การพัฒนาการสอนวิชา “การพัฒนา ......สร...

วารสารศลปากรศกษาศาสตรวจย การพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” สาหรบนกศกษาบณฑตศกษา ปท 4 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2555) สเทพ อวมเจรญ – ดร.ประเสรฐ มงคล – ผศ.ดร.วชรา เลาเรยนด

40

การพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” สาหรบนกศกษาบณฑตศกษา

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

Development of Instruction in Curriculum Development

Course for Graduate Students of Faculty of Education. Silpakorn University

สเทพ อวมเจรญ* Sutep Uamcharoen

ดร..ประเสรฐ มงคล** PRASERT MONGKOL ผศ.ดร..วชรา เลาเรยนด***

Watchara Laowreandee

บทคดยอ

วตถประสงคของวจยเพอ 1) พฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” ระดบบณฑตศกษา 2) เปรยบเทยบผลการเรยนร วชาการพฒนาหลกสตรกอนและหลงการจดการเรยนการสอน และ 3) เพอสอบถามความคดเหนของนกศกษาเกยวกบการเรยนการสอน กลมตวอยางคอนกศกษาบณฑตศกษา จานวน 30 คน หลกสตรและการสอน ทลงทะเบยนเรยนวชาการพฒนาหลกสตร ในปการศกษา 2555ระยะเวลาในการสอน 16 สปดาห ๆ ละ 3 ชวโมง กลมตวอยางไดมาโดยการสมอยางงายเครองมอวจย คอ แบบทดสอบผลการเรยนร วชา “การพฒนาหลกสตร” แบบสอบถามความคดเหนตอการเรยน การสอน วเคราะหขอมลโดยการทดสอบคาท (t-test) และการวเคราะหคาความถ คารอยละ และ การวเคราะหเนอหา (content analysis) ผลการวจยมดงน 1. ผลการศกษาการพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” ระดบบณฑตศกษา พบวากระบวนการการสอนทพฒนาขนตามลาดบขนการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน มขนตอนการสอน 5 ขน ดงน (1) วเคราะหการเรยนร (2) การวางแผนการเรยนร (3) การพฒนาทกษะการเรยนร (4) การสรปความร และการวพากษความร และ (5) การประเมนการเรยนร 2. ผลการเรยนรกอนและหลงการจดการเรยนการสอน พบวา คะแนนเฉลยหลงเรยนสงกวาคะแนนเฉลยกอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.01

* ผชวยศาสตราจารย ดร. อาจารยประจาหลกสตร สาขาวชาหลกสตรและการนเทศ คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ** อาจารย ดร. อาจารยผรบผดชอบหลกสตร สาขาวชาหลกสตรและการนเทศ คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยศลปากร *** ผชวยศาสตราจารย ดร. อาจารยผรบผดชอบหลกสตร สาขาวชาหลกสตรและการนเทศ คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยศลปากร


41

3. นกศกษามความคดเหนตอการจดการเรยนการสอน อยในระดบเหนดวยมากทกขอ โดยลาดบแรกคอ บรรยากาศในการเรยนสงเสรมการเรยนรรวมกน รองลงมาเหนดวยกบ สงเสรมใหผเรยนวางแผนการเรยนรดวยตนเอง และกจกรรมมงฝกคดวเคราะหในสงทไดเรยน ตามลาดบ

คาสาคญ : การวจยเพอพฒนาการสอน/การพฒนาหลกสตร/หลกสตรและการสอน Abstract The purposes of this research were to: 1) develop the instruction in curriculum development for graduate students; 2) compare learning outcomes between pre- and post-instruction in curriculum development and 3) investigate student opinions towards the instruction. The sample was comprised of 30 graduate students majoring in Curriculum and Instruction and enrolling in the Curriculum Development course in the first semester of the 2012 Academic Year. The instruction was performed over a period of 16 weeks, three hours per week. The sample was selected by using simple random sampling. The research instruments were learning outcome tests and questionnaires on students’ opinions towards the instruction. The obtained data were analyzed by t-test, mean,standard deviation, percentage and content analysis. The results were as follows: 1. The research-based instruction in Curriculum Development course graduate students consisted of five steps namely: an analysis, planning, (3) implementation, (4) summarization and criticism and (5) assessment. 2. The learning outcome scores before and after the instruction were significantly differente at the .01 level. 3. The students’ opinions towards the instruction were at the “strongly agree” level. The top three comments were: 1) the classroom surroundings encouraged knowledge sharing; 2) self-study was encouraged and 3) analytical thinking was the focus of class activities respectively.


42

บทนา

การสอนเปนศลปะและศาสตรอย างหน ง เนองจากงานของผสอนนนไมใชเพยงแตถายทอดขอมลหรอแมกระทงความรเทานน แตผสอนจะตองนาเสนอความรในลกษณะของการเสนอปญหาในบรบทใดบรบทหนงและเสนอปญหาตาง ๆ ดงกลาวอยางถกตอง เพอผเรยนจะไดสามารถนาวธแกปญหานนไปใชกบเรองอน ๆ ไดตอไป ในความสมพนธระหวางผสอนและผเรยนนนมงในดานการพฒนาบคลกภาพของผเรยนอยางเตมท โดยเนนการพงตนเอง เมอมองในแงน เรองอานาจในตวผสอนดจะเปนเรองขดกนในตวเองเสมอ เพราะไมไดขนอยกบวาผสอนเปนผแสดงอานาจ แตเปนการยอมรบโดยเสรวา ความร ทไดรบเปนสงทถกตอง ภาระหนาทของผสอนในฐานะผทรงคณวฒอาจววฒนาการไป แตผสอนยงจะมบทบาทอนสาคญอยเสมอ เพราะจะเปนผใหคาตอบสาหรบคาถามตาง ๆ จากผเรยนหากปราศจากผสอนแลวเปนการยากทผ เรยนจานวนมากจะเรยนรและมคณภาพตามมาตรฐานในระยะเวลาทจากด (คณะกรรมาธการนานาชาตวาดวยการศกษาในศตวรรษท 21 2541 : 181 – 182) นอกจากนในสงคมฐานความร สถาบนอดมศกษา โดยผสอนจะตองชวยชนาผเรยนใหเปนคนด เขาถงองคความร มความสามารถในการคด มความคดสร า ง สร ร ค น า ค ว าม ร ม า แ ก ป ญ ห า อ ย า งสรางสรรค (วชย วงษใหญ การพฒนาหลกสตรอดมศกษา 2554 : 3) เมอประมาณ 30 ป กอน ค.ศ. 1970 เปนชวงเวลาท “ศลป” ของการสอนกาวยางสความเปน “ศาสตร” ในชวงตนทศวรรษ 1970 นกวจยไดศกษาผลการสอนทม

