การจัดความสัมพันธ์ระหว่างพลเรือนและทหารที่ผิดพลาด...

วารสารรฐศาสตรปรทรรศน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ปท 4 ฉบบท 2 (กรกฎาคม-ธนวาคม 2560)

[83]

การจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารทผดพลาด จากรฐประหารป 2549 สรฐประหารป 2557 :

บทเรยนสสงคมไทยเพอการปฏรปกองทพ The Principles of Civil-Military Relations and

Mishaps from the 2006 to 2014 Military Coups : Lessons Learned for Thai Society

and Military Reform

อรรถพล เมองมง และ ศวช ศรโภคางกล

Autthapon Muangming and Siwach Sripokangkul

นกศกษาปรญญาโท หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน ผชวยศาสตราจารย ดร., อาจารยประจ าวทยาลยการปกครองทองถนมหาวทยาลยขอนแกน


[84]

บทคดยอ

บทความนมวตถประสงคเพอศกษาความสมพนธระหวางพลเรอนและทหาร หลงการรฐประหารป 2549 ซงเนนศกษาในชวงรฐบาลนางสาวยงลกษณ ชนวตรเปนหลก โดยใชวธการศกษาขอมลจากการวจยเอกสาร ดวยการศกษาคนควาและเกบรวบรวมขอมลจากหนงสอ เอกสาร รายงาน บทความ รวมถงบทวเคราะหหรอขาวจากสอตาง ๆ ทเกยวของกบการศกษาในครงน ผลการศกษาพบวา หลงการรฐประหารในป 2549 เปนตนมา ทหารไดเขามามบทบาทและมอทธพลทางการเมองมาโดยตลอด แมจะมรฐบาลพลเรอนทมาจากการเลอกตง โดยเฉพาะสมยรฐบาลนางสาวยงลกษณ ชนวตร กไมสามารถจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารทเหมาะสมได สวนหนงเกดจากขอจ ากดทางดานกฎหมาย การมทาทในการประนประนอมและความเกรงใจตอกองทพเพอหลกเลยงการเผชญหนากบกองทพซงถอเปนภยคกคามตอเสถยรภาพของรฐบาลอยางหนง จงท าใหกองทพด ารงอยในการเมองตอไป นอกจากน การทรฐบาลพลเรอนสรางเงอนไขทสงผลตอการเปลยนแปลงความสมพนธระหวางพลเรอนและทหาร โดยเฉพาะปจจยแวดลอมภายนอก ทงความชอบธรรมของรฐบาล การขาดเสถยรภาพในการบรหารงานจากวกฤตความขดแยง หรอการทสถาบนพระมหากษตรยไดรบผลกระทบกระเทอน สงผลใหดลยภาพในการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารในระบอบประชาธปไตยเปลยนไป จนท าใหทหารสามารถเขาสอ านาจทางการเมองอยางเตมรปแบบและมอ านาจเหนอพลเรอนในป 2557

ค าส าคญ : ความสมพนธระหวางพลเรอนและทหาร; บทบาทของทหารในทางการเมอง; การปฏรปกองทพไทย


[85]

Abstract

This article aimed to study civil-military relations after the 2006 military coup with emphasis on the period of the Yingluck Shinawatra government. Related text books, documents, reports, and articles as well as journal publications were used as data for documentary analysis. It was found that from the 2006 military coup onwards, the military had a continuous role and influence in the country, especially during the period of the government of Prime Minister Yingluck Shinawatra which was a civilian government. There was no sign of an appropriate civil-military relationship. One reason for this derived from legal constraints. The government’s willingness to compromise and reluctance to impose itself together with its desire to avoid confrontation with the military was considered to be a threat to the government’s stability. Thus, the military continued to take a role in politics. Furthermore, when the civilian government created situations which might have altered the relationship between the civilian government and the military, especially relating to aspects such as the legitimacy of the government or the royal institution, these served to create disequilibrium in the relationship between civilians and the military in a democratic society. Finally, the situation led to the military moving to take all political power from the civilian government in 2014.

Keyword: Civil-Military Relations; the Role of the Military in Politics; Thai ‘s Military Reform


[86]

บทน า

ตามหลกประชาธปไตยโดยทวไป อ านาจทางการเมองจะตองมความสมพนธหรอความเชอมโยงจากประชาชน ตลอดจนการถกใชโดยสถาบนทางการเมองทไดรบเลอกตงจากประชาชนหรอพลเมองของรฐนน ๆ และกองทพกเปรยบเสมอนเครองมอของรฐทจะตองอยภายใตอ านาจการบงคบบญชาจากผกมอ านาจรฐ นนคอ รฐบาล พลเรอนทมาจากการเลอกตง แตในทางกลบกนกองทพและทหารทไมไดมความเชอมโยงทางการเมองกบประชาชนโดยตรงมกจะแสดงบทบาทในทางการเมองอยบอยครงและกลายมาเปนผกมอ านาจรฐนนเสยเอง ดงนน หากเมอใดทกองทพเขามามอ านาจหรอแสดงบทบาททางการเมองแลวประชาธปไตยกมกจะถกบนทอนลงทนท เหนไดจากกรณในหลายประเทศทกองทพหรอทหารมกจะเปนสวนหนงในอปสรรคประการส าคญทคอยขดขวางการพฒนาประชาธปไตยจากการแทรกแซงทางการเมองเพอการสถาปนาอ านาจเหนอรฐบาลพลเรอนหรอการแสวงหาอ านาจเพอก าหนดกฎเกณฑตาง ๆ ทเออประโยชนตอกองทพ หรอแมกระทงการกระท าใหไดมาซงอ านาจในการปกครองประเทศผานการขมข คกคาม หรอการใชก าลงท าการกอกบฏ ยดอ านาจ หรอการรฐประหาร โดยสวนใหญมกพบในกลมประเทศก าลงพฒนาทระบบการเมองการปกครองอย ในระยะของการเปลยนผานไปสประชาธปไตย จนท าใหอ านาจและบทบาทของกองทพถกควบคมและจ ากดลง ซงมกจะอาศยสถานการณทางการเมองทรฐบาลพลเรอนในขณะนนขาดความชอบธรรม เกดความลมเหลวในการบรหารประเทศ โดยทการกระท าดงกลาวมกส าเรจไดอยางเรยบงาย

ในบรบทของประเทศทก าลงพฒนานน ภายหลงสงครามโลกครงท 2 ทหารและกองทพถอเปนกลมอ านาจทเกาแกทงยงเปนสถาบนททรงอทธพลและเปนตวละครทมบทบาทส าคญตอการเปลยนแปลงทางการเมองการปกครองเปนอยางมาก สวนหนงเพราะสงคมไดใหการยอมรบกองทพในฐานะผปกปองประเทศจากสงครามตาง ๆ และการรกรานจากเจาอาณานคม ท าใหกองทพมภาพลกษณทดในสายตาของสงคม อกทงการไดรบการสนบสนนจากโลกตะวนตกในการตอตานการขยายตวของลทธคอมมวนสตในชวงของสงครามเยนกเปนสวนหนงทท าใหกองทพมความเขมแขงและมความเปนชาตนยมสงมากขน จนกลายเปนยคแหงทหารเปนใหญและมพลงเปนดานหลกทาง


[87]

การเมอง นอกจากนกองทพยงมความเปนสถาบนทมความโดดเดน ในแงสมรรถนะการใชก าลงและการจดโครงสรางอ านาจภายในองคกรทมความเขมแขงซงแตกตาง จากองคกรหรอสถาบนอน ๆ ทางสงคม ไมวาจะเปนการมการบงคบบญชาแบบรวมศนย และเปนล าดบชน การมระเบยบวนย มการตดตอสอสารกนภายในองคกร รวมถงการมความสามคคเปนอนหนงอนเดยวกนอยางแนนแฟนในลกษณะของความเปนเอกเทศ และสามารถพงพาตนเองได (Finer, 1976) เชน กรณประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทกองทพมกมลกษณะเดนในการสถาปนาระบอบอ านาจนยม ซงการแทรกแซงทางการเมองมกไมใชเรองของบคคลหรอกลมบคคล หากแตเปนเรองขององคกรหรอสถาบนโดยรวม รวมถงลกษณะทเกยวพนกบภมหลงทางประวตศาสตรทางการเมองทงในระดบโครงสรางอ านาจรฐ และพนฐานทางวฒนธรรมในแตละประเทศ ตลอดจนการสรางวาทกรรมเกยวกบความมนคง การปกปองสถาบน และการสรางความปรองดองของคนในชาต เชนนท าใหการแทรกแซงทางการเมองของทหารและกองทพจงมกเกดอยบอยครง

ส าหรบประเทศไทยแลว นบตงแตการเปลยนแปลงการปกครองในป 2475 ถงปจจบน เมอพจารณาจากสถตของการแทรกแซงทางการเมองของทหารหรอกองทพแลวดจะเปนเรองปกต ไมวาจะเปนการกอกบฏ รฐประหาร หรอแมกระทงการมอ านาจเหนอรฐบาลพลเรอน การเปนผก าหนดตวผน ารฐบาล การพทกษรฐบาลทเปนเสมอนตวแทนของกองทพ การวางรากฐานทางอ านาจโดยการก าหนดกฎเกณฑ โครงสรางเพอเออประโยชนแกกองทพผานการตรากฎหมายหรอรฐธรรมนญ ตลอดจนการมอทธพลตอการก าหนดนโยบายของรฐบาลพลเรอน จงกลาวไดวาการแทรกแซงของทหารในการเมองจงกลายเปน “กฎ” มากกวาเปน “ขอยกเวน” (สรชาต บ ารงสข, 2551) นอกจากน หากพจารณารายชอของนายกรฐมนตรไทยหลงจากการเปลยนแปลงการปกครอง 2475 พบวาสวนใหญมกจะเปนทหารทงทมาจากกระบวนการสรรหา เสนอชอ รวมถงการปกครองของรฐบาลทหารหรอรฐบาลทเปนตวแทนทหารซงมระยะเวลาการครองอ านาจมากกวารฐบาลพลเรอนทมาจากการเลอกตง อนเปนการสะทอนถงการมอทธพลของทหารตอการเมองไดเปนอยางด

แมภายหลงเหตการณพฤษภาทมฬจะท าใหกองทพถกลดบทบาททางการเมองอยางชดเจน และการมรฐธรรมนญฉบบป 2540 กไดสรางปรากฏการณใหมในทางการเมองทท าใหรฐบาลพลเรอนทมาจากการเลอกตงมเสถยรภาพและมความเขมแขงจน


[88]

เชอมนวากองทพจะไมสามารถเขาแทรกแซงทางการเมองได แตกองทพกลบอาศยสถานการณความขดแยงทางการเมองทสกงอมในการท ารฐประหารในป 2549 จนท าใหทหารและกองทพกลบเขามามบทบาทในทางการเมองอกครง อยางไรกตาม แมภายหลงจะมรฐบาลพลเรอนทมาจากการเลอกตง โดยเฉพาะพรรคการเมองภายใตการก ากบของ พ.ต.ท. ทกษณ ทเคยถกกองทพท ารฐประหารจะไดกาวขนมามอ านาจในทางการเมองอกครง แตกลบไมสามารถปฏรปกองทพหรอจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารภายใตระบอบประชาธปไตยไดอยางเหมาะสม อกท งย งปรากฏภาพของการประนประนอมระหวางรฐบาลและกองทพจนถกมองวาเปนความเกรงใจทหารหรอการเออประโยชนใหกองทพเพอใหรฐบาลบรหารประเทศไดอยางราบรนโดยปราศจากการแทรกแซงของกองทพ แตทายทสด กองทพกเลอกทจะเขาแทรกแซงทางการเมองอกครงในการรฐประหารในป 2557 จนท าใหกระบวนการ พฒนาประชาธปไตยตองหยดชะงกลง

ดงนน บทความนจงมงเนนอธบายถงการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารหลงการรฐประหารป 2549 ทถอวาเปนความผดพลาดจนน ามาสการรฐประหารในป 2557 ซงถอเปนบทเรยนและความทาทายส าคญทสงคมไทยตองตระหนกและรวมกนปฏรปในการก าหนดบทบาทใหมของกองทพภายใตการปกครองในระบอบประชาธปไตย รวมถงการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารเพอให เกดดลยภาพในกระบวนการพฒนาประชาธปไตยในอนาคต

ทบทวนวรรณกรรมวาดวยความสมพนธระหวางพลเรอนและทหาร ในระบอบประชาธปไตย

ความสมพนธระหวางพลเรอนและทหาร (Civil-Military Relations) ถอประเดนทมความส าคญยงตอการศกษาพฒนาการของระบอบประชาธปไตย ซงมกจะอยภายใตกรอบแนวคดระบอบประชาธปไตยแบบตะวนตก คอความเปนประชาธปไตยทสมบรณและมนคง หากอธบายความหมายของความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารอยางกวาง ๆ แลว จะหมายถงความสมพนธอนซบซอนระหวางองคกรภาคประชาสงคม (Civil Society) และองคกรหรอสถาบนทางทหาร (Military organization) และเมออธบาย


[89]

อยางแคบ ๆ จะอธบายถงความสมพนธระหวางผน าทเปนรฐบาลพลเรอนทมทมาจากการเลอกตงตามระบอบประชาธปไตยและผน าทางทหารหรอผน าของกองทพ ซงการศกษาความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารนมกจะถกตงอยบนสมมตฐานทวา พลเรอนมอ านาจเหนอกองทพ และกองทพตองอยภายใตการควบคมของพลเรอน ดงนนการอธบายในเรองนจงมกเปนการอธบายถงวธการควบคมทหารโดยพลเรอน (Civilian Control of Military) และความเปนวชาชพของทหาร (Military Professionalism) อยางไรกตาม การศกษาและการอภปรายเรองความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารนน ไมจ ากดเฉพาะการควบคมทหารโดยพลเรอน แตจะตองมการอธบายถงความเปนสถาบนทางทหาร ความเปนวชาชพของทหาร การสงคราม และปฏสมพนธของทหารตอความเปนประชาธปไตยในระดบสากลเชนกน

การศกษาความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารในแตละภมภาคหรอประเทศยอมมลกษณะความแตกตางกนตามบรบทแวดลอมภายในและภายนอก แตมนกวชาการหลายคนทพยายามจ าแนกลกษณะของความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารไว หากแตมหลกเกณฑและตวชวดทแตกตางกนออกไปตามแนวคดหรอมมมองของนกวชาการ เชน Claude E. Welch & Arthur K. Smith จากงานเขยน Military Role and Rule: Perspectives on Civil-Military ทจ าแนกตามระบบการเมองภายในประเทศเปนหลก หรอ Janowitz ในงานเขยน The Military in the Political Development of New Nation : An Essay in Comparative Analysis ทแบงตามระบอบการปกครอง ขณะท Mark Beeson & Alex Bellamy ในงานเขยน Securing Southeast Asia: the Politics of Security Sector Reform ทมองจากความเปนทหารวชาชพและความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารแตจะเนนไปทภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมากกวาประเทศตะวนตก เปนตน

Finer ไดกลาวไววา “กองทพ คอ สถาบนทสรางขนมาเพอปกปองสงคมการเมอง แตหากมอ านาจมากกจะกลายเปนภยตอสงคมการเมองไดเชนกน” (อางใน ภาณวฒนพนธประเสรฐ, 2557) ดงนน การจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารในสงคมทเปนประชาธปไตย พลเรอนจะตองเปนใหญเหนอทหาร (Civilian supremacy) และกองทพ (รวมถงก าลงต ารวจ) จะตองถกควบคมและอยภายใตค าสงของรฐบาลพลเรอนอยางถกตองตามกระบวนการประชาธปไตย (สรชาต บ ารงสข, 2540) เพอเปนการ


[90]

ปองกนการขยายบทบาทและอทธพลของทหารในทางการเมองซงอาจจะสงผลเสยตอการด ารงอยซงระบอบประชาธปไตย

ส าหรบการปกครองในระบอบประชาธปไตยนน Richard H. Kohn มองวา ทหารถอเปนสถาบนทางการเมองสถาบนหนงทมความเปนประชาธปไตยต าทสด และมกจะมสงทเรยกวาธรรมเนยมปฏบตทขดกบหลกเสรภาพสวนบคคล หลกเสรภาพของประชาชนอยมากทสดเชนกน ซงสงเหลานลวนเปนคานยมสงสดในสงคมประชาธปไตย ดงนน การควบคมทหารภายใตพลเรอน หมายถง การท เจาหนาทฝายพลเรอนท มทมาจากกระบวนการประชาธปไตยคอไดรบเลอกตงจากประชาชนท าหนาทเปนผควบคมฝายทหาร ซงการควบคมโดยพลเรอนนจะท าใหคานยม ความสถาบน และการตดสนใจของทหารหรอกองทพทมกจะอยกบผน าทางทหารมาตงอยบนฐานเจตจ านงของประชาชนมากขน (อางใน ภาณวฒน พนธประเสรฐ, 2557)

ในสงคมทจะเปนประชาธปไตยไดนน นอกจากททหารจะตองถกควบคมโดยรฐบาลพลเรอนแลว ยงจ าเปนตองแยกทหารออกจากการเมองอยางชดเจน และตองเนนการสรางความเปนทหารวชาชพ ซงตามแนวคดของ Huntington มองวา จะตองแยกทหารออกจากภารกจของพลเรอนอยางชดเจนไมใหท างานทบซอนกนกบรฐบาลพลเรอน โดยรฐบาลพลเรอนมอ านาจและท าหนาทในการปกครองประเทศและบรหารกจการในดานตาง ๆ สวนทหารมหนาทปองกนประเทศจากภยคกคามภายนอก และการปองกนประเทศจากภยความมนคงตาง ๆ ซงรฐบาลพลเรอนจะตองเคารพอสระของทหารทจะปฏบตหนาทตอขอบเขตอ านาจของทหารเชนกน โดยรฐบาลจะตองไมเขาไปยงหรอกาวกายภารกจดานการทหาร เนองจากทหารอาชพนนจะเปนทหารทสนใจเฉพาะเรองของทหารเทานน อยางไรกตาม จ าเปนจะตองพฒนาขดความสามารถของทหารเพอใหบรรลภารกจของทหารดวยเชนกน Huntington ยงไดความส าคญกบความพยายามทจะท าใหอ านาจทางการเมองของพลเรอนมความเขมแขงขน โดยการลดความเปนอสระของสถาบนทหารเพอทจะลดบทบาทของทหารใหต าลง เชนนจะท าใหทหารวางตวเปนกลางทางการเมองและไมอยากเขามาเกยวกบการเมอง (Huntington, 1957) ขณะท Anthony W. Forster ทมองในมมรวมวา หากรฐบาลพลเรอนขาดความสามารถในการปกครองประเทศหรอมความละเลยในการทจะควบคมทหารแลวกเทากบวารฐบาลยอมรบกบการสรางเงอนไขทจะท าใหระบอบอ านาจนยมกอตวขนหรอหวนกลบคนมาอก


[91]

ครง ซงอาจจะสงผลตอกระบวนการพฒนาประชาธปไตยและเสถยรภาพของระบอบประชาธปไตย (Forster, 2006) อยางไรกตาม Alfred Stepan ไดโตแยงแนวคดของ Huntington วา แนวคดดงกลาวไมไดพจารณาถงบทบาทของทหารในบรบทของประเทศก าลงพฒนาอยางเพยงพอ อกทงไมเหมาะสมทจะใชกบประเทศทมปญหาภยคกคามจากภายใน เชน กลมแบงแยกดนแดน หรอกลมกอการราย รวมทงกลมเคลอนไหวทมแนวคดแบบคอมมวนสตในชวงของสงครามเยน เปนตน หากกดกนทหารออกไปจากภารกจดานการปกครองอยางสนเชงจะเปนอนตรายมากกวาผลด ดงนน ทหารจงจ าเปนตองมบทบาทกาวกายภารกจบางอยางของพลเรอนดวยเชนกน ซง Stepan เหนวาแนวคดนใชไดเฉพาะประเทศทไมมภยคกคามเทานน (Stepan, 1973)

ดงนน การศกษาในเรองความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารจงเปนสงส าคญและจ าเปนทตองจะศกษาควบคกบเรองบทบาทของทหารในทางการเมองไปพรอม ๆ กน โดยเฉพาะการจดการความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารทจะตองพยายามท าใหพลเรอนซงหมายถงผน ารฐบาลทมาจากกระบวนการเลอกตงตามวถการปกครองในระบอบประชาธปไตยในการควบคมกองทพหรอทหาร รวมถงการสรางจตส านกใหทหารรสกวาความมนคงของชาตมไดมงเนนเพยงอ านาจอธปไตยของชาตเพยงอยางเดยว แตยงหมายถงการพทกษประชาธปไตยและคมครองประชาชนใหมสทธ เสรภาพ และความเสมอภาคเทาเทยม สาเหตนเนองจากโดยทวไปแลวกองทพจะเปนสถาบนทมความเปนเอกภาพและเอกเทศจากสถาบนอน รวมถงการมลกษณะของอ านาจนยม ดงนน การปองกนการเขามามบทบาททางเมองของกองทพและทหารจงถอเปนสงส าคญเพอรกษาสถานภาพของประชาธปไตยเอาไวและไมใหหยดชะงกลง

ความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารภายใตรฐบาลพลเรอน หลงการรฐประหารป 2549

บทบาทของทหารในทางการเมอง และความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารหลง การรฐประหารป 2549


[92]

แมกอนหนานสงคมไทยจะเชอวากองทพไดตายไปจากการเมองไทยแลวดวยเหตปจจยหลายอยาง เชน เหตการณพฤษภาทมฬ การมรฐธรรมนญฉบบทเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมทางการเมอง การทพรรคการเมองมความเขมแขง ความเจรญทางเศรษฐกจและเทคโนโลย รวมถงกระแสการพฒนาประชาธปไตยทวโลก อยางไรกตาม การรฐประหารเมอป 2549 กไดตอกย ากบสงคมไทยวากองทพมไดถอยออกจากการเมองแตอยางใด และพรอมทจะเขาแทรกแซงทางการเมองทกเมอหากมสงเราหรอผลกระทบกระเทอนตอกองทพ

หลงการรฐประหารป 2549 กองทพไดเขามามบทบาทในทางการเมองในฐานะผปกครองประเทศกอนทจะยนยอมใหมการเลอกตงในปลายป 2550 แตกระนนการหวนคนสระบอบประชาธปไตยกมไดเปนไปอยางราบรนนก โดยกองทพไดวางรากฐานทางการเมองพรอมทงมรดกทส าคญไวใหกบรฐบาลพลเรอนทจะเขาท าหนาทตอจากรฐบาลทหาร หนงในนนคอรฐธรรมนญฉบบป 2550 ทแมสาระส าคญจะไมไดแตกตางจากรฐธรรมนญป 2540 มากนก แตเนอหาบางประการกเปดโอกาสใหทหารหรอตวแทนกองทพเขามามบทบาทในทางการเมองผานการเปนสมาชกวฒสภาประเภทสรรหาทไมตองผานการเลอกตง นอกจากน การออกกฎหมายลกอน ๆ ยงไดเพมบทบาทของทหารในทางการเมอง รวมถงการปองกนผลประโยชนของกองทพ โดยเฉพาะการออกพระราชบญญต 3 ฉบบ ไดแก พ.ร.บจดระเบยบราชการกระทรวงกลาโหม พ.ศ. 2551 ทเพมอ านาจใหทหารสามารถแตงตงและโยกยายนายทหารระดบนายพลไดอยางเตมท ซงอกนยหนงคอการปองกนฝายพลเรอนเขาควบคมกองทพ แมจะเปดโอกาสใหฝายการเมองเขามามสวนรวมในการพจารณาแตงตงและโยกยายได แตกระบวนการดงกลาวกอยในรปของคณะกรรมการซงสวนใหญเปนนายทหารของกองทพ อกฉบบคอ พ.ร.บ. การรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551ทไดเพมอ านาจและบทบาททหารในดานการรกษาความสงบเรยบรอยในประเทศผานกองอ านวยการรกษาความมนคงภายใน (กอ.รมน.) และสดทายคอ พ.ร.บ. องคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย พ.ศ. 2551 ซงมผลปกปองประโยชนของกองทพ โดยทกองทพเปนเจาของสถานโทรทศนระบบ VHF ในกรงเทพมหานคร จ านวน 2 สถาน จาก 5 สถาน และเปนเจาของสถานวทยทมเครอขายกระจายเสยงทวประเทศ (โยชฟม ทามาดะ, 2557)


[93]

แมประเทศไทยจะเขาสกระบวนการประชาธปไตยภายหลงการประกาศใชรฐธรรมนญในป 2550 และจดใหมการเลอกตงในเวลาตอมาจนมรฐบาลพลเรอนทมาจากการเลอกตง แตกลบพบวาตลอดระยะเวลาหลงจากน ทหารยงสามารถเขามามบทบาทและมอทธพลตอรฐบาลพลเรอนอยมนอย ทงลกษณะของการเปนปฏปกษและการสนบสนนรฐบาลพลเรอนทแตกตางกน นอกจากน รฐบาลพลเรอนเองยงเปนตวแปรส าคญในการเปดพนทใหกองทพเขามามบทบาทในทางการเมอง พรอมการสนบสนน และเปนทพงพง จนสญเสยดลยภาพของความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารในระบอบประชาธปไตย

การเลอกตงในปลายป 2550 แมผลปรากฏวาพรรคพลงประชาชนทสบทอดเจตนารมณมาจากพรรคไทยรกไทยและโดยพฤตนยแลวยงถอเปนฝายตรงขามกบกองทพจะชนะการเลอกตงและไดจดตงรฐบาลอนเชอวาจะสามารถปฏรปกองทพได แตตลอดระยะเวลาการบรหารงานของรฐบาลกลบไมมเสถยรภาพมานกดวยปญหาความขดแยงทางการเมองและการชมนมตอตานรฐบาลโดยกลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย หรอกลมคนเสอเหลอง ท าใหรฐบาลนายสมคร สนทรเวช และนายสมชาย วงษสวสดมอายการบรหารงานรวมไมถง 1 ป และสถานการณทางการเมองตองเปลยนไปเมอศาลรฐธรรมนญตดสนใหยบพรรคพลงประชาชน พรรคชาตไทย และพรรคมชฉมาธปไตย ท าใหเกดการยายขวพรรคการเมอง และเกดพรรคการเมองใหมอยางพรรคภมใจไทยทอดตเคยเปนสมาชกพรรคพลงประชาชนมากอนมา รวมตงรฐบาลกบพรรคประชาธปตยทไดคะแนนเสยงเปนล าดบ 2 ของสภาผแทนราษฎร จนท าใหนายอภสทธ เวชชาชวะ ขนด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรเปนคนท 27 ดงนน ในชวงตลอดป 2551 จงไมปรากฏภาพการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารทชดเจน แตหากพจารณาถงบทบาทของทหารในทางการเมองในชวงรฐบาลพรรคพลงประชาชนจะพบวา กองทพไดแสดงทาททชดเจนในการปฏเสธการใหความรวมมอกบรฐบาล เชน การทกองทพปฏเสธทจะใหความรวมมอกบรฐบาลนายสมชาย ในการจดการกบกลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย การใหสมภาษณสดของผน าเหลาทพในรายการเร องเดนเยนนทางสถานโทรทศนไทยทวส ชอง 3 ทแสดงออกถงการกดดนนายสมชาย ใหลาออกจากต าแหนงนายกรฐมนตร เปนตน ซงแตกตางจากรฐบาลนายอภสทธ ทไดปรากฏภาพของความรวมมอระหวางรฐบาลกบกองทพเปนอยางด พรอมกนนรฐบาลยงมสถานะทตอง


[94]

