การจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไข ออกทางหนาทอง

Abdominal distention management in patients with total abdominal hysterectomy and/or salpingo-oophorectomy

มณฑนา ปรเลศ MANTANA PREELERT

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต Thammasat University Hospital

หนวยงาน งานการพยาบาลสต นรเวชกรรมพเศษ Unit OB-GYN Private Ward

ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2555 Fiscal Year 2012

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต Thammasat University Hospital

โครงการวจยเพอพฒนางานของโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต Thammasat University Hospital Research Project for Performance Development

ของ Of

มณฑนา ปรเลศ

MANTANA PREELERT

เรอง Subject

การจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง

Abdominal distention management in patients with total abdominal hysterectomy and/or salpingo-oophorectomy

ไดผานการตรวจสอบและอนมตทนสนบสนนจาก

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต Be verified and approved by the Thammasat University Hospital

ปงบประมาณ 2555 Fiscal Year 2012

เมอวนท 15 ตลาคม 2555 Date 15 October 2012

ประธานกรรมการโครงการ Chair Of Committee ( ) อาจารย ดร. นายแพทยไพรตน ฐาปนาเดโชพล อาจารยทปรกษาโครงการ Project Advisor ( ) ผชวยศาสตราจารย ดร. มยร นรตธราดร ผอนมตโครงการ Project Authorizer ( ) รองศาสตราจารย นายแพทยศภชย ฐตอาชากล

ก

บทคดยอ

การวจยเชงบรรยายน มวตถประสงคเพอศกษา 1) ระดบความรนแรงของภาวะทองอดในผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองใน 3 วนแรกของการผาตด 2) การจดการกบภาวะทองอดของผปวยในผปวยและทมสขภาพ 3) ความพงพอใจของผปวยตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพโดยรวม กลมตวอยางเปนผปวยทเขารบการรกษาในหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ระหวางเดอนต ลาคม ถง ธนวาคม 2555 จ านวน 80 ราย เลอกกลมตวอยางตามคณสมบตทก าหนด เกบขอมลโดยใชแบบบนทกขอมลสวนบคคล แบบสอบถามภาวะทองอด และแบบประเมนวธจดการกบภาวะทองอด ซงผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ผลการวจยพบวา 1) ในวนท 1 และวนท 3 หลงผาตด กลมตวอยางมภาวะทองอดอยในระดบต า โดยมคาเฉลยของภาวะทองอดเทากบ 3.59 (SD = 2.67) และ 3.64 (SD = 2.47) ตามล าดบ สวนในวนท 2 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางมภาวะทองอดอยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลยของภาวะทองอด เทากบ 4.15 (SD = 2.57) กลมตวอยางมคาเฉลยภาวะทองอดใน 3 วนแรกหลงผาตดแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต p ‹ 0.05 2) วธการจดการกบภาวะทองอดทผปวยใชมากทสดคอ การลกเดนบอยๆ สวนวธการจดการกบภาวะทองอดททมสขภาพใชมากทสดคอ ชวยกระตนใหเดนหรอเคลอนไหวบอยๆ ส าหรบวธการจดการกบภาวะทองอดจากทมสขภาพดวยยาพบวาผปวยไดรบการบรหารยาภายใน 30 นาท และ 3)ผปวยกลมตวอยางมความพงพอใจกบวธการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพโดยรวมอยในระดบปานกลาง ขอเสนอแนะ: ควรมการจดท าแบบประเมนภาวะทองอดในหนวยงานเพอประเมนภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองทกราย เพอเปนขอมลในการใหการพยาบาลทเหมาะสมตอไป ค ำส ำคญ: ภาวะทองอด / การจดการกบภาวะทองอด / ความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอด /

การผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง

ข

ABSTRACT This descriptive research has the following objectives: 1) To study the severity of abdominal distention of patients during the first 3 days after total abdominal hysterectomy and/or salpingo-oophorectomy; 2) To study abdominal distention symptom management by patients and health team; 3) To study patients overall satisfaction with symptom management by health team based on the model of Dodd, et al. The sample was 80 patients in OB-GYN Private care unit, Thammasat university hospital during October – December 2012. The sample was chosen by purposive sampling based on the selection criteria. Data were collected by using personal data records, abdominal distention questionnaires, and symptom management evaluation forms which were designed by the researcher after the review of related literature. The study revealed that 1) On the first and the third day after the surgery, abdominal distention of the sample was at a low level with average scores of 3.59 (SD = 2.67) and 3.64 (SD = 2.47) for days one and three respectively. As for the second day after the surgery, abdominal distention of the sample was at a medium level with average scores of 4.15 (SD = 2.57). The average score of abdominal distention in patients during the first 3 days after the surgery were statistically different at the significance level of p ‹ 0.05. 2) The most popular symptom management of patients was to walk as much as possible whereas the most popular management of health team was to motivate the patients to walk or move as much as possible. As for symptom management by using medicine in 30 minute, 3) The patients were medium satisfied with received symptom management by health team. Suggestion: Need to set a questionnaire for abdominal distention management in organization for evaluate in patients with total abdominal hysterectomy and/or salpingo-oophorectomy for a good information for appropriate on nursing care Key words: Abdominal distention / Abdominal distention management / Satisfaction on abdominal distention management / Total abdominal hysterectomy and/or salpingo-oophorectomy

ค

กตตกรรมประกาศ

งานวจยฉบบนส าเรจลลวงไดอยางสมบรณดวยความกรณาและความชวยเหลอ ของผชวยศาสตราจารย ดร .มยร นรตธราดร อาจารยทปรกษาวจย ทไดสละเวลาอนมคาในการใหค าปรกษา แนะน า และชแนะแนวทางทเปนประโยชนในการท าวจยดวยความเอาใจใสเสมอมา ผวจยรสกซาบซงในความกรณาและขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน ขอกราบขอบพระคณผทรงคณวฒทกทานทกรณาใหขอเสนอแนะในการตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย ขอขอบพระคณผอ านวยการโร งพยาบาล หวหนากลมงานการพยาบาลและผมสวนเกยวของทกทานทไดใหความรวมมอและอ านวยความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมล และใหขอมลอนมคณคายงตอการวจย การวจยครงนไดรบทนสนบสนนการวจยจากโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ปงบประมาณ 2555 ขอขอบพระคณผบงคบบญชาและเพอนรวมงานทกคนทหอผปวยสตนรเวชกรรมพเศษ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ทไดสนบสนนการท าวจยและเปนก าลงใจใหเสมอมา ทายทสด ผวจยขอกราบพระคณบดาและมารดาผใหก าเนดทคอยหวงใยเปนก าลงใจผวจยตลอดมา ขอขอบคณญาตพนอง และกลยาณมตรทมสามารถเอยนามไดหมดทคอยเปนก าลงใจ ใหความชวยเหลอและสนบสนนตลอดระยะเวลาทศกษา ท าใหผวจยมความพรอม ความพยายาม และมก าลงใจ ซงน ามาสความส าเรจของการท าวจยฉบบน

มณฑนา ปรเลศ

ง

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย ( Abstract Thai) ก บทคดยอภาษาองกฤษ (Abstract English) ข กตตกรรมประกาศ (Acknowledgments) ค สารบญ (Table of Content) ง สารบญตาราง (List of Tables) ฉ สารบญภาพ (List of Figures) ช บทท 1 บทน า (Introduction) 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 3 1.3 ขอบเขตของการวจย 3 1.4 ทฤษฎและแนวคด 4 1.5 ค าส าคญของการวจย 6 1.6 ขอเสนอแนะ 7 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ (Literature Review) 2.1 ทฤษฎทเกยวของ 8 2.2 งานวจยทเกยวของ 21 2.3 กรอบแนวความคดในการวจย 23 บทท 3 วธการด าเนนงานวจย (Materials and Methods) 3.1 วธการศกษา 24 3.2 ประชากรและกลมตวอยาง 24 3.3 เครองมอทใชในการวจย 25 3.4 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ 26 3.5 การเกบรวบรวมขอมล 27 3.6 การวเคราะหขอมล 28 บทท 4 ผลการวจยและอภปราย (Results and Discussion) 4.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง 30 4.2 ขอมลการเปรยบเทยบระดบของภาวะทองอด 32 4.3 ขอมลวธการจดการกบภาวะทองอดโดยผปวยและทมสขภาพ 32

จ

4.4 ขอมลประเมนความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทผปวยไดรบ 33 4.5 อภปรายผลการวจย 34 บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ (Conclusion and Suggestion) 5.1 สรปผลการวจย 39 5.2 ขอเสนอแนะ 41 บรรณานกรม (Bibliography) 42 ภาคผนวก (Appendices) ภาคผนวก ก (Appendix A) 49 ภาคผนวก ข (Appendix B) 52 ประวตนกวจย (Curriculum Vitae) 57

ฉ

สารบญตาราง หนา

ตารางท 1. เปรยบเทยบการตดมดลกดวยวธการผาตดทางหนาทอง ผาตดทางชองคลอด และการผาตดผานกลอง 13 2. ลกษณะขอมลพนฐานของกลมตวอยาง 30 3. เปรยบเทยบระดบของภาวะทองอดในวนท 1, 2 และ 3 หลงผาตด 32 4. รอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามวธจดการกบภาวะทองอด 32 5. รอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามวธจดการกบภาวะทองอดทไดรบ จากทมสขภาพ 33 6. คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความพงพอใจของผปวยตอ การจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพ 33

ช

สารบญภาพ

หนา ภาพท

1. กรอบแนวคดในการวจย 23

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา การผาตดเปนรปแบบหนงของการรกษาโรคและความผดปกตบางอยางทไมสามารถรกษาใหหายขาดไดหรอทเลาอาการไดดวยวธอนไดนอกจากการผาตด โดย การผาตดมดลก (Hysterectomy) นบวาเปนการผาตดทพบบอยทสดในทางนรเวชวทยา โดยรอยละ 25 ของสตรทตดมดลก ไดรบการตดรงไขออกทงสองขางรวมดวย สาเหตทพบบอยทสดจนท าใหตองไดรบการผาตดมดลก คอโรคเนองอกมดลก รองลงมาคอโรคเยอบมดลกเจรญผดท มดลกหยอน เยอบมดลกหนาตว และทโรคทเกยวของกบมะเรงมดลกและปากมดลก สาเหตอ นๆ รวมดวยอาจเชนเนองอกรงไข เปนตน โดยเฉพาะในรายทมสาเหตจากมะเรงในระบบอวยวะสบพนธ มกจะไดรบการตดรงไขทงสองขางรวมดวยเพอปองกนการเกดมะเรงบรเวณรงไข และปองกนการลกลามของโรคมะเรง (อญชล ตาบร, 2543) ในปจจบนแนวโนมการผาต ดมดลกและรงไขมแนวโนมสงขน โดยพบวา โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม สตรทไดรบการตดมดลกออกทางหนาทองในป พ .ศ.2549 มจ านวนทงสน 484 คน (สถตการผาตด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม, 2549 อางถงใน องคณา ฉตรวไลลกษณ, 2550) สวนใหญมอายอยในชว ง 40-50 ป ทโรงพยาบาลรามาธบด ผลการศกษาในสตรทไดรบการตดมดลกและรงไข ระหวางเดอนมกราคม พ .ศ.2551 ถงเดอนเมษายน 2551 จ านวน 100 คน พบวาสวนใหญมอาย 41 - 60 ป ซงอยในชวงวยเจรญพนธ และขอบงชของการตดมดลกและรงไขสวนใหญเปนเยอบโพรง มดลกเจรญผดท (ศรรตน มนใจประเสรฐ , 2552) และจากสถตผปวยของโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต พทธศกราช 2554 (1 ต.ค. 2553-ก.ย. 2554) พบวามการผาตดผปวยทางนรเวชทงหมด 613 ราย เปนการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง 422 ราย คดเปน รอยละ 68.84 (สรปผลงานงานการพยาบาลหองผาตดสต นรเวชกรรมโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต , 2554) มแนวโนมทจะมปรมาณหรอจ านวนผปวยเพมมากขน เพราะเปนการผาตดแกไขสาเหตของโรคทไดผลดและเปนการผาตดเพอชวยเหลอสตรใหพนจากความเจบปวดและทกขทรมานอนเนองมาจากโรคของมดลกและหรอรงไข แมการผาตดจะมประโยชนในการรกษาแตกมผลกระทบทงทางดานรางกายและจตใจของผปวยดวยเชนกน (พรรณ ไพศาลทกษน , 2540) ผลกระทบหรอภาวะแทรกซอนดานรางกายอยางหนงกคอ ภาวะทองอด ภาวะทองอดหลงผาตดมด ลกออกทางหนาทองเปนภาวะทพบบอย (กนกวรรณ บญวทยา , 2548) โดยพบภาวะทองอดหลงผาตดชองทองเกดขนชวคราวใน 24 - 72 ชวโมงหลงการผาตด (Craven & Hirnle, 2003) โดยเกดจากการทกระเพาะอาหารและล าไสมการยดขยายและโปงพอง

2

เนองจากมการสะสมของแกสจ านวนมากทไมดดซมในล าไส โดยปจจยทท าใหเกดภาวะทองอดหลงผาตด ไดแก ฤทธของยาระงบความรสกทวรางกาย การกลนอากาศเขาไปในระยะฟนจากยาสลบ (Taylor, Lillis, & Lemone, 2003) และจากอวยวะภายในชองทองอวยวะภายในชองทอง ค อกระเพาะอาหารและล าไสไดรบการกระทบกระเทอนจากการสมผส หรอจบตองในระหวางการผาตด ท าใหเกดการระคายเคองตอกระเพาะอาหารและล าไสนอกจากนนการผาตดชองทองยงกระตนการท างานของระบบประสาทซมพาเธตค ท าใหกระเพาะอาหารและล าไสมการเคลอนไหวลดลง (Craven & Hirnle, 2003) รวมถงชนดของการผาตด เชนการผาตดมดลกออกทางหนาทอง (Laparoscopic myomectomy) ซงเปนการผาตดทใชเวลาผาตดนาน ตองใชเครองมอเฉพาะ และใสแกสคารบอนไดออกไซดในชองทอง (เสวก วระเกยรต และสฤกพรรณ วไลลกษณ , 2551) ซงจะท าใหผปวยเกดภาวะทองอดภายหลงการผาตดไดเชนกน เมอผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองมภาวะทองอด ผปวยจะมอาการไมสขสบาย แนนอดอดทอง บางครงหายใจไมสะดวก ปอดขยายตวไดไมเตมทและเหนอยงาย (นนทา เลกสวสด , 2546) ผปวยบางรายม ภาวะทองอดมากจนนอนราบไมได ท าใหนอนไมหลบ หรอหลบไดไมเพยงพอ (ปลนธน ลขตก าจร , 2546) นอกจากนนภาวะทองอดยงรบกวนอารมณ ท าใหมอาการหงดหงด มอารมณขนมว (ยพน ดสมศกด , 2546) และรบกวนการมสมพนธภาพกบบคคลอนอกดวย และหากมอาการรนแรงผปวยจะมอาการปวดทอง ปวดเกรงคลายมการบบรด (colicky pain) อาจมอาการคลนไสอาเจยนรวมดวย ผปวยเองกมวธจดการกบภาวะทองอดหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทแตกตางกนซงบางรายอาจใชเพยงวธเดยวกไดผล แตบางรายตองใชหลายวธรวมกนจงจะไดผลหรอบรรเทาอาการทองอดได ซงผปวยอาจจะบอกแพทย พยาบาลวาตนทองอด รสกปวดทอง ไมผายลม ไมเรอ บางรายไมบอกแพทย หรอพยาบาลแตบอกกบญาตวาตนทองอดและจดการกบอาการทองอดดวยตนเองโดยการนอนนงๆ และไมเคลอนไหวรางกาย ในขณะทบางรายจดการกบ ภาวะทองอดดวยการเดนไปมา ซงในปจจบนพบวา ตวผปวยเองยงมการจดการกบภาวะทองอดทไมเหมาะสม ดงนนเพอลดปญหาภาวะทองอดหลงผาตดตวผปวยเองกตองมการจดการหรอชวยเหลอตนเองเพอลดภาวะทองอดหลงผาตดดวย ส าหรบพยาบาลเมอพบวาผปวยมอาการทองอด หลกการทถกตองคอการ กระตนใหผปวยพลกตวบนเตยง หรอใหลกเดนไดเรวหลงผาตด (early ambulate) โดยในปจจบนพยาบาลยงขาดการจดการในการดแลผปวยกลมนอยางเปนระบบ ผวจยตระหนกและเหนความส าคญในการชวยเหลอผปวยใหพนจากภาวะท องอดหลงการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง และจากการปฏบตงานทหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษพบวายงไมมแนวทางการจดการกบภาวะทองอดหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง

3

อยางเปนระบบทครอบคลมรวมกนทงดานทมสขภาพและผปวย ผวจยจง สนใจศกษาภาวะทองอดในผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง และความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบ ซงขอมลทไดจากการวจยนจะเปนแนวทางใหการพยาบาลและจดการกบภาวะทองอดในผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองทเผช ญกบภาวะทองอดอยางเหมาะสมตอไป 1.2 วตถประสงคของการวจย 1.2.1 เพอศกษาระดบของภาวะทองอดในผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองใน 3 วนแรกของการผาตด 1.2.2 เพอศกษาวธจดการกบภาวะทองอดของผปวยโดยผปวยและทมสขภาพ 1.2.3 เพอส ารวจความพงพอใจของผปวยตอการจดการกบภาวะทอง อดทไดรบ จากทมสขภาพโดยรวม 1.3 ขอบเขตของการวจย การศกษาครงนเปนการศกษาประสบการณภาวะทองอด ความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ทเขารบการรกษาทหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ระหวางเดอน ตลาคม ถง ธนวาคม 2555 1.4 ทฤษฎและแนวคด กรอบแนวคดทใชในการวจยครงนคอ แบบจ าลองการจดการกบอาการ (Model of symptom management) ของดอดดและคณะ (Dodd, Janson, Facione, Faucett, Froelicher, Humphreys, et al., 2001) ซงพฒนามาจากแบบจ าลองการจดการกบอาการของลารสนและคณะ (Larson, Carrieri-Kohlman, Dodd, Douglas, Faucett, & Froelicher, 1994) ซงรปแบบการจดการกบอาการไดกลาวถง 3 แนวคดทมความสมพนธกนไดแก ประสบการณการมอาการ (Symptom experience) กลวธการจดการกบอาการ (Symptom management strategies) และผลจากการจดการอาการ (Outcomes) 1.4.1 ประสบการณการมอาการ (Symptom experience) เปนการรบรอาการของแตละบคคล การประเมนความหมายของอาการ แ ละการตอบสนองตออาการ เปนการแสดงออกทางอารมณ และพฤตกรรมทเปลยนแปลงไปจากปกต ประสบการณเกยวกบอาการ ประกอบดวย

