การเปรียบเทียบความพึงพอใจต่อสวัสดิการกับคุณภาพชีวิต ในการท ...acad.vru.ac.th/Journal/journal
วารสารทองสุขวิชาการ (THONGSOOK JOURNAL) ·...
Transcript of วารสารทองสุขวิชาการ (THONGSOOK JOURNAL) ·...
วารสารทองสขวชาการ (THONGSOOK JOURNAL)
ชอวารสาร วารสารทองสขวชาการISSN:2286-6698(สงวนลขสทธ)
กำาหนดเผยแพร 2ฉบบตอป ฉบบท1มกราคม-มถนายน ฉบบท2กรกฎาคม-ธนวาคม
เจาของ บณฑตวทยาลยวทยาลยทองสข
วตถประสงค เพอเปนสอกลางในการแลกเปลยนความรความเหนทางวชาการในระดบอดมศกษาของอาจารย บคลากรและนกศกษาทงภายในและภายนอกสถาบน
สถานทตดตอ บณฑตวทยาลยวทยาลยทองสข 99/79ถนนบรมราชชนนแขวงศาลาธรรมสพน เขตทววฒนากรงเทพมหานคร10170 โทรศพท02-8851421-4ตอ52 โทรสาร02-8851426
l กองบรรณาธการทรงไวซงสทธการพจารณาและตดสนการลงตพมพลงในวารสาร
l ทศนะและขอคดเหนดงปรากฏในบทความตางๆ ของวารสารฉบบน เปนของผเขยนแตละทาน
สำานกงานบณฑตวทยาลยวทยาลยทองสขและกองบรรณาธการ ไมจำาเปนตองเหนดวยและไมม
สวนรบผดชอบใดๆ ผประสงคจะนำาขอความจากบทความไปเผยแพรตอ ตองไดรบอนญาตจาก
ผเขยน
พมพท :บรษทวรวรรณพรนทตงแอนดแพคเกจจงจำากด110/14หม5ซอยอบต.บางไผถนนนครอนทรตำาบลบางไผอำาเภอเมองนนทบรจงหวดนนทบร
ปท 1 ฉบบท 1 (มกราคม - มถนายน 2555)
บรรณาธการ ดร.พรจตอรณยกานนท
ผทรงคณวฒประจำากองบรรณาธการศ.ดร.นายแพทยประสทธวฒนาภา รศ.ดร.สทธวรรณตนตรจนาวงศรศ.ดร.ไพรตนวงษนาม รศ.ดร.นราสมประสงค รศ.ดร.สมานงามสนท รศ.สนาสทธเลศประสทธผศ.ดร.ประยงคเนาวบตร ผศ.ดร.อรรถกฤษปจฉมนนทผศ.ดร.กณฑมานลทองคำา ดร.จกพรรดวะทาดร.ไพรชถตยผาด ดร.อลงกตวรกนาวาอากาศตรดร.กองเกยรตบรณศร
กองบรรณาธการ
รศ.จนตรคปตะวาทน ดร.กตตวฒนรตนดลกณภเกตดร.จำาลองนกฟอน ดร.ศรกาญจนไกรบำารงดร.ในตะวนกำาหอม นายชยวฒนธระกลพศทธ
เลขานการ นางสาวสรยาศศะรมย
วารสารทองสขวชาการ (THONGSOOK JOURNAL)
วทยาลยทองสข ไดจดตงขนดวยปณธานและเจตนารมณอนมงมนของ ดร.พรชย อรณยกานนท
โดยไดรบการอนมตการจดตงจากทบวงมหาวทยาลย เมอวนท 10 ตลาคม 2537 นบถงปจจบนป 2555 ก
ครบรอบ 18 ป นบเปนการกาวเดนทคอนขางยาวนาน และมนคงในฐานะขององคการทมงการผลตบณฑต
การใหบรการทางวชาการแกสงคม การวจย และการอนรกษทำานบำารงศลปวฒนธรรม
หากพจารณาดระยะเวลาทผานมา วทยาลยทองสขกคงถงเวลาทตองทบทวนและวางแผนทจะกำาหนด
บทบาทของตนเองใหแนชด และกาวเดนตอไปใหสอดคลองกบเสนทางการพฒนาวชาการระดบ
อดมศกษาตามแผนการพฒนาการศกษาของประเทศและความตองการของชมชนในทองถน ภาย
ใตสภาวการณเปลยนแปลงของระบบการบรหารการศกษาของประเทศ วทยาลยทองสขไดมการ
ปรบปรงการบรหารจดการภายในอยางตอเนอง เพอใหเกดความสมดลทงในดานปรมาณและคณภาพของ
การจดการเรยนการสอน การวจย และการใหบรการวชาการแกสงคม
วารสารทองสขวชาการ ฉบบนจงนบเปนฉบบปฐมฤกษ โดยมวตถประสงคเพอจะเผยแพรผลงานทาง
วชาการ ผลงานวจยของคณาจารย นกวจย นกศกษาในระดบบณฑตศกษา และเผยแพรขอมลตางๆ
ทเปนประโยชนตอวงการวชาการในหลากหลายสาขาวชา ทงดานรฐประศาสนศาสตร บรหารธรกจ
การบรหารการศกษา เปนตน ใหกวางขวางในระดบประเทศและระดบภมภาคในเอเซย
การจดทำาวารสารฉบบนสำาเรจลงไดดวยความรวมมอของหลายฝาย ตงแต ทปรกษา ผทรงคณวฒ
ผเขยนบทความ และกองบรรณาธการทกคน ซงวทยาลยทองสขขอขอบคณไว ณ โอกาสนดวย ขณะ
เดยวกนภาระหนาทการใหบรการวชาการยงคงกาวเดนตอไป และการจะบรรลวตถประสงคและเปาหมาย
อยางมประสทธภาพได คงจะตองขนอยกบศกยภาพของทมงานเปนสำาคญ จงขอฝากความหวงใน
การทจะรวมกนพฒนาวทยาลยทองสขไวกบทกฝายทเกยวของ เพอความกาวหนาทางวชาการและ
การเปนสถาบนการอดมศกษาอยางมคณภาพ
ดร.พรจต อรณยกานนท
อธการบดวทยาลยทองสข
บทบรรณาธการบทบรรณาธการ
สารบญหนา
บทความวชาการหลกนตรฐและนตธรรม
ดร.อลงกต วรก .....................................................................................................................8-14
ระบบบรหารราชการ
ดร.กตตวฒน รตนดลก ณ ภเกต ...........................................................................................15-31
กลวธการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาทกษะทางภาษาสประชาคมอาเซยน
รศ.จนตร คปตะวาทน .........................................................................................................32-42
บทความวจยยทธศาสตรการใชกฎหมายความมนคงและการใชหนวยกำาลงดานความมนคง
เพอการบงคบใชกฎหมายทเหมาะสมตอการแกไขปญหาการกระทำาความผด
กฎหมายตามแนวชายแดนภายใตกรอบการลงทน และกรอบขอตกลงการคา
เสรอาเซยนศกษากรณรมแนวชายแดนไทย - กมพชา เสนอ คณะกรรมาธการ
กจการชายแดนไทย สภาผแทนราษฎร
ดร. กตตวฒน รตนดลก ณ ภเกต ........................................................................................44-69
ความเหมาะสมและความเปนไปไดในการใหบรการและการคมครอง
ทางสงคมแรงงานนอกระบบ
สรชย สอนภกด ..................................................................................................................70-76
การจดระบบสวสดการสงคมไทย
วรรณทพย วรรณแกว .........................................................................................................77-83
สารบญ
ผลกระทบการจางงานแบบเหมาชวง
อนทรา สวรรณชาต ...........................................................................................................84-105
ความพงพอใจตอการพฒนาระบบราชการ
เทพ สมางามยา ...............................................................................................................99-105
แนวทางการบรหารจดการรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ในจงหวดนครปฐม
สรยา ศศะรมย* ..............................................................................................................106-116
ความพงพอใจในการทำางานบรษทบางกอกพลาสแพค 99 จำากด
บญรบ เจรญสข* ............................................................................................................117-127
รายละเอยดการสงบทความจดพมพในทองสขวารสารวชาการ ................................ 128
บทความวชาการ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL8
ความนำา
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบปจจบน
มาตรา 3 บญญตวา “การปฏบตหนาทของรฐสภา
คณะรฐมนตร ศาล รวมทงองคกรตามรฐธรรมนญและ
หนวยงานของรฐ ตองเปนไปตามหลกนตธรรม” เปนการ
บญญตคำาวา “หลกนตธรรม” ไว อยางไรกตามการราง
รฐธรรมนญไดใชคำาวา “หลกนตรฐ” ไมใช “หลกนตธรรม”
ตอมาจงไดเปลยนแปลงคำาวา “หลกนตรฐ” เปนคำาวา
“หลกนตธรรม” ในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
ฉบบปจจบน
การใชหลกนตรฐกบหลกนตธรรมคกนไป โดย
แทจรงแลวควรแยกความแตกตางตามความหมาย
เพราะหลกนตรฐและหลกนตธรรมแมมเปาหมายจำากด
อำานาจปกครองใหอยในกรอบของกฎหมาย แตมกไมม
การอธบายถงคำาวานตรฐและนตธรรม และไมปรากฏ
การอภปรายความแตกตางของหลกการและความหมาย
ของหลกนตธรรมกบอำานาจสงสดของรฐ และหลกนตรฐ
กบสทธขนพนฐาน โดยหลกการทงสองประการนมความ
มงหมายใหผบรหารปกครองบานเมองจะกระทำาการ
ใดๆ กตาม การกระทำานนตองสอดคลองกบกฎหมาย
จะขดตอกฎหมายไมไดแตหลกการทงสองมพนฐาน
ความแตกตางกนโดยเฉพาะเยอรมนพฒนาความคดวา
ดวยหลกนตรฐและสวนองกฤษพฒนาความคดวาดวย
หลกนตธรรมทเกยวพนกบประวตศาสตรและการตอส
ทางการเมองทแตกตางกน
หลกนตรฐ (Rechtsstaatsprinzip)
“นตรฐ” แปลจากภาษาเยอรมนวา “Rechtsstaat”
ประกอบจากคำาสองคำา คอ Recht แปลวา กฎหมาย สวน
“สทธ” Staat แปลวา รฐ1 องกฤษ แปลวา rule of law หรอ
state-under-law ฝรงเศส แปลวา état constitutionnel
หรอ état de droit อยางไรกตาม ประเดนสำาคญอย
ท Rechtsstaat หรอนตรฐนน กฎหมายไมเปดโอกาส
ใหผปกครองใชอำานาจตามอำาเภอใจ ภายใตกฎหมาย
บคคลทกคนตองเสมอภาคกน และบคคลตองทราบวา
กฎหมายมงประสงคบงคบใหตนทำาอะไรหรอไมใหตนทำา
อะไร ผลรายหากฝาฝนกฎหมายคออะไร เพอใหบคคล
ปฏบตตนไดถกตองสอดคลองกบกฎหมาย2
หลกนตรฐและหลกนตธรรมดร.อลงกต วรก
1Zolo, The Rule of Law : A Critical Reappraisal, in : P. Costa / D. Zolo (eds.), The Rule of Law History, Theory and Criticism, Dordrecht
: Springer, 2007, p. 3. และ J.Stone, The Province and Function of Law, Cambridge : Harvard University Press, 1950, p. 713., P. Van Dijk, Judicial Review of Governmental Action and the Requirement of a Interest to Sue, Alphen aan den Rijn : Sijthoff & Noordhoff, 1980, p.1. 2N. MacCormick, “Constitutionalism and Democracy” in R. Bellamy (ed.), Theories and Concepts of Politics, Manchester (NY) : Manchester
University Press, 1993., pp. 125, 128-30; อยางไรกตาม MacCorMick เหนวา นตรฐ (Rechtsstaat) ไมมความแตกตางในสาระสำาคญจาก นตธรรม (rule of law) ด N. MacCormick, Der Rechtstaat und die “rule of law” , Juristenzeitung, 39 (1984), p. 56. และ K. Doehring, Allgemeine Staat-slehre, Heidelberg : Mueller, 2004., p. 172.
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 9
ดงนน นตรฐคอรฐทปกครองโดยกฎหมาย
ไมใชโดยมนษย (government of law and not of men)
กลาวไดวาเสาหลกทคำาจนนตรฐไวกคอการปกปอง
บคคลจากการกระทำาตามอำาเภอใจของรฐหรอผปกครอง
โดย Robert von Mohl เสนอวา การดำารงอยของรฐไม
ควรจะขนอยกบกำาลงอำานาจ แตขนอยกบเหตผล
กอนทจะเรมมคำาอธบายเกยวกบนตรฐ ความคด
เรองนตรฐพฒนาจากรฐสมบรณาญาสทธราชยไปส
การใชอำานาจ ตองคำานงถงเสรภาพและเหตผลททำาให
มโนทศนวาดวยนตรฐ แมจะเปนมโนทศนทสนบสนน
เสรภาพ แตกขาดลกษณะประชาธปไตย ไมมความ
สมพนธในทางอำานาจระหวางรฐกบราษฎร เรองเสรภาพ
ในทางความคดและเสรภาพในทางการเมอง
ประเดนทนาสนใจเกยวกบนตรฐอยทความคด
วา มนษยทกคนจงเกดมามศกดศรเหมอนกน ไมมใคร
เกดมาในฐานะทเปนทาส มนษยทกผทกนามมความ
สามารถทจะรวาอะไรถกอะไรผดไดดวยตนเอง กลาว
คอ มนษยทกคนเขาถงกฎหมายธรรมชาตหรอเหตผล ได
เชอมโยงความคดวาสทธตามธรรมชาตคอสทธทมนษย
แตละคนมตดตวมาตามธรรมชาต เชน สทธในชวต สทธ
ในรางกาย สทธดงกลาวนมนษยแตละคนมอยโดยไมขน
อยกบรฐและไมขนอยกบกฎหมายทเปนองคประกอบ
สำาคญของหลกนตรฐ
ทำาใหราษฎรเรยกรองใหรฐปกปองคมครองสทธ
และเสรภาพ เพราะการปกปองคมครองสทธและ
เสรภาพเปนจรงไดเมอมรฐธรรมนญทกำาหนดใหอำานาจ
ของรฐตองผกพนอยกบกฎหมาย กฎหมายตองเปนกฎ
เกณฑกำาหนดขอบเขตภารกจของรฐ กฎหมายตองสราง
กลไกควบคมการใชอำานาจของรฐ และกฎหมายตอง
ประกนสทธและเสรภาพ
แนวคดดงกลาวเปนแนวคดทตองการสรางความ
ชดเจน ความมนคง และความแนนอนใหเกดขนในระบบ
กฎหมาย นตรฐจงอยทความผกพนของฝายปกครองตอ
กฎหมายทบงคบใช และการปกปองคมครองสทธของ
ปจเจกชนทเกดจากกฎหมาย ทำาใหเมอกลาวถงนตรฐจะ
ตองพดถงองคประกอบทงสองดาน คอ ในทางรปแบบ
และในทางเนอหา กลาววานตรฐเปนรฐทปกครองโดย
กฎหมาย อาจจะนำาไปสความเขาใจผดได โดยเฉพาะ
อยางยงในประเทศไทย กฎหมายยอมรบคำาสงของคณะ
รฐประหารวาเปนกฎหมาย โดยทไมไดตงคำาถามวาสง
ทเกดจากการประกาศของคณะรฐประหารมเนอหาถก
ตองเปนธรรมและสมควรเปน “กฎหมาย” ทผกพน รฐ
ตองปฏบตตามหรอไม
ดงนน แนวความคดพนฐานของนตรฐคอ การ
จำากดอำานาจของรฐโดยกฎหมาย การทำาใหรฐตอง
ผกพนอยกบหลกการพนฐานและคณคาทางกฎหมาย
โดยบงคบใหรฐตองคมครองสทธเสรภาพของบคคล
รฐตองดำาเนนการในดานตางๆ เพอใหเกดความเปน
ธรรมอยางแทจรงในสงคม โดยการสรางระบบปกปอง
คมครองสทธเสรภาพของบคคล การมองคกรตลาการ
ขนมาโดยเฉพาะ (ศาลรฐธรรมนญ) และการใหหลกนต
รฐเปนหลกการพนฐานของรฐธรรมนญใหรฐตองกระทำา
การโดยยตธรรมและถกตอง ประกอบไปดวยหลกการ
ยอยๆ หลายประการ
1. หลกการแบงแยกอำานาจมใหอำานาจของรฐรวม
ศนยอยทองคกรใดองคกรหนง แตแบงแยกการใชอำานาจ
หรอกระจายการใชอำานาจของรฐใหองคกรตางองคกร
กนเปนผใช เพอใหเกดการดลและคานอำานาจกน โดย
อำานาจนตบญญต อำานาจบรหาร และอำานาจตลาการ
2. หลกความชอบดวยกฎหมายขององคกรของ
รฐตองผกพนอยกบกฎหมายและกรอบทรฐธรรมนญ
บญญตไว ในกรณทการกระทำาทางปกครองมผลกาว
ลวงสทธเสรภาพของราษฎร ตองมกฎหมายใหอำานาจ
ฝายปกครองกระทำาการเชนนนได หากไมมกฎหมายให
อำานาจแลว การกระทำาทางปกครองนนยอมไมชอบดวย
กฎหมาย
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL10
3. หลกการประกนสทธในกระบวนการพจารณา
ในชนเจาหนาทและศาล รฐตองเปดโอกาสใหราษฎรได
ตอสปองกนสทธของตนในกระบวนการพจารณาองคกร
ของรฐตองรบฟงบคคล เปดโอกาสใหบคคลนำาพยาน
หลกฐานเขาหกลางขอกลาวหากอนตดสนใจกำาหนด
มาตรการทางกฎหมายทเปนผลรายแกบคคลนนทเปน
ธรรม อนงรฐตองเปดโอกาสใหราษฎรสามารถฟอง
องคกรของรฐทกอใหเกดความเสยหายแกตนตอศาลได
4. หลกการประกนสทธของปจเจกบคคลในการ
เขาถงกระบวนการยตธรรม รฐกำาหนดกระบวนการ
วนจฉยชขาดขอพพาททเกดขนระหวางเอกชนกบเอกชน
ไปสศาล และกำาหนดผลผกพนเดดขาดของคำาพพากษา
ไวเพอใหเกดความมนคงแนนอนในระบบกฎหมาย การ
ตรากฎหมายใชบงคบกบราษฎรนนตองมความชดเจน
และแนนอนเพยงพอทราษฎรจะเขาใจได ตองคมครอง
ความเชอถอและไววางใจทบคคลมตอกฎหมายโดยตรง
ดวยบทบญญตวาดวยสทธขนพนฐานของบคคลปองกน
ตนจากการลวงละเมดโดยรฐ เชน สทธในชวต สทธใน
รางกาย สทธในทรพยสน สทธทเรยกรองใหรฐกระทำาการ
ทเปนประโยชนแกตน เชน สทธไดรบการรกษาพยาบาล
5. หลกความพอสมควรแกเหต การใชอำานาจของ
รฐตองเปนไปโดยพอเหมาะพอประมาณเพอใหบรรล
วตถประสงคทชอบธรรม รฐไมอาจใชมาตรการใดๆ เพอ
ทจะบรรลวตถประสงคทตองการ การบรรลวตถประสงค
ทชอบธรรมตองใชเครองมอหรอมาตรการทางกฎหมาย
ทถกตอง พอเหมาะพอประมาณ การทำาใหบคคลไดรบ
ผลรายอยางรนแรงเสยหายเกนกวาทจะคาดหมายจาก
บคคลนน ไมไดสดสวนกบประโยชนทสาธารณะทไดรบ
การใชเครองมอหรอมาตรการทางกฎหมายนน ยอมไม
อาจทำาไดในนตรฐโดยเคารพตอหลกความเสมอภาค คอ
รฐตองปฏบตตอสงทมสาระสำาคญเหมอนกนใหเหมอน
กนและปฏบตตอสงทมสาระสำาคญแตกตางกน ใหแตก
ตางกนออกไปตามสภาพของสงนนๆ
หลกนตธรรม (The Rule of Law)
หลกนตธรรม มาจากคำาวา The Rule of Law เปน
ความคดทวามนษยไมควรตองถกปกครองโดยมนษย
แตควรถกปกครองโดยกฎหมาย Bill of Rights ทำาให
รฐสภาเปนรฐาธปตยคกนกบกษตรย อยางไรกตาม
รฐสภาสามารถจำากดอำานาจกษตรยและไดกลายเปน
รฐาธปตยแทนทกษตรย และศาลกไดเขามบทบาท
พพากษาคดไปในทางยนยนความเปนกฎหมายสงสด
ของ Common Law ทพฒนาขนโดยศาล โดยกษตรย
และสภา ยอมตองตกอยภายใต Common Law กษตรย
รฐสภาจะตรากฎหมายหรอกำาหนดกฎเกณฑใดใหขดกบ
Common Law ไมได และศาลทรงไวซงอำานาจเดดขาด
ในการวนจฉยวากฎหมายหรอกฎเกณฑนนขดหรอแยง
กบ Common Law หรอไม
หลกนตธรรมตองสมพนธใกลชดกบความมอำานาจ
สงสดของรฐสภา และหลกนตธรรมนนสาระทสำาคญ คอ
บคคลทกคนยอมเสมอภาคกนตอหนากฎหมาย บคคล
ไมวาจะในชนชนใดยอมตองตกอยภายใตกฎหมายปกต
ธรรมดาของแผนดน (the ordinary law of the land)
ซงบรรดาศาล (ordinary courts) จะเปนผรกษาไวซง
กฎหมายดงกลาว บคคลทงหลายยอมไมตองถกลงโทษ
หากไมไดกระทำาการอนผดกฎหมาย และไมมผใดทงสน
แมแตกษตรยทจะอยเหนอกฎหมายได
การกระทำาทงหลายทงปวงของรฐบาลและฝาย
ปกครองตองอยภายใตบงคบของกฎหมาย ตองไม
กระทำาการกาวลวงสทธและเสรภาพของราษฎรตาม
อำาเภอใจ หากปรากฏวารฐบาลหรอฝายปกครองกระทำา
การอนขดตอกฎหมาย การกระทำาดงกลาวยอมตองถก
ฟองคดยงศาลยตธรรมหรอศาลธรรมดาได เพราะรฐบาล
หรอเจาหนาทไมมสทธพเศษใดๆ เหนอกวาราษฎร
หลกนตธรรมในแงทคนทกคนตองตกอยภายใต
กฎหมายและภายใตศาลเดยวกนตามหลกความเสมอ
ภาคตอหนากฎหมายนน หากจดใหมศาลปกครอง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 11
หรอองคกรอนซงไมใชศาลยตธรรมหรอศาลธรรมดา
ทำาหนาทตดสนคดปกครอง บรรดาขาราชการตางๆ ท
ถกฟองในศาลปกครองวากระทำาการโดยไมชอบดวย
กฎหมายยอมอยในฐานะทไดเปรยบกวาราษฎรทวไป
ซงไมถกตองจากระบบกฎหมายองกฤษจนถงปจจบน
อาจกลาวไดวา สทธขนพนฐานของราษฎรไดรบ
การคมครองและปกปองโดยรฐธรรมนญ รฐสภาและ
ศาล
เมอยอมรบวารฐสภามอำานาจสงสดอาจเปนไป
ไดทรฐสภานนเองจะกระทำาการอนกาวลวงสทธเสรภาพ
ของบคคล แตทางปฏบตรฐสภาจะไมตรากฎหมายทขด
หรอแยงกบหลกนตธรรม ในทสดแลว การตรากฎหมาย
ของรฐสภาจงขนอยกบเจตจำานงของประชาชน และ
เมอกลาววารฐสภาเปนผทรงอำานาจสงสด ในระบอบ
ประชาธปไตยยอมตองเขาใจวารฐสภายอมทรงอำานาจ
สงสดในหมองคกรตางๆ ของรฐ
ในปจจบนเนอหาของหลกนตธรรม คอ ความ
คาดหมายไดของการกระทำาของรฐ ความชดเจนของ
กฎหมาย ความมนคงของกฎหมาย ความเปนกฎเกณฑ
ทวไปของกฎหมาย ความเปนอสระของศาล การเคารพ
ในหลกความยตธรรมตามธรรมชาต ตลอดจนความ
สะดวกในการเขาถงกระบวนการยตธรรม คอ
1) กฎหมายจะตองบงคบเปนการทวไปกบบคคล
ทกคน ไมเวนแมแตองคกรเจาหนาทของรฐ
2) กฎหมายจะตองไดรบการประกาศใชอยางเปด
เผย
3) กฎหมายจะตองไดรบการตราขนใหมผลบงคบ
ไปในอนาคต ไมใชตราขนเพอใชบงคบยอนหลงไปใน
อดต
4) กฎหมายจะตองไดรบการตราขนโดยมขอความ
ทชดเจน เพอหลกเลยงมใหเกดการบงคบใชทไมเปน
ธรรม
5) กฎหมายจะตองไมมขอความทขดแยงกนเอง
6) กฎหมายจะตองไมเรยกรองใหบคคลปฏบตใน
สงทไมอาจเปนไปได
7) กฎหมายตองมความมนคงตามสมควร แตกจะ
ตองเปดโอกาสใหแกไขใหสอดคลองกบสภาพของสงคม
ทเปลยนแปลงไปได
8) กฎหมายทไดรบการประกาศใชแลวจะตอง
ไดรบการบงคบใหสอดคลองตองกน กลาวคอตอง
บงคบการใหเปนไปตามเนอหาของกฎหมายทได
ประกาศใชแลวนน
ความแตกตางหลกนตรฐและหลกนตธรรมมความ
แตกตางกน ดงน
1. ความแตกตางในแงบอเกดของกฎหมาย
กฎเกณฑทมเนอหาสอดคลองกบจารตประเพณ
ทปฏบตกนโดยทวไปในราชอาณาจกร จงเรยกวา
Common Law ไดรบการ “สราง” ขนโดยผพพากษา เมอ
ศาลไดตดสนคดใดคดหนงไปแลว หลกกฎหมายทศาลได
สรางขนเพอใชตดสนคดกตกทอดตอมาเปนลำาดบ และ
กลายเปนสวนหนงของกฎหมายทใชบงคบอยจรงในบาน
เมอง โดยเหตท Common Law มผลใชบงคบไดในคดท
ศาลไดตดสนวางหลกไปแตละคด คำาวา Case Law กบ
Common Law จงเปนคำาทใชในความหมายเดยวกน นน
คอหมายถงกฎหมายทเกดจากผพพากษา
การทระบบกฎหมายองกฤษยอมรบใหผพพากษา
สามารถ “สราง” กฎหมายขนมาไดเองน สงผลใหระบบ
กฎหมายขององกฤษมลกษณะทยดหยน และสามารถ
พฒนาใหสอดคลองกบสภาพของสงคมทเปลยนแปลง
ไปตลอดเวลา อยางไรกตาม ไมไดหมายความวาใน
ระบบกฎหมายองกฤษ ศาลจะเปลยนแปลงแนวการ
ตดสนอยางไรกไดตามอำาเภอใจ เพราะหลกทวาศาลใน
คดหลงตองผกพนตามหลกกฎหมายทศาลในคดกอนได
ตดสนไวแลว ยงเปนหลกทสำาคญ การเปลยนแปลงแนว
คำาพพากษาจงไมใชจะกระทำาไดโดยงาย
ในขณะระบบกฎหมายในภาคพนยโรปกลบม
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL12
ธรรมเนยมปฏบตทแตกตางออกไป เพราะในภาคพน
ยโรปกฎหมายเกดขนจากการตราโดยกระบวนการ
นตบญญต ผพพากษาในฐานะทเปนผทรบใชรฐมหนา
ทในการปรบใชกฎหมาย การตดสนคดของผพพากษา
ในแตละคดไมมผลเปนการสรางกฎหมายขนมาใหม
แนวทางการตดสนคดของศาลในภาคพนยโรปจงไม
ถอวาเปนบอเกดของกฎหมาย
เมอเปรยบเทยบกบระบบกฎหมาย Common Law
ขององกฤษ ระบบกฎหมาย Civil Law ของภาคพนยโรป
ขอดกคอ ความแนนอนแหงนตฐานะจะมสงกวา แตอาจ
มขอเสยทตรงการปรบตวใหเขากบสภาพของสงคมท
เปลยนแปลง อยางไรกตาม ถอยคำาตวบทกฎหมายใน
ระบบกฎหมาย Civil Law เปนถอยคำาเชงหลกการ หรอ
ถอยคำาทมความหมายไมเฉพาะเจาะจง ศาลในระบบ
กฎหมาย Civil Law สามารถตความตวบทกฎหมายให
สอดรบกบความยตธรรมและสภาพของสงคมภายใต
กรอบของนตวธ
2. ความแตกตางในแงของการคมครองสทธ
ขนพนฐาน
ระบบกฎหมาย Common Law ในองกฤษม
รฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษร การประกนสทธ
ขนพนฐานของบคคล จงไมไดเปนการประกนในระดบ
รฐธรรมนญแตประกนสทธขนพนฐานโดยองคกร
ตลาการ
ในภาคพนยโรป สทธขนพนฐานของบคคลได
รบการบญญตไวใน “กฎหมายพนฐาน” ซงถอวาเปน
รฐธรรมนญของประเทศ ผกพนทงองคกรนตบญญต
บรหารและตลาการในฐานะทเปนกฎหมายทมผลใช
บงคบไดโดยตรง หมายความวา การตรากฎหมายขนใช
บงคบ องคกรนตบญญตมหนาทในทางรฐธรรมนญตอง
ไมตรากฎหมายใหขดหรอแยงตอบทบญญตวาดวยสทธ
ขนพนฐาน มฉะนนยอมตองถอวากฎหมายดงกลาวขด
ตอรฐธรรมนญ
3. ความแตกตางในแงของการควบคมตรวจ
สอบการตรากฎหมาย
ตามหลกนตรฐ องคกรนตบญญตตองผกพนตอ
รฐธรรมนญในการตรากฎหมายขนใชบงคบ เพอใหหลก
ความผกพนตอรฐธรรมนญขององคกรนตบญญตมผลใน
ทางปฏบต หลายประเทศจงกำาหนดใหมองคกรทควบคม
ตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายท
องคกรนตบญญตตราขน ไดแกศาลรฐธรรมนญ และ
ศาลรฐธรรมนญตองผกพนตนตอรฐธรรมนญดวย โดย
องคกรนตบญญตโดยเกณฑในทางกฎหมาย ไมอาจ
นำาเจตจำานงของตนเขาแทนทเจตจำานงขององคกร
นตบญญตได
ในหลกนตธรรมนน รฐสภาเปนรฐาธปตย รฐสภา
สามารถตรากฎหมายได ไมอาจตรากฎหมายขดหรอ
แยงตอรฐธรรมนญได แมศาลในองกฤษไมมอำานาจ
ตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญการตรากฎหมาย
ของรฐสภาองกฤษจงเปนการควบคมกนทางการเมอง
ไมใชทางกฎหมาย
กลาวไดวา หลกนตรฐทพฒนามาในเยอรมน
ส ม พ น ธ ก บ ห ล ก ค ว า ม เ ป น ก ฎ ห ม า ย ส ง ส ด ข อ ง
รฐธรรมนญ คมครองความเปนกฎหมายสงสดของ
รฐธรรมนญโดยองคกรตลาการ ขณะทหลกนตธรรมท
พฒนามาในองกฤษสมพนธกบหลกความมอำานาจสงสด
ของรฐสภา
4. ความแตกตางในแงของการมศาลปกครอง
และระบบวธพจารณาคด
ระบบกฎหมายองกฤษไมมการแบงแยกกฎหมาย
เอกชนกบกฎหมายมหาชน องกฤษจงไมมการจดตงศาล
ปกครองขนมาเปนอกระบบศาลหนงโดยเฉพาะคขนาน
ไปกบศาลยตธรรม การฟองรอง ความชอบดวยกฎหมาย
ของการกระทำาของฝายปกครอง ราษฎรองกฤษอาจฟอง
ไดในศาลยตธรรมหรอศาลธรรมดา โดยหลกนตธรรม
ถอวาทงราษฎรและองคกรเจาหนาทของรฐตางตองตก
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 13
อยภายใตกฎหมายเดยวกนและภายใตศาลเดยวกน
ระบบกฎหมายเยอรมนซงแยกกฎหมายมหาชนกบ
กฎหมายเอกชนออกจากกนนน ปจจบนเยอรมนมระบบ
ศาลแยกออกตางหากจากกนถงหาระบบศาล (ยงไม
นบศาลรฐธรรมนญ) ระบบศาลธรรมดา (ศาลยตธรรม)
ระบบศาลปกครอง ระบบศาลแรงงาน ระบบศาลภาษ
อากร ระบบศาลสงคม (ขอพพาทอนเกดจากกฎหมาย
ประกนสงคม ฯลฯ จะไดรบการพจารณาโดยศาลสงคม)
หลกนตธรรมทพฒนาระบบกฎหมายองกฤษ
ปฏเสธการจดตงศาล “เฉพาะ” เพอพจารณาพพากษา
คด เพราะเกรงวาจะกอใหเกดความไมเสมอภาคหรอ
ไมเทาเทยมกน หลกนตรฐทพฒนามาในระบบกฎหมาย
เยอรมนไมมปญหาสงผลตอการออกแบบระบบวธ
พจารณาคดตลอดจนการนำาพยานหลกฐานเขาสบใน
ชนศาล ในระบบกฎหมายองกฤษ ศาลองกฤษจะทำา
หนาทเปนคนกลางอยางเครงครด ศาลจะรบฟงพยาน
หลกฐานของคความในคดไมวาคดนนจะเปนคดแพง
หรอคดปกครอง จะควบคมกระบวนพจารณาใหคความ
ทงสองฝายตอสกนอยางเปนธรรม ตดสนคด บทบาท
ของผพพากษาในองกฤษจงเปนเสมอนผทแกไขปญหา
ความขดแยงโดยทำาใหผลของคดมลกษณะเปนการ
ชดเชยใหความเปนธรรม ในระบบกฎหมายเยอรมน ใน
คดทางกฎหมายมหาชน ศาลเยอรมนมอำานาจในการ
คนหาความจรงในคดโดยไมจำาเปนตองผกพนอยกบ
พยานหลกฐานทคความไดยนมาเทานน ผพพากษา
เยอรมนจงเปรยบเสมอนเปนแขนของกฎหมายทยน
ออกไป มลกษณะเปนผแทนของรฐทถอดาบและตราช
ไวในมอ วนจฉยคดไปตามกฎหมายและความยตธรรม
และบงคบใชกฎหมายใหบรรลผล จะพบวาผพพากษา
เยอรมนจะมบทบาทมากกวาในการขบเคลอนกระบวน
พจารณาคด ผพพากษาองกฤษจะทำาหนาทคลายเปน
คนกลางผควบคมกฎการตอสคดเทานน อำานาจของผ
พพากษาศาลองกฤษในแงของการสงลงโทษบคคลกม
มากกวาผพพากษาของศาลเยอรมน คดปกครองศาล
องกฤษอาจสงลงโทษบคคลฐานละเมดอำานาจศาลได
แมบคคลนนจะเปนเจาหนาทของรฐ หากปรากฏวาเจา
หนาทของรฐไมปฏบตตามคำาพพากษาของศาล ในขณะ
ทศาลปกครองเยอรมน แมศาลจะมอำานาจสงใหเจา
หนาทของรฐกระทำาการได แตหากเจาหนาทไมปฏบต
ศาลปกครองกไมมอำานาจสงลงโทษเจาหนาทโดยถอวา
เจาหนาทละเมดอำานาจศาลได
5. ความแตกตางในแนวความคดเรองการแบง
แยกอำานาจ
หลกนตรฐถอวาหลกการแบงแยกอำานาจเปนหลก
การทเปนองคประกอบสำาคญอนจะขาดเสยมได ในขณะ
ทหลกนตธรรมไมปรากฏเรองการแบงแยกอำานาจใน
หลกนตธรรม และในองกฤษรฐสภากบรฐบาลมความ
เชอมโยงกนอยางมาก นอกจากนในองกฤษมการมอบ
อำานาจใหองคกรฝายปกครองออกกฎหมาย บงคบการ
ตามกฎหมาย และอาจวนจฉยชขาดขอพพาทใน
ลกษณะทเปนการกระทำาในทางตลาการ อาจกลาวได
วาองกฤษไมมการแบงแยกอำานาจ ในสวนทเกยวกบ
องคกรตลาการ ทงหลกนตรฐและหลกนตธรรมตางมองค
ประกอบประการหนงตรงกน คอ การยอมรบความเปน
อสระขององคกรตลาการ
สงทาย
หลกนตรฐกบหลกนตธรรมเปนหลกการมงสราง
ความยตธรรมและสนตสขใหเกดขนในระบบกฎหมาย
เหนไดวา ระบบกฎหมายไทยพยายามเดนตามแนวทาง
ของหลกนตรฐ เหนไดจากการยอมรบหลกการแบงแยก
อำานาจในมาตรา 3 การยอมรบหลกความเปนกฎหมาย
สงสดของรฐธรรมนญในมาตรา 6 ตลอดจนการประกน
สทธเสรภาพของราษฎรไวในหมวด 3 แมกระนนเมอ
พเคราะหรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เหนได
วาประเทศไทยยงหางไกลจากความเปนนตรฐมาก แม
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL14
มาตรา 3 ของรฐธรรมนญจะประกาศยอมรบหลกการ
แบงแยกอำานาจ แตมาตรา 239 ทรฐธรรมนญบญญต
ใหคณะกรรมการการเลอกตงมอำานาจวนจฉยเพกถอน
สทธเลอกตงของบคคลกอนประกาศผลการเลอกตง
และใหคำาวนจฉยนนเปนทสด เทากบใหอำานาจองคกร
ททำาหนาทบรหารจดการการเลอกตงเปนศาลไดในตว
เอง มาตรา 6 ของรฐธรรมนญจะประกาศหลกความเปน
กฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ หลกการดงกลาวกถก
ทำาลายลงในมาตรา 309 เพราะตามบทบญญตมาตรา
ดงกลาวการกระทำาทเกยวเนองกบการกระทำาทไดรบรอง
ไวในรฐธรรมนญฉบบชวคราว แมจะกระทำาตอไปใน
อนาคต กไดรบการรบรองไวลวงหนาแลววาชอบดวย
รฐธรรมนญ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบน
เปนรฐธรรมนญทเขยนขดแยงกนเองมากทสดฉบบหนง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 15
การบรหารราชการเปนการบรหารงานขององคกร
ขนาดใหญทมความซบซอน และระบบราชการไทยเปน
สถาบนหลกทมความสำาคญตอความมนคง และความ
อยรอดของประเทศไทย ตลอดจนเปนกลไกหลกในการ
พฒนาความเจรญของประเทศตลอดมา ทงในอดตและ
ปจจบน แมกระทงในอนาคต ดงนนกอนทจะพจารณา
เรองตางๆเกยวกบการบรหารราชการไทย ควรจะตอง
ทราบเสยกอนวาการบรหารราชการคออะไร มความ
แตกตางระหวางการบรหารราชการกบการเมอง และการ
บรหารราชการกบการบรหารธรกจอยางไร รวมตลอดถง
ควรทจะตองทราบถงลกษณะสำาคญ ทมาของอำานาจใน
การบรหารราชการ และการควบคมการบรหารราชการ
วาเปนอยางไร ตามลำาดบดงตอไปน
การบรหารราชการคออะไร
คำาวา “การบรหารราชการ” “การบรหารรฐกจ”
หรอ “รฐประศาสนศาสตร” ในภาษาไทยนนตรงกบคำา
ในภาษาองกฤษวา “Public Administration” ซงอาจแยก
พจารณาไดดงน คอ1
การบรหาร (Administration) หมายถง ความ
พยายามในการทจะรวมมอกนดำาเนนงานของหนวยงาน
ใดหนวยงานหนงใหบรรลเปาหมายทวางไว
ราชการ (Public) หมายถง ขอราชการหรอกจการ
ตางๆ ทรฐพงปฏบต ทงในสวนทเกยวกบราชการพลเรอน
และราชการทหารของฝายบรหาร รวมทงกจการตางๆ
ของฝายนตบญญต และฝายตลาการดวย
*อาจารยประจำาหลกสตรรฐประศาสนศาตรมหาบณฑต วทยาลยทองสข
ระบบบรหารราชการกตตวฒน รตนดลก ณ ภเกต*
ด ง น น ก า ร บ ร ห า ร ร า ช ก า ร ( P u b l i c
Administration) กคอ ความพยายามในการทจะรวม
มอดำาเนนงานของสวนราชการตางๆ หรอดำาเนนกจการ
ตางๆ ทรฐตองปฏบตใหบรรลเปาหมายทวางไว
จากความหมายดงกลาวขางตน จะเหนไดวาในการ
รวมมอดำาเนนงานนน จำาเปนจะตอง
1) จดใหม “หนวยงานหรอสวนราชการ” เพอ
ดำาเนนกจการตางๆ ทรฐพงปฏบตใหบรรลเปาหมายท
วางไว เปาหมายของรฐอาจดไดจากแนวนโยบายพน
ฐานแหงรฐในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย จาก
คำาแถลงนโยบายของรฐบาลตอรฐสภา จากแผนพฒนา
เศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนตน
2) จดใหมระเบยบบรหารงานหรอท เรยกวา
“ระเบยบบรหารราชการ” เพอใหมการใชคน (Man)
เงน (Money) วสดอปกรณ (Material) และวธการดำาเนน
งาน (Method) แบบตางๆ ใหบรรลเปาหมายทวางไว
อยางมประสทธภาพและประสทธผล
กลาวโดยสรปแลว การบรหารราชการ กคอ
การนำานโยบาย (Policy) มาปฏบต (Implement)
โดยบรรดาขาราชการหรอเจาหนาทของรฐนนเอง
ใ น ส ม ย ห น ง ไ ด ม ผ แ ป ล คำ า ว า “ P u b l i c
Administration” วา “การบรหารสาธารณะ” โดยใช
คำาวา “สาธารณะ” แทนคำาวา “ราชการ” ถาพจารณา
ในแงน คำาวา “การบรหารราชการ” นอกจากจะหมาย
ถง การบรหารราชการสวนกลาง (กระทรวง ทบวง กรม)
การบรหารราชการสวนภมภาค (จงหวด และอำาเภอ)
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL16
และการบรหารราชการสวนทองถน (องคการบรหาร
สวนจงหวด เทศบาล กรงเทพมหานคร เมองพทยา และ
องคการบรหารสวนตำาบล) ยงหมายรวมถงการบรหาร
งานขององคการมหาชนและรฐวสาหกจดวย
จะเหนไดวา คำาวา “การบรหารราชการ” อาจ
หมายถงเฉพาะการบรหารงานโดยมขาราชการ และ
ลกจางของสวนราชการเปนผปฏบตเทานน ซงเปนความ
หมายอยางแคบ สวนความหมายอยางกวางนน อาจ
หมายรวมถง การบรหารงานโดยมเจาหนาทของรฐทก
ประเภทเปนผปฏบต กลาวคอ หมายรวมถง การบรหาร
งานโดยมขาราชการ ลกจางหรอเจาหนาทอนๆ ของ
หนวยงานรฐเปนผปฏบตดวย
การบรหารราชการและการเมอง
ในการบรหารประเทศนน อาจแยกออกเปนขน
ตอนสำาคญๆ 2 ขนตอน คอ การกำาหนดนโยบาย (Policy
Determination) ซงเปนหนาทของฝายการเมองหรอ
ขาราชการการเมอง และการนำานโยบายไปปฏบต
(Implementation) ซงเปนหนาทของฝายบรหารราชการ
ประจำาหรอขาราชการประจำา
แตเนองจากการบรหารราชการประจำา เปนงาน
ทประจำาทตองอาศยผมความรความสามารถในสาขา
วชาการในดานตางๆ เปนผปฏบตและจะตองปฏบต
ตอเนองกนไป จงไมสมควรทจะใหฝายการเมองเขาไป
ยมยาม กาวกาย กบการบรหารราชการประจำา เพราะ
หากฝายการเมองเขาไปยมยามกาวกายกบการบรหาร
ราชการประจำาแลว กเกรงวาจะมการเลนพรรคเลน
พวก หรอนำาระบบอปถมภมาใชในการบรรจและแตงตง
การเลอนขนเงนเดอน การเลอนตำาแหนงเปนตน อน
เปนการทำาลายขวญและกำาลงใจในการปฏบตงานของ
ขาราชการประจำา หรออาจมการแตงตงผทไมมความ
รความสามารถเขามาปฏบตงาน อนจะเปนผลใหการ
ปฏบตงานของขาราชการประจำาโดยสวนรวมขาด
ประสทธภาพแนวความคดเกยวกบการบรหารแยกออก
จากการเมอง จากทไดกลาวมาขางตน มาจากบทความ
ของ วดโรว วสสน ( Woodrow Wilson ) ทชอวา “The
study of Administration” เขยนขนในปลายป ค.ศ.1886
และตพมพในป ค.ศ.1887 ซงเปนการเรมตนแนวคดการ
บรหารแยกทางการเมอง (politics / administration
dichotomy) ซงเปนการขบเคลอนใหมการปฏรประบบ
บรหารงานบคคลในสหรฐอเมรกาในขณะนน เพอ
เปนการตอตานระบบเลนพรรคเลนพวก (spoil system)
โดยมแนวคดวา การทฝายการเมองเขาไปแทรกแซงฝาย
บรหารจะเปนการบอนทำาลายโอกาสทจะทำาใหเกดการ
บรหารงานทมประสทธภาพ และเหนวากจกรรมในการ
กำาหนดนโยบายของรฐบาลควรทจะแยกเดดขาดจาก
หนาทการบรหาร และนกบรหารจะตองรบรอยางชดเจน
ถงงานทไดรบหมอบหมายจากฝายการเมอง เพอทจะ
สามารถพฒนาระบบรหารทมประสทธภาพ และการ
แยกการเมองออกจากฝายบรหาร กเปนทเขาใจในความ
หมายเชนเดยวกบการแยกคานยมออกจากขอเทจจรง
(value / fact dichotomy)
บทความของวลสน (Wilson) ไดใหความคดเหน
และขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอการบรหารรฐกจไว
4 ประการ คอ
1) ประเทศทเจรญคอ ประเทศทมการปกครองท
ด มรฐบาลหรอฝายการบรหารทเขมแขง และมระบบ
ราชการทมประสทธภาพและมเหตผล สงคมควรจด
ระบบการบรหารงานภายในรฐใหมคณภาพสงจงควร
พฒนาระบบการบรหารขนมารองรบ และเปลยนทศนคต
ของมหาชนใหเหนถงประโยชนและความจำาเปนของการ
มระบบการบรหารทด
2) การบรหารรฐกจหรอรฐประศาสนศาสตร
เปนการศกษาเรองการนำาเอากฎหมายมหาชนไปปฏบต
ในรายละเอยดอยางเปนระบบ ทงนเพอใหเจาหนาทของ
รฐมความสามารถและคณภาพสง เปนบคคลทมทกษะ
ในการทำางาน และปฏบตตามคำาสงและนโยบายของ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 17
ผนำาอยางเครงครด ซงเจาหนาทของรฐยงมหนาททตอง
คอยตอบสนองความตองการของมหาชนอกดวย
3) วธการศกษาวชาการบรหารนน สามารถสราง
หลกการตางๆ ทางการบรหารขนมาได หลกการบรหาร
ชวยใหการบรหารงานของรฐมคณภาพสงและเปนหลก
การสากล
4) การเมองคอการออกกฎหมายและนโยบาย
สวนการบรหารนนเปนการเอากฎหมายและนโยบาย
นนไปปฏบต ดงนน เพอความเทยงธรรมและเปนการ
จดการทเปนวทยาศาสตร การบรหารตองปลอดจาก
ความวนวายทางการเมอง
ดวยเหตผลดงกลาวขางตน จงไดมความพยายาม
ทจะแยกการบรหารราชการประจำาออกจากการเมอง
แตวาความพยายามดงกลาวขางตนไมประสบผลสำาเรจ
เพราะตามสภาพความเปนจรงของการบรหารประเทศ
นน แมวาในทางทฤษฎแลว การบรหารราชการประจำา
กบการเมองมการดำาเนนงานคนละขนตอนดงไดกลาว
มาแลว แตในทางปฏบตนน การบรหารราชการประจำา
กบการเมองมการดำาเนนงานเกยวของกนเหมอนลกโซ
กลาวคอ การบรหารราชการประจำาเองกไมสามารถ
แยกออกจากการเมองได เพราะไมสามารถจะกำาหนด
ลงไปใหชดแจงวา ในการบรหารประเทศนนสวนใด
เปนการบรหารราชการประจำา และสวนใดเปนการเมอง
เพราะการบรหารราชการประจำาและการเมองมสวน
สมพนธเหลอมลำากนมากบาง นอยบางอยเสมอ แมแต
ในประเทศทเปนผนำาในการบรหารประเทศในระบอบ
ประชาธปไตย เชน สหราชอาณาจกรและสหรฐอเมรกา
ตางกยอมรบวา การบรหารราชการประจำากบการเมอง
นนเปนของคกน ไมสามารถแยกออกจากกนไดโดยเดด
ขาด โดยเปรยบเทยบวา “การเมองกบการบรหารเปน
คนละดานของเหรยญอนเดยวกน” (Politics and
Administration are the Two Sides of a Coin)
เมอพจารณาถงสภาพความเปนจรงแลว กจะ
เหนไดวา ไมสามารถจะแยกการบรหารราชการประจำา
ออกจากการเมองได เพราะการบรหารราชการประจำา
เปนการปฏบตตามนโยบายใหบรรลตามเปาหมายท
รฐบาลไดวางไว ซงนโยบายของรฐบาลนนกมลกษณะ
เปนเรองของการเมองทงสน แมแตนโยบายการบรหาร
ราชการประจำาเองกมลกษณะเปนการเมอง อดมการณ
ทางการเมองจะกำาหนดรปแบบของการบรหารประเทศ
และประการสำาคญทสดกคอ นโยบายการบรหาร
ราชการประจำานนเองกจะตองไดรบความเหนชอบ
ตรวจสอบและควบคมโดยฝายการเมองหรอขาราชการ
การเมองในระดบสงอยเสมอ ถาหากฝายการเมองหรอ
ขาราชการการเมองไมเหนชอบดวยกอาจยกเลก แกไข
หรอเปลยนแปลงนโยบายการบรหารราชการประจำานนๆ
เสยอยางไรกได
จงสรปไดวา การบรหารราชการประจำากบการเมอง
นน แมในทางทฤษฏจะเปนการดำาเนนงานคนละขนตอน
กน แตในทางปฏบตจะเกยวของกนเหมอนลกโซ ไม
สามารถจะแยกออกจากกนไดอยางเดดขาด
สำาหรบความแตกตางระหวางฝายการเมองและ
ฝายบรหารนน พอสรปไดเปน 7 หวขอ ดงน
1) อำานาจหนาทและความรบผดชอบ ฝาย
การเมองเปนผแสดงเจตนารมณของประชาชนในรป
แบบนโยบายสาธารณะ มอบหมายใหฝายบรหารนำา
ไปปฏบต อำานวยการบงคบบญชา ควบคมเรงรดงาน
ใหเปนไปตามนโยบายโดยรบผดชอบตอประชาชนอาจ
จะเปนทางตรงหรอทางออม สำาหรบฝายบรหารเปน
ผใหขอมล ชวยเสนอแนะฝายการเมองในการกำาหนด
นโยบายสาธารณะ นำานโยบายไปปฏบตใหบรรลผล
อยางมประสทธภาพ
2) การดำารงตำาแหนง ฝายการเมองเปนผผานการ
คดเลอกตงจากประชาชนหรอไดรบการแตงตงทางการ
เมอง สำาหรบฝายบรหารเขาดำารงตำาแหนงโดยผาน
กระบวนการสรรหา และคดเลอกบคคลตามวธการท
กำาหนด
3) ระยะเวลาของการดำารงตำาแหนง ฝายการเมอง
ดำารงตำาแหนงในระยะเวลาของรฐบาลนนๆ เทานน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL18
สำาหรบฝายบรหารเขาดำารงตำาแหนงจนกวาจะเกษยณ
อายราชการ เวนแตจะมความผดทชดแจง
4) ความมนคงในการดำารงตำาแหนง ฝายการเมอง
ไมมนคงซงขนอยกบเสถยรภาพของรฐบาล สำาหรบฝาย
บรหารมความมนคงมากอาจนบวาเปนอาชพทมนคง
ทสด
5) ระดบความรความสามารถและความชำานาญ
งานฝายการเมองไมเปนผชำานาญการ ในขณะทฝาย
บรการเปนผชำานาญการมความรและรความลบ
6) ความเปนกลางมทางการเมอง ฝายการเมอง
มกเปนผมอดมการณทางการเมอง ตองมฝกมฝายและ
มการเลอกปฏบต ในขณะทฝายบรหารตองรกษาความ
เปนกลางทางการเมอง ไมมฝกมฝาย
7) ขอจำากดดานพฤตกรรม พฤตกรรมของฝาย
การเมองถกกำาหนดโดยคณคาและความตองการของ
ประชาชนหรอมตมหาชน สำาหรบพฤตกรรมของฝาย
บรหารตองปฏบตหนาททางกฎหมาย และระเบยบขอ
บงคบอยางเครงครด
ตาราง 1 ความแตกตางระหวางการเมองและการบรหาร
ประเดน ฝายการเมอง ฝายบรหาร
1. อำ า น า จ ห น า ท แ ล ะ
ความรบผดชอบ
2. การเขาดำารงตำาแหนง
3. ระยะเวลาของการ
ดำารงตำาแหนง
4. ความม นคงในการ
ดำารงตำาแหนง
5. ระดบความร ความ
สามารถและความ
ชำานาญงาน
6. ค ว า ม เ ป น ก ล า ง
ทางการเมอง
7. ข อ จำ า ก ด ด า น
พฤตกรรม
- ทำาตามเจตนารมณของประชาชนตาม
ทไดมอบหมายมาสรางนโยบายแลว
มอบหมายใหฝายบรหารนำาไปปฏบต
- ผานการเลอกตงจากประชาชนหรอได
รบการแตงตงทางการเมอง
- อยในระยะเวลาของรฐบาลนนๆ
- ไมมนคงขนอยกบเสถยรภาพของ
รฐบาลหรอประชาชนผเลอกตง
- ไมเปนผชำานาญการเพราะนกการ
เมองบางคนไมมประสบการณ
- มอดมการณทางการเมอง มฝกฝาย
และเลอกปฏบต แตปจจบนไดเกดคำา
กลาววา “ไมมมตรแทและศตรทถาวร”
ในพรรคการเมองไทย
- ถกกำาหนดโดยคณคาและความ
ตองการของประชาชนหรอมตมหาชน
- เปนผ ใหขอมล ชวยเสนอเพอให
นโยบายนำาไปปฏบตอยางมเสถยร
ภาพและประสทธภาพ
- ผานกระบวนการสรรหาและคดเลอก
ตามวธการทกำาหนด
- จนกวาจะเกษยณอายราชการ (60 ป)
เวนแตจะมความผดทชดเจน
- มนคงมาก ซงนบวาเปนอาชพทมนคง
ทสด
- ชำานาญการ มความรและรความลบ
- มความเปนกลางทางการเมอง ไมมฝก
ฝาย
- ปฏบตหน าท ตามกฎหมายและ
ระเบยบขอบงคบอยางเครงครด
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 19
การบรหารราชการและการบรหารธรกจ
สำาหรบการบรหารราชการนน เมอเปรยบเทยบกบ
การบรหารงานของธรกจเอกชนอนๆแลวจะมลกษณะ
แตกตางทเปนสาระสำาคญอยหลายประการดวยกน เชน
1) ทมาของอำานาจและรปแบบการบรหาร
งาน การบรหารราชการดำาเนนไปภายใตกรอบของ
กฎหมายรฐธรรมนญ ซงไดแบงแยกอำานาจสงสดใน
การบรหารประเทศออกเปน 3 ฝาย คอ ฝายนตบญญต
ฝายบรหาร และฝายตลาการ ทงน กโดยมวตถประสงค
เพอใหเกดการถวงดล ระหวางผใชอำานาจทง 3 ฝาย
ซงเปนหลกประกนสทธและเสรภาพของประชาชนใน
ระบอบประชาธปไตย โดยทฝายนตบญญตทำาหนาทใน
การพจารณาและออกกฎหมาย ฝายบรหารทำาหนาทใน
การบงคบใชกฎหมาย และฝายตลาการทำาหนาทในการ
วนจฉยกฎหมาย ซงจะเหนไดวาการปฏบตหนาทของ
ทงสามฝาย ตองกระทำาภายใตอำานาจและขอบเขตของ
กฎหมายเทานน ในสวนของการบรหารราชการนน จะขน
ตอฝายบรหาร ซงกเปนเชนนในทกประเทศ การดำาเนน
งานตองเปนไปตามแนวทางทกำาหนดโดยรฐบาลอยาง
เครงครด สวนการบรหารธรกจนนมไดมกฎหมายใดระบ
ใหแบงแยกอำานาจสงสดขององคการธรกจออกเปน 3
ฝาย และมลกษณะเปนเชนเดยวกบการบรหารราชการ
องคการธรกจจงสามารถกำาหนดรปแบบ และวธการ
