การสํารวจเกษตรกรและเด ็ก ... · 2016. 12. 5. ·...

การสารวจเกษตรกรและเดกนกเรยนในทองถน

เรอง “ผลกระทบของสารเคมการเกษตรตอสขภาพ”

การศกษาในเกษตรกร

การศกษาในเดกนกเรยน

Helen Murphy, Epidemiologist Community Health Consultant

The Food and Agriculture Organization of the United Nations Community Integrated Pest Management in Asia

(revised) August 2002

แปลโดย โครงการ IPM DANIDA Strengthening Farmers’ IPM in Pesticide-Intensive Areas

CHEMICAL

AMOUNTS +

+

In the household

ขณะฉดพน

CHEMICAL สารเคม

AMOUNTS ปรมาณ

+ +

ในบรเวณบาน

การไดรบสาร

รปภาพแสดงองคประกอบของสขภาพ

สารพษ ผลเสยตอ

สารบญ

หนา 1. หลกการและเหตผล 1 2. วตถประสงค 4 3. วธดาเนนการ 4

- การสารวจและการสมภาษณ 4 - ปรมาณทใชโดยเฉลยในปทผานมาและทใชรวมกบวธ IPM 7 - การไดรบสารเคมกาจดศตรพชในระหวางการฉดพน 8 - การเกบสารเคมกาจดศตรพชและการกาจดภาชนะบรรจ 8 - อาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกได 9

4. วธการประเมนผลของการศกษาผลกระทบตอสขภาพของเกษตรกรและนกเรยน

10

5. การฝกอบรม 11 - กจกรรมท 1 อาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกได 13 - กจกรรมท 2 ปรมาณสารทไดรบตอป 15 - กจกรรมท 3 การจดเกบสารเคมและการกาจด 16 - กจกรรมท 4 การจาแนกประเภทของสารเคมกาจดศตรพช 17 - กจกรรมท 5 การไดรบสารเคมกาจดศตรพชในระหวางการฉดพน และการผสม

20

ภาคผนวก 25-52

1

ผลกระทบของสารเคมตอสขภาพ 1. หลกการและเหตผล ในบรรดาประเทศทกาลงพฒนาสวนใหญมการใชสารเคมการเกษตรในปรมาณมาก และใชอยางขาดความระมดระวง เปนสาเหตใหเกดปญหาศตรพชสรางความตานทานตอสารเคม ทาใหสภาพแวดลอมเสอมโทรม และเปนการลดรายไดของเกษตรกร ผลตภณฑสารเคมกาจดศตรพชหลายชนดทนยมใชกนมพษรายแรงตอสขภาพของมนษย ตวอยางเชน ในประเทศไทยและกมพชา สารเคมกาจดศตรพชทนยมใชกนมากในการเพาะปลก กะหลาปล คอ เมทธลพาราไธออน ซงเปนสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟต ผลตภณฑชนดนไดถกควบคมและหามใชในหลายประเทศ เพราะมระดบ LD 50

1 อยท 14 มก/กก ซงองคการอนามยโลกไดจดระดบความเปนพษไวในชน 1เอ ซงเปนสารเคมพษรายแรงยง 2 จงไดมความพยายามทจะลดการใชสารเคมกาจดศตรพชในประเทศทกาลงพฒนา โดยการจดตงเปนแผนระดบชาตซงสวนใหญประสบความลมเหลว ทงนเนองจากอานาจและความเขมแขงทางการตลาดของบรษทผผลตสารเคม ดงนนจงไดมการมงประเดนมาทผบรโภค เกษตรกร ตลอดจนเยาวชน ทจะตองชวยกนลดการใชสารเคมกาจดศตรพช การจดการศตรพชแบบผสมผสาน (Integrated Pest Management หรอคายอ IPM) สงเสรมใหใชวธการทไมใชสารเคมทเคยใชกนในสมยอดตหลายวธรวมกน ในประเทศกาลงพฒนาหลายประเทศไดนาวธการนไปใช โดยผานกลมเกษตรกรระดบรากหญาและผานทางระบบการศกษา เชน โรงเรยนระดบประถมศกษาในประเทศไทย นอกจากนนวธการศกษาเนนการมสวนรวมของผเรยน ทาใหเกษตรกรและนกเรยนสามารถเรยนรวธการแกไขปญหาศตรพช โดยการศกษาใหเขาใจสภาพนเวศในธรรมชาตซงจะสาเรจไดตองใชวธการเฝาสงเกตและทาการทดลองในแปลงของตนเอง การใชกลยทธทไมใชสารเคมกาจดศตรพชน นอกจากเกษตรกรจะไดผลตผลทมคณภาพ และทาใหสงแวดลอมดขนแลว เกษตรกรยงจะไดรายไดเพมขนอนเปนผลมาจากการลดคาใชจายในการซอสารเคมซงมราคาแพงดวย ประโยชนทเกดจากการศกษานเวศวทยาและเศรษฐศาสตรในวธการจดการศตรพชแบบผสมผสาน(IPM) อกประการหนง คอ การแกไขปญหาสขภาพจากพษของสารเคมกาจดศตรพช จาก

1 คา LD50 เปนคาเฉลยทางสถต ของปรมาณสารเคมมหนวยเปน มลลกรมตอนาหนกตวของสตวทดลองเปนกโลกรมททาใหสตวทดลองตาย 50%. 2 โครงการนานาชาตเรองความปลอดภยของสารเคม(The International Programmme ofChemical Safety). The WHO Recommended Classification of Pesticides by Hazard and Guidelines to Classification 1998-1999. WHO/PCS/98.21.

2

การศกษาทประเทศอนโดนเซยพบวา รอยละ 21 ของการฉดพนสารเคมกาจดศตรพช ไดกอใหเกดอาการแพพษอยางเฉยบพลนตงแต 3 อาการขนไป นอกจากนความถในการฉดพนสารเคม ระดบความเปนพษของสารเคมกาจดศตรพชทใช และการทผวหนงไดรบสารเคม ไมวาจะไดรบโดยการฉดพนโดยตรงหรอจากเสอผาทเปยกเปอนสารเคม ลวนแลวแตเปนสาเหตททาใหเกดอาการแพสารเคม 3 นอกจากนนการจดเกบสารเคม กาจดศตรพชไวในทไมปลอดภยและการทงภาชนะทไมใชแลวอยางไมถกตอง จดเปนความเสยงตอการไดรบสารพษและเกดอาการปวยจากสารพษในเดก รวมถงการปนเปอนของสารพษในแหลงนาและอาหารดวย ผบรโภคและเกษตรกรจะตองไดรบความรความเขาใจเกยวกบอนตรายของสารเคมตอสขภาพของตนเองและชมชน เพอใชประกอบการตดสนใจเกยวกบการเลอกใชสารเคมกาจดศตรพช เกษตรกรและนกเรยนจะไดเรยนรถงพษภยทเกดจากสารเคมกาจดศตรพชโดยการฝกปฏบตการสารวจเรยนรดวยตนเอง แทนทจะใหรบทราบขอมลจากการบอกเลาเพยงอยางเดยว การใชรปแบบการศกษาแบบใหผเรยนมสวนรวมจะทาใหพวกเขาสามารถศกษาและเรยนรดวยตนเองเกยวกบพษภยตอสขภาพของสารเคมกาจดศตรพช ความรดงกลาวพรอมกบความเขาใจสภาพนเวศวทยา และความรดานเศรษฐศาสตร จะนาไปสการตดสนใจลดการใชสารเคมกาจดศตรพชอยางยงยนตอไป ดงรปประกอบตอไปน:

การทเกษตรกรศกษาเรยนรปญหาดวยตนเอง นอกจากจะทาใหสามารถเขาใจถงอนตรายจากการใชสารเคมกาจดศตรพชไดดขนแลว ยงสามารถนาไปสการแกไขปญหาตามสถานการณไดทนทวงทดวย

การทนกเรยนไดเรยนรปญหาดงกลาวจะเกดประโยชนหลายประการ คอ ประการแรกเราสามารถใหการศกษาแกเยาวชนซงจะเปนกาลงของประเทศในอนาคตไดรบประโยชนจากการทมสขภาพด 3 Kishi M.et al. ความสมพนธระหวางการฉดพนสารเคมการเกษตรตอการเกดอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกไดในเกษตรกรชาวอนโดนเซย. Scan J Work Environ Health 1995;21:124-33..

ขอพจารณาสาหรบการตดสนใจเลอกใช IPM

ระบบ นเวศวทยา เศรษฐกจ

สขภาพ

3

สงแวดลอมด และการผลตอาหารอยางประหยดและยงยน ประการทสองเยาวชนมสวนสาคญในการสนบสนนใหเกดการปองกนอนตรายตอสขภาพของบดามารดาและของตนเอง จากประสบการณทไดเรยนรมาเดกนกเรยนสามารถเปนพลงทจะกระตนทาใหเกดการเปลยนแปลง โดยจะทาใหทกฝายทเกยวของตระหนกถงอนตรายของสารเคมกาจดศตรพช ประการทสามการเรยนรดวยตนเองซงไดมาจากบทเรยนเรองสขภาพในโรงเรยนและในชมชนสามารถเพมความสามารถในการเรยนรวชาตาง ๆ 5 วชา คอ:

1. ศลป 2. การคานวณ 3. ภาษา 4. การทางานเปนทม 5. การคดเชงวเคราะห

คมอฉบบนจะอธบายถงวธการท เกษตรกรและนกเรยนสามารถจดตงโครงการเรอง การศกษาอนตรายของสารเคมกาจดศตรพช และวธทจะดาเนนการทาโดยโครงการ IPM หรอโครงการอนๆในโรงเรยน โครงการศกษานจะดาเนนการโดยใหเกษตรกรและนกเรยนรวมกนสารวจหาปจจยความเสยงตางๆ จากสารเคมทมผลกระทบตอสขภาพ ดงตวอยางของการศกษาในประเทศอนโดนเซยซงไดกลาวมาแลวขางตน นอกจากนการศกษาสารวจยงรวมถงการรวบรวมขอมล ชนดของสารเคมกาจดศตรพชทใช ปรมาณการใชตอป ชองทางทจะไดรบสารเคมในระหวางการฉดพนและขณะพกอยในบานเรอน รวมทงการศกษาอาการเกดพษเฉยบพลนจากสารเคมดงกลาว เกษตรกรและนกเรยนททาการสมภาษณ และสงเกตอาการจะเกบรวบรวมขอมลตางๆ ดงกลาว มาวเคราะห แลวมการจดประชม เพอทจะรายงานผลการศกษาใหเกษตรกรทถกสมภาษณและชมชนไดรบทราบ และรวมกนอภปราย คดหาวธการแกไขปญหาทเกดขนของชมชน วธการและเทคนคการฝกอบรมทกลาวมานไดผานการทดสอบอยางด และนาไปใชในการฝกอบรมโครงการ IPM ของประเทศตางๆ เชน เวยดนาม กมพชา อนโดนเซย ไทย และ ศรลงกา ซงขณะนการสารวจขอมลของนกเรยนในโรงเรยนกาลงดาเนนการอยใน กมพชาและไทย ซงผลการศกษาในประเทศไทยกาลงดาเนนการจดพมพเผยแพร4

4 Wichanee S, Tianponkrang M, Jakiet M, Murphy HH. Thai School Children’s Studies on the Health Hazards of Pesticides. World Health Organization (in press).

