การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก

จงหวดยโสธร

DEVELOPMENT OF INTEGRATED SURVEILLANCE AND PROMOTION OF

EARLY CHILDHOOD DEVELOPMENT IN CHILD CARE CENTERS, YASOTHON PROVINCE

ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร ป 2561

ชฎาภรณ ชนตา สภาพร แกวใส สมจต แซลม เพยงนคร ค าผา

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณ นายแพทยบญชา สรรพโส นายแพทยสาธารณสขจงหวดยโสธร ทใหการสนบสนนและอนมตงบประมาณการวจยบางสวน ขอขอบคณ ผศ.ดร.ชจตร รนทะวงศ ขาราชการบ านาญ ผทรงคณวฒพจารณาบทความวชาการ บทความวจย มหาวทยาลยภาครฐและเอกชน แพทยหญงนพรตน นอยบางยาง กมารแพทย โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเลงนกทา นางมลล แสนใจ หวหนากลมพฒนาอนามยแมและเดก ศนยอนามยท 10 อบลราชธาน ทกรณาเปนผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพรปแบบและเครองมอการวจย ขอขอบคณ นายอ าเภอเมองยโสธร นายอ าเภอปาตว องคการบรหารสวนต าบลกระจาย องคการบรหารสวนต าบลศรฐาน องคการบรหารสวนต าบลนาสะไมย ทสนบสนนและใหผวจยไดด าเนนงานในพนท ขอขอบคณ หวหนากลมงานและเจาหนาทกลมงานประกนสขภาพ กลมงานควบคมโรคไมตดตอ สขภาพจตและยาเสพตด กลมงานคมครองผบรโภคและเภสชสาธารณสข ทชวยเกบขอมลวจยในพนท ขอขอบคณ คณจนตนา พลมศกด นกวชาการสาธารณสขช านาญการ ทรวมเปนวทยากรและเกบขอมลเชงคณภาพ ขอขอบคณ สถาบนหรอหนวยงานทเกยวของทผวจยไดประยกตหรอไดน าสอการสอนและเครองมอตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวยมาใชในงานวจยครงน และขอขอบคณ ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน และเจาหนาทสาธารณสขในพนททมสวนรวมในการพฒนาครงน ชฎาภรณ ชนตา และคณะ พฤษภาคม 2561

ข

การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

ชฎาภรณ ชนตา , สภาพร แกวใส สมจต แซลม , เพยงนคร ค าผา

ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร

บทคดยอ

การวจยครงน มวตถประสงคเพอพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก มขนตอนการวจย 4 ขนตอนคอ 1) ศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหา 2) สงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก 3) ทดลองใชรปแบบทพฒนาขน ในศนยพฒนาเดกเลก 3 แหง ในชวงเดอนธนวาคม 2560 ถงเดอนมนาคม 2561 กลมตวอยางเปนเดกปฐมวย 120 คน อายอยในชวง 25 – 60 เดอน และผมสวนเกยวของเปนผใชรปแบบคอ ครศนยพฒนาเดกเลก 9 คน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 120 คน อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) 20 คน เจาหนาทสาธารณสข 3 คน และ 4) ประเมนผลการทดลองใชในขนตอนท 3 และสรปผลการพฒนา วเคราะหขอมลเชงปรมาณดวยสถตเชงพรรณา และสถตเชงอนมานดวย Paired T-test ขอมลเชงคณภาพน ามาวเคราะหเชงเนอหา โดยผวจย ผลการศกษาสรปไดดงน 1) ผลการศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาพบวา เดกปฐมวยสวนมากไมไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ จากผมสวนเกยวของอยางมคณภาพและครอบคลมทกคน 2) รปแบบทไดจากการพฒนาประกอบดวยองคประกอบ 3 สวน คอ 1.การจดระบบการด าเนนงานรวม 2.การผสมผสานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ 3.การด าเนนงานตอเนองดวยระบบตดตามการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ และ 3) ผลการทดลองใชรปแบบพบวา หลงทดลองผมสวนเกยวของสามารถกระตนพฒนาการดานทสงสยลาชาในเดกกลมทสงสยลาชาในระยะเวลา 1 เดอน และ 2 เดอน ท าใหพฒนาการสมวยเพมขนจากรอยละ 39.2 เปนรอยละ 85.0 และรอยละ 96.7 คนพบเดกพฒนาการลาชาสงพบแพทยรอยละ 3.3 สงเสรมพฒนาการเดกทกคนใหสมวยและเกนชวงวยเพมขน จากรอยละ 39.2 และ 7.5 เปนรอยละ 78.9 และรอยละ 39.4 ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. มความรและด าเนนกจกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยเพมขน ผใชรปแบบทกกลมพงพอใจตอรปแบบระดบมากทกคนยกเวนกลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานทพงพอใจระดบมากรอยละ 87.5 ทกคนเหนดวยและตองการใหมการด าเนนงานตามรปแบบตอเนองทกป

ค าส าคญ: พฒนาการเดกปฐมวย, การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ

ค

DEVELOPMENT OF INTEGRATED SURVEILLANCE AND PROMOTION OF EARLY CHILDHOOD DEVELOPMENT IN CHILD CARE CENTERS, YASOTHON PROVINCE

Chadaporn Chuenta, Supaporn Kaewsai, Somjit Saelim, Piangnakorn Kampa Yasothorn Provincial Public Health Office

Abstract

The purposes of this research were to develop model for integrally surveiling and promoting of early childhood development in child care center. There are 4 steps of research process: 1) study the current state and problems. 2) Synthesize model of integrated surveillance and promotion of early childhood in child care center 3) Apply the developed model in three child care centers , between December 2017 and March 2018. The employed research sample consisted of 120 children of 25-60 months and persons who applied the developed model which are 9 child care teachers, 120 parents or care givers, 20 village health volunteers and 3 public health officers. 4) Assess the developed model that applied in the 3rd stage; conclude development result; analyze quantitative data with descriptive statistics, inferential statistics and paired T-test; and analyze qualitative data by researchers. The findings revealed that: 1) the study of current state and problems shows that children were not properly and inclusively surveil and promote development by concerned persons. 2) By synthesizing the model, researchers came up model with 3 components which are: 1 arranged integrated system, 2 integrated methods of surveilling and promoting child development, 3 carried on with surveil and promote child development system. 3) Researchers found that the application of model could stimulate the aspects that suspected to be delay developed in child, which suspected to have delay development, during the first and second months of model application. The model improved the aspects that suspected to be delay developed to improve to more proper develop. By applied this model, percentage of proper development in child increases from 39.2 to 85.0 and 96.7; suspected delay-development-children have been found and checked-up by the doctor in the percentage of 3.3; percentage of proper and above-age development increased from 39.2 and 7.5 to 78.9 and 39.4; child care teachers, parents or care givers and village health volunteers gained more knowledge and improve their skill in surveilling and promoting of early childhood development.; persons that applied the model have high percentage of satisfaction, except the group of parents or care givers that have the percentage of satisfaction of 87.5; Everyone agrees with the application of the model and would like the model to be applied continuously and annually.

Key words: Early childhood development, surveillance and promotion for child Development

ง

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ …………………………………………………………………………………………………….. ก บทคดยอ ………………………………………………………………………………………………………………….. ข Abstract …………………………………………………………………………………………………………………. ค สารบญ ……………………………………………………………………………………………………………………. ง สารบญตาราง …………………………………………………………………………………………………………… ฉ สารบญแผนภม …………………………………………………………………………………………………………. ญ สารบญรปภาพ ................................................................................................................ ....... ฎ บทท 1 บทน า ……………………………………………………………………………………………………. 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ……………………..……………………………….. 1 ค าถามการวจย …………………………………………………………………………………………… 3 วตถประสงคในการวจย ……………………………………………………………………………….. 3 ค าจ ากดความทใชในการวจย ……………………………………………………………………….. 4 ขอบเขตการวจย …………………………………………………………………………………………. 7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ............................................................................ ........ 8 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ………………………………………………………………… 9 1. รปแบบและการพฒนารปแบบ ……………………………………..………………………… 9 2. แนวคดการบรณาการ ……………………………………………………………………………… 19 3. พฒนาการเดกปฐมวย ……………………………………………………………………………… 21 4. งานวจยทเกยวของ ………………………………………………………………………………….. 38 บทท 3 วธด าเนนการวจย ……………………………………………………………………………………. 52 ขนตอนการวจย ………………………………………………………………………………………….. 52 วธด าเนนการวจย ………………………………………………………………………………………… 53 ขนตอนท 1 การศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหา

การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จงหวดยโสธร..........................

53 ขนตอนท 2 การสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ

เดกปฐมวย แบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ……………………………………

54 ขนตอนท 3 การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ

เดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน ………………..……

55

จ

สารบญ (ตอ)

หนา ขนตอนท 4 การประเมนผลการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรม

พฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก และสรป ผลการพฒนา…………………………………………………………………………………………

56 บทท 4 ผลการวจย …………………………………………………………………………………………………… 67 บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ ………………………………………………………………… 144 บรรณานกรม …………………………………….………………………………………………….…………………. 169 ภาคผนวก 1 แบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย …………………….

ครศนยพฒนาเดกเลก ……………………………………………………………

อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ………………………….

173 174 182

ภาคผนวก 2 การวเคราะหแบบสอบถามรายขอ ............................................................. 189 ภาคผนวก 3 เครองมอศกษา ขนตอนท 1 ………………………………………………………………. 204 ภาคผนวก 4 เครองมอศกษาผลลพธการพฒนา ………………………………………………………. 210 ชดท 1. แบบสอบถามครศนยพฒนาเดกเลก ………………..…………………. 211

ชดท 2.1 แบบสอบถามมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน …………. 216

ชดท 2.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลมตวแทนมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ……………………………

233

ชดท 3.1 แบบสอบถามอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) .. 235

ชดท 3.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลม อสม. ทรวมโครงการ .............................................................................

240

ชดท 4. แบบสอบถามเจาหนาทสาธารณสข ........................................ 242

ชดท 5. แบบบนทกการประเมนพฒนาการของเดกปฐมวย ............... 244

ประวตผวจย .................................................................................................................. 246

ฉ

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 ผลทจะเกดขนกบลกเมอเสรมสรางความผกพนธทางอารมณดวยกน กอด เลน เลา ………………………………………………………………………………………………………….

34

ตารางท 2 รปแบบการประเมนผลลพธการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลกทพฒนาขน ...................

58

ตารางท 3 จ านวน รอยละ เดกปฐมวยกลมเปาหมาย ชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน จ าแนกตามการตรวจประเมนพฒนาการดวยคมอ DSPM รายอ าเภอ ปงบประมาณ 2560 ............................................................................................

74 ตารางท 4 จ านวน รอยละ เดกปฐมวยกลมเปาหมาย ชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน

ทมพฒนาการสงสยลาชา จ าแนกตามการตดตามตรวจประเมนพฒนาการดวยคมอ DSPM ซ า รายอ าเภอ ปงบประมาณ 2560 …………………………………………..

74 ตารางท 5 จ านวน รอยละ เดกปฐมวยกลมเปาหมายชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน ม

พฒนาการสมวยหลงกระตนพฒนาการกลมสงสยลาชา 1 เดอน จ าแนกรายอ าเภอ ปงบประมาณ 2560 ………………………………………………………………………..

75 ตารางท 6 ตารางการจดประชมเพอด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการรวมของคร

ศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสขในพนท ……………………………………………………………………………………

94 ตารางท 7 การประชมอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ตดตามการเฝาระวง

พฒนาการเดก ปฐมวย และการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในความรบผดชอบ …………………………………………………………………………………….

96 ตารางท 8 จ านวน ครศนยพฒนาเดกเลก จ าแนกตามขอมลทวไป ………………………………….. 98 ตารางท 9 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามขอมลทวไป .. 100 ตารางท 10 จ านวน รอยละอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตาม

ขอมลทวไป ………………………………………………………………………………………………

104 ตารางท 11 จ านวน รอยละ ผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ จ าแนก

ตามระดบความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย กอนการทดลอง หลงประชมชแจง และหลงทดลอง ..............................................