พงพงจากกองทพเพอความมเสถยรภาพทางการเมอง โดยการน ากองทพเขามามบทบาทในทางการเมองดวยเหตผลของความมนคงของชาต รวมถงสถาบนพระมหากษตรยเชน การทกองทพใหการสนบสนนรฐบาลนายอภสทธในการอ านวยความสะดวกใหใชหนวยงานของกองทพเปนทตงศนยอ านวยการแกไขสถานการณฉกเฉน หรอแมกระทงการใชก าลงทหารเขาสลายการชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาตหรอกลมคนเสอแดงทงในป 2552 และป 2553 จนท าใหประชาชนบาดเจบและเสยชวตจ านวนมาก เปนตน นอกจากน รฐบาลยงไดใหการสนบสนนและยนยอมตามขอเสนอของกองทพทงดานงบประมาณ อาวธยทโธปกรณ และการปฏรปกองทพอยางไมมขอโตแยงจนมลกษณะของการตอบแทนผลประโยชนซงกนและกน (วลาวณย ยทอง, 2556) ซงจากการแสดงบทบาทของกองทพในการเมองและการใหความรวมมอกบรฐบาลนายอภสทธนกไดสรางความเคลอบแคลงใจใหกบประชาชนอยไมนอย โดยเฉพาะกลมคนเสอแดงและพรรคเพอไทย จนท าใหกองทพถกตงค าถามถงความเปนกลางทางการเมอง กระทงการเรยกรองใหด าเนนคดกบผน ากองทพกรณการสลายการชมนมในป 2553

หลงการประกาศยบสภาผแทนราษฎรของนายอภสทธจงเกดการเลอกตงขนในเดอนกรกฎาคมป 2554 ท าใหพรรคเพอไทยโดยการน าของนางสาวยงลกษณ ชนวตร นองสาวของ พ.ต.ท. ทกษณ ชนะการเลอกตงอยางถลมทลายจนกลายเปนความพายแพของกลมการเมองทมชนชนกลางและชนชนน า โดยเฉพาะกองทพทคอยใหการสนบสนน และยงเปนความส าเรจของกลมอ านาจของ พ.ต.ท. ทกษณ ทสามารถเขาสอ านาจทางการเมองไดอกครงหลงการรฐประหารป 2549 และการยบพรรคพลงประชาชน ซงมความเชอวาจะสามารถสรางดลยภาพความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารเพอรกษาระบอบประชาธปไตยได โดยเฉพาะการปฏรปกองทพโดยการสรางความเปนทหารอาชพและการน าทหารออกจากพนทการเมอง แตทวาตลอดชวงระยะเวลาการบรหารงานของรฐบาลนางสาวยงลกษณกลบมไดราบรนหรอแตกตางจากรฐบาลนายสมครหรอนายสมชาย ทงขอจ ากดทางดานการเมอง กฎหมาย รวมถงดานอน ๆ จนกลายเปนอปสรรคในการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารในระบอบประชาธปไตย นอกจากนรฐบาลนางสาวยงลกษณกลบมททาประนประนอมกบชนชนน าและกองทพเพอใหรฐบาลบรหารประเทศดวยความราบรนและปราศจากการแทรกแซงจากกองทพดวยเชนกน อยางไรกตาม จากความละเลยในการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารให


[95]

เหมาะสม โดยเฉพาะการปฏรปกองทพอยางจรงจงไดสงผลใหกองทพอาศยสถานการณความขดแยงทางการเมองท ารฐประหารในป 2557 จนท าใหกองทพอยในสถานะผปกครองประเทศและยงท าใหกระบวนการพฒนาประชาธปไตยตองหยดชะงกลง ดงนน เนอหาตอจากนจงเนนไปทความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารในชวงรฐบาลนางสาวยงลกษณ รวมถงปจจยและเงอนไขทน ามาสเปลยนแปลงความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารจนกลายเปนความผดพลาดและน ามาสการแทรกแซงทางการเมองของทหารในป 2557

มตความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารชวงรฐบาลนางสาวยงลกษณ

ดานการเมอง การปกครอง และกฎหมาย

1) การประสานประโยชนและการประนประนอมกบกองทพ นบตงแตการเขาสสนามการเมองของนางสาวยงลกษณ ชนวตร ในฐานะผสมคร

สมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอล าดบท 1 จากพรรคเพอไทย และผชงต าแหนงนายกรฐมนตรคนท 28 โดยนางสาวยงลกษณและพรรคเพอไทยได ชนโยบายทางการเมองทส าคญและถอเปนนโยบายเรงดวนอยางหนง คอ การแกไขปญหาความขดแยงและการปรองดองในสงคมไทย หลงจากทประเทศไทยผานพนวกฤตความขดแยงทางการเมองอยางรนแรงโดยเฉพาะหลงการรฐประหารป พ.ศ. 2549 เปนตนมา ซงท าใหประชาชนและเจาหนาทรฐไดรบบาดเจบและเสยชวตเปนจ านวนมาก

การกลาวสนทรพจนของนางสาวยงลกษณวา “ไมคดแกแคน แตจะแกไข” จะไดสรางภาพลกษณทดใหกบนางสาวยงลกษณถงความพยายามในการประนประนอมระหวางขดแยงทางการเมอง ทามกลางการเรยกรองจากกลมคน เสอแดงเพอกดดนใหมเรงสบคนหาความจรงกรณการสลายการชมนมทางการเมองในเหตการณเมษายน -พฤษภาคม 2553 ซงกลมคนเสอแดงไดรบผลกระทบโดยตรงและกองทพกถอเปนสวนหนงทท าใหเกดเหตการณดงกลาว

แมภายหลงการขนด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรของนางสาวยงลกษณ จะมความพยายามในการสรางความปรองดองผานการตงคณะกรรมการเพอสนบสนนการ


[96]

คนหาความจรงในเหตการณการสลายการชมนมในป 2553 แตกลบพบวา รฐบาลเลอกทจะน าขอเสนอบางประการของสถาบนพระปกเกลามาใชอภปรายเพอน าไปสการออก พ.ร.บ. ปรองดอง และ พ.ร.บ. นรโทษกรรม โดยเฉพาะความพยายามใน การผลกดนราง พ.ร.บ. นรโทษกรรมของนายวรชย เหมะ จากเดมทเสนอใหเนนนรโทษกรรมเฉพาะประชาชนทกสเสอนบจากวนท 19 กนยายน 2549 ถง 10 พฤษภาคม 2554 แตภายหลงกลบม การเปลยนแปลงเนอหาใหนรโทษกรรมทกฝาย ซงรวมทหารผสงการและปราบปรามประชาชนดวย จงแสดงใหเหนวารฐบาลเลอกทจะลมเหตการณความรนแรงและเลอกทจะไมจดการหรอเอาผดผทเกยวของกบการปราบปรามประชาชนแตอยางใด

นอกจากน รฐบาลยงไดแสดงออกถงความพยายามทจะสรางสานสมพนธหรอการประนประนอมกบทหารและกองทพ รวมถงชนชนน าแบบมนยส าคญอยหลายครง เชน การปรบเปลยนรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม กถอเปนนยส าคญทางการเมองทแสดงถงความพยายามในการประนประนอมระหวางรฐบาลและกองทพ โดยเฉพาะการเขามานงต าแหนงควบรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมของนางสาวยงลกษณ แทน พล.อ.อ. สก าพล สวรรณทต ซงมภาพลกษณทแขงกราวและยงคานอ านาจเหลาทพในกอนหนาน และยงแตงตง พล.อ. ยทธศกด ศศประภา เปนรฐมนตรชวยวาการกระทรวงกลาโหม ซงมภาพลกษณทสขม นมนวล ซงแตกตางจาก พล.อ.อ. สก าพล อกทงการเขาพบ พล.อ. เปรม ตณสลานนท ของนางสาวยงลกษณ การเลอก พล.อ. สนธ บญยรตกลน หวหนาคณะรฐประหารรฐบาล พ.ต.ท. ทกษณ เปนประธานคณะกรรมาธการวสามญพจารณาศกษาแนวทางการสรางความปรองดองแหงชาต รวมถงการหลกเลยงทจะปฏรปสถาบนทหารอยางจรงจง แตกลบเพมงบประมาณของกองทพสงขนในทก ๆ ป เปนตน

2) การปฏรปกองทพแนวคดการปฏรปกองทพในประเทศไทยทถอวามความกาวหนาและชดเจน

นนเรมตนขนหลงจากเหตการณพฤษภาทมฬ พ.ศ. 2535 จากกระแสเรยกรองของประชาชนใหมการปฏรปกองทพเพอใหสอดรบกบกระบวนการพฒนาประชาธปไตย โดยเฉพาะในชวงรฐบาลนายชวน หลกภย ทมการปฏรปกองทพอยางเปนรปธรรมคอ การปรบโครงสรางกระทรวงกลาโหม การแปรรปรฐวสาหกจ และการปรบลดก าลงพล


[97]

ขณะเดยวกนในชวงรฐบาล พ.ต.ท. ทกษณ มความพยายามในการปฏรปกองทพเชนกน แตกมเหตปจจยหรอตวแปรแทรกซอนทงภายในและภายนอก สงผลใหการปฏรปกองทพตามแผนแมบทการปฏรปกระทรวงกลาโหมและการปรบปรงโครงสรางกองทพซงรเรมในรฐบาลนายชวน และมการด าเนนการจดท ามาอยางตอเนองตองเปลยนทศทางไป อกทงยงมการแสดงความไมพอใจและการตอตานจากฝายทหารดวยเชนกน จงท าใหการปฏรปกองทพในชวงรฐบาล พ.ต.ท. ทกษณ เปนอนตองหยดชะงกลง ขณะทรฐบาลนายอภสทธ กลบมไดสงเสรมและด าเนนการปฏรปกองทพอยางจรงจง ซงแตกตางจากรฐบาลอน ยงไปกวานนรฐบาลยงไดจดตงและเพมก าลงพล รวมถงการขยายหนวยงานของกองทพดวยเชนเดยวกน

อยางไรกตาม ในชวงรฐบาลนางสาวย งลกษณ แมจะมทาท ในการประนประนอมกบกองทพและชนชนน าอยบาง แตกมแนวคดในการปฏรปกองทพ โดยเฉพาะความพยายามทจะผลกดนใหมกฎหมายในการตอตานการปฏวตและรฐประหาร ซงถอเปนความพยายามในการตอสเชงอ านาจระหวางรฐบาลกบกองทพ ซงนบตงแตเหตการณการรฐประหารในป 2549 เปนตนมา กเปนบทเรยนส าคญทแสดงใหพรรคเพอไทยเหนชดแลววา กองทพไดกลบเขาสวงจรทางการเมองอกครง ทงยงมอ านาจเปรยบเสมอนรฐซอนรฐทอาจน ามาสการรฐประหารขนไดในอนาคต นอกจากน กองทพยงกลายเปนคขดแยงกบรฐบาลพลเรอนโดยเฉพาะขวอ านาจทางการเมองในเครอขายของ พ.ต.ท. ทกษณ ไปแลว และเมอพรรคเพอไทยชนะการเลอกตงจนหวนกลบเขามามอ านาจในฐานะรฐบาลอกครง ความพยายามในการปฏรปกองทพจงเปนสงททาทายส าหรบรฐบาลนางสาวยงลกษณจะตองท าอยางไรกตาม การทรฐบาลจะเขาจดการกบกองทพอยางเดดขาดอาจจะไมใชเรองงาย เพราะเตมไปดวยอปสรรคทขดขวางนานปการ โดยเฉพาะเรองท เกยวของกบกระทรวง กลาโหมทม พ.ร.บ. จดระเบยบราชการกระทรวงกลาโหม พ.ศ. 2551 รองรบเอาไว ซงเปรยบเสมอนเครองมอส าคญทคมกนกองทพจากฝายการเมอง และหากรฐบาลท าอะไรทสงผลกระทบตอกองทพมากเกนไปกอาจเปนความสมเสยงตอเสถยรภาพของรฐบาลไดในอนาคต ดงนน สงทพรรคเพอไทยและรฐบาลเลอกทจะด าเนนการในครงนคอการผลกดนใหมกฎหมายในการตอตานการปฏวตและรฐประหาร ซงรางกฎหมายนถกเสนอโดยนายประสพ บษราคม เลขานการประธานรฐสภา ในฐานะประธานคณะกรรมการพฒนาปรบปรงกฎหมายใหทนตอ


[98]

สถานการณปจจบนของสภาผแทนราษฎร เพอปองกนการแทรกแซงทางการเมอง การปฏวต และการรฐประหารลมลางรฐธรรมนญ ดวยการใหอ านาจฝายการเมองอยเหนอฝายทหาร

