मराठी पसतक

बराहमणााच कसब महातमा जोततबा फल

12/27/2013

टाकन: हरषला रामाण

मदरितशोधन : आशा दादड

बराहमणााच कसब

“ नवी पसतक” या सदराखाली “बराहमणााच कसब” या पससतकवर अभिपराय दताना सतयदीपपकाकत बाबा पदमनजी याानी महटल होत “ रा. जोतीबा गोपवादराव फल याानी “बराहमणााच कसब” या नावाच पसतक छापन परभसदध कल आह. रा. जोतीबाानी आपल पसतक सवदशीय कणबी, माळी, मााग, महार याास अपषण कल आह. रा. जोतीबाानी बराहमणाचया कसबाच यथाथष वणषन कल आह. तयात काही अततशयोकती नाही. जयाास िटपणाची फारशी मादरहती नाही व जयााच वागण कणबी, माळी लोकाात नाही तयाास कदाचचत या पसतकात कवीन आपल कसब चालपवल आह अस वाटल परात आमहास जी काही िटपणाची मादरहती आह तयावरन तर ह खरोखर बराहमणाचच कसब वरणषल आह अस वाटत. बराहमणाच कसब दोन आणयात भमळत (पण, वताळपठ, कतयाषच दकान) ”.

(पहा : “ सतयदीपपका ”, वरष १०, अाक १, जानवारी १८७०)

PRIESTCRAFT EXPOSED

By

JOTI GOVINDRAO FULE

बराहमणााच कसब ह लहानस पसतक

जोति गोववादराव फल याानीा

लोकदरहताथष कल आह

—०—

“ि ा सागर करणचा दवा िजलाचच द:ख साागाव । “

“िजवााचन इिराि ददनमख पसरोतन काय मागाव ।“

माबईि

इादपरकाश छापखायाात छापपल

—०—

१८६९

(पणयाात वताळपठत पसतककतयाषचया दकानीा पवकत भमळत.) —०—

कका मि दोन आण

अपपणपतरिका

महाराषटरा दशाािील कणबी, माळी, मााग, महार

याास

ह पसतक गराथकतयाषन परम परीिीन

नजर कल अस.

—०—

परसिावना

हया लहानशा चोपडीला मोठी परसतावना भलदरहणयाची गरज नाही. आमचया दशाात बराहमणााच महततव ककती आह व त धमाषचया भमरान लोकाावर कवढा जलम कररतात ह परभसदधच आह. अस असताा कोणी महणतील क ा, ह पसतक रचणयाच कारण काय ? तर तयास अस ततर आह क ा, बराहमण आपला कावा सवष जातीाचया लोकाासी सारखा चालवीत नाहीात. कणबी, माळी वगर शि लोकाात तयााच िटपण फार चालत, आरण त इतर जातीचया व पवशरकरन साापरतकाळचया सधारललया लोकाास फारस ठाऊक नाहीा. ज पवदया भशकन सधारल आहत तयााचयामधय िटजीबवााच महातमय दरदवसानदरदवस कमी होत चालल आह; परात अशी गोषट शि जातीात नाहीा. तथ अदयापप बाजीरावाचया वळची िटशाई राजय करीत आह. अशा लोकाास तयााचया बाधनाातन सोडवाव महणन रा. जोतीबाानीा हा अलप परयतन कला आह. तयााचा दसरा एक हत हा आह, क ा, आमचया समदसषट इागलीश सरकारन आपलया परजतील हया अततपयोगी वगाास पवदया भशकवावी व ततचया योग तयााच डोळ घडन तयाास िटााचया दासयतवाातन मकत कराव. ह हत भसदधीस गल असताा गराथकतयाषच शरम सफळ होतील.

B. P.

दहादसथानााि बराहमण सतताधारी होणयापवी या पणयाकषतरी कोण कोण व कसकस अचधकारी कोठकोठ होत व बराहमणाानीा हा दश काबीज करन लढाईत मोड होऊन साापडललया लोकाास दास करन बाक चया रलया माहा आरीातन परशरामान ककतयकाास दशोधडी करन बाक रललया सवष माहा आरीास पाताळीा घालन आदयापप तयाास कस गााजीत आहत यापवरयीा पवाडा.

