การศึกษาพฤติกรรมในรอบวันของละมั่งพันธุ์พม่า...

การศกษาพฤตกรรมในรอบวนของละมงพนธพมา (Cervus eldii thamin )

ทปลอยในเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง จงหวดอทยธาน

นายบณฑต เงนสม สาขาการจดการสตวปาและทงหญา ภาควชาชววทยาปาไม

คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

บทน า วตถประสงค

อปกรณและวธการ

สถานทศกษา

ผลและวจารณผล

สรป

ขอเสนอแนะ

หวขอน าเสนอ

บทน า

อนกรมวธาน ชน Mammalia

อนดบ Artiodactyla

วงศ Cervidae

วงศยอย Cervinae

สกล Cervus

ชนด Cervus eldii

• ละมงเปนสตวปาสงวน 1 ใน 15 ชนดของประเทศไทย และไดสญพนธไปจากธรรมชาตอยางสมบรณ ตอมามการฟนฟประชากร บรเวณส านกงานเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง ดวยการปลอยคนสธรรมชาต จ านวน 22 ตว เรมตน ในป พ.ศ. 2552 และไดตายไปในธรรมชาต จนเหลอละมงจ านวน 8 ตว ในป พ.ศ. 2555 โดยมละมงทเกดในธรรมชาต อก 4 ตว

• มการศกษาตดตามละมงทปลอยในเรองการใชพนทอาศย การเกด การตาย โรค ตางๆ อยางตอเนอง

• การศกษาพฤตกรรมละมงทปลอย สามารถใชเปนดชนถง ความสมพนธระหวางละมง กบสภาพแวดลอมในพนท ทยงไมเคยมการด าเนนงานมากอน

• ผลการศกษา สามารถใชประเมนความสามารถในการปรบตว ของละมงรนลก ทเกดในธรรมชาต ในการตงประชากรในพนทนตอไป

บทน า

พนทศกษา

1.เพอศกษาพฤตกรรมในรอบวนของละมงทปลอยคนสธรรมชาตในเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง

2. เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมของละมงทเกดในธรรมชาต กบทเกดในกรงเลยง

3. เพอศกษาการใชประโยชนถนทอาศยพนททละมงทปลอยคนสธรรมชาตเลอกใชในการท ากจกรรมในรอบวน

วตถประสงค

อปกรณและวธการ

K13 K89 E89-1 E86-1

เพศ ผ เมย ผ เมย

สถานทเกด ในกรงเลยง ในกรงเลยง ในธรรมชาต ในธรรมชาต

อาย (ป) >5 >5 3 4

วธการ 1.เลอกละมงทเปนตวอยางในการศกษา

2. สราง Ethogram ทไดจากการสงเกตพฤตกรรมหลก 6 พฤตกรรม ไดแก (1) การกน (2) การเคยวเออง (3) การเดน (4) การยน (5) การนอนพก และ(6) การนอน หลบ

3. ใชการบนทกขอมลพฤตกรรม เวลาทแสดงพฤตกรรมแตตว ตวละ 10 นาท ใน 1 ชวโมง โดยวธ focal animal sampling ในชวงเวลากลางวน ระหวางเวลา 07.00 – 17.00 น. ในเดอน ตลาคม ถงพฤศจกายน 2555 รวม 3 ครงๆ ละ 2 วน รวม 6 วน รวมระยะเวลาในการศกษาพฤตกรรมตวละ 600 นาท

4. ศกษารปแบบพฤตกรรม ของละมง ทง 6 พฤตกรรม เปรยบเทยบแตละตว จากการวเคราะหเปอรเซนต กจกรรม ในแตชวงเวลา และค านวณคาสหสมพนธ (r) โดยพจารณาผลทนยส าคญ 0.05 ดวยโปรแกรมสถต

วธการ(ตอ)