บรหารงานของตนองอยางใดกไดทไมขดตอกฎหมายท
ใหอำานาจไว การดำาเนนงาน มไดเปนไปตามแนวทางท
รฐบาลกำาหนด ดงนนการบรหารธรกจจงมรปแบบและ
วธการบรหารหลากหลายกวาการบรหารราชการ
2) วตถประสงคและนโยบาย วตถประสงคของ
การบรหารราชการจะคำานงถงความผาสกและประโยชน
สขของประชาชนเปนใหญ การบรหารราชการจงตอง
ดำาเนนการไปใน “ลกษณะทเปนการตอบสนองตอ
ความตองการของประชาชน” (Responsive to the
Public) กลาวคอ ถาเปนความตองการของประชาชน
และพจารณาเหนวาเปนประโยชนแกสวนรวม รฐกจะ
พยายามตอบสนองตอความตองการนน ดงจะเหนได
วา แตเดมหนาททสำาคญของรฐกคอ การปองกนประเทศ
และการรกษาความสงบเรยบรอยภายในประเทศ ตลอด
จนการตดตอสมพนธกบตางประเทศ แตตอมาเมอ
ประชาชนตองการใหรฐใหบรการเพมมากขน ทำาใหการ
บรหารราชการตองขยายขอบเขต การใหบรการใหกวาง
ขวางยงขน โดยเฉพาะอยางยงในดานการศกษาและ
ดานสาธารณสข จนในบางครงความใหญโตกวางขวาง
ของกจการของรฐนเอง มผลทำาใหการบรหารราชการ
มลกษณะอดอาด อยอาย และลาชาในสายตาของ
ประชาชนทวไป สวนวตถประสงคของการบรหารธรกจ
นนกคอ “การแสวงหากำาไร” (Profit Making) ดงนน
การดำาเนนการขององคการธรกจจงคำานงถงความผกพน
และความตองการของประชาชนนอยกวาการบรหาร
ราชการมาก
3) ระยะเวลาของการดำาเนนงาน การบรหาร
ราชการมลกษณะมนคงและจะตองดำาเนนการตอเนอง
กนไป ไมวากลมใดหรอพรรคการเมองใดจะเขามา
เปนรฐบาลบรหารประเทศ การบรหารราชการจะทำาๆ
หยดๆ ตามอำาเภอใจมได เพราะการบรหารราชการม
ผลกระทบอยางสำาคญตอความเปนอยและความผาสก
ของประชาชน เชน การไฟฟา การประปา การขนสง
เปนตน ความมนคงของการบรหารราชการน มผลไป
ถงผปฏบตงาน (ขาราชการและเจาหนาทของรฐ) ดวย
กลาวคอผปฏบตงานจะมความมนคงและกาวหนาใน
อาชพราชการตามความรความสามารถของแตละคน
สวนการบรหารธรกจนน องคการธรกจอาจหยดดำาเนน
การเสยเมอไรกได เชน บรษทไดดำาเนนกจการไปชว
ระยะเวลาหนงแลว อาจหยดดำาเนนการเพอตรวจสอบ
กจการของบรษท หรอเพอเหตอนใดกได โดยจะมผล
กระทบแตเฉพาะบคคลท เกยวของกบกจการนนๆ
เทานน เชน พนกงาน ลกคาของบรษท เปนตน
4) แนวความคด เก ยวกบประสทธภาพ
ประสทธภาพ ประสทธภาพของการบรหารธรกจวด
จากผลกำาไร ถามกำาไรมากกถอวา มประสทธภาพมาก
หรอกลาวอกนยหนง การวดวากจการใดมประสทธภาพ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL20
หรอไม ในวงธรกจนยมวดโดยเทยบอตราสวนระหวาง
การลงทน (Input) กบผลทไดรบ (Output) แตหากนำาวธ
การดงกลาวไปวดประสทธภาพของการบรหารราชการ
ซงมวตถประสงคหลกเพอ “การใหบรการ” (Service
Making) อาจปรากฏวา การดำาเนนกจการบางอยาง
ของรฐไดผลไมคมคากบการลงทน ทงนกเพราะวาใน
การบรหารราชการนน ในบางครงแมจะไมคมคากบ
การลงทน แตกตองทำาเพอบรการประชาชน เชนการ
สรางถนน โรงเรยน โรงพยาบาล การปองกนประเทศ
การรกษาความสงบภายในประเทศ เปนตน ดงนน การ
วดประสทธภาพของการบรหารราชการจงจำาตองขยาย
ความใหกวางขวางออกไปกวาประสทธภาพในวงธรกจ
กลาวคอ นอกจากจะวดโดยการเทยบอตราสวนระหวาง
การลงทนกบผลทไดรบแลว ยงตองรวมถงผลงานหรอ
บรการททำาใหประชาชนพงพอใจและเปนประโยชนแก
ประชาชนสวนใหญดวย
5) ความสมพนธกบฝายการเมอง การบรหาร
ราชการเปนการนำาเอานโยบาย (Policy)จากฝาย
การเมองมาปฏบต (Implement) การบรหารราชการจง
มความเกยวของสมพนธกบฝายการเมองเหมอนลกโซ
ไมสามารถจะแยกออกจากกนไดอยางเดดขาด สวน
การบรหารธรกจนน แมจะมสวนเกยวของสมพนธกบ
ฝายการเมองบาง แตกไมสจะมากนก เชน ในบางครง
องคการธรกจขนาดใหญอาจจำาเปนตองดำาเนนการให
สอดคลองกบนโยบายของรฐบาล แตกเพอความเจรญ
กาวหนาและความอยรอดของธรกจนนๆเทานน
6) ทมาของทนดำาเนนการ ทนดำาเนนการในการ
บรหารราชการสวนใหญจะมาจากภาษอากร ซงเรยกเกบ
จากประชาชนในลกษณะบงคบ สวนทนดำาเนนการใน
การบรหารธรกจไดมาจากการจำาหนายหน ซงผซอหน
ยนดซอหนดวยความสมครใจ
7) คานยมของสงคม คานยมของสงคมโดย
เฉพาะในสงคมไทยในอดต มองวาผปฏบตงานในวง
ราชการ คอ ขาราชการ ไดรบการยกยองนบถอวาม
เกยรตภมสงกวาผประกอบธรกจ โดยมคำากลาววา “สบ
พอคาไมเทากบหนงพระยาเลยง”
ตารางท 2 ความแตกตางระหวางการบรหารราชการและการบรหารธรกจ
ประเดน การบรหารธรกจ การบรหารราชการ
ทมาและการดำาเนนงาน
แรงจงใจดานผลกำาไร
ผลกำาไร
ลกษณะงาน
การดำาเนนงานมไดเปนไปตามแนวทางท
รฐกำาหนดโดยตรง
มวตถประสงคเพอแสวงหาผลกำาไร
มผลงานทวดความแตกตางระหวางสง
นำาเขาและสงนำาออกเพอหาผลกำาไรได
ขอบเขตงานของแตละหนวยธรกจ มได
ครอบคลมชวตความเปนอยของประชาชน
มากนก
การดำาเนนงานเปนไปตามแนวทางท
กำาหนดโดยรฐบาลอยางเครงครด
วตถประสงคมกไมแจมชดเฉพาะเจาะจง
ไมมความสมพนธระหวางสงนำาเขาและ
สงนำาออกในรปผลกำาไร
ขอบเขตงานกวางขวางครอบคลมกจกรรม
ตาง ๆ มากกวา
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 21
ตารางท 2 ความแตกตางระหวางการบรหารราชการและการบรหารธรกจ (ตอ)
ประเดน การบรหารธรกจ การบรหารราชการ
ส น อ ง ต อ บ ต อ ค ว า ม ต อ ง ก า ร ข อ ง
ประชาชน
เปนไปเพอจดประสงคสดทายคอกำาไร ไม
ไดคำานงถงการตอบสนองความตองการ
ของประชาชน นอกจากในประเดนท
วาความตองการของประชาชนมสวน
สมพนธกบผลกำาไรและความอยรอดของ
องคการ
ค ว า ม ร บ ผ ด ช อ บ ต อ
สาธารณชน
ทมา : ปรบปรงจาก เอกสารการสอนชดวชา “การบรหารราชการไทย” หนวยท 1-8, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช , 2542,หนา 12
ลกษณะสำาคญของการบรหารราชการ
ในการบรหารนน ไมวาจะเปนการบรหารงานดาน
ใด กใชหลกบรหารทมลกษณะเปนสากล (Universal)
เหมอนกนทงนน กลาวคอ จะตองมการวางแผน
(Planning) การจดรปงาน (Organizing) การจดบคคล
(Staffing) การอำานวยการ ( Directing ) การประสานงาน
(Co - ordinating ) และการควบคมงาน (Controlling)
แตอยางไรกตาม การบรหารงานในแตละดานกอาจ
มลกษณะแตกตางกนบางในสวนปลกยอย ทงนก
เพอใหการบรหารงานในแตละดานสามารถบรรล
วตถประสงคไดดยงขน สำาหรบการบรหารราชการนน
เมอเปรยบเทยบกบการบรหารงานของธรกจเอกชนอนๆ
แลวจะมลกษณะแตกตางทเปนสาระสำาคญอยหลาย
ประการดวยกน เชน
1) ขอบเขต การบรหารราชการมขอบเขตกวาง
ขวางและเกยวของกบชวตประจำาวนของประชาชนทง
ประเทศ นบตงแตเกดจนตาย เชน การแจงเกด การ
เขาโรงเรยน การประกอบอาชพ การเจบปวย เปนตน
การบรหารราชการมลกษณะเปนการสนองตอบตอ
ความตองการของประชาชน ( Responsiveness to
the Public ) ดงนนจะเหนไดวา เดมหนาทสำาคญของ
รฐ กคอ การปองกบประเทศ และการรกษาความ
สงบเรยบรอยภายใน แตตอมาเมอจำานวนประชากร
เพมมากขน ภารกจของรฐในการดแลผลประโยชนใน
กจการสาธารณะมเพมขน การบรหารราชการกตอง
ขยายขอบเขตใหกวางขวางยงขน จนในบางครงความ
ใหญโตกวางขวางของกจการของรฐนเอง มผลทำาใหการ
บรหารราชการมลกษณะอดอาดและลาชาในสายตาของ
ประชาชนทวไป
2) อำานาจหนาท อำานาจหนาทในการบรหาร
ราชการนน มอยอยางกวางขวาง ทงทกำาหนดไวเปน
ลายลกษณอกษร เชน กฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ
ฯลฯ และทมไดกำาหนดเปนลายลกษณอกษร เชน
ขนบธรรมเนยมประเพณ การใชดลพนจในกจการบาง
อยาง เปนตน
การบรหารราชการสวนใหญมกเปนเรองการใชอำานาจ
หนาทตามทกำาหนดไวในกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอ
บงคบ ทวางไว และเปนไปตามลำาดบชนตามสายการ
บงคบบญชา ( Hierarchy) ซงมลกษณะเปนรปปรามด
คอ อำานาจสงสดอยทสวนบนของปรามดอนไดแก คณะ
รฐมนตรและนายกรฐมนตร ถดลงมากไดแกรฐมนตร
ปลดกระทรวง อธบด ผอำานวยการกองหรอหวหนากอง
และหวหนาฝายหรอหวหนาแผนก ลดหลนกนลงมา
3) ผปฏบตงาน การบรหารราชการเปนอาชพ
อยางหนง ( Career Service ) และเปนทยอมรบวาเปน
อาชพทมนคงกวาอาชพอนๆ โดยไดแบงงานออกตาม
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL22
ลกษณะเฉพาะของแตละงาน (Specialization) เชน
การสอสารคมนาคม การเกษตร การสาธารณะสข การ
ประชาสงเคราะห เปนตน จงจำาเปนตองคดเลอกผม
ความร ความสามารถในงานแตละดานเขามาปฏบตงาน
4) วตถประสงค การบรหารราชการมวตถประสงค
เพอใหบรการ ( Service Making ) แกประชาชน ซงแตก
ตางกบการบรหารงานของธรกจเอกชนซงมวตถประสงค
เพอแสวงหากำาไร (Profit Making) ดงจะเหนไดวา บรการ
ของรฐทไปสประชาชนจะมลกษณะเปนการตอบสนอง
ตอความตองการของประชาชนทกหมทกเหลาโดยไมม
การเลอกปฏบตและจะจดใหโดยไมคำานงถงตนทน แต
คำานงถงประโยชนสขของประชาชนเปนสวนใหญ เชน
การปองกนประเทศ การรกษาความสงบเรยบรอยภายใน
การสอสารคมนาคม การศกษา การสาธารณะสข เปนตน
เนองจากการบรหารราชการมไดมวตถประสงคเพอ
แสวงหากำาไรดงกลาวมาแลว การวดประสทธภาพใน
การบรหารราชการจงมไดวดโดยเทยบอตราสวนระหวาง
การลงทนกบผลผลตทไดหรอผลกำาไรอยางการบรหาร
ของธรกจเอกชนเพยงอยางเดยว แตจะรวมถงผลงานท
ทำาใหเกดความพงพอใจและประโยชนสขของประชาชน
ดวย
5) ความตอเนอง การบรหาราชการมลกษณะ
มนคงและตอเนองกนไป ไมวากลมใดหรอพรรคการเมอง
ใดจะเขามาเปนรฐบาลบรหารประเทศ การบรหาร
ราชการจะทำาๆ หยดๆ ตามอำาเภอใจมได เพราะการ
บรหารราชการมผลกระทบอยางสำาคญตอความ
เปนอยและความผาสกของประชาชน เชน การ
ไฟฟา การประปา การขนสง เปนตน ความมนคง
ของการบรหารราชการนม ไปถงตวผปฏบตงาน
(ขาราชการ) ดวย คอ ผปฏบตงานจะมความมนคงและ
กาวหนาในอาชพราชการตามความรความสามารถของ
แตละคน
สำาหรบการบรหารงานของธรกจเอกชน อาจหยด
ดำาเนนการเสยเมอใดกได เชน บรษทหางรานเอกชนท
ไดดำาเนนการไปชวระยะเวลาหนงแลว อาจหยดดำาเนน
การเพอตรวจสอบกจการหรอเพอสาเหตอนกได โดยจะ
มผลกระทบเฉพาะผทเกยวของซงมจำานวนไมมาก เชน
พนกงาน ลกคา เปนตน
6) การควบคม การบรหารราชการเปนการบรหาร
งานขององคกรขนาดใหญ ลกษณะของกจการตางๆ ท
ปฏบตจงสลบซบซอนและจำาเปนตองแบงสรรอำานาจ
ในการปฏบตงานออกไปใหชดแจง มการควบคมตาม
ลำาดบชนของสายการบงคบบญชา นอกจากนน ยงจะ
ถกควบคมจากพรรคการเมอง กลมผลประโยชน กลม
ประชามต เชน หนงสอพมพ และสอมวลชนอนๆ เปนตน
ทมาของอำานาจในการบรหารราชการ
การบรหารราชการเปนการดำาเนนงานเพอเปน
ประโยชนสขของประชาชนทงประเทศและในบางกรณ
การบรหารราชการจะใชวธการดำาเนนงานอยางธรกจ
เอกชนไมได จำาเปนตองมการบงคบเชน การเกบภาษ
อากร การจบกมตรวจคน การเวนคนอสงหารมทรพย
การเรยกเกณฑตางๆ ตลอดจนการออกคำาสงตางๆ เพอ
ใหประชาชนปฏบตตาม เปนตน ดงนนเพอใหการบรหาร
ราชการดำาเนนไปดวยด จงจำาเปนจะตองไดรบอำานาจ
กวางขวางกวาธรกจเอกชนมาก
โดยทวไปแลว อำานาจในการบรหารราชการนน ม
ทงทกำาหนดไวในตวบทกฎหมาย คำาพพากษาของศาล
และแบบธรรมเนยมในการปฏบตราชการ ซงอาจเรยก
รวมกนวา อำานาจทเปนทางการ (Formal Authority)
และอำานาจบารม (Power) ซงเปนอำานาจทจะทำาใหผ
อนปฏบตตามโดยมตองออกคำาสงหรอบงคบใหทำา หรอ
ทำาใหผอนรบคำาสงปฏบตตามคำาสงดวยความเตมใจ
ทงน กเนองมาจากบารมอนเกดจากการมเกยรตภม
ทรพยสนสถานภาพทางสงคม ความร ความเชยวชาญ
ความเฉลยวฉลาด ความสามารถ อทธพลหรอภาวะ
ครอบงำาอนๆ เปนตน ซงอาจรวมเรยกวา อำานาจทไมเปน
ทางการ (Informal Authority)
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 23
การใชอำานาจตามตวบทกฎหมาย อำานาจตามคำา
พพากษาของศาล และอำานาจตามธรรมเนยมในการ
ปฏบตราชการหรอทเรยกวา อำานาจทเปนทางการ ดง
กลาวขางตน อธบายไดดงน
อำานาจตามตวบทกฎหมาย
ทมาของอำานาจในการบรหารราชการทสำาคญ
ทสดกคอตวบทกฎหมาย ซงไดแก กฎหมายรฐธรรมนญ
พระราชบญญต พระราชกำาหนด พระราชกฤษฎกา กฎ
กระทรวง ประกาศของกระทรวง ขอบงคบ ตลอดจนขอ
บญญตขององคการบรหารสวนทองถน ตวบทกฎหมาย
เหลานมฐานะไมเทาเทยมกน กลาวคอ รฐธรรมนญเปน
กฎหมายทมฐานะสงสดเหนอกฎหมายทงหลาย ถดลง
มากคอ พระราชบญญต พระราชกำาหนด ซงมฐานะสง
กวา พระราชกฤษฎกา และพระราชกฤษฎกามฐานะสง
กวากฎกระทรวง ลดหลนกนไปตามลำาดบ ผลแหงการ
ทกฎหมายมฐานะไมเทาเทยมกนมอยวา กฎหมายทม
ฐานะสงกวาหรอเทาเทยมกน อาจเปลยนแปลงแกไข
ได หรอยกเลกกฎหมายทมฐานะตำากวาหรอเทาเทยม
กนได แตกฎหมายทมฐานะตำากวาจะแกไขเปลยนแปลง
ยกเลก หรอขดแยงตอกฎหมายทมฐานะสงกวาไมได ซง
จะแยกพจารณาตามลำาดบ ดงน
1) รฐธรรมนญ รฐธรรมนญเปนกฎหมายท
กำาหนดระเบยบแหงอำานาจอธปไตย ซงเปนอำานาจ
สงสดของประเทศ และเปนกฎหมายทกำาหนดวธการใน
การปกครองประเทศอนเปนรากฐานของอำานาจในการ
บรหารราชการ เชน การกำาหนดรปของรฐ ฐานะของพระ
มหากษตรย ฐานะและหนาทของผใชอำานาจอธปไตย
และสถาบนทเกยวของ ตลอดจนความสมพนธระหวาง
รฐกบประชาชน เปนตน
เนองจากรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด และ
เปนทมาของอำานาจในการบรหารราชการทสำาคญทสด
บทบญญตตางๆ ทกำาหนดไวในรฐธรรมนญ จงไมอาจ
จะแกไขเปลยนแปลง หรอยกเลกโดยกฎหมายทมฐานะ
ตำากวาได เชน พระราชบญญต เปนตน และการออก
กฎหมายใดจะไปขดแยงตอรฐธรรมนญไมได
2) พระราชบญญต พระราชบญญตเปนกฎหมาย
ทออกโดยฝายนตบญญต การตราพระราชบญญตนน
จะมไดหรอทำาไดโดยไดรบคำาแนะนำาและยนยอมของ
รฐสภาและพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และ
ประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมาย
ไดพระราชบญญตทเปนทมาของอำานาจในการบรหาร
ราชการนน มอยมากมายแตทสำาคญๆ ไดแก พระราช
บญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พระราชบญญต
ปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พระราชบญญตระเบยบ
ขาราชการพลเรอนฝายตางๆ เปนตน พระราชบญญต
ตางๆเหลานไดกำาหนดวธการจดระเบยบบรหารราชการ
กำาหนดอำานาจหนาทของหนวยงานหรอสวนราชการ
ตางๆตลอดจนอำานาจหนาทของขาราชการหรอผปฏบต
งานฝายตางๆ ดวย
อนง ในกรณทมการเปลยนรฐบาลโดยการปฏวต
หรอปฏรป คณะปฏวตหรอคณะปฏรปอาจมความจำาเปน
จะตองออกกฎหมายใหมขนมาใชหรอมความจำาเปน
จะตองแกไข เพมเตมกฎหมายทมอยแลวใหเหมาะสม
ยงขนโดยรบดวน แตโดยทยงไมมรฐสภาทจะทำาหนาท
นตบญญตคณะปฏวตหรอคณะปฏรปกจะออกกฎหมาย
หรอแกไขเพมเตมกฎหมาย ในรปของประกาศของคณะ
ปฏวตหรอประกาศของคณะปฏรปขนใชบงคบ ประกาศ
ของคณะปฏวตหรอประกาศของคณะปฏรปมฐานะ
เทากบพระราชบญญต การเปลยนแปลงแกไข หรอ
ยกเลกประกาศของคณะปฏวตหรอประกาศของคณะ
ปฏรป จะตองออกเปนพระราชบญญตหรอออกเปน
ประกาศของคณะปฏวตหรอประกาศของคณะปฏรป
ดวยกน ประกาศของคณะปฏวตและประกาศของคณะ
ปฏรป จงเปนทมาของอำานาจในการบรหารราชการเชน
เดยวกบพระราชบญญต
นอกจากนน ยงมคำาสงของนายกรฐมนตร ซงออก
โดยใชอำานาจพเศษตามทรฐธรรมนญหรอธรรมนญ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL24
การปกครองไดใหอำานาจไว กลาวคอ รฐธรรมนญหรอ
ธรรมนญการปกครองบางฉบบจะใหอำานาจพเศษแก
นายกรฐมนตร ในกรณทนายกรฐมนตรเหนเปนการ
จำาเปนเพอประโยชนในการปองกน ระงบหรอปราบ
ปรามการกระทำาอนเปนการบอนทำาลายความมนคงของ
ราชอาณาจกรราชบลลงก หรอเพอการแกไขปญหาทาง
เศรษฐกจของประเทศ หรอราชการแผนดนอนเปนการ
เรงดวน หรอการกระทำาอนเปนการกอกวนหรอคกคาม
ความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอ
การกระทำาอนเปนการทำาลายทรพยากรของประเทศ หรอ
เปนการบนทอนสขภาพอนามยของประชาชน ใหนายก
รฐมนตรมอำานาจสงการหรอกระทำาการใดๆไดและให
ถอวาคำาสงหรอการกระทำาของนายกรฐมนตร รวมทงการ
ปฏบตตามคำาสงดงกลาว เปนคำาสงหรอการกระทำาหรอ
การปฏบตทชอบดวยกฎหมาย คำาสงของนายกรฐมนตร
จงมผลบงคบใชเชนเดยวกบกฎหมาย และเปนทมาของ
อำานาจในการบรหารราชการทางหนงอกเชนกน
3) พระราชกำาหนด พระราชกำาหนดเปนกฎหมาย
ซงออกโดยฝายบรหาร กลาวคอ ในกรณทมเหตฉกเฉน
หรอมความจำาเปนรบดวนในอนทจะรกษาความมนคง
ของประเทศหรอปองกนภยพบตสาธารณะตางๆ และจะ
เรยกประชมรฐสภาใหทนทวงทมได หรอแมแตในสมย
ประชมรฐสภาอาจมความจำาเปนตองตรากฎหมายเกยว
กบภาษอากรหรอเงนตรา ซงจะตองไดรบการพจารณา
โดยดวนหรอลบ เพอรกษาผลประโยชนของรฐ ในกรณ
เชน พระมหากษตรยจะทรงตราพระราชกำาหนดใหใชดง
พระราชบญญตกได เมอไดประกาศใชพระราชกำาหนด
แลวใหคณะรฐมนตรเสนอพระราชกำาหนดตอรฐสภา
โดยไมชกชา ถารฐสภาอนมต กใหพระราชกำาหนดนน
มผลเปนพระราชบญญตตอไป ถารฐสภาไมอนมตกให
พระราชกำาหนดนนตกไป แตทงน ไมกระทบกระเทอน
ถงกจการทเปนไประหวางทใชพระราชกำาหนดนน จงเหน
ไดวาพระราชกำาหนดจะมระยะเวลาสนมาก เพราะหาก
ไมมผลใชบงคบเปนพระราชบญญตกจะมผลเปนการ
ยกเลกไปภายหลงทนำาเสนอสภาพจารณาแลวแตไม
ไดรบอนมต แตมไมมากนกและมระยะเวลาสนมากดง
ไดกลาวมาแลว
4) พระราชกฤษฎกา พระราชกฤษฎกาเปน
กฎหมายซงออกโดยฝายบรหารตามทรฐธรรมนญหรอ
พระราชบญญตใหอำานาจไว พระราชกฤษฎกาเปน
กฎหมายทบงคบใชแกประชาชนโดยทวไปเชนเดยวกบ
พระราชบญญต แตเปนกฎหมายทกำาหนดรายละเอยด
รองลงไปจากรฐธรรมนญหรอพระราชบญญตอกท
หนง เพราะการตราพระราชกฤษฎกา ตองอาศยอำานาจ
ตามรฐธรรมนญหรอพระราชบญญตฉบบใดฉบบหนง
และตองไมขดกบกฎหมายทออกโดยฝายนตบญญต
นอกจากนน พระราชบญญตบางฉบบจะใชบงคบไดตอ
เมอมพระราชกฤษฎกากำาหนดใหใช พระราชกฤษฎกาท
เปนทมาของอำานาจในการบรหารราชการมอยมากมาย
เชนเดยวกบพระราชบญญต เพราะเปนรายละเอยดของ
พระราชบญญต เชน พระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการ
ในระดบกรม ซงออกตามพระราชบญญตบรหารแผนดน
พระราชกฤษฎกาวาดวยระเบยบขาราชการพลเรอนใน
พระองคซงออกตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการ
พลเรอน เปนตน
5) กฎกระทรวง กฎกระทรวงเปนกฎหมายทออก
โดยฝายบรหารโดยรฐมนตรวาการกระทรวงเปนผออกใน
นามของกระทรวงเพอบงคบใชแกประชาชนทวไปตาม
ทพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกาใหอำานาจไวกฎ
กระทรวงเปนกฎหมายทกำาหนดรายละเอยดทจะตอง
ปฏบตตามพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกาอกชน
หนง
กรณสำานกนายกรฐมนตรซงมฐานะเทยบเทา
กระทรวง กมอำานาจออกกฎสำานกนายกรฐมนตรเชน
เดยวกบกฎกระทรวง เชน กฎสำานกนายกรฐมนตรวา
ดวยเครองแบบของขาราชการพลเรอนเปนตน นอกจาก
น ยงมกฎ กพ. ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน กพ. (กพ.
ยอมาจากคณะกรรมการขาราชการพลเรอน) เปนผออก
ตามพระราชบญญตระเบยบ ขาราชการพลเรอนโดย
ความเหนชอบของคณะรฐมนตร ซงถอเปนขอยกเวนจาก
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 25
หลกการออกกฎกระทรวงทสวนราชการทมฐานะตำากวา
กระทรวงเปนผออก
6) ประกาศของกระทรวง นอกจากกฎกระทรวง
แลว ในบางกรณกฎหมายไดใหอำานาจแกรฐมนตร
วาการกระทรวงทจะออกประกาศเพอบงคบการตาม
กฎหมายอนใดอนหนงและกำาหนดเงอนไขในการปฏบต
หรองดเวนการปฏบต เชน ประกาศของกระทรวงพาณชย
หามนำาสนคาบางอยางเขามาในราชอาณาจกร ซงออก
โดยอาศยอำานาจตามพระราชบญญตหามนำาเขามาหรอ
สงออกไปนอกราชอาณาจกรซงสนคาบางอยาง เปนตน
ประกาศของกระทรวงพาณชยเชนนถอเปนสวนหนง
ของกฎหมาย เพราะออกโดยอาศยอำานาจของกฎหมาย
แตถาเปนประกาศของราชการใหประชาชน โดยมได
อาศยอำานาจของกฎหมาย กไมถอวาเปนสวนหนงของ
กฎหมาย
นอกจากรฐมนตรวาการกระทรวงแลว พระราช
บญญตบางฉบบยงใหอำานาจแกคณะกรรมการซงตงขน
ตามพระราชบญญตนนทจะออกประกาศกำาหนดเงอนไข
ในการใชบงคบพระราชบญญตนนได เชน ประกาศของ
คณะกรรมการกลางปองกนการคากำาไรเกนควร ซงออก
โดยอาศยอำานาจตามพระราชบญญตปองกนการคา
กำาไรเกนควร เปนตน ประกาศเชนนมลกษณะเปนสวน
หนงของกฎหมายเชนกน
7) ขอบงคบหรอขอบญญต พระราชบญญตบาง
ฉบบไดใหอำานาจแกเจาพนกงานระดบตำากวารฐมนตร
วาการกระทรวงทจะออกขอบงคบอนมผลบงคบแก
ประชาชน เชน พระราชบญญตจราจรทางบก ใหอำานาจ
แกเจาพนกงานจราจรออกขอบงคบไดในกรณตางๆ
ตามทระบไวในพระราชบญญตนน หรอองคกรปกครอง
สวนทองถน ทมกฎหมาย (ในชนพระราชบญญต) ให
อำานาจในการออกเปนขอบญญตทองถนเพอบงคบแก
ประชาชนในเขตทองถนนน เปนตน ขอบงคบหรอขอ
บญญตดงกลาวเปนสวนหนงของกฎหมาย
นอกจากทมาของกฎหมายดงกลาวขางตนแลว
ยงปรากฏวา ไดมพระราชบญญตบางฉบบไดกำาหนด
ไววา การปฏบตงานบางอยางตามพระราชบญญตดง
กลาวในบางกรณ จะตองไดรบอนมตจากคณะรฐมนตร
หรอโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร เชน พระราช
บญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 ได
ใหอำานาจแกนายกรฐมนตร ในฐานะหวหนารฐบาลท
จะแตงตงขาราชการไปปฏบตราชการในทกกระทรวง
ทบวง กรม ได หรอการแตงตงขาราชการตงแตตำาแหนง
อธบดหรอเทยบเทาขนไป ตองไดรบความเหนชอบจาก
คณะรฐมนตร พระราชบญญตขาราชการพลเรอนฉบบ
ปจจบน กำาหนดไววาการบรรจและแตงตงขาราชการ
ระดบบรหาร ใหนำาเสนอคณะรฐมนตรพจารณาอนมต
เปนตน ดงนน ถาเปนมตคณะรฐมนตรในลกษณะดง
กลาวกถอวามตดงกลาวของคณะรฐมนตรมสถานะ
เปนกฎหมายได (ซงในปจจบนนมแนวโนมวาพระราช
บญญตตางๆ ทกำาหนดใหคณะรฐมนตรเปนผพจารณา
อนมตหรอใหความเหนชอบการปฏบตตางๆ ตามพระ
ราชบญญตนนๆ มากขน) สวนกรณของมตคณะรฐมนตร
ทมไดมผลบงคบเปนกฎหมาย เปนแตเพยงแนวทางใน
การปฏบตของขาราชการหรอหนวยงานราชการเทานน
มตคณะรฐมนตรดงกลาวกไมถอวาเปนกฎหมายแต
อยางใด
อำานาจตามคำาพพากษาของศาลและแบบ
ธรรมเนยมในการปฏบตราชการ
นอกจากตวบทกฎหมายแลว คำาพพากษาของศาล
และแบบธรรมเนยมในการปฏบตราชการ กเปนทมาของ
อำานาจในการบรหารราชการอกทางหนงเชนกน คอ
1) คำาพพากษาของศาล คำาพพากษาของศาล
เปนการใชอำานาจตลาการ พจารณาพพากษาอรรถคด
ใหเปนไปตามกฎหมาย เมอศาลไดตดสนคดความไป
ในทางใดแลว ยอมเปนขอผกมดทจะตองบงคบใหเปน
ไปตามคำาพพากษานนๆ เชน การบงคบใหชำาระหน หรอ
ชดใชคาเสยหายตามคำาพพากษาของศาล เปนตน คำา
พพากษาของศาลจงเปนทมาของอำานาจในการบรหาร
ราชการทางหนง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL26
2) แบบธรรมเนยมในการปฏบตราชการ ใน
กรณทกฎหมายใหอำานาจแกเจาพนกงานหรอเจา
หนาทใชดลพนจในการพจารณาตดสนใจในเรองใดได
เจาพนกงานหรอเจาหนาทมกจะใชดลพนจตามแบบ
ธรรมเนยมในการปฏบตราชการเปนหลกหรอถอตาม
ธรรมเนยมในการปฏบตราชการทแลวๆมาเปนหลก
เชนการแตงตงขาราชการ ใหดำารงตำาแหนงในระดบสง
ขนหรอเลอนตำาแหนงสวนราชการตางๆสวนใหญจะถอ
อาวโสเปนหลก เปนตน แบบธรรมเนยมในการปฏบต
ราชการจงเปนทมาของอำานาจในการบรหารราชการทาง
หนง
นอกจากนน มกจะปรากฏอยเสมอวา นายก
รฐมนตรจะแตงตงคณะทปรกษาหรอทปรกษาของนายก
รฐมนตร เพอชวยกลนกรองงานในดานตางๆ เชน ดาน
บรหาร ดานกฎหมาย ดานเศรษฐกจ เปนตน ซงอาจถอ
ไดวาเปนแบบธรรมเนยมในการปฏบตราชการอยางหนง
ไดเชนกน
การควบคมการบรหารราชการ
การบรหารงานใดๆ กตาม วตถประสงคทสำาคญ
ประการแรกกคอ การดำาเนนงานใหสำาเรจตามเปาหมาย
ทวางไวอยางมประสทธภาพ และในบรรดากระบวนการ
ในการบรหาร (Administration Processes) ทจะนำาไปส
ความสำาเรจนน การควบคมงาน (Control) เปนกระบวน
การทสำาคญประการหนง เพราะจะชวยใหการประสาน
งานระหวางหนวยงานตางๆดำาเนนไปไดดวยด และ
ชวยใหเกดความมนใจวาแตละหนวยงานในองคการได
ปฏบตงานสำาเรจตามทไดรบมอบหมาย
สำาหรบการบรหารราชการ ซงเปนการบรหาร
งานขององคการขนาดใหญมขอบเขตกวางขวาง และ
เกยวของกบประชาชนทงประเทศ ลกษณะของกจกรรม
ตางๆ ทปฏบตจงสลบซบซอน การควบคมจงยงมความ
สำาคญมากขน ดงจะเหนไดวา การบรหารราชการนน
นอกจากจะถกควบคมตามลำาดบชนของสายการบงคบ
บญชา และควบคมโดยหนวยงานตางๆ ของรฐแลว ยง
ถกควบคมจากกลมบคคลหรอบคคลภายนอกอกดวย
เชน กลมผลประโยชน สอมวลชน พรรคการเมอง รฐสภา
ตลอดจนการควบคมจากประชาชนโดยตรง เปนตน ซง
จะแยกพจารณาดงตอไปน
การควบคมภายในวงราชการ
การควบคมภายในวงราชการ (Internal Control)
ไดแกการควบคมตามลำาดบชนของสายการบงคบบญชา
และการควบคมโดยหนวยงานตางๆ ของรฐ คอ
1) การควบคมตามลำาดบชนของสายการบงคบ
บญชา การควบคมตามลำาดบชนของสายการบงคบ
บญชา หมายถง การควบคมโดยผทอยในตำาแหนงท
สงกวาควบคมการปฏบตงานของผทอยในตำาแหนงท
ตำากวา ลดหลนกนไปตามลำาดบ ตงแตนายกรฐมนตร
รฐมนตร ปลดกระทรวง อธบด ผอำานวยการกองหรอ
หวหนากอง หวหนางานหรอหวหนาแผนก ไปจนถงผ
ปฏบตงานในแตละเรองหรอแตละดาน
สำาหรบเทคนคหรอวธการในการควบคมงานตาม
ลำาดบชนของสายการบงคบบญชานนอาจจะเลอกใชวธ
ใดวธหนงตอไปนไดตามความเหมาะสม เชน
1. การใชแผนผง (Chart) การควบคมโดยวธนเปน
วธการอยางงายๆโดยกำาหนดรายละเอยดการดำาเนนงาน
ในดานตางๆ พรอมทงระยะเวลาเพอใชในการตรวจสอบ
งาน ซงเปนวธทนยมกนมาก เพราะสะดวกตอการใชงาน
และสามารถจดทำาไดงาย
2. การใชงบประมาณ ( Budgeting ) ในการดำาเนน
งานประจำาปกตหรองานทมแผนหรอโครงการกำาหนดไว
สามารถควบคมไดโดยอาศยงบประมาณ เชน การจดงบ
ประมาณใหตามผลงานทไดรบหรอจดสรรงบประมาณ
โดยแบงเปนงวดๆ ถาปฏบตงานไมแลวเสรจตามแผน
งานหรอโครงการทกำาหนดหรอไมเปนไปตามระยะเวลา
ทกำาหนด กจะตองชแจงเหตผลและความจำาเปนททำาให
งานไมแลวเสรจตามกำาหนด มฉะนน อาจระงบการจาย
เงนงบประมาณไวกอน เปนตน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 27
3. การตรวจงาน (Inspect) การไปตรวจงาน ณ
จดทปฏบตงานจะทำาใหเกดผลดในดานความรวดเรว
และมองเหนสภาพการปฏบตงานทแทจรง และในขณะ
เดยวกนกสามารถเสนอแนะแกผปฏบตงานพรอมกนไป
ดวย
ในกรณทมความจำาเปนตองตรวจเปนประจำา หรอ
งานทมปญหาเกยวกบตวบคคลหรองานทตองการคำา
แนะนำาเพมเตม สวนราชการตางๆ มกจะกำาหนดใหม
ตำาแหนงเพอรบผดชอบดานการตรวจงานนโดยทางตรง
เชน ตำาแหนงผจดการ หรอตำาแหนงผตรวจราชการ หรอ
ตำาแหนงจเร เปนตน
4. การรายงาน (Report) โดยกำาหนดใหขาราชการ
หรอหนวยราชการตองสงรายงานเปนระยะๆ หรอ
รายงานพเศษเกยวกบกจกรรมของหนวยงานราชการ
นนๆ การควบคมโดยการรายงานนเปนการควบคมท
เกาแกทสด และปจจบนกยงคงใชอย เพราะเปนวธท
งาย แตมชองทางทจะทำาใหผรายงานเทจไดมาก หรอ
ทำารายงานโดยไมไดอาศยขอเทจจรงเลยกได ซงจะทำาให
ผบงคบบญชาระดบสงขนไปไมไดขอมลทถกตองและ
แทจรง
5. การใชหองปฏบตการ (Operation Room) ใช
ในการควบคมงานทมขอบเขตกวางขวางหนวยงาน
หรอสวนราชการตางๆ มกจะสรางหองปฏบตการเพอ
ใชควบคมการบรหารราชการโดยการจำาลองแผนการ
ดำาเนนงานของหนวยงานตางๆ ทงหมด มการเชอมโยง
งานดานตางๆ มระบบรายงานผลการสงงาน ไปแสดง
ไวในหองปฏบตการ ซงผบงคบบญชาสามารถควบคม
การดำาเนนงานของหนวยงานตางๆ ไดตลอดเวลา
2) การควบคมโดยหนวยงานตางๆ ของรฐ การ
ควบคมภายในวงราชการนน นอกจากจะควบคมตาม
ลำาดบชนของสายการบงคบบญชาดงไดกลาวมาแลว
ยงมการควบคมการปฏบตงานในดานตางๆ โดยหนวย
งานอนๆ ของรฐอกดวย เชน
1. สำานกเลขาธการนายกรฐมนตร ควบคมการ
บรหารงานโดยทวๆ ไป และทำาหนาทเปนหนวยรบฟง
เรองราวตางๆ ( Public Hearing Unit ) เชนการรอง
เรยน การรองทกข การเสนอความคดเหนในดานตางๆ
อนเนองมาจากการปฏบตงานของขาราชการหรอสวน
ราชการตางๆ เปนตน
2. สำานกงบประมาณ ควบคมดานการจดสรรเงน
งบประมาณ การอนมตเงนงวดตลอดจนการตดตามการ
ใชจายเงนงบประมาณใหเปนไปตามแผนหรอโครงการท
วางไว
3. สำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน
(ก.พ.) ควบคมดานการบรหารงานบคคลของสวน
ราชการตางๆ คอ ทำาหนาทเปนองคการบรหารงานบคคล
กลาง
4. สำานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบ
ปรามการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ
(ป.ป.ป.) ควบคมดานการทจรต และประพฤตมชอบใน
วงราชการในกรณตางๆ
5. สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ
และสงคมแหงชาต ควบคมดานแผนและโครงการตางๆ
ของสวนราชการใหเปนไปตามแผนพฒนาการเศรษฐกจ
และสงคมแหงชาต
6. สำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตร ควบคม
ดานการบรการงานทว ๆ ไป ตามทไดรบมอบหมายจาก
นายกรฐมนตรและโดยการตรวจงานโดยผตรวจราชการ
สำานกนายกรฐมนตร เปนตน
7. กรมบญชกลาง ควบคมดานการเบก - จายเงน
8. สำานกงานตรวจเงนแผนดน (สตง.) ควบคมดาน
การใชเงนใหเปนไปตามระเบยบของทางราชการ
จะเหนไดวาหนวยงานตางๆดงกลาวขางตน สวน
ใหญสงกดสำานกนายกรฐมนตร ยกเวน กรมบญชกลาง
และสำานกงานตรวจเงนแผนดน (สตง.)
นอกจากน ยงมหนวยงานอนๆทมสวนในการ
ควบคมการบรหารราชการไมทางใดกทางหนงอกมาก
เชน สำานกเลขาธการคณะรฐมนตร สำานกงานสภาค
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL28
วามมนคงแหงชาต สำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา
สำานกงานคณะกรรมการศกษาแหงชาต เปนตน
3) การควบคมโดยกระบวนการทางกฎหมาย อน
เปนการควบคมการใชดลยพนจและกระบวนการใช
อำานาจของเจาหนาทรฐ ดวยการปฏบตตามพระราช
บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539
การควบคมจากภายนอก
การควบคมจากภายนอก (External Control) ไดแก
การควบคมโดยบคคลหรอกลมบคคลจากภายนอกวง
ราชการ ซงมอยมากมายหลายดานดวยกน คอ
1) การควบคมโดยกลมผลประโยชน (Interest
Group) ไดแกการควบคมโดยกลมผลประโยชนทาง
เศรษฐกจ เชน กลมเกษตรกรหรอสมาคมชาวนา
กลมพอคาหรอสมาคมพอคา กลมกรรมกรหรอ
สหภาพแรงงาน เปนตน ทงน กเพอใหการบรหารราชการ
เปนไปตามความตองการของกลมหรอสมาคมของตน
นอกจากกลมผลประโยชนทางเศรษฐกจแลว ยง
มกลมอทธพลทางการเมอง (Pressure Group) เชน
ศนยนสตนกศกษา กลมกระทงแดง กลมนวพล เปนตน
กลมตางๆ เหลานจะเกดขนและสลายตวไปตามสภาวะ
ทางการเมองของประเทศ กลมอทธพลทางการเมองนม
สวนในการควบคมการบรหารราชการมาก บางยคบาง
สมยไดสรางเงอนไขนำาไปสการเปลยนแปลงรฐบาลได
2) การควบคมโดยสอมวลชน (Mass Media) ซง
อาจแยกไดเปน
1. หนงสอพมพ หนงสอพมพนอกจากจะเปน
สอกลางแสดงความคดเหนและความตองการของ
ประชาชนแลวยงชวยควบคมการปฏบตงานของ
ขาราชการและการบรหารงานของหนวยราชการในดาน
ตางๆ โดยชวยเปนหเปนตา เปนกระจกใหกบรฐบาลและ
ผทเกยวของทราบเพอหาทางแกไขปรบปรงตอไป
2. วทยและโทรทศน วทยและโทรทศนกเชน
เดยวกบหนงสอพมพชวยควบคมการปฏบตงานของ
ขาราชการและการบรหารงานของหนวยงานราชการ
ตางๆ ไดเปนอยางด โดยเฉพาะอยางยงโทรทศน เพราะ
สามารถแสดงใหเหนไดชดเจนและรวดเรว เชน การชำารด
เสยหายของอาคารสถานท ถนนหนทาง และอนๆ
3) การควบคมโดยพรรคการเมอง (Political Party)
พรรคการเมองโดยพรรคฝายคานมความสำาคญมากใน
การบรหารราชการทงในชวงเปดสมยประชมหรอระหวาง
ปดสมยประชมเปนผลใหพรรคทบรหารประเทศอยใน
ขณะนน หรอพรรครฐบาลสนใจและพยายามบรหาร
ราชการดานตางๆใหเปนไปตามนโยบายและเปาหมาย
ทวางไวใหมากทสดเทาทจะมากได นอกจากนนแมแต
พรรครฐบาลเองกมสวนในการควบคมการบรหาร
ราชการใหเปนไปตามนโยบายและเปาหมายทวางไวเชน
กน ทงนกเพอทจะรกษาคะแนนนยมสำาหรบการเลอกตง
คราวตอไป
4) การควบคมโดยรฐสภา (Parliament) รฐสภา
จะทำาหนาทควบคมการบรหารราชการใหเปนไปตาม
นโยบายทแถลงไวตอรฐสภา โดยรฐสภาจะทำาหนาท
กลนกรองรางกฎหมายทกฉบบทจะมผลใชบงคบเฉพาะ
อยางยง รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจำา
ป รฐสภาจะพจารณาการเสนอใชงบประมาณของ
รฐบาล และตดตามการใชจายงบประมาณรฐบาล และ
อำานาจในการควบคมการบรหารราชการนจะกำาหนดไว
ในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกฉบบดวย
การควบคมโดยสมาชกสภาผแทนราษฎรทสำาคญ
ไดแก การตงกระทถามรฐบาลในกจกรรมตางๆ ซง
รฐบาลจะตองชแจงใหสภาผแทนราษฎรทราบเหตผล
และขอเทจจรงในเรองนนๆนอกจากการตงกระทถาม
การบรหารราชการในเรองตางๆแลวสมาชกสภาผแทน
ราษฎรยงอาจเขาชอรวมกนขอเปดอภปรายไมไววางใจ
คณะรฐมนตรเปนรายบคคลหรอทงคณะโดยจะมการลง
มตหรอไมลงมตกไดดวย
5) การควบคมโดยตรงจากประชาชน การควบคม
การบรหารราชการโดยตรงจากประชาชนนนอาจทำาได
หลายทางดวยกน เชน การยนเรองราวรองทกขหรอรอง
เรยนตอนายกรฐมนตร รฐมนตรหรอขาราชการชนผใหญ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 29
ในกรณทขาราชการหรอหนวยราชการไมใหความเปน
ธรรมหรอไมปฏบตตามหนาท หรอไมดำาเนนการใหแลว
เสรจภายในระยะเวลาอนสมควร นอกจากนนยงอาจ
เสนอความคดเหนเกยวกบการปรบปรงแกไขการปฏบต
งานในดานตาง ๆ
6) การควบคมโดยศาล ประกอบดวยศาลปกครอง
และศาลยตธรรม ทงน เปนการควบคมความชอบดวย
กฎหมายของการกระทำาทางปกครอง ของเจาหนาทรฐ
บทสรป
การบรหารราชการเปนกจกรรมทมความสำาคญ ท
อาจสรปไดวาการบรหารราชการมความมงหมาย ดงน
1) การนำานโยบายของรฐไปปฏบต กลาวคอ เมอ
รฐไดกำาหนดนโยบายในการดำาเนนการเกยวกบเรองใด
เรองหนง ขนตอนตอไปกคอ การบนทกนโยบายนนไว
เปนลายลกษณอกษร อาจจะในรปของกฎหมาย ระเบยบ
วธปฏบต แผนงานโครงการตางๆ สวนราชการจะเปน
ผนำานโยบายเหลานนไปแปรสภาพเปนการกระทำา
2) การมสวนในการกำาหนดนโยบาย ขณะทฝาย
บรหารเปนฝายนำานโยบายไปปฏบตแลว การบรหาร
ราชการยงมสวนในการกำาหนดนโยบาย ซงจะกระทำา
ไดใน 2 ขนตอน คอ กอนทฝายนตบญญตและหวหนา
ฝายบรหารจะตดสนใจกำาหนดนโยบาย ปจจบนหนวย
ราชการจะมสวนในการกำาหนดนโยบายของรฐมาก
ขน ทงนสบเนองจากขอบเขตของงานเกยวของกบ
เทคนคใหมๆ ซงหนวยงานมกจะมผเชยวชาญในดาน
นพรอมมลอยแลว เชนการกำาหนดนโยบายการรกษา
เสถยรภาพทางเศรษฐกจ ยอมตองอาศยขอมลทซบซอน
ละเอยดออน อาศยการวเคราะหและขอเเนะนำาจากนก
เศรษฐศาสตรอาชพ และหลงการกำาหนดนโยบายแลว
เปนขนตอนการดำาเนนงานหลงจากทไดมการกำาหนด
นโยบายเปนลายลกษณอกษรแลว สวนใหญแลว
นโยบายทกำาหนดไวไมมรปแบบทแนนอนตายตว ดง
นนในแงนตองใหขาราชการเปนฝายกำาหนดรายละเอยด
อกครง
3) เปนกลไกสำาคญในการดำารงไวและพฒนา
วฒนธรรมของสงคม การบรหารราชการเปนสวน
หนงของระบบเศรษฐกจและสงคม ฉะนนจงเปนแรง
ขบสำาคญทจะกำาหนดลกษณะกจกรรมของประเทศ
กจกรรมของรฐมบทบาทในการกระตนใหเกดกจกรรม
ตางๆ ตอไปอก โดยนยน การบรหารจงเปนเสมอนตวนำา
การเปลยนแปลงและพฒนาการทางสงคม ดงนน ความ
กาวหนาของสงคมจงจะขนอยกบความมประสทธภาพ
ในการบรหารงานของรฐ หากการบรหารราชการขาด
ประสทธภาพกจะมผลกระทบตอโครงสรางของสงคม
และวฒนธรรมดวย
และอาจกลาวไดวา การบรหารราชการมสวน
สำาคญทพอสรปไดเปน 4 ประการดงน
1) การบรหารราชการมลกษณะเปนการทำางาน
โดยใชเหตผลตามหลกบรหาร (Rational Action) และ
ระเบยบแบบแผนของทางราชการ
2) การบรหารราชการมลกษณะเปนการสนองตอบ
ตอความตองการของประชาชน
3) ผปฏบตงานหรอขาราชการเปนผทไดรบการ
พจารณาเลอกสรรมาแลววา เปนผมความรความ
สามารถในงานนนๆ
4) การบรหารราชการมลกษณะเปนการดำาเนนการ
ทตอเนองกนไป ไมวากลมใด หรอพรรคการเมองใดจะ
เขามาเปนรฐบาลบรหารประเทศ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL30
เอกสารอางอง
จกรกฤษณ นรนตผดงการ. 2527. สมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดำารงราชานภาพกบ
กระทรวงมหาดไทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.
จกร พนธชเพชร. 2545. การเมองและการปกครองไทย : มตทางประวตศาสตรและสถาบนทาง
การเมอง. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : มายด พบลชชง.
จรญ ศรสกใส. 2540 .แนวทางการสรางความเปนอสระในการบรหารงานบคคลขององคการบรหารสวน
ทองถน. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
ชยาวธ จนทร, เยาวลกษณ กลพานช และชลพร เดชนำา. 2550. ววฒนาการปกครองทองถนไทย (โครงการ
สงเสรมการบรหารจดการทดโดยกระจายอำานาจสทองถน). กรงเทพฯ : นำาถงการพมพ.
ชาญชย แสวงศกด. 2550. คำาอธบายกฎหมายปกครอง. พมพครงท 12. กรงเทพฯ : วญญชน.
. 2549. หนวยงานของรฐทมใชสวนราชการและรฐวสาหกจ : องคการมหาชนและหนวย
งานบรการรปแบบพเศษ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สำานกพมพนตธรรม.
ชวงศ ฉายะบตร. 2539. การปกครองทองถนไทย. กรงเทพฯ : พฆเณศ พรนตงเซนเตอร.
ชำานาญ ยวบรณ. 2497. การรวมอำานาจและการกระจายอำานาจทางการปกครองของกฎหมายไทย.
พระนคร : วบลกจ.
ชยอนนต สมทวณช. 2545. ปฎรประบบราชการ กรงเทพฯ : สำานกพมพบานพระอาทตย.
. 2534. 100 ป แหงการปฎรประบบราชการ : ววฒนาการของอำานาจรฐและอำานาจการเมอง
กรงเทพฯ : โครงการเผยแพรผลงานวจย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
ชยอนนต สมทวนช และ ขตตยา กรรณสต. 2518. เอกสารการเมองการปกครอง พ.ศ. 2441-2447 กรงเทพ
ฯ : สมาคมสงคมศาสตรแหงประเทศไทย.
เรองวทย เกษสวรรณ. 2547. กำาเนดระบบราชการและการปฎรปในยคคลาสสค. กรงเทพฯ : สงวนกจการ
พมพ.
. 2545. การปฎรประบบราชการภายใตกระแสการจดการภาครฐใหมและขอวพากษ
กรงเทพฯ : บพธการพมพ.
ทศพร ศรสมพนธ. 2549. ความรเบองตนเกยวกบการบรหารราชการแนวใหม. กรงเทพฯ : วชน พรนท
แอนดมเดย.
. 2551. การบรหารกจการบานเมองทด. (เอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการประจำาป ใน
โอกาสครบรอบ 6 ป ของการพฒนาระบบราชการไทย วนท 3 ตลาคม 2551).
นานาทรรศนะวาดวยรฐประศาสนศาสตร. 2548 : รวมบทความวชาการดานการบรหารงานคลงสาธารณะ
และการเมองการปกครองทองถนเพอเปนเกยรตแด ศาสตราจารย ดร. จรส สวรรณเวลา. กรงเทพฯ :
โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย
ประทาน คงฤทธศกษากร. 2524. การปกครองเมองพทยา. กรงเทพฯ : สหายบลอกและการพมพ.
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 31
พชร สโรรส และ อรทย กกผล. 2543. การบรหารเมองกรงเทพฯ. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.
พรศกด ผองแผว. 2541. ขาราชการไทย : ความสำานกและอดมการณ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : สำานกพมพ
แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
มานพ ถาวรวฒนสกล. 2547. ขนนางอยธยา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สำานกพมพมหาวทยาลย ธรรมศาสตร.
วรเดช จนทรศร. 2540. การพฒนาระบบราชการไทย. กรงเทพฯ : กราฟคฟอรแมท (ไทยแลนด).
วษณ เครองาม. 2545. การปฏรประบบราชการ. กรงเทพฯ : สำานกเลขาธการคณะรฐมนตร.
วรช วรชนภาวรรณ. 2546. ผบรหารสงสดระดบจงหวด : ผวาราชการจงหวด ผวาราชการจงหวดอซโอ ผ
วาราชการกรงเทพฯ นายกองคการบรหารสวนจงหวด. กรงเทพฯ : โฟเพคพบลซซง เฮาส.
สมาน รงสโยกฤษฎ และ สธ สทธสมบรณ. 2523. การบรหารราชการ. กรงเทพฯ : สำานกงาน ก.พ.
สยาม คำาปรดา. 2547. สงคมกบการปกครอง. กรงเทพฯ : โรงพมพไทยรายวน.
สงขลา วชยขทคะ. “การปฎรประบบราชการ” วารสารสมาคมกฎหมายมหาชนแหงประเทศไทย ฉบบท 1
พ.ศ. 2548.
มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2542. เอกสารการสอนชดวชาการบรหารราชการไทย (สาขาวชา
วทยาการจดการ) กรงเทพฯ : สำานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.
Heady, F. 1979, 1984. Public administration: A comparative perspective. 2nd
-3rd
ed., revised. New
York : Marcel Dekker
Mc Curdy, H.E. 1977. Public administration : A synthesis. California : Commings Publishing.
Robbins, S.P. 1990. Organization theory : Structure, design, and application, 3rd
ed. New Jersey :
Prentice - Hall.