१

सतिा नऊ खाड ॥ होिी अखाड ॥

दाहावी िशीच काशीस ॥ जपल बहि एकीस ॥

गणगाभीर ॥ रणामधीा श र ॥ नममल परतयक खाडास ॥ खाडोबा नााव ददल तयास ॥

वीरपरचाड ॥ उभ मािड ॥ मखय कल काळबदहररस ॥ वागवी नऊ खाडोबास ॥

दश आभाड ॥ सभ उदाड ॥ योजजल पाह न खाशास ॥ मातनिी सवप नवलोबास ॥

मखय माहा सभा१ (हयसोबा) ॥ पादिशीा उभा ॥ कमी नाहीा खबरदारीस ॥ दययम काळबदहररस ॥

नयाय चौकशी ॥ सोपी सजञाशी ॥ नममल बहि मदिनीस ॥

मखय नव२ (नवखणची जाणाई) खाडचया नयायास ॥

अनक पायदळ ॥ घोडयाच बळ ॥

कमी नाहीा तिरादाजाास ॥ मभडववल भाल खाादयास ॥

राजतनिीन ॥ लढिी शरिीन ॥ झोबिी मलल ि यदधास ॥

जपल बहि एकीस ॥ १ ॥

लघ रजवाड ॥ पडिाा कोड ॥ धाव न यिी कमकस ॥ घऊन साि१ (सािीा आसरा) आशरयास ॥

पाऊस पाणी ॥ आबादानी ॥ भोचगिी सतिा सावकाश ॥ लाजवी सवगी सखास ॥

रतनाचगरी ॥ डोगरावरी ॥ जाि होि हवा खाणयास ॥ पाह न थाडया जागयास ॥

गड जजरी ॥ जाइ मललअरी ॥ बरोबर घई परधानास ॥ तनतयशा बस मसलिीस ॥

अिी रागल ॥ नादीा लागल ॥ गािल ऐष आरामास ॥ कळाल परकी लोकाास ॥

दागखोराानीा ॥ कट करनी ॥ योजजल मखय बरहमास ॥ लागल लट धमाळीस ॥

मार दऊन ॥ जर करन ॥ दास बा कल बहिाास ॥

ओळखन पाहा या शदरास ॥

बाकी उरल ॥ लश रादहल ॥ मभडल परशरामास ॥ जपल बहि एकीस ॥ २ ॥

दशनातयाची ॥ परीि बाध ची ॥ माररल बहिा उपर याास ॥ परतिजञा सोडऊा शदरास ॥

परशरामास ॥ झाला बह िास ॥ पाह न ववधवा बदहणीस ॥ झोडील माहा आरीस ॥

तनतय मभड न ॥ मोड करन ॥ सोडडल नाहीा गमभपणीस ॥ उपजलया मारी बाळास ॥

दववजवरी ॥ माहा जो आरी ॥ आखर आणला जरीस ॥ पािाळीा घािल तयास ॥

शोध कादढल ॥ तनतय वचधल ॥ पळववल परकया भ मीस ॥ ओळख द आिाा परभ स ॥

उरल सरल ॥ अति पीडडल ॥ महणिी मााग महा आरीस ॥ भट हया जनया कषतरयास ॥

करकर पर ॥ मन चरचर ॥ सोड सडाची आिाा आस ॥ साागिो नीट िला खास ॥

तनतय ववनवविो ॥ िला सचवविो ॥ भोगशील अखर गोतयास ॥ जपल बहि एकीस ॥ ३ ॥

कली धळधानी ॥ मशवना कोणीा ॥ सहज बादी उदमाास ॥ िववना कोणी चाकरीस ॥

दाणयाला र माहाग ॥ पोटाची र आग ॥ सोई नाहीा पोट भरणयास ॥ खािी मलया जनावराास ॥