ส าหรบสาระส าคญของรางกฎหมายฉบบดงกลาวนเปนการดแลในกรณทมการปฏวตและรฐประหาร โดยระบไวในมาตรา 5 วา ในกรณทมความจ าเปนเพอการรบหรอการสงคราม ปราบปรามลมลางรฐธรรมนญ หรอกบฏ ก าหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมมอ านาจหนาทในการก าหนดหนวยงานและแตงตงเจาหนาททางทหารพรอมทงก าหนดอ านาจหนาทไดตามความเหมาะสมแกการปฏบตภารกจ ทงนเพอใหกลไกการใชอ านาจรฐเปนไปตามรฐธรรมนญ สวนการควบคมอ านวยการยทธและการควบคมบงคบบญชากองก าลงเฉพาะกจรวมทจดตงขน โดยก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมหรอตามท รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมมอบหมาย ทงนเพอใหกลไกการใชอ านาจรฐเปนไปตามรฐธรรมนญ รวมทงยงก าหนดไวใน หมวด 6 เรองการถวายอารกขา วา ใหรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม มหนาทสนบสนนภารกจของกรมราชองครกษ ในการถวายอารกขา ความปลอดภยองคพระมหากษตรย พระราชน พระรชทายาท ผส าเรจราชการแทนพระองค พระบรมวงศานวงศ ผแทนพระองค พระราชอคนตกะ ใหเปนไปตามรฐธรรมนญและกฎหมาย ในกรณทมการปฏวต รฐประหาร กบฏ หรอการกระท าอนใดในลกษณะเดยวกนใหสมหราชองครกษมหนาทจดกองก าลงเพอถวายอารกขา ความปลอดภยองคพระมหากษตรย พระราชน พระรชทายาท ผส าเรจราชการแทนพระองค พระบรมวงศานวงศ ผแทนพระองค พระราชอาคนตกะ และใหมอ านาจเรยกก าลงพลทหาร ขาราชการและต ารวจมาประจ าการยงกองก าลงทจดตงขนเพอถวายอารกขา และมอ านาจสงใชอาวธยทธภณฑทางทหารเพอการดงกลาว และใหก าลงพลทเรยกมาพนจากการก ากบบงคบบญชาของตนสงกดเดม และใหอยใตบงคบบญชาของสมหราชองครกษ และใหมหนาทตอตานการปฏวตรฐประหาร ถามการฝาฝนใหถอเปนการท าความผดรายแรง สวนผทปฏบตหนาทจะไดบ าเหนจความดความชอบ นอกจากนแลวยงไดเสนอใหการแกไขเพมเตม พ.ร.บ. จดระเบยบราชการกระทรวงกลาโหม พ.ศ. 2551 ในมาตรา 25 ดวยเชนกน ซงจะกลาวไวในหวขอถดไป


[99]

จะเหนไดวา รางกฎหมายนกคอเครองมออนส าคญของรฐบาลและพรรคเพอไทยทพยายามปองกนการเขาแทรกแซงทางการเมองของทหารหรอการรฐประหารโดยการเพมอ านาจใหกบรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมมากขนแทนการเขาไปจดการกบกองทพหรอปฏรปทจะสงผลกระทบตอกองทพโดยตรงซงอาจจะกลายเปนความสมเสยงทจะท าความขดแยงระหวางรฐบาลและกองทพได แสดงถงความประนประนอมระหวางรฐบาลนางสาวยงลกษณกบกองทพอยบาง ซงแตกตางจากในอดตทรฐบาลพลเรอนพยายามปฏรปโดยการลดก าลงพล การปรบโครงสรางของกระทรวงกลาโหม เปนตน ดงนน รางกฎหมายนจงเปรยบเสมอนการเขยนเสอใหววกลวหรอเปนเครองมอหรอสญญาณเตอนใหกองทพพงระลกวาการท ารฐประหารในอนาคตจะเกดขนไดยาก และสามารถมกองก าลงในการตอตานการปฏวตและรฐประหารได แตในทายทสดรางกฎหมายฉบบนกมไดถกประกาศใชแตอยางใด

3) ความเปนอสระของกองทพภายหลงการรฐประหารในป 2549 คณะรฐบาลทหารน าโดย พล.อ. สรยทธ

จลานนท ไดทงผลผลตทส าคญไวมากมายกอนทจะเปดทางใหมการเลอกตงตามระบอบประชาธปไตย โดยเฉพาะผลผลตทเกยวของกบกองทพทเปรยบเสมอนเปนเครองมออนส าคญทท าใหกองทพมความเปนอสระจากการควบคมของรฐบาล พลเรอนและมบทบาทเพมมากขน นนคอ การออก พ.ร.บ. จดระเบยบราชการกระทรวงกลาโหม พ.ศ. 2551 โดยเนอหาสาระส าคญของ พ.ร.บ. ฉบบน มวตถประสงคหลก ๆ คอ เพอปองกนการแทรกแซงจากนกการเมอง หรอการท าใหกองทพปราศจากการเมองแทรกแซง และตองการถวงดลอ านาจฝายการเมองในการแตงตงโยกยายนายทหารระดบสง สงผลใหรฐบาลหรอฝายการเมองแทบไมมอ านาจหรอสามารถเขาไปโยกยายต าแหนงส าคญหรอจดโผทหารเองไดโดยงายเหมอนกบขาราชการในองคกรอน โดยเฉพาะ มาตรา 25 ทระบไวในวรรค 2 และ 3 ซงวรรค 2 นนระบไววา “การพจารณาแตงตงนายทหารชนนายพลของส านกงานปลดกระทรวงและสวนราชการในกองทพไทย ใหด าเนนการโดยคณะกรรมการทสวนราชการนนแตงตงขนแลวเสนอคณะกรรมการตามวรรคสามพจารณา ทงน ตามหลกเกณฑและวธการทกระทรวงกลาโหมก าหนด” ส าหรบคณะกรรมการทจะพจารณานน ในวรรค 3 ระบไววา “...ประกอบดวย รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมเปนประธาน รฐมนตรชวยวาการกระทรวงกลาโหม ผบญชาการทหารสงสด ผบญชาการ


[100]

ทหารบกผบญชาการทหารเรอ และผบญชาการทหารอากาศ เปนกรรมการ ปลดกระทรวงกลาโหมเปนกรรมการและเลขานการ และใหเจากรมเสมยนตราเปนผชวยเลขานการมอ านาจหนาทในการพจารณาแตงตงนายทหารชนนายพลของสวนราชการตามวรรคสองและระหวางส านกงานปลดกระทรวง และสวนราชการในกองทพไทย” ดงนน เมอพจารณามาตรา 25 ในพระราชบญญตฉบบดงกลาวแลว จะพบวา กรรมการสวนใหญมาจากนายทหารทเปนผบญชาการเหลาทพแทบจะทงสน มเพยงรฐมนตรวาการหรอรฐมนตรชวยวาการเทานนทเปนฝายการเมอง

จากขอจ ากดดงกลาวน ท าให ส.ส. พรรคเพอไทย พยายามทจะแกไข พ.ร.บ. จดระเบยบราชการกระทรวงกลาโหม พ.ศ. 2551 เพอเปดทางใหรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมมอ านาจในการแตงตงโยกยายนายทหารได เนองจากรฐมนตร ซงมาจากฝายการเมอง เปนผรบผดชอบงานดานการบรหาร การก าหนดนโยบาย แตกลบไมมอ านาจสงการหรอแตงตงตวบคคลทเหนวามความร ความสามารถและความเหมาะสมได เพราะตดขดดวยมาตรา 25 ของพระราชบญญตฉบบนทตองกระท าโ ดยผานคณะกรรมการ อกทงพระราชบญญตดงกลาวนยงใหอ านาจกบทหารและกองทพมากเกนไป ทงทโดยนตนยแลวนายกรฐมนตรตองมสวนเขาไปดแลและมอ านาจในการตดสนใจดวย

อยางไรกตาม การแกไข พ.ร.บ. จดระเบยบราชการกระทรวง กลาโหม พ.ศ. 2551 ตามความตองการของฝายการเมองโดยเฉพาะรฐบาลและพรรคเพอไทยนนกลบพบอปสรรคประการส าคญ คอ ขนตอนการแกไขกฎหมายทยงยากสลบซบซอนแตกตางจากการแกกฎหมายทวไป กลาวคอ การแกไขพระราชบญญตฉบบนจะตองผานสภากลาโหม ตามมาตรา 42 และ 43 ซงสมาชกสภากลาโหสวนใหญประกอบไปดวยทหารแทบทงสน ไดแก ผน าเหลาทพแตละเหลาทพ ผทรงคณวฒจากกองทพ และราชองครกษ สวนฝายการเมองมเพยง 2 ต าแหนงเทานน คอ รฐมนตรวาการและรฐมนตรชวยวาการกระทรวงกลาโหม ในกรณถามรฐมนตรมากกวา 1 คน นอกจากนในมาตรา 43(5) ยงไดระบไววา ในการด าเนนการของรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมตองเปนไปตามมตของสภากลาโหม อนประกอบไปดวยเรอง (1) นโยบายการทหาร (2) นโยบายการระดมสรรพก าลงเพอการทหาร (3) นโยบายการปกครองและการบงคบบญชาภายในกระทรวงกลาโหม (4) การพจารณางบประมาณการทหาร และการแบงสรรงบประมาณ


[101]

ของกระทรวงกลาโหม (5) การพจารณารางกฎหมายทเกยวกบการทหาร และ (6) เรองทกฎหมายหรอรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมก าหนดใหเสนอสภากลาโหม

จะเหนไดวา นอกจากมาตรา 25 แหง พ.ร .บ. จดระเบยบราชการกระทรวงกลาโหม พ.ศ. 2551 ทเปนเครองมอส าคญในการปองกนการแทรกแซงและควบคมของฝายการเมองแลว ในมาตรา 43(5) ยงไดบญญตไวชดเจนวา “การพจารณารางกฎหมายทเกยวกบการทหารจะตองเปนไปตามมตของสภากลาโหมเทานน” ดงนน ในมาตรา 43 จงเปนเครองมอชนส าคญอกเครองมอหน งในการสกดกนและปองกนฝายการเมองทจะเขามาแกไขกฎหมายทเกยวกบการทหารไวเกอบทกเรอง ท าใหการแกไขพระราชบญญตฉบบนใหเปนไปตามความตองการของฝายการเมองนนจงแทบจะเปนไปไดยากหรอแทบจะท าไมไดเลย อยางไรกตาม แมวาจะมแกไขเพมเตมในรายละเอยดบางมาตราและมการประกาศใชฉบบใหมทเรยกวา พระราชบญญตจดระเบยบราชการกระทรวงกลาโหม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2556 แตเนอหาสาระของพระราชบญญตนยงไมแตกตางจากฉบบเดม และไมมการแกไขในมาตรา 25 หรอมาตรา 43 ทถอวาเปนขอจ ากดและอปสรรคส าหรบรฐบาลพลเรอนแตอยางใด

ดงนน การม พ.ร.บ. จดระเบยบราชการกระทรวงกลาโหม จงเปรยบเสมอนเหรยญสองดานทดานหนงเปนเครองมอทสรางความเปนอสระใหแกกองทพและยงเปนการคมกนหรอปองกนมใหฝายการเมองเขามาแทรกแซงหรอกาวกายกจการภายในของกองทพได แตอกดานหนงหากกองทพมความเปนอสระมากเกนไป ไรการควบคมจากรฐบาลพลเรอนตามหลกการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารในระบอบประชาธปไตยแลวกจะท าใหรฐบาลพลเรอนมความออนแอ หากเกดวกฤตทางการเมองขนอาจน าไปสการแทรกแซงทางการเมองของกองทพเสยเอง จนท าใหการพฒนาระบอบประชาธปไตยหยดชะงกได

4) การโยกยายต าแหนงนายทหารส าคญของกองทพเมอถงฤดกาลแตงตงและโยกยายต าแหนงนายทหารส าคญประจ าปของ

กองทพกมกจะถกจบตามองจากหลายฝายเปนพเศษ โดยเฉพาะผน าเหลาทพซงจะตองท าหนาทในการตอบสนองนโยบายของรฐบาลในหลายดาน โดยในชวงรฐบาลนางสาวยงลกษณนพบวาปญหาขอขดแยงของการแตงตงและโยกยายนายทหารมไมมากนก เนองจากในหลายต าแหนงยงอยอายราชการทตอเนองจากรฐบาลนายอภสทธ โดยเฉพาะ


[102]

ต าแหนงผบญชาการทหารบกทมบทบาททางการเมองสงกวาผน าเหลาทพอน นอกจากน ดวยขอกฎหมายทจ ากดจาก พ.ร.บ. จดระเบยบราชการกระทรวงกลาโหม พ.ศ. 2551 และทาทในการประนประนอมของรฐบาลกท าใหรฐบาลหรอฝายการเมองไมสามารถทจะแทรกแซงในการแตงตงและโยกยายนายทหารประจ าปได อยางไรกตาม กลบปรากฏภาพความเหนไมตรงกนซงกลายเปนจดแตกหกระหวาง พล.อ.อ. สก าพล สวรรณทต รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมกบ พล.อ. เสถยร เพมทองอนทร ปลดกระทรวงกลาโหม กรณการเสนอชอแตงตงปลดกระทรวงกลาโหมคนใหม โดยท พล.อ.อ. สก าพล เสนอชอ พล.อ.ทนงศกด อภรกษโยธน ผชวยผบญชาการทหารบก แต พล.อ. เสถยร ไดเสนอชอ พล.อ.ชาตร ทตต รองปลดกระทรวงกลาโหม โดยใหเหตผลวาเปนผทอาวโสกวาและเปนคนในกระทรวง จนท าให พล.อ. เสถยร ตองท าหนงสอขอเขาพบนางสาวยงลกษณ เพอชแจงการแตงตงโยกยายดงกลาว โดยมเนอหาระบ การเสนอชอผมาด ารงต าแหนงปลดกลาโหมไมเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกระทรวงกลาโหมก าหนด รวมถงบอกถงพฤตกรรม พล.อ.อ. สก าพล ในการกาวกายแทรกแซง ใชอ านาจทไมชอบดวยกฎหมาย (ไทยพบลกา, 27 สงหาคม 2555) นอกจากน การท พล.อ. เสถยร ขอเขาพบ พล.อ. เปรม ประธานองคมนตรและรฐบรษ และพล.อ. สรยทธ องคมนตรเพอรองเรยนปญหาดงกลาว ไดสรางความไมพอใจใหแกรฐบาลโดยมนอย โดยเฉพาะ พล.อ.อ. สก าพล จนตองมค าสงยาย พล.อ. เสถยร และพล.อ. ชาตร ในเวลาตอมา (วาสนา นานวม , 2556) ดงนน การแตงตงโยกยายครงนจงอาจมใชความขดแยงระหวางรฐบาลและกองทพโดยตรง แตเปนความขดแยงระหวางรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมและปลดกระทรวงกลาโหมเทานน จงไมสงผลตอความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารมากเทาใดนก

5) การควบคมทหารโดยภาคประชาชนหลงจากการรฐประหารในป 2549 เปนตนมา พบการตนตวทางการเมองของ

