ทมาของนวตกรรม ในอดตบรษท ปตท. จ ากด มหาชน จ าหนายก๏าซธรรมชาต โดยน าเขามาจาก

อาวไทย กบ พมา หลกจากนนประเทศไทยมความตองการก๏าซธรรมชาตทมากขน จงตองน าเขาก๏าซธรรมชาตทเรยกวา “LNG” มาจากประเทศอนเพมอกเสนทาง โดยเทคนคการน าเขา LNG ใหไดปรมาณมากตองท าการเปลยนสถานะจากก๏าซมาเปนของเหลวผานแรงดน (Pressure) เปนวธสากลททวโลกนยมใชขนสงก๏าซธรรมชาตใหไดปรมาณมาก หลงจากรบเขามาททาLNG อยทจงหวดระยอง บรษทตองท าการเปลยนสถานะเพอให LNG ในรปของเหลวกลบมาเปนรปของก๏าซเพอน ามาใชงานตามปรกต โดยใชวธการเพมอณหภมผานระบบน าหลอเยน โดยใชน าหลอเยนทสบจากน าทะเลบรเวณนน หลงจากด าเนนการน าทะเลทใชหลอเยนจะมอณหภมต าลงหลงจากนนบรษทจะท าการปลอยน าทงไปสทะเลดงเดม คณโชคชย ธนเมธ ปจจบนด ารงต าแหนงกรรมการผจดการใหญวางแผนหนวยธรกจก๏าซธรรมชาต บรษท ปตท. จ ากด มหาชน เปนผรเรมโครงการโดยเรมจากตงค าถามวา “น าเยนทปลอยคนสน าทะเลสามารถน ามาท าประโยชนอะไรไดหรอไม” หลงจากนนจงน าพลงงานน าเยนทเหลอใชมาวจยเพอเรมโครงการไมเมองหนาว โดยเหตผลทเลอกสถานทสวนสมนไพรนในการท าวจย เนองจากตองการพนทปรมาณมาก และสวนสมนไพรเปนของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน อยกอนแลว

57

57

4.4.3 วตถประสงคของนวตกรรม เรมแรกบรษทมวตถประสงคการเรมโครงการน ในแนวทางของ Corporate

Social Responsibility (CSR) คอการสรางประสบการณแปลกใหมใหประชาชนทไมเคยสมผส หรอ เคยสมผสแลว โดยไมจ าเปนตองเดนทางไกลไปดไมเมองหนาวถงเชยงใหม แตสามารถสรางประสบการณทองเทยวไดในจงหวดระยอง และแผนการในอนาคตมเปาหมายจะผลกดนใหเปนธรกจจ าหนายดอกไม ผลไม ฤดหนาวโดยยงอยในชวงเกบขอมลวาตลาดมความตองการผลตผลระดบไหนและคมคาทจะลงทนหรอไม โดยการก าหนดเปาหมายการทดสอบคอ การขายเชงพาณชยในระยะเวลาทก าหนดและระดบคณภาพของผลตภณฑทดกวาในตลาด

4.4.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม บรษท มการจดแสดงงานพรรณไมป พ.ศ. 2558 เปนครงท 5 โดยไดรเรมน า

นวตกรรมไมเมองหนาวไปรวมแสดงในงานแสดงพรรณไมใน 4 ครงทผานมา การจะวดวาเปนการสรางประสบการณใหมใหประชาชนได จะประเมนจากจ านวนนกทองเทยวทมาเยยมชมในงานชวงเดอน เมษายนทจดขนในแตละป สวนในแงของการเปาหมายเชงธรกจนนอยในชวงการเกบขอมลโดยเรมมการทดสอบในตลาดจรงในระยะแรก มการก าหนดตวชวดจากปรมาณการจ าหนายผลผลต

4.4.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม จากจ านวนนกทองเทยวยอนหลง 3 ป คาเฉลยตอวนตงแตเรมแสดงไมเมอง

หนาว ป พ.ศ. 2556 อยทประมาณ 5,000 คนตอวน ป พ.ศ. 2557 อยทประมาณ 8,000 คนตอวน และ ป พ.ศ. 2558 อยทประมาณ 12,000 คนตอวน โดยประมาณ ดงนนสรปไดวาในเปาหมายในเชง CSR ถอวาประสบความส าเรจ และหากรวมผลการเกบขอมลเบองตนของการทดลองจ าหนายดอกไม ผลไม ฤดหนาวทยงไมสามารถเปดเผยขอมลเชงตวเลขได หากมการประเมนจากผสมภาษณเรองประสบความส าเรจในภาพรวมโดยให ไมประสบความส าเรจเปน 1 คะแนน จนถง ประสบความส าเรจมากเปน 5 คะแนน นวตกรรมไมเมองหนาวนไดรบ 5 คะแนน เหตผลเพราะลกคาชอบในคณภาพทดกวาตลาด และมาซอซ า

4.4.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม ปญหาในการด าเนนงานในนวตกรรมนม 3 เรอง โดยมรายละเอยดดงน ปญหาแรกเนองจากเปนงานทไดรบมอบหมาย การบรหารเวลาของพนกงาน

โครงการในชวงแรกทไดรบมอบหมายจงยงไม เหมาะสมและลาชาเพราะพนกงานสวนใหญยงตองรบผดชอบในงานต าแหนงเดมทท าอย แตไดรบการแกไขจดสรรเวลาใหมในภายหลง

ปญหาทสองเรองของความรดานการเกษตร เนองจากเลอกใชพนกงานในบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ทไมมความรดานการเกษตรและไมมการจางงานจากภายนอก ในการด าเนนงานเรมตนจงเสยเวลาอยางมากในการทดลองเนองจากขาดความร

58

58

ปญหาทสามเรองของการขนสงน าเยนจากโรงงานก๏าซธรรมชาตมาทสวนสมนไพรนนยงมตนทนทสง การพฒนาในอนาคตเพอการจ าหนายอาจตองหาวธขนสงน าเยนใหมทมตนทนต ากวาปจจบน

4.4.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต ในอนาคตหากผลการทดลองและเกบขอมลไปในทศทางทด ในอนาคตจะเรม

การจ าหนายดอกไม ผลไม ฤดหนาว สตลาดจรง โดยตงเปาหมายใหรองรบความตองการทงหมดของตลาดในไทย เนองจากเหนวาเปนธรกจทตรงกบเปาหมายขององคกรทไมท าลายชมชนและสามารถสรางประโยชนแกสงคมได โดยการจ าหนายนนอกจากหาก าไรใหบรษทผานการขาย จะเนนไปในการท า Creating Shared Value (CSV) ในสวนแรกจะใหประชาชนชวยเตมเตมระบบ Supply Chain ของธรกจจากการจางงาน สรางงานใหประชาชนจากการผลตวตถดบใหโครงการ หรอใหประชาชนเปนผรบไปจ าหนาย หากประชาชนไมมความรทเพยงพอโครงการยนดทจะเขาไปใหความรในการผลตและจ าหนาย สวนทสองหากประชาชนตองการจะเปนเจาของกจการทางโครงการยนดใหเขามามสวนรวมในโครงการโดยจะชวยใหขอมลในการสรางทเพาะปลก น าสงน าเยนเขาไปในทเพาะปลก และรบประกนราคาขายคนใหโครงการ นอกจากนยงมโครงการใหมอกตวจากแนวคดโครงการน คอ “คลงเกบผลไม” เนองจากพบวาผลไมในจงหวดระยองมมาก จงมแนวคดวาจะสรางคลงเกบผลไมเพอรกษาคณภาพใหน าผลไมไปขายนอกฤดกาลสงผลใหราคาขายสงกวาราคาขายตามปรกต โดยเบองตนยงอยในชวงศกษาเกยวกบประเภทผลไม และวธเกบรกษาทถกตอง 4.5 Deeplift

เรมจากตดตอไปทอาจารยผสอนทมหาวทยาลยธรรมศาสตรทานหนงทท างานในบรษท ปตท. จ ากด มหาชน มหนาทผวเคราะหความเปนไปไดในการรเรมโครงการในบรษท (Feasibility analysis) เพอสอบถามวาทานมสวนเกยวของในการตดสนใจเรองความเปนไปไดทางการเงน ของนวตกรรม “Deeplift” หรอไม ทานไดแนะน าคนใน ปตท.ส ารวจและผลตปโตรเลยม จ ากด มหาชน. (PTTEP) ทมความเกยวของกบโครงการ S1 ทน านวตกรรมนไปใชงานจรง หลงจากท าการตดตอคณตรงผเกยวของ ไดนดสมภาษณทางโทรศพท โดยท าการสมภาษณจรงวนท 26 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 เวลา 16.00 น. มรายละเอยดดงน

59

59

4.5.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ ผใหสมภาษณทานแรกคอ คณตรง สวรรณศลป ด ารงต าแหนงผจดการฝายแผน

บรษท ปตท.ส ารวจและผลตปโตรเลยม จ ากด มหาชน โดยมสวนรวมในการวางแผน และเลอกใชนวตกรรม “Deeplift” ในการดดน ามนจรง

ผใหสมภาษณทานทสอง คอ คณเกยรตศกด มะลขาว ด ารงต าแหนงวศวกรวางแผน บรษท ปตท.ส ารวจและผลตปโตรเลยม จ ากด มหาชน เนองจากนวตกรรมนมการทดลองจรง ชวงการทดลองคณเกยรตศกดมสวนรวมในการเกบขอมลของนวตกรรมเพอจะตรวจสอบและพสจนวานวตกรรมนนท างานไดจรง

4.5.2 ทมาของนวตกรรม เรมแรกการดดน ามนจะใชเครองมอลกษณะคลายหลอดใสลงไปในบรเวณทม

น ามน หลงจากนนน ามนจะไหลขนมาไดดวยตวเองจากแรงดน เรยกวา “Nature Flow” หลงจากน ามนไหลขนมาไดระดบหนงแรงดนจะหมดท าใหน ามนเรมหยดนง ในอดตเราจงเรมคดคนเทคนคทหลากหลายเพอจะดดน ามนเพมจากแรงดนธรรมชาต โดยหนงในเทคนคคอการอดก๏าซไฮโดรคารบอนลงในหลมน ามนเพอใหก๏าซไปแทนทน ามนใหน ามนไหลขนมาได เรยกเทคโนโลยนวา “Gaslift” โดยมขอจ ากดเรองอปกรณหรอแรงดนนนไมสามารถอดก๏าซลงไปในหลมน ามนทอยบรเวณลกได