भ क माईना ॥ कळ सादहना ॥ हािामधीा घिी कचकलास ॥ धडाका उषटट मागणयास ॥

माईसाहब ॥ भाईसाहब ॥ हाका माररिी सवास ॥ घरााि आलयागलयास ॥

चााडाळास ॥ उषटट दणयास ॥ मनाई धमी बराहमणाास ॥ पाप जोड दिाा िमहास ॥

दारीा बस नका ॥ मारा नका हाका ॥ िासलो पाह न िोडाास ॥ उिााना मारीन दगडास ॥

काय िझा धमप ॥ कळ ा द र वमप ॥ मभकषा शदराची खािोस ॥ कोणिा धमप िझा खास ॥

सोड गवापस ॥ लाग मागापस ॥ जाळ हया खोटया धमापस ॥

जपल बहि एकीस ॥ ४ ॥

धनय राणीबाई ॥ झोप कसी घई ॥ आहस मोचयापची धणीन खास ॥ सोडवी दीन बाध स ॥

सवप जगाला ॥ धडा तवाा ददला ॥ बाद कल गलाम करणयास ॥ लागल बटटा कीिीस ॥

नााव ऐक न ॥ आलो धााव न ॥ कधीा ि ा यिीस पाहाणीस ? ॥ गााजजल माागा माहारास ॥

गोर कामगार ॥ मोिा दरबार ॥ सोवपिी सवप बराहमणास ॥ मनामधीा भीिी फार तयाास ॥

माहीिी थोडी ॥ ममजाज बडी ॥ भोचगिी तनतय आरामास ॥ परवविी हकक पनशनीस ॥

मााग माहाआरी ॥ जर झाल भारी ॥ ववसरल आपलया महतवास ॥ उमजना शिकावयास ॥

स ड घिला ॥ नीच मतनला ॥ मशविाा जािी आाघोळीस ॥ मशकवविो कोण मलदहणयास ॥

शोध सविाचा ॥ जोतिरावाचा ॥ कमळविो राणीबाईस ॥ सोडवी गलाम कलयाास ॥ ५ ॥

२

बराहमण जोशी शिाचया घरीा मल जमल महणज यऊन कसा पसा

पदरटतो यापवरयीा.

॥ अभाग ॥

सोहोम कोहोम नाद इिकयााि ॥ आला गहिाि जोशीबवा ॥ १ ॥

पस जनमकाळ राशीचकर मााडी ॥ चाळी बोट कााडीा वडा जसा ॥ २ ॥

नयाहाळनी सवप भोळया वपतया बोल ॥ मळावरी आल बाळ िझया ॥ ३ ॥

कतरिमयाच बोल पडिााच कानीा ॥ घाबरल मनीा ववदयाहीन ॥ ४ ॥

मािा बाळाकड पाहतनया रड ॥ सवप कल वड पाखााडयान ॥ ५ ॥

पाह न ही साचध उपाय सचवी ॥ जपास बसवी बराहमणास ॥ ६ ॥

अनषटिानीा दान बराहमणाास करा ॥ आल ववघनवारा बस नका ॥ ७ ॥

गरहधाक पीडा महण कजप काढ ा ॥ भााडीका डी मोड ा सखासाि ा ॥ ८ ॥

जप अनषटिान यथाववचध कला ॥

म ढ नागववला गरहमीष ॥ ९ ॥

िाप यऊनीया िानह घाबरल ॥ मतयपाथीा गल लागलच ॥ १० ॥

पि उतसाहाचया सखसोहळयाचा ॥ आनाद मळीचा भाग कला ॥ ११ ॥

पोट जाळ ा नका लोकाा फसव नी ॥ दवा रागऊनी जोिी महण ॥ १२ ॥

३

बराहमण जोशी शिाचया लगनाात तयास कसा बचाडतो यापवरयीा.