4

1) การรบรเกยวกบอาการ (Perception of symptoms) คอการทบคคลสงเกตเหนวามเปลยนแปลงไปจากสงทตนเองเคยรสกหรอเคยปฏบต โดยทบคคลนนตองรสกตว ใชความคด ความรสก และแปลความหมายของขอมลในสงแวดลอม หรอในสถานการณใดสถานการณหนง ปจจยทมอทธพลตอการรบรของบคคลประกอบดวยปจจยทางกาย จต และสงคม ดงน ก) ปจจยดานตวบคคล ไดแก ลกษณะโดยทวไปของบคคล เชน อาย เพศ เชอชาต สถานภาพสมรส และ เศรษฐานะ ลกษณะทางจตวทยา เชน ลกษณะทางบคลกภาพ ความสามารถในการรคดและแรงจงใจ ลกษณะทางสงคม หมายถง ครอบครว วฒนธรรม ศาสนา และลกษณะทางสรรวทยา ไดแก แบบแผนการพกผอน การปฏบตกจกรรม และความสามารถของรางก าย ซงปจจยดานตวบคคลเปนสงทอยภายในตวบคคล และเปนการพจารณาถงสงทเกดขนภายหลงมอาการปรากฏ มความส าคญมากหากปจจยดานตวบคคลนมอยกอน อาการทปรากฏจะมอทธพลตอการรบรเกยวกบอาการของบคคล ในทางกลบกนบางครงอาการอาจมอทธพลต อปจจยดานตวบคคลได (Lee & Taylor, 1996 cited in Dodd, et al., 2001) ข) ปจจยดานสภาพแวดลอม หมายถง บรรยากาศและภมหลงในสถานการณหนงๆ ทมการรบร ประกอบดวย สภาพแวดลอมทางกายภาพ ไดแก บาน ทท างาน และสถานทพกผอน สภาพแวดลอมทางสงคม ไดแก เครอขายสนบสนนทางสงคม และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม หมายถง ความเชอ คานยมและประเพณปฏบต (Beck, 1999, Dodd, et al., 1999 cited in Dodd, et al., 2001) ค) ปจจยดานสขภาพและความเจบปวย ประกอบดวย ปจจยเสยง ภาวะสขภาพ โรคหรอความเจบปวย ปจจยเ สยง หมายถง พฤตกรรมทตดตวมาแตก าเนด หรอเกดขนภายหลง เชนการสบบหร ภาวะสขภาพ หมายถง ความผดปกตทางสรระ โครงสรางและการท าหนาทของรางกาย โรค หรอความเจบปวย เปนการเบยงเบนทางสขภาพทงแบบเฉยบพลนและเรอรงอนเนองมากจากการมพยาธสภาพ (Hunt, et al., 1998, Rankin, 1998 cited in Dodd, et al., 2001) 2) การประเมนอาการ (Evaluation of symptom) คอ การประเมนของบคคลตอความรนแรงของอาการ (intensity) ต าแหนง (location) ความถของการเกดอาการ รปแบบของการเกดอาการวาเปนเพยงชวคราวหรอถาวร และอาการนนคกคามตอชวตท าใหเปนอนตราย หรอท าใหเกดความพการหรอไม สะทอนถงความซบซอนของปจจยทเปนองคประกอบของประสบการณเกยวกบอาการ (Jason & Becker, cited in Dodd, et al., 2001) 3) การตอบสนองตออาการ (Response to symptoms) เปนปฏกรยาตอบสนองของบคคลตออาการหรอการเปลยนแปลงทเกดขน เปนความรสก ความคด หรอพฤตกรรมทเกดขน

5

ภายหลงการเกดอาการ อาการทเกดขนหนงอาการ อาจมการตอบสนองไดมากกวาหนงลกษณะ การตอบสนองตออาการประกอบดวย ก) การตอบสนองทางสรระ เปนการแสดงออกทางรางก าย เชนใจสน การเปลยนแปลงอตราการหายใจ การนอนไมหลบ ข) การตอบสนองทางจต เปนการเปลยนแปลงทางการรคด และอารมณการเปลยนแปลงความมคณคาแหงตน ค) การตอบสนองทางพฤตกรรม เปนการแสดงออกเฉพาะบคคลอยางมจดมงหมาย (objective expression) และการสอสารสสงคมโดยใชหรอไมใชค าพด เชนการรองไห การขดแยง หรอการเปลยนแปลงการท าหนาทของบคคล เชน การแยกตวจากสงคม การเปลยนแปลงแบบแผนการนอนหลบ การเปลยนแปลงบทบาทการท างาน 1.4.2. กลวธการจดการกบอาการ (Symptom management strategies) เปนกระบวนการทมลกษณะเปนพลวตร เปลยนแปลงตลอดเวลาตามการรบรของผปวย โดยมเปาหมายเพอเบยงเบนหรอชะลอผลลพธดานลบทอาจเกดขนจากอาการ ดวยวธการทางเจาหนาทสขภาพ และการดแลตนเอง การจดการกบอาการ เรมตนจากการประเมนประสบการณการมอาการด วยมมมองของผปวย ตามดวยการระบเปาหมายของการปฏบต ลงมอปฏบต และการประเมนผลการปฏบต การจดการกบอาการรวมถงการปฏบตทมงกระท าตอปจจยใดปจจยหนง หรอมากกวาในสวนทเกยวกบประสบการณมอาการเพอใหไดผลตามทตองการ อาจขนอยกบการยอมร บหรอไมยอมรบแตละกลวธคอ จะท าอะไร เมอไร ทไหน ท าไม อยางไร มากนอยขนาดไหน กบใคร และสงตออยางไร ซงหลกของการจดการขนอยกบระดบของความรทจะจดการ การจดการตองสมดลกบความตองการ ถามความตองการแตการจดการไมมประสทธภาพ กจะไมเกดผล องคประกอบของกลวธการจดการกบอาการยงเกยวของกบสงแวดลอม ไดแก สภาพแวดลอมทางกาย เชน บาน สถานทท างาน และโรงพยาบาล สภาพแวดลอมทางสงคม เชน เครอขายสนบสนนทางสงคม และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม เชน ความเชอ คานยม และประเพณปฏบต เชอชาต ศาสนา เปนตน (Dodd, et al., 1999 cited in Dodd, et al., 2001) 1.4.3. ผลจากการจดการอาการ (Outcomes) เปนผลทเกดจากกลวธการจดการกบอาการ ซงขนกบองคประกอบ 8 ประการ คอ สภาพของอาการ การดแลตนเอง คาใชจาย คณภาพชวต อตราการเกดโรคและปจจยรวมใน การเกดโรค อตราการตาย ภาวะอารมณ และภาวการณท าหนาท โดยผลของอาการทงหมดมผลกบสภาพของอาการทเปนแกนทเกยวของ หรอมผลจากปจจยอนๆ (Stommel, et al., 1993, Given et al., 1994 cited in Dodd, et al., 2001)

6

ผลจากอาการมปจจยดานบคคลมาเกยวของ เช น ลกษณะทวไปของบคคล ไดแก เพศ อาย ลกษณะทางจตวทยา ไดแก บคลกภาพ ความสามารถในการรคด และแรงจงใจ ลกษณะทางสงคม ไดแก ครอบครว วฒนธรรม และศาสนา ลกษณะทางสรรวทยา เชน แบบแผนการพกผอน การมกจกรรม และความสามารถทางรางกาย พฒนาการของบคคลเปนป จจยในตวบคคลทจะตอบสนองตอประสบการณเกยวกบอาการ 1.5 ค าส าคญของการวจย

ภาวะทองอด (Abdominal distention) หมายถง ความรสกของผปวยตอความไมสขสบายท าใหเกดอาการอดอด ไมสบายตวและหายใจล าบาก เปนตน

ความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอด (Satisfaction with abdominal distention management) หมายถง ความ คดเหน ทผปวย มตอการดแลทมคณภาพ และมประสทธภาพจากวธการตางๆ ทมตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพ ท าใหความตองการจดการกบภาวะทองอดของผปวยไดรบการตอบสนองทงท างรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และความเชอทเหมาะสม

การผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง (Total abdominal hysterectomy and/or salpingo-oophorectomy) หมายถง การผาตดทางหนาทองเอามดลกออกหมดรวมทงคอมดลก ปกมดลกและรงไขออกทางหนาทอง และหรอการผา ตดทางหนาทองเอามดลกออกหมด รวมทงสวนของคอมดลกดวยและหรอการตดปกมดลกและรงไขออก

การจดการกบภาวะทองอด (Abdominal distention management) หมายถง วธการทผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองทใชในการจดการกบภาวะทองอดทเกดขน ซงเปนการปฏบตดวยตนเองหรอการกระท าของทมสขภาพ ประเมนโดยใชแบบสอบถามวธจดการกบภาวะทองอดทผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ผปวยทไดรบการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง หมายถง ผปวยทมพยาธสภาพของอวยวะภายในองเชงกราน โดยนบตงแตชวงเวลาทผปวยเขามารบการรกษาเพอเตรยมการผาตด และหลงการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองซงรบไวในหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

7

1.6 ขอเสนอแนะ 1.6.1 เปนแนวทางใหพยาบาลประจ าหอผปวยในการประเมน และการจดการภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองอยางเปนระบบ 1.6.2 เปนแนวทางใหพยาบาลหองผาตดในการแนะน าผปวยกอนเขารบการผาตด 1.6.3 เปนแนวทางในการพฒนาระบบการพยาบาล การท า Discharge planning เพอจดท ามาตรฐานการพยาบาลทเกยวกบการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองไดอยางมประสทธภาพ

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาเรอง ความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ผวจยไดศกษาคนควาจากต ารา เอกสาร บทความทางวชาการ และงานวจยทเกยวของทงในและตางประเทศ ซงไดเสนอแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ดงน 2.1 ทฤษฎทเกยวของ 2.1.1 การผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ความหมายการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนา (Total abdominal hysterectomy with bilateral salphingo-oophorectomy: TAH with BSO) คอการผาตดทางหนาทองเอามดลกออกหมด รวมทงคอมดลก ปกมดลก และรงไขออกทางหนาทอง (Moreira, 2000) การผาตดมดลกออกทางหนาทอง (Total abdominal hysterectomy: TAH) คอการผาตดทางหนาทองเอามดลกออกหมด รวมทงสวนของคอมดลกดวย (Moreira, 2000) การผาตดเอารงไขออกทางหนาทอง (Salphingo-oophorectomy: SO) คอการตดปกมดลกและรงไขออก (Moreira, 2000) 1) กายวภาคศาสตรและสรรวทยาของอวยวะสบพนธภายใน ความรทางกายวภาคศาสตรและสรรวทยาของอวยวะสบพนธภายใน เปนความรพนฐานทส าคญทสดอยางหนงในการท าความเขาใจเกยวกบโรคทางนรเวชวทยา การทราบลกษณะและความสมพนธของอวยวะตางๆ จะชวยเพมความเขาใจในความผดปกตทตรวจพบ กลไกการเกดโรค อาการและอาการแสดง แนวทางในการรกษาเพอวางแผนการพยาบาลทสอดคลองกบการรกษาของแพทยไดอยางถกตองเหมาะสม ผวจยจงไดรวบรวมความรพนฐานดงกลาว ทเกยวของกบการผาตดมดลกและหรอรงไข ดงรายละเอยดตอไปน (นนทนา ธนาโนวรรณ, 2554) ก) ชองคลอด (Vagina) เปนกลามเนอเรยบทยดขยายได ลกษณะเปนทอยาวทอดจากปากชองคลอดไปจนถงปากมดลก (cervix) ดานหนาของชองคลอดเปนกระเพาะปสสาวะ สวนดานหลงเปนทวารหนก โดยดานหนาของชองคลอด (จากบนลงลาง ) จะสมพนธกบกระเพาะปสสาวะ หลอดไต และทอปสสาวะ สวนดานหลงขอ งชองคลอด (จากบนลงลาง ) จะสมพนธกบเยอบชองทองของ rectouterine pouch และผนงกนระหวางชองคลอดกบทวารหนก (rectovaginal septum) ชองคลอดมหนาทหลายประการ เชน เปนอวยวะทใชในการมเพศสมพนธ เปนชองทางใหสงคดหลงจากปาก

9

มดลก และเลอดระดไหล ออกมา และเปนชองทางคลอดของทารกในครรภ สวนของ vaginal canal ดานหนา (6-7 เซนตเมตร) จะสนกวาดานหลง ((7-8 เซนตเมตร) ผนงชองคลอดประกอบดวยเนอเยอ 3 ชน คอ - เยอบชองคลอด (epithelial tissue) จดเปน stratified squamous epithelium ททอดอยทางดานหนาและดานหลงของผนงชองคลอด มลกษณะเปนรอยยน (rugae) ชวยท าใหชองคลอดมการยดขยายขณะมเพศสมพนธหรอเมอคลอดบตร โดยปกต รอยยนนจะไมพบในวยกอนมระด และจะคอยๆ หายไปหรอพบนอยลงในสตรทมบตรหลายคนหรอในสตรวยหมดระด - เนอเยอเกยวพน (connective tissue) เปนชนรองลงมา ท าหนาทเปนแหลงอาหาร (blood supply) ใหแก epithelial tissue - กลามเนอเรยบ (smooth muscle) แบงเปน 2 ชน คอ ชนในและชนนอก ชนในมลกษณะเปนใยกลาเนอเปนวงๆ (circular muscle fiber) แตชนนอกเปนใยกลามเนอทเรยงกนตามยาว (longitudinal muscle fiber) ข) มดลก (Uterus) มลกษณะเปนเหมอนผลแพร (pear shaped) ภายในประกอบดวยกลามเนอหนาแตเปนโพรงตรงกลาง ขนาดกวาง 2 นว ยาว 3 นว หนา 1 นว มน าหนกโดยประมาณ 50 กรม ต าแหนงของมดลกอยบรเวณดานหลงของกระดกหวหนาวและกระเพาะปสสาวะ อยเหนอชองคลอดและดานหนาทวารหนก มดลกแบงออกเปนสองสวน คอ สวนบน 2/3 เรยกวาตวมดลก (body หรอ corpus) สวนลาง 1/3 ตอกบชองคลอด เรยกวา ปากมดลก (cervix) ซงมความยาวประมาณ 2-4 เซนตเม ตร สวนกลมมนดานบนสดของมดลก เรยกวา fundus มดลกจะวางตวเอนมาขางหนา (anterversion) โดยมการหกตว (anteflexion) ระหวางปากมดลกและตวมดลกเลกนอย มดลกมการเปลยนแปลงตามฮอรโมนเพศ นนคอ เยอบภายในโพรงมดลก (endometrium) จะหนาตวขนเมอถกกระตนจากฮอรโมนเพอเตรยมรบการฝงตวของไขทถกผสมแลว (a fertilized ovum) หากไมมการฝงตว เยอบนจะหลดลอกออกมากลายเปนระด ในขณะตงครรภมดลกจะขยายตวไดมากถง 10-25 เทา ในระหวางการคลอด กลามเนอมดลกจะหดรดตวเพอชวยผลกดนใหทารกในครรภเคล อนต าผานชองคลอดออกมา สวนระยะหลงคลอด มดลกจะมขนาดเลกลงจนมขนาดปกตภายใน 7-10 วน ในสตรวยหมดระด มดลกจะมขนาดเลกลง (atrophy) มดลกประกอบดวยชนกลามเนอทส าคญ 3 ชนคอ 1. Serosal layer (perimetrium) เปนชนของ peritoneum ทปกคลมดานนอกข องมดลกโดยจะตดแนนกบมดลก ยกเวนบรเวณทเปนเนอเยอหลวมๆ เหนอกระเพาะปสสาวะและดานขางของมดลกทจะกลายเปน bload ligaments