ตอมามผบรหารระดบสงชาวตางชาตทท างานในบรษท ไดคดวาเทคโนโลย “Gaslift” มตนทนทต ากวาเทคโนโลยอน เชนการใชปมดดน ามนทมตนทนสงกวา จงมแนวคดวา “หากเราพฒนาการอดก๏าซไฮโดรคารบอน หรอ “Gaslift” ใหสามารถลงไปไดลกกวาเดมจะสรางผลผลตน ามนไดมากขนในขณะทประหยดตนทนกวาเทคนคอน” จงมแนวคดการพฒนาจากอปกรณเดมทหาไดทวไปมาสรางเปนเทคโนโลยใหม โดยเรมการจ าลองผานระบบค านวณจากทฤษฎ ออกแบบอปกรณท งหมด และก าหนดตวเลขขนาดใหแนนอนกอนการท าแบบจ าลองจรง (Prototype) โดยตองท าใหละเอยด เนองจากการทดลองหนงครงมตนทนเฉพาะคาตดตงอปกรณทสง หรอประมาณ 6 ลานบาทและมคาอปกรณนวตกรรมใหมนประมาณ 4-5 ลาน จงตองมการค านวณทรดกม หลงจากผานการทดลองจรงจงเรยกเทคนคนวา “Deeplift” เปนเทคนคทใชในการดดน ามนเฉพาะสวนลกในหลมน ามน โดยนวตกรรมใหมนเปนการใชองคความรเดมในโลกมาประกอบกนเพอน าไปพฒนาเทคนคเดม หลงจากนนมการน าไปประกวดและจดสทธบตร หลงจากนนบรษท ปตท.ส ารวจและผลตปโตรเลยม จ ากด มหาชน จงน านวตกรรมนมาเปนสวนหนงในตวเลอกของการดดน ามน โดยในการเลอกใชงานดดน ามนจรงจะท าการเลอกเทคนคในบรษททมความเหมาะสมในแตละหลมเพราะแตละเทคนคจะมความเหมาะสมในแตละหลมไมเทากน

60

60

4.5.3 วตถประสงคของนวตกรรม นวตกรรมนมวตถประสงคเพอจะเพมผลผลตในการดดน ามนเปนหลก และ

สามารถลดตนทนการผลตในทางออมเนองจากมตนทนทถกกวาวธอน 4.5.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม

เปาหมายในแตละหลมน ามนจะถกค านวณจากระบบจ าลอง (Simulation) เพอดความคมคาในการลดทน (Feasibility analysis) โดยตวชวดของเทคนค “Deeplift” นนคอสดสวนน ามนทไดมากขนจากการเลอกใชนวตกรรมนในหลมน ามน

4.5.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม จากการเกบขอมลนวตกรรมนสามารถเพมผลผลตไดระดบ 15-200% ตอหลม

หากเทยบกบนวตกรรมเดม หากใหผสมภาษณประเมนเรองประสบความส าเรจในภาพรวมเปนคะแนนโดย ไมประสบความส าเรจเปน 1 คะแนน จนถง ประสบความส าเรจมากเปน 5 คะแนน จะไดคะแนนอยท 4 คะแนน เนองจากแมนวตกรรมนจะเพมผลผลตไดจรงในตนทนทต า แตยงมขอจ ากดหลายอยางทไมสามารถใชเทคนคน ไดทกหลมน ามน โดยตวเลอกทางดานเทคนคการดดน ามนอนอาจจะมความเหมาะสมมากกวา โดยเบองตนยงไมมนวตกรรมทางการดดน ามนใดทมความเหมาะสมและใชงานไดในทกกรณ

4.5.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม ปญหาทเกดขนในชวงเรมแรก คอ คนรอบขางไมใหการสนบสนนในการคดคน

พฒนานวตกรรมใหม เนองจากไมมนใจวาจะท าไดจรง และคดวาเทคนคเดมทใชกเหมาะสมอยแลว และปญหาในการออกแบบเรองโจทยในการออกแบบใหใชอปกรณหรอระบบทมอยแลวในบรษทหรอในประเทศเปนหลก ท าใหการออกแบบมความยากล าบากมากขน

4.5.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต ในอนาคตบรษทมแผนพฒนาเพอลดขอจ ากดของนวตกรรม (Limitation) และ

เพมความยดหยนในการใชงาน (Flexibility) เปนหลก เพอใหนวตกรรมนสามารถใชงานไดหลากหลายมากขนและเปนตวเลอกแรกในการเลอกใชในการดดน ามน ยกตวอยางเชนการเพมระบบสงเปด-ปดวาลวใตดนได โดยเทคนคนสามารถเลอกบรเวณการปลอยก๏าซและดดน ามนไดหลากหลายมากขน และ การพฒนาอปกรณในรปแบบทเรยกวา Hybrid โดยรวม “Deeplift”เทคโนโลยทใชดดน ามนสวนลก และ “Gaslift” ทใชดดน ามนสวนบน ไวในอปกรณเดยวกน เนองจากมพนฐานอปกรณเหมอนกนเปนสวนใหญจงไมกระทบตอตนทนอปกรณ ท าใหตอนตดตงอปกรณนนลดคาใชจายในการตดตงอปกรณ 2 เทคนคจ านวน 2 ครง เหลอแคตดตงอปกรณ Hybrid ทรวม 2 เทคนคแค 1 ครง ประหยดคาตดตงอปกรณของบรษท

61

61

4.6 PTT Composite Plus

เรมจากตดตอไปท ปตท. จ ากด มหาชน ส านกงานใหญ ฝายลกคาสมพนธเพอขอขอมลวาฝายใดเปนผดแลผลตภณฑ “PTT Composite Plus” โดยตรง ไดรายละเอยดวา ใหตดตอไปทผจดการสวนการตลาดก๏าซหงตม ส านกงานใหญอาคาร 2 ชน 2 จงไดท าจดหมายจากมหาวทยาลยธรรมศาสตรเพอขอเขาสมภาษณ ทางผจดการสวนไดมอบหมายใหผดแลนวตกรรมนตดตอกลบมาในวนท 4 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 โดยอนญาตใหเขาสมภาษณไดวนท 19 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 เวลา 9.30 น. ทบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ส านกงานใหญอาคาร 2 ชน 2 โดยวนสมภาษณมผใหสมภาษณ 2 ทานพรอมกน มรายละเอยดดงน

4.6.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ

ผใหสมภาษณทานแรก ด ารงต าแหนงเจาหนาทวเคราะหและวางแผน สวนการตลาดก๏าซหงตม โดยเรมจากมหนาทดแลในสวนของการวางแผนเกยวกบก๏าซหงตม หลงจากนนไดเปลยนมาดแลตลาดก๏าซหงตมในล าดบตอมา

ผใหสมภาษณทานทสอง ด ารงต าแหนงเจาหนาทวเคราะหและวางแผน สวนการตลาดก๏าซหงตม โดยเปนผดแลนวตกรรม PTT Composite Plus ตงแตเรมกอตงแผนของนวตกรรม

4.6.2 ทมาของนวตกรรม นวตกรรมนเปนแนวคดทเกดขนในตางประเทศ โดยในตางประเทศทวไปนนการ

ใชพลงงานจากก๏าซตามบานเรอนจะอยในรปแบบการสงก๏าซผานทอ ดงนนการใชถงแก๏สมวตถประสงคเพอการพกพาไปนอกบานเปนสวนใหญ จงมแนวคดทพฒนาถงรบแรงดนใหมน าหนกเบาพกพางายขน โดยไดเรมพฒนาในชวงป ค.ศ. 1980 จนไดออกสตลาดในป ค.ศ. 2000 ตอมาไดเกดการสรางมาตรฐานสากลของถงแรงดนโดยแบงออกเปน 4 ชนด ดงน

4.6.2.1 Type I คอ ถงรบแรงดนขนรปดวยโลหะ หรอถงแบบปกตทวไป 4.6.2.2 Type II คอ ถงรบแรงดนขนรปดวยโลหะ และมการเสรมความแขงแรง

ดานขาง หรอแนวนอนดวยวสดคอมโพสต อาทเชน ถง NGV ตามรถยนต 4.6.2.3 Type III คอ ถงรบแรงดนขนรปดวยโลหะ และมการเสรมความแขงแรง

ดานนอก หรอแนวตงและแนวนอนดวยวสดคอมโพสตมความแขงแรงกกวา Type II 4.6.2.4 Type VI คอ ถงรบแรงดนขนรปดวยอโลหะ และมการพนดวยคาบอน

ไฟเบอรในแนวนอนและแนวตง เพอสรางความแขงแรงมากขน

62

62

ตอมาในประเทศไทย บรษท ปตท. จ ากด เลงเหนวาในการใชถงเหลกแบบเดมในประเทศไทย ผบรโภคพบปญหาในเรอง คาซอมบ ารงทสงเพราะกฎหมายบงคบใหมการซอมบ ารงทก 5 ป และความพงพอใจในการใชสนคาของผบรโภคอาทเชน การขนยายทไมสะดวก ตวถงเปนสนม ปญหาในพฤตกรรมการใชเชนการกระแทกของถง และการท าความสะอาดทยาก เปนตน จงเหนโอกาสทจะน านวตกรรมถงรบแรงดนแบบอนมาสตลาดไทย ในป พ.ศ. 2548 ไดเรมศกษาโดยน าสนคาจากเมองนอกมาศกษาโดยเลอกถงรบแรงดนของแบรนด RAGASCO มาศกษา เนองจาก ณ.ชวงเวลานนเปนแบรนดทมความหนาเชอถอมากทสดในตลาดตางประเทศ โดยเปนถงขนรปดวย HDPE ตอมาไดท าการสรางผลตภณฑจรงและมการปรบเปลยนการออกแบบผลตภณฑใหเหมาะสมกบกลมลกคาในไทย บรษทจงพยายามผลกดนถงรบแรงดนรปแบบใหมนใหไดรบมาตรฐานโดยการรวมมอกบหลายหนวยงานเชน การผลกดนใหไดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (มอก.) การใหสภานตบญญตแหงชาต (สนช.) สนบสนนผลตภณฑในเรองความปลอดภยในการใชงาน และกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร (กอ.รมน) สนบสนนในโครงการโดยใหลดการใชถงเหลกทมโอกาสใชในการกอการรายไดงาย จนนวตกรรมนเปนทรจกแพรหลายแมจะยงไมจ าหนายจรง หลงจากเปนทรจก กระทรวงพลงงานจงมโครงการน าเสนอผลตภณฑให 3 จงหวดทางภาคใตไดมโอกาสน าถงเหลกแบบเดมมาแลกกบแลกถงแก๏สรปแบบใหมโดยขอความรวมมอกบบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ดงขาวในปจจบน

4.6.3 วตถประสงคของนวตกรรม นวตกรรมนมประโยชนตอหลายฝาย คอท าใหบรษทมงานซอมบ ารงทนอยลง ผ

จดจ าหนายขนยายสนคาสะดวกขน และผบรโภคสามารถท าความสะอาดไดงาย โดยเรมแรกของนวตกรรมนชวงการทดลองท าตลาด ไมไดตงเปาหมายในการท าก าไรจากการจ าหนายถงแก๏สแตอยางไร แตมงเนนใหผบรโภคยอมรบถงแก๏สคอมโพสตรปแบบใหมน เพราะวาการท าก าไรหลกเกดจากการทลกคากลบมาเตมน าก๏าซใหมหลายรอบ เพราะฉะนนวตถประสงคแรกทค านงคอการยอมรบของผบรโภคในไทยวามความสนใจทจะทดลองใชมากนอยเพยงใด