4

2. วตถประสงค

1. เพอใหความร และความเขาใจ เกยวกบพษและอนตรายจากการใชสารเคมกาจดศตรพช แกเกษตรกร ครและนกเรยนในชมชน

2. เพอจดรปแบบการศกษา โดยใชวธการฝกอบรมและเนอหาซงเกยวของโดยตรงตอผเรยน มลกษณะไมเปนทางการ และเนนการมสวนรวมของผเรยนและชมชน

3. เพอใหขอมลแกเจาหนาทรฐ (ดานสาธารณสข การเกษตร และอนๆ) ในเรองตอไปน: - ชนดของสารเคมกาจดศตรพชทมการใช - ความถและจานวนครงในการฉดพน - จานวนและชนดของสารเคมกาจดศตรพชทใชผสมในการฉดพนแตละครง - วธการใชสารเคมกาจดศตรพชทปฏบตอยเปนประจา - อตราปวยจากโรคพษสารเคมกาจดศตรพช - ปญหาทเกดจากการเกบและการทงภาชนะบรรจสารเคมกาจดศตรพชทไมเหมาะสม

4. เพอกระตนใหเกษตรกรเขารวมโครงการ IPM ในโรงเรยนเกษตรกร 5. เพอสงเสรมใหเกษตรกรทจบหลกสตร IPM ยงคงดาเนนการใชวธการปองกนกาจดศตรพชแบบ

ไมใชสารเคมตอไป 6. เพอวดผลสมฤทธทไดจากโครงการ IPM โดยการสารวจสขภาพกอนและหลงทจะมการแนะนา

การจดการศตรพชแบบผสมผสาน ใหแกชมชนทรวมโครงการ 3. วธการดาเนนการ ใหเกษตรกรทรวมโครงการ (โดยเฉพาะอยางยงสาหรบเกษตรกรทผานหลกสตร IPM) และนกเรยนชวยกนทาการคดเลอก อาสาสมครในชมชน หรอบดามารดาของนกเรยน ประมาณ 30-50 คนเพอใหสมภาษณและสารวจขอมล การสารวจและสมภาษณครอบคลมหวขอตอไปน:

1. ชนดสารเคมกาจดศตรพชทใช: จดรายการสารเคมกาจดศตรพชทพบในบรเวณบาน รานจาหนายสารเคมการเกษตรในทองถนและในไรนาสวน แลวนารายการสารเคมเหลานมาจาแนกตามชอการคา ชอสามญ ประเภทหรอกลมสารเคม และระดบความเปนพษทกาหนดโดยองคการอนามยโลก (WHO)

5

2. ปรมาณสารเคมกาจดศตรพชทใช: (จานวนลตรและจานวนวนทใชตอป) คานวณปรมาณการใชสารเคมทงหมดใน 1 ปทผานมา จากขอมลทไดจากการสมภาษณเกษตรกร

3. วธการฉดพนสารเคมกาจดศตรพช: โดยสงเกตวธการฉดพนสารเคมของเกษตรกรตลอดชวงการฉดพนหนงครง และใหทาการบนทกวารางกายของเกษตรกรผนนมโอกาสไดรบสารเคมกาจดศตรพชโดยทางใดบาง

4. การจดเกบสารเคมกาจดศตรพชไวในบานและการกาจดภาชนะบรรจ: ตรวจสอบบรเวณบานเรอนและททงขยะ และวเคราะหถงความเสยงตออนตรายและความปลอดภยทจะเกดตอเดก อาหาร นา และสตวเลยง

5. การเกดอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกไดจากพษเฉยบพลนของสารเคมกาจดศตรพช: ใหมการสงเกตอาการทสงเกตเหนไดและสมภาษณอาการทรสกได เพอเปรยบเทยบกอนและหลงการฉดพน รวมทงอาการทเกดขนในวนตอมา แลวจงนาขอมลทเกบรวบรวมไวมาจดทาเปนตารางหรอภาพ เพอเตรยมนาเสนอในการประชมเกษตรกรและชมชน ตามหวขอตอไปน:

6. สารเคมกาจดศตรพช: ตารางท 1 แสดงระดบความเปนพษทกาหนดโดยองคการอนามยโลก (WHO)

เพอใหสมาชกในทองถนทราบวาสารชนดใดมอนตรายรายแรงตอสขภาพทสด ตารางท 2 แสดงการจาแนกสารเคมกาจดศตรพชตามกลมสารเคม เพอใชแสดงลกษณะการเกดพษตอสขภาพโดยเฉพาะชนดทมผลตอระบบประสาท เนองจากเกษตรกรสวนมากใชสารเคมมากกวา 1 ชนดในการฉดพนแตละครง จงควรอธบายเนนถงผลทเกดจากการเพมหรอทวคณของพษเมอมการรวมตว ในบางกรณ (ในประเทศกมพชา) ไดเพมคอลมนสาหรบเขยนชอสารเคม โดยใชวธการปดปายฉลากผลตภณฑสารเคมไวในตารางชองสดทาย เพอใหเกษตรกรสามารถจาไดงายขน หรอ นาภาชนะบรรจมาแสดงและจดแยกตามประเภท/กลมสารเคม นอกจากนในการประชมควรจะมการระบชอและชนดของสารเคมกาจดศตรพชทถกควบคม หรอหามใชดวย

6

ตารางท 1: ระดบความเปนพษของสารเคมกาจดศตรพชทใช ระดบความเปนพษของ WHO % ของเกษตรกร

ทมการใช ชอการคา (ชอสามญ)

1เอ (พษรายแรงยง ) 25/100 % โฟลดอน (เมทธล พาราไธออน) 1บ (พษรายแรง) 15/60 % มอนเตอร (เมธามโดฟอส) 2 (พษปานกลาง) 25/100 % - เพยง 1 ชนด 1/4 % ไธโอดาน (เอนโดซลแฟน)

- สองชนด 15/60 % ฟราดาน (คารโบฟราน) - สามชนด 5/20 % กรมมอกโซน (พาราควอท)

- ทง 4 ชนด 4/20 % เดซส (เดลตาเมทรน) 3 (พษนอย) 3/12 % มาเลท (มาลาไธออน) 4 (พษนอยทสด ) 5/20 % เดลฟน (บ ท)

ตารางท 2: สารเคมกาจดศตรพชจาแนกตามประเภทสารเคม

ประเภทสารเคม % ของเกษตรกรทมการใช ชอการคา (ชอสามญ)

ออรกาโนฟอสเฟส (Op) 25/100% ∗ หนงชนด 5/20% โฟลดอน (เมทธล พาราไธออน) ∗ สอง 15/60% มอนเตอร (เมธามโดฟอส) ∗ ทงสามชนด 5/20% มาเลท (มาลาไธออน)

คารบาเมท (C ) 12/48% ฟราดาน (คารโบฟราน) ออรกาโนคลอรน (Oc) 15/60% ไธโอดาน (เอนโดซลแฟน) ไพรทรอยด (Py) 25/100% เดซส (เดลตาเมทรน)

7

ปรมาณทใชโดยเฉลยในปทผานมาและทใชรวมกบวธ IPM ปรมาณสารเคมทใชตอป ไดจากคานวณหาผลบวกของปรมาณทเกษตรกรแตละคนใชรวมเปน

ปรมาณทงหมด หรอ คดคาเฉลยปรมาณสารเคมทใชเปนจานวนลตรตอปตอคน คณดวยจานวนคนทงหมด แลวคดเปนปรมาณการใชทงหมดในชมชน และนามาแสดงเพอใหเหนวาเมอใชรวมกบวธการจดการศตรพชแบบผสมผสาน(IPM) จะสามารถลดการใชสารเคมกาจดศตรพชไดมากเพยงใด มบางประเทศ (เวยดนาม) คานวณการลดปรมาณการใชออกมาเปนกรม และบางกลมคานวณการลดคาใชจายเปรยบเทยบกอนและหลงการใช IPM ตารางท 3: ปรมาณทเกษตรกรฉดพนสารเคมกาจดศตรพชหลงผสมนาแลว คาเฉลยเกษตรกร 1.ชนดพช 2. ชนดพช

a. ขนาดของ ถงฉดลตร

b. จานวน ถง /ครง

c.♦ จานวน ครง

/ สปดาห

d.♦ # สปดาห

ตอฤดกาล

e. จานวนครง/ ฤดกาล (c*d)

f. จานวนฤดกาลตอป

จานวนวนใน 1 ป ทไดรบสาร

(e*f)

จานวน ลตรสารเคมทไดรบ ใน 1 ป

a*b*e*f

ปทผานมา ขาว 15 10 4 2 8 1,200 ถว 15 5 3 12 36 4 134 10,800 ทงหมด 142 12,000 เมอใชกบ IPM

ขาว 15 10 0 2 0 0 ถว 15 5 3 2 6 450 ทงหมด 6 450

8

การไดรบสารเคมกาจดศตรพชในระหวางการฉดพน วาดภาพการไดรบสารเคมกาจดศตรพชระหวางการฉดพน โดยระบายสแดงบรเวณสวนตางๆ ของ

รางกายทเปนชองทางของการไดรบสารเคมเขาสรางกาย ควรเนนวาผวหนงเปนสวนสาคญทสดทสารเคมกาจดศตรพชเขาสรางกายไดงาย โดยเฉพาะในชวงการผสมสารเคม ควรใหกลมอภปรายถงสาเหตทเกษตรกรไมนยมสวมอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล การจดเกบสารเคมกาจดศตรพชในบานเรอนและการกาจดภาชนะบรรจ

รปภาพนแสดงบรเวณบานเรอนซงแสดงการจดเกบและการทงภาชนะบรรจอยางปลอดภยและไมปลอดภยทพบในขณะสารวจ อาจแสดงในรปของกราฟวงกลมระบายส (ประเทศศรลงกา) หรอปมวงกลมเลกๆ สตางๆ แบบงาย หรออาจแสดงเปอรเซนตซงขนกบขนาดจานวนตวอยาง

wet back

การไดรบสารระหวางการฉดพน

ถงรว 40%

70% การฉดพนทวนลม

สบบหร

สารเคมกาจดศตรพช เปอนมอ

หลงเปยก

ปลอดภย = ไมปลอดภย =

เดก อาหาร นา สตวเลยง

การเกบ การทง

9

อาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกได โดยทวไปจะใชแผนผงรปคนซงวาดโดยเดกนกเรยนหรอเกษตรกรผเกบขอมลเปนสอในการ

อธบาย โดยกลาวเนนถงอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกไดทเกยวของกบความเปนพษตอระบบประสาท และใชตารางการแบงสารเคมกาจดศตรพชตามประเภทสารเคมอางองประกอบ ควรใหคาแนะนาแกเกษตรกรวา ถาเกดอาการอยางใดอยางหนงดงกลาว ใหเกษตรกรหยดฉดพนสารเคมในทนทและอาบนาลางตวใหสะอาดดวยสบ

ปวดเกรงทอง 11% *

10

4. วธการประเมนผลของการศกษาผลกระทบตอสขภาพของเกษตรกรและเดกนกเรยน

ดชนตอไปนสามารถนามาใชในการวดผลสมฤทธการเปลยนแปลงทางพฤตกรรมหลงจากการสารวจสขภาพและการจดประชมชมชน ผใหสมภาษณกลมเดมจะถกสมภาษณอกครงหลงจากการสมภาษณครงแรกอยางนอย 6 เดอน ดชนทแสดงถงพฤตกรรมทเปลยนแปลงทคาดวาจะดขนคอ:

1. จานวนหรอรอยละของเกษตรกรทผานหลกสตร IPM 2. จานวนหรอรอยละของเกษตรกรทใชสารเคมกาจดศตรพชประเภท 1เอ (พษรายแรงยง) และ 1บ

(พษรายแรง). 3. คาเฉลยความถในการฉดพนสารเคม/สปดาห (ผก) หรอตอฤดกาล (ขาว) 4. คาเฉลยของจานวนวนทฉดพนและปรมาณ(ลตร)ของสารเคมกาจดศตรพชผสมนาแลวทใชใน

การฉดพนตอป (อาจใชเวลาการสารวจ 1 ป) 5. จานวนหรอรอยละของครอบครวทมการจดเกบสารเคมกาจดศตรพชและการกาจดภาชนะบรรจ

ทไมปลอดภยตอเดก นา อาหาร และสตวเลยง 6. คาเฉลยของจานวนอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกไดทเกดพษ ตอเกษตรกรหนงคน

ภายหลงการฉดพนสารหนงครง

11

5. การฝกอบรม

การฝกอบรมจะจดใชรปแบบของการจดฝกอบรมเชงปฏบตการ (ผเขารวม 25 – 30 คน) เปนเวลาไมนอยกวา 5 วน ผรบการฝกอบรมจะมการฝกปฏบตการเปนกลม โดยใหมการบรรยายนอยทสด และจดใหมการฝกหดการเกบขอมล 1 วน ในวนสดทายของการฝกอบรมจะจดใหมการประชมรวมกบชมชนเพอใหเกษตรกรผใหสมภาษณไดรบทราบถงผลการสารวจ วสดทใชในการฝกอบรม:

1. กระดาษแผนใหญ 2. กระดาษสขาวขนาด A4 หรอ 8 x10 นว 3. ปากกา Marker (สแดง นาเงน ดาและ เขยว) 4. รายชอสารเคมกาจดศตรพชในประเทศ (หรอหนงสอ WHO IPCS book5) ซงมชอการคาและ ชอ

สามญ ระดบความเปนพษของสารทจดโดย WHO และประเภทของสารเคม 5. แผนผงรปคน (body map)

5 โครงการนานาชาตเรองความปลอดภยของสารเคม. The WHO Recommended Classification of Pesticides by Hazard and Guidelines to Classification 1998-1999. WHO/PCS/98.21.