5. เปรยบเทยบพฤตกรรมระหวางละมงทเกดในกรงเลยง กบทเกดในธรรมชาต โดยรวม ขอมลพฤตกรรม เพศ โดยใช t test พจารณาผลทนยส าคญ 0.05 ดวยโปรแกรมสถต 6. เปรยบเทยบพฤตกรรมระหวางละมงทเกดในกรง กบทเกดในธรรมชาต แตละตวโดยรวมขอมลพฤตกรรม โดยใช F test และ LSD พจารณาผลทนยส าคญ 0.05 ดวยโปรแกรมสถต 7. เปรยบเทยบการใชพนทของละมงทเกดในกรง กบในธรรมชาต โดยการค านวณคาเปอรเซนต ของการพบในพนทปาธรรมชาต ในสนาม และในบรเวณพนทอาคารสงปลกสราง ของส านกงาน

วธการ(ตอ)

1.พฤตกรรมสวนตว - พฤตกรรมการกนอาหาร

ผลและวจารณผล

E89-1 K89 E86-1

K13 R=0.725, p=0.00 R=0.766 ,p=0.00 R=0.574 ,p=0.00

E89-1 R=0.920 ,p=0.00 R=0.718 ,p=0.00

K89 R=0.659 ,p=0.00

0

5

10

15

20

25

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00

เวลา(นาท)

ชวงเวลา

พฤตกรรมการกนในรอบวน

k13

Ed89-1

k89

Ed86-1

average

พฤตกรรมการกนของละมงทเกดในกรงเลยง กบทเกดในธรรมชาต

ผลและวจารณผล(ตอ)

2 4

5 5

14

19

13 12

5

9

5 3

10

8

14

22

17 17

6

8

0

5

10

15

20

25

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



กราฟ เปรยบเทยบระยะเวลาการกนอาหารในรอบวน ของละมงทเกดในกรงเลยง กบ ละมงทเกดในธรรมชาต

ละมงทเกด

ในกรงเลยง


ในธรรมชาต

ละมงทเกดในธรรมชาต ละมงทเกดในกรงเลยง R=0.930, p=0.00

- พฤตกรรมการเคยวเออง


E89-1 K89 E86-1

K13 R=0.663p=0.036 R=0.652p=0.041 R=0.412,p=0.247

E89-1 R=0.741p=0.014 R=0.667,p=0.035

K89 R=0.684,p=0.029

0

5

10

15

20

25

30

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



พฤตกรรมการเคยวเอองในรอบวน

k13

Ed89-1

k89

Ed86-1

average


19

15 16

13

5

1

9

12 13 13 14

16

10

14

7

0

5 5

13

6

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



กราฟ เปรยบเทยบระยะเวลาการเคยวเอองในรอบวน ของละมงทเกดในกรงเลยง กบ ละมงทเกดในธรรมชาต