ภาคประชาชนเปนอยางมาก โดยเฉพาะการปรากฏบทบาทของกลม ตาง ๆ ทออกมาเคลอนไหวเพอมงหวงใหเกดการเปลยนแปลงในทางการเมอง รวมถงการสรางประชาธปไตยตามแบบฉบบทกลมตองการ หากกลาวถงประเดนการควบคมทหารโดยภาคประชาชนแลวจะพบวาในชวงทผานมามทงกลมทเคลอนไหวสนบสนนกองทพ รวมถงกลมทเรยกรองใหกองทพหยดการแทรกแซงทางการเมอง โดยเฉพาะกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต หรอกลมคนเสอแดง ทถอวาเปนกลมสนบสนน


[103]

รฐบาลพรรคพลงประชาชนและพรรคเพอไทย และยงเปนกลมทไดรบผลกระทบจากเหตการณการเขาสลายการชมนมในป 2552 และ 2553 จนท าใหมผเสยชวตและบาดเจบเปนจ านวนมาก โดยไดออกมาเคลอนไหวการเรยกรองใหทหารกบเขากรมกอง รวมถงการเปดเวทปราศรยเพอโจมตการท างานของกองทพและตอตานการเขาแทรกแซงทางการเมองของทหารอยตอเนอง อกทงการทประชาชนเขาถงขอมลขาวสารอยางรวดเรว โดยเฉพาะการใชสอโทรทศนผานดาวเทยมในการเผยแพรขอมลของกลมกเปนปจจยทท าใหกองทพระมดระวงมากขน นอกจากน กลมคนเสอแดงยงอาศยบทบาทของฝายนตบญญตในฐานะสมาชกสภาผแทนราษฎรในการอภปราย ตรวจสอบและถวงดลกองทพเชนกน

อยางไรกตาม ในชวงรฐบาลนางสาวยงลกษณกไดปรากฏกลมพลงทางการเมองหลากหลายกลมโดยเฉพาะกลมตอตานหรอขบไลรฐบาล ทพฒนามาจากการกลมคดคาน พ.ร.บ. นรโทษกรรมของรฐบาล โดยระยะหลงมการเรยกรองใหทหารเขาแทรกแซงทางการเมองจนท าใหการควบคมทหารตามระบอบประชาธปไตยเปลยนทศทางไป

ดานการจดการงบประมาณ 1) การจดสรรงบประมาณของกระทรวงกลาโหม

การเกดวกฤตเศรษฐกจครงยงใหญของประเทศไทยในป 2540 หรอทเรยกวา“วกฤตตมย ากง” และเงอนไขของกองทนการเงนระหวางประเทศ หรอ IMF สงผลใหประเทศไทยตองปรบวงเงนงบประมาณของประเทศทเปนแบบเกนดลรอยละ 1 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ท าใหกระทรวงตาง ๆ รวมถงกระทรวงกลาโหมไดรบการจดสรรงบประมาณทลดนอยลงไปเชนกน อยางไรกตาม แมสถานการณดงกลาวจะคลคลายลงไปมากและเศรษฐกจจะกลบมาฟนตว แตรฐบาลกมไดใหความส าคญในการปรบเพมงบประมาณของกระทรวงกลาโหมมากเทาไรนก ถงแมในบางปจะไดรบงบประมาณทเพมขนแตกไมสงมากแบบมนยส าคญ และเมอเทยบสดสวนงบประมาณกระทรวงกบงบประมาณประเทศกพบวามสดสวนทลดลงมากกวาเพมขน

อยางไรกตาม หลงเหตการณการรฐประหารในป 2549 กลบพบวากระทรวงกลาโหมกลายเปนกระทรวงทไดรบการจดสรรงบประมาณเพมขนอยางม


[104]

นยส าคญ เมอเปรยบเทยบกบงบประมาณทกระทรวงกลาโหมเคยไดรบทประมาณ 8.5 หมนลานบาท ในชวงกอนการรฐประหาร แตภายหลง งบประมาณดงกลาวกลบมจ านวนเพมขนเปน 1.7 แสนลานบาท ในป 2552 หรอเพมขนกวา 2 เทา ภายในเวลาไมถง 3 ป แมจะมรฐบาลพลเรอนทมาจากการเลอกตงและยงเปนขวอ านาจเกาทถอเปนคปฏปกษกบทหารโดยเฉพาะรฐบาลนางสาวยงลกษณ กมไดมททาวาจะมการปรบลดงบประมาณกระทรวงกลาโหมลงแตอยางใดและมแนวโนมทเพมสงขน (โปรดพจารณาในตารางท 1) ขณะทหลายฝายมการตงขอสงเกตถงการเพมงบประมาณดานทหารและการปองกนประเทศในชวงหลายปทผานมาวา อาจเกดจากความเกรงใจจากการทฝายทหารเขามามบทบาทในทางการเมองมากขน แตกองทพกใหเหตผลถงความจ าเปนทจะตองไดรบการจดสรรงบประมาณดานการทหารทเพมขน ทงสภาพเศรษฐกจของโลกและความสมพนธระหวางประเทศ เชน กรณพพาทเขตแดนในทะเลจนใตและจนตะวนออก กเปนสาเหตหนงทท าใหหลายประเทศในอาเซยนไดรบแรงกดดนใหตองเพมแสนยานภาพทางทะเลดวยการเพมงบซอเรอรบ เรอตรวจการณ เรอด าน า รวมถงการจดซออาวธยทโธปกรณททนสมยมาแทนทของเกา เนองจากอาวธยทโธปกรณจ านวนมากทมอยเปนอาวธทใชมาตงแตชวงสงครามเยน ซงก าลงจะลาสมยและมตนทนในการบ ารงรกษาทเพมขนเรอยๆ จงจ าเปนทตองปฏรปกองทพใหทนสมยขนเพอเปนการเพมขดความสามารถของกองทพไวถวงดลกบประเทศเพอนบานในอนาคต

นอกจากการจดสรรงบประมาณของกระทรวงกลาโหมแลว รฐบาลนางสาวยงลกษณ ยงไดจดสรรเงนใหแกสวนราชการ สงกดกระทรวงกลาโหมจ านวน 952 ลานบาท เพมเตม เพอปรบอตราเงนเดอนแรกบรรจทหารบรรจใหม และการเลอนขนชนเงนเดอนเพอชดเชยแกทหารทไดรบผลกระทบจากการปรบขนเงนเดอนแรกบรรจตามทกระทรวงกลาโหมเสนอ ไดแก ส านกงานรฐมนตร กระทรวงกลาโหม ไดรบทงสน 18 ลานบาท กรมราชองครกษ จ านวน 1.9 ลานบาท กองบญชาการกองทพไทย จ านวน 86 ลานบาท กองทพบก จ านวน 584 ลานบาท กองทพเรอ จ านวน 182 ลานบาท และกองทพอากาศ จ านวน 69 ลานบาท อยางไรกตาม อตราเงนเดอนแรกบรรจและการเลอนขนชนเงนเดอนของกระทรวงกลาโหมในครงน ไดเกดขนหลงจากทมการปรบเงนเดอนใหแกหนวยงานในสวนอน ๆ ไปแลว


[105]

ดงนน จะเหนไดวา นบต งแตการรฐประหารในป 2549 เปนตนมา งบประมาณกระทรวงกลาโหมมแนวโนมเพมสงขนเรอย ๆ แมแตรฐบาลนางสาวยงลกษณ ทมคะแนนเสยงในสภามากถง 300 เสยง แตกไมมการปรบลดงบประมาณลงแตอยางใด ทงยงมการอนมตและจดสรรเงนเพมเตมใหแกบคลากรสงกดกระทรวงกลาโหมดวย แสดงใหเหนถงความเกรงใจและความพยายามในการประนประนอมในเชงอ านาจผานผลประโยชนดวยการพยายามหลกเลยงสงทจะท าใหเกดผลกระทบตอกองทพและยงท าใหกองทพไดรบผลประโยชนเพมขนดวย เพอสรางความมนคงใหแกรฐบาลทจะสามารถด ารงอยตอไปไดโดยปราศจากการแทรกแซงหรอการเขามามบทบาทในทางการเมองของกองทพมากยงขน ตารางท 1: เปรยบงบประมาณกระทรวงกลาโหมหลงการรฐประหารป 2549 ถง 2560

ปงบ ประมาณ

งบประมาณ ของ

ประเทศ* (ลานบาท)

งบประมาณของกระทรวงกลาโหม สดสวน

งบกลาโหมกบ งบประเทศ

สดสวนกลาโหมตอ

จดพ จ านวน (ลานบาท)

อตรา การเพมขน

2550 1,566,200 115,024 33.85 7.34 1.43 2551 1,660,000 143,519 24.77 8.65 1.64 2552 1,951,700 170,157 18.56 8.72 1.82 2553 1,700,000 154,032 -9.48 9.06 1.56 2554 2,169,968 168,501 9.39 7.77 1.59 2555 2,380,000 168,667 0.10 7.09 1.38 2556 2,400,000 180,491 7.01 7.52 1.41 2557 2,525,000 184,737 2.35 7.32 1.42 2558 2,575,000 192,949 4.45 7.49 1.45 2559 2,776,000 206,461 7.00 7.44 1.47 2560 2,923,000 210,777 2.09 7.21

หมายเหต *งบประมาณประเทศหมายความรวมถงงบประมาณเพมเตมตามพระราชบญญตงบประมาณ รายจายเพมเตมประจ าปงบประมาณ พ.ศ. ...

ทมา พระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2550 – พ.ศ. 2560 และสถาบนวจยสนตภาพระหวางประเทศสตอกโฮลม (SIPRI)


[106]

2) การจดซออาวธยทโธปกรณของกองทพจากทไดอธบายและพจารณาถงการจดสรรงบประมาณของกระทรวง กลาโหม

หลงการรฐประหารป พ.ศ. 2549 เปนตนมาในขางตนกจะพบวามแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง หลงจากทเคยถกปรบลดลงนบตงแตป พ.ศ. 2540 จนสงกระทบตอกองทพท าใหเกดความขาดแคลนงบประมาณเพอการพฒนาขดความสามารถของกองทพโดยเฉพาะการมอาวธยทโธปกรณทถอเปนเครองมอส าคญในการเพมความแขงแกรงของกองทพ จากการปรบเพมขนของงบประมาณกระทรวงกลาโหมอยางตอเนองหลงการรฐประหารป พ.ศ. 2549 เปนตนมา แผนการจดซออาวธยทโธปกรณของกองทพถกหยบยกขนมาพจารณาหลายครง รวมถงการอนมตจดซอเปนอนส าเรจทงโครงการเลกจนไปถงโครงการทตองใชงบประมาณอยางมหาศาล เชน โครงการจดซออาวธ โครงการจดซอเฮลคอปเตอร โครงการจดซอยานเกราะ โดยเฉพาะการจดซอเรอเหาะในสมยรฐบาลนายอภสทธทกองทพไดรบการถกวพากษวจารณอยางมากทงจากคณะกรรมาธการการทหาร สภาผแทนราษฎร และประชาชนโดยทวไปถงความไมมประสทธภาพในการใชงานของเครอง เปนตน นอกจากนยงถกตงขอกงขาถงการอนมตงบประมาณทถจนเกนไปโดยไมค านงถงสภาพเศรษฐกจและความจ าเปนในขณะนน

ส าหรบรฐบาลนางสาวยงลกษณไดมแผนการจดซออาวธยทโธปกรณหลายประเภทเชนกน เชน ในป 2554 คณะรฐมนตรไดมมตอนมตโครงการจดหาเฮลคอปเตอรลาดตระเวนตดอาวธขนาดเบา AS-500/C3 (FENNEC) จากบรษทยโรคอปเตอร ประเทศฝรงเศส จ านวน 8 ล า เปนเงนกวา 1,500 ลานบาท ในป 2555 คณะรฐมนตรไดมมตอนมตโครงการของกองทพเรอในการจดหาเรอฟรเกต จ านวน 2 ล า วงเงน 3 หมนลานบาท ระยะด าเนนการ 5 ป ตงแตป พ.ศ. 2555 -2559 การอนมตเงนกอหนผกพนปงบประมาณ พ.ศ. 2555-2557 ระยะเวลา 3 ป โครงการปรบปรงเรอฟรเกต ชดเรอหลวงนเรศวร ระยะ 2 มลคากวา 3.3 พนลานบาท การอนมตการกอหนผกพนขามปงบประมาณ พ.ศ. 2555-2557 ในโครงการจดหาเฮลคอปเตอรแบบใชงานทวไปของกองทพบก ระยะ 1 หวงท 3 มลคา 2.8 พนลานบาท สวนในป 2556 คณะรฐมนตรไดมมตอนมตงบประมาณผกพนขามป พ.ศ. 2557 -2561 ในโครงการจดซอเรอฟรเกตสมรรถนะสงของกองทพเรอ จ านวน 1 ล า วงเงนกวา 14,997 ลานกวาบาท ทตอเรอจากอบรษทแดว ประเทศเกาหลใต รวมถงการอนมตงบกลางประจ าป พ.ศ. 2556 ให


[107]

กองทพอากาศ จ านวน 718 ลานบาท เพอจดซอเครองบน และจดสรรเปนงบซอมบ ารง เปนตน นอกจากนยงไดมการหยบยกการจดซอเรอด าน ามอสองจากประเทศเยอรมนขนมาพจารณาอกครง ซงกองทพเรอเคยเสนอขออนมตงบประมาณไวตงแตสมยรฐบาลนายอภสทธ แตไมไดรบการตอบรบแตอยางใดจนกระทงมการยบสภา อยางไรกตาม โครงการดงกลาวนกไมไดรบการตอบสนองจากรฐบาลนางสาวยงลกษณเชนกน