12

แนะนากรอบแนวคดในการฝกอบรม วธการแนะนาถงการจดการอบรมเชงปฏบตการในครงน จะกลาวถงปจจยหรอสาเหตตางๆททาให

เกดโรคพษสารเคมกาจดศตรพช (รายละเอยดตามภาพ) โดยใชรปภาพตอไปน: อธบายปจจยความเสยงทพบ จากการศกษาสารวจของชมชนอนโดนเซย6

- การใชสารเคมกาจดศตรพชประเภท 1เอ, 1บ หรอ 2 (พษรายแรงยง พษรายแรง หรอพษปานกลาง ซงแบงโดยองคการอนามยโลก)

- การใชสารเคมกาจดศตรพชทผสมกนหลายชนด - การฉดพนสารเคมหลายครงใน 1 สปดาห - ผวหนงเปอนสารเคม และโดยเฉพาะอยางยงการสวมเสอผาเปยกเปอนสารเคม - การกระทาดงกลาวนจะทาใหผฉดพนสารมโอกาสรบพษและเจบปวยสงขน - ในประเทศอนโดนเซยพบวา 21% ของการฉดพนสาร มผลทาใหเกดอาการพษจาก

สารเคมกาจดศตรพชตงแต 3 อาการขนไป

6 Kishi M. et al. ความสมพนธระหวางการฉดสารเคมการเกษตรตอการเกดลกษณะ และอาการการเกดพษในเกษตรกรชาวอนโดนเซย. Scan J Work Environ Health 1995;21:124-33.

ชนดหรอประเภทสารเคมกาจดศตรพชทใช+ ความถของการฉดพน + การไดรบสาระหวางการฉดพนและการผสมสารเคม + การจดเกบสารเคมกาจดศตรพชในบานเรอนและการทงทไมปลอดภย = แนวโนมการเจบปวย

CHEMICAL

AMOUNTS

+ +

In the household

ขณะฉดพน

CHEMICAL สารเคม

AMOUNTS ปรมาณ

+ +

ในบรเวณบาน

การไดรบสาร

รปภาพแสดงองคประกอบของสขภาพ

สารพษ ผลเสยตอสขภาพ

13

กจกรรมท 1 อาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกได แผนภาพรปคน (body map)

1. แบงผเขารวมโครงการเปนกลมเลกๆ 2. ในแตละกลมใหเลอก1 คน แลวใหนอนลงบนแผนกระดาษแผนใหญทแปะตดกน 2 แผน 3. ลากเสนวาดโครงรางของบคคลนนเพอทาแผนภาพรปคน (body map) 4. ตดกระดาษขนาด A4 ออกเปนแผนสาหรบเขยนบตรคาจานวน 31 แผน 5. แตละกลมชวยกนคดคาแสดงอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกไดการเกดพษจากสาร

ปองกนกาจดศตรพช ทเคยเกดขนกบตนเองหรอเคยเหนเกดกบผอน 6. ชวยกนเขยนคาเหลานนบนแผนกระดาษทเตรยมไว และนาไปตดบนแผนภาพรปคน (body map)

ทวาดขน [แผนภาพทไดจะชวยใหครผสอนทราบเปนแนวทางวามอาการจากสารพษปองกนกาจดศตรพชอะไรบางทเกดในทองถนนน 7]

7. แจกแบบฟอรม body map (ดภาคผนวก 10) เพอใหแตละกลมแกไขในแผนภาพของกลม 8. นาแผนกระดาษทเขยนอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกไดทเกษตรกรคดวาเกดจากสาร

ปองกนกาจดศตรพช และรวมอภปรายวาทาไมบางคาไมถกใสลงในแบบฟอรม [วเคราะหวาอาการเหลานนอาจเปนผลจากสารเคมหรอไม หรออาจเกดจากสาเหตอนหรอเกดจากการทางาน เชนปวดหลงหรอปวดขอ]

ความแตกตางระหวางอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกได (ภาคผนวก 3)

1. บนแผนกระดาษแผนใหญ 2 แผน เขยนคาวา อาการทสงเกตเหนได ลงบนกระดาษแผนหนง และอกแผนหนงสาหรบเขยนคาวา อาการทรสกได

2. ใหทงชนอภปรายถงความแตกตางระหวางทง 2 คาน 3. อธบายคาจากดความของคาวา อาการทสงเกตเหนได: ผลทเกดตอสขภาพทเราสามารถมองเหน

ได (เชน การอาเจยน มอสน เดนโซเซ) 4. อธบายคาจากดความของคาวา อาการทรสกได: ผลทเกดตอสขภาพทเราไมสามารถมองเหนได

แตบคคลสามารถรสกได (เชน คลนไส ปวดศรษะ เวยนศรษะ)

7ตวอยางเชนในประเทศกมพชาซงมการใชสารปองกนกาจดศตรพชชนดรายแรงกนมาก ลกษณะและอาการการเกดพษทเกษตรกรเขยนมกเปนระดบรนแรง แตในประเทศศรลงกาซงมการหามใชสารพษชนดรายแรงประเภท 1เอ and 1บ ลกษณะและอาการการเกดพษทเกษตรกรเขยนมกเปนระดบเลกนอย เชน คอแหงหรอปวดศรษะ

14

เลนเกมส อาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกได 1. ใหผรบการฝกอบรมยนเปนรปวงกลม 2. ใหแตละคนหยบแผนกระดาษหรอบตรคาทเขยนอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกได คน

ละ 1 แผน ออกมาจากหมวกหรอกลองใสบตรคา 3. ใหผเขาฝกอบรม(ทละคน)บอกใบหรอแสดงทาทางของอาการ ตามบตรคาทหยบไดโดยไมตอง

พดขอความทเขยนบนกระดาษนนออกมา เพอใหคนในกลมทงหมดชวยกนทาย 4. เลอกเขยนคานนลงในกระดาษแผนใหญทมคาวา อาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกได

(ใหผแสดงและคนในกลมตดสนใจ) 5. ครผสอนตองสาธตวธการตรวจสอบลกษณะตอไปน: มอสน เดนโซเซ หนงตากระตก ตาพรา ตา

แดง (ดรายละเอยดภาคผนวก 4) 6. ใหผเขารวมอบรมเขยนอาการเจบปวยหรอ สภาวะอนทไมไดเกดจากสารเคมกาจดศตรพชแต

สามารถทาใหเกดอาการผดปกตบางอยาง เชน เดนโซเซ และ การเมาเหลา ดตวอยางในภาคผนวก 5. [บทเรยนนเพอใหทกคนเขาใจคาจากดความและสาเหตอนอาจทาใหเกดอาการทมลกษณะเหมอนกน]

การบาน

แจกแผนผงรปคนใหผเขารวมอบรมทกคน ใหแตละคนสมภาษณคนทฉดพนสาร 1 คน ในเยนวนนนสอบถามอาการการเกดพษจากสารเคมกาจดศตรพชแตละชนดทเคยประสบมา ในวนรงขนใหทงกลมทาการสรปขอมลทงหมดลงบนแผนผงรปคน 1 แผน (ดตวอยางในขอ 3. วธการดาเนนการ: อาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกได)

15

กจกรรมท 2 ปรมาณสารทไดรบตอป (จานวนลตรของสารเคมหลงผสมนาแลวทไดรบตอป) 1. ครผสอนควรแสดงวธการคานวณกบผเขารบการอบรมหนงคนโดยใชตารางตอไปน

ปรมาณสารเคมกาจดศตรพชทเกษตรกรใช เกษตรกร 1. ชนดพช 2. ชนดพช

a. ขนาดถง

(ลตร)

b. จานวนถง/ครง

c. ∗ จานวนครงตอสปดาห

d. ∗ จานวน สปดาห ตอฤด

e. จานวนครง/

ฤด (c*d)

f. จานวนฤดตอป

จานวนวนตอ 1 ปทไดรบสาร

(e*f)

จานวนลตรใน 1 ปทไดรบสาร

a*b*e*f

สมชาย 1. ขาว 15 10 4 2 8 1200 2. ถว 15 5 3 12 36 4 134 10800 ทงหมด 142 12000

∗ เตมจานวนการฉดพนลงในชอง c และ d ถามการฉดพนทกสปดาห. ถาการฉดพนไมไดทาทก

สปดาห ใหเตมชอง e แสดงจานวนครงทฉดพนตอ 1 ฤดกาลเพาะปลก.

2. แบงทงชนออกเปนกลมยอย ใหแตละคนคานวณจานวนวนและจานวนลตรของสารทรางกายไดรบในชวงปทแลว ( ใชเพอนหรอเกษตรกรทรจกเปนตวอยาง )

3. ถากลมซงม 5 คน ใหทาการบวกปรมาณสารเคมทเกษตรกรทง 5 คนใชฉดพน และหาคาเฉลยของจานวนวนทรางกายไดรบสาร และจานวนลตรตอเกษตรกร 1 คน

การบาน

สมภาษณเกษตรกร 1 คน รวบรวมขอมลและคานวณจานวนวนและจานวนลตรตอป ในวนรงขนใหทงชนทาการคานวณจานวนวนทฉดสารและจานวนลตรทสามารถลดลงไดเมอมการใชวธ IPM ทาการสรปผลของแตละกลมบนกระดาษแผนใหญ 1 แผน (ดตวอยางในขอ 3. วธการดาเนนการ: ปรมาณเฉลยทใชในปทแลว และเมอใชรวมกบการจดการศตรพชแบบผสมผสาน(IPM)

16

กจกรรมท 3 การจดเกบสารเคมและการกาจดภาชนะบรรจ แบงผเขารบการอบรมออกเปนกลมๆ เลนเกมส:

1. แตละกลมตองแขงกนเกบวสดสงของตางๆมา 10 อยางเชน: สงทมรปรางกลม ทามาจากพช มกลนหอม รปรางยาว/แหลมคม, ใชหอของ… เปนตน

2. กลมทนาของมาไดครบตามรายการกอนเปนผชนะ 3. จากวสดทนามา ใหแตละกลมสรางรปแบบจาลองบานของตน (รวมทงแปลงปลกฝาย) ลงบน

กระดาษแผนใหญ แลวใหวาดบรเวณตางๆ ดงตอไปน 3.1 บรเวณทเกบสารเคมกาจดศตรพช/ถงฉดพน 3.2 บรเวณททงภาชนะบรรจสารเคมกาจดศตรพช 3.3 บรเวณทปรงอาหารและเกบอาหาร 3.4 แหลงเกบนา 3.5 บรเวณทอยของสตวเลยงและบรเวณทสตวเลยงเดนผานหรอเขาไปได 3.6 บรเวณทเดกเลน

การวเคราะหในชนเรยน

ใหทงทกคนชวยกนวเคราะหรปภาพของแตละบาน เพอดวามการจดเกบสารเคมกาจดศตรพชและการกาจดภาชนะบรรจซงปลอดภยตอเดก อาหาร นา และสตวเลยง ทาตารางตอไปนบนรปภาพบรเวณบานเรอนโดยใชสญลกษณในแตละชอง: ถาปลอดภย (+) หรอ ไมปลอดภย (O) ดงแสดงในตวอยาง:

ปลอดภย? การเกบ การทง ปลอดภยตอเดก?

O O

ปลอดภยตออาหาร?

O +

ปลอดภยตอแหลงนา?

