วารสารกุมารเวชศาสตรTHAI JOURNAL OF PEDIATRICS...

THAI JOURNAL OF PEDIATRICS

วารสารกมารเวชศาสตร

ISSN 0858 - 0944

ปท 57 ฉบบท 3 กรกฎาคม-กนยายน 2561 Vol. 57 No.3 July-September 2018

บทบรรณาธการ

Respiratory Syncytial Virus (RSV)

ไอลดา ทองปาน, ยง ภวรวรรณ

บทความพเศษ

การออกแบบและพฒนาเครองมอประเมนการอดตนของโพรงจมก

ประยทธ ภวรตนาววธ, นนนาท ราชประดษฐ, เจนยทธ ศรหรญ

นพนธตนฉบบ

สภาวะโภชนาการของผปวยเดกทรกษาตวในโรงพยาบาล

อำนวยพร อภรกษากร, ปยาภรณ บรบรณ, ภเษก ยมแยม

การประยกตใชแนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดกตอภาวะอวน

ของเดกนกเรยนชนประถมศกษา

สมยศ รกษาศล

ปจจยทางคลนกทสมพนธกบการนอนโรงพยาบาลในผปวยเดกไทยอายไมเกน 5 ป

ทตดเชออารเอสว

ชยศร ศรเจรญวจตร, สมถวล อมพรอารกล, วศลย มลศาสตร

การเปลยนแปลงทางระบาดวทยาของผปวยเดงกในโรงพยาบาลดำเนนสะดวก จงหวดราชบร

กนตภณ ตรงกมลชย, สภโชค ตรงกมลชย

การรอดชวตและปจจยทสมพนธกบการเสยชวตของทารกแรกเกดนำหนกตวนอยมาก

ระหวางทารกกอนกำหนดทเกดในและนอกโรงพยาบาลระดบตตยภม

อานนท ภชาดก, อำนวยพร อภรกษากร, สอร ชยนนทสมตย

ประสทธภาพของยาพาราเซตามอลแบบกนและเหนบกนในขนาดยาทเทากน

ตอการลดไขในผปวยเดก:วจยเชงทดลองแบบสม ควบคมกลมตวอยาง

อรวรรณ จรชาญชย

ประโยชนของการตรวจคลนไฟฟาสมองในเดกทมปญหาทางระบบประสาท

ทพาพร ทองมาก

SANOFI PASTEUR LTD.,

87/2 CRC Tower 23rd Floor, All Seasons Place, Wireless Road, Lumpini, Pathumwan, Bangkok 10330 Thailand

Tel: +66 (0)2.264 9999 Fax: +66 (0)2.264 8800

HEXAXIM C: Diphtheria toxoid not <20 IU; tetanus toxoid not <40 IU; Bordetella pertussis antigens: Pertussis toxoid 25 mcg, filamentous haemagglutinin 25 mcg; inactivated poliovirus: Type 1 (Mahoney) 40 D antigen units, type 2 (MEF-1) 8 D antigen units, type 3 (Saukett) 32 D antigen units; hepatitis B surface antigen 10 mcg; H. influenzae type b polysaccharide (polyribosylribitol phosphate) 12 mcg, conjugated to tetanus protein 22-36 mcg I: Primary & booster vaccination against diphtheria, tetanus, pertussis, hepatitis B, poliomyelitis & invasive diseases caused by H. influenzae type b for infants & toddlers from 6 wk to 24 mth. D: IM Primary vaccination 3 doses of 0.5 mL at an interval of 4 wk. Booster vaccination At least 6 mth after last priming dose. CI: Hypersensitivity. Encephalopathy of unknown aetiology w/in 7 days following prior vaccination w/ pertussis-containing vaccine. Uncontrolled neurological disorder or epilepsy. SP: Do not administer by intravascular, intradermal or SC inj. Postpone immunization in patients w/ severe acute febrile illness or infection. Temp ≥40°C, collapse or shock-like state, persistent, inconsolable crying lasting ≥3 hr w/in 48 hr of vaccination; convulsions w/ or w/o fever occurring w/in 3 days of vaccination. Postvaccination in individuals w/ history of febrile convulsions. Guillain-Barre syndrome or brachial neuritis. Immunosuppressive treatment or immunodeficiency. Thrombocytopenia or bleeding disorder. Very premature infants (≤28 wk of gestation). Pregnancy & lactation. AR: Anorexia; crying, somnolence; vomiting; inj site pain, erythema, swelling, irritability. Abnormal crying, diarrhoea, inj-site induration. INT: Varicella vaccine. P/P: Vaccine (inj) (pre-filled syringe) 0.5 mL x 1's.

TH.HEX.16.09

1481/2559

วารสารกมารเวชศาสตร

ทปรกษา ศ.นพ.สมศกด โลหเลขา

บรรณาธการ ศ.นพ.ยง ภวรวรรณ

ผชวยบรรณาธการ รศ.นพ.ไพโรจน โชตวทยธารากร

กองบรรณาธการ ศ.นพ.สทธพงษ วชรสนธ

ผศ.พญ.พรรณทพา ฉตรชาตร

ศ.นพ.ปกต วชยานนท

ศ.คลนค.พญ.วนดดา ปยะศลป

รศ.นพ.สรเดช หงษอง

นพ.ไพศาล เลศฤดพร

รศ.พญ.เพญศร โควสวรรณ

ศ.พญ.ประยงค เวชวนชสนอง

รศ.พญ.ลำาดวน วงศสวสด

สำานกงานวารสาร ศนยเชยวชาญเฉพาะทางดานไวรสวทยาคลนก

ภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลยกรงเทพฯ

โทรศพท0-2256-4909โทรสาร0-2256-4929

E-mail :[email protected]

:[email protected]

พมพท บรษทภาพพมพจำากด

โทร.0-2879-9154-6

www.parbpim.com

วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย / สมาคมกมารแพทยแหงประเทศไทย

วสยทศน : เปนสถาบนหลกของสงคมในการพฒนาสขภาพเดกทงทางกายใจสงคมจตวญญาณและจรยธรรม

พนธกจ : 1. ประกนและพฒนาคณภาพการฝกอบรมใหไดกมารแพทยทมจรยธรรมและมาตรฐานวชาชพ

2. พฒนาศกยภาพกมารแพทยและบคลากรผดแลสขภาพเดกอยางตอเนอง

3. สรางมาตรฐานการดแลสขภาพเดกทมคณภาพเหมาะสมกบสงคมไทย

4. เปนศนยขอมลและเผยแพรความรเกยวกบสขภาพเดกสำาหรบกมารแพทยบคลากรดานสขภาพและชมชน

5. เปนเครอขายประสานงานแลกเปลยนทางวชาการและสรางความสมพนธกบองคกรอนทงในและตางประเทศ

6. สงเสรมสนบสนนการสรางองคความรและมบทบาทในการชนำาสงคมเพอพฒนาเดกใหมสขภาพสมบรณ เตมตาม

ศกยภาพทงทางรางกายจตใจสงคมและจตวญญาณ

7. พทกษปกปองสทธประโยชนและเสรมสรางความสามคคในหมกมารแพทย

8. เปนศนยประสานแลกเปลยนทางวชาการกบสถาบนวชาการอนๆทงในและนอกประเทศ

9. สงเสรมสนบสนนการสรางองคความรเพอพฒนาเดกใหมสขภาพสมบรณเตมตามศกยภาพ

รายนามคณะกรรมการบรหารสมาคมกมารแพทยแหงประเทศไทยและ คณะกรรมการบรหารราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย

พทธศกราช ๒๕๕๖–๒๕๕๙

นายกกตตมศกด (สกท)สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร

ทปรกษา (สกท)ศาสตราจารยเกยรตคณแพทยหญงคณหญงสดสาคร ตจนดา

แพทยหญงเพทาย แมนสวรรณ

ศาสตราจารยเกยรตคณแพทยหญงม.ร.ว.จนทรนวทธ เกษมสนต

แพทยหญงสจตรา นมมานนตย

นายแพทยชมพล วงศประทป

ศาสตราจารยเกยรตคณนายแพทยพงษศกด วสทธพนธ

ศาสตราจารยเกยรตคณนายแพทยประพทธ ศรปณย

ศาสตราจารยแพทยหญงอษา ทสยากร

ทปรกษา (รวกท)ศาสตราจารยคลนกเกยรตคณนายแพทยอรพล บญประกอบ

ศาสตราจารยเกยรตคณนายแพทยวนย สวตถ

รองศาสตราจารยแพทยหญงประสบศร องถาวร

คณะกรรมการศาสตราจารยนายแพทยสมศกด โลหเลขา

ประธาน/นายก

ศาสตราจารยนายแพทยพภพ จรภญโญ

รองประธานคนท1และอปนายก(ดานวชาการ)

ศาสตราจารยคลนกแพทยหญงวนดดา ปยะศลป

รองประธานคนท2และอปนายก(ดานสงคม)

แพทยหญงวนด นงสานนท

เลขาธการและฝายทะเบยน

นายแพทยไพบลย เอกแสงศร

รองเลขาธการ/ฝายปฏคม

รองศาสตราจารยแพทยหญงชลรตน ดเรกวฒนชย

เหรญญก

รองศาสตราจารย(พเศษ)นายแพทยทว โชตพทยสนนท

พฒนามาตรฐานวชาชพ/ประธานฝายกมารเวชปฏบต

และกรรมการกลางสกท.

ศาสตราจารยนายแพทยยง ภวรวรรณ

บรรณาธการวารสารกมาร

รองศาสตราจารยแพทยหญงจรงจตร งามไพบลย

ฝายประชาสมพนธ

รองศาสตราจารยพลตรหญงฤดวไล สามโกเศศ

ฝายวชาการ

รองศาสตราจารยนายแพทยสมชาย สนทรโลหะนะกล

อฝส.สาขากมารเวชศาสตร

ศาสตราจารยคลนกแพทยหญงศรศภลกษณ สงคาลวณช

อฝส.สาขากมารเวชศาสตรเฉพาะทาง/ฝายการศกษาตอเนอง

และกรรมการกลางสกท.

ศาสตราจารยนายแพทยปกต วชยานนท

ฝายวเทศสมพนธ

รองศาสตราจารยแพทยหญงลดดา เหมาะสวรรณ

ฝายวจย

รองศาสตราจารยนายแพทยอดศกด ผลตผลการพมพ

ฝายกจกรรมสงคมดานการปองกนโรคและอบตเหต

รองศาสตราจารยพนเอกหญงประไพพมพ ธรคปต

รองประธานฝายกมารเวชปฏบต

ผชวยศาสตราจารยพนเอกนายแพทยดสต สถาวร

ฝายจรยธรรมและกรรมการกลางสกท.

รองศาสตราจารยพนเอกนายแพทยวระชย วฒนวรเดช

ฝายWebsite/ฝายจลสาร

สารบญ

หนา


RespiratorySyncytialVirus(RSV) 141

ไอลดาทองปาน,ยงภวรวรรณ


การออกแบบและพฒนาเครองมอประเมนการอดตนของโพรงจมก 145

ประยทธภวรตนาววธ,นนนาทราชประดษฐ,เจนยทธศรหรญ


สภาวะโภชนาการของผปวยเดกทรกษาตวในโรงพยาบาล 155

อ�านวยพรอภรกษากร,ปยาภรณบรบรณ,ภเษกยมแยม

การประยกตใชแนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดกตอภาวะอวน 163

ของเดกนกเรยนชนประถมศกษา

สมยศรกษาศล

ปจจยทางคลนกทสมพนธกบการนอนโรงพยาบาลในผปวยเดกไทยอายไมเกน5ป 174


ชยศรศรเจรญวจตร,สมถวลอมพรอารกล,วศลยมลศาสตร

การเปลยนแปลงทางระบาดวทยาของผปวยเดงกในโรงพยาบาลดำาเนนสะดวกจงหวดราชบร 183

กนตภณตรงกมลชย,สภโชคตรงกมลชย

การรอดชวตและปจจยทสมพนธกบการเสยชวตของทารกแรกเกดนำาหนกตวนอยมาก 188

ระหวางทารกกอนกำาหนดทเกดในและนอกโรงพยาบาลระดบตตยภม

อานนทภชาดก,อ�านวยพรอภรกษากร,สอรชยนนทสมตย

ประสทธภาพของยาพาราเซตามอลแบบกนและเหนบกนในขนาดยาทเทากน 197

ตอการลดไขในผปวยเดก:วจยเชงทดลองแบบสมควบคมกลมตวอยาง

อรวรรณจรชาญชย

ประโยชนของการตรวจคลนไฟฟาสมองในเดกทมปญหาทางระบบประสาท 203

ทพาพรทองมาก

วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

Table of contents

Page

Editorial article

* Respiratory Syncytial Virus (RSV) 141 Irada Thongpan, Yong Poovorawan

Special article

* Design and development of nasal obstruction evaluation instrument 145 Prayuth Poowaruttanawiwit, Ninnart Rachapradit, Janyut Srihirun

Original article

* Nutritional Status in Hospitalized Children 155 Amnuayporn Apiraksakorn, Piyaporn Boriboon, Phisek Yimyaem

* ApplicationofModifiedClinicalPraticeGuidelineforManagemantofObese 163 ThaiChildreninPrimarySchoolChildren,School-BasedProgram:TwoGroups: Pretest-PostestDesign Somyot Raksasin

* ClinicalFactorsAssociatedwithRespiratorySyncytial 174 Virus-HospitalizationamongYoungThaiChildren Chaisiri Srijareonvijit, Somtavil Umpornareekul, Visal Moolasart

* EpidemiologyofdenguepatientsinDamnoenSaduakHospital, 183 RatchaburiProvince,Thailand Kantapon Trongkamolchai, Supachoke Trongkamolchai

* SurvivalandFactorsAssociatedwithMortalityofPreterm 188 VeryLowBirthWeightInfantsBornInsideandOutsideTertiaryCareHospital Arnon Phuchaduek, Amnuayporn Apiraksakorn, Su-on Chainansamit

* ARandomizedControlledTrialofEfficacyofequaldoseOralversus 197 RectalParacetamolinreducingfeverinpediatricpatients Orawan Chirachanchai

* TheEEGutilityinneurologicalproblemsofthepediatricpatients 203 Tipaporn Thongmak


Respiratory Syncytial Virus หรอ RSV

ไมใชโรคใหม รจกกนมานานมากแลวพบครงแรกใน

ป ค.ศ 1955 ระบาดอยในลงชมแปนซ ไวรสชนดนจง

ไดชอวา Chimpanzee coryza ตอมาเมอมการแยกเชอ

ชนดนได จากเดกทปวยดวยโรคเกยวกบระบบทางเดน

หายใจพบวาไวรสชนดนเปนสาเหตหลกของการเกด

โรคในมนษย และเมอนำาเชอมาเพาะเลยงพบวาไวรสน

ทำาใหเซลลทเพาะเลยงตดกน เกดเปนรปแบบsyncytial

cellจงตงชอวาRespiratorySyncytialVirusหรอRSV

โดยเชอRSVกอใหเกดการตดเชอในระบบทางเดนหายใจ

บรเวณหลอดลมสวนลางหลอดลมฝอยหรอทรจกกน

คอbronchiolitis

RSV เปนไวรสทมเปลอกหม lipid envelope

มส วนของ nucleocapsid ไวรสนจดอย ในลำาดบ

( o r d e r ) Mononegav i r a l e s ในวงศ ( f am i l y )

Paramyxoviridaeและสกล (genus)Pneumovirus

สารพนธกรรมของไวรสน เปนอารเอนเอสายเดยว

มความยาวประมาณ 15 kb สามารถสรางโปรตนได

ทงหมด11ชนด เรยงตามลำาดบดงนNS1,NS2,N,P,

M,SH,G,F,M2-1,M2-2และLโดยหนาทของโปรตน

มดงน

-NS1 เปน non-structural proteinทำาหนาทใน

การยบยงไมใหมการทำางานของinterferon-alpha

-NS2 เปน non-structural proteinทำาหนาทใน

การยบยงไมใหมการทำางานของ interferon-alphaและ

interferon-betaเชนเดยวกนกบNS1

-N เปน nucleocapsidN proteinทำาหนาทจบ

กบจโนมของไวรสอยางหนาแนน เพอเปนการปองกน

การเสอมสภาพของRNA (degradation)และเพมความ

ยดหยนใหแกจโนมของไวรส

Respiratory Syncytial Virus (RSV)ไอลดา ทองปาน, ยง ภวรวรรณ


-นอกจากนยงชวยลดการตรวจจบของviralRNA

โดยToll-like receptors cell (TLRs)ของhostและลด

การจบของเอนไซม RNA recognition helicases ท

สงผลกระตนตอการตอบสนองโดยระบบภมคมกนแต

กำาเนด

-PเปนPphosphoproteinทำาหนาทเปนco-factor

ในกระบวนการสงเคราะหสารพนธกรรมของไวรส

-M เปนmatrixM protein ทำาหนาทเกยวกบ

กระบวนการรวมตวเปนอนภาคของไวรส(viralassembly)

- SH เปน small hydrophobic protein ยงไม

ทราบหนาทแนชด

-G เปน attachmentG glycoproteinทำาหนาท

ชวยใหอนภาคของไวรสสามารถเกาะกบเซลลhostได

- F เปน fusion F glycoproteinทำาหนาทชวย

ใหสารพนธกรรมของไวรสสามารถเขาสเซลลเจาบาน

ไดโดยการรวมชนไขมน (envelop)ของไวรสกบเยอหม

เซลลของเจาบาน และยงสงผลใหเกดการรวมกนของ

เซลลขางเคยงเกดเปนลกษณะทเรยกวาsyncytia

- M2-1และ M2-2 ทำาหน าท เก ยวข องกบ

กระบวนการ transcriptionและRNA replicationและ

ยงชวยปรบสมดลระหวางกระบวนการ transcription

และRNAreplication

-L เปน largeLpolymeraseทำาหนาทเปนRNA

polymerase ในกระบวนการสงเคราะห RNAและยงม

สวนชวยในการ capping และ polyadenylation ของ

mRNA

ระบาดวทยาของโรคโรคนพบไดทวโลกรวมทงในประเทศไทยทเปน

สาเหตของการอกเสบในระบบทางเดนหายใจพบไดบอย

142 ไอลดาทองปานและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

มากเปนอนดบ2รองลงมาจากไขหวดใหญหรอพบได

ใกลเคยงกบrhinovirusทพบในเดก

อายของผปวยพบไดทกอายตงแตเดกแรกเกดจนถงผสงวย แต

โรคนมกจะเปนปญหาทมอาการรนแรงโดยเฉพาะใน

เดกเลกทมอายนอยกวา 6 เดอนและผสงอายทมอาย

มากกวา65ปขนไป

โรคนเปนแลวเปนอกไดการตดเชอในครงแรก อาการจะรนแรงกวาใน

การตดหรอเกดโรคในครงตอไป จะเหนวาในเดกเลก

อาการจงรนแรงกวาในเดกโตเพราะในเดกโตการตดเชอ

มกจะตดเชอเปนการตดเชอซำา

เนองจากไวรสRSVม2สายพนธคอAและB

ทงสายพนธ A และ B มมากกวา 10 สายพนธ ยอย

ประกอบไปดวยRSVAและRSVB ในแตละปจะม

การสลบไปมาของการตดเชอเชนในปนพบเปน RSV

Aมากแตในปทผานมากบพบวาผปวยสวนใหญเปน

RSVB เนองจากสายพนธยอยมอกเปนจำานวนมากจง

ทำาใหเกดมความหลากหลายทางพนธกรรม และเปน

สาเหตหนงททำาให การตดเชอเปนแลวสามารถเปน

ไดอก เชนเดยวกนกบไขหวดใหญ จงไมแปลกททำาให

โรคนสามารถพบไดบอย

ระยะฟกตวของโรคโรคRSVจะมระยะฟกตวประมาณ3ถง5วน

การตดตอสามารถตดตอไดเชนเดยวกบโรคในระบบทางเดน

หายใจการตดตอสวนใหญเปนเรองของ dropletหรอ

ฝอยละอองของผปวยมาสมผสบรเวณใบหนา หรอใช

มอจบตอง แลวมาโดนเยอบบรเวณหนา จะพบมการ

ระบาดไดเชนเดยวกนกบไขหวดใหญ

ฤดกาลของผปวยโรคRSV จะพบมากในฤดฝน เชนเดยวกนกบ

ไขหวดใหญ โดยพบวามการระบาดคอนขางมากใน

ระหวางเดอนกรกฎาคมจนถง เดอนพฤศจกายนจาก

การศกษาของศนยเชยวชาญไวรสวทยาคลนกจะเหนวา

รปแบบการระบาดในแตละป จะมระดบสงสดในเดอน

กรกฎาคมและเดอนสงหาคมดงแสดงในรปท1

รปท 1 ลกษณะการระบาดและฤดกาลของโรคRSVในประเทศไทย

ตงแตป2012ถง2015(Thongpanetal.,2017).

อาการและความรนแรงของโรคดงไดกลาวมาแลวการตดเชอครงแรกจะมความ

รนแรงมากกวาการตดเชอในครงตอไปผปวยจะมอาการ

ในระบบทางเดนหายใจไดแกอาการไขเจบคอเปนหวดม

นำามกไอจามในรายทเปนรนแรงการหายใจจะหอบหรอม

wheezingและถาเปนรนแรงกจะมอาการของหลอดลม

ฝอยอกเสบปอดบวมเกดขนได โดยทวไปแลวในเดกท

แขงแรง อาการจะไมเปนมาก และจะหายไปไดเองใน

กลมเสยง ทเสยงตออาการของโรคจะรนแรงไดแกทารก

ทคลอดกอนกำาหนดทารกเดกเลกโดยเฉพาะอายทนอย

กวา6เดอนทารกทนอยกวา2ปทมภาวะโรคปอดและ

หวใจรวมดวย เดกทมความผดปกตทางภมคมกน เดกท

มความผดปกตทางระบบกลามเนอททำาใหหายใจออน

แรงดงนนเดกทแขงแรงดอาการทพบไดเหมอนไขหวด

ใหญทวไป สงทสงเกตวาจะมอาการรนแรง คอหายใจ

หอบหายใจเรวมเสยงวดกระสบกระสายไมกนนมใน

รายทวไปและเปนสวนใหญไมมความจำาเปนตองนอนโรง

พยาบาล


การตรวจวนจฉยสมยกอนการตรวจวนจฉย RSV จะขนอย กบ

พนฐานการเพาะเชอ ดลกษณะการเปลยนแปลงของ

เซลลทเพาะเลยงและศกษาทางปฏกรยานำาเหลองแต

ในปจจบนการตรวจทาง RSV สามารถทำาไดงายขน

โดยใชหลกทางชวโมเลกลเขามาชวยในการวนจฉยทำาให

มความไวสงและสามารถทำาไดรวดเรวกวาการเพาะเชอ

ในปจจบนมการนำาเอา Real Time RT-PCR มาใช

ในการตรวจวนจฉยทำาใหความถกตอง แมนยำาสงและ

ใชเวลาในการตรวจสนลง ถงกระนนกตามในปจจบน

ไดมวธการตรวจหาแอนตเจนของไวรส และพฒนามา

เปนการตรวจแบบรวดเรวทเรยกวา strip testสามารถ

ตรวจไดภายใน15นาทเชนเดยวกบการตรวจpregnancy

test และเนองจากโรคดงกลาว พบเปนจำานวนมากถง

แมวาการตรวจดงกลาวจะมความไวนอยกวาการตรวจ

ทางชวโมเลกลแตกยงเปนทนยมแพรหลายเพราะไดผล

อยางรวดเรว

ทำาไม RSV ในประเทศไทยจงมการตนตระหนกกนมาก

ดงททราบกนอยวาขณะนผปกครองสวนใหญเมอ

ทราบวาลกเปนRSVจะมการตนตระหนกและมความ

กลวเนองจากสอสงคมมการกระจายขาวโดยเฉพาะในผ

ปวยRSVทรนแรงทงๆทการพบความรนแรงของโรค

พบไดเปนจำานวนนอยรายมาก เชนเดยวกนกบไขหวด

ใหญจะพบโดยเฉพาะในเดกเลก และเมอมการสงตอ

ขอความกนออกไปทำาใหดเหมอนวาRSVเมอตรวจพบ

จะเปนโรคทรนแรงและจำาเปนตองอยโรงพยาบาลทงๆ

ทความเปนจรงในรายทรนแรงมเปนเพยงสวนนอย

โดยเฉพาะในกลมเสยงและการทกลาวกนวา เมอเปน

โรคRSVแลวจะทำาใหเปนโรคหอบหดกไมเปนความ

จรงทงทความเปนจรงอยในทางตรงกนขามคอผปวยทม

โรคปอดโรคหอบหดอยแตเดมเมอเปนRSVจะมอาการ

รนแรงมากกวาเดกปกต ในทางตรงกนขามการสอออก

ไปกบเปนวาโรคRSVทำาใหเกดโรคหอบหดจงขอยำาวา

ไมเปนความจรง

ในปจจบนเมอมการตรวจวนจฉยกนงาย จงม

การนยมทวกนมากและทำาใหรจกโรคนอยางกวางขวาง

เชนเดยวกนกบไขหวดใหญทงๆทโรคทางเดนหายใจไม

วาจะเปนRSV,rhinovirusC,humanmetapneumovirus

และยงมไวรสอนๆททำาใหเกดโรคทางเดนหายใจมากกวา

รอยชนดกสามารถทำาใหเกดทางเดนหายใจอกเสบไมได

แตกตางไปกบRSVมอาการของโรคมากบางนอยบาง

การดแลรกษาผปวยเนองจากโรคนเปนโรคตดเชอทางไวรสในปจจบน

ไมมยารกษาจำาเพาะการรกษาจงเปนการรกษาตามอาการ

เชนเดยวกนกบโรคทางเดนหายใจทวๆไปทเกดจากไวรส

ตวอน รอระยะเวลาใหภมคมกนของโรคมากำาจดเชอ

ไวรสRSV ใหหมดไปและอาการของโรคจะคอยๆ ด

ขนตามลำาดบ ในปจจบน ไมมยารกษาจำาเพาะและไมม

วคซนในการปองกนการใหยาMontelukastแลวลดการ

เปนหอบหดหรอลดการนอนโรงพยาบาลกไมเปนความ

จรงจากการศกษาของBisgaardHในป2003ทประเทศ

เดนมารค (Bisgaard et al., 2003)พบวาการใหMont

elukastลดการนอนโรงพยาบาลและลดอาการของโรค

เปนการศกษาแบบเบองตนแตตอมาBisgaardHจงได

ขยายการศกษาใหญขน เปนการศกษารวมหลายสถาบน

และมการควบคมกนเปนอยางดพบวาการใหยาMonte

lukastไมไดมผลในการลดการนอนโรงพยาบาลหรอลด

อาการของผปวยเลยและไดเผยแพรในป2008(Bisgaard

et al., 2008) แตกลบพบวา ในประเทศไทยเทานนทม

การใชMontelukastในผปวยRSVกนมากโดยเฉพาะใน

โรงพยาบาลเอกชน แสดงใหเหนวา การใชดงกลาว

เปนการอางองวารสารเกา ซงองคความร ไดเปลยน

ความรไปแลว

การปองกนโรคดงททราบกนดวาโลกนไมมวคซนในการปองกน

แนวทางการปฏบตในการปองกนโรคจะเปนเชนเดยว

กบการปองกนโรคในระบบทางเดนหายใจซงประกอบ

ไปดวยการลางมอบอยๆโดยใชสบและปรมาณนำาทเพยง

พอในกรณทไมสามารถลางมอไดการใชalcoholสามารถ

144 ไอลดาทองปานและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

ฆาเชอไดและการไมนำามอมาสมผสกบใบหนาหลกเลยง

การคลกคลกบผปวย ในรายทเจบปวย เวลาไอหรอจาม

จะตองปดปากจมกเสมอ และควรใสหนากากอนามย

ในกรณทมการระบาดทโรงเรยน ควรทำาความสะอาด

ขาวของเครองใชและในรายทเดกปวยควรใหอยทบาน

ไมควรไปโรงเรยนเพราะจะแพรกระจายเชอได

ในปจจบนในกลมเสยงทเปนแลว โรคอาจจะ

รนแรง เชนเดกคลอดกอนกำาหนดหรอมความผดปกต

ในระบบทางเดนหายใจในเดกเลก การใหmonoclonal

antibodyทแนะนำาโดยAmericanAcademyofPediatrics

คอการให Palivizumab (Synnagis) เพอปองกนการตด

เชอเปรยบเสมอนเปนการใหเซรมจำาเพาะตอโรคRSV

จากขอมลทงหมดแสดงใหเหนวา RSV ไมใช

โรคใหม เปนโรคทรจกกนมานานแลวรวม 60ป และ

ทกคนทโตขนมาเคยเปนRSVกนแลวทงนนRSVจะม

ปญหาในเดกเลกโดยเฉพาะนอยกวา6เดอนและมความ

ผดปกตในระบบทางเดนหายใจหรอโรคหวใจหรอเดก

คลอดกอนกำาหนด และอกกลมหนงทจะมปญหาคอ

ผสงอายทมอายมากกวา 65ป ในกลมดงกลาวไมวาจะ

เปนRSVหรอเปนไวรสตวอนกสามารถทำาใหเกดความ

รนแรงของโรคไดทงสนดงนนการตนตระหนกจะทำาให

เกดความสนเปลองโดยใชเหตจากการตรวจวนจฉยการ

นอนโรงพยาบาลโดยไมจำาเปนและมผลกระทบทางจตใจ

ทงตอตวเดกและผปกครองเปนอยางมาก

กตตกรรมประกาศขอขอบคณ ทนวจยแกนนำา สำานกงานพฒนา

วทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาตศนยเชยวชาญเฉพาะ

ทางดานไวรสวทยาคลนกคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย และโรงพยาบาลจฬาลงกรณทไดใหการ

สนบสนนงานวจยน

เอกสารอางอง1. BisgaardH1,Flores-NunezA,GohA,Study

of montelukast for the treatment of respiratory symptomsofpost-respiratorysyncytialvirusbronchiolitis in children. Am J Respir Crit CareMed.2008;178:854-60.

2. A randomized trial of montelukast in respiratory syncytial virus postbronchiolitis. BisgaardH;StudyGrouponMontelukastandRespiratory Syncytial Virus. Am J Respir Crit CareMed.2003;167:379-83

3. Thongpan I , Mauleekoonphai ro j J , VichiwattanaPRespiratory syncytial virusgenotypesNA1,ON1,andBA9areprevalentinThailand,2012-2015.PeerJ.2017;5:e3970.


การออกแบบและพฒนาเครองมอประเมนการอดตนของโพรงจมกประยทธ ภวรตนาววธ1, นนนาท ราชประดษฐ2, เจนยทธ ศรหรญ3

1ภาควชาเภสชกรรมปฏบตคณะเภสชศาสตรมหาวทยาลยนเรศวรจงหวดพษณโลก650002ภาควชาวศวกรรมเครองกลคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยนเรศวรจงหวดพษณโลก650003ภาควชาภาควชาศลปะและการออกแบบคณะสถาปตยกรรมศาสตรมหาวทยาลยนเรศวรจงหวดพษณโลก65000