4.6.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม การวดผลก าหนดจากวตถประสงคของนวตกรรมคอความพงพอใจของลกคา

โดยจากกลมทรวมโครงการ “ถงเกาแลกถงคอมโพสต” ทยงไมสามารถเปดเผยไดเนองจากอยในชวงของการทดลองเกบขอมล แตไดมการเกบขอมลเบองตนจากกลมตวอยาง 100 คน โดยเปรยบเทยบเรองความพงพอใจในการใชถงแก๏สคอมโพสตกบการใชถงแก๏สแบบเหลก จงน าสวนนมาก าหนดเปนตวชวดเบองตน

63

63

4.6.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม จากผลการเกบขอมลเบองตนจากกลมตวอยาง 100 คน ในเรองความพงพอใจ

ในนวตกรรมชนดใหมน สวนใหญ 90% มความพงพอใจมากเมอเปรยบเทยบกบถงเหลกแบบเดม เพราะจากค าตอบสวนใหญพงพอใจมากกวาเดมจากประโยชนเรอง น าหนกทเบาขนสามารถเคลอนยายเองไดงาย และ ไมเปนสนม และค าตอบสวนนอยพงพอใจมากกวาเดมในเรองของการท าความสะอาดทสามารถดแลรกษาไดงายกวาถงเหลก และรปลกษณทสวยงามแปลกตากวาเดม จากสรปภาพรวมเฉพาะตวผลตภณฑไมรวมปจจยดานราคาของผลตภณฑ ประมาณ 70-80% มความสนใจทจะซอใชงานจรง โดยหากท าการวเคราะหเฉพาะขอมลในปจจบน ใหประเมนเปนคะแนนจากพงพอใจนอยเปน 1 คะแนน จนถง พงพอใจมากเปน 5 คะแนน จากมมมองของผใหสมภาษณทง 2 ทานให 4 คะแนน โดยคาดวานาจะจ าหนายไดจรง แตยงตองใหความรกบผบรโภคมากขนกวาในปจจบนเกยวกบคณสมบตของถงแก๏สคอมโพสต

4.6.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม ในการด าเนนงานปจจบนยงอยในชวงพฒนาโครงการจงยงมก าลงการผลตทไม

มนคงตอการจ าหนายจรง และยงมกลมลกคาสวนหนงทยงขาดความรในเรองถงแก๏สคอมโพสตวามความปลอดภยหรอไม อยางไร เนองจากผบรโภคไมทราบวาถงชนดนภายในถกเสรมความแขงแรงอยางไร จงมลกคาบางกลมทมองวาถงอาจไมปลอดภยควรมการใหความรเพมเตม

4.6.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต ในอนาคตอนใกลอาจมการปรงปรงในเรองการออกแบบใหเหมาะสมกบกลม

ลกคามากขน เพราะยงอยในระหวางพฒนายงไมไดมการจ าหนายจรง ทงนตองดพฤตกรรมผบรโภคตอไป โดยมความคาดหวงวาในอนาคต จะมการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมของการใชงานถงแก๏สทเปลยนไป ยกตวอยางเชนจากพฤตกรรมในการยกถงเหลกทมน าหนกมากคนสวนใหญจงมกจะวางถงรนแรงจนเกดการกระแทก การพฒนาสถงทเบาลงจะน าไปสพฤตกรรมการใชในอกลกษณะคอคนจะยกวางไดงายสงผลใหการกระแทกของถงจะนอยลง สามารถลดการซอมบ ารงของบรษทไดในอนาคต ซงโดยทวไปคนจะสามารถยกไดไมเกน 20 กโลกรม

64

64

ภาพท 4.2 รปถงจรง PTT Composite Plus

4.7 PTT Diesel CNG

เรมจากตดตอไปท ปตท. จ ากด มหาชน ส านกงานใหญ ฝายลกคาสมพนธเพอขอขอมลวาฝายใดเปนผดแลผลตภณฑ “PTT Diesel CNG” โดยตรง ไดรายละเอยดวา ใหตดตอไปทรองกรรมการผจดการสถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท. เนองจากเปนฝายทคดคนนวตกรรมโดยตรง จงไดท าจดหมายจากมหาวทยาลยธรรมศาสตรเพอขอเขาสมภาษณ หลงจากนนท าการตดตอทางเลขารองกรรมผจดการ ไดทราบวาทานไดมอบหมายให ผจดการฝายเทคนคพลงงานประยกตและเครองยนตทดสอบ สถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท. เปนผ ใหสมภาษณ หลงจากการตดตอ วนท 20 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 ทางฝายไดมอบหมายให ดร.กฤษฎา เปนผใหสมภาษณ โดยอนญาตใหเขาสมภาษณไดวนท 27 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 เวลา 10.30 น. ทสถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท. อ าเภอ.วงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา อาคาร Central Building บรเวณสวนรบรองชน 1 มรายละเอยดดงน

4.7.1 ประวตและหนาทของผสมภาษณ

ผใหสมภาษณคอ คณกฤษฎา วรรณทอง ด ารงต าแหนงนกวจย ฝายเทคนคพลงงานประยกตและเครองยนตทดสอบ สถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท. มหนาทหลกคอเปนหวหนางานวจยในการพฒนา Application ใหมใหสอดคลองกบทบรษทตองการ และนวตกรรม PTT Diesel CNG เปนหนงในงานวจยทพฒนา

65

65

4.7.2 ทมาของนวตกรรม ปจจบนก๏าซธรรมชาตในประเทศไทยถกน ามาใชในรถยนตหลากหลายชนด โดย

มการใชกนอยางแพรหลาย สวนหนงเนองจากคายรถยนตเองกมสวนรวมพฒนาระบบใหรองรบก๏าซธรรมชาตดวยจงเปนทนยม ทางทมวจยพบเหนวามรถยนตอยชนดหนงคอ “รถกระบะ Diesel common rail” ทเปนทนยมในประเทศเรา แตยงไมสามารถพฒนาใหใชก๏าซธรรมชาตไดอยางมประสทธภาพ เนองจากปญหาการเผาไหมทไดพลงงานออกมานอย โดยป พ.ศ. 2551 ระบบทพฒนาเพอใหรถดเซลสามารถใชก๏าซธรรมชาตทดทสดในทองตลาดชวงเวลานน คอระบบชอ “Simple DDF” ทยงพบผใชงานอย แมระบบนจะพอใชงานไดจรงแตยงพบขอเสยอยคอท าใหเครองยนตเสอมสภาพไดงายขน สงผลใหเครองยนตเสยหายกอนก าหนด มประสทธภาพการเผาไหมทต า และมมลพษสง ในเวลานนจงเกดเสยงจากหลายฝายในบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ทจะหาเทคโนโลยทท าใหเครองยนตดเซลสามารถใชก๏าซธรรมชาตไดอยางมประสทธภาพ ทางทมงานของคณกฤษฎาจงรบเรองในการพฒนานวตกรรมใหมทตอบโจทยขนมา โดยเรมการศกษาจากระบบเดมในตลาดทงหมดพบวาเทคโนโลย Simple DDF ยงมประสทธภาพสงทสดเมอเทยบกบนวตกรรมอนในชวงเวลานนแตมปญหาหลกในเรองการเผาไหม จงท าการพฒนากระบวนการเผาไหมโดยเลอกใชวธการเผา ไหมทมอยในวงการ ในชวงเวลานนมหลายสถาบนก าลงท าการวจยเทคโนโลยการเผาไหมใหมทยงไมไดออกสตลาดชอ “PCCI” และ “SCCI” บรษทจงเลอกน า 2 เทคนคนมาทดลองใช พบวา PCCI มความเหมาะสมในจะประยกตใช จงน ามาใชในการพฒนาระบบและตงชอใหมเปน “DF-PCCI”

ตอมาเปนการท าแบบจ าลอง (Prototype Development) เพอท าใหเครองยนตในปจจบนถกควบคมใหสามารถเผาไหมแบบ DF-PCCI ตามทเราก าหนดได โดยใชเวลาพฒนาประมาณ 4 ป หลงจากสรางแนวคด และเกดแบบจ าลองแรกในป พ.ศ. 2555 หลงจากนนท าการทดสอบมาตรฐานสากลเกยวกบเครองยนตและระบบความปลอดภย โดยตงตนจากการประเมนตามมาตรฐาน FMVA เปนการประเมนความเสยงทงหมดทอาจเกดขนจากนวตกรรม และท าการวงทดสอบจรง โดยมงเนนในการตดตงกบรถยนตใหมปายแดง จากขอมลทดสอบเบองตนพบวาการสกหรอโดยรวมกลบนอยกวาการใชน ามนดเซลดวย

หลงจากตวตนแบบสมบรณจะเขาสชวงการขายและสรางมาตรฐาน (Commercial phase) เปนชวงเวลาทท าใหแบบจ าลองทสรางขนสามารถผลตไดจรง จากการตดตอกบบรษทหลากหลาย จงพบวาบรษท สามมตร เปนผมความพรอมทจะใหความรวมมอในการผลตอปกรณ และการทดสอบ เนองจากมความเชยวชาญในการปรบปรงระบบเครองยนตเปนทนเดม จงเกดการรวมมอกนในป พ.ศ. 2555 และจดงานแสดงรถยนตตนแบบในงานแสดงรถยนตป พ.ศ. 2556 โดยส าหรบบรษท ปตท. จ ากด มหาชนจะเนนในการขาย สทธบตร (License) เปนหลก และเรองเปาหมายและยอดขายจะไปอยการบรหารของบรษท สามมตร โดยเปนสญญาระยะยาว 6 ป

66

66

4.7.3 วตถประสงคของนวตกรรม เปาหมายหลกของสถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท. เกยวกบการสนบสนนใน

ดานเทคโนโลยและนวตกรรมใหม ท าใหการเรมโครงการมวตถประสงคหลกในการสรางภาพลกษณความเปนผน าในดานเทคโนโลยเปนหลก และตองการใหการใชพลงงานก๏าซธรรมชาตของกลมลกคามประสทธภาพสงทสด เนองจากหากไม เกดนวตกรรมกลมลกคากจะไปใชนวตกรรมทไมไดประสทธภาพเกดการสญเสยพลงงานโดยสญเปลาบางสวน และวตถประสงคของบรษทในสวนของภาพธรกจจะสนบสนนใหคนหนมาใชเทคโนโลยนเปนหลกจงตงราคาชดอปกรณและสทธบตรในราคาต าโดยตงไวใกลเคยงกบตนทน เพอใหสามมตรผน าเทคโนโลยไปใช ตงราคารถยนตทไมสงเกนไป เพอกระตนใหลกคาสนใจทจะซอรถยนตเพอใชงาน

4.7.4 การวดผลการด าเนนงานของนวตกรรม ในสวนของบรษทเอง ถกแบงออกเปน 2 สวนคอ สวนของการสรางภาพลกษณ

นวตกรรม ทวดจากปญหาทเกดขนของการใชงานจรง และ สวนธรกจทวดจากยอดขายของบรษทคคาทางธรกจ ทเปนตวบอกวานวตกรรมนมผสนใจมากนอยเพยงใด