106 ตารางท 12 เปรยบเทยบความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของ

มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน กอนทดลองกบหลงประชมชแจงและหลงทดลอง …………………………………………………………………………………………………….

107

ช

สารบญตาราง (ตอ)

หนา

ตารางท 13 เปรยบเทยบความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) กอนทดลองกบหลงประชมชแจงและหลงทดลอง ………………………………………………………………………………………..

109 ตารางท 14 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามขอมลท

เกยวของกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย กอนทดลอง ……….

110 ตารางท 15 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานจ าแนกตามการใชและ

ความคดเหนตอคมอ DSPM ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก กอนและหลงทดลอง ………………………………………………………………………………………………

111 ตารางท 16 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานจ าแนกตามการฝกทกษะ

สงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ตามคมอ DSPM กอนและหลงทดลอง ….

112 ตารางท 17 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามขอมล

เกยวกบการใชแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” กอนทดลอง .

114 ตารางท 18 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามการสงเสรม

พฒนาการเดกตามกจกรรม“กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” กอนและหลงด าเนนการ ………………………………………………………………………………………………..

114

ตารางท 19 เปรยบเทยบการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน กอนและหลงด าเนนการ ………………………………………………………………………………………………..

115 ตารางท 20 จ านวน รอยละ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามขอมล

เกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย กอนทดลอง ……………..

117 ตารางท 21 จ านวน รอยละ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามขอมล

เกยวของกบแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” กอนทดลอง ….

119 ตารางท 22 จ านวน รอยละ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามขอมล

การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ขณะด าเนนการทดลอง ..

120 ตารางท 23 จ านวน เดกปฐมวยกลมเปาหมายอาย 30 เดอน และ 42 เดอน ไดรบ

การคดกรองและสงเสรมพฒนาการ โดยเจาหนาทสาธารณสข ………………………

123 ตารางท 24 จ านวน รอยละเดกปฐมวย จ าแนกตามเพศ …………………………………………………. 124 ตารางท 25 จ านวน รอยละเดกปฐมวย จ าแนกตามอาย (แบงชวงอายตามคมอ DSPM) กอน

และหลงทดลอง ………………………………………………………………………………………..

124

ซ

สารบญตาราง (ตอ)

หนา

ตารางท 26 จ านวน รอยละ เดกปฐมวยจ าแนกตามผลการตรวจประเมนพฒนาการ กอนและหลงทดลอง ………………………………………………………………………………………………

125

ตารางท 27 จ านวน รอยละ เดกปฐมวย จ าแนกตามพฒนาการหลงกลมสงสยพฒนาการลาชา ไดรบการกระตนพฒนาการ ……………………………………………………………….

125

ตารางท 28 จ านวน รอยละเดกปฐมวย จ าแนกตามผลการตรวจประเมนพฒนาการรายดานกอนและหลงทดลอง ………………………………………………………………………………….

127

ตารางท 29 จ านวน รอยละ ผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จ าแนกตามระดบความพงพอใจตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขน ………………………………….

129

ตารางท 30 จ านวน (รอยละ) ผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เดกปฐมวย จ าแนกตามคะแนนความพงพอใจโดยรวมตอการด าเนนงาน ตามรปแบบ ………………………………………………………………………………………………

130 ตารางท 31 จ านวน รอยละ ผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก

จ าแนกตามความคดเหนตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย แบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน ……………………………………….

130 ตารางท 32 จ านวน รอยละ ครศนยพฒนาเดกเลก จ าแนกตามความรเกยวกบการเฝาระวง

และสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย รายขอ ประเมนเฉพาะหลงทดลอง …………..

190 ตารางท 33 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามความร

เกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทตอบถก รายขอ ........

191 ตารางท 34 จ านวน รอยละ อสม. จ าแนกตามความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรม

พฒนาการเดกปฐมวยทตอบถก รายขอ ……………………………………………………….

194 ตารางท 35 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามการสงเสรม

พฒนาการเดกรายขอ กอนการทดลอง ..........................................................

196 ตารางท 36 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามการสงเสรม

พฒนาการเดกรายขอ หลงการทดลอง ………………………………………………………….

198 ตารางท 37 จ านวนครศนยพฒนาเดกเลก จ าแนกตามความพงพอใจตอการเฝาระวงและ

สงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนรายขอ .......................................................................................................

199

ฌ

สารบญตาราง (ตอ)

หนา

ตารางท 38 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตาม ความพงพอใจตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน ………………………………………………………………

200 ตารางท 39 จ านวน รอยละ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตาม

ความพงพอใจตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน ………………………………………………………………..

201 ตารางท 40 จ านวน รอยละ เจาหนาทสาธารณสข จ าแนกตามความพงพอใจตอการเฝาระวง

และสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน ……………………………………………………………………………………………….

203

ญ

สารบญแผนภม

หนา

แผนภมท 1 ขนตอนการวจยการพฒนารปแบบ กรณท 1 รางรปแบบจากการวเคราะหเอกสารและการศกษาจากสภาพจรง ……………………………………………………………

17

แผนภมท 2 ขนตอนการวจยการพฒนารปแบบ กรณท 2 รางรปแบบโดยใชเทคนคเดลฟาย 18 แผนภมท 3 ผงการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตามคมอ DSPM ……………….. 29 แผนภมท 4 กรอบแนวคดในการวจย (Conceptual framework) .…………………………………. 51 แผนภมท 5 สรปโครงรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบ

บรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ……………………………………………

90 แผนภมท 6 รปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ

ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ....................................................................

138 แผนภมท 7 ขนตอนการด าเนนงานตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก

ปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร …………………………..

143

ฎ

สารบญรปภาพ

หนา รปภาพท 1 คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental

Surveillance and Promotion Manual; DSPM) ………………………………………

27 รปภาพท 2 ประชมชแจงแนวทางการด าเนนงานรวมกน และความรเรองการเฝาระวงและ

สงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ……………………………………………………………………..

91 รปภาพท 3 นทานสนบสนนศนยพฒนาเดกเลก และมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 92 รปภาพท 4 ตรวจประเมนพฒนาการเดก สาธต และแนะน าการกระตนสงเสรมพฒนาการ

เดกปฐมวย ตามคมอ DSPM ……………………………………………………………………….

93 รปภาพท 5 คนขอมลการตรวจประเมนพฒนาการเดกแกครศนยพฒนาเดกเลก และ อสม. … 93 รปภาพท 6 การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวางเจาหนาท

สาธารณสขกบ อสม. ………………………………………………………………………………….

96 รปภาพท 7 การลงบนทกรายงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ………….. 97 รปภาพท 8 น าเสนอรปแบบในเวทการประชมการด าเนนงานนโยบาย 4 ด เพอขบเคลอนการ

พฒนาคณภาพชวตระดบอ าเภอ (พชอ.) ..................................................................

167 รปภาพท 9 น าเสนอรปแบบในเวทการประชมคณะกรรมการอนามยแมและเดก (MCH Board)

ระดบเขต เขตสขภาพท 10 อบลราชธาน ………………………………………………………..

167 รปภาพท 10 น าเสนอรปแบบในเวทการประชมคณะกรรมการวางแผลและประเมนผล (กวป.)

ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร ………………………………………………………………

168 รปภาพท 11 น าเสนอรปแบบในเวทการประชมเชงปฏบตการเรอง “การเยยมเสรมพลงโครงการ

สงเสรมพฒนาการเดกเฉลมพระเกยรต สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เนองในโอกาสฉลองพระชนมาย 5 รอบ 2 เมษายน 2558 (ปงบประมาณ 2561) : จงหวดสรนทร ระหวางวนท 21-22 มถนายน 2561 ณ โรงแรมทองธารนทร จงหวดสรนทร” .....................................................................................................

168

บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ การพฒนาคนใหเจรญเตบโตอยางมคณภาพตองเรมตงแตชวงปฐมวย (ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2559) อกทงงานวจยในตางประเทศยนยนวาการลงทนเพอพฒนาเดกถอเปนการลงทนทคมคามากทสด เนองจากชวงปฐมวยเปนชวงเวลาของการสรางรากฐานชวตทกดาน ทงดานรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณและสงคม ทส าคญสมองของมนษย ทมกระบวนการพฒนาอยางรวดเรว สมองจะเจรญเตบโตถงรอยละ 80 ของสมองผใหญ ฉะนนหากเดกปฐมวยของไทยไมไดรบการดแลอยางเหมาะสมตงแตวนน จะถอเปนการสญเสยโอกาส อนล าคายงตอการพฒนาศกยภาพและการเรยนรตลอดชวตของคนไทยในอนาคต การทมสรรพก าลงใหกบการพฒนาเดกปฐมวย (ส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน, 2557) ถอเปนภารกจอนส าคญยงของสงคมมนษย เพราะพฒนาการทกดานในชวง 5 ขวบปแรกของชวต หรอวยกอนเขาเรยนชนประถมศกษาปท 1 คอ “โอกาสทอง” ทสงผลตอคณภาพชวตทเหลอทงหมดของมนษยแตละคน และสงผลตออนาคตของสงคม อกทงยงไดรบการพสจนจากนกเศรษฐศาสตรรางวลโนเบลอยาง ศ.ดร.เจมส เจ เฮคแมน วาการลงทนพฒนาเดกปฐมวยเปนการลงทนทคมคาใหผลตอบแทนแกสงคมดทสดในระยะยาว โดยคนผลตอบแทนกลบคนมาในอนาคตมากถง 7 เทา สถานการณเดกปฐมวยในชวงอาย 0-5 ป ของประเทศไทย ในป 2555 มจ านวน 4,585,759 คน (ส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน, 2557) หากแบงตามการดแลและการจดการศกษาสามารถแบงออกไดเปน 2 กลม คอ กลมเดก 0-1 ป จ านวน 1,509,017 คน หรอ รอยละ 32.91 ของเดกทงหมดทสวนใหญเปนการดแลและเปนการใหการศกษาเบองตนจากครอบครว อาท บดามารดา ปยา ตายาย ญาตและผดแล และกลมเดกอาย 2- 5 ป จ านวน 2,076,742 คน คดเปนรอยละ 67.09 ของเดกทงหมด ทบางสวนเรมเขาสสถานรบเลยงเดกหรอศนยพฒนาเดกเลกตงแตอาย 2 ป ซงหากพจารณาเดกในชวงอายนจะเหนวามเดกเขารบการดแลและรบการศกษาในศนยพฒนาเดกเลก 912,111 คน หรอคดเปนรอยละ 29.65 ของเดกชวงวย และโรงเรยนประถมศกษาทมชนอนบาลอก 1,799,125 คน หรอคดเปน รอยละ 58.48 ของเดกในชวงวย จากสถานการณดงกลาวจะเหนไดวาเดกปฐมวยสวนมากอยในสถานรบเลยงเดกหรอศนยพฒนาเดกเลก และโรงเรยนประถมศกษาทมชนอนบาล และจากผลการส ารวจของส านกงานสถตแหงชาตป 2555 (สถาบนพฒนาอนามยเดกแหงชาต กรมอนามย, 2560) พบวา จ านวนรอยละ 20 ของพอแมผดแลเดก ทมสวนรวมในกจกรรมสงเสรมการเรยนร และการเตรยมความพรอมกอนการเขาเรยนของเดก ซงเปนปจจยทท าใหเดกไทยจ านวนมาก มระดบพฒนาการตามศกยภาพต ากวาทควรจะเปน ในป 2556 กระทรวงศกษาธการ ไดรายงานเดกประถมศกษาปท 5-6 อานไมออก เขยนไมได มจ านวน รอยละ 10-15 และในป 2557 ส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) ไดรายงานผลการจดอนดบขดความสามารถในการแขงขน (IMD Word Competitiveness) พบวา ประเทศไทยอยในอนดบท