+ O

ปลอดภยตอสตวเลยง? + O

17

การบาน ใหผเขารบการอบรมแตละคนวาดแผนผงบรเวณบานเรอนของตน (หรอของเพอนเกษตรกร) ใน

วนรงขนใหแบงกลมใหคะแนนแตละรป และสรปขอมลในรปตารางตามแบบขางบน เพอแสดง จานวนทปลอดภย/จานวนทงหมด = % ครอบครวทมการจดเกบสารเคมกาจดศตรพชและ

มการกาจดภาชนะบรรจ ทปลอดภยตอ เดก อาหาร นา และสตวเลยง (ดตวอยางในขอ 3. วธการดาเนนการ: การจดเกบสารเคมในบรเวณบานเรอนและการกาจดภาชนะบรรจ) ในขณะททาการสารวจในบานเรอน แตละคนจะตองเขยนชอการคาและชอสามญของสารเคมกาจดศตรพชทพบ (ถาอานได) หรอนาภาชนะหรอปายฉลากมาทชนเรยน

กจกรรมท 4 การจาแนกประเภทของสารเคมกาจดศตรพช

1. กอนจะใหการบานสารวจภายในบรเวณบานเรอน ครผสอนนาผลตภณฑสารเคมกาจดศตรพชทนยมใช 6-10 ชนดมาแสดงใหดในชน พรอมกบสาธตวธการดชอการคาและชอสามญทอยบนฉลากของผลตภณฑ 1 ชนด

2. นาผลตภณฑสารเคมไปวางตามจดตางๆ ทเตรยมไว ใหผเขารบการอบรมแตละคนสลบไปยงหนวยอนทก 1 นาท เพอจด ชอการคาและชอสามญของตวอยางสารเคมแตละชนด [แตละหนวยตองเตรยมถงมอยางไวเพอความปลอดภย]

3. ครผสอนสาธตใหทงชนดตารางทถกตองดงแสดงตอไปน และใหทกคนแกไขตารางของตนใหถกตอง

หนวยท #

ชอการคา ชอสามญ ชนด ระดบความเปนพษของ WHO

ประเภทสารเคม

1 โฟลดอน เมทธล พาราไธออน 2 มอนเตอร เมทามโดฟอส 3 ไธโอดาน เอนโดซลแฟน 4 ฟราดาน คารโบฟราน 5 เดซส เดลตาเมทรน 6 กรมมอกโซน พาราควอท 7 มาเลท มาลาไธออน 8 เดลฟน บ ท (bacillus thuringiensis)

18

4. ในวนรงขนใหแตละกลมเขยนรายชอสารเคมกาจดศตรพชทสารวจพบในบรเวณบานเรอนของแตละกลมในตารางลกษณะเดยวกน

5. ครผสอนอธบายการจดระดบความเปนพษของ WHO (ดภาคผนวก 1) 6. ในตารางรายชอสารเคมกาจดศตรพชในประเทศ ใหแตละกลมเขยนชนดของสารเคม (สาร

กาจดแมลง สารกาจดเชอรา สารกาจดวชพช) และระดบความเปนพษของ WHO สาหรบผลตภณฑทไมทราบใหคนหาทางอนเตอรเนต www.pesticideinfo.net (PAN)

จานวน ครอบครว



5 โฟลดอน เมทธล พาราไธออน แมลง 1เอ (Ia) 5 มอนเตอร เมทามโดฟอส แมลง 1บ (Ib) 3 ไธโอดาน เอนโดซลแฟน แมลง 2 (II) 4 ฟราดาน คารโบฟราน แมลง 2 (II) 3 เดซส เดลตาเมทรน แมลง 2 (II) 2 กรมมอกโซน พาราควอท วชพช 2 (II) 1 มาเลท มาลาไธออน แมลง 3 (III) 1 เดลฟน บ ท (bacillus

thuringiensis) แมลง 4 (IV)

7. ใหทงชนทาตารางรายชอของสารเคมกาจดศตรพชทพบในบานเรอนของแตละกลมโดยแบง

ตามระดบความเปนพษของ WHO (ไดแก 1เอ, 1บ, 2, 3, 4)

ระดบความเปนพษของ WHOs % ในครอบครว ชอการคา (ชอสามญ) 1เอ (พษรายแรงยง ) 25/100% โฟลดอน (เมทธล พาราไธออน) 1บ (พษรายแรง) 15/60% มอนเตอร (เมธามโดฟอส) 2 (พษปานกลาง) 25/100%

∗ เพยงหนงชนด 1/4% ไธโอดาน (เอนโดซลแฟน) ∗ สองชนด 15/60% ฟราดาน (คารโบฟราน) ∗ สามชนด 5/20% กรมมอกโซน (พาราควอท) ∗ ทงสชนด 4/20% เดซส (เดลตาเมธรน)

19

ระดบความเปนพษของ WHOs % ในครอบครว ชอการคา (ชอสามญ) 3 (พษนอย) 3/12% มาเลท (มาลาไธออน) 4 (พษนอยทสด) 5/20% เดลฟน (บ ท)

7.1 ครผสอนอธบายประเภทของสารเคม 7.2 เรมจากสารออรกาโนฟอสเฟส (Op), อธบายวาสารเคมกลมนมผลตอระบบประสาท;

โดยเฉพาะประสาทสวนนอก (ประสาทนอกสวนสมอง) และประสาทสวนกลาง (สมอง 7.3 เขยนรายชอระบบตางๆของรางกายทไดรบผลกระทบจากสาร

- อวยวะสวนตางๆของรางกาย: ตา ปอด ระบบยอยอาหาร - ตอมตางๆ - กลามเนอ

- สมอง 7.4 ใชแผนภาพรปคน (body map) มาแสดง และใหนกเรยนยกตวอยางถงลกษณะ

อาการทเกดขนเมอระบบตางๆของรางกายทไดกลาวมาแลวขางตน ถกกระตนมากเกนไป

7.5 อธบายลกษณะอาการท เกดขนจากสารเคมประเภทตางๆ (เชน คารบาเมท , ออรกาโนคลอรน, ไพรทรอยด , และพาราควอท ) โดยใชวธการขางตน (ดรายละเอยดในภาคผนวก 2 )

7.6 ใหแตละกลมเขยนตารางใหเสรจ โดยใสประเภทสารเคม (ถาทราบ) สาหรบสารเคมกาจดศตรพชทกชนด ตารางทเสรจแลวจะมลกษณะดงน:

จานวน

ครอบครว ชอการคา ชอสามญ ชนด ระดบความเปน

พษของ WHO ประเภทสารเคม

5 โฟลดอน เมทธล พาราไธออน แมลง 1เอ (Ia) Op 5 มอนเตอร เมทามโดฟอส แมลง 1บ (Ib) Op 3 ไธโอดาน เอนโดซลแฟน แมลง 2 (II) Oc 4 ฟราดาน คารโบฟราน แมลง 2 (II) C 3 เดซส เดลตาเมทรน แมลง 2 (II) Py 2 กรมมอกโซน พาราควอท วชพช 2 (II) - 1 มาเลท มาลาไธออน แมลง 3 (III) Op

20

จานวน ครอบครว



1 เดลฟน บ ท (bacillus thuringiensis)

แมลง 4 (IV) สารชวภาพ

8. ใหทกคนทาตารางสรปรายชอสารเคมกาจดศตรพชทพบของแตละกลม โดยแบงตาม

ประเภทสารเคม (คารบาเมท ออรกาโนคลอรน ไพรทรอยด ออรกาโนฟอสเฟส และพาราควอท )

ประเภทสารเคม % ในครอบครว ชอการคา (ชอสามญ) ออรกาโนฟอสเฟส (Op) 25/100%

∗ เพยงหนงชนด 5/20% โฟลดอน (เมทธล พาราไธออน) ∗ สองชนด 15/60% มอนเตอร (เมธามโดฟอส) ∗ ทงสามชนด 5/20% มาเลท (มาลาไธออน)

คารบาเมท (C ) 12/48% ฟราดาน (คารโบฟราน) ออรกาโนคลอรน (Oc) 15/60% ไธโอดาน (เอนโดซลแฟน) ไพรทรอยด (Py) 25/100% กรมมอกโซน (พาราควอท)

กจกรรมท 5 การไดรบสารเคมกาจดศตรพชในระหวางการฉดพนและการผสม

1. ใหผเขารบการอบรมเขยนชองทางทสารเคมกาจดศตรพชสามารถเขาสรางกาย 1.1 โดยทางผวหนง 1.2 โดยการหายใจเขาไป 1.3 โดยทางปาก

2. ใหทกคนในชนเขยนรายการทจะตองสงเกตวาเกษตรกรไดรบสารเขาสรางกายโดย 3 วธทไดกลาวมาแลว (ตวอยางเชน)

2.1 มอเปอนระหวางการผสมสาร 2.2 ขยตาโดยใชมอทเปอนสาร 2.3 ถงบรรจสาหรบฉดพน หรอหวฉดมรอยรว 2.4 เสอผาเปยกสารเคม 2.5 ไมสวมรองเทา 2.6 การฉดพนทวนลม 2.7 การสบบหร รบประทานอาหาร ดมนา เชดหนาโดยใชมอทเปอนสาร

21

3. ถามทกคนในชนวาวธใดทสารเคมกาจดศตรพชสามารถเขาสรางกายไดงายและมากทสดในระหวางการฉดพนสารเคม

- โดยทางผวหนง: สารเคมกาจดศตรพชไดถกออกแบบมาเพอใหสามารถซมผานผวทแขงของแมลง แตผวหนงของมนษยออนนมกวาและสารเคมสามารถซมผานไดมากกวา ดงนนผวหนงจงเปนชองทางทสารสารเคมกาจดศตรพชผานไดงายและมากทสด

4. ถามทกคนในชนวา ในขนตอนใดในการฉดพนทสารเคมกาจดศตรพชสามารถเปอนผวหนงไดมากทสด และทาไมจงเปนเชนนน

4.1 ในระหวางการเตรยมผสมสารเคม 4.2 เพราะผฉดสารตองสมผสกบสารเคมกาจดศตรพชทมความเขมขนสงมาก

5. ใหทงชนสงเกตผฉดพนสารซงแตงกายดวยเสอผาสขาว ถงเทาสขาว ถงมอสขาว ขณะทาการผสมและฉดพนสารละลายสแดงในแปลง

6. ใหแตละกลมวาดและแสดงความคดเหนในสงทสงเกตเหนใหทงชนฟง

22

ตวอยางตารางการฝกอบรมสาหรบการศกษาผลกระทบตอสขภาพของผรบการอบรมทเปนเดกนกเรยน วนจนทร วนองคาร วนพธ วนพฤหสบด วนศกร ภาคเชา ภาคเชา ภาคเชา ภาคเชา ภาคเชา

บรเวณบานเรอน: 1. เกบวสดสงของ 10 ชนด 2. สรางบานดวยวสดทเกบ

มา 3. กาหนดบรเวณตางๆ; ♦ อาหาร: ทเกบ, บรเวณท

ปรงอาหาร ทรบประทานอาหาร

♦ นา: แหลงนา, ทเกบ, การใช

♦ สตว: บรเวณทสตวอย และสามารถเขาไปได

♦ ท เ ก บ ส า ร เ คม ก า จ ดศตรพช, ททง

♦ ทเกบถงฉดพน

การบานสาหรบบานเรอน: 1. ใหคะแนนรปภาพทแสดงถง

ความปลอดภย 2. สรปขอมลบนกระดาษแผนใหญ

ทแสดงถงความปลอดภยและไมปลอดภยทไดพบ

3. แตละกลมแสดงรปภาพและขอสรปในเรองความปลอดภย

การใชสารเคมกาจดศตรพชทงป: 1. ใสปรมาณการใชคราวๆของ

สารเคมกาจดศตรพชทบดามารดาใชทงปลงในตาราง.