ตอการเรยนรของผเรยน ดงบทสรปของรายงานวจยของโคลแมนและคณะ (1966) สรปวา คณภาพการเรยนการสอนทผเรยนไดรบมเพยงรอยละ 10 ของความแปรปรวนของผลสมฤทธทางการเรยนเรยนของผเรยน คาถามสาคญกคอ มปจจยอนใดทสงผลตอความแปรปรวนทเหลออกรอยละ 90 โคลแมนและคณะวจยสรปวา ผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนขนอยกบปจจยอนอก เชน ความสามารถพเศษหรอความถนดของผเรยน พนฐานทางดานเศรษฐกจและสงคม รวมทงสงแวดลอมทางบานของผเรยน ตอมาเจนคสและคณะ( Jencks and other, 1972) ไดศกษาและสรปยนยนวาโรงเรยนมบทบาททาใหเกดความแตกตางของผลสมฤทธของผเรยนนอยมาก โดยเจนคสตงขอสงเกตวา ความแตกตางทเกดขน จากคะแนนทไดจากการทดสอบเกดจากปจจยตาง ๆ ทโรงเรยนไมสามารถควบคมได งานวจยของโคลแมนและเจนคส พบวาครแตละคนมผลตอผ เรยนเปนอยางมาก โดยถาระบไดวาครทมประสทธภาพในการสอนมวธการสอนอยางไร กจะอธบายความแตกตางของผลสมฤทธของผเรยนได ตอมาไรท, ฮอรนและแซนเดอรส (Wright, Horn, & Sanders, 1997) ใหขอสงเกตวาครประจาชนมบทบาทสาคญตอผลสมฤทธของผเรยน ผลการวจยสรปวา ปจจยสาคญทมผลตอการเรยนรของผเรยนคอผสอน โดยนยของผลการวจยคอ การปรบปรงประสทธภาพ การสอน ผสอนทมประสทธภาพกคอผสอนทสามารถสอนผเรยนใหมระดบผลสมฤทธทกระดบไดอยางมประสทธภาพ


43

แนวทางการพฒนาการศกษาทวโลกไดพยายามใหผสอนเปนนกวจยและปรบบทบาทของการวจ ยให เขากบกระบวนการเรยนร ใหเปนไปอยางอตโนมต ในการจดการเรยนร ใหเกดประสทธผล ผสอนจะตองนาโปรแกรมการเรยนการสอนทกาหนดไวไปใชอยางมระบบ เพอชวยใหมนใจวาการเรยนการสอนนนชวยให ผ เรยนบรรลผลสมฤทธไดอย างด มประสทธภาพ ซงกระทรวงศกษาธการ (2542 : 14 –15 ) ไดเสนอแนวคดในการวจยควบคไปกบกระบวนการเรยนรไวดงน 1) การวจยในกระบวนการเร ยน ร ผ เ ร ยนท าวจ ย โดยใ ชกระบวนการวจยเปนสวนหนงของการเรยนร ซงกระบวนการวจยจะชวยใหผ เรยนไดฝก การคด การวางแผน ฝกการดาเนนงานและ ฝกหาเหตผล โดยผสมผสานองคความรแบบบรณาการเพอใหเกดประสบการณการเรยนรจากสถานการณจรงหรอทเรยกวาโลกแหงความเปนจรง 2) การวจยพฒนาการเรยนร ผสอนใชการวจยเ พอพฒนาการเรยนการสอน ดวยการศกษาวเคราะหปญหาการเรยนร วางแผนแกไขปญหาการเรยนร เกบรวบรวมขอมล และวเคราะหขอมลอยางเปนระบบ ทอาศยระเบยบวธการทางสถตหรอวธการเชงคณภาพ ผสอนอาจวจยและพฒนานวตกรรมการศกษาทนาไป สคณภาพการเรยนร ดวยการศกษาวเคราะหป ญ ห า ก า ร เ ร ย น ร อ อ ก แ บ บ แ ล ะ พ ฒ น านวตกรรมทใชในการเรยนร ทดสอบคณภาพนวตกรรมการเรยนร เกบรวบรวมขอมลและวเคราะหผลการใชนวตกรรมนน ๆ ผสอนสามารถนากระบวนการวจยมาจดกจกรรมใหผเรยนเกดการเรยนร ดวยการใชเทคนควธการท