บทคดยอการอดตนของโพรงจมกเปนโรคทพบไดบอยในชมชนซงสงผลลดคณภาพชวตของผปวยอยางไร

กตามยงไมมเครองมอทเหมาะสมสำาหรบใชประเมนภาวะการอดตนของโพรงจมกณสถานปฏบตการ

ปฐมภมทสามารถใชไดในผปวยทมความสามารถในการออกแรงหายใจตำาเชนผปวยเดกการศกษาครง

นมวตถประสงคเพอออกแบบและพฒนาเครองมอประเมนการอดตนของโพรงจมกผลการศกษาพบวา

เครองมอตนแบบสามารถใชวดไดทงความดนและปรมาตรสงสดจากการหายใจทางจมกและมตนทน

การประดษฐตำา

คำาสำาคญ : การอดตนของโพรงจมกเครองมอประเมนการอดตนของโพรงจมก

บทนำาการอดตนของโพรงจมก(nasalobstruction)เปน

อาการแสดงของโรคหรอความผดปกตของระบบทางเดน

หายใจเชนโรคจมกอกเสบภมแพไขหวดไซนสอกเสบ

โรคหด เปนตน เมอเกดภาวะดงกลาวจะทำาใหผปวยไม

สามารถหายใจไดโดยสะดวก เมออาการรนแรงมากขน

จะทำาใหไมสามารถรบกลนไดจนนำาไปสการลดคณภาพ

ชวตไดในทสด1 ในเวชปฏบตทวไปการตรวจประเมน

การอดตนของโพรงจมกจะอาศยการตรวจรางกาย

โดยแพทย และ ใชเครองมอเฉพาะในการตรวจ เชน

rhinomanometry,acousticrhinometryและpeaknasal

inspiratoryflowmeter,computedtomography(CTscan),

magneticresonanceimaging(MRI)เปนตน2เครองมอ

ดงกลาวมความสามารถใชประเมนการอดตนของโพรง

จมกไดแตกตางกนออกไปกลาวคอrhinomanometryและ

peaknasalinspiratoryflowmeterใชประเมนปรมาตร

ของอากาศทผานจมกและวดความดนทแตกตางกนใน

ชองจมกขณะหายใจ โดย rhinomanometryจะเปนการ

ตรวจมาตรฐาน (gold standard) ซงใหคาแมนยำามาก

ทสด acoustic rhinometry ใชตรวจวดโครงสรางภายใน

จมกCT scan ใชบอกขอบเขตของรอยโรคและระดบ

ของการอดตนบรเวณรเปดของไซนสได และMRI ใช

บอกรายละเอยดเกยวกบความผดปกตของเนอเยอไดด

จงสามารถใชประเมนระดบความรนแรงของโรคและ

ความเปนไปไดในการลกลามของโรคไดอยางชดเจน2,3, 4

ขอจำากดทสำาคญของการใชเครองมอ คอมคาใชจายสง

ตองดำาเนนการตรวจโดยผ ทมความเชยวชาญเฉพาะ

และ ตองอาศยความรวมมอในการตรวจจากผ ปวย

โดยเฉพาะอยางยงผปวยเดกซงมกไมใหรวมมอในการ

ตรวจมากนกเนองจากกลวและผปวยเดกหรอผสงอาย

อาจไมมแรงในการหายใจมากเพยงพอทจะทำาใหเหนผล

การตรวจไดอยางชดเจนทำาใหการตรวจดงกลาวจะตองทำา

ณ โรงพยาบาลขนาดใหญทมความพรอมเทานน โดย

สถานพยาบาลขนาดเลกเชนสถานปฏบตการปฐมภมโรง

พยาบาลขนาดเลกคลนกหรอรานยาจะไมสามารถตรวจ

ประเมนการอดตนของโพรงจมกโดยการใชเครองมอ

146 ประยทธภวรตนาววธและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

ดงกลาวได แตอยางไรกตาม ในทางปฏบตพบวาการ

อดตนของโพรงจมกเปนอาการรวมของโรคทพบบอย

ในชมชนหลายโรค ซงสถานพยาบาลขนาดเลก หรอ

รานยาจะมการรกษาหรอดแลผปวยเหลานอยแลว โดย

แนะนำาการหลกเลยงสารกอภมแพ การลางจมกการใช

ยาตานฮสตามนการใชยาพนจมกสเตยรอยดหรอการ

ใชยาปฏชวนะ ในกรณทมการตดเชอแบคทเรยรวมดวย

เปนตน5 ซงหากไมสามารถตดตามดานประสทธภาพ

จากการรกษาหรอไมมวธประเมนความรนแรงของโรค

ทมความเปนปรนยสงและสมพนธกบการเปลยนแปลง

อาการทางคลนกของผปวย จะสงผลใหการจดการโรค

ไมบรรลประสทธผลสงสดนำาไปสการเกดโรครวมและ

ภาวะแทรกซอนตางๆ เชนหากไมสามารถควบคมภาวะ

จมกอกเสบภมแพไดอาจกระตนใหเกดโรคหดกำาเรบ

หากไมสามารถจดการไขหวดไดอาจทำาใหเกดภาวะ

ไซนสอกเสบจากการตดเชอแบคทเรยตามมาได เปนตน

ในปพ.ศ.2559ประยทธและคณะไดคดคนเครองมอฝก

สมรรถภาพการหายใจสำาหรบผปวยหลงผาตดหวใจและ

ทรวงอก (NU_spiroBreathe;NUB เลขทอนสทธบตร

12019) พบวาเปนเครองมอทใชวดปรมาตรและฝก

ตานแรงดนบวกจากการหายใจเขาและการหายใจออก

ทางปากได6 ดงนน ผ วจยจงสนใจศกษาตอยอดจาก

เครองมอดงกลาว

วตถประสงคเพอออกแบบและพฒนาเครองมอใหมสำาหรบ

ประเมนการอดตนของโพรงจมก โดยผวจยหวงวาจะทำา

ใหไดเครองมอทมประสทธภาพไมแตกตางจากเครองมอ

ทมใชอยเดมแตมตนทนตำากวาเพอใหบคคลากรทางการ

แพทยในสถานพยาบาลทกระดบใชประเมนผปวยและ

ทำาใหประชาชนทกคนสามารถนำาไปใชประเมนการ

อดตนของโพรงจมกดวยตนเองทบานได

ระเบยบวธวจยการศกษาครงนใชระเบยบวธวจยแบบผสมผสาน

(mixedmethods)ประกอบดวยการวจยเชงคณภาพและ

การวจยเชงปรมาณการวจยเชงคณภาพ ไดแก 1) การ

ทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ เกยวกบเครองมอ

ทมใชงานอยในปจจบน 2) การวเคราะหความเปนไป

ไดในการพฒนาเครองมอใหม โดยใชเทคนคการคด

อยางสรางสรรค และเทคนคการออกแบบเพอมวลชน

3)การประดษฐเครองมอและการวจยเชงปรมาณไดแก

การทดสอบการใชงานเบองตนในหองปฏบตการ

การวจยเชงคณภาพ1) การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ เกยวกบ

เครองมอทมใชงานอยในปจจบน

ขนตอนนทำาขนเพอระบชนดและปญหาจากการ

ใชเครองมอประเมนการอดตนของโพรงจมกทมใชใน

เวชปฏบตปจจบนดำาเนนการทบทวนวรรณวรรณกรรม

โดยกำาหนดคำาถามการวจย2ขอไดแก1)เครองมอวดการ

อดตนของโพรงจมกทมใชในเวชปฏบตมอะไรบางและ

2)เครองมอประเมนการอดตนของโพรงจมกทมใชในเวช

ปฏบตมปญหาในการใชงานอยางไรบางผวจยกำาหนดคำา

สบคนทงภาษาไทยและภาษาองกฤษและใชฐานขอมล

ในการสบคนทงในประเทศและตางประเทศเพอใหเกด

ความครอบคลมมากทสดคำาสบคนภาษาไทยทใชไดแก

การอดตนของโพรงจมกเครองมอประเมนการอดตนของ

โพรงจมกอาการคดจมกการประเมนทางเดนหายใจใน

โพรงจมกประสทธภาพของการประเมนการอดตนของ

โพรงจมก ความปลอดภยของการประเมนการอดตน

ของโพรงจมกฐานขอมลในการสบคนในประเทศไดแก

GoogleScholarคำาสบคนภาษาองกฤษทใชไดแกnasal

obstruction,nasalobstructionmeasurement,objective

measurement,subjectivemeasurement,efficacyofnasal

obstructionmeasurement, safety of nasal obstruction

measurement ฐานขอมลในการสบคน ในตางประเทศ

ไดแก Pubmed, PubMedCentral และTheCochrane

Libraryเกณฑในการคดเลอกงานวจยคอ1)เปนclinical

practiceguidelinesสำาหรบตอบคำาถามงานวจยวา“เครอง

มอประเมนการอดตนของโพรงจมกทมใชในเวชปฏบต

มอะไรบาง” 2) เปนรายงานการทดลองในมนษย โดย


อาจเปนrandomizedcontrolledtrial(RCT)เปรยบเทยบ

ระหวางเครองมอวดการอดตนของโพรงจมกทสนใจกบ

ตวเปรยบเทยบหรอเปนobservationalstudyเชนcohort

study, cross sectional studyหรอ descriptive study

ตดตามประสทธภาพหรอความปลอดภยจากการใช

เครองมอวดการอดตนของโพรงจมกทสนใจ โดยตอง

มการกำาหนดแนวทางและ ระยะเวลา ในการตดตาม

ประสทธภาพระยะเวลาของการใชเครองมอและอาการ

ไมพงประสงคอยางชดเจนสำาหรบตอบคำาถามงานวจยวา

“เครองมอประเมนการอดตนของโพรงจมกทมใชในเวช

ปฏบตมปญหาในการใชงานอะไรอยางไรบาง”3) เปน

งานวจยทศกษาในประเทศไทยและตางประเทศทงทไดต

พมพเผยแพรและไมไดตพมพเผยแพรและทำาการศกษา

เสรจตงแตปพ.ศ.2550ถงพ.ศ. 2561และ4) รายงาน

เปนภาษาไทยหรอภาษาองกฤษการประเมนคณภาพของ

clinical practice guidelinesประเมนจากแนวทางของ

AGREEIIประกอบดวยการประเมนคณภาพของหลก

ฐานเชงประจกษทใชในการสรางแนวทาง การประเมน

ผลประโยชนทบซอนของผสรางแนวทางการประเมน

วาคำาแนะนำาตองเปนไปตามขอเทจจรงจากหลกฐานเชง

ประจกษและมการพจารณาเกยวกบผลประโยชนผลเสย

และคาใชจายทอาจเกดขนจากการกระทำาตามคำาแนะนำา

ของguidelineคณภาพงานวจยRCTประเมนจากแบบ

ประเมนของJadadและคณะ(1996)ซงมการใหคะแนน

อยระหวาง0-5คะแนนโดยงานวจยทได≥3คะแนนจะ

ถอวาผานเกณฑการประเมน การประเมนคณภาพงาน

วจยobservational studyประเมนจากTheNewcastle-

OttawaScaleโดยงานวจยทไดผลประเมนวาอคตทกดาน

มความเสยงตำาจะถอวาผานเกณฑการประเมนคณภาพ

2) การศกษาความเปนไปไดในการออกแบบและ

พฒนาเครองมอโดยใช เทคนคการคดอยางสรางสรรค และ

เทคนคการออกแบบเพอมวลชน

ขนตอนนทำาขนเพอศกษาความเปนไปไดใน

การพฒนาเครองมอประเมนการอดตนของจมก โดยม

วตถประสงคเพอใหไดเครองมอใหมทมคณสมบตใช

ประเมนอาการแสดงทางคลนกของผปวยไดไมแตกตาง

จากเครองมอทมอยเดมดวยตนทนตำา โดยใชเทคนคการ

คดอยางสรางสรรคตามหลกการ systematic inventive

thinking7ประกอบดวย 5หลกการ ไดแก การตดออก

การแบงสวนการเพมจำานวนการเชอมโยงสงตางๆเขา

ดวยกนและการเพมอรรถประโยชน โดยใชเครองมอ

ฝกสมรรถภาพการหายใจสำาหรบผปวยหลงผาตดหวใจ

และทรวงอกแสดงดงรปท1เปนตนแบบในการตอยอด

สรางสรรคเครองมอใหม และ ใชเทคนคการออกแบบ

เพอมวลชน (universaldesign)8 ไดแก เสมอภาคใชงาน

ไดงายกบทกคนสามารถปรบการใชงานไดอยางยดหยน

เรยบงายเขาใจไดงายทนทานและมขนาดเหมาะสมเพอ

ใหเกดการนำาไปใชประโยชนไดอยางกวางขวางไมจำากด

เฉพาะประชากรกลมใดกลมหนงเปนพเศษ

รปท 1 เครองมอฝกสมรรถภาพการหายใจสำาหรบผปวยหลง

ผาตดหวใจและทรวงอก

หมายเหต เครองมอฝกสมรรถภาพการหายใจสำาหรบ

ผปวยหลงผาตดหวใจและทรวงอก(NU_spiroBreathe;

NUB)เลขทอนสทธบตร12019ประกอบดวย1คอฝา

ปด2คอกระบอกภายใน3คอกระบอกภายนอก4คอ

ทออากาศ5คอสายยาง6คอทอเปาอากาศและ7คอ

ฐานรอง

3) การประดษฐเครองมอ

ผวจยดำาเนนการประดษฐเครองมอตนแบบโดย

ใชวสดทสามารถหาไดสำาเรจรปโดยทวไปในทองตลาด

มหลกการเลอกวสดและอปกรณ คอ เปนวสดทไดรบ

การรบรองมาตรฐานอตสาหกรรม มความปลอดภย

กบผใชงานและมราคาเหมาะสมดำาเนนการออกแบบ

เครองมอโดยใชขอสรปจาก1)การทบทวนวรรณกรรม


2) ผลการศกษาความเปนไปไดในการพฒนาเครองมอ

ใหมและ3)การระดมสมองของวศวกรผเชยวชาญดาน

วศวกรรมศาตรสาขาเครองกลเภสชกรผเชยวชาญดาน

โสตศอนาสกและลารงซวทยาและผเชยวชาญดานการ

ออกแบบผลตภณฑดำาเนนการประดษฐเครองมอโดยชาง

ผชำานาญงานใชเครองมอชางทเปนมาตรฐานตรวจสอบ

คณภาพการประดษฐโดยทดสอบ1)ความแขงแรงโดย

การตรวจสอบรอยแตกความแนนหนา ในสวนตางๆ

ของเครองมอจากการพจารณาลกษณะโดยทวไปภายนอก

และ2)การรวของอากาศโดยทดลองอดอากาศเขาไปใน

เครองมอในปรมาณมากและตอเนองจากนนตรวจสอบ

การรวของอากาศในเครองมอสวนตางๆโดยดำาเนนการ

ทดสอบในระหวางทเครองมออยใตนำา

การวจยเชงปรมาณการทดสอบการใชงานเบองตน ในหองปฏบตการ

ผวจยทดสอบการใชงานเบองตนของเครองมอ

ตนแบบโดยวดความดนทสรางไดจากการหายใจเขาและ

หายใจออกทางจมกในหองปฏบตการจำานวน3คาไดแก

5,8หรอ10cmH2Oและตรวจสอบคาความดนทสราง

ไดจากเครองมอตนแบบ โดยใช digital pressure gauge

meter (Testo435-1-Multi-functionclimatemeasuring

instrument)และรายงานผลเปนคาเฉลยและคาสวน

เบยงเบนมาตรฐานจากการทดลองซำา100ครงผวจยจด

แผนการทดสอบแสดงดงรปท2และดำาเนนการทดสอบ

ดวยตนเองทกขนตอนการใชงานเบองตนของเครองมอ

ตนแบบประเมนจากความสงของระดบนำาในเครองมอ

จะตองตรงกบระดบความดนอากาศทวดไดจาก digital

pressure gaugemeter โดยกำาหนดเกณฑการประเมน

วาเครองมอมคณภาพเมอ มคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ไมเกน±0.98hPaหรอ±1cmH2Oเนองจากเปนคาตำาทสด

ทสามารถแสดงผลใหเหนไดจากใชงานเครองมอตนแบบ

ผลการศกษาจากการทบทวนวรรณกรรมพบงานวจยทเกยวของ

จำาแนกตามฐานขอมลทสบคน คอ Google Scholar

จำานวน5เรองPubmedจำานวน15เรองPubMedCentral

หมายเหต เมอผ ทดลองใชงานเครองมอหายใจเขา

หรอออกทางจมกจนระดบนำาถงคาทกำาหนดไว ไดแก

5, 8หรอ 10 cmH2Oผสงเกตการณท 1 จะแจงใหผ

สงเกตการณท 2ทราบจากนนจงอานพรอมบนทกคา

ความดนทปรากฏบนdigitalpressuregaugemeter

รปท 2 แผนการทดสอบประสทธภาพการทำางานเบองตนของ

เครองมอประเมนการอดตนของจมกตนแบบในหอง

ปฏบตการ

จำานวน11เรองและTheCochraneLibraryจำานวน2

เรองงานวจยทงหมดทผานเกณฑในการคดเลอกงานวจย

มจำานวน7เรองแบงออกเปนguidelinesจำานวน3ฉบบ

และobservationalstudyจำานวน4ฉบบแสดงดงรปท

3 โดยมลกษณะของงานวจยตามเกณฑคดเขาและอคตท

สรปไดจากงานวจยแสดงดงตารางท1

รปท 3 ผลการสบคน


ตารางท 1 ลกษณะของงานวจยตามเกณฑคดเขาและอคตทสรปไดจากงานวจย

Clinical practice guidelines

หนวยงานทจดแนวทาง,ป คณภาพของหลกฐานเชงประจกษท

ใชในการสรางแนวทาง

ผลประโยชนทบซอนของผ สราง

แนวทาง

คำาแนะนำาเปนไปตามขอเทจจรง

จากหลกฐานเชงประจกษ

มการพจารณาเกยวกบผลประโยชน

ผลเสย และคาใชจายทอาจเกดขน

จากการกระทำาตามคำาแนะนำา

เครองมอวดการอดตนของโพรงจมก

ทแนวทางแนะนำาใหใช

สมาคมแพทยโรคจมกและราช-

วทยาลยโสตศอนาสกแพทย แหง

ประเทศไทย,พ.ศ.25499

ดมาก โดยมการใชหลกฐานเชง

ประจกษทผ านการคดกรองโดย

ผ เชยวชาญ กอนนำามาสรปเปน

คำาแนะนำา

ไมม ใช ใช nasal endoscope, CT scans,

MRI

สมาคมแพทยโรคจมกราชวทยาลย

โสตศอนาสกแพทยแหงประเทศไทย

และสมาคมโรคภมแพโรคหดและ

ภมค มกนวทยาแหงประเทศไทย,

พ.ศ.255410

ดมาก โดยมการใชหลกฐานเชง




ไมม ใช ใช rhinomanometry,

acousticrhinometry,

peaknasalinspiratoryflow

Global Allergy and Asthma

EuropeanNetwork,ค.ศ.200811ดมาก โดยมการใชหลกฐานเชง




มบางสวน แตไดมการชแจงราย

ละเอยดเกยวกบผลประโยชนทบ

ซอนไวโดยละเอยด

ใช ใช rhinomanometry,

acousticrhinometry,

peaknasalinspiratoryflow

Observational studies

ผดำาเนนการศกษา, ป ผเขารวมงานวจย รปแบบการศกษา/วตถประสงค การวดผลลพธ ผลการศกษา Newcastle-Ottawa scores

ChoiH.etal.,201112 ผ ปวยโรคจมกอกเสบภมแพ ทม

ภาวะการอดตนของโพรงจมกรวม

ดวย(n=38)และอาสาสมครสขภาพ

ด(n=35)

การศกษาเชงสงเกตชนดตดตาม

ผลลพธไปขางหนา /เพอตดตาม

nasal sound spectral analysis

(NSSA) จากการทดสอบโดยใช

peaknasalinspiratoryflowเปรยบ

เทยบกบการใชvisualanalogscale

ผ ปวยโรคจมกอกเสบภมแพ ทม

ภาวะการอดตนของโพรงจมกรวม

ดวย และ อาสาสมครสขภาพด

ทเขารวมการวจย จะถกประเมน

ดวยnasal soundspectral analysis

จากการทดสอบโดยใช peak nasal

inspiratoryflowและประเมนดวย

visual analog scale จากนนให

ยาหดหลอดเลอด ชนดออกฤทธ

เฉพาะททางจมก รอ 20 นาท จง

ประเมนผลซำา

พบความแตกตางของการทดสอบ

โดยใชpeaknasalinspiratoryflow

และการประเมนดวยvisualanalog

scaleเปรยบเทยบระหวางกอนและ

หลงใชยาหดหลอดเลอดชนดออก

ฤทธเฉพาะททางจมกอยางชดเจน

ในผเขารวมการศกษาทง2กลมและ

พบวาทง2การทดสอบใหผลลพธ

ไปในทศทางเดยวกน

ในภาพรวมพบวา อคตทกดานของ

ทง 3 งานวจยมความเสยงตำา โดย

มเกณฑการคดเลอกอาสาสมคร

ทชด เจน มจำ านวนอาสาสมคร

เพยงพอในการดำาเนนการวจย ม

วธวดผลลพธท สามารถใชยนยน

ไดว า ผลลพธทเกดขน เกดจาก

การวจยอยางแทจรง ผ วจยมการ

ตดตามยาวนานเพยงพอทจะเหน

ผลลพธได และมการเกบขอมล

อยางครบถวนสมบรณนอกจากน

ผวจยมวธจดการตวแปรกวน โดย

ใชวธทางสถตในการตดตวแปร

กวน(adjustment)เพอทำาใหเหนถง

ผลของสงทสนใจวจยได

ปญหาสำาคญทพบจากการใชงาน

เครองมอประเมนภาวะการอดตน

ของโพรงจมกในการศกษา ไดแก

อาสาสมครบางรายไมมแรงมาก

พอทจะหายใจผานเครองมอ peak

nasal inspiratoryflowจงทำาใหไม

สามารถแสดงผลการประเมนได

อยางชดเจน

TsounisM.etal.,201413 อาสาสมครสขภาพด อาย 18ปขน

ไปทถกแพทยโรคจมกสงตอมาเพอ

เขารบการประเมนการหายใจทาง

จมก(n=131)


ผลลพธไปขางหนา /เพอตดตามผล

การประเมนภาวะการอดตนของ

โพรงจมกโดยใชเครองมอทมความ

เปนปรนยสงและหาความสมพนธ

กบการประเมนโดยใชความร สก

ของผปวย

การประเมนภาวะการอดตนของ

โพรงจมกโดยใชเครองมอทมความ

เปนปรนยสง ประเมนจาก peak

nasalinspiratoryflowและpeakoral

inspiratoryflowการประเมนความ

รสกของผปวยประเมนจาก nasal

patencyindex,nasalpatencyvisual

analogscaleและnasalobstruction

symptomevaluationscale

peaknasal inspiratoryflow,nasal

patency indexและnasal patency

visualanalogscaleมความสมพนธ

กบภาวะการอดตนของโพรงจมก

ในขณะทการประเมนโดย peak

oral inspiratoryflow ไมพบความ

สมพนธกบความรสกของผปวย

FroditaJ.etal.,201714 ผปวยทมภาวะnasalseptaldeviation

(n=69)


ผลลพธไปขางหนา /เพอประเมน

ประสทธผลของการใช acoustic

rhinometryและ rhinomanometry

เพอทำานายผลลพธของseptoplasty

และ rh inosep top l a s ty และ

ประโยชนของเครองมอดงกลาวใน

การตรวจจบภาวะseptaldeviations

กอนการผาตด

a c o u s t i c r h i n ome t r y และ

rhinomanometryถกใชกอนและ1ป

หลงผาตด เพอประเมนภาวะจมก

อดตนนอกจากนมการประเมนอนๆ

รวมดวยไดแกvisualanaloguescale

และ แบบสอบถาม เพอประเมน

ความพงพอใจของผปวย

ทง acoustic rhinometry และ

rh inomanometry สามารถใช

เ ป น เ ค ร อ งม อประ เ ม นภ า วะ

การอดตนของโพรงจมก เพ อ

ทำานายผลลพธของ septoplasty

และ rhinoseptoplasty ไดอยาง

มประสทธภาพ นอกจากนค า

พารามเตอรของ rhinomanometry

และ anterior rhinometry ยงม

ประโยชนในการตรวจจบภาวะ

septal deviationsกอนการผาตดได

ดวยและสงผลทำาใหผปวยมความ

พงพอใจจากการรกษาดขน

ผลการทบทวนวรรณกรรมพบวาการประเมนการ

อดตนของโพรงจมกในเวชปฏบตปจจบนแบงออกเปน2

รปแบบไดแก1)การประเมนโดยใชความรสกของผปวย

ไดแกการใชแบบสอบถามเชนvisualanalogscale,nasal

obstructivesymptomsevaluationscaleเปนตนขอดของ

วธนคอสะดวกตอผประเมนในการใชงานแตมขอเสยท

สำาคญคอขอมลทไดจะมความเปนอตนยมากเนองจาก

การอดตนของโพรงจมกขนอยกบหลายปจจย เชน ตว


รบรความดน ตวรบรอณหภม โรครวม ความรนแรง

ของโรคการรกษาทไดรบมากอนหนาความสามารถใน

การสอสารของทง ผประเมนและผถกประเมนซงจะ

แตกตางกนในผปวยแตละรายดงนนการประเมนโดย

ใชความรสกของผปวย จงอาจไมความสมพนธกบการ

ประเมนโดยใชเครองมอในการตรวจวดเสมอไป และ

มโอกาสเกดความคลาดเคลอนไดมาก 2) การประเมน

โดยใชเครองมอในการตรวจวด เชน rhinomanometry,

rhinohygrometry, acoustic rhinometry, peak nasal

inspiratoryflowmeter,nasalendoscope,computerized

tomographyและmagneticresonanceimagingเปนตน

ขอดของวธน คอทำาใหไดขอมลทมความเปนปรนยสง

และไมมอคตจากทงผประเมนและผถกประเมนแตม

ขอเสยทสำาคญคอจะตองใชเครองมอเฉพาะผใชงานจะ

ตองมความเชยวชาญเฉพาะในการใชเครองมอมคาใชจาย

ในการตรวจสงตองอาศยความรวมมอในการตรวจของ

ผปวยเปนสำาคญและผปวยทออกแรงหายใจไดนอยอาจ

ไมสามารถใชงานเครองมอไดเตมประสทธภาพ2,4ดงนน

การประเมนการอดตนของโพรงจมกจงควรใชทง2วธ

รวมกนแตเนองจากขอจำากดดานงบประมาณและการเขา

ถงการตรวจจงตองการเครองมอตรวจวดทมตนทนตำา

ลงแตยงสามารถใชประเมนอาการแสดงทางคลนกเบอง

ตนได จากการทบทวนวรรณกรรมผวจยไดขอสรปวา

คณสมบตทสำาคญของเครองมอประเมนการอดตนของ

โพรงจมกซงจะนำาไปใชเปนขอมลในการพฒนาเครอง

มอใหมทมตนทนตำา ไดแก1)ตองสามารถวดปรมาตร

การหายใจเขาและออกทางจมก 2)ตองสามารถวดแรง

ดนทสรางจากการหายใจเขาและออกทางจมกได และ

3)ตองยงสามารถแสดงผลใหเหนได ถงแมจะออกแรง

หายใจนอย

ผลการศกษาความเปนไปไดในการพฒนาเครอง

มอใหม โดยใชหลกการ systematic inventive thinking

และ เทคนคการออกแบบเพอมวลชนพบวาสามารถ

ดดแปลงNU_spiroBreathe ใหเปนเครองมอใหม ท

สามารถใชประเมนการอดตนของโพรงจมกไดโดยNU_

spiroBreatheสามารถใชวดปรมาตรและใชฝกแรงตาน

ความดนบวกจากการหายใจได แตยงมรปรางไมเหมาะ

สมสำาหรบใชหายใจทางจมกและไมสามารถวดความดน

จากการหายใจไดโดยตรงดงนนผวจยจงออกแบบเครอง

มอใหมโดย1)ตดทอเปาอากาศทางปากออกไปและเพม

ชองทางสำาหรบหายใจทางจมก เพอใหผใชงานสามารถ

หายใจไดทงแบบสองรจมกและแบบแยกรจมกสงผล

ใหสามารถประเมนความสามารถในการหายใจทางจมก

โดยภาพรวมและความสามารถในการหายใจของจมก

แยกแตละขางได 2) เจาะรทฝาปดในขนาดทเหมาะสม

เพอทำาใหเครองมอมลกษณะเปนmanometerทสามารถ

วดไดทงปรมาตรและความดนไดในขณะเดยวกนเมอ

หายใจเขาหรอหายใจออกเพยงครงเดยวโดยไมตองเปดฝา

ปดออกขณะใชงานผวจยใช“นำา”เพอสรางระบบปดใน

เครองมอกลาวคอนำาจะชวยไมใหเกดการรวของอากาศ

ภายในทรงกระบอกขณะหายใจเขาหรอหายใจออกทำาให

ปรมาตรและความดนทวดไดเปนคาทแทจรงมากทสดซง

เปนไปตามสตรวทยาศาสตรคอปรมาตร=π*(รศมของ

ทรงกระบอก)2*ความสงของทรงกระบอก(มหนวยเปน

ลกบาศกเซนตเมตร, cm3) และความดน=ความหนา

แนนของของเหลว*คาคงทแรงโนมถวงโลก*ความสง

ของระดบนำาทเปลยนแปลงไป(มหนวยเปนเซนตเมตร

นำา,cmH2O)ประโยชนทสำาคญของการใช“นำา”คอไมม

คาใชจายหาไดงายโดยทวไปและมแรงเสยดทานตำามาก

จงสามารถแสดงใหเหนผลการวดปรมาตรและความดน

ไดงายถงแมจะมแรงมากระทำานอยและ3)ผวจยวางแผน

ออกแบบเครองมอใหมโดยแยกองคประกอบของเครอง

มอออกเปนสวนๆและนำามาประกอบกนเมอตองการ

ใชงานทงนเพอใหงายตอการดแลรกษาทำาความสะอาด

ซอมแซมหรอ เปลยนชนสวนได ในกรณทเกดความ

เสยหายขนนอกจากนการแยกเครองมอออกเปนสวนๆ

ทำาใหสามารถเกบรกษาอปกรณสวนตางๆ ไวในทรง

กระบอกไดรวมกนทงหมดในคราวเดยวอกดวย

ผลการประดษฐเครองมอ ทำาใหไดเครองมอ

ตนแบบสำาหรบประเมนการอดตนของโพรงจมกแสดง

ดงรปท4โดยผลการตรวจสอบคณภาพการประดษฐไม

พบรอยแตก เครองมอแตละสวนมความความแนนหนา

และไมพบการรวของอากาศ


ผลทดสอบการใชงานเบองตนในหองปฏบตการ

พบวา คาเฉลยของความดนทวดไดจากการหายใจทาง

จมกมคาเทากบคาความดนทใชทดลองแสดงดงตาราง

ท2และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบศนยจากการ

ทดลองซำา100ครงแสดงใหเหนวาเครองมอมคณสมบต

เปนmanometerอยางแทจรงและมคณภาพเปนไปตาม

เกณฑประเมนทผวจยตงไวนอกจากนพบวาเครองมอม

คณสมบตเปนpeaknasalin-andexspiratoryflowmeter

ไดดวยโดยปรมาตรจากการหายใจเขาและหายใจออกทาง

จมกสงสดทวดไดคอ502.40cm3

รปท 4 เครองมอตนแบบสำาหรบประเมนการอดตนของจมก

หมายเหต เครองมอประกอบดวย 1 คอ ฝาปด 2 คอ

กระบอกภายใน3คอกระบอกภายนอก4คอทออากาศ

5คอสายยาง6คอฝาครอบจมก7คอฐานรองและ8

คอจกปลายทอสำาหรบหายใจทางจมก

หมายเหต คาความดนทวดได แสดงเปนคาเฉลย±คา

สวนเบยงเบนมาตรฐานในหนวยเฮกโตปาสกาล(hPa)

จากการวดคาความดนซำา 100 ครง เมอแปลงหนวย

เปนcmH2Oจะพบวาคาความดนทใชทดลองและคา

ความดนทวดได มคาเทากน *เกณฑประเมนคณภาพ

ของเครองมอตนแบบคอมคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

จากการวดคาความดนซำา 100ครง ไมเกน±0.98 hPa

เนองจากมคาเทากบ 1 cmH2O ซงเปนคาตำาทสดท

สามารถแสดงผลใหเหนไดชดเจนจากใชงานเครองมอ

ตนแบบปรมาตรทวดไดจากการหายใจคำานวณจากπ*

(รศมของทรงกระบอก)2*ความสงของทรงกระบอกใน

หนวยเซนตเมตร

ตารางท 2 คาความดนและปรมาตรทสรางไดจากการหายใจเขา

และหายใจออกผานเครองมอตนแบบ

คาความดนทใชทดลอง(cmH

2O)

คาความดนทวดไดจากการหายใจเขาทางจมก(hPa)

คาความดนทวดไดจากการหายใจออกทางจมก(hPa)

ปรมาตรทวดไดจากการหายใจ

(cm3)

5 4.90±0 4.90±0 251.20

8 7.84±0 7.84±0 405.76

10 9.80±0 9.80±0 502.40

คณภาพของเครองมอตนแบบ*

ผาน ผาน

อภปรายผลการศกษาหลกการบรบาลผปวยทมปญหาการอดตนของ

โพรงจมกประกอบดวย 6ขนตอน ไดแก 1) แยกโรค

2)หาสาเหตหรอปจจยเสยง 3) จดระดบความรนแรง

ของโรค4) เลอกใชยาหรอการรกษาทเหมาะสมตาม

หลกฐานเชงประจกษ 5)ตดตามประสทธภาพจากการ

รกษาตดตามดานความปลอดภย ตดตามความรวมมอ

ในการใชยาและ6)สงตอในกรณทมอาการรนแรงมาก

หรอเกดอาการแทรกซอน5ซงในทางปฏบตสามารถทำาได

ครบเกอบทกขนตอนยกเวนการประเมนความรนแรง

ของโรค และ การตดตามประสทธภาพจากการรกษา

เนองจากมขอจำากดตาง ๆ เขามากำาหนดคอนขางมาก

เชนไมมระบบไมมเครองมอไมมบคคลากรทเชยวชาญ

ในการใชเครองมอ เปนตน โดยเฉพาะอยางยงในสถาน

ปฏบตการปฐมภมซงใหการรกษาผปวยแตกลบไมมการ

ประเมนอยางเปนรปธรรมสงผลใหผปวยไมหายจากโรค

มอาการของโรครนแรงมากขนหรอเกดโรคแทรกซอน

ตามมาไดจากแนวทางการรกษาและการศกษาทางคลนก

ตางๆ ในปจจบนสามารถสรปไดวาการประเมนภาวะ

การอดตนของโพรงจมกควรประเมนใหครอบคลมทง2

ดาน9,10,11 ไดแก 1)ประเมนโดยใชความรสกของผปวย

และ2)ประเมนโดยใชเครองมอ เพอใหไดขอมลทครบ

ถวนสะทอนสงทเกดขนจรงกบผปวยและมความเปน

ปรนยมากทสด ควบคกนไปการประเมนภาวะการอด


ตนของโพรงจมกโดยใชความรสกของผปวยทมใชใน

ประเทศไทย ไดแก visual analogue scale (VAS)การ

ประเมนโดยใชเครองมอไดแกrhinomanometry(เปนการ

ประเมนมาตรฐาน)acousticrhinometryและpeaknasal

inspiratoryflowmeterแตกพบปญหาทสำาคญคอVAS

อาจไมสะทอนความรนแรงของโรคทแทจรง เนองจาก

เปนการประเมนจากความรสกซงจะมอคตตางๆ จากทง

ผปวยและผประเมนเขามารบกวนคอนขางมากสำาหรบ

การประเมนโดยใชเครองมอพบวาใหผลการประเมนท

มความเปนปรนยสงและสมพนธกบความรนแรงของ

โรคคอนขางมากแตอยางไรกตามผปวยสวนใหญของ

ประเทศยงไมสามารถเขาถงเครองมอดงกลาวไดรวมถง

บคคลากรทางการแพทยทตองประเมนผปวยทกรายอาจ

ไมสามารถใชเครองมอดงกลาวไดนอกจากนการใชเครอง

มอดงกลาวมคาใชจายทคอนขางสงและผปวยบางราย

อาจไมมแรงมากพอทจะหายใจผานเครองมอจนสามารถ

แสดงผลการประเมนไดการวจยครงนทำาใหไดเครองมอ

ใหมซงมคณสมบตการทำางานทหลากหลายสามารถวด

ไดทงความดนและปรมาตรจากการหายใจเขาและหายใจ

ออกทางจมกและมตนทนการประดษฐตำาซงมความเปน

ไปไดทจะนำาไปใชจรงสำาหรบประเมนผปวยทมภาวะการ

อดตนของโพรงจมกในทางคลนกไดเนองจากในปจจบน

ยงไมมเครองมอในลกษณะนใชงานอย จงไมพบการ

ศกษาเกยวกบประสทธภาพและความปลอดภยจากการ

ใชงานของเครองมอในลกษณะน แตหากพจารณาจาก

รายละเอยดในเชงทฤษฎจะพบวาเครองมอตนแบบทได

จากงานวจยนาจะมประสทธภาพ เนองจากผลทดสอบ

การใชงานในหองปฏบตการเบองตนพบวา สามารถ

แสดงผลความดนจากการหายใจทางจมกไดจรง โดยม

คาเทากบความดนทวดไดจาก digital pressure guage

meterทมคณภาพสงและสามารถทำาซำาไดนอกจากน

ยงพบความเปนไปไดทเครองมอจะสามารถนำาไปใชกบ

ผปวยไดหลากหลายกลมไมวาจะเปนผทสามารถหายใจ

ไดเปนปกตหรอผทมภาวะการอดตนของโพรงจมกทก

ระดบความรนแรงหรอผปวยเดกทอาจมความสามารถ

ในการออกแรงหายใจไดนอยกวาคนปกตเนองจากดชน

ชวดความดนและปรมาตรจากการหายใจของเครอง

มอน คอความสงของระดบนำา ซงตอบสนองไดไวมาก

และแสดงใหเหนความแตกตางไดถงแมจะใชแรงนอยๆ

ในแงความปลอดภยพบวาเครองมอคอนขางมความเสยง

ตำาตอผใชงานเนองจากไมมการลวงลำาเขาสรางกายและ

ไมมโอกาสทจะเกดการสำาลกนำาหรอปนเปอนของเชอ

โรคใดๆในแงตนทนพบวาเครองมอทไดจากงานวจยน

มตนทนการประดษฐและการใชงานตำามาก เมอเปรยบ

เทยบกบการประเมนโดยใชrhinomanometryหรอpeak

nasalinspiratoryflowmeterมวธการใชงานทไมซบซอน

และสามารถแสดงขอมลความดนและปรมาตรสงสด

จากการหายใจไดทนทจากการใชเพยงครงเดยวซงแสดง

ใหเหนวามความเปนไปไดทจะนำาเครองมอนไปประยกต

ใชในทกระดบสถานพยาบาล โดยเฉพาะอยางยงสถาน

พยาบาลปฐมภม ทสามารถนำาไปใชเพอประเมนความ

รนแรงของภาวะการอดตนของโพรงจมกเบองตนกอน

พจารณาใหการรกษาหรอสงตอและ ใชสำาหรบตดตาม

ประสทธภาพหลงใหการรกษา ซงควรใชรวมกบการ

ประเมนโดยใชความรสกของผปวยเชนVASเนองจากม

การศกษาสนบสนนวาจะทำาใหไดขอมลทครบถวนและ

ชวยใหตดสนใจทางคลนกไดดขน13,14 แตอยางไรกตาม

เครองมอตนแบบทไดจากงานวจยน ยงคงมจดดอยอย

บางประการไดแกสามารถใชประเมนไดขอมลความดน

และปรมาตรเบองตนเทานน โดยยงไมสามารถประเมน

อตราการไหลของอากาศจากการหายใจและไมสามารถ

ใชเพอระบความผดปกตทางกายภาพหรอเนอเยอไดซง

ในอนาคตจะตองมการพฒนาตอ โดยอาจประยกตใช

เทคโนโลยดจทลเขามาชวยในการแสดงผลการประเมน

ใหมากขนและตองมการนำาไปทดสอบการใชงานจรงใน

อาสาสมครสขภาพดและผปวยกลมตางๆตอไป

สรปผลการศกษา การศกษาครงนทำาใหได เครองมอใหมสำาหรบ

ประเมนการอดตนของโพรงจมก โดยสามารถวดความ

ดนและปรมาตรสงสดจากการหายใจได ทงการหายใจ

เขาและหายใจออกทางจมกโดยมตนทนการประดษฐตำา


ซงบคคลากรทางการแพทยในสถานพยาบาลทกระดบ

สามารถนำาไปใชประเมนผปวยและประชาชนทกคน

สามารถนำาไปใชประเมนภาวะโพรงจมกอดตนดวย

ตนเองทบานได

กตตกรรมประกาศผวจยขอขอบคณคณะเภสชศาสตรมหาวทยาลย

นเรศวรทใหความอนเคราะหสถานทดำาเนนการวจย

นายเชอนทมเครอจนบคคลากรสายสนบสนนคณะ

เภสชศาสตรมหาวทยาลยนเรศวรสำาหรบการประดษฐ

เครองมอตนแบบคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลย

นเรศวรทใหความอนเคราะหใชงานเครองมอ digital

pressureguagemeter

เอกสารอางอง1. RombauxP,LiistroG,HamoirM,Bertrand

B,AubertG,VersesT.etal.Nasalobstruction and its impact on sleep-related breathing disorders.Rhinology.2005;43:242-50.

2. Spataro E, Most SP. Measuring Nasal ObstructionOutcomes.Otolaryngol ClinNorthAm.2018Jun21.

3. OttavianoG,FokkensWJ.Measurementsofnasalairflowandpatency:acriticalreviewwith emphasis on the use of peak nasalinspiratoryflow in daily practice.Allergy.2016;71:162-74.

4. KrouseJ,LundV,FokkensW,MeltzerEO.Diagnosticstrategiesinnasalcongestion.IntJGenMed.2010Apr8;3:59-67.

5. ValeroA,NavarroAM,DelCuvilloA,etal. Position paper on nasal obstruction: evaluationandtreatment.JInvestigAllergol ClinImmunol.2018;28:67-90.

6. PrayuthP,KanitaT,PennaphaU,NinnartR,JaranS,WerapongC.etal.Thedevelopmentoflowcostinstrumentforbreathingtraining

in post cardiac surgery patient. Research proceeding in national researchmeeting,Thailand,2016.

7. HeymannAD,AzuriJ,KokiaE,Monnicken-damSM,ShapiroM,ShalevG.SystematicIn-ventiveThinking:anewtoolfortheanalysisof complex problems in medical management. IsrMedAssocJ.2004;6:67-9.

8. LidIM.UniversalDesignanddisability:aninterdisciplinary perspective. Disabil Rehabil. 2014;36:1344-9.

9. สมาคมแพทยโรคจมกและราชวทยาลยโสตศอนาสกแพทยแหงประเทศไทย.แนวทางการดแลรกษาโรครดสดวงจมกในคนไทย.พ.ศ.2549.

10.สมาคมแพทยโรคจมก ราชวทยาลยโสตศอนาสกแพทยแหงประเทศไทยและสมาคมโรคภมแพโรคหดและภมคมกนวทยาแหงประเทศไทย. แนวทางการพฒนาการตรวจรกษาโรคจมกอกเสบภมแพในคนไทยฉบบปรบปรง.พ.ศ.2554.

11.BousquetJ,KhaltaevN,CruzA,DenburgJ,FokkensW,TogiasA,etal.AllergicRhinitisanditsImpactonAsthma(ARIA)2008.Al-lergy.2008;63:8-160.

12.ChoiH,ParkIH,YoonHG,LeeHM.Com-parison of nasal sound spectral analysis andpeaknasal inspiratoryflowbeforeandafterdecongestioninpatientswithnasalob-struction.AnnOtolRhinolLaryngol.2011; 120:391-6.

13.TsounisM,SwartKM,GeorgalasC,MarkouK,MengerDJ.The clinical value of peaknasalinspiratoryflow,peakoralinspiratoryflow,andthenasalpatencyindex.Laryngo-scope.2014;124:2665-9.

14.Frodita J,MarinaD,DejanD.Acousticrhinometry and rhinomanometry as objec-tive tools for the assessment of nasal pa-tency in nasal septal surgery. Rom. J. Rhinol. 2017;7:11-8.