10

2. Muscular layer (Myometrium) ชนกลางของกลามเนอมดลก ประกอบดวยกลามเนอเรยบ (smooth muscle) และใยกลามเนอ (elastic fiber) จ านวนสามชนเรยงซอนกนไปมา มความหนาประมาณ 1.5-2.5 เซนตเมตร พบมากทผนงดานหนาและดานหลงมากกวาผนงดานขาง ทผนงดานในมากกวาผนงดานนอก ในสตรตงครรภกลามเนอชนนจะมการขยายตวอยางมาก 3. Mucosal layer (Endometrium) เปนชนของ mucous membrane ปกคลมโพรงดานในของมดลก (uterine cavity) สวนบนสองในสามของชนนจะตอบสนองตอการท างานของฮอรโมนเพศโดยมการเปลยนแปลงตามรอบระด และหนาตวขนประมาณ 0.5-1.5 เซนตเมตร ไขทถกผสมแลวจะมการฝงตวใน endometrium ซงจะเปลยนแปลงไปเปน decidua เปนทฝงตวและใหอาหารแกตวออน แตถาไขไมไดรบการผสม endometrium จะสลายตวเปนระดตามปกต ค) ปากมดลก (cervix) เปนสวนทเชอมตอระหวางมดลกและชองคลอด อวยวะสวนนประกอบดวยกลามเนอ connective tissue, muscle cells และ elastic tissue ดวยเหตนปากมดลกจงสามารถยดขยายไดอยางมากในขณะคลอดบตร ปากมดลกทยนเขาสชองคลอด (vaginal canal) ยงแบงเปนสองสวนทเรยกวา external os และ internal os ชองตรงกลางสองสวนนเรยกวา cervical canel ลกษณะของ external os ในสตรทไมเคยผานก ารคลอดบตรจะมลกษณะเปนรกลมร แตถาคลอดบตรแลว จะมลกษณะเปนรองในแนวขวาง ง) รงไข (Ovaries) มลกษณะคลายถวอลมอนต (almond shaped) ผวขรขระเลกนอย มอยสองขางของมดลก ขนาดปกตประมาณ 3 x 2 x 1 ลบ.ซม. ต าแหนงของรงไขจะแปรเปลยนตามอายของสตรแตละวยกลาวคอ เมอแรกเกด รงไขจะมขนาดเลก กลมเรยบ สชมพและอยใต false pelvis ในขณะเปนทารกและเขาสวยรน รงไขจะมขนาดใหญขน สเทา และเคลอนตวลงต าไปยง true pelvic ส าหรบสตรวยเจรญพนธ รงไขจะมการพฒนาเพยงแครปรางและพนผว ในสตรตงครรภรงไขจะอยในต าแหนงทผดไปจากเดม เนองจากขนาดของมดลกทใหญขน และจะกลบมาสต าแหนงเดมหลงคลอด รงไขในสตรวยหมดระด จะหดตวเลกลงเหลอเสนผาศนยกลางประมาณ 0.5 เซนตเมตร และเปลยนสจากสเทาเปนสขาว รงไขถกยดไวดวยเสนเอน 3 เสน ไดแก - Mesovarium ligament ท าหนาทยดรงไขใหตอกบดานหลงของ broad ligament - Ovarian ligament ท าหนาทยดรงไขตอกบมดลก - Suspensory ligament ท าหนาทยดรงไขตอกบดานหลงของผนงองเชงกราน หนาทส าคญของรงไขคอ สรางไขทสมบรณ (mature ovum) รงไขจะประกอบดวยเซลลไขประมาณ 400,000 graafian follicles เมอเรมมระดครงแรก และจะไมมการสรางเพมเตมอกตลอดชวตของสตร

11

ชวงแรกของรอบเ ดอนสตรวยเจรญพนธจะพบวา 1 graafian follicles จะผลต 1 mature ovum เมอ ovum โตเตมทจะแตกออกและเคลอนตวเขาสทอน าไข รงไขยงมหนาทสรางฮอรโมนเพศ ซงไดแก เอสโตรเจน (estrogen) และโปรเจสเตอโรน (progesterone) รวมทงแอนโดรเจน (androgen) แตในปรมาณทนอยกวาฮอรโมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน จ) ทอน าไข (Fallopian tubes) มลกษณะเปนทอยายสองขางทเชอมตอระหวางรงไข (ovaries) และปกมดลก (fallopian tubes) ท าหนาทเปนทอทพดพาไขมาผสมกบอสจและใหอาหารในชวง 2-3 วน ขณะทไขเดนทางอยในทอน าไข รวมทงเตรยมพนทในการฝงตวของไขทถกผสมแลว ทอน าไขเปนสวนทยนออกมาจากสวนบนของ corpus ทอแตและขางจะยนโคงเขาหารงไข ตวทอสามารถยดหยนไดและมความยาวประมาณ 7-12 เซนตเมตร ทอน าไขแตละขางจะประกอบดวยสวนตางๆ ไดแก - Interstitial เปนสวนของทอน าไขทอยภายในกลามเนอมดลก จงเปนสวนทแคบทสด - Isthmus เปนสวนทตอออกมาจากมดลกและเปนวนทแคบทสดทอยนอกมดลก - Ampulla เปนสวนทตอจาก Isthmus ออกไปทางดานขางและมความกวางมากทสด - Infundibulum และ Fimbria เปนสวนปลายทอน าไขทบานออก เปดเขาสเยอบชองทอง สวนปลายสดมลกษณะแผกวางคลายนวมอ เพอรบไขทสกแลวในแตละรอบเดอน ไขทสกแลวจะหลดเขาไปในทอน าไขโดยการพดพาของ fimbria ไปท ampulla จากนนไขจะถกพดพาตอโดยการเคล อนไหวของ cilla ภายในทอน าไขเขาสโพรงมดลก ในขณะท non-ciliated epithelial cells ทเรยงรายอยในทอน าไขจะท าหนาทใหอาหารส าหรบไขทถกผสมแลวในชวง 2-3 วนแรก ขณะทไขเดนทางมายงมดลก การผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองเปนหตถการทท ามา กในการผาตดผปวยทางนรเวชและนบวนจะมปรมาณหรอจ านวนผปวยเพมมากขน (ญาดา ตงธนาธกล และชาตชย ศรสมบต, 2550) เนองจากเปนการผาตดทชวยใหสตรพนจากความเจบปวดและทกขทรมาน แตอยางไรกตามการผาตดจะตองผานการพจารณาอยางรอบคอบจากแพทย เพราะนอกจากจะแกไขสาเหตของโรคทไดผลดแลว แตขณะเดยวกนกอาจจะกอใหเกดผลกระทบทเปนปญหาหลงการผาตดได เพราะอวยวะดงกลาวเปนสญลกษณทส าคญของสตร ในปจจบนการรกษาโดยการผาตดมดลกและหรอรงไขมความกาวหนามากขน สามารถใหการผาตดไดหลายวธ ซงในแตและวธนนมขอด ขอเสยและขอบงชทแตกตางกน ดงนนพยาบาลจงตองมความรใหทนกบการเปลยนแปลง เพอสามารถวางแผนให

12

การพยาบาลรวมไปกบแพทยได ซงขอบงชในการผาตดและชนดของการผาตดมดลกมรายละเอยดดงตอไปน 2) ขอบงชในการผาตด การผาตดมดลกและหรอรงไข มขอบงช และมเหตผลจ าเปนหลายขอทสต -นรแพทยใชพจารณาในการตดสนใจแนะน าผปวยในการผาตด โดยไดก าหนดขอบงชในการผาตดดงน (Harold, 1990) ก) ขอบงชในการผาตดมดลกและหรอรงไข เชนมดลกหยอน เนองอกมดลก มะเรงมดลกและรงไข ทอรงไขอกเสบรอรง ภาวะเยอบโพรงมดลกเจรญผดท ภาวะทมประจ าเดอนออกตลอดโดยไมตอบสนองตอการรกษา ไมวาจะเปนการรกษาโดยใหยาคมก าเนดหรอการขดมดลก ข) ขอตระหนกทส าคญทจ าเปนในการผาตดมดลกคอ ธรรมชาตของโรคในมดลกทอาจจะเปนอนตรายตอชวตของผปวย เชน เนองอกมดลกทคอยๆ โตจะท าใหเกดการเสยเลอด กอนการผาตดควรมการประเมนอยางละเอยด และเซนใบยนยอมผาตด ซงในใบยนยอมผาตดควรครอบคลมถงการใหค าปรกษา ในความกงวลเกยวกบผลของการผาตดในอนาคต และภาวะแทรกซอนทอาจจะเกดขน สต -นรแพทยควรจะบอกขอจ ากดของการผาตดทจะตองท า เชน อาจจ าเปนตองตดเอามดลก รงไข หรอไสตงออกไปดวยกน ค) การผาตดมดลกออกทางหนาทองนยมมากกวาทางชองคลอด โดยจ าเปนตองส ารวจภาวะอนๆ ในชองทองรวมดวย หรอมขอจ ากด ในการผาตดทางชองคลอด เชนขนาดมดลกไมใหญเกนไป หรอกงวลเกยวกบโรคทอน าไข รงไข หรอคดวามล าไสตดกน กจะผาตดทางชองคลอดไมได ง) การผาตดมดลกนยมตดออกหมด เพราะไมมใครตองการทงปากมดลกไวใหเกดโรคในอนาคต แตอยางไรกตามไมเหมาะสมทจะดงดนตดปากมดลกทกรายถาจะท าใหเกดอนตรายตอทอไต หรอวามภาวะล าไสตดกน เพราะฉะนนตองผาตดเหนอปากมดลก จ) มหลายเทคนคในการผาตดแตหวใจส าคญคอ ธรรมชาตของมดลกและรงไขทตองพจารณากอนผาตด มเหตผลทควรจะน ามาพจารณาเพมคอ อายของผปว ย และภาวะหมดระด ใหเปรยบเทยบผลประโยชนและความเสยงทอาจจะเกดขน มรอยละ 5 ของผสงอายจะเปนโรคมะเรงรงไขได

13

3) ชนดของการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ปจจบนวธการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองสามารถท าได 3 วธคอ ก) การผาตดทางหนาทอง เปนวธผาตดทท ากนเปนสวนใหญเพราะท าไดงาย คอ การท าแผลทหนาทองยาว 6-8 นว เอามดลกออกทางหนาทอง ข) การผาตดทางชองคลอด คอการเอากอนมดลกผานทางชอง วธนไมมแผลทางหนาทอง แตท ายากกวาวธแรก แพทยมกเลอกท ากรณทม มดลกหยอน มดลกไมโตมากและไมมพงผด ขอดของวธนคอ เจบนอยกวา และภาวะแทรกซอนนอยกวา และระยะฟนตวสนกวาวธแรก ค) การผาตดโดยใชกลองสองชองทองคอ การเจาะชองทองเปนรเลกๆ 3-4 ร แลวใชเครองมอพเศษเขาไปตดมดลก แลวเอามดลกออกทางช องคลอด หรอยอยเอาออกทางรเลกๆ วธนท าไดแมมดลกไมหยอน ขอด คอมแผลเลกกวา เจบนอยกวา และฟนตวเรวกวาวธแรก และท าไดในกรณทวธท 2 ท าไมได ขอเสยคอ ตองใชเครองมอพเศษ คาใชจายแพงกวา จากวธการผาตดดงกลาวจงมความส าคญทพยาบาลจะตองมความร เพอใหค าปรกษาแกผปวยและญาตได รวมถงเปนขอมลน าไปวางแผนการพยาบาลกบผปวยแตละรายไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ สรปการเปรยบเทยบการตดมดลกดวยวธการผาตดทางหนาทอง ผาตดทางชองคลอด และการผาตดผานกลอง (ญาดา ตงธนาธกล และชาตชย ศรสมบต , 2550) ไดดงแสดงในตารางท 1 ตารางท 1 เปรยบเทยบการตดมดลกดวยวธการผาตดทางหนาทอง ผาตดทางชองคลอด และการผาตดผานกลอง

การผาตดมดลกออกทางหนาทอง

การตดมดลกทางชองคลอด การตดมดลกผานกลอง

วธการผาตดไมยงยาก ตองใชความช านาญในการผาตดเพมขน

ตองท าโดยผมความช านาญในการผาตดผานกลอง

ใชเวลาไมมาก ใชเวลาปานกลาง ขนกบความช านาญของผผาตดและพยาธสภาพ

ใชเวลาผาตดนาน ตองใชเครองมอเฉพาะ และใสกาซคารบอนไดออกไซดในชองทอง

14

Emposure ด Emposure เลก โดยเฉพาะรายทไมเคยมเพศสมพนธหรอไมเคยคลอดบตรทางชองคลอด

Emposure ดพอควร กลองมก าลงขยายท าใหมองเหนภาพหรอพยาธสภาพเลกๆและจดเลอดออกชดขน

เหมาะในการผาตดเนองอกมดลกขนาดใหญ เมอตองการตดรงไขทงสองขางรวมดวย รายทสงสยมะเรงหรอมพงผดมาก

เหมาะในการผาตดมดลกทหยอน มขนาดเลก และตองการผาตดตกแตงชองคลอด

เหมาะในการผาตดเนองอกมดลกขนาดปกต- ใหญไมเกน 14 สปดาหและพงผดไมมาก

แผลมกมขนาด 5-10+ ซม. การเจบแผล ตดเชอและโอกาสเกด incisional hernia มากกวาการผาตดผานกลอง

ไมมแผลทหนาทอง แผลทชองคลอดมกหายเรว

แผลมขนาดเลก (0.5-1.5 ซม.) แตม 2-4 แผล มกใสกลองทบรเวณสะดอ มกเจบแผลนอยกวาและฟนตวไดเรวกวาการผาตดทางหนาทอง

ระยะเวลาอยโรงพยาบาล 3-5 วน คาสายสวนปสสาวะ 1-2 วน

ระยะเวลาอยในโรงพยาบาล 3-5 วน ถาผาตดตกแตงชองคลอดดานหนาดวยจะคาสายสวนปสสาวะ 3-5 วน

ระยะเวลาอยในโรงพยาบาล 1-2 วน คาสายสวนปสสาวะประมาณ 1 วน

คาใชจายในการผาตดปานกลาง

คาใชจายในการผาตดปานกลาง

คาใชจายในการผาตดสง แตคาใชจายในการนอนโรงพยาบาล คาหองพกมกต ากวา

ดงนนอาจกลาวโดยสรปไดวา ชนดของการผาตดมดลกนนสต- นรแพทยมวธการผาตดไดหลายวธ ซงแตละวธมขอบงช ขอด ขอเสยแตกตางกนขนก บหลายปจจย ส าหรบโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตมการผาตดมดลกทง 3 วธ ซงการผาตดทางหนาทองปจจบนเปนทนยมเนองจากเปนวธการทไมยงยาก ใชเวลาไมมาก คาใชจายไมสง แตผลกระทบทตามมาจากการผาตดทางหนาทองอาจท าใหกระทบกระเทอนตอล าไส อาจมอาการทองอด ทองเฟอ หรอทองผกไดงายกวาการผาตดวธอน ซงการผาตดมดลกทางออกทางชองคลอดหรอการผาตดผานกลองตองใชความช านาญของแพทย และมคาใชจายทสง ดงนนการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองจงเปน

15

ทนยมกนมาก ซงพยาบาลควรมความร เพอสามารถประเมนอาการผปวยหลงผาตดไดถกตองทนทวงทในรายทเรง ดวน รวมทงสามารถวางแผนการพยาบาลไดเหมาะสมสอดคลองกบแผนการรกษาของแพทย 2.1.2 ภาวะทองอด ภาวะทองอด หมายถง ภาวะทรสกแนนอดอดไมสบายในทองจากการทมแรงดนในทองเพมสงขน เนองจากมการสะสมอาหาร น า และแกสในระบบทางเดนอาหารมากกวาปกต ซง มสาเหตจากกระเพาะอาหารและล าไสไมเคลอนไหวหรอเคลอนไหวลดลง (Kraft, Erstad, & Matuszewski, 2005) ภาวะทองอดหลงผาตดชองทอง หมายถง ภาวะทกระเพาะอาหารและล าไสมการยดขยายและโปงพอง เนองจากมการสะสมของแกสจ านวนมากทไมถกดดซมในล าไส จากการไดรบยาระงบความรสกทวรางกาย และจากการผาตดมการสมผสล าไสในขณะผาตด ท าใหเกดการระคายเคองตอกระเพาะอาหารและล าไส ท าใหกระเพาะอาหารและล าไสหยดการเคลอนไหว (Craven & Hirnle, 2003) สรปไดวา ภาวะทองอดหมายถง ความรสกของผปวยตอความไมสขสบายท า ใหเกดอาการอดอด ไมสบายตวและหายใจล าบาก เปนตน 1) สาเหตของการเกดภาวะทองอด สาเหตของการเกดภาวะทองอดหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองมภาวะทางเดนอาหารเปนอมพาต (paralytic ileus) หรอหยดการเคลอนไหว ซงท าใหเกดภาวะทองอดตามมา มสาเหตดงตอไปน (กษยา ตนตผลาชวะ, 2549) ก) ระบบประสาทถกยบย ง (inhibitory neural reflexes) เนองจากระบบประสาทอตโนมต ประกอบดวย ระบบประสาทพาราซมพาเธตก (parasympathetic nervous system) ระบบประสาทซมพาเธตก (sympathetic nervous system) และระบบประสาทภายในทางเดนอาหาร (intrinsic nervous system) เมอมการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองจงสงผลกระทบตอระบบประสาทเหลานน ระบบประสาทซมพาเธตกจะยบย งการท างานของล าไส หลงการผาตด catecholamine ในกระแสเลอดจะสงขน ท าใหมการกระตนระบบประสาทซมพาเธตกผานทาง somatic nerve และ splanchnic nerve ใหหลงสารสอประสาทนอรเอพเนฟรน (norepiephine) และยบย งการหลงสารสอประสาทอะเซทลโคลน จงท าใหยบย งการท างานของล าไสและมการบบตวของล าไสลดลง สารสอประสาทและสาเหตการอกเสบ (neurotransmitter and inflammatory factors) การผาตดมดลกและหรอร งไขออกทางหนาทองมโอกาสเกดการกระทบกระเทอนล าไล มการจบ

