การจัดการเรียนรู้ตามหลัก ... · 2016-10-02 ·...

การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑

กรงเทพมหานคร

THE LEARNING MANAGEMENT ACCORDING TO THREEFOLD TRAINING IN DIPANGKORNWITTAYAPAT (TAWEEWATTANA) UNDER ROYAL

PATRONAGE THE SECONDARY EDUCATIONAL SERVICE AREA OFFICE 1, BANGKOK

พระรชเวธน เตชวณโณ (รงเรอง)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๕๘




วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๕๘

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

The Learning Management According to Threefold Training in Dipangkornwittayapat (Taweewattana) Under Royal Patronage

the secondary Educational Service Area Office 1, Bangkok

Phra Rutchawet Tejavanno (Rungrueng)

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of

The Requirement for the Degree of Master of Arts

(Educational Administration) Mahachulalongkornrajavidyalaya University

Bangkok, Thailand C.E. 2015

(Copyright by Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

ก

ชอวทยานพนธ: การจดการเรยนรตามแนวไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา มธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

ผวจย: พระรชเวธน เตชวณโณ (รงเรอง)

ปรญญา: พทธศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการศกษา) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ : ผศ.ดร.ชวาล ศรวฒน พธ.บ., M.Ed., Ph.D. ดร.พรทพย วรรณวโรจน ศศ.บ., กศ.ม., Ph.D. วนทส าเรจการศกษา: 12 มนาคม พ.ศ. 2559

บทคดยอ

การวจยครงนเปนการวจยเชงส ารวจ มวตถประสงค ๑. เพอศกษาสภาพการจดการเรยนรตามแนวไตรสกขาในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๒. เพอศกษา รปแบบการจดการเรยนรตามแนวไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ ๓. เพอศกษาขอเสนอแนะวธการปรบปรงแกไขการจดการการเรยนรตามแนวไตรสกขาใน โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ ประชากรคอผบรหาร และคร จ านวน ๓๗ คน และนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ จ านวน ๗๗ คน เครองมอทใชในการวจยคอแบบสอบถามตามความคดเหนของประชากรแลวน ามาวเคราะหขอมล การวจยดวยโปรแกรมส าเรจรป ทางคอมพวเตอร โดยใชสถตคารอยละ คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจย เรอง การจดการเรยนรตามแนวไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร สภาพแวดลอมโรงเรยนสะอาดรมรนเปนธรรมชาตเงยบสงบเออตอการเรยนการสอน ปญหา คอ บคลากรมประสบการณในการสอนตามหลกไตรสกขาทแตกตางกน รปแบบ วธการสอนของแตละคนจงไมเหมอนกน โดยมขอเสนอแนะใหฝกอบรมไตรสกขาแกบคลากร โดยเนนทการปฏบตจรงและจดท าค,มอการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ขณะทโรงเรยนจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรทงนกเรยน ครและผปกครอง ปญหา คอ ครและผบรหารมความเปนแบบอยางทดในโรงเรยนแตขาดการประสานสมพนธรวมกบชมชนในลกษณะทเปนโรงเรยนวถพทธโดยเสนอแนะใหน านกเรยนรวมท ากจกรรมของวดและชมชนเพอใหเกดความสมพนธและเจตคตทดตอกน ส าหรบดานผลผลตนนโรงเรยนจดกจกรรม การพฒนาศล สมาธและปญญาอยเสมอสงผลใหนกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรงเบกบาน ป ญหา คอ ยง ไมมเครอขายความรวมมอ

ค

ระหวางบาน วด โรงเรยนในการสงเสรมการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขา โดยเสนอแนะใหสรางเครอขายความรวมมอระหวางบาน วด โรงเรยน สวนดานผลกระทบ นกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนไดอยางมความสข สภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน มความคดเหนในประเดนเกยวกบผบรหารมความจรงใจในการท างาน ปญหา คอ ครมลกษณะและทศนคตทตางกนในการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา โดยเสนอแนะวาควรมการอบรมบคลากรในเรองความรความเขาใจเกยวกบพทธธรรมเพอใหครมทศนคตทตรงกน โรงเรยนสงเสรมบคลากรและนกเรยนใหปฏบตตนเปนแบบอยางทดตอผอน ปญหา คอ ในโรงเรยนมความเปนแบบอยางทดแตขาดการประสานสมพนธกบชมชนซงสอดคลองกบของสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ของครและผบรหาร โดยเสนอใหจดกจกรรมเชอมความสมพนธอยางเปนกลยาณมตรระหวางคร ผบรหาร นกเรยนและชมชน นกเรยนมความเชอมนในผลการกระท าความด จากการจดกจกรรมการพฒนา ศล สมาธและปญญาของโรงเรยนอยางสม าเสมอ ขอเสนอแนะใหสงเสรมการ ฝกสมาธ เจรญปญญาในชมชนดวย นกเรยนมความเหนสอดคลองกบผลผลต คอ เหนผลดของการกระท าความดของตน ซงปญหา คอ การด าเนนการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขายงขาดความรวมมอยางจรงจงจากชมชน เนองจากผปกครองยงไมเขาใจหลกการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ควรประสานความรวมมอในการด าเนนงานจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาอยางจรงจงจากชมชน และท าความเขาใจแกผปกครองในดานการด าเนนงานจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

ก

Thesis Title The Learning Management According to Threefold Training in Dipangkornwittayapat (Taweewattana) Under Royal Patronage the secondary Educational Service Area 1, Bangkok

Researcher: Phra Rutchawet Tejavanno (Rungrueng)

Degree: Master of Arts Program in Educational Administration

Thesis Supervisory Committee: Asst. Prof. Dr. Chawan Siriwat B.A., M.Ed., Ph.D. Dr.Porntip Wannawirot B.A, M.Ed., Ph.D.

Date of Graduation: 12 March 2016

Abstract

This research’s objectives were 1) to study the learning management according to Sikkha 3 in Dipangkornwittayapat (Taweewattana) under Royal Patronage the Secondary Educational Service Area Office 1 Bangkok 2) To study learning management’s format according to Sikkha 3 in Dipangkornwittayapat (Taweewattana) under Royal Patronage,. 3) To suggestion improvement’s method for learning management quid line according to Sikkha 3 in Dipangkornwittayapat under Royal Patronage. The populations were the administrations and teachers in number of 37 persons and secondary Educational students 6 in number of 77 persons. The used tools in research were the questionnaire according to population’s opinion and to take data analysis, Computer’s completed program research by use the statistics of percentage, Mean and Standard Deviation.

Research’s result showed as following: - the learning management accords to Sikkha 3 in Dipangkornwittayapat (Taweewattana) under Royal Patronage the secondary Educational service Area office 1 Bangkok. The clean school environment background, natural good climate and quiet situation to learning and teaching.

ข

The finding problems were the experienced personnel officer in teaching according to the principle of Sikkha 3 were different, the formation and individual instructional method were not same one by trained quid line according to Sikkha 3 to personnel officer emphasizing the real practice and handbook management of learning and teaching while the school should provide the climate and good friend reaction to students teachers and parents. These problems were the teachers and administrators to make a good example in school without relative co-operation with community of Buddhist school ways to do co-activity between the temple and community.

For school output in activity to develop precept, meditation and wisdom very often. It’s result to student’s activity with good mental health, good-tempered and cheerful one. The problems were that there was no co-operation network between community, temple and school to promote students development according to Sikkha 3 by introducing to make network between community, temple and school. At the impact to students could live together very happily.

The learning management according to Sikkha 3 of students had the different opinion about administrators in working which teachers had different character and attitude by providing learning and teaching according to Sikkha 3

ค

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธเลมน ส าเรจลลวงไดดวยความอนเคราะหจาก ผชวยศาสตราจารย ดร.ชวาล ศรวฒน ประธานกรรมการทปรกษา, และ ดร.พรทพย วรรณวโรจน กรรมการ ทไดใหค าปรกษาชแนะแนวทางและคอยใหความชวยเหลอการท าวทยานพนธ เพอน าไปปรบปรงแกไขดวยดตลอดมา จงขอขอบพระคณ มา ณ โอกาสน ขอขอบคณ รองศาสตราจารย ดร.ค ารณ ศรธนกล, ผชวยศาสตราจารย ดร.โยธน ศรโสภา, ผชวยศาสตราจารย ดร.จตตรตน แสงเลศอทย, ดร.จราภรณ จนทรเขยว, ดร.อาทตย อาจหาญ ทกทานทไดเมตตาอนเคราะหเปนผเชยวชาญตรวจแกไขเครองมอเพอน าไปด าเนนการวจย และขอขอบพระคณ ผบรหาร คณาจารย เจาหนาท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา และเจาหนาทหอสมดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, เจาหนาทหอสมดจฬาลงกรณมหาวทยาลย, เจาหนาทหองสมดมหาวทยาลยราชภฏไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมภ ทอนเคราะหใหยมหนงสอทางวชาการตาง ๆ น าไปศกษาคนควาเปนขอมลเพมเตมใน การจดท าวจย ขอขอบคณบคลากรต าแหนงปฏบตการวชาชพและบรหารทวไป มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จงหวดพระนครศรอยธยา ทไดใหความรวมมอในการกรอกขอมลแบบสอบถามเพอเกบรวบรวมขอมลงานวจยเปนอยางดยง และขอขอบคณ คณสทศ สวสด นกจดการงานทวไป เจาหนาทประจ าหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ทไดอนเคราะหประสานงานดานเอกสารตาง ๆ และเปนผใหค าแนะน าการท าวทยานพนธเลมน สงอนเปนสาระประโยชนจากวทยานพนธเลมน ผวจยขอมอบใหเปนธรรมทานและขอนอมถวายเปนพทธบชาแดองคสมเดจพระผมพระภาคเจา พรอมทงอานสงสในสวนนจงบงเกดมแดบรพาจารย ทานผมพระคณทกทานอนไดแก บดา มารดา ญาตพนองทกคน เพอน ๆ นสตสาขา การบรหารการศกษา และผมสวนชวยเหลอทกรป/คน ขอจงเปนผมสวนในกศลนดวย ผวจยขอขอบคณทก ๆ ทานเปนอยางสง มา ณ โอกาสน


ง

สารบญ

เรอง หนา บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ค กตตกรรมประกาศ จ สารบญ ฉ สารบญตาราง ฌ สารบญแผนภาพ ฎ ค าอธบายสญลกษณและค ายอ ฏ บทท ๑ บทน า ๑ ๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา ๑ ๑.๒ วตถประสงคของการวจย ๕ ๑.๓ ปญหาทตองการทราบ ๕ ๑.๔ ขอบเขตการวจย ๕ ๑.๕ สมมตฐานการวจย ๗ ๑.๖ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๘ ๑.๗ ประโยชนทไดรบ ๘ บทท ๒ แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ๙ ๒.๑ แนวคด และทฤษฎเกยวการเรยนร ๙ ๒.๑.๑ แนวคดการเรยนร ๑๐ ๒.๑.๒ หลกการจดการเรยนร ๑๐ ๒.๑.๓ ทฤษฎการเรยนร ๑๑ ๒.๑.๔ ความส าคญของทฤษฎการเรยนร ๑๑ ๒.๑.๕ กระแสแนวคดทมอทธพลตอการเกดทฤษฎการเรยนร ๑๒ ๒.๑.๖ ทฤษฎการเรยนรทางสงคม ๑๒ ๒.๑.๗ แนวคด ทฤษฎการเรยนรในชวงครสตศตวรรษท ๒๐ ๑๓ ๒.๑.๘ ทฤษฎการเรยนรและหลกการจดการเรยนร ๑๔ ๒.๒ แนวคดทฤษฎการศกษาแบบพทธตามหลกไตรสกขา ๑๘ ๒.๒.๑ ไตรสกขาหลกการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ๒๓ ๒.๒.๒ ความหมายการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ๒๓ ๒.๒.๓ หลกการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ๒๔ ๒.๒.๔ การสอนแบบไตรสกขา ๓๐

จ

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

๒.๓ สาระส าคญของการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ๓๕

๒.๔ งานวจยทเกยวของ ๓๘ ๒.๕ กรอบแนวคดในการวจย ๔๑ บทท ๓ วธด าเนนการวจย ๔๒ ๓.๑ รปแบบการวจย ๔๒ ๓.๒ ประชากร ๔๓ ๓.๓ การสรางเครองมอในการวจย ๔๓ ๓.๔ เครองมอทใชในการวจย ๔๔ ๓.๕ การเกบรวบรวมขอมล ๔๕ ๓.๖ การวเคราะหขอมล ๔๕ ๓.๗ สถตทใชในการวเคราะหขอมล ๔๖ บทท ๔ ผลการวจย ๔๗ ตอนท ๑ ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผบรหาร ครและนกเรยน ๔๘ ตอนท ๒ ผลการวเคราะหสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ๕๐

ตอนท ๓ ผลการวเคราะหปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะเพมเตมการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหาร ๖๔

บทท ๕

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

๖๗

๕.๑ สรปผลการวจย ๖๗ ๕.๒ อภปรายผลการวจย ๗๒ ๕.๓ องคความรทไดจากการวจย ๗๗ ๕.๔ ขอเสนอแนะ ๗๗

บรรณานกรม

๗๙

ฉ

สารบญ (ตอ) เรอง หนา ภาคผนวก ๘๓ ก แบบสอบถามเพอการวจย ๘๔ ข รายชอผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอวจย ๑๐๐ ค หนงสอเชญผเชยวชาญตรวจสอบแกไขเครองมอวจย ๑๐๒ ง บนทกตดตอสวนงานเพอขออนญาตแจกแบบสอบถาม ๑๐๘ จ ผลการประเมนคาดชนความสอดคลองแบบสอบถาม IOC ๑๑๐ ประวตผวจย ๑๑๘

ช

สารบญตาราง

ตารางท หนา

๓.๑ ประชากร ๔๓ ๔.๑ แสดงคารอยละ ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตาม เพศ ๔๘ ๔.๒ แสดงคารอยละ ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตาม อาย ๔๘ ๔.๓ แสดงคารอยละ ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตาม ระดบ

การศกษา

๔๙ ๔.๔ แสดงคารอยละ ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตาม ต าแหนง

ปจจบน ๔๙ ๔.๕ แสดง คารอยละ ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตาม

ประสบการณการท างาน

๕๐ ๔.๖ แสดงคารอยละ ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตาม เพศ ของ

นกเรยน ๕๐ ๔.๗ แสดงคารอยละ ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตาม อาย ของ

นกเรยน ๕๑ ๔.๘ แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนตามหลก

ไตรสกขาโดยภาพรวม

๕๑ ๔.๙ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนตามหลก

ไตรสกขาของผบรหารและคร ๕๒

๔.๑๐ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขา ดานปจจยน าเขา (Input) ของผบรหารและคร

๕๓

๔.๑๑ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตา มหลก ไตรสกขาตวชวดดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยนของผบรหารและคร ๕๔

๔.๑๒ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขา ตวชวดดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ ของผบรหารและคร ๕๕

๔.๑๓ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนตามหลกไตรสกขาตวชวดดานการจดการดานกายภาพและสงแวดลอมทเหมาะสมของผบรหารและคร ๕๖

๔.๑๔ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขา ดานกระบวนการ (Process) ของผบรหารและคร ๕๖

๔.๑๕ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาตวชวดดานการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) ของผบรหารและ คร ๕๗

ซ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา

๔.๑๖ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาตวชวดดานการจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรของผบรหารและคร ๕๘

๔.๑๗ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาตวชวดดานการจดกจกรรมพนฐานของนกเรยน ๕๙

๔.๑๘ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาดานผลผลต (Output) ของนกเรยน ๖๐

๔.๑๙ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาตวชวดดานการพฒนากาย ศล จตปญหา ของนกเรยน ๖๑

๔.๒๐ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขา ดานผลกระทบ (Impact) ของนกเรยน ๖๒

๔.๒๑ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขา ตวชวดดานบาน วด โรงเรยน ไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน ๖๓

๔.๒๒ ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะของผบรหารและครตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและคร ๖๔

๔.๒๓ ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะของผบรหารและครตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน ๖๕

ฌ

สารบญแผนภาพ

แผนภาพท หนา

๒.๑ กรอบแนวคดในการวจบ ๔๑

ญ

อธบายสญลกษณและค ายอ

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ อกษรยอในวทยานพนธเลมน อางองจากพระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบภาษาบาลของมหาจฬา

ลงกรณราชวทยาลย พ.ศ. ๒๕๓๙ เปนหลก โดยใชระบบยอค า ดงตอไปน

สตตนตปฎก ท.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย มหาวรรค (ภาษาไทย) ท.ปา. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย ปาฏกวรรค (ภาษาไทย) ม.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก (ภาษาไทย) ม.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก (ภาษาไทย) ส .ส. (ไทย) = สตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค (ภาษาไทย) ส .สฬา. (ไทย) = สตตนตปฎก สงยตตนกาย สฬายตนวรรค (ภาษาไทย) อง.ทก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ทกนบาต (ภาษาไทย) อง.จตกก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย จตกกนบาต (ภาษาไทย) อง.ฉกก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ฉกกนบาต (ภาษาไทย) อง.สตตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย สตตกนบาต (ภาษาไทย) อง.ทสก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ทสกนบาต (ภาษาไทย) อง.อฏฐก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย อฏฐกนบาต (ภาษาไทย) ข.ธ. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย ธรรมบท (ภาษาไทย) ข.อต. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย อตวตตกะ (ภาษาไทย)

ข.ข. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย ขททกปาฐะ (ภาษาไทย)

แบบสอบถามเพอการวจย (ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖)

เรอง การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑


ค าชแจง: 1. แบบสอบถามฉบบนเปนสวนหนงของการท าปรญญานพนธระดบมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา เรอง การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร 2. แบบสอบถามเกยวกบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ไดแบงออกเปน ๓ ตอน ดงตอไปน ตอนท 1 ขอมลเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 แบบสอบถามระดบการปฏบตเกยวกบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ตอนท ๓ แบบสอบถามขอเสนอแนะแนว การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถ ทมภ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ผวจย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบความอนเคราะหจากผบรหาร คร และ นกเรยนโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ ซงจะไมมผลกระทบใด ๆ ตอตวผบรหาร ครและนกเรยน หรอผลการเรยนของนกเรยน ผวจยขอรบรองวาจะเกบขอมลนไวเปนความลบ โดยจะน าผลมาท าการวเคราะหเพอเสนอผลการวจยในภาพรวมเทานน จะไมมการเปดเผยขอมลเปนรายบคคล และขอขอบใจทกนกเรยนทใหความรวมมอในการกรอกแบบสอบถามในครงน

ขอขอบใจในความรวมมอการตอบแบบสอบถามครงน

พระรชเวธน เตชวณโณ (รงเรอง) นสตปรญญาโทสาขาวชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๙๓

ตอนท ๑ ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ค าชแจง โปรดเขยนเครองหมาย ใน ( ) หนาขอความทตรงกบสถานสภาพของทาน ๑. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง ๒. อาย ( ) ไมเกน ๙ ป ( ) ๑๑ – ๑๒ ป ( ) ๑๓ – ๑๕ ป ( ) ๑๖ ปขนไป ตอนท ๒ แบบสอบถามการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ค าชแจง: โปรดท าเครองหมายลงในชองทตรงกบสภาพความเปนจรงตามความคดเหนของนกเรยน

ล าดบท การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ระดบการปฏบต

๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ดานปจจยน าเขาของบคลากรใน

โรงเรยน

๑ ผบรหารประพฤตตนเปนแบบอยางทดในดานการท างานตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา

๒ ผบรหารมความจรงใจในการท างาน ๓ ผบรหารมความเขาใจทถกตองในหลก

ไตรสกขา

๔ ครมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม (ลด ละ เลกอบายมข)

๕ ครมความเปนกลยาณมตรตอศษย ๖ ครมงมนพฒนาใหผเรยนเกดความเจรญ

งอกงามตามหลกไตรสกขา

๗ ครรและ เขาใจหลกการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขา

๙๔


๕ ๔ ๓ ๒ ๑

การด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ ๘ โรงเรยนสงเสรมใหมการบรณาการหลก

ไตรสกขาในการจดการเรยนการสอน

๙ โรงเรยนไดจดกจกรรมตาง ๆ เชน อบรม สมมนา การเขาคายปฏบตธรรมแกบคลากรในแตละปการศกษา

๑๐ โรงเรยนเชญผปกครอง วด และชมชนเขามามสวนรวม ในการพฒนานกเรยน โดยเนนการพฒนาตามหลก ไตรสกขา

๑๑ โรงเรยนมการรวมมอกบผปกครอง วด และชมชนเพอ พฒนานกเรยน

ดานการจดการดานกายภาพและสงแวดลอมทเหมาะสม ๑๒ สภาพแวดลอมโรงเรยนสะอาดและ

ปลอดภย

๑๓ โรงเรยนจดสภาพแวดลอมไดสะอาด รมรนเปน ธรรมชาต เงยบสงบเออตอการเรยนการสอน

ดานกระบวนการ การเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา)

๑๔ โรงเรยนเชญวทยากร( ทงพระสงฆและฆราวาส) ผมภมปญญาทาง พทธศาสนาสอนนกเรยนสม าเสมอ

๑๕ โรงเรยนจดการเรยนรโดยผจดการศกษาจดการศกษาอยางมความสข

๑๖ โรงเรยนมการใชสอการเรยนรททนสมย ๑๗ โรงเรยนจดใหนกเรยนไปเรยนรทวด

หรอศาสนสถานทใช เปนแหลงเรยนรประจ าของโรงเรยนอยางตอเนอง

๑๘ โรงเรยนมการวดประเมนผลตามสภาพจรงครอบคลมตามหลก ไตรสกขา

๑๙ โรงเรยนจดการเรยนรทสงเสรมการใฝร

๙๕


๕ ๔ ๓ ๒ ๑ และแสวงหาความรดวยตนเอง

๒๐ โรงเรยนจดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญาในกจกรรมการ ด ารงชวตประจ าวน

การจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร ๒๑ โรงเรยนสงเสรมความสมพนธแบบ

กลยาณมตรทงนกเรยน ครและตอผปกครอง

๒๒ โรงเรยนสงเสรมบคลากรและนกเรยน ใหปฏบตตนเปนแบบอยางทดตอผอน

๒๓ โรงเรยนสงเสรม ยกยองเชดช ผท าดเปนประจ า

๒๔ โรงเรยนสงเสรมใหมบรรยากาศใฝร ใฝเรยนใฝสรางสรรค

การจดกจกรรมพนฐานชวต ๒๕ โรงเรยนสงเสรมกจกรรมการรบผดชอบ

ดแลรกษา พฒนา อาคารสถานทอยางสม าเสมอ

๒๖ โรงเรยนสงเสรมกจกรรมการรบผดชอบ ดแลรกษา พฒนา สงแวดลอมอยางสม าเสมอ

๒๗ โรงเรยนสงเสรมใหทกคนมสวนรวมในการรกษาและสบตอ พระพทธศาสนา

๒๘ โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมการระลกและศรทธาในพระรตนตรยใน โอกาสส าคญอยางตอเนอง

๒๙ โรงเรยน ฝกฝนอบรมใหเกด การกน อยด ฟงเปน (รเขาใจเหตผลและไดประโยชน ตามคณคาแท ตามหลกไตรสกขา)

๓๐ โรงเรยนสงเสรมใหนกเรยนปฏบตกจกรรม พระพทธศาสนาอยางเหนคณคา

๙๖


๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ดานผลผลต

การพฒนาศล สมาธ และปญญา ๓๑ นกเรยนดแลการแตงกายใหสะอาด

เรยบรอย

๓๒ นกเรยนปฏบตตามหลกศล ๕ เปนพนฐานในการด ารงชวต

๓๓ นกเรยนมความรบผดชอบ ซอสตยตรงตอเวลา

๓๔ นกเรยนเชอมนผลของการกระท าความด ๓๕ นกเรยนท างานและเรยนรดวยความ

ตงใจอดทน ขยนหมนเพยร

๓๖ นกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรง เบกบาน

๓๗ นกเรยนใฝร ใฝศกษาใฝสรางสรรคพฒนาตนเองอยเสมอ

๓๘ นกเรยนรจกบรโภคใชสอยปจจย ๔ (อาหาร เสอผา ทอยอาศย ยารกษาโรค) อยางรคณคาทเหมาะสมกบวย

๓๙ นกเรยนมการด ารงชวตอยางเกอกลสงแวดลอม

๔๐ นกเรยนรจกใชจายอยางเหนคณคาของการด ารงชวต

๔๑ นกเรยนเปนผมความเออเฟอ เผอแผ แบงปนตอกน

๔๒ นกเรยนเปนผมความกตญญกตเวท, หรและโอตตปปะ

๔๓ นกเรยนเหนคณคาของศล สมาธ ปญญา

๔๔ นกเรยนเปนผมความเขาใจทถกตองในไตรสกขา

๔๕ นกเรยนตระหนกเรองร บาป – บญ คณ - โทษ ในการกระท า

๙๗


๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ๔๖ นกเรยนใฝร ใฝศกษาแสวงหาความจรง

ดวยตนเอง

๔๗ นกเรยนรเทาทนการเปลยนแปลงของสงคมในปจจบน

๔๘ นกเรยนสามารถแกไขปญหาดวยสตรตวปญญารคดของตน

ดานผลกระทบ บาน วด โรงเรยน ไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

๔๙ นกเรยนปฏบตตามกฎระเบยบของสงคมสวนรวมทตนอาศยอย

๕๐ นกเรยนมสวนรวมในการท าความดชวยพฒนาสงคม สวนรวมทตนอาศยอย

๕๑ นกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนไดอยางมความสข

๕๒ นกเรยนเหนผลดของการกระท าความดของตน

๕๓ นกเรยนใชสอยสงตาง ๆ อยางรคณคา ๕๔ นกเรยนรจกวเคราะหและเลอกรบสอท

เหมาะสมทางสงคมออนไลน

๕๕ นกเรยนมสวนรวมในการพฒนาชมชนทตนอยอาศย

๙๘

ตอนท ๓ แบบสมภาษณขอเสนอแนะแนว การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

ค าชแจง: กรณาแสดงความคดเหนของทานทเหนวาเปนอปสรรคปญหาและอเสนอแนะเกยวกบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใน โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

๑. การพฒนาคณลกษณะของบคลากรทท าการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาในโรงเรยน ๑.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๑.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๒. การบรหารจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ๒.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๒.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๓. การจดการดานกายภาพและสงแวดลอมในโรงเรยน ๓.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๓.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๔. การจดการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา ( ศล สมาธ ปญญา ) ๔.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๔.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๕. การจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร ๕.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๕.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๖. การจดกจกรรมพนฐานชวต ๑.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๑.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๗. การพฒนากาย ศล สมาธ ปญญาอยางบรณาการของนกเรยน ๑.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๑.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๙๙

๘. แนวทางในการด าเนนการเพอใหบานวดโรงเรยน(บวร)ไดรบประโยชนจากการด าเนนการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ๘.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๘.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๙. ขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาดานอนๆ (ถาม) ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

๑๐๐

ภาคผนวก (ข) รายชอผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอวจย

๑๐๑

รายชอผเชยวชาญประเมนเครองมอวจยหาคา IOC

การวจยเรอง การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานครประกอบดวย

๑. รองศาสตราจารย ดร.ค ารณ ศรธนกล รองคณบดคณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

๒.

ผชวยศาสตราจารย ดร.โยธน ศรโสภา คณบดคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฎนครปฐม

๓. ผชวยศาสตราจารย ดร.จตตรตน แสงเลศอทย ผชวยคณบดคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฎนครปฐม

๔.

ดร.จราภรณ จนทรเขยว รกษาการคณบดคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฎชยภม

๕.

ดร.อาทตย อาจหาญ อาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม

๑๐๒

ภาคผนวก (ค)

หนงสอขอความอนเคราะหตรวจแกไขเครองมอทใชในการวจย

๑๐๓

คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วดศรสดาราม บางขนนนท กรงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร. ๐๒-๘๘๒-๓๑๕๔ ตอ ๒๑๐๕

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/ว๐๖๕

๒ ตลาคม ๒๕๕๘

เรอง ขอความอนเคราะหตรวจแกไขเครองมอทใชในการวจย

เรยน ผชวยศาสตราจารย ดร.โยธน ศรโสภา

สงทสงมาดวย ๑. วทยานพนธ จ านวน ๑ ฉบบ ๒. แบบสอบถามเพอการวจย จ านวน ๑ ฉบบ

ดวย พระรชเวธน ฉายา เตชวณโณ นามสกล รงเรอง รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐56 นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน คณะกรรมการบรหารหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา พจารณาเหนวาทานเปนผมความเชยวชาญ สามารถใหค าแนะน าอนเปนประโยชนตอการสรางเครองมอด าเนนการวจยของนสตไดเปนอยางด โดยมคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ ดงน

๑. ผชวยศาสตราจารย ดร.ชวาล ศรวฒน ประธานกรรมการ ๒. ดร.พรทพย วรรณวโรจน กรรมการ

ดงนน จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห เปนผเชยวชาญตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมองานวจยดงกลาว และขอขอบคณอยางสงมา ณ โอกาสน

เรยนมาดวยความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

๑๐๔


ท ศธ ๖๑๐๓.๓/ว๐๖๕



เรยน รองศาสตราจารย ดร.ค ารณ ศรธนกล


ดวย พระรชเวธน ฉายา เตชวณโณ นามสกล รงเรอง รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๕๖ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว


๑. ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย ประธานกรรมการ ๒. ดร.พรทพย วรรณวโรจน กรรมการ




๑๐๕


ท ศธ ๖๑๐๓.๓/ว๐๖๕


เรอง ขอความอนเคราะหตรวจแกไขเครองมอทใชในการวจย เรยน ผชวยศาสตราจารย ดร.จตตรตน แสงเลศอทย








๑๐๖

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/ว๐๖๕ คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วดศรสดาราม บางขนนนท กรงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร. ๐๒-๘๘๒-๓๑๕๔ ตอ ๒๑๐๕



เรยน ดร.จราภรณ จนทรเขยว








๑๐๗

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/ว๐๖๕ คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วดศรสดาราม บางขนนนท กรงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร. ๐๒-๘๘๒-๓๑๕๔ ตอ ๒๑๐๕



เรยน ดร.อาทตย อาจหาญ








๑๐๘

ภาคผนวก (ง)

หนงสอขออนญาตแจกแบบสอบถามเพอการวจย

๑๐๙


ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๖๖

๓๐ พฤศจกายน ๒๕๕๘

เรอง ขออนญาตแจกแบบสอบถามเพอการวจย

เรยน ผอ านวยการโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ

ดวย พระรชเวธน ฉายา เตชวณโณ นามสกล รงเรอง รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๕๖ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

ในการน นสตมความจ าเปนทตองทดสอบเครองมอเพอประกอบการท าวทยานพนธและทางโครงการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากทานดวยด

จงขอขอบคณในความเออเฟอทางวชาการมา ณ โอกาสน


(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา

บณฑตศกษา คณะครศาสตร โทร. ๐๒-๘๘๒-๓๑๕๔ ตอ ๒๑๐๕

ภาคผนวก (จ) ผลการประเมนคาดชนความสอดคลองแบบสอบถาม (IOC)

เรอง การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา)

ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

๑๑๑

ความสอดคลองแบบสอบถามหาคา IOC ส าหรบผเชยวชาญ ตอนท 2 แบบสอบถามการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ค าชแจง ความสอดคลองระหวางค าถามเกยวกบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร โดยมเกณฑการใหคะแนนเพอหาคา IOC ของผเชยวชาญแบงเปน ๓ ระดบ +๑ = แบบสอบถามตรงตามวตถประสงคหรอตรงตามเนอหา ๐ = ไมแนใจแบบสอบถามตรงตามวตถประสงคหรอตรงตามเนอหา - ๑ = แบบสอบถามไมเหมาะสมและไมตรงตามวตถประสงคและเนอหา ล าดบ

ท คณธรรมและจรยธรรม

ความเหนของผเชยวชาญ +๑ ๐ -๑ ขอเสนอแนะ

ดานปจจยน าเขา ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน

๑ ผบรหารประพฤตตนเปนแบบอยางทดในดานการท างานตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา

๒ ผบรหารมความจรงใจในการท างาน ๓ ผบรหารมความเขาใจทถกตองในหลกไตรสกขา ๔ ครมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม (ลด ละ เลก

อบายมข)

๕ ครมความเปนกลยาณมตรตอศษย ๖ ครมงมนพฒนาใหผเรยนเกดความเจรญงอกงามตามหลก


๗ ครรและ เขาใจหลกการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขา ดานการด าเนนการบรหารอยางเปนระบบ

๘ โรงเรยนสงเสรมใหมการบรณาการหลกไตรสกขาในการจดการเรยนการสอน


๑๐ โรงเรยนเชญผปกครอง วด และชมชนเขามามสวนรวม ในการพฒนานกเรยน โดยเนนการพฒนาตามหลกไตรสกขา


๑๑๒

ล าดบท

คณธรรมและจรยธรรม ความเหนของผเชยวชาญ

+๑ ๐ -๑ ขอเสนอแนะ ดานการจดการดานกายภาพและสงแวดลอมทเหมาะสม ๑๒ สภาพแวดลอมโรงเรยนสะอาดและปลอดภย ๑๓ โรงเรยนจดสภาพแวดลอมไดสะอาด รมรนเปน

ธรรมชาต เงยบสงบเออตอการเรยนการสอน

ดานกระบวนการ ดานการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา ( ศล สมาธ ปญญา) ๑๔ โรงเรยนเชญวทยากร( ทงพระสงฆและฆราวาส) ผมภม

ปญญาทาง พทธศาสนาสอนนกเรยนสม าเสมอ


๑๖ โรงเรยนมการใชสอการเรยนรททนสมย ๑๗ โรงเรยนจดใหนกเรยนไปเรยนรทวดหรอศาสนสถานทใช

เปนแหลงเรยนรประจ าของโรงเรยนอยางตอเนอง


๑๙ โรงเรยนจดการเรยนรทสงเสรมการใฝรและแสวงหาความรดวยตนเอง


ดานการจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร ๒๑ โรงเรยนสงเสรมความสมพนธแบบกลยาณมตรทงนกเรยน

ครและตอผปกครอง


๒๓ โรงเรยนสงเสรม ยกยองเชดช ผท าดเปนประจ า ๒๔ โรงเรยนสงเสรมใหมบรรยากาศใฝร ใฝเรยนใฝสรางสรรค

ดานการจดกจกรรมพนฐานชวต ๒๕ โรงเรยนสงเสรมกจกรรมการรบผดชอบ ดแลรกษา

พฒนา อาคารสถานทอยางสม าเสมอ


๑๑๓

ล าดบท


+๑ ๐ -๑ ขอเสนอแนะ

๒๗ โรงเรยนสงเสรมใหทกคนมสวนรวมในการรกษาและสบตอพระพทธศาสนา



๓๐ โรงเรยนสงเสรมใหนกเรยนปฏบตกจกรรมพระพทธศาสนาอยางเหนคณคา

ดานผลผลต การพฒนา กาย ศล จตและปญญา ๓๑ นกเรยนดแลการแตงกายใหสะอาดเรยบรอย ๓๒ นกเรยนปฏบตตามหลกศล ๕ เปนพนฐานในการด ารงชวต ๓๓ นกเรยนมความรบผดชอบ ซอสตยตรงตอเวลา ๓๔ นกเรยนเชอมนผลของการกระท าความด ๓๕ นกเรยนท างานและเรยนรดวยความตงใจอดทน

ขยนหมนเพยร

๓๖ นกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรง เบกบาน ๓๗ นกเรยนใฝร ใฝศกษาใฝสรางสรรคพฒนาตนเองอยเสมอ ๓๘ นกเรยนรจกบรโภคใชสอยปจจย ๔ (อาหาร เสอผา ทอย

อาศย ยารกษาโรค) อยางรคณคาทเหมาะสมกบวย

๓๙ นกเรยนมการด ารงชวตอยางเกอกลสงแวดลอม ๔๐ นกเรยนรจกใชจายอยางเหนคณคาของการด ารงชวต ๔๑ นกเรยนเปนผมความเออเฟอ เผอแผ แบงปนตอกน ๔๒ นกเรยนเปนผมความกตญญกตเวท, หรและโอตตปปะ ๔๓ นกเรยนเหนคณคาของศล สมาธ ปญญา ๔๔ นกเรยนเปนผมความเขาใจทถกตองในไตรสกขา ๔๕ นกเรยนตระหนกเรองร บาป – บญ คณ - โทษ ในการกระท า ๔๖ นกเรยนใฝร ใฝศกษาแสวงหาความจรงดวยตนเอง ๔๗ นกเรยนรเทาทนการเปลยนแปลงของสงคมในปจจบน ๔๘ นกเรยนสามารถแกไขปญหาดวยสตรตวปญญารคด

๑๑๔

ล าดบท


+๑ ๐ -๑ ขอเสนอแนะ ของตน

ดานผลกระทบ บาน วด โรงเรยน ไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ๔๙ นกเรยนปฏบตตามกฎระเบยบของสงคมสวนรวมทตน

อาศยอย


๕๑ นกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนไดอยางมความสข

๕๒ นกเรยนเหนผลดของการกระท าความดของตน ๕๓ นกเรยนใชสอยสงตาง ๆ อยางรคณคา ๕๔ นกเรยนรจกวเคราะหและเลอกรบสอทเหมาะสมทาง

สงคมออนไลน

๕๕ นกเรยนมสวนรวมในการพฒนาชมชนทตนอยอาศย

๑๑๕

ผลการวเคราะหหาคาดชนความสอดคลองของผเชยวชาญ

(ค านวณโดยใชเครองคดเลขชนดธรรมดา)

ตารางท แสดงคาดชนความสอดคลองของ

ขอท คะแนนผเชยวชาญ ผลรวมของ

คะแนน ∑R

IOC =N

∑R ผลการพจารณา คนท ๑ คนท ๒ คนท ๓ คนท ๔ คนท ๕

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๒ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๕ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๖ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๗ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๘ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๙ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๑๐ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๑๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๑๒ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๑๓ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๑๔ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๑๕ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๑๖ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๑๗ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๑๘ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๑๙ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๒๐ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๒๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๒๒ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๒๓ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๒๔ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๒๕ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๒๖ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๑๑๖

ขอท คะแนนผเชยวชาญ ผลรวมของ

คะแนน ∑R

IOC =N

∑R ผลการพจารณา คนท ๑ คนท ๒ คนท ๓ คนท ๔ คนท ๕

๒๗ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๒๘ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๒๙ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓๐ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓๒ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓๓ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓๔ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓๕ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓๖ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓๗ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓๘ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๓๙ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔๐ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔๒ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔๓ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔๔ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔๕ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔๖ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔๗ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔๘ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๔๙ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๕๐ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๕๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๕๒ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๕๓ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๕๔ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได ๕๕ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๑๑๗

ความเชอมนของแบบสอบถาม (Try out)

(Reliability) Case Processing Summary N %

Cases Valid 30 100

Excluded (a) 0 0

Total 100 100

a Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics Cronbach’s Alpha N of Item

.946 55



The Learning Management According to Threefold Training in Dipangkornwittayapat (Taweewattana) Under Royal Patronage The Secondary Educational Service Area Office 1, Bangkok

พระรชเวธน เตชวณโณ (รงเรอง)1 หลกสตร พธ.ม. สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

([email protected])

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงค ดงน ๑.) เพอศกษาสภาพการจดการเรยนรตามแนวไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๒.) เพอศกษารปแบบการจดการเรยนรตามแนวไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ ๓.) เพอศกษาขอเสนอแนะวธการปรบปรงแกไขการจดการการเรยนรตามแนวไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ใน พระราชปถมภฯ ประชากรคอผบรหารและคร จ านวน ๓๗ คน และนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ จ านวน ๗๗ คน เครองมอทใชในการวจยคอแบบสอบถามตามความคดเหนของประชากรแลวน ามาวเคราะหขอมล การวจยดวยโปรแกรมส าเรจรปทางคอมพวเตอร โดยใชสถตคารอยละ คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจย เรอง การจดการเรยนรตามแนวไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร สภาพแวดลอมโรงเรยนสะอาดรมรนเปนธรรมชาตเงยบสงบเออตอการเรยนการสอน ปญหา คอ บคลากรมประสบการณในการสอนตามหลกไตรสกขาทแตกตางกน รปแบบ วธการสอนของแตละคนจงไมเหมอนกน โดยมขอเสนอแนะใหฝกอบรมไตรสกขาแกบคลากร โดยเนนทการปฏบตจรงและจดท าค,มอการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ขณะทโรงเรยนจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรทงนกเรยน ครและผปกครอง ปญหา คอ ครและผบรหารมความเปนแบบอยางทดในโรงเรยนแตขาดการประสานสมพนธรวมกบชมชนในลกษณะทเปนโรงเรยนวถพทธโดยเสนอแนะใหน านกเรยนรวมท ากจกรรมของวดและชมชนเพอใหเกดความสมพนธและเจตคตทดตอกน ส าหรบดานผลผลตนนโรงเรยนจดกจกรรม การพฒนาศล สมาธและปญญาอยเสมอสงผล

1

ผวจย นสตหลกสตร พธ.ม. สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย มจร)

ใหนกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรงเบกบาน ปญหา คอ ยงไมมเครอขายความรวมมอ ระหวางบาน วด โรงเรยนในการสงเสรมการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขา โดยเสนอแนะใหสรางเครอขายความรวมมอระหวางบาน วด โรงเรยน สวนดานผลกระทบ นกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนไดอยางมความสข สภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน มความคดเหนในประเดนเกยวกบผบรหารมความจรงใจในการท างาน ปญหา คอ ครมลกษณะและทศนคตทตางกนในการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา โดยเสนอแนะวาควรมการอบรมบคลากรในเรองความรความเขาใจเกยวกบพทธธรรมเพอใหครมทศนคตทตรงกน โรงเรยนสงเสรมบคลากรและนกเรยนใหปฏบตตนเปนแบบอยางทดตอผอน ปญหา คอ ในโรงเรยนมความเปนแบบอยางทดแตขาดการประสานสมพนธกบชมชนซงสอดคลองกบของสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ของครและผบรหาร โดยเสนอใหจดกจกรรมเชอมความสมพนธอยางเปนกลยาณมตรระหวางคร ผบรหาร นกเรยนและชมชน นกเรยนมความเชอมนในผลการกระท าความด จากการจดกจกรรมการพฒนา ศล สมาธและปญญาของโรงเรยนอยางสม าเสมอ ขอเสนอแนะใหสงเสรมการฝกสมาธ เจรญปญญาในชมชนดวย นกเรยนมความเหนสอดคลองกบผลผลต คอ เหนผลดของการกระท าความดของตน ซงปญหา คอ การด าเนนการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขายงขาดความรวมมอยางจรงจงจากชมชน เนองจากผปกครองยงไมเขาใจหลกการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ควรประสานความรวมมอในการด าเนนงานจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาอยางจรงจงจากชมชน และท าความเขาใจแกผปกครองในดานการด าเนนงานจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

Abstract

This research’s objectives were 1) to study the learning management according to Sikkha 3 in Dipangkornwittayapat (Taweewattana) under Royal Patronage the Secondary Educational Service Area Office 1 Bangkok 2) To study learning management’s format according to Sikkha 3 in Dipangkornwittayapat (Taweewattana) under Royal Patronage,. 3) To suggestion improvement’s method for learning management quid line according to Sikkha 3 in Dipangkornwittayapat under Royal Patronage. The populations were the administrations and teachers in number of 37 persons and secondary Educational students 6 in number of 77 persons. The used tools in research were the questionnaire according to population’s opinion and to take data analysis, Computer’s completed program research by use the statistics of percentage, Mean and Standard Deviation.