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL32
การศกษาเปนกระบวนการสำาคญในการพฒนา
คนใหเปนทรพยากรมนษยทมคณภาพและมพลงใน
การเสรมสรางประเทศชาตใหมความยนหยดมนคงดง
พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และท
แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 6 ระบวา
“การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปน
มนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและ
คณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดำารง ชวต
สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข” ซงเปนพระ
ราชบญญตการศกษาฉบบแรกของประเทศไทยทมความ
มงหมายเพอใหเปนแนวทางแหงการจดการศกษา เพอ
พฒนาคนไทยใหทนตอการเปลยนแปลงอยางรวดเรว
ของโลกเชนปจจบน
โดยเฉพาะอยางยงการเตรยมความพรอมดานการ
ศกษาสประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 ประเทศไทย
จำาเปนตองเรงพฒนาเดกและเยาวชนใหรจกวฒนธรรม
สงคม ความเปนอยของเพอบานอก 9 ประเทศ คอ
อนโดนเซย ฟลปปนส สงคโปร มาเลเซย บรไน เวยดนาม
ลาว พมา และกมพชา สำาหรบการจดการศกษาระดบ
ประถมศกษา และมธยมศกษาหรอการศกษาขนพน
ฐาน ไดมการระดมความคดจากผทรงคณวฒ ผบรหาร
การศกษา ศกษานเทศก ครผสอน และผเกยวของ รวม
กำาหนดกรอบแนวทางในการพฒนาโรงเรยนใหสามารถ
เตรยมพรอมสความเปนประชาคมอาเซยน โดยการ
กลวธการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาทกษะทางภาษาสประชาคมอาเซยน
รองศาสตราจารย จนตร คปตะวาทน*
กำาหนดคณลกษณะอนพงประสงคของเดกไทยทสอด
รบกบประชาคมอาเซยน มการวเคราะหหลกสตรในสวน
ของอาเซยนศกษา และกำาหนดเปนกจกรรมการเรยนการ
สอน เพอใหสถานศกษาสามารถนำาไปใชเปนแนวทาง
ในการพฒนาผเรยนไดอยางมคณภาพและแขงแกรงใน
ประชาคมอาเซยน
ในฐานะผสอนจงมความจำาเปนอยางยงทจะตอง
พฒนาผเรยนใหสามารถทจะใชภาษาตางประเทศท
จะสอสารกบเพอนบานในกลมประชาคมอาเซยนอก 9
ประเทศใหเขาใจกนกคอภาษาองกฤษ ซงเปนภาษาท
ใชกนแพรหลายทวโลก และเปนเครองมอสำาคญในการ
แสวงหาความร นอกจากภาษาองกฤษแลว ภาษาเพอน
บานทอยตดกบประเทศไทย เชน ภาษาลาว พมา กมพชา
และมาเลเซย ผสอนกควรนำามาจดการเรยนการสอนให
กบผเรยนทอยในโรงเรยนตดชายแดนไดเรยนรดวยเชน
กน
ภาษานอกจากจะเปนเครองมอสอสารของคนโดย
ทวไปแลว ภาษายงเปนเครองมอการเรยนร เครองมอ
บนทกเหตการณทางประวตศาสตรดวยเหตนการเรยน
การสอนภาษาในปจจบน จงตองเนนการสอนภาษาเพอ
การสอสารและการเรยนร ใหรจรง สอสารไดถกตอง เกด
ผลด โดยสามารถใชทกษะการฟง การด การอาน เปน
เครองมอในการรบสาร และใชทกษะการพด การเขยน
เปนเครองมอในการสงสาร เพอใหเกดความเขาใจทด
*อาจารยประจำาหลกสตรศกษาศาสตรมหาบณฑต วทยาลยทองสข
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 33
ตอกนในการสอสาร อกทงยงกอใหเกดความรสกทดตอ
กนในหมคณะ ชมชน สงคม ประเทศชาตและประชาคม
อาเซยน
การจดการเรยนการสอนเพอพฒนาทกษะทาง
ภาษาสประชาคมอาเซยนนน ไมวาจะเปนภาษา องกฤษ
หรอภาษาของเพอนบานทอยใกลเคยงกบประเทศไทย
กตาม ผสอนสามารถนำากลวธการจดการเรยนการสอน
ทกษะตางๆ ซงไดแก ทกษะการฟง การด การอาน การ
พด และการเขยน ไปพฒนาใหผเรยนเกดทกษะทาง
ภาษาไดดงรายละเอยดตอไปน
1. กลวธการจดการเรยนการสอนเพอพฒนา
ทกษะการฟง
การฟงเปนกระบวนการเรยนรเพอการรบรอนดบ
ตนๆ ของมนษยทมมาตงแตแรกเกด และใชใหเปน
ประโยชนไปไดตลอดชวต ทงเพอการศกษาเรยนร เพอ
ดำารงชวตอยางมความสข รวมทงเพอสรางความเจรญ
กาวหนาใหแกตนเองและสงคม
การจดการเรยนการสอนเพอพฒนาทกษะการฟง
นน ผสอนตองตระหนกวาภาษาเปนสงทเกดจากการ
เรยนรมใชลกษณะทางธรรมชาตหรอพนธกรรมวชา
ภาษาเปนวชาทกษะ ดงนนการเรยนรจะเกดขนดวยการ
ฝกฝนอยางตอเนอง สมำาเสมอจนกระทงเกดทกษะ ซง
ตองใชกลวธการจดการเรยนการสอนทหลากหลายใน
การจดกจกรรม ดงนนการมกลวธหรอการวางแผนท
เปนระบบ เพอพฒนาทกษะตางๆ ทางภาษาจงเปนสง
จำาเปนทผสอนจะตองตระเตรยมสกระบวนการเรยนการ
สอน กลวธการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาทกษะ
การฟงแบงไดเปน 3 ระดบ คอ 1) การฟงเพอความเขาใจ
2) การฟงเพอวเคราะห 3) การฟงอยางมวจารณญาณ
ซงมรายละเอยดดงตอไปน
1.1 การฟงเพอความเขาใจ เปนความ
สามารถในการฟงระดบพนฐาน ถาผเรยนไดฝกฝนการ
ฟงในขนนไดอยางดแลว จะสามารถพฒนาไปสระดบท
ซบซอนขนอกไดโดยไมยาก การฝกฟงเพอความเขาใจน
อาจแสดงออกโดยพฤตกรรมตางๆ ไดดงน
1) ฟงแลวปฏบตตามได (ในคำาสงทไมซบซอน
จนถงซบซอน)
2) ฟงแลวตอบคำาถามได (คำาถามงายๆ ตรงไป
ตรงมาจนถงคำายากทยากขน)
3) ฟงแลวเลาเรองทฟงได (เลาไดวาใคร ทำา
อะไร ทไหน เมอไร และอยางไรไดตรงตามเรองทฟง)
4) ฟงแลวแสดงความคดเหนงายๆ ได
การฟงเพอความเขาใจ และแสดงออกเปน
พฤตกรรมดงกลาวได ยอมแสดงวาผฟงสามารถจำาเรอง
ทฟงได แมวาอาจเปนเพยงความจำาระยะสนกตาม
1.2 การฟงเพอการวเคราะหเปนความ
สามารถในการฟงทซบซอนขนจากระดบพนฐานอกขน
หนง ผฟงตองใชความสามารถในการฟงและความคด
พจารณาสารทฟงมากกวาการฟงเพอความเขาใจ การ
วเคราะหเปนพฤตกรรมการคดอยางหนง การพฒนาการ
ฟงเพอการวเคราะหจงเปนการพฒนาการคดไปพรอม
กนดวย โดยทวไปการคดวเคราะห หมายถง ความ
สามารถในการจำาแนกแยกแยะองคประกอบของสงใด
สงหนงหรอเรองใดเรองหนง และมองเหนความสมพนธ
ระหวางองคประกอบอยางมเหตผล
ดวยเหตทการฟงเพอวเคราะหเปนการฟงทซบ
ซอน ผฟงจงตองตงใจฟงมาก ไมวาจะเปนการวเคราะห
เนอหา เรองราวทฟง วเคราะหสำานวนภาษา วเคราะหคำา
วเคราะหประโยค วเคราะหรปแบบการนำาเสนอ วเคราะห
ใจความสำาคญ วเคราะหนำาเสยงผพด วเคราะหความคด
เหน จนถงวเคราะหแนวคดทแฝงไวในเรองทฟง เปนตน
การฝกฟงเพอการวเคราะห อาจแสดงออกเปน
พฤตกรรมตางๆ ไดดงน
1) ฟงแลวแยกแยะใจความทฟงเปนสวนๆ ได
(ตอบคำาถามทละประเดน)
2) ฟงแลวสรปใจความสำาคญได
3) ฟงแลวตงชอเรองทฟงได
4) ฟงแลวระบไดวาใจความใดแสดงสาเหต
ใจความใดแสดงผลอนเกดจากสาเหตนน
5) ฟงแลวระบประเดนทเปนขอเทจจรงได
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL34
6) ฟงแลวระบประเดนทเปนขอคดเหนได
7) ฟงแลวตงคำาถามจากเรองทฟงได
8) ฟงแลวแสดงความคดเหนอยางมเหตผลได
9) ฟงแลวระบจดมงหมายในการพดของผพด
ได
10) ฟงแลวพจารณาความนาเชอถอของสาระท
ฟงอยางมเหตผล
1.3 การฟงอยางมวจารณญาณ เปนการฟง
ในระดบทลกกวาการฟงเพอความเขาใจ และการฟง
เพอวเคราะห ในขนการใชวจารณญาณ ในการฟงตอง
ใชความคด การวเคราะห การไตรตรอง การวนจฉย การ
ตดสนใจ และการประเมนคาสงทฟงในแงตางๆ
วจารณญาณ หมายถง การพจารณาไตรตรอง
มเหตผลเพอประกอบการตดสนใจวา สารทไดรบนนสาร
ใดควรเชอหรอไมควรเชอ สารใดควรปฏบตตามหรอไม
ควร การคดอยางมวจารณญาณทำาใหคดรอบดานอยาง
รอบคอบไมเชองายสามารถเลอกรบเฉพาะสารทดและ
เหมาะสมเทานน
สารแบงเปนประเภทกวางๆ ตามวตถประสงคของ
การสงสาร ไดแก สารประเภทใหความร สารประเภทโนม
นาวใจ และสารประเภทจรรโลงใจ สารเหลานอาจปะปน
อยในเรองเดยวกน เชนเมอฟงสารรปสารคดผฟงอาจได
ทงความรและความบนเทง เมอฟงสารโนมนาวใจ บางท
อาจไดรบความรไปดวย รวมทงการฟงสารทมงใหความ
บนเทงกอาจแฝงความรหรอโนมนาวใจไดเชนกน
การฟงอยางมวจารณญาณควรฝกโดยอาศยหลก
การทประยกตจากขนตอนวธคดอยางมวจารณญาณ
ของทศนา แขมมณ (2544 : 54) ดงน
1) ผฟงอยางมวจารณญาณจะตองมเปาหมาย
ในการฟงทกครง
2) ผฟงอยางมวจารณญาณจะตองมประเดน
ในการฟงชดเจน
3) ผฟงอยางมวจารณญาณจะตองประมวล
ขอมลดานขอเทจจรง ความคดเหนตางๆ ทเกยวของกบ
ประเดนทฟงโดยคดรอบดานทงกวาง ลก และไกล
4) ผฟงอยางมวจารณญาณจะตองวเคราะห
จำาแนกขอมล จดหมวดหมขอมลจากการฟงไดและเลอก
ขอมลทเหมาะสมมาใชประโยชน
5) ผฟงอยางมวจารณญาณจะตองประเมน
ขอมลจากการฟงทจะใชประโยชนดานความถกตอง
ความพอด และความนาเชอถอกอนจะนำาไปใช
6) ผฟงอยางมวจารณญาณจะตองใชหลก
เหตผลในการพจารณาขอมลเพอหาคำาตอบทสมเหตสม
ผล
7) ผฟงอยางมวจารณญาณจะตองเลอกทาง
เลอกทเหมาะสมโดยพจารณาถงผลทจะเกดตามมา
8) ผฟงอยางมวจารณญาณจะตองชงนำาหนก
ของทางเลอกหรอขอมลทเลอกจากการฟงโดยคำานงถง
ผลไดผลเสยคณหรอโทษทเกดขน
9) ผฟงอยางมวจารณญาณจะตองไตรตรองคด
ทบทวนกลบไปกลบมาอยางรอบคอบ
10) ผฟงอยางมวจารณญาณจะตองประเมนทาง
เลอกและลงความเหนเกยวกบประเดนทฟง
2. กลวธการจดการเรยนการสอนเพอพฒนา
ทกษะการด
ภาษาไทยมคำาทเกยวของกบการดอย 2 คำา คอ การ
ดกบการเหน มความหมายโดยทวไปคอ การใชสายตา
เพอใหมองเหนสงตางๆ ตามสภาพทเปนจรง สวนความ
หมายโดยคำาศพท การดมกใชกบการมองเหนทใชความ
คด สวนการเหนใชกบการมองเหนวตถโดยผวเผน
การดเปนสงทเกดขนตลอดเวลาตงแตบคคลลมตา
ตนนอนจนกระทงหลบตานอน การดถอวาเปนทกษะ
สำาคญทใชในการดำาเนนชวตประจำาวนของมนษยโดย
การดบางครงไมไดมจดมงหมาย หรอวตถประสงคใด
เปนพเศษ แตเปนการดเพอใหการทำากจวตรประจำาวน
เปนไปอยางมประสทธภาพ แตหากมการตงจดมงหมาย
หรอวตถประสงคการดไวอยางชดเจนวา การดเพอให
เกดความร การดเพอการปฏบตตาม การดเพอใหเกด
การคดและตดสนใจ การดเพอความบนเทง การดเพอ
สมผสธรรมชาตและความงามภายในจตใจ การดเพอเขา
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 35
ถงความรสกและแกนแท จดมงหมายการดดงกลาวนบ
เปนความสามารถของการด ทสำาคญยงทตองฝกใหแก
คนไทยทกคน
การจดกจกรรมการเรยนการสอนภาษาโดยอาศย
ชองทางการมองเหนของผเรยน อาจจำาแนกเปน 2
ลกษณะคอ กจกรรมการเรยนการสอนทกษะการดขน
พนฐานและกจกรรมการเรยนการสอนทกษะการดอยาง
มวจารณญาณ ซงมรายละเอยดดงน
2.1 การจดกจกรรมการเรยนการสอน
ทกษะการดขนพนฐานกอนการจดกจกรรมผสอนควร
ตรวจสภาพภายนอกของดวงตา ตรวจการมองเหนขนพน
ฐาน และแนะนำาการดแลถนอมดวงตาแกผเรยน จาก
นนจงจดกจกรรมสงเสรมการดระบบผวเผนหรอการด
แบบมองผาน เชน ผสอนยกวตถหรอรปภาพใหผเรยน
ดภายในเวลาสนๆ แลวถามผเรยน ผเรยนสามารถตอบ
ไดถกตอง ตอจากนนจงจดกจกรรมสงเสรมการดในภาพ
รวมของสงตางๆ เชน ฝกดภาพประกอบในหนงสอเรยน
กอนจะเนนการดในจดยอยๆ ผานกจกรรมการตงคำาถาม
ของผสอน
เมอผานกจกรรมการดแบบผวเผน และการดใน
ภาพรวมแลว ผสอนสามารถจดกจกรรมการสงเกต ซง
เปนทกษะทสำาคญในการดำาเนนชวตประจำาวน ผเรยนจะ
เรยนรไดอยางมประสทธภาพ การเปนคนชางสงเกต ชาง
จดจำาชวยลดภยอนตรายทจะเกดขนแกตนเองและสงคม
ได เชน กรณเกดสนามในประเทศไทยเมอเดอนธนวาคม
พ.ศ. 2547 มเดกหญงตางชาตคนหนงสงเกตลกษณะ
นำาในทะเลและแจงเตอนคนอนๆ วากำาลงจะเกดสนาม
ทำาใหเดกหญงตางชาต และคนอกจำานวนหนงรอดชวต
ผสอนสามารถจดกจกรรมการสงเกตในลกษณะ
ทเปนกจกรรมอสระหรอกจกรรมการสงเกตสอดแทรก
ไปในการจดการเรยนการสอนภาษาไดทกภาษา เชน
กจกรรมประเภทเกม ภาพเหมอนและภาพตาง เปนตน
2.2 การจดกจกรรมการเรยนการสอน
ทกษะการดอยางมวจารณญาณ
การจดกจกรรมการเรยนการสอนทกษะการด
อยางมวจารณญาณมหลายวธวธทเหมาะสมกบผเรยน
ระดบการศกษาขนพนฐาน คอ การประยกตคำาอธบาย
ของบลมในเรองระดบพฤตกรรมการคดซงม 6 ขนมาส
การจดกจกรรมการดผสอนอาจทำาไดดงน
1) ระดบขนร - จำา ในกรณการด
- การดละคร ดการตน ดภาพยนตร ดคลป
วดโอคนดง ฯลฯ แลวผเรยนจำาชอและรายละเอยดของ
ตวละครได จำาคำาพดทตวละครพดหรอกรยา ทาทาง
บคลกทเปนลกษณะเฉพาะของตวละครได
- การดเรองราว หรอ ดโฆษณาเมอไดดซำากจำา
ไดวาเปนสงทเคยดแลว ฯลฯ
2) ระดบขนเขาใจ คอ บอกลำาดบเหตการณได
เลาเรองดวยคำาพดของตนเองได เขาใจและสรปเรองได
เชน ดละคร ขาว เหตการณแลวสามารถเลาลำาดบเรอง
หรอสรปเรองไดถกตองโดยใชภาษาของตนเอง
3) ระดบขนนำาไปใช คอ นำาเหตการณหรอ
ประโยชนทไดจากการดไปใชแกปญหาในชวตประจำา
วนได เชน เมอดรายการทแนะนำาวธซอมแซมเสอผา
อยางงายจบแลว เมอผเรยนมปญหาเกยวกบเสอผา เชน
กระดมหลด ผเรยนสามารถเยบกระดมเสอได เปนตน
ฯลฯ
4) ระดบขนวเคราะห คอ แยกองคประกอบ
ยอยของเรอง บอกความเกยวของขององคประกอบ
ยอย เชน ดละครแลวหาความสมพนธของเครอญาตใน
ละคร หาความสมพนธของเหตการณหลก เหตการณ
รองได หรอวเคราะหปญหาทตวละครประสบ หรอด
รายการโทรทศนทใหแนวคดการสชวต เมอดหลายๆ
ตอนแลว สามารถวเคราะหหลกการทใชสชวตได หรอด
โฆษณาแลวแยกแยะขอมลความนาเชอถอและสรปได
วาโฆษณานนเชอถอไดมากนอยเพยงใด เปนตน
5) ระดบขนสงเคราะห คอ นำาเรองทดไปเปรยบ
เทยบกบสถานการณอนๆ สำานวนสภาษต คต หรอ
อดมการณทเกยวของ เชน ดขาวคนปาหนใสรถตทำาให
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL36
มคนบาดเจบลมตายดขาวนแลวไดขอคดอะไรผเรยน
สามารถบอกได เปนตน ฯลฯ
6) ระดบขนประเมนคา คอ การประเมนคาโดย
พจารณาขอเทจจรงและขอคดเหนรจกตดสนพจารณา
คณคาทปรากฏในเรอง ตลอดจนความซาบซงประทบใจ
เชน ดละครซงมตวละครจำานวนมากแลวสามารถบอกได
วาตวละครตวใดเปนตวละครทเปนคนดทสด หรอทำาสง
ทถกตองทสดเพราะเหตใด
3. กลวธการจดการเรยนการสอนเพอพฒนา
ทกษะการอาน
มผใหนยามหรอการกำาหนดความหมายของการ
อานไววา “การอานเปนการทำาความเขาใจ ความหมาย
ของสญลกษณทเปนตวอกษรโดยผานกระบวนการ
รบรทางสายตาสศนยรวมความคดของสมอง” (Gray,
1967 : 9) จากนยามดงกลาวจะพบวาการอานเกดจาก
การทำางานทเปนกระบวนการโดยเรมจากสายตารบ
รตวอกษรทปรากฏในสาร และสงใหสมองแปลความ
หมายของสญลกษณทรบรตอไป การแปลความหมาย
เพอเขาใจเรองราวเปนการคดทอยระดบเขาใจ สวนการ
วเคราะหเปนการคดทอยในระดบสงกวาการเขาใจ
กระบวนการอานเกยวของกบองคประกอบหลาย
อยางไดแก 1) อวยวะทใชในการอาน ไดแก ห ตา สมอง
2) ประสบการณทางภาษา 3) การรบรจากการฟง การ
ไดยน การด และการอาน 4) การเรยงลำาดบตามขน
พฒนาการของรางกาย โดยตา ห สมอง สามารถทำางาน
ประสานกนได 5) การสรางความสมพนธระหวางวตถ
กบความคดโดยใชตวอกษรทเปนภาษาเขยน 6) ความ
สามารถในการเรยนร 7) ความรสกทางอารมณ 8)
วฒนธรรมของผเรยน องคประกอบดงกลาวจะมผลทำาให
ผเรยนประสบความสำาเรจในการอาน หากผสอนเขาใจ
และหาทางบรณาการองคประกอบเหลานนเขาดวยกน
กจะสามารถพฒนาผเรยนใหประสบความสำาเรจในการ
อานไดอยางมคณภาพ
การอานอยางมคณภาพคออานแลวไดทงความ
รและความคด แตปจจบนการอานของผเรยนไมบรรล
เปาหมาย ผเรยนสวนมากยงคงมปญหาในการอานทง
ภาษาไทยและภาษาตางประเทศ สาเหตสำาคญคอไม
ไดรบการวางพนฐานใหมนคงตงแตระดบตนของการเรม
เรยนภาษาซงมหลกการ 5 ประการ คอ 1) ผสอนตองให
ความรเกยวกบหนวยทเลกทสดของเสยงในการพด 2)
ตองสอนใหรจกเสยงทคกบสญลกษณซงเปนตวอกษร
3) ตองฝกฝนใหผเรยนอานคลองแคลว 4) ตองสอนให
เขาใจความหมายของคำาศพท 5) ตองสอนวธจบใจความ
บทเรยนทอานใหถกตอง ทง 5 ประการดงกลาวถอวา
เปนเสาหลกทมนคงในการวางพนฐานการอานตงแต
ชนประถมศกษาเปนตนไป โดยจะนำาเสนอรายละเอยด
กลวธการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาทกษะการอาน
จบใจความและการอานสารวชาการ ดงน
3.1 กลวธการจบใจความ
ผสอนมกจะพบปญหาทเกดขนเกยวกบการอาน
ของผเรยนในชนเรยนไมสามารถจบใจความสารทอาน
โดยเฉพาะบทเรยนทมเนอหาทางวชาการ ทำาใหผเรยน
ตองใชเวลามากเพอทำาความเขาใจ ผสอนจงเกดความ
รสกวาตนไมประสบความสำาเรจในการจดกจกรรมการ
สอน ดงนนการม กลวธ หรอ การวางแผนทเปนระบบ
เพอพฒนาการจบใจความจงเปนสงจำาเปนทผสอนจะ
ตองตระเตรยมสกระบวนการเรยนการสอน กลวธทใช
เพอการจบใจความแบงออกเปน 2 อยาง คอ กลวธทวไป
กบกลวธพเศษ ซงมรายละเอยดดงน
กลวธทวไป
กลวธทวไป เปนการวางแผนทมระบบใชในกจกรรม
การเรยนการสอนเพอพฒนาการจบใจความจะเนนใน
เรองตอไปน
1. พฒนาคำาศพทโดยสรางปฏสมพนธระหวาง ผ
เรยน กบ บทเรยน ทอานใหผเรยนวเคราะหความหมาย
ของคำาศพทโดยอาศยประโยคและคำาแวดลอมคาดเดา
ความหมายของคำาศพทเหลานน
2. ใชเทคนคคำาถามเพอพฒนาการคดและเราให
เกดปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผสอน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 37
3. ใหผเรยนฝกตงคำาถามเพอถามสมาชกในชน
เรยน เปนการสรางปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผเรยน
กลวธพเศษ
กลวธพเศษ เปนการวางแผนทมระบบอยางดเยยม
หรออยางพเศษเพอใชในกจกรรมการเรยนการสอน
สำาหรบจบใจความ กลวธพเศษมอยหลายวธขนอยการ
พจารณาของผสอนทจะเลอกนำามาใชใหเหมาะสมกบ
ผเรยนในระดบการศกษาขนพนฐาน ในทนจะขอยก
ตวอยาง 1 วธ คอ กจกรรมการอานและการคดในทาง
ตรง ดงรายละเอยดตอไปน
กจกรรมการอานและการคดในทางตรง ผนำา
เสนอกจกรรมนคอ ซทอฟเฟอร (Stauffer, 1980: 184-
196) มชอเตมวา Directed Reading and Thinking
Activity ใชตวยอวา DRTA แมระยะเวลาของการนำา
เสนอกจกรรมนไดผานมากกวา 30 ป แตกยงใชไดผลด
สำาหรบผเรยนในระดบการศกษาขนพนฐาน เพราะเปน
กจกรรมทพฒนาการอานควบคกบการคด
วตถประสงค ซทอฟเฟอรไดพฒนากจกรรมการ
อานและการคดในทางตรง หรอ DRTA เพอใชพฒนาการ
จบใจความควบคกบกระบวนการคดโดยมวตถประสงค
ดงน
1) ปรบปรงการอานจบใจความของผเรยนใหมผล
สมฤทธสงขน
2) เปนการวางพนฐานในการสรางสมมตฐาน โดย
ใชวธการฝกคดคาดคะเนจากเรองราวในบทเรยนทอาน
3) เปนการฝกใหรจกรวบรวมขอมลโดยใชการ
จบใจความในบทเรยน แลวนำาขอมลมาทดสอบกบการ
คาดคะเนหรอสมมตฐานทตงไววาถกตองหรอไม
4) เปนการสรางความสมพนธระหวางการอานกบ
การเขยน ผเรยนจะจบใจความโดยใชวธการอาน และ
มการตงสมมตฐานดวยการเขยนบนทกไว สวนการ
รวบรวมใจความจากบทเรยนใชวธการจดบนทกเพอนำา
มาใชทดสอบสมมตฐาน
วธดำาเนนงาน กจกรรมการอานและการคดในทาง
ตรงของซทอฟเฟอรมวธดำาเนนงานตรงตามชอทนำาเสนอ
ไวตามตวยอ DRTA เรยงลำาดบ ดงน
ขนท 1 แนะนำา (Direct) ในขนนเปนการแนะนำา
ชอเรองทจะใหผเรยนอาน ดวยการตดบตรชอเรองลงบน
กระดานดำา ตอจากนนใหชวยกนคาดคะเนเหตการณ
ทจะเกดขนในเรอง แลวบนทกเหตการณทคาดคะเนไว
ตามเวลาทกำาหนด เชนอาจใหเวลา 2 - 3 นาท
ขนท 2 อาน (Read) แจกบทเรยนทจะใหอานแกผ
อานทกคน แลวใชวธอานสำารวจเพอตรวจดเฉพาะหวขอ
และคำาสำาคญทปรากฏในเรอง ตอจากนนใหปดเอกสาร
ทเปนบทเรยน แลวใหคาดเดาเหตการณทจะเกดขนใน
เรอง บนทกเหตการณทคาดเดาแลวนำาไปเปรยบเทยบ
กบการคาดเดาทไดตงไวในขนท 1 ใหตดขอทคดวาไม
ถกตองออกไป เหลอไวแตขอทเปนไปได การอานหวขอ
เรอง และคำาสำาคญจะชวยใหเดาเรองไดใกลเคยงกวา
เดม
ขนท 3 สอน (Teach) ในขนนแนะนำาคำาศพทท
ปรากฏในบทเรยนเพอใหผเรยนเขาใจความหมาย รวม
ถงวลและประโยคสำาคญทผเรยนตองเขาใจความหมาย
ใหถกตอง ตอจากนนจงใหคาดเดาเหตการณทจะเกดขน
ในเนอเรอง พรอมทงจดบนทกการคาดเดาครงท 3 เพอ
นำาไปเปรยบเทยบกบครงท 1 และ 2 เลอกเหตการณท
ใกลเคยงและนาจะเกดขนมากทสดไว สวนคำาทำานายท
คดวาใกลเคยงใหรวมกนไว
ขนท 4 กจกรรม (Activity) ในขนนเปนการทำา
กจกรรมการอานดวยการใหผเรยนอานบทเรยนอยาง
ละเอยดพรอมทงบนทกประเดนสำาคญของเรอง แลว
นำามาเปรยบเทยบกบการคาดเดาทตงไวกอนอานม
เหตการณใดทใกลเคยงหรอตรงกบขอมลทไดรบจาก
การอานกถอวาเปนจรงสวนการคาดเดาทไมถกตองกให
ตดออก อภปรายรวมกน เหตใดจงคาดเดาไมถกตอง ม
สาเหตมาจากเรองใดเพอในครงตอไปจะไดไมผดพลาด
อก นอกจากนนตองชแจงใหผเรยนเขาใจ การคาดเดา
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL38
หรอทำานายเหตการณลวงหนา คอ การตงสมมตฐาน
นนเอง ในขนนจะรวมไปถงการประเมนการบนทก
ประเดนสำาคญ ใหผเรยนชวยกนนำาเสนอโดยเขยนไวบน
กระดานดำาทละประเดน ประเดนใดทไมปรากฏในการ
จดบนทกใหเพมเตม เนนความถกตองในการเขยนคำา
และประโยคควบคกบความถกตองของประเดนสำาคญ
กลาวโดยสรป กจกรรมการอานและการคดในทาง
ตรงหรอเรยกยอๆ วา DRTA ซงพฒนาโดยซทอฟเฟอร
เปนกจกรรมการจบใจความทเนนทกษะการอานและ
การเขยนควบคกบการคดม 4 ขน คอ 1) ขนแนะนำาบท
เรยน 2) ขนอานเพอสำารวจคำาและหวขอสำาคญ 3) ขน
สอนคำาศพทใหผเรยนเขาใจความหมาย และ 4) ขนทำา
กจกรรมการอาน การดำาเนนงานทง 4 ขนตอนนอกจาก
จะชวยใหผเรยนสามารถคนหาประเดนสำาคญของบท
เรยนแลวยงสงเสรมใหมทกษะการเขยนดวย
3.2 กลวธการอานสารวชาการ
การอานสารวชาการจะแตกตางจากการอาน
สารทวไปเพราะสารวชาการเกยวของกบบทเรยนใน
วชาตางๆ ซงวชาเหลานนมทงหนงสอเรยน หนงสอ
อานประกอบแบบฝกหด และสอประกอบการเรยน
อนๆ จำาเปนตองใชกลวธหลายอยางเพอใหการอานสาร
วชาการบรรลวตถประสงคใหผเรยนเกดผลสมฤทธใน
การเรยนแตละวชาการอานสารวชาการททำาใหเกดผล
ดนนมผนำาเสนอกลวธตางๆ ไวหลายประการตองนำามา
ใชรวมกนจงจะบงเกดผลด ดงตอไปน
1) การแนะนำาใหผเรยนรจกวธอานและสามารถ
ใชไดถกตอง ในการอานสารวชาการจำาเปนตองใชการ
อานคราวๆ อานสำารวจ และอานละเอยด เพอทำาความ
เขาใจแนวคดของเรอง ประเดนสำาคญทจำาเปนตองมาใช
ประกอบการเรยน
2) การแนะนำาผเรยนใหรจกสวนประกอบของ
หนงสอเรยน ซงไดแก คำานำา สารบญ อภธานศพท ดรรชน
เอกสารอางองหรอบรรณานกรม
3) การแนะนำาผเรยนคนหาขอมลทเปนเนอหา
สำาคญ โดยอานเพอคนหาคำาสำาคญคอคำาทกำาหนด
เปาหมายอนนำาไปสแนวคดของเรอง แลวจงอานราย
ละเอยดเพอคนหาประโยคสำาคญ ซงหมายถงประโยค
หลกทปรากฏในยอหนา อาจจะอยตอนตน ตอนกลาง
หรอตอนทายของแตละยอหนากได ตอจากนนจงอาน
ละเอยดเพอสรปความ แลวจงหาแนวคดหรอแกนของ
เรอง
กลาวโดยสรป กลวธการอานสารวชาการตองเรม
ตงแตการแนะนำาวธอานใหผเรยนรจกและปฏบตไดถก
ตอง ไดแก อานสำารวจ และอานละเอยด ขนตอไปจง
แนะนำาใหรจกสวนประกอบของหนงสอเรยน และในขน
สดทายจงแนะนำาใหรจกวธคนหาขอมล ไดแก คำาสำาคญ
ประโยคสำาคญ การสรปความ และแนวคด
4. กลวธการจดการเรยนการสอนเพอพฒนา
ทกษะการพด
การพดเปนการสอความหมายระหวางมนษย โดย
ใชเสยง ภาษา ทาทาง สหนา แววตา และสญลกษณ
อนๆ เพอถายทอดความร ความคด ความรสก และความ
ตองการของผพดใหผฟงทราบเพอใหเกดความเขาใจตรง
กนและเกดการตอบสนองตามจดประสงคของผพด
การพดเปนทกษะทมความสำาคญอยางยงทกษะ
หนงในการดำาเนนชวตของมนษยทำาใหมนษยสามารถ
อยรวมกนในสงคมไดอยางมความสข การพดจงเปน
ทกษะทสำาคญและเปนประโยชนกบชวตของผเรยน ดง
นนผสอนควรกระตนใหผเรยนตระหนกถงความสำาคญ
ของทกษะดงกลาว เพอจะไดตงใจฝกฝนและพฒนา
ความสามารถในการพดของตนอยางเตมศกยภาพ
การพฒนาทกษะการพดจะชวยใหผเรยนเกดความ
มนใจในการสอสารดวยการพด ซงผสอนอาจฝกฝนโดย
ใชกจกรรมฝกพดในหลายลกษณะ เชนการพดในโอกาส
ตางๆ การพดเพอแจงใหทราบ การพดเพอจรรโลงใจ และ
การพดเพอโนมนาวใจแตลกษณะมรายละเอยดดงตอไป
น
4.1 กลวธการเรยนการสอนพดในโอกาส
ตางๆ ควรฝกใหผเรยนไดพดในโอกาสตอไปน เชน
การแนะนำาตวเอง การแนะนำาผอน การกลาวตอนรบ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 39
การกลาวอำาลา การกลาวอวยพร การกลาวทกทาย การ
สนทนา การพดโทรศพท การสมภาษณ การซกถาม
การพดปฏเสธ การกลาวขอบคณ และการกลาวขอโทษ
เปนตน
แนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอน
พดในโอกาสตางๆ มดงน
1) กำาหนดกจกรรมทจำาลองการสอสารในชวต
ประจำาวนใหมากทสด
2) จดบรรยากาศทเออตอการฝกพด โดยทำาใหผ
เรยนเกดความผอนคลาย
3) ไมเนนขอบกพรองมากจนเกนไป ควรเนนความ
สามารถในการสอสารตามศกยภาพ และความพรอม
ของผเรยนแตละคน
4) กระตนใหผเรยนทกคนมโอกาสฝกใหมากทสด
ทงในและนอกหองเรยน
5) มการใหขอเสนอแนะแนวทางการปรบปรง
ตนเองมากกวาเนนขอบกพรอง
6) ใหผเรยนมโอกาสพดแสดงความรสกของตน
อยางเตมทและเลอกพดในเรองทตนสนใจ
7) ใหผเรยนเรมฝกจากกจกรรมทนำาเรองใกลตว
หรอมประสบการณมาฝกพดกอน แลวคอยฝกเรองท
ยากขนตามลำาดบ
8) ใหกำาลงใจผเรยนเพอใหเกดความมนใจ ในการ
สอสารกบบคคลอน
9) เนนความสำาคญและประโยชนของการมทกษะ
การพดทดเพอผเรยนจะไดเหนคณคาและตงใจฝก
10) เปดโอกาสใหผเรยนใชความคดสรางสรรคใน
การเลอกใชภาษาและจดสภาพแวดลอมในการพด
4.2 กลวธการเรยนการสอนพดเพอแจง
ใหทราบ การพดเพอแจงใหทราบเปนการพดทผพด
ตองการใหผฟงรบทราบสารทเปนความรและขอเทจจรง
และไดรบประโยชนจากสารดงกลาว การพดประเภทน
มจดมงหมาย องคประกอบ และแนวทางการพดทเนน
การเสนอสารทชดเจนเปนลำาดบ และขนตอนเพอใหผ
ฟงเขาใจอยางแจมชดในสงทนำาเสนอ เนอหาทควรให
ผเรยนฝกพดไดแก เรองเลา สารคดสำาหรบเดก รายการ
โทรทศนสำาหรบเดก ขาวและเหตการณประจำาวน เรอง
จากบทเรยนในวชาตางๆ เรองจากสอสงพมพ เรองจาก
สออเลกทรอนกส การแนะนำาสถานทในโรงเรยนและ
ชมชน และการรายงาน
แนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอนพด
เพอแจงใหทราบ มดงน
1) เปดโอกาสใหผเรยนเลอกเรองทตองการพดตาม
ความสนใจ
2) สงเสรมใหผเรยนไดศกษาคนควาขอมลกอนพด
3) ใหผเรยนเสนอโครงเรองกอนพด เพอจะไดชวย
ใหคำาแนะนำาเพมเตม
4) ใหผเรยนไดมโอกาสฝกทงแบบรายบคคลและ
เปนกลม
5) ใหผเรยนไดฝกพดทงในหองเรยนและนอก
หองเรยน
6) ใหผลยอนกลบและขอเสนอแนะจากผสอนและ
ผเรยน
ตวอยางกจกรรมฝกพดเพอแจงใหทราบ เชน
กจกรรมแนะนำาสถานทในโรงเรยนกจกรรมแนะนำาสถาน
ทในชมชน กจกรรมเลาขาวและเหตการณในชวตประจำา
วน กจกรรมการพดรายงานหรอประเดนทศกษาคนควา
เปนตน
4.3 กลวธการเรยนการสอนพดเพอจรรโลง
ใจ การพดเพอจรรโลงใจเปนการพดบอกเลาสงททำาให
ผฟงเกดความรสกทด มความสขเบกบานใจ หรอไดคต
และแนวทางในการดำารงชวต การพดเพอจรรโลงใจม
ความสำาคญมากเนองจากเปนการพดททำาใหผฟงและ
ผพดมความสข เพลดเพลนใจและเกดความรสกทดตอ
กน ทำาใหอยรวมกนในสงคมอยางมความสข
เนอหาทควรฝกในการพดเพอจรรโลงใจนน ไดแก
การเลาเรองทเนนความบนเทงเพลดเพลน การเลา
ประสบการณในชวตประจำาวน นทาน เรองขบขน เรอง
เกยวกบเพลงและดนตร และเรองอนๆ ทสรางความสขใจ
หรอใหขอคดแกผฟง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL40
แนวทางการจดกจกรรมการเรยนการสอนพด
เพอจรรโลงใจ มดงน
1) ใหผเรยนมโอกาสฝกพดเปนรายบคคลและราย
กลม
2) จดกจกรรมในสถานการณจำาลอง บทบาท
สมมต และการแสดงละคร
3) ควรเรมฝกจากความรสกทดของตนจาก
เหตการณในชวตประจำาวนแลวคอยพฒนาไปสขอคด
ทดจากเรองอนๆ
4) คดตามขอมลขาวสารอยเสมอและฝกพจารณา
เหตการณตางๆ ในทางบวก
5) ฝกพดในลกษณะทไมไดเตรยมตวลวงหนาบาง
จะไดแกปญหาเฉพาะหนาได
ตวอยางกจกรรมฝกพดเพอจรรโลงใจ เชน กจกรรม “เรอง
เลาประทบใจอยากใหเพอนร” “เหตการณทมอาจลม
เลอน” หรอ “โฆษณาทใหคณคาแกฉน” เปนตน
4.4 กลวธการเรยนการสอนพดเพอโนม
นาวใจ การพดเพอโนมนาวใจเปนการพดชกชวน จงใจ
ใหผฟงเกดความรสกศรทธา เชอถอมความเหนคลอย
ตามและปฏบตตามทผพดตงวตถประสงคไว เนอหาท
ควรฝกในการพดเพอโนมนาวใจควรเลอกเนอหาทงาย
ใกลตวผเรยน เชน การโฆษณาสนคาทนกเรยนรจก
การโนมนาวใจใหรกษาความสะอาด การแตงกายให
ถกระเบยบการใชไฟอยางประหยดเพอลดโลกรอน การ
โตวาท เปนตน
แนวทางการจดกจกรรมการเรยนการสอนพด
เพอโนมนาวใจ มดงน
1) เนนการฝกในเรองนำาเสยง กรยาทาทาง และ
สหนาเปนพเศษเพอเพมความสามารถในการโนมนาวใจ
2) เปดโอกาสใหผเรยนเลอกเรองทตนมนใจวาจะ
สามารถโนมนาวใจผฟงได
3) ใหเวลาผเรยนเตรยมตวกอนทจะฝกพด
4) ใหกำาลงใจผเรยนเพอใหเกดความมนใจในการ
พด
5) ใหผ เรยนมโอกาสฝกพดในโอกาสและใน
สถานการณทหลากหลาย
ตวอยางกจกรรมฝกพดเพอโนมนาวใจ ไดแก
กจกรรมโตวาท กจกรรมเชญชวนใหปฏบตในดานตางๆ
เชน รกษสขภาพตองรกความสะอาด เปนตน
5. กลวธการจดการเรยนการสอนเพอพฒนา
ทกษะการเขยน
การเขยนคอการแสดงความร ความคด และความ
รสกทอยในใจของผเขยนออกมาใหผอนไดรบรโดยอาศย
ถอยคำาทอยในลกษณะของขอความเปนสญลกษณของ
ภาษาเขยน และเปนสอของการถายทอดความเขาใจ
การเขยนเปนทกษะการสงสารรวมกบทกษะการพด
การเขยนเปนทกษะทมความสลบซบซอนมากกวาทกษะ
การฟง การพด การอานและการพด ทงนเพราะการเขยน
เปนกจกรรมทผเขยนจะตองใชความสามารถของตนสอ
ความหมายโดยปราศจากความชวยเหลอจากผอนเชน
คสนทนา ในชวตประจำาวนมนษยตองตดตอสอสารกน
ดวยการเขยนเชนผเรยนใชการเขยนบนทกความร ทำา
แบบฝกหด และตอบขอสอบ
จดมงหมายของการสอนเขยนเพอใหผเรยนเขยน
ไดถกตองตามอกขรวธมความสวยงาม ใชภาษาไดถก
ตองสามารถเขยนไดถกตองตามแบบของการเขยนเหน
ความสำาคญและคณคาของการเขยนวามประโยชนตอ
การศกษาหาความรและประกอบอาชพ
ในการพฒนาทกษะการเขยนสำาหรบผเรยนระดบ
การศกษาขนพนฐาน อาจแบงลกษณะของการพฒนา
ตามลกษณะของการเขยนเพอสอความคดไดเปน 3
ลกษณะ คอ 1) การเขยนสอความเบองตน 2) การเขยน
สอความตามรปแบบ 3) การเขยนเชงสรางสรรค แตละ
ลกษณะมกลวธการจดการเรยนสอนดงตอไปน
5.1 การจดการเรยนการสอนเขยนสอความ
เบองตน เปนการนำาตวอกษรมารอยเรยงตดตอกนให
เปนคำากลมคำาประโยค และเรองราว จนสามารถสอสาร
ใหผรบสารรวา อานอยางไร เขยนอะไร คออะไร ใชภาษา
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 41
ทเขาใจงายไมสลบซบซอน เปนเพยงการเขยนขอมล
ความรทมอยแลวใหผอนทราบตามความเปนจรงของสง
ทตองการสอเทานน มกใชในชวตประจำาวน เชนการเขยน
บนทก การเขยนบทสนทนาทวไป การเขยนขอเขยนสวน
ตวเปนตน
กจกรรมทควรฝกใหกบผเรยนเขยนสอความเบอง
ตน ไดแก การฝกเขยนพยญชนะ และสระ ตามแบบ
สำาหรบผเรยนเรมตนการหดเขยนตอจากนนจงฝกการ
เขยน คำา และประโยค แลวจงฝกเขยนคำาบรรยายภาพ
หรอของจรง
5.2 การจดการเรยนการสอนเขยนสอความ
ตามรปแบบ เปนการเขยนสอความคดไดตรงตามทผ
สงสารตงใจไว นนคอผเขยนตองชดเจนในความคดดง
กลาวมาถายทอดดวยการใชภาษาเขยนใหชดเจน ตรง
ตามเปาหมาย ถกตองตามหลกเกณฑทางภาษา และ
รปแบบของการเขยนแตละชนด เชนการเขยนเรยงความ
การเขยนยอความ การสรปความ การเขยนจดหมาย การ
เขยนรายงาน การเขยนคำาขวญ คำาอวยพร การกรอก
แบบรายการและอนๆ
แนวทางการจดการเรยนการสอนเขยนสอ
ความตามรปแบบ มดงน
1) การสอนเขยนโดยใชกรอบมโนทศนหรอแผนท
ความคด
2) การสอนเขยนโดยใชกจกรรม เชน กจกรรมฝก
ระดมสมอง กจกรรมฝกขยายความคดและการเชอมโยง
ความคด กจกรรมฝกเขยนตามความรสก กจกรรมฝก
เขยนจดหมาย กจกรรมฝกเขยนยอความ กจกรรมการ
เขยนสรปความ
3) การสอนเขยนเรยงความ เปนการนำาคำามาแตง
เปนเรอง เพอใชเปนขอเขยนทแสดงความคด ความร
ความรสก ความคดเหน และขอเสนอแนะตางๆ ผสอน
ควรสอนเกยวกบหลกเกณฑในการเขยนเรยงความเสย
กอนจงใหผเรยนฝกเขยนเรยงความ โดยเรมจากเขยน
เปนยอหนา เปนเรองสนๆ กอน โดยฝกเขยนจากการนำา
ประสบการณทไดจากการอานเรองมาสรางเปนเรอง
ใหม หรอจากการฝกเขยนเรยงความจากภาพรหอของ
จรงมาใหผเรยนสงเกต แลวตอบคำาถามผสอนแลวจง
ลำาดบประโยคตามเหตผลเรยบเรยงเปนคำานำา เนอเรอง
และสรปเพอเปนไปตามรปแบบของเรยงความตอไป
5.3 การจดการเรยนการสอนเขยนเชง
สรางสรรค เปนการเขยนทตองใชความร ความคด
จนตนาการ และศลปะการเขยนเขาไปเกยวของ เปนการ
เขยนความคดความในใจใหผอานร การเขยนเชง
สรางสรรคจงถอวาเปนการเขยนระดบพฒนาสงขน
การเขยนเชงสรางสรรค เปนการเขยนทผเขยนม
โอกาสไดแสดงออกอยางเสรและสามารถใชจนตนาการ
ของตนได โดยไมตองยดตดกบรปแบบทกำาหนด การสง
เสรมใหผเรยนเขยนสรางสรรคชวยใหผเรยนไดพฒนา
ทกษะการเขยน พฒนาความเชอมนในตนเอง และม
ความสนใจทจะศกษาคนควาและการอานงานเขยนท
ดเพอใหไดแนวทางในการพฒนางานเขยนของตน
แนวทางการจดกจกรรมการเขยนเช ง
สรางสรรค มดงน
1) กำาหนดกจกรรมการเขยนเชงสรางสรรคใหมจด
มงหมายทชดเจน
2) จดกจกรรมการเขยนเชงสรางสรรคใหสมพนธ
กบกลมประสบการณตางๆ ดวย
3) จดลำาดบความยากงายของกจกรรมใหเหมาะ
สมกบผเรยน
4) ใชสอจงใจเพอเปนแนวทางในการสรางสรรคผล
งานใหมและรกในการเขยน
5) ใหผเรยนสามารถใชจนตนาการในแสดงความ
รสกนกคดอยางอสระ
ตวอยางกจกรรมการสอนเขยนเชงสรางสรรค ไดแก
การสอนเขยนแบบสมดลภาษา (balance literacy)
เปนการสอนทมลกษณะเปนการสอนทกษะการพด การ
ฟง การอาน และการเขยนไปพรอมกนแตละครงใน 1
วน โดยผสอนนำาหนงสอนทานมาอานใหผเรยนฟง และ
ใหผเรยนรวมกนอาน แลวจงใหออกมาเลาเรองทอาน
เปนการทบทวน และตงคำาถามจนผเรยนเขาใจเคาโครง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL42
เอกสารอางอง
เรองแลวจงใหผเรยนจบกลมชวยกนเขยน แลวทำาเปน
หนงสอเลมเลกหรอหนงสอทำามอ แลวออกมาอานให
เพอนฟง นอกจากนผสอนอาจใหผเรยนเขยนบทกลอน
งายๆ โดยตงชอเรองให หรอการใหผเรยนเขยนแสดง
ความคดเหนสรางสรรคทางการเมอง หรอเขยนคำาขวญ
คำากลอน แตงเรอง แตงนทาน แสดงจนตนาการไดอยาง
กวางไกล เปนตน
กลาวโดยสรปกลวธการจดการเรยนการสอนเขยน
เชงสรางสรรค เปนเรองทผสอนสงเสรม และฝกทกษะ
ใหกบผเรยนไดตงแตในระดบตนๆ เชนใหผเรยนเขยน
บรรยายความรสกของตนทมตอภาพทผสอนใหดใหผ
เรยน เขยนตอขอความทผสอนเขยนขนตนไวตามความ
คดของผเขยนตงสถานการณเพอใหผเรยนเขยนแสดง
ความคดโดยเสร นอกจากนการแตงคำาประพนธหรอ
บทรอยกรองทมฉนทลกษณงายๆ เชน กลอนสสภาพ ก
จะชวยใหผเรยนพฒนาการเขยนอยางสรางสรรคและใช
ถอยคำาทไพเราะในการสอสารความคดของตน
จนตร คปตะวาทน. 2554. กลวธเพอการเรยนการสอนการเขยนระดบประถมศกษา (ในประมวลสาระ
ชดวชาการจดประสบการณการเรยนรภาษาไทย หนวยท 8). นนทบร :มหาวทยาลยสโขทยธร
รมาธราช.
ทศนา แขมมณ. 2544. วทยาการดานการคด. กรงเทพฯ : สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ.
ธนรชฎ ศรสวสด. 2554. กลวธเพอการเรยนการสอนพดในระดบประถมศกษา (ในประมวลสาระชด
วชาการจดประสบการณการเรยนรภาษาไทย หนวยท 7). นนทบร :มหาวทยาลยสโขทยธร
รมาธราช.
สนนทา มนเศรษฐวทย. 2554. กลวธเพอการเรยนการสอนอานในระดบประถมศกษา (ในประมวลสาระ
ชดวชาการจดประสบการณการเรยนรภาษาไทย หนวยท 5). นนทบร :มหาวทยาลยสโขทยธร
รมาธราช.
สวรรณ ยหะกร. 2554. กลวธเพอการเรยนการสอนการดในระดบประถมศกษา (ในประมวลสาระชด
วชาการจดประสบการณการเรยนรภาษาไทย หนวยท 6). นนทบร :มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธ
ราช.
อภรกษ อนะมาน. 2554. กลวธเพอการเรยนการสอนการฟงในระดบประถมศกษา (ในประมวลสาระ
ชดวชาการจดประสบการณการเรยนรภาษาไทย หนวยท 4) นนทบร :มหาวทยาลยสโขทยธร
รมาธราช.
Gray, W.S. 1967. “The mayor Aspects of Reading” in the Sequential Development of Reading Abilities,
M. Robinson ed. Chicago : University of Chicago Press.
Stauffer, R.G. 1980. Teaching Reading as a Thinking Process. New York : Harper & Row.
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 43
บทความวจย
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL44
ทมาและความสำาคญของปญหา
พนทบรเวณชายแดนของประเทศไทยในยคโลกาภ
วตนและในกระแสความรวมมอของภมภาคเอเชยตะวน
ออกเฉยงใต นบเปนเรองทมความสำาคญอยางปฎเสธ
ไมได กลาวคอ เปนทงพนททเปนอาณาบรเวณแหงการ
พพาทขดแยง อนเนองมาจากเปนพนททมปญหาเฉพาะ
ตวและปญหาทมความสลบซบซอน แตในเวลาเดยวกน
กเปนพนทแหงศกยภาพของการรวมพฒนาในดานตางๆ
ทงในดานเศรษฐกจและสงคม ทงในระดบประเทศและ
ภมภาคระหวางประเทศ
เมอวนท 7 พฤศจกายน 2550 คณะรฐมนตรได
เสนอรางปฏญญาวาดวยแผนงานการจดตงประชาคม
เศรษฐกจอาเซยนตอสภานตบญญตแหงชาตเพอขอ
ความเหนชอบตามบทบญญตของรฐธรรมนญ พ.ศ.
2550 มาตรา 190 วรรคสอง โดยทประชมสภานตบญญต
แหงชาตไดมมตใหความเหนชอบรางปฏญญาวาดวย
แผนงานจดตงประคมเศรษฐกจอาเซยน เมอวนท 14
พฤศจกายน 2550 และตอมาไทยและผนำาอาเซยนอนๆ
ไดลงนามในกฎบตรอาเซยนและปฏญญาวาดวยแผน
งานการจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในวนท 20
ยทธศาสตรการใชกฎหมายความมนคงและการใชหนวยกำาลงดานความมนคงเพอ
การบงคบใชกฎหมายทเหมาะสมตอการแกไขปญหาการกระทำาความผด
กฎหมายตามแนวชายแดนภายใตกรอบการลงทน และกรอบขอตกลงการคาเสร
อาเซยนศกษากรณรมแนวชายแดนไทย - กมพชา เสนอ คณะกรรมาธการกจการชายแดนไทย สภาผแทนราษฎร
ดร. กตตวฒน รตนดลก ณ ภเกต*
*คณบดบณฑตวทยาลย วทยาลยทองสข
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 45
พฤศจกายน 2550 ซงในแผนงานดงกลาว ไดระบใหจด
ทำาทาทรวมกนของอาเซยนเพอเจรจาความตกลงการคา
เสร (กลมงานบรการวชาการ สำานกวชาการ, 2552 : 6)
การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของไทยทขยาย
ตวตอเนองในอดตทผานมา ไดสงผลในการยกระดบ
ความเปนอยของประชาชน กระจายความเจรญ และ
เพมขดความสามารถในการแขงขนของไทยใหอยใน
ระดบทไดรบการยอมรบในปจจบน ปจจยทสำาคญยงใน
กระบวนการขบเคลอนเศรษฐกจไทย คอ ภาคเศรษฐกจ
ตางประเทศ ซงครอบคลมการสงออก การนำาเขา และ
การลงทนจากตางประเทศ จะเหนไดวา
สดสวนการคาระหวางประเทศของไทยตอ
ผลตภณฑมวลรวมสงออก 64.96% และสดสวนของ
การนำาเขา 65.31% ของ GDP และคาดวาจะยงคงระดบ
การพงพงภาคการคาระหวางประเทศในระดบนตอไปใน
อนาคต
ตามประมาณการของคณะกรรมการพฒนาการ
เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ประเทศไทยจะมสดสวน
การคาระหวางประเทศตอ GDP ในป 2552 ทระดบ
137.75% (สงออก 67.73% นำาเขา 70.01%) (กลมงาน
บรการวชาการ สำานกวชาการ, 2552 : 6) ภายในประเทศ
(GDP) สงถง 130.27% (มกราคม-พฤศจกายน ป 2551)
คดเปนสดสวนของการ
นอกจากน อาเซยนมจดมงหมายทจะกระชบความ
สมพนธอยางใกลชดกบประเทศตางๆ ในทกภมภาค เพอ
ขยายโอกาสทางการคาและการลงทนในตลาดใหมๆ ลด
การพงพาตลาดในประเทศคคาหลก ซงแมวาปจจบน
มลคาการคาจะมมลคาไมมากนก แตกเปนตลาดท
มศกยภาพ โดยอาเซยนไดตดสนใจทจะพจารณาการ
เจรจาเขตการคาเสรกบกลมตางๆ คอ กลมความรวมมอ
อาวอาหรบ หรอกลมจซซ (Gulf Cooperation Council
- GCC ประกอบดวยสมาชก 6 ประเทศ คอ บาหเรน
คเวต อามาน กาตาร ซาอดอาระเบย และสหรฐอาหรบ
เอมเรตส) กลมเมอรโคซฮร (MERCOSUR) หรอตลาด
รวมอเมรกาใตตอนลาง (Southern Common Market
ประกอบดวยสมาชก 5 ประเทศ คอ อารเจนตนา บราซล
ปารากวย อรกวย และเวเนซเอลา) ประเทศไทยใน
ฐานะสมาชกอาเซยนไดมบทบาทสำาคญและมสวนรวม
อยางเขมแขงมาโดยตลอดในกระบวนการรวมกลมของ
อาเซยนและรวมผลกดนการจดทำาความตกลงการคาเสร
ระหวางอาเซยนและประเทศตางๆ ซงเปนสงทอาเซยน
ไดตกลงรวมกนแลววาเปนสงจำาเปนซงเปนผลประโยชน
ทางเศรษฐกจทจะชวยพฒนาความเจรญเตบโตทาง
เศรษฐกจและความกนดอยดของประชาชนในภมภาค
อนจะเปนประโยชนตอความเจรญเตบโตของเศรษฐกจ
ของไทยซงเปนสวนหนงของอาเซยน (กลมงานบรการ
วชาการ สำานกวชาการ, 2552 : 7)
ภายหลงการลงนามความตกลงภายในกลม
อาเซยนและความตกลงระหวางอาเซยนกบประเทศนอก
กลมของผนำาประเทศ เพอใหมผลบงคบใชอยางสมบรณ
ซงจะชวยกระชบความรวมมอทางเศรษฐกจของอาเซยน
ใหแนนแฟนยงขนพรอมกบขยายความรวมมอทาง
เศรษฐกจใหกวางขนทงในกรอบอาเซยน+3 และอาเซยน
+6 นอกจากน ในครงนจะมผลใหประเทศอาเซยนตอง
ทยอยเปดเสรใน 4 ดาน คอ การคา การบรการ การลงทน
และแรงงานฝมอ นบเปนจดเรมตนของการยกระดบ
การรวมกลมทางเศรษฐกจจากเขตการคาเสรอาเซยน
หรออาฟตา (AFTA) ไปสการเปนประชาคมเศรษฐกจ
อาเซยน (AEC) ในป พ.ศ. 2558 และเปนความหวงหนง
ของผประกอบการไทยทามกลางวกฤตเศรษฐกจโลกท
จะชวยขยายโอกาสทางการคาและการลงทนกบกลม
อาเซยนซงยงคงมศกยภาพสงเมอเทยบกบคคาหลกใน
แถบตะวนตก ในระยะสนภาคการสงออกและการทอง
เทยวของไทยจะไดประโยชนจากการเปดเสรทางการคา
สนคาและบรการความรวมมอดานการทองเทยว สวน
ในระยะกลางจนถงระยะยาวนน ความรวมมอในการ
พฒนาระบบโครงสรางพนฐานและเสนทางคมนาคม
รวมถงการเปดเสรภาคบรการและการลงทนจะชวยสราง
ความแขงแกรงทางเศรษฐกจภายในภมภาคอาเซยน
และสงเสรมขดความสามารถในการแขงขนของภมภาค
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL46
อาเซยนในระดบโลกโดยเฉพาะอยางยงการเปดเสรภาค
บรการทมสวนเสรมกบภาคการสงออกและการทองเทยว
อยางการเปดเสรโลจสตกสและเทคโนโลยสารสนเทศ
เปนตน (กลมงานบรการวชาการ สำานกวชาการ, 2552
: 36)
ในภาคการสงออกของไทยไดประโยชนจากการ
เปดเสรทางการคาภายใตกรอบ AFTA มาตงแตป พ.ศ.
2536 และคาดวาหลงจากทประเทศสมาชกเดมคอไทย
มาเลเซย ฟลปปนส อนโดนเซย สงคโปร และบรไน
ยกเลกภาษสนคาในป พ.ศ. 2553 จะชวยใหมลคาการคา
ระหวางประเทศของไทยกบอาเซยนเพมขน โดยเฉพาะ
ในภาวะทวกฤตเศรษฐกจโลกยงเปนปจจยคกคามตอ
ภาคการสงออกของไทยอยในขณะน โดย ประเมนวา
การสงออกของไทยในป พ.ศ. 2552 จะหดตวถงรอยละ
10-16 การเปดเสรสนคาและบรการทเพมขนในกรอบ
ประชาคมอาเซยนจะชวยใหมลคาการสงออกของไทย
เพมขนกวารอยละ 20 ขณะทการนำาเขาจะขยายตวสง
กวารอยละ 30 ในชวงป พ.ศ. 2551 - 2558 จงอาจจะ
เปนโอกาสสำาหรบผประกอบการไทยโดยเฉพาะกลม
ธรกจขนาดกลางและขนาดยอมสามารถเขาไปทำาตลาด
ในประเทศอาเซยนได เชน ธรกจแฟรนไชส อาหาร โลจ
สตกส สงพมพ บรการสขภาพ และธรกจรกษาพยาบาล
เปนตน สนคาทผประกอบการไทยอาจจะไดรบประโยชน
จากการลด/ยกเลกภาษของอาเซยน เชน สนคาเกษตร
ประมง ไม ยางพารา ไฟฟาและอเลกทรอนกสเพราะ
มความไดเปรยบดานการแขงขน ขณะทสนคาเกษตร
ของไทยบางรายการอาจจะแขงขนกบประเทศคแขงท
มศกยภาพสงกวา เชน ปาลมนำามนทอาจจะตองแขงขน
กบมาเลเซย ถวเหลอง (กมพชา) ขาว (เวยดนาม) กาแฟ
(อนโดนเซย) ชา (ลาว และเวยดนาม) นำามนมะพราว (ฟ
ลปนส) สวนสนคาอตสาหกรรมทคาดวาจะไดรบผลกระ
ทบอยางมากไดแก เหลก โลหะและผลตภณฑ เครองจกร
กล ยานยนตและชนสวน สงทอเครองนงหม ผลตภณฑ
พลาสตก และเฟอรนเจอร
มลคาการคาระหวางประเทศไทยกบประเทศรมแนวชายแดนป พ.ศ. 2546 -2553
ประเทศ
ป พ.ศ.
กมพชา
มลคา
(ลานบาท)
ลาว
มลคา
(ลานบาท)
พมา
มลคา
(ลานบาท)
มาเลเซย
มลคา
(ลานบาท)
รวม
มลคา
(ลานบาท)
2546
สงออก 16,794 17,453 11,995 132,968 179,210
นำาเขา 988 4,459 45,718 56,450 107,615
รวม 17,782 21,912 57,713 189,418 286,825
2547
สงออก 22,083 23,792 18,913 166,913 231,701
นำาเขา 1,447 5,013 48,755 66,444 121,659
รวม 23,530 28,805 67,668 233,357 353,360
2548
สงออก 29,593 32,803 22,725 188,868 273,989
นำาเขา 1,535 5,745 65,568 8,356 156,204
รวม 31,128 38,548 88,293 272,224 430,193
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 47
และหากพจารณามลคาระหวางประเทศของไทย
กบประเทศรมแนวชายแดนทอยตดกบประเทศไทย ซง
ประเทศเหลานมชองทางการคาทเชอมตอกบไทยได
สะดวกมากกวาประเทศอนในกลมอาเซยนดวยกน จง
ทำาใหเหนวามลคาการคาของไทยกบประเทศรมแนว
ชายแดนมมลคาสงมาก และหากมการเปดเสรทางการ
คามากขน มลคาทางการคากจะมมากขนตามไปดวย
นอกจากนนหากพจารณาเฉพาะขอมลทางการคาของ
ประเทศไทย-กมพชา จะพบวาประเทศไทยซงมพรมแดน
ตดตอกบประเทศกมพชาเปนระยะทาง 798 กโลเมตร(ม
ทวเขาและลำานำาเปนเสนกนพรมแดน บางชวงใชลำานำา
บางชวงใชเสนตรงระหวางหลกเขตแดนเปนเสนเขตแดน
ซงแนวเขตแดนในอดตไดมการปกหลกเขตแดนใน
ภมประเทศรวมกนไวแลวจำานวน 73 หลก ลกษณะของ
เขตแดนสามารถแบงออกไดเปน 3 รปแบบ ดงน 1) ใช
สนปนนำาเปนเสนเขตแดนในบรเวณทวเขาพนมดงรก
และทวเขาบรรทด ระยะทางประมาณ 524 กโลเมตร
2) ใชลำานำาเปนแนวเขตแดนในบรเวณจงหวดสระแกว
ประเทศ
ป พ.ศ.
กมพชา
มลคา
(ลานบาท)
ลาว
มลคา
(ลานบาท)
พมา
มลคา
(ลานบาท)
มาเลเซย
มลคา
(ลานบาท)
รวม
มลคา
(ลานบาท)
2549
สงออก 34,668 37,924 23,161 244,022 339,775
นำาเขา 1,359 10,081 82,304 101,299 195,043
รวม 36,027 47,724 104,313 345,321 533,385
2550
สงออก 35,293 43,289 24,737 223,069 326,388
นำาเขา 2,061 15,513 83,518 146,953 248,045
รวม 37,354 58,802 108,255 370,022 574,433
2551
สงออก 47,371.8 56,030.2 35,197.6 272,039.2 410,638.7
นำาเขา 2,935.6 21,642.0 108,503.4 169,782.8 302,863.7
รวม 50,307.4 77,672.1 143,700.9 441,822.0 713,502.4
2552
สงออก 42,879.3 53,740.9 42,604.5 226,894.3 366,118.9
นำาเขา 2,495.3 17,958.7 92,162.0 160,431.6 273,047.6
รวม 45,374.6 71,699.6 134,766.5 387,325.9 639,166.5
2553
สงออก 51,113 64,117 50,854 320,404 486,488
นำาเขา 4,298 23,014 87,015 177,186 291,573
รวม 55,411 87,197 137,869 497,590 778,061
ทมา : The Office of the Board of Investment (2554)
มลคาการคาระหวางประเทศไทยกบประเทศรมแนวชายแดนป พ.ศ. 2546 -2553 (ตอ)
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL48
ระยะทางประมาณ 216 กโลเมตร 3) ใชเสนตรงระหวาง
หลกเขตแดนเปนเสนเขตแดน บรเวณจงหวดสระแกว
ระยะทางประมาณ 58 กโลเมตร) โดยทศเหนอตดกบ
ไทย 4 จงหวด ไดแก อบลราชธาน ศรสะเกษ สรนทร และ
บรรมย ทศตะวนตกตดกบไทย 3 จงหวด ไดแก สระแกว
จนทบร และตราด และทศใตตดกบอาวไทย และมจด
การคาชายแดนระหวางไทยกบกมพชา คอ จดผานแดน
ถาวรและจดผอนปรนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 4
จงหวด ไดแก อบลราชธาน ศรสะเกษ และบรรมย และ
ในภาคตะวนออก 3 จงหวด ไดแก ตราด จนทบร และ
สระแกว
แนวชายแดนไทย-กมพชามดานถาวรทสามารถ
สงออกและนำาเขาสนคาไดจำานวน 6 แหง ทำาใหการคา
ชายแดนมบทบาทสง โดยมสดสวนมากกวารอยละ 50
ของมลคาการคารวมระหวางประเทศทงสองและมแนว
โนมทจะเพมขนอยางตอเนอง โดยทวไปการคาชายแดน
ระหวางประเทศไทยกบกมพชามอย 2 ลกษณะ คอ 1)
มลกษณะทงในรปแบบการคาชายแดนทแทจรง คอ
เปนการซอขายระหวางคนในพนททอาศยอยบรเวณ
จงหวดชายแดน 2) มรปแบบคลายกบการคาระหวาง
ประเทศ ซงไมไดมการทำาการคาขายเฉพาะกลมผคา
ภายในพนทบรเวณจงหวดชายแดนเทานน แตประกอบ
ดวยผคาจากสวนกลาง และทอนๆ เขามาดำาเนนการ
คาขายผานชายแดน มจดการคาผานแดนทงหมดนม
จดการคาทสำาคญ คอ ตลาดโรงเกลอ ทตงอยทจดผาน
แดนถาวรบานคลองลก อำาเภออรญประเทศ จงหวดสะ
แกว ซงมมลคาการคาสงทสด สำาหรบจดการคาชายแดน
ระหวางไทยกบกมพชาทงหมดประกอบดวย
จดการคาชายแดนระหวางไทยกบกมพชา
จดผานแดนถาวร
1) บานหาดเลก อำาเภอคลองใหญ จงหวดตราด
- จามเยยม อำาเภอมณฑลสมา จงหวดเกาะกง
2) บานคลองลก อำาเภออรญประเทศ จงหวด
สระแกว - ปอยเปต อำาเภอโอโจรว จงหวดบนเตยเมยน
เจย
3) ชองจอม อำาเภอกาบเชง จงหวดสรนทร - โอร
เสมด อำาเภอสำาโรง จงหวดโอดดารเมยนเจย
4) บานผกกาด อำาเภอโปงนำารอน จงหวด
จนทบร - บานคลองจะกรอม อำาเภอไพลน จงหวดพระ
ตะบอง
5) ชองสะงำา อำาเภอภสงห จงหวดศรสะเกษ -
อลลองเวง จงหวดโอดดารเมยนเจย
6) บานแหลม อำาเภอโปงนำารอน จงหวดจนทบร
- บานกมเรยง อำาเภอไพลน จงหวดพระตะบอง
จดผอนปรน
1) บานตาพระยา อำาเภอตาพระยา จงหวด
สระแกว - บานบงตะกวน จงหวดบนเตยเมยนเจย
2) บานหนองปรอ อำาเภออรญประเทศ จงหวด
สระแกว - บานมาลย จงหวดบนเตยเมยนเจย
3) บานเขาดน อำาเภอคลองหาด จงหวด
สระแกว - พนมได (บานกโล 13) จงหวดพระตะบอง
4) บานซบตาร อำาเภอสอยดาว จงหวดจนทบร
- บานโอลำาดวน อำาเภอกรอมเรยง จงหวดพระตะบอง
5) บานบงชนงลาง อำาเภอโปงนำารอน จงหวด
จนทบร - บานสวายเวง จงหวดพระตะบอง
6) บานสวนสม อำาเภอสอยดาว จงหวดจนทบร
- บานสงกะส อำาเภอกรอมเรยง จงหวดพระตะบอง
7) บานหมนดาน อำาเภอบอไร จงหวดตราด -
บานศาลเจา อำาเภอสำารด จงหวดพระตะบอง
8) ช อ ง อ า น ม า อำ า เ ภ อ นำ า ย น จ ง ห ว ด
อบลราชธาน - บานสะเตยบกวาง อำาเภอจอมกระสาน
จงหวดพระวหาร
จดผอนปรนอนๆ ตามแนวชายแดน ทประชาชน
มการตดตอซอขายระหวางหมบาน ไดแก
1) ชองตาเฒา อำาเภอกนทรลกษณ จงหวด
ศรสะเกษ - จงหวดพระวหาร
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 49
2) ชองสายตะก อำาเภอบานกรวด จงหวด
บรรมย - บานจบโกก อำาเภอสำาโรง จงหวดโอดดารเมย
นเจย
3) ชองกราง อำาเภอพนมดงรก จงหวดสรนทร -
บานทะมอโดน อำาเภอบนเตยกมบน จงหวดโอดดารเมย
นเจย
4) บานหนองหญาแกว กงอำาเภอโคกสง จงหวด
สระแกว - บานตำาบลมย อำาเภอสวายเจก จงหวดบนเตย
เมยนเจย
ภาพรวมการคาชายแดนของไทยมมลคาเพมขนทก
ปนบตงแตป 2540 เปนตนมา และเมอพจารณาถงการ
คาชายแดนไทย-กมพชาเปรยบเทยบกบการคาระหวาง
ประเทศจะเหนไดวาการคาชายแดนมสดสวนเฉลยรอย
ละ 75 ของการคาระหวางประเทศ รายละเอยดดงใน
ตาราง
เปรยบเทยบมลคาการคาระหวางประเทศกบมลคาการคาชายแดนระหวางไทย-กมพชา
ในป พ.ศ. 2540-2553
ป พ.ศ.
มลคาการคาระหวางประเทศ มลคาการคาชายแดน
(ลานบาท) (ลานบาท)
2540 11,825 (100 %) 8,271 (70 %)
2541 13,413 (100 %) 10,041 (75 %)
2542 13,939 (100 %) 10,496 (75 %)
2543 14,230 (100 %) 11,250 (79 %)
2544 21,316 (100 %) 15,743 (74 %)
2545 22,621 (100 %) 18,850 (83 %)
2546 29,184 (100 %) 17,782 (61 %)
2547 30,204 (100 %) 23,530 (78 %)
2548 38,138 (100 %) 31,128 (82 %)
2549 48,326 (100 %) 36,022 (75 %)
2550 48,406 (100 %) 37,354 (77 %)
2551 70,033.1 (100 %) 50,307.4 (100 %)
2552 56,578.4 (100 %) 45,374.6 (100 %)
2553 84,380.34 (100 %) 55,411(100 %)
ทมา : ศนยสารสนเทศและการสอสาร โดยความรวม มอของกรมศลกากรไทย (2553)
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL50
อยางไรกด ภายใตการคาการลงทนระหวางไทย-
กมพชาดงกลาวขางตนนน กยงมอปสรรคทเปนปญหา
ตอการคา-การลงทนของทง 2 ประเทศอยเสมอมา ทง
ปญหาเขตแดน ปญหาลกลอบของเถอน, ของไมเสย
ภาษ, ปญหาอาชญากรรม, ปญหายาเสพตด, ปญหาการ
คาบรการทางเพศ, ปญหาการผานแดน, การตรวจคน
เขาเมอง, ปญหาคนสองสญชาต, คนไรสญชาต ปญหา
สาธารณสข, โรคระบาด โรคตดตอขามพรมแดน เปนตน
จากสภาพปญหารมแนวชายแดนทปรากฏใน
ตารางท 7 ขางตน รฐบาลไทยจงไดกำาหนดมาตรการ
เพอการควบคมปญหารมแนวชายแดนดงกลาว โดย
ใชกฎหมายทเกยวของในการกำาหนดความผดและเจา
หนาทผทำาหนาทบงคบใชกฎหมายดงกลาวขน อาท เจา
หนาทตำารวจภธรในพนท เจาหนาทดานตรวจคนเขา
เมอง เจาหนาทหนวยปราบปรามยาเสพตด เจาหนาท
ศลกากร เจาหนาทสรรพสามต เจาหนาทปาไม เจาหนาท
อทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช เจาหนาทปศสตว
เจาหนาทแรงงาน และเจาหนาทสาธารณสข เปนตน
นอกจากนน รฐยงไดประกาศใชกฎหมายเกยว
กบความมนคงตามรมแนวชายแดนของไทยตลอดทง
แนวขนอกดวย เพอใหอำานาจกบเจาหนาททหารเขา
มาทำาหนาทเปนเจาพนกงานแทนเจาหนาทผบงคบ
ใชกฎหมายทมอยแลวตามกฎหมายเฉพาะของแตละ
หนวยงานดงกลาวขางตน โดยกฎหมายทประกาศใช
คอ “กฎอยการศก” (ซงปกตเปนกฎหมายทจะประกาศ
ใชกตอเมอประเทศอยในภาวะสงครามเทานน แตกถก
นำามาใชเพอการควบคมตามแนวชายแดน)
ผลของการประกาศใชกฎอยการศกดงกลาวก
ทำาใหเจาหนาททหารมอำานาจเหนอเจาหนาทพลเรอน
ในสทธการเขาตรวจคนจบกมผกระทำาความผดตาม
กฎหมายตางๆ ได และยงมสทธทจะสงการใหเจาหนาท
พลเรอนปฏบตตามคำาสงของเจาหนาททหารได
ซงหนวยกำาลงททางทหารเปนผกำาหนดใหทำา
หนาทควบคมกฎหมายตามรมแนวชายแดนใหเปนไป
ตามกฎอยการศกดงกลาว ประกอบดวยกองกำาลง 2
สวน คอ กองกำาลงตำารวจตระเวนชายแดน รบผดชอบ
แนวเขตแดนในระยะ 173.5 กโลเมตร และกองกำาลง
ทหารพราน รบผดชอบแนวเขตแดนในระยะ 624.5
กโลเมตร โดยกองกำาลงทง 2 หนวยขนควบคมทาง
ยทธการตอกองกำาลงจนทบร-ตราด (หนวยบญชาการ
นาวกโยธน กองทพเรอ) กองกำาลงบรพา และกองกำาลง
สรนาร (กองทพบก) ทงน กำาลงในสวนของตำารวจตระเวน
ชายแดน กระทรวงกลาโหมไดมขอตกลงกบสำานกงาน
ตำารวจแหงชาต (ทรบผดชอบหนวยกำาลงตำารวจตระเวน
ชายแดน) ตงแต พ.ศ.2520 และทไดแกไขเพมเตม พ.ศ.