4.7.5 ผลลพธของการประยกตใชนวตกรรม ในสวนของผพฒนาในสถาบนวจยและเทคโนโลย ผพฒนามเปาหมายในเรอง

การสรางภาพลกษณผน าดานเทคโนโลย จากผลลพธถอวาประสบความส าเรจ หากเปรยบเทยบเปนตวเลขวานวตกรรมนประสบความส าเรจในดานผน าเทคโนโลยหรอไม โดยไมประสบความส าเรจคอ 1 คะแนน ถง ประสบความส าเรจมากคอ 5 คะแนน ในมมของผใหสมภาษณไดอยท 5 คะแนน เนองจากการทมบรษทสนใจซอสทธบตร และการไดรบรางวลหลากหลายเปนการการนตวานวตกรรมนสามารถแกปญหาทเคยเกดขนในอดตไดอยางสมบรณ

ในสวนของบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ทน านวตกรรมนไปสรางคคาทางธรกจกมเปาหมายในการสรางยอดขายจากการใชก๏าซธรรมชาตทมากขนโดยวดจากยอดขายของบรษทคคาทางธรกจวามผสนใจมากนอยเพยงใด หากเปรยบเทยบเปนตวเลขวานวตกรรมนประสบความส าเรจในดานยอดขายทมากขน โดยไมประสบความส าเรจคอ 1 คะแนน ถง ประสบความส าเรจมากคอ 5 คะแนน ในมมของผใหสมภาษณอยท 3 คะแนน เนองจากภาวะตลาด และยอดขายทไมดมากของบรษท สามมตร โดยเฉลยในมมมองของบรษทเปรยบเทยบนวตกรรมนประสบความส าเรจหรอไม ในภาพรวม ถวเฉลย 2 มมมองไดคะแนนอยท 4 คะแนน

ในมมมองของคคาทางธรกจบรษทสามมตร สวนของยอดขายรถยนตทตดตงนวตกรรมถอวายงไมดมาก เนองจากราคาน ามนทลดลงท าใหลกคายงไมใหความสนใจในรถยนตประเภทน แตการตดตามในกลมลกคาหลกของบรษท สามมตร มแนวโนมสนใจในเทคโนโลยและอาจซอใชในอนาคต

67

67

4.7.6 ปญหาและอปสรรคของนวตกรรม ปญหาทเกดขนในฝายคอ การไมมความรเกยวกบเครองยนตโดยตรงจงตองใช

เวลาปรบตวเปนเวลานาน แกไขโดยจางงานจากบคคลกรทเหมาะสมเขามาในองคกร จงตองเสยเวลาการด าเนนงานในชวงเวลาแรก สงผลใหการของบประมาณเปนไปอยางลาชาและล าบาก

ในสวนของการผลตการจะหาผผลตเปนไปไดยาก เนองจากโรงงานในประเทศไทยเปนผผลตสวนใหญไมใชผพฒนา ดงนนโรงงานจะไมใหความรวมมอในยอดการผลตในระดบนอยชนเพอน าไปทดสอบ แตโรงงานตองการยอดการผลตในปรมาณมากเพอตนทนทถก

ในสวนของการหาคคาทางธรกจเปนไปอยางยากล าบาก เนองจากบรษท OEM หรอแบรนดรถยนตหลกมนโยบายทซบซอน จงมการตดขอก าหนดเรอง นโยบายภายในบรษท และการสงเรองไปขอทบรษทหลกในประเทศผผลตแบรนดรถยนตนนตองใชเวลานาน

4.7.7 แนวทางของนวตกรรมในอนาคต ทางฝายมการปรบปรงเทคโนโลยตลอดเวลาใหเหมาะสมกบรถยนตใหมทเกดขน

ในตลาด โดยจะเนนในพวกรถยนตกระบะทวไป (light Duty) แตในอนาคตจะออกแบบสพาหนะบรรทกขนาดใหญ (Heavy-duty) เชน รถบรรทกขนาดใหญ หรอ เรอ โดยทงนจะมพนฐานจาก DF-VCCI เปนหลก แตอาจจะมการเปลยนชอใหมใหเหมาะสมกบพาหนะขนาดใหญ

68

68

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ

กรณศกษาเรอง “นวตกรรมในองคกรธรกจไทย กรณศกษา บรษท ปตท. จ ากด มหาชน”

มวตถประสงคในการศกษา ดงน 1. เพอศกษาถงทมาของนวตกรรมผานทฤษฎ “Seven sources of innovation” 2. เพอจ าแนกประเภทของนวตกรรมผานทฤษฎ “Ten types of Innovation” 3. เพอเปรยบเทยบผมผลกระทบกอนและหลงนวตกรรม 4. เพอใหเหตผลวานวตกรรมนประสบความส าเรจหรอไม อยางไร

5.1 บทสรปผลการวจย

การสรปผลจะถกน าเสนอแบงแยกไปเปน 7 นวตกรรม และในแตนวตกรรมจะมรายละเอยดหลก 3 อยางดงน

1. สรปนวตกรรมผานทฤษฎ 2. ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม 3. สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม

5.1.1 Fit station Mobile Service

5.1.1.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ ทมาของนวตกรรมนมทมาจากปญหาของศนยเปลยนถายน ามนเครอง

แบบเดมทมอยในตลาดนน ขาดความสะดวกในการบรการเพราะตองเสยเวลาขบรถยนตไปสถานบรการทละคน และใชเวลานานในการเปลยนถายน ามนเครองรวมถงตรวจเชครถยนต การสรางนวตกรรมนจงเปนการแกปญหาทเกดขนในเรองการบรการทรวดเรวกวา การออกไปใหบรการถงสถานททลกคาสะดวก ดงนนจากค านยามสงทท าใหเกดนวตกรรมนเราเรยกวา The Unexpected success and failures คอเปนนวตกรรมทเกดจากความลมเหลวของการบรการเดม และบรษทจงเสนอนวตกรรมรแบบใหมทแกปญหาในสวนน

ประเภทของนวตกรรมน เกดจากเสยงของลกคาเปนหลกวาควรจะมนวตกรรมน โดยมาจากประสบการณการใชบรการในรปแบบเดม (Experience) ดงนน การทบรษทพฒนาระบบการบรการนอกสถานทโดยยดเสยงของลกคากลมหนงเปนหลก เปนการปรบเปลยน

69

69

วธการใหบรการจากลกคา เราเรยกรปแบบนวตกรรมประเภทนวา การพฒนาระบบการใหบรการใหเหมาะสมกบลกคา (Service) โดยเกดจากความคดเหนจากภายนอก หรอกลมลกคาเปนหลก

5.1.1.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม กอนการเกดนวตกรรมน ลกคาประสบปญหาเรองระยะเวลาการ

ใหบรการ และ เวลาในการเดนทางไปสถานบรการทเสยเวลามาก และธรกจสถานบรการเปลยนถายน ามนเครองสญเสยลกคาสวนหนงจากการทลกคาไมมเวลาไปรบการบรการ แตหลงจากออกนวตกรรมนสามารถตอบโจทยกลมลกคาทไมมเวลาได นวตกรรมนท าใหลกคาประหยดเวลาในการรบบรการมากขน และบรษท ปตท. จ ากด มหาชน ผออกนวตกรรมมจ านวนลกคาทมากขน และไดภาพลกษณผน าดานเทคโนโลย เนองจากเปนเจาแรกในตลาดทมรถยนตบรการเคลอนท

ตารางท 5.1 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม Fit Station Mobile Service

กอนนวตกรรม หลงนวตกรรม 1. ลกคา เสยเวลาในการขบรถเขารบบรการ และ การบรการแบบเดมอาจมระยะเวลาทมาก

1. ลกคา ประหยดเวลาและคาใชจายในการเขารบบรการมากขน

2. ธรกจใหบรการเปลยนถายน ามนเครอง เสยกลมลกคาทไมมเวลาเขารบบรการ

2. ธรกจใหบรการเปลยนถายน ามนเครอง เกดทางเลอกในตลาดบรการดแลรกษารถยนต

3. บรษท ปตท. สรางภาพลกษณผน าเนองจากเปน First mover และไดลกคามากขน

5.1.1.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม

นวตกรรมนมจดประสงคในการสรางภาพลกษณดานเทคโนโลย โดยวดจากปรมาณการใหบรการตอวน โดยตงเปาหมายทจดคมทนอยท 12 คนตอวน แตยอดบรการปจจบนไมสามารถท าไดถงเปาหมาย จงอาจพดไดวานวตกรรมยงไมประสบความส าเรจ โดยภาพรวมจากการประเมนของผเกยวของถอวาหากใหคะแนนอยในระดบ 2 คะแนนเตม 5 คะแนน เนองจากยงไมสามารถไปถงจดคมทนทเปนเปาหมายรายวนได แตผใหสมภาษณแจงวาจ านวนรถยนตทบรการ ยงมคนตนแบบแค 1 คน จงไมสามารถท าตลาดอยางตอเนองได ดงนนตองรอดการเตบโตในอนาคตของ

70

70

นวตกรรมหากมความพรอมและท าตลาดจรงมการประชาสมพนธทตอเนองจะสงผลใหนวตกรรมอาจประสบความส าเรจในอนาคต

5.1.2 Fully Self-Serve Petrol Station 5.1.2.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ

ทมาของนวตกรรมนแทจรงในตางประเทศมการเรมใชมานานแลว จงเปนนวตกรรมทไมไดมความแปลกใหม การทป พ.ศ. 2554 บรษทไดรบการน าเสนออปกรณตเตมน ามนเองจากภายนอก และตดสนใจลงทนกบนวตกรรมน เนองจากบรษทเหนวาเปนการปรบปรงระบบการบรการเดมใหดขนเพอใหไดมาดงเปาหมายในการเพมยอดขายน ามน และเปนผน าดานเทคโนโลยผานการปรบปรงวธการบรการ ดงนนจากค านยามสงทท าใหเกดนวตกรรมนเราเรยกวา Innovation Based on Process Needs หรอการปรบปรงระบบเดมใหดขน ท าใหผลลพธดานการบรหารสถานน ามนเปนไปไดงายขนเพราะมพนกงานนอยลง บรษทจงท าการทดลองในตลาดวาการปรบปรงกระบวนการน ผบรโภคจะยอมรบหรอไม

ประเภทของนวตกรรมน จากวธการทปรบเปลยนระบบการด าเนนงานเดมใหดขน โดยไมไดเกดจากเสยงภายนอกหรอลกคาอยากจะเปลยน แตเกดจากภายในองคกรตองการจะน านวตกรรมนจากเมองนอกมาพฒนาการด าเนนงาน (Configuration) เราเรยกรปแบบนวตกรรมประเภทนวา การปรบเปลยนการด าเนนงาน (Process) โดยเนนใหลกคาบรการตนเองเอง และพนกงานจากทคอยเตมน ามนใหถกเปลยนบทบาทเปนแคพเลยงคอยใหค าแนะน า