Research’s result showed as following: - the learning management accords to Sikkha 3 in Dipangkornwittayapat (Taweewattana) under Royal Patronage the secondary Educational service Area office 1 Bangkok. The clean school environment background, natural good climate and quiet situation to learning and teaching.

The finding problems were the experienced personnel officer in teaching according to the principle of Sikkha 3 were different, the formation and individual instructional method were not same one by trained quid line according to Sikkha 3 to personnel officer emphasizing the real practice and handbook management of learning and teaching while the school should provide the climate and good friend reaction to students teachers and parents. These problems were the teachers and administrators to make a good example in school without relative co-operation with community of Buddhist school ways to do co-activity between the temple and community.

For school output in activity to develop precept, meditation and wisdom very often. It’s result to student’s activity with good mental health, good-tempered and cheerful one. The problems were that there was no co-operation network between community, temple and school to promote students development according to Sikkha 3 by introducing to make network between community, temple and school. At the impact to students could live together very happily.

The learning management according to Sikkha 3 of students had the different opinion about administrators in working which teachers had different character and attitude by providing learning and teaching according to Sikkha 3

๑.บทน า

การศกษาเปนการพฒนาชวต ท าใหเกดการเปลยนแปลงของชวตทจะด าเนนไปหรอ มความเปนอยทดขน และเปนพนฐานส าคญในการขบเคลอนสงคมและประเทศชาตใหเจรญกาวหนา ทงนการพฒนาคณภาพชวตและการขดเกลาทางสงคมโดยผานกระบวนการศกษาทถกตองจะเปน การสรางบคลากรทมคณภาพ เพอพฒนาคณภาพชวตตนเอง พฒนาครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต ดงนน การศกษาจงเปนการพฒนาและเปนเครองมอส าหรบพฒนาบคลากรของชาต ท าใหพฤตกรรมและการด าเนนชวตเปนไปในทางสรางสรรค สามารถด าเนนชวตไดอยางผาสก มนคง คดเปน ท าเปน แกปญหาเปน มความรคคณธรรม พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต )2 ไดใหหลกคดสนๆ วา“มนษยเปนสตวทตองการฝก หมายความวา การด าเนนชวตเพอใหอยได และการอยดของมนษย แทบไมมอะไรเลย ทไดมาแบบเปลา ๆ แตลวนไดมาดวยการศกษาเรยนร ฝกหดพฒนาขนมาทงสน โดยตางจากสตวอนทวไปทด าเนนชวตไดดวยสญชาตญาณ แทบไมตองเรยนรฝกฝนพฒนา เพราะมนษยเปนสตวทฝกได

2พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). กระบวนการเรยนรเพอพฒนาคนสประชาธปไตย. กรงเทพฯ พมพ

ครงท ๔ โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓.

หมายความวา การทเรยนรฝกหดพฒนาไดน เปนความพเศษของมนษย ซงท าใหมนษยมชวตทดงามประเสรฐ เลศลา จนแทบจะเปนอะไรไดทกอยาง อยางททานวา ฝกตนจนประเสรฐเลศกวาเทวดา แมกระทงพระพรหม กเคารพนบไหว ตางจากสตวอนทวไปทเกดมาดวยสญชาตญาณอยางไร กตายไปดวยสญชาตญาณอยางนน” วถชวตและวฒนธรรมของชาวไทยไดรบการกลอมเกลาจากค าสอนของพระพทธศาสนาตงแตยคแรกของประวตศาสตรชาตไทย จนกลาวไดวา วถพทธ คอ วถวฒนธรรมของชาวไทยสวนใหญ จนมความเปนเอกลกษณททวโลกตระหนกและใหการยอมรบ พทธธรรมหรอพทธศาสตรเปนองคความรทมงเนนใหผศกษาเขาใจธรรมชาตของโลกและชวตทแทจรง และฝกใหผศกษาสามารถด าเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสมตงแตระดบการด าเนนชวตประจ าวนของคนทวไป คอ การกน อย ด ฟง จนถงระดบ การด าเนนชวตของนกบวชผมงมชวตทบรสทธ ประเทศไทยตองเผชญกบปญหาทางสงคมมากมาย ทงอบายมข ความขดแยง การเหนแกประโยชนสวนตนและพวกพอง โดยเฉพาะเดกและเยาวชนซงเปนวยทออนไหวไดงาย เมอความเจรญทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของตะวนตกเขามาอยางขาดการกลนกรอง และไมมขดจ ากด ท าใหความเจรญดานวตถ แผขยายเขามาสประเทศไทย ท าใหประชาชนสนใจในวตถ ขาดการใสใจในดานจตใจ สภาพจตใจของเยาวชนไทยกลบต าและขาดการพฒนาคณภาพของจต หรอขาดศลธรรม คณธรรม จรยธรรม รวมทงศลปวฒนธรรมอนดงามของคนไทยลมหลงในวตถ ฉะนน นกการศกษาจงไดพยายามแสวงหาวธการน าหลกพทธธรรมเขาสกระบวนการศกษาเพอใหบรรลจดมงหมายของการจดการศกษาทแทจรง ในเรองน พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต)3 ไดกลาววา “ทายสดกไดแนวทางออกมาในรปแบบของโรงเรยนวถพทธ หมายถง โรงเรยนทจดการศกษา ตามหลกไตรสกขา เพอพฒนาผเรยนเปนมนษยทสมบรณ” ดวยเหตดงกลาว การศกษาตามแนวพทธศาสนา กคอ การสอนใหรจกสอนตวเองใหพนทกขและฝกอบรมใหเปนคนสมบรณแบบ โดยการปฏบตตามคณธรรม ๓ ประการ คอ ศล สมาธ และปญญา ปญญา คอ ความรแจง รอบร รเทาทนสภาวะความเปนจรง ผมปญญาเทานนจะขจดรากเหงาของความทกขไดโดยสนเชง และพระองคทรงมพระปรชาญาณสามารถเลอกใช วธสอนใหเหมาะสมกบบคคลและชมชน นอกจากน พระองคทรงมกลวธในการสอน ในการอธบาย ในการตอบปญหาอยางชาญฉลาด ชดเจน งายตอการท าความเขาใจ และพระองคยงมการเสรมแรงใหผเรยนภาคภมใจในตนเอง เรยนดวยความสบายใจ สรางบรรยากาศในการเรยนใหผเรยนอยากเรยน กระตอรอรนทจะเรยน กระทรวงศกษาธการจงมแนวความคดทจะสงเสรมใหสถานศกษาน าระบบของพทธธรรมมาประยกตจดกบระบบการเรยนการสอนในสถานศกษาปจจบน เพอพฒนาเยาวชนไทยใหเปนมนษยทสมบรณตามทพระราชบญญตการศกษาแหงชาตก าหนด ทมคณสมบตของการเปนคนทด คนเกง คนมความสขอยางแทจรง อนเปนเปาหมายแทของพทธธรรมอยแลว ใหมความชดเจนขน ดวยเหตผลดงกลาวมาน ผวจยในฐานะเปนพระสอนศลธรรมในโรงเรยนมความสนใจทจะศกษาถงการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาทางพระพทธศาสนา การจดการเรยนการสอน

3 พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต). โรงเรยนวถพทธ. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.พมพครงท ๑, ๒๕๔๗.

และแนวทางแกปญหาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร เพอพฒนาผเรยนใหมพฤตกรรม จตใจ และสมาธ ปญญาด เปนคนเกง ด มสข เปนสมาชกของสงคม และเปนพลเมองทดของประเทศชาตตอไป ๒. วตถประสงคของการวจย ๑.๒.๑ เพอศกษาสภาพการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๑.๒.๒ เพอศกษารปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๑ .๒.๓ เพอศกษาปญหาและอปสรรคการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

๓. วธการด าเนนการวจย ไดด าเนนวจย ๗ ขนตอน ดงน ๓.๑ รปแบบการวจย ๓.๒ ประชากร ๓.๓ การสรางคอมอในการวจย ๓.๔ เครองมอทใชในการวจย ๓.๕ การเกบรวบรวมขอมล ๓.๖ การวเคราะหขอมล ๓.๗ สถตทใชในการวเคราะหขอมล

๓.๑ รปแบบการวจยวจย ๓.๑.๑ ขนเตรยมการ ผวจยไดศกษาต าราตาง ๆ เอกสาร พรอมกบงานวจยทเกยวของกบหวขอวทยานพนธ เพอเปนแนวทางในการด าเนนการวจย ๓.๑.๒ ขนพฒนาเครองมอในการวจย ก าหนดเปนกรอบแนวความคดในการท าแบบสอบถาม พรอมกบหาความเทยงตรงของแบบสอบถามทสมพนธกบวตถประสงค โดยมผเชยวชาญใหค าปรกษา พรอมทงหาความเชอมน โดยทดลองกบกลมตวอยางทมใชกลมตวอยางในการวจย และใหกรรมการควบคมการวจย ไดตรวจสอบ ปรบปรง แกไขใหสมบรณยงขน ๓.๑.๓ ขนการวเคราะหขอมลและแปรผลขอมล ผวจยไดน าขอมลทไดจากแบบสอบถามทงหมดมาวเคราะหหาคาทางสถตตาง ๆ เพอวเคราะหขอมล ๓.๑.๔ ขนอภปรายผลและสรปผลการวจย น าผลการวเคราะหขอมลทงหมดมา อภปรายใหตรงกบวตถประสงคและสรปผลการวเคราะห สงเคราะหเปนรายงานวจยตอไป

๓.๒ ประชากร ประชากรทใชในการวจยครงนไดแก ผบรหาร คร และนกเรยนในโรงเรยนโรงเรยนทปงกร วทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑

กรงเทพมหานคร ปการศกษา ๒๕๕๘ ซงจ าแนกเปนผบรหาร จ านวน ๑๒ คน ครจ านวน ๒๕ คน นกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ จ านวน ๗๗ คน รวม ๑๑๔ ซงผวจยใชประชากรทงหมด ดงตารางท ๓.๑ ตารางท ๓.๑ แสดงจ านวนประชากรทใชในการวจย

๓.๓ การสรางเครองมอในการวจย ผวจยไดด าเนนการสรางเครองมอดงน ขนตอนท ๑ ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของแลวน ามาเปนแนวทางในการนยามค าศพทเฉพาะทใชในการวจย ขนตอนท ๒ สรางแบบสอบถามการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใน โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ ตามแนวคดทไดจากขนตอนท ๑ และขนตอนท ๒ ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดของ (Likert) ๕ ระดบ ไดแก มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด การหาคณภาพเครองมอทใชในการวจย ๑. ผวจยน าแบบสอบถามเสนอผเชยวชาญ จ านวน ๕ ทาน เพอตรวจความตรงของเนอหา ความสอดคลองตามวตถประสงคและค านยามศพทเฉพาะทใชในการวจย กบขอค าถาม โดยใหผเชยวชาญพจารณา ๓ กรณ คอ มความเหนดวย ไมแนใจ และไมเหนดวย ตอขอค าถามนน ๆ ๒. น าแบบสอบถามไปทดลองใช (Try out) กบผบรหาร ครและนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา)ในพระราชปถมภฯ จ านวน ๓๐ ชด ทไ มใชกลมตวอยางเพอหาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม ดวยคาสมประสทธ”แอลฟา (a-Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach) ผลการวเคราะหความเชอมนของแบบสอบถามพบวาแบบสอบถามส าหรบผบรหารและครมคาความเชอมน เทากบ ๐.๙๘ และแบบสอบถามส าหรบนกเรยน มคาความเชอมนเทากบ ๐.๙๕

๓.๔ เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถามการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร แบงออกเปน ๓ ตอนดงน ตอนท ๑ แบบสอบถามประชากรผเกยวของกบการจดการเรยน รตามหลกไตรสกขา ในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ตอนท ๒ แบบสอบถามสภาพการจดการเรยน รตามหลกไตรสกขาเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดของลเครท (Likert) ๕ ระดบ ดงน ระดบ ๕ หมายถง สภาพทปฏบตมากทสด ระดบ ๔ หมายถง สภาพทปฏบตมาก ระดบ ๓ หมายถง สภาพทปฏบตปานกลาง

ระดบ ๒ หมายถง สภาพทปฏบตนอย ระดบ ๑ หมายถง สภาพทปฏบตนอยทสด

ตอนท ๓ แบบสอบถามปญหาและขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการจดการเรยน รตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๓.๕ การเกบรวบรวมขอมล ๑. ผวจยไดท าหนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลจาก ส านกงานบณฑตศกษา หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เพอขออนญาตเขาท าการเกบรวบรวมขอมลโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๒. ผวจยขอความรวมมอจากผบรหาร คร และนกเรยนตอบแบบสอบถามโดยนดหมายวน เวลา ในการเกบรวบรวมขอมลกบทางโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๓.ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก ผบรหาร คร และนกเรยน ในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร จ านวน ๑๑๔ คน ซงผวจยใช ประชากรทงหมดเปนหนวยศกษา ๔. ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลทงหมด ดวยแบบสอบถามจ านวน ๑๑๔ฉบบ ไดรบแบบสอบถามครบทกฉบบ จากนนจงน าแบบสอบถามมาตรวจใหคะแนนและวเคราะห ขอมลทางสถต ๓.๖ การวเคราะหขอมล ผวจยไดท าการวเคราะหขอมล ประมวลผลขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจยทางสงคมศาสตร สถตทใชดงน ๑. วเคราะหแบบสอบถามเกยวกบสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถามโดยใชวธหาคาความถ แลวสรปออกมาเปนคารอยละ ๒. วเคราะหแบบสอบถามเกยวกบ รปแบบจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขา ในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา วเคราะหขอมลโดยใชสถตคาเฉลยเลขคณต และเบยงเบนมาตรฐาน น าเสนอในรปตารางประกอบค าอธบาย ๓. วเคราะหค าถามความคดเหน และขอเสนอแนะเกยวกบรปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร โดยวเคราะหเนอหาสาระประเดนส าคญ แลวน าเสนอเปนการเขยนแบบความเรยง ๔. ผลการวจย งานวจยเรองน การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร มวตถประสงค ๑.

เพอศกษาสภาพการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร ๒. เพอศกษารปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร และ ๓. เพอศกษาปญหาและอปสรรคการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร บคลากรมประสบการณในการสอนตามหลกไตรสกขาทแตกตางกน รปแบบ วธการสอนของแตละคนจงไมเหมอนกน โดยมขอเสนอแนะใหฝกอบรมไตรสกขาแกบคลากร โดยเนนทการปฏบตจรงและจดท าค,มอการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ขณะทโรงเรยนจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรทงนกเรยน ครและผปกครอง ครและผบรหารมความเปนแบบอยางทดในโรงเรยนแตขาดการประสานสมพนธรวมกบชมชนในลกษณะทเปนโรงเรยนวถพทธโดยเสนอแนะใหน านกเรยนรวมท ากจกรรมของวดและชมชนเพอใหเกดความสมพนธและเจตคตทดตอกน ส าหรบดานผลผลตนนโรงเรยนจดกจกรรม การพฒนาศล สมาธและปญญาอยเสมอสงผลใหนกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรงเบกบาน ปญหา คอ ยงไมมเครอขายความรวมมอ ระหวางบาน วด โรงเรยนในการสงเสรมการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขา ๕. สรป อภปรายผล ขอเสนอแนะ การวจยเรอง การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในประราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ครงนเปนการวจยเชงส ารวจ มวตถประสงค เพอศกษาสภาพการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑กรงเทพมหานคร เพอศกษารปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร และเพอศกษาปญหาและอปสรรคการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ซงเปนผบรหารและคร จ านวน ๓๗ คน และเปนนกเรยน จ านวน ๗๗ คน รวมทงสนจ านวน ๑๑๔ คน เครองมอทใชในการวจยครงน ไดแก แบบสอบถามการจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ซงเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating Scales) ตามแนวคดของลเครท (Likert) ๕ ระดบ ไดแก มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด จ านวน ๑๑๔ ชด ผลการวจยสรปไดดงน ๕.๑ สรปผลการวจย ๕.๑.๑ ตอนท ๑ การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม โดยจ าแนกตาม เพศ อาย วฒการศกษา ต าแหนง และประสบการณการท างาน

เปนเพศหญง จ านวน ๒๕ คน คดเปนรอยละ ๖๗.๖๐ และเพศชาย จ านวน ๑๒ คน คดเปนรอยละ ๓๒.๔๐ มอาย ๓๑ – ๔๐ จ านวน ๒๒ คน คดเปนรอยละ ๕๙.๕๐ อาย ๔๑ – ๕๐ ป จ านวน ๗ คน คดเปนรอยละ ๑๘.๙๐ มอายไมเกน ๓๐ ป มวฒการศกษาระดบปรญญาตร จ านวน ๒๓ คน คดเปนรอยละ ๖๒.๒๐ รองลงมาคอ ปรญญาโท จ านวน ๙ คน คดเปนรอยละ ๒๔.๓๐ มต าแหนงคร จ านวน ๓๓ คน คดเปนรอยละ ๘๙.๒๐ รองลงมาคอ ต าแหนงรองผอ านวยการฯ จ านวน ๒ คน คดเปนรอยละ ๕.๔๐ มประสบการณการท างานระหวาง ๖–๑๐ ป จ านวน ๑๙ คน คดเปนรอยละ ๕๑.๔๐ มประสบการณการท างานไมเกน ๕ ป ระหวาง ๑๑ –๑๕ ป และระหวาง ๒๑ – ๒๕ ป มจ านวน ๖ คนเทากน คดเปนรอยละ ๑๖.๒๐ เปนนกเรยนหญง จ านวน ๓๙ คน คดเปนรอยละ ๕๐.๖๐ และชาย จ านวน ๓๘ คน คดเปนรอยละ ๔๙.๔๐ และมอาย ๑๗ – ๑๘ ป จ านวน ๗๕ คน คดเปนรอยละ ๙๗.๔๐ อาย ๑๔ – ๑๖ ป จ านวน ๒ คน คดเปนรอยละ ๒.๖๐ ๕.๑.๒ ตอนท ๒ ผลการวเคราะหการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาโดยภาพรวม การจดการเรยนตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา)ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร อยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๙๒ ดานการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของผบรหารและครโดยภาพรวมมคาเฉลยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๖๗ สภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ดานปจจยน าเขา (Input) ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาดานปจจยน าเขา (Input) โดยภาพรวมอยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๕๕ ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยนของผบรหารและคร ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยนโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ ๓.๒๓ ดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ ของผบรหารและคร ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบโดยภาพรวมอยในระดบมาก สรปไดวา การจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของผบรหารและครในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ผบรหารและครมสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา โดยภาพรวมในระดบมาก การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยนโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร พบวา นกเรยนมสภาพการจดการเรยนเตามหลกไตรสกขาโดยภาพรวม ในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ๑. ดานปจจยน าเขา (Input) นกเรยนมสภาพการจดการเรยนตามหลกไตรสกขาระดบมาก แบงออกเปน ๓ ดาน คอ ๑. ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมากทสด มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบผบรหารมความจรงใจในการท างานในระดบมากทสด นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากทสดและมากตามล าดบ โดยมระดบความคดเหนต าสดในประเดนครเขาใจหลกการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขาในระดบมาก ปญหาอปสรรคทพบคอ ครมลกษณะและทศนคตทตางกนในการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา โดยมขอเสนอแนะคอ ควรมการอบรม สมมนาบคลากรในเรองความเขาใจเกยวกบการจดการเรยน

ตามหลกไตรสกขาและจดท าค มอการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาเพอใหครมทศนคตทตรงกน ๒. ดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ ๒. ดานกระบวนการ (Process) นกเรยนมสภาพการจดการเรยนตามหลก ไตรสกขาระดบมาก แบงออกเปน ๓ ดาน คอ ๑. ดานการจดการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนจดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญา ในกจกรรมการด ารงชวตประจ าวนในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนมาก และปานกลางตามล าดบ มระดบความคดเหนต าสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนมการใชสอการเรยนรททนสมย ในระดบปานกลาง ควรนมนตพระสงฆททรงความรมาเปนผน าจดการเรยนรทเกยวกบศาสนาและศลธรรมในโรงเรยน ๒ . ดานการจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร พบวาโดยภาพรวมอยในระดบมาก มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนสงเสรมบคลากรและนกเรยนใหปฏบตตนเปนแบบอยางทดตอผอนในระดบมากทสด ๓. ดานผลผลต (Output) นกเรยนมสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบมาก ม ๑ ดาน คอ ดานการพฒนาศล สมาธ และปญญา มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบนกเรยนเชอมนผลของการกระท าความดในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากเทากน โดยมระดบความคดเหนต าสดใน ๒ ประเดน คอ นกเรยนปฏบตตามหลกศล ๕ ๔. ดานผลกระทบ (Impact) นกเรยนมสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบมาก ม ๑ ดาน คอ บาน วด โรงเรยนไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขามระดบความคดเหนสงสดในประเดนนกเรยนเหนผลดของการกระท าความดของตนในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากเทากน โดยมระดบความคดเหนต าสดใน ๒ ประเดน คอนกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนไดอยางมความสขในระดบมากและนกเรยนรจกวเคราะหและเลอกรบสอทเหมาะสมทางสงคมออนไลนในระดบมาก

๕.๒ อภปรายผล

จากผลการศกษา มประเดนทควรน ามาอภปรายผลในดานตาง ๆ แยกตามกลมประชากรดงน ๕.๒.๑ การจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของผบรหารและคร ๑. ดานปจจยน าเขา ผลจากการวจยพบวา ทก ดาน ในดานปจจยน าเขาซงประกอบดวย ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน, ดานการบรหารจดการอยางเปนระบบ,ดานการจดการดานสงแวดลอมทเหมาะสม มการด าเนนการอยในระดบปานกลาง ซงเปนประเดนทเกยวกบบรบทของโรงเรยนทไมเนนไปในศาสนาใดศาสนาหนงแตสามารถผสมกลมกลนกนไดในทกศาสนาโดยยดหลกความเปนมนษย ๕ ประการ อนแสดงใหเหนถงความตระหนก และความพยายามทชดเจนในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

๒. ดานกระบวนการ ผลการวจยพบวา ดานการจดบรรยากาศและ ปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรและการจดกจกรรมพนฐานชวตมการด าเนนการในระดบมากทก ประเดนโดยเฉพาะประเดนโรงเรยนจดกจกรรมบรหารจต เจรญปญญาในกจกรรมการด ารงชวต ประจ าวนทงนเพราะการจดการเรยนรตามหล

๓.ดานผลผลต ผลการวจยพบวา โรงเรยนไดมการด าเนนการในสวนของ ปจจยน าเขาและกระบวนการอยางสม าเสมอและตอเนอง ท าใหนกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรงเบกบาน โรงเรยนมการจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรตอนกเรยนสอดคลอง กบงานวจยของพระมหาเสกสรร จรภาโส (จแสง) ทกลาวไววา การสงเสรมดานอารมณจตใจ ตองจดสภาพแวดลอมทสงเสรมใหเกดความรสกอบอน เอออาทร และปลอดภย ไ มแสดงอาการขมข ห รอรงแกเดก

๔. ดานผลกระทบ จากผลการวจยพบวา บาน วด โรงเรยน (บวร) ไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบมาก แสดงใหเหนถงความเชอมนของทกภาคสวนทมตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา วาจะเปนการน าศลธรรมความดงามจาก กระบวนการปลกฝงทางปญญาใหกบอนชนผานกระบวนการทางการศกษาในระบบเพอสรางเสรม คณธรรม

ขอเสนอแนะในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและครคอ ผบรหารม ความเปนผน าในการปฏบตตนในกรอบของศล ๕ และเปนแบบอยางทดแก คร และนกเรยน โรงเรยนควรสงเสรมความเขมแขง และความสามคคในคณะครผานกจกรรมตาง ๆ ตลอดทงสงเสรมความเปนกลยาณมตรตอกน ในการท างานทง บาน วด และโรงเรยน โดยขอใหมพระสงฆเปนผมบทบาทส าคญในการอบรมศลธรรมทงของบานและโรงเรยนโดยเฉพาะในโรงเรยนใหมากขนเพอเปนตนแบบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใหกบโรงเรยนอนตอไป ๕.๒.๒ สภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน

๑. ดานปจจยน าเขา ผลจากการวจยพบวา นกเรยนมสภาพการจดการเรยนตามหลกไตรสกขาโดยรวมระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวานกเรยนมความเหนในตวชวดดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยนระดบมากทสด ทงนเนองจากนกเรยนไดรบการเอาใจใสจากผบรหารและครเปนอยางดดวยปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรนอกจากนนแลวยงประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกนกเรยนอกดวยสงผลใหเกดการเรยนรทดขน

๒. ดานกระบวนการ ผลการวจยพบวา นกเรยนมสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาโดยรวมระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา นกเรยนมความคดเหนดานการจดการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) ในระดบมากโดยเฉพาะในประเดนเกยวกบโรงเรยนจดกจกรรมบรหารจต เจรญปญญาในกจกรรมด ารงชวตประจ าวน

๓. ดานผลผลต ผลการวจยพบวา นกเรยนมสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาโดยภาพรวมระดบมาก เมอพจารณาดานการพฒน าศล สมาธ และปญญานกเรยนมความคดเหนมากทสดเกยวกบความเชอมนในผลของการกระท าความด เพราะโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา)ในพระราชปถมภ มปณธานในการจดการเรยนการสอนทเนนใหนกเรยนเปนคนดมากกวาคนเกง

๔. ดานผลกระทบ จากผลการวจยพบวา นกเรยนมสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาโดยภาพรวมระดบมาก เมอพจารณาดานบาน วด โรงเรยนไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขานกเรยนมความคดเหนมากทสดในประเดนเกยวกบนกเรยนเหนผลดของการกระท าความดของตน ซงสอดคลองกบปจจยดานผลผลต

๕.๓ องคความรทไดจากการวจย ๑. ทราบการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร ๒. ไดรปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร ๓. ไดแนวทางการแกปญหา การจดการเรยน การสอน ตามหลกไตรสกขาของ โรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร เพอน าไปพฒนาตนเองและประยกตใชในการจดการเรยนการสอนในฐานะทเปนครพระสอนศลธรรมในโรงเรยน ๕.๔ ขอเสนอแนะ

๕.๔.๑ ขอเสนอแนะจากการวจย ๑. ควรใหพระสงฆเปนผมบทบาทส าคญในการอบรมศลธรรมทงของบาน และโรงเรยนโดยเฉพาะในโรงเรยนใหมากขน

๒. ควรสงเสรมการพฒนาศกยภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาเพอ เปนตนแบบใหกบโรงเรยนอน

๓. ควรมพระสงฆผทรงคณวฒทางพระพทธศาสนาเปนผมบทบาทส าคญใน การอบรมศลธรรมทงของบานและโรงเรยน โดยเฉพาะในโรงเรยนใหมากขนเพอเปนตนแบบการ จดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใหกบโรงเรยนอนตอไป

๔. ควรมการอบรม สมมนาบคลากรในเรองความรความเขาใจเกยวกบการ จดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

๕. ควรมการสงเสรมใหมการสอนและสอบธรรมศกษาหรอเรยนพทธศาสนา วนอาทตย เพอเพมพนความรทางพระพทธศาสนา พทธธรรมใหกบครและนกเรยน


กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. การจดสาระการเรยนรพระพทธศาสนากลมการเรยนรสงคม ศกษาศาสนา และวฒนธรรม ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน, ๒๕๔๔. กรงเทพมหานคร: พมพครงแรก โรงพมพครสภาลาดพราว, ๒๕๔๕. บญชม ศรสะอาด. รศ.ดร.การวจยเบองตน. กรงเทพมหานคร. สวรยาสาสน จดพมพ, ๒๕๓๕. พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). กระบวนการเรยนรเพอพฒนาคนสประชาธปไตย. กรงเทพฯ พมพครงท ๔ โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓. พระพรหมคณาภรณ. (ป.อ.ปยตโต). พทธธ รรม (ฉบบปรบปรงขยายความ). พมพครงท ๑๑.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพ บรษทสหธรรมก จ ากด, ๒๕๔๙. __________.สการศกษาแนวพทธ. กรงเทพมหานคร: พมพครงท ๖ ส านกพมพมลนธพทธธรรม. บรษท พมพสวย จ ากด, ๒๕๔๘. __________.รหลกกอนแลวศกษาและสอนใหไดผล. กรงเทพมหานคร: พมพครงท ๔. บรษท ออนปา จ ากด, ๒๕๔๘.

__________.การศกษาเรมตนเมอคนกนอยเปน . กรงเทพมหานคร : พมพส านกพมพมลนธ พทธธรรม, ๒๕๔๙. __________.พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรม.กรงเทพมหานคร:บรษท เอส.อาร.พรนตง

แมส โปรดกส จ ากด, ๒๕๔๘. __________.ทกขส าหรบเหนแตสขส าหรบเปน. กรงเทพมหานคร: บรษทธรรมสาร จ ากด, ๒๕๔๖. __________.ภมธรรมชาวพทธ. กรงเทพมหานคร: บรษทสหธรรมมก จ ากด, ๒๕๔๖. __________.คมอชวต. กรงเทพมหานคร: บรษท ศรชยการพมพ จ ากด, ๒๕๔๗. พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต). โรงเรยนวถพทธ. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.พมพครงท ๑, ๒๕๔๗. พรพมล พรพระชนม ดร. การจดกระบวนการเรยนร สงขลา: เทมการพมพสงขลา ภาคหลกสตร และการสอนคณะศกษาศาสตร, ๒๕๕๐. พทธทาส. คมอมนษยฉบบสมบรณ. กรงเทพมหานคร: ธรรมสภา, ๒๔๙๙. ยทธ ไกยวรรณ. ผศ.ดร. เทคนคการสอนและวธการ. กรงเทพมหานคร.ครงท ๑ พมพศนยสอเสรม กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๑ . ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรงเทพมหานคร: นาน-มบคสพบลชเคชนส, ๒๕๔๖. สวมล ตรกานน. ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตรแนวทางสการปฏบต. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๒. ส านกพฒนาวฒถกรรมการจดการศกษา. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. กระทรวงศกษาธการ. แนวทางการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ), ๒๕๔๘. __________.ตวชวดการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพองคการรบสง สนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ), ๒๕๔๗. (๒) บทความ : จ านงค ทองประเสรฐ. (ศาสตราจารย พเศษ), หวใจพระพทธศาสนา. พทธจกร. ปท ๖๑ ฉบบท ๗ (กรกฎาคม ๒๕๕๐) : ๔-๕. (๓) วทยานพนธ : กชปณฏ สทธปญญากล. ความสมพนธระหวางการปฏบตตนตามหลกไตรสกขา ศล สมาธ และ

ปญญา กบพฤตกรรมการปฏบตงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดชยภม. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๑.

จกรนทร พรงทองฟ. ปจจยทสงผลตอปญหาการเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษา หลกสตรการศกษานอกโรงเรยน สายสามญ เขตคลองสาน กรงเทพมหานคร ๑ สงกดกรมการศกษานอกโรงเรยน กระทรวงศกษาธการ. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๕๑.

บญเรอน เฑยรทอง. ทศนคตและความเขาใจตอค าสอนทางพระพทธศาสนาทเกยวกบอรยมรรคมองค ๘ ของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย . กรงเทพมหานคร : วทยานพนธ พทธศาสตรมหาบณฑต. พระพทธศาสนา,๒๕๔๗.

ประสาน กนตง, การศกษาปญหาในการประเมนตามสภาพจรงของครคณตศาสตร ชวงชนท ๓ และ ๔ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานนทบร. วทยา นพนธการศกษามหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๕๑.

ปราณ ปยะวรากร. สภาพและปญหาการสอนของครผสอนวชาพระพทธศาสนาในโรงเรยนมธยมศกษาจงหวดชยภม. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๖.

ผกามาศย รกษนาด. การใชไตรสกขาในการพฒนาศลธรรมของเยาวชนไทย : ศกษากรณโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามค าแหง, ๒๕๔๙.

พรทพา กฎมพนานน. การศกษาวเคราะหกระบวนการเรยนรในพระพทธศาสนาและการพฒนาคน. กรงเทพมหานคร: คณะครศาสตร. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑. พชญรชต บญชวย. การศกษากระบวนการสรางภาวนา ๔ โดยใชหลกไตรสกขา . กรงเทพมหานคร :

วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑ ต. สาขาพระพทธศาสนา. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙.

ภวดล แกวมณ , ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมตงใจเรยนวชาภาษาองกฤษของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๑ โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) เขตวฒนา จงหวดกรงเทพมหานคร. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๕๑.

มนญ ชยสงเนน, การศกษาสภาพและปญหาการบรหารงานกจการนกเรยน ของโรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย ลพบร, วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๔๙.

เรณ ค าภกด . ปญหาการเรยนการสอนของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาทจดใหแกพระภกษสามเณรในวด : ศกษาเฉพาะกรณกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษากลมท ๖, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต.บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๓.

วรตน มณฑานนท. อทธพลของหลกไตรสกขาทมผลตอการสอนและการเรยนรของเดก กรณศนยเดกกอนเกณฑวดศรพงษธรรมนมต.กรงเทพมหานคร : วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต (ไทยศกษา). มหาวทยาลยรามค าแหง, ๒๕๔๕.

สวรรสร ฤทธเลอน. พฤตกรรมตามหลกไตรสกขาของผอ านวยการวทยาลยสารพดชาง กลมภาคใตวทยานพนธครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, ๒๕๔๓.

สพตรา ผลรตนไพบลย. ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการเรยนวชาคณตศาสตรของนกเรยนชวงชน ท ๓โรงเรยนสราษฎรพทยา จงหวดสราษฎรธาน. ; วทยานพนธการศกษามหาบณฑ ต,

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๕๐. สวนยพร พนธโยธ. ผลการสอนโดยใชบทเรยนบนเครอขายกบการสอนปกตดวยวธไตรสกขา เรอง

ความหมาย ความจรง คณคา และความมงหมายของชวต ทมผลตอการเรยนรของนกศกษาระดบปรญญาตร ชนปท ๑ สถาบนการพลศกษา วทยาเขตอดรธาน. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต . (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม , ๒๕๔๙

อจฉรา เพงเลงผล,ปจจยทสงผลตอนสยในการเรยนวชาคณตศาสตรของนกเรยนชวงชนท๔โรงเรยน เบญจมราชาลย เขตพระนคร กรงเทพมหานคร. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๕๑.

บทท ๑

บทน า

๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา

การศกษาเปนการพฒนาชวต ท าใหเกดการเปลยนแปลงของชวตทจะด าเนนไปหรอ มความเปนอยทดขน และเปนพนฐานส าคญในการขบเคลอนสงคมและประเทศชาตใหเจรญกาวหนา ทงนการพฒนาคณภาพชวตและการขดเกลาทางสงคมโดยผานกระบวนการศกษาทถกตองจะเปน การสรางบคลากรทมคณภาพ เพอพฒนาคณภาพชวตตนเอง พฒนาครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต ดงนน การศกษาจงเปนการพฒนาและเปนเครองมอส าหรบพฒนาบคลากรของชาต ท าใหพฤตกรรมและการด าเนนชวตเปนไปในทางสรางสรรค สามารถด าเนนชวตไดอยางผาสก มนคง คดเปน ท าเปน แกปญหาเปน มความรคคณธรรม พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต ) ไดใหหลกคดสนๆ วา “มนษยเปนสตวทตองการฝก หมายความวา การด าเนนชวตเพอใหอยได และการอยดของมนษย แทบไมมอะไรเลย ทไดมาแบบเปลา ๆ แตลวนไดมาดวยการศกษาเรยนร ฝกหดพฒนาขนมาทงสน โดยตางจากสตวอนทวไปทด าเนนชวตไดดวยสญชาตญาณ แทบไมตองเรยนรฝกฝนพฒนา เพราะมนษยเปนสตวทฝกได หมายความวา การทเรยนรฝกหดพฒนาไดน เปนความพเศษของมนษย ซงท าใหมนษยมชวตทดงามประเสรฐ เลศลา จนแทบจะเปนอะไรไดทกอยาง อยางททานวา ฝกตนจนประเสรฐเลศกวาเทวดา แมกระทงพระพรหม กเคารพนบไหว ตางจากสตวอนทวไปทเกดมาดวยสญชาตญาณอยางไร กตายไปดวยสญชาตญาณอยางนน” สงทจะแกปญหาเหลานได คอการใหการศกษาแกสงคมไทยโดยเฉพาะเยาวชน และการศกษาเรมตนทจะตองใหความส าคญในเรอง “ดเปน” และ “ฟงเปน” ซงหมายถง การรจกใชอายตนะ หรอใชอนทรยใหไดประโยชน ไมเกดโทษ คอ ใชตาด หฟง จมกดมกลน ลนลมรส และกายสมผส ซงถอวาส าคญมากในการพฒนามนษยเบองตน จดอยในหลกทเรยกวา อนทรยสงวร ซงรวมอยในขน “กายภาวนา” คอ การพฒนากาย หรอพฒนาการทางกาย เปนตน วถชวตและวฒนธรรมของชาวไทยไดรบการกลอมเกลาจากค าสอนของพระพทธศาสนาตงแตยคแรกของประวตศาสตรชาตไทย จนกลาวไดวา วถพทธ คอ วถวฒนธรรมของชาวไทยสวนใหญ จนมความเปนเอกลกษณททวโลกตระหนกและใหการยอมรบ พทธธรรมหรอพทธศาสตรเปนองคความรทมงเนนใหผศกษาเขาใจธรรมชาตของโลกและชวตทแทจรง และฝกใหผศกษาสามารถด าเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสมตงแตระดบการด าเนนชวตประจ าวนของคนทวไป คอ การกน อย ด ฟง จนถงระดบ การด าเนนชวตของนกบวชผมงมชวตทบรสทธ และในทกระดบยงผลใหผศกษาเองมความสขพรอม ๆ กบชวยใหคนรอบขางและสงคมมความสขพรอมกนไปดวยอยางชดเจน

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), การศกษาเพออารยธรรมทยงยน , (กรงเทพมหานคร: บรษท สหธรรมก จ ากด, ๒๕๓๗), หนา ๑๓. เรองเดยวกน, หนา ๓๕ - ๓๗.