2546 เปนตนมา ใหกระทรวงกลาโหมเขาควบคมทาง
ยทธการในเรองการรกษาแนวเขตชายแดนตอกองกำาลง
ตำารวจตระเวนชายแดนได ดงนนจงเหนไดวาตลอดรม
แนวชายแดนทมการประกาศกฎอยการศก ทหารเปน
ผรบผดชอบ และเปนผบงคบใชกฎหมายไดทงสน
ประเดน/ปญหารวมของชายแดนไทย
และประเทศกมพชา
ชายแดน ลกษณะเฉพาะของปญหา
ไทย - กมพชา 1. บอนคาสโน
2. กลมอทธพล
3. การลกขโมย/ โจรกรรม
4. ปญหาขามพรมแดน : คนเขา
เมอง, ยาเสพตด, แรงงานหลบ
หนเขาเมอง, การคาบรการ
ทางเพศ, ส งแวดลอมทาง
ธรรมชาต,โรคตดตอ
5. ปญหาการลกลอบหนภาษ
6. ความไมไววางใจ
ทมา : ขจต จตตเสว. “อาณาบรเวณชายแดนไทย”. จลสารความ
มนคงศกษา ฉบบท 37 เมษายน 2551. น.12.
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 51
การประกาศใชกฎอยการศกเพอเปดโอกาสให
สามารถใชกำาลงทหารเขาควบคมแนวชายแดนของ
ไทยนน ไมไดมเฉพาะในแนวเขตแดนไทย-กมพชา
เทานน แตไดมการประกาศใชรมแนวชายแดนไทยกบ
ประเทศเพอนบานตลอดทงแนวรวมทงสน 31 จงหวด
รอบประเทศไทย
โดยทประเทศไทยมพรมแดนตดตอกบประเทศ
เพอนบาน 4 ประเทศ ไดแก สหภาพพมา สาธารณรฐ
ประชาธปไตยประชาชนลาว ราชอาณาจกรกมพชา
และมาเลเซย รวมเขตแดนทางบกและทางนำาใน 30
จงหวดยาวตดตอกนประมาณ 5,656 กโลเมตร แยกเปน
เขตแดนไทย-พมา ประมาณ 2,401 กโลเมตร ไทย-ลาว
ประมาณ 1,810 กโลเมตร ไทย-กมพชา ประมาณ 798
กโลเมตร และไทย-มาเลเซย ประมาณ 647 กโลเมตร
ซงมพนทชายฝงทะเลยาวประมาณ 2,614 กโลเมตร
ครอบคลม 23 จงหวด แยกเปนชายฝงอาวไทย ประมาณ
1,660 กโลเมตร และชายฝงทะเลอนดามนประมาณ
954 กโลเมตร จงเหนไดวาตลอดแนวพรมแดนในระยะ
5,656 กโลเมตร ถกควบคมโดยกองกำาลงทางทหารใน
การบงคบใชกฎหมายเปนสวนใหญ
จากสภาพปญหารมแนวชายแดน และการใช
กฎหมาย ตลอดรวมถงการใชหนวยกำาลงเพอการบงคบ
ใชกฎหมายตามทกลาวมา จงมประเดนทเปนขอถก
เถยงทงในทางวชาการและในทางขอเทจจรงวา การ
ใชมาตรการควบคมแนวชายแดนโดยการประกาศใช
กฎอยการศก และใชหนวยกำาลงเจาหนาทดงกลาว
จะเปนการใชมาตรการทสอดคลองตอแนวทางในการ
ปฏบตดานการคา-การลงทนของไทยและกลมประเทศ
อาเซยน โดยเฉพาะระหวางประเทศไทย และกมพชา
อยางเหมาะสมหรอไม และทำาใหเกดเปนคำาถามทางการ
วจยขนไดวา ในระยะเวลานบแตนไปจนถงวนทจะมการ
ใชขอตกลงการคาและการลงทนเสรอาเซยนอยางเตมรป
แบบในป พ.ศ. 2558 นน รฐไทยยงดำารงการใชกฎหมาย
และการบงคบใชกฎหมายเชนนตอไปหรอไม เพราะ
หากยงคงปลอยใหมการใชกฎหมายและการบงคบใช
กฎหมายเชนนอยอก กอาจเปนอปสรรคตอการเปดเสร
ทางการคาอยางหลกเลยงไมได ทงนเพราะเจตนารมณ
ของการประกาศใชกฎอยการศกนนจะมการประกาศใช
ตอเมอประเทศอยในภาวะสงครามเทานน
คณะผวจย มองเหนวาในศตวรรษท 21 อาณา
บรเวณชายแดนกลายเปนทงปญหาและบรบทใหม
ของประเทศไทยตอเพอนบาน (และเพอนบานตอไทย)
เงอนไขทางประวตศาสตร มรดกของยคอาณานคม และ
การขดเสนแบงเขตแดนยงไมเปดโอกาสใหประเทศไทย
และเพอนบานกาวเขาส เงอนไขการบรหารจดการ
ชายแดนตามแนวคดแบบเสรนยมวาดวยการเคลอนไหว
เสรของปจจยการผลต หรอการสรางขนาดเศรษฐกจให
ใหญขนเพอการประหยดตอขนาดไดอยางเตมท อกทง
เงอนไขเกยวกบปญหาแรงงานอพยพผดกฎหมาย การ
คายาเสพตด อาวธสงคราม สนคาเถอน ตลอดจนการ
คามนษย และโรคระบาดยงคงอยในระดบความรนแรง
เกนกวาทจะเกดการเปลยนแปลง ในวธการมองชายแดน
ของไทย จากแนวคดเรอง “ความมนคงชายแดน”
(Border Security) ทองแนวคดการปองกนประเทศแบบ
ความมนคงของรฐ (National Security) มาสการบรหาร
จดการแบบพลเรอนในกรอบการรวมตวระดบภมภาค
หรอการเพมความสำาคญแกปญหาในมตความมนคง
ของมนษย (Human Security)
ในวธการคดแบบเดม ชายแดนถกถอเปนเพยงถน
ทรกนดารหางไกลจากศนยกลางอำานาจรฐ เปนชายขอบ
หลงบาน หรอเปนรวบานกำาแพงปองกนตวมานานตาม
แตยคสมยและกรณ การปรบวธการคดและโครงสราง
ทางการบรหารจดการแบบเดม และการพฒนาวธการ
เพอรองรบวสยทศนใหมเกยวกบชายแดนในฐานะเปน
“อาณาบรเวณชายแดนรวมระหวางประเทศไทยและ
ประเทศเพอนบาน” จงเปนวาระเรงดวนทงทางนโยบาย
และทางวชาการ เพอเตรยมความพรอมรบแนวโนม
ใหมตางๆ อาท การเปดการคาเสร การบรณาการระดบ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL52
ภมภาค รวมทงความสมพนธทวภาคของประเทศไทย
กบประเทศเพอนบาน เพอใหสามารถจดการกระแส
ความสมพนธขามชาตในรปแบบตางๆ ทนบวนจะทว
ความสำาคญขนในลกษณะทเพมโอกาสและปองกนหรอ
ลดวกฤต โดยบรหารจดการใหชายแดนไทยและอาณา
บรเวณชายแดนระหวางไทยกบเพอนบาน ทงในดาน
มตรภาพ ความมนคง และความมงคงรวมกนอยางยงยน
เพอใหสามารถเปนโอกาสใหมสำาหรบไทยและประเทศ
เพอนบานในศตวรรษท 21 น
โดยททตงและตำาแหนงแหงทของประเทศไทยทง
ในเชงภมศาสตรและยทธศาสตร ประกอบกบโลกใน
กระแสโลกาภวฒนของตนศตวรรษท 21 ทำาใหตองคด
และวางระบบใหมเกยวกบความสมพนธกบประเทศ
เพอนบาน ทงทมชายแดนรวมและประเทศใกลเคยง
กจการเกยวกบชายแดนจงเปนทงประเดนและปญหา ท
ตองการการศกษาวจยและพฒนาวธการบรหารจดการ
ใหม ซงจะนำาไปสการพฒนาแนวทางความรวมมอ
กบประเทศเพอนบานในระดบตางๆ นบแตระดบขาม
แดน (Cross-Border Cooperation) ระดบขามชาต
(Transnational Cooperation) จนถงระดบระหวาง
ภมภาค (Interregional Cooperation) ซงตองการการ
ดำาเนนนโยบายเกยวกบแนวชายแดนโดยไมละเลย
หรอถอเอาอาณาบรเวณ (Area) นเปนเพยง “ปญหา
ชายแดน” การเรงพฒนางานวจยและสรางองคความร
เกยวกบ “อาณาบรเวณชายแดน” ดวยการศกษาวจย
เปรยบเทยบบทเรยนจากทวปตางๆ อาท การบรหารแนว
ชายแดนของสหภาพยโรป ทเรยกวา “European Union
Border Management Program for Central Asia:
BOMCA” และใชการจดกำาลงเพอปองกนแนวชายแดน
ในรปแบบของ Custom and Border Guard Service
(ตชด.) พรอมไปกบการเรงพฒนาบคลากรรองรบไปดวย
กนอยางตอเนอง จงเปนหนงในวาระสำาคญของนโยบาย
แหงชาต และโดยเฉพาะนโยบายความสมพนธทางการ
คาของไทยกบประเทศเพอนบานรมแนวชายแดน เพอ
บรรลวตถประสงควาดวยมตรภาพ ความมงคง และ
ความมนคงรวมกนอยางยงยนตอไป
วตถประสงคในการศกษา
- เพอใหทราบถงสภาพของการใชกฎหมาย
ความมนคงและการใชหนวยกำาลงดานความมนคงเพอ
การบงคบใชกฎหมายทเกยวของทงหมดทมอยรมแนว
ชายแดนไทย-กมพชาในปจจบน
- เพอใหทราบถงศกยภาพของการใชหนวยกำาลง
เพอการบงคบใชกฎหมายทเกยวของในพนทรมแนว
ชายแดนไทย-กมพชา
- เพอใหทราบถงสภาพปญหาและอปสรรคของ
การบงคบใชกฎหมายทมอยในปจจบนอนสงผลกระทบ
ตอการคา-การลงทน ตลอดจนภาพลกษณทางดานการ
คา-การลงทนรมแนวชายแดนชายแดนไทย-กมพชา
- เพอใหสามารถกำาหนดยทธศาสตรในการใช
กฎหมายความมนคงและการใชหนวยกำาลงดานความ
มนคงทเหมาะสมเพอการบงคบใชกฎหมายและเออ
ประโยชนตอการคา-การลงทน ตลอดจนสงเสรมภาพ
ลกษณทดในดานการคา-การลงทน ภายใตขอตกลงการ
คา-การลงทนเสรอาเซยน ทกำาลงจะมผลใชบงคบเตมรป
ในป พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) ทจะถงน
- เพอใหเกดการเตรยมความพรอมของรฐบาล
หรอหนวยงานทเกยวของจะไดจดทำาแผนการใชงบ
ประมาณ แผนพฒนาบคลากรไวอยางเหมาะสมและม
ประสทธภาพตอการใชกฎหมายและการใชหนวยกำาลง
เพอการบงคบใชกฎหมายตามยทธศาสตรดงกลาว
ประเดนการวจย
- การศกษาครงนตองการตอบปญหาวา การใช
กฎหมายเกยวกบความมนคง(กฎอยการศก)และการใช
หนวยกำาลงดานความมนคง (ตชด.-ทหาร-ทหารพราน)
บรเวณรมแนวชายแดนไทย - กพช.
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 53
- มความจำาเปนและไดสดสวนตามกฎบตรสหประชาชาต กฎการใชกำาลง (ROE)
- มประสทธภาพตอการบงคบใชกฎหมายมความเหมาะสมตามสถานการณของการรวมตวเปนประชาคม
อาเซยน (ASEAN ) ในป พ.ศ. 2558 หรไมอยางไร
โครงสรางและทศทางการกำาหนดยทธศาสตร
ความตองการ (ENDs)
การสนองความตองการ (Ways and Means)
ตรวจสอบสภาวะแวดลอมทางการเมอง เศรษฐกจและสงคม (Examination Politics Environment,
Economic Environment and Social Environment)
ตรวจสอบสภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม (Examination Economic Environment, Social Environment and Cultural Environment)
วเคราะหกำาลงอำานาจเพอทราบกรณเกอกลและอปสรรค โดยพจารณาความเปนไปได (Feasibility)
ความยอมรบได (Acceptability) และความเหมาะสม (Suitability)
พจารณาแรงผลกดนและแนวโนม (Trends) เพอทราบปญหา (Problems) และโอกาส (Opportunities)
วเคราะหผลด ผลเสยเกยวกบความเสยง (Risks) ขอไดเปรยบ (Advantages) กบทรพยากรทมอย
(Resources Available) ดานการคา (Trade)
การวเคราะหปจจยสนบสนนและอปสรรคดานการคารมแนวชายแดน (Community Based of Trade)
เพอความยงยน (Sustainable)
ผลประโยชนของชาต (National Interests)
ผลประโยชนของพนทรมแนวชายแดน
(Border Area Interests)
วตถประสงคมลฐานของชาต(Basic National Objectives
and Basic) Objectives)
วตถประสงคของพนท(Area Based Objectives)
ยทธศาสตรการใชกฎหมายรมแนวชายแดน (The Strategy of
Law Enforcement for Thai-Cambodia Border)
มาตรการเฉพาะพนท (Specific Measures)
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL54
กรอบการคาและกรอบการลงทนเสรอาเซยน
(ASEAN Free Trade Area: AFTA)
กรอบการบรหารจดการรมแนวชายแดนของสหภาพยโรป
(European Union Border Management Program for Central Asia: BOMCA)
และกรอบการจดกำาลงเพอปองกนแนวชายแดนในรปแบบของ
Custom and Border Guard Service
กรอบการวจย (Research Framework)
ยทธศาสตรการใชกฎหมาย
ความมนคงและหนวยกำาลง
ดานความมนคงทเหมาะสม
เพอการบงคบใชกฎหมายตาม
แนวชายแดนไทย - กมพชา
- แนวคดการบรหารจดการชายแดนไทย -
กมพชา
- การบรหารจดการชายแดนไทย - กมพชา
ในปจจบน
- กฎหมายและขอตกลงระหวางประเทศ
วาดวยการจดการเขตแดนรฐ
- กฎหมายเกยวกบความมนคงของไทยท
ใชอยบรเวณรมแนวชายแดน
- กฎหมายทเกยวของกบการคาบรเวณ
ชายแดนไทย
- การจดกำาลงเจาหนาทเพอการบงคบใช
กฎหมายเกยวกบความมนคงตามแนว
ชายแดนของไทย
ขอสรปจากการวจย 1. กฎหมายเกยวกบความมนคงทบงคบใชอยรมแนวชายแดนไทย - กมพชา (และรอบประเทศไทย) : พรบ. กฎอยการศก พ.ศ. 2457
“กฎอยการศก” หากแปลความหมายตามตวอกษรและศพทแลว หมายถง“กฎเกณฑแหงการทำาศก” และอาจ
กำาหนดคำานยามของกฎอยการศกตามความหมายนไดวา คอจารตประเพณในการรบอนเปนทยอมรบและถอปฏบต
กนอยโดยทวไป
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 55
นอกจากกฎอยการศกจะหมายถง “กฎเกณฑแหง
การทำาศก” ดงทกลาวแลว ยงอาจกำาหนดความหมายได
อกหลายมมมอง เชน หมายถง
ก. กฎหมายในยามศกชนดหนง
พลตรพระขจรเนต ยทธการอดตเจากรมพระ
ธรรมนญกลาวไวใน “กฎหมายยามศก” ซงกระทรวง
กลาโหมจดพมพเปนอนสารแจกจายแกประชาชนวา
“…กฎหมายในยามศกมหลายชนด เชน เรองกฎอยการ
ศก…กฎอยการศกนนแตกตางกบกฎหมายอนๆ มาก
กลาวคอแมจะมกฎอยการศกไวกจรง แตไมนำาออกใช
ในเวลาปกต จะใชตอเมอบานเมองอยในลกษณะวกาล
หรอนยหนง มพฤตการณทจะผนแปรความเปนไทย ให
ถกลงเปนทาสเทานน
ความหมายของกฎอยการศกขอน พจารณา
จากเรองเวลา คอเปนกฎหมายพเศษทจะนำาออกใช
เมอประเทศกำาลงอยในชวงเวลาคบขนหรอในยามศก
สงคราม
ข. วธการอยางหนงเพอรกษาไวซงอธปไตยแหงรฐ
บทความเรอง “กฎอยการศก” โดย พลโท ไสว
ดวงมณ อดตเจากรมพระธรรมนญอกทานหนงกลาว
วา “บรรดาประเทศทมระบอบการปกครองแบบ
ประชาธปไตยไดประสบปญหาอยางหนงคอ การทจำา
ตองตดรอนสทธและเสรภาพของประชาชนซงมอยตาม
ปกตใหลดนอยลงไป ในเมอมความจำาเปนทจะตองรกษา
ไวซงอธปไตยแหงรฐใหดำารงอยไดดวยด การจำากดสทธ
เสรภาพของประชาชนดงกลาวทำาไดดวยการประกาศ
สถานการณฉกเฉนหรอกฎอยการศก แตการประกาศ
ใชกฎอยการศกนบวาเปนวธการทสำาคญทสด”
ค. สถานการณภายในประเทศซงทหารเขาใช
อำานาจปกครอง
ความหมายน หมายถงสถานการณพเศษของ
ประเทศชวขณะหนงซงใหฝายทหารเขาใชอำานาจ
ปกครองแตเพยงชวขณะเทานน เปนการพจารนาตาม
แนวของกฎหมายวาดวยกจการพลเรอนทแบงแยกกวา
กฎอยการศกเปนเรองภายในประเทศซงกระทำาโยธา
วาทตทหารของชาตเดยวกนเขาเปนผใชอำานาจปกครอง
แตหากเปนเรองของการใชอำานาจภายนอกประเทศ
หรอใชอำานาจเดยวโดยทหารตางชาตกจะเปนเรองของ
“รฐบาลทหาร” หรอ “กจการพลเรอน”
กฎอยการศกนนเปนกฎหมายทมลกษณะแตก
ตางจากกฎหมายอน คอ แมจะผลบงคบเปนกฎหมาย
เพราะไดตราเปนพระราชบญญตทเรยกวา พระราช
บญญตกฎอยการศก พทธศกราช 2457 ซงใชบงคบ
มานานแลวกตาม แตการทจะใชอำานาจหรอมาตรการ
ตางๆ ตามทพระราชบญญตไดกำาหนดไว กจะตองอย
ในบงคบเงอนไขคอ จะตองใหผมอำานาจประกาศใชกฎ
อยการศกกอน โดยจะกำาหนดเปนเขตพนทหรอจะทวราช
อาณาจกรกแลวแตดลยพนจของผมอำานาจทจะประกาศ
กรณทจะประกาศใชกฎอยการศก
กฎหมายไดบญญตวางเงอนไขกำาหนดเหตหรอ
กรณทจะประกาศใชกฎอยการศกไว 2 กรณดวยกนคอ
1. กรณเมอมเหตจำาเปน
เมอเวลามเหตเปนเพอรกษาความเรยบรอย
ปราศจากภย ซงจะมมาจากภายนอกหรอภายในราช
อาณาจกรแลว จะไดมพระบรมราชโองการใหใชกฎ
อยการศกทกมาตราหรอบางมาตราหรอขอความสวน
ใดสวนหนงของมาตรา ตลอดจนการกำาหนดเงอนไขแหง
การใชบทบญญตนนบงคบในสวนหนงสวนใดของราช
อาณาจกรหรอตลอดทวราชอาณาจกร
2. กรณเมอมสงคราม
เมอมสงครามขน ณ แหงใด ผบงคบบญชาทหาร
ณ ทนน ซงมกำาลงอยใตบงคบบญชาไมนอยกวาหนง
กองพน หรอเปนผบงคบบญชาในปอมหรอทมนอยาง
ใดๆ ของทหาร มอำานาจประกาศใชกฎอยการศก เฉพาะ
ในเขตอำานาจหนาทของกองทหารนนได แตตองรบ
รายงานใหรฐบาลทราบโดยเรวทสด
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL56
ผลในการประกาศใชกฎอยการศก
เมอไดประกาศใชกฎอยการศกแลว จะมผลทำาให
เจาหนาทฝายทหารมอำานาจเหนอเจาหนาทฝายพลเรอน
และเจาหนาทฝายทหารมอำานาจทเตมทจะปฏบตตอ
ราษฎรในกรณตางๆ ไดหลายประการ รวมตลอดทงม
ผลในดานอรรถคดอกดวย กลาวคอ
1. เจาหนาทฝายทหารมอำานาจเหนอเจาหนาท
ฝายพลเรอน
ในเขตทประกาศใชกฎอยการศก เจาหนาทฝาย
ทหารจะมอำานาจเหนอเจาหนาทฝายพลเรอนในสวน
ทเกยวกบการยทธการระงบปราบปรามหรอการรกษา
ความสงบเรยบรอย และเจาหนาทฝายพลเรอนตอง
ปฏบตตามความตองการของหนาทฝายทหาร ทงน ได
มมตของคณะรฐมนตร ทงน ไดมมตของคณะรฐมนตร
ประชม เมอ 22 ก.ค.12 กำาหนดใหกระทรวง ทบวง กรม
ตางๆ ถอปฏบต ดงน
ก. ใหขาราชการฝายพลเรอนทกหนวยรวมมอกบ
เจาหนาทฝายทหาร และใหความสะดวกตามคำาเรยก
รองของเจาหนาทฝายทหารทกประการ
ข. ใหราชการฝายพลเรอน นอกจากทขาราชการ
ฝายพลเรอนจะตองปฏบตการใหเปนไปตามกฎหมาย
ทบญญตไวโดยเฉพาะแลว หากเจาหนาทฝายทหารเหน
เปนการจำาเปนทจะตองใหปฏบตตามความเหนของเจา
หนาทฝายทหาร กใหเจาหนาทฝายพลเรอนปฏบตตาม
คำาเรยกรองของเจาทฝายทหารกอน
ค. ในกรณทเจาหนาทฝายพลเรอนตองปฏบต
ตามคำาเรยกรองของเจาหนาทฝายทหารตามขอ 4 ก.
(2) เจาหนาทฝายทหารจะไดทำาคำาสงมอบใหเจาหนาท
ฝายพลเรอน ยดถอไวดวยแตถาหากเปนกรณเรงดวน
เจาหนาทฝายทหารอาจจะสงการดวยวาจาแลวมคำาสง
ยนยนไปภายหลงกได
2. เจาหนาทฝายทหารมอำานาจเตมทจะปฏบต
ตอราษฎร
เจาหนาทฝายทหาร มอำานาจในการทจะตรวจคน
เกณฑ หาม ยด เขาอาศย ทำาลายหรอเปลยนแปลงสถาน
ทและขบไลตามทบญญตไวในมาตรา 8 ถงมาตรา 15
แหง พระราชบญญตกฎอยการศก โดยปรากฏตามคำา
บรรยายในกฎเสนาบด พอสรปไดวา เจาหนาทฝายทหาร
ทจะมอำานาจดงกลาวนน มไดหมายความวา ทหารทก
คนจะมอำานาจดงกลาว แตกฎหมายใหหมายถงเฉพาะ
ผทมอำานาจใหกฎอยการศกเทานน และในทางปฏบต
เมอมการใชกฎอยการศกแลวผทมอำานาจประกาศใช
กฎอยการศกกอาจจะออกประกาศเพอแตงตง เจาหนาท
ทหาร หรอเจาหนาทอน เพอใหกระทำาการตางๆ ดงกลาว
ได
จะเหนไดวา เจตนารมณของการมกฎหมายเรอง
กฎอยการศกนน มเจตนารมณเพอใหเปนเครองมอ หรอ
มาตรการทางกฎหมายในการทจะรองรบอำานาจของเจา
หนาทฝายทหาร ทจะรกษาความมนคงของประเทศชาต
เมอยามคบขน และจำาเปนทไมอาจใชหนวยงานของฝาย
พลเรอนจงตองใชหนวยงานทหารทมสมรรถภาพดกวา
ในการแกไขปญหาดงกลาว เพราะเหตวากฎหมายนจะ
ประกาศใชไดแตเฉพาะเวลามสงคราม หรอการจลาจล
หรอมความจำาเปนทจะรกษาความเรยบรอยใหปราศจาก
ภย
กฎอยการศกจงถอเปนกฎหมายในยามศกสงคราม โดย
เปนระบบกฎหมายพเศษทมไวใชในยามทประเทศอยใน
ภาวะวกฤต และมความจำาเปนตองจำากดสทธเสรภาพ
ของประชาชนลงไปบาง ทงน ทงนนกเพอความมนคง
ของราชอาณาจกรเทานน
แตขณะน ประเทศไทยซงไมไดอยในภาวะสงคราม
แตอยางใด กลบยงใชกฎอยการศกอยในจงหวดรมแนว
ชายแดนถง 31 จงหวด โดยมจงหวดรมชายแดนไทย -
กมพชา ถง 7 จงหวด โดยมรายละเอยดดงน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 57
ตารางแสดงพนทประกาศใชกฎอยการศกชายแดนไทย - กมพชา
ลำาดบ กองทพภาค จงหวด ตำาบล/อำาเภอ วนประกาศใช
1. ทภ.1 จนทบร อ.โปงน�ำรอน, อ.สอยดาว, อ.ขลง 23 ก.พ. 34 +
13 พ.ย. 41 +
31 ธ.ค. 50
ตราด อ.เมองตราด, อ.คลองใหญ, อ.บอไร, 23 ก.พ. 34 +
อ.แหลมงอบ, กงอำาเภอเกาะชาง อ.แหลมงอบ 13 พ.ย. 41 +
31 ธ.ค. 50
สระแกว อ.คลองหาด, อ.ตาพระยา, อ.วงนำาเยน, 23 ก.พ. 34 +
อ.วฒนานคร, อ.อรญประเทศ, กงอำาเภอโคกสง 13 พ.ย. 41 +
อ.ตาพระยา,กงอำาเภอวงสมบรณ อ.วงนำาเยน 31 ธ.ค. 50
2. ทภ.2 บรรมย อ.ปะคำา,อ.โนนดนแดง,อ.บานกรวด, 23 ก.พ. 34 +
อ.ละหานทราย, ต.ถาวร และ ต.ยายแยมวฒนา 13 พ.ย. 41 +
อ.เฉลมพระเกยรต 31 ธ.ค. 50
ศรสะเกษ อ.กนทรลกษ, อ.ขขนธ, อ.ขนหาญ, 23 ก.พ. 34 +
อ.เบญจลกษณ, อ.ภสงห 13 พ.ย. 41 +
31 ธ.ค. 50
สรนทร อ.บวเชด, อ.กาบเชง, อ.สงขะ, 23 ก.พ. 34 +
กงอำาเภอศรณรงค อ.สงขะ, 13 พ.ย. 41 +
กงอำาเภอพนมดงรก อ.กาบเชง 31 ธ.ค. 50
อบลราชธาน อ.นำายน, กงอำาเภอนำาขน อ.นำายน 23 ก.พ. 34 +
13 พ.ย. 41 +
31 ธ.ค. 50
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL58
1. หนวยกำาลงทเกยวของดานความมนคงทใช
อยรมแนวชายแดนไทย - กมพชา
โดยปกตการดแลและรกษาพนทชายแดนนน
กระทรวงกลาโหม จะเปนผรบผดชอบตามทกำาหนด
หนาทไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ทงน
โดยกระทรวงกลาโหม จะมอบหมายใหกองทพบกและ
กองทพเรอเปนผทำาหนาทดแลและจดกองกำาลงตางๆ
เขาไปทำาหนาทดงกลาวในพนทชายแดน ซงในปจจบน
กระทรวงกลาโหมไดมอบหมายใหกองทพภาค(ทงส
กองทพภาค) และกองทพเรอ จดตงกองกำาลงเพอทำา
หนาทรกษาชายแดนทงสดาน ประกอบดวย
- กองกำาลงบรพา(รบผดชอบดานจงหวดสระแกว)
- กองกำาลงสรนาร(รบผดชอบดานจงหวดบรรมย
- สรนทร - ศรสะเกษ - อบลราชธาน - อำานาจเจรญ)
- กองกำาลงสรศกดมนตร(รบผดชอบดานจงหวด
มกดาหาร - นครพนม - หนองคาย - เลย)
- กองกำาลงผาเมอง(รบผดชอบดานจงหวด
พษณโลก - อตรดตถ - นาน - พะเยา - เชยงราย)
- กองกำาลงนเรศวร(รบผดชอบดานจงหวด
เชยงใหม - แมฮองสอน -ตาก)
- กองกำาล งส รสห ( รบผดชอบดานจ งหวด
กาญจนบร - เพชรบร - ประจวบครขนธ)
- กองกำาลงเทพกษตร(รบผดชอบดานจงหวด
ชมพร - ระนอง - สตล - สงขลา - ยะลา - นราธวาส)
- และกองกำาลงปองกนชายแดนจนทบร -
ตราด(ของกองทพเรอรบผดชอบดานจงหวดจนทบร -
ตราด)
สำาหรบพนทแนวชายแดนไทย - กมพชา นนมหนวย
งานดานความมนคงทรบผดชอบ
ประกอบดวย กองกำาลงสรนาร,กองกำาลงบรพา
และกองกำาลงปองกนชายแดนจนทบร -ตราด(ของกอง
ทพเรอ) โดยมหนวยปฏบตทขนการควบคมทางยทธการ
ของกองกำาลงประกอบดวย
- กองกำาลงทหารพราน (ขนควบคมทางยทธการ)
- กองกำาลงตำารวจตระเวนชายแดน (ขนควบคม
ทางยทธการ)
โดยกองกำาลงตำารวจตระเวนชายแดน และกอง
กำาลงทหารพราน ทงสองกองกำาลงขนควบคมทาง
ยทธการกบกองทพบกโดยมกองทพภาคท 1, 2 รบผด
ชอบ และกองทพเรอ (โดยหนวยบญชาการนาวกโยธน)
เปนผรบผดชอบ ในเขตกองทพภาคท 1 ขนควบคมทาง
ยทธการกบกองกำาลงบรพา ในเขตกองทพภาคท 2 ขน
ควบคมทางยทธการกบกองกำาลงสรนาร และในเขต
จงหวดจนทบร-ตราด ขนควบคมทางยทธการกบกอง
กำาลงปองกนชายแดน จนทบร-ตราดตามลำาดบ
ทงนโดยท กองบญชาการตำารวจตระเวนชายแดน
ถกกำาหนดใหไปขนควบคมทางยทธการตอกอง
บญชาการกองทพไทย ในภารกจปองกนประเทศ เทานน
ทงน เปนไปตามคำาสงดงน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 59
คำาสง สำานกงานนายกรฐมนตร
ท สร. ๐๒๐๑/๓๕
เรอง การใหตำารวจตระเวนชายแดน ขนในความควบคมทางยทธการของฝายทหาร
____________________________________
คณะรฐมนตรจงไดมมตเหนชอบในหลกการใหตำารวจตระเวนชายแดนขนในความควบคมทางยทธการ
ของฝายทหาร
ฉะนน จงใหกระทรวงกลาโหม และกระทรวงมหาดไทย ทำาความตกลงในรายละเอยด เพอปฏบตการให
เปนไปตามมตคณะรฐมนตรขางตน ตามแนวทางดงตอไปน
๑. ใหกองบญชาการตำารวจตระเวนชายแดนขนในความควบคมในทางยทธการของกองบญชาการทหาร
สงสด ในทกภารกจของตำารวจตระเวนชายแดน และใหกองบญชาการทหารสงสดมอำานาจสงการ ใหกำาลง
ตำารวจตระเวนชายแดน ขนในความควบคมทางยทธการของสวนราชการในกองบญชาการทหารสงสด ไดตาม
ความเหมาะสม
๒. ใหกองบญชาการทหารสงสดประสานงานกบกรมตำารวจ เพอกำาหนดนโยบายการ สงการ การประสาน
งาน และการรายงานใหเหมาะสมกบภารกจนนๆ
๓. ใหกองบญชาการทหารสงสดประสานงานกบกรมตำารวจ เพอดำาเนนการใหหนวยตำารวจตระเวน
ชายแดนมมาตรฐานในดานการจด การฝก ยทโธปกรณ การตดตอสอสาร และการสงกำาลงบำารง เปนอยาง
เดยว หรอเปนระบบเดยวกนกบทางราชการทหาร เพอใหสามารถปฏบตงานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ
รวมทงการมอบอำานาจใหกองบญชาการทหารสงสด หรอสวนราชการของกองบญชาการทหารสงสด ทำาความ
ควบคมทางการชวยรบบางสวน และควบคมการสนบสนนตอหนวยตำารวจตระเวนชายแดนในดานการสง
กำาลงบำารง โดยเฉพาะอยางยงในรายการรวม และรายการทสำาคญและจำาเปน
ทงน ตงแตวนท ๑ มถนายน ๒๕๒๐ เปนตนไป
สง ณ วนท ๒ มถนายน ๒๕๒๐
ตอมาไดมการเปลยนแปลงคำาสงคำาสงในทางยทธการใหม โดยใหตำารวจตระเวนชายแดนขนควบคมทาง
ยทธการตอกองกำาลงทหารเฉพาะภารกจการปองกนประเทศเทานน ดงน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL60
คำาสงสำานกนายกรฐมนตร
ท ๒๒๘ / ๒๕๔๕
เรอง ปรบปรงการใหตำารวจตระเวนชายแดน ขนในความควบคมทางยทธการของฝายทหาร
____________________________________
“ขอ ๑ ใหกองบญชาการตำารวจตระเวนชายแดน ขนในความควบคมทางยทธการของกองบญชาการ
ทหารสงสด เฉพาะภารกจปองกนประเทศ โดยมแผนงานทกำาหนด พนท การปฏบต กำาลงพล และระยะเวลาท
ชดเจน สวนภารกจอนทจำาเปน ใหกองบญชาการทหารสงสดประสานกบสำานกงานตำารวจแหงชาตตามความ
เหมาะสม”
สง ณ วนท ๒๐ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๕
นนหมายความวา ตำารวจตระเวนชายแดน จะตองรบฟงคำาสงใหปฏบตหนาทแทนทหารในภารกจปองกน
ประเทศ เทานน สวนภารกจในการปราบปรามอาชญากรรมรมแนวชายแดนยงคงเปนภารกจของตำารวจตระเวน
ชายแดนตามหนาททกำาหนดไวในกฎหมายพระราชบญญตตำารวจ พ.ศ.2547
(หมายเหต : ภารกจปองกนประเทศ หมายถงภารกจในการ “การเฝาระวงและรกษาเขตแดนรฐ (หลกเขตแดน
รฐ) ตลอดรวมถงการสรางความมนคงทางสงคมจตวทยาใหเกดขนกบประชาชนผอยอาศยบรเวณรมแนวชายแดน
ใหสามารถทำาหนาทเฝาระวงชายแดนแทนเจาหนาทของรฐได”)
สำาหรบงบประมาณในภารกจดงกลาว(ทงอาวธและยานพาหนะ ฯลฯ) ยงคงเปนงบประมาณของสำานกงาน
ตำารวจแหงชาต กองบญชาการกองทพไทย(โดยกองกำาลงทควบคมทางยทธการ) จะสนบสนนเฉพาะเงนสวสดการ
จากการบาดเจบและเสยชวตเทานน
3. กฎหมายระหวางประเทศทเกยวของกบการ
กำาหนดหลกเกณฑในการวางกำาลงปองกนชายแดน
ตามขอตกลงระหวางประเทศทเกยวกบเรองของ
เขตแดนรฐและการจดวางกำาลงเพอรกษาเขตแดนรฐ
นน ไดมการกำาหนดเงอนไขและแนวทางปฏบตไวสำาหรบ
ใหรฐสมาชกขององคการสหประชาชาตไดปฏบตตอกน
ดงน
1. กฎบตรสหประชาชาต
หมวดท 1 ความมงประสงคและหลกการ
ขอ 1 ความมงประสงคของสหประชาชาต คอ
1. เพอธำารงไวซงสนตภาพและความมนคงระหวาง
ประเทศ และเพอจดหมายปลายทางนน จะไดดำาเนน
มาตร การรวมกนอนมผลจรงจงเพอการปองกนและการ
ขจดปดเปาการคกคามตอสนตภาพ และเพอปราบ
ปรามการกระทำา การรกรานหรอการละเมดอนๆ ตอ
สนตภาพ และนำามาซงการแกไข หรอระงบกรณพพาท
หรอสถานการณระหวาง ประเทศอนอาจนำาไปสการ
ละเมดสนตภาพ โดยสนตวธและสอดคลองกบหลกการ
แหงความยตธรรมและกฎหมาย ระหวางประเทศ
2. เพอพฒนาความสมพนธฉนมตรระหวาง
ประชาชาตทงหลายโดยยดการเคารพตอหลกการแหง
สทธทเทา เทยมกนและการกำาหนดเจตจำานงของตนเอง
แหงประชาชนทงหลายเปนมลฐาน และจะดำาเนนมาตร
การอนๆ อนเหมาะสมเพอเปน กำาลงแกสนตภาพสากล
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 61
3. เพอใหบรรลถงการรวมมอระหวางประเทศ ใน
อนทจะแกปญหาระหวางประเทศทางเศรษฐกจ สงคม
วฒนธรรม หรอมนษยธรรมและในการสงเสรมและ
สนบสนนการเคารพตอสทธมนษยชน และตออสรภาพ
อนเปนหลกมล สำาหรบทกคน โดยไมเลอกปฏบตในเรอง
เชอชาต เพศ ภาษา หรอศาสนา และ
4. เพอเปนศนยกลางสำาหรบประสานการดำาเนน
การของประชาชาตทงหลายใหกลมกลนกน ในอนทจะ
บรรล จดหมายปลายทาง รวมกนเหลาน
ขอ 2 เพออนวตตามความมงประสงคดงกลาวใน ขอ 1
องคการฯและสมาชกขององคการฯ จะดำาเนนการโดย
สอดคลองกบหลกการดงตอไปน
1. องคการฯ ยดหลกการแหงความเสมอภาคใน
อธปไตยของสมาชกทงปวงเปนมลฐาน
2. เพอทำาความแนใจใหแกสมาชกทงปวงในสทธ
และผลประโยชนอนพงไดรบจากสมาชกภาพสมาชก
ทงปวง จะตองปฏบตตามขอผกพนซงตนยอมรบตาม
กฎบตรฉบบปจจบนโดยสจรตใจ
3. สมาชกทงปวงจะตองระงบกรณพพาทระหวาง
ประเทศของตนโดยสนตวธ ในลกษณะการเชนทจะ
ไมเปน อนตรายแกสนตภาพและความมนคงระหวาง
ประเทศ และความยตธรรม
4. ในความสมพนธระหวางประเทศ สมาชกทงปวง
จะตองละเวนการคกคาม หรอการใชกำาลงตอบรณภาพ
แหง อาณาเขต หรอเอกราชทางการเมองของรฐใดๆ หรอ
การกระทำาในลกษณะการอนใดทไมสอดคลองกบความ
มงประสงคของสหประชาชาต
5. สมาชกทงปวงจะตองใหความชวยเหลอทก
ประการแกสหประชาชาตในการกระทำาใดๆ ทดำาเนนไป
ตามกฎ บตรฉบบปจจบน และจะตองละเวนการใหความ
ชวยเหลอแกรฐใดๆ ทกำาลงถกสหประชาชาตดำาเนนการ
ปองกนหรอ บงคบอย
6. องคการฯ จะตองใหความแนนอนใจวา รฐทมได
เปนสมาชกของสหประชาชาตจะปฏบตโดยสอดคลอง
กบ หลกการเหลานเทาทจำาเปนเพอธำารงไวซงสนตภาพ
และความมนคงระหวางประเทศ
7. ไมมขอความใดในกฎบตรฉบบปจจบนจะให
อำานาจแกสหประชาชาตเขาแทรกแซง ในเรองซงโดย
สาระ สำาคญแลวตกอยในเขตอำานาจภายในของรฐใดๆ
หรอจะเรยกใหสมาชกเสนอเรองเชนวาเพอการระงบ
ตามกฎบตรฉบบปจจบนแตหลกการนจะตองไมกระทบ
กระเทอนตอการใชมาตรการ บงคบตามหมวดท 7
2. กฎการใชกำาลง (Rules of Engagement) เปน
ไปตามกฎบตรสหประชาชาต ขอ 51 ทกำาหนดให
ตองเปนการใชกำาลงเพอบรรลภารกจ
ตองเปนการใชกำาลงเพอการปองกนตนเอง
เทานน
ทงน การใชกำาลงดงกลาวตองใชกำาลงตามความ
จำาเปน (Necessity)ใชกำาลงตามสดสวนของรฐท
ตดตอกน (Proportionality)
3. การระงบขอพพาท (Settlement of Disputes)
ภายในอาเซยน
กำาหนดในหลกการใหมกลไกระงบขอพพาท
(Dispute Settlement Mechanism-DSM) คอรฐสมาชก
ตองพยายามทจะระวงขอพพาททงปวงอยางสนต โดย
การปรกษาหารอและการเจรจา
กรณทยงคงระงบขอพพาทมไดเมอไดใชวธการตาม
ขอบทวาดวยการระงบขอพพาทในกฎบตรอาเซยนแลว
ใหเสนอขอพพาทนนไปยงทประชมสดยอดอาเซยนเพอ
ตดสน
หากมไดระบไวเปนอยางอนในกฎบตรอาเซยนรฐ
สมาชกยงคงไวซงสทธทจะใชวธการระงบขอพพาทอยาง
สนตทระบไวในขอ๓๓(๑)ของกฎบตรสหประชาชาตหรอ
ตราสารทากฎหมายระหวางประเทศอนๆทรฐสมาชกค
พพาทเปนภาค
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL62
4. สนธสญญามตรภาพและความรวมมอใน
เอเชยตะวนออกเฉยงใตบาหล 24 กมภาพนธ 2519
ขอ 1 ความมงประสงคแหงสนธสญญาน ไดแก การท
จะสงเสรมสนตภาพนรนดร มตรภาพและความรวมมอ
กนตลอดกาลระหวางประชาชนของตน ซงจะชวยเกอกล
ใหเกดความเขมแขง ความเปนปกแผน และสมพนธภาพ
อนใกลชดกนยงขน
ขอ 2 ในความสมพนธระหวางกน อครภาคผทำาสญญา
จกรบเอาหลกการขนมลฐานดงตอไปนเปนแนวทาง คอ
ก. การเคารพซงกนและกนในเอกราช อธปไตย
ความเสมอภาพ บรณภาพแหงดนแดนและเอกลกษณ
แหงชาตของประชาชาตทงปวง
ข. สทธของทกรฐทจะนำาความคงอยของชาตตน
ใหปลอดจากการแทรกแซงการบอนทำาลาย หรอการข
บงคบจากภายนอก
ค. การไมแทรกแซงในกจการภายในของกนและ
กน
ง. การระงบขอขดแยงหรอกรณพพาทโดยสนตวธ
จ. การเลกคกคามหรอใชกำาลง
ฉ. ความรวมมอระหวางอครภาคดวยกนอยางม
ประสทธผล
ขอ 13 อครภาคผทำาสญญาจกมความมงมนและม
ความสจรตใจทจะปองกนมใหเกดกรณพพาทขนได ใน
กรณทกรณพพาทในเรองทกระทบกระเทอนคนโดยตรง
เกดขน โดยเฉพาะอยางยงกรณพพาททนาจะกอความ
ระสำาระสายตอสนตภาพและความสมครสมานใน
ภมภาค อครภาคผทำาสญญาจะละเวนจากการคกคาม
หรอการใชกำาลง และในทกขณะ จกระงบกรณพพาท
ระหวางกนเชนวานน โดยการเจรจากนอยางฉนทมตร
จงเหนไดวา ทงตามกฎบตรสหประชาชาต กฎการ
ใชกำาลง และขอกำาหนดในกฎบตรอาเซยนวาดวย”การ
ระงบขอพพาท” รวมตลอดถงขอกำาหนดในสนธสญญา
มตรภาพและความรวมมอในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
บาหล 24 กมภาพนธ 2519
ไดวางหลกเกณฑไวชดเจนวา การวางกำาลงไว
เพอการปองกนตนเองของรฐสมาชก นน จะตอง
วางกำาลงทไมเปนการคกตามรฐสมาชกดวยกน
หากจะตองวางกตองใหวางตามความจำาเปนและ
ไดสดสวนทประเทศรฐสมาชกวางไว
และหากมกรณพพาทใดๆขนระหวางกนของ
ประชาชาตอาเซยน จะตองระงบขอพพาทนนดวย
การเจรจาอยางสนต ทงนปรากฏอยในกฎบตร
อาเซยน(Asean Charter) รวมถงขอกำาหนดในสนธ
สญญามตรภาพและความรวมมอในเอเชยตะวนออก
เฉยงใตบาหล 24 กมภาพนธ 2519 กยงกำาหนดถง
กลไกในการไขปญหาขอพพาทระหวางกนไวชดเจนวา”
รฐสมาชกตองพยายามทจะระวงขอพพาททงปวง
อยางสนต โดยการปรกษาหารอและการเจรจา” ซง
มกรณศกษาของการแกไขปญหาความขดแยงระหวาง
กนดวยกลไกดงกลาวน จากกรณขอพพาทบรเวณเขา
พระวหาร ทมการใชกลไกดงกลาวตลอดมา และสงผล
ใหไมมการใชกำาลงเขาแกไขปญหาระหวางกน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 63
4. การจดวางกำาลงดานความมนคงรมแนวชายแดนไทย - กมพชา
แนวชายแดนดานไทย - กมพชา มความยาวหนา
กวางทงสน 798 กม. มพนททปกปนเขตแดนแลวเปน
ระยะทาง 603 กม. และทยงไมไดปกปนเปนระยะทาง
195 กม.
ในปจจบนกองกำาลงทหารทงสามกองกำาลง ได
มอบหมายให ทหาร - ทหารพราน ทำาหนาทตามภารกจ
ปองกนชายแดนดานไทย - กมพชา เปนระยะทางกวา
594.5 กม.
ในขณะทกองกำาลงฯ ไดมอบหมายใหตำารวจ
ตระเวนชายแดนรบผดชอบในภารกจปองกนชายแดน
เพยง 182.5 กม. เทานน
คดเปน สดสวน 3:1 โดยจำาแนกไดดงน
- กองกำาลงสรนาร(จว.ศรสะเกษ-สรนทร-บรรมย)
ระยะแนวชายแดน 362 กม.
ทพ. 23,26 รบผดชอบระยะแนว 257 กม.
ตชด. 21,22 รบผดชอบระยะแนว 105 กม.
- กองกำาลงบรพา(จว.สระแกว) ระยะแนว
ชายแดน 165 กม.
ทพ. 12,13 รบผดชอบระยะแนว 100 กม.
ตชด. 12 รบผดชอบระยะแนว 65 กม.
- กองกำาลงปองกนชายแดน จนทบร-ตราด) ระยะ
แนวชายแดน 250 กม.
ทพ.นย. 1 - 4 รบผดชอบระยะแนว 237.5 กม.
ตชด. 11 รบผดชอบระยะแนว 12.5 กม.
(หมายเหต) : แนวพรมแดนไทย-ประเทศเพอน
บาน (พมา-ลาว-กพช.-มาเลเซย) มระยะ 5,656
กโลเมตร กองกำาลงฯ ไดมอบให
- ตำารวจตระเวนชายแดน รบผดชอบพนทหนา
กวาง เปนระยะทาง 3,163.5 กม.
- ทหารพราน รบผดชอบพนทหนากวาง เปนระยะ
ทาง 2,492.5 กม.)
ในสวนการวางกองกำาลงของกมพชา.สรปไดวา
- ดานกองกำาลงสรนาร (จ.ศรสะเกษ, สรนทร,
บรรมย )
วางกำาลงกองพนประจำาชายแดน(ปชด.) สลบ
กบกองพนตำารวจปองกนชายแดน(ตชด.)ท 795 ไวตลอด
แนว รวมถงพนทบรเวณเขาพระวหาร ชองสะงำา และ
ปราสาทตาเมอง(อ.พนมดงรก จ.สรนทร)
สำาหรบพนททเปนทตงดานการคาบรเวณชอง
ภาพแสดงแนวพรมแดนไทย - กมพชา
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL64
สะงำา(อ.ภสงห จ.ศรสะเกษ) และชองจอม(อ.กาบเชง
จ.สรนทร) กพช.ไดวางกำาลงกองพนตำารวจปองกน
ชายแดน (ตชด.) ท 402, 702 และ905 ไวบรเวณชอง
ทางการคาฝงกพช.ทงหมด โดยมกำาลงทหาร (ปชด.)และ
ทหารหลกอยหลงแนวถดจากกำาลงตชด.
- ดานกองกำาลงบรพา (จ.สระแกว) มการวาง
กำาลง ดงน
- กองพนตำารวจปองกนชายแดน (ตชด.) ท
807และ911 จำานวน 6 กองรอย
- กองพนปองกนชายแดน (ปชด.) จำานวน 2
กองรอย
- ดานกองกำาลงปองกนชายแดนจนทบร-
ตราด(จ.จนทบร, ตราด) มการวางกำาลง ดงน
- กองพนตำารวจปองกนชายแดน (ตชด.) ท
811, 815, 817, 819 และ 821 จำานวน 13 กองรอย
- กองพนปองกนชายแดน (ปชด.) ท 501-504
จำานวน 6 กองรอย
โดยวางกำาลง ตชด.ไวรมแนวตลอดทงแนว และให
กองกำาลง ปชด.วางอยแนวหลง
การใชหนวยกำาลงของฝายไทยในการควบคมดานการคาชายแดนไทย - กมพชา
จดผานแดนถาวร
ทตง หนวยควบคม
1) บานหาดเลก อำาเภอคลองใหญ จงหวดตราด - จามเยยม
อำาเภอมณฑลสมา จงหวดเกาะกง
2) บานคลองลก อำาเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว - ปอยเปต
อำาเภอโอโจรว จงหวดบนเตยเมยนเจย
3) ชองจอม อำาเภอกาบเชง จงหวดสรนทร - โอรเสมด อำาเภอ
สำาโรง จงหวดโอดดารเมยนเจย
4) ชองสะงำา อำาเภอภสงห จงหวดศรสะเกษ - อลลองเวง จงหวด
โอดดารเมยนเจย
5) บานแหลม อำาเภอโปงนำารอน จงหวดจนทบร - บานกมเรยง
อำาเภอไพลน จงหวดพระตะบอง
หนวยเฉพาะกจนาวกโยธนท 182
กรมทหารพรานท 12
กรมทหารพรานท 26
กรมทหารพรานท 23
กรมทหารพรานนาวกโยธนท 4
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 65
สรปไดวา บรเวณดานการคา ทหารไทยไดใชกำาลง
ทหารและทหารพรานเขาไปควบคมดานการคาชายแดน
ไทย - กมพชา เกอบทงสน
ในขณะททางฝงกมพชาไดใชกำาลงตำารวจปองกน
ชายแดน(ตชด.) เขามาดแลและควบคมดานการคาแทน
กำาลงทหารทงหมด
โดยท ในพนทดานการคาบรเวณชองสะงำา(อ.ภสงห
จ.ศรสะเกษ) และชองจอม(อ.กาบเชง จ.สรนทร) กพช.ได
วางกำาลง ตชด.ท 402, 702 และ905
จดผอนปรน
ทตง หนวยควบคม
1) บานตาพระยา อำาเภอตาพระยา จงหวดสระแกว - บานบงตะ
กวน จงหวดบนเตยเมยนเจย
2) บานหนองปรอ อำาเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว - บานมาลย
จงหวดบนเตยเมยนเจย
3) บานเขาดน อำาเภอคลองหาด จงหวดสระแกว - พนมได (บาน
กโล 13) จงหวดพระตะบอง
4) บานซบตาร อำาเภอสอยดาว จงหวดจนทบร - บานโอลำาดวน
อำาเภอกรอมเรยง จงหวดพระตะบอง
5) บานบงชนงลาง อำาเภอโปงนำารอน จงหวดจนทบร - บานสวาย
เวง จงหวดพระตะบอง
6) บานสวนสม อำาเภอสอยดาว จงหวดจนทบร - บานสงกะส
อำาเภอกรอมเรยง จงหวดพระตะบอง
7) บานหมนดาน อำาเภอบอไร จงหวดตราด - บานศาลเจา อำาเภอ
สำารด จงหวดพระตะบอง
8) ชองอานมา อำาเภอนำายน จงหวดอบลราชธาน - บานสะเตยบ
กวาง อำาเภอจอมกระสาน จงหวดพระวหาร
หนวยเฉพาะกจตำารวจตระเวนชายแดน
ท 12
กรมทหารพรานท 12
กรมทหารพรานท 11
กรมทหารพรานนาวกโยธนท 2
หนวยเฉพาะกจตำารวจตระเวนชายแดน
ท 11
กรมทหารพรานนาวกโยธนท 2
กรมทหารพรานนาวกโยธนท 3
กรมทหารพรานท 23
ใ น พ น ท ด า น ป อ ย เ ป ต ( อ . อ ร ญ ป ร ะ เ ท ศ
จ.สระแกว) มกองพนตำารวจปองกนชายแดน(ตชด.) ท
807และ911 ประจำาดานการคา
และในพนทด านบานแหลม ดานบานผก
กาด ( อ.โปงนำารอน จ.จนทบร) และดานบานหาด
เลก(อ.คลองใหญ จ.ตราด) มกองพนตำารวจปองกน
ชายแดน(ตชด.) ท 811, 815, 817, 819 และ 821 ประจำา
ดานการคาดงกลาวตามลำาดบ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL66
5. บทสรปการใชกฎหมายเกยวกบความมนคง
และการใชกำาลงดานความมนคงรมแนวชายแดน
ไทย - กมพชา
1. ไทยยงมการประกาศใชกฎอยการศก อนเปน
กฎหมายทใชในภาวะสงคราม อยรอบประเทศรมแนว
ชายแดน ทงนเพอใหอำานาจทหารทำาหนาทในการใช
อำานาจทางปกครอง ตอบคคลในพนทชายแดนได
2. ในสวนของหนวยกำาลงดานความมนคงรมแนว
ชายแดน ทหารไดใชกำาลงทหารหลกและทหารพราน
(ทพ. - ซงหนวยงานดานความมนคงอธบายวาเปน”กอง
กำาลงกงทหาร”) รกษาแนวชายแดนในสดสวนมากกวา
ตชด. โดยเฉพาะในพนททเปนชองการคา(ทงถาวรและ
ผอนปรน) ไดใชกำาลงทหารหลกและทพ. ควบคมพนท
ดานการคาเกอบทงหมด
3. ในสวนของกมพชาๆ ใชกำาลงกองพนตำารวจ
ปองกนชายแดน (ตชด.) เพอรกษาชายแดนมากกวา
การใชกำาลงทหาร (ทหารหลกและกองพนปองกน
ชายแดน-ปชด.) ยกเวนในพนทพเศษทยงมปญหา
เรองหลกเขตแดน อาท บรเวณพนทเขาพระวหาร
(อ.กนทราลกษณ จ.ศรสะเกษ), สามเหลยมมรกต
(อ.นำายน จ.อบลราชธาน), ชองสะงำา (อ.ภสงห บาง
สวน จ.ศรสะเกษ) และปราสาทตาเมอน (อ.พนมดงรก
อ.สรนทร) ทมการใชกองกำาลงผสมทง ทหาร และตชด.
4. ในพนทอนเปนดานการคา กมพชา ใชกำาลง
ตชด. อยบรเวณชองดานการคา ทงดานถาวรและจด
ผอนปรนตลอดแนวชายแดนไทย-กมพชา ทงหมด โดย
มกำาลงทหาร. ตงอยแนวดานหลงของกองกำาลง ตชด.
ทงนโดยใหหนวยตชด.ขนควบคมทางยทธการจากกอง
ทหารภมภาคท 4และ 5 ตามลำาดบ
5. จงเหนไดวากมพชา ใชกำาลงเปนไปตามกฎการ
ใชกำาลง (ROE) มากกวาทงหลกความจำาเปนและหลก
สดสวน และเปนไปตามหลกการสากลในขอ 1(1) ของ
กฎบตรสหประชาชาต มากกวาไทยและการจดกำาลงดง
กลาวจงเหนไดวาไมเปนการคกคามไทยแตอยางใด ทง
ยงเปนการสรางบรรยากาศการคารมแนวชายแดนได
อยางเหมาะสมมากกวาไทย
6. นอกจากนนยงพบวา การจดกำาลงในการเฝา
รกษาชายแดนดาน ไทย - พมานน พมา ไดจดตงกอง
กำาลงรกษาชายแดน ทเรยกวา BGF (Boarder Guard
Force) โดยเปนกำาลงประจำาถนทแปรรปมาเปนตำารวจ
เขามาทำาหนาทรกษาชายแดนแทนกำาลงทหารมากขน
อกดวย
สรปไดวา ประเทศเพอนบานของไทย นอกจาก
กมพชาแลว พมากมการเตรยมความพรอม ตอการใช
กำาลงทเหมาะสมในการควบคมชายแดนมากขนเชนกน
ขอพจารณาทสำาคญ “กองกำาลงกงทหาร”(Paramilitary
Force )” หมายถง กองกำาลงของหนวยอนทไมไดสงกด
อยในกองทพ แตทำาหนาทไดอยางทหาร อาท กองกำาลง
ตำารวจตระเวนชายแดน(ตชด.) กองกำาลงอาสาสมคร
รกษาดนแดน(อส.) เปนตน
แตมความพยายามอธบายจากหนวยงาน
ความมนคงว า ”ทหารพราน” เปน”กองกำาล งก ง
ทหาร”(Paramilitary Force) ทงทในขอเทจจรง
แลว”ทหารพราน”คอกองกำาลงทหารประเภทหนง
ของกองทพ ทงนเพราะเปนกองกำาลงทอยภายใตการ
ควบคมและสนบสนนจากกองทพทงในดานกำาลงพล -
งบประมาณ - อาวธ - ยานพาหนะ - อปกรณทเกยวของ
นายทหารระดบบงคบบญชาตงแตชนนายสบขนไปมา
จากกองทพทงสน ในการทำาหนาทควบคมการปฏบต
ภารกจของอาสาสมครทหารพราน กรณจงไมแตกตาง
จากกำาลงทหารหลกทมทหารนายทหารจากกองทพ
ควบคมบรรดาทหารเกณฑในการปฏบตภารกจ
จากความหมายและคำาอธบายขางตน จงเหนได
วา “ทหารพราน” เปนกองกำาลงทหาร ไมใช “กองกำาลง
กงทหาร (Paramilitary) แตอยางใด
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 67
ขอเสนอแนะ
ดงนน เพอใหเกดความเหมาะสม ทงไมกอใหเกด
ความหวาดระแวงของนกลงทนและผประกอบการใน
พนทชายแดน ตลอดทงเพอการสรางบรรยากาศตอการ
ลงทนในภมภาค สภาความมนคงแหงชาต(สมช.)ใน
ฐานะหนวยงานทกำาหนดนโยบายดานความมนคง ควร
ทจะกำาหนดนโยบายในการจดระเบยบบรเวณชายแดน
ดวยการ
1. ดานกฎหมายเกยวกบความมนคง
ควรใหยกเลกกฎอยการศกรมแนวชายแดนทงหมด
หากมความจำาเปนอยางหลกเลยงไมได กใหนำาพระราช
บญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ.
2551 มาใชบงคบแทน
2. ดานการจดวางกำาลงความมนคงรมแนว
ชายแดน
สมช.ควรสนบสนนใหมการปรบกำาลงดานความ
มนคงของฝายไทยใหม
- เพอใหเกดความเหมาะสมไดสดสวน และ กอ
ใหเกดบรรยากาศการคา การลงทนรมแนวชายแดน
- ปนการแสดงความตงใจในการสรางความ
สมพนธทดตอประเทศเพอนบาน อนจะนำาไปสบรรยาย
กาศการกาวไปสความเปนประชาคมอาเซยนในทสด
- เกดการใชงบประมาณไดเหมาะสม คมคาใน
เชงภารกจอยางแทจรง
โดยทกองทพควรมอบหมายใหใชกองกำาลงตำารวจ
ตระเวนชายแดน(ตชด.) ในการดแลและเฝาพนท
ชายแดนทงหมด ทงน โดยใหแบงมอบพนท(หนากวาง
รมแนวชายแดน)เพมขนจากปจจบนปละอยางนอย 500
กม.จนกวาจะถงป พ.ศ.2558 อนเปนปทตองรวมตวเปน
ประชาคมอาเซยน โดยททหารยงคงควบคมทางยทธการ
เชนเดม และควรดำาเนนการไดทนท โดยเฉพาะอยางยง
ในพนทบรเวณดานการคาทมการวางกองกำาลงทหาร
(ทงทหารหลกและทหารพราน) ไวในขณะน
การจดวางกำาลงดงกลาว นอกจากจะเปนการลด
บรรยากาศความตงเครยด และสรางบรรยากาศการ
คาขายบรเวณชองการคาขนมาแลว ยงสามารถใชกำาลง
ตำารวจตระเวนชายแดนมาทำาหนาทบงคบใชกฎหมาย
โดยทำาการปราบปรามการกระทำาความผดทางกฎหมาย
ทเกยวกบความผดทางเศรษฐกจรมแนวชายแดน อาท
ความผดเกยวกบการลกลอบสนคาหนภาษ ความผด
เกยวกบคนเขาเมอง ความผดเกยวกบยาเสพยตด ฯลฯ
ใหเกดประสทธภาพในการปราบปรามอาชญากรรมดง
กลาวได ทงนเพราะตำารวจตระเวนชายแดนสามารถ
ประสานและใชฐานขอมลอาชญากรรมทางเศรษฐกจ
รวมกบฐานขอมลของสำานกงานตำารวจแหงชาตไดงาย
และสะดวก เนองเพราะตำารวจตระเวนชายแดนเปนเจา
หนาทตำารวจทขนการบงคบบญชาโดยตรงตอสำานกงาน
ตำารวจแหงชาตอยแลว(เพยงแตขนควบคมการบงคบ
บญชาตอเหลาทพ ในการทำาหนาทดแลความมนคงตาม
รมแนวชายแดนตามขอตกลงระหวางกระทรวงกลาโหม
และสำานกงานตำารวจแหงชาตเทานน) อกทงเจาหนาท
ตำารวจตระเวนชายแดนกเปนเจาพนกงานตามกฎหมาย
วธพจารณาความอาญา ทสามารถดำาเนนการตอผ
กระทำาความผดตามกฎหมายไดโดยไมจำาตองใชอำานาจ
ตามกฎหมายพเศษดงเชนกฎอยการศก ทมการประกาศ
ใชอยบรเวณรมชายแดนและชองการคารมแนวชายแดน
อยจนถงปจจบนน
ทงหากมการปะทะกนขนในพนทแนวชายแดนทม
กำาลงตำารวจตระเวนชายแดนรบผดชอบดแล การปะทะ
กนดงกลาวจะเปนการปะทะในทางอาชญากรรม ไมม
ลกษณะการปะทะในเชงการคกคามทางทหาร ดงเชน
ทเกดขนในพนทอำาเภอขนหาญ จงหวดศรสะเกษ และ
ในพนทอำาเภอละหานทราย จงหวดบรรมยทกองกำาลง
ตำารวจตระเวนชายแดนของไทย(กองรอยตำารวจตระเวน
ชายแดนท 215 และ224) ไดปะทะกบกองกำาลงฝาย
กมพชาทลกลอบเขามาตดไมในพนทดงกลาวจนเปน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL68
เหตใหกองกำาลงฝายกมพชาเสยชวตถง 5 คนและบาด
เจบอกจำานวนหนง ในเหตการณทเกดขนในชวงตงแต
เดอนกรกฎาคม - ธนวาคม 2552 ผลของการปะทะดง
กลาวไมไดเปนผลใหเกดความขดแยงเปนขอพพาท
ระหวางรฐแตอยางใด ทงนเพราะลกษณะของการปะทะ
นนเปนการปะทะอนเปนผลมาจากการปราบปราบการก
ระทำาความผดในทางกฎหมายของเจาหนาทตำารวจท
ทำาหนาทรกษากฎหมายเทานน ในขณะเดยวกนเมอ
เปรยบเทยบกบทางกมพชาทใชกำาลงของตำารวจตระเวน
ชายแดนกมพชาทำาการจบกมคนไทยทเขาไปหาของปา
ในพนทรมแนวชายแดนดานจงหวดสรนทรเมอวนท 18
สงหาคม 2553 ทผานมากเชนเดยวกน ททางฝายไทย
ไมไดรสกวาเปนการจบกมในลกษณะของการคกคาม
เปนเพยงการปฏบตหนาทตามกฎหมายของเจาหนาท
ตำารวจของกมพชาเทานน
ดงนน หากมการจดหนวยกำาลงความมนคงใหม
เขาไปรบผดชอบบรเวณพนทดงกลาวตามทนำาเสนอน
นอกจากจะทำาใหการบงคบใชกฎหมายมประสทธภาพ
มากยงขนแลว ยงเปนการสรางบรรยากาศการคาบรเวณ
รมแนวชายแดนดานไทย-กมพชาใหดยงขน
3. ดานการสนบสนนหนวยตำารวจตระเวน
ชายแดน
เพอรองรบตอการเปลยนแปลงของสถานการณใน
ภมภาคอาเซยนและการเปลยนแปลงของภมประเทศ
รอบแนวชายแดน ตลอดจนเพอการจดระเบยบความ
มนคงรมแนวชายแดนในรปแบบใหม ภายใตเงอนไขท
ไมกอใหเกดเปนอปสรรคตอการคารมแนวชายแดน ทง
ยงเปนการสรางบรรยากาศทดตอความสมพนธระหวาง
ประเทศในอาเซยน และเกดประสทธภาพตอการควบคม
อาชญากรรมรมแนวชายแดนระหวางกนได
จงควรทสภาความมนคงแหงชาต( สมช.)จะตอง
ใหการสนบสนนหนวยตำารวจตระเวนชายแดน เปนหนวย
ทมศกยภาพและมประสทธภาพในการปฏบตหนาทตาม
ภารกจ ดวยการ
1) เรงรดและพลกดนให”สำานกงานตำารวจแหง
ชาต” จดทำายทธศาสตรการปองกนอาชญากรรมรม
แนวชายแดนใหม ทงนภายใตหลกการทวา”การปองกน
อาชญากรรมรมแนวชายแดนทมประสทธภาพ จะลด
การเกดอาชญากรรมในพนทชนในได”
2) สนบสนนให”กองบญชาการตำารวจตระเวน
ชายแดน” เปนหน วยงานหลกในการ”ปองกน
ชายแดน”(ตามแผนปองกนชายแดนของทหาร โดยขน
ควบคมทางยทธการตอทางทหาร)
และเปนหนวยงานหลกในการ”ปราบปรามอาชญากรรม
รมแนวชายแดน”(ตามแผนปองกนและปราบปราม
อาชญากรรมของ สตช.)