2. ใสปรมาณทใชทงหมดของทงกลมและคาเฉลยลงบนกระดาษแผนใหญ

3. แสดงผลทได

ทบทวนเรองทางทรางกายไดรบสารพษจากการสงเกต: 1. เขาได 3 ทาง 2. ชองทางทสาคญทสด 3. วธการทไดรบสารพษ • มอและนวมอ • การฉดพนทวนลม • เสอผาเปยก • การผสมสารดวยมอเปลา • การใชปากเปาหวฉด การเกบขอมลจากเกษตรกร: -การวเคราะหขอมลทเกบบรเวณบานเรอน -จานวนลตร/ป -อาการทเกด กอนฉดพน -รายชอสารเคมกาจดศตรพชทใช -จานวนครงทสงเกตการฉดพน -อาการทเกดหลงการฉดพน การสรปขอมลของกลม: แสดงผลทไดบนกระดาษแผนใหญ

เสรจการรวบรวมขอมล อาการท เกดหลงจากฉดพน 24 ชวโมง ส รปข อ ม ลอากา รท เ ก ด ก อน /หลงจากฉดพน /หลงจากฉดพน 24 ชวโมง จ า แนกป ร ะ เภทสา ร เ คม ข อ งสารเคมกาจดศตรพช อ ธ บ า ย ผลก ร ะทบท เ ก ด จ า กสารเคมประเภทตางๆ วเคราะหการบานของกลม: อาการการเกดพษทเคยเกดขนกบผปกครอง ปรมาณสารเคมกาจดศตรพชทใช/ป

นาเสนอผลการสารวจ เชญผปกครองมารวม ประชม นาเสนอขอมลจากการสารวจและการแปลผล รวมกนอภปรายเพอ วางแผนการจดการแกไขปญหาทเกดขนในทองถน

23

วนจนทร วนองคาร วนพธ วนพฤหสบด วนศกร ภาคบาย ภาคบาย ภาคบาย ภาคบาย ภาคบาย

4. วเคราะหรปภาพทละรปเกยวกบความปลอดภยในบานเรอนตอ: ♦ เดก? ♦ อาหาร? ♦ นา? ♦ สตวเลยง?

อาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกได: 1. วาดแผนผงรปคนของคนในชน

คนหนงลงบนกระดาษแผนใหญ 2 แผนทตอกน

2. ตดกระดาษสาหรบเขยนอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกไดของการเกดพษจากสารเคมกาจดศตรพชททกคนทราบ

3. แก ไ ขแผนภาพร ปคน (body map)ของทกคนโดยใสอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกไดจากการเกดพษทถกตอง

4. นกเรยนแตละคนหยบบตรคาอาการทสงเกตเหนได อาการทรสกไดอยางใดอยางหนง แลวแสดงทาประกอบพรอมทงแสดงสาเหตททาใหเกดอาการนนๆเพอใหคนอนในชนทาย

การจาแนกสารเคมกาจดศตรพช: 1. เขยนช อการคา ช อสามญ

และชอทองถนของสารเคมกาจดศตรพชทเกษตรกรใช

2. จากรายชอทได เขยนระดบความเปนพษของ WHO และประเภทของสารเคม

3. ครผสอนอธบายระดบความเปนพษของ WHO

4. เขยนรายชอของสารเคมกาจดศตรพ ชท ใ ช โดยแบ งตามร ะ ด บ ค ว า ม เ ป น พ ษ ข อ ง WHO

5. ครผสอนอธบายอาการทเกดจากพษของสารเคมประเภทตางๆ

6. เขยนรายชอของสารเคมกาจดศตรพ ชท ใ ช โดยแบ งตามประเภทสารเคม

การวเคราะหขอมล: (จากการบาน + จากเกษตรกรทสารวจ) 1. การเกบรกษาและการกาจด 2. ปรมาณสารเคมกาจดศตรพช

ทใช/ป 3. สารเคมกาจดศตรพชทใชแบง

ตาม: • ระดบความเปนพษของ WHO • ประเภทสารเคม

4. อาการท สง เกตเหนไดและอาการทรสกได

5. โอกาสทจะไดรบสารเคมเขาสรางกายโดยวธตางๆ

ฝกการพดแสดงผลสาหรบ ผปกครอง นกเรยนฝกการนาเสนอผลการสารวจ อธบายแตละภาพ และการแปลผล

การวางแผนรวมระหวางคร-นกเรยนเพอรวมทากจกรรมเพอสขภาพทดในอนาคต

24

วนจนทร วนองคาร วนพธ วนพฤหสบด วนศกร การบาน การบาน การบาน การบาน การบาน

1. วาดภาพบรเวณบานเรอนของแตละคนพรอมทงแสดงบรเวณทเกบสารเคมกาจดศ ต ร พ ชตามแบบท กล า วมาแลว 2. เขยนรายชอสารเคมกาจดศตรพชทพบในครอบครวแตละคน (หรอนามาแสดงในชนเรยน).

1. สอบถามบดามารดาอาการการเกดพษทเคยพบ

2. รวบรวมขอมลเกยวกบปรมาณสารเคมกาจดศตรพชทผปกครองใชตอป

ภาคผนวก

26

1. การจดระดบความเปนพษของสารเคมโดยองคการอนามยโลก LD 50 หมายถง คาทแสดงระดบความเปนพษตอมนษย คานไดมาจาก ผลการทดลองกบ

สตวทดลอง คอ จานวนมลลกรมของสารพษ (สารเคม) ตอนาหนกตวเปนกโลกรมของสตวทดลอง ทสามารถทาใหสตวทดลองกลมใหญทงหมดตายได รอยละ 50 จากจานวนทงหมด การจดระดบความเปนพษของสารเคมโดยองคการอนามยโลก (WHO)

องคการอนามยโลกไดจดระดบความเปนพษของสารเคมกาจดศตรพชโดยใชชอสามญในการจดระดบความเปนพษ เพอใชเปนแนวทางใหทราบถงอนตรายของสารเหลานตอสขภาพของมนษย การจดระดบความเปนพษของสารเหลานไดยดตามคา LD 50 ของการไดรบสารพษทางปากอยางเฉยบพลน

- 1เอ = พษรายแรงยง - 1บ = พษรายแรง - 2 = พษปานกลาง - 3 = พษเลกนอย - 4 = พษนอยทสด

ตารางภาคผนวก 1 *

LD 50 สาหรบหน (มก/กก นาหนกตว) ระดบ ทางปาก

ของแขง ของเหลว 1เอ= พษรายแรงยง 5 หรอนอยกวา 20 หรอนอยกวา 1บ = พษรายแรง 5-50 20-200 2 = พษปานกลาง 50-500 200-2000 3 = พษเลกนอย 500-2000 2000-3000 4 = พษนอยทสด มากกวา 2000 มากกวา 3000 * ดดแปลงจาก International Programme of Chemical Safety. The WHO Recommended Classification of Pesticides by Hazard and Guidelines to Classification 1996-1997. WHO/PCS/96.3.

27

2. ประเภทของสารเคมกาจดศตรพช

การจดกลมสารเคมกาจดศตรพชทมผลกระทบตอสขภาพมนษยนน เปนททราบกนวา แบงเปนกลมตาง ๆ ไดดงน

1. สารออรกาโนฟอสเฟต: ขดขวางการทางานของประสาทรอบนอก (เกดระยะยาว) 2. สารคารบาเมท: ขดขวางการทางานของประสาทสวนรอบนอก (เกดระยะสน) 3. สารออรกาโนคลอรน: ขดขวางการทางานของระบบประสาทสวนกลาง (เกดระยะยาว) 4. สารไพรทรอยด: ทาใหเกดการระคายเคองตอตา ผวหนง และ ทางเดนหายใจ 5. สารไธโอคารบาเมท: ทาใหเกดการระคายเคองตอตา ผวหนง และ ทางเดนหายใจ 6. สารพาราควอท: ทาใหเกดการระคายเคองตอผวหนง และ ทางเดนหายใจสวนบน ถา

สามารถเขาไปในกระแสเลอด (ผานทางผวหนงหรอโดยการกนเขาไป) ทาใหปอดและไตลมเหลว

สารออรกาโนฟอสเฟต ขดขวางการทางานของระบบประสาทสวนกลาง (สมอง) และระบบประสาทสวนรอบนอก (บรเวณทอยนอกสมองหรอไขสนหลง) สารออรกาโนฟอสเฟตจะจบตวกบเอนไซม (อะเซททลโคลนเอสเตอเรส - AChE) ซงมหนาทหยดการสงคลนสญญาณประสาท ผลจากการจบตวกบเอนไซมทาใหเอนไซม AChE ไมสามารถทาหนาทไดตามปกต จงทาใหการสงกระแสคลนสญญาณประสาทยงคงเกดขนอยางตอเนอง มผลกระทบตอกลามเนอ ตอมตางๆและกลามเนอเรยบซงควบคมอวยวะตางๆของรางกายใหทางานอยในภาวะปกต พษจากสารเคมกลมนทาใหเกดอาการภายในเวลา 30 นาทหลงจากไดรบสารนเขาไป และอาการอาจจะคงอยนานถง 24 ชวโมง อาการทอาจจะเกดขนมดงตอไปน ผลตอระบบประสาทสวนกลาง : • เหนอย

• ปวดศรษะ • เวยนศรษะ (รวมถงมนงง หนามด) • ใจสน • มอสน • เดนโซเซ • ชก • ไมรสกตว

28

• หมดสต จากการทกลามเนอไดรบแรงกระตนมากเกนไป: • กลามเนอออนแรง

• ตะครวทกลามเนอ • หนงตากระตก

จากการทตอมตางๆไดรบแรงกระตนมากเกนไป: • ตอมนาลายขบนาลายออกมามาก • ตอมเหงอขบเหงอมาก • ตอมนาตาขบนาตามาก

จากการทอวยวะตางๆไดรบแรงกระตนมากเกนไป: ตา

ทางเดนอาหาร

• ตาพรา (มานตาหดตว) • ปวดเกรงทอง • คลนไส • อาเจยน • ทองเสย • ไหล

ปอด • แนนหนาอก • หายใจมเสยงวด • ไอ • นามกไหล

สารคารบาเมท ออกฤทธเหมอนกบสารประเภทออรกาโนฟอสเฟต คอ ไปยบยงการทางานของเอนไซมอะเซททลโคลนเอสเตอเรส (AChE) และทาใหเซลประสาทไดรบแรงกระตนมากเกนไป อาการจะเกดรวดเรวหลงจากไดรบสาร (ภายในเวลา 15 นาท) และคงอยไมนาน (3 ชวโมง) อาการทเกดขนจะเหมอนกน ยกเวนอาการตอไปนจะเกดขนนอยมาก:

• ชก • ไมรสกตว • หมดสต

29

สารออรกาโนคลอรน มผลตอระบบประสาทสวนกลาง สารนจะถกดดซมไวในชนไขมน ดงนนจงตกคางอยไดนานในรางกาย และเซลลไขมนในเนอเยอเตานมสามารถเกบสะสมออรกาโนคลอรนไวได และขบออกมาทางนานมจงสามารถตรวจพบสารนไดในนานมมารดา สาหรบอาการการเกดพษอาจเกดภายใน 1 ชวโมงหลงจากไดรบสารเขาไป และอาการพษเฉยบพลนสามารถคงอยนานถง 48 ชวโมง สารประเภทออรกาโนคลอรนบางชนด (เอนโดซลแฟน) สามารถถกดดซมเขาไปในรางกายไดงายและรวดเรว สารประเภทนไมมผลตอระบบประสาททจะไปกระตนตอมตาง ๆ จงไมพบอาการตาง ๆ ตอไปน คอ

- นาลายไหลมาก - เหงอออกมาก - นาตาไหลมาก - หนงตากระตก (หรออาการทเกดจากการทกลามเนอมดเลกถกกระตนมากเกนไป)

อาการทพบดงตอไปนเปนผลจากการทางานของระบบประสาทสวนกลางถกขดขวาง: - กลามเนอออนแรง - เวยนศรษะ (มนงง, หนามด) - ปวดศรษะ - ใจสน - อาการชา - คลนไส - ไมรสกตว - อาการชก - อาเจยน - มอสน - เดนโซเซ - กงวล/กระวนกระวาย - สบสน

30

สารไพรทรอยด สารประเภทนทาใหเกดอาการระคายเคองตอ ตา ผวหนง และ ทางเดนหายใจ อาการจะคงอยนาน ตงแต 1-2 ชวโมง อาการทเกดจากการฉดพนสารเคมกาจดศตรพชประเภทนไดแก จากการใชปกต: * อาการชา * หายใจเรวตน (หายใจมเสยงวด) * คอแหง * เจบคอ * แสบจมก

* ผวหนงแพงาย * คนตามผวหนง หากกนเขาไป: * หมดสต/ไมรสกตว * ชก หากไดรบปรมาณสง: * อาเจยน * ทองเสย * นาลายไหลมาก * หนงตากระตก * เดนโซเซ * ระคายเคอง