๒

พทธธรรมมกรอบการพฒนาหลกเปนระบบศกษา ๓ ประการเรยกวา ไตรสกขาคอ อธสลสกขา อธจตตสกขา และอธปญญาสกขา ทเรยกสน ๆ วา ศล สมาธ ปญญา ซงเปนการฝกหดอบรมเพอพฒนากาย ความประพฤต จตใจ และปญญา ไตรสกขานเปนการศกษาทครอบคลมการด าเนนชวตทกดานและทกวยอกทงความงายยากตงแตเรองเบองตนทงของเดกและผใหญจนถงเรองทละเอยดซบซอนทยากจะหาองคความรอนใดมาเทยบได การศกษาของกลบตร กลธดาและผใหญทงหลายในอดตอนยาวนานของไทย มฐานจากการใชพทธธรรมมาอบรมสงสอน แตอาจไมมระบบของการศกษาบงคบอยางในยคปจจบนแมในปจจบนจะมการศกษาภาคบงคบแกคนสวนใหญ แตกมไดน าเอาพทธธรรมมาเปนฐานของการศกษา แตน าระบบและองคความรตามโลกนยมโดยมฐานจากประเทศตะวนตกมาเปนแกนในการจดศกษา ท าใหพทธธรรมเอง เรมหางเหนจากชวตของคนไทยยคปจจบนมากขน ซงเปนทนาเสยดายในความล าคาของพทธธรรม และในความเปนสมบตของชาต ซงไดกอสรางฐานของวฒนธรรมไทยมาแตอดต ดวยคณคาอนอนนตขององคความรในพทธธรรมและระบบไตรสกขาทชดเจนในการใหการศกษาผเรยนทกวย ประเทศไทยตองเผชญกบปญหาทางสงคมมากมาย ทงอบายมข ความขดแยง การเหนแกประโยชนสวนตนและพวกพอง โดยเฉพาะเดกและเยาวชนซงเปนวยทออนไหวไดงาย เมอความเจรญทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของตะวนตกเขามาอยางขาดการกลนกรอง และไมมขดจ ากด ท าใหความเจรญดานวตถ แผขยายเขามาสประเทศไทย ท าใหประชาชนสนใจในวตถ ขาดการใสใจในดานจตใจ สภาพจตใจของเยาวชนไทยกลบต าและขาดการพฒนาคณภาพของจต หรอขาดศลธรรม คณธรรม จรยธรรม รวมทงศลปวฒนธรรมอนดงามของคนไทยลมหลงในวตถ ดงททานพทธทาสภกข

ไดกลาวไวตอนหนงวา “สงคมไทยปจจบนไดมการเปลยนแปลงไปตามวตถเปนอยางมากแตการเปลยนแปลงดงกลาวหาไดเปนไปเพอประโยชนสขทแทจรงของคนไทยไม คนนยมวตถหรอวตถนยมมากขน มกเลสมากขน และสงทขาดคอศลธรรม เพราะรบเอาอทธพลอารยธรรมตะวนตกทแพรหลายเขามามากเกนไป และคนไทยรบเอาโดยไมมวจารณญาณ” สงผลใหเกดปญหาขนกบสงคมไทยตลอดระยะเวลาทผานมานกคดและนกวชาการพยายามน าสาระการเรยนรพระพทธศาสนาสโรงเรยนโดยเสนอแนวคดและพยายามน าพทธธรรมประยกตใชกบการศกษาไทยตลอดถงหลกสตรพระพทธศาสนาส าหรบสอนในโรงเรยน เปนตน และเมอน าเขาสโรงเรยน แลวกมลกษณะเปนวชาหนงในกระบวนวชาทงหลายทมอย และการศกษาไทยใหความส าคญตอเนอหาวชามาก จนละเลย การเรยนทเปนวถชวตจรง ดงนน ทผานมาหลกสตรพระพทธศาสนาตาง ๆ ทน าเขาสโรงเรยนจงมลกษณะเปนวชา แตมไดน าไปสวถชวตจรง

ส านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา,ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน,กระทรวงศกษาธการ, แนวทางการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ, (ร.ส.พ) ๒๕๔๘), หนา ๑๒. พทธทาสภกข, ทานพทธทาสกบการศกษา , วารสารครศาสตรปท ๑๑, (กรงเทพมหานคร : อกษรเจรญทศน, ๒๕๒๕), หนา ๑๖.

๓

ฉะนน นกการศกษาจงไดพยายามแสวงหาวธการน าหลกพทธธรรมเขาสกระบวนการศกษาเพอใหบรรลจดมงหมายของการจดการศกษาทแทจรง ในเรองน พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต) ไดกลาววา “ทายสดกไดแนวทางออกมาในรปแบบของโรงเรยนวถพทธ หมายถง โรงเรยนทจดการศกษา ตามหลกไตรสกขา เพอพฒนาผเรยนเปนมนษยทสมบรณ” ดวยเหตดงกลาว การศกษาตามแนวพทธศาสนา กคอ การสอนใหรจกสอนตวเองใหพนทกขและฝกอบรมใหเปนคนสมบรณแบบ โดยการปฏบตตามคณธรรม ๓ ประการ คอ ศล สมาธ และปญญา ปญญา คอ ความรแจง รอบร รเทาทนสภาวะความเปนจรง ผมปญญาเทานนจะขจดรากเหงาของความทกขไดโดยสนเชง และพระองคทรงมพระปรชาญาณสามารถเลอกใช วธสอนใหเหมาะสมกบบคคลและชมชน นอกจากน พระองคทรงมกลวธในการสอน ในการอธบาย ในการตอบปญหาอยางชาญฉลาด ชดเจน งายตอการท าความเขาใจ และพระองคยงมการเสรมแรงใหผเรยนภาคภมใจในตนเอง เรยนดวยความสบายใจ สรางบรรยากาศในการเรยนใหผเรยนอยากเรยน กระตอรอรนทจะเรยน จะเหนไดวาจดมงหมายในการสอนและพทธวธตาง ๆ ในการททรงใชสอนนนลวนตะลอมไปสปญญาใหบคคลประจกษแจงดวยตนเองจนสามารถเปนทพงแกตนได แนวทางการจดการศกษาตามหลกไตรสกขาน ไดมนกวชาการ ใหทศนะไว ยกตวอยางเชน ดร.พระมหาจรรยา สทธญาโณ ซงไดใหทศนะวา “การศกษาทถกทางควรใชไตรสกขาและอรยมรรค ซงจะท าใหแนวคดทางการศกษาบรรลเปาหมายและเกดความสมบรณได” และ สาโรช บวศร ไดใหทศนะวา “ควรนาแนวทางสความส าเรจ คอ ศล สมาธ และปญญา มาใชเปนยทธศาสตรการศกษาโดยรวม ซงครอบคลมการพด การกระท าและการคด” และเมอไตรสกขาเปนหลกการศกษาทส าคญ ดงนน พระราชวรมน (ป.อ.ปยตโต) จงย าวา “ภารกจของสถานศกษากคอการฝกบคคลครบทง ๓ ระดบ คอ ศล สมาธ และปญญา” เปนตน กระทรวงศกษาธการจงมแนวความคดทจะสงเสรมใหสถานศกษาน าระบบของพทธธรรมมาประยกตจดกบระบบการเรยนการสอนในสถานศกษาปจจบน เพอพฒนาเยาวชนไทยใหเปนมนษยทสมบรณตามทพระราชบญญตการศกษาแหงชาตก าหนด ทมคณสมบตของการเปนคนทด คนเกง คนมความสขอยางแทจรง อนเปนเปาหมายแทของพทธธรรมอยแลว ใหมความชดเจนขน คอ

พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต), โรงเรยนวถพทธ, พมพครงท๒, (กรงเทพมหานคร: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๗), หนา ๓๒. ชยวฒน สทธรตน, ๘๐ นวตกรรมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ, (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ แดเนกช อนเตอรคอรปอเรชน, ๒๕๕๒), หนา ๑๕๘-๑๕๙. สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, พทธธรรมนาการศกษาไดอยางไร , (กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๔), หนา ๓๗. สาโรช บวศร , สนทร โคตรบรรเทา แปล , ปรชญาการศกษาสาหรบประเทศไทย : จดบรรจบระหวางพทธศาสนากบประชาธปไตย, (กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๔๔), หนา ๘๙. พระราชวรมน (ป.อ.ปยตโต), พทธธรรม ฉบบปรบปรงและขยายความ , (กรงเทพมหานคร : คณะระดมธรรม, ๒๕๒๕), หนา ๖๐๖. เรองเดยวกน, หนา ๑๓.

๔

๑. สาเหตของปญหาการอบรมศลธรรมใหเดกและเยาวชน ๑.๑ บาน วด และโรงเรยนแยกกนท าหนาท พอแมทบานใหเงนแกเดกเพอเลยงดทางรางกาย ไมมหนาทสอนหนงสอหรออบรมทางจตใจ โรงเรยนกท าหนาทเดยวคอสอนวชาการไมมหนาทอบรมศลธรรม วดกอบรมศลธรรมอยางเดยวไมรบภาระอน ๆ ๑.๒ ไมมการประสานกนระหวางบาน วดและโรงเรยนนนคอ เมอพอแมผปกครองไมอบรมศลธรรมแกเดกกไมมการพาเดกไปวด เมอโรงเรยนไมอบรมศลธรรมแกเดก กไมมการพาเดกไปวดหรอไมนมนตพระสงฆมาสอนในโรงเรยน ๑.๓ เมอทงพอแมผปกครองหรอโรงเรยนพาเดกไปวด พระสงฆไมท าหนาทอบรมศลธรรมแกเดก หรอเมอโรงเรยนนมนตพระสงฆไปสอนทโรงเรยน กมพระสงฆไมเพยงพอทจะท าหนาท ๒. การแกปญหาการด าเนนการโรงเรยนวถพทธมงแกปญหาทง ๓ ประการคอ ๒.๑ เดกเปนศนยกลางของการพฒนา เราตองไมพฒนาเดกแบบแยกสวน โรงเรยนตองพฒนาเดกใหรอบดานทงทางกาย ทางสงคม ทางจตใจและทางปญญา นนคอ โรงเรยนไมเพยงแตสอนหนงสอ แตอบรมศลธรรมใหแกเดกอยางจรงจงไมตองรอใหเดกไปวดแลวคอยอบรมศลธรรมทนนแททจรงโรงเรยนวถพทธตองพยายามยกวดมาไวทโรงเรยน คอ โรงเรยนเปนทงแหลงเรยนรทางวชาการและเบาหลอมทางศลธรรมไปพรอม ๆ กน ๒.๒ เพอท าหนาทบรการ ณ จดเดยวไดโรงเรยนตองไดรบความรวมมอจากพอแมผปกครองและจากพระสงฆในวด โรงเรยนท าขอตกลงกบวดวาจะพาเดกไปเรยนกบพระสงฆหรอนมนตพระสงฆมาสอนในโรงเรยน ๒.๓ องคประกอบส าคญของโรงเรยนวถพทธกคอ วด คณะสงฆตองมความพรอมในเรองนทงดานนโยบายทชดเจนและการพฒนาความรความสามารถของพระสงฆ

ดวยเหตผลดงกลาวมาน ผวจยในฐานะเปนพระสอนศลธรรมในโรงเรยนมความสนใจทจะศกษาถงสภาพจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาทางพระพทธศาสนา ปญหาการจดการเรยนการสอนและแนวทางแกปญหาของ โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร เพอพฒนาผเรยนใหมพฤตกรรม จตใจ และสมาธ ปญญาด เปนคนเกง ด มสข เปนสมาชกของสงคม และเปนพลเมองทดของประเทศชาตตอไป

พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต), โรงเรยนวถพทธ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๗), หนา ๒๕. เรองเดยวกน, หนา ๒๕-๒๖

๕

๑.๒ วตถประสงคของการวจย ๑.๒.๑ เพอศกษาสภาพการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๑.๒.๒ เพอศกษารปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑กรงเทพมหานคร ๑.๒.๓ เพอศกษาปญหาและอปสรรค การจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๑.๓ ปญหาทตองการทราบ ๑.๓.๑ สภาพการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของ โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร เปนอยางไร ๑.๓.๒ รปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร เปนอยางไร ๑.๓.๓ ปญหาและอปสรรค การจดการเรยน การสอน ตามหลกไตรสกขาของ โรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑กรงเทพมหานคร เปนอยางไร ๑.๔ ขอบเขตการวจย ๑.๔.๑ ขอบเขตดานเนอหา การวจยเรอง สภาพการเรยนการสอนตามแนวไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ไดก าหนดขอบเขตดานเนอหาไว ๓ ดาน ไดแก ๑. ดานปจจยน าเขา (Input) ๑.๑ ดานคณลกษณะทดของผบรหาร ๑.๒ ดานระบบบรหารของผบรหาร ๑.๓ ดานระบบหลกสตรสถานศกษา ๑.๔ ดานสภาพแวดลอมในโรงเรยน ๒. ดานกระบวนการ (Process) ๒.๑ ดานการเรยนการสอนทบรณาการหลกไตรสกขา ๒.๒ ดานบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร

๖

๒.๓ ดานกจกรรมพนฐานชวตประจ า ๓. ดานผลผลต (Output) ๓.๑ ดานศล ๓.๒ ดานสมาธ ๓.๓ ดาน ปญญา

๑.๔.๒ ขอบเขตดานตวแปร ขอบเขตดานตวแปรทใชในการวจยครงน ผวจยแบงเปน ๒ ตวแปร ๑. ตวแปรตน ( Independence Variables) ไดแก สถานภาพ ทวไปของผตอบแบบสอบถาม ๑.๑ ผบรหาร / คร - เพศ - อาย - วฒการศกษา - ประสบการณการท างาน ๑.๒ นกเรยน - เพศ - อาย - ระดบชน ๒. ตวแปรตาม (Dependence Variables) ไดแก การจดการการเรยนรตามแนวไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ใน ๓ ดาน คอ ๑. ดานปจจยน าเขา (Input) ๑.๑ ดานคณลกษณะทดของผบรหาร ๑.๒ ดานระบบบรหารของผบรหาร ๑.๓ ดานระบบหลกสตรสถานศกษา ๑.๔ ดานสภาพแวดลอมในโรงเรยน ๒. ดานกระบวนการ (Process) ๒.๑ ดานการเรยนการสอนทบรณาการหลกไตรสกขา ๒.๒ ดานบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร ๒.๓ ดานกจกรรมพนฐานชวตประจ า ๓. ดานผลผลต (Output) ๓.๑ ดานศล ๓.๒ ดานสมาธ ๓.๓ ดานปญญา

๗

๑.๔.๓ ขอบเขตดาน ประชากร ๑. ประชากรทใชในการวจยครงน เปนผบรหาร คร และนกเรยนโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปภมภฯ ซงจ าแนกเปนผบรหาร จ านวน ๑๒ คน ครจ านวน ๒๕ คน นกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ จ านวน ๗๗ คน รวม ๑๑๔ คน โดยผวจยไดใชประชากรทงหมดนในการท าวจย

๑.๔.๔ ขอบเขตดานสถานท ใชสถานทในการวจยครงน โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

๑.๔.๕ ขอบเขตดานระยะเวลา ระยะเวลาทใชในการวจยครงน ผวจยไดด าเนนการตงแตเดอน พฤษภาคม ๒๕๕๘ ถงเดอน พฤศจกายน ๒๕๕๘ รวม ๘ เดอน ๑.๕ สมมตฐานการวจย ๑.๕.๑ สภาพการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร มประสทธภาพตามเกณฑคาเฉลยคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ ตงแต ๓.๕๑ ขนไป และคาเบยงเบนมาตรฐาน ไมเกน ๑.๐ ๑.๕.๒ รปแบบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๑.๕.๓ ปญหา การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของ โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ใน ๓ ดานหลงเรยนสงกวากอนเรยน ๑.๖ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย

หลกพทธธรรม หมายถง ค าสอนของพระพทธเจาทปรากฏอยในคมภรพระไตรปฏกเถรวาท โรงเรยน หมายถง โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 ตงอยท 136/1 หม 1 แขวงทววฒนา เขตทววฒนา กรงเทพมหานคร 10170 การจดการเรยนร หมายถง การทผเรยนไดท ากจกรรม ฝกทกษะ ฝกปฏบต รวมทงการปลกฝง คณธรรม คานยม และคณลกษณะทพงประสงค รปแบบการเรยนร หมายถง วธการเรยนรทเปนธรรมชาตของผเรยนชอบ ใชในการจดการและจดจาขอมลและทกษะตาง ๆ รปแบบการเรยนรของเรามผลตอการทเราเรยนรอยางไรและวธทเราเรยนไดดทสด

๘

ไตรสกขา หมายถง ขอทจะตองศกษา ขอปฏบตทเปนหลกสาหรบศกษา สกขา ๓ คอ ศล สมาธ และปญญา ในงานวจยน หมายถง กระบวนการจดการเรยนการสอนเพอบรณาการกบหลกธรรมทางพทธศาสนาสาระการเรยนรสงคมศกษา ศลปะและวฒนธรรม รปแบบการเรยนรปตามหลกไตรสกขา หมายถง วธการเรยนรทเปนธรรมชาตของผเรยนชอบขอทจะตองศกษา ขอปฏบตทเปนหลกสาหรบศกษา สกขา ๓ คอ ศล สมาธ และปญญา ดานปจจยน าเขา หมายถง บทเรยนทสามารถน าเขาไปสการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ดานกระบวนการ หมายถง กระบวนการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ดานผลผลต หมายถง ผบรหาร คร และนกเรยนโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา)ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร มความร ความเขาใจในการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ดานผลกระทบ หมายถง ผลกระทบจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๑.๗ ประโยชนทจะไดรบ ๑.๗.๑ ทราบสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา กรงเทพมหานคร เขต ๑ ๑.๗.๒ ไดรปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา กรงเทพมหานคร เขต ๑ ๑.๗.๓ ทราบปญหาการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา กรงเทพมหานคร เขต ๑

บทท ๒

แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ การวจยเรอง ศกษารปแบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑กรงเทพมหานคร โดยผวจยไดท าการศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ดงน ๒.๑ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการเรยนร

๒.๑.๑ แนวคดการเรยนร ๒.๑.๒ หลกการจดการเรยนร ๒.๑.๓ ทฤษฎการเรยนร

๒.๑.๔ ความส าคญของทฤษฎการเรยนร ๒.๑.๕ กระแสแนวคดทมอทธพลตอการเกดทฤษฎการเรยนร ๒.๑.๖ ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social learuing Theory) ๒ .๑.๗ แนวคดทฤษฎการเรยนรในชวงครสตศตวรรษท ๒๐ ๒.๑.๘ ทฤษฎการเรยนรและหลกการจดการการเรยนร ๒.๒ แนวคดและทฤษฎการศกษาแบบพทธตามหลกไตรสกขา ๒.๒.๑ ไตรสกขาหลกการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ๒. ๒.๒ แนวคดเกยวกบการเรยนรตามหลกไตรสกขา ๒.๓ สาระส าคญของการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ๒.๔ งานวจยทเกยวของ ๒.๕ กรอบแนวคดในการวจย ๒.๑ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการเรยนร การศกษาหรอการเรยนรเปนเรองทส าคญของมนษยทกคนและเปนเครองมอในการพฒนาศกยภาพของตนทงดานความร ความสามารถ คณธรรม จรยธรรม สขภาพ และการด าเนนชวตในสงคมอยางมความสข และเปนกระบวนการทท าใหมนษยเจรญงอกงามขน อรสโตเตล (Aristotle) เปนนกปรชญาการศกษาไดใหความหมายของการศกษาหรอการเรยนรวามจดมงหมาย เพอการสรางคณธรรมและคณธรรมเกดจากความร และการ ฝก จตใจใหมศลธรรม เรยกวา Character Development วชย ตนศร กลาววา การ ฝกจตใหมศลธรรมตอง ฝกภาคปฏบต มใชเพยงสอนคณธรรมในภาคทฤษฎ 1 สอดคลองกบแนวคดของพระราชวรมน (ป.อ.ปยตโต) ทไดใหนยาม

1วชย ตน ศร , อดมการณทางการศกษาทฤษฎและภาคปฏ บต , พมพครงท ๒ , (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๐), หนา ๘.

๑๐

การศกษาหรอการเรยนรวาเปนการพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณ 2 นอกจากนนทานยงไดกลาว อกวาหมายถง การเรยนร การฝกฝน การพฒนาตน การพฒนาคนใหมปญญาทจะท ากรรมไดถกตอง จงตองมการศกษาทเรยกวา สกขา คอตองศกษา ตองเรยนร ตองพฒนาตนโดยไมประมาทการ ฝกฝน แกไขปรบปรงตนเองอยเสมอ ดงนนการเรยนรจงเปนการกระท าเพอท าใหเกดการพฒนาภายใน ตวตนทงดานจตใจ รางกาย สงคม และสตปญญา เพอใหเปนบคลากรทดในองคการ เปนประชาชน ทดของสงคม ทงนตลอดชวตของมนษย จ าเปนตองเรยนรทงจากธรรมชาต ภเขา ตนไม สงแวดลอม เหตการณ บคคลรอบขางหรอแมแตความรสกนกคดภายในใจของตนเพอใหเกดการพฒนาใหรเทาทนและปฏบตตนตอโลกธรรม (โลกธรรม ๘ คอ มลาภ สญเสย มยศ เสอมยศ ตเตยน สรรเสรญ ความสข และ ความทกข) ไดโดยไมตกเปนทาสของโลกธรรม ๘3

๒.๑.๑ แนวคดการเรยนร ๑. พฤตกรรมหรอการกระท าใด ถาไดรบการเสรมแรงจะมแนวโนมทจะเกดขนอก สวนการกระท าทไมมการเสรมแรง แนวโนมความถของการกระท านนจะลดลงและหายไป ๒. การเสรมแรงทแปรเปลยนท าใหเกดการตอบสนองคงทนกวาการเสรมแรงทตายตว (จากการทดลองโดยเปรยบเทยบหนทหวจด ๒ ตว ตวหนงกดคานจะไดอาหารทกครง อกตวหนงเมอกดคานบางทกไดอาหาร บางทกไมไดอาหารแลวหยดใหอาหารตวแรกจะเลกกดคานทนท ตวท ๒ จะยงกดตอไปอกนานกวาตวแรก) ๓. การลงโทษท าใหเรยนรไดเรวและลมเรว (จากการทดลองโดยน าหนทหวจดใสกรงแลวใชไฟฟาซอตหนจะวงพลานจนออกมาได เมอจบหนใสเขาไปใหม มนจะวงพลานอก จ าไมไดวาทางไหนคอทางออก) ๔. การใหแรงเสรมหรอใหรางวลเมออนทรยกระท าพฤตกรรมทตองการ สามารถชวยปรบหรอปลกฝงนสยทตองการได (จากการทดลองโดยสอนใหหนเลนบาสเกตบอลเรมจากการใหอาหารเมอหนจบลกบาสเกตบอล จากนนเมอมนโยนจงใหอาหาร ตอมาเมอโยนสงขนจงใหอาหารในทสดตองโยนเขาหวงจงใหอาหาร การทดลองนเปนการก าหนดใหหนแสดงพฤตกรรมตามทตองการ กอนจงใหแรงเสรม วธนสามารถดดนสยหรอปรบเปลยนพฤตกรรมได)

๒.๑.๒ หลกการจดการการเรยนร ๑. ในการจดการการเรยนรการใหการเสรมแรงภายหลงการตอบสนองทเหมาะสมของผเรยนจะชวยเพมอตราการตอบสนองทเหมาะสมนน ๒. การเวนระยะการเสรมแรงอยางไมเปนระบบ หรอเปลยนรปแบบการเสรมแรงจะชวยใหการตอบสนองของผเรยนคงทนถาวร เชน ถาผสอนชมวา “ดมาก” ทกครงทผเรยนตอบถกอยางสม าเสมอ ผเรยนจะเหนความส าคญของแรงเสรมนอยลง ผสอนควรเปลยนเปนแรงเสรมแบบอนบาง เชน ยม พยกหนา หรอบางครงอาจไมใหแรงเสรม

2พระราชวรมน (ป.อ.ปยตโต), ทางสายกลางของการศกษาไทย, (กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตง กรฟ, ๒๕๓๐), หนา ๗๐. 3พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม , พมพครงท ๑๐ , (กรงเทพมหานคร: บรษท เอส. อาร. พรนตง แมส โปรดกส จ ากด, ๒๕๔๘), หนา ๒๙๕-๒๙๗.

๑๑

๓. การลงโทษทรนแรงเกนไปผลเสยมาก ผเรยนอาจไมไดเรยนรหรอจ าสงทเรยนไดเลยควรใชวธการงดการเสรมแรงเมอผเรยนมพฤตกรรมไมพงประสงค เชน การใชถอยค าไมสภาพของผเรยน แมไดบอกและตกเตอนแลวกยงใชอก ผสอนควรงดการตอบสนองตอพฤตกรรมนน เมอไมมใครตอบสนอง ผเรยนจะหยดพฤตกรรมนนไปในทสด

๒.๑ .๓ ทฤษฎการเรยนร ทฤษฎการเรยนร ( Learning theory) เปนกรอบงานวจยทจดระบบของความรหรอขอมล และเหตการณเรยนรทซบซอน ซงเปนการจดระบบใหมของประสบการณเดมทมมากอน หรอเปนหลกการของการเกดการเรยนรทสามารถท าการทดสอบได สามารถน าอางองถงเหตการณและประยกตใหเขากบสภาพแวดลอมตางๆ ทกอใหเกดการเรยนร ทฤษฎการเรยนรมพฒนาการมาจากทฤษฎจตวทยา ซงมการศกษาทดลองเรมตงแตตนศตวรรษท ๒๐ เปนตนมา4 ทฤษฎการเรยนร (learning theory) การเรยนรคอกระบวนการทท าใหคนเปลยนแปลงพฤตกรรม ความคด คนสามารถเรยนไดจากการไดยนการสมผส การอาน การใชเทคโนโลย การเรยนรของเดกและผใหญจะตางกน เดกจะเรยนรดวยการเรยนในหอง การซกถาม ผใหญมกเรยนรดวยประสบการณทมอย แตการเรยนรจะเกดขนจากประสบการณทผสอนน าเสนอ โดยการปฏสมพนธระหวางผสอนและผเรยน ผสอนจะเปนผทสรางบรรยากาศทางจตวทยาทเอออ านวยตอการเรยนร ทจะใหเกดขนเปนรปแบบใดกไดเชน ความเปนกนเอง ความเขมงวดกวดขน หรอความไมมระเบยบวนย สงเหลานผสอนจะเปนผสรางเงอนไข และสถานการณเรยนรใหกบผเรยน ดงนน ผสอนจะตองพจารณาเลอกรปแบบการสอน รวมทงการสรางปฏสมพนธกบผเรยน5

๒.๑ .๔ ความส าคญของทฤษฎการเรยนร ทฤษฎเกดจากการวเคราะหความสมพนธระหวางขอเทจจรงทตองอาศยเหตผล เพอน าไปสการเกดระเบยบกฎเกณฑทตองอาศยการศกษาคนควาหาขอมลจากปรากฏการณตาง ๆ แลวน ามาตรวจสอบสมมตฐาน เมอเกดความมนใจและเชอมนไดแลวจงสรปความคดทเปนรปธรรมนนออกมาเปนทฤษฎตอไปแลวทฤษฎเหลานน กจะสามารถน าไปสการปฏบตไดในโอกาสทเหมาะตอไป ในการปฏบตงานใด ๆ ถาหากผด าเนนการปราศจากหลกการและทฤษฎเปนแนวทางในการด าเนนงาน ยอมประสบปญหาและอปสรรคไดโดยงาย ส าหรบการจดกระบวนการเรยนรนน ถาเราไดท าความเขาใจเกยวกบแนวคดทฤษฎการเรยนรยอมจะเกดประโยชนและสามารถน าแนวคดจากทฤษฎตาง ๆ ไปประยกตใชไดอยางถกตองในโอกาสทเหมาะสม เรองน สวฒน วฒนวงค ไดสรปไววา ทฤษฎและการปฏบตงานเปนสงทควรท าควบคกนไปเสมอ ดงค ากลาวของคดต (Kid,197 อางองใน สวฒน วฒนวงค, ๒๕๓๘ : ๓๖) ทวา ทฤษฎทไมสามารถน าไปสการปฏบตได เปนสงทไรความหมาย และการปฏบตงานทขาดทฤษฎกเปรยบเหมอนคนตาบอด” (Theory without practice is empty , and practice without theory is blind)6

4ผศ. รงสรรค บษยะมา, เอกสารการจดการการเรยนร, (กรงเทพ มหานคร : มหาวทยาลยราชภฎธนบร, ๒๕๕๐), หนา ๑๗. 5อาสาสมครผเขยนวกพเดย, ทฤษฎการเรยนร, (http:// www.th.Wikipedia.org/windex.php). 6ดร. พรพมล พรพระชนม, การจดกระบวนการเรยนร , (สงขลา : พมพทเทมการพมพสงขลา ภาคหลกสตรและการสอนคณะศกษาศาสตร, ๒๕๕๐), หนา ๓๓.

๑๒

๒.๑.๕ กระแสแนวคดทมอทธพลตอการเกดทฤษฎการเรยนร แตเดมนกคดมกใชวธการสรางองคความรในเชงปรชญาในการอธบายและพสจน ยนยนความคดเชงปรชญาของตน แตตอมาเมอโลกมความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยมากขนจงไดมการน ากระบวนการทางวทยาศาสตร (Scientific Process) มาใชในการพสจน ทดสอบแนวความคด ความเชอ เหลานน เปนผลใหเกดทฤษฎและหลกการทางการศกษาขนเปนจ านวนมาก ความเชอดานการศกษา หรอการจดการการเรยนรทผานในชวงครสตศตวรรษท ๒๐ นน ไดใหความส าคญอยางมากกบเรองศาสตรและศลปทใชในการสอนเดก (Pedagogy) โดยไดรบอทธพลมาจากกระแสความคดทางวทยาศาสตร และกระแสความคดเกยวกบศลปะดานการสอนประกอบกน ดงนน ๑. กระแสความคดทางวทยาศาสตร แนวคดทางวทยาศาสตรเปนแนวคดทแสดงใหเหนถงการศกษาคนควาเพอแสวงหาความรใหม ๆ ดวยวธการทเครงครดตอระเบยบวธการวจย โดยเนนการทดลอง ในชวงครสตศตวรรษท ๒๐ กระแสความคดทางวทยาศาสตร ไดรบความสนใจเปนอยางมาก มนกการศกษาไดใชแนวทางการทดลองทางวทยาศาสตร ในการศกษา คนควา นบเปนการวจยอยางมกฎเกณฑมากกวาการศกษาในระยะทผานมาในอดตซงอาศยเพยงความเชอถอลอยๆ เทานน วธดงกลาวน าสการเกดทฤษฎการเชอมโยงของธอรนไดคขนในเวลาตอมา ๒. กระแสความคดเกยวกบศลปะดานการสอน เปนแนวคดทเนนศลปะในการเรยนรโดยการคนหาวธการในการรบความรแบบใหมๆ แลวท าการวเคราะหถงความส าคญของประสบการณทจะท าใหเกดกระบวนการเรยนร ลกษณะแนวคดทส าคญคอ การคดทวา การเรยนรนนควรจะมการเรมตนโดยใชสถานการณตางๆ มากกวาเรมตนจากเนอหาวชา ทงนวธการสอนแบบดงเดมทวไปทใชกนอยมกเรมตนจากตวผสอน (Teacher center) หรอจากเนอหาวชาเปนอนดบแรก (Subject Matter) แลวจงมองดทตวผเรยนเปนสวนทสอง ลกษณะการเรยนการสอนแบบดงเดมนนผเรยนจะตองพยายามปรบตวเองใหเขากบหลกสตร ซงตางจากศาสตรและศลปดานการสอนในชวงศตวรรษท ๒๐ ทปรบเปลยนแนวคดมาสการจดการการเรยนร ทเนนผเรยนเปนส าคญ (Child Center) โดยมจดเนน ใหผเรยน เปนศนยกลางของการเรยนรเปนผสรางองคความรดวยตนเองและมผสอนเปนผเอออ านวยความสะดวก (Facilitator) ใหผเรยนเกดการเรยนร7

๒.๑.๖ ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social learuing Theory) แนวคด ทฤษฎการเรยนร บคคลทไดชอวาเปนผศกษาคนควาเกยวกบทฤษฎการเรยนรทางสงคมในระยะแรก คอ มลเลอรและ ดอลลารด (Miller and Dillard) ทงสองทานไดเขยนหนงสอชอ “Social Learning and Lmitation” ในป ๑๙๔๑ โดยชใหเหนวามความจ าเปนเสมอไปทจะตองเสรมแรงพฤตกรรมเพอใหเดกแสดงพฤตกรรมทเหมาะสม โดยแนะน าวา การเสรมแรงและการเรยนรสามารถเกดขนในตวเดกเองได เมอพฤตกรรมของเดกสอดคลองกบพฤตกรรมของคนอน แบนดรา (Bandura) เปนอกผหนงทสนบสนนแนวคด ทฤษฎการเรยนรทางสงคมไดเสนอนยามของทฤษฎในหนงสอ “Social Foundations of Thought and Action” ในป 1969 โดยไดอธบายการสงเกตและการเลยนแบบพฤตกรรมของตวแบบดวย ๔ กระบวนการ คอ ความใสใจ (Attention) การจดจ า (Motivation) ซงเปนแรงเสรมทมาจากบคคลใดบคคลหนงโดยตรงหรอ จากการคาดหวงวาจะไดรบรางวลเหมอนตวแบบ (พรรณ ช. เจนจต, ๒๕๓๘ : ๓๓๖)

7เรองเดยวกน, หนา ๓๖.

๑๓

๒ .๑.๗ แนวคดทฤษฎการเรยนรในชวงครสตศตวรรษท ๒๐ ในชวงครสตศตวรรษท ๒๐ มนกคดและนกจตวทยาเกดขนจ านวนมากและแนวคดเรมมความหลากหลายขน ทฤษฎการเรยนรในยคนเรมมลกษณะของความเปนวทยาศาสตรมากขน มการน าแนวทางการทดลองตามกระบวนการทางวทยาศาสตร มาใชมากขนเปนล าดบ สามารถจดเปนกลมทฤษฎ การเรยนรใน ยคนออกเปน ๔ กลมใหญ ๆ ดงน ๑. ทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม (Behaviorism) นกคดในกลมนมองธรรมชาตมนษยในลกษณะทเปนกลางคอ ไมด ไมเลว (Neutral-active) การกระท าตางๆ ของมนษยเกดจากอทธพลของสงแวดลอมภายนอก พฤตกรรมของมนษยเกดจากการตอบสนองตอสงเรา (Stimulus- Response) การเรยนรเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเราและการตอบสนอง กลมพฤตกรรมนยมใหความสนใจกบ “พฤตกรรม” มากเพราะพฤตกรรมเปนสงทเหนไดชดเจน สามารถวดไดและทดสอบได เปาหมายหลกของนกพฤตกรรมนยม คอ การคนหาและระบถงกฎทสามารถควบคมการเรยนร โดยใหความสขใจตอความสมพนธระหวาง สงเราและการตอบสนอง ซงสงเรา (Stimulus) หมายถง เหตการณหรอสงใด ๆ ทสามารถรบรไดโดยผานอวยวะรบสมผสของบคคลสวนการตอบสนอง (Response) หมายถงการทบคคลแสดงอาการโตตอบตอสงเราทรบร ๒. ทฤษฏการเรยนรของกลมพทธนยม (Cognitive) นกคดในกลมพทธนยม หรอกลมความรความเขาใจ หรอกลมทเนนกระบวนการทางปญญา หรอความคด นกคดกลมนเรมขยายขอบเขตของความคดทเนนทางดานพฤตกรรมออกไปสกระบวนการทางความคด ซงเปนกระบวนการภายในของสมอง โดยเชอวาการเรยนรของมนษยไมใชเรองของพฤตกรรมทเกดจากกระบวนการตอบสนองตอสงเราเพยงเทานน การเรยนรของมนษย มความซบซอนยงไปกวานน การเรยนรเปนกระบวนการทางความคด ทเกดจากการสะสมขอมล การสรางความหมาย สรางความสมพนธของขอมล และการดงขอมลออกมาใชในการกระท าและการแกปญหาตาง ๆ การเรยนรเปนกระบวนการทางสตปญญาของมนษยในการทจะสรางความรความเขาใจใหแกตนเอง ๓. ทฤษฎการเรยนรกลมมนษยนยม (Humanism) นกคดกลมมนษยนยมใหความส าคญของความเปนมนษย และมองมนษยวามคณคามความดงาม มความสามารถ มความตองการ และมแรงจงใจภายในทจะพฒนาศกยภาพของตนหากบคคลไดรบอสรภาพและเสรภาพมนษยจะพยายามพฒนาตนเองไปสความเปนมนษยทสมบรณ ๔. ทฤษฎการเรยนรกลมผสมผสาน ( Eclecticism) กลมนจะผสมผสานแนวคดระหวางพฤตกรรมนยมและพทธนยม (Behavior Cognitive) โดยอาศยทฤษฎและหลกการทหลากหลายของทงสองแนวคด เชน แนวคดของกาเย เปนตน โดยกาเยเชอวาความรสกมสงหลายประเภท บางประเภทสามารถเขาใจไดอยางรวดเรวโดยไมตองใชความคดทลกซง บางประเภทมความซบซอนมากจ าเปนตองใชความสามารถในชนสง กาเยไดจดล าดบขนการเรยนรซงเรมจากงายไปหายากโดยผสมผสานทฤษฎการเรยนรของกลมพฤตกรรมนยมและพทธนยมเขาดวยกน8

8เรองเดยวกน, หนา ๓๖-๓๗.

๑๔

๒.๑.๘ ทฤษฎการเรยนรและหลกการจดการการเรยนร แนวคด ทฤษฎการเรยนรทเกดขนตงแตอดตถงปจจบนลวนเปนการเสนอมมมองเกยวกบการเรยนรทสามารถอางอง ตรวจสอบไดดวยหลกการและเหตผลและสามารถประยกตใชไดไมยากนก ผเขยนไดรวบรวมทฤษฎการเรยนรทเกดขนในชวงครสตศตวรรษท ๒๐ และเหนวาสามารถน าแนวคดจากทฤษฎไปประยกตสหลกการจดการการเรยนรไดอยางมความหมายทงตอผเรยนและผสอน ดงน ๑. ทฤษฎการเชอมโยงของธอรนไดค (Thorndike ค.ศ. 1814 – 1949)) แนวคด ทฤษฎการเรยนร ธอรนไดค เปนนกจตวทยาในกลมพฤตกรรมนยม มความเชอวาการเรยนรเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนอง ซงมหลายรปแบบ บคคลมการลองผดลองถก (Trial and Error) ปรบเปลยนไปเรอยๆ จนกวาจะพบวธทด และเหมาะสมทสดในการแกปญหาและเปนการตอบสนองทสามารถใหผลทพงพอใจมากทสด เมอเกดการเรยนรแลว บคคลจะใชรปแบบ การตอบสนองทเหมาะสมเพยงรปเดยวและจะพยายามใชรปแบบนนเชอมโยงกบสงเราในการเรยนรตอไปเรอย ๆ กฎการเรยนของธอรนไดคสรปไดดงน (American Psychology Association, 2006) ๑.๑ กฎแหงผลลพธ (Law of Effect) ระบวาการรผลของการกระท าทไดปฏบตไปแลวจะกอใหเกดผลดตอการเรยนร โดยเฉพาะการเรยนโดยวธการลองผดลองถก เมอบคคลไดรบผลจากการกระท าของตนในลกษณะทตนเองพงพอใจ โดยเฉพาะการไดรบรางวล ยอมอยากจะเรยนรตอไป แตถาไดรบผลทไมพงพอใจกจะท าใหไมอยากเรยนรอก ดงนน การไดรบผลทพงพอใจจงเปนปจจยส าคญในการเรยนร ๑.๒ กฎแหงความพรอม (Law of Readiness) เปนสงทเกยวของสมพนธกบสภาพแวดลอม ทจะท าใหผเรยนมความพงพอใจ การเรยนรจะเกดขนไดดถาผเรยนมความพรอมทงทางรางกาย และจตใจ ๑.๓ กฎแหงการฝกหด (Law of Exercise) การกระท าและการปฏบตจรงของผเรยนเปนกระบวนการทจะท าใหเกดความเขมแขง การฝกหดหรอกระท าบอยๆ ดวยความเขาใจจะท าใหการเรยนรนนคงทนถาวร ถาไมไดฝกหรอกระท าซ าบอย ๆ การเรยนรนนจะไมคงทนถาวร และในทสดอาจลมได จากแนวคดทฤษฎการเชอมโยงของ ธอรนไดค สามารถสรปหลกการจดการการเรยนรไดดงน ๑. การเรยนรเกดขนไดตองอาศยทงการฝกหดและการไดรบรางวล ๒. การเปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนแบบลองผดลองถกบาง (ในสถานการณทเหมาะสม) จะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรวธการแกปญหา จดจ าการเรยนรไดด และเกดความภาคภมใจในการทไดท าสงตาง ๆ ดวยตนเอง ๓. การส ารวจความพรอมหรอการเตรยมความพรอมใหกบผเรยนเปนสงจ าเปนทตองกระท ากอนการสอนบทเรยน เชน การส ารวจความรพนฐานเพอดวาผเรยนมความพรอมทจะเรยนบทเรยนตอไปหรอไม ๔. หากตองการใหผเรยนมทกษะในเรองใดจะตองชวยใหผเรยนเกดความเขาใจในเรองนนอยางแทจรงกอน แลวจงใหฝกฝนโดยการกระท าสงนนบอยๆ แตไมควรใหกระท าในลกษณะซ าซาก เพราะจะท าใหผเรยนเกดความเบอหนายได

๑๕

๕. การใหผเรยนไดรบรผลของการกระท าทไดปฏบตไปแลว โดยเฉพาะผลทตนพงพอใจจะชวยใหการเรยนรประสบผลส าเรจ การศกษาวาสงใดเปนสงเราหรอรางวล ทผเรยนพงพอใจ จงเปนสงส าคญทจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรอยางมความหมาย ๒. ทฤษฎการวางเงอนไขของสกนเนอร (B.F.Skinner ค.ศ. 1904 -1990) สกนเนอร เปนนกจตวทยากลมพฤตกรรมนยม ไดท าการทดลองเกยวกบการเสรมแรงโดยน าหนทหวจดใสกลอง ภายในมคานบงคบใหอาหารตกลงไปในกลองได ตอนแรกหนจะวงชนตามจดตาง ๆ ในกลอง เมอชนถกคานจะมอาหารตกมาใหกน ท าหลายๆ ครง พบวาหนจะกดคานท าใหอาหารตกลงไปไดเรวขน HergenHahn and Olson, 1993: 80 – 119.