ดานความมนคงของประเทศ

บทบาททหารถกเพมมากขนหลงจากการรฐประหารในป 2549 โดยเฉพาะ พ.ร.บ. การรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 ท ไดเพมอ านาจและบทบาททหารในก าหนดนโยบายและการปฏบตการดานความสงบเรยบรอยในประเทศผานกองอ านวยการรกษาความมนคงภายใน (กอ.รมน) ซงเดมถกแปรสภาพมาจากกองอ านวยการปองกนและปราบปรามคอมมวนสต (กอ.ปค.) ในป 2516 ทมภารกจเพยงการปองกนและปราบปรามคอมมวนสต แตภายหลงภยคกคามจากคอมมวนสตลดนอยลงจงมการปรบปรงโครงสรางใหมในรฐบาลนายชวน และไดปรบบทบาทของ กอ.รมน. ใหปฏบตภารกจทางดานปองกนปราบปรามยาเสพตด การจดระเบยบและเสรมความมนคงชายแดน การพฒนาเพอความมนคงเฉพาะพนท การแกปญหาชนกลมนอยและผหลบหนเขาเมอง การแกปญหาจงหวดชายแดนภาคใต แกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ การปฏบตงานดานการขาวและการปฏบตการจตวทยา ตอมาในสมยรฐบาล พ.ต.ท. ทกษณ มการปรบโครงสราง กอ.รมน. ใหม และไดปรบลดบทบาทของ กอ.รมน. ลง โดยเฉพาะดานการแกไขความไมสงบในชายแดนภาคใต และเพมบทบาทดานการประสานงานแทน

ดงนน เมอ พ.ร.บ. การรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 ถกประกาศใชกจะท าใหทหารสามารถเขามามบทบาทในทางการเมองในฐานะผรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกรหากไดรบค าสง ซ งในมาตรา 3 นนกไดใหนยามของ “การรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร” อยางกวาง ๆ วา เปนการด าเนนการเพอปองกน ควบคม แกไข และฟนฟสถานการณใดทเปนภยหรออาจเปนภยอนเกดจากบคคลหรอกลมบคคลทกอใหเกดความไมสงบสข ท าลาย หรอท าความเสยหายตอชวต รางกาย ทรพยสนของประชาชนหรอของรฐ ใหกลบสสภาวะปกต เพอใหเกดความสงบเรยบรอย


[108]

ของประชาชนหรอความมนคงของรฐ และเมอพจารณาจากมาตราอนกจะพบวาไมมมาตราใดทใหค านยามของค าวา “ความมนคง” หรอ”ความสงบเรยบรอยของประชาชน” ไว จงเปนการเปดชองวางใหทหารสามารถเขามามบทบาทในทางการเมองไดเพอปกปองรฐบาลมากกวาการปองกนภยคกคามภายในประเทศอยางแทจรง

ปจจยและเงอนไขในการเปลยนแปลงลกษณะความสมพนธระหวาง พลเรอนและทหารทสงผลตอการแทรกแซงทางการเมองของกองทพ

ในการรฐประหาร ป 2557

ปจจยแวดลอมภายในกองทพ

1) ความผดพลาดในการด าเนนนโยบายของกองทพดวยกองทพไทยเปนองคกรหนงทมความเปนเอกภาพสง มความเปนอสระ

แตกตางจากองคกรอน และด ารงอยในสงคมไทยมาอยางยาวนานเปรยบเสมอนสถาบนท 4 ตามหลกของการแบงแยกอ านาจ ท าใหการด าเนนการใด ๆ ของกองทพยอมเปนอสระและยากตอการตรวจสอบ

ทผานมากองทพไดด าเนนนโยบายตาง ๆ ทขดตอหลกการประชาธปไตยจนถกตงค าถาม รวมถงการวพากษวจารณจากสงคมจ านวนมาก โดยเฉพาะความไมเปนกลางทางการเมอง และการเขาแทรกแซงทางการเมอง แตนนกมไดสงผลกระทบตอภาพลกษณของกองทพมากนก สวนหนงเนองจากการกระท าดงกลาวไดรบการสนบสนนจากประชาชนบางกล ม รวมถงผ มอ านาจในส งคมไทย อยางไรกตาม ส งท ส งผลกระทบกระเทอนกบกองทพมากทสดกลบเปนสงทเกดจากขอผดพลาดจากกองทพเอง โดยเฉพาะปญหาความออฉาว การทจรตคอรรปชนภายในกองทพ ซงทผานมากองทพมกใชขออางปญหาการทจรตคอรรปชนของรฐบาลพลเรอนเพอสรางความชอบธรรมในการรฐประหารอยบอยครง ดงนน เมอปรากฏภาพการทจรตในกองทพ จงท าใหภาพลกษณการตอตานทจรตของกองทพเปนผลลบในสายตาประชาชน อยางเชน กรณการจดซอเครอง GT200 ของกองทพ ซงเดมกองทพอากาศ ไดน ามาใชเปนครงแรกเมอป 2548 ใน


[109]

การตรวจการในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต กอนทหนวยงานภาครฐตาง ๆ จะจดซอเพมในป 2550-2552 ท าใหระหวางป 2548-2553 หนวยงานของรฐไทย 15 หนวยงาน ซอ GT200 หรอ Alpha 6 มาใชรวมกนถง 1,398 เครอง รวมเปนเงนกวา 1,134 ลานบาท ในราคาตงแตเครองละ 4.26 แสนบาท-1.38 ลานบาท จนในชวงปลายป 2552 สงคมเรมตงค าถามถงประสทธภาพของเครอง GT200 หลงเหตระเบดทจงหวดนราธวาส และยะลา จงท าใหเกดการตรวจสอบขนทงจากรฐบาลนายอภสทธ และนกวทยาศาสตร ซงผลปรากฏวา รฐบาลสงใหหนวยงานของรฐยกเลกการจดซอโดยทนท แตในทางกลบกนผบญชาการทหารบกในขณะนนกลบแถลงยนยนความเชอมนวาใชไดจรง (ไทยพบลกา, 29 มถนายน 2558) และปญหาออฉาวเรองทสองของกองทพ คอ กรณการจดซอเรอเหาะเรอเหาะตรวจการณ ในราคา 350 ลานบาท ซงถกตงขอสงเกตททงเรองราคาทจดซอแพงเกนไป เมอเปรยบเทยบชนดทใกลเคยงกนทมราคาเพยง 30-35 ลานบาทเทานน นอกจากนน ยงถกตงขอสงสยเกยวกบตวสนคาวาอาจเปนสนคามอสอง เพราะสงซอและไดรบสนคาอยางรวดเรวภายในเวลาไมกเดอน รวมถงการตงค าถามถงความเหมาะสมในแงยทธการและความคมคาทจะน ามาใชจรง (อสรา, 19 มนาคม 2553) ขณะเดยวกนกลบปรากฏขาวทเปนเรองออฉาวของกองทพวากองทพบกออกค าสงแบบเงยบ ๆ ใหจ าหนายเรอเหาะล าดงกลาวหลงจากเกดอบตเหต ซงไมสามารถซอมแซมใหกลบคนสภาพเดมได ท าใหเรอเหาะล านไมถกใชบนตรวจการณไดแมแตครงเดยว (ผจดการออนไลน, 18 กรกฎาคม 2556)

ดงนน การตงค าถาม การวพากษวจารณ และถกตรวจสอบถงความโปรงใสในการด าเนนงานของกองทพโดยภาคประชาชน จงท าใหกองทพไดรบผลกระทบกระเทอน และอาจสรางความไมพอใจใหกบกองทพ (พจารณาเพมเตม กรณการออฉาวเรองทจรตคอรรปชนของกองทพหลงการรฐประหารป 2557 เชน กรณการสรางอทยานราชภกด การเออประโยชนแก เครอญาตของทหารในกองทพทมลกษณะของผลประโยชนทพซอน เปนตน ไดถกวพากษวจารณถงความโปรงใสจากภาคประชาชนในหลายครงเชนกน ประเดนดงกลาวนไดสงผลกระทบตอภาพลกษณของกองทพโดยตรง จนเกดความไมพอใจใหกบผน าทหารโดยไมนอย จนปรากฏภาพเจาหนาททหารสงหยดขบวนรถไฟของนกศกษาจ านวนหนงทเดนทางเพอแสดงเจตจ านงในการเขาไปตรวจสอบการท างานของ


[110]

กองทพทอทยานราชภกด จงหวดประจวบครขนธ และการจบกมนกศกษาดงกลาวดวยขอหาการฝาฝนค าสง คสช.)

2) ความรสกจากการถกดหมนหรอเหยยดหยามศกดศรตลอดชวงระยะเวลาของการชมนมทางการเมองในป 2556-2557 จะปรากฏ

ภาพของผบญชาการทหารบกใหสมภาษณและตอบโตผานสอในประเดนทางการเมองอยบอยครง โดยเฉพาะการตอบโตกบแกนน ากลมคนเสอแดงทปราศรยพาดพงหรอแสดงความเหนในเชงต าหนทหารและกองทพ ซงหากมองแบบผวเผนแลวการตอบโตไปมาระหวางผน าทหารและแกนน าผชมนมทเปนเรองปกตธรรมดาเมอเกดการพาดพงกจ าเปนตองมการชแจง แตหากพจารณาประวตศาสตรทางการเมองแลวกจะพบวา กแสดงออกถงความไมพอใจของผน าทหารกเปนปจจยหนงทเปนสงเราท าใหทหารตดสนใจเขาแทรกแซงทางการเมอง เนองจากความตองการกอบกศกดศรและเกยรตศกดของทหารหลงจากตองตกเปนเปาโจมตของฝายการเมอง ดงเชน การออกมาเตอนของ พ.อ.วนธย สวาร รองโฆษกกองทพบก กอนวนรฐประหารเพยง 1 สปดาห วา “ขอเตอนผกลาวใหรายกองทพ ใหระมดระวงค าพด ซงถอวาเปนการหมนเกยรตยศ และศกดศรของกองทพ ทหารทกคนไมสามารถยอมรบได” (ผจดการออนไลน, 15 พฤษภาคม 2557) เปนตน

ปจจยแวดลอมภายนอกกองทพ 1) รฐบาลพลเรอนขาดเสถยรภาพไมสามารถบรหารประเทศไดจากวกฤต

ความขดแยงทางการเมองทรนแรง หลงการรฐประหารในป 2549 เปนตนมา ไดเกดกลมทางการเมองทมแนวคด

และอดมการณทแตกตางอยางมากมายจนกอรางเปนความขดแยงทฝงรากลกในสงคมไทยจนมาถงปจจบน โดยในชวงรฐบาลนางสาวยงลกษณ ตองเผชญกบขอครหาวาเปนนอมนหรอเปนตวแทนของ พ.ต.ท. ทกษณ หรอระบอบทกษณ ซงเคยถกตอตานจากกลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยในชวงกอนการรฐประหารป 2549 การชมนมประทวงรฐบาลนายสมคร และนายสมชาย กอนทจะสลายตวแยกออกมาเปนกลมใหม

หลงรฐบาลบรหารประเทศไดนาน รฐบาลตองเผชญวกฤตการณทางการเมองอยางตอเนองจากการชมนมตอตานและคดคานรฐบาล เชน การชมนมของกลมเสอหลาก


[111]

ส กลมสยามสามคค เปนตน แตกไมท าใหเสถยรภาพของรฐบาลสนคลอน กระทงในปลายป 2556 มการผลกดนราง พ.ร.บ. นรโทษกรรมแกผซงกระท าความผดเนองจากการชมนมทางการเมองฯ หรอ พ.ร.บ. นรโทษกรรม จนสงผลใหเกดการคดคานจากนกวชาการ นกศกษา และประชาชนจ านวนมาก กอนทจะพฒนามาเปนกลมคณะกรรมการประชาชนเพอการเปลยนแปลงประเทศไทยใหเปนประชาธปไตยทสมบรณอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (กปปส.) น าโดยสมาชกพรรคประชาธปตยทมนายสเทพ เทอกสบรรณ เปนแกนน าหลก เพอขบไลรฐบาลจนเปนเหตใหรฐบาลตองประกาศยบสภา นอกจากน ตลอดระยะเวลาของการชมนมของกลม กปปส. ไดมการชมนมคขนานของกลมคนเสอแดงบรเวณสนาม ราชมงคลากฬาสถานซงถอวาไมหางจากพนทชมนมของกลม กปปส. มากนก จนสงผลใหเกดการเผชญหนาและปะทะกนอยางรนแรงจนท าใหมผเสยชวตและไดรบบาดเจบเปนจ านวนมาก

หลงจากการประกาศยบสภาและจดใหมการเลอกตงในวนท 2 กมภาพนธ 2557 สถานการณทางการเมองกลบไมมททาวาจะยตแตไดเขาสขนรนแรงมากขน มการปดคหาเลอกตงทงในวนเลอกตงลวงหนาและวนเลอกตงทวไป จนในทสดศาลรฐธรรมนญมมตใหการเลอกตงดงกลาวตกเปนโมฆะ นอกจากนยงมเดนขบวนปดสถานทราชการ องคกรสอ และมการปะทะกนอยางตอเนอง มการท ารายรางกายผเหนตางทางการเมอง หรอทรนแรงกวานนคอการใชอาวธสงครามของผชมนม

จากเหตความขดแยงอยางรนแรงตงแตปลายป 2556-2557 น ไดสงผลตอเสถยรภาพของรฐบาลโดยมนอย นอกจากน การทรฐบาลด าเนนนโยบายตาง ๆ โดยไมฟงเสยงคดคานจากประชาชนกกลายเปนการขาดความชอบธรรมในการบรหารประเทศของรฐบาลในทนท ซงสถานการณเชนนยงสงผลเสยตอรฐบาลพลเรอนในการปกครองระบอบประชาธปไตยและยงเปนการสรางความชอบธรรมใหกบกองทพในการเปนผรกษาความสงบในประเทศ ทายทสด กองทพกอาศยสถานการณดงกลาวนสรางภาพลกษณถงความเปนกลางทางการเมองและเสนอตวเขามาสรางความปรองดอง จนตองจบลงดวยการรฐประหารเมอเดอนพฤษภาคม 2557


[112]