॥ अभाग ॥

मागणीचया वळीा जोशीबवा यई ॥ राशीबळ पाही ददमाखान ॥ १ ॥

सवदहिाची आस नय न कलपोतनयाा ॥ गरह योज तनया जप सथापी ॥ २ ॥

लगन विपवविाा दकान मााडल ॥ गणपिी कल सपारीच ॥ ३ ॥

खारका खोबर नवदयाचा भार ॥ दकषकषणा रीिसर पसाल ट ॥ ४ ॥

दटपी कागदााि तिथी नममललया ॥ का क शोभववलया हािीा ददलया ॥ ५ ॥

वषप वय ग ण िोल न पाहाणी ॥ नाहीा यि मनीा जयाचया लश ॥ ६ ॥

लगनाच आधीा मोि गडबड ॥ धाव दडदड दोहीाकड ॥ ७ ॥

सरवाि कली वरा वसि दई ॥ भाळीा दटळा लावी दऊळााि ॥ ८ ॥

उि झडकरी मााडवााि जाई ॥ बोल लवलाहीा तवरा करा ॥ ९ ॥

हािीा शसि दई पािराख कल ॥ मामा नममयल परसपर ॥ १० ॥

मधय उभा राह हािीा अािरपाट ॥ मागळाचा पाि सर कला ॥ ११ ॥

टाळयााचया गोधळी वादयााचा दणाण ॥ महण शभ लगन सावधान ॥ १२ ॥

वध वर दोघ तरबचार अजञानी ॥ ददल गािव नी जनमभर ॥ १३ ॥

अगाािक बाकी धाादलीन यिी ॥ हाि पसररिी पशासाि ॥ १४ ॥

स ि गाडाळ नी वध वराा कोडी ॥ दकषकषणा िी िोडी बीजमाि ॥ १५ ॥

काडयामडया जाळी लजजाहोम कला ॥ नाही मनीा धाला लजजाहीन ॥ १६ ॥

उभयिााचया काळ िलसाडी दिाा१ (साडयाचया ददवशी धमापचया दहमाईिीन श दरापास न आडव न पसा फार घिाि) नाक मरडिाा वळ जाई ॥ १७ ॥

फार थोडी महण मााडवखाडणी ॥ घई िो भााड नी अखरीस ॥ १८ ॥

परजािीवर िहमी सोप ा नका ॥ बडवविाा फका धमपमीष ॥ १९ ॥

वडील धाकट सनही उभयिााच ॥ पाच सवजािीच तनवडनी ॥ २० ॥

वषप वय गण वपरि परसपर ॥ पाहा सारासार िपास नी ॥ २१ ॥

दवा पराथ पतनया घालवावी माळ ॥ मळऊनी मळ आनादाचा ॥ २२ ॥

बराहमणााच यथ नाहीा परयोजन ॥ दयाव हाकल न जोिी महण ॥ २३ ॥

४

बराहमण जोशी शिाचया घराात ऋतशाातीचया वळीा अनषठान वगर करन तपपोळयााची चागळ कशी डपवतो व दकषकषणा कशी घऊन जातो यापवरयीा.

॥ अभाग ॥

ऋि परापि होिाा साचधिी बा वळ ॥

सादहना िी कळ उभा दारीा ॥ १ ॥

दावविी उलहास बोल न माज ळ ॥ पोटीा िळमळ दरवयलोभ ॥ २ ॥

सोड नीया लाज ववचारीिी काळ ॥ पाही राशीबळ पाचाागााि ॥ ३ ॥

जप अनषटिान सथावपिी तनवळ ॥ झटिी कवळ जस सनही ॥ ४ ॥

बराहमणभोजन ि प चळचळ ॥ दकषकषणा िाबळ आधीा बोली ॥ ५ ॥

फकटच खािी दाटवविी नळ ॥ करी मळमळ पाणी पीिाा ॥ ६ ॥

धनी जविााना उि पोटश ळ ॥ गळवणी ग ळ पाणी घाला ॥ ७ ॥

भोददिी अजञानी गह पािबळ ॥ इहलोकी काळ पोटबाब ॥ ८ ॥

आपिसोयर यााचा मळव नी मळ ॥ तयागाव सम ळ पाखााडयास ॥ ९ ॥

पराथपना दवाची भोजन तनमपळ ॥ सदा सवपकाळ जोिी महण ॥ १० ॥

५

बराहमण जोशी शिान घर बााधल महणज घरिरणीचया वळीा आपण ताजा सवयापाक खाऊन रलला भशळा पाक घरधणयाास ठवन कसा जातो यापवरयीा.