๓ . ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจต (Piaget) เพยเจต เปนนกจตวทยากลมพทธนยม ไดศกษาเกยวกบพฒนาการทางดาน

ความคดของเดกวามขนตอนหรอกระบวนการอยางไร โดยไดอธบายวา การเรยนรของเดกเปนไปตามพฒนาการทางสตปญญา ซงจะพฒนาการไปตามวยตาง ๆ เปนล าดบขน พฒนาการเปนสงทเปนไปตามธรรมชาต ไมควรทจะเรงเดก แตการจดประสบการณสงเสรมพฒนาการของเดกในชวงทเดกก าลงพฒนาไปสขนทสงกวา สามารถชวยใหเดกพฒนาไปอยางรวดเรวได อยางไรกตาม เพยเจต เนนความส าคญของการเขาใจธรรมชาตและพฒนาการของเดกมากกวากระตนเดกใหมพฒนาการทเรวขน แนวคด ทฤษฎการเรยนร ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจต มสาระส าคญทสรปไดดงน (Lall and Lall, ๑๙๘๓ อางใน ทศนา แขมมณ, ๒๕๔๗: ๖๔ – ๖๖) ๑. พฒนาการทางสตปญญาของบคคลเปนไปตามวยตาง ๆ เปนล าดบขนดงน ๑.๑ ขนรบรดวยประสาทสมผส (Sensor motor Period) เปนล าดบขนพฒนาการในชวงอาย ๐ – ๒ ป ความคดของเดกจะขนกบการรบรการกระท า เดกยดตวเองเปนศนยกลางและยงไมสามารถเขาใจคามคดเหนของผอน ๑.๒ ขนกอนปฏบตการคด (Preoperational Period) เปนขนพฒนาการในชวงอาย ๒ - ๗ ป ความคดของเดกวยนยงขนอยกบการรบรเปนสวนใหญยงไมสามารถทจะใชเหตผลอยางลกซง แตสามารถเรยนรและใชสญลกษณได การใชภาษาแบงเปนขนยอย ๆ ๒ ขนคอ ขนกอนเกดความคดรวบยอด (Pre – Conceptual Intellectual Period) เปนขนพฒนาการในชวงอาย ๒ - ๔ ป และขนการคด ดวยความเขาใจของตนเอง (Intuitive Thinking Period) เปนพฒนาการในชวงอาย ๔ - ๗ ป ๑.๓ ขนการคดแบบรปธรรม (Concrete Operational Period) เปนขน พฒนาการในชวงอาย ๗-๑๑ป เปนขนทการคดของเดกไมขนกบการรบรจากรปรางเทานนเดกสามารถสรางภาพในใจ และสามารถคดยอนกลบได และมความเขาใจเกยวกบความสมพนธของตวเลขและสงตาง ๆ ไดมากขน ๑.๔ ขนการคดแบบนามธรรม ( Formal Operational Period) เปนขนพฒนาการในชวงอาย ๑๑ – ๑๕ ป เดกสามารถคดสงทเปนนามธรรมไดและสามารถคดตงสมตฐานและใชกระบวนการทางวทยาศาสตรได ๒. ภาษาและกระบวนการการคดของเดกแตกตางจากผใหญ ๓. กระบวนการทางสตปญญามลกษณะดงน ๓.๑ การซมซบหรอการดดซม (Assimilation) เปนกระบวนการทางสมองในการรบ ประสบการณ เรองราว และขอมลตาง ๆ เขามาสะสมเกบไวเพอใชประโยชนตอไป

๑๖

๓. ๒ การปรบและจดระบบ (Accommodation) คอ กระบวนการทางสมองในการปรบประสบการณเดมและประสบการณใหมใหเขากนเปนระบบ หรอเครอขายทางปญญาทตนสามารถ เขาใจได เกดเปนโครงสรางทางปญญาขนใหม ๓.๓ การเกดความสมดล (Equilibration) เปนกระบวนการทเกดขนจากขนของการปรบ หากการปรบเปนไปอยางผสมผสานกลมกลนกจะกอใหเกดสภาพทมความสมดลขน หากบคคลไมสามารถปรบประสบการณใหมและประสบการณเดมใหเขากนได กจะกอใหเกดภาวะความไมสมดลขน ซงจะกอใหเกดความขดแยงทางปญญาขนในตวบคคล

๔ . ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของบรนเนอร (Bruner) บรนเนอร เปนนกจตวทยากลมพทธนยมทสนใจและศกษาเรองของพฒนาการทางสตปญญาตอเนองจาก เพยเจตบรนเนอร เชอวามนษยเลอกทจะรบรสงทตนเองสนใจและการเรยนรเกดจากกระบวนการคนพบดวยตนเอง (Discovery Learning) แนวคดทส าคญ ๆ ของบรนเนอร มดงน (Bruner, 1960 อางองใน ทศนา แขมมณ, ๒๕๔๗, หนา ๖๖-๖๘.) ๔. ๑. การจดโครงสรางของความรใหมความสมพนธ และสอดคลองกบพฒนาการทางสตปญญาของผเรยน มผลตอการเรยนรของผเรยน ๔.๒ การจดหลกสตรและการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบระดบความพรอมของผเรยนและสอดคลองกบพฒนาการทางสตปญญาของผเรยนจะชวยใหการเรยนรเกดประสทธภาพ ๔.๓ การคดแบบหยงร (Intuition) เปนการคดหาเหตผลอยางอสระทสามารถชวยพฒนาความคดรเรมสรางสรรคได ๔.๔ แรงจงใจภายในเปนปจจยส าคญทจะชวยใหผเรยนประสบผลส าเรจใน การเรยนร ๔.๕ ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของมนษยแบงได เปน ๓ ขน ใหญๆ คอ ๔.๕.๑ ทฤษฎการเรยนรจากการกระท า (Enactive Stage) คอ ขนของการเรยนรจากการใชประสาทสมผสรบรสงตาง ๆ การลงมอกระท าชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดด ๔.๕.๒ ขนการเรยนรจากความคด (Iconic Stage) เปนขนทผเรยนสามารถ สรางมโนภาพในใจได และสามารถเรยนรจากภาพแทนของจรงได ๔.๕.๓ ขนการเรยนรสญลกษณและนามธรรม (Symbolic Stage) เปนขนการเรยนร สงทซบซอนและเปนนามธรรมได ๔.๖ การเรยนรเกดขนไดจากการทผเรยนสามารถสรางความคดรวบยอดหรอสามารถจดประเภทของสงตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม ๔.๗ การเรยนรทไดผลดทสด คอการใหผเรยนคนพบการเรยนรดวยตนเอง (Discovery Learning)

๑๗

๕. ทฤษฎการเรยนรอยางมความหมาย (A Theory of Meaning Verbal Learning) แนวคด ทฤษฎการเรยนร เดวค ออซเบล ( David Amusable) เปนนกจตวทยากลมพทธนยม เชอวาการเรยนรจะมความหมายแกผเรยน หากการเรยนรสงใหมนน ผเรยนเคยมพนฐานความรเดมทสามารถ เชอมโยงเขากบความรใหมได9

หลกการจดการการเรยนร ๑. กอนจะสอนเรองใหม ผสอนควรส ารวจความรความเขาใจของผเรยนกอนวามเพยงพอทจะท าความเขาใจความรใหมหรอไม ถายงไมมหรอมไมเพยงพอจะตองจดประสบการณให ๒. การน าเสนอความคดรวบยอดหรอกรอบมโนทศน หรอกรอบความคด (Advance Organizer) ในเรองใดเรองหนงแกผเรยนกอนการสอนเนอหาสาระนน ๆ จะชวยใหผเรยนสามารถเรยนเนอหาสาระนนอยางมความหมาย ๓. หลกในการจดเตรยม Advance Organizer คอ การจดเรยงขอมลทตองการ ใหผเรยนรเรองใหม หรอแบงบทเรยนออกเปนหวขอส าคญ ๆ ถามความคดรวบยอดทเกยวกบหวขอทจะเรยนรใหม ควรอธบายใหผเรยนทราบกอน

๖ . ทฤษฎการเรยนรของมาสโลว (Maslow) แนวคด ทฤษฎการเรยนร มาสโลว เปนนกจตวทยากลมมนษยนยม ม

ความเชอเกยวกบการเรยนรของมนษย ดงน ๑. มนษยทกคนมความตองการพนฐานตามธรรมชาตเปนล าดบขนคอ ขน

ความตองการทางรางกาย (Physical Need) ขนความตองการความมนคงปลอดภย (Safety Need) ขนความตองการความรก ( Lover Need) ขนความตองการยอมรบและการยกยองจากสงคม (Esteem Need) และขนความตองการทจะพฒนาศกยภาพของตนอยางเตมท (Self-Actualization) หากความตองการขนพนฐานไดรบการตอบสนองอยางพอเพยงส าหรบตนในแตละขน มนษยจะสามารถพฒนาตนไปสขนทสงขน ๒. มนษยมความตองการทจะรจกตนเองและพฒนาตนเองจากประสบการณทเรยกวา “Peak Experience” เปนประสบการณของบคคลทอยในภาวะดมด าจากการรจกตนเองตามสภาพความเปนจรง มลกษณะนาตนเตน เปนความรสกปตเปนชวงเวลาทบคคล เขาใจเรองใดเรองหนงอยางถองแท เปนสภาพทสมบรณ มลกษณะผสมผสานกลมกลน เปนชวงเวลาแหงการรจกตนเองอยางแทจรงบคคลทมประสบการณเชนนบอยๆ จะสามารถพฒนาตนไปสความเปนมนษยทสมบรณ หลกการจดการการเรยนร ๑. การเขาถงความตองการพนฐานของมนษยสามารถชวยใหเขาใจพฤตกรรมของบคคลได เนองจากพฤตกรรมเปนการแสดงออกของความตองการของบคคล ๒. การชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดด จ าเปนตองตอบสนองความตองการพนฐานกอน

9พรรณ ชทย เจนจต.จตวทยาการเรยนการสอน. (กรงเทพมหานคร : ตนออ. 2538), หนา ๓๙๗.

๑๘

๓. ในกระบวนการจดการการเรยนร หากผสอนสามารถทราบไดวาผเรยนแตละคนมความตองการอยในระดบใดขนใด กจะสามารถใชความตองการพนฐานของผเรยนนนเปนแรงจงใจชวยใหผเรยนเกดการเรยนรได ๔. การชวยใหผเรยนไดรบการตอบสนองความตองการพนฐานของตนอยางเพยงพอการใหอสรภาพและเสรภาพแกผเรยนในการเรยนร การจดบรรยากาศทเออตอการเรยนรจะชวยสงเสรมใหผเรยนเกดประสบการณในการรจกตนเองตรงตามสภาพความเปนจรง

๒.๒ แนวคดและทฤษฎการศกษาแบบพทธตามหลกไตรสกขา

สกขาหรอการศกษา ความหมายของค าวา สกขา /การศกษาในพระพทธศาสนา พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.๒๕๒๕ ไดใหความหมายไวดงน

ค าวา ศกษา มาจากภาษาสนสกฤตวา ศกษา และมาจากบาลวา สกขา แปลวา การเลาเรยน ฝกฝน และอบรม พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) ไดใหความหมาย ดงน10

ค าวา ศกษา เปนค าทมาจากสนสกฤต ถาเปนบาลเรยกวา สกขา มความหมายเดยวกนสกขา คอ หลกการศกษาในพระพทธศาสนา การศกษา มาจาก ค าวา สกขา ในภาษาบาล ซงแยกไดเปน สะ กบ อกขะ สะ แปลวา เอง ตวเอง อกขะ แปลวา เหน การเหน เมอรวมความกนแลวแปลวา การเหนตนเอง โดยตนเอง เพอประโยชนแกตนเอง หรอเพอเขาใจในตนเองใหแจมแจงและถกตองไดแกการมสมมาทฏฐ คอ เขาใจเรองความดบทกข ความรจกเหต ใหเกดทกข ความรจกการดบทกข และความรจกทางใหถงความดบทกข และยงไดใหความหมาย ของการศกษาในพระพทธศาสนาดงน 11

การศกษาในพระพทธศาสนา หมายถง Training เปนอยางนอย คอ การท าลงไปจรง ๆ ไมใชเพยงแต ศกษาเลาเรยน ใหร เขาใจ จดจ าได เทานน แตจะตองมการปฏบตพรอมกนไปดวย จนเกดเปนความเหนแจงเปนปญญาในขนสงเพอท าลายอาสวกเลส นอกจากน ดร.พระมหาจรรยา สทธญาโณ ยงไดวเคราะหศพทเพมเตมอก ดงน ค าวา การศกษา หากแปลตามรากศพทภาษาบาลกจะไดความวา12 ๑. การเหนดวยปญญา (สะหะ ปญญายะ อกขะตต สกขา ธรรมชาตใดยอมเหนดวยปญญา ธรรมชาตนนชอวา การศกษา คอ การมองสงตาง ๆ ดวยปญญา) ๒. การเหนดวยตนเอง (สะยง อกขะตต สกขา ธรรมชาตใดยอมเหนดวยตนเองธรรมชาตนนชอวา การศกษา คอรเหนดวยตนเอง สมผสเองดวยใจ) ๓. การเหนตนเอง (สะกง อกขะตต สกขา ธรรมชาตใดยอมเหนซงตนเอง ธรรมชาตนนชอวา การศกษา คอการมองเหนตนเอง

10พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต ), การศกษาเพอสรางบณฑตหรอการศกษาเพอเพมผลผลต , พมพครงท๒, (กรงเทพมหานคร: มลนธพทธธรรม, ๒๕๔๒), หนา ๑๕. 11พทธทาสภกข , ความกลว : พทธศาสนา ศาสนาแหงการบงคบตวเอง , (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๓๐), หนา ๔๒. 12พระมหาจรรยา สทธญาโณ , ธรรมทรรศนปฏวตการศกษา , (กรงเทพมหานคร : ประชาธรรม , ๒๕๔๔), หนา ๓-๔.

๑๙

๔. การเหนเทาทน (สะมง อกขะตต สกขา ธรรมชาตใดยอมเหนเทาทน ธรรมชาตนน ชอวา การศกษา คอการเหนเทาทน) ๕. การเหนตามความเปนจรง (สนตง อกขะตต สกขา ธรรมชาตใดยอมเหนสงซงมอยธรรมชาตนนชอวาการศกษา คอ มองเหนตามหลกอรยสจ คอ ความจรงแท) ตามความหมายของการศกษาขางตนน แสดงใหวาพระพทธศาสนาสอนใหมนษยพยายามเขาใจธรรมชาต ทงธรรมชาตทเกยวกบตวมนษยเองและธรรมชาตทแวดลอมรอบตวมนษยโดยใชการศกษา เพอเพงพนจสงตาง ๆ ดวยปญญา เหนตนเอง เหนดวยตนเอง เหนเทาทนและเหนสงตาง ๆ ตามความจรงแท อยางไรกตาม ถาวเคราะหตามรปศพทแลว ค าวา การศกษา ตรงกบค าวา สกขา ทใชอยในพระพทธศาสนา และความหมายของค าวา สกขา กลาวไวดงน วา13 บคคลยอมศกษาอธศล คอศกษาเรองความประพฤตดทางกายวาจาใหสงขนไปบางศกษาในการฝกอบรมจตใจใหดขนบาง ศกษาในการอบรมปญญาใหเจรญขนไปบางเมอหนวงจตค านงถงการศกษา ๓ อยางนกชอวาศกษา เมอรกชอวาศกษา เมอเหนคอเขาใจกชอวาศกษา เมอตงจตก าหนดแนวแนกชอวาศกษา เมอนอมจตก าหนดไปกชอวาศกษา เมอประคองความเพยรกชอวาศกษา เมอเอาสตก าหนดกชอวาศกษา เมอตงจตมนกชอวาศกษา เมอรทวชดดวยปญญากเรยกวาศกษา เมอรสงทพงรจ าเพาะกชอวาศกษา เมอก าหนดรสงทควรก าหนดรกชอวาศกษา เมอละสงทพงละกชอวาศกษา เมอประจกษแจงสงทควรประจกษแจงกชอวาศกษา เมอฝกอบรมเจรญสงทควรปฏบตควรฝกอบรมกชอวาศกษา อกตอนหนง วา14 ภกษเลาเรยนพระสตร เลาเรยนพระวนย เลาเรยนพระอภธรรม ถอปฏบตเปนผอยป าเปนประจ า ถอปฏบตเปนผฉนอาหารบณฑบาตเปนประจ า ถอผาบงสกล คอผาทเขาทงแลวเอามาซก เอามายอมท าเองเปนประจ า ถอมจวรแค ๓ ผนเปนประจ า เปนตน กชอวาศกษาและยงกวานน พระพทธองคยงตรสถงการศกษาในพระพทธศาสนาวาเปนการศกษาทยอดเยยมกวาการศกษาทว ๆ ไปดงนวา15 ดกรภกษทงหลายบคคลบางคนในโลกนยอมศกษาศลปะเกยวกบชางบาง มาบาง รถบาง ธนบาง ดาบบางหรอศกษา ศลปะชนสงชนต า ยอมศกษาตอสมณะหรอพราหมณผเหนผดผปฏบตผด ดกรภกษทงหลาย การศกษานมอยเราไมกลาววาไมม กแตวาการศกษานนเปนการศกษาทเลว ... ดกรภกษทงหลาย สวนผใดมศรทธาตงมน มความรกตงมน มศรทธาไมหวนไหว มความเลอมใสยง ยอมศกษาอธศลบาง อธจตบาง อธปญญาบาง ในธรรมวนยทพระตถาคตประกาศแลว การศกษานยอดเยยมกวาการศกษาทงหลาย ยอมเปนไปพรอมเพอความบรสทธแหงสตวทงหลาย ... เพอทาใหแจงซงนพพานดกรภกษทงหลาย ขอทบคคลผมศรทธาตงหมน มความรกตงมน มศรทธาไมหวนไหวมความเลอมใสยง ยอมศกษาอธศลบาง อธจตบาง อธปญญาบาง ในธรรมวนยทพระตถาคตประกาศแลวน เราเรยกวา สกขานตตรยะ จากขอความดงกลาวมานน จะเหนวา การศกษามความหมายครอบคลมทงการเลาเรยน และการปฏบตไปพรอมกนและความจากพทธพจนยงชใหเหนวาการศกษาแบงออกเปน ๒ ประเภท คอ

13ข.ม. (ไทย) ๒๙/๙๖๐/๖๐๘. 14ข.ม. (ไทย) ๒๙/๔๐๙/๒๘๕. 15อง.ปญจก. (ไทย) ๒๒/๒๓๕/๒๘๗.

๒๐

๑. การศกษาแบบธรรมดาสามญทวไป ๒. การศกษาในพระพทธศาสนาซงเปนการศกษาทยอดเยยม คอ ไตรสกขา เปนไปเพอความพนทกข หรอพระนพพาน ในพระพทธศาสนา มการแบงคนออกเปน ๒ กลม ตามการศกษา เรยกวา เสขะ และอเสขะ คอผทยงตองศกษา และผทจบการศกษาแลวดงน16 เพราะเหตไรจงเรยกวาพระเสขะ เพราะยงตองศกษาตอไป ศกษาอะไร ศกษาอธศลสกขาบาง อธจตสกขาบาง อธปญญาสกขาบาง... พระเสขะทงหลาย ค านงถงไตรสกขานศกษาอยรศกษาอย อธษฐานจตศกษาอย นอมใจไปดวยศรทธาศกษาอย ประคองความเพยรศกษาอย ตงสตไวศกษาอย ตงจตศกษาอยรทวดวยปญญาศกษาอย รยงซงธรรมทควรรยงศกษาอย ก าหนดรธรรมทควรก าหนดรศกษาอย ละธรรมทควรละศกษาอย เจรญธรรมทควรเจรญศกษาอย ท าใหแจงซงธรรมทควรท าใหแจงศกษาอย ประพฤตเออเฟอ ประพฤตเตมใจ สมาทานประพฤตไป เพราะเหตนน จงเรยกวาพระเสขะ... พระเสขะเหลาน ไดแกพระโสดาบน ทานผปฏบต เพอโสดาปตตผล พระสกทาคาม ทานผปฏบตเพอสกทาคามผล พระอนาคาม ทานผปฏบตเพออนาคามผลพระอรหนต และทานผปฏบตเพออรหตผลจากความหมายในขางตนจะเหนไดวา พระเสขะคอบคคลทยงตองศกษาในไตรสกขาเปนคนมการศกษา โดยจ ากดความไวเฉพาะอรยบคคลขนตน ตงแตพระโสดาบนขนไปเทานนจงนบเขาเปนพระเสขะ สวนคนทงหลายทมคณธรรมดอยกวาพระโสดาบน ยอมเรยกชอตาง ๆ กนไป ตามระดบคณธรรม ความประพฤตและปญญา กลาวคอ17 ผทยงอยใตกระแสครอบงาของโลกธรรม ไมรไมเขาใจสงทงหลายดวยปญญาทเทาทนตามสภาวะและตามเหตปจจย ด าเนนชวตเอยงไปทางมวเมาในกามสขบาง บบรดทรมานตนเองอยางเขมงวดบาง หรอยดถอแบบแผนวธทงมงาย ไมด าเนนตรงไปในมชฌมาปฏปทา เรยกวา ปถชน ผทหางไกลอารยธรรม มดบอด ไมรจกดชว ด าเนนชวตตามกระแสแหงตณหาชกพาไป ไมใชความคดและปญญา พรอมทจะเบยดเบยนผอนดวยความเหนแกตว เรยกวา อนธพาลปถชน

ผทรจกอารยธรรม เมอไดสดบเสยงของอรยบคคลแลว เรมด าเนนชวตดงาม มศลธรรมประกอบดวยกศลกรรมบถ ๑๐ ประการ หรออยางนอยด ารงอยในสาระแหงศล ๕ ประการ เรยกวา กลยาณปถชน หรอสตวนตอรยสาวก คอผสดบศาสนแหงอารยชน ตงตนทจะเดนเขามาใกลอรยมรรค อนง พระอเสขะคอบคคลทจบการศกษาแลว ไดแกพระอรหนต เนองท ากจเกยวกบฝกฝนอบรมตนบรบรณแลวในมรรค ไมมกเลส และไมมภมธรรมทสงกวานทจะตองขวนขวายอก ดงความทปรากฎวา18 ครงนนภกษรปหนงเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบถวายบงคมพระผมพระภาคแลว นง ณ ทควรสวนขางหนง ครนแลวไดทลถามพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ ทเรยกวา อเสขะ ๆ ดงน ภกษเปนอเสขะดวยเหตเพยงเทาไรหนอ พระผมพระภาคตรสตอบวา ดกรภกษ ภกษใน ธรรมวนยน เปนผประกอบดวยความเหนชอบอนเปนอเสขะ ประกอบดวยความด ารชอบอนเปนอเสขะ ประกอบดวยการเจรจาชอบอนเปนอเสขะ ประกอบดวยการงาน ชอบอนเปน

16ข.จ. (ไทย) ๓๐/๙๒/๑๖. 17พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), รงอรณของการศกษา เบกฟาแหงการพฒนาทยงยน, พมพครงท ๓, (กรงเทพมหานคร: มลนธพทธธรรม, ๒๕๔๖), หนา ๙๑๒. 18อง.ทสก. (ไทย) ๒๔/๑๑๑/๑๖๑.

๒๑

อเสขะ ประกอบดวยการเลยงชพชอบอนเปนอเสขะ ประกอบดวยความพยายามชอบอนเปนอเสขะ ประกอบดวยการระลกชอบอนเปนอเสขะ ประกอบดวยความตงใจชอบอนเปนอเสขะ ประกอบดวยความรชอบอนเปนอเสขะ ประกอบดวยความหลดพนชอบอนเปนอเสขะ ดกรภกษ ภกษยอมเปนอเสขะ ดวยประการอยางนแลฯ นอกจากน ในสมตตสตร19 ไดยกขอความการสนทนาธรรมกนระหวางพระสารบตรกบพระอนรทธะ โดยไดกลาวเพมอกวา ทไดชอวา พระอเสขะ เพราะเจรญสตปฏฐานและไดบรบรณในสตปฏฐาน ๔ อยางไรกตามในการศกษาครงนมงทจะพจารณาในประเดนของ อรยมรรค (เนองจากเกยวของกบไตรสกขา) อนเปนแนวทางแหงอารยชน ซงเปรยบเหมอนเสนทางทจะน าไปสจดหมาย แตมสวนประกอบ ๘ อยาง โดยสรปรวมไวในไตรสกขา และจะไดกลาวถงในหวขอตอไป ฉะนนในเบองตนนจะพจารณาเฉพาะค าวา สกขา กอน ดงน ความหมายของการศกษาในพระพทธศาสนามไดมงหมายเพยงแคการศกษาในระดบปรยต เพราะวาหากพอใจเพยงแคปรยตโดยไมน าไปสการปฏบตกไมสามารถบรรลผลประโยชนสงสดทพงไดพงถง แมวาพระพทธศาสนาจะสงเสรมใหเลาเรยนปรยตเปนเบองตน แตกไมสรรเสรญถาบคคลพงพอใจและหยดอยเพยงแคขนเลาเรยนปรยต ฉะนนจงไดอปมาบคคลทพอใจเลาเรยนเพยงแคปรยตวาเหมอนกบคนตาบอดถอคบเพลงทวาตนเองกลบไมไดเหนแสงสวางของคบเพลงทตนเองถอ หรอกลาวอกนยหนงคอไมอาจไดรบประโยชนทสมบรณแทจรงจากสงทไดเลาเรยนหรอทองจ ามา ดงสภาษตของพระอานนทเถรคาถาวา20 ผใดเลาเรยนมามาก ดหมนผทศกษาเลาเรยนมานอยดวยการสดบ แตเขาไมไดปฏบตตามทเลาเรยนมายอมปรากฏแกเราเหมอนคนตาบอดถอดวงไฟไป ฉะนน บคคลควร เขาไปนงใกล ผทศกษามามาก แตไมควรท าสตะทตนไดมาใหพนาศเพราะสตะทตนไดมานนเปนเบองตน แหงพรหมจรรย เพราะฉะนนจงควรเปนผทรงธรรม จากสภาษตดงกลาว จะเหนไดวาการศกษาในพระพทธศาสนาไมไดมงเพยงแคเลาเรยน ทองจ าพทธพจน หรอในระดบปรยต โดยไดชวานนเปนเพยงสวนหนงของการศกษาเทานน และสาเหตทพระพทธศาสนาไมใหการศกษาหยดอยเพยงแคปรยตนน อาจพจารณาไดหลายประเดน ยกตวอยาง ดงน พระพทธศาสนามงเสนอหลกธรรมเพอแกปญหาหรอความทกขของมนษยหากศกษาถงประวตศาสตรพระพทธศาสนา โดยมองถงสภาพสงคมของอนเดยหรอชมพทวปในสมยพทธกาล พอทจะอธบายถงสาเหตดงกลาวได ดงจะเหนไดวาสภาพสงคมของอนเดยในยคนนเผชญกบสภาพปญหาทหลากหลาย แตปญหาส าคญอนเนองมาจากการศกษากไดเกดขนอยางแพรหลาย โดยเฉพาะการศกษาตอสมณะและพราหมณผเหนผด ปฏบตผดแลวกอใหเกดความเหนความเชอและการปฏบตผดทประกอบดวยความสดโตงทง ๒ ทาง เกดขนและกระจายอยทวไปในสงคมยคนน กลมทเชอในพลงอ านาจพเศษของพระเจาทสามารถดลบนดาลใหทกขใหโทษหรอใหสขใหสมหวงไดกเฝาแตวงวอนปรนเปรอดวยเครองสกการบชาดวยวธการตาง ๆ แมกระทงการทรมานรางกายใหไดรบความล าบากเพอใหพระเจาพอใจแลวบนดาลใหตนสมหวงในสงทปรารถนา เปนตน

19ส.ม. (ไทย) ๒๙/๗๘๔/๑๖๒. 20ข.ว. (ไทย) ๒๖/๓๙๗/๒๔๙.

๒๒

ไตรสกขาเปนการศกษาเพอพฒนาฝกฝนอบรมมนษยทง ๓ ดาน คอ ดานพฤตกรรม(ศล) ดานจตใจ (สมาธ) และดานความรความคด (ปญญา ) อนงไตรสกขานมเนอหาครอบคลมมรรค ๘ ทงหมด องคประกอบ ๘ อยางของมรรค ดงปรากฏในจฬเวทลลสตร ความวา สมยหนงพระผม พระภาคประทบอยทพระวหารเวฬวน อนเปนสถานทใหเหยอแกกระแตเขตพระนครราชคฤห ครงนน วสาขอบาสกเขาไปหาธรรมทนนาภกษณถงทอย อภวาทแลวนง ณ ทควรสวนขางหนงแลวสนทนาธรรมวาดวยเรอง มรรค ๘ กบขนธ ๓ ดงนวา21 วสาขอบาสก ขาแตพระแมเจา กอรยมรรคมองค ๘ ไฉน ธรรมทนนาภกษณ ดกรวสาขะผมอาย อรยมรรคมองค ๘ น คอ ปญญาอนเหนชอบ ๑ ความด ารชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ ท าการงานชอบ ๑ เลยงชวตชอบ ๑ ความเพยรชอบ ๑ ความระลกชอบ ๑ ความตงจตไวชอบ ๑ วสาขอบาสก ขาแตพระแมเจาอรยมรรคมองค ๘ เปนสงขตะหรอเปนอสงขตะ ธรรมทนนาภกษณ ดกรวสาขะผมอาย อรยมรรคมองค ๘ เปนสงขตะ วสาขอบาสก ขาแตพระแมเจา ขนธ ๓ (กองศล กองสมาธ กองปญญา) พระผมพระภาค ทรงสงเคราะหดวยอรยมรรคมองค ๘ หรอวาอรยมองค ๘ พระผม พระภาคทรงสงเคราะหดวยขนธ ๓ ธรรมทนนาภกษณ ดกร วสาขะ ผมอายขนธ ๓ พระผมพระภาคไมทรงสงเคราะหดวยอรยมรรคมองค ๘ สวนอรยมรรคมองค ๘ พระผมพระภาคทรงสงเคราะหดวยขนธ ๓ คอ วาจาชอบ ๑ ท าการงานชอบ ๑ เลยงชวตชอบ ๑ ทรงสงเคราะหดวยศลขนธความเพยรชอบ ๑ ความระลกชอบ ๑ ความตงจตไวชอบ ๑ ทรงสงเคราะหดวยสมาธขนธ ปญญาอนเหนชอบ ๑ ความดารชอบ ๑ ทรงสงเคราะหดวยปญญาขนธ อนง การจดองคประกอบทง ๘ ของมรรคเขาสไตรสกขา จดมงหมายเพอใหมองเหนเปนหมวดหม อนจะชวยเสรมความเขาใจใหชดเจนยงขน โดยน าองคประกอบของมรรคจดเขาไวเปนประเภท เรยกวา ขนธ หรอ ธรรมขนธ แปลวา หมวดธรรม หรอกองธรรม กลาวคอ ศลขนธ สมาธขนธ และปญญาขนธ ดงปรากฏอยในวชชปตตสตร ความวา สมยหนง๑๓ พระผมพระภาคประทบอย ณ กฏาคารศาลาปามหาวน ใกลเมองเวสาล ครงนนแล ภกษวชชบตรรปหนงเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมพระผมพระภาคแลว นง ณ ทควรสวนขางหนง ครนแลวทลวา ภกษวชชบตร: ขาแตพระองคผเจรญ สกขาบท ๑๕๐ ถวนน ยอมมาสอเทศทกกงเดอนขาพระองคไมสามารถทจะศกษาในสกขาบทน พระเจาขา พระพทธเจา: ดกรภกษ กทานสามารถจะศกษาในสกขา ๓ คอ อธศลสกขา ๑ อธจตตสกขา ๑ อธปญญาสกขา ๑ หรอ ฯ ภกษวชชบตร: ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคสามารถจะศกษาไดในสกขา ๑ คอ อธศลสกขา ๑ อธจตตสกขา ๑ อธปญญาสกขา ๑ พระเจาขา ฯ

21ม.ม. (ไทย) ๑๒/๕๐๘/๓๔๓.

๒๓

พระพทธเจา : ดกรภกษ เพราะฉะนนแล ทานจงศกษาในสกขา ๓ คอ อธศลสกขา ๑ อธจตตสกขา ๑ อธปญญาสกขา ๑ เมอใด ทานจกศกษาอธศลสกขากด จกศกษาอธจตตสกขากดจกศกษาอธปญญาสกขากด เมอนน เมอทานนนศกษาอธศลสกขาอยกด ศกษาอธจตตสกขาอยกดศกษาอธปญญาสกขาอยกด จกละราคะ โทสะ โมหะ เสยได เพราะละราคะ โทสะ โมหะ เสยไดทานนนจกไมกระท ากรรมเปนอกศล จกไมเสพกรรมทเปนบาป ครนสมยตอมา ภกษนนศกษาแลวทงอธศลสกขา ทงอธจตตสกขา ทงอธปญญาสกขาเมอภกษนนศกษาอธศลสกขากด ศกษาอธจตตสกขากด ศกษาอธปญญาสกขากด ละราคะ โทสะโมหะ ไดแลว เพราะละราคะ โทสะ โมหะ เสยได เธอมไดทากรรมทเปนอกศล มไดเสพกรรมทเปนบาปฯ

๒. ๒.๑ ไตรสกขาหลกการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ไตรสกขาเปนกระบวนการเรยนรทมงเนนพฒนามนษยในทกดาน เพอใหเกดปญญา น าพาไปสความเปนอสระจากสงรอยรดทงปวง ดงท สมน อมรววฒน ไดกลาวไววาพทธธรรม เปนเสมอนแกวมณทเจยระไนรศมหลายเหลยม นกวชาการสามารถจดมมมองใหเปนประกายเลอม รงไดงดงามหลายวธการ พทธธรรมเสนอหลกการพฒนาปญญาทมงการฝกฝนอบรมตนใหบรรล อสระภาวะ หลดพนจากปญหา โดยทวไปแลวพทธศาสนกชนดจะเขาใจหลกพทธธรรมใน แงของ พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ศล ประเพณ พธกรรม เทานน แทจรงแลวพระบรมศาสดาสมมาสมพทธเจาไดทรงวางหลกการพฒนามนษยและหลกการเรยนรไวอยางเปนระบบครบกระบวนการ มองคประกอบและขนตอนตามล าดบตอเนองสมบรณ22

๒.๒.๒ ความหมายของการเรยนรตามแนวพทธศาสตร การเรยนร คอ กระบวนการทผสสะทง ๖ ประการของมนษย คอ ตา ห จมก ลน กาย ใจ ไดสมผสและสมพนธกบสงเรา เกดธาตร คอ รสก , หมายร , รคด, รแจง และมการกระท าโตตอบ ฝกฝนอบรมตนเองหรอโดยกลยาณมตรจนประจกษผล เกดความรและความด สามารถสรางความผาสกตามสมควรแกเหตปจจย และมความเปนอสระพนจากทกขและความเปนทาสของอารมณ ผสสะเปนแหลงแหงความร ความรทงปวงเกดขนทผสสะ คออาศยการรบรโดยผาน อายตนะทง ๖ ซงสามารถจดกลมความรไดเปน ๒ ประเภท คอ”23 ๑. ความ รท ไดทางปญจทวาร คอ ตา ห จมก ลน กาย ไดแกความ ร ในชนตน กลาวคอ รรป เสยง กลน รส และสมผส ๒. ความรทไดทางมโนทวาร คอ ใจ ไดแก สงทงหลายทใจรทใจคด อารมณ ทงหลายทเกดมขนในใจ จงกลาวไดวาการจดการการรบรทางอายตนะทง ๖ เปนการจดการการเรยนรตามแนวพทธศาสตร โดยอาศยกระบวนการทง ๓ คอ ควบคมพฤตกรรมทางกายและทางวาจา (ศล) ฝกฝน

22สมน อมรววฒน. หลกการเรยน รตามแนวพทธศาสตร ทกษะการเผชญสถานการณ ,(นนทบร:มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช,๒๕๔๒), หนา ๘-๑๗. 23พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), พทธธรรมฉบบปรบปรงและขยายความ, พมพครงท ๖, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๕), หนา ๗๙.

๒๔

อบรมพฤตกรรมทางใจใหสงบจากสงรบกวนใด ๆ (สมาธ) พฒนาความคด ทศนคตใหถกตองดงามตามแนวแหงพทธะ รเทาทนปจจบนสามารถเผชญกบปญหาไดอยางองอาจไมขลาดกลว (ปญญา)

๒.๒.๓ หลกการเรยนรตามแนวพทธศาสตร พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) การจดการเรยนรตามแนวพทธศาสตร กลาว ไวดงน ขนตอนท ๑ พระพทธศาสนามองมนษย ทงในฐานะทเปนเอกตบคคล (As an Individual) และในฐานะทเปนสมาชกของสงคม ซงตองอยรวมกบผอน (กลยาณมตร) ตามหลกพระพทธศาสนา บคคลแตละคนมกรรมเปนก าเนด มกรรมเปนเผาพนธ มกรรมเปนทอาศย จกท ากรรมอนใดไว ดหรอชว จกเปนผรบผลของกรรมนน หลกดงก ลาวนแสดงวา การเรยนรทไดผลเกดจากการทผสอนรจกนกเรยนแตละคนทงทางดานบคลกลกษณะ นสย อปนสย ความรสกนกคด ความถนด และผสอนตองมงจดกจกรรมการเรยนร เพอพฒนานกเรยนแต ละคนใหเตมตามความสามารถของเขา พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) ไดกลาวไววา “มนษยเปนชวตทมความประเสรฐ มความส าคญในตวของมนเอง และชวตนนอาจจะมความสมบรณไดแมในตวของมนเอง..ในแงนเราจะตองมองเปนจดหมายสงสดวา เราจะตองพฒนามนษยใหม “ชวต” ทดงามในตวของเขาเองเปนชวตทสมบรณ มอสรภาพ มความสขในตวเอง”24 มมมองมนษยในฐานะทเปนสมาชกของสงคมนน พระธรรมปฎก ไดอธบายหวขอ “เรมยคใหมแหงศตวรรษท ๒๑ ดวยแนวความคดใหมเดมแทแหงสจธรรม” ไววา ๑. มนษยเปนสวนหนงอยในระบบความสมพนธแหงเหตปจจยของธรรมชาต ททกสวนสงผลกระทบตอกน จงตองท าการทเกอกลประสานกลมกลนกน เพอใหเกดผลดในการอยรวมกนนน ๒. มนษยสตวทงปวง เปนเพอนรวมกฎธรรมชาตเหมอนกน ทกชวตรกสข เกลยดทกข กลวตายเหมอนกนไมมการแบงแยกแตกตาง การท ารายสตวไมวาชวตใดกเปนสงทไ มดทงสน มนษยควรมเมตตาและไมตรทไ มจ ากดแบงแยก มแนวโนมของจตใจในทางทจะชวยเหลอเกอกลม งความสามคค และมความกลมกลนเปนอนหนงอนเดยวกน”25 การจดกระบวนการเรยนรตามหลกดงกลาวจงตองสรางฉนทะแกผเรยนแตละคนในเวลาเดยวกนกตองเนนกจกรรมทผเรยนมสวนรวมในการเรยนไดท างานเปนกลม และ ฝกทกษะทางสงคมเพอความเปนสมาชกทดของกลมดวย ขนตอนท ๒ มนษยเปนเวไนยสตว ห รอเวไนยบคคล สามารถไดรบการสงสอน ฝกฝน และอบรมบมนสยได พระธรร มปฎก(ป.อ.ปยตโต) ไดขยายความค าวา เวไนยสตว ไววา “สตว” มความหมายถงสงมชวตทยงตดของอยกบ รป รส กลน เสยง สมผส หรอหากพจารณาในเรององคประกอบของชวตกคอ ขนธ ๕ ไดแก รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ สตว เปน “สงทมความรสกและเคลอนไหวไปไดเอง รวมถงเทพ มาร พรหม มนษย เปรต อสรกาย ดรจฉาน และสตวนรก ในบาลเพง

24เรองเดยวกน, หนา ๔- ๕. 25พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยต.โต), พทธวธแกปญหาเพอศตวรรษท ๒๑, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพสหธรรมก จ ากด, ๒๕๓๗), หนา ๗๕-๗๖.