16

ตองล าไส ท าใหแบคทเรยทอยในล าไสสรางสารตางๆ เชน vasoactive intestinal peptide, substance P. calcitonin, gene-related peptide ท าใหยบย งการท างานของกลามเนอเรยบของล าไส และล าไสหยดการเคลอนไหวตามมา ข) ผลของการดมยาสลบ (analgesic) การผาตดมดลกออกทางหนาทองตองใชการดมยาสลบทวรางกาย ซงยาสลบแตละชนดจะมผลตอการท างานของล าไส โดยออกฤทธตอระบบประสาททควบคมการท างานของล าไส ยาทยบย งการท างานของกระเพาะอาหารไดแก อะโทรปน (atropine) และ ฮาโลเทน (halothane) ท าใหการเคลอนไหวของกระเพาะอาหาร เพอขบเคลอนอาหาร น า ลงไปผานล าไสเลกชาลงไป ค) ผลของยาลดปวด (narcotic drug) ขณะท าการผาตดการใหยามอรฟนเพอระงบอาการปวด ซงเปนยากลมโอปออยด (opioid) นอกจากจะชวยบรรเทาความปวดแ ลว มอรฟนยงออกฤทธตอกลมเซลลในผนงทางเดนอาหาร โดยกระตนประสาทซมพาเธตก ท าใหยบย งการหลงน ายอยของกระเพาะอาหาร ท าใหอาหารเคลอนผานกระเพาะอาหารไปยงล าไสเลกชาลง หรอล าไสเลกมการเคลอนไหวแบบบบรดลดลง (ฐตมา ชนะโชต, 2541) ง) ความปวด (pain) ความปวดกระตนประสาทซมพาเธตกท าใหการไหลเวยนของเลอดและการเคลอนไหวของระบบทางเดนอาหารลดลง สงเสรมใหมภาวะทองอดมากขน และความปวดยงท าใหกลามเนอคลายตว กลามเนอระบบทางเดนอาหารจะคลายตวและออนแรงดวย จงเปนสาเหตใหผปวยทมภาวะทองอ ดมอาการแนนอดอด ทองผก และมอาการคลนไสอาเจยน จ) การงดน าและอาหารหลงผาตด ท าให ทางเดนอาหารไมไดรบการกระตน ยดระยะเวลาของการฟนคนสภาพของ กระเพาะอาหารและล าไสนานออกไปอก ท าใหการเกดภาวะทองอดทยาวนาน (กษยา ตนตผลาชวะ, 2549) ฉ) การกลนอากาศเขาไปในระหวางการพกฟน จากการไดรบยาระงบความรสกทวรางกาย ซงโดยปกตในคอจะมอากาศบรรจอย อากาศจ าพวกนจะถกขบเมอกอนอาหารทเคยวแลวพรอมทจะกลนเคลอนตวเขามาในคอ โดยสวนใหญอากาศจะไหลผานทางหลอดลมกอนทปดกลองเสยงจะป ดในขณะกลน สวนนอยของอากาศจะถกกลนลงมาพรอมกบกอนอาหารเขาสหลอดอาหาร แตในขณะทมอาการคลนไสจากผลของยาระงบความรสก อากาศจะถกกลนพรอมกบน าลายจ านวนมากเขาไปในกระเพาะอาหาร และจากการซมผานของแกสจากกระแสเลอดเขาไปในล าไสในสวนทขาดความตงตวหลงผาตด ท าใหมการเพมจ านวนของแกสทคงคางในล าไสและกระเพาะอาหารมากขน (Mure et., 1998) สงผลใหเกดอาการทองอดหลงผาตดได

17

สรปไดวาสาเหตของอาการทองอดหลงผาตด เกดไดจากเกดจากปจจยเดยวหรอหลายปจจยรวมกนซงจะตองใชเวลาในการฟนสภาพหลายวน ผลจากการหยดท างานชวคราวจงท าใหผปวยเกดอาการไมสขสบาย 2.1.3 อาการและอาการแสดงของภาวะทองอด ความรสกแนนตงทอง ปวดทองจากการเพมขนของแรงดนในชองทองจากแกส การไมถายอจจาระและไมผายลม จากการท างานของล าไสลดลง ฟงเสยงล าไสเคลอนไ หวนอยกวา 5 ครงตอนาท หรอไมพบ ผปวยทมอาการแนนอดทองมกจะหายใจไมสะดวกเนองจากกระเพาะอาหารขยายปรมาตรไปดนกระบงลมไว การขยายตวของทรวงอกไมเตมท ท าใหไมสามารถเคลอนทขนลงตามจงหวะการหายใจเขาและออกปกต ความจปอดลดลง นอนราบไมได อาจมอ าการคลนไสและอาเจยนได เคาะทองไดยนเสยงกอง เมอมการถายภาพรงส ทานอนหงายพบวาล าไสมการขยายขนาดจากการสะสมของแกส และทานงพบระดบของลมและน าในกระเพาะอาหาร (Mure, et al.,1998; Wattanawech, 2002; Springhouse, 2007) โดยทวไปถอวาการสนสดของภาว ะทองอดหลงผาตด คอเมอผปวยสามารถกนอาหารไดและมการท างานของล าไสตามปกต โดยปกตหลงผาตด 3-5 วน ผปวยจะเรมมอาการหว และผายลม ถาผปวยไมอยากอาหาร ไมผายลม แสดงถงการมอาการทองอดมากขน ควรไดรบการหาสาเหตและรกษาตามสาเหตนน (กษยา ตนตผลาชวะ, 2549) 1) การประเมนอาการทองอด พยาบาลสามารถประเมนอาการทองอดไดจากการรวบรวมขอมลโดยการซกถามผปวย สงเกตอาการ และการตรวจรางกายของผปวย ซงอาศยความรเกยวกบอาการและอาการแสดงของอาการทองอดเปนแนวทาง ไดดงน ก) ความรสกปวดแนนอดอดในทอง (Feeling of fullness) หรอรสกแนนอดอดในชองทองมากจนรสกวาหายใจไมสะดวก เปนขอมลจากค าบอกเลาของผปวย อาการปวดแนนอดอดในทองเกดขนจากอาการทองอดมน าและลมคงคางในกระเพาะอาหาร ท าใหขยายปรมาตรไปดนกะบงลม เปน อปสรรคในการหดรดตวของกะบงลมท าใหปอดไมสามารถขยายไดเตมทขณะหายใจเขา จงท าใหรสกแนนอดอด ผปวยบางรายจะรสกไมสขสบายและหายใจตน (Summers, 2003) ข) การเรอ (Belching) คอ การขยอนเอาแกสทอยในทางเดนอาหารออกทางปากเนองจากตามปกตในทางเดนอาหารจะมแกสอยประมาณ 200 มลลลตร (Ganong, 1997) ถามแกสสะสมอยในกระเพาะอาหารและล าไสมากขน จะสงผลใหมการยดขยายและโปงพองของอวยวะดงกลาว ท าใหมการเพมแรงดนในชองทองมากขน โดยจะไปขดขวางการหดรดตวและ

18

เคลอนต าลงของกระบงลมในขณะหายใจเขา จากแรงดนของชองทองทเพมมากขน ท าใหเกดความแตกตางของความดนระหวางชองทองและชองอก เพอบบไลอากาศจากกระเพาะอาหารไปยงหลอดอาหารและปาก แตในภาวะทมการเคลอนไหวของกระเพาะอาหารและล าไสเลกลดลงหรอไมเคลอนไหว กจะท าใหกระเพาะอาหารไมสามารถบบไลแกสออกจากรางกายได (วยะดา รตนสวรรณ, 2535; Ohge & Levitt, 2006) ค) การผายลม (Flatus) คอ การทแกสอยในทางเดนอาหารสวนลางถกขบออกมาทางทวารหนก โดยการเคลอนไหวแบบบบรดของล าไสใหญอยางรนแรง เนองจากมแกสจ านวนมากไประคายเคองตอผนงกลามเนอของล าไสใหญ ปกตแบคทเรยทอยในล าไสใหญจะสรางแกสซงประกอบดวยคารบอนไดออกไซด มเธน และไฮโดรเจน นอกจากนยงมแกสทซมจากกระแสเลอดเขาไปในล าไส ปกตจะมแกสในล าไสใหญวนละประมาณ 7-10 ลตร และแกสในล าไสใหญเหลานถกขบออกทางทวารหนกวนละประมาณ 0.6 ลตร (Guyton, 2006) และผายลมออกมาวนละ 10-20 ครง (Ohge & Levitt, 2006) โดยแกสสวนท เหลอจะถกดดซมทล าไสและกระเพาะอาหาร แตในภาวะทกระเพาะอาหารและล าไสไมมการเคลอนไหว ท าใหผปวยไมสามารถขบแกสออกมาทางทวารหนกได การผายลมจงเปนสญลกษณอยางหนงทแสดงวาระดบความรนแรงของอาการทองอดลดลง ง) การตรวจนบอตราการเคลอนไหวของก ระเพาะอาหารและล าไส (Bowel sound) การตรวจนบอตราการเคลอนไหวของล าไสทางผนงหนาทองโดยใชหฟงเสยงการเคลอนไหวของล าไสซงเกดจากน าและลมเคลอนทผานไปมาบนชองทางล าไสปกตจะฟงเสยงการเคลอนไหวของล าไสไดจ านวน 5-34 ครง/นาท (Lumley, 2001; Bickley & Szilagyi, 2003) ลกษณะเสยงจะมเสยงกรอก-กรอก เหมอนเสยงน าทเทออกจากขวด เทคนคการฟงเสยงการเคลอนไหวของล าไสควรฟง 1 ต าแหนง คอ สวนขวาลาง (Right lower quadrant) ฟงนาน 5 นาท (Bickley & Szilagyi, 2003; Taylor et al., 2007) จ) การวดขนาดเสนรอบวงของรอบทอง ระดบสะดอ (Abdominal girth) เปนขอมลทไดจากการใชสายวดรอบทองระดบสะดอ อาการทองอดชวคราว จ านวนน าและอเลคโตรลยต มการเปลยนแปลง กลาวคอ มการดดซมน าและอเลคโตรลยตลดลง แตมการคดหลงน าโซเดยม โปแตสเซยม เขาสทอทางเดนอา หารมากขน ปรมาตรสารดงกลาวจงมมากขน และมภาวะแกสทเพมขนเกดจากการผลตของเชอจลชพ ซงเมอมแกสสะสมในกระเพาะอาหารและล าไสมากจะสงผลใหมการยดขยายและโปงพองของอวยวะดงกลาว (Summers, 2003) ท าใหความยาวมากขนเนองจากมการขยายของรอบทองมาก กวาปกตอยางนอย 2 เซนตเมตร (Ohge & Levitt, 2006)

19

ประเมนไดจากการใชสายวดรอบทองวดผานระดบสะดอ ขณะทหลงจากใหผปวยหายใจออกเตมทแลวกลนไว (วยะดา รตนสวรรณ, 2535; ทพวรรณ วฒนเวช, 2545) 2.1.4 การจดการกบภาวะทองอด หลกในการรกษาพยาบาลอาการทองอด คอ การทพยายามลดหรอก าจดปจจยทสงเสรมใหเกดอาการทองอด โดยแบงไดเปน 3 วธ คอ (ก าพล ศรวฒนกล , 2545; กษมา ตนตผลาชวะ , 2549; Kehlet, 1997) 1) การจดการกบภาวะทองอดโดยใชยา ก) การใชยาขบลม เชน คารมเนท ฟ (carminative) เปนยาผสมทมรสเผดรอน และสารทมสตรโครงสรางแบบ aromatic ซงยาในกลมนจะท าใหเกดการระคายเคองตอเยอบกระเพาะอาหารและล าไสเคลอนไหวแบบบบรดมากขน ชวยในการขบแกสออกมาจากล าไสใหญ จงท าใหผรบประทานยาเกดความรสกรอนตงแตหลอดอาหารจนถงกระเพาะอาหาร และเรอเอาแกสออกมา การใหยาขบลมในกลม simethicone เชน Air-x ลดอาการอดแนนทองโดยเปลยนความตงผวของฟองอากาศหรอแกสในกระเพาะล าไส ท าใหฟองอากาศทรวมตวกนแตกได และปองกนไมใหเยอเมอกเกาะหมฟองอากาศเหลาน ท าใหเรอ ขบลมหรอผายลมไดสะดวกขน ข) การใชยาลดกรด (antacid) ยาลดกรดเปนยาทมฤทธเปนดางปานกลาง ยาลดกรดจะท าปฏกรยากบกรดเกลอในกระเพาะอาหาร จงลดปรมาณของกรดทจะท าปฏกรยากบไบคารบอเนตทมอยในน ายอย ท าใหเกดแกสคารบอนไดออกไซดนอยลง นอกจากนซล กอนซงเปนตวยาทผสมอยในยาลดกรดยงท าใหเกดการรวมตวของแกสในกระเพาะอาหารจนมปรมาณมาก จะถกขบออกโดยรเฟลกซการเรอ ชวยผอนคลายอาการแนนอดอด ค) การใชยาระบาย (stimulant laxative) เชน dulcolax ซงเปนยาในกลมยาระบายออกฤทธท าใหเกดการระคายเคองตอเยอบล าไส กระตนใหมการเคลอนไหวแบบบบรด และการหลงน ายอยเพมมากขน ชวยใหมการขบถายอจจาระ การใชยาระบายอาจใหโดยการรบประทานหรอใชเหนบทางทวารหนก 2) การจดการกบภาวะทองอดโดยไมใชยา ก) การใหผปวยงดน าและอาหารทางปาก การชวยเหลอผปวยทมอาการทองอดเรมจากการใหผปวยงดอาหารและน าทางปาก เพราะอาหารทรบประทานเขาไปนอกจากไมสามารถน าไปใชประโยชนไดแลว ยงกระตนการหลงน ายอย ท าใหผปวยมอาการแนนอดอดเพมขน ข) การใสสายยางเขาทางจมกไปถงกระเพาะอาหาร (nasogastric tube) แพทยจะพจารณาใสสายยางเขาจมกจนถงกระเพาะอาหารและอาจตอสายยางกบเครองดด เพอดดเอาแกสและสารเหลวทอยในกระเพาะอาหารออกมาก ท าใหล าไสลดความโปงพอง และลดแรงกดท

20

ผนงล าไสท าใหเลอดไหลเวยนไป ผนงล าไสไดดขน ลดบวมและลดปวด (Craven & Hirnle, 2003; Litwack, 2000) ค) การลกเรวหลงผาตด (ambulation) เปนการกระตนใหผปวยไดมการออกก าลงบนเตยง ไดแก การออกก าลงโดยใชกลามเนอหนาทองในขณะทนอนพกบนเตยง การพลกตว และการลกจากเตยงไดเรวหลงผาตด เพอกระตนใหมการเคลอนไหวของล าไส และชวยขบแกสออกไป ง) การใหอาหาร (feeding protocol) เปนแนวคดเกยวกบการปรบการกนอาหารเพอลดอาการทองอดหลงผาตด โดยมการศกษาวาควรใหอาหารผปวยทงทางปากและทางสายจมก โดยอาหารมผลตอกลไก กระตนปฏกรยาทท าใหมการบบตวของทางเดนอาหารอยางเปนระบบ ท าใหมการหลงฮอรโมนจากทางเดนอาหารทเพมการท างานของล าไส ไดแก วธการใหอาหารทมกากใยสงกอนการผาตดจะมระยะเวลาการมทองอดลดลง การใหอาหารหลอก (sham feeding) โดยการเคยวหมากฝรง จะ กระตนประสาทเวกสในทางเดนอาหารท าใหมการหลงฮอรโมน gastrin, pancreatic, polypeptide และ neurotensin ชวยใหกระตนการบบตวของทางเดนอาหารได จ) การเบยงเบนทางจตวทยา (psychologic suggestion) จากการศกษาของ Disbrow อางถงใน กษยา ตนตผลาชวะ (2549) พบวาการใหขอมลของการกลบมาท างานของทางเดนอาหารรวมกบการฟงเทปชกน าจนตนาการ กอนและหลงผาตดล าไสใหญสามารถลดระยะเวลาการมภาวะทองอดหลงผาตดได 3) การใชวธการผสมผสาน (Multimodel approaches for the prevention of postoperative ileus) การใชวธการผสมผสาน ไดแก การใหอาหารเรวรวมกบกระตนการเคลอนไหวของผปวย การใหอาหารเรวรวมกบกระตนการเคลอนไหวของผปวยรวมกบการใหยาสลบทางไขสนหลงและการวางแผนจ าหนาย ดวยวธการผสมผสานหลายๆเหลาน จะสามารถลดอาการทองอดได กลาวโดยสรป การจดการกบภาวะทองอดเพอลดอาการทองอดมหลากหลายวธ แตละวธมทงขอดและขอจ ากด ซงในผปวยแตละรายอาจใชวธเดยวเพอลดอาการทองอด หรอใชหลายวธรวมกนจงจะลดอาการทองอดไดผล โดยแบบสอบถามการวจย ผวจยจะกลาวถงวธการจดการกบภาวะทองอดโดยไมใชยา ซงเปนหลกการพยาบาลเพอปองกนภาวะทองอดทดทสด การใหผปวยงดน าและอาหารทางปาก การลกเรวหลงผาตด การใหอาหาร เปนตน 2.1.5 ความพงพอใจของผปวยตอการจดการกบภาวะทองอด คามพงพอใจของผปวยตอบรการพยาบาล เปนองคประกอบหนงท แสดงถงคณภาพการบรการพยาบาล เมอบคลากรพยาบาลใหการพยาบาลทด มคณภาพ สอดคลองกบความตองการและ