5.1.2.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม จากสถานน ามนแบบเดมทมพนกงานเตมน ามน มกพบปญหาทเกดขน

จากการบรหารพนกงาน เรองตนทนการจางงานทสง และในบางสถานการณจ านวนไมพอทจะบรการลกคา แตหลงจากเกดนวตกรรม สถานน ามน มขอดคอตนทนการจางพนกงานนอยลง ลดปญหาเรองระดบการบรการของพนกงานไมเหมาะสมเนองจากพนกงานมหนาทแคดแล และยงสรางภาพลกษณความเปนผน าในเทคโนโลยใหบรษท สงผลใหยอดขายเพมขน แตในอนาคตหากเรมใชทวประเทศจ านวนพนกงานทใชในสถานน ามนนอยลงสงผลใหการจางงานในเศรษฐกจนอยลงดวย ในมมของลกคาเปนการเปดประสบการณใหม และไดรบราคาน ามนทถกลงเนองจากสถานน ามนมตนทนทถกลงจงน ามาเปนสวนลดคาน ามน

71

71

ตารางท 5.2 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม Fully Self-Serve Petrol Station

กอนนวตกรรม หลงนวตกรรม 1. สถานบรการน ามน มขนตอนการบรการทยงยาก และปญหาการดแลควบคมพนกงาน

1. สถานบรการน ามน ตนทนการจางงานนอยลง และลดปญหาทรพยากรบคคล

2. บรษทปตท. สรางภาพลกษณผน าดานเทคโนโลย

3. ลกคา สรางประสบการณใหมใหลกคา และลกคาไดเตมน ามนในราคาทถกลง

5.1.2.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม

วตถประสงคเรมแรกคอการสรางภาพลกษณดานเทคโนโลย โดยจะวดจากการยอมรบของลกคา สงผลใหเปาหมายถกตงเปนยอดขายน ามนเฉลยแตละเดอน โดยยอดขายลาสดเดอน ตลาคม พ.ศ. 2558 เฉลยอยท 473,000 ลตรตอเดอน ซงมการเตบโตขนทกเดอน และเกนเปาหมายทกเดอน เพราะฉะนนในแงของการสรางภาพลกษณโดยวดจากยอดขายถอวาประสบความส าเรจ เนองจากคนเรมยอดรบอยางตอเนอง สงผลใหสถานน ามนสาขาศรนครนทร มยอดเพมขนทกเดอน ประมาณ 5-10% โดยภาพรวมจากการประเมนของผเกยวของถอวาหากใหคะแนนอยในระดบ 4 คะแนนเตม 5 คะแนน โดยแมจะท าไดเกนเปาหมายมาตลอด แตเปาหมายทตงไวยงมมลคานอยกวาสถานน ามนแบบมพนกงานทเคยท าในอดต โดยทงนตองอาศยการยอมรบของตลาดในระยะยาว

5.1.3 PTT Fill & Go 5.1.3.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ

ทมาของนวตกรรมนเกดมาจากเทคโนโลยสมยใหมในประเทศอสราเอลและตรก โดยแมจะมจดประสงคในการปรบปรงกระบวนการเดมใหดขน แตจากประวตพบวา ผผลตอปกรณในตางประเทศเปนผน าเสนอขายนวตกรรมใหมใหบรษท ปตท. จ ากด มหาชน นวตกรรมนไมไดเกดจากภายในของบรษทเอง แตเกดจากมาตรฐานสากลในตลาดโลกเรองการเตมน ามนผานเทคโนโลยใหม ดงนนจากค านยามสงทท าใหเกดนวตกรรมน เราเรยกวา New Knowledge (Scientific and Non-Scientific) หรอเรยกไดวาเปนเทคโนโลยใหมในระดบโลกและบรษทจงรบนวตกรรมนมาทดลองในตลาดไทย

72

72

ประเภทของนวตกรรมน จากขอมลทกลาววาลกคา Logistics ยงมจดประสงคเดมคอเขามาเพอเตมน ามน แตนวตกรรม PTT Fill & Go นสามารถท าใหระบบเดมทเตมน ามนจากเงนสดหรอ Fleet card นนมความปลอดภยและทนสมยมากขน เราเรยกรปแบบนวตกรรมประเภทนวา การพฒนาระบบ (Product System) ทเปนการท าระบบเดมใหปลอดภยมากขน รวดเรวมากขน และอ านวยความสะดวกใหผประกอบการ Logistics ใหสามารถตดตาม ค านวณ และบรหารคาใชจายดานพลงงานน ามนไดงายขน

5.1.3.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม กอนการเรมนวตกรรมในมมของผประกอบการ ระบบเตมน ามน

แบบเดมนน มความเสยงในการทจรตของพนกงานขบรถ ในกรณทถอเงนสดไปเตมน ามน หรอกรณของบตร”Fleet card” สามารถทจรตไดจากการทพนกงานขบรถและปมน ามนรวมมอกน หลงจากใชนวตกรรม ผประกอบการนนสามารถลดความเสยงในการทจรตแบบเดมได และเพมความสะดวกรวดเรวใหบรษท สงผลให บรษท ปตท. จ ากด มหาชน ไดภาพลกษณในดานผน าทางเทคโนโลย และไดก าไรเพมมากขนจากการขยายฐานลกคา

ตารางท 5.3 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม PTT Fill & Go

กอนนวตกรรม หลงนวตกรรม 1. ลกคาLogistics พบปญหาการทจรตของพนกงานขบรถ

1. ลกคาLogistics ลดปญหาการทจรตของพนกงานขบรถ และ เพมมาตรฐานในการเกบขอมลการเดนทางและเตมน ามนรถ

2. บรษทปตท. ขยายฐานลกคา และ สรางภาพลกษณผน าดานเทคโนโลย

3. Supplier มรายไดจากการท ปตท.เชาใชระบบ

5.1.3.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม

จากวตถประสงคในเรองของความปลอดภย และภาพลกษณความเปนผน าของบรษท สงเสรมใหลกคาเพมมากขนและท าใหยอดขายเพมขน เพราะฉะนนตวชวดทดทสดคอยอดขายของน ามนทเพมมากขน โดยนวตกรรมแมจะเพงเรมป พ.ศ. 2557 แตสามารถท าไดเกนเปาหมายประจ าป และป พ.ศ. 2558 จากขอมลแค 10 เดอนในปจจบนกเกนเปาหมายประจ าป

73

73

เชนกน ดงนนในแงของการขายถอวาประสบความส าเรจ แตโดยภาพรวมถอวาประสบความส าเรจระดบปานกลาง หรอระดบ 3 คะแนนเตม 5 คะแนน เพราะวาหากมองเรองตนทนของนวตกรรมทสง ยอดขายทมากขนนนยงไมครอบคลมถงจดคมทน

5.1.4 The Miracle of Natural Gas 5.1.4.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ

ทมาของนวตกรรมเกดจากการทบรษท ปตท. จ ากด มหาชน สวนก๏าซธรรมชาต ตองมการรบก๏าซธรรมชาต ชนด LNG ทตองมการเปลยนสถานะเพอการขนสง โดยการเปลยนสถานะกลบจ าเปนตองใชน าหลนเยนจากทะเล หลงจากนนจงน าน านทงลงทะเล การสรางนวตกรรมจากการน าน าเยนในกระบวนการดงกลาว จากค านยามสงทท าใหเกดนวตกรรมนเราเรยกวา Innovation Based on Process Needs หรอการปรบปรงกระบวนการ โดยเรมจากการเหนวาน าเยนททงลงทะเลสามารถน ามาสรางประโยชนไดดกวาทงน าลงทะเลและไมเกดประโยชน จงท าการเพมกระบวนการจากการน าน าเยนทง มาสรางเปนโครงการไมเมองหนาว

ประเภทของนวตกรรมจากการด าเนนงานของบรษทเดม จ าเปนตองท าการจดตงโครงการวจยขนมาใหมเนองจาก “The Miracle of Natural Gas” เปนการสรางผลผลตในอตสาหกรรมพรรณไม และ เกษตร ทบรษท ปตท. จ ากด มหาชนไมเคยมฝายทรบผดชอบมากอน โดยมอบหมายใหผด าเนนงานจากฝายก๏าซธรรมชาตเปนผรบผดชอบจงเปนพนกงานทไมมความรในดานพรรณไม เราเรยกรปแบบนวตกรรมประเภทนวา การปรบเปลยนโครงสราง (Structure) เนองจากเปนเพมหนวยงานใหม ท าใหตองมโครงสรางใหมเพราะเปนโครงการใหมทบรษทยงไมเคยม เพอเปนแหลงทองเทยวทแปลกใหม สรางประสบการณใหประชาชน และหาก าไรทางธรกจอนในอนาคต

5.1.4.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม กอนการมนวตกรรมเนองจากการทงน าลงทะเลนนไมมผมสวนไดสวน

เสยแตอยางใด เนองจากน าททงลงทะเลไมไดมสารพษ และมมลภาวะทางน าสทะเล แตหลงจากน าน าเยนมาสรางนวตกรรมนนจะพบวา สามารถสรางแหลงทองเทยวใหมใหประชาชน และในอนาคตอาจจะสรางอาชพใหประชาชนจงหวดระยองดวย

74

74

ตารางท 5.4 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม The Miracle of Natural Gas

กอนนวตกรรม หลงนวตกรรม 1. บรษทปตท. น าเยนทปลอยลงทะเลไมไดเกดประโยชนอนใด

1. บรษทปตท.ไดภาพลกษณดาน CSR และอาจสรางธรกจใหมในอนาคต

2. คนในชมชน สรางอาชพใหคนในชมชน 3. ประชาชน ไดแหลงทองเทยวใหม

5.1.4.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม

จากวตถประสงคของนวตกรรมคอการท า CSR โดยมตวชวดเปนจ านวนนกทองเทยวทเขาไปรวมการแสดงไมเมองหนาวทจดขนประจ าป จากยอดประมาณการเฉลยรายวนตงแตป พ.ศ. 2556-2558 คอ 5,000 8,000 และ 12,000 คน ตามล าดบ จงสรปวานวตกรรมประสบความส าเรจมผสนใจมากขนตอเนองเกดเปนสถานททองเทยวใหประชาชนได และสวนของธรกจคอการจ าหนายพรรณไมเมองหนาวอยในชวงทดลองและเกบขอมลยงไมสามารถเปดเผยขอมลเปนตวเลขได แตจากการสมภาษณเชงลกกบหวหนาผดแลโครงการ แจงวาผลการเกบขอมลหากใหคะแนนในนวตกรรมในชวงการเกบขอมลกอนการจ าหนายจรงวาประสบความส าเรจหรอไมนน จากคะแนนเตม 5 หวหนาผดแลโครงการให 5 คะแนนเนองจากมผลตอบรบจากลกคาทดและมการซอซ า