๒๕

เอามนษยกอนอยางอน ไทยมกเพงเอาเดรจฉาน”26 การทความหมายของสตว ในภาษาไทย หมายถง ดรจฉาน หรอ เดรจฉาน กเนองดวยสงมชวตในประเภทนยงด าเนนชวตไปตามสญชาตญาณ เมอหวกออกลาหากน เมอกลวกหลบหลก เมอโกรธกท าลายลาง ความแตกตางทางรปรางมไดจ าแนกมนษยและสตวออกไดอยางชดเจน หากบอกไดแตเพยงวานเปนคน นเปนสตว การจ าแนกมนษยตางจากสตวจงตองจ าแนกโดยระดบจตท ไดรบการฝก และพฒนาจนแตกตางกน

สมน อมรววฒน ไดอธบายความแตกตางของระดบจตระหวางมนษยและสตวดงน27 ๑. จตของมนษยเปนจตซงเปนอสระ สงบพอด เยนพอด ควบคมไดฝกฝนอบรมไดเกษม สะอาด ๒. จตของสตว เปนทาสมงความอยรอด ถกกระตนโดยสญชาตญาณ ควบคมไมได ฝกฝนไมได หวงแหน โหดเหยม หลกการเรยนรในพระพทธศาสนา ปรากฏในพทธพจนทแสดงวามนษยเปนสตวทตองฝกและฝกใหพฒนาได นอกจากนนการฝกและพฒนามนษยตองฝกไปพรอมกนทงทางดานกายและดานจต ดงจะขอยกตวอยางมาพอสงเขป ๑ .ทนโต เสฎโฐ มนสเสส : ในหมมนษยคนประเสรฐ คอคนทฝกแลว28

๒. วรมสสตรา ทนตา อาชานยา จ สนธวา ก ญชรา จ มหานาคา อตตทนโต ตโต วร : อสดร อาชาไนย สนธพ และชางหลวงฝกแลวลวนดเลศ แตคนทฝกตนแลว ประเสรฐ ยงกวานน29

๓. วชชาจรณสมปนโน โส เสฎโฐ เทวมานเส: คนทสมบรณดวยความรและความประพฤต เปนผประเสรฐสดทงในหมมนษยและเทวดา30 ในการฝกตนของบรรดาบคคลทงหลายนน นอกจากจะค านงถงความแตกตางระหวางบคคลดงทไดเปรยบวา แผนดนยอมไมเรยบเสมอกนทงหมดไดฉนใด มนษยทงหลายจะใหเหมอนกนหมดทกคนไมไดฉนนน เมอค านงถงผลสมฤทธของการเรยนรพระพทธศาสนา มองมนษยทงเพศชายและเพศหญงวาสามารถพฒนาไดเชนเดยวกน ดงพระคาถาวา “น ห สพเพส ฐาเนส ปรโส โหต ปณฑโต อตถป ปณฑตา โหต ตตถ ตตถ วจกขณา: บรษเปนบณฑตในทกสถานกหาไ ม สตรมปญญาหยงเหนในการณนน ๆ กเปนบณฑต”31

จากหลกการเรยนรดงกลาวจะเหนไดวา กระบวนการพฒนามนษยมงเนนทผเรยนเปน ศนยกลาง มงท าความเขาใจในธรรมชาต และความเจรญเตบโตของมนษยทงทางกายและจต การตงสมมตฐานวามนษยเปนเวไนยยะ สามารถฝกฝนอบรมไดทงโดยตนเองและโดยสงแวดลอม (ปรโตโฆสะ)

26พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยต.โต), พทธธรรม ฉบบปรบปรงและขยายความ, หนา ๓๒๒. 27สมน อมรววฒน, หลกการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ทกษะการเผชนสถานการณ, หนา ๒๕. 28ข.ธ. (ไทย) ๒๕/๓๒๑/๑๓๔ 29ข.ธ. (ไทย) ๒๕/๓๒๒/๑๓๔ 30ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๑๔๐/๑๐๒ 31ข.ชา. (ไทย) ๒๗/๒๒/๒๘๘

๒๖

กระบวนการเรยนรจงมจดเรมตนทบคคล มขนตอนด าเนนการทสมพนธสอดคลองมงเนนทบคคลคอหลกของการพฒนาตน ไดแก ศล สมาธ ปญญา จดหมายปลายทางของการเรยนร กคอ อสรภาพทงทางกาย และจตของบคคลนนเองรวมถงเพอเกอกลแกสงคมโลกทงมวล

ขนตอนท ๓ มนษยมภาวะทางสตปญญามาแตก าเนด (สชาตกปญญา) และแมวามนษยจะมความแตกตางกน กจ าเปนตองไดรบการพฒนาใหเกดการเรยนร (โยคปญญา)

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) อธบายวา ค าวา “ปญญา” ในพระพทธศาสนา หมายถง ความรทว, ปรชา หยงรเหตผล, ความรเขาใจชดเจน ความรเขาใจหยงแยกไดในเหต-ผล ด-ชว คณ-โทษ ประโยชน-มใชประโยชน เปนตน และรทจะจดแจง จดสรร จดการ ความรอบรในกองสงขาร มองเหนตามความเปนจรง สชาตกปญญาเปนคณภาพของสมอง (สวนหนงของกาย-รป) ซงตดตวมาแตก าเนด แตพระพทธศาสนาใหความส าคญตอปญญาทเกดจากการ ฝกฝนอบรมวามความส าคญยงกวา มนษยจงจ าเปนตองไดรบการพฒนาใหเกดโยคปญญา หรออกนยหนง ค าวา ญาณ , จต ปญญา , ภาวตปญญา ซงเปนปญญาทเกดขนจากการปฏบตเมอไดรบการฝกฝนอบรมแลว32 กระบวนการเรยนรเพอใหเกดปญญานน หลกการนเนนการ ฝกฝนตนเองอยางตอเนอง ยาวนาน แมกระนน มนษยกเรยนรไดไมเทากน เนองจากความแตกตางระหวางบคคล ดงพระคาถา ในวสทธมรรค มหาฎกา วา “เหลาสตวมธลในดวงตานอยกม มธลในดวงตามากกม มอนทรยกลากม มอนทรยออนกม มอาการดกม มอาการทรามกม ทจะสอนใหรยากกม ตระหนกถงภยปรโลกกม” อกตวอยางหนงคอ การจดบคคล ๔ จ าพวกในองคตตรนกาย จตกกนบาต จ าแนกความสามารถของการเรยนรไวดงน33 ๑. อคฆฏตญฌ ผอาจรธรรมเพยงทานยกหวขอขนแสดง ๒. วปจตญฌ ผอาจรธรรมตอเมอทานอธบายความแหงหวขอนน ๓. เนยยะ ผพอจะแนะนาได คอ ตองพร าสอนบอย ๆ ๔. ปทปรมะ ผมบทอยางยง คนกลมนไดฟงความตาง ๆ เปนอนมากแตไ มสามารถรบรธรรมไดในชาตน แมจะสอนอยางไรกตาม หากศกษาพระไตรปฎกโดยตลอด จะพบวาพระบรมศาสดาไดวางหลกการเรยนร โดยค านงถงความพรอม ความสามารถ ความถนด ความสนใจของผเรยนอยางมาก พระองคทรงใหก าลงใจแกผเรยน ตามหลกอทธบาท ๔ จากหลกการนเองทท าใหพระองคและพระสาวกเผยแพรพระพทธธรรมดวยวธการหลากหลาย เพอใหสาธชนเกดการเรยนรอยางแทจรง

ขนตอนท ๔ พระพทธศาสนาอธบายหลกการเรยนรของมนษยวาเกดขนในวถชวตม ลกษณะเปนองครวมของ รป (กายภาพ: กาย-วาจา) กบนาม (จตภาวะ) ซงเปนการเรยนรไปตามความเจรญเตบโต (พฒนาการ) ของชวต

32พระธรรมปฎก (ป.ต. ปยตโต), พทธธรรม ฉบบปรบปรงและขยายความ, หนา ๗๕-๗๖) 33อง จตกก. (ไทย) ๒๑/๑๓๓/๒๐๒.

๒๗

ดษฎ สตลวรางค กลาววา การอธบายหลกการเรยน รขอนถาจะใหชดเจน ผอานตอง ศกษาเรองเบญจขนธ ห รอ ขนธ ๕ อนเปนองคประกอบของมนษย เพราะความรสาระส าคญใน พระพทธศาสนานนคอ34 ๑. ความรชดซงขนธ ๕ เหตเกดแหงขนธ ๕ ความดบแหงขนธ ๕ และปฏปทาในถงความดบแหงขนธ ๕ ๒. ความรชด ซงความเกดขนเปนธรรมดา และความเสอมไปเปนธรรมดาของขนธ ๕ ๓. ความรชดซงคณโทษและอบายเครองสลดออกแหงขนธ๕ ...” จากหลกการเรยนรขางตน สมน อมรววฒน ไดนามาอธบายวธการเรยนการสอนดวย กระบวนการซมซบ ซงเปนกระบวนการพฒนารปกบนาม รวมกนเขาเปนชวตหรอขนธ ๕ ไดแก รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ความขอนอาจอธบายใหเขากบศพททางครศาสตรวา การเรยน การสอน เปนการพฒนามนษยดานพฤตกรรม ความร การรบร การคดพจารณาและความรแจง ทงน ผเรยนตองใชสตและปญญาก ากบการฝกฝนอบรมโดยตลอดหากจะอธบายใหชดเจนขน การพฒนา รปกบนามเปนฐานของการเรยนรทงหมดของมนษย35

รป จ าแนกไดเปน ๑. รปกาย, รปราง คอ โครงสราง (กาย) ประกอบเปนรางการของมนษย (Body) ๒. รปลกษณ (Appearance) ๓. พฤตกรรม อาการ การกระท า ทวงทา ทวงท (Performance)

นาม (จต) จ าแนกไดเปน ๑. เวทนา-รสก (Feeling, Sensation) ๒. สญญา-การก าหนดได หมายร (Perception) ๓. สงขาร การปรงคด (Formation) ๔. วญญาณ การรแจง (Knowledge, Consciousness)

การเรยนรจงเปนกระบวนการผสมผสานทงกายและจต และตองพฒนาทง ๒ ดาน ไปพรอมกน ขนตอนท ๕ การเรยนรของมนษยมแกนหลก ๓ แกน คอ ๑. การฝกฝนตนเองเรอง ศล (Self-training in Morality) ๒. การฝกฝนตนเองเรอง สมาธ (Self-training in Mentality or Concentration) ๓. การ'แกฝนตนเองเรอง ปญญา (Self-training in Wisdom)

หลกการเรยนรขางตนมลกษณะเปนหลกและแนวปฏบตทบรณาการพฒนามนษยใน พระไตรปฎก เรยกวา ไตรสกขา

34ดษฎ สตลวรางค, การศกษาในสงคมพระพทธศาสนาตามทปรากฏในพระไตรปฎก, วทยานพนธ การศกษาดษฎบณฑต, (บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๒), หนา ๑๗๒. 35สมน อมรววฒน. หลกการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ทกษะการเผชญสถานการณ, หนา ๑๓.

๒๘

ไตรสกขา คอ การ ฝกหดอบรมกาย วาจา และจตของมนษยใหสามารถคนพบและควบคมตนเอง เรยนรและพฒนาตนเองโดยใชปญญาเพอใหเกดประโยชนแกตนเองและเกดประโยชนแกผอน ตามหลกการศกษา ๓ ประการ คอ ศล สมาธ ปญญา

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) ไดอธบายหลกไตรสกขาในแงของการพฒนามนษยไวในหนงสอพทธธรรม วา “ถาพดตามภาษาของนกวชาการสมยใหม หรอตามหลกวชาการศกษาสายตะวนออก อธศลสกขา อธจตตสกขา และอธปญญาสกขา กครอบคลมถงการท าใหเกดพฒนาการทางสงคม พฒนาการทางอารมณ และพฒนาการทางปญญาโดยล าดบ เปนแตจะแตกตางกนโดยขอบเขตของความหมาย และสกขา ๓ มจดมงหมายทชดเจนจ าเพาะตามแนวของพทธธรรม อยางไรกตาม อยางนอยในขนเบองตนจะเหนไดชดวาความหมายไปกนไดด คอ พดไดตรงกนในขนพนฐานวา จะตองฝกฝนอบรมบคคลใหมวนย (รวมถงความรบผดชอบและความสมพนธทดทางสงคม) ใหงอกงามทางอารมณ (ทางพระวาใหจตเขมแขง ประณต มคณภาพ และสมรรถภาพด) และใหงอกงามทางพทธปญญา (เรมดวยความคดเหตผล) สกขา ๓ นเนองกนและชวยเสรมกน...ไตรสกขา เปนระบบการฝกฝนอบรมจากภายนอกเขาไปหาภายใน จากสวนทหยาบเขาไปหาสวนทละเอยด และจากสวนทงายกวาไปหาสวนทยากและลกซงกวา...เมอฝกขนละเอยดภายในคอขนจตและปญญาแลว ผลกสงกลบออกมาชวยการด าเนนชวตดานนอก เชน มความประพฤตสจรต มนคง มศลเปนไปโดยปกตธรรมของตนเอง ไมตองแนใจ หรอตงใจคอยควบคมรกษา คดแกปญหา และท ากจกรรมตาง ๆ ดวยปญญาบรสทธ36โดยนยทกลาวแลวเมอแกตลอดระบบสกขาแลว ระบบชวต ทงหมดกกลายเปนระบบของมรรค สอดคลองกนหมดทงภายในภายนอก สมน อมรววฒน ไดสรปกระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขาวา “การฝกหดอบรมตามหลกไตรสกขา เปนการศกษาทมลกษณะบรณาการและปจจยการทมวาลกษณะบรณาการนน เพราะทกองคประกอบคอ ศล สมาธ ปญญา นนอยในองครวมของมรรคมองคแปดนนมลกษณะผสมผสานกลมกลนอยางไดสดสวนสมดลกน มความสอดคลองรองรบกนทงในดานทตองละเวน และในดานทตองเจรญงอกงาม ยากทจะแยกออกอยางโดดเดยวและไมสามารถตดองคประกอบขอใดทงไปได37 หลกการเรยนรตามแนวไตรสกขาจงมความสมบรณทครตองรจกนกเรยนแตละคนและ ถอวานกเรยนเปนมนษยทตองไดรบการพฒนาทงทางกาย วาจา จต และ ปญญา การเรยนการสอน ตามนยแหงพระพทธศาสนาจงมใชการถายทอดความรดานปรยตเทานน หากแตเนนการแกหด อบรม (ปฏบต) และการวเคราะหประเมนผลของการปฏบตนนดวย (ปฏเวธ) นอกจากนการ ฝกหดอบรมตามแนวไตรสกขายงเนนความส าคญของการเปน กลยาณมตรและความส าคญของสงคม สงแวดลอม ทชวยเกอหนนใหเกดการเรยนรอกดวย

ขนตอนท ๖ การพฒนาปญญา จดหมายของการเรยนรทส าคญ คอ การเกดปญญาซงตองพฒนาโดยการแสวงหาความร (สตมยปญญา) การ ฝกฝนคนคด (จนต ามยปญญา) และการ ฝกฝนตนเอง (ภาวนามยปญญา) โดยทวไปนกการศกษาทน าพทธธรรมมาประยกตใชในการเรยนการสอน มกจะเรยงล าดบการเรยนร

36พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), พทธธรรม ฉบบปรบปรงและขยายความ, หนา ๙๑๕. 37สมน อมรววฒน. หลกการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ทกษะการเผชญสถานการณ, หนา ๔๕.

๒๙

โดยเรมตนจาการแสวงหาความรดวยการฟง การรบเอาจากผอนกอน แลวจงน ามาคด ปฏบต เกดการเรยนร แทจรงแลวกระบวนการพฒนาปญญา อาจเกดขนตามล าดบดงกลาวกไดห รอเกดขนจากจนตามยปญญากอน คอ คนคดเอง แลวจงแสวงหาความรเพมเตมน ามาตรกตรองปฏบตจนเกดปญญาขน บางครงผทมระบบสตปญญาสงอาจเรมตนทการทดลองปฏบต คอ ภาวนามยปญญาแลว คดคนหาเหตผลดวยตนเอง แสวงหาความรเพมเตมจนเกดปญญารแจงกสามารถเปนไปได สมน อมรววฒน ไดสรปกระบวนการพฒนาปญญาตามแนวพทธศาสตรวามคณลกษณะ ดงตอไปน38 ๑. กระบวนการพฒนาปญญามความสมบรณโดยตลอด คอ จดหมายและระดบไดแก โลกยปญญาและโลกตตรปญญา มขนเรมตน คอ สญญาและศรทธามวธด าเนนการทเนนการทดลองฝกปฏบตและพสจนความจรงของสาระความรดวยตนเอง ๒. กระบวนการพฒนาปญญามลกษณะบรณาการ คอ ฉายภาพรวมของบณฑต และอธบายใหเหนความผสมกลมกลนขององคประกอบปจจยตาง ๆ ทกอใหเกดปญญา เชน ทาน-ศล- ภาวนา, ศรทธา - โยนโสมนสการ, การเวนชว - ท าด - จตบรสทธ, ปรยต - ปฏบต - ปฏเวธ เปนตน ๓. กระบวนการพฒนาปญญา มลกษณะพฒนาการทกาวเวยนมใชการพฒนาแบบ ขนบนไดตรง ๆ เพราะความเจรญงอกงามทางปญญามลกษณะทสมผสสมพนธกนตงแตจดเรม จดกาว และจดผานขนไป พระบรมศาสดาสมมาสมพทธเจาทรงเปนนกวางระบบและระดบความ(Hierarchy of knowledge^ ละเอยด ลกซงทสด ๔. กระบวนการพฒนาปญญามลกษณะทหยงรากลกลงดวยมใชพงขนอยางเดยว ตนไมนนยงเตบโตสงขนเทาใด กตองหยงรากลกลงอยางแขงแรงดวยเทานน การบรรลถงซงความแจง คอ ญาณ จงหมายถง “การหยง” การบรรยายธรรมของพระองคจงเปนการแสดงธรรมทลาด ลม ลก ลงตามล าดบ ประดจหาดทรายทลาดลงสมหาสมทรฉะนน การศกษาฝกหดอบรมตนใหเกดปญญา เปนการเรมปฏบตจากพฤตกรรมภายนอก คอ กาย วาจา และละเอยดประณตลงสจตอนสขมเปนล าดบ จนสามารถช าระสงเศราหมอง (กเลส) ทเคลอบจตอยโดยรอบและลกลงสอนสยทตกตะกอนอยภายในเมอใดจตของมนษยสะอาด ทงดวงญาณ (ปญญา) กจะสวางโพลงในลกษณะของการแจง ๕. กระบวนการพฒนาปญญาตามนยของพระพทธศาสนา เนนการสรางแรงจงใจ และสงเรา (ศรทธา) และการแกฝนตนเอง แตเมอเกดสมาธและปญญาแลวตองละสงเรานนเสย เหลอแตปญญาและองคความทกอยางทมนษยไดเรยนตองมสตก ากบและมแนวทางปฏบตทชอบธรรมคอ มรรคมองค ๘ เสมอ ๖. กระบวนการพฒนาปญญาตามนยของพระพทธศาสนา มไดมงหมายเพยงใหเกดปญญาเทานน แตอดมการณสงสด คอ การใชปญญาปฏบตใหเกดอสรภาพอนสมบรณ คออสรภาพจากสงแวดลอมภายนอกและอสรภาพในจตใจของตนเอง โดยสรป การเรยนตามหลกพทธศาสตร จงตองเปนไปตามวตถประสงคเชงมโนธรรมและวตถประสงคเชงพฤตกรรม เนนวธการเรยนการคนพบดวยตนเอง การประเมนตนเองและปรบปรง

38เรองเดยวกน, หนา ๑๖.

๓๐

แกไขผลแหงการปฏบตนนเปนนจ โดยมครเปนกลยาณมตรคอยชแนะแนวทางชวยสรางบรรยากาศทางวชาการและสงแวดลอมทมสนทรยภาพ

๒.๒.๔ การสอนแบบไตรสกขา การสอนแบบไตรสกขา เปนวธหนงทจะท าใหการเรยนการสอนในโรงเรยนบรรลตาม

วตถประสงค ซงเปนวธทไดประยกตมาจากการสอนตามแนวพทธศาสตร ซงองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ทรงใชในการสงสอนประชาชนอยางไดผล ไดรบความสนใจจากบคคลในวงการศกษามาก ผวจยจงขอน าเสนอตามล าดบขนตอนการสอนแบบไตรสกขาดงตอไปน ๑. ความหมายและวตถประสงคของการสอนแบบไตรสกขา นกวชาการศกษาไดใหความหมายของการสอนแบบไตรสกขาไวแตกตางกนดงตอไปน ดษฎ สตลวรางค ไดกลาวถง ความหมายการสอนแบบไตรสกขาไววา เปนวธสอนทผสอนเปดโอกาสใหผเรยนไดปฏบตตนอยางระมดระวงทงทางกาย วาจา ใจแลวพจารณาผลของการปฏบตของตนจนก าหนดขอควบคมความประพฤตทางกาย วาจา (ศล) ของตนได39 บรรเทา กตตศกด ไดกลาวถง ความหมายการสอนแบบไตรสกขาวา เปนวธสอนทยดศล สมาธ ปญญา เปนแนวทางการปฏบตโดยใหผเรยนม ศลสกขา คอ ส ารวมกาย วาจา ใหถกตองอยในองคแหงศล มจตสกขา คอ ฝกจตใหสงบ มนคง ผองใส ระงบจากกเลส เมอจตสงบมนคงเปนจตทฝกดแลวกเปนจตอนควรแกการงานทจะพจารณาธรรมไดตรงกบสภาพความเปนจรง ปญญาสกขา คอ การพจารณารางกาย ความรสก นกคดของตนในขณะทมสมาธวา ทกสงทกอยางตางกเกดขน ตงอย ดบไป เปนของไ มเทยง ไมทนทาน ไมสามารถตงอยไดเปนของทไ มควรยดถอ เปนการอบรมคนใหเขาใจหลกสภาพความเปนจรง เพอละกเลส ละทกข หากอบรมปญญาแลว สมาธและศลกจะมนคงขนตามล าดบ ปญญาสกขาจงเปนการใชปญญาพจารณากองทกข หรอปญหาตาง ๆ ทเกดขน ฉะนน การสอนแบบไตรสกขาจงเปนการสอนทผเรยนจะตองปฏบตจรง40

นภาพรรณ แดงโรจน ไดกลาวถง ความหมายการสอนแบบไตรสกขาวา เปนวธสอนทน ากระบวนการฝกอบรมและพฒนามนษยของสมเดจพระสมมาสมพทธเจามาประยกตเปนวธสอนทผสอนจะเปนผสรางสถานการณทเปดโอกาสใหผเรยนไดปฏบตตนอยางระมดระวงทง ทางกาย วาจา ใจ แลวพจารณาผลของการปฏบตของตนตอสถานการณนน จนก าหนดขอควบคม ความประพฤตทางกาย ทางวาจา ของตนได41

39ดษฎ สตลวรางค, การเปรยบเทยบวธการสอนแบบไตรสกขาและธรรมสากจฉาในการสอนเบญจศลและฆราวาสธรรมในชนมธยมศกษาปท ๑,วทยานพนธมหาบณฑต, (มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, ๒๕๒๔), หนา ๓. 40บรรเทา กตตศกด, จรยธรรมทางการศกษา, (กรงเทพมหานคร: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย เกษตรศาสตร, ๒๕๒๘), หนา ๒๘๙-๒๙๐. 41นภาพรรณ แดงโรจน, การศกษาความสามารถในการวเคราะหตนเองและผล สมฤทธทางการเรยนในวชาจรยธรรมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๔ ทเรยนดวยวธสอนแบบไตรสกขา ,วทยานพนธ มหาบณฑต , (มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, ๒๕๓๐), หนา ๓๓

๓๑

วนเพญ วรรณโกมล ไดกลาวถง ความหมายการสอนแบบไตรสกขาวาเปนวธสอนทประกอบดวยขนตอนในการศกษาตามล าดบ ๓ ขนตอน เรมตนดวยการใหผเรยนมศล คอมระเบยบวนยในการปฏบตตนกอน ตอจากนนใหผเรยนมสมาธ การมสมาธกตอเมอรางกายอยในสภาพปกต และเมอกายควบคมสตได จตใจกสงบชวยใหเกดปญญารแจง วธการเรยนแบบนเนนกระบวนการคดและความรแจง42 สวทย มลค าและอรทย มลค า ไดใหความหมายการสอนแบบไตรสกขาวาเปน กระบวนการเรยนรทเปดโอกาสใหผเรยนไดปฏบตกบสงทเรยนจรง ๆ แลวพจารณาใหเหนประโยชน คณ โทษ ตามความเปนจรงดวยตนเองแลวน าความรนนมาเปนหลกในการปฏบตตามอยางจรงจง43

จากความหมายการสอนแบบไตรสกขาของนกวชาการตาง ๆ ไดกลาวไวสรปไดวา การสอนแบบไตรสกขาหมายถงวธสอนทน ากระบวนการฝกอบรมและพฒนามนษยของสมเดจพระสมมา สมพทธเจามาประยกตเปนวธสอนทเนนการปฏบต ฝกหดอบรมตน ดวยหลกของศล สมาธ ปญญา ทผสอนเปดโอกาสใหผเรยนไดลงมอปฏบตใหเหนจรงดวยตนเองและควบคมพฤตกรรมของตนใหเปนไปในทางทด

๒. กระบวนการศกษาเพอฝกอบรมและพฒนามนษยตามหลกไตรสกขา สมน อมรววฒน ไดอธบายถงกระบวนการศกษาทพฒนามนษยตามหลก ไตรสกขาไวดงน44 ไตรสกขา เปนกระบวนการศกษาทพฒนามนษยทงทางกาย วาจา ความคด จตใจ อารมณและสตปญญา ใหสามารถด ารงชวตในสงคมอยางสนตมอสรภาพ เนนการปฏบต ฝกหดอบรมตนดวยหลกของศล สมาธ ปญญา วธการปฏบตฝกหดอบรมตนตามหลกของศล สมาธ ปญญา นนผศกษาตองปฏบตตามแนวทางของมรรคมองคแปดไดแก ๑. การฝกหดอบรมตนใหมศลดวยสมมาวาจา - เจรจาชอบ สมมากมมนตะ - การกระท าชอบ และสมมาอาชวะ–การเลยงชพชอบ ๒. การฝกหดอบรมตนใหมสมาธดวยสมมาวายามะ-ความเพยรชอบ สมมาสต-การระลกชอบ และสมมาสมาธ - การตงจตมนชอบ ๓. การฝกหดอบรมใหมปญญาดวย สมมาทฏฐ - การเหนชอบ และสมมาสงกปปะ – การด ารชอบ

42วนเพญ วรรณโกมล, การพฒนาการสอนสงคมศกษา,(สถาบนราชภฎธนบร ,๒๕๔๔), หนา ๖๓. 43สวทย มลค าและอรทย มลค า, ๒๐ วธจดการเรยนร: เพอพฒนาคณธรรม จรยธรรมคานยมและการเรยนรการแสวงหาความรดวยตนเอง, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพภาพพมพ, ๒๕๔๕), หนา ๑๓๐. 44สมน อมรววฒน, การสอนโดยสรางศรทธาและโยนโสมนสการ, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพตรรณสาร, ๒๕๒๘), หนา ๓๗.

๓๒

วไลพร ภวภตานนท ณ มหาสารคาม ไดอธบายถงมรรคมองคแปดไดแก

๑. สมมาทฏฐ (ความเหนชอบ) ๒. สมมาสงกปปะ (ความมงหมายด ารชอบ)

๓. สมมาวาจา (เจรจาชอบ) ๔. สมมากมมนตะ (ท าการงานชอบ) ศล ๕. สมมาอาชวะ (เลยงชวตชอบ) ๖. สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) ๗. สมมาสต (ความระลกชอบ) สมาธ ๘. สมมาสมาธ (ความตงใจชอบ) จากหลกมรรคมองค ๘ จะเหนไดวาเปนหลกไตรสกขานนเอง ค าวา ไตรสกขา หมายถง การเรยนร หรอการปฏบต ๓ หลกการคอ ๑. ศลสกขา เปนการศกษาเพอควบคมความประพฤตทางกาย วาจา ใหมระเบยบ มระบบ มวธการแสดงออกทเหมาะสม และมวนย ๒. จตสกขา เปนการศกษาเพอแกจตใหมโยนโสมนสการไ มวอกแวก กระสบกระสายควบคมไดด เพราะการกระท าทงหลายทงกศลกรรมและอกศลกรรมมใจเปนหวหนา ๓. ปญญาสกขา เปนการศกษาเพอใหเกดปญญาใหรจกสงทงหลายตามความเปนจรง45

กระบวนการพฒนาปญญาทางพทธศาสนา การศกษามองคประกอบทส าคญคอ ความร สตปญญา และการคดซงมความเกยวของสมพนธกน กลาวคอ สตปญญาเปนเรองของคณภาพภายในตวคน ซงขนอยกบยนสและสงแวดลอมแรก ๆ ของชวตการคดเปนทกษะในการด าเนนการใหสตปญญาแสดงออกตอประสบการณ สวนความรคอขอมลขาวสารทเปนทรพยากรเบองตนทน าไปสการใชความคดเพราะการคดโดด ๆ โดยปราศจากขอมลยอมเปนไปไ มได46 ซงสอดคลองกบหลกปฏบตธรรมทางพทธศาสนาทยนยนวาองคประกอบทง ๓ มความสมพนธกน คอ การคดเปนกจกรรมทางจตทมบทบาทตอการพฒนาปญญาเปนอยางยง การคดเปนกลไกอนซบซอน ตองอาศยความรหรอประสบการณทสะสมไวมาใชเปนแนวทาง47

การพฒนาปญญาเปนกระบวนการทท าใหมนษยเกดความร ความคด ความเหนความด าร ทถก ทชอบอน เปนแกนสารและพลงหนนใหบคคลประพฤตปฏบตตนดถกตองตามท านองคลองธรรมตอไป ซงพระราชวรมน ไดอธบายถงกระบวนการพฒนาปญญาภายในตวบคคลวาพงพจารณา

45วไลพร ภวภตานนท ณ มหาสารคาม , จตวทยาพทธศาสนา , (กรงเทพมหานคร: เรอนแกวการพมพ, ๒๕๒๘), หนา ๑๒๘-๑๒๙. 46ส านกงานศกษาธการเขตการศกษา ๕, ทฤษฏการคดและการสอนคด, พมพครงท ๒, (ราชบร: โรงพมพธรรมรกษการพมพ, ๒๕๓๔), หนา ๘. 47วไลพร ภวภตานนท ณ มหาสารคาม , จตวทยาพทธศาสนา, (กรงเทพมหานคร: เรอนแกวการพมพ, ๒๕๒๘), หนา ๑๓๕.

ปญญา

๓๓

โดยสมพนธกบวธท าใหเกดปญญา ๓ วธคอ48 ๑. สตมยปญญา ปญญาทเกดจากการเลาเรยน หรอถายทอดกนมา ๒. จนตามยปญญา ปญญาทเกดจากการคดพจารณาหาเหตผลดวยตนเอง ๓. ภาวนามยปญญา ปญญาทเกดจากการปฏบตแกหดอบรม

' นอกจากนยงมกจกรรมอกหลายอยางทตองใชประกอบในกระบวนการพฒนาปญญา คอ ๑. การพง ซกถาม สอบคน (สวนะ และปรปจฉา)

๒. การสนทนา ถกเถยง อภปราย (สากจฉา) ๓. การสงเกต เฝาดอยางพจารณา (ปสสนะ หรอนชาฌาน) ๔. การพจารณาโดยแยบคาย (โยนโสมนสการ) ๕. การหาเหตผล (ตลนา) ๖. การไตรตรอง ตรวจสอบ ทดสอบ สอบสวน ทดลอง และเฟน (วมงสาและวจย)

๗. การสบคนแกหด ท าบอย ท าใหมาก (อเสวนา ภาวนา และพหสกรณ) กระบวนการศกษาตามหลกของไตรสกขานมลกษณะทเดน และใชเปนทฤษฎทางการจดกระบวนการเรยน การสอนได ดงทสรปวเคราะหเปนขอ ๆ คอ ๗. ๑ ผทศกษาตามกระบวนการศกษาของหลกไตรสกขา ตองปฏบต ฝกหดอบรมตนดวยตนเอง ศล สมาธ ปญญา จะไมเกดขนอยางแทจรงจากการพง การอาน การด หรอการบอกเลาตองเรยนรดวยวรยะอตสาหะ ความส าเรจของการศกษาแตละระดบนน ผศกษายอมวดและรไดดวยตนเอง ไมมผใดประเมนใหได ๗.๒ เรองจากศล สมาธ ปญญา เปนระบบการฝกหดอบรมทตองสามารถละสงทควรละและเจรญสงทควรเจรญ ผทศกษาจงตองไดรบการแนะน าสงสอนจากกลยาณมตรกอน แตจะหยดอยเพยงนนไมได ตองรจกคดและใชปญญา ฝกฝนไปทละขน จนสามารถวนจฉยแยกแยะสงด สงชว แลวละเวนสงชว เพมพนสงทชอบธรรม และมจตใจผองใสบรสทธได ๗.๓ การฝกหดอบรมตนตามหลกของไตรสกขา เปนการ ฝกหดอบรมตนทเปนขนตอนสบเนองเรมจากรปธรรมไปหานามธรรม เรมจากสงทงายไปสสงทยาก เชน การก าจดกเลสอยางหยาบดวยศล กเลสอยางกลางดวยสมาธ กเลสอยางละเอยดดวยปญญา จนสามารถก าหนดสภาวะลกษณะ สามญลกษณะ และก าหนดดวยการละความยดตดในสงทงหลายเหลานนเสยไดโดยสนเชง ๗.๔ การฝกหดอบรมตนตามหลกไตรสกขานนเปนกระบวนการพฒนามนษยทางรางกายวาจา ความคดเหน จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญาเปนการพฒนาทกวางและลกมากกวาการศกษาทเราเขาใจโดยทว ๆ ไป ๗.๕ การฝกหดอบรมตามหลกไตรสกขา เปนกระบวนการศกษาทมลกษณะบรณาการทวามลกษณะบรณาการนน เพราะองคประกอบของไตรสกขาประกอบดวย ศล สมาธ ปญญา ทง ๓ ตวน อาศยกนและกนท าใหชวต บรสทธ เพราะเมอรกษาศลดแลวกตองประคบประคองตนไวดวย

48พระราชวรมน (ป .อ.ปยตโต) , ทางสายกลางของการศกษาไทย ,(กรงเทพมหานคร: อมรนทร,๒๕๓๐), หนา ๑๔๒-๑๕๘.

๓๔

ความไมประมาท กตองรกษาจตดวยสตอยเสมอ คอ การกาวเขาสแดนแหงสมาธ คอ ความสงบมนคงแหงจตอนเปนอปกรณส าคญในการใชปญญา เมอจตไ มฟงซาน ไ มสบสน ไมวนวาย ยอมใชปญญา ไดอยางด ปญญาทใชบอย ๆ ท าใหเฉยบคม วองไว พอกพนมากขน ซงจะเปนปจจยใหศล สมาธดขนดวย จะเหนไดวา ศล สมาธ ปญญา มลกษณะทผสมกลมกลนอยางไดสดสวนสมดลกน มความสอดคลองรองรบกนยากทจะแยกออกอยางโดดเดยว และไมสามารถตดองคประกอบขอใดทงไปได49 กลาวโดยสรป การสอนแบบไตรสกขาเปนกระบวนการปฏบต ฝกหดตนเองเปนขนตอนสบเนองเรมจากสงทงายไปหาสงทยาก กลาวคอ ก าจดกเลสอยางหยาบดวยศล กเลสอยางกลางดวยสมาธ และกเลสอยางละเอยดดวยปญญาใหสามารถละความยดตดในสงทงหลายในลกษณะทผสมกลมกลนไดสดสวนสมดลกน

๓. รปแบบการสอนแบบไตรสกขา มนกการศกษาหลายทานไดใหรปแบบการสอนแบบไตรสกขา ไวดงตอไปน สมน อมรววฒน กลาววา การสอนแบบไตรสกขา คอ การสอนโดยผานขนตอน ในการศกษา ๓ ขนดงน50 ๑. ขนศล หมายถง ขนทผเรยนตองควบคมตนเองใหอยในระเบยบวนยทง ทางกายและวาจา ใหอยในสภาพเรยบรอยเปนปกตรางกายพรอมทจะเรยนเสมอ

๒. ขนสมาธ หมายถง ขนทผเรยนตองรวบรวมจตใจ ความคดใหแนวแนเปนจดเดยวไมซดสายไปสเรองอน สงอน นอกหองเรยน นอกเรองทเรยน ไมคดตรกตรอง วตกกงวลถงเรองอน ๆ ทจะท าใหสมองไมปลอดโปรง ผเรยนตองตดสงรบกวนอน ๆ (ปลโพธ) ออกจากความคด จตใจ

๓. ขนปญญา หมายถง ขนทผเรยนใชสมาธ พลงความมจตใจแนวแนท าความเขาใจปญหา แกไขปญหาจนเกดความรแจง เขาใจแกปญหาไดเกดการเรยนร เกดปญญาขนในตนเองม มโนทศน ในเรองนนไดถกตองตามทเปนจรง การสอนแบบไตรสกขามความเชอวา คนทจะมปญญาและเกดปญญาวสทธขน ยอมเกดจากมก าลง (พละ) จตใจ ก าลงความคดทแนวแนไมหวนไหวซดสายวอกแวกตองเพงพนจ คดตรองในเรองเดยว คนทจะมก าลงความคดรวมเปนจดเดยวแนวแน (สมาธ) ไมหวนไหวซดสายไดกตอเมอรางกายอยในสภาพปกตเรยบรอย สงบเรยบ มระเบยบวนย (มศล) นนคอ ถาผเรยนฝกควบคมสภาพทางกายใหอยในระเบยบวนยเรยบรอยกจะชวยใหจตใจสงบไมฟงซานหวนไหวไปนอกเรองนอกหองเรยน ซงจะชวยใหมก าลงความคด คมกลา สามารถแกปญหาท าความเขาใจ ปญหาได ท าใหเกดปญญา มความรแจง เรองนน ๆ (ปญญา) ไดดวยตนเองประจกษดวยตนเองไมใชเพยงแตร หรอทราบจากการบอกเลาใหฟงเทานน ดษฎ สตลวรางค ไดสรางรปแบบการสอนแบบไตรสกขาไวดงน การสอนแบบไตรสกขา ไดแก การสอนทผสอนเปดโอกาสใหผเรยนไดปฏบตตนอยางระมดระวงทงทางกาย วาจา ใจแลวพจารณาผลของการปฏบตของตนจนก าหนดขอควบคมประพฤตทางกาย วาจา (ศล) ของตนไดวธสอนน

49วศน อนทสระ, “ปญญา คณธรรมสงสด”, วารสารศษยเกา ม.ม.ร., (มถนายน ๒๕๒๘): ๑๘๑๙. 50สมน อมรววฒน , พทธวธสอน, (กรงเทพมหานคร: กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ , ๒๕๑๓),หนา ๔๗-๔๘.

๓๕

มขนทผเรยนตองปฏบต ๓ ขน ดงน ๑. ศลสกขา คอ การส ารวมกาย วาจา ใหถกตองตอมารยาทสงคม กรอบขอ งศลธรรมทงนโดยการควบคมตนเอง เมอกาย วาจา อยในศลแลวจตจะประณตมนคงขน

๒. จตสกขา คอ การแกจตใจใหมนคง ไมคลอยตามความตองการทจะท าชว ของตน จตทแกดแลวจะสามารถพจารณาธรรมไดตรงกบสภาพทเปนจรง มความมนคง ผองใสม สมาธและมศลมนคงขน

๓. ปญญาสกขา คอ การเฝาสงเกตรางกาย ความรสก ความคด (โดยสรปคอ ขนธ ๕) ของตนเอง ในขณะทจตเปนสมาธวาตางกไมเทยง ทนทานอยไมได ไมมตวตนส าหรบ การยดมน แลวน ามาเปนหลกในการปฏบตตนเองอยางเหมาะสมตอสถานการณโดยไมกอทกขหรอ ๒.๓ สาระส าคญของการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ เปนกฎหมายแมบททางการศกษาฉบบแรกของไทย นบวาเปนเครองมอส าคญยงในการปฏรปการศกษาของประเทศไทย เกดขนจาก บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ ในมาตรา ๘๑ ทก าหนดใหรฐตองจดการศกษา อบรม และสนบสนน ใหเอกชนจดการศกษา อบรม ใหเกดความรคคณธรรม จดใหมกฎหมายเกยวกบการศกษาแหงชาต ปรบปรงการศกษาใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม สรางเสรมความรและปลกจตส านกทถกตองเกยวกบการเมอง การปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สนบสนนการคนควาวจยในศลปะวทยาการตาง ๆ เรงการศกษาวทยาศาสตร เพอการศกษาพฒนาประเทศ พฒนาวชาชพครและ สงเสรมภมปญญาทองถน ศลปะและวฒนธรรมของชาต รวมทงในการจดการศกษาของรฐใหค านงถงการมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถนและเอกชนตามกฎหมายบญญต และใหคมครองการจดการศกษา ซงประกาศกฎหมายทางการศกษา เมอวนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ.๒๕๔๒ มผลบงคบใชวนท ๒๐ สงหาคม พ.ศ.๒๕๔๒ และมการแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๔๕ ซงมสาระส าคญตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ดงกลาวทง ๙ หมวด และ ๗๘ ดงน51 ๑. ความมงหมายและหลกการ ประกอบดวย ความมงหมายของการจดการศกษาทตองเปนไปเพอพฒนาผเรยนใหเปนมนษย ทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการด าเนนชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข การจด การศกษา จดระบบ โครงสราง และกระบวนการจดการศกษาโดยยดหลกมเอกภาพดานนโยบาย และมความหลากหลายในการปฏบต มการกระจายอ านาจ มการก าหนดมาตรฐานการศกษาและพฒนาอยางตอเนอง มการระดมทรพยากรจากแหลงตาง ๆ มาใชในการจดการศกษาและใหบคคล ชมชน และองคกรมสวนรวมในการศกษา

51กระทรวงศกษาธการ.พระราชบญญตการศกษาแหงชาต. พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท2) พ.ศ. 2545, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพครสภาลาดพราว).

๓๖

๒. สทธและหนาททางการเมอง เรงรดใหบคคลมสทธและโอกาสเสมอกน ในการรบ การศกษาขนพนฐานไมนอยกวาสบสองป ทรฐตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบ คาใชจาย ก าหนดใหบดา มารดา หรอผปกครอง มหนาทจดใหบตรหลานหรอบคคลในความดแลไดรบการศกษา รวมทงก าหนดใหองคกรทองถน บคคล ครอบครว สถาบนตาง ๆ และชมชนมสทธและมสวนรวมในการจดการศกษาขนพนฐาน ๓. ระบบการศกษา การจดการศกษามสามรปแบบ คอการศกษาในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย ก าหนดใหมการเทยบโอนระหวางการศกษาตางระบบได การจดการศกษาในระบบม ๒ ระดบ คอ การศกษาขนพนฐานและการศกษาระดบอดมศกษา รวมทงก าหนดใหเดกตองเขาเรยนในสถานศกษาขนพนฐานและตองไดรบการศกษาภาคบงคบ ๙ ป ๔. แนวการจดการศกษา การจดการศกษาจาเปนตองยดหลกทวา ผเรยนทกคนมความรความสามารถ และพฒนาตนเองได ถอวาผเรยนส าคญทสด และกระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ โดยตองเนนความส าคญทงความรคณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษาและการจดกระบวนการเรยนร ใหด าเนนการจดเนอหาใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณและการประยกตใช จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ และคณธรรม สนบสนนใหผสอนจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมการเรยนร และจดการเรยนรใหเกดขนในทกสถานทและทกเวลา มการจดใหมหลกสตรแกนกลางและหลกสตรทองถน และสงเสรมการเรยนรในชมชน ๕. การบรหารและการจดการศกษา ปฏรประบบบรหารและจดการศกษาของรฐ องคกร ปกครองสวนทองถน และเอกชนใหมประสทธภาพ มการกระจายอ านาจไปสเขตพนทการศกษา สถานศกษา เปดโอกาสใหองคกรปกครองสวนทองถนมสทธจดการศกษาตามความพรอม ความเหมาะสมและความตองการภายในทองถน และมการก าหนดใหการบรหารและการจดการศกษาของเอกชน มความเปนอสระตามหลกเกณฑการประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาเชนเดยวกบสถานศกษาของรฐ ๖. มาตรฐานและการประกนคณภาพการศกษา จดใหมระบบการประกนคณภาพเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ ประกอบดวยระบบการประกนคณภาพภายในและระบบการประกนคณภาพภายนอก ใหหนวยงานตนสงกดและสถานศกษาใหมระบบการประกนคณภาพภายใน และใหสถานศกษาใหความรวมมอในการประกนคณภาพภายนอก52 ๗. ครและบคลากรทางการศกษา ปฏรประบบกระบวนการผลต พฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพ และมาตรฐาน ใหเหมาะสมกบการเปนวชาชพชนสง และใหองคกรวชาชพครมหนาทก าหนดมาตรฐานวชาชพ ออกและเพกถอนใบอนญาตประกอบวชาชพ ก ากบดแล การปฏบตตามมาตรฐานและจรรยาบรรณของวชาชพ รวมทงพฒนาวชาชพคร ผบรหารสถานศกษาและผบรหารการศกษา

52ส านกงานทดสอบทางการศกษา , การก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา ตามกฎกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ.๒๕๕๓, เลมท ๒: หนา ๑๓.