31

สารประเภทไธโอคารบาเมท ลกษณะอาการทเกดขนเหมอนกบสารไพรทรอยด คอเกดอาการระคายเคองตอ ตา ผวหนง และทางเดนหายใจ อาการอาจจะเกดทนทในขณะฉดพนสาร และอาการจะเปนดงน: ทางเดนหายใจ: * คอแหง * เจบคอ * แสบจมก * ไอ ตา: * เคองตา (แสบตา คนตา) * ตาแดง ผวหนง: * คนตามผวหนง * มจดขาวทผวหนง * ผนขยทผวหนง * ผนแดง

32

พาราควอท มความเปนพษสงตอผวหนงและเยอบผว (เยอบภายในชองปาก จมก และ ตา) อนภาคของสารนมขนาดใหญเกนกวาทจะเขาไปลกถงในปอดได1 แตถาเขาไปในกระแสโลหต จะถกสะสมไวในปอด และถากนเขาไป (ดม) พษจะรนแรงทาใหเสยชวตได ผวหนง: * ผวหนงแหง แตก

* ผนแดง * มตมพพอง * เปนแผล

เลบ: * เลบซดขาว * เลบเปราะ * เลบหลด

ทางเดนหายใจ: * ไอ * เลอดกาเดาไหล * เจบคอ

ตา: * เยอตาขาวอกเสบ (ระคายเคอง) * เปนแผล ตาบอด

หากกนเขาไป: * พงผดทปอด (ทาใหปอดแขง) * อวยวะทควบคมระบบหลายอยางลมเหลว

โดยเฉพาะ ⇒ การหายใจลมเหลว ⇒ ไตวาย

1/ ตามขออางของผผลต

33

3. คาจากดความของอาการทสงเกตเหนได และอาการทรสกได ขอแตกตางระหวางอาการทสงเกตเหนไดกบอาการทรสกได

1. อาการทสงเกตเหนได: สงทเราสงเกตหรอมองเหนได โดยอาศยการตรวจรางกาย 2. อาการทรสกได: สงทผปวยรสกได แตคนอนไมสามารถสงเกตหรอมองเหนได ดงนน

ตองมการซกประวต เพอใหผปวยบอกอาการทเปนอย

สาหรบ อาการทสงเกตเหนได มการตรวจพเศษ ดงตารางขางลาง อาการตางๆจะถกพมพดวยตวเขม และชองถดไปจะเปนแนวทางในการสงเกตวาเปนอาการนนๆ ในการฝกอบรมควรมการแสดงรปภาพ วดทศน เพอแสดงอาการ หรอหาบคคลในชมชนทมภาวะดงกลาวมาแสดง ซงจะเปนประโยชนมากในการชใหเหนอาการบางอยาง เชน ตาแดง สภาพผวหนง มอสน เดนโซเซ

สาหรบ อาการทรสกได การบอกเลาเปนสงสาคญมาก ผซกถามไมควรถามวา ”คณรสก ก, ข, หรอ ค หรอไม” เราจะตองใชคาถามทจะทาใหผตอบบอกขอมลรายละเอยดเกยวกบความรสกฃองอาการทเขาเปนอย ดงนนในการตงคาถาม ควรถามวา…”หลงจากฉดฉดพนสาร คณเคยรสกหายใจไมออก เหมอนกบวามอากาศหายใจไมพอบางหรอไม ?”

ในตารางขางลางนเปนตวอยางแสดง การใชคาวา ‘รสกเหมอนกบวา’ สาหรบอาการแตละอยาง แตในชนเรยนควรชวยกนคดการใชวล ‘รสกเหมอนวา’ ขนมาเอง เพอใหเหมาะกบประสบการณทเคยไดรบ หรอการใชภาษาทเหมาะสมกบทองถนนนๆ

34

4. อาการทสงเกตเหนได : มวธการตรวจ คอ

อาการทสงเกตเหนได วธสงเกต • สน มอและนวมอสนเมอใหถอกระดาษ 1 แผน • หนงตากระตก ใหเกษตรกรปดตา และแกลงทาเปนหลบ สงเกตตาทละขางโดย

ลกษณะการกระตกจะเปนการกระตกมาจากหางหรอหวตา • เหงอออกมาก ทหนาผากและเหนอรมฝปาก ดวามเมดเหงอหรอไม • ตาแดง ดทตาขาวทงสองขาง วาแดงหรอไม • นามกไหลมาก สงเกตวาเกษตรกรสงนามกบอยหรอไม โดยนามกจะใส อาการ

ทเกดจะตางจากการเปนหวด เพราะถาเปนหวดทมการตดเชอ นามกจะเปนสเหลองหรอเขยว

• ไอ ฟงวาเกษตรกรไอมากหรอไม (อาจเนองมาจากการสบบหร ดงนนใหถามเกษตรกรวา หลงจากฉดพนสารแลวไอมากขนหรอไม)

• หายใจดง เวลาหายใจมเสยงวด • เดนโซเซ ใหเกษตรกรเดนตอสนเทาใหเปนเสนตรง กางแขนออก

ดานขาง ถาไมสามารถเดนใหเปนเสนตรงได ใหถอวาเดนเซ คลายคนเมาเหลา

• ทองเสย อจจาระมนาปนออกมามาก/เหลว • ผวหนงแดง ถามเกษตรกรวามผนแดงหรอไม ตรวจดทมอ แขน เทา และขา • รอยดางขาวบนผวหนง ถามเกษตรกรวามผนขาวหรอไม ตรวจดทมอ แขน เทา และขา • ผวหนงแตกเปนเกลด ถามเกษตรกรวามผนเปนเกลดหรอไม ตรวจดทมอ แขน เทา

และขา (เหมอนเกลดปลา) • ไมรสกตว/หมดสต เกษตรกรเปนลมลมลงกบพน และไมสามารถปลกใหตนได • อาการชก ชกเกรง กลามเนอทงหมดหดตว อาการเหมอนเดกทชกเพราะ

มไขสง ตากรอกไปดานหลง และกดฟนแนน ตวแขง • อาเจยน ของทอยในกระเพาะไหลออกมาหมด

35

อาการบางอยางอาจจะเกดขนกอนหรอหลงการฉดพนสาร ซงอาจจะเปนอาการเรอรงอนเปนผลมาจากการใชสารเคมกาจดศตรพชเปนเวลานาน อาการเหลาน ไดแก:

• เดนโซเซ • หนงตากระตก • อาการสน • อาการทผวหนง: ผนแดง รอยดางขาว ผวหนงแตกเปนเกลด เปนตน

36

5. อาการทรสกได: วธการสอบถามอาการทรสกได

อาการทรสกได ความรสกเหมอน • คอแหง เวลาตนนอนตอนเชาแลวรสกเหมอนกลางคนนอนหลบและอา

ปากตลอดคน • ออนเพลย/เหนอยงาย รสกเหมอนไปเดนปนเขามาทงวน/ออกกาลงมากเกนไป • นอนไมหลบ รสกเหมอนฝนราย ไมสามารถนอนหลบไดตลอดคน • แนนหนาอก/ปวดเสยดทยอดอก รสกเหมอนสดหายใจเอาพรกปนหรอควนเขาไป • ชา รสกเหมอนนงทบเทาตวเองเปนเวลานาน เหมอนมดกด หรอ

เขมหมดทมอยบนผวหนง • ปวดแสบตา รสกเหมอนควนหรอสบเขาตา • คนตา รสกเหมอนละอองเกสรดอกไมเขาตา • ตาพรา รสกเหมอนดภาพยนตรหรอรปภาพทไมไดโฟกส • หายใจเรวตน ตรวจดวาเกษตรกรกาลงหายใจเรว หรอเกษตรกรรสกเหมอน

ไดรบอากาศไมเพยงพอ • เวยนศรษะ รสกเหมอนตวถกหมนไปหลายรอบ • คลนไส ความรสกกอนจะอาเจยน หรอความรสกเมอขบรถบนถนนคด

เคยวหรออยบนเรอในทะเลทมคลนใหญ • นาลายไหลมาก สงเกตวาเกษตรกรบวนนาลายตลอดเวลา และถามเกษตรกรวา

รสกวามนาลายมากทจะตองบวนตลอดเวลา เหมอนกบคนทไดกนมะนาวเขาไปหรอไม

• เจบคอ รสกเจบเมอกลนนาลาย • แสบจมก รสกเหมอนเวลาอยในครวขณะทมคนกาลงทอดพรก • กลามเนอเปนตะครว รสกเหมอนเลนฟตบอลมาทงวน และกลามเนอยด ซงทาใหเจบ • ปวดศรษะ ความรสกปวดอยางรนแรงเหมอนมอะไรมาบบในศรษะ • ปวดเกรงทอง ความรสกปวดเหมอนกอนจะทองเสย • คนทผวหนง รสกเหมอนยงหลายตวกด

37

ควรสอบถามเกษตรกรวาเคยมอาการดงกลาวหรอไม เพราะเกษตรกรอาจจะไมยอมรบวาเจบปวยจากการฉดพนสารเคมกาจดศตรพช อาจจะสอบถามภรรยาเพอใหไดขอมลทถกตองกวา

38

ภาคผนวก 6 ภาวะอนทมอาการคลายกบการเกดพษจากสารเคมกาจดศตรพช

การเจบปวยหรอภาวะบางอยางอาจทาใหเกดอาการคลายคลงกบการเกดพษจากสารเคมกาจดศตรพช ดงนนจงควรมการสมภาษณและตรวจรางกายเกษตรกร กอนและหลงการฉดพนสาร เพอใหแนใจวาอาการทเกดขนดงกลาวเนองมาจากการฉดพนสารเคมกาจดศตรพช มาจากภาวะอยางอน หรอจากการเจบปวย ถาอาการเกดขนหลงจากฉดพนสารฯ เทานน กเปนไปไดมากวาเกดจากสารเคมกาจดศตรพช ตอไปคอตวอยางทแสดง ภาวะอยางอนทกอใหเกดอาการทสงเกตเหนไดหรออาการทรสกได เหมอนกบทเกษตรกรอาจจะมกอนการฉดพนสาร: (อาการทสงเกตเหนได เปนตวเขม)

อาการทสงเกตเหนได หรออาการทรสกได

ภาวะหรอการเจบปวยอยางอน

เพลย นอนไมพอ นอนไมหลบ เครยด คดมาก กงวล เดนโซเซ ดมสรามาก หมดสต/ไมรสกตว ชก เวยนศรษะ เปนไข โลหตจาง ภาวะโรคหวใจ ปวดศรษะ เปนไข โรคไขเลอดออก ดมสรามาก เหงอออกมาก เปนไข ใสเสอผาหลายชนเกนไปในวนทอากาศรอน ตาพรา โรคตาเรอรง (โรคตอหน ตอกระจก) แสบตา โรคภมแพ คนตา โรคภมแพ ตาแดง ตาอกเสบ หนงตากระตก นาลายไหลมาก นามกไหลมาก เปนไข เปนหวด (นามกมสเหลองหรอสเขยว) แสบจมก คอแหง กระหายนา ขาดนา เจบคอ เปนไข เปนหวด คออกเสบ เจบหนาอก/เสยดยอดอก ภาวะโรคหวใจ (มกเกดคกบการออกกาลงกาย)

39

อาการทสงเกตเหนได หรออาการทรสกได

ภาวะหรอการเจบปวยอยางอน

หายใจเรวตน สบบหรมากเกนไป ภาวะโรคหวใจ หายใจมเสยงวด สบบหรมากเกนไป โรคภมแพ ไอ สบบหรมากเกนไป เปนไข เปนหวด คลนไส อาหารเปนพษ เปนไข ดมสรามากเกนไป ปวดเกรงทอง อาหารเปนพษ เปนไข ทองเสย อาหารเปนพษ เปนไข อาเจยน อาหารเปนพษ เปนไข ผนแดงทผวหนง โรคผวหนงชนดอน (เรอนกวาง) รอยดางขาวทผวหนง โรคผวหนงชนดอน (เรอนกวาง) ผวหนงแตกเปนเกลด โรคผวหนงชนดอน (เรอนกวาง) ชา คนผวหนง โรคหด กลามเนอเปนตะครว กลามเนอออนแรง เปนไข สน ดมสรามากเกนไป