ละมงทเกดใน

กรงเลยง


ธรรมชาต

ละมงทเกดในธรรมชาต ละมงทเกดในกรงเลยง R=0.770 ,p=0.009

พฤตกรรมการเคยวเอองของละมงทเกดในกรงเลยง กบทเกดในธรรมชาต


- พฤตกรรมการเดน

E89-1 K89 E86-1

K13 R=0.906,p=0.000 R=0.651,p=0.042 R=0.746,p=0.013

E89-1 R=0.805,p=0.005 R=0.601,p=0.066

K89 R=0.482,p=0.158

0

5

10

15

20

25

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



พฤตกรรมการเดนในรอบวน

k13

Ed89-1

k89

Ed86-1

average

2

10

6

3

11

17

6 7

9 9

2

9 8

3

8

12

7 8

5

6

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



กราฟ เปรยบเทยบระยะเวลาการเดนในรอบวน ของละมงทเกดในกรงเลยง กบ ละมงทเกดในธรรมชาต


กรงเลยง


ธรรมชาต

ละมงทเกดในธรรมชาต ละมงทเกดในกรงเลยง R=0.846,p=0.002

พฤตกรรมการเดนของละมงทเกดในกรงเลยง กบทเกดในธรรมชาต


- พฤตกรรมการยน


E89-1 K89 E86-1

K13 R=0.529,P=0.116 R=0.680,p=0.031 R=0.651.p=0.042

E89-1 R=0.924,p=0.00 R=0.636,p=0.048

K89 R=0.806,p=0.005

0

5

10

15

20

25

30

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



พฤตกรรมการยนในรอบวน

k13

Ed89-1

k89

Ed86-1

average


2

5 5 5

16

20

15

13

8

10

5 6

12

9

15

21

17

22

10

8

0

5

10

15

20

25

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



กราฟ เปรยบเทยบระยะเวลาการยนในรอบวน ของละมงทเกดในกรงเลยง กบ ละมงทเกดในธรรมชาต


ในกรงเลยง


ในธรรมชาต


พฤตกรรมการยนของละมงทเกดในกรงเลยง กบทเกดในธรรมชาต

- พฤตกรรมการนอนพก


- พฤตกรรมการนอนพก ผลและวจารณผล(ตอ)

E89-1 K89 E86-1

K13 R=0.726,p=0.017 R=0.616,p=0.058 R=0.738,p=0.015

E89-1 R=0.957,p=0.000 R=0.788,0.007

K89 R=0.769,p=0.011

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



พฤตกรรมการนอนพกในรอบวน

k13

Ed89-1

k89

Ed86-1

average


35

24

28 28

15

4

16 16

27

20

34

26

21

26

14

0

13

8

28 27

0

5

10

15

20

25

30

35

40

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



กราฟ เปรยบเทยบระยะเวลาการนอนพกในรอบวน ของละมงทเกดในกรงเลยง กบ ละมงทเกดในธรรมชาต

ละมงทเกดในกรงเลยง

ละมงทเกดในธรรมชาต


พฤตกรรมการนอนพกของละมงทเกดในกรงเลยง กบทเกดในธรรมชาต

- พฤตกรรมการนอนหลบ


- พฤตกรรมการนอนหลบ


E89-1 K89 E86-1

K13 R=-0.161,p=0.658 R=0.00,p=0.00 R=-0.111,p=0.760

E89-1 R=0.00,p=0.00 R=0.843,p=0.002

K89 R=0.00,p=0.00

0

2

4

6

8

10

12

14

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



พฤตกรรมการนอนหลบในรอบวน

k13

Ed89-1

k89

Ed86-1

average


0 0 0

6

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2

0 0 0 0

6

0

1

2

3

4

5

6

7

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00



กราฟ เปรยบเทยบระยะเวลาการนอนหลบในรอบวน ของละมงทเกดในกรงเลยง กบ ละมงทเกดในธรรมชาต

ละมงทเกดในกรงเลยง

ละมงทเกดในธรรมชาต

ละมงทเกดในธรรมชาต ละมงทเกดในกรงเลยง R=-0.145.p=0.688

พฤตกรรมการนอนหลบของละมงทเกดในกรงเลยง กบทเกดในธรรมชาต

เปรยบเทยบคาเฉลยของพฤตกรรมระหวางทละมงทเกดในธรรมชาต กบทเกดในกรงลยง โดยรวมขอมลเพศผเพศเมย

mean 95% t df p

คาความแตกตาง -0.1742 -0.3597 -1.845 659 0.07

Sumal

squares

df Mean squares F p

Between individual 37.027 3 12.342 2.536 0.05

เปรยบเทยบคาเฉลยการแสดงพฤตกรรมโดยรวม 6 พฤตกรรม ของละมงแตละตว

ละมง ละมง Mean difference p

ละมงตวเมยทเกดในธรรมชาต ละมงตวเมยทเกดในกรงเลยง -0.083 .612

ละมงตวผทเกดในธรรมชาต -0.0583 .723

ละมงตวผทเกดในกรงเลยง -0.4372 0.011

ละมงตวเมยทเกดในกรงเลยง ตวเมยทเกดในธรรมชาต 0.0833 0.612

ละมงตวผทเกดในธรรมชาต 0.0250 0.879


ละมงตวผทเกดในธรรมชาต ตวเมยทเกดในธรรมชาต 0.0583 0.723

ละมงตวเมยทเกดในกรงเลยง -0.0250 0.879


เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยการแสดงพฤตกรรม ระหวางละมงแตละตว

- พฤตกรรมการกนน า


- พฤตกรรมการวง


- พฤตกรรมการขบถาย


- พฤตกรรมการท าความสะอาดรางกาย


2.พฤตกรรมการสงคม - การผกไมตร


- พฤตกรรมการกาวราว


- พฤตกรรมการผสมพนธ


- พฤตกรรมการเลยงดลกออน


- ความสมพนธระหวางละมงกบสตวปาชนดอน


พนท ใชประโยชนของละมง ละมงมอาศยอยเพยงแคบรเวณ

ส านกงานเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง มพนท ประมาณ

1 ตร.กม.