2 29 จาก 60 ประเทศ ซงลดลง 2 อนดบจากป 2556 (อนดบท 27 จาก 60 ประเทศ) และจากการประเมนพฒนาการเดกปฐมวย (กระทรวงสาธารณสข, 2560) เมอป 2557 พบวา เดกอาย 0-2 ป มพฒนาการลาชา รอยละ 22 และเดก 3-5 ป มพฒนาการลาชา รอยละ 34 จากสถานการณและปญหาดงกลาวขางตนนบวานาเปนหวงอยางยงส าหรบเดกไทย ซงสาเหตส าคญประการหนงเปนเพราะไมมใครใหความสนใจพฒนาการเดกปฐมวยอยางจรงจง ประกอบกบปญหาการเลยงดของพอ แม ผปกครอง และสถานเลยงดเดก ขาดความรทถกตองในการดแล รวมถงปญหาดานโภชนาการ ปญหาการใชเทคโนโลยเลยงดเดก ซงสงผลใหเดกขาดจนตนาการ ความคดรเรมสรางสรรค ซงเปนสาเหตส าคญอยางหนงทท าใหเดกไทยมพฒนาการลาชา (สถาบนพฒนาอนามยเดกแหงชาต กรมอนามย , 2560) กระทรวงสาธารณสข ในฐานะหนวยงานหลกทดแลสขภาพของประชาชนชาวไทยทกชวงชวต ในป 2558 จงผนกก าลงรวมกบกระทรวงมหาดไทย กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงศกษาธการ กรมแพทยทหารบกและกรงเทพมหานคร ตลอดจนภาคสวนทเกยวของ รวมรบผดชอบและชวยกนผลกดนและน านโยบายเดกปฐมวยไปสการปฎบตใหเกดผลสมฤทธตามเปาหมาย และด าเนนการขบเคลอนประสานความรวมมอกน โดยเนนใหครอบครวเปนแกนหลกในการพฒนาเดก ใหชมชนและสงคมเปนฐานทมสวนรวมอยางแทจรงในการพฒนาเลยงดเดกทกขนตอน ใหมคณภาพทงรางกาย จตใจ อารมย สงคม และสตปญญาและเตบโตขนเปนคนไทยทพงประสงค เปนทงคนด คนเกง และคนทมความสข เปนพลเมองทมคณภาพของประเทศชาตสบตอไป โดยจดท าโครงการสงเสรมพฒนาการเดกเฉลมพระเกยรตสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เนองในโอกาสฉลองพระชนมาย 5 รอบ 2 เมษายน 2558 (ส านกตรวจและประเมนผล ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, 2559) เพอเนนการเฝาระวงสงเสรมพฒนาการเดก ตงแตแรกเกด – 5 ป โดยมวตถประสงค เพอใหเดกไทยทกคน ไดรบการเฝาระวงและตดตามสงเสรมกระตนพฒนาการอยางตอเนอง โดยพอแม ผดแลเดก อาสาสมครสาธาณสขเชยวชาญ (อสม.) ครพเลยงเดกในพนท คดกรอง สงเสรมและกระตนพฒนาการของเดกไทยทกคน ตามชวงอาย 9, 18, 30 และ 42 เดอน โดยเจาหนาทสาธารณสขรวมกบหนวยงานหลกในพนท เดกในศนยพฒนาเดกเลก สถานทดแลเดกปฐมวย สถานทดแลเดกกอนวนเรยน ใหมการพฒนาการสมวยทกคน และสอสารและสรางความตระหนกใหกลมผปกครอง องคกรทเกยวของเหนความส าคญและใหความรวมมอในการสงเสรมพฒนาการเดกไทย โดยการเฝาระวงและตดตามสงเสรมกระตนพฒนาการสนบสนนใหใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) ส าหรบสถานการณเดกปฐมวยในชวงอาย 0-5 ป จงหวดยโสธร (ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดยโสธร, 2560) ในป 2558 มจ านวน 30,131 คน เปนเดกอาย 0-2 ป รอยละ 46.74 อาย 3-5 ป รอยละ 53.26 มสถานดแลเดกปฐมวย เปนสถานรบเลยงเดกเอกชน 2 แหง จ านวนนกเรยน 50 คน เปนโรงเรยนสงกดกระทรวงศกษาธการ 379 แหง จ านวนนกเรยน 8,015 คน สงกดเอกชน 21 แหง จ านวนนกเรยน 2,960 คน และเปนศนยเดกเลก จ านวน 278 แหง จ านวนนกเรยน 10,059 คน ศนยการศกษาพเศษ จ านวน 43 คน จากการวเคราะหองคกร พบวา ศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยนเพยงพอ

3 ครอบคลมทกต าบล แตศนยพฒนาเดกเลกยงขาดความตระหนกและไมใหความส าคญในการพฒนาเดกปฐมวย มศนยพฒนาครอบครวในชมชนทกพนทแตยงไมเขมแขง มความกาวหนาทางเทคโนโลย สอสารสนเทศและสอนวตกรรมดานการศกษาและการเลยงด ทเออตอการพฒนาเดกปฐมวย ครอบครวขาดความรและทกษะในการเลยงดลก พอแมขาดความรบผดชอบไมอยากเลยงลก ทงภาระใหผสงอาย มแมวยใสจ านวนมาก ภาวะเศรษฐกจของครอบครวจากกระแสวตถนยมท าใหครอบครวตองการวตถสงของในการด ารงชพเพมมากขนรายไดไมพอความตองการ มแหลงอบายมขในชมชนไมเออตอการเปนแบบอยางทดใหกบเดก และขาดการบรณาการของหนวยงานรบผดชอบ จากการส ารวจสถานการณระดบสตปญญา (IQ) ในเดกไทย (ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดยโสธร, 2561) โดยส ารวจเดกนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 ประจ าป พ.ศ. 2559 พบวาเดกนกเรยนจงหวดยโสธร มระดบ IQ เฉลย 91.93 ซงต ากวามาตรฐาน อยอนดบท 72 ของประเทศ ในดานการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ป 2560 (ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร, 2560ก) มการตรวจคดกรองพฒนาการเดกปฐมวยชวง 4 กลมวยคอ 9, 18, 30 และ 42 เดอน ในชวงวนท 17-21 กรกฎาคม 2560 พบวาเดกมพฒนาการสงสยลาชา รอยละ 24.24 ผดปกตทนท สงตอโรงพยาบาล รอยละ 0.25 จากสภาพปญหาและความจ าเปนในการดแลและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในชวงอาย 0-5 ป ดงกลาว จงจ าเปนอยางยงทหนวยงานทเกยวของจะตองด าเนนการใหเดกปฐมวยไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ รวมทงสรางความสมพนธและตระหนกถงความส าคญในการดแลของผเลยงดเดกปฐมวย และหากมพฒนาการลาชาตองไดรบการกระตน หรอไดรบการดแลรกษาในกรณทมความผดปกต จากการส ารวจขอมลเดกปฐมวยพบวาคอนขางมากอยในศนยพฒนาเดกเลกหรอโรงเรยนกอนประถมศกษา ดวยความส าคญและเหตผลดงกลาวผวจยจงสนใจศกษาหารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย แบบบรณาการการด าเนนงานรวมกน ของผมหนาทในการเลยงดและดแลเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก ครงน ค ำถำมกำรวจย 1. สถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จงหวดยโสธร เปนอยางไร 2. รปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ทเหมาะสมควรเปนอยางไร วตถประสงคในกำรวจย วตถประสงคทวไป เพอพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนา เดกเลก จงหวดยโสธร

4 วตถประสงคเฉพำะ 1. เพอศกษาสถานการณการด าเนนงาน และสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวย จงหวดยโสธร 2. เพอสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร 3. เพอประเมนผลการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ทพฒนาขนและสรปรปแบบทได ค ำจ ำกดควำมทใชในกำรวจย 1. กำรบรณำกำร (Integration) หมายถง การประสานกลมกลนกนของแผน กระบวนการ สารสนเทศ การจดสรรทรพยากร การปฏบตการ ผลลพธ และการวเคราะห เพอสนบสนนเปาประสงคทส าคญขององคกร การบรณาการทมประสทธผล เปนมากกวาความสอดคลองไปในแนวทางเดยวกน (Alignment) และจะส าเรจไดกตอเมอการด าเนนการของแตละองคประกอบภายในระบบการจดการ ผลการด าเนนการมความเชอมโยงกนเปนหนงเดยวอยางสมบรณ ในการวจยครงนหมายถง การปฏบตงานดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการทเชอมระบบการด าเนนงาน เสมอนเปนภาระกจในความรบผดชอบรวมกน 2. เดกปฐมวย หมายถง เดกตงแตแรกเกดถงอาย 5 ป 11 เดอน 29 วน ในการวจยครงน หมายถง เดกปฐมวยทอยในศนยพฒนาเดกเลก 3. กำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย หมายถง การปฏบตกจกรรมเพอสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตามแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ดวยคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM (กระทรวงสาธารณสข, 2560) และ/หรอการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ส าหรบเดกแรกเกดถง 5 ป (ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2559 : 47-48, 53-54 ; 2559ก : 66-69) ซงกจกรรม “กน กอด เลน เลา” เปนกจกรรมสรางความผกพนทางอารมณส าหรบเดกแรกเกดถง 5 ป (สถาบนราชานกล กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข, 2559)

การวจยครงนอาจเรยกคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) วาคมอ DSPM หรอคมอเลมขาว (กรณใชสอสารกบครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม.)

4. ผมบทบำทหนำทในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำร หมายถง บคคลทมหนาทในการใหการเลยงด เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตามบทบาทหนาทความสมพนธโดยธรรมชาต ไดแก บดา มารดา ญาตใกลชด หรอตามบทบาทหนาทรบผดชอบตามภารกจงานในหนาท ในการวจยครงน

5 หมายถง ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข ทเปนผด าเนนการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5. กำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก หมายถง การด าเนนงานรวมกนในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทอยในศนยพฒนาเดกเลก ของผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการคอ ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข 6. รปแบบกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก หมายถง องคประกอบของกระบวนการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย แบบบรณาการในศนยพฒนาเดกเลก ของผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการคอ ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข เรมตงแตการจดระบบการด าเนนงานรวม การผสมผสานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ และการด าเนนงานตอเนองดวยระบบตดตามการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เพอใหเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการทกคน เดกทมพฒนาการสงสยลาชาไดรบการกระตนพฒนาการโดยเรว และเดกทมพฒนาการลาชาหรอผดปกตไดรบการดแลรกษาทนท 7. ควำมรเกยวกบกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย หมายถง ความร ความเขาใจในการตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวยเพอตดตามพฒนาการใหไดรบการสงเสรมพฒนาการทเหมาะสมในแตละชวงอาย และความร ความเขาใจในการปฏบตกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในการวจยครงน หมายถง ความร ความเขาใจในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดานตามคมอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM คอ ดานท 1 การพฒนาดานการเคลอนไหว (Gross Motor: GM) ดานท 2 การพฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา (Fine Motor: FM) ดานท 3 การพฒนาการดานการเขาใจภาษา (Receptive Language: RL) ดานท 4 การพฒนาการดานการใชภาษา (Expressive Language: EL) ดานท 5 พฒนาการดานการชวยเหลอตนเองและสงคม (Personal and Social: PS) และความร ความเขาใจในการปฏบตกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ดงน กน เปนกจกรรมการดแลใหเดกปฐมวยไดรบอาหารทมคณคาทางโภชนาการ ทเหมาะสมกบวย รวมทงเสรมสรางใหเดกไดรบความผกพนทางอารมณดวยการชนชมเมอลกทานอาหารไดเอง ไมดวาเมอลกท าอาหารเลอะเทอะ มเวลารบประทานอาหารรวมกนทกวนอยางนอยวนละ 1 มอ ชวนลกเตรยมอาหารหรอคดอาหารรวมกน