॥ अभाग ॥

पाया उनहामधय तरबगारी खााददिी ॥ टोपली वाहािी मलमयाची ॥ १ ॥

गगनीा पाहाडीा गवाडी चढिी ॥ ववटा तया मााडडिी गार यामधय ॥ २ ॥

माकडाचपरी सिार वगिी ॥ लााकड जोडडिी कळाशीन ॥ ३ ॥

पोटासाि ा सवप यािना भोचगिी ॥ नाहीा पोटीा भीिी कामकर या ॥ ४ ॥

घामाच पाझर थब टबकिी ॥ सवपदा झटिी दया फट ॥ ५ ॥

शरम पाह तनया धनी खष होिी ॥ वचन बा दिी जवणाच ॥ ६ ॥

अशा जवणास वासि नााव दिी ॥ खशामिी यिी अखरीस ॥ ७ ॥

दऊन मह िप ददवस नममिी ॥ नादी लावविािी घरधनी ॥ ८ ॥

बराहमणभोजन होम करवविी ॥ ढाला उभारीिी तनशाणााचया ॥ ९ ॥

थाप दऊतनया भोजन साररिी ॥ दकषकषणा िी घिी यथासााग ॥ १० ॥

साधयाकाळ झाला आशीवापद दिी ॥ बडव नी जािी अजञानयाला ॥ ११ ॥

धनी कामगार िोडाकड पहािी ॥

मशळा पाक खािी सावकाश ॥ १२ ॥

भोळया भाववकाला िक फसवविी ॥ अधोगिी जािी जोिी महण ॥ १३ ॥

॥ अभाग ॥

जळो जळो िमच जजण ॥ उदयोगया आधीा िाज खाण ॥ १ ॥

ह बा कतय लाजजरवाण ॥ समजोि कपटी शहाण ॥ २ ॥

घयावी घयावी माझी भाक ॥ जरी काा साागन अनक ॥ ३ ॥

सवकषटटान पोट भरा ॥ जोिी मशकवी फजजिखोरा ॥ ४ ॥

६

बराहमण शिाचया घरीा पोथी वाचायाच तनभमततान भशरन तयाचया सासार खटलयाात हात घालन तयास कसा बडपवतो यापवरयीा.

पवाडा

बामनी कावा ॥ समजन घयावा ॥ आहि आकलच खबरदार ॥ शहाण िक आरपार ॥

ऋवषमाडळ ॥ धमाच बळ ॥ वद सबळ ॥ कडक तरबजली शरापाच घर ॥ दवा१ (भगनामक ऋषीन ववषटण चया छािीवर लाथ मारली होिी) लाथ छािीवर ॥