ชวยใหผเรยนเกดการเรยนรจากการวเคราะหปญหา สรางทางเ ลอกในการแกไขปญหา ปฏบตการตามแนวทางท เลก และสรปผล การแกไขปญหา กระบวนการวจยดงกลาวนชวยการฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ เปนตน จากการสนทนาอาจารยผสอนนกศกษาบณฑตศกษา มหาวทยาลยศลปากร โดยเฉพาะอาจารยผสอนสาขาวชาหลกสตรและการนเทศ ในประเดนผลการสอบประมวลความรอบร ในระดบปรญญาโท และการสอบวดคณสมบตในระดบปรญญาเอก ไดขอสรปวา ผลการสอบกลมวชาการพฒนาหลกสตร อยในระดบเพยงผานเกณฑเฉลยรอยละ 70 และจากการสอบถามนกศกษา สรปไดวานกศกษาสวนใหญคดเปนรอยละ 80 ใหขอมลวา วชาการพฒนาหลกสตร มเนอหาสาระมาก มความหลากหลาย นกศกษาบางสวนไมสามารถจดระบบความคดและนาเสนอกระบวนการพฒนาหลกสตรไดครบถวนและครอบคลมได ซงสงผลตอคณภาพของผเรยน จากทกลาวมานการจดการเรยนการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” ในระดบบณฑตศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร มความจาเปนทตองพฒนาผเรยนใหรเรองการพฒนาหลกสตรและมความสามารถในการพฒนาหลกสตร ในกระบวนการพฒนาดงกลาว ผวจยไดการพฒนาการสอนโดยใชการวจ ยเ พอพฒนาการเรยนการสอน การสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ (Student Centered Learning) ทฤษฎสรรค สร างความร (Constructivist) และการประเมนผลการเรยนรตามหลกสตร (Curriculum Based Assessment) เปนพนฐานในการพฒนา


44

การพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอนจะตองปรบเปลยนใหทนสมย ซงผสอนในสถาบนอดมศกษาจะตองใหความเอาใจใสเรยนรและทาวจยเ พอใหไดสารสนเทศมาปรบปรงหลกสตรและการเรยนการสอนอยางสมาเสมอและตอเนอง ผวจยในฐานะครผสอน นก พฒนาห ลกสตรจ งได พฒนา การเร ย น การสอนเพอพฒนาผ เรยนใหมความรและสามารถพฒนาหลกสตรได โดยทาการวจยควบคกบการพฒนาการเรยนการสอน โดยใชกระบวนการวจยมาบรณาการกบแบบจาลองการขบเคลอนผลการเรยนร(Outcome Driven Model) วตถประสงคการวจย

การพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” สาหรบนก ศกษาบณฑตศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร โดยประยกตใชการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน มวตถประสงคเฉพาะดงน 1) พฒนาการสอนรายวชา “การพฒนาหลกสตร” ระดบบณฑตศกษา 2) เปรยบเทยบผลการเรยนร “การพฒนาหลกสตร” กอนและหลงการเรยนการสอน 3) ศกษาความคดเหนของนกศกษาทมตอการเรยนการสอน

วธดาเนนการวจย

การพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” สาหรบนกศกษาบณฑตศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร มขนตอนการดาเนนงานตามขนตอนการวจย ดงน

ประชากรเปนนกศกษาบณฑตศกษา ระดบปรญญาเอก สาขาวชาหลกสตรและการสอน ปการศกษา 2555 จานวน 37 คน กลมตวอยาง ไดมาจากการสมตวอยางอยางงาย ดวยการจบฉลาก จานวน 30 คน ขอบเขตดานเนอหาและตวแปรทศกษา การพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” สาหรบนก ศกษาบณ ฑตศกษา เนอหาสาระประกอบดวย หลกการ แนวคด

ทฤษฎทางดานหลกสตร ว เคราะห วจารณ

บรบทการเปลยนแปลงและพฒนาการของ

หลกสตร ปญหาการพฒนาหลกสตร การ

ออกแบบการพฒนา การนาหลกสตรไปใช และ

การประเมนผลหลกสตร เทคนคและทกษะใน

การบรหารจดการหลกสตรใหมประสทธภาพ ตวแปรตน การสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” ใชการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน ตวแปรตาม 1. ความรดานการพฒนาหลกสตร เปนคะแนนภาคความร จากผลประเมนการเรยนรปลายภาคเรยน 2. ความสามารถในการพฒนาหลกสตร เปนคะแนนทไดจากการปฏบตกจกรรมใน แตละหนวยการเรยน และคะแนนทไดจากการประเมนคณภาพหลกสตรทพฒนาขน กาหนด คาระดบเปน 1=พอใช 2=ด และ 3=ดมาก การเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล การพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” สาหรบนก ศกษาบณฑตศกษา พฒนาขนตามลาดบขนการวจยเ พอพฒนา การเรยนการสอน เปนการวจยเชงทดลอง ผวจย


45

ไดเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล ตามขนตอนการวจยดงน ขนตอนท 1 การวเคราะห(Analysis) เปนการวเคราะห เพอกาหนดเปาหมายในการสอนเมอเรยนจบรายวชา (Specify long term goals) และกาหนดผลการเรยนร เมอเรยนจบแตละหนวย ( Specify short-term learning outcomes) ผวจยและผเรยนรวมกนวเคราะหขอมลเพอความชดเจนในจดหมายและวตถประสงคของการเรยนการสอน ขนตอนท 2 การวางแผน(Planning) การสอน ผวจยดาเนนการพฒนาแผนการสอน(Lesson Plans) การออกแบบกลยทธการสอน(Instructional Strategies) การกาหนดคณลกษณะเฉพาะทจะประเมน(Develop Assessment Specifications) และออกแบบและเลอกเครองมอประเมน (Design or select Assessment Tools) ผวจยดาเนนการพฒนาแผนการสอน เครองมอวดและประเมนผล ซงประกอบดวย แบบทดสอบวดความร และแบบสอบถาม จากนนนาไปใหผ เ ชยวชาญจานวน 3 คน พจารณาความเทยงตรง และ ประเมนความสอดคลองเหมาะสม แลวปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ และนาไปทดลองใช (try out) กบนกศกษาบณฑตศกษาทไมใชกลมตวอยาง จานวน 7 คน เพอตรวจสอบความเปนไปไดและปรบปรงแกไขกอนการนาไปใชกบกลมตวอยาง จานวน 30 คน ขนตอนท 3 การนาไปใช (Implementation) เปนขนตอนการนาแผนการสอนไปปฏบตในสถานการณจรง มการประเมนระหวางการสอน (Make Formative Decisions) ประกอบดวย