6 กอด เปนกจกรรมการใหความรก ความอบอนแกลกโดยการอมสมผส โอบกอดอยางออนโยน อยขางๆ เมอลกเรยนรสงใหม สรางความมนใจใหกบลก ไมลงโทษลกดวยอารมณ ชวยเตรยมความพรอมไปโรงเรยน เลน เปนกจกรรมเพอกระตนประสาทสมผส เลนเพอใหความสนกสนาน เลนเพอเตมจนตนาการเชน บทบาทสมมต จงควรสงเสรมการเลนทเหมาะสมใหแกเดก เลา เปนกจกรรมชวนลกคย รองเพลงใหฟง เลานทานใหฟง อานนทานทลกชอบใหฟง สอดแทรกเนอหาเกยวกบความรกความผกพนของสมาชกในครอบครว ชวนคยเกยวกบตวละคร ใหเดกมสวนรวมในการอานนทาน และฟงลกเลาเรองราวตางๆ อยางตงใจ นอน เปนกจกรรมใหเดกไดพกผอนโดยการนอนหลบทเพยงพอและเหมาะสม จะมผลตอการหลง Growth Hormone ทชวยใหรางกายเจรญเตบโต เพมสวนสง และซอมแซมสวนทสกหรอของรางกาย โดยวยแรกเกด (แรกคลอดถง 3 เดอน) ควรนอน 14-17 ชวโมง วยทารก (4 เดอน – 1 ป) ควรนอน 12-15 ชวโมง วยเตาะแตะ (1–2 ป) ควรนอน 11–14 ชวโมง วยกอนเรยน (3–5 ป) ควรนอน 10–13 ชวโมง เฝาดฟน เปนการจดกจกรรมดแลสขภาพฟนใหเดก โดยดแลตงแตฟนยงไมขน ใชผาสะอาดชบน าตมสกทเยนแลวเชดเหงอก กระพงแกม ลนวนละ 2 ครง แปรงฟนใหตงแตซแรกดวยยาสฟนผสมฟลออไรด เมออาย 2-3 ป เรมฝกใหลกแปรงฟนเอง และดแลตรวจดฟนทกวนและใหลกไดแปรงฟนวนละ 2 ครง โดยพอแมแปรงซ าจนอาย 7-8 ป 8. พฒนำกำรของเดกปฐมวย หมายถง กระบวนการเปลยนแปลงดานวฒภาวะ (Maturity) ของอวยวะระบบตางๆ และตวบคคลของเดกปฐมวย ท าใหเพมความสามารถใหท าหนาทตางๆ ไดอยางมประสทธภาพสงขน ท าสงทยากและซบซอนยงขนได ตลอดจนการเพมทกษะใหมและความสามารถในการปรบตวในภาวะใหมของบคคลนน การประเมนพฒนาการของเดกปฐมวยในการวจยครงน ประเมนพฒนาการ 5 ดาน ตามคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM โดยเจาหนาทสาธารณสข ผลการประเมน พฒนำกำรลำชำสงตอทนท หมายถง เดกทไดรบการตรวจประเมนพฒนาการพบวามความผดปกตเดนชด หรอปวยหรอสงสยปวยดวยโรคทตองไดรบการตรวจวนจฉยโดยแพทย พฒนำกำรสงสยลำชำ หมายถง เดกทไดรบการตรวจประเมนพฒนาการตามชวงวยไมผานการประเมนดานใดดานหนง หรอทกดาน พฒนำกำรสมวย หมายถง เดกทไดรบการตรวจประเมนพฒนาการตามชวงวยผานการประเมนทง 5 ดาน พฒนำกำรเกนชวงวยหนงระดบ หมายถง เดกทไดรบการตรวจประเมนพฒนาการตามชวงวยผานการประเมนทง 5 ดาน และประเมนเกนชวงวยหนงระดบผานการประเมนทง 5 ดาน แตไมผานเกนชวงวยสองระดบ

7 พฒนำกำรเกนชวงวยสองระดบ หมายถง เดกทไดรบการตรวจประเมนพฒนาการตามชวงวยผานการประเมนทง 5 ดาน และประเมนเกนชวงวยหนงและสองระดบผานการประเมนทง 5 ดาน ทงสองระดบ พฒนำกำรลำชำ หมายถง เดกทผลการตรวจประเมนพฒนาการซ าดานทไมผานตามชวงวย ดานใดดานหนงหรอทกดาน ทไมผานและมอายเกนชวงวยนน หลงกระตนพฒนาการ 1 เดอน ขอบเขตกำรวจย 1. ขอบเขตดำนประชำกร ท าการศกษาในเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก และผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการคอ ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข 2. ขอบเขตดำนเนอหำ ท าการศกษาเกยวกบสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย การสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก และการประเมนผลรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก หลงทดลองใช และสรปเปนแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร 3. ขอบเขตดำนพนทและระยะเวลำในกำรศกษำ ท าการศกษาการด าเนนงานตามรปแบบทไดพฒนาขน ในศนยพฒนาเดกเลก จ านวน 3 แหง ในพนทจงหวดยโสธร ระยะเวลาด าเนนการในชวงเดอนกนยายน 2560 ถงเดอนพฤษภาคม 2561 โดยแบงระยะเวลาในการวจยออกเปน 3 ชวง คอ ชวงแรก ศกษาขอมลสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย สรปประเดนปญาหาอปสรรค และน าประเดนปญหามาพฒนาเปนแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ในชวงเดอน กนยายน 2560–พฤศจกายน 2560 ชวงทสอง ทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ตามแนวทางทพฒนาขน ในชวงเดอน ธนวาคม 2560–มนาคม 2561 (ซงสถาบนพฒนาอนามยเดกแหงชาต กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (2560) ไดระบวาพฒนาการเดกปฐมวยทไดรบการกระตนหรอสงเสรมพฒนาการสามารถพฒนาไดในชวงระยะเวลา 1 เดอน ทสามารถประเมนการเปลยนแปลงได) ชวงทสาม ประเมนผลการทดลองใชรปแบบการด าเนนงาน สรปผล และปรบปรงการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ทสมบรณ ในชวงเดอนเมษายน - พฤษภาคม 2561

8 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1. ทราบขอมลสถานการณการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และสภาพปญหาอปสรรคการด าเนนงาน 2. ไดรปแบบแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกอกรปแบบหนง เพอพจารณาในการตดสนใจเชงนโยบายในการด าเนนงานสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 3. หนวยงานหรอผเกยวของสามารถน าขอมลผลการศกษาไปใชในการด าเนนงาน หรอพฒนางาน 4. หนวยงานหรอผเกยวของสามารถน าการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกครงน ไปด าเนนงานหรอปรบปรงการด าเนนงาน หรอประยกตใชในพนทอน หรองานอนได

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ผวจยไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงตอไปน 1. รปแบบและการพฒนารปแบบ 2. แนวคดการบรณาการ 3. พฒนาการเดกปฐมวย 4. งานวจยทเกยวของ 1. รปแบบและการพฒนารปแบบ 1.1 ความหมายของรปแบบ มผใหความหมายของรปแบบ (Model) ดงน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2542: 965) ใหความหมายรปแบบวาหมายถง รปทก าหนดขนเปนหลก หรอเปนแนวซงเปนทยอมรบเชน รปแบบรอยกรอง (ศลปะ) สงทแสดงใหเหนวาเปนเชนนนๆ อยางรปคน รปบาน รปปลา รปใบไม เชน รปแบบผหญง รปแบบเปด รปแบบวด รงนภา จตรโรจนรกษ (2548) กลาวถงความหมายของรปแบบ สรปได 4 ลกษณะคอ 1) รปแบบเสมอนจรง แตมขนาดเลกหรอยอสวนเพอน าไปใชเปนแบบอยางในการด าเนนการตอไป 2) สงทแสดงโครงสรางของความสมพนธระหวางชดปจจย หรอองคประกอบเชงเหตผลเพอชวยใหเขาใจขอเทจจรง หรอปรากฏการณใดปรากฏการณหนง โดยอาจมลกษณะเชงกายภาพหรอคณภาพกได 3) แบบอยางหรอแนวทางในการกระท าหรอด าเนนการใดๆ โดยแสดงหรออธบายใหเหนถงโครงสรางทางความคดหรอความสมพนธขององคประกอบทส าคญ และ 4) สงทพฒนาขนเพออธบายคณลกษณะทส าคญของปรากฏการณทจะท าใหงายตอความเขาใจ โดยรายละเอยดและองคประกอบของรปแบบทเหมาะสมไมไดมการก าหนดไวตายตว แตขนกบลกษณะของปรากฏการณและวตถประสงคของผสรางหรอพฒนารปแบบ ซงรปแบบอาจเปนแบบงายหรอซบซอนกได รตนะ บวสนธ (2552: 124) ความหมายของรปแบบ จ าแนกออกเปน 3 ความหมาย ดงน 1) แผนภาพหรอภาพรางของสงใดสงหนงทยงไมสมบรณเหมอนของจรง รปแบบในความหมายนมกจะเรยกทบศพทในภาษาไทยวา “โมเดล” ไดแก โมเดลบาน โมเดลรถยนต โมเดลเสอเปนตน 2) แบบแผนความสมพนธของตวแปรหรอสมการทางคณตศาสตรทรจกกนในชอทเรยกวา “Mathematical Model” 3) แผน ภาพ ทแสดงถงองคประกอบการท างานของสงใดสงหนง รปแบบ ในความหมายนบางทเรยกกนวาภาพยอสวนของทฤษฎหรอแนวคดใน เรองใดเรองหนง เชน รปแบบการสอน รปแบบการบรหาร รปแบบการประเมน เปนตน

10

บญชม ศรสะอาด (22 กนยายน 2560) รปแบบหมายถง โครงสรางแสดงถงความสมพนธระหวางองคประกอบตางๆ หรอตวแปรตางๆ สามารถใชรปแบบอธบายความสมพนธระหวางองคประกอบ ตางๆ หรอตวแปรตางๆ ทมในปรากฏการณธรรมชาตหรอในระบบตางๆ อธบายล าดบขนตอนขององคประกอบหรอกจกรรมในระบบ จากความหมายทกลาวมาสรปไดวา รปแบบ หมายถง โครงสราง หรอแบบจ าลองสงตางๆหรอกรอบความคดทางดานหลกการ วธการด าเนนงาน และเกณฑตางๆ ของระบบ ทงทเปนรปธรรม และนามธรรมตงแตรปแบบงายๆ ไปจนถงสลบซบซอน ทสามารถยดถอเปนแนวทางในการด าเนนงานเพอใหบรรลตามวตถประสงคได 1.2 ประเภทของรปแบบ รปแบบสามารถจ าแนกออกไดหลายประเภท ไดมผจ าแนกประเภทของรปแบบ ดงน สมธและคณะ (Smith and others, 1980 : 461) จ าแนกรปแบบออกเปน 2 ประเภทไดแก 1. รปแบบเชงกายภาพ (Physical Model) จ าแนกออกเปน 1.1 รปแบบคลายจรง (Iconic Model) มลกษณะคลายของจรง เชน เครองบนจ าลอง หนไลกา หนตามรานตดเสอผา 1.2 รปแบบเสมอนจรง (Analog Model) มลกษณะคลายปรากฏการณจรง เชน การทดลอง ทางเคมในหองปฏบตการกอนจะท าการทดลอง เครองบนจ าลองทบนไดหรอเครองฝกหดบน เปนตน รปแบบ ชนดนมความใกลเคยงความจรงมากกวาแบบแรก 2. รปแบบเชงสญลกษณ (Symbolic Model) จ าแนกออกเปน 2.1 รปแบบขอความ (Verbal Model) หรอรปแบบเชงคณภาพ (Qualitative Model) เปนการใชขอความปกตธรรมดาในการอธบายโดยยอ เชน ค าพรรณนาลกษณะงาน ค าอธบายรายวชา เปนตน 2.2 รปแบบทางคณตศาสตร (Mathematical Model) หรอรปแบบเชงปรมาณ (Quantitative Model) เชน สมการและโปรแกรมเชงเสน เปนตน คฟส (Keeves, 1988 : 561-565) ไดจ าแนกรปแบบออกเปน 4 ประเภท ไดแก 1. รปแบบเชงเปรยบเทยบ (Analogue Model) เปนรปแบบเชงกายภาพสวนใหญใชในดาน วทยาศาสตร เชน รปแบบโครงสรางอะตอมสรางขนโดยใชหลกการเปรยบเทยบโครงสรางของรปแบบ ใหสอดคลองกบลกษณะทคลายกนทางกายภาพ สอดคลองกบขอมลและความรทมอยในลกษณะนนดวย รปแบบท สรางขนตองมองคประกอบชดเจน สามารถน าไปทดสอบดวยขอมลเชงประจกษไดและสามารถน าไปใชในการหาขอสรปของปรากฏการณไดอยางกวางขวาง เชน รปแบบจ านวนนกเรยนในโรงเรยนสร างขนโดยเปรยบเทยบกบลกษณะถงน าทประกอบดวยทอน าเขาและทอน าออก ปรมาณทไหลเขาถงเปรยบเทยบไดกบจ านวนนกเรยนทเขาโรงเรยน อตราการเกด อตราการยายเขาอตราการรบเดกอาย ต ากวาเกณฑสวนปรมาณน าทไหลออกเปรยบเทยบไดกบจ านวนนกเรยนทออกจากโรงเรยน เนองจากพนเกณฑการศกษา การยายออก