สนามหญา

ปาเบญจพรรณ

พนทอาคารสงปลกสราง

- การเลอกใชพนทในรอบวนของละมง

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

100.0

7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00

เปอรเชนการเลอกใชพนทของละมง

พนทกอสราง สนามหญา ปาเบญจพรรณ


การเลอกใชพนท


ปาเบญจพรรณ 19.9%

ฟนทอาคารสงปลกสราง 28.3%

สนามหญา 51.8%

กราฟ แสดงอตราการใชประโยชนพนทอาศยในรอบวนของละมง โดยคดเปน %


59.2

15.8

25.0

53.2

20.7 26.1

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

100.0

สนามหญา ปาเบญจพรรณ ฟนทกอสราง

เปอรเชนต การเลอกใชพนทของละม งทเกดในกรงเลยง กบ ละม งทเกดในธรรมชาต

ละมงทเกดในกรงเลยง ละมงทเกดในธรรมชาต

- การเลอกใชพนทระหวางละมงทเกดในกรงเลยงกบละมงทเกดในธรรมชาต

ละมงมการแสดงพฤตกรรมในรอบวน 2 รปแบบคอ พฤตกรรมสวนตว และพฤตกรรมทางสงคม

- พฤตกรรมสวนตว ไดแก พฤตกรรมการกน การเคยวเออง การยน การเดน การนอนพก การนอนหลบ การวง การกนน า การขบถาย และการท าความสะอาดรางกาย

- พฤตกรรมทางสงคม ไดแก พฤตกรรมการผกไมตร การกาวราว การผสมพนธ การเลยงดลกออน และ ความสมพนธกบสตวปาชนดอนๆ

สรป

การแสดงพฤตกรรมโดยรวมของละมงทเกดในกรงเลยงไมมความแตกตางจากพฤตกรรมของละมงทเกดในธรรมชาต

การแสดงพฤตกรรมรายตวของละมงทเกดในกรงเลยงมความแตกตางจากละมงทเกดในธรรมชาต และความแตกตางระหวางเพศมผลตอการแสดงพฤตกรรม

ในรอบวนละมงใชประโยชนพนทสนามหญา 51.8 % อาคารสงปลกสราง 28.3% และปาเบญจพรรณ 19.9% โดยละมงทเกดในธรรมชาตมการใชพนทปามากกวาละมงทเกดในกรงเลยง

สรป(ตอ)

- ในการศกษาตอไปควรใชเวลาในการศกษาเกยวกบพฤตกรรมละมงในระยะยาว และตอเนองเพอจะไดรถงพฤตกรรมในการอาศยอยในธรรมชาตในฤดการตางๆ มการเปรยบเทยบพฤตกรรมแบบ Event

- ควรศกษาพฤตกรรมการเลยงดลกออนของละมงตอเนองไปเพราะจะไดน าความรทวไดไปใชในการขยายพนธละมงในธรรมชาต

- ควรจดการพนท อาศยของละมงใหเหมาะสมตอความตองการใชประโยชนพนทมากทสด

ขอเสนอแนะ

อาจารยนรศ ภมภาคพนธ อาจารยทปรกษาโครงงาน

อาจารยรองลาภ สขมาสรวง ทชวยแนะน าวธการวเคราะหขอมล

อาจารยภาควชาชววทยาปาไม

คณ สมโภชน มณรตน และเจาหนาทเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขงทกทาน

เพอนๆ พๆ นองๆ วนศาสตรทกคน

ครอบครว เงนสม และคร อาจารย ทกทาน

ขอบคณ

การศึกษาพฤติกรรมในรอบวันของละมั่งพันธุ์พม่า...

Documents

Transcript of การศึกษาพฤติกรรมในรอบวันของละมั่งพันธุ์พม่า...