40

ภาคผนวก 7 การตดสนวาอาการทสงเกตเหนไดและอาการทรสกไดสมพนธกบการใชสารเคมกาจดศตรพชหรอเปนอาการทมอยแลวซงเกดจากภาวะอน ๆ

เกษตรกรตองตอบคาถามเกยวกบอาการตาง ๆ กอนการฉดพนสาร เพอใหทราบวามอาการอน ๆ ทคลายกบอาการทเกดจากสารเคมกาจดศตรพช หลงจากนนในวนรงขนตองไปสมภาษณเกษตรกรอกครงหนง เนองจากอาการบางอยางอาจจะเกดขนชา โดยเปนอาการทคอย ๆ เกดในอกวนหรอตลอดคนหลงการฉดพนสาร จากคาตอบของเกษตรกร ใหใชชองสดทายของตารางขางลาง วาอาการเหลานสมพนธกบการใชสารเคมกาจดศตรพชหรอไม ยกเวนบางอาการทอาจเปนผลกระทบตอสขภาพเรอรง ทาใหไมสามารถใชเกณฑของตารางขางลาง แปลผลได อาการเหลาน ไดแก

- เดนโซเซ - หนงตากระตก - มอสน - อาการทางผวหนง เชน ผนแดง ผนขาว เปนตน

ใชตารางขางลางแปลผล อาการตาง ๆ ทเกดขนกอนการฉดพน ระหวางการฉดพน และหลงการฉดพนสาร กอนฉดพน หลงฉดพน

ทนท เชาวนรงขน

(หลงฉดพน 24 ชม.)= สมพนธกบการใชสารเคมกาจดศตรพช

หรอไม ? + + + = ไมสมพนธกบการใชสารเคมหรอเปนอาการ

เรอรงทเกดจากการใชสารเคมอยางตอเนอง + + 0 = ไมสมพนธกบการใชสารเคม + 0 + = ไมแนชด (อาจจะเปนอาการทเกดชา หรอจาก

สาเหตอน ๆ ) + 0 0 = ไมสมพนธกบการใชสารเคม 0 0 0 = ไมสมพนธกบการใชสารเคม 0 0 + = สมพนธกบการใชสารเคม (อาการเกดขนชา) 0 + 0 = สมพนธกบการใชสารเคม (อาการเกดขนเรว) 0 + + = สมพนธกบการใชสารเคม (อาการเกดขนเรว)

และคงอยนาน) (+) = มอาการ (0) = ไมมอาการ

41

เซลลกลามเนอ

เซลลประสาท

ก ร ะ แ ส ส ญ ญ า ณประสาทท เกดจากการทเซลลประสาทกระตนรางกายใหผลตอะเซตทลโคลน ทาหนาทเปนเสมอนสะพานสงสญญาณประสาทไปยงเซลลก ล า ม เ น อ ท า ใ หเซลลกลามเนอและตอมตางๆ หดตว


เซลลกลามเนอ

หลงจากการสงสญญาณประสาทสนสดลง รางกายจะผลตเอนไซดอะเซททลโคลนเอสเตอเรส เอนไซดตวนจะไปทาใหอะเซททลโคลนแตกตว เปนอะซเตทและโคลน เมอ อะเซททลโคลนแตกตว มนไมสามารถสงสญญาณประสาทได ทาใหกระแสสญญาณหยด และกลามเนอรวมทงตอมตางๆ กลบสสภาพปรกต

= อะเซททลโคลน

............... = กระแสสญญานประสาท

8. การสงสญญานประสาทในสภาพปกต

= อะเซททลโคลนเอสเตอเรส

= อะซเตท = โคลน

43

เ ม อ ส า ร อ อ ร ก า โ นฟอสเฟตหรอคารบาเมทเขาไปในรางกาย จะไปจบกบโคลนเอสเตอเรส ทาใหโคลนเอสเตอเรสไมสามารถแทรกเขาไปในอะเซททลโคลนเ พ อ ใ ห ม น แ ต ก ต ว รางกายจะยงคงผลตอะเ ซ ท ท ล โ ค ล น ต อ ไ ปเ ร อ ยๆ ผลจ า กก า รส ะ ส ม ข อ ง อะเซททลโคลน ทาใหเกดสญญาณประสาทตลอดเวลา กลามเนอแ ล ะ ต อ ม ต า ง ๆ ถ กกระตนมากเกนไป

9. สารออรกาโนฟอสเฟส-คารบาเมทขดขวางการสงสญญานกระแสสญญานประสาท และผลของอะโทรปนในการรกษา

= ออรกาโนฟอตเฟต = อะโทรปน = ออรกาโนฟอตเฟต


เซลลกลามเนอ เซลลกลามเนอ


อะโทรปนมฤทธลดการถกกระตนของกลามเนอและต อมต า งๆ ท ถ กกระตนมากเกนไป โดยจะไปลดปรมาณของอ ะ เ ซ ท ท ล โ ค ล น ปฏกรยานจะคงอยนาน 15 นาท หลงการใหอะโทรปน ดงนน จะตองใหยาซาอกจนกระทง ออรกาโนฟอสเฟตหรอคารบาเมทซงจบคอยหลดออกไป

ภาคผนวก 9: สารเคมกาจดศตรพชทอาจกอใหเกดมะเรงในมนษย

44

สารกาจดศตรพชทอาจกอใหเกดมะเรงในมนษย จดจาแนกโดย US EPA

กลม A – สารกอมะเรงในมนษย

อารเซนค อนออรแกนค (Arsenic, inorganic) โครเมยม VI (Chromium VI) เอทธลนออกไซด กลม 1 (Ethylene Oxide Group I) กลม B1 – สารทอาจกอมะเรงในมนษย

(พบหลกฐานการกอมะเรงในมนษยเพยงเลกนอย)

อะครโลไนทรล (Acrylonitrile) แคตเมยม (Cadmium) ครโอโซท (Creosote) เอทธลนออกไซด (Ethylene Oxide ) ฟอรมลดไฮด ( Formaldehyde) กลม B2 – สารทอาจกอมะเรงในมนษย *

(พบหลกฐานการกอมะเรงในสตว แตไมพบในมนษย)

อะเซทโทคลอ (Acetochlor) อะซฟลโรเฟน โซเดยมซอลท (Aciflurofen, sodium salt) อามโทรล (Amitrole) คาโคไดลกแอซด (Cacodylic Acid) แคปตาโฟล (Captafol) แคปแทน (Captan) คลอรไดมฟอรม (Chlordimeform) คลอโรอะนไลน (Chloroaniline) ไซโพรโคนาโซล (Cyproconazole) ดามโนไซด (อะลาร) (Daminozide ;Alar) 1,2- ไดคลอโรโพรเพน(เทลอน) ( 1,2-Dichloropropene ;Telone) 1,1- ไดเมทธลไฮดราซน (ยดเอมเอช) ( 1,1-Dimethyl hydrazine ;UDMH)

กลม C – สารทเปนไปไดวาอาจจะกอมะเรงในมนษย

อามทราซ (Amitraz) อาซแลม (Asulam) อาทราซน (Atrazine) เบโนมล (Benomyl) ไบเฟนธรน (Bifenthrin) โบรมาซล (Bromacil) โบรโมไซนล (Bromoxynil) แคลเซยมไซนาไมด (Calcium Cyanamide) คารบารล (Carbaryl) โคลเฟนเทไซน (Clofentezine) ไซยานาไซน (Cyanazine) ไซเปอรเมทรน (Cypermethrin) เดกธอล (Dacthal) ไดโคลเบนล (Dichlobenil) ไดคลอรวอส (ดดวพ) (Dichlorvos ;DDVP) ไดโคลฟอบเมทธล (Diclofop-methyl) ไดโคโฟล (Dicofol) ไดเฟโนโคนาโซล (Difenoconazole) ไดเมทธนาไมด(SAN 682H) (Dimethenamid ;SAN 682H) ไดเมทธพน (ฮารเวด) (Dimethipin ;Harvade) ไดเมทโธเอท (Dimethoate) ไดโนเซป (Dinoseb) เอทธอลฟลราลน (Ethalfluralin) เอทโธเฟนพรอกซ (Ethofenprox) เฟนบวโคนาโซล (Fenbuconazole) ไฟโพรนล (Fipronil) ฟลโอเมทรอน (Fluometuron) โฟเมซาเฟน (Fomesafen) เฮกซาโคนาโซล (Hexaconazole)


45


กลม B2 – สารทอาจกอมะเรงในมนษย * (ตอ) (พบหลกฐานการกอมะเรงในสตว แตไมพบในมนษย)

ไดโพรพลไอโซซนโคเมโรเนท (เอมจเค 326) Dipropyl isocinchomeronate (MGK 326) ฟนอกซคารบ (Fenoxycarb) ฟอลเพท (Folpet) เฟอมไซคลอกซ (Furmecyclox) ฮาโลซฟอพเมทธล (Haloxyfop-methyl) แลคโตเฟน (Lactofen) แมนโคเซบ (Mancozeb) มาเนบ (Maneb) มเทมโซเดยม (Metam Sodium) ออรโธฟนลฟนอล (Orthophenylphenol) ออกซไทโอควนอกซ (Oxythioquinox) โพรไซมโดน (Procymidone) โพรนาไมด (Pronamide) โพรพาไกท (Propargite) โพรโพซว (ไบกอน) (Propoxur ;Baygon) โพรไพลนออกไซด (Propylene Oxide) เทอราโซล (Terrazole) ไธโอไดคารบ (Thiodicarb) ไตรฟนลทนไฮดรอกไซด (Triphenyltin hydroxide) กลม B2- สารทอาจกอมะเรงในมนษย ** (พบหลกฐานการกอมะเรงในสตว แตไมพบในมนษย)

อาเซทอลดไฮด (Acetaldehyde) อะราไมท (Aramite) อะโซเบนซน (Azobenzene) บส-คลอโรเอทธล อเธอร (Bis(chloroethyl) ether) คารบอนเตตระคลอไรด (Carbon Tetrachloride)

กลม C – สารทเปนไปไดวาอาจจะกอมะเรงในมนษย (ตอ)

เฮกซไธอะซอกซ (Hexythiazox ;Savey) ไฮดราเมทธลนอน (แอมโดร) (Hydramethylnon ;Amdro) ไฮโดรเจนไซยาไมด (Hydrogen cyanamide) ไอมาซาลล (Imazalil) ไอโซซาเบน (Isoxaben) ลนรอน (Linuron) 2-เมอแคพโทเบนโซไธอะโซล (2-Mercapto benzothiazole) เมทธดาไธออน ( Methidathion) เมทธล 2-เบนซมดาโซลคารบาเมท (เอมบซ) (Methyl 2-benzimidazole carbamate ;MBC) เมโทลาคลอร (Metolachlor) โมลเนทไนโทรเฟน (MolinateNitrofen) นอลฟลราซอน (Norflurazon) (N-Octyl bicycloheptene dicarboximide ;MGK-264) ออรซาลน (Oryzalin) ออกซาไดอาซอน (Oxadiazon) ออกซาไดซล (Oxadixyl) ออกซฟลออรเฟน (Oxyfluorfen) พาราไดคลอโรเบนซน (Paradichlorobenzene) พาราไธออน (Parathion) เพนไดเมทธาลน (Pendimethalin) เพนตาคลอโรโนไนโตรเบนซน (Pentachloronitrobenzene) เพอรเมทรล (Permethrin) ฟอสเมท (Phosmet) ฟอสฟามดอน (Phosphamidon) ไพเพอโรนลบวทอกไซด (Piperonyl butoxide) โพรคลอราซ (Prochloraz) โพรไดเอไมน (Prodiamine) โพรพาไซน (Propazine)


46


กลม B2- สารทอาจกอมะเรงในมนษย ** (ตอ) (พบหลกฐานการกอมะเรงในสตว แตไมพบในมนษย)