๓๗

๘. ทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา ปฏรประบบการจดสรร และการลงทนเพอ การศกษาใหมประสทธภาพ ใหมการระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษาทงจากรฐ องคกรปกครองสวนทองถน บคคล ครอบครว ชมชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ สถาบนสงคมอน และตางประเทศมาใชในการจดการศกษา ๙. เทคโนโลยเพอการศกษา สงเสรมใหมการผลต การพฒนาแบบเรยน ตารา หนงสอ วชาการ สงพมพอน ๆ วสด อปกรณและพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษา สงเสรมใหมการพฒนาบคลากรทงในดานผผลต และผใชเทคโนโลยเพอการศกษา รวมทงสนบสนนใหมการวจยและพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษา จากสาระส าคญของ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ดงกลาว ไดสรปสาระส าคญทเปนหวใจของการปฏรปการศกษาครงนได ๗ ดาน คอ ๑. ดานความเสมอภาคของโอกาสทางการศกษาขนพนฐานตลอดชวต และในชวงการศกษาขนพนฐาน ๑๒ ป โดยไมเสยคาใชจาย ๒. ดานคณภาพมาตรฐานการศกษา จดใหมระบบการประกนคณภาพและมาตรฐาน การศกษาทกระดบ ทงระบบการประกนคณภาพภายในและระบบการประกนคณภาพภายนอก ใหไดตามเกณฑมาตรฐาน ๓. ดานระบบบรหารและสนบสนนทางการศกษา มการกระจายอ านาจการบรหารสเขตพนทการศกษา สถานศกษา เปดโอกาสใหองคกรปกครองสวนทองถนมสทธจดการศกษาตามความพรอม ความเหมาะสมและความตองการของทองถน ๔. ดานครและบคลากรทางการศกษา มระบบพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหม คณภาพและมาตรฐานทเหมาะกบวชาชพชนสง มใบอนญาตประกอบวชาชพ ๕. ดานหลกสตร มการจดท าหลกสตรสถานศกษา ซงประกอบดวยหลกสตรแกนกลางและหลกสตรทองถน ใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของชมชน โดยก าหนดเปนวสยทศน ภารกจ เปาหมาย คณลกษณะทพงประสงคโดยมสวนรวมของผปกครอง ชมชนรวมทงคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ๖. ดานกระบวนการเรยนร มการปฏรประบบและกระบวนการเรยนร โดยถอวาผเรยนส าคญทสด และใหผเรยนรวธเรยนร ๗. ดานทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา มการระดมและกระจายทรพยากรเพอ จดการศกษาใหกวางขวาง ทวถงและเปนธรรม โดยใหประชาชนมสวนรวมเพอใหมการปฏบตใหเขาถงสาระส าคญ ซงเปนหวใจหลกของการปฏรปการศกษาครงน จงตองปรบปรงระบบการศกษาใหยดหยน เชอมโยงกนไดระหวางการศกษาในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย มการศกษาภาคบงคบ ๙ ป และเรยนได ๑๒ ปตามความสะดวก โดยไมเสยคาใชจาย มการปรบปรงคณภาพอดมศกษาและอาชวศกษา ในแนวการจดมงปรบระบบการเรยนการสอนใหผเรยนเปนส าคญ โดยเฉพาะใหรวธเรยนร เรยนรคคณธรรม มการวางมาตรฐานและประกนคณภาพการศกษาทงจากภายในและโดยผประเมนภายนอก ยกระดบมาตรฐานวชาชพคร มระบบพฒนาคร จดใหมเทคโนโลยเพอการศกษา มการระดมและจดสรรทรพยากร ในระบบบรหาร มงใหโรงเรยนและสถานศกษาเปนแกนในการบรหารจดการ โดยใหประชาชนมสวนรวม ท าใหสวนกลางเลกลงแตมคณภาพและประสทธภาพ กระจาย

๓๘

อ านาจการบรหารสสถานศกษา ประสานงานโดยเขตพนทการศกษาเพอใหมการปรบระบบทสอดคลองกนจ าเปนตองปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบ การบรหารคร และทรพยากรทางการศกษาใหเปนไปอยางเหมาะสม ม ความสอดคลองตอไปน จากการศกษาความหมาย ความส าคญ ความเปนมา และสาระส าคญของการปฏรป การศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๔๕ สรปไดวาการปฏรปการศกษาครงน จะส าเรจไดจะตองมองคประกอบอยางนอย ๘ ประการ ดงน ๑. เขาใจสภาพการเปลยนแปลงรอบโลก และการเปลยนแปลงของประเทศไทยหรอเขาใจบรบทเปนอยางด ๒. มแผนงานทเปนระบบทกฝายมสวนรวมคดรวมท ารวมนาการเปลยนแปลง ๓. ฝายการเมองมภาวะผน า มเจตคตทด มแรงจงใจใหผอนรวมปฏบต มความจรงจงและจรงใจ มงผลประโยชนตอสวนรวมและอนาคตของประเทศเปนส าคญ ๔. มความตอเนอง ไมกลบไปกลบมา ไมกอใหเกดความสบสน ๕. มความสามารถวางแผน ปฏบต ตดตาม ประเมนและปรบปรง โดยใชระบบบรหารแบบครบวงจร (Plan do check action) ๖. มแมทพทรจกใชคน ใครมความสามารถดานใดกสงเสรม สนบสนน ๗. คร พอแม และสถาบนในทองถน สถาบนอนในสงคม เขาใจและชวยสนบสนนอยาง เตมท ๘. สอมวลชนตองเขาใจและชวยสนบสนน ชวยเสรมสรางความเปนปกแผนใหเกดขนแกวงการศกษาไทยอยางตอเนอง การจดการศกษาตามแนวพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ สรปไดวา การจดการศกษาทเหมาะสม จะตองยดหลกวา ผเรยน ทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมศกยภาพโดยยดผเรยนเปนส าคญ การจดการเรยนการสอนใหผเรยนไดเรยนรอยางมความสข รจกคดวเคราะห สามารถแสวงหาและสรางองคความรไดดวยตนเอง โดยการปฏบตและใฝใจทจะเรยนอยางตอเนองตลอดชวต มคณธรรม จรยธรรม สามารถอยในสงคมไดอยางมความสข53 ๒.๔ งานวจยทเกยวของ พระมหามานตย บวเพชร ไดสรปผลการวจยการบรหารจดการการเรยนการสอน และปญหาการจดการเรยนการสอนวชาพระพทธศาสนา ๖ ดาน พบวา ๑. ดานการจดการการเรยนรดานพฤตกรรม ความรสก และการคด ครจดการเรยนการสอนทเนนการปลกฝงคานยมและจรยธรรมใหเกดขนแกนกเรยนและสามารถน าไปใชในชวตประจ าวนได และมประเดนปญหาคอ ครมความรในเนอหาสาระวชาพระพทธศาสนาไมเพยงพอจงไมสามารถจดกจกรรมการเรยนการสอนทใหนกเรยนรจกคดวเคราะหและแกไขปญหาได ๒. ดานกระบวนการจดการเรยนการสอนครม

53พระครวนยธรวลลพ โกวโล และคณะ , รายงานผลการประเมนโครงกา ร พระสอนศลธรรมในโรงเรยน, (พมพท หจก.เชนปรนตง, ๒๕๕๕), หนา ๔๐.

๓๙

ความสามารถในการควบคมชนเรยนได และมประเดนปญหาคอครไมไดรบการอบรมในเรองการจดกจกรรมการเรยนการสอน ๓. ดานบรรยากาศจดการเรยนการสอนครจดกจกรรมเนองในวนส าคญทางพระพทธศาสนา และประเดนปญหาคอครไมท าตวเปนแบบอยางทดแกนกเรยน เชน ขาดการเคารพตอครดวยกน ใชค าพดไมสภาพระหวางกน ๔. ดานการจดสอและเทคนควธกระตนความสนใจใครร ครใชสอในการเรยนการสอนไดเหมาะสมกบเนอหาทสอน และประเดนปญหาคอ ครไมมทกษะในการผลตสอส าหรบสอน ๕. ดานการสงเสรมบคลกภาพของครทเหมาะสมกบการสอนครไดรบการอบรมเพอเสรมสรางบคลกภาพทเหมาะสมกบการสอน และประเดนปญหาคอครไมมความเชอมนและไมมความภาคภมใจในวชาทตนสอน ๖. ดานการวดและประเมนผลการเรยนการสอนครประเมนผลการเรยนการสอนนกเรยนและเสนอผลการประเมนใหครทกคนไดรบทราบเพอน าไปแกไขพฤตกรรมของนกเรยน และประเดนปญหาคอ ครไมมการวางกรอบและมาตรฐานในการวดและประเมนผลการเรยนการสอน54 ปราณ ปยะวรากร ไดสรปสภาพและปญหาการสอนของครผสอนวชาพระพทธศาสนาในโรงเรยนมธยมศกษาจงหวดชยภมวา ครผสอนพระพทธศาสนาสวนใหญมความคดเหนเกยวกบสภาพและปญหาการสอนวชาพระพทธศาสนาในโรงเรยนมธยมศกษา จงหวดชยภม มการปฏบตจรง ดานเนอหา ดานกจกรรมการเรยนการสอน ดานการวดประเมนผล ดานครผสอน ดานการบรหารจดการสอน มสภาพการปฏบตจรงอยในระดบมาก ยกเวนดานสอการเรยนการสอน มสภาพการปฏบตจรง อยในระดบปานกลาง55 วรตน มณฑานนท ไดสรปในการวจยศนยพฒนาเดกกอนเกณฑวดศรพงษธรรมนมตวา การจดการศกษาโดยใชหลกไตรสกขามาบรณาการเขากบการสอนใหเดกไดเรยนรเพอพฒนาดานจรยธรรม นอกจากนมการจดสถานทศกษาใหอยในสงแวดลอมทมสภาพเปนธรรมชาตดวยตนไมเปนการสอดคลองกบธรรมชาตของเดก เพออ านวยใหเดกไดฝกฝนพฒนาดานศล สมาธ ปญญา ในสวนของครผสอนตองมพนฐานทางจรยธรรมสง มจตใจรกเดก มความเสยสละ เปนตน56 ผลจากการสอนโดยใชหลกไตรสกขาท าใหเดกเกดการเปลยนแปลงทางกาย วาจา จตใจ และสตปญญาไปในทางทด คอ มจรยธรรมสงขน มปฏสมพนธทดกบสงแวดลอม ธรรมชาต สรรพสตว และเพอนมนษย เชน มความเมตตากรณา ไมเบยดเบยนมจตใจออนโยน รจกเสยสละ มความเออเฟอแบงปน มสต รจกชวยเหลอตวเอง มความราเรงแจมใส เปนตน57

54พระมหามานตย บวเพชร, การบรหารการจดการเรยนการสอนวชาพระพทธศาสนาในโรงเรยนประถมศกษา, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ๒๕๔๘), บทคดยอ, (อดส าเนา). 55ปราณ ปยะวรากร, สภาพและปญหาการสอนของครผสอนวชาพระพทธศาสนาในโรงเรยนมธยมศกษา จงหวดชยภม, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน), ๒๕๔๖), บทคดยอ, (อดส าเนา). 56วรตน มณฑานนท, อทธพลของหลกไตรสกขาทมผลตอการสอนและการเรยนรของเดก กรณ : ศนยเดกกอนเกณฑวดศรพงษธรรมนมต , วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามค าแหง), ๒๕๔๕), หนา ๔, (อดส าเนา). 57เรองเดยวกน, หนา ๕.

๔๐

ผกามาศย รกษนาค ไดสรปในเนอหาและกจกรรมการฝกอบรมตามหลกสตรในโครงการโรงเรยนวถพทธเพอพฒนาศลธรรมของเยาวชนไทยดงน ผเขารบการอบรมตระหนกถงปญหาทเกดขนในสงคมไทย ไดแก ปญหาอาชญากรรม ปญหาโสเภณ ปญหาเศรษฐกจ ปญหาครอบครว ฯลฯ ซงปญหาเหลาน ไดสงผลกระทบโดยรวมตอประเทศชาต ท าใหคณภาพชวตของเยาวชนไทยเสอมลง ผอบรมจงมความเหนตรงกนวาควรมการพฒนาทางดานศลธรรมแกเยาวชนไทย58 ผเขาการอบรมมความเหนตรงกนเรองของการน าประโยชนทรบไดจากการน าหลกไตรสกขาและโยนโสมนสการไปใชในชวตประจ าวนไปถายทอดแกนกเรยนในสถานศกษาของตน59 บญเรอน เฑยรทอง ไดสรปไววา ค าสอนทางพระพทธศาสนาเปนความจรงตามกฎธรรมชาต มนษยเปนผสามารถฝกฝนและพฒนาตนเองไดดวยการศกษาฝกหดพฒนาทางดานพฤตกรรม จตใจ และปญญา โดยปฏบตตามหลกอรยมรรคมองค ๘ ในหมวดปญญาไดแก สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ หมวดศล ไดแกสมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ หมวดสมาธไดแก สมมาวายะ สมมาสต สมมาสมาธ จนสามารถแกปญหาภายใน (จตใจ) และภายนอก (สงแวดลอมตาง ๆ) ทงของตนเองและของผอนจนท าใหเกดความสขได ในสวนของการศกษาภาคสนามพบวากลมตวอยางมความรทวไปเกยวกบหลกธรรมทางพระพทธศาสนามความเขาใจและมทศนคตทดตอการด าเนนชวตทถกตองดงามตามหลกอรยมรรคมองค ๘60 พชญรชต บญชวย ไดสรปผลการศกษาพบวา ไตรสกขาเปนระบบการศกษาทเนนการฝกอบรมตนเองอยางมขนตอนเพอน าไปสการพนทกข ในภาคปฏบต องคธรรมคอไตรสกขาจะท างานไปพรอม ๆ กนและประสานกนอยางเปนพนฐานใหแกกน ไตรสกขายงมลกษณะทเปนสหสมพนธภายนอกของตนทง ๔ ดาน คอ กาย,สงคม,อารมณและปญญา การพฒนาดงกลาวจะปรากฏใหเหนจากการเปลยนแปลงวถชวตไปในทางทนาพอใจและเหมาะสม และสามารถน าภาวนา ๔ มาประยกตใชเพอประเมนคณภาพของไตรสกขาไดดวย61

58ผกามาศย รกษนาค, การใชไตรสกขาในการพฒนาศลธรรมของเยาวชนไทย : ศกษากรณโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามค าแหง), ๒๕๔๗), หนา ๕, (อดส าเนา). 59เรองเดยวกน, หนา ๕. 60บญเรอน เฑยรทอง, ทศนคตและความเขาใจตอค าสอนทางพระพทธศาสนาทเกยวกบอรยมรรคมองค ๘ ของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย , (กรงเทพมหานคร : วทยานพนธ พทธศาสตร มหาบณ ฑต , (พระพทธศาสนา), ๒๕๔๗), 61พชญรชต บญชวย, การศกษากระบวนการสรางภาวนา ๔ โดยใชหลกไตรสกขา , วทยานพนธพทธศาสตร-มหาบณฑต(สาขาพระพทธศาสนา), (กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย , ๒๕๔๙),

๔๑

๒.๕ กรอบแนวคดในการวจย

การวจยเรอง การจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ใน ๓ ดาน ดานปจจยน าเขา (Input) ดานกระบวนการ ( Process) ดานผลผลต (Output)

ตวแปรตน ตวแปรตาม

(Independent Variables) (Dependent Variables)

แผนภาพท ๒.๑ กรอบแนวคดในการวจย

สถานภาพขอมลทวไปของผบรหาร/คร/นกเรยน

๑. เพศ ๒. อาย ๓. วฒการศกษา ๔. ประสบการณการท างาน

การจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) สงกด

ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑กรงเทพมหานคร

๑. ระบบการบรหาร ๒. หลกสตรสถานศกษา ๓. สอการเรยนการสอน ๔. สภาพแวดลอม ๕. การวดและประเมนผล

บทท ๓

วธการด าเนนการวจย

งานวจยเรอง การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ซงผวจยไดด าเนนการดวยขนตอนดงตอไปน ๓.๑ รปแบบการวจย ๓.๒ ประชากร ๓.๓ การสรางคอมอในการวจย ๓.๔ เครองมอทใชในการวจย ๓.๕ การเกบรวบรวมขอมล ๓.๖ การวเคราะหขอมล ๓.๗ สถตทใชในการวเคราะหขอมล ๓.๑ รปแบบการวจยวจย การวจยครงน ผวจยใชระเบยบวธการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ซงเปนการใชรปแบบการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) โดยใชแบบสอบถาม ( Questionnaire) เกบรวบรวมขอมลจากประชากรและกลมตวอยาง แลวน ามาวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรปทางคอมพวเตอรส าหรบการวเคราะหขอมล โดยก าหนดขนตอน คอ ๓.๑.๑ ขนเตรยมการ ผวจยไดศกษาต าราตาง ๆ เอกสาร พรอมกบงานวจยทเกยวของกบหวขอวทยานพนธ เพอเปนแนวทางในการด าเนนการวจย ๓.๑.๒ ขนพฒนาเครองมอในการวจย ก าหนดเปนกรอบแนวความคดในการท าแบบสอบถาม พรอมกบหาความเทยงตรงของแบบสอบถามทสมพนธกบวตถประสงค โดยมผเชยวชาญใหค าปรกษา พรอมทงหาความเชอมน โดยทดลองกบกลมตวอยางทมใชกลมตวอยางในการวจย และใหกรรมการควบคมการวจย ไดตรวจสอบ ปรบปรง แกไขใหสมบรณยงขน ๓.๑.๓ ขนการวเคราะหขอมลและแปรผลขอมล ผวจยไดน าขอมลทไดจากแบบสอบถามทงหมดมาวเคราะหหาคาทางสถตตาง ๆ เพอวเคราะหขอมล ๓.๑.๔ ขนอภปรายผลและสรปผลการวจย น าผลการวเคราะหขอมลทงหมดมา อภปรายใหตรงกบวตถประสงคและสรปผลการวเคราะห สงเคราะหเปนรายงานวจยตอไป

๔๓

๓.๒ ประชากร ประชากรทใชในการวจยครงนไดแก ผบรหาร คร และนกเรยนในโรงเรยนโรงเรยนทปงกร วทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ปการศกษา ๒๕๕๘ ซงจ าแนกเปนผบรหาร จ านวน ๑๒ คน ครจ านวน ๒๕ คน นกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ จ านวน ๗๗ คน รวม ๑๑๔ ซงผวจยใชประชากรทงหมด ดงตารางท ๓.๑

ตารางท ๓.๑ แสดงจ านวนประชากรทใชในการวจย

ล าดบท รายละเอยด ประชากร ๑ ผบรหาร ๑๒ ๒ คร ๒๕ ๓ นกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ ๗๗ รวม ๑๑๔

๓.๓ การสรางเครองมอในการวจย ผวจยไดด าเนนการสรางเครองมอดงน ขนตอนท ๑ ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของแลวน ามาเปนแนวทางในการนยามค าศพทเฉพาะทใชในการวจย ขนตอนท ๒ สรางแบบสอบถามการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใน โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ ตามแนวคดทไดจากขนตอนท ๑ และขนตอนท ๒ ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดของ (Likert) ๕ ระดบ ไดแก มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด เกณฑในการแปลผล

ผวจยใชเกณฑประเมนคาความหมายตามแนวคดของ บญชม ศรสะอาด1 และก าหนดเกณฑการแปลความหมายในการวจยครงน ดงน

คะแนนเฉลย ๔.๕๑ - ๕.00 หมายถง สภาพทปฏบตมากทสด คะแนนเฉลย ๓.๕๑ - ๔.๕0 หมายถง สภาพทปฏบตมาก

คะแนนเฉลย ๒.๕๑ - ๓.๕0 หมายถง สภาพทปฏบตปานกลาง

คะแนนเฉลย ๑.๕๑ - ๒.๕0 หมายถง สภาพทปฏบตนอย

คะแนนเฉลย ๑.00 - ๑.๕0 หมายถง สภาพทปฏบตนอยทสด

1บญชม ศรสะอาด,การวจยเบองตน, (กรงเทพฯ: สวรยาสาส ,น,๒๕๔๓), หนา ๙๙-๑๐๐.

๔๔

การหาคณภาพเครองมอทใชในการวจย ๑. ผวจยน าแบบสอบถามเสนอผเชยวชาญ จ านวน ๕ ทาน เพอตรวจความตรงของเนอหา ความสอดคลองตามวตถประสงคและค านยามศพทเฉพาะทใชในการวจย กบขอค าถาม โดยใหผเชยวชาญพจารณา ๓ กรณ คอ มความเหนดวย ไมแนใจ และไมเหนดวย ตอขอค าถามนน ๆ ซงมคาก าหนดคะแนนดงน

+๑ มความเหนสอดคลองสมพนธ o แทน ไมแนใจวามความเหนสอดคลองสมพนธ -๑ แทน มความเหนวาไม,สอดคลองสมพนธ

ใชวธการค านวณหาคา IOC โดยใชสตร

NR=IOC Σ

IOC คอ ดชนความสอดคลองระหวางขอสอบกบจดประสงค R คอ คะแนนของผเชยวชาญ RΣ คอ ผลรวมของคะแนนผเชยวชาญแตละคน

คอ จ านวนผเชยวชาญ 2 ๒. น าแบบสอบถามไปทดลองใช (Try out) กบผบรหาร ครและนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา)ในพระราชปถมภฯ จ านวน ๓๐ ชด ทไ มใชกลมตวอยางเพอหาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม ดวยคาสมประสทธ”แอลฟา (a-Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach) ผลการวเคราะหความเชอมนของแบบสอบถามพบวาแบบสอบถามส าหรบผบรหารและครมคาความเชอมน เทากบ ๐.๙๘ และแบบสอบถามส าหรบนกเรยน มคาความเชอมนเทากบ ๐.๙๕

๓.๔ เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถามการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร แบงออกเปน ๓ ตอนดงน

2สวมล ตรกานต,ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตรแนวทางสการปฏบต,(กรงเทพฯ:จฬาลง กรณมหาวทยาลย,๒๕๔๒), หนา ๒๙.

๔๕

ตอนท ๑ แบบสอบถามประชากรผเกยวของกบการจดการเรยน รตามหลกไตรสกขา ในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ตอนท ๒ แบบสอบถามสภาพการจดการเรยน รตามหลกไตรสกขาเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดของลเครท (Likert) ๕ ระดบ ดงน

ระดบ ๕ หมายถง สภาพทปฏบตมากทสด ระดบ ๔ หมายถง สภาพทปฏบตมาก ระดบ ๓ หมายถง สภาพทปฏบตปานกลาง ระดบ ๒ หมายถง สภาพทปฏบตนอย

ระดบ ๑ หมายถง สภาพทปฏบตนอยทสด

ตอนท ๓ แบบสอบถามปญหาและขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการจดการเรยน รตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ๓.๕ การเกบรวบรวมขอมล ๑. ผวจยไดท าหนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลจาก ส านกงานบณฑตศกษา หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เพอขออนญาตเขาท าการเกบรวบรวมขอมลโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

๒. ผวจยขอความรวมมอจากผบรหาร คร และนกเรยนตอบแบบสอบถามโดยนดหมายวน เวลา ในการเกบรวบรวมขอมลกบทางโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

๓. ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก ผบรหาร คร และนกเรยน ในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร จ านวน ๑๑๔ คน ซงผวจยใช ประชากรทงหมดเปนหนวยศกษา

๔. ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลทงหมด ดวยแบบสอบถามจ านวน ๑๑๔ฉบบ ไดรบแบบสอบถามครบทกฉบบ จากนนจง น าแบบสอบถามมาตรวจใหคะแนนและวเคราะห ขอมลทางสถต ๓.๖ การวเคราะหขอมล ผวจยไดท าการวเคราะหขอมล ประมวลผลขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจยทางสงคมศาสตร สถตทใชดงน ๑. วเคราะหแบบสอบถามเกยวกบสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถามโดยใชวธหาคาความถ แลวสรปออกมาเปนคารอยละ

๔๖

๒. วเคราะหแบบสอบถามเกยวกบ รปแบบจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขา ในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา วเคราะหขอมลโดยใชสถตคาเฉลยเลขคณต และเบยงเบนมาตรฐาน น าเสนอในรปตารางประกอบค าอธบาย ๓. วเคราะหค าถามความคดเหน และขอเสนอแนะเกยวกบรปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร โดยวเคราะหเนอหาสาระประเดนส าคญ แลวน าเสนอเปนการเขยนแบบความเรยง ๓.๗ สถตทใชในการวเคราะหขอมล ๑. สถตทใชในการหาคณภาพเครองมอไดแก การหาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม โดยวธหาคาสมประสทธแอลฟา (a-Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach) ๒. สถตทใชในการวเคราะหขอมล ตอนท ๑ วเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ใชคาความถ (frequency) และคารอยละ (Percentage) ตอนท ๒ การวเคราะหขอมลการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ไดแก คาเฉลย (µ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (𝜎) ตอนท ๓ รวบรวมปญหาและขอเสนอแนะแลวน ามาสรปและน าเสนอเปนคาความถและคารอยละ

บทท ๔

ผลการวจย

งานวจยเรองน การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร มวตถประสงค ๑. เพอศกษาสภาพการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร ๒. เพอศกษารปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร และ ๓. เพอศกษาปญหาและอปสรรคการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

ในบทนผวจยน าเสนอผลการวเคราะหขอมล ตามขนตอนดงน ตอนท ๑ การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

๔.๑ ขอมลทวไปของผบรหาร และคร ๔.๒ ขอมลทวไปของนกเรยน

ตอนท ๒ การวเคราะหสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ๒.๑ ดานปจจยน าเขา (Input) ๒.๒ ดานกระบวนการ (Process) ๒.๓ ดานผลผลต (Output) ๒.๔ ดานผลกระทบ (Impact)

ตอนท ๓ การวเคราะหอปสรรคและขอเสนอแนะเพมเตมการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ๓.๑ อปสรรคและขอเสนอแนะของผบรหารและคร ๓.๒ อปสรรคและขอเสนอแนะของนกเรยน

๔๘

ตอนท ๑ ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามของผบรหาร และคร

ตารางท ๔.๑ แสดงคารอยละขอมลทวไปของผบรหาร และคร จ าแนกตามเพศ

ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ เพศ

ชาย ๑๒ ๓๒.๔๐ หญง ๒๕ ๖๗.๖๐ รวม ๓๗ ๑๐๐

จากตารางท ๔.๑ ผบรหารและคร เปนเพศหญง จ านวน ๒๕ คน คดเปนรอยละ ๖๗.๖๐ และเพศชาย จ านวน ๑๒ คน คดเปนรอยละ ๓๒.๔๐ ตามล าดบ ตารางท ๔.๒ แสดงคารอยละขอมลทวไปของผบรหาร และคร จ าแนกตามอาย

ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ อาย

ไมเกน ๓๐ ป ๖ ๑๖.๒๐ ๓๑ – ๔๐ ป

๔๑ – ๕๐ ป ๕๑ ปขนไป

๒๒ ๗ ๒

๕๙.๕๐ ๑๘.๙๐ ๕.๔๐

รวม ๓๗ ๑๐๐

จากตารางท ๔.๒ ผบรหารและคร มอาย ๓๑ – ๔๐ จ านวน ๒๒ คน คดเปนรอยละ ๕๙.๕๐ อาย ๔๑ – ๕๐ ป จ านวน ๗ คน คดเปนรอยละ ๑๘.๙๐ มอายไมเกน ๓๐ ป จ านวน ๖ คน คดเปนรอยละ ๑๖.๒๐ และมอาย ๕๑ ปขนไป จ านวน ๒ คน คดเปนรอยละ ๕.๔๐ ตามล าดบ

๔๙

ตารางท ๔.๓ แสดงคารอยละขอมลทวไปของผบรหาร และคร จ าแนกตามวฒการศกษา

ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ วฒการศกษา

ต ากวาปรญญาตร ๔ ๑๐.๘๐ ปรญญาตร

ปรญญาโท ปรญญาเอก

๒๓ ๙ ๑

๖๒.๒๐ ๒๔.๓๐ ๒.๗๐

รวม ๓๗ ๑๐๐

จากตารางท ๔.๓ ผบรหารและคร วฒการศกษาระดบปรญญาตร จ านวน ๒๓ คน คดเปนรอยละ ๖๒.๒๐ ปรญญาโท จ านวน ๙ คน คดเปนรอยละ ๒๔.๓๐ ต ากวาปรญญาตร จ านวน ๔ คน คดเปนรอยละ ๑๐.๘๐ และปรญญาเอก จ านวน ๑ คน คดเปนรอยละ ๒.๗๐ ตามล าดบ ตารางท ๔.๔ แสดงคารอยละขอมลทวไปของผบรหาร และคร จ าแนกตามต าแหนง

ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ ต าแหนง

ผบรหารสงสด ๑ ๒.๗๐ ผอ านวยการฯ

รองผอ านวยการฯ ครผสอน

๑ ๒

๓๓

๒.๗๐ ๕.๔๐

๘๙.๒๐ รวม ๓๗ ๑๐๐

จากตารางท ๔.๔ คร จ านวน ๓๓ คน คดเปนรอยละ ๘๙.๒๐ รองผอ านวยการฯ จ านวน ๒ คน คดเปนรอยละ ๕.๔๐ ผอ านวยการและผบรหารสงสดมจ านวนเทากน คอ ๑ คน คดเปนรอยละ ๒.๗๐ ตามล าดบ

๕๐

ตารางท ๔.๕ แสดงคารอยละขอมลทวไปของผบรหาร และคร จ าแนกตามประสบการณการท างาน

ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ ประสบการณการท างาน ไมเกน ๕ ป ๖ ๑๖.๒๐ ๖ – ๑๐ ป

๑๑ – ๑๕ ป ๑๖ – ๒๐ ป ๒๑ – ๒๕ ป ๒๖ ปขนไป

๑๙ ๖ ๐ ๖ ๐

๕๑.๔๐ ๑๖.๒๐

- ๑๖.๒๐

- รวม ๓๗ ๑๐๐

จากตารางท ๔.๕ สวนใหญมประสบการณการท างานระหวาง ๖–๑๐ ป จ านวน ๑๙ คน คดเปนรอยละ ๕๑.๔๐ มประสบการณการท างานไมเกน ๕ ป ระหวาง ๑๑–๑๕ ป และระหวาง ๒๑–๒๕ ป มจ านวน ๖ คนเทากน คดเปนรอยละ ๑๖.๒๐ ตามล าดบ ๔.๒ ผล การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามของนกเรยน

ตารางท ๔.๖ แสดงคารอยละขอมลทวไปของนกเรยน จ าแนกตามเพศ

ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ เพศ

ชาย ๓๘ ๔๙.๔๐ หญง ๓๙ ๕๐.๖๐ รวม ๗๗ ๑๐๐

จากตารางท ๔.๗ เปนเพศหญง จ านวน ๓๙ คน คดเปนรอยละ ๕๐.๖๐ และชาย จ านวน ๓๘ คน คดเปนรอยละ ๔๙.๔๐ ตามล าดบ

๕๑

ตารางท ๔.๗ แสดงคารอยละขอมลทวไปของนกเรยน จ าแนกตามอาย

ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ อาย

๑๔ – ๑๖ ป ๒ ๒.๖๐ ๑๗ – ๑๙ ป

๒๐ ปขนไป ๗๕ -

๙๗.๔๐ -

รวม ๗๗ ๑๐๐

จากตารางท ๔.๗ อาย ๑๗ – ๑๘ ป จ านวน ๗๕ คน คดเปนรอยละ ๙๗.๔๐ อาย ๑๔ – ๑๖ ป จ านวน ๒ คน คดเปนรอยละ ๒.๖๐ ตามล าดบ ตอนท ๒ ผลการวเคราะหสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

ผวจยน าเสนอผลการวเคราะหการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร น าเสนอในตารางท ๔.๘ ตารางท ๔.๘ แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขาโดยภาพรวม

การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา คาเฉลย

(µ)

คาสวนเบยงเบน

(𝝈) การแปลผล

การจดการเรยนตามหลกไตรสกขาของผบรหารและคร ๓.๖๗ ๐.๗๓ มาก การจดการเรยนตามหลกไตรสกขาของนกเรยน ๔.๑๗ ๐.๙๒ มาก การจดการเรยนตามหลกไตรสกขาในภาพรวม ๓.๙๒ ๐.๘๓ มาก จากตาราง ๔. ๘ เมอพจารณาโดยภาพรวมแลว พบวา การจดการเรยนตามหลกไตรสกขา ในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร อยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๙๒ โดยสภาพการจดการเรยนตามหลกไตรสกขาของนกเรยนมคาเฉลยสงสดในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๗และสภาพการจดการเรยนตามหลกไตรสกขาของผบรหารและครระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๖๗ตามล าดบ

๕๒

ตอนท ๒ การวเคราะหสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและคร

ตารางท ๔.๙ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของผบรหารและคร

การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

คาเฉลย (µ)



๑. ดานปจจยน าเขา (Input) ๓.๔๔ ๑.๐๔ ปานกลาง ๒. ดานกระบวนการ (Process) ๓.๗๓ ๐.๖๗ มาก ๓. ดานผลผลต (Output) ๓.๗๕ ๐.๖๑ มาก ๔. ดานผลกระทบ (Impact) ๓.๗๘ ๐.๖๑ มาก

รวม ๓.๖๗ ๐.๗๓ มาก จากตาราง ๔.๙ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานดานการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและครโดยภาพรวมมคาเฉลยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๖๗ ขอทมคาเฉลยสงสด คอ ดานผลกระทบ มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๘ รองลงมาคอ ดานผลผลต มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๔ และดานกระบวนการ มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๓ ตามล าดบ ขอทมคาเฉลยต าสดคอ ดานปจจยน าเขา มคาเฉลยเทากบ ๓.๔๔ ตามล าดบ

๕๓

ตารางท ๔.๑๐ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขา ดานปจจยน าเขา (Input) ของผบรหารและคร

ตวชวดดานปจจยน าเขา




๑. ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน ๓.๒๓ ๑.๓๐ ปานกลาง ๒. การด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ ๓.๖๘ ๐.๖๘ มาก ๓. การจดการดานกายภาพและสงแวดลอม ทเหมาะสม

๓.๗๓

๐.๘๗

มาก

รวม ๓.๕๕ ๐.๙๕ มาก

จากตาราง ๔. ๑๐ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ดานปจจย น าเขา (Input) พบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาดานปจจย น าเขา (Input) โดยภาพรวมอยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓ .๕๕ ขอทมคาเฉลยสงสด คอ การจดการดานกายภาพและสงแวดลอมทเหมาะสม มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๓ รองลงมาคอ การด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ มคาเฉลยเทากบ๓.๖๘) และคาเฉลยต าสด คอ ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน มคาเฉลยเทากบ ๓.๒๓ ตามล าดบ

๕๔

ตาราง ๔.๑๑ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลก ไตรสกขา ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยนของผบรหารและคร

คณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน ของผบรหารและคร




๑. ผบรหารประพฤตตนเปนแบบอยางทดในดาน การท างานตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา ๓.00 ๑.๔๗ ปานกลาง ๒. ผบรหารมความจรงใจในการท างาน ๓.0๘ ๑.๕๓ ปานกลาง ๓. ผบรหารมความเขาใจทถกตองในหลก ไตรสกขา ๒.๙๗ ๑.๒๔ ปานกลาง ๔. ครมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม (ลด ละ เลก อบายมข) ๓.๓๒ 0.๙๔ ปานกลาง ๕. ครมความเปนกลยาณมตรตอศษย ๓.๖๕ 0.๙๒ มาก ๖. ครมงมนพฒนาใหผเรยนเกดความเจรญ งอกงามตาม หลกไตรสกขา ๓.๓0 0.๘๔ ปานกลาง ๗. ครรและเขาใจหลกการพฒนานกเรยน ตามหลกไตรสกขา ๓.๒๗ 0.๗๗ ปานกลาง

รวม ๓.๒๓ ๑.๓0 ปานกลาง จากตาราง ๔. ๑๑ ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยนโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ ๓.๒๓ ขอทมคาเฉลยสงสดคอครมความเปนกลยาณมตรตอศษย มคาเฉลยเทากบ ๓.๖๕ขออน ๆ มคาเฉลยระดบปานกลาง เรยงจากมากไปนอย คอ ครมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม (ลด ละ เลกอบายมข) มคาเฉลยเทากบ ๓.๓๒ ครมงมนพฒนาใหผเรยนเกดความเจรญงอกงามตามหลกไตรสกขา มคาเฉลยเทากบ ๓.๓๐ ครรและเขาใจหลกการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขา มคาเฉลยเทากบ ๓.๒๗ ตามล าดบ สวน ขอทมคาเฉลยต าสดคอ ผบรหารมความเขาใจทถกตองในหลกไตรสกขา มคาเฉลยเทากบ ๒.๙๗

๕๕

ตาราง ๔. ๑๒ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของการจดการเรยน การสอน ตามหลก ไตรสกขา ดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ ของผบรหารและคร

การด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ ของผบรหารและคร




๑. โรงเรยนสงเสรมใหมการบรณาการหลก ไตรสกขาในการจดการเรยนการสอน ๓.๑๔ 0.๘๒ ปานกลาง ๒. โรงเรยนไดจดกจกรรมตาง ๆ เชน อบรม สมมนา การเขาคายปฏบตธรรมแกบคลากร ในแตละปการศกษา ๓.๙๗ 0.๘๗ มาก

๓. ๓. โรงเรยนเชญผปกครอง วด และชมชนเขามา มสวนรวม ในการพฒนานกเรยน โดยเนน

การพฒนาตามหลก ไตรสกขา ๓.๖๕ 0.๙๒ มาก ๔. ๔. โรงเรยนมการรวมมอกบผปกครอง วด และ

ชมชน เพอ พฒนานกเรยน ๓.๙๕ 0.๖๖ มาก รวม ๓.๖๘ 0.๖๘ มาก

จากตาราง ๔. ๑๒ ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลก

ไตรสกขาดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบโดยภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๖๗ ขอทมคาเฉลยสงสดคอ โรงเรยนไดจดกจกรรมตาง ๆ เชน อบรม สมมนา การเขาคาย ปฏบตธรรมแกบคลากรในแตละปการศกษา มคาเฉลยเทากบ ๓.๙๗ ขออน ๆ มคาเฉลยระดบมาก เรยงจากมากไปนอย คอ โรงเรยนมการรวมมอกบผปกครอง วด และชมชน เพอพฒนานกเรยน มคาเฉลยเทากบ ๓.๙๕ โรงเรยนเชญผปกครอง วด และชมชนเขามามสวนรวมในการพฒนานกเรยน โดยเนนการพฒนา ตามหลกไตรสกขา มคาเฉลยเทากบ ๓.๖๕ ตามล าดบ สวนขอทมคาเฉลยต าสดคอ โรงเรยนสงเสรมใหมการบรณาการหลกไตรสกขาในการจดการเรยนการสอน มคาเฉลยเทากบ ๓.๑๔

๕๖

ตาราง ๔.๑๓ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ดานการจดการสงแวดลอมทเหมาะสมของผบรหารและคร

การจดการดานกายภาพและสงแวดลอม ทเหมาะสมของผบรหารและคร




๑. สภาพแวดลอมโรงเรยนสะอาดและปลอดภย ๓.๕๗ ๑.0๑ มาก ๒. โรงเรยนจดสภาพแวดลอมไดสะอาด รมรนเปน

ธรรมชาต เงยบสงบเออตอการเรยนการสอน ๓.๘๙ 0.๘๔ มาก รวม ๓.๗๓ 0.๘๗ มาก

จากตาราง ๔.๑๓ ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนการสอนตามหลก ไตรสกขาดานการจดการดานสงแวดลอมทเหมาะสมโดยภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๓ ขอทมคาเฉลยสงสดคอ โรงเรยนจดสภาพแวดลอมไดสะอาด รมรนเปนธรรมชาต เงยบสงบเออตอการเรยนการสอน มคาเฉลยเทากบ ๓.๘๙ รองลงมา คอ สภาพแวดลอมโรงเรยนสะอาดและ ปลอดภย มคาเฉลยเทากบ ๓.๕๗

ตาราง ๔.๑๔ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลก ไตรสกขา ดานกระบวนการ (Process) ของผบรหารและคร

ตวชวดดานกระบวนการ (Process)




๑. การเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา)