Design and development of nasal obstruction evaluation instrument

Prayuth Poowaruttanawiwit1, Ninnart Rachapradit2, Janyut Srihirun3

1DepartmentofPharmacyPractice,FacultyofPharmaceuticalSciences,NaresuanUniversity,Phitsanulok65002DepartmentofMechanicalEngineering,FacultyofEngineering,NaresuanUniversity,Phitsanulok6500

3 DepartmentofFineandAppliedArts,FacultyofArchitecture,NaresuanUniversity,Phitsanulok6500

AbstractNasalobstructionisacommondiseaseincommunitywhichreducespatients’quality

oflife.However,thereisnoappropriateinstrumentforassessmentofnasalobstructioncaresettingthatcanbeusedinpatientswhohadlowbreathingcapacitysuchaspatients.Thisstudy aimed to design and develop the instrument for assessment of nasal obstruction. The results demonstrated that the prototype could measure both nasal pressure and peak nasal volumeandexhibitedlowcostofinvention.

Keywords:Nasalobstruction,Nasalobstructionevaluationinstrument


อำานวยพร อภรกษากร*, ปยาภรณ บรบรณ*, ภเษก ยมแยม*

*กลมงานกมารเวชกรรมโรงพยาบาลขอนแกน


สภาวะโภชนาการของผปวยเดกทรกษาตวในโรงพยาบาล

บทคดยอความเปนมา : โภชนาการในเดกสงผลตอการเจรญเตบโตและพฒนาการขอมลการศกษาสภาวะโภชนาการ

ในเดกทรกษาตวในโรงพยาบาลยงมจำากด

วตถประสงค: เพอศกษาสภาวะโภชนาการและปจจยทสมพนธกบสภาวะโภชนาการของผปวยเดกทรกษา

ตวในโรงพยาบาลขอนแกน

วธการศกษา: เปนการวจยเชงพรรณนาตงแตเดอนตลาคมถงพฤศจกายน2558 ทโรงพยาบาลขอนแกน

ประเทศไทยผวจยประเมนสภาวะโภชนาการผปวยเดกทรกษาตวในหอผปวยเดกโดยการสมภาษณผดแล

และคำานวณรอยละของนำาหนกเทยบกบอายรอยละของสวนสงเทยบกบอายและรอยละของนำาหนกเทยบ

กบความสงโดยใชเกณฑGomezและWaterlow

ผลการศกษา:ผปวยเดกทเขารวมงานวจย202คนมจำานวน1ใน4(รอยละ26)ของผปวยเดกมสภาวะ

ผอมและ1ใน5(รอยละ18)มสภาวะแกรนและนำาหนกเกนผปวยทมสภาวะพรองโภชนาการสวนใหญ

ไดรบการวนจฉยดวยโรคทางระบบทางเดนหายใจผปวยทางระบบหวใจและหลอดเลอดสมพนธกบสภาวะ

ขาดโปรตนและพลงงานและสภาวะผอมอยางมนยสำาคญทางสถตและพบสภาวะโภชนาการเกนสมพนธ

กบการเจบปวยจนไดรบการรกษาในโรงพยาบาลมากกวา1ครงในชวงปทผานมา(คาp<0.05)

สรป: ปญหาโภชนาการของผปวยเดกทมารกษาตวในโรงพยาบาลจำาเปนไดรบการเฝาระวงและแกไขอยาง

รวดเรวในการดแลแบบองครวมเพอพฒนาผลการดแลใหดยงขน

คำาสำาคญ: ผปวยเดกสภาวะโภชนาการสภาวะพรองโภชนาการนำาหนกเกน

บทนำา

สภาวะโภชนาการในเดกทปวยและรกษาตวใน

โรงพยาบาลเปนปญหาทอาจถกมองขามและไมไดรบ

การดแลภาวะโภชนาการทเหมาะสมและสงผลตอผล

การรกษาและระยะเวลานอนโรงพยาบาล1 ในประเทศ

เยอรมนเมอป ค.ศ. 2008พบความชกของสภาวะพรอง

โภชนาการในผปวยเดกรอยละ24.1โดยพบสภาวะพรอง

โภชนาการนอย ปานกลาง และรนแรงรอยละ 17.7,

4.4และ1.7ตามลำาดบ โดยพบในผปวยทมการวนจฉย

มากกวา1โรค(multiplediagnoses)ถงรอยละ42.8รอง

ลงมาคอกลมโรคตดเชอและcysticfibrosisตามลำาดบ2

ในประเทศกำาลงพฒนา เชนประเทศโคลอมเบยเมอป

ค.ศ. 2010พบวาความชกของสภาวะพรองโภชนาการ

แบบนำาหนกนอย(underweight),สภาวะแกรน(stunting)

และสภาวะผอม(wasting)พบรอยละ27,22.4และ16.6

ตามลำาดบ สภาวะนำาหนกเกนและโรคอวนพบเพยง

รอยละ 6.33ประเทศโรมาเนยป ค.ศ. 2014พบสภาวะ

พรองโภชนาการถงรอยละ 37 โดยทรอยละ 15 เปน

สภาวะพรองโภชนาการแบบรนแรงและมสภาวะพรอง

โภชนาการแบบเฉยบพลน (acutemalnutrition) รอย

156 อ�านวยพรอภรกษากรและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

ละ17.7 โดยมความสมพนธกบโรคประจำาตวเดมของผ

ปวย4ประเทศเวยดนามป ค.ศ. 2014 ในผใหญและเดก

พบผปวยผอมแกรน รอยละ 19และ 13.9ตามลำาดบ

โดยพบผปวยทมสภาวะพรองโภชนาการรนแรงรอยละ

7ในผปวยเดกอาย6เดอน-5ปโดยไมพบเดกทมสภาวะ

โภชนาการเกนเลย5

สวนในประเทศไทยจากการศกษาของประสงค

เทยนบญ เมอป ค.ศ. 2002พบสภาวะพรองโภชนาการ

รอยละ50-60 ในเดกทเขารบการรกษาตวทโรงพยาบาล

และยงพบปญหาอนๆรวมดวยเชนการขาดสารอาหาร

แรธาต ซด การขาดกรดไขมนจำาเปนปญหาการยอย

นำาตาลแลคโทสและดดซมบกพรอง เปนตนปจจยท

อาจเปนสาเหตของสภาวะพรองโภชนาการ ไดแก การ

ไมตระหนกถงสภาวะพรองโภชนาการของแพทย การ

ขาดการประเมนสภาวะโภชนาการทเหมาะสมการรบ

ประทานอาหารทถกตามหลกโภชนาการเปนตน6

วตถประสงค เพอศกษาสภาวะโภชนาการและ

ปจจยทสมพนธกบสภาวะโภชนาการของผปวยเดกท

รกษาตวในโรงพยาบาล

วธการศกษา

เปนการศกษาวจยเชงพรรณนา(Descriptivecross-

sectional study)หอผปวยเดกเลกและหอผปวยเดกโต

กลมงานกมารเวชกรรม โรงพยาบาลขอนแกน ระหวาง

เดอนตลาคมถงพฤศจกายน2558และไดกำาหนดเกณฑ

ในการคดเลอกเขารวมการศกษาดงน

เกณฑการคดเลอกกลมประชากรทศกษา

(Inclusion criteria)

ผปวยเดกอาย1เดอนถง15ปทกรายทรกษา

ตวในโรงพยาบาลขอนแกนทหอผปวยเดกเลกและหอผ

ปวยเดกโต

เกณฑการคดแยกประชากรออกจากการศกษา

(Exclusion criteria)

1ผปวยเดกทไมสามารถชงนำาหนกได

2ผปวยกลมอาการทางกายทมผลกบนำาหนกและสวนสง

ไดแก

- กลมอาการโรคผดปกตทางรางกายแตกำาเนด

เชนcerebralpalsy,obstructivehydrocephalus,scoliosis

เปนตน

- โรคทางพนธกรรมไดแก Turner syndrome,

Prader-Willi syndrome, Down syndrome, Noonan

syndrome,Russell-Silversyndrome,Marfansyndrome

เปนตน

-โรคทางตอมไรทอทเกยวกบgrowthhormone

- กลมอาการทมสภาวะบวมนำาเชน ผปวยโรค

ไตวายโรคไตทมาดวยอาการบวม

- ผปวยทไดรบยากลมสเตยรอยดหรอผปวยท

ไดรบอาหารพเศษหรอควบคมอาหาร เชนผปวยโรค

เบาหวานเปนตน

-ผปวยเดกทมโรคประจำาตวเปนโรคมะเรง

-ผปวยอายนอยกวา2ปทมประวตเปนทารกคลอด

กอนกำาหนดหรออายครรภนอยกวา37สปดาห

เกณฑการวนจฉย

สถตวเคราะห

สถตเชงพรรณนา ใชในการวเคราะหขอมลทวไป

รวมถงขอมลทางคลนกนำาเสนอในรปจำานวนรอยละ

ความถคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานเชงเปรยบเทยบ

ขอมลพนฐานของเดกในกลมการกระจายโคงปกตและใช

Fisher exact test ในการเปรยบเทยบสภาวะโภชนาการ

ทมารกษาตวในโรงพยาบาลของผปวยเดกกบสภาวะ

โรคทเจบปวยและความสมพนธของสภาวะโภชนาการ

กบปจจยเสยงทเกดขนจากการรวบรวมขอมล ไดแก

สถานภาพทางครอบครว เศรษฐานะ ระดบการศกษา

ของผเลยงดสภาวะการเจบปวยจนตองเขารบการรกษา

ตวในโรงพยาบาล ตลอดจนความสมพนธของสภาวะ

โภชนาการและการวนจฉยโรคทจำาแนกตามการเจบปวย

เปนระบบ โดยการประมวลผลขอมลและการวเคราะห

เบองตนใชโปรแกรมSPSS,version18.0

ขอมลทนำามาวเคราะหไดจากการประเมนสภาวะ

โภชนาการโดยใชการประเมนผลตามแบบGomez and


Waterlowclassificationประเมนสภาวะโภชนาการเดก

อวนโดยประเมนจากเสนรอบเอว(waistcircumference)

และวดเสนรอบสะโพก(hipcircumference)ในเดกทอาย

มากกวา6ป

เครองมอและวธการเกบรวบรวมขอมล

ไดแกแบบบนทกขอมลทผวจยสรางขนประกอบ

ดวย

ขอมลพนฐานของผปวย(Backgrounddata)ไดแก

วน เดอนปเกด โรคประจำาตว จำานวนครงของการเจบ

ปวยทรกษาในโรงพยาบาลการเจบปวยทตองนอนใน

โรงพยาบาลในชวงหนงปทผานมาอายครรภ/นำาหนก

แรกคลอดในกรณเดกอายนอยกวา 2ปประวตการรบ

วคซนและการวนจฉยโรคครงแรกทมานอนโรงพยาบาล

(principaldiagnosis)

ขอมลของผดแล(caregiver)ไดแกความสมพนธ

ของผดแลกบผปวยรายรบเฉลยรายเดอนของครอบครว

จำานวนสมาชกในครอบครวระดบการศกษาของผดแล

ขอมลแสดงนำาหนกหนวยกโลกรมความสงหรอ

ความยาวในเดกอายนอยกวา2ปหนวยเปนเซนตเมตร

ขอมลแสดงเสนรอบเอวมหนวยเปนเซนตเมตร

และขอมลแสดงเสนรอบสะโพกมหนวยเปนเซนตเมตร

งานวจยนผานคณะกรรมการจรยธรรมการวจยใน

มนษยของโรงพยาบาลขอนแกนเลขทKE58070เมอวน

ท15ตลาคมพ.ศ.2558

ผลการศกษา

ขอมลพนฐานของผปวย

ในชวงระยะเวลาทศกษามผปวยเดกอาย1เดอน

ถง15ปทเขารกษาตวเปนผปวยในจำานวน716คนโดย

เขาเกณฑทงหมด202คนเปนเพศชาย111คนและเพศ

หญง 91คนคดเปนรอยละ 54.9และ45.1ตามลำาดบ

อายเฉลยอยในชวง 3.7±3.8ป ผปวยสวนใหญรอยละ

47มารบการรกษาดวยโรคทางระบบหายใจโดยพบมาก

ในเดกอายนอยกวา 5ป รองลงมาเปนกลมโรคตดเชอ

(systemic infection) โรคทางระบบทางเดนอาหาร โรค

ทางระบบประสาทโรคทางศลยกรรมโรคหวใจโรคทาง

ระบบโลหตวทยาและโรคมะเรงตามลำาดบและขอมล

ตารางท 1 ลกษณะประชากรทศกษา

Diagnosis All

(N=202)

AgeGroup

<2years

(N=90)

2-5years

(N=59)

>5years

(N=53)

Age(yr)* 3.7±3.7 0.8±0.5 3.1±0.8 9.2±2.9

Malesex-no.(%) 110(55) 49(54) 27(47) 34(64)

Onediagnosis-no.(%) 191(95) 81(90) 57(97) 53(100)

Centralnervoussystem 17(8) 10(11) 4(6) 3(5)

Respiratorysystem 96(47) 49(54) 37(62) 10(18)

Cardiovascularsystem 9(4) 2(2) 3(5) 4(7)

Gastrointestinalsystem 21(10) 16(17) 3(5) 2(3)

Hematologicsystem 8(4) 2(2) 1(1) 5(9)

Surgery 15(7) 10(11) 3(5) 3(3)

Systemicinfection 45(22) 12(13) 9(15) 24(45)

Underlyingdisease-no.(%) 32(16) 9(10) 10(17) 13(25)

Completevaccination-no.(%) 185(92) 80(89) 57(97) 48(91)

Prioradmission-no.(%) 80(40) 41(46) 24(41) 15(28)

Parentsascaregivers-no.(%) 145(71) 61(68) 41(70) 43(81)

*Plus-minusvaluesaremeans±SD

โรคประจำาตวการไดรบวคซนประวตอดตการเขารบการ

รกษามากอนและผดแล(ตารางท1)

ตารางท 1 ลกษณะประชากรทศกษา

ในผปวยอายมากกวา6ปมจำานวน45คนคดเปน

รอยละ22พบผลลพธของขนาดเสนรอบเอวอตราสวน

ระหวางเสนรอบเอวและความสงอตราสวนเสนรอบเอว

และเสนรอบสะโพกทแบงตามเปอรเซนไทล มคาเฉลย

63.0±17.5, 0.4±0.1และ0.9±0.1 เซนตเมตรตามลำาดบ

เมอเปรยบเทยบตามอายและแบงตามเปอรเซนไทลไมพบ

ขนาดของเสนรอบเอวทนอยกวาเปอรเซนไทลท3และไม

พบอตราสวนของเสนรอบเอวและรอบสะโพกมากกวา

เปอรเซนไทลท97เมอเปรยบเทยบความสมพนธระหวาง

โรคอวนและโรคอวนรนแรง (obesity/morbid obesity)

กบขนาดของเสนรอบเอวทมากกวาเปอรเซนไทลท 90

พบมรอยละ 61.5 แตไมมนยสำาคญทางสถต และพบผ

ปวยทมสภาวะโภชนาการเกนเปนโรคอวนและโรคอวน

รนแรงทมความสมพนธกบอตราสวนของเสนรอบเอว

และความสงรอยละ 33แตไมมนยสำาคญทางสถต โดย

ไมพบอตราสวนระหวางเสนรอบเอวและรอบสะโพก

(waist-hipratio)ทมากกวาเปอรเซนไทลท90


แผนภมท 1.2 สภาวะแกรนเปรยบเทยบตามกลมอาย

(HeightforAge--stunting)

แผนภมท 1.3 สภาวะผอมเปรยบเทยบตามกลมอาย

(WeightforHeight--Wasting)

แผนภมท 1.4 สภาวะนำาหนกเปรยบเทยบตามกลมอาย

(WeightforHeight)

แผนภมท 1 สภาวะโภชนาการของผปวยเดกทมารกษา

ตวในโรงพยาบาล

การประเมนโดยใชHeight for age เพอดสภาวะ

แกรน(stunting)ใน3กลมอายพบวาสภาวะโภชนาการ

ปกตมมากทสดรอยละ80-87รองลงมาคอmildstunting

รอยละ6-16และพบสภาวะmoderatedstuntingเทากบ

สภาวะsevere stunting ในแตละกลมอายรอยละ 1-3

(แผนภมท1.2)

สวนการประเมนโดยใชWeightforheightเพอด

สภาวะผอม(wasting)และสภาวะโภชนาการเกนพบวา

ในแตละกลมอายพบสภาวะผอมระดบท1มากทสดโดย

สภาวะโภชนาการของผปวยเดกทเขามารกษาตว

ในโรงพยาบาลจากการประเมนสภาวะโภชนาการโดยใช

Weight for age ใน3กลมอายพบวาในแตละกลมอาย

ไดแกอายนอยกวา2ปกลมอาย2-5ปและอายมากกวา

5ปพบสภาวะโภชนาการทปกตมากทสดรอยละ67-76

และพบสภาวะพรองโภชนาการเลกนอยรอยละ 20-25

สวนสภาวะพรองโภชนาการปานกลางและรนแรงพบ

เปนรอยละทนอยทสดคอรอยละ2-8และรอยละ0-2

ตามลำาดบ(แผนภมท1)

แผนภมท 1 สภาวะโภชนาการของผปวยเดกทมารกษาตวใน

โรงพยาบาล

แผนภมท 1.1 สภาวะขาดโปรตนและพลงงานเปรยบเทยบตาม

กลมอาย

(WeightforAge--Proteinenergymalnutrition)


ตารางท 2 ปจจยทมผลตอสภาวะโภชนาการ

Factors Total PEM

(N=64)

Stunting

(N=37)

Wasting

(N=53)

Overweight/

obesity/

morbid

(N=36)

Multiple diagnoses - no. (%) 11 3(5) 3(8) 2(4) 2(7)

One diagnosis - no. (%) 191 56(95) 32(91) 47(96) 25(93)

Centralnervoussystem 17 3(5) 2(6) 3(6) 4(15)

Respiratorysystem 96 28(47) 17(49) 23(47) 11(41)

Cardiovascularsystem 9 6(10)* 4(11)* 6(12)* 1(4)

Gastrointestinalsystem 21 7(12) 3(9) 4(8) 4(15)

Hematologicalsystem 8 3(5) 3(8) 1(2) 0

Surgery 6(10) 5(14) 3(6) 1(4) 6(10)

Systemicinfection 10(17) 4(11) 11(22) 7(26) 10(17)

มโรคประจำาตว—no.(%) 32 11(19) 7(20) 7(14) 5(19)

รบวคซนครบ—no.(%) 185 53(90) 31(89) 43(88) 23(85)

ประวตเคยอยรกษาใน

โรงพยาบาล-no.(%)

80 23(39) 17(49) 15(30) 16(59)*

ผดแลเปนบดา/มารดา-no.

(%)

145 46(78) 26(74) 37(76) 20(74)

*p-value<0.05

พบมากในกลมอาย2-5ปและพบสภาวะผอมระดบท2

มากทสดในกลมอายมากกวา5ปตามลำาดบ (แผนภมท

1.3) ขณะเดยวกนพบจำานวนสภาวะนำาหนกเกนทเพม

มากขนสอดคลองกบกลมผปวยเดกทอายเพมขนในกลม

ผปวยอายนอยกวา2ปอาย2-5ปและอายมากกวา5ตาม

ลำาดบอยางไมมนยสำาคญทางสถตคดเปนคาเฉลยรอยละ

16(แผนภมท1.4)

สำาหรบสภาวะโภชนาการและโรคเจบปวยตาม

ระบบทเกยวของพบวาผปวยทไดรบการวนจฉยโรคทาง

ระบบหวใจและหลอดเลอด (Cardiovascular system)

มความสมพนธกบสภาวะพรองโภชนาการแบบขาด

โปรตนและพลงงานแบบเฉยบพลนสภาวะแกรนและ

สภาวะผอม จำานวนรอยละ 6, 4 และ 12 อยางมนย

สำาคญทางสถต(p<0.05)และจากความสมพนธระหวาง

สภาวะโภชนาการเกนกบกลมโรคเจบปวยพบวาไมม

ความสมพนธกบผปวยโรคใดอยางมนยสำาคญทางสถต

(ตาราง2)

ตารางท 2 ปจจยทมผลตอสภาวะโภชนาการ

นอกจากนพบประวตการเขารกษาตวในโรงพยาบาล

มความสมพนธกบสภาวะโภชนาการ โดยพบวาผปวย

ทปฏเสธการเขารกษาตวในโรงพยาบาลมสภาวะพรอง

โภชนาการแบบขาดโปรตนและพลงงานสภาวะแกรน

และสภาวะผอมมากกวาผปวยทมประวตเขารกษาตวใน

โรงพยาบาลแตไมมนยสำาคญทางสถต แตพบผปวยใน

สภาวะโภชนาการเกนสมพนธกบประวตการเขารกษา

ตวในโรงพยาบาลมากกวา 1ครงมากกวาผปวยทไมเคย

เขาการรกษาตวในโรงพยาบาลอยางมนยสำาคญทางสถต

(ตารางท2)

ปจจยทคาดวาจะมความเกยวของกบสภาวะ

โภชนาการของผปวยเดกทมารกษาตวโรงพยาบาลไดแก

การมโรคประจำาตวอยเดมการไดรบวคซนผดแลระดบ

การศกษาของผดแลรายไดเฉลยของครอบครวตอเดอน

รวมไปถงจำานวนสมาชกในครอบครวนนพบวาไมม

ความสมพนธกนอยางมนยสำาคญทางสถต

อภปรายผลการวจยในการศกษานพบวาผปวยเดกทมารกษาในโรง

พยาบาลขอนแกนสวนใหญมสภาวะโภชนาการอยใน

เกณฑปกตขณะเดยวกนพบปญหาโภชนาการทงสภาวะ

พรองโภชนาการและสภาวะโภชนาการเกนโดยในสภาวะ

พรองโภชนาการพบปญหาสภาวะพรองโภชนาการแบบ

ผอมถงจำานวน1ใน4และสภาวะแกรนถงจำานวน1ใน5

นอกจากนพบสภาวะขาดโปรตนและพลงงานระดบ1,2

และ3โดยสวนใหญพบสภาวะขาดโปรตนและพลงงาน

ระดบ1มากทสดรองลงมาพบระดบ2และ3ตามลำาดบ

สวนในสภาวะโภชนาการเกนกพบทงสภาวะโภชนาการ

เกนมาตรฐาน โรคอวน โรคอวนรนแรง (overweight,

obesity,morbid obesity) โดยพบจำานวนใกลเคยงกบ

สภาวะแกรน และในจำานวนน พบความสมพนธของ

เสนรอบเอว (waist circumference)และอตราสวนของ

เสนรอบเอวกบความสง(waist-height ratio)ทมากกวา

เปอรเซนไทลท 90 ในเดกทมสภาวะโภชนาการเกนเปน

โรคอวนและ/หรอโรคอวนรนแรงและอายมากกวา6ป

ซงเปนตวบงบอกความสมพนธของโรคอวน7แตไมพบ

ความสมพนธของอตราสวนระหวางอตราสวนของเสน


รอบเอวกบสะโพก(waist-hipratio)กบสภาวะโภชนาการ

เกนหรอโรคอวน

นอกจากนพบจำานวนผปวยเดกทมสภาวะผอม

และแกรนมจำานวนรอยละ26และ18ตามลำาดบซงพบ

มากกวาผลการวจยของประเทศเวยดนามทพบรอยละ

19.0และ13.9ตามลำาดบ5และมความคลายคลงกบสภา

วะทพโภชนาการจากการศกษาของประเทศเยอรมนทพบ

รอยละ 24.12 และในการศกษานพบจำานวนผปวยเดกท

มสภาวะโภชนาการเกนหรอโรคอวนรอยละ18ซงพบ

มากกวาการศกษาของประเทศโคลอมเบยทพบรอยละ

6.33ดงนนจะพบวาผปวยเดกทมารกษาตวในโรงพยาบาล

ขอนแกนมปญหาทางดานโภชนาการทงสภาวะพรอง

โภชนาการและสภาวะโภชนาการเกนอยจำานวนไมนอย

และพบมากกวาการศกษาทผานมา ดงนนสาเหตทพบ

ปญหาสภาวะโภชนาการทมากกวา เปนผลจากการ

บรโภคหรอการเขาถงอาหารหรอการไดรบสารอาหารท

ยงไมเพยงพอหรอเหมาะสมในผปวยเดกของโรงพยาบาล

ขอนแกน

ในการศกษานพบผปวยเดกสวนใหญ(รอยละ48)

มารกษาตวดวยเรองทางระบบทางเดนหายใจซงใกล

เคยงกบการศกษาในประเทศบราซล (รอยละ50)8 รอง

ลงมาประมาณ1ใน4สวนของประชากรทงหมดพบการ

วนจฉยวาเปนการตดเชอ (systemic infection)สาเหตท

พบการวนจฉยโรคทางระบบทางเดนหายใจโดยเกอบ

ทงหมดไดรบการวนจฉยเปนปอดอกเสบและหลอดลม

อกเสบซงเกดจากการตดเชอทางเดนหายใจทงไวรสและ

แบคทเรยและพบมากในชวงฤดฝนและ/หรอตนฤดหนาว

กเขาไดกบชวงเวลาททำาวจยในชวงเวลานเชนกน

เมอศกษาสภาวะโภชนาการกบการเจบปวยทมา

รกษาตวในโรงพยาบาลโดยแยกตามระบบตางๆของ

รางกายพบวา มคาเฉลยของสภาวะพรองโภชนาการ

แบบขาดโปรตนและพลงงานสภาวะแกรนและผอมใน

การเจบปวยทางระบบหวใจและหลอดเลอด ถงรอยละ

11อยางมนยสำาคญทางสถต (p<0.05)สาเหตเนองจาก

ผปวยกลมนมการใชพลงงานและการเผาพลาญทมากก

วาปกต (hypermetabolic state) แตอยางไรกตามพบวา

นอยกวาประเทศเนเธอรแลนด9และประเทศเยอรมน2ท

พบถงรอยละ64และ28.6ตามลำาดบสาเหตทพบนอย

กวาเปนไดจากประชากรทศกษานมจำานวนนอยกวาการ

ศกษาทงสองประเทศขณะเดยวกนพบสภาวะโภชนาการ

เกน คอสภาวะนำาหนกเกนและโรคอวนคดเปนคาเฉลย

รอยละ18ซงมความสมพนธกบประวตการเขารกษาตว

ในโรงพยาบาลอยางมนยสำาคญทางสถต(p<0.05)แตไม

พบความสมพนธของสภาวะโภชนาการเกนในการเจบ

ปวยอยางเปนระบบอยางมนยสำาคญทางสถตซงแตกตาง

จากการศกษาทประเทศญปนพบวาสภาวะโภชนาการเกน

และอตราสวนของเสนรอบเอวกบความสงสมพนธกบ

โรคทางระบบหวใจและหลอดเลอดและโรคทางเมตาโบ

ลกอยางมนยสำาคญทางสถต10 โดยสาเหตทแตกตางกน

เปนไดจากจำานวนประชากรในการศกษาทนอยกวาและ

ความแตกตางของวฒนธรรมการกนอาหารรวมถงการได

รบสารอาหารแตกตางกน

สำาหรบสภาวะโภชนาการเกนพบรอยละ18 โดย

แบงเปนสภาวะ overweight, obesity,morbid obesity

รอยละ9.6,6และ0.3ตามลำาดบซงพบใกลเคยงกบการ

ศกษาสภาวะโภชนาการในเดกอายมากกวา6ถง15ปท

จงหวดเชยงใหมทพบสภาวะโภชนาการเกนรอยละ18.8

แบงเปนoverweightรอยละ12.6และobesityรอยละ

6.211สำาหรบการประเมนเสนรอบเอวอตราสวนระหวาง

เสนรอบเอวกบความสงและอตราสวนเสนรอบเอวกบ

สะโพกในผปวยเดกทอายมากกวา 6ปพบมากกวาเปอร

เซนไทลท75ถงรอยละ28.3,25,25ตามลำาดบโดยพบ

วาขนาดของเสนรอบเอว และอตราสวนเสนรอบเอว

และความสงเมอมากกวาเปอรเซนไทลท 90มสมพนธ

กบโรคอวนและ/หรอโรคอวนรนแรง แตไมมนยสำาคญ

ทางสถต แตกตางจากการศกษาในประเทศเวยดนามซง

ไมพบผปวยเดกทมสภาวะนำาหนกเกนหรอโรคอวน5

สำาหรบสภาวะโรคทางระบบอนๆ ไมพบความสมพนธ

อยางมนยสำาคญทางสถตเนองจากจำานวนผปวยมจำานวน

นอย เมอศกษาความสมพนธระหวางสภาวะโภชนาการ

กบปจจยเรองรายไดเฉลยของครอบครวระดบการศกษา

ของผเลยงด พบวาสวนใหญมรายไดเฉลยระดบปาน

กลาง(10,001-19,999บาท)โดยไมพบความแตกตางกน

ระหวางสภาวะโภชนาการปกตสภาวะพรองโภชนาการ


หรอสภาวะโภชนาการเกน แตกตางจากความสมพนธ

ของงานวจยทศกษาลกษณะทวไปของผปวยเดกอายนอย

กวา5ปทมปญหาพรองโภชนาการทประเทศบงคลาเทศ

เมอป ค.ศ. 2000-2005พบวามความสมพนธกบสภาพ

สงคม เศรษฐานะขาดความรในการดแลเดกของผเลยง

ดและสงผลตอสภาวะโภชนาการของเดก12และจากการ

ศกษาผลของสภาวะพรองโภชนาการในผปวยเดกอาย

นอยกวา 5ปทมารกษาตวในโรงพยาบาลทประเทศอรก

พบความสมพนธกบระดบการศกษาทตำากวามาตรฐาน

ของมารดารอยละ72.313

สำาหรบการศกษาสภาวะโภชนาการกบปจจย

อนๆพบความสมพนธระหวางการเขารกษาตวในโรง

พยาบาลสมพนธกบผปวยทมปญหาสภาวะโภชนาการ

เกนมากกวา สภาวะขาดโปรตนและพลงงานสภาวะ

แกรน และผอมอยางมนยสำาคญทางสถต ดงนนอาจ

บอกไดวาเดกทมสภาวะโภชนาการเกนมความสมพนธ

ทจะเจบปวยจนไดรบการรกษาในโรงพยาบาลมากกวา

เดกทมสภาวะพรองโภชนาการนอกจากนผลการศกษา

สภาวะโภชนาการเทยบกบปจจยอนๆทเกยวของไดแก

โรคประจำาตวการรบวคซนความสมพนธกบผดแลอาย

ผดแลรายไดเฉลยของครอบครวไมพบวามความแตกตาง

กนอยางมนยสำาคญทางสถต

ดงนนการศกษางานวจยนพบทงสภาวะพรอง

โภชนาการและสภาวะโภชนาการเกนในผปวยเดกทเขา

มารกษาตวในโรงพยาบาลซงบงบอกถงปญหาทางดาน

โภชนาการทพบดงนนการตระหนกและประเมนสภาวะ

โภชนาการมความสำาคญและสามารถชวยประเมนความ

เสยงตอปญหาสภาวะโภชนาการทรนแรงมากขนรวมถง

เฝาระวงและปองกนสภาวะพรองโภชนาการหรอสภาวะ

โภชนาการเกนทจะเกดขนไดในอนาคตได

สรปผลการวจยจากการศกษาสภาวะโภชนาการของผ ป วย

เดกทมารกษาตวในโรงพยาบาลพบทงสภาวะพรอง

โภชนาการและสภาวะโภชนาการเกน โดยพบสภาวะ

พรองโภชนาการแบบเฉยบพลนถงจำานวน1 ใน4ของ

ผปวยเดกทมารกษาตวในโรงพยาบาลทงนพบความ

เอกสารอางอง1. HuysentruytK,AllietP,MuyshontL,Devrek-

erT,BontemsP,VandenplasY.Hospitalre-latedundernutritioninchildren:stillanoftenunrecognized and undertreated problem. Acta paediatrica.2013:1;102(10).

2. IngridP,KatharinaD,BertholdK.Prevalenceof malnutrition in paediatric hospital patients. ClinNutr2008;27:72-6.

3. SantafeS, SanchezR,VillegasG,Gonza-lez C.Nutritional status among hospitalized childrenwithmixeddiagnosesatareferralteaching hospital inManizales,Columbia.NutrHosp2012;27:1451-9.

4. OanaM,AnaMP,SeptimiuV,ClaudiuM.PrevalenceandAsessment ofMalnutritionRisk among Hospitalized Children in Roma-nia.JHealthPopulNutr2014;32:97-102.

5. PhamT,NguyenT,NghiemN,TranC,DinhT,NguyenNetal.PrevalenceofmalnutritioninpatientsadmittedtoamajorurbantertiarycarehospitalinHanoi,Vietnam.AsiaPacJClinNutr2014;23:437-44.

6. TienboonP.Nutritionproblemsofhospital-isedchildrenindevelopingcountry:Thailand.AsiaPacJClinNutr2002;11:256-8.

สมพนธระหวางสภาวะพรองโภชนาการกบการเจบปวย

ในระบบหวใจและหลอดเลอดอยางมนยสำาคญทางสถต

และยงพบสภาวะพรองโภชนาการแบบเรอรง (สภาวะ

แกรน) เทากบสภาวะโภชนาการเกนถงรอยละ 18 ดง

นนการประเมนสภาวะโภชนาการในเดกทกคนมความ

สำาคญเพอชวยปองกนปญหาสภาวะโภชนาการทจะเกด

ขนและสามารถแกไขหากพบปญหาสภาวะโภชนาการ

ไดอยางทนทวงท

กตตกรรมประกาศผนพนธขอขอบพระคณรองศาสตราจารยชาญชย

พานทองวรยะกล คณบดคณะแพทยศาสตร คณะ

แพทยศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนทกรณาใหคำาปรกษา

ในการศกษาน


7. Yamborisut U, KijboonchooK,Wimon-peerapattanaW,SrichanW,ThasanasuwanW.Studyondifferentsitesofwaistcircumfer-enceanditsrelationshiptoweight-for-heightindex in Thai adolescents. J Med Assoc Thai 2008;91:1276-84.

8. DeMoraesSilveiraCR,DeMelloED,An-tonacciCarvalhoPR.Evolutionofnutritionalstatus of pediatric in patients of a tertiary care generalhospitalinBrazil.Nutricionhospital-aria.2008;23(6).

9. KoenFH,JoostenM,JessieM.Prevalenceof malnutrition in pediatric hospital patients. CurrOpinPediatria2008;20:590-6.

10.HaraM,SaitouE,IwataF,OkadaT,HaradaK.Waist-to-heightratioisthebestpredictorof cardiovascular disease risk factors in Japa-

nese school children. J Atheroscler Thromb 2002;9:127–32.

11.PruenglampooS,Taejaroenkul S, Sirisan-thanaV.Relationshipsbetweenwaist-to-hipcircumference ratio and gender, age andnutritional status in Thai children in Muang District,ChiangMaiProvince.InstituteforHealthSciences.ChiangMaiMed J2012;51:29-37.

12.ChistiMJ,HassainMI,MalekMA,FaruqueAS,AhmedT,SalamMA.Characteristicsofseverelymalnourished under-five childrenhospitalizedwithdiarrhea,andtheirpolicyimplications.ActaPaediatr2007;96:693-6.

13.AhmedIK,MeaadKH.Effectofhospital-izationonthenutritionalstatusofunderfivechildren.JPediatr(RioJ)2006;82:70-4.