2) ปญหาความไมโปรงใสในการด าเนนนโยบายของรฐบาลพลเรอนทอาจสอไปในทางทจรตหรอมผลประโยชนทบซอน ตลอดระยะเวลาการบรหารงานภายใตรฐบาลนางสาวยงลกษณ ชนวตร ไดถกตงค าถามจากสงคมอยางมากเกยวกบการด าเนนนโยบายตาง ๆ ทผดพลาดและอาจสอไปในทางทจรตคอรรปชนหรอมผลประโยชนทบซอน เชน ขอกลาวหาในคดทจรตโครงการรบจ าน าขาว ซงสงผลใหรฐตองขาดทนและสญเสยเงนอยางมหาศาล อกทงยงเปนการเออผลประโยชนแกพวกพอง นอกจากนชาวนาบางสวนยงไดรบความเดอดรอนจากการขายขาวใหรฐบาลแตไมไดรบเงนมาเปนเวลานาน การบรหารจดการน าทผดพลาดจนเปนเหตใหเกดอทกภยในป 2554 การจายเงนชดเชยและเยยวยาผไดรบผลกระทบจากการชมนมทางการเมองโดยไมมอ านาจจนถกวพากษวจารณวาเปนการตอบแทนกลมคนเสอแดง การออกหนงสอเดนทางใหกบ พ.ต.ท. ทกษณ ซงถกศาลสงหามเดนทางออกนอกประเทศ และถกออกหมายจบในคดกอการราย และคดอน ๆ ซงขดตอระเบยบขอบงคบกระทรวงการตางประเทศ วาดวยการออกหนงสอเดนทาง การโยกยายนายถวล เปลยนศร เลขาธการสภาความมนคงแหงชาต พนต าแหนง จนเปนเหตท าใหนางสาวยงลกษณตองพนจากต าแหนงนายกรฐมนตร เปนตน 3) ความเปนเผดจการโดยรฐสภา ค าวา “เผดจการรฐสภา” สวนใหญมกจะกลาวถงรฐบาลพลเรอนมากทสดและยงเปนหนงในค าส าคญทถกใชในทางการเมองกรณรฐบาลใชอ านาจทงทางฝายบรหารและนตบญญตโดยไมสนใจเสยงคดคานทงจากพรรคการเมองฝายคานหรอประชาชน ในชวงรฐบาลนางสาวยงลกษณ แมจะเปนรฐบาลผสมจากหลายพรรคการเมอง แตตองตกอยในขอกลาววาเปนเผดจการรฐสภาเชนเดยวกบรฐบาลของ พ.ต.ท. ทกษณ ซงขอกลาวหาเชนนเกดจากการทรฐบาลใชอ านาจนตบญญตในการออกกฎหมายตาง ๆ ไดโดยงาย อกทงรฐบาลยงตงขอครหาวาออกกฎหมายทเออประโยชนในทางการเมอง โดยทพรรคฝายคานไมสามารถเอาชนะคะแนนเสยงในสภาได ถงแมวาจะเปนอ านาจของสมาชกรฐสภากตาม เชน ความพยายามในการแกไขรฐธรรมนญ การผลกดนราง พ.ร.บ. วาดวยความปรองดองแหงชาต จนท าใหเกดความวนวายในทประชมรฐสภา ความพยายามในการผลกดนราง พ.ร.บ. นรโทษกรรมฉบบสดซอยทเสนอโดยพรรคเพอไทย ซงสภาผแทนราษฎรไดรบรางในวาระท 2 และ วาระ 3 ดวยคะแนนเสยง 310 ตอ 0 เสยง


[113]

งดออกเสยง 4 ขณะท ส.ส.ฝายคานลกขนทกทวง โดยเหนวาเปนการเรงรดลงมต นอกจากน ราง พ.ร.บ. ฉบบดงกลาวยงถกกลาวหาวาเปน พ.ร.บ. ลกหลบ เนองจากมการพจารณาวาระ 2 และวาระ 3 อยางรวดเรวและตอเนองยาวนานถง 19 ชวโมง รวมถงเปนการพจารณาในกลางดก จนท าใหรฐบาลนางสาวยงลกษณถกโจมตดวยขอกลาวหาวาเปนเผดจการรฐสภา ทายทสด การออก พ.ร.บ. นรโทษกรรม กเปนจดพลกผนทางการเมองส าคญจนท าใหรฐบาลนางสาวยงลกษณตองประกาศยบสภา และมการรฐประหารในเวลาตอมา

4) สถาบนพระมหากษตรยไดรบผลกระทบเทอนสถาบนพระมหากษตรยถอเปนสถาบนทมความส าคญและอยคกบสงคมไทยมา

อยางยาวนาน และยงเปนสถาบนทไดรบการเคารพ ยกยองและเทดทลจากประชาชนคนไทยมาหลายชวอายคน โดยเฉพาะในชวงสมยรฐบาลจอมพลสฤษด ธนะรชต ทมฟนฟสถานะและอ านาจของสถาบนพระมหากษตรยใหมฐานะดงเสาหลกทค าจนความเปนชาตทงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมใหกลบมาสงเดนจนสามารถกลายเปนอดมการณทางการเมองทส าคญของการเมองไทยในป จจบน ดงนน สถาบนพระมหากษตรยจงเปรยบดงสถาบนทสงกวาสถาบนอน ๆ จงไมสามารถถกละเมดไดดงเชนทรฐธรรมนญหลายฉบบไดบญญตไว และเมอสถาบนพระมหากษตรยไดรบผลกระทบกระเทอน ไมวาจะเปนการวพากษวจารณ การกลาวหาใสราย การหมนพระบรมเดชานภาพ หรอแมกระทงเพยงการตงค าถาม กมกจะเปนเหตจงใจหรอสรางความชอบธรรมใหทหารซงมความเปนอนรกษนยมสงสามารถด ารงบทบาทในทางการเมองดวยเหตผลการพทกษรกษาและปกปองสถาบนพระมหากษตรยเอาไว ดงจะเหนจากในอดตทการรฐประหารแตตงป 2490 เปนตนมามกอางองถงสถาบนพระมหากษตรยเปนเหตผลในการยดอ านาจรฐบาลพลเรอน

นบตงแตการมรฐบาลพลเรอนหลงการรฐประหารในป 2549 ไดเกดกลมทางการเมองหลายกลม ซงนอกจากการตอสในทางการเมองเพอหวงผลในการเปลยนรฐบาลแลว แตยงมอกหลายกลมทมการตอสในอดมการณทางความคดทงแนวคดแบบเสรนยมประชาธปไตยตามแบบตะวนตกและกลมทมลกษณะของความเปนอนรกษนยม ซงในบางครงมการพาดพงสถาบนพระมหากษตรยอยบอยครง โดยเฉพาะในชวงรฐบาลนางสาวยงลกษณ ทสถาบนพระมหากษตรยถกท าใหเปนสาธารณะมากขน มการตงค าถาม การ


[114]

วพากษวจารณ รวมถงการเสนอแนะใหรฐบาลแกไขกฎหมายหมนพระบรมเดชานภาพและการปฏรปสถาบนพระมหากษตรย ผานเวททางวชาการ การตพมพบทความ และสอโทรทศนจนสรางความตนตวในสงคมไทยอยางมาก ซงมทงการกระแสของการสนบสนนและกลมทไมพอใจในการกระท าดงกลาวโดยเฉพาะกองทพ เหนไดจากการใหสมภาษณสอของ พล.อ. ประยทธ จนทรโอชา ใหกลมนตราษฎรยตการเคลอนไหวในการแกไขมาตรา 112 การแสดงความไมพอใจกรณรายการตอบโจทยประเทศไทย ตอนสถาบนพระมหากษตรยภายใตระบอบประชาธปไตย ทางสถานโทรทศนไทยพบเอส ทมผรวมรายการมการกลาวพาดพงถงสถาบนพระมหากษตรย หรอการทงทายของประกาศยดอ านาจโดยคณะรกษาความสงบแหงชาต ฉบบท 1/2557 วา “...จะยดมนในความจงรกภกด และจะปกปอง เทดทล ด ารงรกษาไวซงสถาบนพระมหากษตรยอนเปนศนยรวมจตใจของประชาชนชาวไทยและทรงอยเหนอความขดแยงทงปวง” (ประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาต ฉบบท 1/2557, 2557) เปนตน นอกจากนรฐบาลยงตองเผชญขอกลาวหาวาไมจงรกภกดอยบอยครง มหน าซ ายงเพกเฉยตอการจดการกบกลมนกเคลอนไหวทางการเมองทกลาวพาดพงสถาบนพระมหากษตรย 5) การเปดโอกาสหรอน าทหารเขามาในพนททางการเมอง ทามกลางวกฤตการณทางการเมองหรอการชมนมประทวงของประชาชนในแตละครง รฐบาลมกจะใชก าลงเจาหนาทรฐโดยเฉพาะเจาหนาทต ารวจเปนผรกษาความสงบของการชมนม แตบอยครงรฐบาลหลายรฐบาลกลบพยายามน าทหารเขามาในพนททางการเมองใหกลายเปนผท าหนาทรกษาความสงบแทนเจาหนาทต ารวจ โดยเฉพาะหลงการรฐประหารในป 2549 เปนตนมา ปรากฏภาพชดเจนในสมยรฐบาลนายอภสทธ ทใชก าลงทหารเขาสลายการชมนมของกลมคนเสอแดงในป 2552 และ 2553 หรอแมกระทงในรฐบาลนางสาวยงลกษณ ในการประกาศใช พ.ร.ก. ฉกเฉน ไดใหอ านาจทหารในการรกษาความสงบรอบพนทการชมนม นอกจากน สอสารมวลชนยงเปนปจจยหนงทท าใหทหารมบทบาทในทางการเมองเหนไดจากการใหความส าคญกบผน าเหลาทพในการสมภาษณหรอขอความเหนตาง ๆ ทเกยวของกบสถานการณการเมองในขณะนน ดงนน การเปดโอกาสหรอน าทหารเขามาในพนทการเมองเชนนยอมสงผลใหความเปนทหารอาชพลดลงและกลายเปนทหารการเมองมากขน อนจะสง ผลเสยตอความมนคงของการบวนการพฒนาประชาธปไตยในอนาคต


[115]

6) การไดรบการสนบสนนจากกลมทางการเมองการเคลอนไหวทางการเมองในการคดคานนโยบายของรฐบาลหรอการชมนมขบ

ไลรฐบาลในแตละครงหากถงขนจดแตกหกมกจะมเสยงเรยกรองจากประชาชนหรอกลมทางการเมองบางกลมในการพยายามดงสถาบนทหารหรอกองทพเขามาเคลอนไหวรวมกบผชมนม เนองจากทผานมากองทพถอวาเปนองคกรทมความเขมแขง มความเปนอสระกวาองคกรอน ๆ ในสงคม นอกจากน ยงมทรพยากรบคคล อาวธยทโธปกรณทสามารถเปนก าลงสนบสนนในการโคนลมรฐบาลไดโดยงาย ดงจะเหนไดจากหลงการรฐประหารในป 2549 ทประชาชนบางสวนออกมาแสดงความยนดและดใจทกองทพท ารฐประหาร พรอมถายรปคกบทหารและรถถง หรอแมกระทงในสมยรฐบาลนางสาวยงลกษณทกลมผชมนมตอตานรฐบาลไดรบการสนบสนนจากนายทหารในราชการ (ศวช ศรโภคางกล, 2559) และยงเรยกรองใหกองทพเขาแทรกแซงการเมองหรอยดอ านาจรฐบาล การพยายามใชชองวางทางกฎหมายเพอเปดทางใหคนนอกสามารถเปนนายกรฐมนตรได นอกจากน ยงปรากฏความรวมมอของกลมผชมนมตอตานรฐบาลกบผน ากองทพในการเตรยมการยดอ านาจดวย โดยนายสเทพ เทอกสบรรณ แกนน ากลม กปปส. ไดเปดเผยหลงการรฐประหารในป 2557 วา “กอนกฎอยการศกจะประกาศใช พล.อ.ประยทธบอกผมวา คณสเทพและมวลชนผสนบสนน กปปส. เหนอยมามากพอแลว ตอนนเปนหนาทของกองทพทจะรบชวงท าหนาทตอ” นอกจากน ยงกลาวตอวา “ทาง กปปส.ไดหารอกบ พล.อ.ประยทธ ตงแตป 2553 แลววา ถอดรอระบอบทกษณ ปฏรปประเทศ ตอตานการคอรรปชนและสลายขวความขดแยงระหวางสไดอยางไร” ซงแสดงใหเหนวามการเตรยมการทจะโคนลมรฐบาลมาเปนระยะเวลาหนงแลว อยางนอยตงแตสมยทนางสาวยงลกษณเปนรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม (Bangkok Post, 2014, June 23) ดงนน หลงการรฐประหาร ผชมนมจ านวนไมนอยไดแสดงออกถงความยนดไมตางจากการรฐประหารในป 2549

7) การขยายของชนชนกลางใหมตลอดระยะเวลากวา 1 ทศวรรษกอนการรฐประหารในป 2557 พบวา มการ

เปลยนแปลงของโลกอยางมาก โดยเฉพาะความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจและเทคโนโลย ท าใหเกดกลมทนใหมขนในสงคมและขยายอยางตอเนองในภมภาคตางจงหวดจนเกดการเลอนฐานะหรอเคลอนยายอ านาจของชนชนกลางใหม เขามาแทนทชนชน


[116]

กลางเดม จนกลายเปนการตอสระหวางชนชนเกดขน ซงความขดแยงนเกดขนมาจากความเหนตอการวาดฝนอนาคตทางการเมองทแตกตางอยางสดขวระหวางชนชนกลางเกาและชนชนกลางใหมทฝายหนงอยากจะเหนบานเมองพฒนาไปในทางทเปนประชาธปไตยมากขน โดยค านงถงเสยงประชาชนเปนหลกและไรกระบวนการแทรกแซงจากอ านาจนอกระบบ รวมถงการสรางสงคมใหมความเสมอภาคกน ในขณะทอกฝายหนงตองการเหนอนาคตของประเทศทปราศจากการคอรรปชน รฐบาลจะตองเปนคนดมความซอสตย สวนการสรางสงคมใหมความเสมอภาคจงไมใชเรองใหญหรอจ าเปนโดยเฉพาะในทางการเมอง นอกจากน ชนชนกลางเกาพยายามทจะตอสกบชนชนกลางใหม (ชนชนกลางระดบลาง) ซงสวนใหญมแนวคดเสรนยมทก าลงกอรางสรางตวขน แมพวกเขาจะเคยอยฝงประชาธปไตยมากอน แตกคอยๆ แยกตวออกไปและไปพงพงและสนบสนนทหารแทน (ประชาไท, 8 ตลาคม 2559)