21

ความคาดหวงของผปวย ซงผปวยสามารถรบรไดและเกดความพงพอใจในบรการ ฉะนนการประกนคณภาพบรการพยาบาลจงสามารถวดไดจากความพงพอใจของผปวย และเปนดชนทส าคญทจะบอกไดวาการปฏบตพยาบาลนนมคณภาพ (Donabedian, 1966 cited in Davis and Bush, 1995) Risser (1975) กลาววา ความพงพอใจของผปวยตอการปฏบตพยาบาล หมายถง ระดบของความสอดคลองระหวางความคาดหวงของผปวยทมตอการปฏบตการพยาบาลในอดมคตตอการรบรของผปวยทมตอการปฏบตการพยาบาลทไดรบจรง Donabedian (1988) กลาววา ความพงพอใจของผปวยตอการบรการพยาบาล หมายถงการทผใหบรการประสบความส าเรจในการท าใหเกดความสมดลระหวางสงทผปวยไดรบและความคาดหวงของผปวย ซงเปนเรองทผปวยมอ านาจหนาทในการตดสนใจ สรป ความพงพอใจของผปวยตอบรการพยาบาลทไดรบหมายถง ความคดเหนทผปวยมตอการดแลทมคณภาพ และมประสทธภาพจากวธการตางๆ ทมตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพ ท าใหความตองการจดการกบภาวะทองอดของผปวยไดรบการตอบสนองทงทางรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และความเชอทเหมาะสม ภาวะทองอดเปนปญหาส าคญในผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ซงถอวาเปนการผาตดใหญจะมผลท าใหผปวยเกดความทกขทรมาน ความเจบปวดจากการผาตด และมผลท าใหเกดภาวะแทรกซอนหลงผาตด ซงภาวะทองอดกเปนภาวะแทรกซอนทพบไดบอยซงท าใหเกดความไมสขสบาย ดวยเหตนการบรรเทาภาวะทองอดจงเปนสงทผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองทกคนตองไดรบ และจากการปฏบตงานทหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษพบวาผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองมปญหาเรองภาวะทองอดหลงผาตดทกคนมากหรอนอยแตกตางกนในแตละคน ดงนนผวจยจงสนใจศกษาภาวะทองอด การจดการกบภาวะทองอดโดยผปวย แพทย และพยาบาล และความพงพอใจของผปวยหลงผาตดตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจะเปนประโยชนชวยใหเกดความเขาใจภาวะทองอดในผปวยหลงผาตดไดชดเจนขน และเปนแนวทางในการเพมประสทธภาพของการบรรเทาภาวะทองอดในผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองใหดยงขนไป 2.2 งานวจยทเกยวของ กนกวรรณ บญวทยา (2548) ศกษาปจจยทมความสมพนธกบภาวะทองอดภายหลงผาตดมดลกออกทางหนาทองแบบไมฉกเฉนในโรงพยาบาลรามาธบด ผลการศกษาพบวา ผปวยกลมตวอยางมอาการทองอดเลกนอยถงอาการทองอดมากใน 9-56 ชวโมงแรกหลงผาตด ผปวยกลมตวอยางรอยละ 41.8 มอาการทองอดใน 32 ชวโมงแรกหลงผาตด ผปวยกลมตวอยางรอยละ 62.4 ม

22

อาการทองอดนาน 8-40 ชวโมงแรก และภาวะทองอดมความสมพนธกบอาย วนแรกทถายอจจาระ ขนาดของยาแกปวด และภาวะแทรกซอนจากการผาตดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 มาล งามประเสรฐ และ คณะ (2548) ศกษาโปรแกรมการจดการกบอาการทองอดในผปวยทางนรเวชทไดรบการรกษาโดยการผาตดทางหนาทอง กลมตวอยางเปนผปวยทางนรเวชทไดรบการรกษาโดยการผาตดทางหนาทอง ทโรงพยาบาลศรราช จ านวน 78 คน ผลการศกษาพบวา 1) ในวนท 1-3 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางมอาการทองอดในระดบปานกลางถงระดบมากรอยละ 93.6, รอยละ 93.6 และรอยละ 67.9 ตามล าดบ 2) ในวนท 1 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางไมเรอรอยละ 61.5 ไมผายลมรอยละ 83.3 รสกแนนอดอดทองระดบปานกลางถงระดบมากรอยละ 50 มเสยงเคลอนไหวของกระเพาะอาหารและล าไสนอยกวา 3 ครง/นาท รอยละ 88.5 และมผลตางของรอบทองระดบสะดอนอยกวา 1.3 เซนตเมตร รอยละ 61.5 3) ในวนท 2 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางเรอได 1-5 ครง รอยละ 51.1 ไมผายลมรอยละ 46.2 รสกแนนอดอดทองระดบนอยถงระดบมากรอยละ 66.4 มเสยงเคลอนไหวของกระเพาะอาหารและล าไสนอยกวา 3 ครง/นาทรอยละ 53.8 และมผลตางของรอบทองระดบสะดอนอยกวา 1.3 เซนตเมตรรอยละ 57.7 4) ในวนท 3 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางเรอได 1-5 ครงรอยละ 59.0 ผายลม 1-3 ครงรอยละ 50 รสกแนนอดอดทองระดบนอยรอยละ 60.3 มเสยงเคลอนไหวของกระเพาะอาหารและล าไส 3-5 ครง/นาทรอยละ 51.3 และมผลตางของรอบทองระดบสะดอนอยกวา 1.3 เซนตเมตรรอยละ 73.1 5) ในวนท 4 และวนท 5 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางมอาการทองอดระด บมากรอยละ 1.3 และรอยละ 2.6 ตามล าดบและในวนท 4 และวนท 5 ผปวยกลมตวอยางมอาการทองอดระดบปานกลางรอยละ 41 และรอยละ 15.4 ตามล าดบ นนทาวด ศรจนทรา และคณะ (2551) ศกษาอาการทองอดและการจดการอาการทองอดในผปวยหลงผาตดชองทอง กลมตวอยางเปนผปวยทมารบการผาตดชองทองทโรงพยาบาลศนยอดรธานจ านวน 110 คน ในเรองการจดการกบอาการทองอด ผลการศกษาพบวา การจดการกบอาการทองอดทผปวยเลอกมากทสด รอยละ 97.3 คอ การพลกตวบอยๆ การจดการกบอาการทองอดทพยาบาลเลอกมากทสดรอยละ 99.5 คอ ดแลใหงดน าอาหารตามแผนการรกษา ศรรตน มนใจประเสรฐ (2552) ศกษาเรองภาวะทองอด การจดการกบภาวะทองอด และความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดของผปวยห ลงผาตดมดลกออกทางหนาทอง กลมตวอยางเปนผปวยทเขารบการรกษาในหอผปวยนรเวชและหอผปวยสตกรรมพเศษ โรงพยาบาลรามาธบด ระหวางเดอนมกราคม-เดอนเมษายน 2551 จ านวน 100 คน ผลการวจยพบวา 1) ในวนท 1 และวนท 2 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางม ภาวะทองอดอยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลยของภาวะทองอดเทากบ 6.39 คะแนน (SD=2.02) และ 6.41 คะแนน (SD=2.12) ตามล าดบ สวนในวนท 3 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางมภาวะ

23

ทองอดอยในระดบต า โดยมคาเฉลยของภาวะทองอดเทากบ 4.48 คะแนน (SD=1.67) ผปวยกลมตวอยางมคาเฉลยภาวะทองอดใน 3 วนแรกหลงผาตดแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ p<.0012 2) วธการจดการกบภาวะทองอดทผปวยใชมากทสดคอ การลกเดนบอยๆ สวนวธการจดการกบภาวะทองอดทแพทยและพยาบาลใชมากทสดคอ ชวยกระ ตนใหเดนหรอเคลอนไหวบอยๆ ส าหรบวธการจดการกบภาวะทองอดดวยยาพบวา ในวนท 1 และวนท 2 หลงผาตดผปวยไดรบยา Air-x และ M. carminative 3) ภาวะทองอดรบกวนการด าเนนชวตประจ าวนหลงผาตดในระดบปานกลาง 4) ผปวยกลมตวอยางมความพงพอใจกบวธการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากแพทยและพยาบาลโดยรวมอยในระดบสง 2.3 กรอบแนวคดในการวจย การวจยครงนผวจยน ากรอบแนวคดแบบจ าลองการจดการกบอาการของดอดดและคณะ (Dodd, et al., 2001) มาเปนแนวทางในการวจย โดยเขยนเปนกรอบแนวคดในการวจยไดดง แผนภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

ผลของการจดการภาวะทองอด - ความพงพอใจตอการ

จดการกบภาวะทองอด

วธจดการกบภาวะทองอดหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง

- โดยผปวย - โดยทมสขภาพ

ประสบการณมภาวะทองอดหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง

- ความรนแรงของภาวะทองอด

บทท 3 วธการด าเนนงานวจย

3.1 วธการศกษา การวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยาย (Descriptive research) เพอศกษาการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง 3.2 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทน ามาศกษาครงนเปนผปวยทไดรบการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ทเขารบการรกษาในหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษ โร งพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกย รต ระหวางเดอนตลาคม ถง ธนวาคม 2555 โดยผวจยเลอกกลมตวอยาง โดยก าหนดคณสมบต ดงน 3.2.1 คณสมบตทคดไวศกษา 1) มอายเทากบหรอมากกวา 15 ปขนไป 2) ไดรบการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองใน 3 วนแรกหลงผาตด 3) รสกตวด สามารถสอสารภาษาไทยไดรเรองและเขาใจ 4) ยนดเขารวมการวจย 3.2.2 คณสมบตทไมน ามาศกษา 1) มภาวะแทรกซอนหลงผาตด เชน ใชระยะเวลา ในการผาตดนาน เสยเลอดมาก หรอยายไปหอผปวยวกฤต เปนตน 2) ผปวยไดรบการผาตดแบบฉกเฉน 3.2.3 ขนาดตวอยางและวธทใชในการก าหนดขนาดตวอยาง ค านวณขนาดกลมตวอยางจากสตร Thorndike (บญใจ ศรสถตนรากร, 2547) n = 10k + 50 เมอ n คอ ขนาดตวอยาง k คอ จ านวนตวแปร ในการศกษาครงนมตวแปร 3 ตวแปร ไดแก ภาวะทองอด วธการจดการกบภาวะทองอด และความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอด จงค านวณขนาดตวอยางไดดงน n = 10 (3) + 50 = 80

25

3.3 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามระดบความพงพอใจเกยวกบการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง จ านวน 4 ชด ประกอบดวย ชดท 1 แบบบนทกขอมลสวนบคคล ไดแก อาย ระดบการศกษาสงสด อาชพ การวนจฉยโรค ชนดของการผาตด และระยะเวลาการผาตด ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check list) และเตมขอความลงในชองวาง ชดท 2 แบบสอบถามภาวะทองอด เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนเองจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ขอค าถามในแบบสอบถามประกอบดวย - ขอค าถามทใชประเมนระดบของภาวะทองอดในวนท 1, 2 และ 3 หลงผาตด ใชเวลาในการตอบแบบสอบถามประมาณ 10 - 15 นาท โดยในวนท 1 ผวจยจะประเมนระดบภา วะทองอดภายใน 6 - 8 หลงผาตด วนท 2 ประเมนเมอครบ 48 ชวโมงหลงผาตด และ 3 หลงผาตด ประเมนเมอครบ 72 ชวโมงหลงผาตด โดยใหผปวยเลอกตวเลขทตรงกบความรสกเกยวกบภาวะทองอดทประสบอย โดยมคาคะแนน 0 - 10 คะแนน และมขอความก ากบอย ทคะแนน 0, 5 และ 10 (0 หมายถง ไมมภาวะทองอดเลย 5 หมายถง มภาวะทองอดปานกลาง และ 10 หมายถง มภาวะทองอดมากทสด) ชดท 3 แบบสอบถามวธการจดการกบภาวะทองอดโดยผปวย และทมสขภาพ เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนเองจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ขอค าถามในแบบสอบถามประกอบดวย - ขอค าถามเกยวกบวธการจดการกบภาวะทองอดโดยผปวยเอง ลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check list) โดยใหผปวยเลอกวธการจดการกบภาวะทองอดทผปว ยปฏบตอย โดยเลอกไดมากกวา 1 ตวเลอก และเปดโอกาสใหตอบอนๆ ไดในขอค าถามสดทาย - ขอค าถามเกยวกบวธการจดการกบภาวะทองอดโดย ทมสขภาพ ลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check list) โดยใหผปวยเลอกวธการจดการกบภาวะทองอดทผปวยไดรบจาก ทมสขภาพโดยเลอกไดมากกวา 1 ตวเลอก และเปดโอกาสใหตอบอนๆ ไดในขอค าถามสดทาย ชดท 4 ขอค าถามทใชประเมนความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทผปวยไดรบจากทมสขภาพโดยรวม ใหผปวยประเมนโดยเลอกตวเลขทตรงกบความรสก มคาคะแนน 0 - 10 คะแนน และมขอความก ากบอยทคะแนน 0, 5 และ 10 (0 หมายถง ไมพงพอใจ 5 หมายถง พงพอใจปานกลาง และ 10 หมายถง พงพอใจมากทสด ) และมค าถามปลายเปด 1 ขอใหผปวยตอบในกรณทผปวยไมพงพอใจ

26

3.4 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ 3.4.1. การตรวจสอบหาความตรงตามเนอหา (Content validity) ผวจยน าแบบสอบถามทสรางขนทงหมดเสนออาจารยทปรกษาโครงการวจย เพอพจารณาตรวจสอบความถกตอง ความเหมาะสมของภาษา และปรบปรงแกไข หลงจากนนน าไปใหผทรงคณวฒจ านวน 5 คน ประกอบดวย อาจารยสตแพทย จ านวน 2 ทาน อาจารยพยาบาล จ านวน 1 ทาน หวหนางานการพยาบาลนรเวช 1 ทาน และพยาบาลประจ าการทปฏบตหนาทดแลผปวยนรเวช 1 ทาน เพอพจารณาตรวจสอบความถกตอง ความชดเจน และความเหมาะสมของเนอหาและการใชภาษา พรอมทงใหขอเสนอแนะ และน าความคดเหนจาก ผทรงคณวฒมาหาดชนความตรงเชงเนอหาของแบบสอบถาม ก าหนดเกณฑพจารณาความตรงตามเนอหา โดยวธการหาคาดชนความตรงตามเนอหา (Content validity index: CVI) ซงคาดชนความตรงตามเนอหาของเครองมอทยอมรบไดคอ 0.80 ขนไป (Polit and Beck, 2004: 423) การค านวณคาดชนความตรงตามเนอหา มสตรการค านวณดงน

CVI = จ านวนค าถามทผทรงคณวฒทกคนใหความคดเหนในระดบ 3 และ 4 จ านวนค าถามทงหมด

ผวจยน าระดบความคดเหนจากผทรงคณวฒมาหาดชนความตรงเชงเนอหาของ ไดเทากบ

0.80 ซงแสดงวาแบบสอบถามผานเกณฑความตรงตามเนอหา และน าขอเสนอแนะทไดจากผทรงคณวฒมาปรบแกไขความชดเจนและความเหมาะสมของส านวนภาษาทมความซ าซอนใหมความชดเจนและอานใหเขาใจมากยงขน 3.4.2. การตรวจสอบคาความเทยง (Reliability) ผวจยน าเครองมอวจยทผานการปรบแกไขไปทดลองใช (Try out) กบผปวยทมลกษณะเดยวกนกบกลมตวอยาง จ านวน 30 คน ดวยวธการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง เพอศกษาปญหาการน าไปใชและศกษาความเปนปรนยของเครองมอวจย และวเคราะหหาความเทยงของแบบสอบถาม โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาครอนบาค (Cornbach,s Alpha coefficient) โดยพจารณาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค อยระหวาง 0.65 - 0.70 ถอวายอมรบไดในระดบต า ถาอยระหวาง 0.71 - 0.80 เปนทยอมรบไดและถาอยระหวาง 0.81 - 0.90 ถอวาเครองมอมคาคงทอ ยในระดบดมาก DeVellis (1991: 85) ซงไดคาความเทยงของแบบสอบถามเทากบ 0.78

27

3.5 การเกบรวบรวมขอมล ผวจยด าเนนการขอท าวจยจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต เพอพทกษสทธใหผเขารวมวจย จากนนด าเนนการเกบขอมลกลมตวอยางในหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตดวยตนเอง โดยปฏบตดงน 1) เขาพบหวหนาหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษ โดยแจงเรองทจะท าวจย วตถประสงคของการท าวจย และขอความรวมมอในการเกบขอมล 2) ผวจยส ารวจรายชอของผปวยทไดรบการผาตดมดลกและหรอรงไขทางหนาทอง 1 วนกอนผาตดจากใบบนทกเตรยมการผาตดของหอผปวยและคดเลอกกลมตวอยางทมคณสมบตตามทก าหนด 3) กอนวนผาตด 1 วน ผวจยแนะน าตวกบผปวย ทหอผปวยส ต นรเวชกรรมพเศษ พรอมบอกวตถประสงคของการวจย ขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม และแจงเรองการพทกษสทธใหผทเขารวมวจยทราบ 4) เมอผปวยยนดเขารวมวจย ผวจยจะด าเนนการโดยอธบายถงการตอบแบบสอบถาม เปดโอกาสใหผปวยซกถามขอสงสยเกยวกบแบบสอบถาม 5) ในวนผาตดผวจยจะประเมนระดบภาวะทองอดภายใน 6 - 8 หลงผาตด วนท 2 ประเมนเมอครบ 48 ชวโมงหลงผาตด และ 3 หลงผาตด ประเมนเมอครบ 72 ชวโมงหลงผาตด ใชเวลาในการตอบแบบสอบถามประมาณ 10 - 15 นาท ผวจยจะประเมนความรนแรงของภาวะทองอดโดยใหผปวยตอบแบบสอบถาม ชดท 1 - 4 ตามล าดบ เลอกตอบใหตรงกบความรสกมากทสด ในชวงของการตอบแบบสอบถามผปวยสามารถท าแบบสอบถามไดครบถวนโดยไมมภาวะแทรกซอน 6) วนท 3 หลงผาตดผวจยจะประเมนการตอบสนองต อภาวะทองอด วธการจดการกบภาวะทองอดโดยผปวยและโดยทมสขภาพ รวมทงความพงพอใจทผปวยมตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบ โดยใหผปวยตอบค าถามใหตรงกบความรสกมากทสด 7) เมอผปวยตอบแบบสอบถามเสรจเรยบรอยแลว ผวจยตรวจสอบความถกตอง และความครบถวนของขอมล 8) น าขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามมาคดคะแนนตามเกณฑทก าหนดไวในแตและแบบสอบถามแลวน าไปวเคราะหขอมลตามวธทางสถต