Nutritional Status in Hospitalized ChildrenAmnuayporn Apiraksakorn*, Piyaporn Boriboon*, Phisek Yimyaem*

*DepartmentofPediatrics,KhonKaenHospital

AbstractBackground: Childhoodnutritioneffectsongrowthanddevelopment.However,thedataregarding nutritional status in hospitalized children is limited. Objective: Toevaluateandidentifyfactorsassociatedwithnutritionalstatusinhospitalizedchildren at Khon Kaen Hospital.Methods: AdescriptivestudywasconductedduringOctobertoNovember2015atKhonKaenHospital,Thailand.Weevaluatedallpatientsadmittedinpediatricwardbyinterviewingcaregiverandcalculatingthepercentageofweightforage,heightforageandweightforheightusingGomezandWaterlowclassification.Results: Atotalof202patientswereenrolled.Overall,one-fourth(26percent)ofhospitalizedchildrenwerewastingandone-eighth(18percent)werestuntedandovernutrient.Mostly,malnourishedpatientswerediagnosedofrespiratorydisease.Cardiovasculardiseasehadstatisticallysignificantassociationwithprotein-energymalnutritionandwasting,while,overnutritionandobesityassociatedwithpatientshavingpriorhospitalizationayearago(p<0.05).Conclusion:Nutritionalproblemamonghospitalizedchildrenisrequiredearlyrecognitionand prompt intervention as a holistic care to ultimate improve patient outcome. Keywords: Hospitalizedchildren,Nutritionalstatus,Malnutrition,Overweight

ผลของการประยกตใชแนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษา 163โรคอวนในเดกตอภาวะอวนของเดกนกเรยนชนประถมศกษา

การประยกตใชแนวทางเวชปฏบตการปองกน และรกษาโรคอวนในเดกตอภาวะอวนของเดกนกเรยนชนประถมศกษา

สมยศ รกษาศล

กมารแพทยโรงพยาบาลพานทอง


บทคดยอความเปนมา: โรคอวนในเดกกำาลงเปนปญหาสำาคญทเพมขนในทกประเทศทวโลกรวมทงประเทศไทย

การศกษาโปรแกรมการลดนำาหนกในกลมเดกประถมศกษาหลายการศกษาไดผลทแตกตางกนดวยเหตน

ผวจยจงสนใจทจะศกษาผลของการแกปญหาภาวะอวนในเดกประถมศกษา โดยประยกตใชแนวทางเวช

ปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดกพ.ศ. 2557ของชมรมโภชนาการเดกแหงประเทศไทยและ

ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยโดยใชโรงเรยนเปนฐานในการจดกจกรรม

วตถประสงค: เพอเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยของภาวะอวนของเดกนกเรยนอาย7-14ปหลงการ

ประยกตใชแนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดกระหวางกลมทดลองและกลมควบคม

วธการวจยและประชากร:กลมตวอยางคอนกเรยนชนประถมศกษาอาย7-14ปตำาบลพานทองอำาเภอ

พานทองจงหวดชลบรทมภาวะอวนจำานวน60คน.จบฉลากไดโรงเรยนอนบาลวดโคกทาเจรญเปนกลม

ทดลอง30คนและโรงเรยนวดพานทองเปนกลมควบคม30คนเครองมอทใชในการทดลองไดแกโปรแกรม

6เดอนโดยประยกตใชแนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนใหความรการรบประทานอาหาร

และกจกรรมการออกกำาลงกายทเหมาะสมตามวยแกผปกครองครและเดกนกเรยนจดกจกรรมกลม1ครง/

เดอนตดตามการเปลยนแปลงของนำาหนกและสวนสงเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามแบบบนทกการกน

อาหารชงนำาหนกวดสวนสงวเคราะหขอมลโดยใชรอยละคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเปรยบ

เทยบคาเฉลยของนำาหนกตวกอนและหลงการทดลองโดยการทดสอบคาททระดบนยสำาคญทางสถต.05

ผลการศกษา: หลงการประยกตใชแนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดก6เดอนพบวา

คาเฉลยรอยละของนำาหนกอางองตามเกณฑสวนสงหลงการทดลองของนกเรยนกลมทดลองลดลงกวา

กอนการทดลองอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05สวนคาเฉลยรอยละของนำาหนกอางองตามเกณฑ

สวนสงหลงการทดลองของนกเรยนกลมควบคมสงขนไมแตกตางกวากอนการทดลองอยางมนยสำาคญ

ทางสถตและคาเฉลยรอยละของนำาหนกอางองตามเกณฑสวนสงหลงการทดลองระหวางนกเรยนกลม

ทดลองและนกเรยนกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ.05

สรปผลการศกษา: โปรแกรมการประยกตใชแนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดก

โดยใชโรงเรยนเปนฐานในการดำาเนนกจกรรมในการศกษาครงนเหนผลชดเจนในเรองของการลดนำาหนก

เดกในกลมทดลองเมอเทยบกบกลมควบคมภายในระยะเวลา6เดอนไดผวจยจงเสนอแนะการนำาผลการ

วจยนไปใชในหนวยงานสาธารณสขอน

คำาสำาคญ: โรคอวนการประยกตใชแนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดก

164 สมยศรกษาศล วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

บทนำา โรคอวนในเดกกำาลงเปนปญหาสำาคญทเพมขน

ในทกประเทศทวโลกรวมทงประเทศไทยจากการสำารวจ

พฒนาการของเดกไทยทวประเทศในปพ.ศ.2544พบวา

ความชกของโรคอวนในเดกปฐมวยและเดกวยเรยน

เพมขนเปนรอยละ7.9และ6.7ตามลำาดบ1และจากการ

สำารวจสขภาพประชาชนไทยครงท 4พ.ศ. 2551-2552

พบวาภาวะนำาหนกเกนและอวนในเดกมความชกเพมขน

โดยเดกอาย 1-5ป เทากบรอยละ 8.5 เดกอาย 6-11ป

เทากบรอยละ8.7และในเดกอาย12-14ปเทากบรอยละ

11.9 ซงมความชกสงทสดในทกกลมอาย เมอจำาแนก

ตามภาคพบวาภาคกลางมความชกสงสดอยทรอยละ

3.2ภาคตะวนออกเฉยงเหนอนอยทสดรอยละ1.2 เดก

ในกรงเทพมหานครมความชกของภาวะนำาหนกเกน

และอวนสงทสดและพบวาเดกในเขตเทศบาลมความชก

ของปญหาดงกลาวมากกวานอกเขตเทศบาล1.6-1.8เทา

นอกจากนยงพบวาพฤตกรรมการออกกำาลงกายในภาพ

รวมของนกเรยนทงประเทศมแนวโนมลดลงจากรอยละ

5.9 ในป 2548 เหลอรอยละ5.4 ในป 25522 เปนผลให

กระทรวงสาธารณสขใหความสำาคญกบการลดปญหา

5โรคทเปนโรคไมตดตอเรอรงคอโรคเบาหวานโรคความ

ดนโลหตสง โรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมอง

และโรคมะเรง โดยกำาหนดแผนยทธศาสตรสขภาพดวถ

ไทยพ.ศ.2554-2563มเปาหมายในการดำาเนนงาน4ดาน

คอลดการเกดโรคลดภาวะแทรกซอนลดอตราการเสย

ชวตและลดคาใชจายในการรกษาพยาบาลเนองจากโรค

เหลานลวนมสาเหตเกดจากการดำาเนนชวตทไมเหมาะสม

เชนการบรโภคอาหารทไมเหมาะสมขาดการออกกำาลง

กายทเพยงพอการสบบหรดมสราและความเครยด3

จากขอมลระบบHealthDataCenter(HDC)ของ

กระทรวงสาธารณสขป 2558 เดกวยเรยนมภาวะเรม

อวนและอวนรอยละ9.24ป 2559 เพมขนเปนรอยละ

10.36และ10.14ในป 2560 โดยเขตสขภาพท 6มภาวะ

เรมอวนและอวนรอยละ11.64เปนอนดบท5ของประเทศ

จงหวดชลบรมภาวะเรมอวนและอวนรอยละ12.33เปน

อนดบท 2ของเขต6อำาเภอพานทองพบภาวะเรมอวน

และอวนรอยละ16.65เปนอนดบ1ของจงหวดชลบร4

จากการสำารวจสขภาพเดกนกเรยนอาย 5-14ป

ตำาบลพานทองพบภาวะเรมอวนและอวนป2558-2560

รอยละ20.75,19.11และ18.84ตามลำาดบ

การเกดโรคอวนตงแตในวยเดกและไมไดรบ

การแกไขจะเกดภาวะแทรกซอนมากมายไมวาจะเปนโรค

ของระบบหลอดเลอดและหวใจ ระบบทางเดนหายใจ

ระบบทางเดนอาหารและโรคตบ ระบบตอมไรทอและ

เมตาบอลซม ระบบกระดกและขอระบบผวหนงระบบ

ประสาทและดานจตใจ5

เดกโรคอวนเมอเตบโตขนจะมความเสยงตอการ

เปนโรคอวนในผใหญ6 การศกษาในเดกไทยพบวา

เดกวยเรยนทอวนมโอกาสเสยงตอการเปนวยรนทอวน

3.1-12.5 เทา7 ในระดบมธยมศกษาพบวาเดกชายและ

หญงทอวนเสยงตอการเปนโรคอวนหลงจบการศกษา1.4

และ4.6เทา8เดกอวนมโอกาสเสยงทจะกลายเปนวยรน

ทอวนถง8.2และ20เทาในเดกชายและหญงตามลำาดบ9

การศกษาทตดตามเดกโรคอวนในระยะยาวพบวารอยละ

69ของเดกอาย6-9ปและรอยละ83ของวยรนอาย10-14ป

จะกลายเปนผใหญโรคอวนตอไป10

การทจะชวยแกปญหาโรคอวนในเดก ชมรม

โภชนาการเดกแหงประเทศไทยราชวทยาลยกมารแพทย

แหงประเทศไทย ไดออกแนวทางเวชปฏบตการปองกน

และรกษาโรคอวนในเดกพ.ศ.255711เพอเปนแนวทางท

สามารถปฏบตไดจรงโดยเฉพาะในระดบชมชนกอนการ

สงตอผ ปวยเดกโรคอวนทมภาวะแทรกซอนไปพบ

แพทยผเชยวชาญดวยเหตนผ วจยจงสนใจทจะศกษา

ประสทธผลของการแกปญหาภาวะอวนในเดกประถม

ศกษา เนนทการปรบแกไขพฤตกรรมการบรโภคทไม

เหมาะสม โดยใชโรงเรยนเปนฐานในการจดกจกรรม

รวมทงมการใหความรแกครและผปกครอง เกยวกบ

โภชนาการทเหมาะสมกบวยของเดกรวมกบประยกตใช

แนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดก

พ.ศ.2557โดยชมรมโภชนาการเดกแหงประเทศไทยและ

ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยในการจดการ

ปญหาภาวะอวนในเดกนกเรยนตำาบลพานทอง อำาเภอ

พานทองจงหวดชลบร


วตถประสงคของการวจย1.เพอศกษาภาวะอวนของเดกนกเรยนอาย7–14ป

ตำาบลพานทองอำาเภอพานทองจงหวดชลบร

2.เพอเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยของภาวะ

อวนของเดกนกเรยนอาย 7-14ปหลงการประยกตใช

แนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดก

ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม

วธการวจยการศกษาครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง(quasi-

experimentalresearchdesign)เปนการศกษาแบบสองกลม

วดกอนและหลงการทดลอง(twogroupspretest-posttest

design)

ประชากรและกลมตวอยางประชากรทใชในการศกษาครงนไดแกเดกนกเรยน

ชนประถมศกษาอาย7-14ปในเขตตำาบลพานทองอำาเภอ

พานทองจงหวดชลบรจำานวน3โรงเรยนคอโรงเรยน

อนบาลวดโคกทาเจรญ615คนโรงเรยนวดพานทอง266

คนโรงเรยนเพลนจตวทยา610คนรวม1,491คน

กล มตวอยางคอนกเรยนชนประถมศกษาอาย

7-14ปตำาบลพานทองอำาเภอพานทองจงหวดชลบรท

มภาวะอวนตามกราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโต

ของกรมอนามย12จำานวน60คนโดยมเกณฑในการเลอก

โรงเรยนและคดเขาของกลมตวอยางดงน

1. การเลอกโรงเรยนกลมตวอยางผวจยใชวธทำา

การสมอยางงาย (SimpleRandomSampling)ดวยการ

จบฉลากจำานวน2 โรงเรยนจาก3 โรงเรยน ไดโรงเรยน

อนบาลวดโคกทาเจรญและโรงเรยนวดพานทองจากนน

จบฉลากเพอเลอกโรงเรยนกลมทดลองและกลมควบคม

ผลการจบฉลากไดโรงเรยนอนบาลวดโคกทาเจรญเปนก

ลมทดลองและโรงเรยนวดพานทองเปนกลมควบคม

2. การคดเขาของกลมตวอยาง ผวจยรบสมคร

นกเรยนชนประถมศกษาอาย 7-14ปทมภาวะอวนโดย

ผานเกณฑการคดเขาโดยมคณสมบตคอ1)นำาหนกตาม

เกณฑสวนสง>+3SD(ภาวะอวน)2)ไมมโรคประจำาตว

หรอพการ 3) ผ ปกครองยนยอมใหเขารวมวจย และ

สมครใจเขารวมทำาการวจย ไดนกเรยนกลมทดลองและ

โรงเรยนกลมควบคมโรงเรยนละ30คน

ระยะเวลาการเกบขอมล 1 ตลาคม 2560 ถง

กนยายน 2561 โดยผวจยเกบขอมลหลงโครงการวจย

ไดรบการพจารณาจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจย

ในมนษยสำานกงานสาธารณสขจงหวดชลบร (เลขท

โครงการวจยCBO.REC09/60)

เครองมอทใชในงานวจยเครองมอทใชในการเกบขอมล

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของเดกนกเรยน

ไดแกเพศอายนำาหนกสวนสงโดยผรวมวจยเปนผบนทก

สวนท 2 แบบสอบถามและแบบบนทกขอมล

พนฐาน ขอมลครอบครวพฤตกรรมการรบประทาน

อาหารของเดกนกเรยนทศนคตของผปกครองตอภาวะ

อวนบนทกโดยผปกครองแบบบนทกการกนอาหาร

สวนท 3 เครองชงนำาหนกมาตรฐานแบบสปรง

ทมความละเอยดในการวดเทากบ 0.1กโลกรมทำาการ

วดโดยเจาหนาทประจำากลมงานบรการดานปฐมภมและ

องครวมโรงพยาบาลพานทอง

สวนท 4 เครองวดสวนสงมาตรฐาน(Harpenden

Standiometer)ทมความละเอยดในการวดเทากบ 0.5

เซนตเมตรทำาการวดโดยเจาหนาทประจำากลมงานบรการ

ดานปฐมภมและองครวมโรงพยาบาลพานทอง

เครองมอทใชในการทดลอง

สวนท 1 แนวทางเวชปฏบตการปองกนและ

รกษาโรคอวนในเดกพ.ศ. 2557 โดยชมรมโภชนาการ

เดกแหงประเทศไทยและราชวทยาลยกมารแพทยแหง

ประเทศไทยประกอบดวย

1.ชงนำาหนกวดสวนสงวดความดนโลหต

2. ซกประวตกลมเสยง ไดแกประวตครอบครว

เปนโรคไขมนในเลอดผดปกตหรอโรคหวใจและหลอ

เลอดกอนอาย55ปในผชายและกอนอาย65ปในผหญง

หรอเบาหวานหรอเดกทเกดจากมารดาทมภาวะเบาหวาน

ขณะตงครรภ


3.ตรวจรางกายหาภาวะแทรกซอนไดแกความดน

เลอดสงโรคของกระดกและขอภาวะobstructive sleep

apnea(OSA)อาการของภาวะตอตานอนซลนเปนตน

4. กลมเสยงหรอมภาวะแทรกซอนเจาะเลอดสง

ตรวจโดยงดนำาและอาหาร10-12ชวโมง

5.เจาะเลอดสงตรวจหาระดบlipidprofile,fasting

bloodglucose,alanineaminotransferase(ALT)

6.เดกโรคอวนอาย7ปขนไปทไมมภาวะแทรกซอน

ไมเปนกลมเสยงหรอไมถงเกณฑอวนรนแรงกมารแพทย

ใหคำาปรกษาควบคมอาหารและเพมกจกรรมทางกายเพอ

ลดนำาหนกและตดตามการเจรญเตบโตดานนำาหนกและ

สวนสงทก2เดอน

7.เดกโรคอวนอาย7ปขนไปทมภาวะแทรกซอน

เปนกลมเสยงอวนรนแรงหรอมผลเจาะเลอดผดปกต

กมารแพทยใหคำาปรกษาควบคมอาหารและเพมกจกรรม

ทางกายโดยมเปาหมายนำาหนกตวลดลงรอยละ5-10ของ

นำาหนกเดมตดตามการเจรญเตบโตดานนำาหนกและ

สวนสงเปนระยะทก1เดอน

8.การดแลรกษาภาวะแทรกซอนสงปรกษาแพทย

ผเชยวชาญในสาขาทเกยวของกบภาวะแทรกซอนทพบ

ขนตอนการศกษา1. เกบขอมลพนฐานจากการซกประวต เชนอาย

เพศ รวมทงเกบขอมลเกยวกบพฤตกรรมการบรโภค

ทศนคตของผปกครองตอภาวะอวนโดยใชแบบสอบถาม

ผปกครอง และใหเดกนกเรยนทำาแบบบนทกการกน

อาหาร(foodrecord)เปนระยะเวลา4วน(วนธรรมดา

2 วน วนหยด 2 วน) เพอนำามาคำานวณพลงงานทาง

โภชนาการ

2.ชงนำาหนกวดสวนสงวดความดนโลหตตรวจ

รางกายหาภาวะแทรกซอน เจาะเลอดสงตรวจหาระดบ

lipidprofile,fastingbloodglucosealanineaminotransferase

(ALT)และCBCโดยงดนำาและอาหาร10-12ชวโมง

3. ใหความรแกผปกครองทเขารวมโครงการและ

ครผดแลเดกเกยวกบปญหาโรคอวนในเดกและแจงผล

การตรวจใหผปกครองเดกแตละรายทราบ

4.จดกจกรรม1ครง/เดอนรวม6ครง(วนองคาร

บาย)โดยแบงกลม3กลมใชเวลา30นาท/กจกรรมรวม

ใชเวลา1.30ชวโมง

กจกรรมท1ตดตามการเปลยนแปลงของนำาหนก

และสวนสง

กจกรรมท 2 ใหความรเกยวกบการรบประทาน

อาหารทเหมาะสม

กจกรรมท3กจกรรมการออกกำาลงกาย

5.ชงนำาหนกวดสวนสงวดความดนโลหตตรวจ

รางกายหาภาวะแทรกซอนเจาะเลอดสงตรวจระดบlipid

profile,fastingbloodglucosealanineaminotransferase

(ALT) และ CBC เฉพาะรายทผลเจาะเลอดครงแรก

ผดปกตหลงทำากจกรรมครบตามโปรแกรม

6.พบผปกครองรบทราบผลการรกษา

การวเคราะหขอมลและสถตทใชวเคราะหขอมลโดยใชสถตพรรณนาดวยการ

แจกแจงความถร อยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบน

มาตรฐาน เปรยบเทยบคาเฉลยของนำาหนกตวกอนและ

หลงการทดลองโดยการทดสอบคาท(t-test)ดงน

1. เปรยบเทยบคาเฉลยของนำาหนกตวกอนและ

หลงการทดลองของนกเรยนกลมทดลองและนกเรยน

กลมควบคมโดยใชคาท(Pairedsamplest-test)ทระดบ

นยสำาคญทางสถต.05

2. เปรยบเทยบคาเฉลยของนำาหนกตวหลงการ

ทดลองของนกเรยนกล มทดลองและนกเรยนกล ม

ควบคมโดยใชคาท(Independentsamplet-test)ทระดบ

นยสำาคญทางสถต.05


จากการตรวจรางกายและเจาะเลอดสงตรวจหา

ระดบ lipid profile, fasting blood glucose alanine

aminotransferase (ALT),CBC นกเรยนกลมทดลอง

พบวามภาวะอวนรนแรงรอยละ20มความดนโลหตสง

กวาปกตรอยละ50ระดบไขมนในเลอดผดปกตรอยละ

50 โดยม ระดบคลอเรสเตอรอลไตรกลเซอไรดไขมน

แอลดแอล (LDL) สงรอยละ36.7, 20.00และ 23.33

ตามลำาดบระดบนำาตาลในเลอดสงกวาปกตรอยละ10ม

คา alanine aminotransferase สงกวา 2 เทาของคาปกต

รอยละ13.33มภาวะโลหตจางรอยละ10

แผนภาพท 1 ความเสยงตอการเกดโรคเรอรงของนกเรยนกลม

ทดลองจำานวน30คน

ตารางท 1 จำานวนและรอยละของนกเรยนชนประถมศกษาตำาบลพานทองอำาเภอพานทองจงหวดชลบรจำาแนกตามลกษณะสวนบคคล

(n=30)

ลกษณะสวนบคคล โรงเรยนอนบาลวดโคกทาเจรญ โรงเรยนวดพานทอง

จำานวน รอยละ จำานวน รอยละ

เพศ

ชาย 16 53.33 17 56.7

หญง 14 46.66 13 43.3

อาย(ป)

7 6 20.00 2 6.66

8 4 13.34 2 6.66

9 6 20.00 7 23.33

10 7 23.33 7 23.33

11 7 23.33 7 23.33

12 4 13.34

13 1 3.33

อายเฉลย(ป) 9.17 10.13

อาชพบดา

รบราชการ 4 13.34 5 16.67

พนกงานบรษท 11 36.67 11 36.67

คาขาย 8 26.66 7 23.33

รบจางรายวน 7 23.33 7 23.33

การศกษาบดา

ประถมศกษา 7 23.33 5 16.70

มธยมศกษา 13 43.33 12 40.00

อนปรญญา/ปวส.

5 16.67 7 23.33

ปรญญาตร 4 13.33 3 10.00

ไมไดเรยน 1 3.33 3 10.00

ลกษณะสวนบคคล โรงเรยนอนบาลวดโคกทาเจรญ โรงเรยนวดพานทอง

จำานวน รอยละ จำานวน รอยละ

อาชพมารดา

รบราชการ 3 10.00 4 13.34

พนกงานบรษท

11 36.66 10 33.34

คาขาย 8 26.66 8 26.66

รบจางรายวน 6 20.00 6 20.00

ไมไดทำางาน 2 6.66 2 6.66

การศกษามารดา

ประถมศกษา 7 23.33 6 20.00

มธยมศกษา 14 46.67 12 40.00

อนปรญญา/ปวส

5 16.67 6 20.00

ปรญญาตร 4 13.33 4 13.34

สงกวาปรญญาตร

1 3.33

ไมไดเรยน 1 3.33

รายไดครอบครวบาท/เดอน

<10000บาท 7 23.33 9 30.00

10001-20000 13 43.34 12 40.00

20001-30000 5 16.67 4 13.34

30001-40000 3 10.00 3 10.00

40001-50000 1 3.33 1 3.33

>50000บาท 1 3.33 1 3.33



ตารางท 2 ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยรอยละของนำาหนกอางอง

ตามเกณฑสวนสงกอนและหลงการทดลองของ

นกเรยนกลมทดลองและของนกเรยนกลมควบคม

กลมตวอยาง กอนการทดลอง หลงการทดลอง

n x SD x SD t p

กลมทดลอง 30 176.54 21.66 166.04 19.09 5.316 0.00*

กลมควบคม 30 156.33 15.73 158.21 16.69 -1.316 0.09

กลมตวอยาง n x SD t p

กลมทดลอง 30 166.04 19.090.40 0.048*

กลมควบคม 30 158.21 16.69

*P<.05

จากตารางท2พบวาคาเฉลยรอยละของนำาหนก

อางองตามเกณฑสวนสงหลงการทดลองของนกเรยน

กลมทดลองลดลงกวากอนการทดลองอยางมนยสำาคญ

ทางสถตทระดบ .05 โดยกอนการทดลองมคาเฉลย

รอยละของนำาหนกอางองตามเกณฑสวนสงเทากบ

176.54หลงการทดลองมคาเฉลยรอยละของนำาหนก

อางองตามเกณฑสวนสงเทากบ166.04

สวนคาเฉลยรอยละของนำาหนกอางองตามเกณฑ

สวนสงหลงการทดลองของนกเรยนกลมควบคมสงขน

ไมแตกตางกวากอนการทดลองอยางมนยสำาคญทางสถต

โดยกอนการทดลองมคาเฉลยรอยละของนำาหนกอางอง

ตามเกณฑสวนสงเทากบ 156.33และหลงการทดลอง

มคาเฉลยรอยละของนำาหนกอางองตามเกณฑสวนสง

เทากบ158.2

ตารางท3 ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยรอยละของนำาหนกอางอง

ตามเกณฑสวนสงหลงการทดลองระหวางนกเรยน

กลมทดลองกบนกเรยนกลมควบคม

*P<.05

จากตารางท 3คาเฉลยรอยละของนำาหนกอางอง

ตามเกณฑสวนสงหลงการทดลองระหวางนกเรยนกลม

ทดลองและนกเรยนกลมควบคมแตกตางกนอยางม

นยสำาคญทางสถตทระดบ.05โดยนกเรยนกลมทดลองม

คาเฉลยรอยละของนำาหนกอางองตามเกณฑสวนสงหลง

การทดลองเทากบ166.04และนกเรยนกลมควบคมมคา

เฉลยรอยละของนำาหนกอางองตามเกณฑสวนสงหลง

การทดลองเทากบ158.21

การอภปรายผลการศกษาจากการศกษาและวเคราะหขอมล สามารถนำา

มาใชอภปรายผลการศกษาตามวตถประสงคแตละขอ

ดงตอไปน

1.ภาวะอวนของเดกนกเรยนอาย 7–14ปตำาบล

พานทองอำาเภอพานทองจงหวดชลบร

จากการศกษาภาวะอวนในเดกนกเรยนกล มน

พบวาผดแลเรองอาหารของเดกทบานเปนมารดารอยละ

34รองลงมาปยาตายายรอยละ30ความกงวลกบภาวะ

อวนของเดกปานกลางรอยละ44กงวลมากรอยละ30

ทศนคตของผปกครองตอภาวะอวนบนทกโดย

ผปกครองคดวาเดกอวนคอเดกทนารกรอยละ60 เดก

อวนคอเดกทมสขภาพดแขงแรงรอยละ32 เดกทอวน

ตงแตเลกโตขนจะผอมเองรอยละ50

พฤตกรรมการรบประทานอาหารของเดกนกเรยน

กนอาหารทมพลงงานสงรอยละ 92กน-ดมอาหารวาง

หวาน -มน - เคม จดรอยละ 86ปฏเสธผกกนผลไม

นอยรอยละ74ดมนมนอยรอยละ50ดทวและเลนเกมส

รอยละ96เกน2ชมตอวนรอยละ66ออกกำาลงกาย5วนตอ

สปดาหรอยละ16ออกกำาลงกายอยางนอยวนละ30นาท

รอยละ 20 และจากแบบบนทกการกนอาหาร (food

record)เปนระยะเวลา4วน(วนธรรมดา2วนวนหยด

2วน) เพอนำามาคำานวณพลงงานทางโภชนาการพบวาม

คาเฉลยของพลงงานทไดรบตอวน 2,343 แคลอรตอ

วน ซงเกนคาเปาหมายในเดกกลมน (เปาหมายปรมาณ

พลงงานใน1วนของเดกอาย6-13ปไมควรเกน1,600

แคลอร)

จากการตรวจรางกายและเจาะเลอดสงตรวจหา

ระดบ lipid profile, fasting blood glucose, alanine

aminotransferase (ALT) ,CBCพบวา นกเรยนกลม

ทดลองจำานวน 30 คน มความดนโลหตสงกวาปกต

รอยละ 50 ซงสงกวาการศกษาของชตมา ศรกลชยา

นนท (2554) เรองปจจยเสยงตอการเกดโรคหวใจและ

หลอดเลอดในอนาคตของเดกระดบประถมศกษาโดย

ศกษาในเดกประถมศกษาโรงเรยนอนบาลพบลเวศม

กรงเทพมหานครพบวาเดกทมภาวะโภชนาการเกนม


ความดนโลหตสงกวาเดกปรกต รอยละ30ของเดกทม

ภาวะโภชนาการเกนมความดนโลหตสงกวาผใหญปรกต

และความดนโลหตสงขนตามนำาหนก13 ระดบไขมนใน

เลอดผดปกต รอยละ 50 โดยม ระดบคลอรสเตอรอล

ไขมนแอลดแอล(LDL)สงกวาการศกษาของสวรรณ

นำาเกยรตวงษา(2545)เรองความสมพนธระหวางระดบ

ไขมนในเลอด ระดบอนซลนในเลอดกบลกษณะของ

ความอวนในเดก14และชตมาศรกลชยานนท(2554)สวน

คาไตรกลเซอไรดสงกวาของชตมา ศรกลชยานนท แต

ตำากวาการศกษาของสวรรณนำาเกยรตวงษาระดบนำาตาล

ในเลอดสงกวาปกตรอยละ 10 พบตำากวาการศกษา

ของชตมาศรกลชยานนทภาวะโลหตจางพบรอยละ10

สอดคลองกบการศกษาของPompilio TorresOrnelas,

JuanJoséEvangelistaSalazar,HomeroMartínez-Salgado

(2011)ศกษาความชกของภาวะซดทพบในเดกอวนอาย

2-18ปจำานวน29,893คน

ในประเทศเมกซโกโดยศกษาภาวะซดเปรยบเทยบ

กบBMIผลการศกษาพบภาวะซดในกลมอวนรอยละ

9.615 แต ตำากวาการศกษาของ SiyaramD al. (2018)

ศกษาวจยเรองภาวะโลหตจางจากการขาดธาตเหลกใน

เดกนำาหนกเกนหรอเดกอวนจำานวน71คนพบภาวะซด

รอยละ28ภาวะขาดธาตเหลกในเลอดรอยละ6216

2. ความแตกตางคาเฉลยของภาวะอวนของเดก

นกเรยนอาย 7-14ปหลงการประยกตใชแนวทางเวช

ปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดกระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคม

จากการศกษาครงนพบวาคาเฉลยรอยละของ

นำาหนกอางองตามเกณฑสวนสงหลงการทดลองของ

นกเรยนกลมทดลองลดลงกวากอนการทดลองอยางม

นยสำาคญทางสถตทระดบ .05สวนคาเฉลยรอยละของ

นำาหนกอางองตามเกณฑสวนสงหลงการทดลองของ

นกเรยนกล มควบคมสงขนไมแตกตางกวากอนการ

ทดลองอยางมนยสำาคญทางสถต และคาเฉลยรอยละ

ของนำาหนกอางองตามเกณฑสวนสงหลงการทดลอง

ระหวางนกเรยนกลมทดลองและนกเรยนกลมควบคม

แตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ.05

ผลการวจยครงนสอดคลองกบการศกษาของ

ณฐวฒ ฉมมา (2556) ศกษาเรองผลของโปรแกรม

สงเสรมสขภาพตามทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรคท

มตอการลดนำาหนกและเปอรเซนตไขมนของนกเรยน

ประถมศกษาทมภาวะนำาหนกเกนพบวาคาเฉลยของ

นำาหนกตวและเปอรเซนตไขมนของนกเรยนกลมทดลอง

ตำากวากลมควบคมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ.0517

และสอดคลองกบการศกษาของพลสมบต เยาวพงษ

(2554)ศกษาเรองผลการฝกโปรแกรมการออกกำาลงกาย

แบบแอโรบกทมตอภาวะนำาหนกเกนของนกเรยนหญง

ชนประถมศกษาปท6พบวากลมทดลองมคาเฉลยนำาหนก

ของรางกายลดลงอยางมนยสำาคญทางสถตกลมควบคม

มคาเฉลยของนำาหนกรางกายเพมขน และนำาหนกของ

ทงสองกลมมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญ18 แต

ไมสอดคลองกบการศกษาของยวดถนถาวร(2550)ศกษา

เรองผลการใหคำาปรกษาตามหลกโภชนบญญต9ประการ

และการออกกำาลงกายตอการลดนำาหนกของนกเรยน

ทเปนโรคอวนซงผลการศกษาพบวากอนและหลงการ

รบคำาปรกษากลมตวอยาง4คนมนำาหนกลดลงอยในชวง

0.5-0.6กโลกรมขณะทอก4คนมนำาหนกเพมขนอยใน

ชวง0.5-1.5กโลกรม19ไมสอดคลองกบการศกษาเสกสรร

ละเอยด(2553)ศกษาผลของโปรแกรมสขภาพเพอการลด

นำาหนกและเปอรเซนตไขมนของนกเรยนชนมธยมศกษา

ตอนตนทมภาวะนำาหนกเกนพบวานำาหนกตวหลงการ

ทดลองของนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคมไมแตก

ตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต20 และไมสอดคลองกบ

การศกษาของอานนทคงสนทรกจกล(2557)ศกษาเรอง

ผลของการใชโปรแกรมการบรโภคอาหารและการออก

กำาลงกายตามทฤษการกระทำาดวยเหตผลเพอปองกน

ภาวะอวนของนกเรยนประถมศกษาทมภาวะนำาหนกเกน

พบวา คาเฉลยของนำาหนกตวของนกเรยนกลมทดลอง

กอนและหลงการทดลองไมแตกตางกนอยางมนยสำาคญ

ทางสถต และคาเฉลยของนำาหนกตวหลงการทดลอง

ระหวางนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคมไมแตกตาง

กนอยางมนยสำาคญทางสถต21


ผลการศกษาพบวากลมทดลองมคาเฉลยรอยละ

ของนำาหนกอางองตามเกณฑสวนสงหลงการทดลอง

ลดลง 10.5 และความแตกตางของคาเฉลยรอยละของ

นำาหนกอางองตามเกณฑสวนสงหลงการทดลองระหวาง

นกเรยนกลมทดลองและนกเรยนกลมควบคมเทากบ7.83

ซงมากกวาการศกษาของMeadE1 et al.(2017) ศกษา

แบบวเคราะหแบบอภมาณเปรยบเทยบ เรองอาหารการ

ออกกำาลงกายและการปรบพฤตกรรมสำาหรบการรกษา

ภาวะนำาหนกเกนหรอเดกอวนอาย6-11ปโดยการตดตาม

ผลระยะเวลา 6 เดอนผลการศกษาพบวากลมทดลอง

และกลมควบคมมคาเฉลยความแตกตางของดชนมวล

กาย(BMI)0.53/kg/m2คาเฉลยความแตกตางของBMI

zscore0.06unitและคาเฉลยความแตกตางของนำาหนก

1.45kg.22

ขอเสนอแนะ โปรแกรมการประยกตใชแนวทางเวชปฏบต

การปองกนและรกษาโรคอวนในเดกโดยใชโรงเรยน

เปนฐานในการดำาเนนกจกรรมในการศกษาครงน เหน

ผลชดเจนในเรองของการลดนำาหนกเดกในกลมทดลอง

เมอเทยบกบกลมควบคมภายในระยะเวลา6เดอนผวจย

จงขอเสนอแนะการนำาผลการวจยนไปใชในหนวยงาน

สาธารณสขอนดงน

1.การประยกตใชแนวทางเวชปฏบตการปองกน

และรกษาโรคอวนในเดกในการศกษาครงนเปนการ

ดำาเนนการเชงรกโดยใชโรงเรยนเปนฐานในการดำาเนน

กจกรรมมการสำารวจขอมลพฤตกรรมการรบประทาน

อาหาร การออกกำาลงกาย การดำาเนนชวตประจำาวน

ทศนคตของผปกครองตอภาวะโรคอวนมการใชเครอง

มอไดแกแบบบนทกการรบประทานอาหารมการตรวจ

รางกายและตรวจเลอดเพอหาปจจยเสยงตอการเกดโรค

หวใจและหลอดเลอดในอนาคตและนำาขอมลทไดมาให

ความรแกผปกครองครผดแลเดกและเดกนกเรยนการ

ทำากจกรรมเหลานเปนสวนสำาคญททำาใหลดนำาหนกเดก

ประสบความสำาเรจ

2. จากการศกษาครงนพบปจจยเสยงตอการเกด

โรคหวใจและหลอดเลอดในอนาคต โดยในกลมทดลอง

พบประวตการเจบปวยของบคคลในครอบครวดวยโรค

ไขมนในเลอดผดปกตหรอโรคหวใจและหลอดเลอด

กอนอาย55ปในผชายและกอนอาย65ปในผหญงหรอ

เบาหวานรอยละ60แตผลของการตรวจรางกายและเจาะ

เลอดพบโรคความดนโลหตสงรอยละ50ไขมนในเลอด

ผดปกตรอยละ50 เบาหวานรอยละ10จงเปนขอเสนอ

แนะวาควรคดกรองเดกโรคอวนทกคน ถงแมวาอายยง

ไมถงเกณฑคดกรองและไมมประวตเจบปวยของบคคล

ในครอบครว

3. การประยกตใชแนวทางเวชปฏบตโดยจด

กจกรรมเปนรายกลม เชนกจกรรมการตดตามนำาหนก

มการใหรางวลแกเดกทนำาหนกตวลด ใหเดกเลาวธการ

ททำาใหสามารถลดนำาหนกได การออกกำาลงกายโดย

เตนตามสอวดทศนทำาใหเดกไมเบองาย

4. การไดรบความรวมมอจากผปกครอง ทำาให

การคงอยของประชากรอยครบและไดรบความสำาเรจ

ดานการวจย ผวจยขอเสนอแนะในการวจยครง

ตอไปดงน

1. การศกษาภาวะอวนหลงไดรบการประยกตใช

แนวทางเวชปฏบตในระยะยาว

2.การศกษาเปรยบเทยบประสทธผลระหวางการ

ใชโรงพยาบาลเปนฐานกบการใชโรงเรยนเปนฐานในการ

ทำากจกรรม

3.การศกษาเปรยบเทยบการประยกตใชแนวทาง

เวชปฏบตระหวางรายกลมและรายบคคล

กตตกรรมประกาศผวจยขอขอบคณนายแพทยปยะวทยหมดมลทน

ผอำานวยการโรงพยาบาลพานทอง ทอนญาตและใหการ

สนบสนนงานวจย เจาหนาทแผนกบรการปฐมภมและ

องครวมเจาหนาทเทคนคการแพทยผอำานวยการโรงเรยน

ครอนามยโรงเรยนผปกครองและเดกนกเรยนทกคน

ทใหความรวมมอ ในการใหขอมล รวมกจกรรมอนเปน

ประโยชนและไมอาจประเมนคาได


เอกสารอางอง1. ลดดาเหมาะสวรรณ,ศรกลอศรานรกษ,นชราเรอง

ดารกานนท, สธรรมนนทมงคลชย, ภทราสงา,กลยานตเรองจรส,และคณะ.เดกไทยวนนเปนอยอยางไร.หาดใหญ: ลมบราเดอรสการพมพจากด.2547.

2. ลดดา เหมาะสวรรณ . ใน: วชย เอกพลากร(บรรณาธการ).รายงานสำารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 พ.ศ.2551-2:สขภาพเดก.สำานกงานสำารวจสขภาพประชาชนไทยสถาบนวจยระบบสาธารณสข.นนทบร:บรษทเดอะกราฟโกซสเตมสจำากด.2554;105-26.

3. สาธารณสขกระทรวงกรมควบคมโรค.สำานกระบาดวทยา.ภาวะอวนในนกเรยนปพ.ศ.2548-2552.เขาถงไดจากhttp://WWW.boe.moph.go.th/Annual%202552/AESR52_Part1/B_Part1_52/5452_Obesity-Situation.doc[14ธนวาคม2560]

4. สำานกนโยบายและยทธศาสตร.ตวชวดกระทรวง.กระทรวงสาธารณสข. เขาถงไดจากhttp://health-data.moph.go.th/kpi/[14ธนวาคม2560]

5. BarlowSE,DietzWH.Obesityevaluationandtreatment:ExpertCommitteerecommenda-tions.TheMaternalandChildHealthBureau,Health Resources and Services Administra-tion and the Department of Health and Human Services.Pediatrics1998;102:E29.