11

การจบการศกษา ส าหรบปรมาณน าทเหลอในถงเปรยบเทยบไดกบจ านวนนกเรยนทเหลออย ในโรงเรยน เปนตน จดมงหมายของรปแบบนเพออธบายปรากฏการณการเปลยนแปลงจ านวนนกเรยนในโรงเรยน 2. รปแบบเชงขอความ (Semantic Model) เปนรปแบบทใชภาษาเปนสอในการบรรยาย หรออธบายปรากฏการณทศกษาดวยภาษา แผนภมหรอรปภาพ เพอใหเหนโครงสรางทางความคด องคประกอบ และความสมพนธขององคประกอบของปรากฏการณนน และใชขอความในการอธบายเพอใหเกดความกระจางมากขน แตจดออนของรปแบบประเภทนคอขาดความชดเจนแนนอน ท าใหยากแกการทดสอบ รปแบบแตอยางไรกตามไดมการน ารปแบบนมาใชกบการศกษามากเชน รปแบบการเรยนรในโรงเรยน 3. รปแบบเชงคณตศาสตร (Mathematical Model) เปนรปแบบทใชแสดงความสมพนธขององคประกอบหรอตวแปร โดยใชสญลกษณทางคณตศาสตร ปจจบนมแนวโนมวาจะน าไปใชในดานพฤตกรรมศาสตรมากขน โดยเฉพาะในการวดและประเมนผลทางการศกษา รปแบบลกษณะนสวนมากพฒนามาจากรปแบบเชงขอความ 4. รปแบบเชงสาเหต (Causal Model) เปนรปแบบทเรมจากการน าเทคนคการวเคราะหเสนทาง (Path Analysis) ในการศกษาเกยวกบพนธศาสตรรปแบบเชงสาเหตนท าใหสามารถศกษารปแบบเชงขอความทมตวแปรสลบซบซอนไดแนวคดส าคญของรปแบบนคอตองสรางขนจากทฤษฎทเกยวของหรองานวจยทมมาแลว รปแบบจะเขยนในลกษณะสมการเสนตรงแตละสมการแสดงความสมพนธเชงเหตเชงผลระหวางตวแปร จากนนมการเกบรวบรวมขอมลในสภาพการณทเปนจรงเพอทดสอบรปแบบ รปแบบเชงสาเหตนแบงออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก 1) รปแบบระบบเสนเดยว (Recursive Model) เปนรปแบบทแสดงความ สมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปรดวยเสนโยงทมทศทางของการเปนสาเหตในทศทางเดยว โดยไมมความสมพนธยอนกลบ 2) รปแบบระบบเสนค (Non-recursive Model) เปนรปแบบทแสดงความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปรโดยทศทางความสมพนธของตวแปรภายในตวแปรหนงอาจเปนทงตวแปรเชงสาเหตและเชงผลพรอมกน จงมทศทางความสมพนธยอนกลบได สเตนเนอร (Steiner, 1988) ไดจ าแนกรปแบบออกเปน 2 ประเภท ไดแก 1. รปแบบเชงกายภาพ (Physical Model) จ าแนกออกเปน 1.1 รปแบบของสงใดสงหนง (Model of) เชน รปแบบเครองบนทสรางเหมอนจรง แตมขนาดยอ 1.2 รปแบบส าหรบสงใดสงหนง (Model for) เปนรปแบบจ าลองทออกแบบไวเพอใชเปนตนแบบของสงใดสงหนง ตองสรางรปแบบเทาของจรงขนมากอนแลวจงผลตสนคาตามรปแบบนน

12

2. รปแบบเชงแนวคด (Conceptual Model) จ าแนกออกเปน 2.1 รปแบบเชงแนวคดของสงหนงสงใด (Conceptual Model of) เปนรปแบบหรอแบบจ าลองทสรางขนโดยจ าลองมาจากทฤษฎทมอยแลว เชน รปแบบทสรางมาจากทฤษฎการคงอยของนกเรยนในโรงเรยน เปนตน 2.2 รปแบบเชงแนวคดเพอสงหนงสงใด (Conceptual Model for) เปนรปแบบทสรางขนมาเพออธบายทฤษฎหรอปรากฏการณ เชน รปแบบทสรางขนจากทฤษฎการคดสรรตามธรรมชาต เพอน าไปอธบายทฤษฎการคงอยของนกเรยนในโรงเรยน เปนตน จากการศกษาประเภทของรปแบบ สรปไดวาการแบงประเภทของรปแบบจะขนอยกบวตถประสงคในการอธบายรปแบบนน ๆ 1.3 องคประกอบของรปแบบ มผใหแนวคดเกยวกบองคประกอบของรปแบบ ดงน บราวและโมเบก (Brown and Moberg, 1980:16-17) ไดสงเคราะหรปแบบขนมาจากแนวคดเชงระบบ (System Approach) กบหลกการบรหารตามสถานการณ (Contingency Approach) กลาววาองคประกอบของรปแบบประกอบดวย 1) สภาพแวดลอม (Environment) 2) เทคโนโลย (Technology) 3) โครงสราง (Structure) 4) กระบวนการจดการ (Management Process) และ 5) การตดสนใจสงการ (Decision Making) สมบรณ ศรสรรหรญ (2547 : 354-355) ไดพฒนารปแบบการพฒนาคณลกษณะภาวะผน าของคณบด ผลการศกษาพบวารปแบบมองคประกอบ 4 องคประกอบ ไดแก 1) คณลกษณะภาวะ ผน าของคณบดทตองพฒนา 2) หลกการและแนวคดก ากบรปแบบ และวตถประสงคทวไปของรปแบบ 3) กระบวนการพฒนาคณลกษณะ ภาวะผน าของคณบด ซงประกอบดวยขนตอน เนอหาการพฒนา วธการและกจกรรมการพฒนา วตถประสงค เชงพฤตกรรม และผลทตองการ และ 4)แนวทางการน ารปแบบไปใชเงอนไขความส าเรจ และตวบงช ความส าเรจของรปแบบ อมพร พงษกงสนานนท (2550 : 274-275) ไดพฒนารปแบบการจดการศกษานอกระบบในสถานศกษา ขนพนฐานเพอสงเสรมการศกษาตลอดชวต พบวารปแบบมองคประกอบ 8 องคประกอบ ไดแก 1) ปรชญาและหลกการจดการศกษา 2) หลกสตร 3) การจดการเรยนร 4) การประเมนผลการเรยนร 5) การเทยบโอนความร และประสบการณและการเทยบระดบการศกษา 6) การบรหารและการจดการศกษา 7) กลมเปาหมายและ 8) การมสวนรวมของพอแมและชมชน ปฐม นวลค า (2560) ไดพฒนารปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดแมฮองสอน ผลการศกษาพบวารปแบบประกอบดวย 3 กลวธ คอ 1) การจดการเรยนการสอนกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามหลกสตรและแผนการสอนชดกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยจงหวดแมฮองสอนโดยครพเลยงในศนยพฒนาเดกเลก เปนระยะเวลา 6 เดอนตดตอกน 2) การเฝาระวงและคดกรองพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกโดยครพเลยงเดก และเจาหนาทสาธารณสข

13

ปละ 2 ครง และ 3) การมสวนรวมของชมชนในการชวยเหลอดานเศรษฐกจและสงคม และการสงตอเดกมพฒนาการสงสยลาชาไปรบการสงเสรม และกระตนพฒนาการในสถานบรการสาธารณสข สรปไดวาการก าหนดองคประกอบของรปแบบวาจะประกอบดวยอะไร จ านวนเทาใด มโครงสราง และความสมพนธกนอยางไรขนอยกบปรากฏการณปจจยหรอตวแปรตางๆ ทก าลงศกษา ซงจะออกแบบตามแนวคด ทฤษฎงานวจย และหลกการพนฐานในการก าหนดรปแบบนนๆ เปนหลก 1.4 ลกษณะของรปแบบทด รปแบบทดควรมลกษณะ ดงน 1. รปแบบควรประกอบดวยความสมพนธเชงโครงสราง ระหวางตวแปรมาก กวาความสมพนธเชงเสนตรงธรรมดา อยางไรกตามความสมพนธเชงเสนตรงกมประโยชนในชวงของการพฒนารปแบบ 2. รปแบบควรน าไปสการท านายผลทตามมา ซงสามารถตรวจสอบไดดวยขอมลเชงประจกษโดยเมอทดสอบรปแบบแลวถาปรากฏวาไมสอดคลองกบขอมลเชงประจกษรปแบบนนตองถกยกเลก 3. รปแบบควรอธบายโครงสรางความสมพนธเชงเหตผลของเรองทศกษาไดอยางชดเจน 4. รปแบบควรเปนเครองมอในการสรางความคดรวบยอด (Concept) ใหมและการสรางความสมพนธของตวแปรใหมซงจะเปนการเพมองคความร (Body of Knowledge) ในเรองทก าลงศกษา 5. รปแบบในเรองใดจะเปนเชนไรขนอยกบกรอบของทฤษฎในเรองนน ๆ 1.5 การพฒนารปแบบ ไดมผกลาวถงขนตอนการพฒนารปแบบ ดงน บญสง หาญพานช (2546 : 112 - 118) ไดท าการวจยเรอง “การพฒนารปแบบการบรหารจดการความรในสถาบนอดมศกษาไทย” โดยด าเนนการวจย 3 ขนตอน ไดแก1) การศกษาวเคราะหและสงเคราะหแนวความคดเกยวกบธรรมชาต ความร องคความร และการบรหารจดการศกษาของไทยปจจยทมอทธพลตอการบรหารจดการความร กระบวนการจดการความร โครงสรางพนฐานของการบรหารจดการความรโดยศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของการสมภาษณอธการบด และการสอบถามผบรหารระดบ ผอ านวยการขนไป 2) การจดท ารางรปแบบการบรหารการจดการความร ในสถาบนอดมศกษาไทย โดยน าผลสรปจากการวเคราะหสาระจากการสมภาษณอธการบด และจากการวเคราะหแบบสอบถามน ามาสรป เปนขอคนพบเพอใชเปนฐานในการสรางรางรปแบบการบรหารจดการความรในสถาบนอดมศกษาไทยและ 3) การตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบการบรหารจดการความร ในสถาบนอดมศกษาไทยโดยผทรงคณวฒ หลงจากนน จงปรบปรงแก ไขรปแบบการบรหารจดการความรตามค าแนะน าของ ผทรงคณวฒ บญชม ศรสะอาด (22 กนยายน 2560) ไดกลาวถงกระบวนการวจยการพฒนารปแบบ โดยไดแบงออก เปน 2 ขนตอน ไดแก 1) การสรางหรอพฒนารปแบบ และ 2) การทดสอบความเทยงตรงของรปแบบ