मशपायी कर र ॥ लखणणस धार ॥ दास बा कल महावीर ॥

बरहमा मखय मशरावर ॥

रणीा रणश र ॥ घस बशीर ॥ तिराचा मार अनीवार ॥ परशरामाच लषटकर ॥

ववदयाहीन ॥ शदर पाह न ॥ हळ च कसा गाादििाा तयाला ॥ लागिो पोथया वाचायाला ॥

बोध कररिो ॥ महततव मशकवविो ॥ चकना तनतय नमाला ॥ गरीबी दावी भोळयाला ॥

अटटल ध िप ॥ पाह न मह िप ॥ समाजपि ददवस नममला ॥ उपटी शालदशालयाला ॥

गोडी लाव न ॥ होई कारकन ॥ आटपी सवप कारभार ॥ शहाणा िक आरपार ॥ १ ॥

उघडी दपिर ॥ पाही सतवर ॥ रोख तनवडी परिवार ॥ िगाद धाडी घरोघर ॥

पसा उगवी ॥ नोक दाखवी ॥ हशारी छाप धनयावर ॥ अजयाप दााड कळावर ॥

तनर या सोडडिी ॥ कफर कोडिी१ (कोडिााि) ॥

मािला अजी वाचणार ॥

िराव पािी बरोबर ॥

कळा घरीा जाई ॥ स चना दई ॥ अजी कली िजवर ॥ साागिो फड उपकार ॥

माझी समजि ॥ काढ एकााि ॥ घवविो िमची िकरार ॥ करवविो हपि मकरर ॥

करन कफिर ॥ मि कली गार ॥ धनयाची समज ि वरवर ॥ उभयिाा दई गाजर ॥

कफरन भागला ॥ खरा शरमला ॥ झोप आली आागी सरसर ॥ आागमोड दई वारावार ॥

कामाचा नीर ॥ पोमशला ध र ॥ घराला जाई स िधार ॥ शहाणा िक आरपार ॥ २ ॥

पाडवा गढी ॥ ढाल फडफडी ॥ रामजनमाचा पसार ॥ काढी हनमाि पाि वर ॥

आषाढमासी ॥ एकादशी ॥ बाकी चार सोमवार ॥ प जवविो बल बद र ॥

नागपाचमी ॥ कषटण अषटटमी ॥ बराहमणभोजनाचा भार ॥ चागील ि प पोळीवर ॥

वप ाड मााडडिो ॥ पाया पडवविो ॥ भादवी भदटट वयापार ॥

माजला िटट गलजार ॥

ववजय दशमीस ॥ पजवी घोडयाास ॥ फराळ धनिरस वर ॥ लकषमी-प जन वहीवर ॥

िळशी लगनााि ॥ मकरसाकरााि ॥ वाचचिो वषपफळ सार ॥ मजरी घिो हािावर ॥

पसा उडाला ॥ शदर बडाला ॥ उरला होळी सावसकार ॥ मारवी बोब आखर ॥

मनीा कजलपल ॥ गरहण योजजल ॥ दानधमापचा भडडमार ॥ शहाणा िक आरपार ॥ ३ ॥

दहशबी घोळ ॥ सवप गोधळ ॥ वाढवी कजप डोईवर ॥ आाि न होई सावकार ॥

पशावर जीव ॥ यईना कीाव ॥ अजयाप करवी धनयावर ॥ पसा दई गाहाणावर ॥

वळ पाह न ॥ साचध साध न ॥ मागणी नट तयाजवर ॥ िगादा धाडी पाि वर ॥

दाम दपपट ॥ सवप एकवट ॥ नोददिी गहाणखिावर ॥ दमाला पसि रजजषटटर ॥

साधया सोवळ ॥ भसम टळटळ ॥ कडकली मजी धनयावर ॥ तन ाददिो खचचपक हा फार ॥

वजजपल घर ॥ घरीा वयापार ॥ चालवी हाि गाहणावर ॥ जामळिो पोट वयाजावर ॥

हािावर दई ॥ लह न घई ॥ वायदा आट सटाापावर ॥ िोकली अजी आखर ॥

धनयावर जीव ॥ कली मोि कीाव ॥

बकषकषस बीनभाड घर ॥ शहाणा िक आरपार ॥ ४ ॥

घालनी फासा ॥ कोडडला खासा ॥ मोहरा दहमिीचा फार ॥ कपाळ टकी हािावर ॥

िडजोड कली ॥ खािीा चढावली ॥ बदावा विनावर ॥ कला शवट उपकार ॥

उपाय खाटला ॥ िाप पटला ॥ झाला िरागी विनदार ॥ जसियवर पडला सासार ॥

घर नाहीा दार ॥ वाढला आहार ॥ आखर पोट दळणावर ॥ भोविीा पोर जोजार ॥

बाईस जाऊा दया ॥ पोट भरा दया ॥ गाईन दसर या मधीा सार ॥

टाळी दिो हािावर ॥

राणीबाई ॥ शोध न पाही ॥ पाप ह िझया मशरावर ॥ काय ! ि ा जबाब दणार ? ॥

समज कााहीा धरीा ॥ उमज अािरीा ॥ कर ववदयचा परसार ॥ सोड नय किपवय सार ॥

जोिीराव ॥ कसा दई डाव ॥ गवस न राजनीिी वर ॥ शहाणा िक आरपार ॥ ५ ॥

७

शिाचया अातकाळीा बराहमण वदय िटजी व कारटा बनन तयाचया बायकोस कररपण कसा नाडडतो यापवरयीा.