6. VanhalaM,VanhalaP,KumpusaloE,Halonen P,TakalaJ.Relationbetweenobesity fromchildhood to adulthood and the metabolic syndrome: population based study.BMJ1998;317:319-21.

7. Jirapinyo P,DensupsoontornN,Kongtra-goolpitak S,Wong-ArnR,ThamonsiriN.Increasing risks of becoming obese after6 years in primary school: comparing the relative risks among some schools in Bangkok,SaraburiandSakolnakorn.JMedAssocThai2005;88:829-32.

8. JirapinyoP,DensupsoontornN,Chinrungru-engD,WongarnR,ThamonsiriN.Relativerisksofbecomingoverweightandobeseinchildrenafter6yearsinsecondaryschool.J

MedAssocThai2005;88:651-4.9. Mo-suwanL,TongkumchumP,Puetpaiboon

A.Determinantsofoverweighttrackingfromchildhood to adolescence: a 5 y follow-up study of HatYai schoolchildren. Int JObesRelatMetabDisord2000;24:1642-7.

10.WhitakerRC,Wright JA,PepeMS,SeidelKD,DietzWH.Predictingobesityinyoungadulthood from childhood and parental obesity.NEnglJMed1997;337:869-73.

11. ชมรมโภชนาการเดกแหงประเทศไทยราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย. แนวทางเวชปฏบตการปองกนและรกษาโรคอวนในเดก.2547.

12.กรมอนามย. เกณฑอางอง นำาหนกสวนสง และเครองชวดภาวะโภชนาการของประชาชนไทยอาย 1วน-19ป.

13.ชตมา ศรกลชยานนท.โรคอวนในเดกวยเรยน.กรงเทพฯ: ภาควชาโภชนวทยา คณะสาธารณสขศาสตรมหาวทยาลยมหดล.2554.

14. สวรรณ นำาเกยรตวงษา. ความสมพนธระหวางระดบไขมนในเลอด ระดบอนซลนในเลอด กบลกษณะของความอวนในเดก.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, สาขาวชากมารเวชศาสตร ภาควชากมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.2545.

15.PompilioTorresOrnelas, Juan JoséEvan-gelista Salazar,HomeroMartínez-Salgado.Coexistence of obesity and anemia in childrenbetween2 and18yearsof age inMexico.BoletínMédicodelHospitalInfantildeMéxico.2011;68:431-437.

16.SiyaramD,BhatiaP,DayalD,BhallaAK,HypoferremicStateinOverweightandObeseChildren.MaratheR.IndianPediatr. 2018; 55:72-73.

17.ณฐวฒ ฉมมา. ผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพตามทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรคทมตอการลดนำาหนกและเปอรเซนตไขมนของนกเรยนประถมศกษาทมภาวะนำาหนกเกน.วทยานพนธปรญญามหาบณฑตสาขาวชาสขศกษา และพลศกษาภาควชาหลกสตรและการสอนคณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.2556.


18.พลสมบต เยาวพงษ. ผลการฝกโปรแกรมการออกกำาลงกายแบบแอโรบกทมตอภาวะนำาหนกเกนของนกเรยนหญงชนประถมศกษาปท6โรงเรยนปราโมชวทยารามอนทรา กรงเทพมหานคร.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต,ภาควชาพลศกษาคณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.2554.

19.ยวด ถนถาวร.ผลการใหคำ าปรกษาตามหลก โภชนบญญต 9 ประการและการออกกำาลงกายตอการลดนำ าหนกของนกเรยนท เปนโรคอวน.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต,สาขาโภชนศาสตรศกษาบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเชยงใหม.2550.

20.เสกสรรละเอยด.ศกษาผลของโปรแกรมสขภาพเพอการลดนำาหนกและเปอรเซนตไขมนของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตนทมภาวะนำ าหนกเกน.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต,สาขาวชาสขศกษา

และพลศกษาภาควชาหลกสตรและการสอนคณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.2553.

21.อานนท คงสนทรกจกล. ผลของการใชโปรแกรม การบรโภคอาหารและการออกกำาลงกายตามทฤษฎการกระทำาดวยเหตผลเพอปองกนภาวะอวนของนกเรยนประถมศกษาทมภาวะนำาหนกเกน.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต,สาขาวชาสขศกษาและพลศกษา ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.2557.

22.MeadE,BrownT,ReesK,etal.Diet,physicalactivity and behavioural interventions for the treatment of overreight or obese children from theageof6to11years.CochraneDatabaseSystRev.2017;6:CD012651.


ApplicationofModifiedClinicalPratice Guideline for Managemant of Obese Thai Children in Primary School Children,

School-Based Program : Two Groups : Pretest-Postest Design

Somyot RaksasinDepartmentofPediatrics,PhanthongHospital

Background : Obesityisamajorpediatrichealthproblem.TherapidincreaseinobesityamongchildrenhaswidespreadhappenedallovertheworldincludingThailand.PreviousprogramstoreduceobesityinThailandwhichfocusedonprimaryandsecondaryschoolrevealeddifferentresults.InthisresearchweareinterestedinstudyingtheeffectivenessofmodifiedclinicalpracticeguidelineformanagementofobeseThaichildren,school-basedprogram focused on children in primary school on obesity. Objective : ThepurposeofthisstudyweretostudytheeffectsofusingmodifiedCPGformanagement of obese Thai children to reduce obesity in primary school children. Method : Thesamplewas60,7–14yearsoldobeseelementary school students fromAnubanwatkhoktajaroenschoolandWatphanthongschool.Dividedinto2groupswith30studentsfromAnubanwatkhoktajaroenschoolinexperimentalgroupand30studentsfromWatphanthongschoolinthecontrolgroup.TheresearchinstrumentswerecomposedofsixmonthprogrambasedonCPGformanagementofobeseThaichildren.Theprogramconsistsofparent,teacherandchildreneducationaboutproperdietandphysicalactivitybehaviorsfor age,monthly group activity,weight andheightmonitoring for children.Datawerecollectedbyusingquestionnaireandfoodrecord form,weighingandheightscale.Thestatisticalmethodsusedtoanalyzethedatawerepercentage,mean,standarddeviationandt-testbyusingstatisticallydifferencesat.05levels.Results : ThefindingshowedthatafterthemodifiedCPGwasintroduced.At6months,themeanofpercentweightforheightoftheexperimentalgroupstudentsafterreceivedthemodifiedCPGweresignificantreductionthanbeforeat.05levels.ThemeanofpercentweightforheightofthecontrolgroupstudentsafterreceivedthemodifiedCPGwerenotsignificanthigherthanbeforeat.05levels.ThemeanofpercentweightforheightoftheexperimentalgroupstudentsafterreceivedthemodifiedCPGweresignificantlydifferencethancontrolgroupstudentsat.05levels.Conclusion : Thisprogram,modifiedCPGformanagementofobeseThaichildren,school-basedsuccessfullyshowedtheeffectivenessofprogramonobesityreduction.Implementationofthisprogramshouldbemadeincoordinatewithotherpublichealthsectors.Keywords : Obesity,modifiedCPGformanagementofobeseThaichildren,school-basedprogram

174 ชยศรศรเจรญวจตรและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

ชยศร ศรเจรญวจตร* , สมถวล อมพรอารกล*, วศลย มลศาสตร*

*กลมงานกมารเวชกรรมสถาบนบ�าราศนราดรกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข


ปจจยทางคลนกทสมพนธกบการนอนโรงพยาบาลในผปวยเดกไทยอายไมเกน5ป


บทคดยอบทนำา : เชออารเอสว (Respiratory syncytial virus;RSV) เปนสาเหตสำาคญของการตดเชอในทางเดน

หายใจโดยเฉพาะเดกอายไมเกน5ปและมผปวยเดกจำานวนมากตองรบไวรกษาตวในโรงพยาบาล

วตถประสงค :ศกษาปจจยทางคลนกทสมพนธกบการนอนโรงพยาบาลในผปวยเดกไทยอายไมเกน5ป


วธการศกษา :การศกษาเชงวเคราะหแบบศกษายอนหลงโดยเกบรวบรวมขอมลทางคลนกจากเวชระเบยน

ผปวยเดกไทยอายไมเกน5ปทตดเชออารเอสวในทางเดนหายใจซงมผลการตรวจทางหองปฏบตการยนยน

ดวยวธreal-timemultiplexpolymerasechainreactionassayหรอimmunochromatography(laboratory-

confirmedRSV;LC-RSV)ณ.สถาบนบำาราศนราดรยอนหลง3ประหวาง1มกราคมพ.ศ.2556ถง31

ธนวาคมพ.ศ. 2558แบงออกเปนกลมผปวยในและกลมผปวยนอกใชการวเคราะหถดถอยแบบลอจสต

คหาปจจยทมผลตอการรบไวรกษาในโรงพยาบาล

ผลการศกษา :ผปวยเดกตดเชออารเอสวทงหมด217คนแบงออกเปนผปวยใน127ราย(รอยละ58.5)

และผปวยนอก90ราย(รอยละ41.5)เพศชาย130ราย(รอยละ59.9)อายเฉลย25เดอน(พสยระหวาง

ควอรไทล=12.0-40.0)เมอวเคราะหการถดถอยพหแบบลอจสตคพบวาปจจยทสมพนธกบการนอนโรง

พยาบาลประกอบดวยประวตอาเจยน(adjustedoddsratio[AOR]=3.7,95%confidenceinterval[95%

CI]=1.5-9.4)ประวตการเขารบการตรวจรกษาแบบผปวยนอกเนองจากตดเชอในทางเดนหายใจชวง14

วนกอนการวนจฉยLC-RSV(AOR=4.0,95%CI=1.6-9.8)ตรวจรางกายพบอณหภมกายสงสดตงแต39

องศาเซลเซยสขนไป(AOR=4.5,95%CI=1.8-11.1)หายใจเรว(AOR=26.0,95%CI=6.4-105.6)และ

เสยงปอดผดปกต(AOR=6.9,95%CI=2.8-17.3)

สรป :การตดเชออารเอสวในทางเดนหายใจเปนปญหาสำาคญในเดกเลกปจจยทางคลนกทสมพนธกบการ

นอนโรงพยาบาลทสำาคญทสดคอการตรวจรางกายทบงชถงการตดเชอในทางเดนหายใจสวนลางตามมา

ดวยภาวะไขสงประวตการเขารบการรกษาแบบผปวยนอกมากอนและประวตอาเจยน

คำาสำาคญ : อารเอสว,RSV,ตดเชอในทางเดนหายใจ,ปจจยทสมพนธกบการนอนโรงพยาบาล,การรบไว

รกษาตวในโรงพยาบาล

ปจจยทางคลนกทสมพนธกบการนอนโรงพยาบาล 175ในผปวยเดกไทยอายไมเกน5ปทตดเชออารเอสว

บทนำาเชออารเอสว (Respiratorysyncytialvirus;RSV)

เปนสาเหตสำาคญของการตดเชอในทางเดนหายใจโดย

เฉพาะในเดกอายไมเกน 5 ป ทวโลกแตละปมผ ปวย

ตดเชออารเอสวรายใหมสงถง 33.8 ลานคนผปวยกวา

3.4ลานคนตองรบไวรกษาตวในโรงพยาบาลและผปวย

เดกอายนอยกวา 5ปทเสยชวตจากการตดเชออารเอสว

ประมาณ66,000-199,000คนสวนใหญอยในประเทศ

กำาลงพฒนา1สถาปนา เนาวรตนและคณะทำาการศกษา

ผปวยทนอนโรงพยาบาลจากการตดเชออารเอสวใน

ทางเดนหายใจสวนลางทจงหวดสระแกวและนครพนม

ในป พ.ศ.2551-2554 พบอบตการณของการตดเชอ

อารเอสวในเดกไทยอายนอยกวา5ปทนอนโรงพยาบาล

จากการตดเชอทางเดนหายใจสวนลางสงถง 981 คน

ตอแสนประชากรตอป2

เชออารเอสวพบมากชวงเดอนมถนายนถงตลาคม

ในแตละป3 ระยะฟกตวเฉลย 2-8 วน ตดตอโดยการ

สมผสสารคดหลงจากจมกและคอหอยของผปวยตดเชอ

อารเอสวหรอสงแวดลอมทปนเปอนเขาสเยอบตาหรอ

โพรงจมกเมอตดเชอจะมอาการของการตดเชอในระบบ

ทางเดนหายใจสวนบนอนไดแก ไข ไอนำามก เปนตน

แตผปวยกวารอยละ20-30มการตดเชอลกลามไประบบ

ทางเดนหายใจสวนลาง เชนปอดอกเสบหลอดลมฝอย

อกเสบโดยเฉพาะในเดกอายนอยกวา2ปพบถงรอยละ

77.3 และกวารอยละ 90 ไดรบการวนจฉยวาเปนปอด

อกเสบ นอกจากนยงพบวามอาการนำามกไหล และ

อจจาระรวงสงกวาผปวยเดกตดเชอไขหวดใหญอยางม

นยสำาคญทางสถต4ทารกทตดเชออารเอสวอาจมอาการ

และอาการแสดงทผดแปลกไปไดเชนหยดหายใจ

แตละปมผปวยเดกตดเชออารเอสวทตองรบไว

รกษาในโรงพยาบาลเปนจำานวนมากการศกษาทผานมา

พบวาปจจยทอาจสมพนธกบการรบไวในโรงพยาบาล

เชนอายโดยเฉพาะนอยกวา6เดอน5เดกทเลยงในสถาน

เลยงเดกและทารกทคลอดในชวงครงแรกทมการระบาด

ของเชออารเอสว6, 7รวมถงกลมผปวยทมความเสยงสง

ในการเกดภาวะแทรกซอนและเสยชวตจากเชออารเอ

สว ไดแกทารกทคลอดกอนกำาหนด โดยเฉพาะกอน35

สปดาห5, 8, 9ผปวยทมโรคเรอรง เชน โรคปอดเรอรง5, 8

(chronic lung disease) โรคหวใจพการแตกำาเนดหรอ

โรคหด5, 10, 11รวมถงกลมอาการดาวน12ตดเชอทางเดน

หายใจสวนลาง4เปนตนชนดของไวรสเองกอาจมผลตอ

ความรนแรงหลายการศกษาพบวาเชออารเอสวsubtype

AมอาการรนแรงกวาsubtypeB13,14แตประเทศไทยยงไม

สามารถสงตรวจไดในหองปฏบตการทวไป

สถาบนบำาราศนราดรไดใหบรการผปวยเดกทตด

เชอในระบบทางเดนหายใจพบเดกตดเชออารเอสวตงแต

ปพ.ศ.2556-2558เปนจำานวนมากและเพมขนทกปโดย

เฉพาะเดกเลกและสวนใหญรนแรงจนตองรบรกษาใน

โรงพยาบาลจงเปนทมาของการศกษาน

วตถประสงคศกษาปจจยทางคลนกทสมพนธกบการนอนโรง

พยาบาลในผปวยเดกไทยอายไมเกน5ปทตดเชออารเอสว

ในทางเดนหายใจ

วธการศกษาการศกษาเชงวเคราะหแบบศกษายอนหลง โดย

เกบขอมลคลนกไดแกประวตผลการตรวจรางกายผล

การตรวจทางหองปฏบตการและภาพรงสปอด เปนตน

จากเวชระเบยนผปวยเดกทตดเชออารเอสวในทางเดน

หายใจซงมผลการตรวจทางหองปฏบตการยนยนดวย

วธreal-timemultiplexpolymerasechainreactionassay

หรอ immunochromatography (laboratory-confirmed

RSV;LC-RSV)ณ.สถาบนบำาราศนราดรกรมควบคมโรค

กระทรวงสาธารณสขระหวาง1มกราคมพ.ศ.2556ถง

31ธนวาคมพ.ศ.2558ถามผลการตรวจมากกวา1ครง

จะทำาการบนทกขอมลเฉพาะผลการตรวจในวนทรบไว

ในโรงพยาบาลหรอครงแรกททำาการศกษาทงนจะคดผ

ปวยออกจากการศกษาหากเวชระเบยนไมสมบรณหรอ

ไมสามารถเกบขอมลตวแปรทตองการศกษาได


คำาจำากดความ1)ปอดอกเสบ(Pneumonia)ใชเกณฑขององคการ

อนามยโรคกลาวคอมอาการไอหายใจลำาบากรวมกบ

ตรวจรางกายพบหายใจเรวเกนเกณฑตามอาย15โดย

เดกอายแรกเกด-2เดอนอตราการหายใจเกน60ครง/นาท

เดกอาย2-11เดอนอตราการหายใจเกน50ครง/นาท

เดกอาย12-60เดอนอตราการหายใจเกน40ครง/นาท

หรอเอกซเรยปอดเขาไดกบปอดอกเสบกลาวคอ

มpulmonaryinfiltrationซงอานผลโดยรงสแพทย

2) อจจาระรวง (diarrhea) คอ การถายอจจาระ

มากกวา 10 มลลลตร/กโลกรมตอวนในทารกหรอ

มากกวา200มลลลตรตอวนในเดกและรวมถงการถาย

อจจาระในลกษณะทเปลยนไปจากเดมเชนถายมมกเลอด

ถายอจจาระมไขมนหรอถายอจจาระทมความเปนกรด16

ขนาดตวอยางการคำานวณขนาดตวอยางอางองจากการศกษา

ของKyeyagalireR.และคณะพบวาสดสวนการนอนโรง

พยาบาลในเดกทตดเชออารเอสวเทากบรอยละ3017โดย

กำาหนดชวงความเชอมนรอยละ 95 (95% confidence

interval;95%CI)และความคลาดเคลอนระหวางสดสวน

ของประชากรกบกลมตวอยางทยอมรบไดในการศกษา

เทากบรอยละ10ดงนนในการศกษานตองมขนาดตวอยาง

อยางนอย81คนตอกลม

การวเคราะหขอมลสถตเชงพรรณนาแสดงผลดวยจำานวนและอตรา

รอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานหรอคา

มธยฐานและพสยระหวางควอรไทล(interquartile

range;IQR)สำาหรบสถตเชงอนมานวเคราะหความแตก

ตางระหวางกลมของขอมลแบบตอเนองดวย t-testและ

ขอมลเชงกลมดวยFisher’s exact testหรอChi-square

testรวมถงใชการวเคราะหถดถอยแบบลอจสตค(logistic

regression)หาปจจยทมผลตอการรบไวรกษาโรงพยาบาล

แสดงความสมพนธของปจจยดวยoddsratio(OR)และ

95%CIดวยโปรแกรมStataversion14.1

ผลการศกษาผปวยเดกตดเชออารเอสวทงหมด 217คนแบง

ออกเปนผปวยใน127ราย(รอยละ58.5)และผปวยนอก

90 ราย (รอยละ 41.5) (แผนภมท 1) โดยเปนเพศชาย

130ราย(รอยละ59.9)อายเฉลย25เดอนอายตำาสด0.9

เดอนและสงสด60เดอนพบผปวยทมโรคประจำาตว38

ราย (รอยละ17.5)สวนใหญเปนโรคหด (รอยละ47.9)

ทงนมผปวยทมประวตคลอดกอนกำาหนดเพยง 1 ราย

(รอยละ0.5)ผปวย132ราย(รอยละ60.8)เคยประวตมเขา

รบการรกษาแบบผปวยนอกดวยอาการตดเชอในทางเดน

หายใจในชวง14วนกอนการวนจฉยผปวย38ราย(รอย

ละ17.5)มประวตสมผสคนปวยทมอาการทางระบบทาง

เดนหายใจสำาหรบประวตการตดเชออารเอสวกอนการ

เจบปวยครงนพบเพยง2ราย(รอยละ0.9)(ตารางท1)

อาการทพบมากทสดในผปวยเดกตดเชออารเอสว

คอไอ(รอยละ99.1)รองลงมาคอไข(รอยละ98.2)และ

นำามก (รอยละ 92.6) ตามลำาดบทงนมประวตหายใจ

ลำาบากไดถงรอยละ40.6รวมถงอาจพบอาการทางระบบ

ทางเดนอาหารไดแกอาเจยน(รอยละ39.6)และอจจาระ

รวง(รอยละ24.0)รวมดวยตรวจรางกายพบอณหภมกาย

สงสดเฉลย38.6องศาเซลเซยสอตราการหายใจเรวเกน

เกณฑขององคการอนามยโรคตามอายพบไดรอยละ39.6

คาเฉลยperipheraloxygensaturation(SpO2)เทากบรอย

ละ 96 รวมทงตรวจรางกายพบเสยงปอดผดปกตไดถง

รอยละ56.2 โดยพบ rhonchiมากทสด (รอยละ56.6)

ตามมาดวย crepitation (รอยละ 25.4) และwheezing

(รอยละ18.0)ผลตรวจทางหองปฏบตการพบวาคาเฉลย

hemoglobin 11.8 g/dL. จำานวนเมดเลอดขาว (white

bloodcellcount)10.7x103cell/mm3จำานวนเกลดเลอด

(platelet)297x103cell/mm3ภาพรงสปอดผดปกตจำานวน

73รายจากผปวยทสงตรวจ77รายคดเปนรอยละ94.8

พบ interstitial infiltration เปนสวนใหญ (รอยละ37.7)

ผปวยนอกสงตรวจทางรงสเพยงรายเดยวและพบความ

ผดปกตแบบperibronchialthickening(ตารางท2)ผปวย

สวนใหญไดรบการวนจฉยเปนหลอดลมอกเสบ(bronchitis)

รอยละ 38.7 รองลงมาคอปอดอกเสบ (pneumonia)


รอยละ29.0คออกเสบ(pharyngitis)รอยละ14.3และ

หลอดลมฝอยอกเสบ(bronchiolitis)รอยละ13.8(ตาราง

ท2และ3)

เมอเปรยบเทยบระหวางกลมพบวากลมผปวยใน

มประวตโรคประจำาตวประวตโรคหดหรอหายใจมเสยง

วดมากอนประวตเคยรบเขารบการรกษาแบบผปวยนอก

ในชวง 14วนกอนการวนจฉยLC-RSVประวตหายใจ

ลำาบากประวตอาเจยนคาเฉลยอณหภมกายสงสดสดสวน

ผปวยทตรวจพบคาSpO2ตำากวารอยละ95สดสวนผปวยทม

อณหภมกายสงสดตงแต39องศาเซลเซยสขนไปสดสวน

ผปวยทมอตราหายใจเรวเกนเกณฑและสดสวนผปวยท

ตรวจพบเสยงปอดผดปกตสงกวากลมผปวยนอก รวม

ถงยงมอายเฉลยและคาเฉลยSpO2ตำาสดทนอยกวากลม

ผปวยนอก(ตารางท1และ2)

ผลการตรวจทางหองปฏบตการพบวากล มผ

ปวยในมจำานวนเมดเลอดขาวเฉลยสงกวากลมผ ปวย

นอก (p=0.04)สามารถพบจำานวนเมดเลอดขาวสงกวา

15.0 x 103cell/mm3 ไดรอยละ15.0สวนคาเฉลยฮโมโก

ลบนและจำานวนเกลดเลอด รวมถงสดสวนneutrophil

และlymphocyteไมพบความแตกตางระหวางกลมภาพ

รงสปอดพบinterstitial infiltrationเปนสวนใหญ(รอย

ละ 37.7) และไดรบการวนจฉยปอดอกเสบ (p<0.001)

และหลอดลมฝอยอกเสบ(p=0.001)มากกวาผปวยนอก

(ตารางท2และ3)

เมอวเคราะหการถดถอยพหแบบลอจสตคพบวา

ปจจยทสมพนธการรบไวในโรงพยาบาลประกอบดวย

ประวตอาเจยน (adjustedOR;AOR=3.7, 95%CI=

1.5-9.4)ประวตการเขารบการตรวจรกษาแบบผปวยนอก

เนองจากตดเชอในทางเดนหายใจชวง 14 วนกอนการ

วนจฉยLC-RSV(AOR=4.0,95%CI=1.6-9.8)ตรวจ

รางกายพบอณหภมกายสงสดตงแต39องศาเซลเซยสขน

ไป(AOR=4.5,95%CI=1.8-11.1)หายใจเรว(AOR=

26.0,95%CI=6.4-105.6)และเสยงปอดผดปกต(AOR

= 6.9, 95%CI = 2.8-17.3) เมอปรบปจจยกวนอนๆ

ทงนไมพบวาอายทนอยกวา6เดอนประวตโรคหดหรอ

หายใจมเสยงวดมากอนประวตหายใจลำาบากรวมถงคา

SpO2ตำาสดนอยกวารอยละ95 สมพนธกบการรบไวใน

โรงพยาบาล(ตารางท4)

แผนภมท 1 สรปการดำาเนนการวจยและการไดมาซงประชากร

ตารางท 1 ขอมลพนฐานผปวยเดกไทยอายไมเกน5ปทตดเชอ

อารเอสวจำาแนกตามกลม

ปจจยผปวยทงหมด

(n = 217)

ผปวยใน

(n = 127)

ผปวยนอก

(n = 90)p1

1. เพศชาย 130 (59.9%) 80 (63.0%) 50 (55.6%) 0.27

2. อาย (เดอน), median (IQR)

- <6เดอน

-≥6เดอน

25.0 (12.0-40.0)

11 (5.1%)

206 (94.9%)

22.0 (11.0-36.0)

9 (7.1%)

118 (92.9%)

31.0 (13.0-43.0)

2 (2.2%)

88 (97.8%)

0.01

0.13

3. นำาหนก (กโลกรม), median

(IQR)

12 (9.4-14.6) 11.6 (9.0-14.5) 12.9 (9.8-15.1) 0.08

4. โรคประจำาตว

- โรคหดหรอหายใจเสยงวด

มากอน

- โรคประสาทและกลามเนอ

- โรคโลหตจาง

- โรคหวใจ

- กลมอาการดาวน

- โรคภมคมกนบกพรอง

- อนๆ2

38(17.5%)

23 (10.6%)

4 (1.8%)

4 (1.8%)

1 (0.5%)

1 (0.5%)

0

5 (2.3%)

30(23.6%)

20 (15.8%)

2 (1.6%)

3 (2.4%)

1 (0.8%)

1 (0.8%)

0

3(2.4%)

8(8.9%)

3 (3.3%)

2 (2.2%)

1 (1.1%)

0

0

0

2(2.2%)

0.005

0.003

1.00

0.64

1.00

1.00

-

1.00

5. ประวตคลอดกอนกำาหนด 1 (0.5%) 1 (0.8%) 0 1.00

6.ประวตเคยเขารบการรกษา

แบบผปวยนอกดวยอาการ

ARI ในชวง 14 วนกอนการ

วนจฉยLC-RSV

132 (60.8%) 93 (73.2%) 39 (43.3%) <0.001

7. ประวตสมผสคนปวยทม

อาการทางระบบทางเดนหายใจ

38 (17.5%) 16 (12.6%) 22 (24.4%) 0.02

8. ประวตการตดเชออารเอ

สวมากอน

2 (0.9%) 1 (0.8%) 1 (1.1%) 1.00

1เปรยบเทยบระหวางผปวยนอกและผปวยใน2ประกอบดวยG6PDdeficiencyจำานวน4รายและโรคภมแพจมกจำานวน1ราย


คำายอ:IQR:interquartilerange,ARI:acuterespiratoryinfection,LC-RSV:laboratory-

confirmedrespiratorysyncytialvirusinfection.

ตารางท 2 ขอมลทางคลนกของผปวยเดกไทยอายไมเกน5ปทตด

เชออารเอสวจำาแนกตามกลม


(n = 217)

ผปวยใน

(n = 127)


(n = 90)p1

1. ประวต

1.1 ไข

1.2 ไอ

1.3 นำามก

1.4 เจบคอ

1.5 ตาแดง

1.6 หายใจลำาบาก

1.7 อจจาระรวง

1.8 อาเจยน

1.9 หยดหายใจ

213 (98.2%)

215 (99.1%)

201 (92.6%)

29 (13.4%)

9 (4.2%)

88 (40.6%)

52 (24.0%)

86 (39.6%)

1 (0.5%)

123 (96.9%)

127 (100.0%)

118 (92.9%)

13 (10.6%)

6 (4.7%)

67 (54.5%)

35 (27.6%)

59 (46.5%)

1 (0.8%)

90 (100.0%)

88 (97.8%)

83 (92.2%)

16 (17.0%)

3 (3.3%)

21 (22.3%)

17 (18.8%)

27 (30.0%)

0

0.14

0.17

0.85

0.11

0.49

<0.001

0.14

0.02

1.00

2. ตรวจรางกาย

2.1 อณหภมกายสงสด(oC),

mean (SD)

- ≥ 39 oC

- < 39 oC

2.2 Peripheral oxygen saturation

ตำาสด (%), mean (SD)

- <95%

- ≥95%

2.3 ตรวจพบหายใจเรว2

2.4 เสยงปอดผดปกต

- Rhonchi

- Wheezing

- Crepitation

38.6 (1.0)

87 (40.1%)

130 (59.9%)

96.0 (2.2)

25 (11.5%)

192 (88.5%)

80 (36.9%)

122 (56.2%)

69 (31.8%)

22 (10.1%)

31 (14.3%)

39.0 (0.9)

67 (52.8%)

60 (47.2%)

95.4 (2.3)

22 (17.3%)

105 (82.7%)

77 (60.6%)

100 (78.7%)

50 (39.4%)

21 (16.5%)

29 (22.8%)

38.2 (1.0)

20 (22.2%)

70 (77.8%)

97.0 (1.4)

3 (3.3%)

87 (96.7%)

3 (3.3%)

22 (24.4%)

19 (21.1%)

1 (1.1%)

2 (2.2%)

<0.001

<0.001

<0.001

0.001

<0.001

<0.001

0.004

<0.001

<0.001

1เปรยบเทยบระหวางผปวยนอกและผปวยใน2อางองจากเกณฑขององคการอนามยโรคตามอาย(15)

ตารางท 3ผลการตรวจทางหองปฏบตการภาพรงสปอดและ

การวนจฉยของผปวยเดกไทยอายไมเกน5ปทตดเชอ

อารเอสวจำาแนกตามกลม


(n = 217)

ผปวยใน

(n = 127)


(n = 90)p1

1. ตรวจทางหองปฏบตการ

1.1 Hemoglobin (g/dL),

mean (SD)

1.2 White blood cell count

(x103 cell/mm3), mean (SD)

- Neutrophil (%)

- Lymphocyte (%)

1.3 Platelet (x103 cell/mm3),

mean (SD)

164 (75.6%)

11.8 (1.3)

10.7 (5.1)

50.0 (18.7)

40.2 (18.3)

297 (92)

123 (96.9%)

11.7 (1.3)

11.2 (5.4)

50.4 (19.0)

40.1 (18.4)

301 (96)

41 (45.6%)

12.1 (1.1)

9.2 (23.0)

48.6 (17.7)

40.8 (18.0)

283 (76)

0.08

0.04

0.61

0.85

0.29

2. ภาพรงสปอดผดปกต

2.1 Interstitial infiltration

2.2 Peribronchial thickening

2.3 Patchy infiltration

2.4 Hyperaeration

73/77 (94.8%)

29 (37.7%)

23 (29.9%)

20 (26.0%)

1 (1.4%)

72/76 (94.7%)

29 (38.2%)

22 (29.0%)

20 (26.3%)

1 (1.3%)

1/1 (100.0%)

0

1 (100%)

0

0

1.00

1.00

0.30

1.00

1.00

3. การวนจฉย

3.1 Pharyngitis

3.2 Influenza-like illness

3.3 Croup

3.4 Bronchitis

3.5 Bronchiolitis

3.6 Pneumonia

31 (14.3%)

8 (3.7%)

1 (0.5%)

84 (38.7%)

30 (13.8%)

63 (29.0%)

2 (1.6%)

0

1 (0.8%)

39 (30.7%)

26 (20.5%)

59 (46.5%)

29 (32.2)

8 (8.9%)

0

45 (50.0%)

4 (4.4%)

4 (4.4%)

<0.001

0.001

1.00

0.004

0.001

<0.001

1เปรยบเทยบระหวางผปวยนอกและผปวยใน

ตารางท 4 ปจจยทมผลตอการรบไวรกษาตวในโรงพยาบาลใน

ผปวยเดกไทยทตดเชออารเอสว

ปจจยUnivariate analysis Multivariate analysis

CrudeOR 95%CI Adjusted OR 95%CI

1. อาย< 6 เดอน 3.4 0.7-15.9 7.3 0.8-64.9

2. ประวตโรคหดหรอหายใจเสยงวดมากอน

5.4 1.6-18.8 1.6 0.3-10.2

3. ประวตเคยเขารบการรกษาแบบผปวยนอกดวยอาการ ARI ในชวง 14 วนกอนการวนจฉย LC-RSV

3.6 2.0-6.3 4.0 1.6-9.8

4. ประวตหายใจลำาบาก 4.9 2.6-9.2 1.3 0.5-3.4

5. ประวตอาเจยน 2.0 1.1-3.6 3.7 1.5-9.4

6. อณหภมกายสงสด≥39 oC 3.9 2.1-7.2 4.5 1.8-11.1

7. SpO2<95% 6.1 1.8-21.0 1.1 0.2-5.6

8. ตรวจรางกายพบหายใจเรว 44.7 13.4-149.0 26.0 6.4-105.6

9. ตรวจรางกายพบเสยงปอดผดปกต 11.4 6.0-21.7 6.9 2.8-17.3

คำายอ:ARI: acute respiratory infection, LC-RSV: laboratory-confirmed respiratory

syncytialvirusinfection,SpO2:peripheraloxygensaturation.

อภปรายผลอารเอสว เปนสาเหตของการตดเชอในทางเดน

หายใจทสำาคญทวโลก โดยเฉพาะเดกเลก ผปวยมากกวา

ครงตองรบไวในโรงพยาบาลสวนหนงอาจรนแรงจนตอง

รบไวในหออภบาลผปวยวกฤตหรอเสยชวต18,19สงผลเกด

ความสญเสยตอครอบครวของผปวย รวมถงเศรษฐกจ

และสงคม

การศกษานเมอวเคราะหการถดถอยพหแบบลอ

จสตคพบวาปจจยทางคลนกทสมพนธกบการนอนโรง

พยาบาลในผปวยเดกไทยอายไมเกน5ปทตดเชออารเอสว

ประกอบดวยประวตอาเจยนประวตการเขารบการรกษา

แบบผปวยนอกในชวง 14 วนกอนวนจฉย LC-RSV

ตรวจรางกายพบอณหภมกายสงสดสงตงแต 39 องศา

เซลเซยสขนไปหายใจเรวและเสยงปอดผดปกตเมอปรบ

ปจจยกวนอนๆทงนการศกษานไมไดนำาปจจยการตรวจ

ทางหองปฏบตการหรอการตรวจรงสวทยามาพยากรณ

การรบไวในโรงพยาบาลดวยเพอใหแพทยทดแลผปวย

นอกสามารถตดสนใจไดงายสะดวกและไมตองอาศยผล

การตรวจเพมเตม

ปจจยทมผลตอการนอนโรงพยาบาลมากทสดคอ

การตรวจรางกายพบหายใจเรวและเสยงปอดผดปกต

โดยพบวาเพมความเสยง 26 เทาและ6.9 เทาตามลำาดบ


ซงเปนอาการแสดงบงชการตดเชอทางเดนหายใจสวน

ลางสอดคลองกบทผปวยในสวนใหญไดรบการวนจฉย

ตดเชอในทางเดนหายใจสวนลางกลาวคอปอดอกเสบ

(รอยละ46.5)และหลอดลมฝอยอกเสบ (รอยละ20.5)

การศกษาของRachelMelanieReevesและคณะกพบวา

ผปวยเดกตดเชออารเอสวทตองรบไวในโรงพยาบาลกวา

รอยละ80ตดเชอทางเดนหายใจสวนลาง20

ผปวยเดกตดเชออารเอสวทมไขสงพบวาสมพนธ

กบอาการทรนแรงภาพรงสปอดทผดปกตและมกตอง

นอนโรงพยาบาล21การศกษานกเชนกนพบวาอณหภม

กายสงสดตงแต 39องศาเซลเซยสขนไปเพมความเสยง

4.5เทาในการนอนโรงพยาบาล

การตดเชออารเอสว มความรนแรงสงกวาตดเชอ

ไขหวดใหญและไวรสระบบทางเดนหายใจอน รวมถง

มกตองรบไวในโรงพยาบาล22,23การศกษานพบวากลมผ

ปวยในเกอบสามในสเคยตองมาพบแพทยดวยอาการตด

เชอในทางเดนหายใจมากอนในชวง 14วนกอนวนจฉย

LC-RSVและเมอปรบปจจยกวนพบวาการมาพบแพทยซำา

สมพนธกบการนอนโรงพยาบาลสงถง 4 เทาซงอาจสง

ผลใหการปองกนการตดเชอทแผนกผปวยนอกมปญหา

ตามมาได24

ประวตอาเจยนกเชนกนพบถงเกอบครงหนงของ

ผปวยในทงหมดและสงกวาในกลมผปวยนอก ใกลเคยง

กบการศกษาของAliA.และคณะซงคณะผวจยดงกลาว

ยงพบอกวาผปวยเดกตดเชออารเอสวทอาเจยนเพมความ

เสยง1.5เทา(95%CI=1.1-2.1)ในการนอนโรงพยาบาล25

การศกษานกพบวาเพมความเสยงในการนอนโรงพยาบาล

ถง3.7 เทาดงนนประวตอาเจยนจงเปนปจจยเสยงหนง

ทสำาคญในการรบไวรกษาตวในโรงพยาบาลเนองจากผ

ปวยมกมภาวะขาดนำาและจำาเปนตองไดรบสารนำาทาง

หลอดเลอด26

การศกษากอนหนาพบวาปจจยทสมพนธกบการ

รบไวในโรงพยาบาลของผปวยเดกอายนอยกวา5ปทตด

เชออารเอสวคอประวตคลอดกอนกำาหนดและอายนอย

โดยเฉพาะนอยกวา 6 เดอน27,28 แตการศกษานไมพบวา

ปจจยดานอายดงกลาวสมพนธกบการนอนโรงพยาบาล

สำาหรบประวตคลอดกอนกำาหนดอาจไมสามารถสรปได

เนองจากประชากรตวอยางมไมมากพอ

กลมผปวยในพบมโรคประจำาตวในสดสวนทสง

กวากลมผปวยนอกอยางมนยสำาคญทางสถต โดยเฉพาะ

โรคหดหรอเคยหายใจเสยงวดมากอนพบถงรอยละ15.7

สงกวากลมผปวยนอกและหลายการศกษาพบวาโรคหด

เปนปจจยเสยงหนงของการตดเชออารเอสวรนแรงเชน

กน29แตการศกษานไมพบความสมพนธดงกลาว

สวนคา SpO2ตำาสดทนอยกวารอยละ95พบวา

เพมความเสยงในการนอนโรงพยาบาลสงถง6.1เทาเชน

กน แตเมอวเคราะหการถดถอยพหแบบลอจสตคกลบ

ไมพบวาสมพนธกบการนอนโรงพยาบาลสอดคลองกบ

การศกษากอนหนาทพบวาคา SpO2เพยงอยางเดยวไม

สามารถบงชถงความรนแรงไดโดยตรงเดกสขภาพดทตด

เชออารเอสวอาจตรวจพบความอมตวออกซเจนปลายนว

ตำาชวคราวไดและแนะนำาใหออกซเจนเฉพาะเมอคาSpO2

ตำากวารอยละ90เทานน30,31

ผลการตรวจทางหองปฏบตการพบวากลมผปวย

ในมจำานวนเมดเลอดขาวเฉลยสงกวากลมผปวยนอกโดย

สามารถพบจำานวนเมดเลอดขาวสงกวา 15.0 x 103cell/

mm3 ไดถงรอยละ15.0แมจะเปนการตดเชอไวรสคลาย

กบการศกษาของKevinPurcellและคณะทพบวาผปวย

เดกตดเชออารเอสวสามารถพบจำานวนเมดเลอดขาวสง

ไดถงรอยละ23.832ผปวยทสงตรวจภาพรงสปอดเกอบ

ทงหมดพบความผดปกต แมการศกษากอนหนาพบวา

สวนใหญปกต33 เนองจากมประชากรตวอยางเพยงหนง

ในสามทไดสงตรวจรงส ผปวยทไดรบการตรวจเกอบ

ทงหมดอยในกลมผปวยในซงมกตดเชออารเอสวรนแรง

และสดสวนผปวยตดเชอในทางเดนหายใจสวนลางสง

ความผดปกตทพบสวนใหญเปน interstitial infiltration

(รอยละ37.7)คลายกบงานวจยทผานมา33,34

การศกษานมขอจำากดในเรองความครบถวน

สมบรณของขอมลเนองจากเปนการศกษายอนหลงรวม

ถงขอจำากดเรองปรมาณผปวยและความรนแรงของโรค

เนองจากทำาการศกษาในสถาบนบำาราศนราดรซงเปนโรง

พยาบาลทวไปอาจไมสามารถปรบใชกบบรบทของโรง


พยาบาลระดบตตยภมหรอสงกวาไดทงนการศกษานไม

ไดนำาผลการตรวจทางหองปฏบตการหรอผลการตรวจ

รงสวทยามาพจารณาหาความสมพนธกบการนอนโรง

พยาบาลเพอใหแพทยสามารถใชเพยงประวตและการ

ตรวจรางกายเปนเครองมอประกอบการตดสนใจในการ

รบผปวยเดกตดเชออารเอสวไวรกษาตวในโรงพยาบาล

สรปการตดเชออารเอสวในทางเดนหายใจเปนปญหา

ทสำาคญในเดกเลก ผปวยมากกวาครงมอาการรนแรง

จนตองรบไวรกษาในโรงพยาบาล โดยปจจยทางคลนก

ทสมพนธกบการนอนโรงพยาบาลทสำาคญทสดคอการ

ตรวจรางกายทบงชถงการตดเชอในทางเดนหายใจสวน

ลางตามมาดวยภาวะไขสงประวตการเขารบการรกษา

แบบผปวยนอกมากอนและประวตอาเจยน

เอกสารอางอง1. CDC.RSV,TrendsandSurveillance.2015.