28

3.6 การวเคราะหขอมล ท าการวเคราะหขอมลทไดจากการน าแบบสอบถามทเกบรวบรวมจากกลมตวอยางมาวเคราะห ขอมลตามระเบยบวธทางสถตโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป SPSS (Statistics package for the social science) ดงน 1) ขอมลสวนบคคล ใชสถตบรรยาย คอ การแจกแจงความถ รอยละ และคาเบยงเบนมาตรฐาน 2) ภาวะทองอด ใชสถตเชงพรรณนา คอ คาพสย คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน 3) การจดการกบภาวะทองอดของผปวย และทมสขภาพ ใชสถตบรรยาย คอ การแจกแจงความถและรอยละ 4) ความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพ ใชสถตบรรยาย คอ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน

บทท 4

ผลการวจยและอภปรายผล

การวจยครงนเปนการวจยเรอง การจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง เปนการวจยเชงบรรยาย (Descriptive research) เพอศกษาการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง กลมตวอยางทน ามาศกษาครงนเปนผปวยทไดรบการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ทเขารบการรกษาในหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยตร ระหวางเดอนตลาคม ถง ธนวาคม 2555 โดยผวจยเลอกกลมตวอยางโดยก าหนดคณสมบต จ านวน 80 คน ผลการวเคราะหขอมลทไดจากการวจยครงน ผวจยไดเสนอตามล าดบดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง สวนท 2 ระดบของภาวะทองอดในวนท 1, 2 และ 3 หลงผาตด สวนท 3 วธการจดการกบภาวะทองอดของผปวยโดยผปวย และทมสขภาพ สวนท 4 ความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทผปวยไดรบจากทมสขภาพ

30

สวนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

ตารางท 1 แสดงลกษณะขอมลพนฐานของกลมตวอยาง (n = 80 คน)

ขอมล จ านวน รอยละ อาย (ป) ต ากวา 30 ป 7 8.80 30-40 ป 26 32.50 41-50 ป 29 36.20 51-60 ป 13 16.20 61 ปขนไป 5 6.20 คาเบยงเบนมาตรฐาน 1.02 ระดบการศกษา ประถมศกษา 13 16.20 มธยมศกษาตอนตน 7 8.80 มธยมศกษาตอนปลายหรอ ปวช. 19 23.80 อนปรญญาหรอ ปวส. 1 1.20 ปรญญาตร/เทยบเทา 27 33.80 ปรญญาโท 12 15.00 ปรญญาเอก 1 1.20 อาชพ แมบาน 24 30.00 รบราชการ/รฐวสาหกจ 25 31.20 รบจาง 7 8.80 คาขาย 15 18.80 พนกงานบรษท/โรงงาน 5 6.20 อนๆ 4 5.00 การวนจฉยโรค Myoma uteri 45 56.25 Ovarian cyst/tumor 23 28.75 Dermoids cyst 7 8.75 Endometrioma 5 6.25

31

ตารางท 1 แสดงลกษณะขอมลพนฐานของกลมตวอยาง (n = 80 คน) (ตอ)

ขอมล จ านวน รอยละ

ชนดการผาตด TAH 12 15.00 TAH with BSO 33 41.30 Salpingooophorectomy 8 10.00 BSO 2 2.50 Cystectomy 9 11.2 Myomectomy 8 10.0 อนๆ 8 10.0 ระยะเวลาในการผาตด นอยกวา 1 ชวโมง 4 5.00 1-2 ชวโมง 46 57.50 2 - 3 ชวโมง 30 37.50 คาเบยงเบนมาตรฐาน 0.66 วธระงบปวดระหวางการผาตด GA 47 58.80 RA 32 40.00 Combined 1 1.20 โรคประจ าตว ม 45 56.20 ไมม 35 43.80 ประวตการผาตด ม 44 55.00 ไมม 36 45.00 จากตารางท 1 การวเคราะหขอมลพบวา กลมตวอยางในการศกษาครงน มอายระหวาง 41 -50 ป มากทสด รอยละ 36.2 (SD = 1.02) มระดบการศกษาปรญญาตร /เทยบเทา มากทสดรอยละ 33.8 ประกอบอาชพรบราชการ /รฐวสาหกจ มากทสดรอยละ 31.2 ไดรบการวนจฉยวาเปน Myoma uteri มากทสดรอยละ 56.25ไดรบการผาตด TAH with BSO รอยละ 41.3 ระยะเวลาในการผาตด 1-2

32

ชวโมง รอยละ 57.50 (SD = 0.66) ใชวธระงบปวดระหวางการผาตดโดยการดมยาสลบ (GA) มากทสดรอยละ 58.80 ผปวยรอยละ 56.20 ไมมโรคประจ าตว และมประวตการผาตดมากอนมากทสด รอยละ 55.00 สวนท 2 ระดบของภาวะทองอดในวนท 1, 2 และ 3 หลงผาตด

ตารางท 2 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ของภาวะทองอดใน 3 วนแรกหลงผาตด

วนทหลงผาตด พสย คาเฉลย คาเบยงเบน ระดบ มาตรฐาน

วนท 1 0 - 10 3.59 2.67 ต า วนท 2 0 - 10 4.15 2.54 ปานกลาง วนท 3 0 - 9 3.64 2.47 ต า

จากตารางท 2 ผลการวเคราะหขอมลพบวา ในวนท 1 และวนท 3 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางมภาวะทองอดอยในระดบต า โดยมคาเฉลยของภาวะทองอดเทากบ 3.59 (SD = 2.67) และ 3.64 (SD = 2.47) ตามล าดบ สวนในวนท 2 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางมภาวะทองอดอยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลยของภาวะทองอดเทากบ 4.15 (SD = 2.57) สวนท 3 วธการจดการกบภาวะทองอดโดยผปวย และทมสขภาพ

ตารางท 3 แสดงรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามวธจดการกบภาวะทองอด (n = 80)

วธจดการกบภาวะทองอดของผปวย * หลงผาตดวนท n รอยละ

ลกเดนบอยๆ 2 55 68.75 พลกตวบนเตยงบอยๆ 1 53 66.25 บอกแพทยหรอพยาบาลทนทเมอรสกทองอด 2 41 51.25 ขอยาบรรเทาอาการทองอด 2 35 43.75 รบประทานอาหารทชวยขบลม 3 8 10.00 นอนนงๆบนเตยง 1 8 10.00 รองเสยงดง 2 2 2.50

*ผปวยสามารถเลอกไดมากกวา 1 วธ

33

จากตารางท 3 ผลการวเคราะหขอมลพบวา วธจดการกบภาวะทองอดทผปวยใชมากทสด คอ ในวนท 1 คอ พลกตวบนเตยงบอยๆ จ านวน 53 คน คดเปนรอยละ 66.25 วนท 2 หลงผาตด คอลกเดนบอยๆ จ านวน 55 คนคดเปน รอยละ 68.75 และ วนท 3 หลงผาตด คอรบประทานอาหารทชวยขบลม จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 10.00 ตารางท 4 แสดงรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามวธจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพ (n=80)

วธจดการกบภาวะทองอดของผปวย * หลงผาตดวนท n รอยละ

ไดรบการกระตนและชวยเหลอใหเดนบอยๆ 2 52 65.00 ไดรบการกระตนใหพลกตวหรอเคลอนไหวบอยๆ 1 50 62.50 ไดรบยาขบลมบรรเทาภาวะทองอด 3 50 62.50 สอบถามผลของภาวะทองอดหลงไดรบยาบรรเทาอาการทองอด 3 33 41.25 ไดรบยาระบายหลงผาตด 3 5 6.25 ไดรบค าแนะน าใหรบประทานอาหารทชวยลดอาการทองอด 2 4 5.00 ใหงดน าและอาหาร 2 4 5.00 *ผปวยสามารถเลอกไดมากกวา 1 วธ

จากตารางท 4 ผลการวเคราะหขอมลพบวา วธจดการกบภาวะทองอดทผปวยรบรวาท ไดรบจากทมสขภาพมากทสด ในวนท 1 หลงผาตดคอ กระตนใหพลกตวหรอเคลอนไหวบอยๆ รอยละ 62.50 วนท 2 หลงผาตด คอกระตนและชวยเหลอใหเดนบอยๆ รอยละ 65.00 และวนท 3 หลงผาตด คอไดรบยาขบลมบรรเทาภาวะทองอด รอยละ 62.50 ตามล าดบ สวนท 4 ความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทผปวยไดรบจากทมสขภาพโดยรวม

ตารางท 5 แสดงคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความพงพอใจของผปวยตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพ

การจดการกบภาวะทองอด ความพงพอใจของผปวย จากทมสขภาพ พสย คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ระดบ

โดยรวม 3 - 10 6.90 1.69 ปานกลาง

34

จากตารางท 5 ผลการวเคราะหขอมลพบวา ผปวยกลมตวอยางมความพงพอใจตอการจดการกบภาวะท องอดทไดรบจากทมสขภาพโดยรวมอยในระดบปานกลาง คาเฉลยเทากบ 6.90 คะแนน (S.D. = 1.69) จากการวจยครงนผวจยอภปรายผลตามวตถประสงคการวจยตามล าดบดงน คอ 1) ระดบของภาวะทองอดในผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองใน 3 วนแรกของการผาตด 2) วธจดการกบภาวะทองอดของผปวย และทมสขภาพ และ 3) ความพงพอใจของผปวยตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบทมสขภาพ

1) ระดบของภาวะทองอดในผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองใน 3 วนแรกของการผาตด จากผลการศกษาครงน พบวา ในวนท 1 และวนท 3 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางมภาวะทองอดอยในระดบต า โดยมคาเฉลยของภาวะทองอดเทากบ 3.59 (SD = 2.67) และ 3.64 (SD=2.47) ตามล าดบ สวนในวนท 2 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางมภาวะทองอดอยใน ระดบปานกลาง โดยมคาเฉลยของภาวะทองอดเทากบ 4.15 (SD = 2.54) (ตารางท 2) การทในวนท 1 และ 3 หลงผาตดของการศกษาในครงนหลงผาตด ผปวยกลมตวอยางมภาวะทองอดอยในระดบต า เนองจากภาวะทองอดหลงผาตดชองทองจะพบใน 24 - 48 ชวโมงหลงผาตด (Craven & Hirnel, 2003) และอาการจะหายเองตามธรรมชาตหลงวนท 2 - 3 หลงผาตด รวมกบผปวยยงมอาการปวดแผลมากในวนแรกของการผาตด มผลใหผปวยกงวลเกยวกบอาการปวดแผลมากกวา สอดคลองกบผลการวจยของ Gupta et al., 2004 (อางถงใน สมรส ชโนรส (2553)) พบวาผปวยทไดรบการผาตดมดลกออกทางหนาทองมความปวดอยในระดบปานกลางถงรนแรง และนอกจากนการผาตดมดลกออกทางหนาทองใชเวลาผาตดนาน ส าหรบการศกษาครงนใชเวลาในการผาตดสวนใหญ 1 - 2 ชวโมง (n=46) ซงใกลเคยงกบการศกษาขอ งวนเพญ ปานยม (2543) ซงพบวาระยะเวลาในการผาตดมดลกออกทางหนาทองเฉลย 115 - 122 นาท ดงนนภายหลงผาตดผปวยจงมความปวดอย ประกอบกบแพทยผท าการรกษาเรมใหอาหารอยางชาๆ คอ จบน าเชาหรอเทยง อาหารเหลวใสตอนเยน ท าใหในวนท 1 หลงผาตดผปวยมระดบภาวะทองอดอยในระดบต า สวนในวนท 3 หลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ผปวยกลมตวอยางมความพรอมดานรางกายมากขน กระเพาะอาหารและล าไสเรมกลบมาท างานตามปกต โดยกระเพาะอาหารจะเรมท างานภายใน 2 - 3 วนหลงผาตด และล าไสจ ะเรมท างานภายในวนท 3 - 5 วนหลงผาตด (Angood, Gingalewski, & Andersen, 2001) รวมทงผปวยเคลอนไหวรางกายไดมากขน และมความ

35

พรอมในการปฏบตตามค าแนะน าของพยาบาลในการเดนเพอบรรเทาอาการทองอดหลงผาตด ซงการเดนท าใหล าไสเคลอนไหวไดดขน (n = 52) ผลทตามมาคอ ผปวยสามารถขบแกสออกมาทางทวารหนกได รวมกบผปวยมอาการปวดแผลลดลง สอดคลองกบผลการศกษาทผานมาในผปวยหลงผาตดชองทอง ทพบวา ความปวดหลงผาตดวนท 3 ของกลมตวอยางมคาเฉลยของความปวดอยในระดบต า แตในวนท 2 หลงผาตด มคาเฉลยของความปวดอยระดบปานกลาง (อภรด ใจกลา , 2545; อรพรรณ ไชยชาต, วงจนทร เพชรพเชฐเชยร , และศศธร พมดวง (2549) จากเหตผลดงกลาวในวนท 3 หลงผาตดผปวยกลมตวอยางจงมคะแนนเฉลยภาวะทองอดอยในระดบต า ผลการศกษาครงนสอดคลองกบผลการศกษาของนนทาวด ศรจนทรา และคณะ (2551) พบวา ผปวยมคะแนนเฉลยภาวะทองอดในวนท 3 หลงผาตดอยในระดบต า และการศกษาของ ทพวรรณ วฒนเวช (2545) ศกษาอทธพลของปจจยคดสรรและพฤตกรรมการดแลตนเองตออาการทองอดของผปวยหลงผาตดชองทอง กลมตวอยางเปนผปวยทไดรบการผาตดชองทองในโรงพยาบาลระยอง 111 คน ผลการศกษาพบวา ในวนท 1 และวนท 2 หลงผาตด ผปวยกลมตวอยางมอาการทองอดในระดบปานกลาง และในวนท 3 หลงผาตดผปวยกลมตวอยางมอาการทองอดในระดบเลกนอย ในวนท 2 หลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองผปวยกลมตวอยางมคาเฉลยภาวะทองอดอยในระดบปานกลางซงสงเปนอนดบหนง สาเหตอาจเกดจากเมอผปวยเรมรบประทานอาหารทมกากใยมากขนในขณะทกระเพาะอาหารและล าไสยงคงหยดการเคลอนไหว หรอเคลอนไหวไดนอย ท าใหกระเพาะอาหารและล าไสยดขยายและโปงพองเพมมากขน และมแรงดนในชองทองมากขน ผปวยกลมตวอยางจงมภาวะทองอดสงมากเปนอนดบหนง สาเหตทท าใหเปนเชนนนเนองจากการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองเปนการผาตดใหญ และ ไดรบยาระงบความรสกทวรางกาย ( Roark, 2003) โดยยาระงบความรสกทวรางกายมผลตอระบบการท างานของระบบตางๆ ในรางกาย เชนรปแบบการสงผานกระแสไฟฟาในเซลลของกลามเนอเรยบของกระเพาะอาหาร ล าไสเลกและล าไสใหญ ท าใหกระเพาะอาหารและล าไสมการเคลอนไหว ลดลง ผลตอระบบประสาทท าใหล าไสเปนอมพาตชวคราวหลงผาตด รวมถงมการกลนอากาศในระยะฟนจากยาสลบเขาไปในกระเพาะอาหาร และจากการซมผานของแกสจากกระแสเลอดเขาไปในล าไสในสวนทขาดความตงตวหลงผาตด ท าใหกระเพาะอาหารและล าไสมแกสคงคางมากขน (กษยา ตน ตผลาชวะ , 2549) นอกจากนนการสมผสและแรงกดบรเวณกระเพาะอาหารและล าไสระหวางการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองจะไปกระตนกลมเซลลประสาทไมเนอร และกลมเซลลประสาทเออรบค ซงควบคมการบบตวของอวยวะในทางเดนอาหาร ท าใหกระเพาะอาหารและล าไสมการเคลอนไหวแบบบบรดลดลง (Craven & Hirnel, 2003) รวมกบผปวยยงมอาการปวดแผลระดบมากในวนท 2 ของการผาตดมดลกออกทางหนาทองตามการศกษาของ สมรส ชโนรส (2553) ซง