पवाडा

शदर जजपर ॥ चाल काि वर ॥ िीन पायाच पश बनल ॥ िगाद यम दारीा बसल ॥

करी िळमळ ॥ बवदधला बळ ॥ मन सासारीा अिीा ररझल ॥ मायाजाजाळीा ककिी रिल ॥

झाला घाबरा ॥ पड पसारा ॥ लषटकर वदयाच हलल ॥ कदी पडदयामधीा कल ॥

नाडया पहािी ॥ मािा योजजिी ॥ औषध ककमतिच ददल ॥ पस धाादमलन नल ॥

वािाप ऐक न ॥ आला धाव न ॥ पाख कागाच फडफडल ॥ सोग भटटाच मधीा आल ॥

चचतिा उडाला ॥ डाव मााडडला ॥ भडभड पराण वाचचल ॥ दानधमापस सर कल ॥

दखण जड ॥ मधीा बडबड ॥ ऐकिाा कानिाळ बसल ॥ रोगी ऐकना बोल ॥

दान माग दान ॥ पश गोदान ॥ अखर जोड घिल ॥ िगाद यम दारीा बसल ॥ १ ॥

सिी गरगर ॥ घार जसी कफर ॥ अशरपािााचा लोट चाल ॥ हदयीा काळीज होरपळ ॥

मानला खाई ॥ मभरमभर पाही ॥ पतिकड नीट नयाहाळील ॥ जस का आकाश कोसळल ॥

उि लवलाही ॥ पोराकड जाई ॥ उचल न कडवर घिल ॥ दगध घाईन पाजजल ॥

सोडी झटकन ॥ यई परि न ॥ बराहमण मधीा आडव पडल ॥

बोलण सिीच बाद कल ॥

जीव िरफड ॥ रोख पतिकड ॥ खालीा हनवदटला धरल ॥ मक वोटाला हाळ च ददल ॥

दान करा दया ॥ सवसथ मरा दया ॥ कलश सासार पर झाल ॥ आमािण दवाच आल ॥

पर कर आिाा ॥ खोटी ममिा ॥ फसफस पराण लाववल ॥ वयथप ह जनम दवडडल ॥

दववज हयगई ॥ करिाा सोई नाहीा ॥ कक पाहा आधोगिी गल ॥ िगाद यम दारीा बसल ॥ २ ॥

अिी वयावपला ॥ पराण तयाचगला ॥ वटळ ममिच पडल ॥ भटटाला मधीच कोडडल ॥

हळ च तनघाला ॥ घरीा पोहचला ॥ भोजन यथासााग कल ॥ कारट समशानीा बनल ॥

मनीा योज न ॥ गरह धाड न ॥ तरिपादा शोध न काढल ॥ मन भौिाच खचववल ॥

ववचध सर कल ॥ माि बोमलल ॥ वपिाच पिळ करववल ॥ दभ िीथापन सथावपल ॥

दरवय घव न ॥ अजगन दऊन ॥ नाड न घरी परि गल ॥ डोम कागान अािीा वपडल ॥

आह उरल ॥ सवसथ बसल ॥ बाईला समजाऊा लागल ॥ मलान पोटासीा धररल ॥

का वटी फटली ॥ सवप उिलीा ॥ का बर बाईची खचली ॥ घरीा ममिाानीा पोहचववली ॥

कारटा यई ॥ हळ च सचवी ॥ बि ववचधच िरववल ॥ िगाद यम दारीा बसल ॥ ३ ॥

वडील पिाला ॥ जीन घािला ॥ गरडपराण नाचववल ॥ ववधी नऊ ददवस करववल ॥

दाहावा ददवस ॥ जमवी सवास ॥ भािाच ऊा ड मााडीवल ॥ कावळया भोजन दवववल ॥

भााडीा का डीा दान ॥ छिी तनदान ॥ मन काि वर बसल ॥ शवटीा जोडयान िपि झाल ॥

ध िप अटटल ॥ कला सटटल ॥ भटटान शदरा िकववल ॥

जञान सवाच कस खाटल ॥

कजपबाजारी ॥ झाला बहपरी ॥ धमप थावपन ककिी लटल ॥

िाण िरावया नाहीा उरल ॥

भटट धनको ॥ शदर ऋणको ॥ कजप शिावर कादढल ॥ भोजन जािीला ददल ॥

थोडया ददवसााि ॥ वयाज मदलााि ॥ गहाणखि चोख नव कल ॥ ममराशी भटट वारस झाल ॥