[cited 2016 February 13].Available fromhttps://www.cdc.gov/rsv/research/us-surveil-lance.html.

2. NaoratS,ChittaganpitchM,ThamthitiwatS, et al. Hospitalizations forAcute LowerRespiratoryTract InfectionDue toRespi-ratorySyncytialVirus inThailand, 2008–2011.The Journal of InfectiousDiseases.2013;208:S238-S45.

3. SuntarattiwongP,SojisirikulK,SitaposaP,et al. Clinical and epidemiological charac-teristics of respiratory syncytial virus and influenzavirusassociatedhospitalizationinurban Thai infants. Journal of the Medical AssociationofThailand.2011;94:S164-71.

4. PongdaraALS,RUchida,OishiK.Clinicaland Risk Factors of Respiratory Syncytial Virus(RSV)inChildrenwithAcuteLowerRespiratoryTractInfection(ALRI)inThai-land. D48 PEDIATRIC RESPIRATORYINFECTIONS.p.A6001.[cited2018August29].Availablefromhttps://doi.org/10.1164/

ajrccm-conference.2009.179.1_MeetingAb-stracts.A6001.

5. BoyceTG,MellenBG,MitchelJrEF,WrightPF,GriffinMR.Ratesofhospitalizationforrespiratory syncytial virus infection among children in Medicaid. The Journal of pediat-rics.2000;137:865-70.

6. SimoesEA.Environmentalanddemographicrisk factors for respiratory syncytial virus lowerrespiratorytractdisease.TheJournalofpediatrics.2003;143:118-26.

7. HoubenML,BontL,WilbrinkB,etal.Clini-cal prediction rule for RSV bronchiolitis in healthy newborns: prognostic birth cohortstudy.Pediatrics.2010:peds.2010-0581.

8. WangEE,LawBJ,BoucherFD,etal.Pediatric Investigators Collaborative Network onInfections in Canada (PICNIC) study of admission and management variation in pa-tientshospitalizedwithrespiratorysyncytialviral lower respiratory tract infection.TheJournalofpediatrics.1996;129:390-5.

9. GijtenbeekRG,KerstjensJM,ReijneveldSA,DuivermanEJ,BosAF,VrijlandtEJ.RSVinfection among children born moderately preterminacommunity-basedcohort.Euro-peanjournalofpediatrics.2015;174:435-42.

10.KristensenK, Stensballe LG,Bjerre J, etal. Risk factors for respiratory syncytial virus hospitalisation in childrenwith heartdisease. Archives of disease in childhood. 2009;94:785-9.

11.NavasL,WangE,RobinsonJ.Improvedout-come of respiratory syncytial virus infection inahigh-riskhospitalizedpopulationofCa-nadian children. PediatricInvestigatorsCol-laborativeNetworkonInfectionsinCanada.TheJournalofpediatrics.1992;121:348-54.

12.StaglianoDR,NylundCM,EideMB,Eb-erlyMD.ChildrenwithDown syndromearehigh-riskforsevererespiratorysyncytialvirus disease. The Journal of pediatrics. 2015;166:703-9.e2.


13.HallCB,WalshEE,SchnabelKC,etal.Oc-currence of groupsA andBof respiratorysyncytial virus over 15 years: associatedepidemiologic and clinical characteristics in hospitalized and ambulatory children. Journal ofInfectiousDiseases.1990;162:1283-90.

14.PapadopoulosNG,GourgiotisD,JavadyanA, et al.Does respiratory syncytial virussubtypeinfluencestheseverityofacutebron-chiolitis in hospitalized infants? Respiratory medicine.2004;98:879-82.

15.OrganizationWH.Themanagementofacuterespiratory infections in children: practicalguidelinesforoutpatientcare.1995.

16.WyllieR,HyamsJS,KayM.Diarrhea. In:PediatricGastrointestinalandLiverDisease:Elsevier;2015.104-14

17.KyeyagalireR,TempiaS,CohenAL,etal.Hospitalizations associatedwith influenzaand respiratory syncytial virus among patients attending a networkof private hospitals inSouthAfrica, 2007–2012.BMC infectiousdiseases.2014;14:694.

18.NairH,NokesDJ,GessnerBD,etal.Globalburdenofacutelowerrespiratoryinfections due to respiratory syncytial virus in young children: a systematic review and me-ta-analysis. Lancet (London, England).2010;375:1545-55.

19.HallCB,WeinbergGA,IwaneMK,etal.Theburden of respiratory syncytial virus infection inyoungchildren.TheNewEnglandjournalofmedicine.2009;360:588-98.

20.ReevesRM,HardelidP,GilbertR,WarburtonF,Ellis J,PebodyRG.Estimating thebur-den of respiratory syncytial virus (RSV) on respiratory hospital admissions in children lessthanfiveyearsofageinEngland,2007-2012.Influenzaandotherrespiratoryviruses.2017;11:122-9.

21.El-RadhiAS,BarryW,PatelS.Associationof fever and severe clinical course in bron-chiolitis. Archives of Disease in Childhood. 1999;81:231-4.

22.CarolineBreeseH.TheBurgeoningBurdenof Respiratory Syncytial Virus Among Chil-dren. InfectiousDisorders -DrugTargets.2012;12:92-7.

23.Ortiz-HernandezAA,NishimuraKK,NoyolaDE,Moreno-EspinosaS,GaminoA,Galindo-FragaA,etal.Differentialriskofhospitaliza-tion among single virus infections causing influenzalikeillnesses.Influenzaandotherrespiratoryviruses.2018.

24.FrenchCE,McKenzieBC,CoopeC,et al.Risk of nosocomial respiratory syncytial virus infection and effectiveness of control measures toprevent transmissionevents: asystematicreview.Influenzaandotherrespi-ratoryviruses.2016;10:268-90.

25.AliA,YousafzaiMT,WarisR, et al.RSVassociated hospitalizations in children in Karachi,Pakistan:Implicationsforvaccineprevention strategies. Journal of Medical Virology.2017;89:1151-7.

26.PiedimonteG,PerezMK.RespiratorySyn-cytialVirus Infection and Bronchiolitis.PediatricsinReview.2014;35:519-30.

27.AmericanAcademyofPediatrics..In:Kim-berlinDWBM,JacksonMA,LongSS,eds.RedBook:2018ReportoftheCommitteeonInfectiousDiseases.AmericanAcademyofPediatrics;2018.682-92.

28.Hall CB,WeinbergGA,BlumkinAK, etal. Respiratory syncytial virus-associatedhospitalizationsamongchildrenlessthan24monthsofage.Pediatrics.2013;132:e341-8.

29.JarttiT,GernJE.Roleofviralinfectionsinthe development and exacerbation of asthma in children. Journal of Allergy and Clinical Immunology.2017;140:895-906.

30.AtwellJE,GeogheganS,KarronRA,PolackFP.Clinical Predictors of Critical LowerRespiratoryTract IllnessDue toRespira-torySyncytialVirusinInfantsandChildren:DatatoInformCaseDefinitionsforEfficacyTrials.The Journal of InfectiousDiseases.2016;214:1712-6.

31.RalstonSL,LieberthalAS,MeissnerHC,etal.Clinicalpracticeguideline:thediagnosis,management,andpreventionofbronchiolitis.Pediatrics.2014;134:e1474-502.

32.PurcellK,FergieJ.Lackofusefulnessofanabnormalwhitebloodcellcountforpredict-ing a concurrent serious bacterial infection in infantsandyoungchildrenhospitalizedwith


Clinical Factors Associated with Respiratory Syncytial Virus-Hospitalization

amongYoung Thai ChildrenChaisiri Srijareonvijit*, SomtavilUmpornareekul*, and Visal Moolasart*

*DepartmentofPediatrics,BamrasnaraduraInfectiousDiseasesInstitute,Nonthaburi,Thailand.

respiratorysyncytialviruslowerrespiratorytractinfection.ThePediatricinfectiousdis-easejournal.2007;26:311-5.

33.KernS,UhlM,BernerR,SchwoererT,LangerM. Respiratory syncytial virus infection of thelowerrespiratorytract:radiologicalfind-ings in 108 children.European radiology.2001;11:2581-4.

34.HasanR,Rhodes J,Thamthitiwat S, et al.Incidence and Etiology ofAcute LowerRespiratoryTractInfectionsinHospitalizedChildrenYoungerThan 5Years inRuralThailand.ThePediatric infectious diseasejournal.2014;33:e45-e52.

Background : Respiratory syncytial virus (RSV) is the leading cause of acute respiratory infection(ARI)thatrequiredhospitalizationamongchildrenunderfiveyearsofageglobally.Objectives : TodeterminetheclinicalfactorsassociatedwithRSV-hospitalization(RSV-H)amongpediatricpatientsaged0-5yearsatBamrasnaradurainfectiousdiseasesinstitute.Methods : Analyticalretrospectivestudywasconductedbyreviewofmedicalrecordsamong youngThaichildrenwhowerediagnosedARIduetolaboratory-confirmedRSVinfection(LC-RSV)byreal-timemultiplexpolymerasechainreactionassayorimmunochromatographyduringJanuary2013toDecember2015.FactorsassociatedwithRSV-Hweredeterminedby using logistic regression analysis.Results : Therewere217pediatricpatientswithARIduetoLC-RSVidentified,ofthese,127patients(58.5%)requiredhospitalization.Aboutsixtypercentweremale.Themedianagewas25(interquartilerange=12.0-40.0)months.IndependentfactorsassociatedwithRSV- Hwerehistoryofvomiting(adjustedoddsratio[AOR]=3.7,95%confidenceinterval[95%CI]=1.5-9.4),historyofoutpatientrevisitingbecauseofARIwithin14dayspriordiagnosedLC-RSV(AOR=4.0,95%CI=1.6-9.8),maximalbodytemperature39oCorover(AOR=4.5,95%CI=1.8-11.1),tachypnea(AOR=26.0,95%CI=6.4-105.6),andabnormalbreathsounds(AOR=6.9,95%CI=2.8-17.3).Conclusion :RSV-Hwasvery commonamongyoungchildren.The strongest clinicalfactorassociatedwithRSV-Hwasthesignsoflowerrespiratorytractinfection,followedbyhigh-gradefever,historyofrevisiting,andemesis.Keywords :RSV-hospitalization,clinicalfactors,RSV,acuterespiratoryinfection,lowerrespiratory tract infection.

การเปลยนแปลงทางระบาดวทยาของผปวยเดงก 183ในโรงพยาบาลด�าเนนสะดวกจงหวดราชบร

การเปลยนแปลงทางระบาดวทยาของผปวยเดงกในโรงพยาบาลด�าเนนสะดวกจงหวดราชบร

กนตภณ ตรงกมลชย*, สภโชค ตรงกมลชย**

*ฝายกมารเวชกรรมโรงพยาบาลด�าเนนสะดวกจงหวดราชบร**โครงการวจยไขเลอดออกบานโปง-โพธารามจงหวดราชบร


บทคดยอวตถประสงค : เพอศกษาขอมลทางระบาดวทยาของผปวยเดงกในโรงพยาบาลดำาเนนสะดวกจงหวด

ราชบรระหวางปพ.ศ.2556ถงปพ.ศ.2560

วสดและวธการ : ไดวเคราะหขอมลทางระบาดวทยาของผปวยเดงกทรบไวรกษาในโรงพยาบาล

ดำาเนนสะดวกจงหวดราชบรระหวางปพ.ศ.2556ถงปพ.ศ.2560

ผลการศกษา : ในระหวางปพ.ศ.2556ถงปพ.ศ.2560พบผปวยเดงกในโรงพยาบาลดำาเนนสะดวกจงหวด

ราชบรทงสน724รายโดยมจำานวนตำาสดคอ34รายในปพ.ศ.2560และสงสด312รายในปพ.ศ.2558พบ

ผปวยไดตลอดทงปและมจำานวนผปวยสงขนในฤดฝนมแนวโนมของการเพมขนของผปวยในกลมวยรน

และผใหญอยางเหนไดชดเจนไมมผปวยเสยชวต

สรป : การศกษานแสดงใหเหนวาผปวยเดงกยงคงพบไดบอยในโรงพยาบาลดำาเนนสะดวกจงหวดราชบร

การทไมมผปวยเสยชวตในระยะเวลาทศกษานนสวนหนงเกดจากการวนจฉยและการดแลรกษาผปวย

เดงกทมประสทธภาพอยางไรกตามแนวโนมของผปวยเดงกทสงขนในวยรนและผใหญเปนปญหาทควร

ตระหนกและหาทางดำาเนนการแกไขอยางเหมาะสมตอไป

บทนำาโรคตดเชอไวรสเดงกเปนปญหาทางสาธารณสข

ทสำาคญของประเทศไทยและประเทศในทวปเอเซยและ

อเมรกาใตการตดเชอไวรสเดงกในรปแบบของDengue

HemorrhagicFever(DHF)เรมตนในภมภาคเอเซยตะวน

ออกเฉยงใตโดยมการระบาดครงแรกทประเทศฟลปปนส

เมอพ.ศ. 2497ทงๆทมรายงานการตดเชอไวรสเดงก

ในรปแบบไขเดงก (Dengue Fever,DF)มานานหลาย

ศตวรรษจากภมภาคตางๆของโลกการระบาดของโรค

ไขเลอดออกในประเทศไทยครงแรกเกดขนทกรงเทพฯใน

ปพ.ศ.2501จากนนโรคไดแพรกระจายไปยงจงหวดตางๆ

ทวประเทศสำาหรบสถานการณของโรคไขเลอดออก

ระดบโลก ในปจจบนพบวามการระบาดของไวรสเดงก

ไปทกทวปทวโลกเนองจากปจจยหลายประการอาทการ

เปลยนแปลงจากสงคมชนบทมาเปนชมชนชาวเมองซง

ไมไดวางแผนไวลวงหนาการเพมของจำานวนประชากร

อยางรวดเรวเกดชมชนเมองใหญซงมสภาพเปนชมชน

แออดขาดสขอนามยทด มแหลงเพาะพนธยงเพมขน

การเปลยนแปลงของสงแวดลอมทำาใหยงมจำานวนเพม

ขนไดอยางมากและขาดการควบคมยงทมประสทธภาพ

นอกจากนนการเดนทางทรวดเรวและสะดวกสบายใน

ปจจบนทำาใหสามารถนำายงลายและเชอไวรสเดงกไปกบ

ยงตลอดจนบคคลทอยในระยะฟกตวของโรคหรอระยะ

ทมอาการปวยไปยงทตางๆไดโดยงาย1

184 กนตภณตรงกมลชยและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

เนองจากสถานการณการแพรระบาดโรคตดเชอ

ไวรสเดงกยงคงทวความรนแรงขนอยางตอเนองผวจย

จงไดทำาการศกษาเกยวกบการเปลยนแปลงทางระบาด

วทยาของผ ปวยโรคตดเชอไวรสเดงกในโรงพยาบาล

ดำาเนนสะดวกจงหวดราชบร ในระยะเวลา 5ปทผาน

มาโดยหวงวาขอมลทไดจะเปนประโยชนในการควบคม

ปองกนโรค ตลอดจนการดแลรกษาผปวยโรคตดเชอ

ไวรสเดงกอยางเหมาะสมตอไป

วสดและวธการผวจยไดศกษาเชงพรรณนาแบบยอนหลงโดยการ

วเคราะหขอมลของผปวยเดงกซงเปนผปวยทถกรบตว

ไวรกษาในโรงพยาบาลดำาเนนสะดวก จงหวดราชบร

ระหวางวนท19มกราคม2556ถงวนท13ธนวาคม2560

ผ ปวยเดงกดงกลาวไดรบการวนจฉยตามนยามของ

องคการอนามยโลกค.ศ. 19972 โดยไดวเคราะหขอมล

ดงกลาวในหวขอตอไปน

1. จำานวนผปวยในแตละป

2. อายและเพศของผปวยในแตละป

3. ความรนแรงของโรคเดงกในแตละป

4. ผลการรกษา

ผลการศกษาในระหวางปพ.ศ. 2556ถงปพ.ศ. 2560จำานวน

ผปวยเดงกทพบในโรงพยาบาลดำาเนนสะดวก จงหวด

ราชบร จากตำาสดไปถงสงสด อยระหวาง 34 คนในป

พ.ศ.2560และ312คนในปพ.ศ.2558พบผปวยเดงก

ไดตลอดทงปและมจำานวนผปวยสงขนในฤดฝน(รปท1)

รปท 2 แสดงถงอายของผ ปวยเดงกทรบไวรกษาใน

โรงพยาบาลดำาเนนสะดวกจงหวดราชบร ตลอดระยะ

เวลา5ปทผานมาซงเปนเพศหญง387คนเพศชาย337คน

ซงแมผปวยเดงกยงคงพบไดในวยเดกแตแนวโนมในอบต

การณของผปวยเดงกทสงขนในวยรนและผใหญเปนสงท

เหนไดชดเจนสำาหรบความรนแรงของโรคพบDF318

รายDHF403รายและDSS3รายดงแสดงในรปท3

ไมมผเสยชวต

รปท 1 การกระจายตวของผ ป วย เดงก ในโรงพยาบาล

ดำาเนนสะดวกระหวางปพ.ศ. 2556-2560จำาแนกตาม

ฤดกาลและอายของผปวย

รปท 2 อายของผปวยเดงกในโรงพยาบาลดำาเนนสะดวกระหวาง

ปพ.ศ.2556-2560

รปท 3 ความรนแรงของผปวยเดงกในโรงพยาบาลดำาเนนสะดวก

ระหวางป2556-2560


บทวจารณการระบาดของโรคตดเชอไวรสเดงกในประเทศไทย

เรมขนทกรงเทพฯ ในปพ.ศ. 2501 โดยในระยะแรกๆ

ลกษณะของการระบาดมกเปนปเวนปหรอปเวนสองป

แตในระยะตอมาพบวาการระบาดไมมแบบแผนท

แนนอนและผปวยโรคตดเชอไวรสเดงกไดตลอดทงป

โดยพบผปวยจำานวนมากในฤดฝน3 การศกษานพบวา

ในระยะเวลา 5ปทผานมาพบผปวยเดงกในโรงพยาบาล

ดำาเนนสะดวกจงหวดราชบรไดตลอดทงปและมจำานวน

ผปวยสงขนในฤดฝนซงเปนฤดทยง Aedes aegypti

พาหะนำาโรคตดเชอไวรสเดงกมจำานวนเพมขนเปน

อยางมากแมวาการปองกนโรคตดเชอไวรสเดงกสามารถ

ทำาไดโดยการควบคมยงลายแตในทางปฏบตยงคงมปญหา

อยหลายประการการปราบยงลายและลกนำายงลายเปน

เรองทตองมการรณรงคอยางตอเนองและตองอาศยความ

รวมมอความเขาใจและความสนใจจากบคคลหลายฝาย

และยงคงเปนมาตรการหลกในการควบคมโรคตดเชอ

ไวรสเดงก4นอกเหนอไปจากการนำาวคซนเดงกทมความ

ปลอดภยและมประสทธภาพมาใชในการปองกนโรค5

อยางไรกตาม แมวาผปวยโรคเดงกยงคงพบไดมากใน

โรงพยาบาลดำาเนนสะดวกจงหวดราชบร แตไมมผปวย

เสยชวตในการศกษาน ซงแสดงถงการดแลรกษาผปวย

โรคตดเชอไวรสเดงกทมประสทธภาพในแงอายของผปวย

เดงกในการศกษานพบวาแมเดกยงคงเปนกลมอายทม

โรคเดงกไดบอยแตขอมลจากการศกษานกแสดงใหเหน

อยางชดเจนวามจำานวนผปวยเดงกทสงขนในกลมวยรน

และผใหญซงกเปนไปในทำานองเดยวกนกบการศกษา

อนๆจากทงในประเทศและตางประเทศในทวปเอเซย6

การทพบผปวยโรคตดเชอไวรสเดงกในกลมทมอายสงขน

เปนสงทควรตระหนกอยางยงวาลกษณะทางคลนกของ

โรคตดเชอไวรสเดงกในแตละอายมรายละเอยดทแตก

ตางกนออกไปได อาทเชน อาการทางสมองในผปวย

โรคตดเชอไวรสเดงกพบไดบอยในเดกเลกและเปนสง

ทควรตระหนกเพอนำาไปสการดแลรกษาผปวยโรคตด

เชอไวรสเดงกทเปนเดกเลกไดอยางเหมาะสม เชนการ

เจาะตรวจนำาไขสนหลงจะตองทำาเมอมขอบงชและตอง

ทำาดวยความระมดระวงอยางยง เนองจากผปวยโรคตด

เชอไวรสเดงกมภาวะเลอดออกทตองใหความระมดระวง

เปนพเศษในการทำาหตถการใดๆ8

จากการศกษาโรคตดเชอไวรสเดงกในผใหญพบวา

ผปวยสวนใหญมกมาพบแพทยดวยปญหาเรองไขซงใน

กรณแพทยไมไดวเคราะหแยกโรคตดเชอไวรสเดงกโดย

เฉพาะอยางยงในระยะแรกๆของโรคอาจทำาใหผปวยไม

ไดรบการรกษาทเหมาะสมซงอาจนำาไปสการเกดภาวะ

แทรกซอนตามมาได ดงนนการดแลรกษาผปวยเดงก

โดยทวไปมกใหการรกษาตามอาการเชนการลดไขการ

ใหสารนำาทางเสนเลอดในกรณทรบประทานไมไดฯลฯ

ผปวยบางรายแพทยสามารถใหการดแลและตดตามการ

รกษาแบบผปวยนอกในกรณทผปวยมอาการรนแรงไม

สามารถรบประทานอาหารไดหรอมภาวะแทรกซอนก

จำาเปนตองรบไวรกษาในโรงพยาบาล แพทยผดแลควร

เฝาดแลผปวยผใหญทมอาการดงตอไปนอยางใกลชด

เชนมเลอดออกผดปกตโดยเฉพาะในชวงทผปวยมไขมา

แลว 5-7วนซงมกเปนชวงทผปวยมเกรดเลอดตำาทสด

โดยควรแนะนำาผปวยหลกเลยงเรองการกระทบกระแทก

งดการฉดยาเขากลามเนอขณะเดยวกนการทำาการผาตด

ไมควรทำาโดยไมมขอบงชทชดเจน การใหเลอดมกให

ในกรณทผ ปวยเสยเลอดมากซงพบไดไมบอย การให

เกรดเลอดไมควรใหโดยไมจำาเปนภาวะความดนโลหตตำา

ในผปวยDHFทเปนผใหญพบไดบางการปรบอตราการให

สารนำาขนกบการตดตามอาการทางคลนกขณะเดยวกน

ตองระมดระวงภาวะนำาเกนโดยเฉพาะในผสงอายหรอ

ผปวยทมโรคหวใจ/หลอดเลอดผปวยทมภาวะหวใจวาย

ควรตรวจ liver enzyme ในผปวยผใหญทตดเชอไวรส

เดงกโดยเฉพาะผปวยทสงสยวามตบอกเสบหรอมประวต

รบประทานยาลดไขจำานวนมากในกรณทคาALT/ASTสง

ควรงดใชยาเพอลดไขควรใชการเชดตวรวมกบการใหสาร

นำาทดแทนจะปลอดภยกวาและแพทยควรระมดระวงใน

การใหยาตางๆแกผปวยโรคตดเชอไวรสเดงกในปจจบน

ราชวทยาลยอายรแพทยแหงประเทศไทยไดจดทำา

แนวทางเวชปฏบตในการดแลรกษาผปวยผใหญโรคตด

เชอไวรสเดงกไวแลว9,10

186 กนตภณตรงกมลชยและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

เนองจากภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและ

หมเกาะทางแปซฟคตะวนตก เปนบรเวณทมการตดเชอ

ไวรสเดงกสงถง75%ของการตดเชอไวรสเดงกทงโลกจง

มความจำาเปนทจะตองรวมมอกนแกไขปญหาอยางจรงจง

จงมการรวมกลมของนกวชาการในบรเวณดงกลาวรวม

ประชมเพอทจะหาวธการทจะนำาไปสความเปนเอกภาพ

ของขอมลไดขอสรปวาควรมความสอดคลองกนในการ

เฝาระวงและการรายงานโรคตดเชอไวรสเดงกในภมภาค

และทงภมภาคในหวขอดงตอไปน11

1. นยามและคำาจำากดความตลอดจนการจำาแนก

ความรนแรงของโรคตดเชอไวรสเดงก

2. การเกบและวเคราะหขอมล

3. การตรวจทางหองปฏบตการ

4. การวจย

5. การเตรยมพรอมเมอมวคซนเดงกทมความ

ปลอดภยและประสทธภาพออกมาใช

สรปโรคตดเชอไวรสเดงกยงเปนปญหาทางสาธารณสข

ทสำาคญของประเทศไทยและหลายประเทศทวโลก ใน

หลายทศวรรษทผานมามองคความรใหมเกยวกบโรค

ตดเชอไวรสเดงกในแงระบาดวทยา พยาธกำาเนดของ

โรคลกษณะทางคลนกการวนจฉยทางหองปฏบตการ

การดแลรกษาผปวย และการควบคมปองกนโรคเกด

ขนอยางมากมายสำาหรบประเทศไทยแมวาอตราปวย

ของโรคตดเชอไวรสเดงกจะยงคงอยในระดบสงแตกลบ

พบวาอตราปวยตายของโรคลดลงอยางมากซงแสดงถง

การดแลรกษาผปวยทดขนเมอเปรยบเทยบกบในอดต

แมวาเดกยงคงเปนกลมอายทมโรคตดเชอไวรสเดงกได

บอย แตในปจจบนพบวาผปวยโรคตดเชอไวรสเดงก

มอายเฉลยสงขนกวาในอดตโดยพบไดบอยขนในเดก

โตและวยรนรวมทงมรายงานของผปวยผใหญเพมขน

ในหลายๆประเทศแนวทางในการรกษาผปวยผใหญม

ความแตกตางไปจากผปวยเดกบางดงทอายรแพทยไดม

การจดทำาแนวทางปฏบตในการรกษาผปวยผใหญโรค

ไขเลอดออกไวแลว

กตตกรรมประกาศผวจยขอขอบคณนายแพทยสพจนจระราชวโรผ

อำานวยการโรงพยาบาลดำาเนนสะดวกจงหวดราชบรและ

ศาสตราจารยแพทยหญงอษาทสยากรคณะแพทยศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลยทกรณาสนบสนนและใหคำา

แนะนำาในการทำาการศกษาน

เอกสารอางอง1. ธระพงษตณฑวเชยร,อษาทสยากร,จลทสยากร.

โรคตดเชอไวรสเดงก:วกฤตโลก.ใน:ณฐชยศรสวสด, ธระพงษตณฑวเชยร,อษาทสยากร,บรรณาธการ.เดงก. กรงเทพฯ: บรษท เทกซ แอนด เจอรนล พบลเคชนจำากด;2561.น.3-14.

2. WorldHealthOrganization(WHO).Denguehaemorrhagicfever:diagnosis,treatmentandcontrol.2nded.Geneva:WHO,1997.

3. จรพฒน ศรชยสนธพ. สถานการณและแนวโนมของโรคตดเชอไวรสเดงกในประเทศไทย.ใน:ณฐชย ศรสวสด, ธระพงษ ตณฑวเชยร, อษาทสยากร,บรรณาธการ.เดงก.กรงเทพฯ:บรษทเทกซแอนดเจอรนลพบลเคชนจำากด;2561.น.15-27.

4. วรรณภาสวรรณเกด,จตรงคพทธพรทพย,สมชายจงวฒเวศย.ยงลายพาหะนำาโรคและการควบคม.ใน:ณฐชยศรสวสด,ธระพงษตณฑวเชยร,อษาทสยากร, บรรณาธการ.เดงก.กรงเทพฯ:บรษทเทกซแอนดเจอรนลพบลเคชนจำากด;2561.น.271-303.

5. โอฬารพรหมาลขต,อษา ทสยากร, จล ทสยากร. วคซนเดงก. ใน:ณฐชยศรสวสด, ธระพงษตณฑวเชยร,อษาทสยากร,บรรณาธการ.เดงก.กรงเทพฯ:บรษทเทกซแอนดเจอรนลพบลเคชนจำากด;2561.น.305-319.

6. ThisyakornU,ThisyakornC. Childhooddenguediseases:atwentyyearsprospectivestudy. SoutheastAsian JTropMedPublicHealth2017;48(Suppl.1):S106-11.

7. BhatiaR,DashAP, SunyotoT.Changing epidemiologyofdengueinSouth-EastAsia.WHO South-EastAsia J Public Health2013;2:23-7.


8. Thisyakorn U, Thisyakorn C. Dengue:pitfalls in diagnosis and management. SoutheastAsianJTropMedPublicHealth2017;48:S112-6.

9. TantawichienT.Dengue fever and denguehemorrhagic fever in adults. Southeast Asian JTropMedPublicHealth 2015;46: S79-98.

10.Royal College Physician of Thailand. Practicalguidelineformanagementofdengueinadults:2014.SoutheastAsianJTropMedPublicHealth2017;48:S169-81.

11.VelayudhanR,YoonI-K,GublerDJ,etal.1stAsian dengue summit (ADS):Areweready for the new vaccine era? SoutheastAsian JTropMedPublicHealth 2017;48: S212-25.

Epidemiology of dengue patients in DamnoenSaduak Hospital, Ratchaburi Province, ThailandKantaponTrongkamolchai*, SupachokeTrongkamolchai**

*DamnoenSaduakHospital,RatchaburiProvince,Thailand

**DengueProjectBanpong-Photharam,RatchaburiProvince,Thailand

AbstractObjective : To study the epidemiological pattern of dengue patients in DamnoenSaduak Hospital,RatchaburiProvince,Thailand.Material and method : AnalysisofdenguepatientsadmittedtoDamnoenSaduakHospital,RatchaburiProvince,ThailandfromJanuary2013toDecember2017.Thediagnosisofdenguepatients adhered to theWorldHealthOrganizationdengue case definition andclassification1997.Results : Duringthepast5years,therewere724denguepatientsadmittedtoDamnoenSaduakHospital,RatchaburiProvince,Thailandwith318DF,403DHFand3DSS.Therewasnomortality.Therewasatrendtowardshigherageindenguepatients.Conclusion : Dengue infection is one of the significant problems inDamnoenSaduakHospital,RatchaburiProvince,Thailand.Thetrendofincreasingageindenguepatientshasbeen evident.