5.1.5 Deeplift 5.1.5.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ

ทมาของนวตกรรมเกดจากบรษทมเทคนคอดก๏าซทเรยกวา “Gaslift” อยแลว แตระบบเดมไมสามารถดดน ามนทอยลกในชนผวได ทางทมวางแผนจงมกจะเลอกใชเทคนคทางเลอกอนทสามารถดดน ามนทอยลกได แมบรษทจะไมพบปญหาในการดดน ามนสวนลกเพราะยงมเทคนคอนใหเลอกใช แตบรษทกมแนวคดทจะพฒนาระบบเดมใหลงไปไดลกขนเพอเปนตวเลอกในการดดน ามน เนองจากการอดก๏าซเปนเทคนคทงายและประหยดกวาวธอน จากค านยามสงทท าใหเกดนวตกรรมนเราเรยกวา Innovation Based on Process Needs หรอการปรบปรงกระบวนการ โดยน านวตกรรมเดมมาพฒนาใหมประสทธภาพมากกวาเดม

ประเภทของนวตกรรมน จากขอมลทกลาววาเทคโนโลยนถกพฒนาจากเทคโนโลยเดมใหมความซบซอนมากขนโดยรเรมพฒนาโดยใชพนฐานองคความรเดมเปนหลก ไมมการสรางทฤษฎหรอแนวคดใหม เพอใหไดผลลพธทดขนมากขนกวาเดม เราเรยกรปแบบนวตกรรมประเภทนวา การพฒนาระบบ (Product System) ทเปนการท าระบบเดมใหไดผลลพธทดกวาเดม

75

75

5.1.5.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม กอนการเรมนวตกรรมใหม บรษท ปตท.ส ารวจและผลตปโตรเลยม

จ ากด มหาชน ประสบปญหาเรองเทคนคเดมไมสามารถดดน ามนจากสวนลกได ท าใหตองใช เทคนคอนทมตนทนมากกวา หลงจากเรมนวตกรรมท าใหบรษทมทางเลอกในการผลตน ามนไดหลากหลายขน และท าใหนวตกรรมเดมสามารถดดน ามนไดลกมากขน และในอนาคตยงงายตองพนกงานในการสรางนวตกรรมใหม เนองจากการมเทคนคดดน ามนมากขน สงผลใหพนกงานมฐานในการพฒนาตอยอดมากขนไปดวย เชน การเพมระบบเปด-ปดวาลวทสามารถเลอกทศทางอดก๏าซบรเวณใตหลมลกได เปนหนงในนวตกรรมตอยอดทก าลงจะเกดขนในอนาคต ตารางท 5.5 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม Deeplift

กอนนวตกรรม หลงนวตกรรม 1. ปตท.สผ การอดก๏าซไมสามารถลงไปในสวนลกของหลมน ามนไดท าใหตวเลอกในการผลตนอยลง

1. ปตท.สผ มตวเลอกในการผลตมากขน ตนทนต าลง ผลผลตมากขน

2. พนกงาน มฐานในการพฒนาตอยอดไดงายขน เพอสรางนวตกรรมใหมไดงายขน

5.1.5.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม

จากวตถประสงคของนวตกรรมคอการเ พมผลผลตจาก เทคนค “Gaslift” ทเปนเทคโนโลยเดมเปนหลก โดยมตวชวดคออตราสวนทไดผลผลตมากขนระหวาง “Deeplift” กบ “Gaslift” จากผลการทดสอบสามารถเพมน ามนไดตงแต 15-200% เนองจากไมสามารถปดเผยขอมลตวเลขโดยละเอยดได แตจากมมมองของผใหสมภาษณเชงลกหากใหคะแนนในนวตกรรมในเรองนวตกรรมนประสบความส าเรจหรอไม โดยจากคะแนนเตม 5 คะแนน ผใหสมภาษณใหท 4 คะแนนเนองจากมการใชเทคนคนแนนอนตองสามารถเพมผลผลตน ามนดบไดไมมากกนอย ซงจากการประเมนเทยบกบตนทนนวตกรรมใหมทต า จงสามารถเพมผลก าไรไดอยางแนนอน แตยงตดเรองขอจ ากดในการเลอกใชนวตกรรม โดย “Deeplift” นยงมขอจ ากดมากทไมสามารถน าไปใชไดทกสภาพของหลมน ามนจงยงไมไดคะแนนเตมเพอรอแนวทางพฒนาตอไปในอนาคต

76

76

5.1.6 PTT Composite Plus 5.1.6.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ

ทมาของนวตกรรมเกดจากการพฒนาทางเทคโนโลยท เกดขนในตางประเทศเกยวกบถงแรงดนในรปแบบทหลากหลาย หลงจากนน บรษท ปตท. จ ากด มหาชน มความสนใจน าสงใหมมาทดลองแกปญหาทเกดขนในตลาดประเทศไทยโดยผบรโภคพบปญหาในถงแก๏สเหลกแบบเดมในเรองของน าหนกตวถงทมากเกนไป ความปลอดภยของตวถงขณะเกดอบตเหต และการท าความสะอาดตวถงทท าไดยาก จากค านยามสงทท าใหเกดนวตกรรมน เราเรยกวา The Unexpected success and failures หรอความลมเหลวของถงแรงดนแบบเดม โดยนวตกรรมนมาเพอแกปญหาเดมและอยในชวงพฒนาเพอดวาผบรโภคจะยอมรบนวตกรรมทเขามาแกปญหานหรอไม

ประเภทของนวตกรรมนจากเนอหาทสมภาษณไดใหความหมายวาการออกนวตกรรมถงแก๏สคอมโพสตลกษณะนไมไดมงหวงในผลก าไรจากการขายตวถงรปแบบใหม แตมงหวงใหลกคาพงพอใจกบถงแก๏สชนดนเปนหลก และประโยชนหลกทบรษทจะไดรบจรง คอการทลกคากลบมาใชบรการเตมน ายาก๏าซในตอนทก๏าซหมดจากการทลกคาเกดความภกดในตราสนคา (Brand loyalty) เพอเกดการซอซ าในระยะยาว เราเรยกรปแบบนวตกรรมประเภทนวา Profit Model

5.1.6.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม กอนมนวตกรรมผทมผลกระทบหลกจากปญหาในสนคาถงแก๏สหงตม

ชนดเหลกทเปนเปนประเภท Type I คอกลมลกคาทตองประสบปญหาในการเคลอนยายเนองจากมน าหนกมาก และการดแลรกษาความสะอาดทยาก เนองจากถงเปนสนมไดงาย รวมถงคาใชจายในการดแลรกษาถงแก๏สหงตมทกฎหมายก าหนดใหตองไดรบการดแลตรวจสภาพทก 5 ป แตหลงจากออกนวตกรรม ผมผลกระทบกบถงคอมโพสตรปแบบใหมน คอ ลกคาทไดผลตภณฑทไมเปนสนม ท าความสะอาดงาย น าหนกเบา และลกคากลมนตองกลบมาเตมน ายากบบรษทผผลตซงกรวมถงบรษท ปตท. จ ากด มหาชน และยงเกยวของถง ผคาหรอพอคาคนกลางทสามารถขนยายสนคาไดงาย สงผลใหคาขนสงต า และใชคนงานในการขนยายนอยลง

77

77

ตารางท 5.6 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม PTT Composite Plus

กอนนวตกรรม หลงนวตกรรม 1. ลกคา พบปญหาการใชงานเรองน าหนกทมาก และการท าความสะอาด

1. ลกคา ใชงานสะดวกเพราะน าหนกเบา ปลอดภย ท าความสะอาดงาย

2. บรษทตรวจสอบถงแกส ไดรายไดจากการตรวจสอบ

2. บรษทตรวจสอบถงแกส ขาดรายไดจากการตรวจสอบ

3. บรษทปตท. ไดประโยชนจากการซอซ าและซอมบ ารงตรวจสอบ

4. ผคาพอคา ขนสงงายขน

5.1.6.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม

จากวตถประสงคในการสรางความพงพอใจใหลกคา การเกบขอมลกลมผทดลองใชมลกคาประมาณ 70-80% ทจะซอถงคอมโพสตใชงานจรงโดยทงนการทดสอบยงไมรวมปจจยดานราคา ดงนนในมมมองของผใหสมภาษณประเมนความส าเรจจากขอมลทมอยในปจจบนอยท 4 คะแนนเตม 5 คะแนน โดยจากระดบการพฒนาหรอชวงทบรษท ปตท. จ ากด มหาชนรวมมอกบกระทรวงพลงงานในปจจบน สรปไดวาเปนนวตกรรมทประสบความส าเรจ แตในอนาคตหากมการขายในตลาดจรงยงสรปชดเจนไมไดเนองจากขาดปจจยเรองราคา และการตลาดอย

5.1.7 PTT Diesel CNG 5.1.7.1 สรปนวตกรรมผานทฤษฎ

ทมาของนวตกรรมเรมตนมาจากการเปลยนแปลงในตลาดเนองจากราคาน ามนมราคาทสง โดยจากการเปลยนแปลงของตลาดเปนตนเหตท าใหเกดพลงงานทางเลอกทมราคาถกกวาจงมการปรบปรงระบบเครองยนตมากมายเพอใหรอบรบก๏าซธรรมชาตได หลงจากบรษทรถยนตใหการสนบสนนกนชวงเวลาหนง ท าใหปจจบนคนจงยอมรบและมพฤตกรรมหนมาใชก๏าซธรรมชาตกนมากขน ท าใหบรษทพบเหนวาอปกรณทตดตงกบเครองยนตดเซลเพอใชงานก๏าซธรรมชาตยงไมมประสทธภาพดพอ จากค านยามสงทท าใหเกดนวตกรรมนเราเรยกวา Changes in Industry and Market Structures เนองจากโครงสรางราคาน ามนในตลาดเปลยนแปลง ท าใหคนหนมาหาพลงงานทางเลอกมากขน สงผลใหบรษทหนมาปรบปรงระบบเดมในตลาดใหรอบรบกลมลกคามากขน ดงนนตนเหตของทมาจงมาจากการเปลยนแปลงของราคาพลงงานน ามน

78

78

ประเภทของนวตกรรมนจากเนอหาทสมภาษณผวจยจะทราบวา แมจะมแนวคดการพฒนานวตกรรมมาจากอปกรณ Simple DDF ทมอยในตลาด แตเทคโนโลยนเรมสรางใหมจากนวตกรรมระบบเผาไหม PCCI ทชวงเวลาตอนคดคนยงไมมในตลาด และถกพฒนาตอยอดจนไดสทธบตรใหมภายใตชอ DF-PCCI เราเรยกรปแบบนวตกรรมประเภทนวา การพฒนาสงใหม Product Performance ซงเปนสนคาทเปลยนแนวคดวธการเผาไหมจากระบบเดมโดยสนเชง สงผลใหนวตกรรมนมความเฉพาะไมเหมอนอปกรณตดตงรถยนตดเซลชนดอน

5.1.7.2 ผลกระทบตอผเกยวของกอนและหลงนวตกรรม กอนเรมมนวตกรรมน มอปกรณอนในตลาดทท าใหเครองยนตดเซล