การปรบปรงประสทธผลการสอนอยางตอเนอง ผสอนนาผลการประเมนระหวางสอนไปพฒนากลยทธการสอนและระดบคณภาพการเรยนรของนกศกษา มการปรบแตงเปาหมายของความสาเรจ กลยทธการสอน และการประเมนใหสมพนธกนตลอดหนวยการสอน มการใหขอมลยอนกลบทชวยใหนกศกษาแตละคนไดทราบถงเกณฑพฒนาผลการเรยนร (gain to develop learning outcome) ของนกศกษาเอง นกศกษาจะตองปฏบตใหครบขนตอน (ทผสอนใช) การวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน ดงน (1) วเคราะหจดหมายในการเรยนร (2) การวางแผนการเ ร ยน ร ( 3) ก ารพฒนาทกษ ะ การเรยนร (การแสวงหาและใชแหลงการเรยนร การใชวธการตาง ๆในการเรยนร การตรวจสอบความร ) (4) การสรปความรและการวพากษความร และ (5) การประเมนการเรยนร ขนตอนนตอเนองมาจากขนการวางแผนเปนการนาแผนการสอนทพฒนาตามลาดบขนการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอนทกาหนดไว ไปทดลองใชในสภาพจรงโดยดาเนนการทดลองตามแผนแบบการวจยเครองมอทใชในการทดลอง ประกอบดวย แผนการสอน จานวน 4 แ ผ น แ บ บ ท ด ส อ บ ผ ล ก า ร เ ร ย น ร แ ล ะแบบสอบถามความคดเหนทมตอการสอน นาผลการทดลองมาวเคราะหขอมลและสรปผล การเปรยบเทยบผลการเรยนร วชา “การพฒนาหลกสตร” กอนและหลงการจดการเรยนสอน โดยใชสถต Paired samples t – test ขนตอนท 4 การประเมน (Evaluation) การประเมนการสอนทพฒนาตามลาดบขนการวจยเพอพฒนาการสอน ผวจยดาเนนการ 2


46

ระยะ คอ 1) การประเมนระหวางการใชแผน การสอน มจดม งหมาย เ พอพฒนากลยทธ การสอน ปรบแตงระดบคณภาพการเรยนรของน ก ศ ก ษ า ม ก า ร ป ร บ แ ต ง เ ป า ห ม า ย ข อ งความสาเรจ กลยทธการสอน และการประเมนใหสมพนธกนตลอดหนวยการสอน ดาเนนการประเมนเมอจบการเรยนรในแตละแผนการสอน รวมการประเมนทงสน 4 ครง โดยใชแบบสอบถาม (การกาหนดจดหมายการเรยนร หลกฐานรองรอยการเรยนร และเกณฑคณภาพในการประเมนการเรยนร) ซงเปนแบบมาตราสวน (rating scale) 5 ระดบ 2) การประเมนหลง การสอน ทผสอนใชการวจยพฒนาการเรยน การสอน มจดมงหมาย เพอศกษาประสทธผลของการเรยนการสอน การเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล 1. ผวจยได เกบรวบรวมขอมล การพฒนาการเรยนการสอนทพฒนาตามลาดบขนการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน รายละเอยดดงน 1.1 การวเคราะหเอกสารตามประเดนตาง ๆ ศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจย ทเกยวของกบการประเมนการเรยนการสอน 1.2 ใชแบบสอบถามเกยวรวบรวมขอมลจากผทรงคณวฒ ในประเดนเกยวกบ จดประสงคของหลกสตรโครงสราง เนอหาสาระ และแนวทางในการเรยนการสอน 2. ผ ว จ ยได เ กบรวบรว มขอมลกา รพฒนาการสอน มสาระเกยวกบความร ทฤษฎหลกสตร และกระบวนการพฒนาหลกสตร

2.1 ใชแบบสอบถามเพอตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหาโดยใหผทรงคณวฒในสาขาตาง ๆ ทเกยวของ (สาขาวจยและพฒนาหลกสตร สาขาการ วดผลการศกษา และสาขาวชาหลกสตรและการนเทศ) จานวน 5 คน ไดคา IOC อยระหวาง .80 – 1.00 2.2 ใ ช แ บ บ ส อ บ ถ า ม เ พ อ เ ก บรวบรวมขอมลจากผเรยนเกยวกบการสอน การเรยนร และการตรวจสอบรายการเพอการป ร ะ เ ม น ค ณ ภ า พ ข อ ง ห ลก ส ต ร ท ผ เ ร ย นพฒนาขนเปนสวนหนงของการเรยนร 2.3 ใชแบบทดสอบวดความร และการประเมนตนเองในการปฏบตกจกรรมในระหวางการเรยนร โดยบนทกผลคะแนนความร และการฝกปฏบตการสรางและพฒนาหลกสตรตามความสนใจ ผลการวจย

ผวจยนาเสนอผลการวจยใน 3 ประเดน ดงน 1) ผลการศกษากระบวนการการสอนทพฒนาตามลาดบขนการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน 2) ผลการทดลองใชแผนการสอนทพฒนาตามลาดบขนการวจยเพอพฒนาการสอน และ 3) การศกษาความคดเหนของนกศกษาทมตอการสอนทพฒนาตามลาดบขนการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน 1. ผลการศกษากระบวนการการสอนทพฒนาตามลาดบขนการวจ ยเ พอพฒนาการเรยน การสอน การพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” สาหรบนก ศกษาบณฑตศกษา คณะศก ษาศา สตร ม หาวท ยาลย ศ ลปาก ร