188 อานนทภชาดกและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

อานนท ภชาดก*, อำานวยพร อภรกษากร*, สอร ชยนนทสมตย*

*กลมงานกมารเวชกรรมโรงพยาบาลขอนแกน


การรอดชวตและปจจยทสมพนธกบการเสยชวตของทารกแรกเกดน�าหนกตวนอยมากระหวางทารกกอนก�าหนดทเกดในและนอกโรงพยาบาลระดบตตยภม

บทคดยอความเปนมา :ทารกเกดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากทเกดในโรงพยาบาลระดบตตยภมมแนวโนม

ทจะรอดชวตมากกวาและมภาวะแทรกซอนนอยกวาเมอเทยบกบกลมทเกดนอกโรงพยาบาลทม

ความพรอมในการดแลทารกกลมนโดยเฉพาะแตจากการศกษาทผานมาพบวายงมขอสรปทแตกตางกน

วตถประสงค :เพอศกษาอตราการรอดชวตปจจยทสมพนธและสาเหตของการเสยชวตในทารกแรกเกด

นำาหนกตวนอยมากโดยเปรยบเทยบระหวางกลมทารกทเกดในและนอกโรงพยาบาลระดบตตยภม

วธการศกษา : เปนการศกษาจากเหตไปหาผลแบบยอนหลงโดยรวบรวมขอมลจากเวชระเบยนทารก

แรกเกดทมนำาหนกนอยกวา 1,500 กรมทรบการรกษาในโรงพยาบาลขอนแกนในเดอนมกราคมถง

ธนวาคม2558และตดตามถงอาย6เดอนหรอจนกวาจะเสยชวต

ผลการศกษา :ทารกแรกเกดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากจำานวน104รายมอตราการรอดชวตทงหมด

รอยละ81.7แบงเปนอตรารอดชวตของทารกแรกเกดนำาหนก1,000-1,499กรมรอยละ87.3และทารก

แรกเกดนำาหนกนอยกวา 1,000กรมรอยละ64 โดยทารกแรกเกดนำาหนกตวนอยกวา 1500กรมทเกด

ในโรงพยาบาลขอนแกนมอตรารอดชวตรอยละ 82.7 เทยบกบทารกเกดทโรงพยาบาลอนมอตรารอด

ชวตรอยละ78.3การวเคราะหแบบmultivariateanalysisพบวาการใสทอชวยหายใจตงแตในหองคลอด

(HR19.92;1.89-209.70)และการใชเครองชวยหายใจชนดความถสง(HR113.72;21.09-613.25)เปน

ปจจยสมพนธกบการเสยชวตอยางมนยสำาคญทางสถต (p<0.05)สาเหตการเสยชวตมากทสดคอการ

ตดเชอ(รอยละ78.9)รองลงมาคอภาวะปอดไมสมบรณ(รอยละ10.5)

สรป : อตราการรอดชวตของทารกแรกเกดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากทเกดในโรงพยาบาลระดบ

ตตยภมสงกวาอตรารอดชวตของทารกทเกดนอกโรงพยาบาลระดบตตยภมเลกนอยการใสทอชวยหายใจ

ตงแตในหองคลอดและการใชเครองชวยหายใจชนดความถสงเปนปจจยทสมพนธกบการเสยชวตอยาง

มนยสำาคญทางสถต

คำาสำาคญ :ทารกแรกเกดกอนกำาหนดทารกนำาหนกนอยมากอตราการรอดชวตคลอดในโรงพยาบาล

การรอดชวตและปจจยทสมพนธกบการเสยชวตของทารกแรกเกดน�าหนกตวนอยมาก 189ระหวางทารกกอนก�าหนดทเกดในและนอกโรงพยาบาลระดบตตยภม

ความเปนมาในชวงป ค.ศ. 2006-2009พบวาทารกทเกดกอน

กำาหนดและมนำาหนกนอยกวา1,500กรมในเกาหลญปน

และสหรฐอเมรกามอตราการรอดชวตสงขนคอรอยละ

85.7, 92 และ 92.6 ตามลำาดบ และทารกทมนำาหนก

นอยกวา1,000กรมมอตราการรอดชวตในเกาหลญปน

และสหรฐอเมรกาคอรอยละ71.3, 85.5และ85ตาม

ลำาดบ1 สวนประเทศไทยรายงานอตราการรอดชวต

ของทารกเกดกอนกำาหนดนำาหนกนอยกวา 1,500กรม

และ 1,000กรมแตกตางกนในแตละโรงพยาบาล เชน

โรงพยาบาลจฬาลงกรณอตรารอดชวตรอยละ82.2และ

602 โรงพยาบาลธรรมศาสตรอตรารอดชวตรอยละ81

และ523โรงพยาบาลสรนทรอตรารอดชวตรอยละ66.2

และ36.44ตามลำาดบ

ในประเทศไทยจากการศกษาพบวาปจจยเสยงทม

ผลตอการเสยชวตของทารกแรกเกดนำาหนกนอยกวา

1,500กรมอยางมนยสำาคญทางสถตไดแกทารกแรกเกด

นำาหนกนอยกวา 1,000 กรม อายครรภนอยกวา 28

สปดาหAPGARscoreนอยกวา5ท1และ5นาทการ

ตองใสทอชวยหายใจและใชเครองชวยหายใจการทม

อณหภมกายแรกรบนอยกวา 35 องศาเซลเซยสภาวะ

พการแตกำาเนด เชน Chromosome abnormality,

Hypoplastic left heart syndrome,Hydranencephaly

เปนตนและการทมารดาไมไดรบsteroidsกอนคลอด3-7

สวนในประเทศญปนพบวาปจจยเสยงทมผลตอการเสย

ชวตของทารกแรกเกดนำาหนกนอยกวา1,500กรมอยาง

มนยสำาคญทางสถต ไดแก การคลอดทางชองคลอดใน

ทารกนำาหนกแรกเกดนอยกวา 1,000กรมนำาหนกแรก

เกดนอยกวา 700กรม อายครรภนอยกวา 26สปดาห

APGARscoreท5นาทนอยกวา5เปนตน8

ทารกเกดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากมแนว

โนมทจะมชวตรอดและเจรญเตบโตไดดกวา เมอเกดใน

โรงพยาบาลทมความพรอมในการดแลทารกกลมน

โดยเฉพาะโดยมหอผปวยทารกแรกเกดวกฤต9จงแนะนำา

ใหมารดาทเปนกลมเสยงทจะคลอดทารกกอนกำาหนด

ทกรายตองคลอดในโรงพยาบาลทมความพรอมในการ

ดแลทารกกลมนโดยเฉพาะจากการศกษาในตางประเทศ

พบวายงมขอสรปทแตกตางกนของอตรารอดชวตกบ

การคลอดในโรงพยาบาลทมความพรอมในการดแลทารก

แรกเกดนำาหนกตวนอยมาก10-12 แตจากการศกษาท

ผานมาของประเทศไทยไมพบความแตกตางอยางมนย

สำาคญทางสถตของอตราการรอดชวตกบการคลอดใน

โรงพยาบาลทมความพรอมในการดแลทารกแรกเกด

นำาหนกตวนอยมาก4-5

ดงนนผวจยจงสนใจศกษาอตราการรอดชวตและ

ปจจยทสมพนธกบการเสยชวตของทารกแรกเกดนำา

หนกนอยกวา1,500กรมโดยเฉพาะผลของการเกดในโรง

พยาบาลระดบตตยภมกบอตราการรอดชวต ของทารก

แรกเกดนำาหนกตวนอยมาก โดยตดตามไปอยางนอย

6เดอนหลงคลอดเพอเปนขอมลพนฐานในการปรบปรง

และตดตามคณภาพของการดแลรกษาทารกแรกเกด

นำาหนกตวนอยมากใหมประสทธภาพเพอทจะไดพฒนา

ศกยภาพในการดแลรกษาทารกแรกเกดนำาหนกนอยให

ดขน

วตถประสงค

1. เพอศกษาอตราการรอดชวตของทารกแรกเกด

นำาหนกนอยกวา1,500กรมโดยเปรยบเทยบผลของทารก

ทเกดในและนอกโรงพยาบาลระดบตตยภม

2. เพอศกษาปจจยสมพนธกบการเสยชวตและ

สาเหตการเสยชวตของทารกแรกเกดนำาหนกนอยกวา

1,500กรมตงแตแรกเกดถงอาย6เดอน


การศกษาครงนเปนการศกษาจากเหตไปหาผล

แบบยอนหลง (Retrospective cohort study) ในกลม

ทารกแรกเกดกอนกำาหนดทมนำาหนกนอยกวา 1,500

กรมทรบการรกษาในโรงพยาบาลขอนแกนโดยรวบรวม

ขอมลจากเวชระเบยนผปวยทรบการรกษาในโรงพยาบาล

ขอนแกนทงหมดตงแต1มกราคมถง31ธนวาคม2558

และตดตามดจนทารกรายมอายไดอยางนอย 6 เดอน

หรอจนกวาจะเสยชวต


เกณฑการคดเลอกประชากรทศกษา (Selection

criteria)

เกณฑในการคดเลอกผปวยเขามาในการศกษา

(Inclusioncriteria)จะตองมครบตามเกณฑทกขอดงน

1. ทารกแรกเกดกอนกำาหนดทมนำาหนกนอยกวา

1,500กรม

2. รบการรกษาแบบผปวยในของโรงพยาบาล

ขอนแกน

เกณฑในการคดผปวยออกจากการศกษา(Exclusion

criteria)

1. ทารกทมความพการแตกำาเนดรนแรง เชน

Trisomy13,Trisomy18,Anencephaly

2.ผปวยทขอปฏเสธการรกษาตงแตแรกคลอด

ขอมลท เกบรวบรวมและนำามาใชในงานวจย

ประกอบดวย

เกบขอมลพนฐานของผปวยโดยใชแบบเกบขอมล

เชน เพศอายครรภจากการประเมนโดยBallard score

นำาหนกแรกเกด APGAR score ความดนโลหตและ

อณหภมกายแรกรบทหอผปวย สถานทคลอดในหรอ

นอกโรงพยาบาลขอนแกน เปนตน เกบขอมลพนฐาน

ของมารดาและการคลอดจากใบสรปการคลอดเชนอาย

มารดาโรคประจำาตวจำานวนครงทตงครรภจำานวนครง

ทฝากครรภประวตเคยคลอดทารกกอนกำาหนดภาวะ

แทรกซอนระหวางตงครรภ การไดรบสเตยรอยดครบ

กอนคลอด การไดรบยาปฏชวนะกอนคลอด วธการ

คลอดของมารดา เปนตนและเกบขอมลการรกษาและ

การวนจฉยโรคของผปวยเชนโรคทวนจฉยการชวยฟน

คนชพแรกคลอดการใสทอชวยหายใจและใชเครองชวย

หายใจตงแตแรกคลอด ยาปฏชวนะทใชและระยะเวลา

จำานวนวนทรกษาตวในโรงพยาบาลชนดของเครองชวย

หายใจทใช จำานวนวนทใชเครองชวยหายใจสาเหตของ

การเสยชวตภาวะแทรกซอนทพบเปนตน

การวเคราะหขอมล

ในการนำาเสนอขอมลเชงพรรณนาใชความถและ

รอยละสำาหรบขอมลแจงนบสวนขอมลตอเนองใชคาเฉลย

และสวนเบยงเบนมาตรฐานสำาหรบขอมลทมการแจกแจง

ปกต(normaldistribution)และใชคามธยฐาน(median)

คาพสยควอไทล(interquartilerange)สำาหรบขอมลทไมม

การแจกแจงแบบปกตการศกษาปจจยทสมพนธกบการ

เสยชวตในทารกแรกเกดนำาหนกตวนอยมากโดยใชสถต

Chi-squareหรอFisher’sexacttestหากปจจยมลกษณะ

เปนขอมลแจงนบและถาปจจยมลกษณะเปนสวนขอมล

ตอเนองใชสถตIndependentt-testหรอMann-Whitney

Utestสวนการศกษาปจจยทมความสมพนธกบระยะเวลา

ของการรอดชวตในทารกแรกเกดนำาหนกตวนอยมาก

ใชสถตLogranktestและนำาเสนอดวยKaplan-Meier

curveในUnivariateanalysisหากปจจยใดมคาความเชอ

มน(p-value)นอยกวา0.2จะนำาไปวเคราะหดวยสถตCox

regressionและนำาเสนอดวยคา hazard ratioและ95%

ConfidenceInterval(95%CI)สำาหรบการทดสอบทงหมด

ใชความเชอมนนอยกวา0.05(p-value<0.05)จะถอวาม

นยสำาคญทางสถตโดยใชโปรแกรมSPSSversion18.0

ขอพจารณาดานจรยธรรม(Ethicalconsideration)

ผานการเหนชอบจากคณะกรรมการจรยธรรมการ

วจยในมนษยโรงพยาบาลขอนแกนใบรบรองจรยธรรม

การวจยในมนษยเลขทKE59113


ทารกแรกเกดกอนกำาหนดทมนำาหนกตวนอย

กวา 1,500กรมเขาเกณฑการคดเลอกทงหมด104คน

กลมทารกแรกเกดกอนกำาหนดทมนำาหนก1,000-1,499

กรมจำานวน79คน(รอยละ76)และกลมทารกเกดกอน

กำาหนดทมนำาหนกตวนอยกวา1,000กรมจำานวน25คน

(รอยละ24)พบวามทารกทเกดในโรงพยาบาลขอนแกน

ทงหมด81คน(รอยละ77.9)แบงเปนสงตวมารดามา

คลอดจากทอน43คนและไมไดสงตวมารดามาจากทอน

38คนสวนทารกทเกดจากทอนทถกสงตวมามจำานวน

23 คน (รอยละ22.1) กลมทารกทเกดในโรงพยาบาล

ขอนแกน เปนเพศชายและหญงเทาๆ กน อายครรภ

28-32สปดาหดงตารางท1และ2


ตารางท 1: ลกษณะทารกแรกเกดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมาก

Neonatal characteristicsTotal

N = 104

Inside Born

N = 81

Outside Born

N = 23

Male sex — no. (%) 41 (48.2) 40 (49.4) 11 (47.8)

Multiple births — no. (%) 17 (16.3) 15 (18.5) 2 (8.7)

Gestational age — weeks (mean±SD) 030.34±2.33 30.23±2.37 30.70±2.20

Birth weight — grams (mean±SD) 1,163.80±201.16 1,163.09±204.43 1,166.30±193.59

< 1,000 grams — no. (%) 25 (24.0) 19 (23.5) 6 (26.1)

Intrapartum transfer — no. (%) 43 (41.3) 43 (41.3) -

Postpartum transfer— no. (%) 23 (22.1) - 23 (22.1)

Normal delivery — no. (%) 43 (41.3) 29 (35.8) 14 (60.9)

APGAR at 1st min, median (IQR) 5 (3-8) 5 (3-8) 7 (4-9)

APGAR at 5th min, median (IQR) 8 (6-10) 8 (5-10) 9 (7-10)

APGAR at 10th min, median (IQR) 9 (8-10) 9 (7-10) 9 (8-10)

Admission temperature — oC

(mean±SD)35.81±0.67 35.74±0.57 36.03±0.93

< 36.5oC — no. (%) 87 (83.7) 73 (90.1) 14 (60.9)

> 37.5oC — no. (%) 1 (1.0) 0 1 (4.3)

Admission BP — mmHg (mean±SD) 51.19±14.51 50.06±15.01 55.17±12.06

Hypotension — no. (%) 38 (36.5) 32 (39.5) 6 (26.1)

Length of stay — days, median (IQR) 47.5 (31.5-68.5) 48 (32-68) 47 (31-69)

Last to follow-up time — days, median

(IQR)402.5 (315.5-523.5) 440 (328-545) 358 (259-453)

Ventilator — days, median (IQR) 15.5 (4.5-32.5) 15 (5-32) 18 (3-33)

ตารางท 2: ลกษณะมารดาของทารกแรกเกดกอนกำาหนดนำาหนก

ตวนอยมาก

Maternal CharacteristicTotal

N = 104

Inside Born

N = 81

Outside Born

N = 23

Age < 20 years — no. (%) 33 (31.7) 21 (25.9) 12 (52.2)

Age 20-35 years — no. (%) 62 (59.6) 53 (65.4) 9 (39.1)

Maternal gravidarum

G1 — no. (%) 57 (54.8) 43 (53.1) 14 (60.9)

≥ G3 — no. (%) 22 (21.2) 18 (22.2) 4 (17.4)

Number of Antenatal care visit — no.

None — no. (%) 11 (10.6) 5 (6.2) 6 (26.1)

< 4 times — no. (%) 16 (15.4) 12 (14.8) 4 (17.4)

History of previous preterm delivery

— no. (%)27 (26) 23 (28.4) 4 (17.4)

Incomplete antenatal dexametha-

sone— no. (%)50 (48.1) 41 (50.6) 9 (39.1)

Antenatal antibiotics — no. (%) 86 (82.7) 74 (91.4) 12 (52.2)

ภาวะทพบมากทสดของทารกแรกเกดคลอดกอน

กำาหนดนำหนกตวนอยมากในการศกษานคอcongenital

pneumonia78ใน104รายคดเปนรอยละ75ภาวะขาด

ออกซเจนของทารกแรกเกด(asphyxia)67ใน104ราย

คดเปนรอยละ64.4และRDS16ใน104คดเปนรอยละ

15.4อตราการรอดชวตของทารกแรกเกดกอนกำาหนด

นำาหนกตวนอยกวา1,500กรมเปนรอยละ81.7แบงเปน

อตรารอดชวตของทารกแรกเกดนำาหนก 1,000-1,499

กรม รอยละ 87.3 และทารกแรกเกดนำาหนกนอยกวา

1,000กรมรอยละ64โดยพบวาในจำานวนทารกแรกเกด

กอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากทเสยชวตทงหมด19

รายนนม6รายทเสยชวตเมออายมากกวา28วน(รอย

ละ31)อตราการรอดชวตของทารกแรกเกดคลอดกอน

กำาหนดนำาหนกตวนอยมากในการศกษานแบงตามสถาน

ทเกดเปนทารกแรกเกดนำาหนกตวนอยมากทเกดในโรง

พยาบาลขอนแกนมอตรารอดชวต รอยละ 82.7 และ

ทารกแรกเกดนำาหนกตวนอยมากทเกดนอกโรงพยาบาล

ขอนแกนมอตรารอดชวตคดเปนรอยละ78.3

ปจจยทสมพนธกบการเสยชวตของทารกแรก

เกดกอนกำาหนดทมนำาหนกตวนอยมาก อยางมนย

สำาคญทางสถต (p<0.05) ไดแก อายครรภนอยกวา 28

สปดาหอณหภมกายแรกรบตำากวา36.5 องศาเซลเซยส

ความดนโลหตตำาเมอแรกรบทหอผปวย การใสทอชวย

หายใจตงแตในหองคลอดการใชเครองชวยหายใจชนด

Conventional ventilator การใชเครองชวยหายใจชนด

HFOV เมอวเคราะหปจจยทมคา p-value < 0.2 จาก

Univariate analysis วเคราะหเพมเตมในMultivariate

Coxregressionพบวาการใสทอชวยหายใจตงแตในหอง

คลอดและการใชเครองชวยหายใจชนดHighfrequency

oscillatoryventilation(HFOV)ทมความแตกตางอยางม

นยสำาคญทางสถตดงแสดงในตารางท3


ตารางท 3: ปจจยทสมพนธกบการเสยชวตของทารกแรกเกด

ก อนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากวเคราะหด วย

UnivariateandMultivariateCoxregression

Univariate analysis Multivariate analysis

Factor Hazard ratio p-value Hazard ratio p-value

(95%CI) (95%CI)

Multiple birth 1.96 (0.71-5.46)

0.194 1.09 (0.31-3.85)

0.895

Birth weight < 1,000 grams 3.38 (1.37-3.34)

0.008* 0.55 (0.16-1.86)

0.336

GA ≤ 28 weeks 4.29 (1.72-10.68)

0.002* 0.47 (0.14-1.63)

0.234

Hypotension on admission 2.58 (1.04-6.41)

0.041* 1.33 (0.44-4.02)

0.615

Endotracheal tube intubation

on delivery 9.98

(1.33-74.77)0.025* 19.92

(1.89-209.70)

0.013*

Using high frequency oscilla-

tory ventilation52.41

(14.74-186.36)<0.001* 113.72

(21.09-613.25)

<0.001*

* p-value < 0.05 Significant

โรคหรอภาวะทพบรวมมากทสดในทารกแรกเกด

คลอดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากคอปอดตดเชอ

(pneumonia) รอยละ69.2 รองลงมาคอ sepsis รอยละ

60.6Bronchopulmonarydysplasia(BPD)รอยละ54.8

และเยอหมสมองอกเสบ(meningitis)รอยละ47.1ตาม

ลำาดบสาเหตการเสยชวตมากทสดของทารกแรกเกดกอน

กำาหนดนำาหนกตวนอยมากคอภาวะตดเชอ(infection)

รอยละ78.9รองลงมาคอRespiratorydistresssyndrome

(RDS)รอยละ10.5ดงแสดงในตารางท4

ตารางท 4: สาเหตการเสยชวตมากทสดของทารกแรกเกดกอน

กำาหนดนำาหนกตวนอยมาก

Cause of death Total

N = 19

(%)

Inside Born

N = 14

(%)

Outside Born

N = 5

(%)

Respiratory distress syndrome 2 (10.5) 1 (7.1) 1 (20)

Infection 15 (78.9) 12 (85.7) 3 (60)

Intraventricular hemorrhage 1 (5.3) 1 (7.1) 0

Asphyxia 1 (5.3) 0 1 (20)

กลมทารกทเกดในโรงพยาบาลขอนแกนพบวา

ปจจยทมความสมพนธกบระยะเวลาของการเสยชวตใน

ทารกแรกเกดนำหนกตวนอยมากอยางมนยสำาคญทาง

สถตคอนำาหนกแรกคลอดนอยกวา1,000กรมHazard

ratio4.09(95%CI:1.43-11.69)และอายครรภนอยกวา

เทากบ28สปดาหHazardratio4.87(95%CI:1.63-14.56)

ในขณะทกลมทารกทเกดนอกโรงพยาบาลขอนแกน

พบวาปจจยทมความสมพนธกบระยะเวลาของการเสย

ชวตในทารกแรกเกดนำาหนกตวนอยมากอยางมนยสำาคญ

ทางสถตคอMultiplebirthHazardratio8.52(95%CI:

1.40-51.95)เมอเปรยบเทยบอตราการรอดชวตของทารก

แรกเกดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากพบวาทารกใน

กลมทเกดในโรงพยาบาลขอนแกนมอตราการรอดชวต

สงกวาทารกกลมทเกดนอกโรงพยาบาลขอนแกนเลก

นอยคดเปนรอยละ82.7และ78.3ตามลำาดบโดยพบวา

ทารกในกลมทเกดนอกโรงพยาบาลขอนแกนมกจะเสย

ชวตในชวงแรก(ภายใน28วน)โดยมเพยง1รายทเสย

ชวตภายหลง28วนขณะททารกทเสยชวตในกลมทเกด

ในโรงพยาบาลขอนแกนสวนใหญเสยชวตภายหลง 28

วนคามธยฐานระยะเวลาทมาตดตามการรกษาเฉลย(last

tofollow-uptime)402.5วนเมอวเคราะหอตราการรอด

ชวตของทารกแรกเกดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมาก

พบวาทารกกลมทนำาหนกแรกคลอด1,000-1,499กรม

มอตรารอดชวตสงกวาทารกกลมทนำาหนกแรกเกดนอย

กวา1,000กรมคดเปนรอยละ87.3และ64ตามลำาดบ

โดยทารกกลมทมนำาหนกแรกเกดนอยกวา1,000กรมม

อตราการเสยชวตสงกวาและสวนใหญเสยชวตกอนกลม

ทนำาหนกแรกคลอด1,000-1,499กรมอตราการรอดชวต

ของทารกแรกเกดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากเปรยบ

เทยบระหวางกลมทเกดในกบกลมทเกดนอกโรงพยาบาล

ขอนแกนพบวาทารกแรกเกดทมนำาหนก 1,000-1,499

กรมกลมทเกดในโรงพยาบาลมอตราการรอดชวตสงกวา

กลมทเกดนอกโรงพยาบาลคดเปนรอยละ88.7และ82.4

ตามลำาดบสวนทารกแรกเกดทมนำาหนกนอยกวา1,000

กรมกลมทเกดนอกโรงพยาบาลมอตรารอดชวตสงกวา

กลมทเกดในโรงพยาบาลเลกนอย คดเปนรอยละ 66.7

และ63.2ตามลำาดบดงแสดงในแผนภมท1


แผนภมท 1: การรอดชวตของทารกแรกเกดกอนกำาหนดนำาหนก

ตวนอยมากเปรยบเทยบระหวางกลมทเกดในกบ

กลมทเกดนอกโรงพยาบาลขอนแกน

Fig 1.1: Survival analysis between overall neonates

weigh<1,500gborninsideandoutsidetertiarycare

hospital

Fig1.2:SurvivalanalysisbetweenVLBWandELBW

neonates

Fig1.3:SurvivalanalysisbetweenVLBWneonatesborn

insideandoutsidetertiarycarehospital

Fig1.4:SurvivalanalysisbetweenELBWinfantsborn

insideandoutsidetertiarycarehospital

บทวจารณ

จากการศกษาทารกแรกเกดกอนกำาหนดนำาหนก

ตวนอยมากจำานวน104 รายพบวาอตราการรอดชวต

ในกลมทารกนำาหนกนอยกวา1,500กรมคดเปนรอยละ

81.7 โดยแบงเปนอตราการรอดชวตในกลมทมนำาหนก

แรกคลอด1,000-1,499กรมคดเปนรอยละ87.3และ

ในกลมทมนำาหนกแรกคลอดนอยกวา 1,000 กรม คด

เปนรอยละ64อตราการรอดชวตของทารกแรกเกดกอน

กำาหนดนำาหนกตวนอยมากในการศกษานแบงตามสถาน

ทเกดเปน ทารกแรกเกดนำาหนกตวนอยมากทเกดใน

โรงพยาบาลระดบตตยภมมอตรารอดชวต คดเปนรอย

ละ82.7สงกวาอตรารอดชวตของทารกแรกเกดนำาหนก

ตวนอยมากทเกดนอกโรงพยาบาลตตยภมเลกนอยคด

เปนรอยละ78.3ซงไมแตกตางกนอยางมนยสำาคญทาง

สถตสอดคลองกบการศกษาของธนสนเนยมทนตและ

แสงแขชำานาญวนกจ13ทพบวาอตราการรอดชวตเมอ

อาย 28 วนและอตราการรอดชวตจนกลบบานไมแตก

ตางกนเมอเปรยบเทยบระหวางทารกเกดในโรงพยาบาล

และทารกรบยายจากโรงพยาบาลอน โดยพบวาทารก

แรกเกดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากทเกดในโรง

พยาบาลพระมงกฎเกลามอตราการรอดชวตรอยละ80.56

สวนทารกทรบยายจากโรงพยาบาลอนมอตราการรอด

ชวตรอยละ83.67 เชนเดยวกบการศกษาของภญญดา

แกวปลง4ทพบวาไมแตกตางกน โดยพบวาทารกทเกด

ในโรงพยาบาลสรนทรมอตรารอดชวต คดเปนรอยละ

67.8สวนทารกทเกดจากทอนมอตรารอดชวตคดเปน


รอยละ 66.7 และการศกษาของVelaphi12 และคณะ

พบวากลมทารกทเกดในโรงพยาบาลระดบตตยภมมอตรา

รอดชวตสงกวากลมทเกดจากทอนเลกนอยโดยไมมความ

แตกตางอยางมนยสำาคญทางสถต(AdjustedOddsratio

1.02; 95%CI 0.73-1.43)ดงนนจากผลการศกษานพบ

วาอตราการรอดชวตของทารกแรกเกดกอนกำาหนดนำา

หนกตวนอยมากทเกดในโรงพยาบาลระดบตตยภมทม

ความพรอมในการดแลทารกกอนกำาหนด เทยบกบเกด

จากทอนไมแตกตางกนนาจะเปนผลมาจากการดแลทารก

แรกเกดเบองตนการชวยกชพทารกแรกเกดกระบวนการ

ดแลและสงตอทารกมายงโรงพยาบาลทมความพรอมใน

การดแลทารกกลมนมประสทธภาพด ทำาใหอตราการ

รอดชวตดไปดวย เนองจากการแพทยในปจจบนมความ

กาวหนามากขนแพทยและเจาหนาททกโรงพยาบาลจง

มความสามารถในการดแลทารกแรกเกดกอนกำาหนด

นำหนกตวนอยมากเบองตนไดเปนอยางด ซงเมออางอง

จากผลการศกษานสามารถนำาไปใชในการพฒนาศกยภาพ

ของโรงพยาบาลอนๆนอกเหนอจากโรงพยาบาลทม

ความพรอมในการดแลทารกแรกเกดนำาหนกนอยมาก

ใหมศกยภาพในการดแลเดกกลมนมากขนไดในอนาคต

โดยเนนใหสามารถดแลเบองตน จนสามารถสงตอให

โรงพยาบาลทมความพรอมมากกวาไดโดยทไมเพมภาวะ

แทรกซอนและอตราการเสยชวตใหแกทารกกลมนหรอ

แมกระทงอาจสามารถดแลทารกแรกเกดนำาหนกนอย

มากบางรายในโรงพยาบาลอนๆได หากมความพรอม

ในการดแลอาทเชนบคลากรอปกรณตางๆในการดแล

เปนตน

โรคหรอภาวะทพบบอยทสดของทารกแรก

เกดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากในการศกษานคอ

congenitalpneumoniaคดเปนรอยละ75RDSรอยละ

15.4สวนสาเหตการเสยชวตทพบมากทสดคอ เสยชวต

จากการตดเชอคดเปนรอยละ 78.9 รองลงมาคอRDS

รอยละ 10.5ซงสอดคลองกบการศกษาของเจยมรตน

ผลาสนธ7และดวงกมลเจรญเกษมวทย6แตแตกตางกบ

สาเหตการเสยชวตของทารกจากการศกษาในตางประเทศ

โดยVelaphi และคณะ12พบวาสาเหตการเสยชวตของ

ทารกแรกเกดนำาหนกนอยมากมกเกดจากการเกดกอน

กำาหนดเชนimmaturity,RDS,Necrotizingenterocolitis

(NEC), Intraventricular hemorrhage (IVH) เปนหลก

คดเปนรอยละ63สวนสาเหตการเสยชวตจากการตดเชอ

พบรองลงมาเพยงรอยละ 27ซงเปนไปในทางเดยวกบ

การศกษาของRitu11 ทพบวาสาเหตของการเสยชวตท

พบมากทสดคอpreterm,RDSสวนสาเหตการเสยชวต

จากการตดเชอพบเพยงรอยละ 21.6ปจจยทสมพนธ

กบการเสยชวตของทารกแรกเกดนำาหนกนอยมากอยาง

มนยสำาคญทางสถตในการศกษาน ไดแกการใสทอชวย

หายใจตงแตในหองคลอดซงสอดคลองกบการศกษา

อนๆอาทเชนการศกษาของภญญดาแกวปลง4นนท

วลย ตนตธนวฒน5 ดวงกมล เจรญเกษมวทย6 และส

ธดาศรทพยสโข3เปนตนแตมปจจยทตางจากการศกษา

อนๆคอการใชเครองชวยหายใจชนดHFOVซงยงไมม

รายงานในการศกษาทผานมาการททารกไดรบการชวย

หายใจดวยเครองชวยหายใจHFOVสมพนธกบพยาธ

สภาพของปอดทรนแรงมากจนไมสามารถใชเครองชวย

หายใจชนดconventionalventilatorเพอใหออกซเจนอย

ในเกณฑปกตได ดงนนทารกทไดรบการใชเครองชวย

หายใจชนดHFOVจงมโอกาสเสยชวตสงกวารายอนๆ

การศกษานเปนการตดตามดอตรารอดชวตของทารกแรก

เกดคลอดกอนกำาหนดนำาหนกตวนอยมากโดยตดตามไป

อยางนอย6เดอนหลงคลอดซงพบวาม6รายทเสยชวต

เมออายมากกวา28วนคดเปนรอยละ31ของทารกแรก

คลอดกอนกำาหนดนำหนกตวนอยมากทเสยชวตทงหมด

ในจำานวนนม4รายทนำาหนกแรกเกด1,000-1,499กรม

และ2รายทนำาหนกแรกเกดนอยกวา1,000กรมโดยม2

รายทเสยชวตหลงจำาหนายจากโรงพยาบาลแลว

เมอคดอตราการรอดชวตของทารกแรกเกดคลอด

กอนกำาหนดทมนำาหนกตวนอยมากท 28 วน เทยบกบ

อตราการรอดชวตของทารกแรกเกดในการศกษาอนๆ

พบวา อตราการรอดชวตในกลมทารกแรกเกดคลอด

กอนกำาหนดนำาหนกนอยกวา 1,500กรม คดเปนรอย

ละ 87.7 โดยแบงเปนอตราการรอดชวตในกลมทมนำา

หนกแรกคลอด1,000-1,499กรม คดเปนรอยละ92.4

และในกลมทมนำหนกแรกคลอดนอยกวา 1,000กรม

เทากบรอยละ 72 เมอเปรยบเทยบกบการศกษาภายใน


ประเทศพบวาอตราการรอดชวตของทารกเกดกอน

กำาหนดนำหนกตวนอยมากของโรงพยาบาลขอนแกน

สงกวาทอน ซงอาจเปนไดจากการทผลการศกษาของ

แตละโรงพยาบาลนน เปนผลการศกษาทชวงเวลาตาง

กนโดยโรงพยาบาลสรนทรเปนขอมลเมอปค.ศ.20104

โรงพยาบาลจฬาลงกรณเปนขอมลเมอป ค.ศ. 20112แต

จากการศกษาของโรงพยาบาลขอนแกนนเกบขอมลเมอ

ปค.ศ.2015เนองจากปจจบนววฒนาการทางการแพทย

สาขาปรกำาเนดและทารกแรกเกดในการดแลทารกแรก

เกดนำาหนกนอยมากกาวหนาขนมากอาท เชน ระบบ

การชวยกชพทารกแรกเกดทมประสทธภาพมากยงขน

ทำาใหทารกแรกเกดทมนำาหนกนอยมอตราการรอดชวต

สงขนในปจจบนเมอเทยบกบอดตแตหากเปรยบเทยบกบ

การศกษาในตางประเทศพบวาทารกทเกดกอนกำาหนด

และมนำาหนกนอยกวา1,500กรมในเกาหลญปนและ

สหรฐอเมรกา มอตราการรอดชวตทคอนขางสง คอ

รอยละ 85.7, 92 และ 92.6 ตามลำาดบ และทารกทม

นำาหนกนอยกวา1,000กรมมอตราการรอดชวตในเกาหล

ญปนและสหรฐอเมรกาคอรอยละ71.3,85.5และ85

ตามลำาดบ1อตราการรอดชวตของทารกเกดกอนกำาหนด

นำาหนกตวนอยมากของโรงพยาบาลขอนแกนยงตำากวา

การศกษาในตางประเทศแมวาการเกบขอมลของประเทศ

ดงกลาวจะเปนการเกบขอมลตงแตปค.ศ. 2006-2009

อยางไรกตามผลการศกษาบงบอกวาอตราการรอดชวต

ของทารกกลมนจะเพมขนตามอายครรภและนำหนกแรก

เกดทเพมขนสอดคลองกบการศกษาของธนสน เนยม

ทนตและแสงแขชำานาญวนกจ13โดยจะพบวาหากทารก

มนำาหนกแรกเกดมากกวา1,000กรมจะมอตราการรอด

ชวตทมากกวาทารกทมนำาหนกนอยกวา1000กรม

สรปผล

อตราการรอดชวตของทารกแรกเกดคลอดกอน

กำาหนดนำาหนกตวนอยมากทเกดในและนอกโรงพยาบาล

ระดบตตยภมเปนรอยละ82.7และ78.3ตามลำาดบโดย

ไมมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต ซงอาจ

เกยวเนองกบความรในการดแลเบองตนและกระบวนการ

สงตอทารกกลมนมความกาวหนามากขนการใสทอชวย

หายใจตงแตในหองคลอดและการใชเครองชวยหายใจ

ชนดความถสงเปนปจจยเสยงทมผลตอการเสยชวตอยาง

มนยสำาคญทางสถตซงขอมลเหลานสามารถนำาไปใช

ปรบปรงและพฒนาการดแลทารกคลอดกอนกำาหนดนำา

หนกตวนอยมากเหลานใหเหมาะสมและมประสทธภาพ

มากยงขน

กตตกรรมประกาศ

ผนพนธขอขอบพระคณผชวยศาสตราจารยจรรยา

จระประดษฐาภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกนทกรณาใหคำาปรกษาในการศกษาน

เอกสารอางอง1. HahnWH.RecentTrendinNeonatalMortal-

ityinVLBWKoreaninfants:IncomparisonwithJapanandtheUSA.JKoreanMedSci2011;26:467-73.

2. ฐตภรณนอมนำาทรพย.ผลการรกษาทารกแรกเกดคลอดกอนกำาหนดทนำาหนกตวนอยมากของโรงพยาบาลจฬาลงกรณ [วทยานพนธ]. กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย;2555.

3. SritipsukhoS,etal.SurvivalandOutcomeofVeryLowBirthWeightInfantsBorninaUniversityHospitalwithLevel IINICU. JMedAssocThai2007;90:1323-9.

4. ภญญดา แกวปลง. อตราการรอดชวตและปจจยเสยงตอการเสยชวตของทารกแรกเกดนำาหนกนอยมากในโรงพยาบาลสรนทร. วารสารการแพทยโรงพยาบาลศรสะเกษสรนทรบรรมย2554;26:3:379-92.

5. นนทวลย ตนตธนวฒน. ปจจยเสยงตอการเสยชวตทารกแรกเกดนำาหนกนอยกวา 2,000กรมในโรงพยาบาลแพร. วารสารกมารเวชศาสตร 2555;50:296-303.

6. ดวงกมล เจรญเกษมวทย. อตราการรอดชวตและปจจยเสยงตอการเสยชวตของทารกแรกเกดนำาหนกนอยมาก ในโรงพยาบาลนครนายก. Thai PharmHealthSciJ2008;3:87-96.

7. เจยมรตนผลาสนธ.ปจจยทสมพนธกบการรอดชวตและอตราการรอดชวตของทารกแรกเกดนำาหนกนอยกวา1,500กรมในโรงพยาบาลนพรตนราชธาน.


Arnon Phuchaduek, MD*, Amnuayporn Apiraksakorn, MD, MMEd*, Su-on Chainansamit, MD*

*DepartmentofPediatrics,KhonKaenHospital

วารสารกมารเวชศาสตร2555;50:304-13.8. OgawaM,etal.SurvivalRateofExtremely

LowBirthWeightInfantsandItsRiskFac-tors: Case-Control Study in Japan. ISRNObstetGynecol2013;25:1-6.

9. Guidelinesforperinatalcareseventhedition.AmericanAcademyofPediatrics [and] theAmericanCollegeofObstetriciansandGy-necologists.—7thed.2012;77-93.

10.ModiR,etal.StudyoftheMorbidityandtheMortalityPattern in theNeonatal IntensiveCareUnitataTertiaryCareteachingHospitalinGandhinagarDistrict,Gujarat,India.JResMedDenSci2015;3:208-12.

11.RituR,etal.Neonatalmorbidityandmortalityofsicknewbornsadmittedinateachinghos-pitalofUttarakhand.CHRISMEDJHealthRes2014;1:228-34.

12.VelaphiSC,etal.Survivalofvery-low-birth-weightinfantsaccordingtobirthweightandgestational age in a public hospital. S Afr Med J2005;95:504-9.

13. ธนสน เนยมทนต, แสงแขชำานาญวนกจ. ผลการรกษาทารกนำาหนกนอยมาก:ประสบการณ 10ปของโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา. เวชสารแพทยทหารบก2558;68:27-34.