14

วาโร เพงสวสด (2553) ไดสรปขนตอนการพฒนารปแบบไววา การพฒนารปแบบแบงออกเปน 2 ขนตอน ไดแก 1) การสรางหรอพฒนารปแบบ และ 2) การตรวจสอบความเทยงตรงของ รปแบบ ซงแตละขนตอนมรายละเอยดดงน ขนตอนท 1 การสราง หรอพฒนารปแบบ ในขนตอนนผวจยจะสรางหรอพฒนารปแบบขนมากอน เปนรปแบบตามสมมตฐาน (Hypothesis Model) โดยศกษาแนวคด ทฤษฎและผลการวจยทเกยวของ นอกจากน ผวจยอาจจะศกษารายกรณหนวยงานทด าเนนการในเรองนนๆ ไดเปนอยางด ซงผลการศกษาจะน ามาใชก าหนดองคประกอบหรอตวแปรตางๆ ภายในรปแบบ รวมทงลกษณะความสมพนธระหวางองคประกอบหรอตวแปรเหลานน หรอล าดบกอนหลงของแตละองคประกอบในรปแบบ ดงนน การพฒนารปแบบในขนตอนนจะตอง อาศยหลกการของเหตผลเปนรากฐานส าคญ ซงโดยทวไปการศกษาในขนตอนนจะมขนตอนยอย ๆ ดงน 1.1 การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอน าสารสนเทศทไดมาวเคราะหและสงเคราะห เปนรางกรอบความคดการวจย 1.2 การศกษาจากบรบทจรงในขนตอนนอาจจะด าเนนการไดหลายวธดงน 1.2.1 การศกษาสภาพและปญหาการด าเนนการในปจจบนของหนวยงาน โดยศกษาความคดเหนจากบคคลทเกยวของ (Stakeholder) ซงวธศกษาอาจจะใชวธการสมภาษณ การสอบถาม การส ารวจการ สนทนากลม เปนตน 1.2.2 การศกษารายกรณ (Case Study) หรอพหกรณหนวยงานทประสบผลส าเรจ หรอมแนวปฏบตทดในเรองทศกษา เพอน ามาเปนสารสนเทศทส าคญในการพฒนารปแบบ 1.2.3 การศกษาขอมลจากผเชยวชาญหรอผทรงคณวฒวธศกษาอาจจะใชวธการสมภาษณการสนทนากลม (Focus Group Discussion) เปนตน 1.3 การจดท ารปแบบ ในขนตอนนผวจยจะใชสารสนเทศทไดในขอ 1.1 และ1.2 มาวเคราะหและ สงเคราะหเพอก าหนดเปนกรอบความคดการวจยเพอน ามาจดท ารปแบบ อยางไรกตามในงานวจยบางเรองนอกจากจะศกษาตามขนตอนทกล าวมาแลว ผวจยยง อาจจะศกษาเพมเตมโดยใชกระบวนการวจยแบบเดลฟาย (Delphi Technique) หรอการสนทนากลม (Focus Group Discussion) ในการพฒนารปแบบกได ขนตอนท 2 การทดสอบความเทยงตรงของรปแบบ ภายหลงทไดพฒนารปแบบในขนตอนแรกแลว จ าเปนทจะตองทดสอบความเทยงตรงของรปแบบดงกลาว เพราะรปแบบทพฒนาขนถงแมจะพฒนาโดยมรากฐานจากทฤษฎแนวความคดรปแบบของบคคลอน และผลการวจยทผ านมา แตกเปนเพยงรปแบบตามสมมตฐาน ซงจ าเปนทจะตองตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบวามความเหมาะสมหรอไม เปนรปแบบทมประสทธภาพตามทมงหวงหรอไม การเกบรวบรวมขอมลในสถานการณจรงหรอทดลองใชรปแบบใน สถานการณจรงจะชวยใหทราบอทธพลหรอความส าคญขององคประกอบยอยหรอตวแปรตางๆ ในรปแบบ ผวจยอาจจะปรบปรงรปแบบใหม โดยการตดองคประกอบหรอตวแปรทพบวาไมมอทธพลหรอมความส าคญนอย

15

ออกจากรปแบบ ซงจะท าใหไดรปแบบทมความเหมาะสมยงขน การทดสอบรปแบบอาจกระท าไดใน 4 ลกษณะ ดงน 2.1 การทดสอบรปแบบดวยการประเมนตามมาตรฐานทก าหนด การประเมนทพฒนาโดย The Joint Committee on Standards of Educational Evaluation ภายใตการด าเนนงานของ Stufflebeam และคณะได น าเสนอหลกการประเมนเพอเปนบรรทดฐานของกจกรรมการตรวจสอบรปแบบ ประกอบดวยมาตรฐาน 4 ดาน (สวมล วองวานช, 2549: 54–56 อางในวาโร เพงสวสด, 2553) ดงน 2.1.1 มาตรฐานความเปนไปได (Feasibility Standards) เปนการประเมนความเปนไปไดในการน าไปปฏบตจรง 2.1.2 มาตรฐานดานความเปนประโยชน (Utility Standards) เปนการประเมนการสนองตอบตอความตองการของผใชรปแบบ 2.1.3 มาตรฐานดานความเหมาะสม (Propriety Standards) เปนการประเมนความเหมาะสมทงในดานกฎหมายและศลธรรมจรรยา 2.1.4 มาตรฐานดานความถกตองครอบคลม (Accuracy Standards) เปนการประเมนความนาเชอถอและไดสาระครอบคลมครบถวนตามความตองการอยางแทจรง 2.2 การทดสอบรปแบบดวยการประเมนโดยผทรงคณวฒ การทดสอบรปแบบในบางเรองไมสามารถกระท าไดโดยขอมลเชงประจกษดวยการประเมนคาพารามเตอรของรปแบบ หรอการด าเนนการทดสอบรปแบบดวยวธการทางสถต แตงานวจยบางเรองนนตองการความละเอยดออนมากกวาการไดตวเลข แลวสรป ซงไอสเนอร (Eisner, 1976: 192-193 อางในวาโร เพงสวสด, 2553) ไดเสนอแนวคดของการทดสอบหรอประเมนรปแบบโดยใช ผทรงคณวฒโดยมแนวคด ดงน 2.2.1 การประเมนโดยผทรงคณวฒจะเนนการวเคราะหและวจารณอยางลกซงเฉพาะในประเดนทถกพจารณา ซงไมจ าเปนตองเกยวโยงกบวตถประสงคหรอผทมสวนเกยวของกบการตดสนใจเสมอไป แตอาจจะผสมผสานกบปจจยตางๆ ในการพจารณาเขาดวยกนตามวจารณญาณของผทรงคณวฒเพอใหได ขอสรปเกยวกบขอมลคณภาพ ประสทธภาพและความเหมาะสมของสงทจะท าการประเมน 2.2.2 รปแบบการประเมนทเปนความช านาญเฉพาะทาง (Specialization) ในเรองทจะประเมนโดยพฒนามาจากแบบการวจารณงานศลปะ (Art Criticism) ทมความละเอยดออนลกซง และ ตองอาศยผ เชยวชาญระดบสงมาเปนผวนจฉย เนองจากเปนการวดคณคาทไมอาจประเมนดวยเครองวดใดๆ และตองใชความรความสามารถของผประเมนอยางแทจรง แนวคดนไดน ามาประยกตใชในทางการศกษาระดบสงมากขน ทงนเพราะเปนองคความรเฉพาะสาขาผ ทศกษาเรองนนจรงๆ จงจะทราบและเขาใจอยาง ลกซง ดงนนในวงการศกษาจงนยมน ารปแบบนมาใชในเรองทตองการความลกซงและความเชยวชาญเฉพาะ

16

2.2.3 รปแบบทใชตวบคคลคอผทรงคณวฒเปนเครองมอในการประเมนโดยใหความเชอถอวาผทรงคณวฒนนเทยงธรรม และมดลพนจทดทงนมาตรฐานและเกณฑพจารณาตางๆ นน จะเกดขนจากประสบการณและความช านาญของผทรงคณวฒนนเอง 2.2.4 รปแบบทยอมใหมความยดหยนในกระบวนการท างานของผทรงคณวฒตามอธยาศยและความถนดของแตละคน นบตงแตการก าหนดประเดนส าคญทจะน ามาพจารณาการบงช ขอมลทตองการ การเกบรวบรวมขอมล การประมวลผล การวนจฉยขอมล ตลอดจนวธการน าเสนอ 2.3 การทดสอบรปแบบโดยการส ารวจความคดเหนของบคลากรทเกยวของ มกจะใชกบการพฒนารปแบบโดยใชเทคนคเดลฟาย เมอผวจยไดพฒนารปแบบโดยใชเทคนคเดลฟายเสรจสนเรยบรอยแลว ผวจยจะน ารปแบบทพฒนาขนในรอบสดทายมาจดท าเปนแบบสอบถามทมลกษณะเปนแบบประมาณคา (Rating Scale) เพอน าไปส ารวจความคดเหนของบคคลทเกยวของเกยวกบความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบ 2.4 การทดสอบรปแบบโดยการทดลองใชรปแบบ การทดสอบรปแบบโดยการทดลองใชรปแบบนผวจยจะน ารปแบบทพฒนาขนไปทดลองใชจรงกบกลมเปาหมาย มการด าเนนการตามกจกรรมอยางครบถวนผวจยจะน าขอคนพบทไดจากการประเมนไปปรบปรงรปแบบตอไป

17

กระบวนการพฒนารปแบบสามารถแสดงเปนแผนภมได ดงน ขนตอน กจกรรม ผลทได

1. ขนการพฒนา รปแบบ

2. ขนตรวจสอบ ความเทยงตรง ของรปแบบ แผนภมท 1 ขนตอนการวจยการพฒนารปแบบ กรณท 1 รางรปแบบจากการวเคราะหเอกสารและการศกษา จากสภาพจรง

การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบเนอหาและรปแบบของเรองทศกษา

(ราง) กรอบความคดการวจย

การศกษาจากสภาพจรง ไดแก 1) การศกษาสภาพและปญหาการด าเนนงานของหนวยงานหรอ 2) การศกษาความคดเหนของผ เ ชยวชาญ โดยการ สมภาษณการสนทนากลมเปนตน หรอ 3) การศกษารายกรณ (Case Study) ของหนวยงานทด าเนนการไดดในเรองทศกษา

กรอบความคดการวจย

การพฒนารปแบบโดยการวเคราะหและสงเคราะหขอมล ทไดจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และจากการศกษาจากสภาพจรง

(ราง) รปแบบ (หรอเรยกวา รปแบบตามสมมตฐาน)

ทดสอบความเหมาะสม และความเปนไปไดของรปแบบ ซงสามารถกระท าได ดงน 1) การศกษาความคดเหนของผทเกยวของ ซงอาจ กระท าไดโดยการสมภาษณ การสนทนากลม การสอบถาม เปนตน 2) การศกษาความคดเหนของผเชยวชาญ ซงอาจจะใชวธการสมภาษณ การสนทนากลม เปนตน

3) การน ารปแบบไปทดลองใชจรง

ไดขอเสนอแนะ ค าแนะน า

ในการปรบปรงแกไข

ปรบปรงและน าเสนอรปแบบ รปแบบทเหมาะสม

18

ขนตอน กจกรรม ผลทได

1. ขนการพฒนา รปแบบ

2. ขนตรวจสอบ ความเทยงตรง ของรปแบบ

แผนภมท 2 ขนตอนการวจยการพฒนารปแบบ กรณท 2 รางรปแบบโดยใชเทคนคเดลฟาย

การศกษาเอกสาร และงานวจยทเกยวของกบเนอหาและรปแบบของเรองทศกษา

(ราง) กรอบความคดการวจย

การศกษาจากสภาพจรง ไดแก 1) การศกษาสภาพและปญหาการด าเนนงานของหนวยงาน หรอ 2 การศกษาความคดเหนของผ เ ชยวชาญ โดยการสมภาษณ การสนทนากลม เปนตน หรอ 3) การศกษารายกรณ (Case Study) ของหนวยงานทด าเนนการในเรองทศกษา

กรอบความคดการวจย

พฒนารปแบบ... (ตามประเดนทศกษา) ... โดยใชเทคนคเดลฟาย (3 รอบ)

(ราง) รปแบบ (หรอเรยกวารปแบบตามสมมตฐาน)

ปรบปรงและน าเสนอรปแบบ รปแบบทเหมาะสม

รอบท 1 สงแบบสอบถามชนดเลอกตอบเหนดวย-ไมเหนดวย พรอมค าถามปลายเปดในตอนทายของแตละตอนเพอใหผเชยวชาญแสดงความคดเหนอยางอสระ

รอบท 2 สรางแบบสอบถามชนดมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ สงใหผเชยวชาญตอบ จากนนน ามาวเคราะหหาคา Md (Mean Deviation หรอสวนเบยงเบนเฉลย) และ IQR (Interquatile Range หรอ พสยระหวางควอรไทล)