36

พบวาความปวดสงสดมความสมพนธทางบวกกบการรบกวนดานการเคลอนไหวเปนอนดบแรก แสดงวา เม อผปวยกลมตวอยางไดรบการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองมความปวดมากขนจะรบกวนการเคลอนไหวมากขนดวย สอดคลองกบการศกษาของ บรรจง จารวงค (2551) ในผปวยหลงผาตดชองทอง พบวา ความปวดสงสดมความสมพนธกบการรบกวนการเคลอนไหว เนองจากการเคลอนไหวเชน การพลกตะแคงตว การนง การยนหรอการเดนหลงผาตดมดลกออกทางหนาทอง การกระท าดงกลาวจะกระตนกลามเนอทไดรบการผาตดใหมการหดตว ซงเปนการกระตนใยประสาทขนาดเลก สงผลใหเกดความปวดมากขน นอกจากนนแผลผาตดจะไวตอการกระตนมาก ท าใหผปวยรสกปวดมากแมวาจะมสงมากระตนเพยงเลกนอยกตาม 2) วธจดการกบภาวะทองอดของผปวย และทมสขภาพ การศกษาครงนพบวา วธจดการกบภาวะทองอดของผปวย และทมสขภาพทผปวยกลมตวอยางใชมากทสดคอ ลกเดนบอยๆ 68.75 (หลงผาตดวนท 2 (n = 55)) รองลงมาคอ พลกตวบนเตยงบอยๆ 66.25 (หลงผาตดวนท 1 (n = 53)) ผลการศกษาครงน สอดคลองกบการวจยของ ศรรตน มนใจประเสรฐ (2552) ทพบวา วธจดการกบภาวะทองอดของผปวย แพทยและพยาบาลทผปวยใชมากทสดคอ การลกเด นบอยๆ และการพลกตวบอยๆ และใกลเคยงกบการวจยของ นนทาวด ศรจนทราและคณะ (2551) ทพบวา วธจดการกบอาการทองอดทผปวยไดรบมาก 3 วธแรกคอ การพลกตวบอยๆ การลกเดนบอยๆ และการนอนนงเฉย ผปวยกลมตวอยางใชการลกเดนบอยๆ เพราะรสกแนนอดทองทองและหายใจไมสะดวกจากภาวะทองอด ซงผปวยจะไดรบการแนะน าและกระตนจากทมสขภาพใหลกเดนใหมากขน เพอชวยบรรเทาอาการทองอด ซงการลกเดนไดเรว (Early ambulation) หลงผาตดจะชวยกระตนการท างานของอวยวะตางๆของระบบทางเดนอ าหารใหมการเคลอนไหวแบบบบรด และกลบคนสสภาพเดมกอนการผาตดไดเรวขน (Brunner & Suddarth, 2000) การศกษาครงนพบวา วธจดการกบภาวะทองอดทผปวยรบรวาทไดรบจากทมสขภาพมากทสดคอ กระตนและชวยเหลอใหเดนบอยๆ รอยละ 65.00 และกระตนใหพลกตวหรอเคลอนไหวบอยๆ รอยละ 62.50 ตามล าดบ ซงเมอผปวยไดรบการเตรยมตวกอนการผาตดนน ในวนกอนการผาตดพยาบาลประจ าหอผปวยจะใหความรแกผปวยในเรองการปฏบตตวกอนและหลงการผาตด โดยผปวยกลมตวอยางจะไดรบการสอนเพอป องกนภาวะแทรกซอนหลงผาตด รวมถงภาวะทองอดและการบรรเทาภาวะทองอดโดยใชการพลกตะแคงตว การเดนและการเคลอนไหวบอยๆดวย ดงนนเมอผปวยถอดน าเกลอ และสายสวนปสสาวะออกในวนท 2 หลงผาตด ทมสขภาพจะกระตนใหผปวยลกจากเตยงและเดนเขาหองน าเอง การเคลอนไหวดงกลาวจะท าใหผปวยมภาวะทองอดลดลง

37

สอดคลองกบผลการวจยของ จงจตร ทองเครอ (2546) ทพบวาการกระตนใหผปวยลกเดนไดเรว ท าใหผปวยทไดรบการผาตดนวในไตมอาการทองอดในวนท 1 และวนท 3 หลงผาตด รอยละ 40.00 และรอยละ 30 ตามล าดบมอาการทองอดลดลง 3) ความพงพอใจของผปวยตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบทมสขภาพโดยรวม การศกษาครงนพบวา ผปวยกลมตวอยางมความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพโดยรวมอยในระดบปานกลาง คาเฉลยเทากบ 6.90 คะแนน เนองจากกลมตวอยางทผวจยศกษาเปนกลมตวอยางทพกฟนอยหองพเศษทงหมด จงมความคาดหวงในบรการทด รวดเรวทกเรองอยในระดบสง เมอผปวยกลมตวอยางมความไมสขสบายจากภาวะทองอดนนจะตองการการตอบสนองทรวดเรวเพอให หายจากอาการทองอดอยางทนท ซงจะเหนไดจากการจดการกบภาวะทองอดของทมสขภาพในรายขอทวา ชวยกระตนใหเดนหรอเคลอนไหวบอยๆมากทสด รองลงมาคอกระตนใหพลกตะแคงตว ซงจะสงผลใหหายจากการทองอดไดชา สวนในเรองของการ ไดรบยาขบลมบรรเทาภาวะทอ งอดจะไดเปนล าดบตอมาเมออาการทองอดไมดขนและไดรบการรองขอจากผปวยและญาต และจากการศกษาครงนอาจมปจจยสวนบคคลทสงผลตอระดบความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพโดยรวมอยในระดบปานกลาง เนองจาก อายของกลมตวอยา งอยในชวง 41 – 50 ป มากทสด รอยละ 36.20 (SD = 1.02) ซงอยในวยผใหญถงวยกลางคน ซงอายของบคคลทตางกนยอมหมายถง ระยะเวลาทบคคลผานการมประสบการณตางๆของชวตแตกตางกน มการเรยนรและมวฒภาวะเพมมากขนตามวย จากผลการศกษาครงน แ ละปจจยดานอายไมสามารถท านายความพงพอใจของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขทางหนาทองตอการจดการกบภาวะทองอดของทมสขภาพได สอดคลองกบการศกษาของ มยล (2542) เกยวกบความพงพอใจของผปวยตอกจกรรมการพยาบาลเพอบรรเทาความปวดหลงผาตดรวมถงภาวะแทรกซอนหลงผาตดเชน อาการทองอด จ านวน 100 ราย พบวาเมอเปรยบเทยบความพงพอใจของผปวยตอกจกรรมการพยาบาลเพอบรรเทาความปวดหลงผาตดในผปวยทมความแตกตางกนดานเพศ อาย ระดบการศกษา และประสบการณทเคยไดรบการผาตด ความพงพอใจของผปวยไมมคว ามแตกตางกน และจากผลการศกษากลมตวอยางมระดบการศกษาปรญญาตร /เทยบเทาถงรอยละ 33.80 (n = 27) ซงระดบการศกษา การศกษาจดเปนประสบการณใหแกชวต ชวยใหรจกใชกระบวนการทางสตปญญาอยางมเหตผล ตามแนวคดของโอเรม (Orem, 1995) เชอวา การศกษาเปนสงส าคญตอการพฒนาความร ทกษะและการมทศนคตทดตอการดแลตนเอง โดยบคคลทมการศกษาสงจะมทกษะในการแสวงหาขอมล การซกถามปญหา ความเขาใจทถกตองเกยวกบความเจบปวยและแผนการรกษา ตลอดจนการ

38

ใชแหลงประโยชนตางๆ สงผลใหผทมการศกษาสง มความคาดหวงในบรการดานแพทยสงดวย เมอไดรบการบรการทไมตรงตามความคาดหวงทตงไวจะเกดความผดหวงได มความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพโดยรวมอยในระดบปานกลาง คาเฉลยเทากบ 6.90 คะแนน สอดคลองกบการศกษาความพงพอใจของผปวยตอบรการของโรงพยาบาลจงหวดขอนแกน พบวา ผปวยทมการศกษาต าพงพอใจตอบรการของโรงพยาบาลสงกวาผปวยทมการศกษาสง (เธยรนนท, 2534 อางถงใน อารรตน , 2544) และผทมการศกษาในระดบประถมศกษามความพงพอใจตอบรการทางการแพทยอย ในระดบสง (วภาวด , 2543) อาชพ ฐานะทางเศรษฐกจหรอรายไดเปนตวบงชถงสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจ มความสมพนธกบการศกษาและอาชพของบคคล ผทมรายไดเพยงพอจะเปนผทสามารถตอบสนองความจ าเปนพนฐานในชวต เชน มอาหารบรโภคเพยงพอ มทอยอาศยท เหมาะสมและปลอดภย มคณคาในสงคม เมอเจบปวยกสามารถด าเนนชวตทามกลางความเจบปวยไดด เนองจาก มโอกาสทจะแสวงหาสงอ านวยความสะดวกและสงทเปนประโยชนระหวางการเจบปวย จงมความคาดหวงตอการบรการพยาบาลในระดบสง จากผลการศกษากลมตวอยางมอาชพรบราชการ/รฐวสาหกจมากทสดรอยละ 31.20 (n = 25) ซงเปนกลมทมรายไดเพยงพอ และรายไดมความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจของผปวย นนคอรายไดทสงขนหรอเพยงพอจะมความพงพอใจสงเชนกน สอดคลองกบการศกษาของวภาวด (2543) เกยวกบความพงพอใจของผปวยตอการใหบรการทางการแพทยของโรงพยาบาลสมเดจพระบรมราชเทว ณ ศรราชา พบวา ผทประกอบอาชพเกษตรกรรมมความพงพอใจตอการใหบรการทางการแพทยอยในระดบสง นอกจากนโรงพยาบาลของรฐทกแหงมโครงการประกนสขภาพถวนหนาท าให ลดภาระคาใชจายเกยวกบคารกษาพยาบาลและในกลมขาราชการกสามารถเบกคารกษาพยาบาลได

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ

การวจยครงน เปนการวจยเชงบรรยาย (Descriptive research) โดยมวตถประสงค เพอศกษาความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง โดยใชกรอบแนวคดแบบจ าลองการจดการกบอาการ (Model of symptom management) ของดอดดและคณะ เปนแนวทางในการศกษา กลมตวอยางเปนผปวยทไดรบการผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ทเขารบการรกษาในหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยตร ระหวางเดอนตลาคม ถง ธนวาคม 2556 จ านวน 80 คน โดยผวจยเลอกกลมตวอยาง ตามคณสมบตทก าหนด เกบรวบรวมขอมลโดยการใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถาม เครองมอทใชในการศกษาครงน ประกอบดวย ชดท 1 แบบบนทกขอมลสวนบคคล ไดแก อาย ระดบการศกษาสงสด อาชพ การวนจฉยโรค ชน ดของการผาตด ระยะเวลาการผาตด วธระงบปวดระหวางการผาตด โรคประจ าตว และประวตการผาตด ชดท 2 แบบสอบถามภาวะทองอด เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนเองจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ขอค าถามในแบบสอบถามประกอบดวย ขอค าถามทใชประเมนระดบของภาวะทองอด ชดท 3 แบบสอบถามวธการจดการกบภาวะทองอดโดยผปวย และทมสขภาพเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนเองจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

ชดท 4 ชดท 4 ขอค าถามทใชประเมนความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทผปวยไดรบจากทมสขภาพโดยรวม การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ ผวจยน าแบบสอบถามภาวะทองอด และแบบสอบถามวธจดการกบภาวะทองอด ไปตรวจสอบคณภาพของเครองมอ ดวยการหาความตรงตามเนอหาโดยผทรงคณวฒจ านวน 5 ทาน ไดคา CVI = 0.80 แลวน าไปทดลองใช (Try out) กบผปวยทมลกษณะเดยวกนกบกลมตวอยาง จ านวน 30 คน แลว หาความเทยงของแบบสอบถาม โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาครอนบาค (Cornbach,s Alpha coefficient) ไดเทากบ .078

40

ผลการวจย 1) การศกษาครงนพบวา กลมตวอยางเปนผปวยทเขารบการรกษาในหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต จ านวน 80 ราย มอายระหวาง 41 - 50 ป มากทสด รอยละ 36.20 มระดบการศกษาปรญญาตร/เทยบเทา มากทสดรอยละ 33.80 ประกอบอาชพรบราชการ/รฐวสาหกจ มากทสดรอยละ 31.20 ไดรบการวนจฉยวาเปน Myoma uteri มากทสดรอยละ 56.25 ไดรบการผาตด TAH with BSO รอยละ 41.30 ระยะเวลาในการผาตด 1 - 2 ชวโมง รอยละ 50.00 ใชวธระงบปวดระหวางการผาตดโดยการดมยาสลบ (GA) มากทสดรอยละ 58.80 ผปวยรอยละ 56.20 ไมมโรคประจ าตว และมประวตการผาตดมากอนมากทสด รอยละ 55.00 2) เปรยบเทยบระดบของภาวะทองอดในผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองใน 3 วนแรกหลงผาตด การศกษาครงนพบวา ในวนท 1 หลงผาตด กลมตวอยางมระดบภาวะทองอดอยในระดบต า โดยมคาเฉลยของภาวะทองอดเทากบ 3.59 (SD = 2.67) วนท 2 หลงผาตด กลมตวอยางมระดบภาวะทองอดอยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลยของภาวะทองอดเทากบ 4.15 (SD = 2.54) และในวนท 3 หลงผาตด กลมตวอยางมระดบภาวะทองอดอยในระดบต า โดยมคาเฉลยของภาวะทองอดเทากบ 3.64 (SD = 2.47) 3) วธจดการกบภาวะทองอดของผปวย และทมสขภาพ การศกษาครงนพบวา วธจดการกบภาวะทองอดของผปวยทใชมากทสดคอ ในวนท 1 หลงผาตดคอการพลกตวบนเตยง วนท 2 หลงผาตดคอ การลกเดนบอยๆ และ วนท 3 หลงผาตด คอรบประทานอาหารทชวยขบลม วธการจดการกบภาวะทองอดโดยทมสขภาพทใชมากทสดตามการรบรของผปวยในวนท 1 หลงผาตด คอกระตนใหพลกตวหรอเคลอนไหวบอยๆ รอยละ 62.50 วนท 2 หลงผาตด คอกระตนและชวยเหลอใหเดนบอยๆ รอยละ 65.00 และวนท 3 หลงผาตด คอไดรบยาขบลมบรรเทาภาวะทองอด รอยละ 62.50 ตามล าดบ 4) ความพงพอใจของผปวยตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบโดยทมสขภาพโดยรวม การศกษาครงนพบวา ผปวยกลมตวอยางมความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทไดรบจากทมสขภาพโดยรวมอยในระดบปานกลาง

41

ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช 1) ควรมการจดท าแบบประเมนภาวะทองอดในหนวยงานเพอประเมนภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองทกราย เพอเปนขอมลในการใหการพยาบาลทเหมาะสมตอไป 2) พฒนาแนวปฏบตทางการพยาบาลเรองภาวะทองอด การจดการกบภาวะทองอดในผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง เพอใหพยาบาลมความร ความเขาใจในการดแลผปวยกลมดงกลาวไดอยางมประสทธภาพ 3) น าผลการวจยไปศกษาตอถงความพงพอใจของผปวยเปรยบเทยบกบความคาดหวงตอการปฏบตการพยาบาล เพอพฒนาระบบบรการพยาบาลทเหมาะสมตอไป

บรรณานกรม

กนกวรรณ บญวทยา . (2548). ปจจยทมความสมพนธกบภาวะทองอดภายหลงการผาตดมดลกออกทางหนาทองแบบไมฉกเฉนในโรงพยาบาลรามาธบด . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการเจรญพนธและวางแผนประชากร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

กษมา ตนตผลาชวะ . (2549). Post operative ileus: Cause,prevention and treatment. ศลยศาสตรววฒน 32. (หนา 83-110). กรงเทพฯ: กรงเทพเวชสาร.

จงจตร ทองเครอ . (2546). การพฒนาแผนการดแลผปวยโรคนวในไตในโรงพยาบาลขอนแกน . รายงานการศกษาอสระปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

ญาดา ตงธนาธกล และชาตชาย ศรสมบต . (2550). การตดมดลกและการผาตดปกมดลก . ต ารานรเวชวทยา. กรงเทพฯ: บยอนด เอนเทอรไพรซ.

ทพวรรณ วฒนเว ช. (2545). อทธพลของปจจยคดสรรและพฤตกรรมการดแลตนเองตออาการทองอดของผปวยหลงผาตดชองทอง . วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

นนทนา ธนาโนวรรณ . (2554). ต าราการพยาบาลนรเวช (ฉบบองครวม ). กรงเทพฯ : ว.พรนท (1991).

นนทา เลกสวสด . (2546). การพยาบาลผปวยกอนและหลงผาตด . พมพครงท5. เชยงใหม : คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

นนทาวด ศรจนทรา และคณะ . (2551). การศกษาอาการทองอดและการจดการอาการทองอดในผปวยหลงผาต ดชองทอง . ในเอกสารประกอบการประชมเรองการสรางชมชนแหงการเรยนร มหาวทยาลยครสเตยน ครงท 2. นครปฐม : ส านกพมพมหาวทยาลยครสเตยน.

บรรจง จารวงค . (2551). ความปวด การจดการกบความปวดและผลของความปวดของผปวยหลงผาตดชองทองในโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชธาน.

บญใจ ศรสถตยนราก ร. (2547). ระเบยบวธการวจยทางการพยาบาลศาสตร . พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ยแอนไอ อนเตอรมเดย.

43

ปลนธน ลขตก าจร . (2546). ความสมพนธระหวางการนอนหลบ ความปวด และผลลพธของผปวยหลงผาตดชองทอง . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

พรรณ ไพศาลทกษณ . (2540). ความสขสบายในผปวยหลงผาตดชองทอง . วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

มยร ส าราญญาต . (2542). รายงานการวจยความพงพอใจในกจกรรมการจดการความเจบปวดหลงผาตดชองทอง. เชยงใหม: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

ยพน ดสมศกด . (2546). การบรหารความเสยงการปองกนและการจดการ ileus. พยาบาลกบการบรหารความเสยงในผปวยศลยกรรม. กรงเทพฯ: บญศรการพมพ.

วงจนทร เพชรพเชฐเชยร . (2549). ความรนแรงของความปวด ปจจยสวนบคคล ความคาดหวง และความพงพอใจของผปวยตอการจดการกบความปวดหลงผาตดชองทองของทมสขภาพ . สงขลานครนทรเวชสาร. ปท 24. ฉบบท 2. หนา 101-109.

วนเพญ ปานยม. (2543). ผลของการนวดจดฝาเทาตอความปวดและความทกขทรมานในผปวยหลงผาตดมดลกทางหนาทอง . วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

วภาวด ธนงเจรญลาภ . (2543). ความพงพอใจของผปวยนอกตอการใหบรการทางการแพทยของโรงพยาบาลสมเดจพระบรมราชเทว ณ ศรราชา . ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

วยะดา รตนสวรรณ . (2535). ผลของการออกก าลงอยางมแบบแผนตออาการทองอดและอาการปวดทองจากแกสในผปวยหลงผาตดชองทอง . วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศศธร พมดวง . (2549). ความรนแรงของความปวด ปจจยสวนบคคล ความคาดหวงและความพงพอใจของผปวยตอการจดการกบความปวดหลงผาตดชองทองของทมสขภาพ . สงขลานครนทรเวชสาร. ปท 24. ฉบบท 2. หนา 101-109.