तनमकहरामी ॥ मोिा गलामी ॥ चाकरी यजमाना िवल ॥ िगाद यम दारीा बसल ॥ ४ ॥

गवि कादढिी ॥ मदि कररिी ॥ बाईच सखसोहळ गल ॥ वळला िकडा ना ममळ ॥

ववति उडाल ॥ दााि पडल ॥ कोरडी भाकर ना चगळ ॥ मलाकड पाह न िळमळ ॥

पोटान गली ॥ मरा घािली ॥ भटटा भदटला बोमलववल ॥ अिी गरीबी महणोन तयजजल ॥

बाई वारली ॥ शिीा परली ॥ गरडपराण कोि लपल ॥ भटटान िोड कल काळ ॥

राणीबाई ॥ लकष दई ॥ द:ख ह रड न गाईल ॥

दववजाानीा शदरा गााजजल ॥

मशककव शदराला ॥ पाग बाधला ॥ दास बरहमान मळीा कल ॥ जञान दणयाच बाद िवल ॥

ककिी ऐक न ॥ आलो धाव न ॥ जगामधीा दास सोडववल ॥ धड तवाा ककाला ददल ॥

राव जोतिच ॥ मार फलााच ॥ ओळख न शि झोडडल ॥ िगाद यम दारीा बसल ॥ ५ ॥

८

बराहमण शिास परततवरी िािपदमासीा पकषाात व वराषतील साधारण सणावाराात व सयषचािाचया गरहणकाळीा कशा िलथापी दऊन बडपवतो यापवरयीा.

॥ अभाग ॥

शिी दास कला सोडीना शदराला ॥ कर बसववला वषापसन ॥ १ ॥

वसलाचा थाट भादरपद मासीा ॥ सोडीना पिासीा जनमभर ॥ २ ॥

साकराािी पाडवा भोक सवप सणीा ॥ लाज नाहीा मनीा वाटोळयाचया ॥ ३ ॥

िीथपयाििायीा बगळयाच परी ॥ दरवयहीन करी भाववकास ॥ ४ ॥

वयतिपाि पि ररकामकया वळीा ॥ कफर आळोमाळीा भीकमागया ॥ ५ ॥

गरह आकाशीच सोग उभ कल ॥ लमळिी आणणल दरवयलोभ ॥ ६ ॥

लाथाबकया बाकी१ (मशवाय) दान सवप घई ॥ बडव नी जाई कणबयास ॥ ७ ॥

िगादयाची िमही वाट पाह ा नका ॥ मारा बोबा हाका जोशा नााव ॥ ८ ॥

वयाजबटटयासदधाा नाटकयाची बाकी ॥ फडा बीनचकी रोखारोखी ॥ ९ ॥

आिाा िरी िमही शदरा भोद नका ॥ जोिीबाचा िोका ऐकतनया ॥ १० ॥

९

बराहमणाच साधारण गण व काम—यााचा अतत लोि व तो तपत करन घणयासाठीा जी ठकबाजी कररतो यापवरयीा.

॥ अभाग ॥

उतिम बराहमण जनम दहादसथानीा ॥ ददस शदरावाणी अखाडीि ॥ १ ॥

दोरा घालनीया शदर दववज कला ॥ नाहीा पालटला जरा कोि ॥ २ ॥

दवाड खोडकर सवभाव दहाचा ॥ जाईना सळीचा वजिलप ॥ ३ ॥

सनान साधया तनतय दटळाटोपीवर ॥ घिी मााडीवर जारीणीस ॥ ४ ॥

नसनी सोवळ ववटाळसा झाला ॥ मशवना श दराला शदध कसा ॥ ५ ॥

शरवण वदाच शदरा बाद कल ॥ मळीा मशकवील इाजगलशााना ॥ ६ ॥

भ दव होव नी पायाा पडवविी ॥ पायथीा पडिी रााडााचया हो ॥ ७ ॥

श दराला भोजन दरन वादढिी ॥ मदयपान घिी शाकिममष ॥ ८ ॥

पायधववणी श दरा िीथप दिी ॥ मखरस वपिी यवनीचा ॥ ९ ॥

ववदयाहीन श दर लजजाहीन झाला ॥ जोडा सााभाळीला बराहमणाचा ॥ १० ॥

हािाािील जोड मधीा टााक नका ॥

शोध करा नीका जोिी महण ॥ ११ ॥

—समापि—