47

ใชกระบวนการวจย เปนกรอบแนวคดใน การพฒนา ประกอบดวย องคประกอบหลก 4 ประการคอ 1. หลกการการสอน ประกอบดวย 1 . 1 ป ร ช ญ า อ ต ถ ภ า ว ะ น ย ม(Existentialism) ปรชญาปฏรปนยม (Social Reconstruction) ทฤษฎมนษยนยม (Humanist) ทฤษฎสรรคสรางความร (Constructivist) 1.2 การจดการเรยนร ทเนนผ เรยนเปนสาคญ (Student Centered Learning) การเรยนรรวมกน (Collaborative Learning) และการเรยนรแบบรวมมอกน(Cooperative Learning) 1.3 ก า ร ป ร ะ เ ม น ต า ม สภ า พ จ ร ง (Authentic Assessment) 2. จดมงหมายของการพฒนาการสอน เ พอพฒน าความ สามารถของนกศกษา 2 ประการ คอ 2.1 เพอพฒนาความรความเขาใจในกระบวนการพฒนาหลกสตร 2.2 เพอพฒนาความสามารถในการพฒนาหลกสตร โดยใชทฤษฎหลกสตร และกระบวนการ พฒนาหลกสตรเพอสรางและหาคณภาพของหลกสตร 3. กา รสอน ผสอน ใช ก าร วจ ย เ พ อพฒนาการเรยนการสอน ประกอบดวยขนตอนการเรยนร 5 ขน ดงน ขนท 1 วเคราะหจดหมายในการเรยนร

นกศกษาวเคราะหหลกการจดการศกษา ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และจดหมายของก า ร ศ ก ษ า ใ น ร ะ ด บ สา ก ล ( World class Education) เพอกาหนดจดหมายในการเรยนร วชา “การพฒนาหลกสตร” และนาไปกาหนด

จดหมายของหลกสตร ทนกศกษาจะตอ งพฒนาขน ขนท 2 การวางแผนการเรยนร นกศกษาวางแผนการเรยนรดวยตนเอง 1) กาหนด กลยทธการพฒนาตนเอง จากการศกษาเอกสาร หนงสอ หลกฐานรองรอย หรอการสบคนในระบบเครอขายอนเทอรเนต หรอปฏบตกจกรรมทชวยใหผเรยนไดเรยนร “กระบวนการพฒนาหลกสตร” 2) จดทาปฏทนและเครองมอในการกากบตดตาม เพอการประเมนตนเอง ในการพฒนาหลกสตร ข นท 3 การพฒนาทกษะการเรยนร

นกศกษาศกษาเรยนรดวยการแสวงหาและใชแหลงการเรยนร ทงในรปแบบการเรยนรแบบรวมมอ และการเรยนรรวมกน การใชวธการ ตาง ๆ ในการเรยนร และการตรวจสอบความร “กระบวนการพฒนาหลกสตร” นกศกษาจะไดรบการสนบสนนใหทากจกรรมการปฏบต (Hand-On) การใชคอมพวเตอร และกจกรรมกลม มการแลกเปลยนความคดของนกศกษา เปดการอภปรายใหกวางขวาง เสนอหลกฐานรองรอยของความคดของนกพฒนาหลกสตร เปดโอกาสใหนกศกษาไดอภปรายกบกลมเพอน ภายใตบรรยากาศการเรยนรทสนบสนนซงกนและกน ขนท 4 การสรปความร และการวพากษ

ความร ผสอนสงเสรมใหนกศกษาไดอธบายแนวคด “กระบวนการพฒนาหลกสตร” โดยใชภาษาของตนเอง สอบถามถงหลกฐานและความชดเจนในการอธบายของนกศกษา ฟงดวยความเคารพกบการอธบายของนกศกษา ทใชความรเดมหรอประสบการณทมมากอนของผเรยน


48

เปนพนฐานในการอธบาย ในสวนการวพากษความร ผสอนกระตนใหผ เรยนขยายความร ความเขาใจใน “กระบวนการพฒนาหลกสตร” ของนกศกษาโดยผานประสบการณใหม ๆ ผเรยนจะไดรบการสนบสนนใหนาความรปรบใชกบประสบการณในชวตจร ง โดยผ านกระบวนการพฒนาหลกสตร นกศกษานาความรความเขาใจไปประยกตโดยการพฒนาหลกสตรเพมขน ขนท 5 การประเมนการเรยนร สงเสรมใหนกศกษาประเมนความร และความสามารถของตนเอง ประเมนความกาวหนาในการเรยน และประเมนการบรรลจดหมายการศกษา 4. การวดและประเมนผล เปนการวดและประเมนความรความสามารถของนกศกษา 2 ดาน คอ

4.1 ด า น ค ว า ม ร ค ว า ม เ ข า ใ จ ใ นกระบวนการพฒนาหลกสตร เปนความร ทเกยวของตามแนวคดการพฒนาหลกสตรของนกพฒนาหลกสตรทงในประเทศและตางประเทศ โดยเฉพาะการพฒนาหลกสตรของไทเลอร (Tyler. 1949) และทฤษฎหลกสตรทเกยวของ 4.2 ดานความสามารถในการพฒนาหลกสตร เปนความสามารถ ดานการประยกต ใชกระบวนการ การพฒนาหลกสตร เพอพฒนาหลกสตรใหตอบสนองความตองการ ของกลมเปาหมาย ทมงพฒนาความคดสรางสรรค ความสามารถในการแขงขน ทาทายและการเปนพลเมองด