สามารถใชก๏าซธรรมชาตได แตดวยวธการทางเทคนคระบบเดมทอยในตลาดขาดประสทธภาพ สงผลใหบรษทผคดคนไมสามารถขายสนคาได ลกคาทตดตงระบบไดรบความเสยหายของเครองยนตทเรวกวาก าหนด และวธการเดมยงสรางมลพษสสงแวดลอมเกนก าหนดดวย แตหลงจากการเกดนวตกรรม ทมวจยจากสถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท. สรางภาพลกษณความเปนผน าดานเทคโนโลยใหบรษท ลกคามทางเลอกในการใชงานมากขน เปนมลพษนอยลง และบรษทคคาทางธรกจ สามมตร ยงไดสนคาเพมเพอเปนทางเลอกใหลกคาของบรษท สรางชอเสยงใหบรษทได และสงผลตอยอดขายก๏าซธรรมชาตของสถานน ามน ปตท. ทมากขนหากคนหนมาใชระบบนมากขน

ตารางท 5.7 สรปผลกระทบตอผเกยวของในนวตกรรม PTT Diesel CNG

กอนนวตกรรม หลงนวตกรรม 1. ลกคา เสยงตอความเสยหายของเครองยนต 1. ลกคา เครองยนตเผาไหมไดดขน ทนทาน เปน

อปกรณทางเลอกในการตดสนใจซอรถยนต

2. บรษทผขายอปกรณ ไมสามารถขายไดเนองจากลกคาทราบถงปญหาในการใชงานในรถยนตดเซล

2. สามมตร มสนคาน าเสนอลกคามากขน และไดภาพลกษณในดานนวตกรรมใหม

3. สงแวดลอม สรางมลพษสอากาศปรมาณมากเกนก าหนด

3. สงแวดลอม สรางมลพษสอากาศนอยกวาเครองยนตดเซลเดม

4. บรษท ปตท. สรางภาพลกษณผน า

5. สถานบรการ NGV PTT ไดยอดขายเพมจากกลมลกคาทเพมขน

79

79

5.1.7.3 สรปการประเมนความส าเรจของนวตกรรม จากวตถประสงคในการสรางภาพลกษณความเปนผน าดานนวตกรรม

จากรางวล และ ไมพบปญหาจากผใชงาน โดยมแตเสยงตอบรบในทศทางทด บอกไดวานวตกรรมนประสบความส าเรจ โดยในภาพรวมหากเปรยบเทยบความส าเรจเปนคะแนนเตม 5 นวตกรรมนไดอยท 4 คะแนน เนองจากในมมของนวตกรรมถอวาดมาก แตในเรองยอดขายของคคาทางธรกจ บรษท สามมตร ยงไมดเทาทคาดการณ เนองจากราคาน ามนทลดลงสงผลใหคนกลบมาใชพลงงานน ามนเปนหลก จงถอวาเปนนวตกรรมทดแตตลาดยงไมอ านวย

80

80

ตารางท 5.8 สรปการศกษา กรณศกษา บรษท ปตท. จ ากด มหาชน

รายชอนวตกรรม ทมาของนวตกรรมประเภทของ

นวตกรรม

วตถประสงคหลก

ของนวตกรรม

เปาหมายของ

นวตกรรม

คะแนน

นวตกรรมเหตผลประกอบ

Fit Station Mobile

Service

The Unexpected success

and failuresService

สรางภาพลกษณผน าดาน

เทคโนโลย

ไม เปนไปตาม

เปาหมาย2

ขาดความพรอมในการเปดตลาดจรง

Fully Self-Serve

Petrol Station

Innovation Based on

Process NeedsProcess

สรางภาพลกษณผน าดาน

เทคโนโลย

เปนไปตาม

เปาหมาย4

เปาหมายทไดหากเทยบกบปมน ามนแบบพนกงานเตม

ยงถอวานวตกรรมใหมไดยอดขายนอยกวา

PTT fill & go New Knowledge (Scientific) Product System เพมยอดขายน ามนเปนไปตาม

เปาหมาย3

นวตกรรมนม ตนทนทสงอย เปาหมายทตงยงไม

ครอบคลมตนทน

The Miracle of

Natural Gas

Innovation Based on

Process Needs Structure

ท า CSR เพอเขาถง

ประชาชน

เปนไปตาม

เปาหมาย5

DeepliftInnovation Based on

Process Needs Product System

เพมผลผลตน ามนเมอ

เทยบกนเทคโนโลยเดม

เปนไปตาม

เปาหมาย4

นวตกรรมยงไมครอบคลมถงการใชงานทหลากหลาย

PTT Composite PlusThe Unexpected success

and failuresProfit Model

สรางความพงพอใจให

ผบรโภค

เปนไปตาม

เปาหมาย4

ปจจบนเปนโครงการรฐบาล ยงไมไดขายจรง จงยงไมม

ปจจยเรองราคาและพฤตกรรมผบรโภค

PTT Diesel CNGChanges in Industry and

Market Structures

Product

Performance

สรางภาพลกษณผน าดาน

เทคโนโลย

เปนไปตาม

เปาหมาย4

เนองจากราคาน ามนถกลง ท าใหคนหนไปสนใจรถยนต

พลงงานหลกแทนสงผลใหยอดขายยงไม ด

เพมเตม การใหคะแนนวตกรรมในเรองการประสบความส าเรจในภาพรวม ม เกณฑคะแนนดงน "1" คอไมประสบความส าเรจ จนถง "5" คอประสบความส าเรจมากทสด

81

81

5.2 ขอเสนอแนะส าหรบบรษท ปตท. จ ากด มหาชน

5.2.1 บรษทควรเรงสราง “Fit station” ทจะเปนจดพกรถยนต “Fit Station mobile Service” ในอนาคตเพอใหสามารถตอยอดนวตกรรมไดสะดวกขน จากนวตกรรมรถยนตเปลยนถายน ามนเครองเคลอนทไดถกน าเสนอแนวคดสประชาชนไปแลว ซงเปนแนวคดทสามารถลอกเลยนแบบไดงายหากลาชาอาจโดยศนยซอมบ ารงทมชอเสยงในตลาด เชน B-Quik Cockpit A.C.T แยงสวนแบงทางการตลาดไปกอน โดยการพฒนาอาจเปนการเพมงบประมาณในการสราง และเพมพนกงานในสวนบรหารธรกจบรการยานยนต ฝายการตลาดในประเทศและเทคนคหลอลน โดยควรรบประมาณปรมาณคนและงบจากการท า Feasibility analysis

5.2.2 ปญหาหลกของนวตกรรมในบรษท ปตท . จ ากด มหาชน คอขาดการประชาสมพนธทด ท าใหลกคาไมทราบถงนวตกรรมใหมของบรษท โดยแนวทางการสรางนวตกรรมของบรษทจะมงเนนในเรองภาพลกษณผน าดานเทคโนโลย ดงนนการประชาสมพนธผานกลมคน IT เปนหลกจงเปนแนวคดทตรงกบจดประสงคของนวตกรรมและองคกร

5.2.3 นวตกรรม fully Self-Serve petrol station นนยงสามารถจายเงนไดแคระบบบตรเครดตผานตจายเงน ควรมการพฒนาระบบจายผานบตรเตมเงน และ การจายเงนสดผานต เพอใหลกคามความหลากหลายในการจายเงนมากขน

5.2.4 PTT Fill & Go เปนนวตกรรมทตนทนสง หากตองการตอยอดอยางแทจรง ควรทมงบประมาณในการขยายฐานลกคาเปนหลก เพอใหคนทนโดยเรว

5.2.5 นวตกรรม The Miracle of Natural Gas ทเปนสวนไมทจงหวดระยองนนจะถกจดแสดงในชวงเมษายนในทกป ซงนอยเกนไป อาจเพมรอบการจดแสดง หรอปรบปรงเปนสถานททองเทยวสไตลอนทไมใชการปลกพรรณไมเมองหนาว เชน จ าลองสถานทส าคญในประเทศเชยงใหม เปนตน

5.2.6 สามารถพจารณาถงความเปนไปไดในการขายน าเยนไปในบางธรกจทมความจ าเปนตองใชเปนประจ า เชน โรงงานอตสาหกรรมทมเครองท าน าเยนในปรมาณมาก (Chiller) โดยพฒนาระบบขนสงน าในราคาถกเพอตนทนการขายทถกลง

5.2.7 นวตกรรมถงแก๏ส PTT Composite Plus ยงอยในชวงพฒนาและตดสนใจกอนการขายจรง จงควรเกบขอมลจากลกคาทรวมโครงการใน 3จงหวดชายแดนภาคใตทน าถงแก๏สเหลกมาแลกเปนถงใหมเพอน ามาตดสนใจกอนลงทน และน าผลการเกบขอมลมาเปนสวนในการใชประชาสมพนธจรง

82

82

5.2.8 นวตกรรม PTT Diesel CNG ควรออกแบบใหใชกบรถยนตสวนบคคลอน เชน SUV พนฐานกระบะทใชเครองดเซล เนองจากบคคลธรรมดาจะท าใหเทคโนโลยถกสอสาร หรอประชาสมพนธทางออม ออกสประชาชนไดเรว และตอบโจทยการสรางผน าดานนวตกรรมมากกวา

5.2.9 เนนในการสรางคคาทางธรกจกบบรษทผผลตรถยนต จะเปนแนวคดทเหมาะสมกวาเลอกใชตวแทนจ าหนาย เนองจากผบรโภคมความไววางใจในผผลตรถยนตมากกวา แมจะตองผานนโยบายของบรษททซบซอนและกระบวนการทตองใชเวลากตาม

5.3 ขอจ ากดการท ากรณศกษา

5.3.1 การขอเขาสมภาษณผมสวนเกยวของกบนวตกรรมเพอเกบขอมลไปวเคราะหเชงคณภาพนนท าไดยาก เนองจากบรษท ปตท. จ ากด มหาชน เปนองคกรทใหญมขนตอนการขออนญาตทซบซอน ท าใหตองตดนวตกรรมออกไป 1 ตวจากแผนงานวจยทก าหนดไวตอนแรก

5.3.2 ขอมลตวเลขของตวชวดและเปาหมายทมแผนจะน ามาใชวเคราะหในงานกรณศกษานเพอเปนหลกฐาน สวนใหญเปนขอมลทเปนความลบของบรษทจงไมสามารถขอขอมลเหลานนมาเปนหลกฐานประกอบในเรองการประสบความส าเรจของนวตกรรมได

5.3.3 ระยะเวลาทจ ากดในการเกบขอมลกรณศกษามจ ากด จงไมสามารถเกบขอมลใหครบทกมตได ยกตวอยางเชน การเกบขอมลพฤตกรรมและมมมองของลกคาในแตละนวตกรรม หรอการสมภาษณเชงลกในคคาทางธรกจทเกยวของ เปนตน ในการศกษาจงเลอกเพยงการเกบขอมลในมมมองของผบรหารและผมสวนเกยวของโดยตรงในแตละนวตกรรม เนองจากเปนบคคลทเขาใจถงนวตกรรมไดดทสด