๓.๔๑ 0.๗๒ ปานกลาง

๒. การจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปน กลยาณมตร

๔.0๓ 0.๕0 มาก

๓. การจดกจกรรมพนฐานชวต ๓.๙๑ 0.๖๔ มาก รวม ๓.๗๓ 0.๖๗ มาก

จากตาราง ๔.๑๔ พบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขาดานกระบวนการ (Process) โดยภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๓ ขอทมคาเฉลยสงสดคอ การจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร มคาเฉลยเทากบ ๔.๐๓ รองลงมาคอ การจดกจกรรมพนฐานชวต มคาเฉลยเทากบ ๓.๙๑ สวนขอทมคาเฉลยต าสด คอ การเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) มคาเฉลยเทากบ ๓.๔๑ ตามล าดบ

๕๗

ตาราง ๔.๑๕ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยน การสอนตามหลก ไตรสกขา ดานการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) ของผบรหารและ คร

การเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา)ของผบรหารและ คร




๑. โรงเรยนเชญวทยากร (ทงพระสงฆและ ฆราวาส) ผมภม ปญญาทางพทธศาสนาสอน นกเรยนสม าเสมอ ๒.๗๘ ๑.๐๐ ปานกลาง ๒. โรงเรยนจดการเรยนรโดยผจดการศกษา จดการศกษาอยางมความสข ๓.๖๕ ๑.๐๙ มาก ๓. โรงเรยนมการใชสอการเรยนรททนสมย ๓.๕๑ ๐.๖๑ มาก ๔. โรงเรยนจดใหนกเรยนไปเรยนรทวดหรอศาสน สถานท ใชเปนแหลงเรยนรประจ าของโรงเรยน อยางตอเนอง ๓.๑๑ ๐.๘๗ ปานกลาง ๕. โรงเรยนมการวดประเมนผลตามสภาพจรง ครอบคลม ตามหลกไตรสกขา ๓.๔๑ ๐.๗๒ ปานกลาง ๖. โรงเรยนจดการเรยนรทสงเสรมการใฝรและ แสวงหา ความรดวยตนเอง ๓.๖๒ ๑.๐๑ มาก ๗. โรงเรยนจดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญาใน กจกรรม การด ารงชวตประจ าวน ๓.๗๘ ๐.๘๒ มาก

รวม ๓.๔๑ ๐.๗๒ ปานกลาง

จากตาราง ๔.๑ ๕ พบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยน การสอนตามหลก ไตรสกขาดานการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) โดยภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง มคาเฉลยเทากบ ๓.๔๑ ขอทมคาเฉลยสงสดคอ โรงเรยนจดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญาในกจกรรมการด ารงชวตประจ าวน มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๘ ขออน ๆ มคาเฉลยระดบมากและปานกลาง เรยงจาก มากไปนอย คอ โรงเรยนจดการเรยนรโดยผจดการศกษาจดการศกษาอยางมความสข มคาเฉลยเทากบ ๓.๖๕ โรงเรยนจดการเรยนรทสงเสรมการใฝรและแสวงหาความรดวยตนเอง มคาเฉลยเทากบ ๓ .๖๒ โรงเรยนมการ ใชสอการเรยนรททนสมย มคาเฉลยเทากบ ๓.๕๑โรงเรยนมการวดประเมนผลตามสภาพจรงครอบคลมตามหลก ไตรสกขา มคาเฉลยเทากบ ๓.๔๑ โรงเรยนจ ดใหนกเรยน ไปเรยนรทวดหรอศาสนสถานท ใชเป นแหลงเรยนรประจ าของโรงเรยนอยางตอเนอง มคาเฉลยเทากบ ๓.๑๑ ตามล าดบ สวนขอทมคาเฉลยต าสดคอ โรงเรยนเชญวทยากรทงพระสงฆและฆราวาส ผมภมปญญาทางพทธศาสนาสอนนกเรยนสม าเสมอ มคาเฉลยเทากบ ๒.๗๘

๕๘

ตาราง ๔.๑๖ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลก ไตรสกขา ดานการจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรของผบรหารและคร

การจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรของผบรหารและคร




๑. โรงเรยนสงเสรมความสมพนธแบบกลยาณมตร ทงนกเรยนครและตอผปกครอง ๔.๒๙ ๑.0๑ มาก

๒. โรงเรยนสงเสรมบคลากรและนกเรยนใหปฏบตตน เปนแบบอยางทดตอผอน ๔.๕๖ 0.๕๒ มากทสด

๓. โรงเรยนสงเสรม ยกยองเชดชผท าดเปนประจ า ๔.๒๖ 0.๙๖ มาก

๔. โรงเรยนสงเสรมใหม บรรยากาศ ใฝร ใฝเรยน ใฝสรางสรรค ๔.๒๖ ๑.0๘ มาก

รวม ๔.๓๔ 0.๘๕ มาก

จากตาราง ๔.๑๖ นกเรยนมความคดเหนตอสภาพการจดการเรยน การสอนตามหลก ไตรสกขาดานการจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรโดยภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๓๔ ขอทมคาเฉลยสงสด คอ โรงเรยนสงเสรมบคลากรและนกเรยนใหปฏบตตนเปนแบบอยางทดตอผอน มคาเฉลยเทากบ ๔.๕๖ ขออน ๆ มคาเฉลยระดบมาก เรยงจากมากไปนอย คอ โรงเรยนสงเสรมความสมพนธแบบกลยาณมตรทงนกเรยนครและตอผปกครอง มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๙ รองลงมา คอ โรงเรยนสงเสรมยกยองเชดชผท าดเปนประจ า และโรงเรยนสงเสรมใหม บรรยากาศ ใฝร ใฝเรยน ใฝสรางสรรค มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๖ เทากน

๕๙

ตาราง ๔.๑๗ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลก ไตรสกขา ดานการจดกจกรรมพนฐานของนกเรยน

การจดกจกรรมพนฐานของนกเรยน




๑. โรงเรยนสงเสรมกจกรรมการรบผดชอบ ดแลรกษา พฒนาอาคารสถานทอยางสม าเสมอ ๓.๘๓ ๑.๑๒ มาก

๒. โรงเรยนสงเสรมกจกรรมการรบผดชอบ ดแลรกษา พฒนาสงแวดลอมอยางสม าเสมอ ๔.๑๖ ๑.0๑ มาก

๓. โรงเรยนสงเสรมใหทกคนมสวนรวมในการรกษาและสบตอพระพทธศาสนา ๔.๓๖ 0.๙๒ มาก

๔. โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมการระลกและศรทธาในพระรตนตรยในโอกาสส าคญอยางตอเนอง ๔.๔๘ 0.๙0 มาก

๕. โรงเรยน ฝกฝนอบรมใหเกด การกน อยด ฟงเปน (รเขาใจเหตผลและไดประโยชน ตามคณคาแท ตามหลกไตรสกขา) ๔.0๔ ๑.๒๕ มาก ๖. โรงเรยนสงเสรมใหนกเรยนปฏบตกจกรรม

พระพทธศาสนาอยางเหนคณคา ๔.๔๔ 0.๘0 มาก รวม ๔.๒๒ ๑.0๒ มาก

จากตาราง ๔.๑๖ นกเรยนมความคดเหนตอสภาพการจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขาดานการจดกจกรรมพนฐานชวตโดยภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๒ ขอทมคาเฉลยสงสด คอ โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมการระลกและศรทธาในพระรตนตรยในโอกาสส าคญอยางตอเนอง มคาเฉลยเทากบ ๔.๔๘ ขออน ๆ มคาเฉลยระดบมาก เรยงจากมากไปนอย คอโรงเรยนสงเสรมใหนกเรยนปฏบตกจกรรมพระพทธศาสนาอยางเหนคณคา มคาเฉลยเทากบ ๔.๔๔ รองลงมาคอโรงเรยนสงเสรมใหทกคนมสวนรวมในการรกษาและสบตอพระพทธศาสนา มคาเฉลยเทากบ ๔.๓๖ และโรงเรยน ฝกฝนอบรมใหเกด การกน อย ด ฟงเปน (รเขาใจเหตผลและไดประโยชนตามคณคาแทตามหลกไตรสกขา) มคาเฉลยเทากบ ๔.๐๔ ตามล าดบ สวนขอทมคาเฉลยต าสด คอ โรงเรยนสงเสรมกจกรรมการรบผดชอบ ดแลรกษา พฒนาอาคารสถานทอยางสม าเสมอ มคาเฉลยเทากบ ๓.๔๖

๖๐

ตาราง ๔.๑๘ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลก ไตรสกขา ดานผลผลต (Output) ของนกเรยน

ดานผลผลต (Output)




การพฒนาศล จตและปญญา

๔.๑๘

0.๙๓

มาก

จากตาราง ๔.๑๘ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขาดานผลผลต (Output) ของนกเรยน คอ การจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขา ดานผลผลต (Output) ของนกเรยนมคาเฉลยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๘

๖๑

ตาราง ๔.๑๙ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลก ไตรสกขา ดานการพฒนาศล สมาธ ปญหาของนกเรยน





๑. นกเรยนดแลการแตงกายใหสะอาดเรยบรอย ๔.๓๙ 0.๘0 มาก ๒. นกเรยนปฏบตตามหลกศล ๕ เปนพนฐานใน การด ารงชวต ๓.๗๘ ๑.๑๕ มาก ๓. นกเรยนมความรบผดชอบ ซอสตยตรงตอเวลา ๓.๘๒ ๑.0๑ มาก ๔. นกเรยนเชอมนผลของการกระท าความด ๔.๕๗ 0.๕๕ มากทสด ๕. นกเรยนท างานและเรยนรดวยความตงใจ อดทน ขยนหมนเพยร ๔.๔๒ 0.๖๕ มาก ๖. นกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรง เบกบาน ๔.๔๕ 0.๗๗ มาก ๗. นกเรยนใฝร ใฝศกษาใฝสรางสรรคพฒนา ตนเองอยเสมอ ๔.๑๖ 0.๗๖ มาก ๘. นกเรยนรจกบรโภคใชสอยปจจย ๔ (อาหาร เสอผา ทอยอาศย ยารกษาโรค) อยางรคณ คาทเหมาะสมกบวย ๔.๐๘ ๑.๒๑ มาก ๙. นกเรยนมการด ารงชวตอยางเกอกลสงแวดลอม ๔.๑๖ ๑.๐๕ มาก ๑๐. นกเรยนรจกใชจายอยางเหนคณคาของ การด ารงชวต ๔.๑๔ ๑.๑๙ มาก ๑๑. นกเรยนเปนผมความเออเฟอ เผอแผ แบงปน ตอกน ๔.๓๒ ๐.๘๘ มาก ๑๒. นกเรยนเปนผมความกตญญกตเวท, หรและ โอตตปปะ ๔.๓๒ ๐.๙๑ มาก ๑๓. นกเรยนเหนคณคาของศล สมาธ ปญญา ๔.๒๕ ๑.๐๘ มาก ๑๔. นกเรยนเปนผมความเขาใจทถกตองใน ไตรสกขา ๔.๑๒ ๐.๙๕ มาก ๑๕. นกเรยนตระหนกเรองร บาป – บญ คณ – โทษ ในการกระท า ๔.๓๒ ๐.๙๗ มาก ๑๖. นกเรยนใฝร ใฝศกษาแสวงหาความจรงดวย ตนเอง ๔.๐๘ ๑.๐๐ มาก ๑๗. นกเรยนรเทาทนการเปลยนแปลงของสงคม ในปจจบน ๓.๗๘ ๑.๑๙ มาก

๖๒





๑๘. นกเรยนสามารถแกไขปญหาดวยสตรตว ปญญารคดของตน ๔.๑๔ ๐.๙๔ มาก

รวม ๔.๑๘ ๐.๙๓ มาก จากตาราง ๔.๑๙ พบวา นกเรยนมความคดเหนตอสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลก ไตรสกขาดานการพฒนาศล สมาธ และปญญาโดยภาพรวมมคาเฉลยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ๔.๑๘ ขอทมคาเฉลยสงสด คอ นกเรยนเชอมนผลของการกระท าความด มคาเฉลยเทากบ ๔.๕๗ ขออน ๆ มคาเฉลยระดบมาก เรยงจากมากไปนอย คอ นกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรงเบกบาน มคาเฉลยเทากบ ๔.๔๕ นกเรยนท างานและเรยนรดวยความตงใจ อดทน ขยนหมนเพยร มคาเฉลยเทากบ ๔.๔๒) นกเรยนดแลการแตงกายใหสะอาดเรยบรอย มคาเฉลยเทากบ ๔.๓๙ สวนขอทมคาเฉลยต าสด คอ นกเรยนปฏบตตามหลกศล ๕

ตาราง ๔.๒๐ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของการจดการเรยนการสอนตามหลก ไตรสกขา ดานผลกระทบ (Impact) ของนกเรยน

ตวชวดดานผลกระทบ (Impact) ของนกเรยน




บาน วด โรงเรยน ไดรบประโยชนจากการจด การเรยนรตามหลกไตรสกขา ๔.๑๙ ๑.6)0 มาก จากตาราง ๔.๒๐ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของการจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขา ดานผลกระทบ (Impact) ของนกเรยน พบวา การจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาดานผลกระทบ (Impact) ของนกเรยนมคาเฉลยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๙

๖๓

ตาราง ๔.๒๑ แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของสภาพการจดการเรยนการสอนตามหลก ไตรสกขา บาน วด โรงเรยน ไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน

ดานบาน วด โรงเรยนของนกเรยน




๑. นกเรยนปฏบตตามกฎระเบยบของสงคม สวนรวมทตนอาศยอย ๔.๑๓ ๑.0๘ มาก ๒. นกเรยนมสวนรวมในการท าความดชวยพฒนา สงคม สวนรวมทตนอาศยอย ๔.๓๔ 0.๙๕ มาก ๓. นกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนได อยางมความสข ๔.0๔ ๑.๑๖ มาก ๔. นกเรยนเหนผลดของการกระท าความดของตน ๔.๔๔ ๐.๘๒ มาก ๕. นกเรยนใชสอยสงตาง ๆ อยางรคณคา ๔.๒๓ ๑.๐๖ มาก ๖. นกเรยนรจกวเคราะหและเลอกรบสอท เหมาะสมทางสงคมออนไลน ๔.๐๔ ๑.๐๒ มาก ๗. นกเรยนมสวนรวมในการพฒนาชมชนทตนอย อาศย ๔.๑๐ ๑.๒๐ มาก

รวม ๔.๑๙ ๑.๑๐ มาก จากตาราง ๔.๒๑ นกเรยนมความคดเหนตอสภาพการจดการเรยน การสอนตามหลก ไตรสกขาดานบาน วด โรงเรยน ไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาโดย ภาพรวมมคาเฉลยอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๙ ขอทมคาเฉลยสงสด คอ นกเรยนเหนผลดของการ กระท าความดของตน มคาเฉลยเทากบ ๔.๔๔ ขออน ๆ มคาเฉลยระดบมาก เรยงจากมากไปนอย คอ นกเรยน มสวนรวมในการท าความดชวยพฒนาสงคมสวนรวมทตนอาศยอย มคาเฉลยเทากบ ๔.๓๔ นกเรยนใชสอยสงตาง ๆ อยางรคณคา มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๓ นกเรยนปฏบตตามกฎระเบยบของสงคมสวนรวมทตนอาศยอย มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๓ และนกเรยนมสวนรวมในการพฒนาชมชนทตนอยอาศย มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๐ ตามล าดบ สวน ขอทมคาเฉลยต าสด คอ นกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนไดอยางมความสขและนกเรยน รจกวเคราะหและเลอกรบสอทเหมาะสมทางสงคมออนไลน มคาเฉลยเทากบ ๔.๐๔ เทากน

๖๔

ตอนท ๓ ผลการวเคราะหอปสรรคและขอเสนอแนะเพมเตมการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและคร

ตารางท ๔. ๒๒ ปญหา อปสรรคและแนวทางของผบรหารและครตอการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของผบรหารและคร

ปญหาและอปสรรค ขอเสนอแนะแนวทางใน การจดการเรยนการสอน

บคลากรมประสบการณในการสอนตามหลกไตรสกขาทแตกตาง รปแบบการสอนของแตละคนไมเหมอนกน

- ควรฝกอบรมไตรสกขาใหกบบคลากรโดยเนนการปฏบต - ควรจดท าคมอการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา

การบรหารการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขามการสนบสนนปจจย ตาง ๆ จากผมสวนเกยวของนอย

- ควรบรหารงานโดยการมสวนรวมของทกฝายเพอใหเกดประสทธภาพสงสด

โรงเรยนมสงแวดลอมทเปนธรรมชาตแตมปายพทธศาสนสภาษต คตธรรมไมเพยงพอ

- ควรจดสงแวดลอมทเออตอการคดและมคตสอนในในทกบรเวณโรงเรยนทจะท าใหผเรยนซมซบคณคาของความดงาม

ครยงขาดประสบการณในการจดการเรยนรทบรณาการพทธธรรมสบทเรยน

- ควรมการสงเสรมใหมการสอนและสอบธรรมศกษาหรอเรยนพทธศาสนาวนอาทตย เพอเพมพนความรทางพทธศาสนา พทธธรรมใหกบครและนกเรยน

การเปนแบบอยางทดมในโรงเรยนแตขาดการประสานสมพนธรวมกบชมชนในลกษณะทเปนโรงเรยนและชมชนวถพทธ

- ควรน านกเรยนเขาท ากจกรรมของวดและชมชนเพอใหเกดความสมพนธและเจตคตทดตอกน - การจดกจกรรมพนฐานชวตเปนการฝกใหนกเรยนแกไขปญหาตางๆ ในชวต

ยงไมมเครอขายความรวมมอระหวาง บาน วด โรงเรยน ในการสงเสรมการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขา

- ควรสรางเครอขายความรวมมอระหวางบาน วด โรงเรยน เพอสงเสรมการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขาอยางตอเนอง

การด าเนนการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาขาดความรวมมออยางจรงจงจากชมชน

- สงเสรมใหนกเรยนท ากจกรรมรวมกบชมชนในการพฒนาทงโรงเรยน วด และชมชน

ผปกครองยงไมเขาใจในหลกการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาอยางชดเจน

- ควรท าความเขาใจแกผปกครองในดานการด าเนนการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

- - ผบรหารมความเปนผน าในการปฏบตตนในกรอบของศล ๕ และเปนแบบอยางทดแกคร และนกเรยน

๖๕


- -สงเสรมความเขมแขงและความสามคคในคณะครผานกจกรรมตางๆ รวมกน

- - สงเสรมความเปนกลยาณมตรตอกนในการท างานทงบาน วด และโรงเรยน

- - ควรใหพระสงฆเปนผมบทบาทส าคญในการอบรมศลธรรมทงของบาน และโรงเรยนโดยเฉพาะในโรงเรยนใหมากขน

- - ควรสงเสรมการพฒนาศกยภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาเพอเปนตนแบบใหกบโรงเรยนอน ๆ

ตารางท ๔. ๒๓ ปญหา อปสรรคและ แนวทางของผบรหารและครตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน


ครมลกษณะและทศนคตทตางกนในการจด การเรยนรตามหลกไตรสกขา

- ควรมการอบรมสมมนาบคลากรในเรองความร ความเขาใจเกยวกบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา - ควรจดท าคมอการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา

การบรหารการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขามการสนบสนน ปจจยตาง ๆ จากผมสวนเกยวของนอย

- ควรมเครอขายความรวมมอ (บวร) มศนยกลางขอมลอนจะเปนแหลงความรดานการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาในทกมต

โรงเรยนยงขาดขาดสอทเหมาะสมในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

ส านกงานเขตพนทการศกษาควรประสานงานของบประมาณสนบสนน การจดหาสอในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใหมากขน

พระสงฆไมเพยงพอในการเขาไปจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยน

- ควรมการสงเสรมใหมการสอนและสอบธรรมศกษาหรอเรยนพทธศาสนาวนอาทตย เพอเพมพนความรทางพทธศาสนา พทธธรรม ใหกบครและนกเรยน

๖๖


- ควรนมนตพระสงฆ ททรงความรมาเปนผน า จดการเรยนรทเกยวกบศาสนาและศลธรรมในโรงเรยน

ครและนกเรยนเปนแบบอยางทดในการปฏบตตนแตขาดการประสานสมพนธกบชมชน

ควรจดกจกรรมทเชอมความสมพนธกบผมสวนเกยวของอยางเปนทางกลยาณมตรทงผบรหาร คร นกเรยน ผปกครอง และบคคลในชมชน

แนวปฏบตมความชดเจนและมรปแบบทสามารถน าไปปฏบตไดโดยตรง แตขาดการประสานความรวมมอกบเครอขายจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

การจดกจกรรมพนฐานเปนการฝกใหนกเรยนแกไขปญหาตาง ๆ ในชวตได ควรมการประสารความรวมมอกบเครอขายโรงเรยนทจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาเพอใหเกดประโยชนวงกวาง

มการด าเนนการพฒนาแลวแตยงขาดการขยายผลไปสชมชนและผปกครอง

ควรสงเสรมการฝกสมาธ เจรญปญญา ทงในโรงเรยน ชมชนและผปกครอง

การด าเนนงานจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาขาดความรวมมออยางจรงจงจากชมชน

ควรประสานความรวมมอในการด าเนนงานจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาอยางจรงจงจากชมชน

ผปกครองยงไมเขาใจในหลกการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาอยางชดเจน

ควรท าความเขาใจแกผปกครองในดานการด าเนนการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

-

นมนตพระสงฆในวดภายในชมชนมาเปนผน าและมบทบาทส าคญในการอบรมศลธรรมทงบานและโรงเรยน โดยเฉพาะโรงเรยนใหมากขน

- ควรมการปฏบตธรรมรวมกนทงคร นกเรยน และผปกครองในโอกาสตาง ๆ

- ควรสงเสรมใหมการศกษาหลกธรรมและความรทางพระพทธศาสนาใหมากขน

บทท ๕

สรป อภปรายผล ขอเสนอแนะ การวจยเรอง การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในประราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ครงนเปนการวจยเชงส ารวจ มวตถประสงค เพอศกษาสภาพการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑กรงเทพมหานคร เพอศกษารปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑กรงเทพมหานคร และเพอศกษาปญหาและอปสรรคการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ซงเปนผบรหารและคร จ านวน ๓๗ คน และเปนนกเรยน จ านวน ๗๗ คน รวมทงสนจ านวน ๑๑๔ คน เครองมอทใชในการวจยครงน ไดแก แบบสอบถามการจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ซงเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating Scales) ตามแนวคดของลเครท (Likert) ๕ ระดบ ไดแก มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด จ านวน ๑๑๔ ชด ผลการวจยสรปไดดงน ๕.๑ สรปผลการวจย ๕.๑.๑ ตอนท ๑ การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม โดยจ าแนกตาม เพศ อาย วฒการศกษา ต าแหนง และประสบการณการท างาน เปนเพศหญง จ านวน ๒๕ คน คดเปนรอยละ ๖๗.๖๐ และเพศชาย จ านวน ๑๒ คน คดเปนรอยละ ๓๒.๔๐ มอาย ๓๑ – ๔๐ จ านวน ๒๒ คน คดเปนรอยละ ๕๙.๕๐ อาย ๔๑ – ๕๐ ป จ านวน ๗ คน คดเปนรอยละ ๑๘.๙๐ มอายไมเกน ๓๐ ป มวฒการศกษาระดบปรญญาตร จ านวน ๒๓ คน คดเปนรอยละ ๖๒.๒๐ รองลงมาคอ ปรญญาโท จ านวน ๙ คน คดเปนรอยละ ๒๔.๓๐ มต าแหนงคร จ านวน ๓๓ คน คดเปนรอยละ ๘๙.๒๐ รองลงมาคอ ต าแหนงรองผอ านวยการฯ จ านวน ๒ คน คดเปนรอยละ ๕.๔๐ มประสบการณการท างานระหวาง ๖–๑๐ ป จ านวน ๑๙ คน คดเปนรอยละ ๕๑.๔๐ มประสบการณการท างานไมเกน ๕ ป ระหวาง ๑๑ –๑๕ ป และระหวาง ๒๑ – ๒๕ ป มจ านวน ๖ คนเทากน คดเปนรอยละ ๑๖.๒๐ เปนนกเรยนหญง จ านวน ๓๙ คน คดเปนรอยละ ๕๐.๖๐ และชาย จ านวน ๓๘ คน คดเปนรอยละ ๔๙.๔๐ และมอาย ๑๗ – ๑๘ ป จ านวน ๗๕ คน คดเปนรอยละ ๙๗.๔๐ อาย ๑๔ – ๑๖ ป จ านวน ๒ คน คดเปนรอยละ ๒.๖๐

๖๘

๕.๑.๒ ตอนท ๒ ผลการวเคราะหการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาโดยภาพรวม พบวา การจดการเรยนตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ใน พระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร อยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๙๒ ดานการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของผบรหารและครโดยภาพรวมมคาเฉลยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๖๗ สภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ดานปจจยน าเขา (Input) พบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาดานปจจยน าเขา (Input) โดยภาพรวมอยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๕๕ ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยนของผบรหารและคร พบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยนโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ ๓.๒๓ ดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ ของผบรหารและคร พบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบโดยภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๖๗ ดานการจดการดานกายภาพและสงแวดลอมทเหมาะสมของผบรหารและคร พบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาดานการจดการดานสงแวดลอมทเหมาะสมโดยภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๓ ดานกระบวนการ (Process) ของผบรหารและคร พบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอจดการเรยนร ตามหลกไตรสกขาดานกระบวนการ (Process) โดยภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๓ ดานการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) ของผบรหารและ คร พบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาดานการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) โดยภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง มคาเฉลยเทากบ ๓.๔๑ การจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรของผบรหารและคร พบวา นกเรยนมความคดเหนตอสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาดานการจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรโดยภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๓๔ ดานการจดกจกรรมพนฐานของนกเรยน พบวา นกเรยนมความคดเหนตอสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาดานการจดกจกรรมพนฐานชวตโดยภาพรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๒๒ ดานผลผลต (Output) ของนกเรยน พบวา การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ดานผลผลต (Output) ของนกเรยนมคาเฉลยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๘ ดานการพฒนาศล สมาธ ปญหา ของนกเรยน พบวา นกเรยนมความคดเหนตอสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาดานการพฒนาศล สมาธและปญญาโดยภาพรวมมคาเฉลยระดบมาก ดานผลกระทบ (Impact) ของนกเรยน การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาดานผลกระทบ (Impact) ของนกเรยนมคาเฉลยระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๙ บาน วด โรงเรยน ไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน พบวา นกเรยนมความคดเหนตอสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาดานบาน วด โรงเรยน ไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาโดย ภาพรวมมคาเฉลยอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ ๔.๑๙ สรปไดวา การจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของผบรหารและครในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร พบวา ผบรหารและครมสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา โดยภาพรวมในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ๑. ดานปจจยน าเขา (Input) ผบรหารและครจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาอยในระดบปานกลาง แบงออกเปน ๓ ดาน คอ ๑. ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน พบวา

๖๙

โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบครมความเปนกลยาณมตรตอศษยในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบปานกลางเทากนโดยมระดบความคดเหนต าสดในประเดนผบรหารมความเขาใจทถกตองในหลกไตรสกขา ปญหา และอปสรรคทพบคอ บคลากรมประสบการณในการสอนตามหลกไตรสกขาทแตกตางกน รปแบบวธการสอนของแตละคนไมเหมอนกน โดยมขอเสนอแนะคอ ควรฝกอบรมหลกไตรสกขาใหกบบคลากรโดยเนนทการปฏบตจรงและจดท าคมอการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา เพอใหเกดความเขาใจในการปฏบตไดอยางถกตอง ๒. ดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนไดจดกจกรรมตาง ๆ เชน อบรม สมมนา การเขาคายปฏบตธรรมแกบคลากรในแตละปการศกษาในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากเทากน โดยมระดบความคดเหนต าสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนสงเสรมใหมการบรณาการหลกไตรสกขาในการจดการเรยนการสอน ระดบปานกลาง ปญหาอปสรรคทพบคอ การบรหารการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขามการสนบสนนปจจยตาง ๆ จากผมสวนเกยวของนอย โดยมขอเสนอแนะคอ ควรบรหารงานโดยการมสวนรวมของทกฝาย เพอใหเกดประสทธภาพสงสด ๓. ดานการจดการดานสงแวดลอมทเหมาะสม พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนจดสภาพแวดลอมไดสะอาด รมรน เปนธรรมชาต เงยบสงบเออตอการเรยนการสอนในระดบมาก และมระดบความคดเหนรองลงมาในประเดนเกยวกบสภาพแวดลอมโรงเรยนสะอาดและปลอดภยในระดบเชนเดยวกน ปญหาอปสรรค ทพบคอ โรงเรยนยงขาดสอทเหมาะสมในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา โดยมขอเสนอแนะ คอ ส านกงานเขตพนทการศกษาควรประสานงานของบประมาณสนบสนนการจดหาสอในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใหมากขน ๒. ดานกระบวนการ (Process) ผบรหารและครจดการเรยน การสอน ตามหลก ไตรสกขาระดบมาก แบงออกเปน ๓ ดาน คอ ๑. ดานการจดการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) พบวา โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนจดกจกรรมบรหารจต เจรญปญญาในกจกรรมการด ารงชวตประจ าวนในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากเทากน มระดบความคดเหน ต าสดในประเดน โรงเรยนเชญวทยากรทงพระสงฆและฆราวาส ผมภมปญญาทาง พระพทธศาสนาสอนนกเรยนสม าเสมอ ในระดบปานกลาง ปญหาอปสรรคทพบคอ ครยงขาดประสบการณในการจดการเรยนรบรณาการพทธธรรมสบทเรยน โดยมขอเสนอแนะคอ ควรมการสงเสรมใหมการสอนและสอบธรรมศกษา ห รอเรยนพทธศาสนาวนอาทตย เพอเพมพนความรทางพทธศาสนา พทธธรรมใหกบครและนกเรยนโดยนมนตพระสงฆหรอผทรงคณวฒทางพระพทธศาสนามาสอน ๒ . ดานการจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนสงเสรมความสมพนธแบบกลยาณมตรทงนกเรยนครและตอผปกครองในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากเทากน โดยมระดบความคดเหนต าสดในประเดนโรงเรยนสงเสรมใหมบรรยากาศใฝร ใฝเรยน ใฝสรางสรรคในระดบมาก ป ญหาอปสรรคทพบคอ ความเปนแบบอยางทดมในโรงเรยนแตขาดการประสานสมพนธรวมกบชมชนในลกษณะทเปนโรงเรยนตนแบบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา โดยมขอเสนอแนะคอ น านกเรยนเขาท า

๗๐

กจกรรมของวดและชมชน เพอใหเกดความสมพนธและเจตคตทดตอกน เชน การพฒนาชมชนเปนตน ๓. ดานการจดกจกรรมพนฐานชวต พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมการระลกและศรทธาในพระรตนตรยในโอกาสส าคญอยางตอเนองในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากเทากน โดยมระดบความคดเหนต าสดในประเดนโรงเรยน ฝกฝนอบรมใหเกดการกน อย ด ฟงเปน (ร เขาใจ เหตผลและไดประโยชนตามคณคาแทตามหลกไตรสกขา) ในระดบปานกลาง ปญหาอปสรรคทพบคอ แนวปฏบตมความชดเจนและมรปแบบทสามารถ น าไปปฏบตไดโดยตรง แตขาดการประสานความรวมมอกบเครอขายจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา โดยมขอเสนอแนะคอ การจดกจกรรมพนฐานชวตเปนการฝกใหนกเรยนแกไขปญหาตาง ๆ ในชวตไดและควรมประสานความรวมมอกบเครอขายโรงเรยนทจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาเพอใหเกดประโยชนในวงกวาง ๓. ดานผลผลต (Output) ผบรหารและครจดการเรยน การสอนตามหลกไตรสกขาใน ระดบมาก มตวชวด ๑ ดานคอ ดานการพฒนาศล สมาธ และปญญา มระดบความคดเหนสงสดใน ประเดนเกยวกบนกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรงเบกบานในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากและปานกลางตามล าดบ โดยมระดบความคดเหนต าสดในประเดนเกยวกบนกเรยนดแลการแตงกายใหสะอาดเรยบรอยในระดบปานกลาง ป ญหาอปสรรคทพบ คอ ยงไ มมเครอขายความรวมมอระหวางบาน วด โรงเรยนในการสงเสรมการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขา โดยมขอเสนอแนะคอ ควรสรางเครอขายความรวมมอระหวาง บาน วด โรงเรยน เพอสงเสรมการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขาอยางตอเนอง ๔. ดานผลกระทบ (Impact) ผบรหารและครจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ในระดบมาก มตวชวด ๑ ดาน คอ บาน วด โรงเรยนไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบนกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนไดอยางมความสขในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากและปานกลางตามล าดบ โดยมระดบความคดเหนต าสดในประเดนเกยวกบนกเรยนรจกวเคราะหและเลอกรบสอทเหมาะสมทางสงคมออนไลนในระดบปานกลาง ปญหาอปสรรคทพบคอ การด าเนนการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาขาดความรวมมออยางจรงจงจากชมชน และผปกครองยงไมเขาใจในหลกการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาอยางชดเจน โดยมขอเสนอแนะคอ ควรสงเสรมใหนกเรยนท ากจกรรมรวมกบชมชนในการพฒนา (ท าความสะอาด) ทงโรงเรยน วด และชมชน เพอสรางความเขาใจอนดและสรางความรวมมอกบชมชนและท าความเขาใจแกผปกครองในดานการด าเนนการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยนโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร พบวา นกเรยนมสภาพการจดการเรยนเตามหลกไตรสกขาโดยภาพรวม ในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ๑. ดานปจจยน าเขา (Input) นกเรยนมสภาพการจดการเรยนตามหลกไตรสกขาระดบมาก แบงออกเปน ๓ ดาน คอ ๑. ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน พบวาโดยภาพรวมอยในระดบมากทสด มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบผบรหารมความจรงใจในการท างานในระดบมากทสด นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากทสดและมากตามล าดบ โดยมระดบ

๗๑

ความคดเหนต าสดในประเดนครเขาใจหลกการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขาในระดบมาก ปญหาอปสรรคทพบคอ ครมลกษณะและทศนคตทตางกนในการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา โดยมขอเสนอแนะคอ ควรมการอบรม สมมนาบคลากรในเรองความเขาใจเกยวกบการจดการเรยนตามหลกไตรสกขาและจดท าค มอการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาเพอใหครมทศนคตทตรงกน ๒. ดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบ พบวาโดยภาพรวมอยในระดบมาก มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนสงเสรมใหมการบรณาการหลกไตรสกขาในการจดการเรยนการสอนในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากเทากน โดยมระดบความคดเหนต าสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนเชญผปกครอง วด และชมชนเขามามสวนรวมในการพฒนานกเรยนโดยเนนการพฒนาตามหลกไตรสกขาในระดบมาก ปญหาอปสรรคทพบคอ การบรหารการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขามการสนบสนนปจจยตาง ๆ จากผมสวนเกยวของนอย เชนเดยวกบปญหาอปสรรคของผบรหารและคร โดยมขอเสนอแนะคอ ควรมเค รอขายความรวมมอ (บวร ) มศนยกลางขอมลอนจะเปนแหลงความรดานการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาในทกมต ๓. ดานการจดการดานกายภาพและสงแวดลอมทเหมาะสม พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนจดสภาพแวดลอมไดสะอาด รมรนเปนธรรมชาต เงยบสงบเออตอการเรยนการสอนในระดบมาก และมระดบความคดเหนรองลงมาในประเดนเกยวกบสภาพแวดลอมโรงเรยนสะอาดและปลอดภยในระดบมาก ปญหาอปสรรคทพบคอ โรงเรยนยงขาดสอทเหมาะสมในการจดการเรยนตามหลกไตรสกขา โดยมขอเสนอแนะคอ ส านกงานเขตพนทการศกษาควรประสานงานของบประมาณสนบสนนในการ ปรบปรงสภาพแวดลอมและหาสอในการจดการเรยนตามหลกไตรสกขาใหมากขน ๒. ดานกระบวนการ (Process) นกเรยนมสภาพการจดการเรยนตามหลก ไตรสกขาระดบมาก แบงออกเปน ๓ ดาน คอ ๑. ดานการจดการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนจดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญา ในกจกรรมการด ารงชวตประจ าวนในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนมาก และปานกลางตามล าดบ มระดบความคดเหนต าสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนมการใชสอการเรยนรททนสมย ในระดบปานกลาง ปญหาอปสรรคทพบคอ ไมมพระสงฆเขาจดการเรยนรในโรงเรยน โดยมขอเสนอแนะคอ ควรนมนตพระสงฆททรงความรมาเปนผน าจดการเรยนรทเกยวกบศาสนาและศลธรรมในโรงเรยน ๒. ดานการจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร พบวาโดยภาพรวมอยในระดบมาก มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนสงเสรมบคลากรและนกเรยนใหปฏบตตนเปนแบบอยางทดตอผอนในระดบมากทสด นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมาก เทากน โดยมระดบความคดเหนต าสดใน ๒ ประเดนคอโรงเรยนสงเสรม ยกยองเชดช ผท าดเปนประจ า ในระดบมาก และโรงเรยนสงเสรมใหมบรรยากาศใฝร ใฝเรยน ใฝสรางสรรคในระดบมาก ปญหาอปสรรคทพบคอ ครและนกเรยนเปนแบบอยางทดในการปฏบตตนแตขาดการประสานสมพนธกบชมชน โดยมขอเสนอแนะคอ ควรจดกจกรรมทเชอมความสมพนธกบผมสวนเกยวของอยางเปนกลยาณมตรทงผบรหาร คร นกเรยน ผปกครอง และบคคลในชมชน เชน การท ากจกรรม ประเพณ โดยใหโรงเรยนเปนสวนหนงของชมชนมการท ากจกรรมอน ๆ ในลกษณะทไ มเปนทางการ ๓ . ดานการจดกจกรรมพนฐานชวตพบวา โดยภาพรวมอยในระดบมาก มระด บความ

๗๒

คดเหนสงสดในประเดนเกยวกบโรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมการระลกและศรทธาในพระรตนตรยในโอกาสส าคญอยางตอเนองในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมาก เทากน โดยมระดบความคดเหนต าสดในประเดนโรงเรยนสงเสรมกจกรรมการรบผดชอบ ดแล รกษา พฒนาอาคารสถานทอยางสม าเสมอในระดบมาก ปญหาอปสรรคทพบคอ แนวปฏบตมความชดเจนและมรปแบบทสามารถน าไปปฏบตไดโดยตรง แตขาดการประสานความรวมมอกบเครอขายจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา โดยมขอเสนอแนะคอ ควรมประสานความรวมมอกบ เครอขายโรงเรยนทจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาเพอใหเกดประโยชนในวงกวาง ๓. ดานผลผลต (Output) นกเรยนมสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบมาก ม ๑ ดาน คอ ดานการพฒนาศล สมาธ และปญญา มระดบความคดเหนสงสดในประเดนเกยวกบนกเรยนเชอมนผลของการกระท าความดในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากเทากน โดยมระดบความคดเหนต าสดใน ๒ ประเดน คอ นกเรยนปฏบตตามหลกศล ๕ เปนพนฐานในการด ารงชวตในระดบมาก และนกเรยนรเทาทนการเปลยนแปลงของสงคมในปจจบนในระดบมาก ปญหาอปสรรคทพบคอ มการด าเนนการพฒนาแลว แตยงขาดการขยายผลไปสชมชนและผปกครอง โดยมขอเสนอแนะคอควรสงเสรมการฝกสมาธ เจรญปญญา ทงในโรงเรยน ชมชนและผปกครอง ๔. ดานผลกระทบ (Impact) นกเรยนมสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบมาก ม ๑ ดาน คอ บาน วด โรงเรยนไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขามระดบความคดเหนสงสดในประเดนนกเรยนเหนผลดของการกระท าความดของตนในระดบมาก นอกจากนนมระดบความคดเหนในระดบมากเทากน โดยมระดบความคดเหนต าสดใน ๒ ประเดน คอนกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนไดอยางมความสขในระดบมากและนกเรยนรจกวเคราะหและเลอกรบสอทเหมาะสมทางสงคมออนไลนในระดบมาก ปญหาอปสรรคทพบคอ การด าเนนการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาขาดความรวมมออยางจรงจงจากชมชนและผปกครองยงไ มเขาใจในหลกการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาอยางชดเจนเชนเดยวกบปญหาอปสรรคทพบในผบรหารและคร โดยมขอเสนอแนะคอ ควรประสานความรวมมอในการด าเนนงานจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาอยางจรงจงจากชมชนและควรท าความเขาใจแ กผปกครองในดานการด าเนนการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

๕ .๒ อภปรายผล

จากผลการศกษาการจดการเรยน รตามหลกไตรสกขาในโรงเรยน ทปงกรวทย าพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร มประเดนทควรน ามาอภปรายผลในดานตาง ๆ แยกตามกลมประชากรดงน ๕.๒.๑ การจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของผบรหารและคร ๑. ดานปจจยน าเขา ผลจากการวจยพบวา ทก ดาน ในดานปจจยน าเขาซงประกอบดวย ดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน, ดานการบรหารจดการอยางเปนระบบ,ดานการจดการดานสงแวดลอมทเหมาะสม มการด าเนนการอยในระดบปานกลาง ซงเปนประเดนทเกยวกบบรบทของโรงเรยนทไมเนนไปในศาสนาใดศาสนาหนงแตสามารถผสมกลมกลนกนไดในทก