สรปเปนแผนภาพ ไดดงน


49

แผนภาพท 1 การวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน

กาหนดจดหมายหลกสตร Specify Long-term goals

กาหนดวตถประสงคการเรยนร แตละหนวยSpecify short-term learning outcomes (Clarify domain of targeted goals and objectives)

พฒนาแผนการสอนDevelop lesson plans

ออกแบบกลวธการสอน

กาหนดคณลกษณะเฉพาะเครองมอประเมน

การออกแบบหรอเลอกเครองมอประเมน

การประเมนระหวางการสอน(Make formative decisions)

การเรยนการสอน

1วเคราะหจดหมายในการเรยนร

2. การวางแผนการเรยนร

การประเมนหลงการสอน Make summative decisions

3. การพฒนาทกษะการเรยนร

4. การสรป/การวพากษความร

5. การประเมนการเรยนร

การประเมนคณภาพการสอน


50

ปรบจาก Chatterji, Madhabi. (2003) Designing and using tools for educational assessment. Pearson Education, Inc. p.30

2. ผลการทดลองใชแผนการสอนทพฒนาตามลาดบขนการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน 2.1 ผลการทดสอบความรความเขาใจ ในกระบวนการพฒนาหลกสตรกอนและหลงการสอนของ กลมตวอยางปรากฏผลดงตารางท 1 ตารางท 1 คะแนนความรความเขาใจในกระบวนการพฒนาหลกสตรกอนและหลงการสอนของกลม ตวอยาง

จากตารางท 1 พบวากลมตวอยางมคาเฉลยของคะแนนความรความเขาใจในกระบวนการพฒนาหลกสตรหลงการสอน ( x =23.27, S.D.= 4.64) สงกวากอนการสอน ( x =14.20, S.D.= 2.87) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 2.2. ควา มสา มา รถใ นก ารพ ฒน าหลกสตร เปนคะแนนทไดจากการปฏบตกจกรรมในแตละหนวยการเรยน และคะแนน ทได จาก การ ประ เมน คณภ าพห ลกสตร ทพฒนาขน โดยกาหนดเกณฑคณภาพดวย SOLO Taxonomy ตามแนวคดของ John Biggs กาหนดคะแนนความสามารถเปนองคประกอบเดยว หลากหลายองคประกอบ และความสมพนธขององคประกอบ นกศกษามคะแนนความสามารถในการพฒนาหลกสตรเปนดงน ค าระดบ

1= พอใช จานวน 6 คน ระดบ 2 = ด จานวน 9 คน และ ระดบ 3 = ด มาก จานวน 15 คน ตามลาดบ 3. การศกษาความคดเหนของนกศกษาทมตอการสอน ทพฒนาตามลาดบขนการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน พบวา นกศกษามความคดเหนตอการจดการเรยนการสอนวชาพฒนาหลกสตร เหนดวยอยางย งกบการประยกตแนวคดการวจยมาใชในการสอนกระบวนการพฒนาหลกสตร รองลงมาเหนดวยกบการนาแนวคดการประเมนในชนเรยนมาใชในการใหขอมลยอนกลบเพอพฒนาการเรยนการสอน และสดทายไดเรยนรแบบจาลองการขบเคลอนผลการเรยนร (Outcome Driven Model) ซงสามารถนาไปประยกตใชในการเรยนการสอนตอไป

n คะแนนเตม x S.D. t (two-tailed test)

p

การประเมนกอนสอน 30 30 14.20 2.87 -9.11 .000*

การประเมนหลงสอน 30 30 23.27 4.64


51

อภปรายผล

การพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” สาหรบนก ศกษาบณฑตศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร เปนการเรยนการสอนทมประสทธภาพในการพฒนาค ว า ม ส า ม า ร ถ ข อ ง ผ เ ร ย น ใ ห บ ร ร ล ต า มจดมงหมาย ทงนเนองจากแผนการสอนไดรบการพฒนาอยางเปนระบบ โดยองแนวคดทฤษฎกระบวนการวจยรวมกบ outcome-driven model (Tyler, 1951; Nitko, 1989) ทเปนพนฐานของการเรยนการสอน ซงสอดคลองกบ ทศนา แขมมณ (2545: 475) ทวา รปแบบการเรยนการสอนเปนแบบแผนการดาเนนการสอนทไดรบการจดอยางเปนระบบ สมพนธสอดคลองกบทฤษฎ หลกการเรยนรหรอการสอนทรปแบบนนยดถอ และไดรบการพสจน ทดสอบวามประสทธภาพสามารถชวยให ผ เร ยนเกดการ เร ยนร ตามจดมงหมายเฉพาะ ของรปแบบการเรยนการสอนนน อกทงยงสอดคลองกบแนวคดการพฒนารปแบบการเรยนการสอนของ Joyce และ Weil (1996: 13) ทกลาวถงหลกการพฒนารปแบบการเรยนการสอนไววารปแบบการเรยนการสอนตองมทฤษฎรองรบ เชนทฤษฎดานจตวทยาการเรยนร และเมอพฒนารปแบบการเรยนการสอนแลว กอนนาไปใชอยางแพรหลาย จะตองมก ารวจ ย เ พ อทด สอบท ฤษฎ และตรวจสอบคณภาพในเชงการน าไปใช ในสถานการณจรง และนาขอคนพบมาปรบปรงแกไขรปแบบทพฒนาขน

จากผลการพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” สาหรบนกศกษาบณฑตศกษา คณะศก ษาศา สตร ม หาวท ยาลย ศ ลปาก ร