บทสรปและอภปรายผล

นบตงแตการรฐประหารป 2549 เปนตนมา พบวา ทหารไดเขามามบทบาทและอทธพลทางการเมองมาโดยตลอด จากการวางรากฐานผานรฐธรรมนญและกฎหมายอน ๆ ทเออประโยชนแกกองทพ แมจะมรฐบาลพลเรอนทมาจากการเลอกตง โดยเฉพาะสมยรฐบาลนางสาวยงลกษณ ชนวตร ทสามารถชนะการเลอกตงอยางถลมทลายและมคะแนนเสยงในสภาผแทนราษฎรมากกวากงหนง แตการกระบวนการขบเคลอนประชาธปไตยและการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารตามระบอบประชาธปไตยกไมเปนอยางราบรนนก ดวยขอตดขดทางดานกฎหมายและความเกรงใจตอกองทพ มหน าซ ารฐบาลพลเรอนมลกษณะของความพยายามในการประนประนอมกบกองทพ โดยหลกเลยงหรอเพกเฉยตอปฏรปกองทพหรอการแตะตองผลประโยชนของกองทพ กท าใหกองทพด ารงอยในการเมองตอไป นอกจากน การทรฐบาลพลเรอนเปดโอกาสและน าทหารเขามาสในพนทการเมองยงสงผลใหทหารกลายเปนทหารการเมองมากกวาทหารอาชพ หากพจารณาถงปจจยและเงอนไขทสงผลตอการเปลยนแปลงความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารแลว กจะพบวา สวนใหญมาจากปจจยแวดลอมภายนอกกองทพทงสน


[117]

สวนหนงเนองจากรฐบาลนางสาวยงลกษณ มทาทประนประนอมกบกองทพ การไมเขาไปกาวกายผลประโยชนของกองทพโดยตรงท าใหเงอนไขการเปลยนแปลงจงไปอยทสถานะของรฐบาลพลเรอนและปจจยดานอน ๆ เชน ความชอบธรรมของรฐบาล การมเสถยรภาพ สถาบนพระมหากษตรยไดรบผลกระทบกระเทอน รวมถงการไดรบการสนบสนนจากประชาชนในการแทรกแซงทางการเมองกเปนสงเราและเปนสงรองรบกบผลการกระท าทเกดขนและไมเปนผลเสยตอกองทพ ท าใหกองทพตดสนใจเขาแทรกแซงทางการเมองโดยการรฐประหารรฐบาลพลเรอนในป 2557 ซงสอดคลองกบ Forster ทมองวา เมอใดทรฐบาลพลเรอนไมสามารถในการบรหารประเทศไดอยางปกตหรอมความละเลยหรอเพกเฉยในการทจะควบคมทหารแลวกเทากบวารฐบาลยอมรบกบการสรางเงอนไขทจะท าใหระบอบอ านาจนยมกอตวขนหรอหวนกลบคนมาอกครง

ดงนน การทจะท าใหความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารมเสถยรภาพอยอยางมนคง หนงในหลกการส าคญคอฝายพลเรอนตองมอ านาจเหนอฝายทหาร และทหารตองอยภายใตการควบคมของพลเรอน หากเมอใดททหารมอ านาจมากกวาพลเรอนแลวยอมจะสงผลตอความส าเรจในการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหาร ทงยงกระทบตอการเสรมสรางเสถยรภาพในระบอบประชาธปไตย ยงไปกวานน หากฝายพลเรอนละเลยหรอเพกเฉยตอการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหาร รวมถงการใหอ านาจแกทหารหรอสถาบนทหารมากเกนไป โอกาสททหารและกองทพจะเขาแทรกแซงทางการเมองเพอแสวงหาอ านาจ ก าหนดกฎเกณฑตาง ๆ ทเออประโยชนตอกองทพ หรอการขมข คกคามฝายพลเรอนยอมมสง ซงทหารจะกลายเปนอปสรรคในการขดขวางการพฒนาประชาธปไตยไปในทนท อนตรายไปยงกวานน หากพลเรอนใหอ านาจทหารอยางเบดเสรจแลว กยอมจะน ามาซงการใชก าลงทรนแรง การยดอ านาจ หรอรฐประหารรฐบาลพลเรอน และการสถาปนาอ านาจระบอบการปกครองแบบเผดจการทหาร จนกลายเปนวฏจกรทวนเวยนอยางไมสนสด


[118]

ขอเสนอแนะเพอการจดความสมพนธระหวางพลเรอน และทหารในระบอบประชาธปไตย

จากการศกษาความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารหลงการรฐประหารป 2549 ในขางตน แมจะพบวาในป 2557 ทหารจะควบคมอ านาจทางการเมองเหนอพลเรอนเอาไว แตผเขยนจะขอเสนอแนะแนวทางเพอใหรฐบาลพลเรอนในอนาคตไดมการจดความสมพนธระหวางพลเรอนและทหารใหเกดดลยภาพในระบอบประชาธปไตยและปองกนการสรางเงอนไขทน าไปสการเขาแทรกแซงทางการเมองในอนาคตซงขอเสนอแนะบางสวนนไดหยบยกมาจาก ศวช ศรโภคางกล (2559) ดงน

1. การปฏรปกองทพ ดวยการสรางความเปนวชาชพของทหาร การสรางนยามใหมใหแกบทบาทของกองทพและปรบโครงสรางกองทพใหเปนสถาบนทมบทบาททางการเมองนอยลงและอยภายใตการควบคมของรฐบาลพลเรอน การปรบปรงประสทธภาพในการปฏบตภารกจ การสรางวนยใหแกทหารทกระดบและก าหนดความรบผดรบชอบททหารมตอปฏบตการของตน การสงเสรมการฝกอบรมใหทหารมความเชยวชาญพเศษเฉพาะดานมากขน ซงจะสงผลใหทหารเขามายงเกยวกบการเมองนอยลง และทหารจะหนมาสนใจไปทความเปนอาชพและกจกรรมทางทหารมากขน รวมไปถงการปรบลดงบประมาณและการจดซออาวธยทโธปกรณของทหารในชวงทไมมภาวะสงคราม และการปรบลดก าลงพลและขนาดกองทพใหเลกลง อยางไรกตาม การปฏรปนจะตองเปดโอกาสใหกองทพซงมสวนไดเสยเขามามสวนรวมในการก าหนดทศทางและยทธศาสตรการปฏรปกองทพดวย นอกจากน รฐบาลพลเรอนจะตองน าทหารออกจากพนททางการเมองโดยไมใชทหารเปนเครองมอในการรกษาเสถยรภาพของรฐบาลหากเกดวกฤตความขดแยงทางการเมองขน แตควรใชก าลงต ารวจในการรกษาความสงบเรยบรอยเปนหลกแทน

2. การสรางความเขมแขงของภาคประชาชนในเขามามสวนการตรวจสอบกองทพ ตงแตเปดโอกาสใหตวแทนจากภาคประชาชนเขามารวมเปนคณะกรรมการในหนวยงานความมนคงของกองทพ การเปดพนทใหประชาชนเขามามรวมตรวจสอบความโปรงใสและความคมคาในการด าเนนนโยบายตาง ๆ ของกองทพหรอหนวยงานทเกยวของกบกองทพ รวมถงการสรางความรบรขอมลของกองทพ เปนตน


[119]

3. การรกษาความชอบธรรมในการบรหารประเทศของรฐบาลพลเรอน โดยรฐบาลจะตองไมกระท าการใด ๆ ใหถกกลาวหาวาเออผลประโยชนแกพวกพองหรอการทจรตคอรรปชน การไมรวบอ านาจเบดเสรจเดดขาดทงสภาผแทนราษฎรและวฒสภา จนกลายเปนเผดจการรฐสภาและตองฟงเสยงเรยกรองจากประชาชนทกกลมอยางเทาเทยมกน การหลกเลยงการแทรกแซงกจการภายในของกองทพ หรอการพาดพงถงสถาบนพระมหากษตรยทอาจสงผลตอความไมพอใจใหแกกองทพและประชาชนได

เอกสารอางอง

“เกษยร เตชะพระ วเคราะหชนชนกลางเกา vs. ใหม ประชาธปไตยและพระราชอ านาจ น า”. (8 ตลาคม 2559). ประชาไท. สบคนจาก http://prachatai.com/ journal/2016/10/ 68257

“เกาอ “ปลดกลาโหม” จดแตกหก “พล.อ.อ.สก าพล-พล.อ.เสถยร” เกมชงอ านาจ- ผลประโยชนในกองทพ”. (27 สงหาคม 2555). ไทยพบลกา. สบคนจาก http://thaipublica.org/2012/ 08/conflict-of-the-new-permanent-

defence-secretary ““บกต” ซมเงยบอนมตจ าหนาย “เรอเหาะ” ผลาญ 450 ล. แตไมเคยใชงานจรงแมแต

ครงเดยว”. (18 กรกฎาคม 2556). ผจดการออนไลน. สบคนจาก www.manager.co.th/politics/ viewnews.aspx?NewsID=9560000088130

ประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาต ฉบบท 1/2557 เรอง การควบคมอ านาจประเทศ. (2557, 21 พฤษภาคม). ราชกจจานเบกษา. เลมท 131 ตอนพเศษท 83 ง. หนา 1-2.

““ประยทธ” วอนประณาม “กองก าลงตดอาวธ” จอตอบโตเตมรปแบบ-รองหาทางออก ประเทศดวยสนต”. (15 พฤษภาคม 2557). ผจดการออนไลน. สบคนจาก www.manager.co.th/ politics/ViewNews.aspx?NewsID=9570000053936

http://www.manager.co.th/


[120]

พระราชบญญตจดระเบยบราชการกระทรวงกลาโหม พทธศกราช 2551. (2551, 1 กมภาพนธ). ราชกจจานเบกษา. เลมท 125 ตอนท 26 ก. หนา 35-50.

ภาณวฒน พนธประเสรฐ. 2557. ทหารกบการเมองในอนโดนเซย: อดต ปจจบน อนาคต. ใน ชยนต วรรธนะภต, และ สมคร กอเซม (บรรณาธการ), อาเซยนเสวนา. เชยงใหม: ศนยอาเซยนศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.

ภาณวฒน พนธประเสรฐ. 2558. ทหาร การเมอง และประชาธปไตยในเอเชยตะวนออก เฉยงใต: ท าความเขาใจผานแนวคดการควบคมทหารโดยพลเรอน. ใน ชยนต วรรธนะภต, และ สมคร กอเซม (บรรณาธการ), อาเซยนปรทศน. เชยงใหม: ศนยอาเซยนศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.

“มหากาพย GT200 “ไมลางปาชา” พนลาน กบ “สงลกลบ” ทยงเอาผดใครไมได”. (29 มถนายน 2558). ไทยพบลกา. สบคนจาก http://thaipublica.org/ 2016/ 06/gt200-29-6-2559

โยชฟม ทามาดะ. (2557). รฐประหาร 19 กนยายน พ.ศ. 2549: การแตงตงโยกยาย นายทหารในกองทพบกกบการแทรกแซงการเมองในประเทศไทย. แปลโดย Pop Anan. ฟาเดยวกน, 12 (2-3), 186-224.

วาสนา นานวม. 2556. Soldiers Never Die ใตองทอปบต. กรงเทพฯ: มตชน. วลาวณย ยทอง. 2556. บทบาทของรฐบาลพลเรอนในการสรางดลยภาพความสมพนธ

ระหวางพลเรอนและทหารในกระบวนการพฒนาประชาธปไตย. วทยานพนธปรญญารฐศาสตรดษฎบณฑต สาขารฐศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศวช ศรโภคางกล. 2559. สงคมไทยกบการสรางความปรองดองภายหลงเหตการณการ สลายการชมนมในป 2553. ใน ชยวฒน สถาอานนท (บรรณาธการ) , พนทสนตวธ/หนทางสงคมไทย ความร ความลบ ความทรงจ า. กรงเทพฯ: ของเรา.

“สงสย ทบ.ซอเรอเหาะ “มอสอง” เทยบราคาสอแพงเกนจรง 8 เทา”. (19 มนาคม 2553). ส านกขาวอสรา. สบคนจาก https://www.isranews.org/south-news/scoop/ 1650-qq-8.html

สรชาต บ ารงสข. 2540. สงคมตองรเรองทหาร: ท าไม-อยางไร. กรงเทพฯ: ศนยวจยและ ผลตต ารา มหาวทยาลยเกรก.

https://www.isranews.org/south-

https://www.isranews.org/south-


[121]

สรชาต บ ารงสข. 2551. ไตรสรณคมนทหาร รฐประหาร และการเมองไทย. กรงเทพฯ: สถาบนปรด พนมยงค.

Finer, S. E. 1976. The Man on Horseback: the Role of the Military in Politics (2 ed.). London: Penguin.

Forster, A.W. 2006. Armed Forces and Society in Europe. Basingstoke: Palgrave Macmillan.

Huntington, S. P. 1957. The Soldier and the State: The Theory and Politics of Civil-Military Relations. Cambridge, MA: Harvard

University Press. Stepan, A. 1973. The New Professionalism of Internal Warfare and

Military Role Expansion. In Alfred Stepan, Ed. Authoritarian Brazil: Origins, Policies, and Future. New Haven: Yale University Press.

“Suthep in talks with Prayuth ‘since 2010’”. (2014, June 23). Bangkok Post, p. 1.

การจัดความสัมพันธ์ระหว่างพลเรือนและทหารที่ผิดพลาด...

Documents

Transcript of การจัดความสัมพันธ์ระหว่างพลเรือนและทหารที่ผิดพลาด...