5.3.4 ผใหสมภาษณทสามารถเขาพบได บางทานเปนผมสวนเกยวของในดานวศวกรเปนหลก คอผช านาญในดานเทคนค จงไมมขอมลเชงลกดานธรกจ เชนตวเลขยอดขายแบบละเอยดในมมมองของการตลาด 5.4 ขอเสนอแนะงานวจยตอเนอง

5.4.1 การเกบขอมลควรมหลกฐานในการอางองถงตวชวดทเกดขนจรงยอนหลง 3 ป และเปาหมายในแตละป เพอเปนการสนบสนนขอมลการวเคราะหใหสมเหตสมผลมากขน

5.4.2 ควรมการวางแผนการท างานในเชงกรณศกษาในระยะยาว เนองจากการสมภาษณเชงลกกบผทมต าแหนงสงจ าเปนตองใชเวลาในการด าเนนงาน และอาจถกปฏเสธการใหสมภาษณ ผศกษาจงควรมแผนส ารองทรดกมในการเกบขอมล

83

83

5.4.3 ควรศกษาโครงสรางองคกรอยางละเอยดเนองจากบรษท ปตท. จ ากด มหาชน มหลายฝายละแบงยอยไปหลายสวน การจะหาบคคลทมความเกยวเนองกบนวตกรรมทตรงกบขอมลทตองการนนจงเปนเรองยาก

5.4.4 ควรมการเกบขอมลในหลายมต เชนมมมองของผบรโภค ผผลต หรอ คคาทางธรกจ เพอท าใหการวเคราะหในการศกษาเชงกรณศกษามน าหนกและหนาเชอถอมากขน

84

84

รายการอางอง หนงสอและบทความในหนงสอ บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน). (2557). แบบ 56-1. กรงเทพฯ: ผแตง. วฒนา มานะวบลย. (2555). Creative Genius ไอเดยอจฉรยะ (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: เนชนบ๏กส ศรเพญ ทรพยมนชย และคณะ. (2557). การวจยทางธรกจ (พมพครงท 2). กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะพาณชยศาสตรและการบญช. ส านกงานนโยบายพลงงาน กระทรวงพลงงาน. (เมษายน 2558). สถานการณพลงงานไทย ป 2557.

กรงเทพฯ: ศนยพยากรณและสารสนเทศพลงงาน สทธกร กงแกว. (2558). 10 Types of Innovation. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะ

พาณชยศาสตรและการบญช. สทธกร กงแกว. (2558). Innovative Entrepreneurship. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร,

คณะพาณชยศาสตรและการบญช. บทความ ดชพงศ พงศภทรชย. (เมษายน 2556). วธวจยเชงกรณศกษา อกทางเลอกของวธวจย.

วารสารวชาชพบญช, 85-102. ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน. (เมษายน-มถนายน 2542). Car pool ทาง

เดยวกนไปดวยกน. วารสารนโยบายพลงงาน, 44. วทยานพนธ และการคนควาอสระ เกรก ทพภมาน. (2553). การศกษากจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในธรกจ

โทรคมนาคม กรณศกษาการท านวตกรรมทางสงคมผานรปแบบความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจของดแทค. (การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, วทยาลยนวตกรรม, สาขาการบรหารเทคโนโลย.

85

85

จรญญา สนทรธรรมวาท. (2555). นวตกรรมรปแบบใหมเพอธรกจทยงยน. (การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะพาณชยศาสตรและการบญช, สาขาการบรหารการตลาด.

ชยพร ดละอมาลย. (2552). ทศนคตและการยอมรบเทคโนโลยของลกคาธนาคารกรงศรอยธยา. จ ากด มหาชน กรณศกษา:การใหบรการบตรไมตองเพอรบเงนโอน (Cardless). (การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, วทยาลยนวตกรรม, สาขาการบรหารเทคโนโลย.

นงนช พนธมจนดา. (2549). การเปดรบขาวสาร ทศนคตและการยอมรบนวตกรรมการบรการช าระคาสนคาและบรการผานเลเซอรโซน (SCB Laser Zone) ของผใชบรการธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน) ในเขตกรงเทพมหานคร. (รายงานโครงการเฉพาะบคคลปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาการจดการการสอสารภาครฐและเอกชน.

วะรษา ลมแดงสงวน. (2555). การจดการความรของลกคาเพอสงเสรมความสามารถดานนวตกรรมและคณภาพการบรการของศนยบรการขอมลขาวสารขององคกร. (การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, วทยาลยนวตกรรม, สาขาการบรหารเทคโนโลย.

สมยศ ทงหวา. (2535). ปจจยทมผลตอการยอมรบนวตกรรมการท านาในระบบสงคมเกษตรกรรมในและนอกเขตชลประทาน อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยสงขลานครนทร, คณะทรพยากรธรรมชาต, ภาควชาพฒนาการเกษตร.

สรนนท วชตญาณ. (2552). กระบวนการนวตกรรมของเครอซเมนตไทย และ ปจจยทสงผลตอความส าเรจ กรณศกษา: บรษท เดอะ สยาม เซรามค กร๏ป อนดสทรส จ ากด (SGI). (งานวจยสวนบคคลปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะเศรษฐศาสตร.

อนชา สกลราช. (2544). การยอมรบนวตกรรมของประชาชน: ศกษาเฉพาะกรณโครงการคารพล. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะสงคมสงเคราะหศาสตร, สาขาพฒนาชมชน.

สออเลกทรอนกส กรมสงเสรมอตสาหกรรม. (2552). ประเภทของนวตกรรม. สบคนจาก

http://library.dip.go.th/Industrial%20Innovation/www/inno1-06.html

86

86

ไทยรฐออนไลน. (17 พฤษภาคม 2556). “Fit Station Mobile Service” จาก ปตท. พลกโฉมวงการเปลยน-ถายน ามนหลอลนเคลอนทรายแรกของประเทศ. สบคนจาก http://www.thairath.co.th/content/345308

บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน). (มนาคม 2557). ปตท. เปดตวนวตกรรมสถานบรการน ามนแบบบรการตวเองเตมรปแบบ แหงแรกในประเทศไทย. สบคนจาก http://www.pttplc. com/th/Media-Center/News/Business/Pages/news-2014-03-28.aspx

บรษท ปตท. จ ากด มหาชน. (2555). วสยทศน/พนธกจ/คานยม. สบคนจาก http://www.pttplc.com/TH/About/pages/Vision-Mission-Values.aspx

ผจดการ Online. (2556). สามมตรฯ เปดตวกระบะกานกลวย Diesel CNG ราคา 6.8 แสน. สบคนจาก http://www.manager.co.th/Motoring/ViewNews.aspx? NewsID=9560000096178

ผจดการ Online. (เมษายน 2558). โครงการมหศจรรยไมเมองหนาว The Miracle of Natural Gas. สบคนจาก http://www.manager.co.th/iBizchannel/viewNews. aspx?NewsID=9580000040573

มตชนออนไลน. (ธนวาคม 2556). ปตท. เปดระบบเตมน ามนอจฉรยะ พรอมใหบรการแลว. สบคนจาก http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1387508789

วชาการดอทคอม. (กมภาพนธ 2557). FitStation Mobile Service พลกโฉมวงการเปลยนถานน ามนหลนลนเคลอนทรายแรกของประเทศ. สบคนจาก http://www.vcharkarn.com/varticle/58920

GotoKnow. (2555). นวตกรรมคออะไร. สบคนจาก https://www.gotoknow.org/posts/492060 GotoKnow. (2557). นวตกรรมและความคดสรางสรรค. สบคนจาก

https://www.gotoknow.org/posts/579555 Headlightmag. (2552). EDSEL by FORD; A Night Mare for BLUE OVAL. สบคนจาก

http://www.headlightmag.com/EDSEL-by-FORD-%3B226/ LogisticsMax. (2556). ปตท.เปดตว “ถงก๏าซพทท คอมโพสต พลส”. สบคนจาก

http://www.freightmaxad.com/magazine/?p=6590 MotorTrivia. (2555). พรอมใชเทคโนโลย PTT Diesel CNG ทางเลอกในการประหยดน ามน. สบคน

จาก http://www.motortrivia.com/2013/car-news-014/2653-sammitr-ptt/sammitr-ptt-diesel-cng.html

Oknation. (กรกฎาคม 2554). นวตกรรม (Innovation) สมยใหม 2012. สบคนจาก http://www.oknation.net/blog/thaidbmag/2011/07/07/entry-1

87

87

Positionmag. จายบลวนน...งายแคนบ 4. สบคนจาก http://www.positioningmag.com/ content/%E0%B8%88%E0%

Sanook. (มถนายน 2556). ปตท. น า PTT Fit Station และนวตกรรมใหม PTT Fit Station Mobile Service ในงาน “Auto Salon 2013”. สบคนจาก http://auto. sanook.com/5627/

Shortnews. (กนยายน 2558). PTT NGV. สบคนจาก http://www.motortrivia.com/ automotive-shortnews/2015/09/30/ptt-ngv/

Softbizplus. นวตกรรม(Innovation). สบคนจาก http://www.softbizplus.com/it/581-innovation

Springnews. (2558). “ถงแก๏สคอมโพสต” ถงแก๏สเพอความปลอดภย. สบคนจาก http://www.springnews.co.th/program/news/scoop/228780

Thailandindustry. (2554). ปตท.สผ.ช นวตกรรมใหม เพมระดบการผลตน ามน. สบคนจาก http://www.thailandindustry.com/news/view.php?id=13700&section=3

Books Keeley, Larry. (2013). Ten types of innovation:The Discipline of Building

Breakthroughs. New Jersey: John Wiley & Sons. Drucker, Peter F. (2006). Innovation and Entrepreneurship. New York: Harpercollins. Electronic Resources David Teten. Peter Drucker on the Seven Sources of Systematic Innovation. Retrieved

from http://teten.com/blog/2010/01/13/peter-drucker-on-the-seven-sources-of-systematic-innovation-2/

Dupress. (2014). Following: A common path. Retrieved from http://dupress.com/articles/financial-services-innovation-strategies/

IPTC. (2012). DeepLift – The innovative Gaslift Bypass Packer Technique. Retrieved from http://www.iptcnet.org/2011/pages/schedule/tech_program/ documents/IPTC-14760.pdf

88

88

Processexcellencenetwork. (2011). Failure and the Seven Sources of Innovation. Retrieved from http://www.processexcellencenetwork.com/ innovation/columns/failure-and-the-seven-sources-of-innovation/

89

89

ประวตผเขยน ชอ นายพชตพล องสกลวงศ วนเดอนปเกด วฒการศกษา

13 กรกฎาคม 2530 ปการศกษา 2553: บรหารธรกจบณฑต มหาวทยาลยอสสมชญ

ต าแหนง ผชวยผจดการฝายการผลต

บรษทดราตก อนดสเตรยล จ ากด

ประสบการณท างาน 2555 – ปจจบน: ผชวยผจดการฝายการผลต บรษทดราตก อนดสเตรยล จ ากด 2553 – 2555: เจาหนาทตรวจสอบภายใน ธนาคารอสลามแหงประเทศไทย