Survival and Factors Associated with Mortality of Preterm Very Low Birth Weight Infants Born

Inside and Outside Tertiary Care Hospital

Background : Verylowbirthweight(VLBW)neonatesborninatertiarycarehospitalwithhighlevelneonatalcarehavebettersurvivalrateandfewercomplicationsthanthosebornoutsidethetertiarycarehospital.However,severalstudieshavingcontroversialresultsonsurvival rates according to location of birth. Objective : Tocomparesurvivalrate,factorsassociatedwithmortalityandcauseofdeathinpretermVLBWneonatesborninsideandoutsidetertiarycarehospital.Methods : AretrospectivecohortstudywasperformedinVLBWneonatesadmittedinKhonKaenHospitalfromJanuarytoDecember2015.Theseneonateswerefollowedupuntil6monthsoldordeath.Results : Atotalof104VLBWneonateswereanalyzed.OverallsurvivalrateofVLBWneonateswas81.7%.Thesurvivalratesofneonatesweighed1,000-1,499gramsandlessthan1,000gramswere87.3%and64%respectively.SurvivalrateofVLBWneonatesborninsideversusoutsideKhonKaenHospitalwere82.7%and78.3%.Endotrachealintubationondelivery(HR19.92;1.89-209.70)andrequiringhighfrequencyoscillatoryventilation(HR113.72;21.09-613.25)werethesignificantfactorsassociatedwithmortality(p<0.05)bymultivariate analysis. Infectionwas themajor cause of death (78.9%) followedbyrespiratorydistresssyndrome(10.5%)Conclusions :SurvivalrateofVLBWneonatesborninsideisslightlyhigherthanthosebornoutsidethetertiarycarehospital.Endotrachealintubationondeliveryandrequiringhighfrequencyoscillatoryventilationwerethesignificantfactorsassociatedwithinfantmortality.Key words : Preterminfants,verylowbirthweightinfants,survivalrate,borninsidehospital

ARandomizedControlledTrialofEfficacyofequaldoseOralversus 197RectalParacetamolinreducingfeverinpediatricpatients


ARandomizedControlledTrialofEfficacyof equal dose Oral versus Rectal Paracetamol

in reducing fever in pediatric patientsOrawan Chirachanchai

DepartmentofPediatricPhetchabunHospital

Background: Fever is a common symptom in children and is consider as the most prevalent cause for seeking medical treatment. Recognizing and treating fever effectively can reduce unwantedcomplicationssuchasfebrileconvulsion.Paracetamolisoneofthemostcommondrugsadministeredforchildren,administeredeitherrectallyororally.Administrationoforalmedicationinsomechildrenisdifficultandinefficient.Thisiswhererectaladministrationis useful and can solve this problem.Some evidence, however,has been revealed thatantipyreticserumconcentrationof15-20microgram/mlcouldnotbeachievedbyrectaldoseof10-15mg/kgbutsomestudieshavesuggestedthatsingledosesoforalorrectalparacetamol10-15mg/kghaveasimilareffectonthedeclineofachild’stemperature.Objective: Tocomparetheeffectivenessoforalversusrectalparacetamol,whenadministeredatthesamedosage,toreducedbodytemperature.Materials and Methods: Thisisarandomizedcontrolledtrialperformedin100patientsage6monthsto4yearswhoadmittedatpediatricwardPhetchabunhospitalbetweenthe1stofFebruarytothe30thofApril,2018withaxillarytemperature≥38.5°C.Thosewith;allergiestoparacetamol,ahistoryoffebrileconvulsion,hadreceivedanyantipyreticslessthan4hourspriortoscreening,anactivediarrhealdisease,hadasevereorlife-threateninginfectionwereexcludedfromthestudy.Patientswererandomlyassignedintotwoequal–sizedgroup.Group1received15mg/kgoralparacetamolandgroup2receivedthesamedoserectally.Re-assessmentsofbodytemperatureweredone,bythesamephysician,4times: before enrollment,at the 1 hour, 2 hour and 3 hours after the drug had beenadministered.Descriptivestatisticsintheformoffrequencies,meanandstandarddeviation.An inferential statisticwas performed using to detect any significant differences intemperaturewithinagroupandamonggroupswereassessedbyrepeatedmeasureANOVA.Results: Inbothgroups,therewasasignificanttemperaturereductionfromtheinitialenrolledtemperaturetothetemperatureat1hour,2hoursand3hoursafterparacetamoladministration.Furtheranalysisofvariancehowever,didnotrevealanysignificantdifferencebetweenthetwogroupsafterdrugadministrationinregardstomeantemperaturereduction.Conclusion: Oral and rectal administrationofparacetamolhave an equal defervescentefficacy in children.Therefore,the choice between oral or rectal form of paracetamoladministrationisdependentontheindividual’scircumstancesandthedoctor’sjudgement.Keyword:Paracetamoloral,rectalform

198 OrawanChirachanchai วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

IntroductionFever is a common symptom in children

and is consider as the most prevalent cause for seeking medical treatment.1-3It ischaracterizedby an elevation of temperature above the normal range due to an increase in the body temperature pass the regulatory set point.Fever cancausedistress,parentalanxiety4 and in some parents ‘fever phobia’.Last year,approximately1500 children presented to the OutpatientPhetchabunHospitalwhosecomplaintwasfever.Recognizing and treating fever effectively can reduceunwanted complications such as febrileconvulsion5. Rationales for treating childhood feverincludedressinglightly,tepidspongingandadministeringofanantipyreticdrug.Paracetamolis one of the most common drugs administered for children,administered either rectally ororally.Administration of oral medication in somechildrenisdifficultandinefficient,with1in7childrenvomitingupmedicationwithin20minute6.This iswhere rectal administration isusefulandcansolvethisproblem.Someevidence,however,hasbeenrevealedthatantipyreticserumconcentration of 15-20microgram/ml couldnotbeachievedbyrectaldoseof10-15mg/kgandarectaldoseof30-45mg/kgwasneeded.7-9

At the same time some studies have suggested that single doses of oral or rectal paracetamol haveasimilareffectonthedeclineofachild’stemperature.10-11Therefore, the objective thisstudywas tocompare theeffectivenessoforalversusrectalparacetamol,whenadministeredatthesamedosage,toreducedbodytemperature.

Material and methodsThisisarandomizedcontrolledtrialwith

parallelgroupdesign.ThestudywasconductedatPhetchabunHospital’spediatricward,betweenthe 1st of February to the 30th ofApril, 2018.Febrilechildrenages6months to4yearswithaxillarytemperature≥38.5cwereenrolled.Thosewith;allergiestoparacetamol,ahistoryoffebrileconvulsion,hadreceived any antipyretics less than4hourspriortoscreening,anactivediarrheal

disease,hadasevereorlife-threateninginfectionwere excluded from the study.Temperaturemeasurementwithanautomateddigitalaxillarythermometerwasdonepriortoenrollmentandany subjectswithtemperature<38.5cwereexcludedfromthestudy.Theinformedconsentwassignedbyparentspriortoenrollmentofallthesubjects.For oral administration,syrup containing 120mg/5ml of paracetamolwas used.The dosewas calculated inmilligrams then convertedtomilliliters.The required dose of 15mg/kg/dosewasgivenby a calibrated sterile syringe.For the rectal administration, 125milligramssuppositorieswerecut intohalvesandquarterstoachieve theclosestdoseequal to15mg/kg/dose.Patientswhodefecatedwithin15minutesorvomitedwithin20minuteswerere-administered.Re-assessmentsofbodytemperatureweredone,bythesamephysician,4times:beforeenrollment,atthe1hour,2hourand3hoursafterthedrughadbeenadministered.Theoutcomeofthisstudywasthatthemeantemperatureatthe1hour,2hourand3hourfollowingdrugadministrationreducedconsiderably.

Statistical analysisThe collected datawas coded, analyzed

and tabulatedusingSPSSversion16program. Descriptivestatisticsintheformoffrequencies, mean and standard deviation. An inferential statistic was performed using to detect anysignificant differences in temperaturewithina group and among groupswere assessed byrepeatedmeasureANOVA.Pvalue≤ 0.05wastakenasstatisticallysignificant.ThesamplesizesuggestedbyCentrallimitedtheorem(Bartz)is30 patientspergroup.Inthisstudy50patientswereenrolled into each group

ResultsDemographicdatashowedthattherewere

nosignificantdifferencesbetweentheminregardtosex,weightandage(table1)


Table 1 Characteristic of patients

Oralparacetamol

group(N=50)

Rectal paracetamol

group(N=50)

Sex Male 27 24

Female 23 26

Weight(kg) 11.8±2.45 11.9±2.5

Age(years) 23.2±10.6 23±10.8

In the oral paracetamol group,1 hourafter drug administration,themean temperaturedropped from 38.96±0.53˚C to 37.98±0.59˚C(p<0.05) and after 2 and 3 hours it reached37.72±0.56˚Cand38.15±0.71˚Crespectively.Thiswassignificantlydifferentfromtheinitialenrolledtemperature (p<0.05).In the rectal paracetamolgroup,1hourafterdrugadministration,themean temperature reduced from 39.02±0.50˚Cto38 .05±0 .59˚C( p<0 .05)and r eached37.83±0.54˚C,38.12±0.69˚Cafter2and3hoursrespectively (p<0.05).Thereforeboth treatmentare effective in reducing temperature.It shouldbe mentioned that the drop in temperature after 1hour, 2hours and3hourswere significantlydifferenceinbothgroup(p<0.05)(table2)

Table 2 Average temperatures before enrollment and then1,2,3hoursafterparacetamoladministration

Oralparacetamolgroup Rectal paracetamol group

Temperature mean S.D. mean S.D.

Beforeenrolled 38.96 0.53 39.02 0.50

1 hour 37.98 0.59 38.05 0.59

2hour 37.72 0.56 37.83 0.54

3hour 38.15 0.71 38.12 0.69

Mean temperature Beforeenrolled 1 hour 2hour

Beforeenrolled

1 hour 0.97*

2hour 1.21* 0.23*

3hour 0.85* 0.12* 0.36*

In both groups,there was a significanttemperature reduction from the initial enrolled temperaturetothetemperatureat1hour,2hoursand 3 hours after paracetamol administration.Further analysis of variance however, did not

revealanysignificantdifferencebetweenthetwogroups after drug administration in regards to meantemperaturereduction.(Table3)

Table 3 Analysis of varianceof temperature

Analysis of variance SS df MS F P

Temperaturebetweengroup

0.25 1 0.25 0.30 0.581

Temperature withingroup

80.07 98 0.81

Mean temperatureTemperature

83.78 3 27.9 135.4 0.000

betweengroup 0.21 3 0.07 0.34 0.795

Temperature withingroup 60.64 294 0.20

The average mean temperature in both groups had a statistically significant decreasedat 1hour, 2 hours and 3 hours after drugadministration. (Table 4)

Table 4. Comparison of temperature before enrolled andthen1hour,2hoursand3hoursafterparacetamoladministration

DiscussionIn this study, themean temperature at

1hour, 2 hours and3 hours after paracetamoladministration, in both groups, significantlydecreased from the initial temperature at the timeofenrollment.Therefore,bothtreatmentsareeffective in reducing temperature.The difference inmean temperature reduction between oraland rectal paracetamol administration (15mg/kg)wasnotstatisticallysignificant.Therefore,itcan be deduced that both preparation have similar effectiveness in reducing temperature at1hour,2hoursand3hoursafterparacetamoladministration.Other studies have reachedthe same result,HopkinsCS10 et al compared


temperature reduction in febrile patients after cardiac surgery.Paracetamol 15mg/kg wasadministered either via gastric tube orrectally.Theresultingtemperaturereductionwere,aswiththisstudy,similarinbothgroups.ScoinlkDetal11 found similar antipyretic effectswith theadministrationof15mg/kgofparacetamolbothorally and rectally.Moreover,they noticed thatadoubledoseof30mg/kgrectallywasnotanymorebeneficialthan15mg/kgrectally.Vernon12S et al study revealed similar defervescent effect between oral and rectal paracetamol at 15-20mg/kg.NabulsiM13 et al reported the same effectinreducingfeverbetween15mg/kgoraladministration of paracetamol and 35mg/ kgrectal administration of paracetamol.Talebian A14etalfoundnodifferencebetween10-15mg/kg oral administration of paracetamol and rectal administration of paracetamol.

Some studies had conflicting results.KeinanenS et al15andLearyPMetal16 reported that oral paracetamol had more effective results than rectal paracetamol.Chulathida C et al17study showed that rectal paracetamol hadmore effectively reduced fever and kept body temperaturedownlongerthanoralparacetamol.A recommendation from American Academy ofPediatrics18 had discouraged the use of rectal paracetamolunlessspecificinstructionaregivenby medical personnel.Thus the rectal route may be used if the patients have contraindication to taking oralparacetamolorusedoralroutedifficulty.

ConclusionOralandrectaladministrationofparacetamol

haveanequaldefervescentefficacyinchildren.Therefore,thechoicebetweenoralorrectalformof paracetamol administration is dependent on the individual’scircumstancesand thedoctor’sjudgement.

Reference1. LorinML.Fever.In:FeignRD,Cherry JD,

DemmlerGL,KaplanSL, editors.Textbook ofpediatricsinfectiousdisease.Philadelphia: Saunders;2004:100-5

2. KeithRP.Fever, In:BehrmanRE,KliegmanRM,JensonHB,editors.NelsonTextbookofPediatrics.18thed.Philadelphia:WBSaunders;2007:1084-7

3. JensonHB,BaltimoeRS.Infectiousdisease.In: BehrmanRE,KliegmanRM, editors.NelsonEssentialofPediatrics.Philadelphia:ElsevierSaunders;2006:446-50

4. Kai J.What worries parents when their preschool childrenare acutely ill, andwhy;Aqualitativestudy.BMJ1996;313:983-6

5. WalsonPD,GallettaG,BradenNJ,Alexander L.Ibuprofen, acetaminophen, and placebotreatmentoffebrilechildren.Clin.PharmacolTher1989;46:9-17

6. Prado J,DazaR,ChumbersO, Loayza I, HuichoL.Antipyreticsefficacyandtolerability of oral ibuprofen, oraldipyrone and intramuscular dipyrone in children: a randomizedcontrolledtrial.SaoPauloMedJ2006;124;135-40.

7. Birmingham PK, TobinMJ, HenthornTK,FisherDM,BerkelhamerMC,SmithFA,etal.Twenty-four-hourpharmacokineticsofrectalacetaminopheninchildren:anolddrugwithnewrecommendations.Anesthesiology.1997;87:244-52

8. Van derMarel CD,VanLingenRA,PluimMA, ScoonesG,VanDijkM,VaandragerJM,etal.Analgesicefficacyofrectalversus oral acetaminophen inchildrenaftermajor craniofacial surgery.ClinPharmacolTher. 2001;70:82-90

9. HahnTW,HennebergSW,Holm-KnudsenRJ,EriksenK,RasmussenSN,RasmussenM.Pharmacokineticsof rectalparacetamolafterrepeateddosinginchildren.BrJAnaesth.2000;85:512-9


10.HopkinsCS,UnderhillS,BookerPD.Phar-macokinetics of paracetamol after cardiac surgery.ArchDisChild.1990;65:971-6

11.ScolnikD,KozerE,JacobsonS,DiamondS,YoungNL.Comparisonoforalversusnormal and high dose rectal acetaminophen in the treatmentoffebrilechildren.Pediatrics.2002;110:553-6

12.VernonS,BaconC,WeighmanD.Rectal-paracetamolinsmallchildrenwithfever.ArchDisChild.1979;54:469-70

13.NabulsiM,TanimH,SabraR,MahfoudZ,MalaebS,FakihH.Equalantipyreticeffec-tiveness of oral and rectal acetaminophen:arandomizedcontrolledtrial.BMCPediatr2005;5:35

14.TalebianA,SherkatolabbasiehHR,ArbabiM,MoosaviGH.Acomparisonoforalversusnormal and high dose acetaminophen for re-

ducingfeverinchildren.FeyzJKashanUnivMedSci.2005;8:1-5

15.KeinanenS,HietulaM,SimillaS,Kouva-lainenK.Antipyretictherapy,comparisonofrectalandoralparacetamol.EurJClinPhar-macol.1977;12:77-80

16.Leary PM,Walker KG,Van derMeulenW.Antipyretic effect of oral versus rectalparacetamol.SAfrMedJ.1997;87:1708

17.ChulatidaChomchai,WoraphanKriengsoon-thornkij,SuprapathSonjaipanich,GornmigaWinijkul,JedsadaSuwanwaree.ARandomized ControlledTrialofDefervescentEfficacyofOralversusRectalParacetamolinaPediatricAcuteCareSetting.SirirajMedJ.2016;68:37-41.

18.AmericanAcademyofPediatrics.Committeeon drugs. Acetaminophen toxicity in children.Pediatrics.2001;108:1020-4.


ประสทธภาพของยาพาราเซตามอลแบบกนและเหนบกน ในขนาดยาทเทากนตอการลดไขในผปวยเดก: วจยเชงทดลองแบบสมควบคมกลมตวอยาง

อรวรรณ จรชาญชย

แผนกกมารเวชกรรมโรงพยาบาลเพชรบรณ

บทนำา: ไขเปนอาการทพบบอยในเดกและทำาใหผปกครองตองพาเดกมาตรวจรกษาการลดไขทม

ประสทธภาพชวยลดภาวะแทรกซอนจากไขเชนชกจากไขสงพาราเซตามอลเปนยาลดไขทใชมากทสด

ในเดกสามารถใชในรปแบบยากนและยาเหนบกนในผปวยเดกบางคนมปญหาเรองการกนยายากการนำา

ยาลดไขแบบเหนบกนมาใชสามารถตอบโจทยเรองนไดมการศกษาเรองประสทธภาพของยาพาราเซตามอล

แบบกนและแบบเหนบกนหลายการศกษาบางการศกษาพบวาขนาดยาพาราเซตามอลแบบเหนบกน

15มก/กกยงไมเพยงพอตอการรกษาแตบางการศกษาพบวาขนาดยาพาราเซตามอล10-15มก/กกทง

แบบกนและเหนบกนมประสทธภาพในการลดไขไดดเทากน

วตถประสงค: เพอเปรยบเทยบประสทธภาพของยาพาราเซตามอลแบบกนและเหนบกนในขนาดยาท

เทากนตอการลดไขในผปวยเดก

วธการศกษา: เปนการวจยเชงทดลองแบบสมควบคมกลมตวอยางทำาในผปวยเดกอาย 6 เดอนถง 4ป

ทเขารบการรกษาในหอผปวยกมารเวชกรรม โรงพยาบาลเพชรบรณตงแตวนท 1กมภาพนธ 2561ถง

วนท30เมษายน2561จำานวน100คนทวดอณหภมทางรกแรไดตงแต38.5องศาเซลเซยสขนไปผปวยท

มประวตแพยาพาราเซตามอลชกจากไขสงไดยาพาราเซตามอลมาภายใน4ชวโมงกอนการศกษาอจจาระ

รวงอยางรนแรงหรอมการตดเชอรนแรงทเปนอนตรายถงชวตจะถกตดออกจากการศกษา แบงผปวย

ออกเปน2กลมกลมละ50คนโดยกลมท1ไดยาพาราเซตามอลแบบกนขนาด15มก/กกกลมท2ได

ยาพาราเซตามอลแบบเหนบกนขนาด15มก/กกการวดอณหภมทำา4ครงคอกอนเรมการศกษาและหลง

จากไดยา1ชวโมง2ชวโมงและ3ชวโมงรายงานวเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนาไดแกจำานวนคา

เฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานสถตเชงอนมานเปรยบเทยบอณหภมในกลมเดยวกนและตางกลมใช

repeatedmeasureANOVA

ผลการศกษา: อณหภมหลงไดยาพาราเซตามอลทงแบบกนและเหนบกนวดท 1ชวโมง 2ชวโมงและ

3ชวโมงลดลงอยางมนยสำาคญทางสถตเทยบกบอณหภมกอนไดยาเมอเปรยบเทยบประสทธภาพของ

ยาพาราเซตามอลทงแบบกนและแบบเหนบกนไมแตกตางกน

สรป: ยาพาราเซตามอลแบบกนและเหนบกนในขนาดยาทเทากนมประสทธภาพในการลดไขไม

แตกตางกนดงนนการเลอกใชจงขนกบสถานการณและดลยพนจของแพทย

คำาสำาคญ: พาราเซตามอลชนดกนและเหนบกน


ทพาพร ทองมาก พบ.

กลมงานกมารเวชกรรมโรงพยาบาลหาดใหญจ.สงขลา


ประโยชนของการตรวจคลนไฟฟาสมองในเดก ทมปญหาทางระบบประสาท

บทคดยอคำานำา:การตรวจคลนไฟฟาสมองเปนเครองมอหนงสำาหรบการวนจฉยผปวยทมปญหาตางๆดานระบบ

ประสาทปจจบนพบวามขอบงชในการสงตรวจจำานวนมากทแพทยสงตรวจคลนไฟฟาสมอง เชน

โรคลมชกการชกครงแรกโดยไมมปจจยกระตนภาวะไขชกเปนตน

วตถประสงค: เพอศกษาความสมพนธระหวางปญหาทางระบบประสาทกบผลตรวจคลนไฟฟาสมอง|

ผดปกตในเดก

การศกษา: การศกษาภาคตดขวางเชงวเคราะหในผปวยตงแตแรกเกดจนถง18ปทไดรบการตรวจคลน

ไฟฟาสมองทโรงพยาบาลหาดใหญโดยเกบขอมลอายเพศขอบงชในการสงตรวจจำานวนชนดยากนชก

ทไดรบและผลการตรวจคลนไฟฟาสมองและวเคราะหทางสถตโดยChi-squaretest,Multiplelogistic

regression

ผลการศกษา: ผปวยจำานวน472รายทไดรบการตรวจคลนไฟฟาสมองมอายตงแต2เดอนจนถง16ป8

เดอนและเพศชายรอยละ56มผลการตรวจคลนไฟฟาสมองทผดปกต140รายผปวยทไดรบการวนจฉย

วาเปนโรคลมชกมผลการตรวจคลนไฟฟาสมองผดปกตรอยละ 36 และชวยในการวนจฉยกลมอาการ

โรคลมชกไดนอกจากนพบวาภาวะชกจากไขและการเคลอนไหวผดปกตพบโอกาสทพบคลนไฟฟาสมอง

ผดปกตนอยกวาขอบงชตางๆอยางมนยสำาคญ

สรป: การตรวจคลนไฟฟาสมองเปนเครองมอทชวยในการวนจฉยโรคลมชกและกลมอาการของโรค

ลมชกสวนภาวะชกจากไขและการเคลอนไหวผดปกตมโอกาสพบความผดปกตไดนอยดงนนการสงตรวจ

คลนไฟฟาสมองควรพจารณาขอบงชอยางเหมาะสมมากกวาสงตรวจเพอคดกรองทวไป

บทนำา

คลนไฟฟาสมอง(Electroencephalography,EEG)

เปนการตรวจทางหองปฏบตการเพอชวยประเมนการ

ทำางานของสมองและวนจฉยโรคซงบางครงไมสามารถ

วนจฉยไดดวยภาพถายทางรงส (neuroimaging) เชน

computer tomography (CT)หรอMagnetic resonance

imaging (MRI) ไดแก โรคลมชก (epilepsy) โดยเฉพาะ

ชวยแยกกลมอาการของโรคลมชก(epilepsysyndromes)

ทมผลตอการตดสนใจรกษาและพยากรณโรค ชวย

ประเมนการรบรสตหรอโคมา(coma)ทงจากสมดลเกลอ

แรผดปกต การมระดบยเรย ไนโตรเจนสง และตบวาย

ชวยประเมนผปวยทมปญหาทางพฤตกรรมทอาจเกดจาก

ภาวะทางจตเวชหรอโรคของสมองชวยในการปรบยาใน

ภาวะชกตอเนอง(statusepilepticus)ชวยประเมนผปวย

โรคลมชกภายหลงการรกษาและชวยในการวนจฉยภาวะ

สมองตาย1,2 Interictal epileptiformdischarges (IEDS)

204 ทพาพรทองมาก วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

เชน spikes, sharpwave, slow spikewave complexes

และpolyspikes ในคลนไฟฟาสมองชวยในการวนจฉย

แยกระหวางโรคลมชกและอาการชกทไมไดเกดจากความ

ผดปกตของการทำางานของคลนไฟฟาสมอง(paroxysmal

non-epileptic events)3นอกจากนการตรวจคลนไฟฟา

สมองมวธการกระตนเพอทจะตรวจพบความผดปกตใน

คลนไฟฟาสมองเชนการกระตนใหผปวยหายใจเรวและ

ลก(hyperventilation)ซงชวยในการแยกกลมอาการของ

โรคลมชกเชนabsenceseizures,การนอนหลบและการทำา

photic stimulationทชวยในการวนจฉยกลมอาการของ

โรคลมชกเชนJuvenilemyoclonicepilepsy4

จากการศกษาประโยชนของการตรวจคลนไฟฟา

สมองในผปวยเดกประเทศซาอดอาระเบยพบวารอยละ

98 ในผ ปวยเดกทมอาการคลายโรคลมชกแตไมได

เกดจากความผดปกตของการทำางานของเซลลประสาท

สมอง (neurons)และผปวยเดกทมภาวะไขชก มผลการ

ตรวจคลนไฟฟาสมองปกตสวนกลมอาการโรคลมชก

(epilepsy syndromes)พบไดรอยละ33ของการตรวจ

คลนไฟฟาสมอง1 โรงพยาบาลหาดใหญมผปวยเดกทได

รบการตรวจคลนไฟฟาสมองปละประมาณ250คนดวย

ปญหาทางระบบประสาทแตกตางกนการศกษาครงนม

วตถประสงคเพอศกษาความสมพนธของผลการตรวจพบ

ความผดปกตจากคลนไฟฟาสมองกบปญหาทางระบบ

ประสาทในเดก เพอนำาผลการศกษาไปใชเปนแนวทาง

พจารณาการสงตรวจใหเกดประโยชนและคมคาตอไป


เปนการศกษาภาคตดขวางเชงวเคราะหโดยการ

เกบขอมลยอนหลงจากเวชระเบยนและผลการตรวจคลน

ไฟฟาสมองจากผปวยในและผปวยนอก ในเดกอายแรก

เกดจนถงอาย 18ปทโรงพยาบาลหาดใหญตงแตวนท

1มกราคม2559ถง31ธนวาคม2560ตวแปรตนไดแก

อายเพศปญหาทางระบบประสาทไดแกอาการชกหรอ

คลายชกความเปลยนแปลงระดบความรสกตวอาการ

สบสนเปนตนจำานวนยากนชกทไดรบตวแปรตามหรอ

ผลลพธไดแกผลการตรวจคลนไฟฟาสมองผดปกตโดย

แบงเปนepileptiformdischargesและnon-epileptiform

dischargeห การตรวจคลนไฟฟาสมองใชวธ 10-20

systems of electrode placementตามAmericanEEG

societyและผอานผลเปนแพทยดานระบบประสาทวทยา

ในเดกโรงพยาบาลหาดใหญ2คนการวเคราะหทางสถต

ไดแกChi-squaretest,Multiplelogisticregressionโดยใช

นยสำาคญทางสถตทคาp-valueนอยกวาหรอเทากบ0.05


พบการสงตรวจEEG485คนมขอมลไมครบ13คน

จงไดทำาการคดออกเหลอ 472 คน เปนเดกตงแตอาย

2เดอนจนถง16ป8เดอนเพศชาย264คน(รอยละ56)

พบผลการตรวจคลนไฟฟาสมองทปกต 332คนมอาย

เฉลย 70.74 เดอนและมเพศชาย 183คน ในขณะทผล

การตรวจคลนไฟฟาสมองทผดปกต140คนมอายเฉลย

81.85เดอนและมเพศชาย81รายโดยอายและเพศไมม

ความแตกตางทางสถตเทยบกบกลมทมผลปกต(p-value

0.094และ0.088ตามลำาดบ)

ปญหาทางระบบประสาททไดรบการตรวจคลน

ไฟฟาสมองไดแกการชกครงแรกโดยไมมปจจยกระตน

(firstepisodeunprovokedseizure),การชกโดยไมมสาเหต

กระตนมากกวา1ครงโดยยงไมไดรบการวนจฉยและการ

รกษาจากแพทย(recurrentunprovokedseizures),โรคลม

ชกทเปนอยเดม (knowndiagnosedepilepsy),ภาวะชก

จากไข(febrileseizures,FS),อาการเปนลม(syncope),

inflammatorybraindiseasesไดแกการตดเชอทางระบบ

ประสาทสวนกลาง (CNS infection), อบตเหตบาดเจบ

ของสมอง(traumaticbraininjury)และการเคลอนไหว

ผดปกตตางๆ (abnormalmovements) ไดแก dystonia,

chorea รวมถงพฤตกรรมบางอยาง ไดแก ภาวะรองไห

กลนหายใจ(breathholdingspell)(รปท1)


โรคลมชกการชกโดยไมมสาเหตกระตนมากกวา

1 ครงและการตดเชอระบบประสาทสวนกลางและ

อบตเหตบาดเจบของสมองมผลการตรวจคลนไฟฟา

สมองทผดปกตมากกวาขอบงชอนๆ รอยละ40,37และ

36ตามลำาดบโดยการศกษาครงนพบกลมอาการของโรค

ลมชกBenignchildhoodepilepsywithcentrotemporal

spikes(BECTS)มากทสด17คน,กลมอาการEpileptic

spasms2คนและกลมอาการChildhoodabsenceseizure

1คน

ผปวยไดรบยากนชก 200 คนซงสวนใหญเปน

ผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคลมชก (รอยละ 36)

โดยผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคลมชกทไดรบ

ยากนชกมากกวา 1ชนดพบผลการตรวจผดปกตแบบ

epileptiformdischargeมากทสดรอยละ53 วเคราะห

เปรยบเทยบการรกษาดวยยากนชกกบการตรวจพบ

ความผดปกตของEEGพบวาการใชยากนชกสมพนธกบ

abnormalEEG โดยเฉพาะอยางยงกบการใชยาหลายตว

(polytherapy)อยางมนยสำาคญทางสถต(ตารางท1)

รปท 1 แสดงจำานวน(รอยละ)ของปญหาทางระบบประสาทใน

เดกทไดรบการตรวจคลนไฟฟาสมอง

ตารางท 1ความสมพนธของการใชยากนชกกบการตรวจพบ

ความผดปกตของEEG

Medication EEGfindings,cases(%)

Normal Epileptiformdischarges

Non-epileptiformdischarges

p-value

No 20.9(29.9) 60(46.9) 3(25.0) <0.001

Monotherapy 107(32.2) 48(37.5) 7(58.3)

Polytherapy 16(4.8) 20(15.6) 2(16.7)

การวเคราะหปญหาทางระบบประสาทและปจจย

อนรวมกบผลกการตรวจพบความผดปกตของคลนไฟฟา

สมองพบวากลมภาวะชกจากไข(febrileseizures)และ

การเคลอนไหวผดปกต ไดแก chorea, tics, dystoniaม

โอกาสพบความผดปกตนอยกวากลมทมอาการชกครง

แรกทไมมปจจยกระตนอยางมนยสำาคญและการใชยา

รกษาแบบ polytherapy กยงคงสมพนธกบ abnormal

EEGสง(ตารางท2)

ตารางท 2 ปจจยทสมพนธกบการตรวจพบความผดปกตของ

คลนไฟฟาสมอง

Outcome:AbnormalEEG(epileptiform

andnon-epileptiformdischarges

Oddsratio 95%Cl p-value

1.Male(femaleasreference) 1.025 0.669-1.569 0.909

2.Neurological problems (first episode

unprovokedseizureasreference)

-Recurrentunprovokedseizure

(Newcases)

1.573 0.843-2.935 0.154

-Knowndiagnosedepilepsy 1.123 0.504-2.502 0.775

-Febrileseizures 0.153 0.044-0.538 0.003*

-Syncope 0.289 0.062-1.345 0.114

-Inflammatorybrain 1.079 0.272-4.257 0.913

(CNSinfection/traumaticbraininjury)

-Abnormalmovements 0.089 0.011-0.702 0.022*

3.Medication(nomedicationasreference)

-Monotherapy 1.321 0.596-2.926 0.492

-Polytherapy 3.925 1.445-10.681 0.007*

วจารณ

ผลการศกษานแสดงผลการตรวจคลนไฟฟาสมอง

ในผปวยเดกทมปญหาทางระบบประสาทตางๆ เพอ

ตองการแยกโรคทางสมองหรอตองการยนยนการวนจฉย

โรคลมชกโดยเฉพาะผปวยโรคลมชกพบความผดปกตท

เปนepileptiformdischargeรอยละ36และชวยในการ

วนจฉยepilepsy syndromes ไดแกBECTS,childhood

absenceepilepsyและepilepticspasmsซงใกลเคยงกบ

การศกษาในผใหญ ทพบวาการตรวจคลนไฟฟาสมอง

สามารถวนจฉยโรคลมชกไดรอยละ28.65

ผปวยทมภาวะไขชกและไดรบการตรวจคลนไฟฟา

สมองพบความผดปกตเพยงรอยละ6สอดคลองกบการ

206 ทพาพรทองมาก วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2561

ศกษาในประเทศซาอดอาระเบย1การศกษาของKuturec

และคณะพบวาผปวยเดกทมภาวะไขชกทมผลคลนไฟฟา

สมองปกตและผดปกตมโอกาสการชกในอนาคตไมแตก

ตางกนดงนนการสงตรวจคลนไฟฟาสมองจงมประโยชน

นอยในภาวะชกจากไข รวมถงการทำานายเรองโอกาส

ชกซำาในเดกกลมน6

ในการศกษานพบวาผปวยทมภาวะชกครงแรก

โดยไมมสาเหตกระตนพบผลการตรวจคลนไฟฟาสมอง

ผดปกตรอยละ 30 ซงพบมากกวาการศกษาในอดตท

โรงพยาบาลหาดใหญเชนกนซงพบความผดปกตเพยง

รอยละ167Shinnarและคณะพบวาผปวยทชกครงแรก

และมผลคลนไฟฟาสมองผดปกต มโอกาสชกซำารอยละ

54 ในขณะทผลการตรวจคลนไฟฟาสมองปกต ม

โอกาสชกซำารอยละ 258 ดงนนผลคลนไฟฟาสมองท

ผดปกตไมใชเครองมอสำาหรบการทำานายโอกาสการชกซำา

ทสมบรณและแนนอนผปวยทมไมไดมอาการชก เชน

เคลอนไหวผดปกตภาวะหมดสตทงเดกและผใหญมผล

การตรวจคลนไฟฟาสมองทผดปกตรอยละ2และ12.51,5

ตามลำาดบซงไมแตกตางกบการศกษาครงนจงสรปไดวา

การตรวจคลนไฟฟาสมองควรไดรบการพจารณาตามขอ

บงชทเหมาะสมและใชเปนเครองมอประกอบการวนจฉย

เชนโรคลมชกการซกประวตและการตรวจรางกายยงเปน

สวนสำาคญในการวนจฉยและการดแลผปวย

สรป

การตรวจคลนไฟฟาสมองเปนเครองมอทม

ประโยชนในการชวยวนจฉยโรคลมชก โดยเฉพาะกลม

อาการของโรคลมชกในผปวยทมการชกครงแรกควรได

รบการพจารณาถงความเหมาะสมในการสงตรวจและการ

บอกโอกาสในการชกซำาของผปวยสวนผปวยทมภาวะชก

จากไข ภาวะหมดสตและการเคลอนไหวผดปกตยงพบ

ประโยชนในการสงตรวจคลนไฟฟาสมองนอย

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณผศ. (พเศษ)นพ.ไพโรจนบญลกษณ

ศรสำาหรบคำาแนะนำาดานการทำาวจยการแปลผลขอมล

และการเขยนผลงานทางวชาการ

เอกสารอางอง1. Jan M. Assessment of utility of pediatric

electroencephalography.Seizure. 2002; 11:99-103.

2. อนนตนตย วสทธพนธ. Indication for electro-encephalography. ใน: กนกวรรณบญญพสฏฐบรรณาธการ.ตำาราการตรวจคลนสมอง.กรงเทพฯ:บรษทโฮลสตกพบบลชชง,2549:32-37

3. NoachtarS.andRemiJ.TheroleofEEGinepilepsy:Acriticalreview.Epilepsy&Be-havior.2009;15:22-33.

4. TatumWO,RubboliG,KaplanPW, et al.Clinical utility ofEEG in diagnosing andmonitoring epilepsy in adults. Clinical neurophysiology.2018.(articleinpress).

5. Airoldi L,BeghiE,BogliunG,CrespiV,FrattolaL.RationaluseofEEGinadultsinclinical practice. Journal of Clinical Neuro-physiology.1999;16:456-461.

6. KuturecM,EmotoSE, SofijanovN, et al.Febrileseizure:istheEEGausefulpredictorofrecurrence?ClinicalPediatrics.1997;36:31-36.

7. BoonluksiriP.Riskofseizurerecurrencefol-lowingafirstunprovokedseizureinchildren.JTropPediatr.2003;49:379-81.

8. ShinnarS,KangH,BergAT,GoldensohnES,HauserWA,MosheSL.EEGabnormalitiesinchildrenwithafirstunprovokedseizure.Epilepsia.1994;35;471-476.


Tipaporn Thongmak, MD. DepartmentofPediatric,HatyaiHospital,Songkhla.

The EEG utility in neurological problems of the pediatric patients

AbstractBackground: Electroencephalography(EEG)isatoolforthecliniciantousetoinvestigatechildrenwhohavevariousneurologicalproblems.Currently,itisfoundthattherearemanyclinicalindicationsthattheclinicianrequeststhepatienttodoEEGtestingsuchasepilepsy,firstepisodeunprovokedseizure,andfebrileseizure.Objective: ToexaminetherelationshipbetweentheclinicalindicationsofneurologicalproblemsinchildrenandtheabnormalEEG.Methodology: Thisisacross-sectionalanalysiswasperformedinchildrenfromnewbornto18yearsofagewhoreceivedEEGtestatHatyaiHospital,Thailand.Therangedatafromage,gender,clinicalindication,thenumberofantiepilepticmedicationandtheEEGresultwerecollected.Chi-squaretestandmultiplelogisticregressionwereappliedfordataanalysis.Results:Fourhundredandseventy-twopatientswerestudied.Theageofpatientsrangefrom2monthstosixteenandeightmonthsoldandthepercentageofmalewas39percent.Therewere140patientswhohadabnormalEEGresults. It is found that36percentofpatientswithepilepsyindicationhadtheabnormalEEGresultandthereforetheEEGhelpedtodiagnosistheepilepsysyndromes.Inaddition,theabnormalEEGresultwhichwasfoundinpatientswithfebrileseizureandabnormalmovementsarestatisticallysignificantlessthanthecaseofpatientwithotherindications.Conclusion: EEGisatoolfordiagnosisepilepsyandepilepsysyndromes.Patientswithfebrileseizureandabnormalmovementwouldhavelesschancetohavetheabnormalresult.Asaresult,EEGshouldbeconsideredintheindicationasappropriateratherthanbeusedfor the screening process.

วารสารกุมารเวชศาสตรTHAI JOURNAL OF PEDIATRICS...

Documents

Transcript of วารสารกุมารเวชศาสตรTHAI JOURNAL OF PEDIATRICS...