3) สนบสนนให”กองบญชาการตำารวจตระเวน
ชายแดน” เปนหนวยงานหลกตามยทธศาสตรความ
มนคงชายแดนของสมช.ใน”ยทธศาสตรการการผนก
กำาลงเพอเสรมสรางความมนคงบรเวณชายแดน ชายฝง
ทะเล และเกาะแกงตางๆ” (รวมกบหนวยงานหลกคอ
ตร.)
4) สนบสนนให”กองบญชาการตำารวจตระเวน
ชายแดน” จดทำายทธศาสตรในการปรบปรงโครงสราง
ของหนวย เพอรองรบกบภารกจตามการเปลยนแปลง
ของภมภาคและภมรฐศาสตร และเพอเพมประสทธภาพ
ในการควบคมชายแดนทเปนไปตามหลกการสากล
5) สนบสนนดานงบประมาณและกำาลงพลให
แก”กองบญชาการตำารวจตระเวนชายแดน” อยางเพยง
พอตอการปฏบตตามภารกจทงทเปนอยในปจจบนและ
อนาคตตามขอเสนอ
ในสวนของ”สำานกงานตำารวจแหงชาต”(สตช.)
กควรจะตองใหการสนบสนนหนวยตำารวจตระเวน
ชายแดน เปนหนวยทมศกยภาพและมประสทธภาพใน
การปฏบตหนาทตามภารกจ ดวยการ
1) สนบสนนให”กองบญชาการตำารวจตระเวน
ชายแดน” จดทำายทธศาสตรในการปรบปรงโครงสราง
ของหนวย เพอรองรบกบภารกจตามการเปลยนแปลง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 69
เอกสารอางอง
กรมสนธสญญาและกฎหมายกระทรวงการตางประเทศ. 2548. อนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฎหมาย
ทะเล ค.ศ.1982. กรงเทพฯ : กรมสนธสญญาและกฎหมายกระทรวงการตางประเทศ.
กรต ยศยงยง. 2552. องคกรแหงนวตกรรม แนวคด และกระบวนการ. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณ
ขจต จตตเสว. “อาณาบรเวณชายแดนไทยในศตวรรษท 21 : ปญหาและบรบทใหมของนโยบายตางประเทศ
ตอประเทศเพอนบาน.”. วารสารรฐศาสตรสาร 30, 3 (กนยายน-ธนวาคม 2552)
ชมพร ปจจสานนท. 2531. มตทางกฎหมายเกยวกบขอพพาททางเขตแดน. กรงเทพฯ : คณะนตศาสตร
จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ของภมภาคและภมรฐศาสตร และเพอเพมประสทธภาพ
ในการควบคมชายแดนทเปนไปตามหลกการสากล
2) เรงรดและลกดนให”กองบญชาการตำารวจ
ตระเวนชายแดน” จดทำายทธศาสตรการปองกน
อาชญากรรมรมแนวชายแดนใหม ทงนภายใตหลก
การทวา”การปองกนอาชญากรรมรมแนวชายแดนทม
ประสทธภาพ จะลดการเกดอาชญากรรมในพนทชนใน
ได”
3) สนบสนนให”กองบญชาการตำารวจตระเวน
ชายแดน” เปนหนวยงานหลกในการ”ปองกน
ชายแดน”(ตามแผนปองกนชายแดนของทหาร
โดยขนควบคมทางยทธการตอทางทหาร)และเปน
หนวยงานหลกในการ”ปราบปรามอาชญากรรมรม
แนวชายแดน”(ตามแผนปองกนและปราบปราม
อาชญากรรมของ สตช.)
4) สนบสนนให”กองบญชาการตำารวจตระเวน
ชายแดน” เปนหนวยงานหลกตามยทธศาสตรการปราบ
ปรามอาชญากรรมของ สตช.รวมกบหนวยงานอนใน
สตช. ตามยทธศาสตรของสำานกงานตำารวจแหงชาตดวย
5) สนบสนนดานงบประมาณและกำาลงพลให
แก”กองบญชาการตำารวจตระเวนชายแดน” อยางเพยง
พอตอการปฏบตตามภารกจทงทเปนอยในปจจบนและ
อนาคตตามขอเสนอ
ในสวนของ”กองบญชาการตำารวจตระเวน
ชายแดน” กจะตองเรงจดทำายทธศาสตรของหนวย
เพอรองรบกบภารกจใหมตามสถานการณของการ
เปลยนแปลงทจะเกดขนในภมภาคอยางเรงดวน เพอให
สมารถเกดความพรอมในการปฎบตหนาทของหนวยได
อยางมประสทธภาพดวยการจดทำา
1) ยทธศาสตรการกำาหนดภารกจตามสถานการณ
ทเหมาะสม (ทงในระดบประเทศ
และภมภาค)
2) ยทธศาสตรการปรบโครงสรางเพอรองรบภารกจ
ในอนาคต
3) ยทธศาสตรการบรหารงานบคคลและพฒนาการ
ฝกกำาลงพล
4) ยทธศาสตรการเพมและพฒนาอปกรณ-เครอง
มอในหนวย
ทงน โดยจดทำาเปนแผนระยะยาว(แผน 4 ป) เพอ
ใหทนกบการรวมตวเปน”ประชาคมอาเซยน”ในป พ.ศ.
2558
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL70
บทคดยอ
การศกษาครงน มวตถประสงคเพอศกษาความ
เหมาะสมและความเปนไปไดในการใหบรการและ
การคมครองทางสงคมแกแรงงานนอกระบบ และ
ความมนคงในการประกอบอาชพของแรงงานนอก
ระบบกลมตวอยางทใชคอแรงงานนอกระบบทงในเขต
กรงเทพมหานคร และ 76 จงหวด จำานวน 17,336 ราย
เครองมอทใชคอ แบบสอบถาม และการสมภาษณ
สถตท ใชว เคราะหขอมลในการศกษาคอ คารอย
ละ(Percentage) ผลการศกษาพบวาสวนมากมรายได
เฉลยตอเดอน 10,001 - 20,000 บาท มการชำาระภาษ ม
รายจายเฉลยตอเดอน10,001 - 20,000 บาท และมความ
เสยงจากการมรายไดไมแนนอนมความตอเนองของภาว
การณมงานทำา ไมมการประกนชวต ประกนอบตเหตและ
ประกนสขภาพ ไมเคยรบการรกษาพยาบาล ภายใน 1
ป ทงน เคยไดรบการบรการทางสงคม การคมครองทาง
สงคม และสวสดการทางสงคม และแรงงานนอกระบบ
เปนแรงงานทไมไดอยในกรอบความคมครองของกฎ
หมายใดๆ
ความเหมาะสมและความเปนไปไดในการใหบรการและการคมครองทางสงคมแรงงานนอกระบบ
สรชย สอนภกด*
Abstract
There were 2 purposes in this study. One was
to study the appropriate and possibility in servicing
and protecting the informal workers. Another
was the stability of the occupation. The sample
were17,336 informal labors both in Bangkok and 76
provinces. The tool were a set of questionnaire and
interviewing. Statistic used for data analysis was
percentage. This study found that most of them had
average income per month about 10,001 - 20,000
baht, tax paid, their compensation per month
about 10,001 - 20,000 baht, risked to have income
uncertainty, but they had continuous works, no life
accident or health insurance, never get medical
attention within 1 year, used to get social service
social protection and social welfare, and informal
workers never got protection from any laws.
*อาจารยประจำาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต วทยาลยทองสข
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 71
บทนำา
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540
มาตรา 86 กำาหนดไววารฐตองสงเสรมใหประชากรวย
ทำางานมงานทำา คมครองแรงงานโดยเฉพาะแรงงาน
เดกและแรงงานหญง จดระบบแรงงานสมพนธ รวมทง
คาตอบแทนแรงงานใหเปนธรรมและแผนพฒนาการ
เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550
- 2554) ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพคนและการ
คมครองทางสงคม ขอ 3.3 การปรบระบบการคมครอง
ทางสงคมใหมประสทธภาพ กำาหนดใหขยายขอบเขต
และประเภทการคมครองใหครอบคลมแรงงานทงใน
และนอกระบบรายงานการสำารวจภาวการณทำางานของ
ประชากร พ.ศ. 2552 ของสำานกงานสถตแหงชาต พบวา
มแรงงานนอกระบบจำานวนประมาณ 24.30 ลานคน ซง
ขาดความคมครองทางสงคมและขาดหลกประกนในการ
ดำารงชวตเนองจากแรงงานนอกระบบมรายไดไมแนนอน
มการจางงานไมเปนไปตามฤดกาลไมมระบบภาษ ไมม
ระบบบญชเงนเดอนคาจางมการเคลอนยายแรงงานสง
และไมมหลกแหลงทแนนอน การจดระบบการใหบรการ
และการคมครองทางสงคมแกแรงงานนอกระบบ จงม
ความยงยากในการสรางหลกประกนทมนคงในการดำารง
ชวตเพอหาหลกประกนและเปนการสรางศกดศรแรงงาน
นอกระบบ จงกำาหนดใหมการศกษาความเหมาะสมและ
ความเปนไปไดในการใหบรการและการคมครองทาง
สงคมแรงงานนอกระบบ
วตถประสงค
1. เพอศกษาโครงสรางการทำางาน รายได รายจาย
และการชำาระภาษของแรงงานนอกระบบเปรยบเทยบ
กบแรงงานในระบบ
2. เพอศกษาปญหา ลกษณะเฉพาะทางสงคมและ
วฒนธรรม ความดอยโอกาส ความตองการและ วถชวต
ของแรงงานนอกระบบ
3. เพอศกษาความรความเขาใจเกยวกบความ
มนคงในการประกอบอาชพ ศกดศรและความคาดหวง
ของแรงงานนอกระบบ
4. เพอศกษาความพรอมและความตองการในการ
รบความคมครองทางสงคม ภายใต เงอนไขของแรงงาน
แตละกลม รวมทงการใหบรการของภาครฐในการให
ความคมครองทางสงคม
5. เพอศกษาขอดขอเสยเรองของการขยายการ
คมครองทางสงคมแกแรงงานนอกระบบ พรอมทง
แนวทาง ทเหมาะสม และความเปนไปไดในนโยบาย
การใหบรการสงคมแกแรงงานนอกระบบ
6. เพอเสนอแนะแนวและนโยบายแกแรงงาน
นอกระบบทกกลม และศกษาเชงลกการใหบรการและ
คมครองทางสงคมแกแรงงานนอกระบบ
กรอบแนวคดทใชในการศกษาวจย
1. กำาหนดใหมการศกษาขอมลจากเอกสารการ
ศกษาวจยทเกยวของและเกยวเนอง โดยมความมง
หมายเพอกำาหนดขอบเขตประชากรของแตละกลม
อาชพแรงงานนอกระบบ เพอใหสามารถพยากรณกลม
ตวอยางจากประชากรไดอยางมประสทธผล และเพอให
สามารถขยายผลได
2. กำาหนดใหศกษาขอมลจากการเกบขอมลภาค
สนามในกรงเทพมหานคร และทกจงหวดในปรมณฑล
ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคกลาง และภาคใต โดยการ
สมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling)
โดยควบคมตวแปรเพอการสมตวอยาง ดงน
2.1 เพศชายมสดสวนใกลเคยงกบเพศหญง
ยกเวนกลมประมงและกลมขบรถรบจาง
2.2 พนทกรงเทพมหานคร, ปรมณฑล, ภาค
กลาง, ภาคเหนอ, ภาคอสาน และภาคใต มสดสวนกลม
ตวอยาง ใกลเคยงกบประชากร
2.3 กลมอาชพแรงงานนอกระบบมสดสวนกลม
ตวอยางสอดคลองกบประชากร เพอใหผลการศกษาวจย
มความเชอถอได (Reliability) โดยคณะผศกษากำาหนด
ใหสมภาษณประกอบการใชแบบสอบถามกลมตวอยาง
ไมตำากวา 10,000 คน และกำาหนดใหมการสมตวอยาง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL72
แบบตาราง (Stratified Sampling) หมายความวา หาก
ผตอบแบบสอบถามไมรวมมอหรอตอบแบบสอบถามไม
ครบถวนหรอสมบรณกำาหนดใหไดผตอบแบบสอบถามท
รวมมอและตอบแบบสอบถามครบถวนและถกตอง โดย
เฉพาะกลมอาชพแรงงานนอกระบบกลมแรงงานทเดน
ทางไปทำางานในตางประเทศ / การขนสงระหวางประเทศ
ทปฏบตงานในตางประเทศ รวมจำานวนกลมตวอยางผ
ตอบแบบสอบถามทงสนตองมากกวา 10,000 คน
ประโยชนทคาดวาจะไดรบ
1. ทราบโครงสรางการทำางาน รายได รายจาย และ
การชำาระภาษ ปญหา ลกษณะเฉพาะทางสงคมและ
วฒนธรรม ความดอยโอกาส ความตองการและวถชวต
ของ แรงงานนอกระบบ
2. ทราบความมนคงในการประกอบอาชพ ศกดศร
และความคาดหวงของแรงงานนอกระบบ เพอกำาหนด
นโยบายการใหบรการ
3. ทราบความพรอมและความตองการในการรบ
ความคมครองทางสงคม ภายใตเงอนไขของแรงงาน
แตละกลม
4. ทราบนโยบายการใหบรการและการคมครอง
ทางสงคมทภาครฐควรดำาเนนการ
5. นำาเสนอความเหนและขอเสนอแนะเกยวกบ
ประเดนปญหาและแนวทางแกไขเกยวกบแรงงานนอก
ระบบ
ประชากรและกลมตวอยาง
ผวจยกำาหนดจงหวดกลมตวอยางทกจงหวดเพอ
ใหสามารถเปนตวแทนประชากรระดบประเทศ ทงน ได
กำาหนดพนทในการเขาถงกลมตวอยางเปนอำาเภอชน
1 - 4 ในแตละจงหวด แลวใชแบบสอบถามสมภาษณ
กลมอาชพแรงงานนอกระบบเพอเปรยบเทยบระดบราย
ไดและการออมซงแตกตางกน ระหวางพนทเปรยบเทยบ
กน รวมทงสน 17,336 ตวอยาง
เครองมอ
ขอมลในการศกษาครงนม 2 ประเภทดวยกน คอ
ขอมลจากเอกสาร และขอมลแบบสอบถาม ซงขอมล
แตละประเภทมแหลงทมาแตกตางกน ดงน
1. ขอมลจากเอกสารศกษาจาก หนงสอ วารสาร
จากสำานกงานสถตแหงชาต สำานกงานประกนสงคม
สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม
แหงชาต และกระทรวงสาธารณสข
2. ขอมลแบบสอบถาม ศกษาจากขอมลภาคสนาม
โดยการสมภาษณประกอบการใชแบบสอบถามกลม
ตวอยาง ในกรงเทพมหานคร, ปรมณฑล และใน 4 ภาค
จำานวนไมตำากวา 10,000 คน ซงคณะผศกษาไดกำาหนด
เนอหาขอมลจากแบบสอบถาม และสมภาษณแรงงาน
นอกระบบโดยเฉพาะกลมอาชพแรงงานนอกระบบท
ปฏบตงานในตางประเทศ ซงแบบสอบถามนสรางตาม
วตถประสงค กรอบแนวคด คำาจำากดความทกำาหนดขน
โดยแบงออกเปน 4 ตอน ดงน
ตอนท 1 พนทเกบขอมล
ตอนท 2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม
ตอนท 3 ขอมลทเกยวของกบการรบสวสดการตางๆ
ตอนท 4 เปนคำาถามเปดใหผตอบแบบสอบถาม
แสดงขอคดเหน หรอขอเสนอแนะอนๆ
สถตทใชในการทดสอบ
การศกษาวจยในครงน เปนการวเคราะหขอมลเชง
ปรมาณ โดยใชโปรแกรมสำาเรจรปสำาหรบการวจยทาง
สงคมศาสตร สวนเทคนคทางสถตทใชในการวเคราะห
ขอมล คอ รอยละ (Percentage)
ผลการวจย
ผตอบแบบสอบถามสวนมากเปนผประกอบการ ม
รายไดเฉลยตอเดอน 10,001 - 20,000 บาท มการชำาระ
ภาษ โดย มรายจายเฉลยตอเดอน 10,001 - 20,000 บาท
และมความเสยงจากการมรายไดไมแนนอน แตมความ
ตอเนองของภาวการณมงานทำา แมไมมการประกนชวต
ประกนอบตเหตและประกนสขภาพ แตไมเคยรบการ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 73
รกษาพยาบาล ภายใน 1 ป ทงน เคยไดรบการบรการ
ทางสงคม การคมครองทางสงคม และสวสดการทาง
สงคม สะทอนใหเหนวา แรงงานนอกระบบเปนแรงงาน
ทไมไดอยในกรอบความคมครองของกฎหมายคมครอง
แรงงาน กฎหมายคมครองทางสงคม หรอกฎหมายอนๆ
ทำาใหไมมหลกคมครองความมนคงใดๆ ในการทำางาน
สขภาพ และความมนคงในการดำารงชวตเมอเขาสวย
ชรา สงสำาคญ แรงงานนอกระบบเกดจากการจางงานท
นายจางพยายามลดตนทนการผลตดวยการจางแรงงาน
ราคาถก เพอการผลตสนคาหรอบรการตามเงอนไขท
นายจางตองการ เนองจากระบบการจางงานหรอการ
บรการจดหางานภาครฐมความยงยากซบซอน มขน
ตอนและระเบยบขอบงคบมาก ทงยงมเรองเกยวของกบ
การตองเสยภาษตามกฎหมายและการตองปฏบตตาม
กฎหมายคมครองแรงงาน ซงลวนแตทำาใหตนทนการ
ผลตสงขน เกดความยงยาก เสยเวลา ทำาใหไมสามารถ
แขงขนดานการตลาดในระบบเศรษฐกจตลาดเสรได จง
ทำาใหนายจางหนมาทำาธรกจนอกระบบและใหแรงงาน
นอกระบบมากขน โดยไมตองแบกรบภาระการปฏบต
ตามกฎหมายดานการคมครองแรงงานและสวสดการ
สงคมใดๆ ทงยงสามารถกำาหนดอตราคาจางไดเอง
นอกจากนยงมรายไดไมแนนอนมการจางงานไมเปนไป
ตามฤดกาล ไมมระบบบญชเงนเดอนคาจางมการเคลอน
ยายแรงงานสงและไมมหลกแหลงทแนนอน ดงนนการ
จดระบบการใหบรการและการคมครองทางสงคมแก
แรงงานนอกระบบ จงมความยงยากในการสรางหลก
ประกนทมนคงในการดำารงชวต ดงนนการคมครองทาง
สงคมแรงงานนอกระบบจงเปนเปาหมายประการหนงใน
กลวธบรรเทาปญหาเศรษฐกจและสงคมของเศรษฐกจ
นอกระบบ การรกษาพยาบาลและการคมครองทาง
สงคม กรณเจบปวยและประสบอนตรายเปนประโยชน
ทดแทนทอยในความสนใจของการขยายความคมครอง
สแรงงานในเศรษฐกจนอกระบบ หากไมมการคมครอง
ทางสงคมเพอเศรษฐกจนอกระบบ ประชากรจำานวนมาก
จะยงคงตองทนทกขทรมานจากความเสยงตางๆ ซงเปน
อปสรรคในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางเหมาะ
สมและยงยน หรอมความเสยงในเรองของคาใชจายทาง
สงคมสงหากรฐบาลเขามามบทบาท ซงจะเปนภาระตอ
งบประมาณของประเทศและสงผลกระทบตอมาตรฐาน
การดำารงชวตอกดวย
นอกจากน จากผลการศกษาวจย ยงพบประเดน
ทนาสนใจดานการตรวจสขภาพรางกายและ/หรอการ
รกษาพยาบาล กลาวคอ พบวา ในรอบ 1 ป แรงงานนอก
ระบบสวนมาก ไมเคยไดรบการตรวจสขภาพรางกาย
และไมเคยรบการรกษาพยาบาล และในสวนท เคยได
รบการตรวจสขภาพรางกาย และเคยเขารบการรกษา
พยาบาล พบวา ไมสามารถเบกคาใชจายทงในการตรวจ
สขภาพรางกาย ลการรกษาพยาบาลไดเลย แสดงให
เหนวา แรงงานนอกระบบแตละกลม จะไมไดรบความ
คมครองตามพระราชบญญตคมครองทางสงคมและ
กฎหมายทเกยวของเพราะขอขดของทางเทคนคในการ
ปฏบตงานการดำาเนนการ เนองจากมไดอยในรปแบบ
ของแบบแผนการจางงานทวไปของลกจางทเสยภาษ
ในบรษททจดทะเบยน และไดรบคาจางอยางสมำาเสมอ
ลกจางทไมไดรบการคมครองเนองจากความยงยากทาง
เทคนค ซงบางครงมการโตแยงกนวาบคคลทมงานทำา
เพยงในระยะสนจะไมไดประโยชนจากการเปนสมาชก
การดำาเนนการคมครองทางสงคม อนเนองมาจากระยะ
เวลาการรอคอยปกตกอนเกดสทธประโยชนทดแทน
เรองนพลาดประเดนทวาแรงงานทกษะตำาบางคนไมม
แหลงรายไดอนนอกเหนอ ไปจากงานตามฤดกาล งาน
เปนครงคราว หรองานชวคราว และจำาเปนตองไดรบ
ความคมครองดานรายได และการรกษาพยาบาลอยาง
นอยทสดเทาเทยมกบแรงงานอนๆ ยงกวานน นายจาง
ทไรศลธรรมมกจะมองหาลทางหลกเลยงพนธะผกพน
ภายใตกฎหมายคมครองแรงงาน และกฎหมายคมครอง
สงคม อาจพยายามหาทางจดกลมลกจางททำางานเตมท
เปนลกจางเปนครงคราวหรอลกจางชวคราว
ขณะทลกจางบางคนจดวาเปนลกจางทไมไดรบ
ความคมครองจากกฎหมายทเกยวของ แตมลกจาง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL74
ประเภทอนๆ ทไมนบเปนแรงงานทมการจางงานตาง
จากแบบแผนทวไป เชน ลกจางทเปนผรบงานไปทำาท
บาน ลกจางรบเหมาชวง และลกจางทำางานตามบาน
ซงไมไดรบการคมครอง เนองจากขาดการยอมรบจาก
กฎหมายทเกยวของในเรองของสมพนธภาพในการจาง
งาน แรงงานเหลานไมปรากฏอยในพระราชบญญต
คมครองแรงงานและพระราชบญญตคมครองทางสงคม
และวธการเปลยนแปลงแกไขกฎหมายเพอขจดสาเหตท
ไมใหการคมครองอาจเปนวธการทเปนไปไดในการจะ
ใหความคมครอง คำาจำากดความใหมของคำาวาลกจาง
และนายจาง จำาเปนตองกำาหนดในกฎกระทรวงวาดวย
ผรบงานไปทำาทบานภายใตพระราชบญญตคมครอง
แรงงาน เนองจากการเปลยนแปลงเหลานทำาใหเกดการ
เปลยนแปลงโดยอตโนมต ในเรองของการคมครองทาง
สงคม ควรไดมการตรวจสอบระเบยบทคลายคลงกน
เกยวกบแรงงานตามบาน และลกจางภาคเกษตรตาม
ฤดกาล ซงขณะนกำาลงรางระเบยบเพอนำามาประกาศ
ใช เพอจะไดพจารณาวามอปสรรคทางกฎหมายอยางไร
ในการคมครองแรงงานเหลานภายใตการดำาเนนการ
คมครองทางสงคม บคคลทเปลยนสถานะการมงานทำา
บอยๆ อาจกอใหเกดความยงยากในการปฏบตงานการ
ดำาเนนการ และควรมแงคดทางกฎหมายและการแกไข
ปญหาในทางปฏบต ซงจะเปนประโยชนกบผคมครอง
ตน และลดปญหาในการบรหาร
สำาหรบกรณความคมครองโครงการ 30 บาท ชวย
ไทยหางไกลโรคนน เปนสวสดการทแรงงานนอกระบบ
สวนใหญใชบรการ แตจากการศกษาวจย พบวา ผใช
บรการไดรบการบรการทไมไดมาตรฐานเทยบเทากบ
สถานพยาบาลเอกชน หรอสวนทตองจายคารกษา
พยาบาลเอง เนองจากเปนสวสดการทครอบคลมคน
จำานวนมาก จงไดรบการสนบสนนดานการเงนนอย ซง
นอกจากปญหาดงกลาวขางตนแลว ผใชบรการตางพบ
ปญหามากมายจากการใชบรการโครงการน อาท การ
พบเจาหนาททไมเตมใจใหบรการ จำานวนเจาหนาทให
บรการไมเพยงพอ ใหบรการลาชา มการเลอกปฏบต
และ และบางครงมการจายยาทตำากวามาตรฐาน และ
ยาหมดอายอกดวย ซงปญหาเหลานควรตองไดรบการ
แกไขอยางเรงดวน เพอสรางความเปนธรรมและความ
เสมอภาคในการรกษาพยาบาล
แมวาเศรษฐกจในภาพรวมจะด แตในระดบ
ประชาชนหรอครวเรอนโดยเฉพาะอยางยงแรงงานนอก
ระบบ ยงประสบปญหาความยากจน ทงน อาจเปนไป
ไดวาความเจรญเตบโตยงคงกระจกตวอยในเฉพาะเขต
เมอง หรอในภาคอตสาหกรรมบางแขนง หรอในบาง
กลมคนซงมศกยภาพทจะสรางรายไดใหตนเองไดสง
ในขณะทภาคเกษตรกรรมซงเปนคนสวนมากยงคงไม
สามารถพฒนาชวตความเปนอยตนเองไดมากนก และ
คนยากจนของทกภาคมปญหาหนสนและทดนทำากน
แตอยางไรกตาม แรงงานในเศรษฐกจนอกระบบจำานวน
มาก ทำางานเพอความอยรอด โดยมรายไดแทบจะไม
เพยงพอกบคาใชจายรายวน แมวาจะไมไดรบความ
คมครองทางสงคมในระบบ แตบางครงกไดรบประโยชน
จากการคมครองในรปแบบของสหกรณ สนเชอ และ
ฌาปนกจ หรออาจไดพงพาความเปนเอกภาพทมมาแต
ดงเดม ทงน ปญหาของการคมครองทางสงคมเกดจาก
ลกษณะพเศษเฉพาะของผประกอบอาชพอสระ จดมง
หมายของการคมครองภยคอ การขจดความไมแนนอน
ของการสญเสยขนาดใหญในแตละบคคล/ครวเรอน โดย
การรวมกลมของสมาชกทมความเสยงคลายกน และให
สมาชกทงกลมรวมกนแบกภาระความสญเสยนนๆ จาก
การรวมกลมทำาใหความเสยง ซงไมสามารถคาดการณ
สำาหรบแตละคนได กลายเปนสงทสามารถคาดการณ
ไดสำาหรบกลม นอกจากน จากการประหยดตอขนาด
ทำาใหตนทนของความเสยงและการบรหารลดลงเมอ
ขนาดของกลมใหญขน ความเสยงจะเคลอนยายจากผ
เอาความคมครองไปยงกลมใหญทเปนสมาชก จะเหน
วาตนทนของความเสยงและตนทนการบรหารตอหนวย
จะสงหรอตำายอมขนอยกบขนาดของกลมทเปนสมาชก
การพยากรณประสบการณของกลมจะยากและไมตอง
สงสยเลยวาอตราเบยคมครองจะตองสงถาขนาดของ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 75
กลมเลก ในขณะทรฐบาลมกบงคบใหครอบคลมเรอง
เหลาน แตแทจรงแลวเปนเพยงการถายโอนระหวาง
สมาชกและการครอบคลมเรองเหลานไมชวยลดความ
ไมแนนอนของการเกดเหตการณ ไมวาจะมองจากแง
มมของบคคลหรอของกลมกตาม
ขอเสนอแนะ
1. ขอเสนอแนะในภาพรวม สำาหรบการจดระบบ
การใหบรการทางสงคม การคมครองทางสงคม และ
การสวสดการทางสงคมแกแรงงานนอกระบบนน มราย
ละเอยดดงน
1.1 ควรมการดแลดานสขภาพ สวสดภาพใน
ชมชนนอกจาก นควรจดโครงการประกน สงคม ตลอด
จนสนบสนนดานการศกษาและการออมเงนในชมชน
1.2 ควรสนบสนนบรการดานความร อาท การ
ขยายหองสมด นอกจากนควรใหการดแลดานความ
ปลอดภยและความเปนอยในชมชน ตลอดจนการให
ความสำาคญดานสขภาพ ตลอดจนใหการดแลสวสดการ
สงคม อาท การจดตงกองทนการศกษา กองทนเพอการ
ประกอบอาชพ
1.3 ควรจดบรการดานสขภาพ อาท การให
คำาปรกษาปญหาดานสขภาพ การตรวจสขภาพประจำา
ป สถานทออกกำาลงกาย ศนยสขภาพ ตลอดจนดแล
ความปลอดภย และจดโครงการประกนสงคม ตลอดจน
กองทนดานทอยอาศย
1.4 ควรดำา เนนการจดหาขอมลเพ อการ
ประกอบอาชพ รวมถงสงเสรมการฝกอาชพ การ
พฒนาทกษะวชาชพและควรมการจดหาสถานทในการ
ประกอบอาชพพรอมเงนทนสนบสนน
1.5 ควรมกฎหมายคมครองเกยวกบการจาง
งานพรอมหนวยงานทรองรบเมอเกดปญหาการจางงาน
และควรพจารณาเรองการเพมอตราคาแรงขนตำา
2. ขอเสนอแนะดาน เปาหมาย ยทธศาสตร และ
แนวทางในการขยายระบบการสวสดการทางสงคม การ
บรการทางสงคมและการคมครองทางสงคม ดงน
2.1 ควรมการตดตามและรายงานความ
กาวหนาของการดำาเนนงานการจดระบบการสวสดการ
การ บรการและการคมครองทางสงคมแกแรงงานนอก
ระบบเพอใหสอดคลองกบแผนพฒนาการเศรษฐกจ
และสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 - 2554) ตาม
ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพและความคมครองทาง
สงคม ในเรองการปรบระบบความคมครองทางสงคม
ใหมประสทธภาพ มความสอดคลองกบยทธศาสตรการ
พฒนาเพอยกระดบคณภาพชวตแรงงานนอกระบบ ตาม
ภารกจดานความมนคง และนโยบายของรฐบาลในการ
โดยขยายขอบขายการจดระบบการใหบรการเพอใหม
การคมครองทางสงคมแกแรงงานนอกระบบอยางเหมาะ
สมตอเนองและนำาไปสแผนพฒนาการเศรษฐกจและ
สงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559) รวมทง
ประเมนผลการดำาเนนงานตลอดจนเงอนไขและอปสรรค
ตางๆ เพอนำาไปปรบปรงแผนกลยทธใหเหมาะสม
2.2 ควรกำาหนดขอบเขตของการประเมนผล
ประกอบดวย การรายงานการดำาเนนการจดระบบการให
บรการ และการคมครองทางสงคมแกแรงงานนอกระบบ
โดยแสดงถงการนำายทธศาสตรการพฒนาประเทศไป
ดำาเนนการ รายงานความกาวหนาในการดำาเนนงานตาม
แผนกลยทธ และการรายงานใหเหนถงปจจยเงอนไข
ความสำาเรจในการดำาเนนงานตามแผนกลยทธดานการ
จดระบบการใหบรการและการคมครองทางสงคมแก
แรงงานนอกระบบ
2.3 ควรดำาเนนการสนบสนนการจดระบบการ
ใหบรการและการคมครองทางสงคมแกแรงงานนอก
ระบบใหสอดคลองตามแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 (พ.ศ.
2555-2554) โดยควรดำาเนนการสนบสนนโดยใหมการ
เชอมโยงกน ในดานตางๆ คอระบบบรหารจดการทดทง
ในดานการสวสดการทางสงคม บรการทางสงคมและ
การคมครองทางสงคมใหแกแรงงานนอกระบบเสรม
สรางฐานรากของแรงงานนอกระบบใหเขมแขงสราง
ระบบสขภาพทแรงงานนอกระบบสามารถเขาถงบรการ
ทมคณภาพไดอยางทวถงและเปนธรรมขยายการประกน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL76
เอกสารอางอง
สขภาพถวนหนาไดครอบคลมถงแรงงานนอกระบบ
สงเสรมอาชพสำาหรบแรงงานนอกระบบ โดยเพมและ
ขยายโอกาสการมงานทำาใหการสนบสนนการศกษา การ
บรการทางการศกษาทงในระบบโรงเรยนและนอกระบบ
โรงเรยนสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมและ
ธรกจชมชนของแรงงานนอกระบบ เพอการสรางงานและ
ขยายฐานการผลตใหมนคงและยงยนประยกตใชและ
การพฒนาเทคโนโลยแกแรงงานนอกระบบเพอเพมผลต
ภาพในภาคเกษตรและอตสาหกรรมพฒนาโครงสราง
พนฐานสารสนเทศใหเขาถงไดอยางทวถงและเทาเทยม
และสงเสรมใหมการสรางและใชขอมลสารสนเทศเพอ
กจกรรมตางๆ
กรช เกตแกว. 2517. การประกนสงคมมประโยชนอยางไร. นนทบร : โรงพมพสถานสงเคราะหหญง ปากเกรด.
เจตนา มเพยร. 2541. การปรบปรงหนวยงานเงนสมทบ. กรงเทพ ฯ : สำานกงานประกนสงคม กระทรวง
แรงงาน.
บญชนะ อตถากร. 2517. แนวปรชญาในการประกนสงคม. นนทบร : โรงพมพสถานสงเคราะหหญงปากเกรด.
วชย โถสวรรณจนดา. 2534. หนาทและความรบผดชอบของนายจางและลกจางตามกฎหมาย
ประกนสงคม. กรงเทพฯ : สำานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.
ศกดศร บรบาลบรรพตเขตต. 2534. ระบบความมนคงทางสงคม. กรงเทพฯ : สำานกพมพ
มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
สำานกงานประกนสงคม. 2540. ความรเบองตนของกองทนเงนทดแทน กองทนประกนสงคม. กรงเทพฯ
: สำานกงานครเอทฟมารเกตตงแอนซพพลเมนท.
. 2547. สถตงานประกนสงคม 2546/2003. กรงเทพฯ : ฝายสถตและรายงานกองวจยและ
พฒนา สำานกงานประกนสงคม.
. 2547. รายงานประจำาป 2546. กรงเทพฯ : สำานกงานประกนสงคม.
สำานกงานสถตแหงชาต. 2546. รายงานผลการสำารวจความตองการการประกนสงคม พ.ศ. 2546. กรงเทพฯ
: สำานกงานสถตแหงชาต.
องคการแรงงานระหวางประเทศ. 2538. ความมนคงทางสงคม. กรงเทพฯ : องคการแรงงานระหวางประเทศ
อำาพล สงหโกวนท. 2535. แนวคดประกนสงคม. กรงเทพฯ : กองวชาการและแผนงาน สำานกงานประกนสงคม.
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 77
บทคดยอ
การศกษาครงน มวตถประสงคเพอศกษาแนวคด
ของการจดระบบสวสดการทเหมาะสมกบคนแตละ
กลมเพอใหเกดความอยด มสขของคนในสงคมไทย
ความครอบคลมของระบบสวสดการทมอยในปจจบน
และเพอกำาหนดยทธศาสตรเชงนโยบายในการจด
ระบบสวสดการทเหมาะสม กลมตวอยางทใชคอ กลม
ผใชแรงงานภาครฐ จำานวน 123 คน กลมผใชแรงงาน
ภาคเอกชน จำานวน 3,733 คน รวมกลมตวอยาง
ทงหมด 3,856 คน เครองมอทใชคอ แบบสอบถาม
สถตทใชวเคราะหขอมลในการศกษา คอ คารอยละ
(Percentage) ผลการศกษาพบวา กลมผใชแรงงาน
ภาครฐมความตองการสวสดการดานการรกษาพยาบาล
บคคล/ครอบครว การออมทรพย และการบรการทพก
อาศยตามลำาดบ สวนกลมผใชแรงงานแรงงานภาค
เอกชนมความตองการสวสดการดานคาเสยงภยการสง
เสรมพนกงานผใชแรงงานซอประกนชวต คานนทนาการ
และคาบนเทงตามลำาดบ
Abstract
This study aimed to study the approach of
appropriated welfare for each social group and
good living for Thai people, the coverage of welfare
system in present, and to define strategic policy.
การจดระบบสวสดการสงคมไทยวรรณทพย วรรณแกว*
The sample were 123 labors government and
3,733 private sector workers. The tool was a set of
questionnaire. Statistic used for data analysis was
percentage. This study found that desired welfare of
labor governmentby sequent were medical person/
family, savings, and housing. And desired welfare of
private sector workersby sequent were risk values,
encouraging the purchase of life insurance, and
supporting for leisure and entertainment.
บทนำา
ระบบสวสดการของสงคมเปนเรองของการดแลทก
คนทอยในสงคมใหมชวตความเปนอยทดเปนสทธของ
ทกคนทจะไดรบการดแลจากระบบสวสดการทรฐจด
ให มลกษณะของความเทาเทยมกน ทงดานการศกษา
การมงานทำา การดแลสขภาพ ตลอดจนการดแลคนท
ดแลตวเองไดไมเตมท แตไมใชสงคมสงเคราะห เพราะ
ไมไดเปนการแจกหรอหยบยนให แตเปนการชวยใหเขา
ยนอยไดดวยตนเองอยางมระบบ เปนการดแลศกดศร
ความเปนมนษยของคนทกคนตงแตการมงานทำา การม
คาครองชพขณะทวางงานขณะทออกจากงาน ตลอดจน
การดแลดานสขภาพทงในขณะทำางาน วางงาน และออก
จากงาน เปนการจดการดแลทตองรบผดชอบรวมกน
ทง 3 ฝาย คอ รฐ เอกชน (ผประกอบการ) และแรงงาน
*อาจารยประจำาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต วทยาลยทองสข
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL78
(ลกจาง)เปนหนาทของรฐทจะตองประกนความอยด กน
ดของประชาชนทกคน ทกกลมอาชพ ใหมมาตรฐานขน
ตำาของชวตทไดรบหลกประกนทงดานการศกษา การ
มงานทำา รายได การดแลสขภาพ ตลอดจนทดนทำากน
และทอยอาศย
ประเทศไทยมการขยายตวทางเศรษฐกจมาตลอด
30-40 ป โดยอาศยปจจยการผลตทสำาคญ คอ แรงงาน
แตรฐยงไมไดจดระบบสวสดการของแรงงานใหกาวทน
การพฒนาทางเศรษฐกจในปจจบน ดงนน จงกำาหนด
ใหมการศกษา ระบบสวสดการทเปนอยในปจจบนวา
มความเหมาะสมและเพยงพอตอความตองการของ
แรงงานหรอไมอยางไร ตลอดจนศกษาระบบสวสดการ
ทเหมาะสม ครอบคลม ตรงตามความตองการของ
ประชากรแตละกลมและรปแบบระบบสวสดการท
ควรจะเปนในอนาคต เพอเปนแนวทางในการกำาหนด
ยทธศาสตรเชงนโยบาย ในการจดระบบสวสดการท
เหมาะสม และทควรจะเปนสำาหรบกลมประชากรใน
แตละกลม ตลอดจนภาพรวมของสงคมไทยตอไป
วตถประสงค 1. เพอศกษาแนวคดของการจดระบบสวสดการทเหมาะสมกบคนแตละกลม เชน กลมแรงงานเดก และ ผสงอาย เพอใหเกดความอยด มสขของคนในสงคมไทย โดยเฉพาะกลมผใชแรงงานในขณะททำางานและหลงออกจากงานแลว 2. เพอศกษาความครอบคลมของระบบสวสดการทมอยในปจจบนสามารถสรางความพออยพอกนใหกบ ผใชแรงงานทงภาครฐและภาคเอกชน 3. เพอกำาหนดยทธศาสตรเชงนโยบายในการจดระบบสวสดการทเหมาะสมของสงคมไทย
กรอบแนวคดทใชในการศกษาวจย
การศกษาวจยการจดระบบสวสดการทเหมาะสม
สำาหรบสงคมไทยมกรอบแนวคดดงน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 79
แผน
ภม
แสดง
ภาพ
รวม
การศ
กษาว
จย
แนวค
ดระบ
บสวส
ดการ
35-4
0 ป
55-6
0 ป
ผใชแ
รงงา
น
เดก,
เยาว
ชน
และผ
สงอา
ย
ปจจบ
น
ทเปน
อย
ปจจบ
น
ทเปน
อย
ในระ
บบ
ประก
นสงค
ม
นอกร
ะบบ
ประก
นสงค
ม
อนาค
ต
ทควร
เปน
อนาค
ต
ทควร
เปน
แนวค
ดควา
มมนค
งในช
วต
สำารว
จขอม
ลปฐม
ภม, ท
ตยภม
สม
ตวอย
างขอ
มลภา
คสนา
ม
76 จ
งหวด
และ
กทม.
วเคร
าะหข
อมลเ
ชงสถ
ต
- กา
รประ
กนภย
- กา
รออม
ทรพย
กรณ
บำาเ
หนจ
บำานา
ญ
- คว
ามตอ
เนอง
ในกา
รจาง
งาน
- กา
รรกษ
าพยา
บาลก
รณเจ
บปวย
- ผล
ประโ
ยชนท
ดแทน
กรณ
ทพพล
ภาพ
- คา
ฝมอ
- คา
เสยง
ภย
- คา
นนทน
าการ
(งาน
เลยง
)
- คา
กฬา
- คา
บนเท
ง (ง
านสง
สรรค
)
- คา
ทองเ
ทยว
(การ
จดทว
ร)
- กา
รสงเ
สรมพ
นกงา
นผใช
แรงง
านซอ
ประก
นชวต
- กา
รบรก
ารรถ
รบ-ส
ง (ค
าใชจ
ายดา
นรถร
บ-สง
)
- กา
รบรก
ารทพ
ก/ทอ
าศย
(คาใ
ชจาย
ดานท
พก/
ทอาศ
ย)
- กา
รจดเ
สอผา
ประก
อบกา
รทำาง
าน
- กา
รบรก
ารอา
หารก
ลางว
น
- กา
รรกษ
าพยา
บาลบ
คคล/
ครอบ
ครว
(บดา
มาร
ดา
สาม
ภรรย
า แล
ะบตร
)
- กา
รสนบ
สนนเ
งนสำา
รองเ
ลยงช
พจาก
กองท
นสำาร
อง
เลยง
ชพ
- กา
รสงเ
สรมก
ารออ
มทรพ
ย
- กา
รบรก
ารเง
นกฉก
เฉน
- คา
ตอบแ
ทนลว
งเวล
า (ค
ากะ)
- เบ
ยขยน
รายป
/โบนส
- บำา
เหนจ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL80
- กา
รประ
กนภย
- กา
รออม
ทรพย
กรณ
บำาเ
หนจ
บำานา
ญ
- คว
ามตอ
เนอง
ในกา
รจาง
งาน
- กา
รรกษ
าพยา
บาลก
รณเจ
บปวย
- ผล
ประโ
ยชนท
ดแทน
กรณ
ทพพล
ภาพ
- คา
ฝมอ
- คา
เสยง
ภย
- คา
นนทน
าการ
(งาน
เลยง
)
- คา
กฬา
- คา
บนเท
ง (ง
านสง
สรรค
)
- คา
ทองเ
ทยว
(การ
จดทว
ร)
- กา
รสงเ
สรมพ
นกงา
นผใช
แรงง
านซอ
ประก
นชวต
- กา
รบรก
ารรถ
รบ-ส
ง (ค
าใชจ
ายดา
นรถร
บ-สง
)
- กา
รบรก
ารทพ
ก/ทอ
าศย
(คาใ
ชจาย
ดานท
พก/
ทอาศ
ย)
- กา
รจดเ
สอผา
ประก
อบกา
รทำาง
าน
- กา
รบรก
ารอา
หารก
ลางว
น
- กา
รรกษ
าพยา
บาลบ
คคล/
ครอบ
ครว
(บดา
มาร
ดา
สาม
ภรรย
า แล
ะบตร
)
- กา
รสนบ
สนนเ
งนสำา
รองเ
ลยงช
พจาก
กองท
นสำาร
อง
เลยง
ชพ
- กา
รสงเ
สรมก
ารออ
มทรพ
ย
- กา
รบรก
ารเง
นกฉก
เฉน
- คา
ตอบแ
ทนลว
งเวล
า (ค
ากะ)
- เบ
ยขยน
รายป
/โบนส
- บำา
เหนจ
- กา
รประ
กนภย
- กา
รออม
ทรพย
กรณ
บำาเ
หนจ
บำานา
ญ
- คว
ามตอ
เนอง
ในกา
รจาง
งาน
- กา
รรกษ
าพยา
บาลก
รณเจ
บปวย
- ผล
ประโ
ยชนท
ดแทน
กรณ
ทพพล
ภาพ
- คา
ฝมอ
- คา
เสยง
ภย
- คา
นนทน
าการ
(งาน
เลยง
)
- คา
กฬา
- คา
บนเท
ง (ง
านสง
สรรค
)
- คา
ทองเ
ทยว
(การ
จดทว
ร)
- กา
รสงเ
สรมพ
นกงา
นผใช
แรงง
านซอ
ประก
นชวต
- กา
รบรก
ารรถ
รบ-ส
ง (ค
าใชจ
ายดา
นรถร
บ-สง
)
- กา
รบรก
ารทพ
ก/ทอ
าศย
(คาใ
ชจาย
ดานท
พก/
ทอาศ
ย)
- กา
รจดเ
สอผา
ประก
อบกา
รทำาง
าน
- กา
รบรก
ารอา
หารก
ลางว
น
- กา
รรกษ
าพยา
บาลบ
คคล/
ครอบ
ครว
(บดา
มาร
ดา
สาม
ภรรย
า แล
ะบตร
)
- กา
รสนบ
สนนเ
งนสำา
รองเ
ลยงช
พจาก
กองท
นสำาร
อง
เลยง
ชพ
- กา
รสงเ
สรมก
ารออ
มทรพ
ย
- กา
รบรก
ารเง
นกฉก
เฉน
- คา
ตอบแ
ทนลว
งเวล
า (ค
ากะ)
- เบ
ยขยน
รายป
/โบนส
- บำา
เหนจ
แผน
ภม
แสดง
ภาพ
รวม
การศ
กษาว
จย (ต
อ)
สงทเ
ปนอย
สงทค
วรเป
น
ความ
ตองก
าร
นโยบ
าย
ยทธศ
าสตร
พนธก
จ
กลยท
ธคว
ามพร
อม
วเคร
าะหข
อมลเ
ชงเศ
รษฐศ
าสตร
/คณ
ตศาส
ตร
การน
ำาเสน
อราย
งาน
กองท
น
ความ
คมทน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 81
ประโยชนทคาดวาจะไดรบ
ทราบความตองการในการรบสวสดการ และความ
พรอมในการใหบรการสวสดการภายใตเงอนไขของ
แรงงานทงภาครฐและเอกชน รวมทงวธการดำาเนนการ
ของภาครฐในการใหบรการสวสดการการจดสวสดการ
ทเพยงพอและเหมาะสมสำาหรบแรงงานตลอดจนความ
เปนไปไดในการจดระบบสวสดการทเกยวเนองใหกบ
ครอบครวผใชแรงงาน เพอความเขมแขง มนคง ใหกบ
ครอบครวแรงงานและสามารถกำาหนดยทธศาสตรเชง
นโยบายในการจดระบบสวสดการทเหมาะสมได
ประชากรและกลมตวอยาง
ประชากรกลมตวอยางทใชคอ กลมผใชแรงงาน
ภาครฐ จำานวน 123 คน กลมผใชแรงงานภาคเอกชน
จำานวน 3,733 คน รวมกลมตวอยางทงหมด 3,856 คน
เครองมอ
เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถาม
ซงสรางตามวตถประสงค กรอบแนวคด คำาจำากดความ
ทกำาหนดขน โดยแบงออกเปน 4 ตอน ดงน
ตอนท 1 พนทเกบขอมล
ตอนท 2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม
ตอนท 3 ขอมลทเกยวของกบการรบสวสดการตางๆ
ตอนท 4 เปนคำาถามเปดใหผตอบแบบสอบถาม
แสดงขอคดเหน หรอขอเสนอแนะอนๆ
สถตทใชในการทดสอบ
ผวจยใชสถตคารอยละ (Percentage) และคา
ความถ (Frequency) มาใชในการเปรยบเทยบขอมลท
ไดรบจากแบบสอบถาม โดยแบงกลมตวอยางออกเปน
3 ประเภท ไดแก ผใชแรงงานภาครฐ ผใชแรงงานภาค
เอกชนทอยในระบบประกนสงคม และผใชแรงงานภาค
เอกชนทอยนอกระบบประกนสงคม
ผลการวจย
ผลการวจยพบวา กลมผใชแรงงานภาครฐสวน
มากเปนเพศหญง อายระหวาง 35 - 44 ป มอาชพเปน
ขาราชการ และพนกงาน/ลกจางรฐวสาหกจ ประกอบ
อาชพตงแตวนจนทร-ศกร และไมเคยเปลยนงานม
การศกษาระดบปรญญาตร สถานะสมรสมรายไดตอ
เดอน 10,001 - 20,000 บาทมคาใชจายถวเฉลยตอ
เดอน 10,001 - 20,000 บาทมภาระตองเลยงดบดา/
มารดา/ญาตพนอง/อนๆ 1 - 2 คนมความสามารถออม
เงนไดถวเฉลยตอเดอน ตำากวา 1,000 บาทมทอยอาศย
เปนบานเดยวโดยเปนเจาของทอยอาศยในปจจบน
ซงสวนมากมความตองการเปนเจาของทอยอาศย
ในอนาคตประเภทบานเดยวดวย เคยไดรบการตรวจ
สขภาพรางกาย ภายใน 1 ปทผานมา 1 ครงและไมเคย
รบการรกษาพยาบาลทใดเลย ภายใน 1 ป เนองจาก
ไมมโรคประจำาตวจงไมมการใชยาเปนประจำาเคยไดรบ
สวสดการการออมทรพยกรณบำาเหนจและการรกษา
พยาบาล สำาหรบสวสดการทตองการมากทสด ไดแก
การสงเสรมการออมทรพย การบรการเงนกฉกเฉน คา
ตอบแทนลวงเวลา การรกษาพยาบาลบคคล/ครอบครว
ตองการการออมทรพยกรณบำาเหนจ และกรณบำานาญ
การบรการทพก/ทอาศย สวนกลมผใชแรงงานภาค
เอกชน (แรงงานในระบบประกนสงคม) พบวา สวน
มากเปนเพศหญงมอายระหวาง 35 - 44 ป มอาชพเปน
พนกงาน/ลกจางในธรกจอตสาหกรรมกอสรางประกอบ
อาชพตงแตวนจนทร-เสารเคยเปลยนงาน 1 - 3 ครงม
การศกษาระดบปรญญาตร สถานะสมรส มบตร 2 คน ม
รายไดตอเดอน20,001-30,000 บาทมคาใชจายถวเฉลย
ตอเดอน 20,001 - 30,000 บาทมภาระตองเลยงดบดา/
มารดา/ญาตพนอง/อนๆ 1 - 2 คนไมมความสามารถ
ในการออมมทอยอาศยเปนแฟลตมความตองการเปน
เจาของทอยอาศยในอนาคตเปนบานเดยวไมเคยไดรบ
การตรวจสขภาพรางกายภายใน1 ปทผานมา และไม
เคยรบการรกษาพยาบาลทใดเลย ภายใน 1 ปไมมโรค
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL82
ประจำาตวไมมการใชยาเปนประจำาเคยไดรบสวสดการ
เครองแตงกายเบยขยนรายป/โบนส และสวสดการการ
รกษาพยาบาลกรณเจบปวย/อบตเหตสำาหรบสวสดการ
ทตองการมากทสดไดแกคาบนเทง (งานสงสรรค)คา
เสยงภยการสงเสรมซอประกนชวตคานนทนาการ (งาน
เลยง) และคากฬา สวนกลมผใชแรงงานภาคเอกชน
(แรงงานนอกระบบประกนสงคม) พบวาสวนมากเปน
เพศชาย อายระหวาง 45 - 54 ป มอาชพเปนกลมผรบจาง
ทวไปนอกบาน (รบจางอสระ)ประกอบอาชพทกวน และ
เคยเปลยนงาน 7 - 10 ครงมการศกษาระดบมธยมศกษา
ตอนปลาย/ปวช. สถานะสมรส สวนมากมบตร 2 คนม
รายไดตอเดอนตำากวา 10,000 บาทมคาใชจายถวเฉลย
ตอเดอน ตำากวา 10,000 บาทมภาระตองเลยงดบดา/
มารดา/ญาตพนอง/อนๆ 3 - 4 คนไมมความสามารถ
ในการออมมทอยอาศยเปนแฟลตมความตองการเปน
เจาของทอยอาศยในอนาคตเปนบานเดยวไมเคยไดรบ
การตรวจสขภาพรางกาย ภายใน 1 ปทผานมาไมเคย
รบการรกษาพยาบาลทใดเลยภายใน 1 ปไมมโรคประจำา
ตวไมมการใชยาเปนประจำา ไมเคยไดรบสวสดการใดๆ
สำาหรบสวสดการทตองการมากทสดไดแกคาบนเทง
(งานสงสรรค)คาเสยงภยคานนทนาการ (งานเลยง)การ
สงเสรมใหซอประกนชวต และคากฬา
ขอเสนอแนะ
1. สงเสรมศกยภาพของแรงงานในการมสวนรวม
จดระบบสวสดการ
2. เพมบทบาทของลกจางในระบบไตรภาค
3. ด แลประชาชนใหได รบสวสดการโดยถวนหนา
4. สนบสนนความหลากหลายของระบบสวสดการ
5. สงเสรมวฒนธรรมทสงเสรมการดำาเนนการ
สวสดการภาคประชาชนอยางยงยน
6. สงเสรมศกยภาพในการจดทำาระบบสวสดการ
โดยใหลกจางมสวนรวมในการบรหารจดการกองทน
หรอสถาบนทจดทำาสวสดการใหลกจางในระดบประเทศ
7. จดตงสถาบนคมครองสขภาพความปลอดภย
และสงแวดลอมในสถานประกอบการ
8. ควรจดทำาระบบสวสดการโดยลกจางในระดบ
กลม หรอชมชน
9. ควรพฒนาระบบสวสดการสำาหรบลกจาง
ประเภทตาง ๆ เชน ระบบประกนสงคมการคำานวณคา
ทดแทนการขาดรายไดของลกจางในกรณตางๆ ควรม
ความเปนธรรมตามภาวะคาครองชพ
10. ควรเพมระยะเวลาขนทะเบยนผวางงานเปน 60
วน หรออาจเปลยนแปลงหลกเกณฑการรายงานตวใหม
11. ปรบปรงอตราเงนทดแทนการขาดรายได กรณ
การวางงาน ไมควรกำาหนดใหไดรบเทากนหมด แตควร
เปนไปตามระยะเวลาทผประกนตนไดสงเงนสมทบ
12. การสงเคราะหบตรคนตกงาน ควรใหผวางงาน
ไดรบสทธกรณสงเคราะหบตรตอเนองอกอยางนอย 6
เดอน
13. ควรสรางหลกประกนดานรายได / คาแรงทเปน
ธรรมแกกลมแรงงานนอกระบบประกนสงคม
14. ควรสรางหลกประกนดานสขภาพ และความ
ปลอดภย ตลอดจนใหความสำาคญกบมาตรการปองกน
ดวย
15. นายจางของแรงงานนอกระบบ ควรมสวนรบผด
ชอบควรมสวนรวมจายเงนสมทบกองทนประกนสงคม
16. พฒนาประสทธภาพการคมครองทางสงคมของ
แรงงานนอกระบบอยางทวถง
17. ควรสำารวจความตองการการคมครองทางสงคม
ของแรงงานนอกระบบอยเสมอ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 83
เอกสารอางอง
กรมประชาสงเคราะห. 2530. แผนประชาสงเคราะหแมบท (2529-2534). กรงเทพฯ : โรงพมพศนยสงเคราะห
และฝกอาชพสตรภาคกลาง.
กตพฒน นนทปทมะดลย. 2544. นโยบายสงคมและสวสดการสงคม. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : สำานกพมพ
มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
ขตตยา กรรณสต และ จตรงค บณยรตนสนทร. 2546. การพฒนาระบบสวสดการสำาหรบคนจนและคน
ดอยโอกาส กลมนอกกำาลงแรงงาน. กรงเทพฯ : ศนยศกษาเศรษฐศาสตรการเมองจฬาลงกรณ
มหาวทยาลย.
พงษรตน เครอกลน. 2545. คำาอธบายกฎหมายแรงงานเพอการบรหารทรพยกรมนษย.กรงเทพฯ : สำานก
พมพนตธรรม.
วชย โถสวรรณจนดา. 2546. คำาอธบายแบบเจาะลก พระราชบญญตคมครองแรงงาน. พมพครงท 2.
กรงเทพฯ : สำานกพมพนตธรรม.
ศกดศร บรบาลบรรพตเขตต. 2534. ระบบความมนคงทางสงคม. กรงเทพฯ : สำานกพมพมหาวทยาลย
ธรรมศาสตร.
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL84
บทคดยอ
การศกษาคร งน ม วตถประสงค เพ อศกษา
กระบวนการจางงานแบบเหมาชวงผลกระทบทเกดขน
ความเหมาะสมและความจำาเปนในการใชระบบการจาง
งานแบบเหมาชวง และเสนอแนะแนวทางแกไขผลกระ
ทบทเกดขน กลมตวอยางทใชคอ ผประกอบการทเปน
เจาของกจการ รวมทงลกจางในระบบและลกจางเหมา
ชวง รวมทงสน 914 ตวอยางโดยการสมตวอยางแบบ
เฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ซงควบคมตวแปร
ดานพนท และขนาดของสถานประกอบการเครองมอ
ทใชคอ แบบสอบถามสถตทใชวเคราะหขอมลในการ
ศกษาคอ Mean, Standard deviation, t-test, F-test
และ Chi-square ผลการศกษาพบวา ประโยชนทไดรบ
จากระบบการจางงานแบบเหมาชวงไดแก ผประกอบ
การสามารถลดคาใชจายไดอาจทำาใหราคาสนคาลดลง
และลกจางสามารถรบงานเหมามาทำาไดหลายประเภท
ในคราวเดยวกนและขอดของระบบการจางงานแบบ
เหมาชวงไดแก ลกจางทรบเหมางานไปทำาทบานทำาให
มเวลาอยและดแลครอบครว สามารถลดปญหาสงคม
ไดกำาหนดคาจางไดเอง มโอกาสพฒนาฝมอในการผลต
สวนขอเสยของระบบการจางงานแบบเหมาชวง ไดแก
ไมมการจางอยางตอเนองถกเอาเปรยบในการจายคา
จาง และไมมความมนคงในการประกอบอาชพ
ผลกระทบการจางงานแบบเหมาชวงอนทรา สวรรณชาต*
Abstract
There were 4 purposes in this study. One was
to study the process of employment subcontract.
Next was to study the effect that occurred and the
appropriate and necessary of the employment
subcontract system. Then the suggestions for
solving impacts. The sample were914 entrepreneurs
and their employees by purposive sampling which
control area and size of business. The tool was a
set of questionnaire. Statistic used for data analysis
were mean, standard deviation, t-test, F-test and
chi-square. This study found that benefit from
employment subcontract system were entrepreneur
reduced their costs, price could be reduced,
and employee could done several works in the
same time. Employment subcontract system’s
advantages were the employee could done their
works at home which could reduce social problem,
could wage determination by themselves, and
developed their skills. But employment subcontract
system’s disadvantages were no continuous
employment, unfair payment, and there was no
security of employment.
*อาจารยประจำาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต วทยาลยทองสข
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 85
บทนำา
การจางดวยวธเหมาคาแรง มใชเปนเรองใหมใน
ประเทศไทย แตไดมการรเรมใชการจางเหมาคาแรงใน
ภาคอตสาหกรรมมาเปนเวลากวา 20 ปแลว (ชำานาญ
พมลรตน , 2547 :น. 1 )โดยเรมจากงานดานความ
ปลอดภยและขยายไปจนถงงานรกษาความสะอาด
อาคารและสถานท เนองจากผประกอบการมความ
เหนวาการจางแบบน เสยคาใชจายนอยกวาการจาง
โดยตรง มความคลองตวสงกวาและเปนการชวยแบง
เบาภาระของผประกอบการ ทงนการจางแรงงานหรอ
คาจางเปนตนทนทสำาคญตวหนงในดานปจจยการผลต
ทนายจางหรอผประกอบการหลกเลยงไมได นายจาง
ไดพยายามหาวธจางงานเพอใหเกดภาระตำาทสดใน
การจายคาจาง สวสดการ และคาชดเชยตางๆ ในกรณ
ทมการเลกจาง รวมทงวธทจะสามารถปองกนการจด
ตงสหภาพแรงงานดวย อยางไรกตาม การจางเหมา
ชวงหรอการจางเหมาคาแรงเปนการจางงานทไดรบ
ความนยมจากนายจางเพมมากขนเรอยๆ การจางงาน
ดงกลาวมอยางแพรหลายมากตงแตชวง พ.ศ. 2523 ซง
ตอมาไดมการจางเหมาคาแรงในกระบวนการผลตอยาง
เปนระบบมากขน โดยการจางผานบคคลทสาม ซงเปน
นายจางทแทจรง ซงในระยะแรกพบการจางแบบนมาก
ในอตสาหกรรมยานยนต (ชำานาญ พมลรตน , 2547 :น.
2 )ลกษณะงานจะเปนการซอยงานเปนสวนยอย และยก
บางสวนใหผรบเหมาไปดำาเนนการ เชน การประกอบ
ตวถง การพนส ชบสในโรงงานประกอบรถยนต ซงตอ
มาไดขยายวงกวางออกไปเรอยๆ จนอาจจะกลาวได
วาขณะนมการใชการจางเหมาคาแรงในวงกวาง จน
สถานประกอบการบางแหงมจำานวนลกจางผรบเหมา
ชวงมากกวาลกจางประจำาซงชวยลดภาระความรบผด
ชอบของนายจางทมตอลกจางไปไดหมด เพราะนายจาง
เปนผจางเหมาและทำาสญญาวาจางกบผรบเหมา ผรบ
เหมาจงมบทบาทเปนนายจางของลกจางทตนจดหามา
และยงเปนผรบผดชอบเกยวกบระบบสวสดการและ
การคมครองแรงงานใหแกลกจาง โดยนายจางหรอผวา
จางจะจายคาตอบแทนใหกบผรบเหมาตามทตกลงกน
จะเหนวาระบบการจางแรงงานแบบนผประกอบการ
หรอนายจางไมตองรบผดชอบแรงงานตามกฎหมาย
แรงงาน เปนเหตใหลกจางเสยเปรยบทกประการ เพราะ
ขาดโอกาสทจะไดสวสดการตามทลกจางประจำาของ
นายจางพงไดรบ ทงยงขาดอำานาจในการตอรองเพราะ
ขอตกลงในสญญาจางขนอยกบผรบเหมาชวง ในชวงป
พ.ศ. 2523 ถง พ.ศ. 2541 กฎหมายยงมไดกำาหนดความ
รบผดชอบของผประกอบการในฐานะผวาจาง ซงมผล
ทำาใหลกจางของผรบเหมาถกเอารดเอาเปรยบคอนขาง
มาก จนอาจกลาวไดวาเปนการจางงานนอกระบบ ทงๆ
ทไมเปนเชนนน อาท ลกจางไมไดรบสทธตามกฎหมาย
คมครองแรงงาน ไมมผรบผดชอบจายคาชดเชยในกรณ
ทมการเลกจาง เปนตน (ชำานาญ พมลรตน , 2547 :น.
3) อนเปนเหตทำาใหผวาจางเสยคาใชจายทตำากวาการ
จางลกจางประจำามาก เนองจากมการประมลในอตราท
ตำากวาราคาทนทควรจะเปน เพราะผรบเหมาไมไดคำานง
ถงภาระหนาททตองปฏบตตามกฎหมายตางๆ ซงรวมถง
พระราชบญญตประกนสงคม กฎหมายวาดวยกองทน
เงนทดแทนและกฎหมายวาดวยความปลอดภย และ
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา
86 กำาหนดไววารฐตองสงเสรมใหประชากรวยทำางานม
งานทำา คมครองแรงงานโดยจดระบบแรงงานสมพนธ
รวมทงคาตอบแทนแรงงานใหเปนธรรม โดยนโยบาย
รฐบาล เมอวนจนทรท 26 กมภาพนธ พ.ศ. 2544 ได
กำาหนดแนวทางการพฒนาและยกระดบแรงงาน โดย
ขยายขอบขายการใหสวสดการดานแรงงาน เพอใหม
การคมครองแรงงาน และแผนพฒนาการเศรษฐกจและ
สงคมแหงชาต ฉบบทเกา (พ.ศ.2545 - 2549) บทท 3
ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพคนและการคมครองทาง
สงคม ขอ 3.3 การปรบระบบการคมครองทางสงคมใหม
ประสทธภาพ กำาหนดใหขยายขอบเขตและประเภทการ
คมครองใหครอบคลมแรงงานทงในและนอกระบบ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL86
เนองจากลกจางงานแบบเหมาชวงไมมความ
มนคงในการประกอบอาชพ การไดรบความยตธรรม
ในการประกอบอาชพ รวมถงการไดรบสวสดการและ
คมครองทเพยงพอ มการเคลอนยายแรงงานสง ดงนน
การจดระบบการใหบรการและการคมครองทางสงคมแก
ลกจางงานแบบเหมาชวง จงมความยงยากในการสราง
หลกประกนทมนคงในการดำารงชวต เพอใหสอดคลอง
กบแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบ
ทสบ (พ.ศ. 2550 - 2554) ตามยทธศาสตรการพฒนา
คณภาพคนและความคมครองทางสงคม ในเรองการ
ปรบระบบความคมครองทางสงคมใหมประสทธภาพ ม
ความสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาเพอยกระดบ
คณภาพชวตแรงงานตามภารกจดานความมนคง และ
นโยบายของรฐบาลในการสงเสรมมาตรการดานสงคม
โดยขยายขอบขายการจดระบบการใหบรการเพอใหม
การคมครองทางสงคมแกแรงงานอยางเหมาะสมจง
เปนภาระหนาททรฐจะตองคมครองทางสงคมแกลกจาง
งานแบบเหมาชวงเพอสรางความมนคงทางสงคมให
ภาคแรงงาน ผวจยจงกำาหนดใหมการศกษาผลกระทบ
การจางงานแบบเหมาชวง เพอจะไดทราบกระบวนการ
จางงานแบบเหมาชวง ตลอดจนความคดเหนทงของ
นายจาง/ผประกอบการและลกจาง ในการใชระบบ
การจางงานแบบเหมาชวง ผลประโยชน ขอด และขอ
เสย ของระบบการจางงานแบบเหมาชวง ผลกระทบตอ
นายจาง/ผประกอบการ และลกจางในระบบการจางงาน
แบบเหมาชวง ตลอดจนแนวทางแกไขปญหาทเกดจาก
การจางงานเหมาชวง พรอมทงพจารณาความเหมาะ
สมในการใชรปแบบการจางงานเหมาชวงทงในดาน
ความเปนธรรมและความเหมะสมตอการพฒนาระบบ
เศรษฐกจ
วตถประสงค
1. เพอศกษากระบวนการจางงานแบบเหมา
ชวง โดยศกษาขนตอนกระบวนการและปจจยตางๆ ท
เกยวของกบการจางงานแบบเหมาชวง ตลอดจนผลลพธ
ทเกดขนจากกระบวนการดงกลาว
2. เพอศกษาผลกระทบทเกดขนกบลกจางและ
นายจาง กรณการจางแรงงานแบบเหมาชวง
3. เพอศกษาวเคราะหความเหมาะสมและความ
จำาเปนในการใชระบบการจางงานแบบเหมาชวง ตลอด
จนกำาหนดแนวทางทเหมาะสมและเปนธรรมแกทง
นายจาง/ผประกอบการและลกจางในการจางงานแบบ
เหมาชวง
4. เพอเสนอแนะแนวทางแกไขผลกระทบทเกดขน
จากการใชระบบการจางงานแบบเหมาชวง ทงแงของ
เศรษฐกจ สงคม และการปรบแกกฎหมายดานแรงงาน
ขอบเขตและแนวทางการศกษาวจย
1. ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบรปแบบการ
จางงานโดยเฉพาะการจางเหมาคาแรงหรอการจางงาน
แบบเหมาชวงทมผศกษาไวแลว เพอประมวลกฎหมาย
ขอมล สถานการณและปญหาระบบการจางงานแบบ
เหมาชวง โดยมความมงหมายเพอกำาหนดขอบเขต
ประชากรของแตละสถานประกอบการทมการจางงาน
แบบเหมาชวง เพอใหสามารถพยากรณกลมตวอยาง
จากประชากรไดอยางมประสทธผล และเพอใหสามารถ
ขยายผลได
2. ศกษาสถานประกอบการทมการจางงานแบบ
เหมาชวงขนาดเลก กลาง ใหญ ทงระบบแบบเหมาชวง
ปกต และทมการรบจางงานควบคกน มระบบการจาง
งานอยางไร อาท ระบบคาจาง ระบบหวคว ฯลฯ
3.ศกษาความเหมาะสมของประเภทงานทควรใช
ระบบการจางงานแบบเหมาคาแรง
4. ศกษาความเหมาะสมของประเภทงานทควรใช
ระบบการจางงานแบบเหมาชวง
5. ศกษาผลกระทบทเกดขนกบนายจางกรณการ
จางงานแบบเหมาชวง
6. ศกษาผลกระทบทเกดขนกบลกจางกบการจาง
งานแบบเหมาชวง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 87
7. ศกษาผลกระทบ ทางดานจตวทยา ดานสงคม
ดานเศรษฐกจตอแรงงานและครอบครว
8. ศกษาผลกระทบของการจางงานแบบเหมาชวง
กบการแขงขนของประเทศไทยกบตางประเทศ ในเวท
โลก
9. ศกษาการไดเปรยบ เสยเปรยบระหวางแรงงาน
ทมการจางงานแบบเหมาชวง กบแรงงานทมการจางงาน
แบบปกต
10. ศกษาการพฒนาคณภาพแรงงาน โดยการ
ศกษาตอ ฝกอบรม ศกษาดงาน การเลอนและหมนเวยน
สบเปลยนตำาแหนง
11. ศกษาเงอนไขทเหมาะสมและเปนธรรมในการ
จางงานแบบเหมาชวง
ประโยชนทคาดวาจะไดรบ
1. ทำาใหทราบถงกระบวนการจางงานแบบเหมา
ชวงในปจจบน
2. ทำาใหทราบถงผลประโยชน ขอด และขอเสย
ของระบบการจางงานแบบเหมาชวง
3. ทำาใหทราบถงผลกระทบตอลกจางในระบบการ
จางงานแบบเหมาชวง
4. เพอเสนอแนะแนวทางแกไขผลกระทบทเกดขน
จากการใชระบบการจางงานแบบเหมาชวง ทงแงของ
เศรษฐกจ สงคม และการปรบปรงกฎหมายดานแรงงาน
5. ทำาใหทราบแนวทางแกไขปญหาทเกดจากการ
จางงานเหมาชวง พรอมทงการเสนอรปแบบการจางงาน
เหมาชวงทมประสทธภาพ เปนธรรม และมผลดตอระบบ
เศรษฐกจ
ประชากรและกลมตวอยาง
ประชากรกลมตวอยางทใชคอ ผประกอบการทเปน
เจาของกจการ รวมทงลกจางในระบบและลกจางเหมา
ชวง รวมทงสน 914 ตวอยาง
เครองมอ
เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถามซง
สรางตามวตถประสงค ขอบเขต คำาจำากดความทกำาหนด
ขน โดยแบงออกเปน 4 ตอน ดงน
ตอนท 1 พนทเกบขอมล
ตอนท 2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม
ตอนท 3 ขอมลทเกยวของกบการจางเหมาชวง
ตอนท 4 เปนคำาถามเปดใหผตอบแบบสอบถาม
แสดงขอคดเหน หรอขอเสนอแนะอนๆ
สถตทใชในการทดสอบผวจยใชสถตคาเฉลย
(Mean), สวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standard deviation),
คาt-test,คา F-test และ Chi-square สำาหรบการ
วเคราะหขอมลทไดรบจากแบบสอบถาม
ผลการวจย
ผตอบแบบสอบถามทเปนผประกอบการประกอบ
ดวยผประกอบการทเปนเจาของกจการขนาดใหญ 229
คน ผประกอบการทเปนเจาของกจการขนาดเลก 228
คน รวมจำานวนผประกอบการทงสน 457 คน โดยจำาแนก
ตามประเภทธรกจ ประกอบดวย อตสาหกรรมกอสราง
(ทพกอาศย / สาธารณปโภค และ สาธารณปการ)
อตสาหกรรมแปรรปสนคาทางการเกษตร อตสาหกรรม
โลหะ / อโลหะ / เคมภณฑ / พลงงาน /เครองจกร และ
วสดอปกรณตางๆ อตสาหกรรมอาหารและเครองดม
อตสาหกรรมเครองแตงกาย/เครองหนง/เครองประดบ
และอตสาหกรรมบรการ ซงผลการศกษาวจยสามารถ
สรปไดดงน
ประเดนลกษณะปรมาณงานและลกษณะการ
จางงานของกจการ จำาแนกลกษณะปรมาณงานและ
ลกษณะการจางงานของกจการได 2 ลกษณะ คอ งาน
เขามาไมแนนอนบางเวลากมการจาง บางเวลากไมม
การจาง ไมมความตอเนองในการจาง และปรมาณการ
จางงานไมแนนอนบางครงมมากจนเกนความสามารถ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL88
ในการจดการ บางครงกมนอยจนเกดการไมคมทนใน
การจดการ ซงผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามท
เปนเจาของกจการขนาดใหญพบวาสวนมาก มลกษณะ
ปรมาณงานและลกษณะการจางงานทไมมปญหาทง
สองกรณ จำานวน 138 คน คดเปนรอยละ 60.26 รองลง
มามปรมาณการจางงานไมแนนอนบางครงมมากจนเกน
ความสามารถในการจดการ บางครงกมนอยจนเกดการ
ไมคมทนในการจดการ จำานวน 93 คน คดเปนรอยละ
40.61
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากมลกษณะ
ปรมาณงานและลกษณะการจางงานทมปรมาณการ
จางงานไมแนนอนบางครงมมากจนเกนความสามารถ
ในการจดการ บางครงกมนอยจนเกดการไมคมทนใน
การจดการ จำานวน 117 คน คดเปนรอยละ 51.32 รอง
ลงมาไมมปญหาทงสองกรณ จำานวน 102 คน คดเปน
รอยละ 44.74
ประเดนปญหาการประกอบกจการ ผลการศกษา
ของผตอบแบบสอบถามทเปนเจาของกจการขนาดใหญ
พบวา สวนมากประสบปญหาการประกอบกจการลกจาง
ในกจการมทกษะและฝมอดานแรงงานตำาไมสอดคลอง
กบการเตบโตและการพฒนาเทคโนโลยดานการจดการ
ทมอยในปจจบน โดยควรมการพฒนาทกษะและฝมอ
จำานวน 56 คน คดเปนรอยละ 24.45 รองลงมามปญหา
เทคโนโลยมการพฒนาอยางรวดเรวจนทำาใหกจการไม
สามารถพฒนาและตดตามเทคโนโลยไดทนสมยตอ
การบรหารการจดการในธรกจและกจการทปฏบตตาม
พ.ร.บ.คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 และ พ.ร.บ.ประกน
สงคม พ.ศ. 2533 สงผลใหประสบปญหาดานตนทนการ
ผลตโดยเฉพาะตนทนดานคาจางแรงงานสงสงผลให
ราคาขายตอหนวยของสนคาและบรการสงกวากจการ
ในประเภทเดยวกนทเปนคแขงขน จำานวน 41 คน คด
เปนรอยละ 17.90
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากประสบปญหา
การประกอบกจการโดยไมมศกยภาพทางดานเงนทน
บคลากร และเครองมอเครองใชเพยงพอตอการพฒนา
เทคโนโลยใหเทาเทยมกบกจการ ในประเภทเดยวกนท
เปนคแขงขน ซงมการพฒนาเทคโนโลยไปแลว จำานวน
60 คน คดเปนรอยละ 26.32 รองลงมามปญหากจการใน
ประเภทเดยวกนทเปนคแขงขนมการพฒนาเทคโนโลย
เรวกวา สงผลใหแขงขนกบกจการนนๆ ไดยากลำาบาก
เนองจากกจการในประเภทเดยวกนสามารถลดตนทน
ทางการผลตไดดกวาซงเปนผลจากการพฒนาเทคโนโลย
จำานวน 58 คน คดเปนรอยละ 25.44
ประเดนการแกปญหาการประกอบกจการ ผล
การศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนเจาของกจการ
ขนาดใหญพบวา สวนมากแกปญหาการประกอบกจการ
ดวยการจางลกจางชวคราวซงเปนผเชยวชาญเฉพาะ
บคคลตามชนงานทกำาหนดตามปรมาณและคณภาพ
ของการจางนอกสถานททำางาน จำานวน 39 คน คดเปน
รอยละ 17.03 รองลงมามการจางลกจางชวคราวโดย
ไมตองมาทำางานในสถานททำางานเนองจากเปนการ
จางลกจางชวคราวตามชนงานทกำาหนด ตามปรมาณ
และคณภาพของการจาง จำานวน 35 คน คดเปนรอยละ
15.28
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากแกปญหาการ
ประกอบกจการดวยการจางลกจางชวคราวโดยไมตอง
มาทำางานในสถานททำางานเนองจากเปนการจางลกจาง
ชวคราวตามชนงานทกำาหนด ตามปรมาณและคณภาพ
ของการจาง จำานวน 42 คน คดเปน รอยละ 18.42 รอง
ลงมามการจางลกจางชวคราวซงเปนผเชยวชาญเฉพาะ
บคคลตามชนงานทกำาหนดตามปรมาณและคณภาพ
ของการจางในสถานททำางาน จำานวน 41 คน คดเปน
รอยละ 17.98
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 89
ประเดนขอดการประกอบกจการโดยมการจางงาน
แบบเหมาชวง ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถาม
ทเปนเจาของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากเหนวา
ขอดของการจางงานแบบเหมาชวง คอ ลดความเสยง
ดานการขาดทน จำานวน 77 คน คดเปนรอยละ 33.62
รองลงมาคอ ลดรายจายดานการจางคนงาน จำานวน 61
คน คดเปนรอยละ 26.64
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากเหนวาขอดของ
การจางงานแบบเหมาชวง คอ ลดความเสยงดานการ
ขาดทน จำานวน 68 คน คดเปนรอยละ 29.82 รองลงมา
คอ ลดรายจายดานการจางคนงาน และลดรายจายดาน
การพฒนาเทคโนโลยในกจการ จำานวน 61 คน คดเปน
รอยละ 26.75
ประเดนวธการดำาเนนการ ผลการศกษาของผตอบ
แบบสอบถามทเปนเจาของกจการขนาดใหญพบวา สวน
มากมวธการดำาเนนกจการโดยทำางานดวยตนเอง จำานวน
81 คน คดเปนรอยละ 35.37 รองลงมามวธการดำาเนน
กจการโดยการรบงานมาจากสถานประกอบการในเครอ
อกท จำานวน 64 คน คดเปนรอยละ 27.95
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากมวธการดำาเนน
กจการโดยทำางานดวยตนเอง จำานวน 73 คน คดเปนรอย
ละ 32.02 รองลงมาเปนสถานประกอบการอนมาจาง
ดำาเนนการ จำานวน 69 คน คดเปนรอยละ 30.26
ประเดนประเภทงานทควรใชระบบการจางแบบ
เหมาชวง ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากเหนวาประเภท
งานทควรใชระบบการจางแบบเหมาคอ งานไมตอเนอง
ไมแนนอน (ตามฤดกาล) จำานวน 75 คน คดเปนรอยละ
32.75 รองลงมาเปนปรมาณงานมากตองใชแรงงานมาก
และงานทใชแรงงานเฉพาะทาง ทมทกษะฝมอเฉพาะ
ดาน จำานวน 64 คน คดเปนรอยละ 27.95
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากเหนวาประเภท
งานทควรใชระบบการจางแบบเหมาคอ ปรมาณงานมาก
ตองใชแรงงานมาก จำานวน 77 คน คดเปนรอยละ 33.77
รองลงมาเปน งานไมตอเนองไมแนนอน (ตามฤดกาล)
จำานวน 74 คน คดเปนรอยละ 32.46
ประเดนเหตผลทควรใชระบบจางแบบเหมาชวง ผล
การศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนเจาของกจการ
ขนาดใหญพบวา สวนมากเหนวาเหตผลทควรใชระบบ
จางแบบเหมาชวง คอ สามารถกำาหนดตนทนกำาไร ได
ชดเจน ไมเสยงกบการขาดทน จำานวน 70 คน คดเปน
รอยละ 30.57 รองลงมาคอ ลดคาใชจายสวสดการหรอ
การชดเชยตางๆ แกแรงงาน (ภาระผเหมาชวง) จำานวน
66 คน คดเปนรอยละ 28.82
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากเหนวาเหตผล
ทควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ สามารถกำาหนด
ตนทนกำาไร ไดชดเจน ไมเสยงกบการขาดทน จำานวน
71 คน คดเปนรอยละ 31.14 รองลงมาคอ ลดคาใชจาย
สวสดการหรอการชดเชยตางๆ แกแรงงาน (ภาระผเหมา
ชวง) จำานวน 69 คน คดเปนรอยละ 30.26
ประเดนประเภทงานทไมควรใชระบบจางแบบ
เหมาชวง ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากเหนวาประเภท
งานทไมควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ งานทเปน
ความลบของบรษท จำานวน 64 คน คดเปนรอยละ 27.95
รองลงมา คอ ลกษณะงานทมความตอเนองระยะยาว
จำานวน 59 คน คดเปนรอยละ 25.76
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากเหนวาประเภท
งานทไมควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ งานทเปน
ความลบของบรษท จำานวน 57 คน คดเปนรอยละ 25.00
รองลงมาคอ ลกษณะงานทมความตอเนองระยะยาว
จำานวน 56 คน คดเปนรอยละ 24.56
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL90
ประเดนเหตผลทไมควรใชระบบจางแบบเหมา
ชวง ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนเจาของ
กจการขนาดใหญพบวา สวนมากเหนวาเหตผลทไมควร
ใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ มกทงงาน เนองจากการ
จางเหมาชวงมหลายระดบชนสามารถไปจางเหมาชวง
ทอนตอได จำานวน 76 คน คดเปนรอยละ 33.19 รองลง
มา คอ การเคลอนยายแรงงานสง (ขนอยกบผวาจาง)
จำานวน 73 คน คดเปนรอยละ 31.88
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากเหนวาเหตผล
ทไมควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ มกทงงาน
เนองจากการจางเหมาชวงมหลายระดบชนสามารถไป
จางเหมาชวงทอนตอได จำานวน 74 คน คดเปนรอยละ
32.46 รองลงมา คอ การเคลอนยายแรงงานสง (ขนอย
กบผวาจาง) จำานวน 62 คน คดเปนรอยละ 27.19
ประเดนมลคาโดยรวมของสถานประกอบการใน
รอบปทผานมา ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถาม
ทเปนเจาของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากมมลคา
โดยรวมของสถานประกอบการในรอบปทผานมา 60
ลานบาทขนไป จำานวน 105 คน คดเปนรอยละ 45.85
รองลงมามมลคาโดยรวม 46 - 60 ลานบาท จำานวน 65
คน คดเปนรอยละ 28.38
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
เจาของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากมมลคาโดยรวม
ของสถานประกอบการในรอบปทผานมา 15 - 30 ลาน
บาท จำานวน 87 คน คดเปนรอยละ 38.16 รองลงมาม
มลคาโดยรวม 31 - 45 ลานบาท จำานวน 81 คน คดเปน
รอยละ 35.53
ผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางในระบบประกอบ
ดวยลกจางในระบบทเปนลกจางของกจการขนาดใหญ
จำานวน 114 คน และลกจางในระบบทเปนลกจางของ
กจการขนาดเลก จำานวน 114 คน รวมจำานวนลกจาง
ในระบบทงสน 228 คนโดยจำาแนกตามประเภทธรกจ
ประกอบดวย อตสาหกรรมกอสราง (ทพกอาศย /
สาธารณปโภค และ สาธารณปการ) อตสาหกรรมแปรรป
สนคาทางการเกษตร อตสาหกรรมโลหะ / อโลหะ /
เคมภณฑ / พลงงาน /เครองจกร และวสดอปกรณตางๆ
อตสาหกรรมอาหารและเครองดม อตสาหกรรมเครอง
แตงกาย/เครองหนง/เครองประดบ และอตสาหกรรม
บรการ ซงผลการศกษาวจยสามารถสรปไดดงน
ประเดนจำานวนสถานประกอบการในอดตของผ
ตอบแบบสอบถามทเปนลกจางในระบบ ผลการศกษา
ของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางของกจการขนาด
ใหญพบวาสวนมากตงแตอดตจนถงปจจบนลกจางใน
ระบบเคยทำางานเปนลกจางในสถานประกอบการมา
แลว 3 - 4 แหง จำานวน 46 คน คดเปนรอยละ 40.35 รอง
ลงมา 5 - 6 แหง จำานวน 39 คน คดเปนรอยละ 34.21
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดเลกพบวา สวนมาก
ตงแตอดตจนถงปจจบนลกจางในระบบเคยทำางานเปน
ลกจางในสถานประกอบการมาแลว 3 - 4 แหง จำานวน
40 คน คดเปนรอยละ 35.09 รองลงมา 5 - 6 แหง จำานวน
39 คน คดเปนรอยละ 34.21
ประเดนลกษณะปรมาณงานและลกษณะการ
จางงานของกจการ จำาแนกลกษณะปรมาณงานและ
ลกษณะการจางงานของกจการได 2 ลกษณะ คอ งาน
เขามาไมแนนอนบางเวลากมการจาง บางเวลากไมม
การจาง ไมมความตอเนองในการจาง และปรมาณการ
จางงานไมแนนอนบางครงมมากจนเกนความสามารถ
ในการจดการ บางครงกมนอยจนเกดการไมคมทนใน
การจดการ ซงผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามท
เปนลกจางของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากเหน
วามลกษณะปรมาณงานและลกษณะการจางงานทไมม
ปญหาทงสองกรณ จำานวน 72 คน คดเปนรอยละ 63.16
รองลงมามปรมาณการจางงานไมแนนอนบางครงมมาก
จนเกนความสามารถในการจดการ บางครงกมนอยจน
เกดการไมคมทนในการจดการ จำานวน 38 คน คดเปน
รอยละ 33.33
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 91
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากเหน
วามลกษณะปรมาณงานและลกษณะการจางงานทไมม
ปญหาทงสองกรณ จำานวน 64 คน คดเปนรอยละ 56.14
รองลงมามปรมาณการจางงานไมแนนอนบางครงมมาก
จนเกนความสามารถในการจดการ บางครงกมนอยจน
เกดการไมคมทนในการจดการ จำานวน 41 คน คดเปน
รอยละ 35.96
ประเดนปญหาการประกอบกจการ ผลการศกษา
ของผ ตอบแบบสอบถามทเปนลกจางในระบบของ
กจการขนาดใหญพบวา สวนมากประสบปญหาลกจาง
ในสถานททำางานมทกษะและฝมอดานแรงงานตำาไม
สอดคลองกบการเตบโตและการพฒนาเทคโนโลยดาน
การจดการทมอยในปจจบน คณคดวาควรมการพฒนา
ทกษะและฝมอ จำานวน 24 คน คดเปนรอยละ 21.05
รองลงมามปญหาเทคโนโลยมการพฒนาอยางรวดเรว
จนทำาใหกจการไมสามารถพฒนาและตดตามเทคโนโลย
ไดทนสมยตอการบรหารการจดการในธรกจ จำานวน 23
คน คดเปนรอยละ 20.18
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดเลกพบวา สวนมาก
ประสบปญหาสถานททำางานไมมศกยภาพทางดาน
เงนทน บคลากร และเครองมอเครองใชเพยงพอตอ
การพฒนาเทคโนโลยใหเทาเทยมกบสถานประกอบ
การ ในประเภทเดยวกนทเปนคแขงขน ซงมการพฒนา
เทคโนโลยไปแลว จำานวน 26 คน คดเปนรอยละ 22.81
รองลงมามปญหาเทคโนโลยมการพฒนาอยางรวดเรว
จนทำาใหกจการไมสามารถพฒนาและตดตามเทคโนโลย
ไดทนสมยตอการบรหารการจดการในธรกจ และสถาน
ประกอบการในประเภทเดยวกนทเปนคแขงขนมการ
พฒนาเทคโนโลยเรวกวาสถานททำางานสงผลใหสถานท
ทำางานแขงขนกบสถานประกอบการนนๆ ไดยากลำาบาก
เนองจากสถานประกอบการในประเภทเดยวกนสามารถ
ลดตนทนทางการผลตไดดกวาซงเปนผลจากการพฒนา
เทคโนโลย จำานวน 25 คน คดเปนรอยละ 21.93
ประเดนลกษณะวธการทำางาน ผลการศกษาของ
ผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางในระบบของกจการ
ขนาดใหญและขนาดเลกทงหมด เหนวาไมใชลกษณะ
วธการทำางาน ดงตอไปน
1. การเปนลกจางชวคราวโดยไมตองมาทำางานใน
สถานททำางานเนองจากเปนลกจางชวคราวตามชนงาน
ทกำาหนดตามปรมาณและคณภาพของการจาง
2. การเปนลกจางชวคราวโดยไมตองมาทำางานใน
สถานททำางานเนองจากเปนลกจางชวคราวตามชนงาน
ทกำาหนดตามปรมาณและคณภาพของการจางทำาให
คณสามารถเอางานนไปจางคนอนทำาตอได
3. การเปนลกจางชวคราวมาทำางานบางสวนทม
ลกษณะงานเฉพาะในสถานททำางานโดยมชวงระยะเวลา
แลวเสรจ
4. การเปนลกจางชวคราวมาทำางานบางสวนทม
ลกษณะงานเฉพาะในสถานททำางานโดยมลกษณะงาน
เฉพาะแลวเสรจ
5. การเปนลกจางสถานททำางานยอยจากสถานท
ทำางานหลกหลกเพอทำางานทมลกษณะงานเฉพาะ
6. การเปนลกจางของสถานประกอบการอนแตมา
ทำางานในอกสถานททำางานทไมใชสถานททำางานทเปน
นายจาง
7. การเปนลกจางของสถานททำางานแตสถานท
ทำางานนรบงานจากสถานประกอบการอนทงหมดมา
ทำางานในสถานททำางานน
8. การเปนลกจางของสถานททำางานแตสถานท
ทำางานนไปทำางานในสถานประกอบการอน
9. การเปนลกจางของสถานททำางานแตสถานท
ทำางานนรบงานจากสถานประกอบการอนทมลกษณะ
งานเฉพาะบางสวนไปทำางานในสถานประกอบการนน
10. การเปนลกจางของสถานททำางานแตสถานท
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL92
ทำางานนรบงานจากสถานประกอบการอนทงหมดมา
ทำางานในสถานประกอบการนน
11. การใหสถานประกอบการอนทำางานทงหมด
นอกสถานททำางาน
12. การเปนลกจางชวคราวซงเปนผ เชยวชาญ
เฉพาะบคคลตามชนงานทกำาหนดตามปรมาณและ
คณภาพของการจางในสถานททำางาน
13. การเปนลกจางชวคราวซงเปนผ เชยวชาญ
เฉพาะบคคลตามชนงานทกำาหนดตามปรมาณและ
คณภาพของการจางนอกสถานททำางาน
14. เปนลกจางของสถานททำางานแตสถานททำางาน
นรบงานจากสถานประกอบการอนทมลกษณะงาน
เฉพาะบางสวนมาทำางานในสถานททำางานน
ประเดนการไดรบการคมครองทางสงคม ผลการ
ศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางในระบบ
ของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากปจจบนไดรบการ
คมครองทางสงคม ดานการจายเงนชดเชยกรณเสยชวต
จำานวน 77 คน คดเปนรอยละ 67.54 รองลงมา คอ ได
รบการคมครองทางสงคม ดานการมสญญาจางงาน
ระหวางนายจางและลกจาง และดานการจายคาชดเชย
กรณการเลกจาง (การชดเชยทจะไดรบเมอถกเลกจาง)
เทากน ดานละ 76 คน คดเปนรอยละ 66.67 โดยคาเฉลย
จำานวนลกจางของกจการขนาดใหญทไดรบการคมครอง
ทางสงคม เทากบ 59 คน คดเปนรอยละ 51.75 ของผ
ตอบแบบสอบถามทงหมด
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดเลกพบวา สวนมาก
ปจจบนไดรบการคมครองทางสงคม ดานการจายคา
ชดเชยกรณการเลกจาง (การชดเชยทจะไดรบเมอถก
เลกจาง) จำานวน 77 คน คดเปนรอยละ 67.54 รองลงมา
คอ ไดรบการคมครองทางสงคม ดานการคมครองการถก
ทำารายรางกาย / ลวงเกนทางเพศ การมสหภาพแรงงาน
การมสญญาจางงานระหวางนายจางและลกจาง และ
การจายคาจางกรณการลา (ลาปวย,ลากจ,ลาคลอด)
เทากน ดานละ 76 คน คดเปนรอยละ 66.67 โดยคาเฉลย
จำานวนลกจางของกจการขนาดเลกทไดรบการคมครอง
ทางสงคม เทากบ 58 คน คดเปนรอยละ 50.88 ของผ
ตอบแบบสอบถามทงหมด
ประเดนการไดรบการบรการทางสงคม ผลการ
ศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางในระบบ
ของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากปจจบนไดรบการ
บรการทางสงคม ดานการบรการสาธารณะตางๆ เชน
โทรศพทสาธารณะ จำานวน 75 คน คดเปนรอยละ 65.79
รองลงมา คอ ไดรบการบรการทางสงคม ดานการบรการ
จดหาทพก / บานพก จำานวน 73 คน คดเปนรอยละ 64.04
โดยคาเฉลยจำานวนลกจางของกจการขนาดใหญทไดรบ
การบรการทางสงคม เทากบ 47 คน คดเปนรอยละ 41.23
ของผตอบแบบสอบถามทงหมด
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดเลกพบวา สวนมาก
ปจจบนไดรบการบรการทางสงคม ดานการบรการ
สาธารณะตางๆ เชน โทรศพทสาธารณะ จำานวน 74 คน
คดเปนรอยละ 64.91 รองลงมา คอ ไดรบการบรการทาง
สงคม ดานการบรการจดหาทพก / บานพก จำานวน 66
คน คดเปนรอยละ 57.89 โดยคาเฉลยจำานวนลกจาง
ของกจการขนาดเลกทไดรบการบรการทางสงคม เทากบ
37 คน คดเปนรอยละ 32.46 ของผตอบแบบสอบถาม
ทงหมด
ประเดนการไดรบสวสดการทางสงคม ผลการ
ศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางในระบบ
ของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากปจจบนไดรบการ
สวสดการทางสงคม ดานการมบรการรถรบ-สง (สถานท
ทำางาน-ทพก) จำานวน 75 คน คดเปนรอยละ 65.79 รอง
ลงมา คอ ไดรบการสวสดการทางสงคม ดานการมรางวล
จำานวน 75 คน คดเปนรอยละ 65.79 โดยคาเฉลยจำานวน
ลกจางของกจการขนาดใหญทไดรบการสวสดการทาง
สงคม เทากบ 49 คน คดเปนรอยละ 42.98 ของผตอบ
แบบสอบถามทงหมด
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 93
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดเลกพบวา สวนมาก
ปจจบนไดรบสวสดการทางสงคม ดานการมบรการรถ
รบ-สง (สถานททำางาน-ทพก) การมบรการตรวจสขภาพ
ฟร และการมบรการซอสนคาราคาถก (ธงฟาราคา
ประหยด) เทากน ดานละ 65 คน คดเปนรอยละ 57.02
รองลงมา คอ ไดรบการสวสดการทางสงคม ดานการม
บรการอาหารกลางวน จำานวน 63 คน คดเปนรอยละ
55.26 โดยคาเฉลยจำานวนลกจางของกจการขนาดเลก
ทไดรบการบรการทางสงคม เทากบ 43 คน คดเปนรอย
ละ 37.72 ของผตอบแบบสอบถามทงหมด
ประเดนการไดรบความคมครองการประกนสงคม
ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางใน
ระบบของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากปจจบนได
รบความคมครองการประกนสงคม ดานเงนทดแทนการ
ขาดรายได (กรณทพลภาพ) จำานวน 76 คน คดเปนรอย
ละ 66.67 รองลงมา คอ ไดรบความคมครองการประกน
สงคม ดานเงนทดแทนการขาดรายได (กรณเสยชวต)
กรณสงเคราะหบตร กรณชราภาพ และกรณวางงาน เทา
กน ดานละ จำานวน 74 คน คดเปนรอยละ 64.91 โดยคา
เฉลยจำานวนลกจางของกจการขนาดใหญทไดรบความ
คมครองการประกนสงคม เทากบ 73 คน คดเปนรอยละ
64.04 ของผตอบแบบสอบถามทงหมด
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากปจจบนได
รบความคมครองการประกนสงคม ดานเงนทดแทนการ
ขาดรายได (กรณคลอดบตร) และกรณชราภาพ เทากน
ดานละ 76 คน คดเปนรอยละ 66.67 รองลงมา คอ ได
รบความคมครองการประกนสงคม ดานเงนทดแทนการ
ขาดรายได (กรณการเจบปวย / ประสบอนตราย ) และ
เงนทดแทนการขาดรายได (กรณเสยชวต) เทากน ดาน
ละ 75 คน คดเปนรอยละ 65.79 โดยคาเฉลยจำานวน
ลกจางของกจการขนาดเลกทไดรบความคมครองการ
ประกนสงคม เทากบ 73 คน คดเปนรอยละ 64.04 ของ
ผตอบแบบสอบถามทงหมด
ประเดนประเภทงานทควรใชระบบการจางแบบ
เหมาชวง ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดใหญพบวา สวนมาก
เหนวาประเภทงานทควรใชระบบการจางแบบเหมาคอ
ปรมาณงานมากตองใชแรงงานมาก จำานวน 33 คน
คดเปนรอยละ 28.95 รองลงมาเปนงานไมตอเนองไม
แนนอน (ตามฤดกาล) จำานวน 32 คน คดเปนรอยละ
28.07
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดเลกพบวา สวนมาก
เหนวาประเภทงานทควรใชระบบการจางแบบเหมาคอ
ปรมาณงานมากตองใชแรงงานมาก จำานวน 33 คน
คดเปนรอยละ 28.95 รองลงมาเปนงานไมตอเนองไม
แนนอน (ตามฤดกาล) จำานวน 32 คน คดเปนรอยละ
28.07
ประเดนเหตผลทควรใชระบบจางแบบเหมาชวง ผล
การศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางในระบบ
ของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากเหนวาเหตผล
ทควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ สามารถกำาหนด
ตนทนกำาไร ไดชดเจน ไมเสยงกบการขาดทน และลดคา
ใชจายสวสดการหรอการชดเชยตางๆ แกแรงงาน (ภาระ
ผเหมาชวง) จำานวน 23 คน คดเปนรอยละ 20.18 รองลง
มาคอ ลดภาระการพฒนาเทคโนโลย จำานวน 20 คน คด
เปนรอยละ 17.54
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากเหน
วาเหตผลทควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ สามารถ
กำาหนดตนทนกำาไร ไดชดเจน ไมเสยงกบการขาดทน
จำานวน 23 คน คดเปนรอยละ 20.18 รองลงมาคอ ลด
ภาระการพฒนาเทคโนโลย และลดคาใชจายสวสดการ
หรอการชดเชยตางๆ แกแรงงาน (ภาระผเหมาชวง)
จำานวน 20 คน คดเปนรอยละ 17.54
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL94
ประเดนประเภทงานทไมควรใชระบบจางแบบ
เหมาชวง ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดใหญพบวา สวนมาก
เหนวาประเภทงานทไมควรใชระบบจางแบบเหมาชวง
คอ ลกษณะงานทมความตอเนองระยะยาว จำานวน 27
คน คดเปนรอยละ 23.68 รองลงมา คอ งานปกตสามารถ
บรหารจดการได ปรมาณงานทแนนอน จำานวน 23 คน
คดเปนรอยละ 20.18
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากเหน
วาประเภทงานทไมควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ
ลกษณะงานทมความตอเนองระยะยาว จำานวน 27 คน
คดเปนรอยละ 23.68 รองลงมา คอ งานปกตสามารถ
บรหารจดการได ปรมาณงานทแนนอน จำานวน 24 คน
คดเปนรอยละ 21.05
ประเดนเหตผลทไมควรใชระบบจางแบบเหมา
ชวง ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจาง
ในระบบของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากเหนวา
เหตผลทไมควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ การ
เคลอนยายแรงงานสง (ขนอยกบผวาจาง) จำานวน 32 คน
คดเปนรอยละ 28.07 รองลงมา คอ มกทงงาน เนองจาก
การจางเหมาชวงมหลายระดบชนสามารถไปจางเหมา
ชวงทอนตอได และ คณภาพงานไมสมำาเสมอ จำานวน
23 คน คดเปนรอยละ 20.18
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางในระบบของกจการขนาดเลกพบวา สวนมากเหน
วาเหตผลทไมควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ การ
เคลอนยายแรงงานสง (ขนอยกบผวาจาง) และ มกทง
งาน เนองจากการจางเหมาชวงมหลายระดบชนสามารถ
ไปจางเหมาชวงทอนตอได จำานวน 28 คน คดเปนรอยละ
24.56 รองลงมา คอ คณภาพงานไมสมำาเสมอ จำานวน
20 คน คดเปนรอยละ 17.54
ผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางเหมาชวงประกอบ
ดวยลกจางเหมาชวงทเปนลกจางของกจการขนาดใหญ
จำานวน 115 คน และลกจางเหมาชวงทเปนลกจางของ
กจการขนาดเลก จำานวน 114 คน รวมจำานวนลกจาง
เหมาชวงทงสน 229 คนโดยจำาแนกตามประเภท
ธรกจ ประกอบดวย อตสาหกรรมกอสราง (ทพกอาศย
/ สาธารณปโภค และ สาธารณปการ) อตสาหกรรม
แปรรปสนคาทางการเกษตร อตสาหกรรมโลหะ / อโลหะ
/ เคมภณฑ / พลงงาน /เครองจกร และวสดอปกรณตางๆ
อตสาหกรรมอาหารและเครองดม อตสาหกรรมเครอง
แตงกาย/เครองหนง/เครองประดบ และอตสาหกรรม
บรการ ซงผลการศกษาวจยสามารถสรปไดดงน
ประเดนจำานวนสถานประกอบการในอดตของ
ผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางเหมาชวง ผลการ
ศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางเหมาชวง
ของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากตงแตอดตจนถง
ปจจบนลกจางเหมาชวงเคยทำางานเปนลกจางในสถาน
ประกอบการมาแลว 5 - 6 แหง จำานวน 46 คน คดเปน
รอยละ 40.00 รองลงมา 3 - 4 แหง จำานวน 30 คน คด
เปนรอยละ 26.09
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดเลกพบวาสวนมาก
ตงแตอดตจนถงปจจบนลกจางเหมาชวงเคยทำางานเปน
ลกจางในสถานประกอบการมาแลว 5 - 6 แหง จำานวน
54 คน คดเปนรอยละ 47.37 รองลงมา 3 - 4 แหง จำานวน
25 คน คดเปนรอยละ 21.93
ประเดนลกษณะปรมาณงานและลกษณะการ
จางงานของกจการ จำาแนกลกษณะปรมาณงานและ
ลกษณะการจางงานของกจการได 2 ลกษณะ คอ งาน
เขามาไมแนนอนบางเวลากมการจาง บางเวลากไมม
การจาง ไมมความตอเนองในการจาง และปรมาณการ
จางงานไมแนนอนบางครงมมากจนเกนความสามารถ
ในการจดการ บางครงกมนอยจนเกดการไมคมทนใน
การจดการ ซงผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามท
เปนลกจางเหมาชวงของกจการขนาดใหญพบวา สวน
มากเหนวามลกษณะปรมาณงานและลกษณะการจาง
งานมปรมาณการจางงานไมแนนอนบางครงมมากจน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 95
เกนความสามารถในการจดการ บางครงกมนอยจนเกด
การไมคมทนในการจดการ จำานวน 48 คน คดเปนรอย
ละ 41.74 รองลงมาไมมปญหาทงสองกรณ จำานวน 42
คน คดเปนรอยละ 36.52
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดเลกพบวาสวนมาก
เหนวามปรมาณการจางงานไมแนนอนบางครงมมาก
จนเกนความสามารถในการจดการ บางครงกมนอยจน
เกดการไมคมทนในการจดการ จำานวน 56 คน คดเปน
รอยละ 49.12 รองลงมางานเขามาไมแนนอนบางเวลา
กมการจาง บางเวลากไมมการจาง ไมมความตอเนอง
ในการจาง จำานวน 38 คน คดเปนรอยละ 33.33
ประเดนปญหาการประกอบกจการ ผลการ
ศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางเหมาชวง
ของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากประสบปญหา
เทคโนโลยมการพฒนาอยางรวดเรวจนทำาใหสถาน
ททำางานไมสามารถพฒนาและตดตามเทคโนโลยได
ทนสมยตอการบรหารการจดการในธรกจ จำานวน 43
คน คดเปนรอยละ 37.39 รองลงมามปญหาสถาน
ประกอบการในประเภทเดยวกนทเปนคแขงขนมการ
พฒนาเทคโนโลยเรวกวาสถานททำางานสงผลใหสถานท
ทำางานแขงขนกบสถานประกอบการนนๆ ไดยากลำาบาก
เนองจากสถานประกอบการในประเภทเดยวกนสามารถ
ลดตนทนทางการผลตไดดกวาซงเปนผลจากการพฒนา
เทคโนโลย จำานวน 34 คน คดเปนรอยละ 29.57
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดเลกพบวาสวนมาก
ประสบปญหา สถานททำางานไมมศกยภาพทางดาน
เงนทน บคลากร และเครองมอเครองใชเพยงพอตอ
การพฒนาเทคโนโลยใหเทาเทยมกบสถานประกอบ
การ ในประเภทเดยวกนทเปนคแขงขน ซงมการพฒนา
เทคโนโลยไปแลว จำานวน 39 คน คดเปนรอยละ 34.21
รองลงมามปญหาเทคโนโลยมการพฒนาอยางรวดเรว
จนทำาใหสถานททำางานไมสามารถพฒนาและตดตาม
เทคโนโลยไดทนสมยตอการบรหารการจดการในธรกจ
จำานวน 30 คน คดเปนรอยละ 26.32
ประเดนลกษณะวธการทำางานผลการศกษาของ
ผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางเหมาชวงของกจการ
ขนาดใหญพบวา สวนมากเหนวาลกษณะงานเปน
ลกจางชวคราวโดยไมตองมาทำางานในสถานททำางาน
เนองจากเปนลกจางชวคราวตามชนงานทกำาหนดตาม
ปรมาณและคณภาพของการจาง จำานวน 32 คน คด
เปนรอยละ 27.83 รองลงมาเปนลกจางชวคราวโดยไม
ตองมาทำางานในสถานททำางานเนองจากเปนลกจาง
ชวคราวตามชนงานทกำาหนดตามปรมาณและคณภาพ
ของการจางทำาใหคณสามารถเอางานนไปจางคนอนทำา
ตอได และ เปนลกจางชวคราวซงเปนผเชยวชาญเฉพาะ
บคคลตามชนงานทกำาหนดตามปรมาณและคณภาพ
ของการจางนอกสถานททำางาน จำานวน 30 คน คดเปน
รอยละ 26.32
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดเลกพบวาสวนมากเหน
วาเปนลกจางชวคราวโดยไมตองมาทำางานในสถานท
ทำางานเนองจากเปนลกจางชวคราวตามชนงานทกำาหนด
ตามปรมาณและคณภาพของการจาง จำานวน 34 คน
คดเปนรอยละ 29.82 รองลงมาเปนลกจางชวคราวซง
เปนผเชยวชาญเฉพาะบคคลตามชนงานทกำาหนดตาม
ปรมาณและคณภาพของการจางนอกสถานททำางาน
จำานวน 31 คน คดเปนรอยละ 27.19
ประเดนการไดรบการคมครองทางสงคม ผลการ
ศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางเหมาชวง
ของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากปจจบนไดรบการ
คมครองทางสงคม ดานการจายคาจางกรณทำางานลวง
เวลา จำานวน 96 คน คดเปนรอยละ 83.48 รองลงมา
คอ ไดรบการคมครองทางสงคม ดานการหกเงนคาจาง
กรณ ทำาอปกรณในการทำางานชำารดเสยหาย จำานวน 95
คน คดเปนรอยละ 82.61 โดยคาเฉลยจำานวนลกจางของ
กจการขนาดใหญทไดรบการคมครองทางสงคม เทากบ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL96
54 คน คดเปนรอยละ 46.96 ของผตอบแบบสอบถาม
ทงหมด
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดเลกพบวาสวนมาก
ปจจบนไดรบการคมครองทางสงคม ดานการหกเงนคา
จางกรณ ทำาอปกรณในการทำางานชำารดเสยหาย จำานวน
87 คน คดเปนรอยละ 76.32 รองลงมา คอ ไดรบการ
คมครองทางสงคม ดานการจายคาจางกรณทำางานลวง
เวลา 83 คน คดเปนรอยละ 72.81 โดยคาเฉลยจำานวน
ลกจางของกจการขนาดเลกทไดรบการคมครองทาง
สงคม เทากบ 40 คน คดเปนรอยละ 35.09 ของผตอบ
แบบสอบถามทงหมด
ประเดนการไดรบการบรการทางสงคม ผลการ
ศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางเหมาชวง
ของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากปจจบนไดรบการ
บรการทางสงคม ดานการบรการสาธารณะตางๆ เชน
โทรศพทสาธารณะ จำานวน 74 คน คดเปนรอยละ 64.35
รองลงมา คอ ไดรบการบรการทางสงคม ดานการบรการ
คลนกพเศษ จำานวน 58 คน คดเปนรอยละ 50.43 โดย
คาเฉลยจำานวนลกจางของกจการขนาดใหญทไดรบการ
บรการทางสงคม เทากบ 41 คน คดเปนรอยละ 35.65
ของผตอบแบบสอบถามทงหมด
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดเลกพบวาสวนมาก
ปจจบนไดรบการบรการทางสงคม ดานการบรการ
สาธารณะตางๆ เชน โทรศพทสาธารณะ จำานวน 32 คน
คดเปนรอยละ 54.39 รองลงมา คอ ไดรบการบรการทาง
สงคม ดานการบรการจดหาทพก / บานพก จำานวน 46
คน คดเปนรอยละ 40.35 โดยคาเฉลยจำานวนลกจาง
ของกจการขนาดเลกทไดรบการบรการทางสงคม เทากบ
40 คน คดเปนรอยละ 35.09 ของผตอบแบบสอบถาม
ทงหมด
ประเดนการไดรบสวสดการทางสงคม ผลการ
ศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางเหมาชวง
ของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากปจจบนไดรบการ
สวสดการทางสงคม ดานการมบรการอาหารกลางวน
จำานวน 46 คน คดเปนรอยละ 40.00 รองลงมา คอ ได
รบการสวสดการทางสงคม ดานการมบรการรถรบ-สง
(สถานททำางาน-ทพก) จำานวน 44 คน คดเปนรอยละ
38.26 โดยคาเฉลยจำานวนลกจางของกจการขนาดใหญ
ทไดรบการสวสดการทางสงคม เทากบ 28 คน คดเปน
รอยละ 24.35 ของผตอบแบบสอบถามทงหมด
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดเลกพบวาสวนมาก
ปจจบนไดรบสวสดการทางสงคม ดานการมเงนกองทน
ใหกยมเพอการศกษาบตร - หลาน จำานวน 40 คน คด
เปนรอยละ 35.09 รองลงมา คอ ไดรบการสวสดการทาง
สงคม ดานการมเงนกดอกเบยตำาเพอทอยอาศย จำานวน
35 คน คดเปนรอยละ 35.70 โดยคาเฉลยจำานวนลกจาง
ของกจการขนาดเลกทไดรบการบรการทางสงคม เทากบ
26 คน คดเปนรอยละ 22.81 ของผตอบแบบสอบถาม
ทงหมด
ประเดนการไดรบความคมครองการประกนสงคม
ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางเหมา
ชวงของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากปจจบนไดรบ
ความคมครองการประกนสงคม ดานเงนทดแทนกรณ
สงเคราะหบตร จำานวน 40 คน คดเปนรอยละ 34.78
รองลงมา คอ ไดรบความคมครองการประกนสงคม ดาน
เงนทดแทนการขาดรายได (กรณคลอดบตร) จำานวน 38
คน คดเปนรอยละ 33.34 โดยคาเฉลยจำานวนลกจาง
ของกจการขนาดใหญทไดรบความคมครองการประกน
สงคม เทากบ 30 คน คดเปนรอยละ 26.09 ของผตอบ
แบบสอบถามทงหมด
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดเลกพบวาสวนมาก
ปจจบนไดรบความคมครองการประกนสงคม ดานเงน
ทดแทนการขาดรายได (กรณคลอดบตร) จำานวน 41 คน
คดเปนรอยละ 35.96 รองลงมา คอ ไดรบความคมครอง
การประกนสงคม ดานเงนทดแทนการขาดรายได กรณ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 97
เอกสารอางอง
เกษมสนต วลาวรรณ. 2518. การจางเหมา. การแรงงาน 2 กรมแรงงาน : กระทรวงมหาดไทย.
. 2540. สญญาจางแรงงาน. กรงเทพฯ : สำานกพมพนตบรรณการ.
บณฑต ธนชยเศรษฐวฒ. 2546. จบชพจรการเคลอนไหวแรงงานป 2545. กรงเทพฯ : มลนธอารมณ พงศพงน.
พงษรตน เครอกลน. 2545. คำาอธบายกฎหมายแรงงานเพอการบรหารทรพยกรมนษย. กรงเทพฯ : สำานก
พมพนตธรรม.
มนญ ปญญกรยากร. 2544. คมอการปฏบตตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541. กรงเทพฯ
: กรมสวสดการและคมครองแรงงาน.
วชย โถสวรรณจนดา และ ชนนาฎ ณ เชยงใหม. 2544. การเลกจางทถกกฎหมายและเปนธรรม. กรงเทพฯ
: สำานกพมพนตธรรม.
วางงาน จำานวน 36 คน คดเปนรอยละ 31.58 โดยคา
เฉลยจำานวนลกจางของกจการขนาดเลกทไดรบความ
คมครองการประกนสงคม เทากบ 29 คน คดเปนรอยละ
25.44 ของผตอบแบบสอบถามทงหมด
ประเดนประเภทงานทควรใชระบบการจางแบบ
เหมาชวง ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดใหญพบวา สวนมาก
เหนวาประเภทงานทควรใชระบบการจางแบบเหมาคอ
งานไมตอเนองไมแนนอน (ตามฤดกาล) จำานวน 17 คน
คดเปนรอยละ 14.78 รองลงมาเปนปรมาณงานมากตอง
ใชแรงงานมาก และ ตองการระยะเวลาสน การดำาเนน
งานทรวดเรว จำานวน 16 คน คดเปนรอยละ 13.91
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดเลกพบวาสวนมาก เหน
วาประเภทงานทควรใชระบบการจางแบบเหมาคอ งาน
ไมตอเนองไมแนนอน (ตามฤดกาล) จำานวน 18 คน คด
เปนรอยละ 15.79 รองลงมาเปนปรมาณงานมากตองใช
แรงงานมาก และ งานทใชแรงงานเฉพาะทาง ทมทกษะ
ฝมอเฉพาะดาน จำานวน 17 คน คดเปนรอยละ 14.91
ประเดนเหตผลทควรใชระบบจางแบบเหมาชวง
ผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปนลกจางเหมา
ชวงของกจการขนาดใหญพบวา สวนมากเหนวาเหตผล
ทควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ สามารถกำาหนด
ตนทนกำาไร ไดชดเจน ไมเสยงกบการขาดทน และ ลดคา
ใชจายสวสดการหรอการชดเชยตางๆ แกแรงงาน (ภาระ
ผเหมาชวง) จำานวน 17 คน คดเปนรอยละ 14.78 รองลง
มาคอ ลดภาระพฒนาฝมอแรงงานในสถานประกอบการ
จำานวน 13 คน คดเปนรอยละ 11.30
สวนผลการศกษาของผตอบแบบสอบถามทเปน
ลกจางเหมาชวงของกจการขนาดเลกพบวาสวนมาก เหน
วาเหตผลทควรใชระบบจางแบบเหมาชวง คอ สามารถ
กำาหนดตนทนกำาไร ไดชดเจน ไมเสยงกบการขาดทน
และ ลดคาใชจายสวสดการหรอการชดเชยตางๆ แก
แรงงาน (ภาระผเหมาชวง) จำานวน 17 คน คดเปนรอย
ละ 14.78 รองลงมาคอลดภาระพฒนาฝมอแรงงานใน
สถานประกอบการ จำานวน 14 คน คดเปนรอยละ12.28
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL98
วชย โถสวรรณจนดา. 2546. คำาอธบายแบบเจาะลกพระราชบญญตคมครองแรงงาน. พมพครงท 2
กรงเทพฯ : สำานกพมพนตธรรม.
. 2546. แรงงานสมพนธ : กญแจแหงความรวมมอระหวางนายจางลกจาง. พมพ
ครงท 2. กรงเทพฯ : สำานกพมพนตธรรม.
ศกดศร บรบาลบรรพตเขตต. 2534. ระบบความมนคงทางสงคม. กรงเทพฯ : สำานกพมพ มหาวทยาลย
ธรรมศาสตร.
สมศกด สามคคธรรม. 2531. กลยทธแรงงานสมพนธ : การจางงานชวคราวระยะสน. กรงเทพฯ : มลนธ
อารมณ พงศพงน.
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 99
บทคดยอ
การศกษาครงน มวตถประสงคเพอศกษาการ
พฒนาระบบราชการในประเดนการทราบ ความเขาใจ
และการนำาไปปฏบต และความพงพอใจของประชาชน
และขาราชการตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมการ
ปฏบตราชการตาม I AM READY กลมตวอยางทใชคอ
ประชาชนในกรงเทพมหานคร และใน 76 จงหวด รวม
ทงหมด 16,728 คน ขาราชการทงสวนกลางและสวน
ภมภาครวมทงหมด 11,195 คน ผมสวนไดสวนเสยรวม
ทงหมด 1,350 คน เครองมอทใชคอ แบบสอบถาม สถต
ทใชวเคราะหขอมลในการศกษาคอ คารอยละ คาเฉลย
การวเคราะหความแปรปรวน Z-test t- test ไคสแควร
และการวเคราะหความถดถอยเชงพห โดยใชโปรแกรม
สำาเรจรป ผลการศกษาพบวา ประชาชนสวนมากเปน
ชาย มอาย 31 - 40 ป มอาชพเปน ขาราชการเกษยณอาย
ระดบการศกษาตำากวาปรญญาตร รบรขอมลขาวสาร
การพฒนาระบบราชการจากสอโทรทศน และสวนมาก
ไมเคยมสวนรวมในการพฒนาระบบราชการ ระดบ
การรบร ความเขาใจ และความพงพอใจของประชาชน
เกยวกบการพฒนาระบบราชการ มระดบใกลเคยงกน
สำาหรบขาราชการสวนมากเปนชาย มอาย 36 - 45 ป
เปนขาราชการระดบกลาง มระดบการศกษาปรญญา
ตรขนไป รบรขอมลขาวสารเกยวกบการพฒนาระบบ
ราชการจากการประชมสมมนา สวนมากเคยและยงม
สวนรวมอยในการพฒนาระบบราชการ โดยมสวนรวม
ความพงพอใจตอการพฒนาระบบราชการเทพ สามงามยา*
ในกจกรรมการพฒนาระบบราชการในลกษณะเปนผ
ปฏบต และสวนมากไมใชผทมความรบผดชอบงานเกยว
กบการพฒนาระบบราชการ ระดบการรบร ความเขาใจ
ความพงพอใจ และการนำาไปปฏบตของขาราชการเกยว
กบการพฒนาระบบราชการ มระดบใกลเคยงกน สำาหรบ
ผมสวนไดสวนเสยเกยวกบการพฒนาระบบราชการสวน
มากเปนชาย มอาย 41 - 50 ป เปนนกการเมองทองถน
มระดบการศกษาปรญญาตรขนไป รบรขอมลขาวสาร
เกยวกบการพฒนาระบบราชการจากการประชมสมมนา
และไมเคยมสวนรวมในการพฒนาระบบราชการ การรบ
ร ความเขาใจ และความพงพอใจของผมสวนไดสวนเสย
เกยวกบการพฒนาระบบราชการ มระดบใกลเคยงกน
Abstract
This study aimed to study the development of
bureaucracy about recognition, comprehension,
implementation, and satisfaction of public and
officers in the govern behavior changed by I AM
READY. The samples were16,728 peoples who
lived in Bangkok and 76 provinces and 11,195
officers both worked in Bangkok and 76 provinces
and 1,350 stakeholders. The tool was a set of
questionnaire. Statistics used for data analysis
were percentage, mean, analysis of variance,
Z-test, t-test, chi-square, and multiple regression
*อาจารยประจำาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต วทยาลยทองสข
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL100
analysis by software package program. This
study found in people sector most of them was
male, aged between 31 - 40 years old, retired
civil servants, graduated less than bachelor
degree, received the development of bureaucracy
information from television, and never participated
in the development of bureaucracy. The level of
recognition, comprehension, and satisfaction were
nearby. For the officers sector most of them was
male, aged between 36 - 45 years old, middle
range civil servants, graduated in bachelor degree
or more, received the development of bureaucracy
information from seminar, still active in the
development of bureaucracy, and not response
about the development of bureaucracy. The level
of recognition, comprehension, satisfaction, and
implementation were nearby. For the stakeholders
sector most of them was male, aged between 41 -
50 years old, local politician, graduated in bachelor
degree or more, received the development of
bureaucracy information from seminar, and never
participated in the development of bureaucracy.
The level of recognition, comprehension, and
satisfaction were nearby also.
บทนำา
หลกการสำาคญของการพฒนาระบบราชการถก
กำาหนดไวอยางชดเจนในพระราชบญญตระเบยบบรหาร
ราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545 มาตรา 3/1 โดย
กำาหนดให “การบรหารราชการตองเปนไปเพอประโยชน
สขของประชาชน เกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ ความ
มประสทธภาพ ความคมคาในเชงภารกจแหงรฐ การลด
ขนตอนการปฏบตงาน การลดภารกจและยบเลกหนวย
งานทไมจำาเปน การกระจายภารกจและทรพยากรใหแก
ทองถน การกระจายอำานาจตดสนใจ การอำานวยความ
สะดวกและตอบสนองความตองการของประชาชน ทงน
โดยมผรบผดชอบตอผลงาน.......”
พระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม
พ.ศ. 2545 และพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ
แผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545 เปนจดเรมตนทสำาคญ
ของการพฒนาระบบราชการ ทำาใหระบบราชการเกด
การเปลยนแปลงทงโครงสรางหนวยงาน วธการทำางาน
รวมทงวฒนธรรมการทำางานของขาราชการ
ดงนน เพอใหทราบถงความพงพอใจตอการพฒนา
ระบบราชการ ผวจยจงดำาเนนการสำารวจความพงพอใจ
ของประชาชน ขาราชการและผมสวนไดสวนเสยตอ
การพฒนาระบบราชการ เปนขอสนเทศใหกบรฐบาล
สวนราชการ/หนวยงานทเกยวของ เพอประโยชนในการ
ปรบปรงการพฒนาระบบราชการใหดำาเนนไปอยางม
ประสทธภาพ บงเกดประสทธผลตามเจตนารมณแหง
การพฒนาระบบราชการ
วตถประสงค
1. เพอสำารวจความพงพอใจตอการพฒนา
ระบบราชการในภาพรวมของประชาชน ขาราชการ
และ ผมสวนไดสวนเสย ซงเปนขอมลนำาไปสการเพม
ประสทธภาพการพฒนาระบบราชการใหเปนไปตาม
เจตนารมณของมาตรา 3/1 ของพระราชบญญตระเบยบ
บรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545
2. เพอใหประชาชน ขาราชการและผมสวนไดสวน
เสยเกยวกบการพฒนาระบบราชการมสวนรวมในการให
ขอคดเหนและขอเสนอแนะ
3. เพอนำาผลทไดจากการศกษาวจยมาประยกต
ใชเพอปรบปรงประสทธภาพและประสทธผลของการ
พฒนาระบบราชการตอไป
4. เพอสำารวจความพงพอใจเกยวกบเครองมอใน
การพฒนาระบบราชการ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 101
กรอบแนวคดทใชในการศกษาวจย
การศกษาวจยความพงพอใจตอการการพฒนา
ระบบราชการ กำาหนดกรอบแนวคด ดงน
1. ศกษา เพศ อาย อาชพ การศกษาและการเคย
มสวนรวมในการพฒนาระบบราชการของประชาชนตอ
การรบร ความเขาใจ และความพงใจเกยวกบพระราช
กฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการ
บานเมองทด พ.ศ. 2546 แผนยทธศาสตรการพฒนา
ระบบราชการไทย พ.ศ.2546-2550 เครองมอทใชใน
การพฒนาระบบราชการ และทศนคตตอของประชาชน
ตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมการปฏบตราชการตาม I
AM READY
2. ศกษา เพศ อาย ระดบตำาแหนง การเคยมสวน
รวมในการพฒนาระบบราชการ และการรบผดชอบ
งานเกยวกบการพฒนาระบบราชการโดยมการตดตอ
ประสานงานกบ สำานกงาน ก.พ.ร. โดยตรงของขาราชการ
ทวไป/ขาราชการผรบผดชอบงานเกยวกบการพฒนา
ระบบราชการ และการศกษาของขาราชการตอ การรบ
ร ความเขาใจ ความพงใจและการนำาไปปฏบตเกยวกบ
พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหาร
กจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 แผนยทธศาสตรการ
พฒนาระบบราชการไทย พ.ศ.2546-2550 เครองมอท
ใชในการพฒนาระบบราชการ
3. ศกษา เพศ อาย อาชพ การศกษาและการเคย
มสวนรวมในการพฒนาระบบราชการของผมสวนไดสวน
เสยตอการรบร ความเขาใจ และความพงใจเกยวกบพระ
ราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการ
บานเมองทด พ.ศ. 2546 แผนยทธศาสตรการพฒนา
ระบบราชการไทย พ.ศ. 2546 - 2550 และเครองมอท
ใชในการพฒนาระบบราชการ
ประโยชนทคาดวาจะไดรบ
1. ทำาใหทราบความพงพอใจของประชาชน
ขาราชการ และผมสวนไดสวนเสยตอการพฒนาระบบ
ราชการ
2. ทำาใหประชาชน ขาราชการ และผมสวนไดสวน
เสยเกยวกบการพฒนาระบบราชการมสวนรวมในการ
ใหขอคดเหนและขอเสนอแนะ
3. ทำาใหสามารถนำาผลทไดจากการศกษาวจยมา
ประยกตใชเพอปรบปรงประสทธภาพและประสทธผล
ของงานราชการตอไป
ประชากรและกลมตวอยาง
ประชาชนในกรงเทพมหานคร และใน 76 จงหวด
รวมทงหมด 16,728 คน ขาราชการทงสวนกลางและสวน
ภมภาครวมทงหมด 11,195 คน ผมสวนไดสวนเสยรวม
ทงหมด 1,350 คน
เครองมอ
เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถาม
ซงสรางตามวตถประสงค กรอบแนวคด คำาจำากดความ
ทกำาหนดขน โดยแบงออกเปน 4 ตอน ดงน
ตอนท 1 พนทเกบขอมล
ตอนท 2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม
ตอนท 3 ขอมลทเกยวของกบการรบสวสดการ
ตางๆ
ตอนท 4 เปนคำาถามเปดใหผตอบแบบสอบถาม
แสดงขอคดเหน หรอขอเสนอแนะอนๆ
สถตทใชในการทดสอบ
ผวจยใชสถตคารอยละ (Percentage) คาเฉลย
การวเคราะหความแปรปรวน Z-test t - test ไคสแควร
และการวเคราะหความถดถอยเชงพห โดยใชโปรแกรม
สำาเรจรป
ผลการวจย
1. วเคราะหผลการศกษาระดบประชาชน ม
การรบรเกยวกบการพฒนาระบบราชการในดาน การ
ถายโอนภารกจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน การ
ลดขนตอนและระยะเวลาการปฏบตราชการ การรณรงค
ใหขาราชการมจตสำานกในการบรการประชาชน และการ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL102
ใหบรการทางอเลคทรอนกส (E-government) แสดงให
เหนวาการปรบปรงงานเพอบรการประชาชน และการ
พฒนาระบบราชการทำาใหประชาชนไดรบบรการของ
ระบบราชการในแงของคณภาพ ตนทนตำา และรวดเรว
สงทาทายการพฒนาระบบราชการคอ การเปลยนแปลง
กระบวนการของงาน จากแนวตงเปนแนวนอน (อทย
เลาหวเชยร,2537 : 85) ใหงานเคลอนทในแนวนอน
ตดหนาทตาง ๆ ทตองประสานขามระหวางกนออกไป
การจดการใหมคอ ระบบของงานทแตละกระบวนการ
จะกำาหนดจดเรมตนและจดสนสด สำาหรบการพฒนา
ระบบราชการจงมแนวโนมเปนยทธวธ (tactic) เพราะ
ประการแรก เนนทกระบวนการปฏบตงาน ประการท
2 เนนทกรอบระยะเวลาของการปรบปรงมกเปนชวง
ระยะเวลาสน ๆ ประการท 3 กจกรรมนมแนวโนมใช
เทคโนโลยสารสนเทศเพอชวยในการทำางาน การเรม
ลงมอ reengineering เพอการพฒนาระบบราชการ
ตองการใหงานตาง ๆ มความสมพนธแบบรวมเขาไว
ดวย และตองการใหงานตาง ๆ มความสมพนธเชงแลก
เปลยนซงกนและกน โดยการนำาทรพยากรมารวมเขาไว
ดวยกน
ดานความเขาใจของประชาชนพบวา ประชาชน
ผตอบแบบสอบถามสวนมากมความเขาใจเกยวกบ
การพฒนาระบบราชการดาน การลดขนตอนและระยะ
เวลาการปฏบตราชการ การพฒนาระบบราชการสการ
บรหารราชการแบบมสวนรวม การสรางความโปรงใส
และการตอตานการทจรตและการจดตงศนยบรการรวม
(Service Link) สะทอนใหเหนวา การออกแบบระบบ
ราชการใหม จำาเปนตองมแนวทางของการคดใหมใน
การออกแบบระบบราชการและการเปลยนแปลงระบบ
ราชการ การเสรมสรางความรความเขาใจใหมเปนแนว
การพฒนาระบบราชการเชงคณภาพ คอตองการให
ขาราชการมความรความเขาใจใหมเกยวกบการพฒนา
ระบบราชการ เปนทมาของการไดเปรยบในเชงกลยทธ
ของระบบราชการ
สำาหรบความพงพอใจของประชาชนพบวา
ประชาชนผตอบแบบสอบถามสวนมากมความพง
พอใจเกยวกบการพฒนาระบบราชการดานการพฒนา
กฎหมายของสวนราชการ การปรบบทบาท ภารกจและ
โครงสรางสวนราชการ การปรบขนาดกำาลงคนภาครฐ
การถายโอนภารกจใหภาคเอกชน/ภาคประชาสงคม
แสดงใหเหนวาการพฒนาระบบราชการทผานมาดำาเนน
ไปอยางคอยเปนคอยไป ไมครบวงจร และบงเกดผลการ
เปลยนแปลงคอนขางนอย กระแสเรยกรองทตองการ
ปรบปรงระบบราชการใหมความทนสมย โดยเฉพาะการ
ยดหลกการบรหารกจการบานเมองทด และรปแบบการ
บรหารงานภาครฐแนวใหม ในการพฒนาระบบราชการ
เมอป พ.ศ.2545 เปนผลใหมการปรบปรงแกไขกฎหมาย
ระเบยบบรหารราชการแผนดนและกฎหมายปรบปรง
กระทรวง ทบวง กรม ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 3
ตลาคม พ.ศ.2545 เปนตนมา
2. วเคราะหผลการศกษาระดบขาราชการ/
ขาราชการผรบผดชอบงานเกยวกบการพฒนา
ระบบราชการ จากผลการสำารวจความคดเหนของ
ขาราชการ/ขาราชการผรบผดชอบงานเกยวกบการ
พฒนาระบบราชการพบวา สวนมากเพศชาย มชวงอาย
36 - 45 ป เปนขาราชการระดบ 5 - 8 มระดบการศกษา
ปรญญาตรขนไป รบรขอมลขาวสารเกยวกบการพฒนา
ระบบราชการจากการประชม /การอบรม /การสมมนา
สวนมากเคยและยงมสวนรวมอยในการพฒนาระบบ
ราชการในลกษณะเปนผปฏบต โดยมการตดตอประสาน
งานกบสำานกงาน ก.พ.ร. โดยตรง ซงมการรบรเกยวกบ
การพฒนาระบบในดาน การใหบรการทางอเลคทรอ-
นกส การลดขนตอนและระยะเวลาการปฏบตราชการ
การถายทอดตวชวดระดบสวนราชการสระดบบคลากร
และ การสงเสรมการจดการความร (KM) แสดงใหเหนวา
ก.พ.ร. ไดพฒนากระบวนการเพอพฒนาระบบราชการ
ใหทนสมยและเสรมมาตรการในการบรรลเปาประสงค
ตามยทธศาสตรดงกลาวในหลายเรอง โดยใชกลยทธ
การแสวงหาความรวมมอจากทกฝายดวยความสมครใจ
และใชสงจงใจเปนเครองมอในการกระตนเรงเรา มพระ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 103
ราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการ
บานเมองทด พ.ศ. 2546 พระราชบญญตระเบยบบรหาร
ราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545 มาตรา 3/1 เปน
เครองมอดำาเนนการ
ดานความเขาใจของขาราชการ/ขาราชการผรบผด
ชอบงานเกยวกบการพฒนาระบบราชการ พบวา สวน
มากมความเขาใจเกยวกบการพฒนาระบบราชการดาน
การพฒนาระบบราชการสการบรหารราชการแบบมสวน
รวม การจดตงศนยบรการรวม (Service Link) การจด
องคการแบบอนทมใชสวนราชการเพอรองรบบทบาท
และภารกจภาครฐทตองการประสทธภาพสง และการ
พฒนาโครงสรางระบบบรหารแบบกลมภารกจ สะทอน
ใหเหนวา การปรบทบบาท ภารกจ และขนาดของระบบ
ราชการ สงผลให เปนระบบราชการทมประสทธภาพและ
ประสทธผล เกดความความคมคาทงเวลาและโอกาส
ของประชาชน
ดานความพงพอใจของขาราชการ/ขาราชการผรบ
ผดชอบงานเกยวกบการพฒนาระบบราชการพบวา สวน
มากมความพงพอใจตอการพฒนาระบบราชการในดาน
การลดขนตอนและระยะเวลาการปฏบตราชการ การ
บรณาการและเชอมโยงการทำางานภายใตระบบรฐบาล
อเลคทรอนกส การพฒนาโครงสรางระบบบรหารแบบ
กลมภารกจ การรณรงคใหขาราชการมจตสำานกในการ
บรการ สะทอนใหเหนวาการเปดระบบราชการใหสนอง
ตอการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย สวน
ราชการเรมมการเปลยนแปลง ในทศทางทดขน มแนว
โนมบรรลเปาหมายไดในระดบทนาพงพอใจซงมขอ
สรปจากผลการสำารวจวา ระดบความสำาเรจของการ
เปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมอยในระดบ
มาก ระดบความสำาเรจในการเปดเผยขอมลขาวสาร
ตอสาธารณะ อยในระดบมากทสด และรอยละของ
ปญหาขดแยงกรณพพาทรองเรยนระหวางสวนราชการ
และประชาชน ปรากฏวา มจำานวนลดลงหรอไมม
ปญหาความขดแยงในระดบมากทสดอยางไรกตาม
เมอประเมนผลในภาพรวม พบวาผลจากการพฒนา
ระบบราชการไดสงผลกระทบตอสมรรถนะของประเทศ
โดยรวมในแนวบวก มขดความสามารถการแขงขนใน
นานาชาต ประชาชนผรบบรการมความพงพอใจใน
ระบบราชการมากขนและผลดำาเนนการ 6 ดาน เชน
ดชนการมสทธมเสยงและความโปรงใส ดชนชสภาวะ
เสถยรภาพทางการเมอง ดชนชสภาวะประสทธภาพ
ของรฐ ดชนชคณภาพของกฎระเบยบตาง ๆ ดชนชภาว-
การณบงคบใชกฎหมายและดชนชสภาวะการควบคม
ปราบปรามคอรรปชน แมดชนบางตวลดตำาลง (เลก
นอย) แตมดชนบางตวถกจดในอนดบทเพมสงขน เมอ
พจารณาโดยรวมกถอวาอยในระดบทนาพอใจ สวนผล
การสำารวจความพงพอใจของประชาชนใน 3 ประเดน
หลก ไดแกความพงพอใจดานเจาหนาทผ ใหบรการ
ความพงพอใจดานกระบวนการ/ขนตอนการใหบรการ
และความพงพอใจดานสงอำานวยความสะดวก ผลทได
ปรากฏวาประชาชนมความพงพอใจเพมขนในทกดาน
ดานความคดเหนเกยวกบเครองมอทใชในการ
พฒนาระบบราชการสำาหรบขาราชการผรบผดชอบงาน
เกยวกบการพฒนาระบบราชการ พบวา ขาราชการ/
ขาราชการผรบผดชอบงานเกยวกบการพฒนาระบบ
ราชการสวนมาก ทราบ เขาใจ ตอเครองมอทใชในการ
พฒนาระบบราชการ แตไมมความพงพอใจตอเครอง
มอทใชในการพฒนาระบบราชการ และสวนมากมการ
ดำาเนนการเกยวกบการพฒนาระบบราชการ ดานเนอหา
และดานประโยชน พบวา ขาราชการผรบผดชอบงาน
เกยวกบการพฒนาระบบราชการผตอบแบบสอบถาม
สวนมากใหคะแนนเครองมอทใชในการพฒนาระบบ
ราชการดานเนอหา
3. วเคราะหผลการศกษาระดบผมสวนไดสวน
เสย จากผลการสำารวจความคดเหนของผมสวนไดสวน
เสยพบวา สวนมากเปนเพศชาย มชวงอาย 41 - 50
ป มอาชพเปนนกการเมองทองถน มระดบการศกษา
ปรญญาตรขนไป รบรขอมลขาวสาร / การโฆษณา / การ
ประชาสมพนธ การพฒนาระบบราชการจากการประชม
/การอบรม /การสมมนา และสวนมากไมเคยมสวนรวม
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL104
ในการพฒนาระบบราชการ โดยมการรบรเกยวกบการ
พฒนาระบบในดาน การสรางความโปรงใสและการ
ตอตานการทจรต การปรบขนาดกำาลงคนภาครฐ การ
รณรงคใหขาราชการมจตสำานกในการบรการประชาชน
และการพฒนากฎหมายของสวนราชการ แสดงใหเหน
วาการพฒนาระบบราชการดำาเนนไปอยางคอยเปนคอย
ไป อยางไรกตามการพฒนาระบบราชการ เรมตนจาก
การปรบเปลยนกระบวนการบรหารและการปรบปรง
โครงสรางสวนราชการ เปนผลใหมการปรบปรงแกไข
กฎหมายระเบยบบรหารราชการแผนดนและกฎหมาย
ปรบปรง กระทรวง ทบวง กรม ซงมผลบงคบใชตงแตวน
ท 3 ตลาคม พ.ศ.2545 เปนตนมา
ดานความเขาใจของผมสวนไดสวนเสยพบวา ผ
ตอบแบบสอบถามสวนมากมความเขาใจเกยวกบการ
พฒนาระบบราชการในดาน การเพมขดสมรรถนะของ
สวนราชการเพอใหการบรหารเกดประสทธภาพและ
ประสทธผล การลดขนตอนและระยะเวลาการปฏบต
ราชการ การพฒนาระบบราชการสการบรหารราชการ
แบบมสวนรวม การใหบรการทางอเลคทรอนกส สะทอน
ใหเหนวาระบบราชการมการสนองตอการเมองการ
ปกครองในระบอบประชาธปไตย สวนราชการเรมมการ
เปลยนแปลงในทศทางทดขน จากผลการสำารวจ พบ
วา มแนวโนมบรรลเปาหมายไดในระดบทนาพงพอใจ
อยางไรกตามเมอประเมนผลในภาพรวม พบวาผลจาก
การพฒนาระบบราชการไดสงผลกระทบตอสมรรถนะ
ของประเทศโดยรวมในแนวบวก ประชาชนผรบบรการ
มความพงพอใจในระบบราชการมากขน
ดานความพงพอใจของผมสวนไดสวนเสยพบ
วา สวนมากมความพงพอใจเกยวกบการพฒนาระบบ
ราชการสะทอนใหเหนวา การพฒนาระบบราชการทำาให
หนวยงานตาง ๆ มการเปลยนแปลง อยางไรกตามการ
ปรบบทบาท ภารกจและโครงสรางหนวยงานใหมตาม
นโยบายการพฒนาระบบราชการยอมมปญหาอปสรรค
อยบาง
สรปไดวา การรบรเกยวกบการพฒนาระบบราชการ
ของประชาชน ขาราชการและผมสวนไดสวนเสยจะเกด
ขนไดกตอเมอเกดการเรยนรเกยวกบการพฒนาระบบ
ราชการในดานตางๆ และการรบรดงกลาวจะนำาไปสการ
เกดความเขาใจและประสบการณเกยวกบการพฒนา
ระบบราชการ และเกดเปนความพงพอใจเกยวกบการ
พฒนาระบบราชการในทสด
ขอเสนอแนะ
1. ขอเสนอแนะตอรฐบาล
1.1 ควรกำาหนดใหมหนวยงานทมหนาทดแล
ระบบคอมพวเตอรและเครอขายและฐานขอมลโดยตรง
ในทกสวนราชการทงสวนกลางและสวนภมภาค
1.2 ควรกำาหนดยทธศาสตรในการพฒนาระบบ
ราชการและบคลากรทชดเจน
1.3 ควรมนโยบายปลกฝง คานยมใหรกองคกร
และรกอาชพ
1.4 ปรบแกกฎหมาย/ระเบยบใหเออตอการ
ปรบโครงสรางโดยเฉพาะดานบคลากร
2. ขอเสนอแนะตอสวนราชการ
2.1 ควรนำาผลการประเมนผลหลงสนสดการ
ดำาเนนงานมาใชอยางตอเนอง
2.2 ควรมการลดขนตอนการตดสนใจอนมต
อนญาตและการสงการตางๆ
2.3 ควรมการอำานวยความสะดวกลกคาหนวย
ราชการและประชาชนใหเขาถงบรการ รบรขอมลขาวสาร
มการอำานวยความสะดวกดานสถานทและสงแวดลอม
2.4 มแผนภมขนตอนระยะเวลาและมการเปด
เผยแผนภมและขนตอนดงกลาว
2.5 หนวยงานมภารกจทจำาเปนตองสอสาร
กบประชาชนเปนจำานวนมากชองทางในการเปดเผย
ขอมลขาวสารตอสาธารณะหลกๆ คอ ผานทางเครอ
ขายสารสนเทศ หรอสอมวลชน โดยเนนการปฏบตตาม
พ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 105
เอกสารอางอง
2.6 หนวยงานควรมการประยกตใชเทคโนโลย
สารสนเทศและการสอสารสมยใหมชวยสนบสนนงานใน
ทกระบบ และควรจดใหมการเชอมโยงของทกระบบเขา
ดวยกน
3. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย
3.1 ควรพจารณาจดกลมตวชวดใหม
3.2 ในสวนของการเจรจาเปาหมาย/เกณฑการ
วดนน ผประเมนและผรบการประเมน ควรมขอมล ความ
รและความเขาใจในดานการประเมนผลทดเทยมหรอ
ใกลเคยง
3.3 ควรมมาตรการรองรบเพอใหสามารถจำากด
ขนาดหรอลดขนาดของหนวยงาน
4. ขอเสนอแนะดานบรหารจดการองคการ
4.1 ควรใหบรการอยางตรงตอเวลา
4.2 ควรมความยดหยนในการใหบรการไมยด
กฎระเบยบมาก
4.3 ควรตอบสนองความตองการของผรบ
บรการในทกกลมตรงความตองการ
4.4 ควรมการปรบปรงการใหบรการตลอดเวลา
4.5 ผบรหารควรเปนผนำาการบรหารการ
เปลยนแปลง การทำางานเปนทม การสรางวสยทศนรวม
การประกาศมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมและม
การพฒนาอยางตอเนอง
เซนจ, ชชโอะ. 2542. TQC and TQM. แปลโดย กตตศกด พลอยพานชเจรญ และ ลกษณะ มานตขจรกจ.
กรงเทพฯ : ส. เอเชย เพรส จำากด.
ตณ ปรชญพฤทธ. 2542. ทฤษฎองคการ. กรงเทพฯ : สำานกพมพไทยวฒนาพาณชย จำากด.
ทพวรรณ หลอสวรรณรตน. 2544. ระบบสารสนเทศเพอการจดการ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โรงพมพ
เอสแอนดจกราฟฟค,
พทยา บวรวฒนา. 2543.ทฤษฎองคการสาธารณะ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ศกดโสภาการพมพ.
อทย เลาหวเชยร. 2537. ทฤษฎองคการและการจดการ (เอกสารประกอบการสอน วชา รศ. 610).
โครงการเอกสารและตำารา คณะรฐประศาสนศาสตร : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร,
อรณ รกธรรม. 2540. ทฤษฎองคการ : ศกษาเชงมนษยสมพนธ. กรงเทพฯ : สหายบลอกและการพมพ,
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL106
บทคดยอ
การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาความคด
เหนของผบรโภคทมตอการบรหารจดการเชงกลยทธ
ทางการตลาดของรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และ
รานคาปลกสมยใหม ศกษาเปรยบเทยบความคดเหน
ของผบรโภคทมตอการบรหารจดการเชงกลยทธทางการ
ตลาดของรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคา
ปลกสมยใหม และเปรยบเทยบความคดเหนของผ
บรโภคทมตอการบรหารจดการเชงกลยทธทางการตลาด
ของรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลกสมย
ใหม จำาแนกตามปจจยสวนบคคลของผบรโภค ประชากร
ทใชในการศกษาครงน คอ ผบรโภคทมาซอของจากราน
คาปลกขนาดเลก (โชหวย) ตำาบลละ 1 ราน และรานคา
ปลกสมยใหม ในเขตอำาเภอเมองนครปฐมตำาบลละ 1
รานรวมประเภทละ 25 ราน
ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนมากเปนเพศ
หญง อายตำากวา 20 ป มศกษาระดบปรญญาตร และ
เปนนกเรยน/นกศกษา และสวนมากมรายไดตำากวา
5,000 บาท ผบรโภคทใชบรการรานคาปลกขนาดเลก
(โชหวย) และรานคาปลกสมยใหมในเขตอำาเภอเมอง
จงหวดนครปฐม สวนใหญชอบซอสนคาอปโภคบรโภค
จากรานคาสะดวกซอ (เซเวน อเลฟเวน แฟมลมารท) เปน
ประจำา โดยชอบซอสนคาประเภทขนมขบเคยว จำานวน
เงนในการซอสนคาตอครงสวนใหญจะตำากวา 100 บาท
ความถในการซอสนคา คอ 1-2 ครงตอสปดาห และความ
ตองการสนคาจากรานคาปลก คอ สนคาทระบวนผลต
และวนหมดอายชดเจน / ไมบบสลาย
ระดบความคดเหนเกยวกบรานคาปลกขนาด
เลก (โชหวย) ผบรโภคมความคดเหน โดยภาพรวมอย
ในระดบปานกลางในทกๆ ดาน โดยเรยงลำาดบ ไดแก
กลยทธดานสนคา กลยทธดานราคา กลยทธดานการ
จดจำาหนาย และกลยทธดานการสงเสรมการตลาด
ตามลำาดบ เมอเปรยบเทยบระดบความคดเหนเกยวกบ
รานคาปลกสมยใหม ผบรโภคมความคดเหนโดยภาพ
รวม อยในระดบมาก ในทกๆ ดาน โดยเรยงลำาดบ ไดแก
กลยทธดานสนคา กลยทธดานราคา กลยทธการจด
จำาหนาย กลยทธดานการสงเสรมการตลาด ตามลำาดบ
Abstract
This study aimed to study customer’s opinion in
marketing strategy management of small retail shop
and modern retail shop. And compared customer’s
opinion between small retail shop and modern
retail shop. Specified by customer’s personality.
Population was the customers who came to buy
goods from small retail shop or modern retail shop
แนวทางการบรหารจดการรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ในจงหวดนครปฐม
สรยา ศศะรมย*
*อาจารยประจำาหลกสตรบรหารธรกจบณฑต วทยาลยทองสข
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 107
in each type for 25 shops in every subdistricts in
Mueang Nakhon Prathom district.
The result showed that the majority was female,
aged under 20 years old, studied in bachelor
degree level, and average income less than 5,000
baht per month. The most of customers liked to buy
consumer products from convenience store (7-11
shop, Family Mart). They bought snack, amount
to buy goods less than 100 baht for each time,
bought goods 1-2 times per week, and most wanted
goods was the goods which visibly showed date of
manufacture and expired date and not intact.
The level of opinion about small retail shop,
as a whole, was in middle level in every section.
There were product strategies, pricing strategies,
distribution strategies, and marketing strategies.
And when compared with modern retail shop
the opinion was in high level in every section, by
sequent, product strategies, pricing strategies,
distribution strategies, and marketing strategies.
บทนำา
รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) (Traditional Trade)
มบทบาทสำาคญตอระบบเศรษฐกจของประเทศไทย
มานานเพราะเปนแหลงการจางงานและเปนแหลงราย
ไดหลกของประเทศทางหนง นอกจากนนยงเปนแหลง
เชอมโยงและกระจายสนคาขนสดทายจากผผลตไปสผ
บรโภค โดยความสมพนธระหวางผผลต รานคาปลกและ
ผบรโภคเปนความสมพนธทลกซงในสงคมไทยในอดต
ดวยรปแบบของธรกจรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)
เปนธรกจทมลกษณะเปนรานคาขายสนคาทใชเพอการ
อปโภคบรโภคทจำาเปนในการดำาเนนชวต ตงอยในแหลง
ชมชนโดยใชเงนลงทนในการทำาธรกจไมสงมากนก มการ
บรหารงานกนเองภายในครอบครว ไมซบซอน ดวยการ
ซอสนคามาและขายไป ไมมการใชเทคโนโลยและการ
บรหารจดการสมยใหมมากนก ดวยลกษณะของรานคา
ปลกขนาดเลก (โชหวย) ขางตน ทำาใหธรกจคาปลกเปน
ทนยมในการประกอบอาชพมอตราการดำาเนนธรกจราน
คาปลกขนาดเลก (โชหวย) ไดเพมจำานวนสงขนมาโดย
ตลอด
จากสภาวะการแขงขนในอตสาหกรรมคาปลกใน
ปจจบน สงผลใหรปแบบการคาขายของผประกอบการ
รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ไดเปลยนแปลงไปจาก
เดมอยางมาก การขยายตวอยางรวดเรวของหางคา
ปลกสมยใหม หรอแมแตรานสะดวกซอทมจำานวนสาขา
มากขนอยางตอเนองทกๆ ป ทำาใหกลมลกคาผบรโภค ม
ชองทางในการจบจายใชสอยมากขน อนสงผลกระทบ
ตอธรกจรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ดงนน เพอให
ผประกอบการรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) สามารถ
ดำารงอยไดตามสภาวะแวดลอมทเปลยนไป จงจำาเปน
ทจะตองมการศกษาเพอหาแนวทางการบรหารจดการ
ธรกจรานคาปลก (โชหวย) เพอการปรบตวใหสามารถ
อยรอดได อาท การนำาเสนอสนคาและบรการใหเหมาะ
สมกบความตองการของผบรโภคทเปนกลมเปาหมาย
การปรบปรงรปแบบการจดเรยงสนคาภายในราน เพอ
ใหสะดวกตอการเลอกซอของผบรโภค ตลอดจนการ
บรหารและควบคมตนทนซงตองคำานงถง การจดการ
สนคาคงคลงใหมประสทธภาพ ปจจยตางๆ เหลาน เปน
สงทผประกอบการรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)ควรให
ความใสใจเพมมากขน ซงเปนสงจำาเปนตอการดำาเนน
ธรกจรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)ในสถานการณของ
ตลาดทเปลยนแปลงไป
จงหวดนครปฐมในป 2554 มประชากรทงสน
860,246 คน คดเปนรอยละ 1.35 ของประชากรทว
ประเทศ โดยมจำานวน 320,439 หลงคาเรอน (สำานกงาน
สถตจงหวดนครปฐม, 2554) โดยจำานวนประชากรท
อาศยอยในเขตอำาเภอเมอง จงหวดนครปฐม มจำานวน
ประชากร 270,955 คน (ทำาการปกครองจงหวดนครปฐม,
2555) นอกจากน จงหวดนครปฐมยงเปนจงหวดหนง
ทมอตราการขยายตวทางเศรษฐกจทรวดเรวมการเพม
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL108
จำานวนของธรกจตางๆ อยางตอเนอง (ศนยขอมลการคา
เศรษฐกจจงหวดนครปฐม, 2553) จงถอวาเปนศนยกลาง
ทางเศรษฐกจทสำาคญแหงหนงของภาคกลาง เนองจาก
เปนกลมจงหวดทเปนศนยกลางการผลตและการแปรรป
สนคา ขณะทผประกอบการรานคาปลกมทงขนาดเลก
(โชหวย) รวมไปถงรานสะดวกซอ และหางสรรพสนคา
สมยใหมหรอ ดสเคานสโตรตางๆ เชน หางแมคโคร เท
สโกโลตส หางบกซ เปนตน โดยจำาหนายสนคาทมราคา
ตำา พรอมใชกลยทธทางการตลาดในการจงใจผบรโภค
ซงมการตอบรบจากผบรโภคมากขน
จากการขยายสาขาของรานคาปลกสมยใหมมายง
จงหวดนครปฐมนน สงผลกระทบทงทางตรงและทาง
ออมตอรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) กลาวคอรานคา
ปลกสมยใหมทำาใหพฤตกรรมการบรโภคของผบรโภคใน
จงหวดนครปฐมเปลยนไป ซงเดมอาจซอสนคาอปโภค
บรโภคจากรานคาใกลบาน แตเมอมรานคาปลกสมย
ใหมขยายสาขามาในจงหวดนครปฐม ทำาใหผบรโภคใน
จงหวดนครปฐมหนมาซอสนคาอปโภคบรโภคในรานคา
ปลกสมยใหมเหลานมากขน มผมาใชบรการเฉลยตอวน
7,000 คน และมยอดจำาหนายเฉลย 8.3 ลานบาท (มานต
นยจำานล, 2551 : 69)
อยางไรกตาม ความตองการซอสนคาจากรานคา
ใดนนตองขนอยกบการตดสนใจของผบรโภคดวย ซง
กระบวนการการตดสนใจของผบรโภคนน ถอเปนขน
ตอนการตดสนใจซอเกยวกบการซอสนคาหรอบรการ
ของผบรโภคกลมใดกลมหนง ซงกระบวนการตดสนใจซอ
ของผบรโภคทำาใหทราบถงพฤตกรรมผบรโภคในแตละ
ขนตอน เพอใชเปนแนวทางในการกำาหนดกลยทธและ
แผนการบรหารจดการทเหมาะสม
เนองจากมผประกอบการรานคาปลกขนาดเลก
(โชหวย) เพมจำานวนมากขน ประกอบกบสภาวะการ
แขงขนทสงขน จงทำาใหผประกอบการรานคาปลกขนาด
เลก (โชหวย) ตองมการปรบเปลยน พฒนารานของตน
รวมถงการเลอกใชกลยทธตางๆ เพอการบรหารจดการ
รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ใหสอดคลองกบกลม
เปาหมายเพอเพมสวนแบงการตลาดใหมากทสด ดวย
เหตนผศกษาจงสนใจศกษาการบรหารจดการรานคา
ปลกขนาดเลก (โชหวย) ในจงหวดนครปฐม เพอกำาหนด
กลยทธตางๆ ในการบรหารจดการรานคาปลกขนาดเลก
(โชหวย) ในจงหวดนครปฐม และเพอเปนแนวทางใหผ
ประกอบการรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) นำาไปใชใน
การบรหารจดการรานใหเหมาะสมซงจะชวยใหรานคา
ปลกขนาดเลก (โชหวย) สามารถดำาเนนธรกจตอไปได
เปนอยางดภายใตสภาวะการแขงขนทสงอยในปจจบน
วตถประสงคของการศกษา
1. เพอศกษาความคดเหนของผบรโภคทมตอการ
บรหารจดการเชงกลยทธทางการตลาดของรานคาปลก
ขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลกสมยใหม
2. เพอเปรยบเทยบความคดเหนของผบรโภคทม
ตอการบรหารจดการเชงกลยทธทางการตลาดของราน
คาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลกสมยใหม
3. เพอเปรยบเทยบความคดเหนของผบรโภคทม
ตอการบรหารจดการเชงกลยทธทางการตลาดของราน
คาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลกสมยใหม
จำาแนกตามปจจยสวนบคคลของผบรโภค
ขอบเขตการศกษา
ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ ผบรโภคทมา
ซอของจากรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)และรานคา
ปลกสมยใหม จำานวนประเภทละ 25 ราน ประกอบดวย
รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลกสมย
ใหม ในเขตอำาเภอเมองนครปฐม โดยเลอกตำาบลละ 1
ราน ประกอบดวยตำาบลพระปฐมเจดย ตำาบลบางแขม
ตำาบลพระประโทน ตำาบลธรรมศาลา ตำาบลตากองตำาบล
มาบแค ตำาบลสนามจนทร ตำาบลดอนยายหอม ตำาบล
ถนนขาด ตำาบลบอพลบ ตำาบลนครปฐม ตำาบลวงตะก
ตำาบลหนองปากโลง ตำาบลสามควายเผอก ตำาบลทง
นอย ตำาบลหนองดนแดง ตำาบลวงเยน ตำาบลโพรงมะเดอ
ตำาบลลำาพยา ตำาบลสระกะเทยม ตำาบลสวนปาน ตำาบลขอบเขตการ
ศกษา
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 109
หวยจรเข ตำาบลทพหลวง ตำาบลหนองงเหลอม และตำาบล
บานยาง
วธการดำาเนนการศกษา
ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ ผบรโภคทมา
ซอของจากรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)และรานคา
ปลกสมยใหม จำานวนประเภทละ 25 ราน ประกอบดวย
รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลกสมย
ใหม ในเขตอำาเภอเมองนครปฐม โดยเลอกตำาบลละ 1
ราน ประกอบดวยตำาบลพระปฐมเจดย ตำาบลบางแขม
ตำาบลพระประโทน ตำาบลธรรมศาลา ตำาบลตากองตำาบล
มาบแค ตำาบลสนามจนทร ตำาบลดอนยายหอม ตำาบล
ถนนขาด ตำาบลบอพลบ ตำาบลนครปฐม ตำาบลวงตะก
ตำาบลหนองปากโลง ตำาบลสามควายเผอก ตำาบลทง
นอย ตำาบลหนองดนแดง ตำาบลวงเยน ตำาบลโพรงมะเดอ
ตำาบลลำาพยา ตำาบลสระกะเทยม ตำาบลสวนปาน ตำาบล
หวยจรเข ตำาบลทพหลวง ตำาบลหนองงเหลอม และตำาบล
บานยาง
กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ ผบรโภค
ทมาซอของจากรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และ
รานคาปลกสมยใหม ในเขตอำาเภอบาลเมอง จงหวด
นครปฐม โดยใชวธการกำาหนดตวอยางจากจำานวน
ประชากรทอาศยอยในเขตอำาเภอเมอง จงหวดนครปฐม
ซงมจำานวนประชากร 270,955 คน (ททำาการปกครอง
จงหวดนครปฐม, 2555) ดวยสตรทาโรยามาเน (Taro
Yamane) การคำานวณทระดบความเชอมนรอยละ 95
และมความคลาดเคลอนรอยละ 5 ไดขนาดกลมตวอยาง
399 ตวอยาง เครองมอทใชในศกษาครงน ผศกษาใช
แบบสอบถามในการเกบรวบรวมขอมล แบบสอบถาม
แบงเปน 3 ตอน คอ ตอนท 1 แบบสอบถามเกยวกบ
คณลกษณะทางประชากรศาสตร มลกษณะเปนแบบ
ใหเลอกตอบ (Check list) ไดแก เพศ อาย ระดบการ
ศกษา อาชพ และรายได ตอนท 2 แบบสอบถามเกยว
กบความคดเหนในการเลอกซอสนคาของผบรโภค ตอน
ท 3 เปนแบบสอบถามวดระดบความคดเหนทมตอการ
บรการของรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคา
ปลกสมยใหมในเรองกลยทธการปรบตวทางการตลาด
การวเคราะหขอมล ดวยโปรแกรมสำาเรจรปเพอประมวล
คาสถตตางๆ โดยตอนท 1 วเคราะหคณลกษณะทวไป
ของผบรโภค วเคราะหโดยใชสถตบรรยาย (Descriptive
Statisties) ไดแก คาความถ (Frequency) และรอยละ
(Percentage) ตอนท 2 วเคราะหความคดเหนในการ
เลอกสนคาจากรานคาปลกของผบรโภค ใชสถตบรรยาย
ไดแก คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน
(Standard Deviation) และ ตอนท 3 วเคราะหความ
คดเหนของผบรโภคทมตอการปรบตวเชงกลยทธทางการ
ตลาดของรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)และรานคา
ปลกสมยใหม ใชสถตบรรยาย คอคาเฉลย และคาเบยง
เบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เปรยบเทยบความ
คดเหนของผบรโภคทมตอการปรบตวเชงกลยทธทางการ
ตลาดระหวางรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)และรานคา
ปลกสมยใหม ใชสถตอนมาน (Inferential Statistics)
โดยใชคา t-test เปรยบเทยบความคดเหนของผบรโภคท
มตอการปรบตวเชงกลยทธทางการตลาดระหวางรานคา
ปลกขนาดเลก (โชหวย)กบรานคาปลกสมยใหม จำาแนก
ตามปจจยสวนบคคล ตามตวแปร เพศ และระดบการ
ศกษา ใช t-test สาหรบตวแปรอาย อาชพ และรายได
ใชการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One Way
Analysis of Variance)
การศกษาครงนใชสถตเพอการวเคราะหขอมล โดย
การวเคราะหคณลกษณะของผบรโภคใชคารอยละ การ
วเคราะหความคดเหนของผบรโภคใชคาเฉลย และสวน
เบยงเบนมาตรฐาน และสำาหรบการทดสอบสมมตฐาน
ใช t-test และ One Way Analysis of Variance โดย
การเปรยบเทยบความคดเหนของผบรโภคทมตอการ
ปรบตวเชงกลยทธทางการตลาดระหวางรานคาปลก
ขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลกสมยใหม จำาแนก
ตามปจจยสวนบคคล ตามตวแปรเพศ และระดบการ
ศกษา ใช t-test สวนการเปรยบเทยบความคดเหนของ
ผบรโภคทมตอการปรบตวเชงกลยทธทางการตลาด
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL110
ระหวางรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลก
สมยใหม จำาแนกตามปจจยสวนบคคล ตามตวแปรอาย
อาชพ และรายได ใชคา One Way Analysis of Variance
และในการใช One Way Analysis of Variance กรณพบ
ความแตกตาง ไดทดสอบความแตกตางระหวางกลม
โดยใชวธเชฟเฟ (Scheffe)
สรปผลการศกษา
ผศกษาวเคราะหผลโดยแบงเปน 7 ตอน คอ ตอน
ท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง ตอนท 2 การเลอกซอ
สนคาจากรานคาปลก ตอนท 3 ระดบความคดเหนเกยว
กบการปรบตวเชงกลยทธทางการตลาดของรานคาปลก
ขนาดเลก (โชหวย) ตอนท 4 ระดบความคดเหนเกยวกบ
การปรบตวเชงกลยทธทางการตลาดของรานคาปลก
สมยใหม ตอนท 5 เปรยบเทยบระดบความคดเหนเกยว
กบการปรบตวเชงกลยทธทางการตลาดของรานคาปลก
ขนาดเลก (โชหวย) จำาแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา
อาชพ และรายได ตอนท 6 เปรยบเทยบระดบความคด
เหนเกยวกบการปรบตวเชงกลยทธทางการตลาดของ
รานคาปลกสมยใหม จำาแนกตามเพศ อาย ระดบการ
ศกษา อาชพ และรายได ตอนท 7 เปรยบเทยบระดบ
ความคดเหนเกยวกบการปรบตวเชงกลยทธทางการ
ตลาดของรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคา
ปลกสมยใหม ผลการศกษาสรปไดดงน
ตอนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง
ในการศกษาวจยครงน ขอมลทวไปกลมตวอยาง
ทใชบรการรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคา
ปลกสมยใหม ในเขตอำาเภอเมอง จงหวดนครปฐม สวน
ใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ รอยละ 57.15 สวน
ใหญมอายตำากวา 20 ป คดเปนรอยละ 35.58 สวนใหญ
มระดบการศกษาปรญญาตร คดเปนรอยละ 32.58 สวน
ใหญเปนนกเรยน/นกศกษา คดเปนรอยละ 51.63 และ
สวนใหญมรายไดตำากวา 5,000 บาท คดเปนรอยละ
50.88
ตอนท 2 พฤตกรรมการเลอกซอสนคา
ผลการศกพบวา ผบรโภคทใชบรการรานคาปลก
ขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลกสมยใหมในเขต
อำาเภอเมอง จงหวดนครปฐม สวนใหญชอบซอสนคา
อปโภคบรโภคจากรานคาสะดวกซอ (เซเวน อเลฟเวน แฟ
มลมารท) เปนประจำา คดเปนรอยละ 37.09 และชอบซอ
สนคาประเภทขนมขบเคยว คดเปนรอยละ 35.84 จำานวน
เงนในการซอสนคาตอครงสวนใหญจะตำากวา 100 บาท
คดเปนรอยละ 37.09 ความถในการซอสนคา คอ 1-2
ครงตอสปดาห คดเปนรอยละ 38.10 และความตองการ
สนคาจากรานคาปลก คอ สนคาทระบวนผลตและวน
หมดอายชดเจน / ไมบบสลาย คดเปนรอยละ 37.84
ตอนท 3 และตอนท 4 ระดบความคดเหนเกยว
กบการปรบตวเชงกลยทธการตลาดของรานคาปลก
ขนาดเลก (โชหวย) เปรยบเทยบกบรานคาปลกสมย
ใหม
ผลการศกษา ระดบความคดเหนเกยวกบรานคา
ปลกขนาดเลก (โชหวย) ผบรโภคมความคดเหน โดยภาพ
รวม อยในระดบปานกลางในทกๆ ดาน โดยเรยงลำาดบ
ไดแก กลยทธดานสนคา กลยทธดานราคา กลยทธดาน
การจดจำาหนาย และกลยทธดานการสงเสรมการตลาด
ตามลำาดบ เมอเปรยบเทยบระดบความคดเหนเกยวกบ
รานคาปลกสมยใหม ผบรโภคมความคดเหนโดยภาพ
รวม อยในระดบมาก ในทกๆ ดาน โดยเรยงลำาดบ ไดแก
กลยทธดานสนคา กลยทธดานราคา กลยทธการจด
จำาหนาย กลยทธดานการสงเสรมการตลาด ตามลำาดบ
เมอศกษาระดบความคดเหนเกยวกบรานคาปลกขนาด
เลก (โชหวย) และรานคาปลกสมยใหมเปนรายขอใน
แตละกลยทธ ปรากฏผลดงน
กลยทธดานสนคา พบวา ความคดเหนเกยวกบ
รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)โดยภาพรวมอยในระดบ
ปานกลาง และเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา สนคา
มมาตรฐาน/ไมแตกหกหรอบบสลายกอนถงมอผบรโภค
สนคามตราสญลกษณเปนทยอมรบ และสนคาทวาง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 111
จำาหนายมความหลากหลายอยในระดบปานกลางคอน
ขางไปทางระดบมาก สวนความคดเหนเกยวกบรานคา
ปลกสมยใหมนน โดยภาพรวมอยในระดบมากในทกๆ
ดาน
กลยทธดานราคา พบวา ความคดเหนทผบรโภค
มความคดเหนเกยวกบรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)
โดยภาพรวมอยในระดบปานกลางในทกๆ ดาน แตใน
ดานราคาสนคาถกกวารานคาปลกอนนน ระดบความ
คดเหนอยในระดบปานกลางคอนขางมาก สวนความ
คดเหนเกยวกบรานคาปลกสมยใหมนน โดยภาพรวมอย
ในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการ
ใหเครดตในการซอสนคา/ขายเงนเชอ อยในระดบปาน
กลางแตคอนขางไปทางระดบมาก
กลยทธดานการจดจำาหนาย พบวา ความคดเหน
เกยวกบรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) โดยภาพรวม อย
ในระดบปานกลาง เมอพจารณารายดาน พบวาในดาน
มการเชคสนคาคงเหลอตลอดเวลานน อยในระดบปาน
กลางคอนขางไปในทางระดบมาก สำาหรบความคดเหน
เกยวกบรานคาปลกสมยใหม โดยภาพรวมอยในระดบ
มาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ในดานมการ
บรการจดสงถงบานนนอยในระดบปานกลางคอนขาง
ไปทางระดบมาก
กลยทธดานการสงเสรมการตลาด พบวา ความ
คดเหนเกยวกบรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)โดยภาพ
รวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบ
วา ในดานความเปนกนเองกบลกคาทงลกคาประจำาและ
ขาจร อยในระดบปานกลางคอนขางไปทางระดบมาก
สวนความคดเหนเกยวกบรานคาปลกสมยใหม โดยภาพ
รวมอยในระดบมากในทกๆ ดาน
ตอนท 5 และตอนท 6 เปรยบเทยบระดบความ
คดเหนเกยวกบการปรบตวเชงกลยทธทางการ
ตลาดระหวางรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) กบ
รานคาปลกสมยใหม จำาแนกตามเพศ อาย ระดบ
การศกษา อาชพ และรายได
ผลการศกษาปรยบเทยบระดบความคดเหน
ระหวางรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) กบรานคาปลก
สมยใหมทมผลตอผใชบรการ จำาแนกตาม เพศ อาย
ระดบการศกษา อาชพ และรายได อภปรายผลดงน
เพศ ของผบรโภคทใชบรการรานคาปลกขนาดเลก
(โชหวย)พบวา ผบรโภคทมเพศตางกนมระดบความคด
เหนไมแตกตางกน เมอพจารณารายดาน พบวา ในดาน
กลยทธการจดจำาหนาย ผบรโภคทมเพศตางกนมความ
คดเหนแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ
.05 สวนรานคาปลกแบบสมยใหม พบวา ผบรโภคทม
เพศตางกนมความคดเหนไมแตกตางกนในทกๆ ดาน
อาย ของผบรโภคทใชบรการรานคาปลกขนาดเลก (โช
หวย) พบวา ผบรโภคทมอายตางกนมระดบความคดเหน
แตกตางกน อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 เมอ
พจารณารายดาน พบวา มเพยงดานเดยวทผบรโภคตาง
กนมความคดเหนไมแตกตางกน คอ ดานกลยทธดาน
ราคา สวนความคดเหนเกยวกบรานคาปลกสมยใหม
พบวา ผบรโภคทมอายตางกนมระดบความคดเหนไม
แตกตางกนในทกๆ ดาน
ระดบการศกษา ของผบรโภคทใชบรการรานคา
ปลกขนาดเลก (โชหวย) พบวา ผบรโภคทมระดบการ
ศกษาตางกนมระดบความคดเหนไมแตกตางกนในทกๆ
ดาน สวนความคดเหนเกยวกบรานคาปลกสมยใหม ผ
บรโภคทมระดบการศกษาตางกนมความคดเหนไมแตก
ตางกนในทกๆ ดาน
อาชพ ของผบรโภคทใชบรการรานคาปลกขนาด
เลก (โชหวย) พบวา ผบรโภคทมอาชพตางกนมความคด
เหนแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 ใน
ทกๆ ดาน สวนผบรโภคทใชบรการรานคาปลกสมยใหม
พบวา ผบรโภคทมอาชพตางกนมความคดเหนไมแตก
ตางกนในทกๆ ดาน
รายได ของผบรโภคทใชบรการรานคาปลกขนาด
เลก (โชหวย) พบวา ผบรโภคทมรายไดตางกนมความ
คดเหนแตกตางกนในทกๆ ดาน เมอพจารณารายดาน
พบวา กลยทธดานราคาและกลยทธการจดจำาหนาย
ผบรโภคทมรายไดตางกนมความคดเหนแตกตางกน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL112
อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ.01 สวนกลยทธดาน
สนคาและกลยทธสงเสรมการตลาด ผบรโภคทมรายได
ตางกนมความคดเหนแตกตางกน อยางมนยสำาคญทาง
สถตทระดบ .05 สำาหรบผบรโภคทใชบรการรานคาปลก
สมยใหมนน พบวา ผบรโภคทมรายไดตางกนมความคด
เหนโดยภาพรวมแตกตางกน อยางมนยสำาคญทางสถต
ทระดบ .01 เมอพจารณารายดาน จะเหนวา กลยทธดาน
สนคาและกลยทธดานการจดจำาหนาย ผบรโภคทมราย
ไดตางกนมความคดเหนไมแตกตางกน
ตอนท 7 เปรยบเทยบระดบความคดเหนเกยว
กบการปรบตวเชงกลยทธทางการตลาดของรานคา
ปลกขนาดเลก (โชหวย )และรานคาปลกแบบสมย
ใหม
ผลการศกษา โดยรวมการปรบตวเชงกลยทธ
ทางการตลาดของรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)อยใน
ระดบปานกลาง สวนรานคาปลกสมยใหมอยในระดบ
มาก และเมอเปรยบเทยบการปรบตวเชงกลยทธทางการ
ตลาดของรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) กบรานคาปลก
สมยใหม โดยรวมแลวแตกตางกน อยางมนยสำาคญทาง
สถตทระดบ .01 โดยรานคาปลกสมยใหมมการปรบตว
สงกวารานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ในทกๆ ดาน
จากผลการศกษาจะเหนไดวารานคาปลกขนาดเลก (โช
หวย) ควรมการปรบกลยทธดานการจดจำาหนายเปน
หลกสำาคญ และเปนรานทมกลมเปาหมายเปนบคคลท
มอายนอยและรายไดนอย ถารานคาปลกขนาดเลก (โช
หวย) จะปรบกลยทธควรคำานงถงกลมเปาหมายทอยใน
ระดบลาง เพราะกลมนจะใหความสนใจทจะใชบรการ
จากรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) มากกวารานคาปลก
สมยใหม และมกลมเปาหมายเปนกลมทยงเปนนกเรยน/
นกศกษา เปนสวนใหญ ซงกลมนจะมกระบวนการในการ
ตดสนใจทเรวกวากลมทสามารถหารายไดดวยตนเอง
ดงนน สงทรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ควรจะคำานง
ถงคอควรจะปรบกลยทธอยางไรจงจะสามารถเปนทพง
ของคนทมรายไดนอยและอายนอยได สวนรานคาปลก
แบบสมยใหม เปนรานคาทเหมาะสำาหรบคนทมราย
ไดสง เพราะจากตารางสรปผลการเปรยบเทยบความ
แตกตางการปรบตวเชงกลยทธทางการตลาดของราน
คาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลกสมยใหม
จำาแนกตามปจจยสวนบคคลแลวจะเหนถงความแตก
ตางทางดานรายไดทเกดขนกบกลยทธดานราคาและ
ดานสงเสรมการตลาด โดยกลมนจะมองถงราคาของ
สนคาและการโปรโมชนเปนหลกในการตดสนใจ เพราะ
กลมเปาหมายเปนกลมทสามารถหารายไดดวยตนเอง
จงมกระบวนการในการตดสนใจทไมเรงรบมกจะมการ
ไตรตรองอยางรอบคอบกอนจะตดสนใจซอ และจะเลอก
ผลตภณฑทใหประโยชนสงสด จงทำาใหมองเหนวาราย
ไดเปนตวแปรตวหนงในการจดกลยทธทางการตลาด
อภปรายผล
จากผลการศกษา สามารถอภปรายผลไดดงน
1. ความคดเหนทมตอกลยทธโดยรวมและราย
ดานของรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) อยในระดบ
ปานกลาง สวนของรานคาปลกสมยใหมอยในระดบมาก
เพราะพฤตกรรมและคานยมของผบรโภคเปลยนแปลง
ไป ผบรโภคมความพอใจรานทสามารถเดนเลอกซอ
สนคาไดสะดวก ชอบความทนสมย และบรการครบ
วงจรทสามารถไปใชบรการไดทงครอบครว มความเชอ
วาสนคาของรานคาปลกสมยใหม มคณภาพด สนคาม
มาตรฐาน มการใชกลยทธดานราคา กลยทธการโฆษณา
ประชาสมพนธ กลยทธการใหบรการเสรมพเศษ เพอ
ดงดดใหผบรโภคเขามาซอสนคา แตในขณะเดยวกนผ
บรโภคมองวารานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ไมมการใช
กลยทธในดานตางๆ ทดพอ การดแลสนคาในรานไมทว
ถง ไมมการจดเรยงสนคาใหเปนระเบยบ พนไมสะอาด
สนคามฝนตดเปอนทำาใหสนคาดเกา ประกอบกบรานคา
ปลกขนาดเลก (โชหวย) ไมมการวจยและพฒนาหรอเกบ
ขอมลผบรโภคเพอนำามาปรบเปนกลยทธในการดงดดผ
บรโภคใหมาใชบรการ
2. เปรยบเทยบความแตกตางการปรบตวเชงกล
ยทธของรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) และรานคาปลก
อภปรายผล
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 113
สมยใหม พบวา รานคาปลกสมยใหมมการใชกลยทธใน
การดงดดผบรโภคมากกวารานคาปลกขนาดเลก (โช
หวย) ทงโดยรวมและรายดาน เนองจากรานคาปลก
ขนาดเลก (โชหวย) มสนคาไมหลากหลาย ไมมสาขา
ในการใหบรการไดทวถง รปแบบรานไมทนสมย รานม
ขนาดเลก คบแคบ การจดวางสนคาเปนไปตามความ
สะดวกของผประกอบการโดยไมคำานงถงความตองการ
ของผบรโภคเปนหลก การสงซอสนคามปรมาณนอย
ทำาใหมอำานาจตอรองกบผผลตและจำาหนายสนคานอย
ไมสามารถตอรองราคาสนคาใหลดตำาลงได รวมทงไม
สามารถขอผลประโยชนในรปแบบตางๆ เชน การสง
เสรมการขายตางๆ การขอสนคาเปนของแถม การขอ
สวนลด เปนตน ทำาใหรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)
มตนทนสนคาและการดำาเนนงานสง จงไมสามารถตง
ราคาสนคาใหตำาได ประกอบกบผบรโภคทเปนกลมเปา
หมายหลกจะใชราคาเปนปจจยในการตดสนใจซอสนคา
ดงนน รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)ไมสามารถแขงขน
โดยการใชกลยทธราคาสนคาตำาไดเลย ทำาใหยอดขาย
ลดลง ขาดสภาพคลองในดานของเงนทนหมนเวยน
ตองควบคมคาใชจายตางๆ เพอเปนทนในการปรบปรง
ราน ไมสามารถเกบสนคาคงคลงในปรมาณมากๆ ได จง
ทำาใหสนคาไมหลากหลาย ไมสามารถตอบสนองความ
ตองการของผบรโภคไดมากพอ เมอเปรยบเทยบกบราน
คาปลกสมยใหม จะเปนการดำาเนนงานจากสวนกลาง
ผานสอตางๆ เชน หนงสอพมพ โทรทศน อนเทอรเนต
ทำาใหครอบคลมกลมผบรโภคซงเปนเปาหมายไดทว
ประเทศ รวมทงการไดรบความชวยเหลอจากบรษทผ
ผลตและผจำาหนายสนคาในการสงเสรมการขายรปแบบ
ตางๆ ทจดขนตลอดทงป ทกชวงเทศกาลสำาคญ ทำาใหผ
บรโภคมความสะดวกในการใชบรการจากรานคาปลก
สมยใหมมากกวา
3. ผลการศกษาพบวา รานคาปลกขนาดเลก (โช
หวย) เพศหญงมความคดเหนตอกลยทธดานการจด
จำาหนายมากกวาเพศชาย เพราะ สวนใหญการจบจาย
ใชสอยเพศหญงจะมบทบาทมากกวาเพศชาย และเพศ
หญงจะมความละเอยดในการเลอกซอสนคามากกวา
เพศชาย ดงนน ดานการจดจำาาหนายของรานคาปลก
ขนาดเลก (โชหวย) มสวนในการตดสนใจซอสนคา
เพราะ เปนรานประจำา อยใกลบาน สะดวกในการซอ ใน
กรณเรงดวนกจะตดสนใจซอรานใกลๆ บานเพอความ
สะดวก สอดคลองกบผลการวจยของ ราวด จนปม (2545
: บทคดยอ) กลมอายตำากวา 21 ป มความคดเหนตอ
กลยทธโดยรวมและรายดาน มากกวากลมอาย 31 ปขน
ไป นกเรยน/นกศกษา มความคดเหนตอกลยทธโดยรวม
และรายดาน มากกวา อาชพพนกงาน ขาราชการ นาจะ
เปนเพราะ กลมอายดงกลาว มกระบวนการตดสนใจเรว
เนองจากเปนกลมวยรน ถามความชอบกจะตดสนใจ
ซอโดยไมคำานงถงปจจยตางๆ เพราะกลมนจะไดรายได
จากผปกครอง ยงหารายไดเองไมไดจงไมคำานงถงความ
จำาเปนในการจบจายใชสอย โดยสนคาทเลอกซอสวน
ใหญจะเปนสนคาสนเปลอง ดงนน จงไมคำานงวาจะซอ
สนคาจากทไหน สอดคลองกบผลการวจยของ เฉลมพร
คงสนธ (2547 : บทคดยอ) รายไดตำากวา 5,001 บาท ม
ความคดเหนตอกลยทธโดยรวมและรายดาน มากกวา
10,001 บาทขนไป นาจะเปนเพราะ รานคาปลกขนาด
เลก (โชหวย) มการจำาหนายสนคาขนาดเลกและกลาง
ทมราคาถก สนคาบางรายการสามารถแบงขายได เชน
บหรเปนมวน นำาตาล ขาวสาร แตในขณะเดยวกนราน
คาปลกสมยใหมไมมการแบงขายสนคา ดงนน กลม
รายไดทตำากวา 5,001 บาท จงตองซอสนคาทรานคา
ปลกขนาดเลก (โชหวย) เพราะมการแบงขายและเพอ
ประหยด เนองจากมรายไดตอเดอนนอย สอดคลองกบ
ผลการวจยของ เฉลมพร คงสนธ (2547 : บทคดยอ) สวน
รานคาปลกสมยใหมไมพบความแตกตางกนตามตวแปร
เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และรายได เพราะ ราน
คาปลกสมยใหมสามารถทดแทนรานคาปลกขนาดเลก
(โชหวย)ได เนองจากรานคาปลกสมยใหมมสนคาหลาย
ชนดในการตอบสนองความตองการของผบรโภค มสาขา
ทวประเทศในการใหบรการตลอด 24 ชวโมง การบรการ
ทครบวงจร การบรหารโดยใชกลยทธ 4 P ทประสบความ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL114
สำาเรจ โดยทรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)ไมสามารถ
ปองกนได เปนผลทำาใหผบรโภคมาใชบรการมากขน
ทกเพศ ทกวย จนเกดความเคยชน และอยากกลบมา
ใชบรการของรานคาปลกสมยใหมอก จากผลการศกษา
จะพบวา รานคาปลกสมยใหม มกลยทธทางการตลาดท
ใชไดกบคนทกเพศ ทกวย ทกระดบการศกษา อาชพ และ
รายได สวนรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ยงคงเหมาะ
ทจะเปนทพงของคนทมอายนอยและรายไดนอย
ขอเสนอแนะ
ขอเสนอแนะจากการศกษา
จากการศกษาพบวา เมอเปรยบเทยบรานคาปลก
ขนาดเลก (โชหวย) กบรานคาปลกสมยใหมแลวนน ราน
คาปลกขนาดเลก (โชหวย) ยงตองมการปรบตวเชงกล
ยทธเพอใหสามารถแขงขนกบรานคาปลกแบบสมยใหม
ในแตละดานดงน
1. ดานกลยทธดานสนคา (Product Strategy)
การจะเลอกสนคาเพอจำาหนายใหกบผบรโภค ผประกอบ
การรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)ตองสามารถระบ
ใหไดวากลมผบรโภคทเปนเปาหมายหลกเปนใคร
พฤตกรรมในการซอ สนคาทซอ จำานวนเงนในแตละครง
ทซอ ความถในการซอ เมอไดขอมลจงจะสามารถนำามา
กำาหนดและเลอกสนคาใหตรงตามความตองการของผ
บรโภคกลมเปาหมายไดทงดานราคาและคณภาพ โดย
เฉพาะสนคาทมขนาดเลกและขนาดกลางทมราคาถก
การจดเรยงสนคาตามแบบรานคาปลกสมยใหมกเปน
สงทด แตอาจจะไมเหมาะสมกบรานคาปลกขนาดเลก
(โชหวย) ทกราน เพราะวาลกษณะของผบรโภคแตละ
พนทจะมความแตกตางกน ดงนน การคดเลอกสนคาท
เหมาะสมตองพจารณาประกอบกบขอมลทไดจดทำา ไว
เชน ปจจบนนผบรโภคคำานงถงเรองสงแวดลอม ภาวะ
มลพษ การรกษาสขภาพใหแขงแรง ดงนนสนคาประเภท
ปลอดสารพษ สนคาชวจต จะมโอกาสขายดมากขน และ
ในการจดเรยงสนคาควรใชหลกการดงน
ขอเสนอแนะ
1.1 สนคาขายด สนคาทมอตราการหมนเวยน
สง ควรจดวางไวบรเวณทผบรโภคสามารถสงเกตเหนได
งาย และสะดวกตอการเลอกซอ
1.2 สนคาทสงเสรมการขาย สนคาทจดรายการ
จากบรษทผจำาหนาย ควรจดวางใหเหนเดนชด และควร
ทำาปายแสดงใหผบรโภคทราบดวย
1.3 สนคาใหมทกำาลงอยในชวงแนะนำา และ
มการโฆษณาอยในปจจบน ควรจดวางเรยงไวใหเหน
ชดเจน ทำาปายแสดงใหทราบวา “สนคาใหม”
1.4 สนคาทวๆ ไป ควรจดใหเปนหมวดหม ตด
ปายแสดงกลมสนคาและควรเวนทางเดนไวสำาหรบผ
บรโภคใหเดนเลอกซอสนคาไดสะดวก
2. กลยทธดานราคา (Price Strategy)
รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ควรกำาหนดราคา
ของสนคาทจะจำาหนายใหถกกวาในสายตาของผบรโภค
เพอเปนการจงใจในการซอสนคาของลกคา เนองจาก
ผบรโภคในปจจบนเปลยนไปจากอดต ผบรโภคมการ
ศกษาดขน ระบบสอสารคมนาคมสะดวกและรวดเรว
มากขน สอตางๆ ในการโฆษณาประชาสมพนธสนคา
กคอนขางจะรวดเรวและแพรหลายไดมากทำาใหความร
ตางๆ เกยวกบสนคาสามารถแพรไปไดทวถงและรวดเรว
กวาในอดต กลยทธทางการตลาดจงเปนสงทไมมขด
จำากด มความหลากหลายและคอนขางจะซบซอนมาก
ขนทกวน การพยายามลดตนทนของธรกจของตนเองจง
เปนอกหนงกลยทธเสรมทนาสนใจและนานำาไปใชและ
สนคาทกชนดควรตดปายแสดงราคา หรออาจจะใชวธ
เขยนราคาสนคาไวใตชนวางสนคานน เพราะปจจบน
ผบรโภคจะเปรยบเทยบราคาสนคา และชนตอการซอ
สนคาทมราคาตดไวโดยไมตอรองราคาสนคา
3. กลยทธดานการจดจำาหนาย (Distribution
Strategy)
รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) สวนใหญจะม
ปญหาในเรองของทำาเลทตงและการตกแตงหนาราน
เนองจากสวนใหญเปนรานคาทเปดดำาเนนการมานาน
แลวมทำาเลทดอยใกลแหลงชมชน แตมปญหา คอ ราน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 115
คาไมสะดดตาผบรโภคขาจร ดงนน รานคาปลกขนาด
เลก (โชหวย) สามารถตกแตงบรเวณหนารานใหสะดด
ตา เชน การใชปายผาทมสสนสดใสปกแสดงอยหนา
ราน (ไมควรใชปายแขวนเพราะจะบดบงหนาราน) ควร
มประมาณ 2 ปาย เขยนตวอกษรดงน
แผนปายท 1 เขยนวา “รานคาปลกของคนไทย”
แผนปายท 2 เขยนวา “โปรดชวยกนสนบสนน
รานคาปลกของไทย”
แผนปายควรจะใชสสนทสะดดตาในการเขยน
เพอใหเหนเดนชด รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย)ทกราน
คาควรจะมการตกแตงหนารานใหมลกษณะเหมอนกน
หรอใกลเคยงกนใหมากทสด เพอทวาผบรโภคขาจรจะได
ทราบวานคอรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ทสามารถ
มาใชบรการได รานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ควรมการ
ตรวจเชคสนคาอยตลอดเวลา เพอไมใหเกดเหตการณท
สนคาหมดอาย หรอสนคาไมมเมอผบรโภคตองการ รวม
ถงการดแลความสะอาดของสนคาและรานคาอยเสมอ
4. กลย ทธ ด านการส ง เสร มการตลาด
(Promotion Strategy)
การกำาหนดกลยทธดานการสงเสรมการตลาดนน
สามารถทำาไดหลายวธดงน
4.1 การสงเสรมการขาย คอ การเปดรบเปน
สมาชกและมการบนทกยอดการซอสนคา และขอมล
ตางๆ เกยวกบผบรโภค เพอจะทำาใหผประกอบการทราบ
ขอมลของผบรโภคและขอมลทางการตลาด “ผบรโภค
เดมซองายกวาผบรโภคใหม” “ตนทนการหาผบรโภค
ใหมสงกวาตนทนในการรกษาผบรโภคเดม” “ผบรโภค
ทมความจงรกภกด จะสรางรายไดใหแกเราในระยะ
ยาว” นคอความเชอทนำามาซงกลยทธทางการตลาด
สมยใหม โดยหนมาใหความสำาคญกบผบรโภคเดม
เพอใหผประกอบการสามารถเรยนรพฤตกรรมผบรโภค
และใชขอมลเกยวกบผบรโภคในการบรหารในเรองของ
การเลอกสนคาเพอตรงตามความตองการของผบรโภค
การมระบบฐานขอมลทดเปนสงทจำาเปนอยางมาก การ
จดเกบขอมลของผบรโภคคงไมใชจบลงแคประวตสวน
ตว เชน ชอ-สกล วนเกด สถานทเกด ทอยปจจบน ราย
ไดตอเดอนเพยงเทานน แตพฤตกรรมการใชชวต ความ
ชนชอบตางๆ ไมวาจะเปนอาหาร เครองแตงกาย เรยก
วาเกอบทกเรองเปนสงทมคณคาเปนอยางมาก การสราง
ความเปนมตรในระยะยาวและเปนเครองมออยางดใน
การผกใจผบรโภคไว ดงคำาพดทวา “ความสมพนธทด
และตอเนองยาวนาน ไมไดเกดขนเพยงชวขามคน แต
เกดจากประสบการณทนาประทบใจจนเปนโซทองคลอง
ใจ แนบแนนเสมอนหนงเปนเครอญาตใกลชด และหมน
คอยดแลรกษามนไวตราบนานเทานาน” (สถาบนเพม
ผลผลตแหงชาต, 2550 : 5) การใชกลยทธในการให
บรการทด สรางความสมพนธทด เปนกนเองกบผบรโภค
เปนกลยทธทรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) สามารถ
นำามาใชได ไมวาจะเปนการลด แลก แจก แถม เนอง
ในโอกาสและเทศกาลตางๆ แตในขณะเดยวกนรานคา
ปลกสมยใหมไมสามารถทดแทนในเรองความสมพนธ
ทดของผประกอบการรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) ท
มตอผบรโภคได
4.2 ผประกอบการรานคาปลกขนาดเลก (โช
หวย) ควรสรางความสมพนธกบผประกอบการอนๆ ท
เหนวาเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของ
ผบรโภคในยานนนๆ เชน หนารานทวางกจะชกชวนผ
ประกอบการรานผลไม รานเปดยาง รานไอศกรม เขามา
ขายทำาใหมความหลากหลายของสนคาเพมมากขน
4.3 ในสวนของตวผประกอบการเองตองตงใจ
พฒนาตนเอง มความอดทนสง ตงใจตดตามขาวสาร
ศกษาหาความรใหมๆ จากภาครฐและเอกชน เพอนำา
มาปรบปรงเปลยนแปลงไดตลอดเวลาหากพบวาการท
าแบบเดมจะไมกอใหเกดประโยชนไดมากเทาการปรบ
ตวสกลยทธแบบใหม
4.4 ผประกอบการรานคาปลกขนาดเลก
(โชหวย) ควรเขารบการอบรมเพอพฒนาและเพม
ประสทธภาพ โดยเฉพาะรานคาขนาดเลกและขนาด
กลางทจดโดยภาครฐ เชน กรมการคาภายใน กระทรวง
พาณชย การฝกอบรมจะชวยใหผประกอบการทราบวธ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL116
เอกสารอางอง
การปรบปรงรานคาใหทนสมย วธการออกแบบราน การ
จดวางสนคา การบรรจหบหอ การบรการและการจดการ
บรหารการขาย เพอดงดดใจใหผบรโภคเขามาใชบรการ
การเจรจาตอรองสนคา ระบบการทำาบญชททนสมย รวม
ทงวธการขอสนเชอ การฝกอบรมจะชวยใหผประกอบ
การรานคาปลกขนาดเลก (โชหวย) มความสามารถใน
การแขงขนมากขน ชวยลดความเสยเปรยบดานการ
แขงขนกบธรกจของรานคาปลกสมยใหมได
ขอเสนอแนะสำาหรบการศกษาครงตอไป
การศกษาในครงนเปนการศกษาเชงสำารวจถง
ระดบความคดเหนเกยวกบกลยทธทางการตลาดเพอ
เปนแนวทางในการนำาไปปรบปรงเปลยนแปลงวธการ
ดำาเนนการของรานคาปลกใหตรงตามความตองการและ
ความพงพอใจของบรโภค การศกษาในครงตอไปควร
นำาแนวทางในเรองของกลยทธทางการตลาดทไดศกษา
ไว ไปดำาเนนการศกษาเชงทดลองและพฒนา โดยสราง
แบบสอบถามถงความพงพอใจของผบรโภค เพอเปรยบ
เทยบความพงพอใจของผบรโภคกอนทจะปรบกลยทธ
ทางการตลาดและความพงพอใจของผบรโภคภายหลง
จากปรบกลยทธทางการตลาด
เฉลมพร คงสนธ. 2547. การพฒนากลยทธการตลาดรานโชวหวย : กรณศกษาผประกอบการ รานโชว
หวยเขตดอนเมอง. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏพระนคร.