๗๓

ศาสนาโดยยดหลกความเปนมนษย ๕ ประการ เปนกรอบในการฝกฝนอบรมและจดการเรยนรไดแกธรรมะ (ความประพฤตชอบ) อหงสา (ความไมเบยดเบยน) สนต (ความสงบ) เปรมา (ความรกความเมตตา) และ สตยะ (ความจรง) อนแสดงใหเหนถงความตระหนก และความพยายามทชดเจนในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ซงผลการวจยทพบสอดคลองกบแนวทางการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธของกระทรวงศกษาธการ คอ สถานศกษาจดอาคารสถานท สภาพแวดลอม หองเรยนและแหลงเรยนรทสงเสรมการพฒนาศล สมาธ และปญญา มมมหรอหองใหศกษาพทธธรรม บรหารจต เจรญภาวนาเหมาะสม หรอมากพอทจะบรการผเรยน หรอการตกแตง บรเวณใหเปนธรรมชาตหรอใกลชดธรรมชาต ชวนใหมใจสงบและสงเสรมปญญาซงพระครพพธสตาทรกมแนวคดทสอดคลองกน คอ ดานการจดสภาพแวดลอมของโรงเรยนวถพทธในจงหวดเชยงใหม มปายนเทศ ปายคตธรรม ค าขวญคณธรรมโดยทวไปในบรเวณโรงเรยน สภาพโรงเรยนสะอาด ปลอดภย สงบ รมรน เรยบงาย ใกลชดธรรมชาต บรเวณโรงเรยนปราศจากสงเสพตด อบายมขสงมอมเมาทกชนด นอกจากนนแลว ปญหาอปสรรคทพบคอ บคลากรมประสบการณในการสอนตามหลกไตรสกขาทแตกกนสงผลใหรปแบบวธการสอนของแตละคนไมเหมอนกนดวย อนเปนผลมาจากรปแบบการศกษาพระพทธศาสนาและประสบการณในพระพทธศาสนาทแตกตางกน

ในดานการด าเนนการบรหารจดการอยางเปนระบบพบวาโรงเรยนไดจด กจกรรมตาง ๆ ทเปนการด าเนนการตามหลกไตรสกขาไดแก การอบรม สมมนา การเขาคายปฏบต ธรรมแกบคลากรในแตละปการศกษาซงจะเปนแนวทางใหบคลากรมประสบการณในทาง พระพทธศาสนาทเปนไปในแนวทางเดยวกน แตอยางไรกตามผมสวนเกยวของเชนองคกร ปกครองสวนทองถน วดและชมชนควรเขามามสวนเกยวของในการจดการเรยนการสอนใหมาก ขนเพอใหเกดการมสวนรวมของทกฝายและใหเกดประสทธภาพสงสด

๒. ดานกระบวนการ ผลการวจยพบวา ดานการจดบรรยากาศและ ปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรและการจดกจกรรมพนฐานชวตมการด าเนนการในระดบมากทก ประเดนโดยเฉพาะประเดนโรงเรยนจดกจกรรมบรหารจต เจรญปญญาในกจกรรมการด ารงชวต ประจ าวนทงนเพราะการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาเปนการเรยนรจากธรรมชาตและชวตจรง สอดคลองกบทศนะของพระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) ทวาการศกษาเกดขนในทกมตของชวตและการด าเนนชวตทงดานพฤตกรรม จตใจและปญญาโดยแฝงนยแหงความหมายวา การศกษามงตรงไปทการ ฝกหดพฒนาตน การจดการการเรยนรตามหลกไตรสกขานครจงเปนผชวยใหนกเรยนไดศกษาคอเปนผจดสถานการณใหนกเรยนได ฝกตน เมอลงมอ ฝกหดพฒนาตนแลวกหวงไดวา นกเรยนจะกาวไปในไตรสกขา การทครเปนแบบอยางทดใหนกเรยนดและคอยแนะน าใหนกเรยน ปฏบตดวยตนเองสอดคลองกบกฎแหงการ ฝก (Law of Exercise) ของธอรนไดค ทวาสงใดกตามทคนเรา ฝกบอย ๆ เราจะท าสงนนไดด จากปญหาอปสรรคทพบคอครยงขาดประสบการณในการจดการเรยนรทบรณาการพทธธรรมสบทเรยน เนองจากครแตละคนมความรและประสบการณทางพระพทธศาสนาทแตกตางกน หากมคมอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาจะเปนแนวทางส าหรบครในการจดการเรยนรไดเปนอยางด อกประการหนงคอ นอกจากดานการด าเนนงานของโรงเรยนไมวาจะเปนจดเตรยมการอ านวยความสะดวกในดานสถานท วสด อปกรณ รวมไปถงผบรหารและครแลว ในสวนของชมชนและผปกครองเปนผทมบทบาทอนส าคญยงตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ซงจาก

๗๔

การศกษาพบวา ผปกครองและชมชนยงไ มเขาใจในหลกการโรงเรยนวถพทธทชดเจน ท าใหความรวมมออยางจรงจงจากผปกครองและชมชนยงไมบงเกดขน หากท าใหคนในชมชนเกดความตระหนกเขาใจได ความรวมมอในการพฒนาการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา รวมถงการเกดขนของชมชนวถพทธในอนาคตกจะบงเกดขนอยางเปนรปธรรม ๓. ดานผลผลต ผลการวจยพบวา โรงเรยนได ม การด าเนนการในสวนของ ปจจยน าเขาและกระบวนการอยางสม าเสมอและตอเนอง ท าใหนกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรงเบกบาน โรงเรยนมการจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรตอนกเรยนสอดคลอง กบงานวจยของพระมหาเสกสรร จรภาโส (จแสง) ทกลาวไววา การสงเสรมดานอารมณจตใจ ตองจดสภาพแวดลอมทสงเสรมใหเกดความรสกอบอน เอออาทร และปลอดภย ไ มแสดงอาการขมข ห รอรงแกเดก เพราะจะมผลตอภาวะทางจตใจของเดก ซงจะมผลกระทบในระยะยาวสขภาพจต ห รอคณภาพจตถอวาเปนเรองทส าคญมาก เพราะจะมผลคอความสขและความทกข ทงนขนอยกบ สภาพแวดลอมเปนปจจยส าคญ การทผใหญแสดงความรกความเมตตา สรางความอบอนใหแกเดก จะท าใหเดกรสกอบอน และปลอดภย เดกจะมสขภาพจตทด ราเรงเบกบาน ซงถอเปนพนฐานส าคญ ในการปรบตวเขากบสภาพแวดลอมใหม เพราะเดกจะมองโลกในแงด ไมรสกหวาดหวน ตรงกนขาม หากเดกไดรบประสบการณอนไม,นาพงพอใจ เดกจะจดจ าเปนภาพหลอน ไมกลาปฏสมพนธ กบผอน หเอปฏสมพนธแบบไมไววางใจ สงผลกระทบตอสขภาพจต กลายเปนคนขระแวง หรอ อาจท ารายผอนโดยผทถกท ารายนนไ มไดมความผดอะไรเลย ซงสงเหลานเรยกวา “ปมดอยใน จตใจ” ดงนนผสอนจะตองรจกสงเสรมวฒภาวะทางอารมณของนกเรยน

๔. ดานผลกระทบ จากผลการวจยพบวา บาน วด โรงเรยน (บวร) ไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบมาก แสดงใหเหนถงความเชอมนของทกภาคสวนทมตอการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา วาจะเปนการน าศลธรรมความดงามจาก กระบวนการปลกฝงทางปญญาใหกบอนชนผานกระบวนการทางการศกษาในระบบเพอสรางเสรม คณธรรม โดย อบล เลนวาร ไดกลาววา การสรางคณธรรมใหแกเยาวชนตองไดรบความรวมมอจาก ทกฝาย ทงจากบาน วด โรงเรยน หรอทเรยกวา “บวร” เขาไปมสวนรวมเชอมโยงในการสราง คณธรรม รวมทงสอมวลชนและบคคลในสงคมทอยรอบตวนกเรยน ตองมบทบาทส าคญในการเปนแบบอยางทดในการเสรมสรางคณธรรม ดงนนในกระบวนการจดการเรยนรทจะสงผลในการพฒนานกเรยนใหบรรลตามเจตนารมณการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาตองอาศยความรวมมอจากทกฝายอยางแทจรง

ขอเสนอแนะในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและครคอ ผบรหารม ความเปนผน าในการปฏบตตนในกรอบของศล ๕ และเปนแบบอยางทดแก คร และนกเรยน โรงเรยนควรสงเสรมความเขมแขง และความสามคคในคณะครผานกจกรรมตาง ๆ ตลอดทงสงเสรมความเปนกลยาณมตรตอกน ในการท างานทง บาน วด และโรงเรยน โดยขอใหมพระสงฆเปนผมบทบาทส าคญในการอบรมศลธรรมทงของบานและโรงเรยนโดยเฉพาะในโรงเรยนใหมากขนเพอเปนตนแบบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใหกบโรงเรยนอนตอไป

๗๕

๕.๒.๒ สภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน ๑. ดานปจจยน าเขา ผลจากการวจยพบวา นกเรยนมสภาพการจดการเรยนตาม

หลกไตรสกขาโดยรวมระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวานกเรยนมความเหนในตวชวดดานคณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยนระดบมากทสด ทงนเนองจากนกเรยนไดรบการเอาใจใสจากผบรหารและครเปนอยางดดวยปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรนอกจากนนแลวยงประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกนกเรยนอกดวยสงผลใหเกดการเรยนรทดขน ซงสอดคลองกบการศกษาของ จกรนทร พรงทองฟ พบวา สมพนธภาพระหวางนกเรยนกบครมความพนธทางลบกบปญหาการเรยน แสดงใหเหนวา ถานกเรยนมสมพนธภาพทดกบครและไดเรยนรในบรรยากาศการเรยนการสอนทดจะมปญหาในการเรยนรนอยลง ซงสอดคลองกบการศกษาของ เรณ ค าภกด พบวาปญหาการเรยนการสอนตามหลกสตรโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาทจดใหพระภกษสามเณรในวดกลมท ๖ โดยรวมมปญหาอยในระดบนอย เพราะวานกเรยนเหนวาตนใชสอยปจจย ๔ ไ มเหมาะสม คอ ไ มไดกนเพอใหไดคณคาจากอาหาร แตเลอกตามกระแสนยมของสงคมและรสชาตอาหาร ไมมจตส านกในการฝกหดพฒนาตน ไมใฝรสสงยาก แตใจเสาะเปราะบาง ทงยงขาดกลยาณมตร จงมความเหนตอคณลกษณะของบคลากรในโรงเรยนในระดบนอย

ดานการบรหารจดการอยางเปนระบบ พบวานกเรยนมความคดเหนในระดบ มาก เมอพจารณาตวชวดพบวาโรงเรยนสงเสรมใหมการบรณาการหลกไตรสกขาในการจดการเรยนการสอนในระดบมาก เพราะโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ใชระบบและกลไกในการจดการศกษาเพอบรรลเปาหมายทางการศกษาคอพฒนาศกยภาพในความเปนมนษยซงสอดคลองกบงานวจยของ นาถนดดา ชนแสงเนตร พบวา เปาหมายทางการศกษาของโรงเรยนโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ในการพฒนานกเรยนใหเปนมนษยทสมบรณนน โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ไดแปรไปสการปฏบตโดยการจดระบบและกลไลการเรยนรและการเรยนการสอนทใหความส าคญกบการเรยนรจากภายในโดยใช “จตใจ” เปนเครองมอในการเรยนรเพอยกระดบจตใจใหกบนกเรยน การเรยนรตามแนวทางของโรงเรยนโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ จงอยทการควบคมและจตใจใหมสมาธโดยการท าสมาธและการสวดมนต สวนมรรค วธการสอนกเนนการผสมผสานความรควบคไปกบการบรณาการคณธรรม จรยธรรมเขาไปในการเรยนการสอนอยอยางสม าเสมอ รวมถงครผสอนซงมบทบาทส าคญในการพฒนานกเรยน ครตองมความรก ความเมตตาอยางแทจรงใหกบนกเรยน เปนผกระตนใหนกเรยนน าคณคาแหงความเปนมนษยทอยในแตละคนออกมาพฒนา ใหนกเรยนเปลยนแปลงไปสความเปนมนษยทสมบรณและเปนมนษยผทปฏบตตนใหเปนประโยชนตอสงคม สวนใหญ

ส าหรบในดานการจดการดานสงแวดลอมทเหมาะสม พบวา นกเรยนมความเหนในระดบมาก เมอพจารณารายดาน พบวา โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภจดสภาพแวดลอมได สะอาดรมรน เปนธรรมชาต เงยบสงบเออตอการเรยนการสอน เพราะโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภจดการเรยนการสอนจากธรรมชาต สอดคลองกบ ดร.อาจอง ชมสาย ณ อยธยา กลาวไววา วธการจดการเรยนการสอนทเหมาะสมกบนกเรยนโรงเรยนสตยาไสจะมการเนนในสวนของการตความเขาใจ นกเรยนแตละคนจะรบขอมลจากสงแวดลอมเขามา

๗๖

ทางประสาทสมผสทง ๕ และจะบนทกขอมลไวในจตใตส านกของนกเรยนถานกเรยนตองการทจะเขาใจอะไร เขากจะดงขอมลในอดตของตนเองออกมาตความ นกเรยนจะเขาใจในระดบทมขอมลตวนอยและมนกจะเขามาทตวจตใตส านก คอ การรบร การทนกเรยนเขาใจสงตางๆ นนอยทการตความเขาใจของแตละคนจะไ มเหมอนกน ขนอยกบวานกเรยนมขอมลอะไรบนทกอย เชน ถานกเรยนมความกาวราวมากกอาจเปนเพราะเคยเหนพอแมทะเลาะกนห รอดาวากน พอมคนมาดาวานกเรยน เขากเอาสงนนออกมารวมทงดงอารมณทเกยวของกบสงนนออกมาดวย นกเรยนกจะมอารมณโกรธ โมโห ไมพอใจ หรอกาวราว และเมอนกเรยนคดอะไร อยางไร มนกจะปอนกลบมาบนทกไวในจตใตส านกอก ซงเรยกวาแรงเสรม ครจงเปนกลยาณมตรทดของนกเรยนในการทจะจดสภาวะแวดลอมและกระตนใหนกเรยน น าสงทดอยในจตใตส านกออกใชและบนทกแตความรกความเมตตาลงไปเมอน าออกมาใชกน าแตความดงามออกมา จงเกดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรตอกนและกน ดงนนการจดกายภาพและสงแวดลอมจงเออตอการใฝเรยน ใฝรของนกเรยน

๒. ดานกระบวนการ ผลการวจยพบวา นกเรยนมสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาโดยรวมระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา นกเรยนมความคดเหนดานการจดการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) ในระดบมากโดยเฉพาะในประเดนเกยวกบโรงเรยนจดกจกรรมบรหารจต เจรญปญญาในกจกรรมด ารงชวตประจ าวน ซงสอดคลองกบ การศกษาของ นาถนดดา ชนแสงเนตร พบวาโรงเรยนมวธการสอนทเนนการน าเอาคณคาของความ เปนมนษยทง ๕ ประการมาอธบายในการเรยนการสอนควบ คไปกบการสอนรายวชาความรทวไป หลกการสอน คอ การสวดมนตและการนงสมาธ เปนจดเรมตนของการสอนในทกชนเรยนทกครง จากนนกเลานทานทเกยวของกบคณธรรมทครตองการใหนกเรยนเรยนร จากนนกรองเพลงทเกยวของกบคณธรรมขอนนและจบลงดวยการท ากจกรรมทนกเรยนสนใจและสอดคลองกบคณธรรมนน ๆ เชน การวาดรป การเลนละคร กจกรรมบ าเพญประโยชนนอกหองเรยน หรอเลนเกมตาง ๆ และสอดคลองกบแนวคดของพระมหาเสกสรร จรภาโส ทวาการจดท าหลกสตรสถานศกษาใหมความเปนบรณาการ คอจดหลกสตรหรอกลมสาระสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม (ซงมสาระการเรยนรทเกยวกบหลกไตรสกขา) ใหเชอมโยงกบกลมสาระอนๆ เชน กลมการงานอาชพและเทคโนโลย กใหมจรยธรรมของการประกอบอาชพและการใชเทคโนโลย เปนตน ดานกระบวนการเรยนการสอน จดใหมบรรยากาศการเรยนการสอนทสอดคลองกบผเรยนทกระดบ มรปแบบการสอนทหลากหลาย มความเปนบรณาการ เนนการพฒนา คานยม จรยธรรมเปนการสอนททาทาย และเนนการปฏบต วธและขนตอนของการจดกจกรรรม การเรยนร คอ การน าเขาสบทเรยน ลงมอปฏบต สรปเสนอผล และประเมนผล การวดผลและประเมนผล มการใชเครองมอและวธการทหลากหลาย เชน การทดสอบ การสงเกต การสมภาษณ การประเมนภาคการปฏบต การประเมนแฟมสะสมงาน เปนตน

๓. ดานผลผลต ผลการวจยพบวา นกเรยนมสภาพการจดการเรยนรตามหลก ไตรสกขาโดยภาพรวมระดบมาก เมอพจารณาดานการพฒน าศล สมาธ และปญญานกเรยนมความคดเหนมากทสดเกยวกบความเชอมนในผลของการกระท าความด เพราะโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ มปณธานในการจดการเรยนการสอนทเนนใหนกเรยนเปนคนดมากกวาคนเกง สอดคลองกบการศกษาของนาถนดดา ชนแสงเนตร ทพบวา “นกเรยนหลายคนมความมนใจในตนเองมากขน กลาแสดงออกทางความคดและมความประพฤตทด” นกเรยนจงมความเชอมนใน

๗๗

ผลการกระท าความดของตน ๔. ดานผลกระทบ จากผลการวจยพบวา นกเรยนมสภาพการจดการเรยนรตาม

หลกไตรสกขาโดยภาพรวมระดบมาก เมอพจารณาดานบาน วด โรงเรยนไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขานกเรยนมความคดเหนมากทสดในประเดนเกยวกบนกเรยนเหนผลดของการกระท าความดของตน ซงสอดคลองกบปจจยดานผลผลต

ขอเสนอแนะในการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน คอ ควรนมนต พระสงฆจากวดภายในชมชนมาเปนผน าและมบทบาทส าคญในการอบรมศลธรรม ทงบานและ โรงเรยน โดยเฉพาะโรงเรยนใหมากและสงเสรมใหมการศกษาหลกธรรมและความรทางพทธศาสนาใหมากขน

๕.๓ องคความรทไดจากการวจย ๑. ทราบการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร ๒. ไดรปแบบการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาของโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร ๓. ไดแนวทางการแกปญหา การจดการเรยน การสอน ตามหลกไตรสกขาของ โรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 กรงเทพมหานคร เพอน าไปพฒนาตนเองและประยกตใชในการจดการเรยนการสอนในฐานะทเปนครพระสอนศลธรรมในโรงเรยน ๕.๔ ขอเสนอแนะ

๕. ๔.๑ ขอเสนอแนะจากการวจย ๑. ควรใหพระสงฆเปนผมบทบาทส าคญในการอบรมศลธรรมทงของบาน และโรงเรยนโดยเฉพาะในโรงเรยนใหมากขน

๒. ควรสงเสรมการพฒนาศกยภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาเพอ เปนตนแบบใหกบโรงเรยนอน

๓ . ควรมพระสงฆผทรงคณวฒทางพระพทธศาสนาเปนผมบทบาทส าคญใน การอบรมศลธรรมทงของบานและโรงเรยน โดยเฉพาะในโรงเรยนใหมากขนเพอเปนตนแบบการ จดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใหกบโรงเรยนอนตอไป

๔. ควรมการอบรม สมมนาบคลากรในเรองความรความเขาใจเกยวกบการ จดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

๕. ควรมการสงเสรมใหมการสอนและสอบธรรมศกษาหรอเรยนพทธศาสนา วนอาทตย เพอเพมพนความรทางพระพทธศาสนา พทธธรรมใหกบครและนกเรยน

๗๘

๕. ๔.๒ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย ๑ . สภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและคร การจดการ

ดานกายภาพและสงแวดลอมทเหมาะสม (ปจจยน าเขา) มคาเฉลยสงสด ซงจะตองสงเสรมและ รกษาใหมมากขน เพอเปนการสรางบรรยากาศทเออตอการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา

การจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตรม (กระบวนการ) มคาเฉลยสงสด โรงเรยนควรสนบสนนสงเสรมนโยบายและด าเนนกจกรรมนตอไป

การพฒนาศล จตและปญญา (ผลผลต) ของนกเรยนสงผลใหนกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรงเบกบาน ซงเปนผลสบเนองจากการจดการดานสงแวดลอมและ ปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร โรงเรยนจงตองสนบสนนสงเสรมนโยบายและด าเนนการกจกรรมน อยางตอเนอง

บาน วด โรงเรยนไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา (ผลกระทบ) พบวา นกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนไดอยางมความสข ซงชมชนตองม บทบาทในการสงเสรมและพฒนานกเรยนอนเปนผลตผลของโรงเรยน ใหมความงอกงามและเปน แบบอยางทดของคนในชมชนตอไป

๒. สภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยน คณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน (ปจจยน าเขา) มคาเฉลยสงสด เนองจากสงนเปนรปแบบทนกเรยนยดถอซงโรงเรยนจะตองคงไวและด าเนนการใหเหนเปนรปธรรมทชดเจนตอไป

การจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร (กระบวนการ) มคาเฉลย สงสดสอดคลองกบความคดเหนของผบรหารและคร ซงโรงเรยนจะตองสนบสนนสงเสรม นโยบายและด าเนนกจกรรมนตอไป

การพฒนาศล สมาธ และปญญา (ผลผลต) พบวา นกเรยนเชอมนผลของการ กระท าความด โรงเรยนจงตองสนบสนนสงเสรมนโยบายและขยายผลนไปสชมชนและโรงเรยน ขางเคยง

บาน วด โรงเรยนไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา (ผลกระทบ) พบวา นกเรยนเหนผลดของการกระท าความดของตน ซงชมชนตองมบทบาทใน การสงเสรมและพฒนานกเรยนใหมความงอกงามและเปนแบบอยางทดของคนในชมชนตอไป

๕. ๔.๓ ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

๑. ควรศกษาผลกระทบจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ในชมชนทนกเรยนอาศยอย

๒. ควรศกษาสภาพการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใหครอบคลมทงบานวดและโรงเรยน


๑. ภาษาไทย : ก. ขอมลปฐมภม มาหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙. ข. ขอมลทตยภม (๑) หนงสอ : กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. การจดสาระการเรยนรพระพทธศาสนากลมการเรยนรสงคม ศกษาศาสนา และวฒนธรรม ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน, ๒๕๔๔. กรงเทพมหานคร: พมพครงแรก โรงพมพครสภาลาดพราว, ๒๕๔๕. บญชม ศรสะอาด. รศ.ดร.การวจยเบองตน. กรงเทพมหานคร. สวรยาสาสน จดพมพ, ๒๕๓๕. พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). กระบวนการเรยนรเพอพฒนาคนสประชาธปไตย. กรงเทพฯ พมพครงท ๔ โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓. พระพรหมคณาภรณ. (ป.อ.ปยตโต). พทธธ รรม (ฉบบปรบปรงขยายความ). พมพครงท ๑๑.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพ บรษทสหธรรมก จ ากด, ๒๕๔๙. __________.สการศกษาแนวพทธ. กรงเทพมหานคร: พมพครงท ๖ ส านกพมพมลนธพทธธรรม. บรษท พมพสวย จ ากด, ๒๕๔๘. __________.รหลกกอนแลวศกษาและสอนใหไดผล. กรงเทพมหานคร: พมพครงท ๔. บรษท ออนปา จ ากด, ๒๕๔๘. __________.การศกษาเรมตนเมอคนกนอยเปน . กรงเทพมหานคร : พมพส านกพมพมลนธ พทธธรรม, ๒๕๔๙. __________.พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรม.กรงเทพมหานคร:บรษท เอส.อาร.พรนตง

แมส โปรดกส จ ากด, ๒๕๔๘. __________.ทกขส าหรบเหนแตสขส าหรบเปน. กรงเทพมหานคร: บรษทธรรมสาร จ ากด, ๒๕๔๖. __________.ภมธรรมชาวพทธ. กรงเทพมหานคร: บรษทสหธรรมมก จ ากด, ๒๕๔๖. __________.คมอชวต. กรงเทพมหานคร: บรษท ศรชยการพมพ จ ากด, ๒๕๔๗. พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต). โรงเรยนวถพทธ. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.พมพครงท ๑, ๒๕๔๗. พรพมล พรพระชนม ดร. การจดกระบวนการเรยนร สงขลา: เทมการพมพสงขลา ภาคหลกสตร และการสอนคณะศกษาศาสตร, ๒๕๕๐.

๘๐

พทธทาส. คมอมนษยฉบบสมบรณ. กรงเทพมหานคร: ธรรมสภา, ๒๔๙๙. ยทธ ไกยวรรณ. ผศ.ดร. เทคนคการสอนและวธการ. กรงเทพมหานคร.ครงท ๑ พมพศนยสอเสรม กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๑ . ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรงเทพมหานคร: นาน-มบคสพบลชเคชนส, ๒๕๔๖. สวมล ตรกานน. ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตรแนวทางสการปฏบต. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๒. ส านกพฒนาวฒถกรรมการจดการศกษา. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. กระทรวงศกษาธการ. แนวทางการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ), ๒๕๔๘. __________.ตวชวดการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพองคการรบสง สนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ), ๒๕๔๗. (๒) บทความ : จ านงค ทองประเสรฐ. (ศาสตราจารย พเศษ), หวใจพระพทธศาสนา. พทธจกร. ปท ๖๑ ฉบบท ๗ (กรกฎาคม ๒๕๕๐) : ๔-๕. (๓) วทยานพนธ : กชปณฏ สทธปญญากล. ความสมพนธระหวางการปฏบตตนตามหลกไตรสกขา ศล สมาธ และ

ปญญา กบพฤตกรรมการปฏบตงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดชยภม. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๑.

จกรนทร พรงทองฟ. ปจจยทสงผลตอปญหาการเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษา หลกสตรการศกษานอกโรงเรยน สายสามญ เขตคลองสาน กรงเทพมหานคร ๑ สงกดกรมการศกษานอกโรงเรยน กระทรวงศกษาธการ. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๕๑.

บญเรอน เฑยรทอง. ทศนคตและความเขาใจตอค าสอนทางพระพทธศาสนาทเกยวกบอรยมรรคมองค ๘ ของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย . กรงเทพมหานคร : วทยานพนธ พทธศาสตรมหาบณฑต. พระพทธศาสนา,๒๕๔๗.

ประสาน กนตง, การศกษาปญหาในการประเมนตามสภาพจรงของครคณตศาสตร ชวงชนท ๓ และ ๔ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานนทบร. วทยา นพนธการศกษามหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๕๑.

๘๑

ปราณ ปยะวรากร. สภาพและปญหาการสอนของครผสอนวชาพระพทธศาสนาในโรงเรยนมธยมศกษาจงหวดชยภม. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๖.

ผกามาศย รกษนาด. การใชไตรสกขาในการพฒนาศลธรรมของเยาวชนไทย : ศกษากรณโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามค าแหง, ๒๕๔๙.

พรทพา กฎมพนานน. การศกษาวเคราะหกระบวนการเรยนรในพระพทธศาสนาและการพฒนาคน. กรงเทพมหานคร: คณะครศาสตร. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑. พชญรชต บญชวย. การศกษากระบวนการสรางภาวนา ๔ โดยใชหลกไตรสกขา . กรงเทพมหานคร :

วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑ ต. สาขาพระพทธศาสนา. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙.

ภวดล แกวมณ , ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมตงใจเรยนวชาภาษาองกฤษของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๑ โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) เขตวฒนา จงหวดกรงเทพมหานคร. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๕๑.

มนญ ชยสงเนน, การศกษาสภาพและปญหาการบรหารงานกจการนกเรยน ของโรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย ลพบร, วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๔๙.

เรณ ค าภกด . ปญหาการเรยนการสอนของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาทจดใหแกพระภกษสามเณรในวด : ศกษาเฉพาะกรณกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษากลมท ๖, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต.บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๓.

วรตน มณฑานนท. อทธพลของหลกไตรสกขาทมผลตอการสอนและการเรยนรของเดก กรณศนยเดกกอนเกณฑวดศรพงษธรรมนมต.กรงเทพมหานคร : วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต (ไทยศกษา). มหาวทยาลยรามค าแหง, ๒๕๔๕.

สวรรสร ฤทธเลอน. พฤตกรรมตามหลกไตรสกขาของผอ านวยการวทยาลยสารพดชาง กลมภาคใตวทยานพนธครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, ๒๕๔๓.

สพตรา ผลรตนไพบลย. ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการเรยนวชาคณตศาสตรของนกเรยนชวงชน ท ๓โรงเรยนสราษฎรพทยา จงหวดสราษฎรธาน. ; วทยานพนธการศกษามหาบณฑ ต,

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๕๐.

๘๒

สวนยพร พนธโยธ. ผลการสอนโดยใชบทเรยนบนเครอขายกบการสอนปกตดวยวธไตรสกขา เรอง ความหมาย ความจรง คณคา และความมงหมายของชวต ทมผลตอการเรยนรของนกศกษาระดบปรญญาตร ชนปท ๑ สถาบนการพลศกษา วทยาเขตอดรธาน. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต . (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม , ๒๕๔๙

อจฉรา เพงเลงผล , ปจจยทสงผลตอนสยในการเรยนวชาคณตศาสตรของนกเรยนชวงชนท ๔ โรงเรยนเบญจมราชาลย เขตพระนคร กรงเทพมหานคร. วทยา นพนธการศกษามหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๕๑.

(๔) เอกสาร : แกว ชดตะขบ. คมอชาวพทธ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๔๙. วนชย พงษา .จดการเรยนการสอนอยางไรท าใหเดกมปญญา. นครศรธรรมราช: พมพครงท ๒ โรงพมพเมดทราย, ๒๕๔๔. อาภรณ ใจเทยง. หลกการสอน. ฉบบปรบปรง. กรงเทพมหานคร: พมพครงท ๓ โอ.เอส.พรนตง เฮาส), ๒๕๔๖. (๕) อนเทอรเนต : การสอนแบบไตรสกขา.http://www.vicha.kroophra.net/index.php?option. ภาพสรปโรงเรยนวถพทธ). http://www.watphraphutthachai.com/watphrabuddhachay/ School_put/school_put2.htm อาสาสมครผเขยนวกพเดย. ทฤษฎการเรยนร. http://www. th.wikipedia.org/w/index.php.

๑๑๘

ประวตผวจย

ชอ : พระรชเวธน เตชวณโณ (รงเรอง) วน/เดอน/ป เกด : วนท ๓๐ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๙ สถานทเกด : อ าเภอสงเมน จงหวดแพร การศกษา : ระดบปรญญาตรพทธศาสตรบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ประสบการณท างาน : ครพระสอนศลธรรมในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา)

ในพระราชปถมภฯ กรงเทพมหานคร : ครพระพเศษสอนโรงเรยนนวมนทราชนทศ สตรวทยา พทธมณฑล : ครพระสอนสาระวชาพระพทธศาสนา สงกดกรงเทพมหานคร ม ดงน

โรงเรยนมธยมปรณาวาส ส านกงานเขตทววฒนา กรงเทพมหานคร โรงเรยนวดพรหมสวรรณสามคค ส านกงานเขตบางแค กรงเทพมหานคร

: วทยากรอบรมคายคณธรรม วดศาลาแดง เขตบางแค กรงเทพมหานคร เขาศกษา : ๑ มถนายน พ.ศ. ๒๕๕๗ ส าเรจการศกษา : 12 มนาคม พ.ศ. 2559 ทอยปจจบน : วดศาลาแดง แขวงบางไผ เขตบางแค กรงเทพมหานคร ๑๐๑6๐

รปถาย

ภาคผนวก

๘๔

ภาคผนวก (ก) แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา)

ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

๘๕

แบบสอบถามเพอการวจย (ส าหรบผบรหาร/คร)

เรอง การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑


ค าชแจง: 1. แบบสอบถามฉบบนเปนสวนหนงของการท าปรญญานพนธระดบมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา เรอง การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร 2. แบบสอบถามเกยวกบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ไดแบงออกเปน ๓ ตอน ดงตอไปน ตอนท 1 ขอมลเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 แบบสอบถามระดบการปฏบตเกยวกบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ตอนท ๓ แบบสอบถามขอเสนอแนะแนว การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร ผวจย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบความอนเคราะหจากผบรหาร คร และ นกเรยนโรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ ซงจะไมมผลกระทบใด ๆ ตอตวผบรหาร ครและนกเรยน หรอผลการเรยนของนกเรยน ผวจยขอรบรองวาจะเกบขอมลนไวเปนความลบ โดยจะน าผลมาท าการวเคราะหเพอเสนอผลการวจยในภาพรวมเทานน จะไมมการเปดเผยขอมลเปนรายบคคล และขอขอบใจทกนกเรยนทใหความรวมมอในการกรอกแบบสอบถามในครงน

ขอขอบใจในความรวมมอการตอบแบบสอบถามครงน


นสตปรญญาโท สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๘๖

ตอนท ๑ แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

ค าชแจง แบบสอบถามนเปนแบบสอบถามขอมล สวนบคคล เมออานขอความแลวโปรดท าเครองหมาย ลงใน ( ) หนาขอความทเปนจรงหรอเตมค าในชองวางซงตรงกบความเปนจรงในปจจบนของนกเรยนใหครบถวน

๑. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง ๒. อาย ( ) ไมเกน ๓๐ ป ( ) ๓๑ – ๔๐ ป ( ) ๔๑ – ๕๐ ป ( ) ๕๑ ปขนไป ๓. ระดบการศกษา ( ) ต ากวาปรญญาตร ( ) ปรญญาตร ( ) ปรญญาโท ( ) ปรญญาเอก ๔. ต าแหนงปจจบน ( ) ผบรหารสงสด ( ) ผอ านวยการโรงเรยน ( ) รองผอ านวยการโรงเรยน หรอผชวยผอ านวยการโรงเรยน หรอหวหนาฝาย ( ) ครผสอน ๕. ประสบการณการท างาน ( ) ไมเกน ๕ ป ( ) ๖ – ๑๐ ป ( ) ๑๑ – ๑๕ ป ( ) ๑๖ – ๓๐ ป

( ) ๒๑ – ๒๕ ป ( ) ๒๖ ปขนไป

๘๗

ตอนท 2: แบบสอบถาม ระดบปฏบตจรงเกยวกบ โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ใน พระราชปถมภฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

ค าชแจง ขอใหพจารณาสภาพการปฏบตจรง และโปรดกาเครองหมาย ลงในชองทตรงกบขอมลทเปนจรงตามความคดเหนของทาน

5 หมายถง มระดบปฏบตมากทสด 4 หมายถง มระดบปฏบตมาก 3 หมายถง มระดบปฏบตปานกลาง 2 หมายถง มระดบปฏบตนอย 1 หมายถง ม ระดบปฏบตนอยทสด

ล าดบท

การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ระดบปฏบต

๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ดานปจจยน าเขา

คณลกษณะทดของบคลากรในโรงเรยน ๑ ผบรหารประพฤตตนเปนแบบอยางทดในดานการท างาน

ตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา

๒ ผบรหารมความจรงใจในการท างาน ๓ ผบรหารมความเขาใจทถกตองในหลกไตรสกขา ๔ ครมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม (ลด ละ เลก

อบายมข)

๕ ครมความเปนกลยาณมตรตอศษย ๖ ครมงมนพฒนาใหผเรยนเกดความเจรญงอกงามตามหลก


๗ ครรและ เขาใจหลกการพฒนานกเรยนตามหลกไตรสกขา การด าเนนการบรหารอยางเปนระบบ

๘ โรงเรยนสงเสรมใหมการบรณาการหลกไตรสกขาในการจดการเรยนการสอน


๑๐ โรงเรยนเชญผปกครอง วด และชมชนเขามามสวนรวม ในการพฒนานกเรยน โดยเนนการพฒนาตามหลก ไตรสกขา


๘๘

ล าดบท


๕ ๔ ๓ ๒ ๑ การจดการดานกายภาพและสงแวดลอมทเหมาะสม

๑๒ สภาพแวดลอมโรงเรยนสะอาดและปลอดภย ๑๓ โรงเรยนจดสภาพแวดลอมไดสะอาด รมรนเปน ธรรมชาต

เงยบสงบเออตอการเรยนการสอน

ดานกระบวนการ การเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา ( ศล สมาธ ปญญา)

๑๔ โรงเรยนเชญวทยากร( ทงพระสงฆและฆราวาส) ผมภมปญญาทาง พทธศาสนาสอนนกเรยนสม าเสมอ


๑๖ โรงเรยนมการใชสอการเรยนรททนสมย ๑๗ โรงเรยนจดใหนกเรยนไปเรยนรทวดหรอศาสนสถานทใช

เปนแหลงเรยนรประจ าของโรงเรยนอยางตอเนอง


๑๙ โรงเรยนจดการเรยนรทสงเสรมการใฝรและแสวงหาความรดวยตนเอง


การจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร ๒๑ โรงเรยนสงเสรมความสมพนธแบบกลยาณมตรทงนกเรยน

ครและตอผปกครอง


๒๓ โรงเรยนสงเสรม ยกยองเชดช ผท าดเปนประจ า ๒๔ โรงเรยนสงเสรมใหมบรรยากาศใฝร ใฝเรยนใฝสรางสรรค

การจดกจกรรมพนฐานชวต ๒๕ โรงเรยนสงเสรมกจกรรมการรบผดชอบ ดแลรกษา พฒนา

อาคารสถานทอยางสม าเสมอ


๘๙

ล าดบท


๕ ๔ ๓ ๒ ๑ การจดกจกรรมพนฐานชวต

๒๗ โรงเรยนสงเสรมใหทกคนมสวนรวมในการรกษาและสบตอ พระพทธศาสนา



๓๐ โรงเรยนสงเสรมใหนกเรยนปฏบตกจกรรมพระพทธศาสนาอยางเหนคณคา

ดานผลผลต การพฒนา กาย ศล จตและปญญา

๓๑ นกเรยนดแลการแตงกายใหสะอาดเรยบรอย ๓๒ นกเรยนปฏบตตามหลกศล ๕ เปนพนฐานในการด ารงชวต ๓๓ นกเรยนมความรบผดชอบ ซอสตยตรงตอเวลา ๓๔ นกเรยนเชอมนผลของการกระท าความด ๓๕ นกเรยนท างานและเรยนรดวยความตงใจอดทน

ขยนหมนเพยร

๓๖ นกเรยนเปนผมสขภาพจตด แจมใส ราเรง เบกบาน ๓๗ นกเรยนใฝร ใฝศกษาใฝสรางสรรคพฒนาตนเองอยเสมอ ๓๘ นกเรยนรจกบรโภคใชสอยปจจย ๔ (อาหาร เสอผา ทอย

อาศย ยารกษาโรค) อยางรคณคาทเหมาะสมกบวย

๓๙ นกเรยนมการด ารงชวตอยางเกอกลสงแวดลอม ๔๐ นกเรยนรจกใชจายอยางเหนคณคาของการด ารงชวต ๔๑ นกเรยนเปนผมความเออเฟอ เผอแผ แบงปนตอกน ๔๒ นกเรยนเปนผมความกตญญกตเวท, หรและโอตตปปะ ๔๓ นกเรยนเหนคณคาของศล สมาธ ปญญา ๔๔ นกเรยนเปนผมความเขาใจทถกตองในไตรสกขา ๔๕ นกเรยนตระหนกเรองร บาป – บญ คณ - โทษ ในการกระท า ๔๖ นกเรยนใฝร ใฝศกษาแสวงหาความจรงดวยตนเอง ๔๗ นกเรยนรเทาทนการเปลยนแปลงของสงคมในปจจบน ๔๘ นกเรยนสามารถแกไขปญหาดวยสตรตวปญญารคดขอตน

๙๐

ล าดบท


๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ดานผลกระทบ บาน วด โรงเรยน ไดรบประโยชนจากการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

๔๙ นกเรยนปฏบตตามกฎระเบยบของสงคมสวนรวมทตนอาศยอย


๕๑ นกเรยนสามารถอยรวมกบชมชนของตนไดอยางมความสข ๕๒ นกเรยนเหนผลดของการกระท าความดของตน ๕๓ นกเรยนใชสอยสงตาง ๆ อยางรคณคา ๕๔ นกเรยนรจกวเคราะหและเลอกรบสอทเหมาะสมทางสงคม

ออนไลน

๕๕ นกเรยนมสวนรวมในการพฒนาชมชนทตนอยอาศย ตอนท ๓ แบบสอบถามขอเสนอแนะแนว การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาในโรงเรยน ทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

ค าชแจง: กรณาแสดงความคดเหนของทานทเหนวาเปนอปสรรคปญหาและอเสนอแนะเกยวกบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาใน โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (ทววฒนา) ในพระราชปถมภ ฯ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑ กรงเทพมหานคร

๑. การพฒนาคณลกษณะของบคลากรทท าการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาในโรงเรยน ๑.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๑.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๒. การบรหารจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ๒.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๒.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๓. การจดการดานกายภาพและสงแวดลอมในโรงเรยน ๓.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๓.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๙๑

๔. การจดการเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา ( ศล สมาธ ปญญา ) ๔.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๔.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๕. การจดบรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร ๕.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๕.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๖. การจดกจกรรมพนฐานชวต ๑.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๑.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๗. การพฒนากาย ศล สมาธ ปญญาอยางบรณาการของนกเรยน ๑.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๑.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๘. แนวทางในการด าเนนการเพอใหบานวดโรงเรยน (บวร) ไดรบประโยชนจากการด าเนนการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ๘.๑ อปสรรค........................................................................................................................... ๘.๒ ขอเสนอแนะ................. ............................................................................................... ...

๙. ขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขาดานอนๆ (ถาม) ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

การจัดการเรียนรู้ตามหลัก ... · 2016-10-02 ·...

Documents

Transcript of การจัดการเรียนรู้ตามหลัก ... · 2016-10-02 ·...