ศรรตน มนใจประเสรฐ. (2552). ภาวะทองอด การจดการกบภาวะทองอด และความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกออกทางหนาทอง . วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

44

สมรส ชโนรส . (2553). การจดการกบความปวด และความพงพอใจตอการจดการกบความปวดในผปวยทไดรบการผาตดมดลกออกทางหนาทอง . วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

เสวก วระเกยรต และสฤกพรรณ วไลลกษณ . (2551). ต ารานรเวชวทยา . พมพครงท 3. นนทบร: บยอนด เอนเทอรไพรซ.

อภรด ใจกลา. (2545). ความปวด การจดการความปวดและผลของความปวดในผปวยหลงผาตดชองทอง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

อรพรรณ ไชยชาต . (2549). ความรนแรงของความปวด ปจจยสวนบคคล ความคาดหวง และความพงพอใจของผปวยตอการจดการกบความปวดหลงผาตดชองทองของทมสขภาพ . วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

องคณา ฉตรวไลลกษณ . (2550). การจดโปรแกรมการเรยนรเพอปองกนภาวะแทรกซอนหลงผาตดของผปวยทมารบการผาตดมดลก. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการสงเสรมสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

อญชล ตาบร. (2543). คณภาพชวตของสตรผาตดมดลกและรงไข. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

อารรตน ภรมยวงศ . (2544). ความพงพอใจตอรปแบบการเตรยมกอนผาตดป ระเภทพกอยในโรงพยาบาลหนงวน . วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาล ผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

Angood, P. D., Gingalewski, C. A., & Anderson, D. K. (2001). Surgical complications. In D.C.Sabition (Eds.), Texbook of surgery (16th ed.). Philadelphia: W.B. Saunders.

Bickley, L. S., & Szilagyi. P. G. (2003). Bates guide to physical examination and history taking (8th ed.). USA: Lippincott. Williams & Wilkins.

Brunner, L. S., & Suddarth, D. S. (2000). Text book of medical-surgical nursing (9th ed.). Philadelphia: Lippincott.

Craven, R.F., & Hirnle, C.J. (2003). Fundamentals of nursing: Human health and function (4th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

45

Davis, B. A., and Bush, H. A. (1995). Developing effective measurement tools: A case study of the consumer emergency care satisfaction scale. Journal Nursing Care Quality 9: 26-35.

Dodd, M.J., Lanson, S., Facione, N., Faucett J., Froelicher, E.S., Humphreys, J., et al. (2001). Nursing theory and concept development or analysis: Advancing the science of symptom management. Journal of Advanced Nursing, 33(5), 668-676.

Donabedian, A. (1988). The guality of care: Howcan it be assessed?. Journal of the American Medical Assusiation 260: 1743-1748.

Ganong, W.F. (1997). Review of medical physiology (18th ed.). Norwalk: Appleton & Lange.

Guyton, A. C. (2006). Textbook of medical physiology (11th ed.). Philadelphia: W.B. Saunders.

Kraft, M., Erstad, B. L., & Matuszewski, K. (2005). Improving postoperative ileus outcomes. Retrieved November 18, 2008, From http://www.Usphamacist.comdefault.htm.

Larson, P. J., Carrieri-Kohlman, V., Dott, M. J., Douglas, M., Faucett, J., & Froelicher, E. (1994). A model for symptom management. Image: Journal of Nursing Scholarship, 26(4), 272-276.

Litwack, K. (2000). Nursing management: Postoperative patient. In S. M. Lewis, M. M.Heitkemper, & S.R. Dirksen (Eds.), Medical-surgical nursing: Assesment and management of clinical problems (5th ed.). St. Louis: Mosby.

Lumley, J. S. P. (2001). Hamilton Bailey,s physical signs demonstration of physical sign in clinical surgery (18th ed.). USA: (n.p.).

Moreira, V. (2000). Hysterectomy: Nursing. The Physical and Emotional wounds. Nursing time, 96(20), 41-45.

Mure, M., et. (1998). Pulmonary Gas Exchange Improves in the Prone Position with Abdominal Distention. Am J Respir Care Med, 57(5), 1785-1790.

Ohge, H., & Levitt, M.D. (2006). Intestinal gas. In M. Feldman, L. S. Friedman, & L. J. Brandt (Ed.), Slcisenger & Fordtran s gastrointestinal and liver disease (8th ed.). Canada: Saunder.

46

Risser, N. (1975). Development of an instrument to measure patient satisfaction with nurses and nursing care in a primary care setting. Nursing Research, 24, 45-52.

Roark, M.L. (2003). Preoperative and postoperative care. In C.B. Rosdahl, & M.T. Kowalsk (Eds.), Textbook of basic nursing (8th ed.). Philadelphia: Lippincott.

Sprighouse. (2007). Nursing: Interpreting Signs and Symptom. Publisher: Lippincott.

Summer, R. W. (2003). Approach to the patient with ileus and obstruction. In T. Yamada (Eds.), Textbook of gastroenterology (4th ed.). USA: Lippincott. Williams & Wilkins.

Taylor, C., Lillis, C., & Lemone, P. (2007). Fundamental of nursing: The art and science of nursing care (6thed.). USA: Lippincott Williams & Wilkins.

Wattanawech, T. (2002). The influence of selected factors an self-care behavior on abdominal distention in patients with abdominal surgery. Master of nursing science Thesis in adult nursing, Graduate School, Mahidol University.

ภาคผนวก

48

รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบความตรงของเนอหาเครองมอวจย

1. อาจารยนายแพทยยทธเดช ทวกล ภาควชาสตศาสตร นรเวชวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

2. อาจารยแพทยหญงนพทรา วนะยานวตคณ ภาควชาสตศาสตร นรเวชวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

3. อาจารยด ารงศกด สงเอยด อาจารยประจ าคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา

4. คณอทยวรรณ เหมเวช หวหนางานการพยาบาลนรเวชกรรม โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

5. คณวไลลกษณ กองกล พยาบาลประจ าการงานการพยาบาลสต นรเวชกรรมพเศษ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลม พระเกยรต

49

ภาคผนวก ก

50

ใบยนยอมของอาสาสมคร (Consent form)

โครงการวจยเรอง ความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอ รงไขออกทางหนาทอง

วนทใหค ายนยอม วนท ………………เดอน ……………………พ.ศ……………………… กอนทจะลงนามในใบยนยอมใหท าการวจยน ขาพเจาไดรบการอธบายจากผวจยถงวตถประสงคของการวจย วธการวจย อนตรายหรออาการทอาจเกดขนจากการวจยหรอจากยาทใช รวมทงประโยชนทจะเกดขนจากการวจยอ ยางละเอยด และมความเขาใจดแลว ซงผวจยไดตอบค าถามตางๆ ทขาพเจาสงสยดวยความเตมใจไมปดบง ซอนเรน จนขาพเจาพอใจ และเขารวมโครงการนโดยสมครใจ ขาพเจามสทธทจะบอกเลกการเขารวมการวจยนเมอใดกไดถาขาพเจาปรารถนา โดยไมเสยสทธในการรกษาพยาบาลทจะเกดขนตามมาในโอกาสตอไป ผวจยรบรองวาจะเกบขอมล เฉพาะเกยวกบตวขาพเจาเปนความลบและจะเปดเผยไดเฉพาะในรปทเปนสรปผลการวจย การเปดเผยขอมลเกยวกบตวขาพเจาตอหนวยงานตางๆ ทเกยวของกระท าไดเฉพาะกรณจ าเปนดวยเหตผลทางวชาการเทานนและจะตองไดรบค ายนยอมจากขาพเจาเปนลายลกษณอกษร ขาพเจาไดอานขอความขางตนแลว และมความเขาใจดทกประการ และไดลงนามในใบยนยอมนดวยความเตมใจ ขาพเจาสามารถตดตอผวจยไดทหอผปวยสตนรเวชกรรมพเศษ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต โทรศพท 02-9269604-5 และ 081-4567248 ลงนาม…………………………………… อาสาสมคร (……………………………………) ลงนาม…………………………………… พยาน (……………………………………) ลงนาม…………………………………... พยาน

(……………………………………)

51

แบบค าชแจงอาสาสมคร (Information sheet) ดฉนนางมณฑนา ปรเลศ พยาบาลช านาญการ ประจ าหอผปวยสต นรเวชกรรมพเศษ กลมงานการพยาบาล โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต เปนผรบผดชอบโครงการวจยทจะศกษาเกยวกบความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง เพอน าผลของการวจยไปเปนแนวทางในการประเมน และพฒนาระบบการพยาบาล ในการจดการภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหร อรงไขออกทางหนาทอง โดยในการวจยนผวจยจะของใหทานตอบแบบสอบภามเกยวกบภาวะทองอดททานประสบอย และการจดการกบภาวะทองอดของตวทาน และทมสขภาพ การเขารวมโครงการวจยในครงน ทานเปนสวนหนงทจะท าใหไดขอมลเกยวกบความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองซงผลการศกษาทไดจะน ามาพฒนาระบบการพยาบาล การใหความรแกเจาหนาทและปรบปรงมาตรฐานการพยาบาลทเกยวกบการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองไดอยางมประสทธภาพ ซงทานเปนบคคลหนงทส าคญยงในการใหขอมลครงน ขอมลทไดจากการวจยครงน ผวจยจะน าไปวเคราะหและน าเสนอในภาพรวมและน าผลทไดจากการวจยสรปเพอเปนประโยชนทางการพยาบาลและเปนแนวทางในการพฒนาการพยาบาลตอไป โดยจะไม น าเสนอชอของทานหรอกระท าการใดๆ ทจะเกดผลเสยตอทาน หากจะมการน าเสนอภาพรวมของทานในการประกอบการศกษา ผวจยจะน ามาใหทานพจารณากอนน าไปเผยแพร จงเรยนมาเพอขอความรวมมอจากทานในการเขารวมการวจยครงน ไมวาทานจะเขารวมการวจยหรอไม จะไม มผลกระทบใดๆ ตอตวทาน เมอทานสมครใจเขารวมการวจยแลว ทานสามารถบอกยกเลกการเขารวมการวจยไดตลอดเวลา โดยไมจ าเปนตองชแจงเหตผลและไมมผลตอการท างานแตอยางใด หากทานมปญหาหรอขอสงสย ดฉนยนดทจะใหขอมลเพมเตม หากทานยนดเขารวมโครงการโปรดกรณาลงนามในเอกสารยนยอมเขารวมโครงการวจยทแนบมานดวย ลงชอ..................................................................

(นางมณฑนา ปรเลศ) ผวจย

52

ภาคผนวก ข

53

เครองมอทใชในการวจย แบบสอบถามการวจย

เรอง ความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหล งผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง

ค าชแจง แบบสอบถามน เปนขอค าถามเกยวกบการจดการกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ซงขอมลทไดจะเปนประโยชนเพอใชเปนแนวทางในการพฒนาระบบบรการพยาบาลเพอใชประเมน และการจดการภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทองอยางเปนระบบ โดยมรายละเอยด ดงน

1) แบบสอบถามการวจยประกอบดวยขอค าถาม 4 ชด คอ ชดท 1 ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 10 ขอ ชดท 2 แบบสอบถามภาวะทองอด จ านวน 5 ขอ ชดท 3 แบบสอบถามวธการจดการกบภาวะทองอดโดยผปวย และทมสขภาพ จ านวน 4 ขอ ชดท 4 แบบสอบถามทใชประเมนความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดทผปวยไดรบจากทมสขภาพโดยรวม

2) โปรดอานค าชแจงกอนตอบแบบสอบถาม และขอความกรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกขอ โดยกาเครองหมาย / ในชองวางตามระดบความคดเหนของทาน เพอใหผลการวเคราะหขอมลใน การวจยครงนถกตองตามความเปนจรง และเปนประโยชนตอการพฒนาระบบบรการพยาบาลตอไป เพอใหการศกษาวจยในครงนส าเรจและมความสมบรณ จงใครขอความรวมมอจากทานในการตอบแบบสอบถามดวยความคดเหนตามความเปนจรง ผลการวจยจะน าเสนอในภาพรวม ค าตอบของทานจะถอวาเปนความลบและไมมผลใด ๆ ตอทาน ขอขอบคณทกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามในครงนอยางดยง

มณฑนา ปรเลศ ผวจย เบอรโทรศพท 081-4567248

54

ชดท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคล

1. ปจจบนทานอาย ต ากวา 30 ป 30-40 ป 41-50 ป 51-60 ป 60 ปขนไป

2. ระดบการศกษาสงสด ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลายหรอ ปวช. อนปรญญาหรอ ปวส. ปรญญาตร/เทยบเทา ปรญญาโท ปรญญาเอก

3. อาชพ แมบาน รบราชการ/รฐวสาหกจ รบจาง คาขาย พนกงานบรษท/โรงงาน อนๆระบ..................................

4. การวนจฉยโรค Myoma uteri Ovarian cyst/tumor Dermoids cyst Endometrioma Adenomyosis อนๆ ระบ........

5. ชนดการผาตด TAH TAH with BSO Salpingooophorectomy BSO Dx. Lap/Laparoscopic Cystectomy Myomectomy อนๆ..........................

6. ระยะเวลาในการผาตด.................ชวโมง...................................นาท

7. วธระงบปวดระหวางการผาตด GA RA Combined

8. โรคประจ าตว ไมม ม ระบโรค....................................ตงแต...........................

9. ประวตการผาตด ไมม ม เมอ.............................. (ระบสาเหต)............................

ค าชแจง: ขอความในแบบสอบถามเปนแบบเลอกตอบและเตมค าในชองวาง โปรดใสเครองหมาย x ลงใน หนาค าตอบทตรงกบความจรง และเตมค าลงในชองวาง

55

ชดท 2 แบบสอบถามเกยวกบภาวะทองอดของผปวยหลงผาตดมดลกและหรอรงไขออกทางหนาทอง ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย x ลงบนตวเลขทก าหนดไวใหตรงกบความรสกของทานมากทสด

ระดบภาวะทองอด (วนท 1 หลงผาตด)

1. ทานมระดบภาวะทองอดอยในระดบใด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไมมภาวะทองอด มภาวะทองอดปานกลาง มภาวะทองอดมากทสด

ระดบภาวะทองอด (วนท 2 หลงผาตด)

2. ทานมระดบภาวะทองอดอยในระดบใด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไมมภาวะทองอด มภาวะทองอดปานกลาง มภาวะทองอดมากทสด

ระดบภาวะทองอด (วนท 3 หลงผาตด)

3. ทานมระดบภาวะทองอดอยในระดบใด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไมมภาวะทองอด มภาวะทองอดปานกลาง มภาวะทองอดมากทสด

ความพงพอใจในการจดการกบภาวะทองอด

4. ทานมความพงพอใจตอการจดการกบภาวะทองอดของแพทยและพยาบาลโดยรวมมากนอยเพยงใด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไมมภาวะทองอด มภาวะทองอดปานกลาง มภาวะทองอดมากทสด

5. ถาหากทานไมพงพอใจในการจดการกบภาวะทองอดทไดรบ กรณาระบเหตผลของความไมพงพอใจ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................

56

ชดท 3 แบบสอบถามวธการจดการกบภาวะทองอดโดยผปวย และทมสขภาพ ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย x ลงหนาตวเลขทก าหนดไวใหตรงกบความรสกของทานมากทสด (เลอกไดมากกวา 1 ขอ) 1. เมอทานมภาวะทองอดหลงผาตด ทานใชวธการใดในการบรรเทาภาวะทองอดบาง ..........(1) ทานบอกแพทยหรอพยาบาลทนทเมอรสกทองอด ..........(2) ทานขอยาบรรเทาอาการทองอด ..........(3) ทานนอนนงๆบนเตยง ..........(4) ทานลกเดนบอยๆ ..........(5) ทานพลกตวบนเตยงบอยๆ ..........(6) ทานบนกบญาตวาทองอด ..........(7) ทานรองเสยงดง ..........(8) ทานรบประทานอาหารทชวยขบลม 2. เมอทานมภาวะทองอดหลงผาตด แพทยและพยาบาลใชวธใดในการจดการภาวะทองอดของทาน โปรดเลอกวธบรรเทาภาวะทองอดททานไดรบ .........(1) ทานไดรบยาขบลมบรรเทาภาวะทองอด ..........(2) ทานไดรบยาระบายหลงผาตด ..........(3) ใหงดน าและอาหาร ..........(4) ทานไดรบการกระตนใหพลกตวหรอเคลอนไหวบอยๆ ..........(5) ทานไดรบการกระตนและชวยเหลอใหเดนบอยๆ ..........(6) สอบถามผลของภาวะทองอดหลงไดรบยาบรรเทาอาการทองอด ..........(7) ทานไดรบค าแนะน าใหรบประทานอาหารทชวยลดอาการทองอด ชดท 4 ภายหลงการจากการไดรบการจดการกบภาวะทองอดหลงผาตดจากแพทยและพยาบาล สามารถบรรเทาภาวะทองอดของทานไดในระดบใด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไมบรรเทา บรรเทาไดปานกลาง บรรเทาไดทงหมด

รปถาย ประวตนกวจย

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต 1. ชอ – นามสกล 1.1 ภาษาไทย นางมณฑนา ปรเลศ 1.2 ภาษาองกฤษ Mrs. Mantana Preelert 2. ต าแหนงทางวชาการ พยาบาลช านาญการ 3. ต าแหนงทางการบรหาร รองหวหนางานการพยาบาลสต นรเวชกรรมพเศษ 4. สงกดหนวยงาน โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต 5. ทอยทตดตอได บานเลขท 79/97 หมท 4 ตรอก/ซอย 9 ถนน รงสต – ปทมาน แขวง/ต าบล บางพด เขต/อ าเภอ เมอง จงหวด ปทมธาน รหสไปรษณย 12000 โทรศพท - โทรสาร - โทรศพทมอถอ 081-4567248 อเมล novem38@gmail.com.com 6. วฒการศกษา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการพยาบาล 7. สาขาวชาทเชยวชาญ บรหารทางการพยาบาล