ผลการวจยการเรยนการสอน มลกษณะทเออตอการพฒนาความร “กระบวนการพฒนาหลกสตร” กล าวคอ กระบวนการจดการ เรยนร ท ง 5 ขนตอนเปนการจดการเรยนร ทใชขอมลการประเมนทงในระหวางเรยนและเมอสนสดบทเรยน และกระบวนการวจยเ พอพฒนา การสอน การจดการเรยนการสอนผสอนตองคานงถงคณภาพการจดการเรยนรอยเสมอวาผเรยนมผลการเรยนรตรงตามเปาหมายของหลกสตรหรอโปรแกรมการเรยนการสอนทออกแบบไวหรอไม มปญหาและอปสรรคใดบาง ควรมการแกไขกจกรรมการเรยนรใดใหมประสทธภาพสงขนไดบาง กระบวนการเรยนการสอนตาง ๆ ดงกลาวนเปนการนาการวจยเขามาเปนสวนหนงของการเรยนการสอน โดยเรมจาก 1. วเคราะหการเรยนร 2. การวางแผน การเรยนร 3. การพฒนาทกษะการเรยนร 4. สรปความร และวพากษความร 5. ประเมน การเรยนร และนาผลไปใชในการพฒนาการเรยนการสอน สอดคลองกบกระทรวงศกษาธการ (2545: 6 – 8) กลาววา การวจยในกระบวน การเรยนรเปนบรณาการจดการเรยนการสอน โดยใชวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร โดยการหาความรหรอวธการใหม ๆ เพอนามาประยกตกบสภาพการณของการเรยนการสอนในชนเรยน เพอแกปญหา/พฒนาทเกดจาก การเรยนการสอนในชนเรยน สอดคลองกบ รปแบบการสอนเพอแกปญหา (SSCS Model) ของ Edward L. Pizzini, Daniel P Shepardson and Sandra K. Abell (1989) ซงม 4 ขนตอน คอ 1) Search หมายถง การคนหาปญหา แยกแยะสาเหตของปญหา 2) Solve หมายถง การ


52

แกปญหาหรอการหาคาตอบของปญหาทเราตองการ 3) Create หมายถง การนาเอาขอมลทไดจากการแกปญหาหรอคาตอบทได มาจดกระทาใหอยในรปของคาตอบ และ 4) Share หมายถง การทผเรยนแสดงความคดเหนเกยวกบคาตอบทไดทงของตนเองและผอน จากการศกษาความคดเหนของนกศกษาในการพฒนาการสอนน นกศกษามความคดเหนตอการจดการเรยนการสอน วชาพฒนาหลกสตร การประยกตแนวคดการวจยมาใชในการสอนกระบวนการพฒนาหลกสตร เหนดวยในระดบมากทกขอ โดยลาดบแรกคอ บรรยากาศในการเรยนสงเสรมการเรยนรรวมกน รองลงมาเหนดวยกบสงเสรมใหผเรยนวางแผนการเรยนรดวยตนเอง และกจกรรมมงฝกคดวเคราะหในสงทไดเรยน ตามลาดบเหตผลสาคญของคาตอบทงสามประเดนนนอาจเนองมาจากนกศกษาใหความสาคญกบกระบวนการวจย ในฐานะทเปนเครองมอในการเรยนร ประกอบกบนกศกษามชวงเวลาจากดในการศกษาเลาเรยน พฒนาตนเองโดยมงการบรรลจดหมายของหลกสตรเ ป น ส า ค ญ น ก ศ ก ษ า ต อ ง ก า ร ไ ด ร บ ก า รตอบสนองการเรยนร ด งกล าว ดงนนการพฒนาการสอนวชา “การพฒนาหลกสตร” ใชการวจยเ พอพฒนาการเรยนการสอน โด ย ใชแบบจาลองการขบเคลอนผลการเรยนร(outcome-based driven model) ภายใตกรอบแนวคดการประเมนการเรยนรตามหลกสตร(curriculum based assessment) จงเปนประเดนสาคญทชวยใหนกศกษาไดใชเวลาทจากด บรรลจดหมายตามหลกสตรระดบบณฑตศกษา และไดพฒนาทกษะวธการในการเรยนร ในทนคอ

กระบวนการวจย นอกจากนผวจยไดเลงเหนความจาเปน ทนาหลกธรรมในพทธศาสนา มากากบการพฒนานกศกษา จงไดสอบถามความคดเหนในการพฒนาการสอนเพมเตม จากพระมหาเฉลมชย ชยเมธกล นกศกษาปรญญาเอก สาขาการสอนภาษาองกฤษ สรป ไดวา นกศกษาบณฑตศกษา ของมหาวทยาลยศลปากรสวนใหญจะทางานเตมเวลาใน 5 วน มเวลาเขาชนเรยนในชวงวนศกร วนเสารและ วนอาทตย กลาวไดวาแมนกศกษาจะทางานอยางหนกกจรง แตกยงรกความกาวหนา โดยเลอกทจะเรยนรและฝกฝนพฒนาพฒนาตนเองอยตลอดเวลา การพฒนาตนเองนสอดคลอง กบหลกภาวนา 4 (พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต), 2546) ในพระพทธศาสนา นนคอ (1) กายภาวนา(physical development) นกศกษาพงปฏบตตอสงรอบขางทงผรวมงาน อกทงยงปฏบตตอเพอนรวมชนเรยน เพอนรวมงานในทางทเปนคณตอตนเอง ทาใหชวตมแตความเจรญกาวหนาขนเรอย ๆ เพราะเขาหมนสรางดลยภาพ และสมพนธภาพตอสงรอบกายอยางดนนเอง (2) สลภาวนา ( moral development) นกศกษาพงเคารพกฎเกณฑ กตกามารยาท ทางสงคม ในทกสงคมทเขามความสมพนธดวย ไมละเมดกฎระเบยบ ไมกอความเดอดรอนใหเกดตอสงรอบกาย ไมวาจะเปนคนหรอองคกร รจกเกอกลผอน ใหเกยรตผอน ยงทากยงทาใหนกศกษาเปนทรกของทกคน ทกคนพรอมใหความรวมมอหากในชนเรยน เพอนกชวยเหลอ หากในชวตการทางานเพอนในกลมเรยนกชวยอปถมภสงเสรม ทงนกสบเนองมาจากนกศกษารจกทจะเคารพ ใหเกยรต ไมทาใหผ อนตอง