เชดชย ธระแพง. 2547. กลยทธการตลาด. เพชรบร : มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร.
ดารงศกด ชยสนท และ สน เลศแสวงกจ. 2546. การขายปลกและการขายสง. กรงเทพฯ : วงอกษร.
ธงชย สนตวงษ. 2538. การตลาดสาหรบนกบรการ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพาณชย.
ธานนทร ศลปจาร. 2548. การวจยและวเคราะหขอมลทางสถต. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร
:มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
ผสด รมาคม. 2540. การบรหารธรกจขนาดยอม. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
ไพโรจน ปยะวงศวฒนา. 2545. การจดการเชงกลยทธ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
รงสรรค เลศในสตย. 2549. การตลาดเชงกลยทธเพอความสาเรจสาหรบผบรหาร SMEฯ. กรงเทพฯ :
พมพดการพมพ.
ราวด จนปม. 2545. ปจจยทมผลตอการตดสนใจในการเลอกใชบรการรานคาปลกของผบรโภค.
วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.
ศรวรรณ เสรรตน และคณะ. 2543. นโยบายผลตภณฑและราคา. กรงเทพฯ : ธนธชการพมพ.
. 2546. การบรหารการตลาดยคใหม. กรงเทพฯ : ธรรมสาร.
สดาพร กณฑลบตร. 2549. หลกการตลาดสมยใหม. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
สวมล แมนจรง. 2546. การจดการการตลาด. กรงเทพฯ : เอช. เอน. กรป.
อดลย จาตรงคกล. 2542. การบรหารการตลาด กลยทธ และยทธวธ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
อธวฒน ทรพยไพฑรย. 2545. 6 อภมหาอาณาจกรธรกจคาปลกคาสง. กรงเทพฯ : ฐานรวมหอ.
เอกสาร
อางอง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 117
บทคดยอ
การวจยครงน มวตถประสงคเพอการศกษา เกยว
กบความพงพอใจในการทำางานของพนกงาน บรษท บาง
กอกพลาสแพค 99 จำากดใน 8 ดาน ประกอบดวย ดาน
ลกษณะงาน ดานการยอมรบนบถอ ดานโอกาสความ
กาวหนาในการทำางาน ดานนโยบายในการบรหาร ดาน
ความสมพนธระหวางบคคล ดานสภาพแวดลอมในการ
ทำางาน ดานความมนคงในงานและชอเสยงและดานผล
ตอบแทนและสวสดการ โดยจำาแนกตาม เพศ อาย ระดบ
การศกษา ประสบการณในการทำางาน และรายไดเฉลย
ตอเดอน
กลมประชากรทใชใน การศกษาครงน คอ พนกงาน
บรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากดจำานวนทงสน 97
คน โดยเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปน
แบบสอบถาม และสถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก
คาสถตรอยละ(Percentage)และสถตไคว-สแควร (Chi-
square test)
ผลการศกษาพบวาพนกงานทตอบแบบสอบถาม
สวนใหญเปนเพศหญง อายตำากวา 30 ป มระดบการ
ศกษาตำากวาปรญญาตร มประสบการณในการทำางาน
ตำากวา 5 ป และมรายไดเฉลยตอเดอนตำากวา 15,000
บาท ความพงพอใจในการทำางานโดยรวม มระดบความ
พงพอใจอยในระดบปานกลางและความพงพอใจใน
การทำางาน ดานลกษณะงาน ดานการยอมรบนบถอ
ดานโอกาสความกาวหนาในการทำางาน ดานนโยบาย
ในการบรหาร ดานความสมพนธระหวางบคคล ดาน
สภาพแวดลอมในการทำางาน ดานความมนคงในงาน
และชอเสยงและดานผลตอบแทนและสวสดการ มระดบ
ความพงพอใจอยในระดบปานกลาง นอกจากนยงพบวา
พนกงานทม เพศ อาย ระดบการศกษา ประสบการณ
ในการทำางานและรายไดเฉลยตอเดอนทแตกตางกนม
ความพงพอใจในการทำางานโดยรวมไมแตกตางกน
ผลการศกษาทำาใหทราบถงความสอดคลอง
ระหวางดานลกษณะงาน กบคณลกษณะสวนบคคลโดย
จำาแนก เพศ อาย ระดบการศกษา ประสบการณในการ
ทำางานและรายไดเฉลยตอเดอนมความสมพนธกนอยาง
ไมมนยสำาคญ ดานการยอมรบนบถอ กบคณลกษณะ
สวนบคคลโดยจำาแนก เพศ อาย มความสมพนธกน
อยางมนยสำาคญ ระดบการศกษา ประสบการณในการ
ทำางานและรายไดเฉลยตอเดอน มความสมพนธกนอยาง
ไมมนยสำาคญ ดานโอกาสความกาวหนาในการทำางาน
กบคณลกษณะสวนบคคลโดยจำาแนก เพศ ระดบการ
ศกษา มความสมพนธกนอยางมนยสำาคญ และ อาย
ประสบการณในการทำางานและ
รายไดเฉลยตอเดอน มความสมพนธกนอยางไมมนย
สำาคญ ดานนโยบายในการบรหาร กบคณลกษณะ
ความพงพอใจในการทำางานบรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด
บญรบ เจรญสข*
*นสตปรญญาโท หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต วทยาลยทองสข
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL118
สวนบคคลโดยจำาแนก เพศ อาย ระดบการศกษา
ประสบการณในการทำางานและรายไดเฉลยตอเดอน
และมความสมพนธกนอยางไมมนยสำาคญ ดานความ
สมพนธระหวางบคคล กบคณลกษณะสวนบคคล
โดยจำาแนก เพศ ระดบการศกษา และรายไดเฉลย
ตอเดอน มความสมพนธกนอยางไมมนยสำาคญ ดาน
สภาพแวดลอมในการทำางาน กบคณลกษณะสวน
บคคลโดยจำาแนก เพศ และอาย ประสบการณในการ
ทำางานและรายไดเฉลยตอเดอน มความสมพนธกน
อยางไมมนยสำาคญ ดานความมนคงในงานและชอ
เสยง กบคณลกษณะสวนบคคลโดยจำาแนก เพศ อาย
ประสบการณในการทำางานและรายไดเฉลยตอเดอน
มความสมพนธกนอยางไมมนยสำาคญ สวนระดบการ
ศกษา มความสมพนธกนอยางมนยสำาคญ ดานผล
ตอบแทนและสวสดการกบคณลกษณะสวนบคคลโดย
จำาแนก เพศ อาย ระดบการศกษา ประสบการณในการ
ทำางานและรายไดเฉลยตอเดอน มความสมพนธกนอยาง
ไมมนยสำาคญ .
Abstract
The objective of this study was to find out the
working satisfaction of officer in Bangkokplastpack
99 Co., Ltd. in 8 aspects consisted of job
characteristic, recognition, chance of working
progression, policy of administration, interperson
relationship, working environment, working stability
and reputation and compensation and welfare
classified by gender, age, education, working
experience and average monthly income.
The population in this study was 97 officers
working in Bangkokplastpack 99 Co., Ltd. The
needed instrument for gathering data was in form
of questionnaire. The statistics for analyzing data
were percentage and chi - square test.
The results revealed that the majority was
female, had age younger than 30 years old, got
lower than Bachelor’s degree in education, had
working experience lower than 5 years and had
average monthly income lower than 15,000 Baht.
The level of working satisfaction was in the moderate
level for overall view. The working satisfaction in
aspect of job characteristic, recognition, chance
of working progression, policy of administration,
interperson relationship, working environment,
working stability and reputation and compensation
and welfare was in moderate level for all aspects.
The officers of different gender, age, education,
working experience and average monthly income
had no difference in working satisfaction for overall.
The results presented the relation between
the aspect of job characteristic and personal
characteristic of gender, age, education, working
experience and average monthly income was
insignificant. The relation between the aspect of
recognition and personal characteristic of gender
and age was significant but the aspect of recognition
and personal characteristic of education, working
experience and average monthly income was
insignificant. The relation between the aspect
of chance of working progression and personal
characteristic of education, working experience
and average monthly income was insignificant.
The relation between the aspect of policy of
administration and personal characteristic of
gender, age, working experience and average
monthly income was insignificant. The relation
between the aspect of interperson relationship
and personal characteristic of gender, education,
working experience and average monthly income
was insignificant. The relation between the aspect
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 119
of working environment and personal characteristic
of gender, age, working experience and average
monthly income was insignificant. The relation
between the aspect of working stability and
reputation and personal characteristic of gender,
age, working experience and average monthly
income was insignificant but the aspect of working
stability and reputation and personal characteristic
of education was significant. The relation between
the aspect of compensation and welfare and
personal characteristic of gender, age, education,
working experience and average monthly income
was insignificant.
บทนำา
โลกปจจบนซงอยในยคโลกาภวตน (globalization)
สภาวะ เศรษฐกจในธ รก จอตสาหกรรมการฉด
พลาสตกประเภทแพคเกจจง ทงในประเทศและตาง
ประเทศมการแขงขนทางดานการตลาดในระดบสง
(competitiveness)มมมองของการทำาธรกจจากในระดบ
ภายในประเทศไดมการเปลยนแปลงเขาสรปแบบของ
การทำาธรกจระดบโลกมากยงขน เหตผลจากระบบการ
ขนสงระหวางประเทศมความเจรญกาวหนามากยงขน
รวมทงการเกดขนของตลาดใหมๆ ไดแกการเปดประเทศ
จนและกลมทางยโรปตะวนออกอกทงพฤตกรรมของ
ผบรโภคเปลยนไปสวนใหญหนมาใหความสำาคญทาง
ดานคณภาพของผลตภณฑมากขนซงทำาใหบรษทหรอ
ผประกอบการตางกตองกำาหนดแผนกลยทธ (Strategic
Plan) เพอทจะพฒนาผสงมอบและองคกรของตนให
สามารถแขงขนไดในสภาพสถานะเศรษฐกจ และตอบ
สนองความตองการของผบรโภคทมความซบซอนมาก
ขนในปจจบน โดยจะตองบรหารใหอยภายใต การผลต
ดวยตนทนทตำา แตมคณภาพสง การเปลยนแปลงใน
โลกของธรกจในปจจบน ทำาใหองคการตาง ๆ ตองเผชญ
กบการแขงขนทมากขนมความเสยงทสงขน เผชญกบ
ปญหาและสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปอยาง
รวดเรว อนเนองมาจากการเปลยนแปลงดานเศรษฐกจ
การเมองสงคม และเทคโนโลยผลกระทบดงกลาวขาง
ตนทำาใหองคการตาง ๆ ตองมการปรบเปลยนในหลาย
ๆ ดาน เชน มการนำาเทคโนโลยททนสมยเขามาใชใน
องคการ มการปรบเปลยนกลยทธการบรหารขององคกร
และสงทสำาคญอกสงหนงคอการบรหารทรพยากรมนษย
ใหเหมาะสม ซงถอเปนหนงในองคประกอบทสำาคญของ
การบรหารจดการเพอใหองคการสามารถแขงขนและ
เตบโตอยางยงยนไวในอนาคต ทรพยากรทางการบรหาร
จดการประกอบดวย 6 M’S (Management resources)
ไดแก คน (Man) เงน (Money) วตถดบ (Material)
เครองจกร (Machine) บรหารจดการ (Method) ตลาด
(Market) (ศรวรรณ เสรรตน.2545: 18) องคการแตละ
องคการมปรมาณทรพยากรทแตกตางกน และคนเปน
ทรพยากรทางการบรหารจดการทสำาคญทสด ถอเปน
หวใจของความสำาเรจทจะผลกดนใหเปาหมายของ
องคการบรรลตามวตถประสงคอยางมประสทธภาพและ
ประสทธผลความพงพอใจในการทำางานของบคลากรใน
องคการมผลตอความสำาเรจของงานและองคการรวมถง
ความสขของผทำางานดวย องคการใดกตามหากบคลากร
ในองคการไมมความพงพอใจในการทำางานกจะเปนเหต
ใหผลงานตกตำา คณภาพลดลง การลาออกจากงานท
สง หรออาจกอใหเกดปญหาอน ๆ ตามมาไดอก ในทาง
ตรงขามหากองคกรมบคลากรทมความพงพอใจในการ
ทำางานสงจะมผลบวกตอการปฏบตงานและผลงาน ดง
นนในองคการทกประเภท หนวยงานทกระดบ ผบรหาร
ตางตระหนกดวาความสำาเรจหรอความลมเหลวของ
องคการทเกดขนนน คนเปนปจจยหลก ผปฏบตงาน
ทกคน และทกระดบตางกเปนทรพยากร ทสงคายงของ
องคการ เพราะคนเปนผใช ดแล ควบคม รกษา สราง
เสรมสถานภาพทางกายและทางเศรษฐกจขององคกร
(ลกษณา หมนจกร. 2538 : 6)
ปจจบน บรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด
ดำาเนนธรกจอยในอตสาหกรรมประเภทแพคเกจจง
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL120
ผลตขวดและฝาบรรจนำามนพช,นำาดมและนำาผลไมทก
ชนด ซงมการแขงขนกนอยางรนแรงทงในดานราคาและ
คณภาพ อกทงยงมการเปลยนแปลงของเทคโนโลยอยาง
รวดเรว บรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากดไดตงเปา
หมายทางธรกจเพอเปนผนำาอนดบทหนงในการดำาเนน
ธรกจอตสาหกรรมประเภทแพคเกจจง ผลตขวดและฝา
บรรจนำามนพช,นำาดมและนำาผลไมทกชนดตลอดไป ถง
แมวาในปจจบนมมการแขงขนในตลาดสงอกทงอยใน
ชวงกระแสเศรษฐกจโลกขาลง ทำาใหบรษทตองเผชญ
กบอปสรรคในการดำาเนนงานตางๆบาง แตบรษทก
มองอปสรรคตางๆเหลานเปนความทาทายขององคกร
ในการทจะรกษาความเปนผนำาและสามารถแขงขนได
ทงในปจจบนและอนาคตดงนนบรษท จงตองใหความ
สำาคญตอการบรหารทรพยากรทางการบรหารจดการใน
ทกๆ ดานโดยเฉพาะอยางยงการบรหารจดการทรพยากร
มนษยในองคการ โดยเฉพาะในเรองความพงพอใจใน
การทำางาน (ปรยาพร วงศอนตรโรจน.2535:143) ได
กลาวถงความสำาเรจของความพงพอใจในการทำางาน
วาความพงพอใจในการทำางานของบคคลในองคกรม
ผลตอความสำาเรจของงานและองคกรรวมทงความสข
ของผทรวมทำางานดวย ดงนนการสรางความพงพอใจ
ในการทำางานจงเปนกญแจสำาคญหรอเปนหวใจของการ
ทำางานอยางมประสทธภาพเพราะการทำางานดวยความ
สมครใจ ของผปฏบตงานเองนอกจากนความพงพอใจใน
การทำางานยงเปนเครองหมายแสดงถงประสทธภาพของ
การปฏบตงานและภาวะผนำาของผบรหารงานองคกรนน
ใหมากทสด
ทางตรงขาม ขอมลสภาพการดำาเนนงานทผานมา
ของบรษท พบวาบรษทตองประสบกบปญหาการสญเสย
บคลากรทชำานาญในการปฏบตงานอตราการเขาออก
ของพนกงานมสง ซงมผลกระทบตองานหนวยงานการ
ผลตสนคาและการควบคมคณภาพการผลตของบรษท
ใหไดตามมาตรฐาน ทลกคากำาหนดเปนอยางยงอกทง
บรษทตองเสยเวลาและคาใชจายในการสรรหาและ
พฒนาบคลากรอยเสมอ ขอมลขางตน อาจอนมานได
วา มสญญานของความไมพงพอใจในการปฏบตงานเกด
ขนกบกจการ ดวยเหตนจงเปนสาเหตใหผวจยในฐานะ
ทเปนผบรหารระดบกลางของบรษท มความสนใจทจะ
ทำาการวจยความพงพอใจในการทำางานของพนกงาน
ของบรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด เพอเปนการ
สนบสนนใหเกดการบรหารองคการอยางมประสทธภาพ
เพอทำาใหองคการบรรลเปาหมายตามวตถประสงคทตง
ไว และเพอการธำารงรกษาไวซงพนกงานทมคณภาพและ
สามารถสรางสรรคสงทเปนประโยชนตอสงคมและสวน
รวมตอไป
การวจยครงนผวจยใชแนวคดทฤษฎ 2 ปจจยของ
เฮอรซเบรก ( Herzberg’s two factor Theory) ซงได
แบงปจจยทมผลตอความพงพอใจในการปฏบตงาน
ออกเปน 2 ปจจยคอปจจยจงใจ (Motivation Factors)
และปจจยการบำารงรกษา (Maintenance Factors) ซงผ
วจยไดพจารณาเลอกศกษาเฉพาะองคประกอบทมความ
สมพนธกบลกษณะการปฏบตงานของพนกงาน บรษท
บางกอกพลาสแพค 99 จำากด คอ ปจจยจงใจ ไดแก
ดานลกษณะงาน ดานการยอมรบนบถอ ดานโอกาส
ความกาวหนาในการทำางาน สวนปจจยการบำารงรกษา
ไดแก ดานนโยบายในการบรหาร ดานความสมพนธ
ระหวางบคคล ดานสภาพแวดลอมในการทำางาน ดาน
ความมนคงในงานและชอเสยง และดานผลตอบแทน
และสวสดการ
วตถประสงค
1. เพอศกษาความพงพอใจในการทำางานของ
พนกงาน บรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด ดาน
ลกษณะงานดานการยอมรบนบถอ ดานโอกาสความ
กาวหนาในการทำางาน ดานนโยบายในการบรหาร ดาน
ความสมพนธระหวางบคคล ดานสภาพแวดลอมในการ
ทำางาน ดานความมนคงในงานและชอเสยง และดานผล
ตอบแทนและสวสดการ
2. เพอเปรยบเทยบความพงพอใจในการทำางาน
ของพนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 121
จำาแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษา ประสบการณใน
การทำางาน และรายไดเฉลยตอเดอน
กรอบแนวคดทใชในการศกษาวจย
1. ขอบเขตดานประชากร
ประชากรทใชในการวจยครงน คอพนกงาน บรษท
บางกอกพลาสแพค 99 จำากด จำานวน 9 แผนก โดยม
พนกงานรวมทงหมด 130 คน ตวแปรทใชในการทำาวจย
ประกอบดวยตวแปรตนและตวแปรตาม
2. ขอบเขตดานเนอหา
ผวจยใชแนวคดทฤษฎ 2 ปจจยของเฮอรซเบรก
(Herzberg’s two factor Theory)ซงไดแบงปจจยท
มผลตอความพงพอใจในการปฏบตงานออกเปน 2
ปจจยคอปจจยจงใจ (Motivation Factors) และปจจย
การบำารงรกษา (Maintenance Factors) ซงผวจยได
พจารณาเลอกวจยเฉพาะองคประกอบทมความสมพนธ
กบลกษณะการปฏบตงานของพนกงานบรษท บางกอก
พลาสแพค 99 จำากด คอ ปจจยจงใจ ไดแก ดานลกษณะ
งาน, ดานการยอมรบนบถอ ,ดานโอกาสความกาวหนา
ในการทำางาน สวนปจจยการบำารงรกษา ไดแก ดาน
นโยบายในการบรหาร, ดานความสมพนธระหวางบคคล
,ดานสภาพแวดลอมในการทำางาน, ดานความมนคงใน
งานและชอเสยง และดานผลตอบแทนและสวสดการ
3. ขอบเขตดานตวแปร
ตวแปรทใชในการทำาวจย ประกอบดวยตวแปรตน
หรอตวแปรอสระ และตวแปรตาม
3.1 ตวแปรตนหรอตวแปรอสระ (Independent
Variables) แบงเปนดงนปจจยขอมลสวนบคคล ไดแก
3.1.1 เพศ
3.1.2 อาย
3.1.3 ระดบการศกษา
3.1.4 ประสบการณในการทำางาน
3.1.5 รายไดเฉลยตอเดอน
3.2 ตวแปรตาม (Dependent Variables)
ไดแกความพงพอใจในการทำางานของพนกงาน บรษท
บางกอกพลาสแพค 99 จำากด
3.2.1 ดานลกษณะงาน
3.2.2 ดานการยอมรบนบถอ
3.2.3 ดานโอกาสความกาวหนาในการ
ทำางาน
3.2.4 ดานนโยบายในการบรหาร
3.2.5 ดานความสมพนธระหวางบคคล
3.2.6 ดานสภาพแวดลอมในการทำางาน
3.2.7 ดานความมนคงในการทำางานและ
ชอเสยง
3.2.8 ดานผลตอบแทนและสวสดการ
4. ขอบเขตดานระยะเวลา
การใชเวลาในการเกบขอมล การแจกแบบสอบถาม
การวเคราะหขอมลเปนระยะเวลา 4 เดอน ตงแตเดอน
พฤษภาคม - สงหาคม 2554
ประโยชนทคาดวาจะไดรบ
1. ทำาใหทราบถงความพงพอใจในการทำางาน
ของพนกงาน บรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากดดาน
ลกษณะงาน ดานการยอมรบนบถอ ดานโอกาสความ
กาวหนาในการทำางาน ดานนโยบายในการบรหาร ดาน
ความสมพนธระหวางบคคล ดานสภาพแวดลอมในการ
ทำางาน ดานความมนคงในงานและชอเสยง และดานผล
ตอบแทนและสวสดการ มาเปนแนวทางในการปรบปรง
และพฒนาเพอใหพนกงานเกดความพงพอใจในการ
ทำางานอยางยงยน
2. ทำ า ใ ห ท ร า บ ถ ง ค ว า ม ส ม พ น ธ ร ะ ห ว า ง
คณลกษณะสวนบคคลของพนกงานบรษทบางกอก
พลาสแพค 99 จำากด จำาแนกตาม เพศ อาย ระดบการ
ศกษา ประสบการณในการทำางาน และรายไดเฉลยตอ
เดอน นำาขอมลทไดเสนอตอผบรหารระดบสงเพอการ
ตดสนใจปรบปรงและพฒนาเพอใหเกดความ พงพอใจ
อยางยงยน
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL122
ประชากรและกลมตวอยาง
1. ประชากรทใชในการคนควาศกษาครงน คอ
พนกงานประจำาของบรษท บางกอกพลาสแพค 99
จำากด จำานวน 9 แผนก โดยมพนกงานรวมทงหมด 130
คน (ทมา : ฝายทรพยากรมนษย ณ วนท 4 พฤษภาคม
2554 )
2. กลมตวอยางเนองจากทราบจำานวนประชากร
ทแนนอน ผวจยจงกำาหนดขนาดตวอยางโดยใชตาราง
สำาเรจทคำานวณไดจากสตรของเครซและมอรแกน (R.V.
Krejcie & D.W. Morgan)
ตาราง ขนาดของกลมตวอยางของเครซและมอรแกน ทระดบความเชอมน 95%
N s N s N s N s
10 10
15 14
20 19
25 24
30 28
35 32
40 36
45 40
50 44
55 48
60 52
65 56
70 59
75 63
80 66
85 70
90 73
95 76
100 80
110 86
120 92
130 97
140 103
150 108
160 113
170 118
180 123
190 127
200 132
210 135
220 140
230 144
240 148
250 152
260 155
270 159
280 162
290 165
300 169
320 175
340 181
360 186
380 191
400 196
420 201
440 205
460 210
480 214
500 217
550 226
600 234
650 242
700 248
750 254
800 260
850 265
900 269
950 274
1000 278
1100 285
1200 291
…… ….
2000 322
2200 328
2400 331
2600 335
2800 338
3000 341
3500 347
4000 350
4500 354
5000 357
6000 361
7000 364
8000 367
9000 368
10000 370
15000 375
20000 377
30000 379
40000 380
50000 381
75000 382
1000000 384
ทมา : R.V. Krejcie & D.W. Morgan. 1970
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 123
เครองมอทใชในการวจยครงน ไดแก แบบสอบถาม
(Questionnaire) ซงแบงออกเปน 3 ตอนคอ
ตอนท 1 คณลกษณะสวนบคคล ของพนกงาน
บรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด แบบสอบถาม
ใหเลอกตอบ (Check List) โดยจะมคำาถามเกยวกบ
สถานภาพของผ ตอบแบบสอบถามตามตวแปรท
กำาหนดไว คอ เพศ อาย ระดบการศกษา ประสบการณ
ในการทำางาน และระดบรายไดเฉลยตอเดอน
ตอนท 2 เปนแบบสอบถามความคดเหนของ
บคคลเกยวกบระดบความพงพอใจในการปฏบตงาน
ของพนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด ม
ลกษณะเปนแบบปลายปด ไดแกปจจยดานลกษณะงาน
ดานการยอมรบนบถอ ดานโอกาสความกาวหนาในการ
ทำางาน สวนปจจยการบำารงรกษา ไดแก ดานนโยบายใน
การบรหาร ดานความสมพนธระหวางบคคล ดานสภาพ
แวดลอมในการทำางาน ดานความมนคงในงานและชอ
เสยง และดานผลตอบแทนและสวสดการ โดยแตละขอ
เปนการใหความสำาคญในแตละเรอง มคำาตอบใหเลอก
ลกษณะคำาถามแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating
Scale) 5 ระดบตามแนวความคดของลเคอรท สเกล
(Likert Scale)
การแสดงระดบของคะแนนเฉลย พจารณาจาก
คะแนนของคำาตอบ โดยแบงออกเปน 5 ระดบ คอ ระดบ
ความสำาคญมากทสด ระดบความสำาคญมาก ระดบ
ความสำาคญปานกลาง ระดบความสำาคญนอย และ
ระดบความสำาคญนอยทสด
ตอนท 3 เปนการสอบถามแบบเปดเกยวกบขอ
เสนอแนะและขอคดเหนทเกยวกบความพงพอใจในการ
ปฏบตงานของพนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99
จำากด
ผลการวจย
ตอนท 1 คณลกษณะสวนบคคลของผตอบ
แบบสอบถาม
สรปผลการวจยเรอง ความพงพอใจในการทำางาน
ของพนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99จำากด จาก
ขอมลทวไปตามสถานภาพสวนบคคล ของผตอบ
แบบสอบถาม โดยจำาแนกตาม เพศ อาย ระดบการ
ศกษา ประสบการณในการทำางาน และรายไดเฉลยตอ
เดอนโดยไดแยกผลการวเคราะหดงน
ผลการวจยพบวาความพงพอใจในการทำางานของ
พนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99จำากด ผตอบ
แบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย
มอายตำากวา 30 ป มการศกษาระดบตำากวาปรญญาตร
มประสบการณตำากวา 5ปและมรายไดเฉลยตอเดอนตำา
กวา 15,000 บาท
ตอนท 2 ขอมลของผตอบแบบสอบถามเกยว
กบระดบความพงพอใจในการปฏบตงานของ
พนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด
ผลการวเคราะหขอมลตามเกยวกบระดบความพง
พอใจในการปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม โดย
จำาแนกตามประกอบดวย คอ ปจจยจงใจ ไดแก ดาน
ลกษณะงาน, ดานการยอมรบนบถอ ,ดานโอกาสความ
กาวหนาในการทำางาน สวนปจจยการบำารงรกษา ไดแก
ดานนโยบายในการบรหาร, ดานความสมพนธระหวาง
บคคล ,ดานสภาพแวดลอมในการทำางาน, ดานความ
มนคงในงานและชอเสยง และดานผลตอบแทนและ
สวสดการ
ดานลกษณะงาน
ผลการวจยพบวาความพงพอใจในการทำางานของ
พนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99จำากด ผตอบ
แบบสอบถามสวนใหญในหวขอ ดานลกษณะงานมาก
ทสดอยในระดบปานกลางจำานวน 61 คนคดเปนรอย
ละ 62.9 รองลงมาระดบมากจำานวน 20 คนคดเปนรอย
ละ 20.6 ระดบนอยจำานวน 15 คนคดเปนรอยละ 15.5
ระดบมากทสดจำานวน 1คนคดเปนรอยละ 1.0
ดานการยอมรบนบถอ
ผลการวจยพบวาความพงพอใจในการทำางานของ
พนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด ผตอบ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL124
แบบสอบถามสวนใหญในหวขอ ดานการยอมรบนบถอ
มากทสดอยในระดบปานกลางจำานวน 43 คนคดเปนรอย
ละ 44.3 รองลงมาระดบมากจำานวน 33 คนคดเปนรอย
ละ 34.0 ระดบนอยจำานวน 11 คนคดเปนรอยละ 11.3
ระดบมากทสดจำานวน 6 คนคดเปนรอยละ 6.2 และ
ระดบนอยทสดจำานวน 4 คน คดเปนรอยละ 4.1
ดานโอกาสกาวหนาในการทำางาน
ผลการวจยพบวาความพงพอใจในการทำางานของ
พนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99จำากด ผตอบ
แบบสอบถามสวนใหญในหวขอ ดานโอกาสกาวหนาใน
การทำางานมากทสดอยในระดบปานกลางจำานวน 65 คน
คดเปนรอยละ 67.0 รองลงมาระดบมากจำานวน 16
คนคดเปนรอยละ 16.5 ระดบนอยจำานวน 16 คนคดเปน
รอยละ 16.5
ดานนโยบายในการบรหาร
ผลการวจยพบวาความพงพอใจในการทำางานของ
พนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด ผตอบ
แบบสอบถามสวนใหญในหวขอ ดานนโยบายในการ
บรหารมากทสดอยในระดบปานกลางจำานวน 60 คนคด
เปนรอยละ 61.9 รองลงมาระดบนอยจำานวน 19 คนคด
เปนรอยละ 19.6 ระดบมากจำานวน 14 คนคดเปนรอย
ละ 14.4 ระดบมากทสดจำานวน 2 คนคดเปนรอยละ 2.1
และระดบนอยทสดจำานวน 2 คน คดเปนรอยละ 2.1
ดานความสมพนธระหวางบคคล
ผลการวจยพบวาความพงพอใจในการทำางานของ
พนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด ผตอบ
แบบสอบถามสวนใหญในหวขอ ดานความสมพนธ
ระหวางบคคลมากทสดอยในระดบปานกลางจำานวน
56 คนคดเปนรอยละ 57.6รองลงมาระดบมากจำานวน
18 คนคดเปนรอยละ 18.6 ระดบนอยจำานวน 17 คนคด
เปนรอยละ 17.5 ระดบนอยทสดจำานวน 6 คนคดเปน
รอยละ 6.2
ดานสภาพแวดลอมในการทำางาน
ผลการวจยพบวาความพงพอใจในการทำางานของ
พนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99จำากด ผตอบ
แบบสอบถามสวนใหญในหวขอ ดานสภาพแวดลอมใน
การทำางานมากทสดอยในระดบปานกลางจำานวน 44 คน
คดเปนรอยละ 45.4 รองลงมาระดบนอยจำานวน 25 คน
คดเปนรอยละ 25.8 ระดบมากจำานวน 24 คนคดเปนรอย
ละ 24.7 ระดบมากทสดจำานวน 2 คนคดเปนรอยละ 2.1
และระดบนอยทสดจำานวน 2 คนคดเปนรอยละ 2.1
ดานความมนคงในงานและชอเสยง
ผลการวจยพบวาความพงพอใจในการทำางานของ
พนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด ผตอบ
แบบสอบถามสวนใหญในหวขอ ดานความมนคงในงาน
และชอเสยงมากทสดอยในระดบปานกลางจำานวน 44
คนคดเปนรอยละ 45.4 รองลงมาระดบนอยจำานวน 17
คนคดเปนรอยละ 17.5 ระดบมากจำานวน 9 คนคดเปน
รอยละ 9.3
ดานผลตอบแทนและสวสดการ
ผลการวจยพบวาความพงพอใจในการทำางานของ
พนกงานบรษท บางกอกพลาสแพค 99 จำากด ผตอบ
แบบสอบถามสวนใหญในหวขอดานผลตอบแทนและ
สวสดการ มากทสดอยในระดบปานกลางจำานวน 54 คน
คดเปนรอยละ 55.7 รองลงมาระดบมากจำานวน 31 คน
คดเปนรอยละ 32 ระดบนอยจำานวน 9 คน คดเปนรอย
ละ 9.3 ระดบนอยทสดจำานวน 3 คนคดเปนรอยละ 3.1
ขอเสนอแนะ
จากการวจยคนควาครงน ทำาใหทราบถงความพง
พอใจในการทำางานของพนกงานบรษท บางกอกพลาส
แพค 99จำากดซงการสรางและสงเสรมเพอยกระดบค
วามพงพอใจ ถอวาเปนสงจำาเปนสำาหรบองคกรและผ
บรหารในทกระดบทจะตองสรางใหเกดขนในหนวยงาน
ของตน เพราะสงนเปนกญแจดอกสำาคญของการทจะให
พนกงานทำางานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล
ผวจยมขอเสนอแนะดงน
1. ดานลกษณะงานพนกงานมความพงพอใจอย
ในระดบปานกลาง ดงนน ผบรหารควรจะตระหนกถง
การออกแบบหรอมอบหมายงาน ใหการทำางานมความ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 125
นาสนใจ มความทาทาย มโอกาสไดใชความคดรเรม
สรางสรรคและอำานาจในการตดสนใจงานทไดรบมอบ
หมาย เพอใหเกดความพงพอใจในการทำางาน และ
ทำางานอยางมประสทธภาพและประสทธผลมากขน
2. ดานการยอมรบนบถอพนกงานมความพงพอใจ
อยในระดบปานกลาง ดงนน ผบรหารควรจะตระหนก
ถงการสงเสรมใหพนกงานไดศกษาหาความรเพอการ
พฒนาตนเองและองคการพนกงานทปฏบตงานทกคน
ตองการความเจรญกาวหนา [Growth needs (G)] เปน
ความตองการสงสดของบคคล ไดแก ความตองการได
รบการยกยอง และตองการความสำาเรจในชวต ผบรหาร
ควรสนบสนนใหพนกงานพฒนาตนเองใหเจรญกาวหนา
ดวยการพจารณาการเลอนขน เลอนตำาแหนงหรอมอบ
หมายใหรบผดชอบงานในระดบสงขน อนจะเปนโอกาส
ทในการกาวไปสความสำาเรจของพนกงาน
3. ดานนโยบายในการบรหารพนกงานมความ
พงพอใจอยในระดบปานกลาง ดงนน ผบรหารควรจะ
ตระหนกถงการวางเปาหมายดานนโยบายในการบรหาร
ทชดเจน (Clarity of Goals) จำาเปนอยางยงทบคลากร
จะตองรบทราบถงเปาหมาย นโยบาย พนธกจ วสย
ทศน ขององคกร หากสามารถเขาใจไดวางานทตนรบ
ผดชอบมสวนสำาคญอยางไรในการทำาใหองคกรบรรล
เปาหมาย กจะทำางานอยางเตมท และรสกวาตนเปน
สวนหนงของความสำาเรจขององคกร หนาทขององคกร
คอ การแปลเปาหมายขององคกรออกมาเปนงานท
แตละคนรบผดชอบไดอยางชดเจนและการสอสารใน
องคกร (Feedback and Communication) องคกรทม
การสอสารแบบสองทางยอมกอใหเกดความเขาใจกน
มากกวาองคกรประเภททหวหนาสงใหลกนองทำา การ
สอสารมทงการสอสารระหวางหวหนากบลกนอง การ
สอสารระหวางเพอนรวมงาน รวมไปถงชองทางการสง
ผานขอเสนอแนะหรอความคดเหนในการปรบปรงงาน
จากบคลากรไปสผบรหาร
4. ดานความสมพนธระหวางบคคลพนกงานม
ความพงพอใจอยในระดบปานกลาง ดงนน ผบรหาร
ควรจะตระหนกถงการจดกจกรรมรวมกนทกหนวย
งานเพอเชอมความสมพนธในการทำางาน (Working
Relation) ความไวเนอเชอใจ รวมถงการใหความรวม
มอ และบรรยากาศในการทำางานมผลโดยตรงตอขวญ
และกำาลงใจในการทำางานความสมพนธในการทำางาน
อาจพจารณาไดใน 2 ระดบ คอความสมพนธระหวาง
บคลากรกบผบรหาร และความสมพนธระหวางบคลากร
ดวยกน
5. ดานสภาพแวดลอมในการทำางาน พนกงานม
ความพงพอใจอยในระดบปานกลาง ดงนน ผบรหาร
ควรจะตระหนกถงสภาพแวดลอมในการทำางาน ควรให
ถกสขลกษณะมการถายเทอากาศ มแสงสวางเพยงพอ
และมเครองมอเครองใชตาง ๆ ดพอ ทำาเล ทตง และรป
แบบการกอสรางของอาคารสถานททำางาน ผปฏบตงาน
ไมควรอยในสภาพแวดลอมทางดานรางกาย และสง
แวดลอมของการทำางานทจะทำาใหสขภาพไมด ควรจะ
กำาหนดมาตรฐานเกยวกบสภาพแวดลอมทสงเสรมสข
ภาพ ซงรวมถงการควบคมเกยวกบเรองของเสยง กลน
การรบกวนทางสายตา
6. ในดานโอกาสความกาวหนาในการทำางานม
ความพงพอใจอยในระดบปานกลาง ดงนนผบรหารควร
จะตองสรางการรบรเพอใหพนกงานทกคนมทศนคต
วา พนกงานทกคนมโอกาสกาวหนาในการทำางานอยาง
ยตธรรม ตามนโยบายการบรหารงานและระบบประเมน
ผลการปฏบตงานของบรษท โดยการจดอบรม ใหคำา
ปรกษา และเผยแพรทางชองทางการสอสารภายในแก
พนกงานทกระดบ เพอใหทราบและมทศนคตทดในเรอง
โอกาสความกาวหนาในการทำางาน และสงเสรมใหมการ
รวมมอกนระหวางพนกงานและหวหนางานทกระดบ ใน
การวางแผนเสนทางอาชพ (career path) หรอ วางแผน
การสบทอดในตำาแหนงทมความสำาคญ (succession
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL126
plan) เพอจะไดใหพนกงานมความกระตอรอรนในการ
ทำางานและมความพงพอใจในการทำางานมากยงขน ซง
จะกอใหเกดผลการปฏบตงานทมมประสทธภาพและ
ประสทธผล อนเปนการสรางโอกาสความกาวหนาใน
การทำางานของพนกงานไดเปนอยางด
7. ดานความมนคงในงานและชอเสยง พนกงานม
ความพงพอใจอยในระดบปานกลาง ดงนน ผบรหาร
ควรจะตระหนกถงการความมนคงในการปฏบตงาน
และยงยนของอาชพ หรอความมนคงขององคการและ
ความกาวหนาในการทำางาน (Growth and security) ความ
รสกเชอมนทมตอความมนคงในหนาทการงาน และ
โอกาสทจะไดรบความกาวหนาในการงาน ทงในเรอง
ของรายไดและตำาแหนงความกาวหนาของงานททำา
อย (Job Advancement) โอกาสทจะไดเลอนตำาแหนง
หรออนาคตในการทำางานทดกวายอมสรางแรงจงใจ
แกบคลากรทจะทมเททำางานอยางเตมทเพอองคกร ซง
ความกาวหนานตองเปนความกาวหนาทวดมาจากผล
การทำางาน
8. ในดานผลตอบแทนและสวสดการมความพง
พอใจอยในระดบปานกลาง ดงนน ผบรหารควรมการ
สำารวจ ผลตอบแทนรวมไปถงสวสดการทกๆอยาง ใน
อตสาหกรรมเดยวกนและธรกจอนๆและนำาผลสำารวจท
ไดมาวเคราะห เพอทบทวนและปรบปรง นโยบายดาน
ผลตอบแทนและสวสดการของบรษท เพอใหสอดคลอง
กบภาวะปจจบนและแขงขนในอตสาหกรรมได รวมถง
สอสารใหพนกงานรบทราบ อนเปนการสรางความพง
พอใจในการทำางานมากขน รวมถงการเสรมสรางความ
รและความเขาใจในเรอง การบรหารการเงนสวนบคคล
เรองเศรษฐกจพอเพยง เพอสรางใหพนกงานมความ
พอใจในผลตอบแทนและสวสดการ รวมถงชวตความ
เปนอยปจจบน
9. บรษทควรเพมโอกาสในการเลอนตำาแหนง
ของพนกงาน โดยการจดใหมเสนทางอาชพแบบ Dual
Career Path โดยใหโอกาส พนกงานเตบโตไดทงสาย
งานปกต คอตำาแหนงทางดานการบรหาร และสายงาน
ผเชยวชาญ คอตำาแหนงทางดานผชำานาญการและผ
เชยวชาญ ซงเทยบเทากบตำาแหนงบรหารในสายงาน
ปกต เนองจากผลการวจยพบวา ตำาแหนงงานและราย
ไดตอเดอนมผลตอความพงพอใจในการทำางาน
10. บรษทควร เพ ม โอกาสในการสบ เปล ยน
หมนเวยนการทำางานภายในบรษทโดยไมจำาเปนตอง
จดหาและบรรจพนกงานใหมในตำาแหนงงานทวางทก
ครง เพอใหพนกงานไดเรยนรสงใหมๆ และรสกวาตนเอง
ไดรบการดแลอยางดมความสำาคญตอบรษท อกทงยง
เปนการสรางสมประสบการณการทำางานทหลากหลาย
ขน เพอเปนการจงใจใหพนกงานไมเลอกทจะลาออกไป
ทำางานทอน เนองจากผลการวจยพบวา ระยะเวลาในการ
ทำางานในบรษทมผลตอความพงพอใจในการทำางาน
11. บรษทควรจะดแลเอาใจใสไปถงครอบครวของ
พนกงานดวย โดยอาจจะสงเสรมใหพนกงานไดมเวลา
ทำากจกรรมกบครอบครว โดยการเพมในสวนสวสดการท
ไมตองใชเงนลงทน เชนสงเสรมการกฬาและงานอดเรก
แกพนกงานและครอบครว และปรบเปลยนและพฒนา
ระบบงานใหพนกงานสามารถทำางานบางสวนจากท
บานได (work from home) ซงการดแลเอาใจใสไปถง
ครอบครวของพนกงานนจะทำาใหพนกงานรสกวาตนเอง
ไดรบการดแลและเอาใจใสจากบรษทเปนอยางด
12. บรษทควรพฒนาชองทางการสอสารภายใน
องคกรใหมประสทธภาพและประสทธผลสงสด โดยอาจ
จะใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศมาชวยใหการดำาเนน
การทางการสอสารภายในองคกร เพอทจะใหพนกงาน
เขาใจ มทศนคตทด และมการรบรถงการใหความสำาคญ
รวมถงการสนบสนนในปจจยตางๆทเกยวของกบความ
พงพอใจในการทำางานจากบรษท
ขอเสนอแนะในการทำาวจยครงตอไป
1. การวจยครงตอไป อาจจะศกษาถง ความคาด
หวงและการรบรความจรงของพนกงาน
ในปจจยทเกยวกบความพงพอใจในดานตางๆ
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 127
เอกสารอางอง
2. การวจยครงตอไป ควรศกษาความสมพนธ
ระหวางความพงพอใจในการทำางานกบประสทธภาพใน
การทำางาน เพอนำาผลของการวจยไปใชเปนแนวทางใน
การปรบปรงการบรหารจดการขององคกรตางๆ
3. การวจยครงตอไป ควรศกษาเปรยบเทยบระดบ
ความพงพอใจในการทำางานของบรษทกบองคกรอนๆ ใน
อตสาหกรรมเดยวกน เพอนำาผลมาปรบปรงการบรหาร
จดการขององคกรตางๆ
4. การวจยครงตอไป ควรมการศกษาโดยใชวธ
การเกบรวบรวมขอมลแบบอนๆเชน การสมภาษณ การ
สงเกต เพอจะชวยใหไดขอมลทสมบรณมากขน
5. การวจยครงตอไป ควรศกษาถง สงจงใจและการ
จงใจของบรษท เพอนำาผลของการวจยไปใชเปนแนวทาง
ในการปรบปรงการบรหารจดการใหมประสทธภาพและ
ประสทธผลมากยงขน
6. บรษทควรมการศกษาหรอวจย ความพงพอใจใน
การทำางานของพนกงานอยเสมอ เพอใชเปนขอมลในการ
บรหารจดการองคกรเพอใหเกดประสทธผลสงสด โดย
บรษทดำาเนนการเองและใชหนวยงานภายนอกดำาเนน
การควบคกน
กลยา วานชยบญชา. 2540. การวเคราะหสถต : สถตสำาหรบการบรหารและการวจย. กรงเทพฯ :
โรงพมพแหงจฬามหาวทยาลย.
. 2548. การใช SPSS for Windows ในการวเคราะหขอมล. กรงเทพฯ : ธรรมสาร.
เทพนม เมองแมน และ สวง สวรรณ. 2540. พฤตกรรมองคการ. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช.
ศรวรรณ เสรรตน. 2540. การบรหารสำานกงานแบบใหม. กรงเทพมหานคร: ดวงกมล.
ลกษณา หมนจกร. “การฝกอบรมเพอพฒนาผลการปฏบตงาน.” จลสารพฒนาขาราชการพลเรอน 4 , 2538.
สมยศ นาวการ. 2521. การพฒนาองคการและการจงใจ. กรงเทพมหานคร : ดวงกมล.
สนนทา เลาหนนทน. การพฒนาองคการ. 2541. กรงเทพมหานคร : ด. ด. บคสโตร.
Likert, Rensis. 1961. The Human Organization. New York : McGraw - Hill.
Robert V. Krejcie and Daryle W. Morgan. 1970. Determining Sample Size forReseach Activities.
Journal of Education and Phychoiogical Measurement.
Smit and Wakeley. 1972. Organizations : Behavior, Stuchure, Precess. New York. The McGraw-Hill
Companies
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL128
รายละเอยดการสงบทความจดพมพในทองสขวารสารวชาการ
นโยบายการจดพมพ วารสารทองสขวชาการ วทยาลยทองสข มการประเมนบทความผานการกลนกรองจากผทรงคณวฒ
ในสาขาวชาทเกยวของ (peer-reviewed) และไดรบความเหนชอบจากกองบรรณาธการกอนการตพมพ
(Refereed journal) (ยกเวนบทความพเศษ) โดยผประเมนไมเหนชอหรอขอมลของผเขยนบทความ และผ
เขยนบทความไมทราบผประเมน (double behind review) โดยมวตถประสงคเพอเปนสอกลางในการแลก
เปลยนความร ความเหนทางวชาการในระดบอดมศกษาของอาจารย บคลากร และนกศกษาทงภายในและ
ภายนอกสถาบน ลกษณะของบทความทจะลงตพมพ ไดแก บทความพเศษ บทความวชาการ บทความวจย
บทความปรทรรศน วรรณกรรม หนงสอแนะนำา ทมลกษณะวเคราะห สงเคราะห วจารณ หรอเสนอแงมมความ
ร แนวคดและประเดนปญหาตางๆ และควรมการอางองทฤษฎความรหรอขอมลจากแหลงเอกสารทเชอถอได
และมการแสดงถงการศกษาคนควาอยางรอบดาน ผลงานทสงมาเพอตพมพตองไมเคยไดรบการตพมพหรอ
กำาลงเสนอเพอตพมพในวารสารหรอแหลงอนใดมากอน
ขอกำาหนดบทความวชาการ วจย 1. เปนบทความวชาการหรอบทความวจยเปนภาษาไทยหรอภาษาองกฤษ
2. มความยาวของตนฉบบไมเกน 15 หนา กระดาษ A4
3. ใชระบบการอางองแบบนาม-ป (Author-date)
4. ลำาดบรปแบบของบทความวจย ประกอบดวย ชอเรอง บทคดยอ บทนำา วธการวจย ผลการวจย
อภปรายผล ขอเสนอแนะการวจย และเอกสารอางอง
5. ลำาดบรปแบบของบทความวชาการ ประกอบดวย ชอเรอง บทคดยอ บทนำา สวนเนอหา บทสรป
และเอกสารอางอง
เงอนไขอนๆ 1. ผเขยนบทความควรใชรปแบบการเขยนบทความและสำานวนภาษาทเหมาะสมกบลกษณะของ
บทความทางวชาการทเปนทยอมรบโดยทวไป มการตรวจทานตนฉบบแลวเปนอยางดทงรปแบบและการ
สะกด
2. กองบรรณาธการ จะแจงผเขยนบทความเมอบทความไดรบผลการประเมนจากผทรงคณวฒ เพอ
ใหผเขยนบทความนำาไปแกไขปรบปรงตามคำาแนะนำาของผทรงคณวฒ และสงคนกองบรรณาธการวารสาร
ทองสขวชาการ วทยาลยทองสขภายในเวลาทกำาหนด
3. สงตนฉบบบทความ โดยการพมพพรอมทงบนทกไฟลบทความลงแผน CD-ROM จำานวน 1 แผน
4. กองบรรณาธการจะไมคนตนฉบบและแผนบนทกขอมลใหแกเจาของบทความ
5. ตดตอสอบถามรายละเอยดเพมเตมไดท บณฑตศกษา วทยาลยทองสข เลขท99/79 ถนนบรม
ราชชนน แขวงศาลาธรรมสพน เขตทววฒนา กรงเทพมหานคร 10170 โทรศพท 02-8851421-4 ตอ 52
โทรสาร 02-8851426
วารสารทองสขวชาการ
THONGSOOK JOURNAL 129
ตวอยางการเขยนเอกสารอางอง 1. หนงสอ
ชอผแตง. ปทพมพ. ชอเรอง. ครงทพมพ. สถานทพมพ : สำานกพมพ.
ตวอยาง
วทยา ศกยาภนนท . 2548. ตรรกศาสตร : ศาสตรแหงการใชเหตผล. กรงเทพฯ : สำานกพมพมหาวทยาลย
เกษตรศาสตร.
Schiffman, L. G. and Kanuk, L. L. 2000. Consumer behavior. 7th ed. Upper Saddie River, N.J. :
Prentice-Hall.
2. หนงสอแปล
ชอผแตง. (ปทพมพ). ชอเรอง. แปลโดย ผแปล. สถานทพมพ : สำานกพมพ.
ตวอยาง
คโยซาก, โรเบรต ท. (2545). พอรวยสอนลก 5 : โรงเรยนสอนธรกจ. แปลโดย พบลย ดษฐอดม กรงเทพฯ
: ซเอดยเคชน.
3. วทยานพนธ
ชอผแตง. ปทพมพ. ชอเรอง. ระดบวทยานพนธ. ชอมหาวทยาลย.
ตวอยาง
ชยวฒน ธระกลพศทธ. 2554. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล การดำาเนนชวตแบบเศรษฐกจ
พอเพยงกบคณภาพชวตของประชาชน ตำาบลสโสะ อำาเภอปะเหลยน จงหวดตรง. วทยานพนธ
ศลปศาสตร มหาบณฑต. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
4. บทความในวารสาร
ชอผแตง. “ชอบทความ” ชอวารสาร ปท, เลมท (เดอน ปทพมพ) : เลขหนาทงหมดของบทความ.
ตวอยาง
พมพนธ เวสสะโกศล. “การศกษาสำารวจคณสมบตของนกแปล.” วารสารศลปศาสตร 3, 1 (มกราคม-
มถนายน 2546) : 79-94
5. บทความจากหนงสอพมพ
ตวอยาง
โสภณ ทองปาน. “การพฒนาชนบทในอดต.” มตชน (15 มกราคม 2554) : 6. “Magic grass.” .The Nation
(30 January 1999) : C1 Focus.
6. ขอมลจากทางอนเทอรเนต
ตวอยาง
การทองเทยวแหงประเทศไทย. 2548. กจกรรมทองเทยว ดนก. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.
tat.or.th/thai/travelling_eco_tourism.php?travel_id=7. (วนทเขาถง 11 กนยายน 2548).
แบบเสนอขอสงบทความเพอตพมพลงในวารสารทองสขวชาการ บณฑตวทยาลย วทยาลยทองสข
ขาพเจา (นาย/นาง/นางสาว) ........................................................................................................
ตำาแหนง/สถานภาพ ....................................................................................................................
วฒการศกษา.............................................. ชอปรญญา..............................................................
สถานททำางาน/ศกษา ..................................................................................................................
ขอสง
❍ บทความวจย ❍ บทความวชาการ ❍ บทความจากวทยานพนธ
❍ บทความจากการศกษาคนควาอสระ ❍ บทความพเศษ
ชอเรอง
(ภาษาไทย) ................................................................................................................................
(ภาษาองกฤษ) ...........................................................................................................................
ทอยทตดตอไดสะดวก.......................... หมท................ ซอย .......................................................
ถนน.................................... อำาเภอ.................................... จงหวด ............................................
รหสไปรษณย........................... โทรศพท................................ โทรศพทมอถอ ..............................
โทรสาร .................................... E-mail : ....................................................................................
ลงชอ .....................................................
(...................................................)
วนท ......... เดอน ..................... พ.ศ. ..................
แบบฟอรมยนยนการสงบทความเพอตพมพลงในวารสารทองสขวชาการ บณฑตวทยาลย วทยาลยทองสข
ขาพเจา (นาย/นาง/นางสาว) ......................................................................................................
ตำาแหนง/สถานภาพ ...................................................................................................................
วฒการศกษา .............................................................................................................................
สถานทตดตอ .............................................................................................................................
.................................................................................................................................................
โทรศพท............................................ E-mail : ..........................................................................
ขอยนยนวาขาพเจาสงบทความวจย/วชาการ/บทความวทยานพนธ/บทความพเศษ
เรอง ..........................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
เพอลงตพมพในวารสารทองสขวชาการ วทยาลยทองสข เพยงแหงเดยว และบทความนไมเคย
ตพมพในวารสารใดมากอนหรออยในระหวางเสนอขอลงตพมพในวารสารอน
ลงชอ .....................................................
(...................................................)
วนท ......... เดอน ..................... พ.ศ. ..................