รอบท 3 สงแบบสอบถามใหผเชยวชาญตอบ ซงในรอบนจะแสดงคา Md และ IQR เปนรายขอทงของกลมและค าตอบแตละคน เพอใหผเชยวชาญพจารณาค าตอบ นาเสนอรปแบบ/ตวบงช โดยน าค าตอบรอบท 3 มาวเคราะหหาคา Md และ IQR เปนรายขอ โดยคดเลอกขอทมความเหมาะสมและสอดคลองกนสง (Md ≥3.50, IQR ≤ 1.50 หรอคาเฉลย ≥ 3.50)

วเคราะหความเหมาะสมตามความคดเหนของผทเกยวของ (ซงเปนบคคลไดรบผลกระทบจากการน ารปแบบ/ตวบงชไปใช) โดยน าแบบสอบถามชนดมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (ทสรางจากขอความทผานการคดเลอกในการท าเดลฟายรอบท 3) ไปใหผเกยวของตอบแลวน าเสนอรปแบบ/ตวบงชทมความเหมาะสม (เลอกขอท Md ≥ 3.50, IQR ≤1.50 หรอ คาเฉลย ≥ 3.50)

19

จากการศกษารปแบบและการพฒนารปแบบสรปไดวา รปแบบ หมายถง โครงสราง หรอแบบจ าลองสงตางๆ หรอกรอบความคดทางดานหลกการ วธการด าเนนงาน และเกณฑตางๆ ของระบบ ทงทเปนรปธรรม และนามธรรม ตงแตรปแบบงายๆ ไปจนถงสลบซบซอน ทสามารถยดถอเปนแนวทางในการด าเนนงานเพอใหบรรลตามวตถประสงค การก าหนดองคประกอบของรปแบบวาจะประกอบดวยอะไรจ านวนเทาใดมโครงสรางและความสมพนธกนอยางไร ขนอยกบปรากฏการณ ปจจยหรอตวแปรตางๆ ทก าลงศกษา ซงจะออกแบบตามแนวคด ทฤษฎ งานวจย และหลกการพนฐานในการก าหนดรปแบบนนๆ เปนหลก สวนกระบวนการวจยเพอการพฒนารปแบบ สามารถสรปไดเปน 2 ขนตอน ไดแก 1) การสรางหรอพฒนารปแบบ และ 2) การตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบ

2. แนวคดการบรณาการ ค าวา บรณาการ ส านกราชบณฑตยสถาน (19 กนยายน 2560) ไดใหความหมายวาม 2 ความหมาย ความหมายท 1 คอ ท าใหเปนเนอเดยวกนโดยรวมหรอผสมผสานสวนตางๆ เขาดวยกน เชน การสอนภาษาแบบบรณาการ หมายถง การรวมทกษะการพด ฟง อาน เขยน ไวในวชาเดยวกน หลกสตรแบบบรณาการส าหรบภกษสามเณร เปนหลกสตรทรวมหลกสตรธรรมศกษา บาลศกษา และสามญศกษา ใหเปนหลกสตรเดยว ความหมายท 2 ของค าวา บรณาการ หมายถง เชอมหรอประสานกบสงอนหรอหนวยงานอน เชน โรงเรยนหลายแหงบรณาการภมปญญาทองถนเขากบศาสตรสมยใหม เพอใหเกดการพฒนาองคความรทมรากฐานจากความเปนไทยและน าไปสการพฒนาประเทศทยงยน อนง การบรณาการใหผลทมากกวา การน าผลลพธทเกดจากการด าเนนการโดยองคประกอบและภาคสวนตางๆ (ในกรณทไมบรณาการ) มารวมกน และมากกวาการด าเนนการในลกษณะเพยงเพอใหมความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน (Alignment) การน าค า “บรณาการ” (จรวลย ภกดวฒ, 19 กนยายน 2560) ไปใชนนมหลากหลายลกษณะ ซงกแลวแตการตความใหเหมาะสมกบการใชงาน แตโดยรวมแลวมจดรวมกนคอ “การบรณาการ” เปนการผสมผสานทรพยากรทมอย น ามาบรหารจดการรวมกนเพอใหเกดการพฒนา หรอ ท าใหดขน นนหมายความวา การบรณาการนน ไมมสตรส าเรจรปตายตว แตผลทไดรบออกมาตองดกวาเดม ถาผสมผสานทรพยากรแลวแยกวาเดมกถอวาไมเกดการบรณาการ ในวชาดานบรหารจดการนบไดวาเปนสาขาวชาของการสรางศพทบญญตทหลากหลายแขนงหนง และมกใชเปนภาษาพดโดยทวไป อาจเปนเพราะผทอยในแวดวงนกบรหารเปนบคคลสาธารณะทตองมการออกสสงคม ค าพดทน ามาใชเลยมกเปนทสนใจ และกลายเปนประเดนสาธารณะ ดงนน การเปนผบรหารในลกษณะทพงประสงคของ CEO (Chief Executive Officer) หรอผบรหารแบบบรณาการ คอจะตองสามารถผสมผสานทรพยากรภายใตการบรหารงานของตนไดเปนอยางด อาททรพยากรบคคล (Human Resources) ทรพยากรทเปนทน (Capital) เวลา (Time) เพอน าพาองคกรใหประสบความส าเรจตามความมงหวง (Purpose) และเกดการพฒนาในทศทางทดขน

20

การวางแผน/การจดท าแผนแบบบรณาการ ในการจดท าแผนแบบบรณาการ เปนการน าแผนงานตางๆ ทมความสมพนธกนมาเชอมโยงกน ซงสามารถท าไดโดยการสรางหวขอเรอง การด าเนนงานทมความสอดคลองกนของแผนเขาดวยกน ผจดท าตองค านงสงตอไปน 1. การเลอกหวเรอง จากประเดนตางๆ เชน ประเดนแนวคด ประเดนของเนอหา ประเดนการด าเนนงาน เมอไดแลวน าจดประสงคของแตประเดนทตองการใหเกด เขามาสรางเปนกจกรรมการด าเนนงานแบบบรณาการ 2. การน าจดประสงคของแผนงานตางๆ ทสมพนธกนมาสรางเปนกลยทธและน ามาจดกจกรรมการด าเนนงานแบบบรณาการ การบรณาการเพอการพฒนา อาจแบงออกไดเปน 2 ลกษณะทสงผลตอกน (ส านกงานบรหารยทธศาสตรสขภาพดวถชวตไทย, 2561) ดงน 1. การบรณาการเชงบรหารจดการ (Managerial Integration) หมายถง การบรหารจดการทท าใหชองวาง และความซ าซอนของการใชทรพยากร ทมาจากภาคสวนขององคประกอบตางๆ หมดไป มความเปนหนงเดยว ท าใหทรพยากรทมอยถกน าไปใชประโยชนเพอการบรรลเปาหมายผานการบรณาการเชงปฏบตการ (Operational Integration) ในลกษณะทท าใหการด าเนนการทมการเชอมโยงในทางปฏบต เปนการด าเนนการทสงเสรมซงกนและกน และสามารถด าเนนการไดอยางเตมศกยภาพ 2. การบรณาการเชงปฏบตการ (Operational Integration) หมายถง การด าเนนการทมการเชอมโยงเปนทม/ภาคเครอขายทงแนวราบ/แนวดง (Matrix Team/Links/Networks) โดยไมมชองวาง ไมมความซ าซอน ตลอดจนมการเชอมและยดโยงกบประชาชนอยางเปนระบบ ทงในระดบ รายบคคลครอบครว ชมชน สงผลใหเกดการบรณาการระหวางการดแลและใหบรการทางสขภาพ การดแลและใหบรการทางสงคม การลดภาวะคกคามและความเสยงทางสขภาพและสขภาวะ ตลอดจนกจกรรมสรางและสงเสรมสขภาพและสขภาวะตางๆ และโดยเฉพาะอยางยง การใหการดแลและใหบรการร วมกนเปนทมและเปนภาคเครอขายของวชาชพตางๆ เปนการใหการดแลและใหบรการรวมกบจตอาสา อาสาสมครสาธารณสข สมาชกในชมชน และสมาชกในครอบครว บนพนฐานของการใหความส าคญกบคณคาและศกยภาพของรายบคคลในบรบทของครอบครว คณคาและศกยภาพของครอบครวในบรบทของชมชน ประโยชนของการบรณาการ 1. เปนการน าแนวคดหรอการด าเนนงานแขนงตางๆ เชอมโยงกนภายใตแผนงานเดยวกน 2. ชวยใหเกดการรวมทรพยากร ในการด าเนนงาน เชน บคลากร งบประมาณ กอใหเกดการด าเนนงานทมประสทธภาพ 3. ชวยใหไดรบความร ความเขาใจ ในลกษณะองครวม 4. เปนแนวทางทชวยใหไดท างานรวมกน หรอประสานงานรวมกนอยางมความสข 5. สงเสรม สนบสนนใหไดคดวธการหรอน าเทคนคใหมๆ มาใช

21

3. พฒนาการเดกปฐมวย 3.1 ความหมายของพฒนาการ ค าวา พฒนาการ เปนศพททมการใชแพรหลายมาก ทงดานการศกษา การบรหารวทยาศาสตร และสขภาพ การนยามค าจงคอนขางมลกษณะสากลทมความหมายในทางบวก แมวาจะมรายละเอยดทแตกตางกนบาง มผใหความหมายของพฒนาการ (Development) ในลกษณะตางๆ ดงน คารเตอร วกด (Good, Cartor V. 1997) ใหความหมายของพฒนาการวา หมายถง การเปลยนแปลงทางโครงสรางการท างาน การจดระเบยบสวนตางๆของรางกาย ซงท าใหมการเพมพนทางดานขนาดความแตกตาง ความสลบซบซอน การผสมกลมกลน ขดความสามารถ ประสทธภาพหรอกอใหเกดความเพมพนศกยภาพสงสด ทงนรวมถงการเปลยนแปลงทมความคงทนถาวร อนเนองมาจากการเรยนรทยาวนาน ซงอาจเปนการเรยนรทมจดมงหมาย หรอเกดขนตามเหตการณ กได เครก เจ เกรซ (Craig, Grace J. 1996.) ไดอธบายความหมายของพฒนาการวา เปนการปลยนแปลงในโครงสราง ความคดหรอพฤตกรรมของบคคล ซงเกดขนจากอทธพลของชววทยาและสงแวดลอม มกมการเปลยนแปลงในทางกาวหนา และมากขน อจฉรา สขารมณ (2539) ไดอธบายความหมายของพฒนาการเชงจตวทยา หมายถง การเปลยนแปลงลกษณะของบคคลทงในโครงราง (Structure) และแบบแผน (Pattern) ของรางกาย และพฤตกรรมทแสดงออกพฒนาการของมนษยตงแตแรกเกดจนเปนผใหญจะเกดขนไปเรอยๆ เปนขนๆ และเปนแบบ ทสอดคลองกนใน 3 ดาน ไดแก พฒนาการทางดานรางกาย (Physical Development) พฒนาการทางดานสงคม (Social Development) และพฒนาการทางสตปญญา (Intelligence Development) อกความหมายหนงของพฒนาการ หมายถง การเตบโตขน (Development as Growth) เชน การเตบโตของไขทถกผสมแลวเพยงเซลลเดยวกลายเปนทารกทมขนาดโตขน ทงในดานความยาวและน าหนกและสามารถท าหนาทตางๆ ได เชน หายใจ กลน รอง ฯลฯ และอกความหมายหนงของพฒนาการ คอ การเปลยนแปลงโดยล าดบ (Development as Orderly Progression) ซงเรมตงแตในครรภทอวยวะตางๆ เจรญเตบโตมาจากเซลลเลกๆ พฒนาการดานกลามเนอใหญ เรมจากเดกยกหว ชนคอ พลกคว า-หงาย จนในทสดเดกไดวงไดคลองเปนตน พฒนาการดานอนๆ กเชนกน โดยสรป พฒนาการ เปนการเปลยนแปลงของเซลลของรางกายจากลกษณะทวไปหรองายๆ ไปสลกษณะเฉพาะทมความซบซอนมากขน เกดการเปลยนแปลงทงในขนาดและการท าหนาท และ พฒนาการกเปนการเปลยนแปลงในโครงสรางของระบบตางๆ ของรางกายอยางมทศทาง มระเบยบ แบบ แผนสบเนองกน รวมทงดานอารมณ สงคม สตปญญา เปนการเปลยนแปลงทางดานคณภาพ เกดความ เพมพนทกษะ และความสามารถใหมๆ อนเนองจากการเรยนรทมจดมงหมาย หรอเกดขนจากประสบการณของบคคล และประสบการณของเดกนน ยอมมาจากสงแวดลอมรอบๆ ตว โดยเฉพาะจาก บดา มารดา ซง