คลอรเดน (Chlordane) คลอโรฟอรม (Chloroform) 1,2- ไดโบรโม-3-คลอโรโพรเพน (ดบซพ) ( 1,2-Dibromo-3-chloropropane ;DBCP) ไดโบรโมอเธน, 1,2 (อดบ) - เอทธลนไดโบรไมด Dibromoethane, 1,2 (EDB) -ethylene dibromide ไดคลอโรไดฟนลไตรคลอโรอเธน (ดดท) Dichloro diphenyl trichloroethane (DDT) 1,2- ไดคลอโรอเธน (1,2 – Dichloroethane) ไดคลอโรมเธน (Dicloromethane) ดลดรน (Dieldrin) Di(2-ethylhexyl)phthalate อพคลอโรไฮดรน (Epichlorohydrin) เอทธลนไธโอยเรย (Ethylene thiourea) เฮบตาคลอ (Heptachlor) เฮบตาคลอรอบอกไซด (Heptachlor epoxide) เฮกซะคลอโรเบนซน (Hexachlorobenzene) เฮกซาคลอโรไซโคลเฮกเซน เทค (Hexachlorocyclohexane, tech.) ลนเดน (Lindane) เมทธลนคลอไรด (ด ไดคลอโรมเธน) (Methylene chloride) ไมเรค (Mirex ) เพนตาคลอโรฟนอล (Pentachlorophenol) เพอรคลอโรเอทธลน (Perchloroethylene) โพลคลอรเนเตดไบฟนลส (คอนทามแนนท) Polychlorinated biphenyls (contaminants) โพรไพโอแลคโทน (Propiolactone)

กลม C – สารทเปนไปไดวาอาจจะกอมะเรงในมนษย (ตอ)

โพรไพโคนาโซล (Propiconazole) 4-Pyridazine carboxylic acid, 2-(4-chlorophenyl)-3-ethyl- 2,5-dihydro-5-oxo-,potassium salt (MON 21200)-post FQPA ไพรไทโอแบคโซเดยม (Pyrithiobac-sodium) ไซมาไซน (Simazine) เทบวโคนาโซล (Tebuconazole) เทอบวทรน (Terbutryn) 2- (ไธโอไซยาโนเมทธลไธโอ) เบนโซไธอะโซล (ทซเอมบ) 2-(Thiocyanomethylthio) benzothiazole (TCMB) ไตรอาไดมฟอน (Triadimefon) ไตรอาไดมนอล (Triadimenol) ไตรอลเลท (Triallate) ไตรบนรอนเมทธล (Tribenuron methyl) ไตรไดเฟน ( Tridiphane) ไตรฟลราลน (Trifluralin) ไตรฟลซลฟรอนเมทธล (Triflusulfuron-methyl) ยนโคนาโซล (Uniconazole) วนโคลโซลน (Vinclozolin)


47


กลม B2- สารทอาจกอมะเรงในมนษย ** (ตอ) (พบหลกฐานการกอมะเรงในสตว แตไมพบในมนษย)

ทอกซาฟน (Toxaphene) ไตรคลอโรเอทธลน (Trichloroethylene) ไตรคลอโรฟนอล 2,4,6 ( Trichlorophenol 2,4,6)

หมายเหต * จาแนกโดย the Office of Pesticide Programs * * ไมไดจาแนกโดย the Office of Pesticide Programs

แหลงขอมล : U.S. Environmental Protection Agency. Pesticidal Chemicals Classified as Known, Probable or Possible Human Carcinogens. Office of Pesticide Programs. Washington, D.C. 1998.

รวบรวมโดย: Dr. Marion Moses, Pesticide Education Center, San Francisco CA., 1999.

สารเคมกาจดศตรพชทอาจทาใหเกดการขดขวางการทางานของตอมไรทอ

อะลาคลอร (Alachlor) อลดคารบ (Aldicarb) อลดรน (Aldrin) อามโทรล (Amitrole) อาทราซน (Atrazine) เบโนมล (Benomyl) ไบเฟนธรน (Bifenthrin) โบรมาซนล (Bromoxynil) แคตเมยม (Cadmium) คารบารล (Carbaryl) คารโบฟราน (Carbofuran) คลอรเดน (Chlordane ) คลอรดโคน (คโพน) (Chlordecone ;Kepone) คลอรไพรฟอส (Chlorpyrifos ) แลมบดาไซฮาโลธรน ( lambda-Cyhalothrin ) ไซเปอรเมทธรน (Cypermethrin ) 2,4- ด (2,4-D) ดบซพ (DBCP) ดดอ (DDE ) ดดท (DDT ) เดลตาเมทธรน (Deltamethrin ) ไดคลอรวอส (ดดวพ) (Dichlorvos ;DDVP) ไดโคฟอล (Dicofol) ดลดรน (Dieldrin ) ดโนคลอร ( Dienochlor ) ไดเมทโธเอท (Dimethoate ) ไดไนโตรฟนอล (Dinitrophenol ) ไดโนเซบ (Dinoseb ) เอนโดซลแฟน (Endosulfan ;thiodan) เอนดรน (Endrin )

เฟนคลอรฟอส (Fenchlorfos ) เฟนโทรไธออน (Fenitrothion ) เฟนวาลเรท (Fenvalerate ) ไฟโพรนล (Fipronil ) ฟลไซทรเนท (Flucythrinate ) เฮปตาคลอ (Heptachlor ) เฮกซาคลอโรเบนซน (Hexachlorobenzene ) เฮกซาคลอโรไซโคลเฮกเซนออกซนล Hexachlorocyclohexane oxynil ลนเดน (Lindane ) มาลาไธออน (Malathion) แมนโคเซบ (Mancozeb) มาเนบ (Maneb) เมอรควร (Mercury ) เมทโธมล (Methomyl) เมททอกซคลอร (Methoxychlor) เมทธลพาราไธออน (Methyl parathion ) เมทแรม (Metiram ) ไมเรค (Mirex ) นาแบม (Nabam ) ไนโตรเฟน (ทโอเค) (Nitrophen ;TOK) ออรโธฟนฟนอล (Ortho-phenyphenol ) พาราไธออน (Parathion ) เพนตาคลอโรเบนซน (Pentachlorobenzene) เพอรเมธรน (Permethrin ) พคคลอแรม (Picloram) ไพรทรนส (Pyrethrins ) ไซมาซน (Simazine) 2,4,5-ท (2,4,5-T ) ทอกซาฟน (Toxaphene )

ภาคผนวก 10 : สารเคมกาจดศตรพชทอาจทาใหเกดการขดขวางการทางานของตอมไรทอ

49

สารเคมกาจดศตรพชทอาจทาใหเกดการขดขวางการทางานของตอมไรทอ

เอสเฟนวาเลอเรท ( Esfenvalerate ) เอทธาฟลราลน (Ethafluralin )

ไตรบวทวทน (Tributyltin ) ไตรฟลราลน (Trifluralin ) ไตรฟนลทน (Triphenyltin ) วนโคลโซลน ( Vinclozolin ) ไซเนบ (Zineb )

แหลงขอมล: Based on data found in U.S. EPA (Environmental Protection Agency) Fact Sheets, RED (Registration Eligibility Documents), and CalEPA (California Environmental

Protection Agency) Toxicology Summaries of selected pesticides.

รวบรวมโดย: Dr. Marion Moses, Pesticide Education Center, San Francisco CA., 1999.

ภาคผนวก 11: สารเคมกาจดศตรพชทกอใหเกดความผดปกตตอโครงสรางของทารกในครรภ ของสตวทดลองในหองปฏบตการ

50

สารเคมกาจดศตรพชทกอใหเกดความผดปกตตอโครงสรางของทารกในครรภ ของสตวทดลองในหองปฏบตการ

อะโคลลน (Acrolein) อะบาเมคตน (Abarmectin ) Bacquacil ไบเทอรทานอล (Bitertanol) เบนาโซลนเอทธล (Benazolin-ethyl) เบโนมล (Benomyl) เบนทาโซล (Bentazon) โบรโมไซนล (Bromoxynil) คาโคไดลกแอซด (Cacodylic acid) แคปตาโฟล (Captafol) แคปแทน (Captan ) คารบารล (เซฟวน) (Carbaryl ; Sevin) คลอแรมเบน (Chloramben) คลอรไดมฟอรม (Chlordimeform) คลอรโพรแฟม (Chlorpropham ) คอปเปอรซลเฟต (Copper sulfate) ไซยานาไซน (Cyanazine ) ไซโคลเฮกซไมด (Cycloheximide) ไซโรมาไซน (Cyromazine) 2,4- ด (2,4-D) ไดคลอบนล (Dichlobenil) ไดคลอโรฟน (Dichlorophene) ดเอมเอฟ (DMF) 2,4- ดพ (ไดคลอพอป) (2,4-DP (Dichlorprop)) Dinocap (Karathane) (ไดโนแคพ ;คาราเธน)

เฟนารมอล (Fenarimol) เฟโนซาพรอพ เอทธล (Fenoxaprop ethyl) ฟลอะซฟอพบวทว (Fluazifop-butyl) ฟอลเปท (Folpet) เฮกซาคลอโรเบนซน (Hexachlorobenzene) ไคโนพรน (Kinoprene) มาเลอกไฮดราไซด (Maleic hydrazide) แมนโคเซบ (Mancozeb) เมทธลพาราไธออน (Methyl parathion) เมทโธพรน (Methoprene ) ไมเรค (Mirex ) ฟนามฟอส (เนมาเคอร) (Fenamiphos ; Nemacur) ไนโตรเฟน (ทโอเค) (Nitrofen ; TOK) ออรโธฟนลฟนอล (Ortho-phenylphenol) แพคโคลบวทราโซล (Paclobutrazol) พซเอนบ (PCNB ) ฟอสเมท (Phosmet) พคคลอแรม (Picloram) โพรพาไกต (โอไมท) (Propargite ;Omite) โซเเดยมอารเซเนท (Sodium arsenate) โซเดยมอารเซไนท (Sodium arsenite) โซเดยมโอมาไดน (Sodium omadine) 2,4,5-ท (2,4,5-T) เทอรราโซล (Terrazole) ไตรอะไดมฟอน (Triadimefon)


51

สารเคมกาจดศตรพชทกอใหเกดความผดปกตตอโครงสรางของทารกในครรภ ของสตวทดลองในหองปฏบตการ

ไดโนเซบ (Dinoseb) ไดควอท (Diquat) เอนโดซลแฟน (Endosulfan) เอนโดธอล (Endothall ) เอทไธออน (Ethion) 2-เอทธล 1,3- เฮกเซนไดออล (2-Ethyl 1,3-hexanediol) เอทธลนไดคลอไรด (Ethylene dichloride)

ไตรบวทวทนออกไซด (Tributyltin oxide) ไตรคลอรฟอน (Trichlorfon) ไตรฟลราลน (Trifluralin) ไตรฟนลทนฟลออไรด (Triphenyltin fluoride) ไตรฟนลทนอะซเตด (Triphenyltin acetate) ไตรฟนลทนไฮดรอกไซด (Triphenyltin hydroxide) ไวนซน (Vinyzene) วารฟารน ( Warfarin)

แหลงขอมล: U.S. Environmental Protection Agency. Teratogenic Pesticides (as of June 1988),

Office of Pesticide Programs, Washington, D.C. 1998. California Environmental Protection Agency, ‘Chemicals Known to the State to Cause Reproductive Toxicity’, Office of

Environmental Health Hazard Assessment, Sacramento, CA. December 26, 1997.

รวบรวมโดย: Dr. Marion Moses, Pesticide Education Center, San Francisco CA., 1999


52

ภาคผนวก 12 แบบฟอรมการเฝาระวงตนเอง

แสบตา/ปวดแสบรอน/คนตา

แสบจมก

ตาพรามว

นอนไมหลบ

นาตาไหล

นาลายไหล

ตาแดง หนงตากระตก

นามกไหล เลอดกาเดาไหล

เหงอออกมาก

เจบ/แนนหนาอก

ปวดเกรงทอง

อาการชา

ไมรสกตว

หายใจมเสยงวด

ผนคนทผวหนง- ผนแดง - ผนขาว - ผวแตก - ตมพพอง - ผวแหง

กลามเนอ เปนตะครว

กลามเนอออนแรง

มอสน

เวยนศรษะ, มนงง, หนามด ลมชก

หมดสต

อาเจยน เจบคอ

ออนเพลย ปวดศรษะ

ไอ

คลนไส

ทองเสย

คนผวหนง

เหงอออก

เดนโซเซ

หายใจตดขด

เลบบด/หลด

ใจสน

คอแหง

การสํารวจเกษตรกรและเด ็ก ... · 2016. 12. 5. ·...

Documents

Transcript of การสํารวจเกษตรกรและเด ็ก ... · 2016. 12. 5. ·...