53

เดอดรอนนนเอง (3) จตภาวนา (emotional development) นกศกษาพงไดฝกหดจตใจใหเขมแขง มความขยน อดทน พยายามเอาชนะอปสรรคปญหาทถาโถมเขามาโดยไมยอทอ หลายคนลมเหลวเพยงเพราะมจตใจหวนไหวไปกบกระแสสงคม กระแสทกขทกระหนาเขามาอยางโหดราย หากใครไมเคยฝกฝนอบรมจตใจใหแกรงดงแทงหน กมแตจะพายแพตอกระแสความอยาก กระแสแหงการชงดชงเดนได การทนกศกษาไดรบการกลอมเกลาและอบรมจตใจอยางด จากสถาบนทางสงคมทอบอน อกทงยงเปนคนทรจกแบงเบาภาระของครอบครว โดยทางานไปเรยนไป หาทนเรยนหนงสอ ไมรบกวนใครเลย ทาใหเขามประสบการณชวตทด ซงหาไมไดจากหองเรยนสเหลยม สงเหลานหลอมรวมใหนกศกษามจตใจทแกรงนนเอง (4) ปญญาภาวนา (Cultivation of wisdom; intellectual development) นกศกษาพงมองสรรพสงอยางเขาใจความจรง เขาใจวาสรรพสงลวนแตเปนสจธรรม ไมมอะไรแนนอน ทาใหมจตใจปลอดโปรง หากมปญหาหรออปสรรค จะพยายามหาทางแกปญหาอยางมสต แมจะมทกข (รวมถงปญหาจากการศกษาเลาเรยน)มากมายอยางไร กสามารถฝาฟนเอาชนะไดเรอยไปเพยงเพราะเขารจกใชสมองตรกตรองอยางรอบดานนนเอง

ขอเสนอแนะ

เพอใหผสอนสามารถใชแผนการสอนทพฒนาไดอยางมประสทธภาพ ดงนนผสอนควรจะตองศกษาขอมลการจดกจกรรมการเรยนรใหสอดคลองตามขนตอน การวจย เ พอพฒนา การเรยนการสอน และจดสภาพบรรยากาศทสงเสรมใหผเรยนไดเรยนร บรรยากาศททาทาย บรรยากาศทมการยอมรบนบถอซงกนและกน บรรยากาศทอสระ และบรรยากาศความมวนยแหงตน ปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผสอน ปฏสมพนธระหวางผเรยนกบเรยน ปฏสมพนธระหวางผสอนกบผปกครอง เพอใหผสอน วชาการพฒนาหลกสตร ไดตระหนกในการสอนทควรไดกระตนเตอนใหนกพฒนาหลกสตรไดระลกเสมอวา การจะพฒนาหลกสตรใหดมคณภาพ และคาดหวงทจะใชหลกสตรเปนเขมทศกาหนดแนวทางจดการศกษานน ควรจะจดหลกสตรใหเปนไปในทศทางทจะพฒนาตนของผเรยนทง 4 ดาน ต า ม ห ลก ภ า ว น า 4 ส ง ส า ค ญ ท น ก พ ฒ น าห ลก สต ร ท พ ง ต ร ะ ห น ก ก ค อ ก ค อ ก า ร ใ หความสาคญกบสงคม สงแวดลอม หลกสตรจะตองสรางสงแวดลอมใหเออตอวธคด ตองเปนหลกสตรทใหผเรยนไดมโอกาสไดเรยนรประสบการณเพอใหเกดทกษะดานสงคม การอยในสงคม การเคารพสทธผอน การมความพยายาม อดทน อดกลน ไมยอทอตออปสรรค ตองฝกใหผเรยนรจกคาวารอคอย ผลผลตของหลกสตรมงประโยชนตอสงคมและชมชนรวมถงประเทศชาต


54

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ. (2545). การวจยเพอการเรยนร (Research for Learning Development) . กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว.

คณะกรรมาธการนานาชาตวาดวยการศกษาในศตวรรษท 21. (2541). การเรยนร : ขมทรพยในตน.กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว.

ทศนา แขมมณ. (2545). ศาสตรการสอน : องคความรเพอจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ. กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วชย วงษใหญ. (2554). การพฒนาหลกสตรระดบอดมศกษา. ISBN 978-974-350-496-9. พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต). (2546). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม พมพครงท 12 Biggs, John. (1999). Teaching for Quality Learning at University, Buckingham SRHE and Open

University Press. Chatterji, Madhabi. (2003) Designing and using tools for educational assessment. Pearson Education,

Inc. Edward L. Pizzini, Daniel P. Shepardson and Sandra K. Abell. (1989). A Rationale for and the

Development of a Problem Solving Model of Instruction in Science Education. Science Education 73(5) :523-534

Nitko, A. J. (1989 ). Designing test that are integrated with instruction. In R.L. Linn (Ed.) Educational Measurement (13-103) New York : American Council on Education.

Tyler, R. W. (1949). Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago : The University of Chicago Press.

Tyler, R. W. (1951). The functions of measurement in improving instruction, in E. F. Lindquist (Ed.). Educational Measurement. New York : American Council on Education.

การพัฒนาการสอนวิชา “การพัฒนา ......สร...

Documents

Transcript of การพัฒนาการสอนวิชา “การพัฒนา ......สร...