22

เปนสงแวดลอมแรกทส าคญทสดทจะสรางประสบการณใหแกเดก นบตงแตแรกเกดเพอใหเกดการเรยนรอนเปนประโยชนตอพฒนาการทดและเหมาะสมตอไป 3.2 พฒนาการดานตางๆ ของเดกวยแรกเกด - 5 ป หลกของพฒนาการตามทฤษฎพฒนาการของกเซลล (Gesell Arnold, 1995) กเซลล (Gesell) กลาวถงทฤษฎพฒนาการโดยสรปวา ความสามารถของเดกมเปนระยะและขนตอน แตละชวงอายมความหมายและมความส าคญแกชวต เพราะเปนรากฐานของบคคลเมอเปนผใหญพฤตกรรมของบคคลจะมอทธพลมาจากสภาพความพรอมทางรางกาย ไดแก กลามเนอ ตอมกระดก และประสาทตางๆ สงแวดลอมเปนเพยงสวนประกอบของการเปลยนแปลง และกเซลลไดแบงพฒนาการเดกออกเปน 4 ดาน ดงน 1) พฤตกรรมดานการเคลอนไหว (Motor Behavior) เปนความสามารถของรางกายในดานความเคลอนไหว เปนเครองชถงวฒภาวะ ซงประกอบดวย Gross Motor และ Fine Motor ซงพจารณาจากการทรงตวของศรษะ การชนคอได การนง การก าหยบสงของ ซงพฤตกรรมน เปนเครองบงชถงการเจรญเตบโตของระบบประสาทสวนกลาง 2) พฤตกรรมดานการปรบตว (Adaptive Behavior) เปนเครองบงชถงความสามารถในการประสานงาน ระหวางระบบการเคลอนไหวกบระบบความรสก (Motor Sensory Co-ordination) เชน การประสานงานระหวางตากบมอของเดกในการใชมอ (Co-ordination of Eyes and Hands is Reaching and Manipulation) 3) พฤตกรรมทางดานการสอภาษา (Language Behavior) เปนเครองบงชถงขนการเจรญของอวยวะทเกยวกบการเปลงเสยงและสมองสวนทควบคมการพด นอกจากนน พฤตกรรมทางดานการสอภาษายงบอกถงความสามารถในการแสดงออกซงความตองการของเดก โดยศกษาจากความสามารถของเดกในการแสดงออกถงความเขาใจ และ ความสามารถในการเปลงเสยงจนกวาเดกจะพดได รวมทงการเขาใจเสยง ค าพดตลอดจน ทาทาง อากปกรยา (Body Language of Gesture) ดวย ทงนเปนทเขาใจกนแลววา อวยวะรบเสยงจะตองปกต 4) พฤตกรรมทางดานนสยสวนตวและสงคม (Personal-Social Behavior) หมายถง ความสามารถในการปรบตวภายใตอทธพลของภาวะแวดลอมและสภาพแหงความเปนจรง เปนการปรบตวระหวางบคคลกบบคคล เปนการปรบตวระหวางบคคลกบกลมโดยขนอยกบวฒนธรรมประเพณของภาวะแวดลอมทเดกด ารงชวตอย และความสามารถของเดกในการเรยนรเพอทจะปรบตว ตองอาศยปจจยการเจรญเตบโตในตวเดกเอง (Intrinsic Growth Factor) คอ ขนการเจรญของสมอง และระบบการเคลอนไหว(Neuro-Motor Maturity) ซงจะท าใหเดกแตละคนมความสามารถในการปรบตวใหเขากบสงคมไดตางกน พฒนาการดานตางๆ ของเดกวย 0-5 ป (ทพวรรณ หรรษคณาชย, 2556) เดกปฐมวย อาย แรกเกด-5 ป มพฒนาการในแตละดาน ดงน

23

1) พฒนาการดานกลามเนอและการเคลอนไหว พฒนาการดานกลามเนอ หมายถง การเคลอนไหว และการทรงทา แบงเปนพฒนาการดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว การพฒนาดานกลามเนอมดเลกและการแกปญหา ซงการพฒนาดานกลามเนอมดใหญไดแก การเคลอนไหวของแขนและขา สวนการพฒนาดานกลามเนอมดเลกและการแกปญหา หมายถงการเคลอนไหวของมอและนวมอ มนษยเรมมพฒนาการดานกลามเนอตงแตอยในครรภมารดาและมการปรบเปลยนไดตลอดชวต หลกการของพฒนาการดานกลามเนอมดใหญ ของทารกประกอบดวย 1. การเคลอนไหวทควบคมไดจะปรากฏเมอ Primitive Reflex ลดลงหรอหายไป เชนเดกแตละคนจะมล าดบขนตอนของพฒนาการดานกลามเนอมดใหญเหมอนกน แตอาจมอตราเ รวชาของการเกดพฒนาการแตละดานตางกน เชนเดกทกคนตองนงไดกอนยน และยนไดกอนเดน โดยเดกบางคนสามารถเดนไดเมออาย 9 เดอน ในขณะทเดกบางคนเดนไดเมออาย 15 เดอน การพจารณาวาเดกมพฒนาการปกตหรอไม ควรมงไปทล าดบขนของกระบวนการซงน าไปสการมพฒนาการในดานนนๆ ดวย 2. ทศทางพฒนาการดานกลามเนอมดใหญทงความแขงแรงและความตงตวของกลามเนอ มทศทางจากศรษะไปเทา (Cephalo – Caudal Direction) ไดแก จากศรษะไปไหล ล าตว สะโพก และจากสวนกลางไปสวนปลายของล าตว (Proximo – Distal Direction) ไดแกจากไหลไปแขนและมอ เชนเดกจะชนคอไดกอนแลวจงคว า ลกนง ยนและเดน เดก 3–4 เดอน จะเออมหยบของโดยเคลอนไหวทหวไหล แทนทจะเคลอนไหวทมอ เมอเดกอาย 9–10 เดอน จงสามารถใชปลายนวหวแมมอและนวชหยบของได 3. ในการเคลอนไหวทควบคมไดนนตองมการลดลงของ Primitive Reflex รวมกบการเกดปฏกรยาเพอการทรงทา (Postural Reaction/Protective Response) เชน เมอ Asymmetrical Tonic Neck Reflex ลดลง จะท าใหเดกสามารถเออมมอผานแนวกลางล าตวได การลดลงของ Asymmetrical Tonic Neck Reflex และ Tonic Labyrinthine Reflex รวมกบการเกด Upper Extremity Protective Extension จะชวยใหเดกนงได ดงนนเดกทยงม Primitive Reflex อยางชดเจนเมออาย 6 เดอนไปแลว จะไมสามารถเคลอนไหวไดตามปกต 2) พฒนาการดานกลามเนอมดเลกและการแกปญหา กลามเนอมดเลกหรอกลามเนอบรเวณมอและนวมอ มพฒนาการในทศทางจากล าตวไปสสวนปลาย คอเรมจากไหล แขน ไปสมอและนวมอ โดยสรปพฒนาการดานกลามเนอมดเลกและการแกปญหาในการท ากจกรรมตางๆ วยทารก การหยบจบของทารกในชวงแรกตองยกแขนตงแตระดบไหล เมอพฒนาการกาวหนาขน ทารกจงสามารถใชเฉพาะนวช และนวหวแมมอหยบจบของชนเลกได การแบมอ (Unfisting Hands) เปนพฒนาการทส าคญทเปนจดเรมตน ของการหยบจบสงของเมอ Palmar Grasp Reflex หายไปทอาย 3–4 เดอน เดกจะเรมแบมอ เหยยดนวออก และจบสงของโดยตงใจได พรอมกนนการลดลงของ Asymmetrical Tonic Neck Reflex Tonic Labyrinthine Reflex และ Moro Reflex จะท าใหมการเคลอนไหวของมอมากขน เหนไดจากเดกอาย 3-4 เดอน จะเอามอมาอยตรงกลาง ขยบนวมอของตนเอง

24

เอามอเขาปากจบสงของได อยางไรกตามเดกทอายนอยกวา 6 เดอน Corpus Callosum ยงไมพฒนา ท าใหเดกไมสามารถเคลอนไหวแขนผานแนวกลางล าตวได จงยงไมมการเปลยนมอถอของหลงจากอาย 6 เดอน เดกสามารถเออมควาของมอเดยวไดในทกทศทาง เมออาย 9 -10 เดอน เดกควรหยบจบสงของดวยนวชและนวหวแมมอ (Pincer Grasp) ได และบงคบการจบและปลอยวตถไดด เมออาย 12 เดอน ความสามารถในการควบคมการถอและปลอยวตถในมอไดเรว จะเปนตวบงชทด ถงวฒภาวะของการจบของ 3) พฒนาการทางภาษา ภาษาเปนองคประกอบส าคญทใชในการสอสาร พฒนาการทางภาษามการพฒนามากขนเรอยๆ นบตงแตวยทารก ความสามารถในการใชภาษาสอสารเปนสงส าคญ และเปนปจจยหนงทใชท านายความสามารถทางสตปญญาในอนาคตของเดกได ภาษาแบงเปน 2 สวนหลกไดแก การรบรหรอเขาใจภาษา (Receptive Language) หมายถง ความสามารถในการเขาใจภาษาทผอนสอสารดวย และการสอสารภาษา (Expressive Language) หมายถง ความสามารถในการใชภาษาเพอการสอสารกบผอน พฒนาการทางภาษาในวยทารก เดกสามารถเรยนรผานการมปฏสมพนธกบผเลยงดและสงแวดลอม โดยการมอง ฟง และรบสมผส เดกชอบฟงเสยงมารดา หรอผเลยงดหลกมากกวาคนแปลกหนา เดกเรมสงเสยงสอสารไดตงแตอาย 2-3 เดอน ซงเปนการสงเสยงในล าคอหรอเรยกวา (Cooing) และพฒนาตอโดยการสงเสยงโตตอบเมอมผพดดวย ซงนบเปนจดเรมตนของการสอสารโตตอบกบผอน เมอเดกอาย 6 เดอน จะสงเสยงโดยใชอวยวะในปากเพอท าใหเกดเสยงพยญชนะ (Babbling) มากขน เมอเดกอาย 9-12 เดอน จะสงเสยงหลายเสยงทงเสยงสงต าและยาวมากขน ซงฟงดคลายจะเปนประโยคแตไมมความหมาย ซงเรยกวา jargon และหลงจากม Jargon ประมาณ 4-5 เดอน เดกจะเรมพดเปนค าเดยวทมความหมายค าแรกได ในดานความเขาใจภาษาเดกอาย 6 เดอน จะรจกชอของตวเองและตอบสนองโดยการหยดฟง มองหาทมาของเสยงเรยก เดกอาย 9 เดอน จะมความเขาใจภาษาเพมมากขน โดยเดกสามารถเชอมโยงค าพดกบทาทาง เชน โบกมอบายบาย เมอไดยนค าวา “บายบาย” เมออาย 1 ป เดกสามารถเขาใจความหมายของค า เชน ชไปทลกบอลไดเมอพดค าวา “บอล” เปนตน การช (Pointing) ไปยงวตถทเดกสนใจเปนการสอสารอยางหนง ทมความส าคญและจะเรมพบไดในเดกอาย 9-12 เดอน การชเปนภาษากายอยางหนงทพบไดกอนการพด เรยกชอสงของ (Naming) พฒนาการของการชจะซบซอนมากขน โดยเมอเดกอาย 12-14 เดอนจะชไปยงสงทตนเองสนใจเพอบอกความตองการ และดงความสนใจของผเลยงดไปยงสงนน ดวยการมองหนาผเลยงดรวมกบการช ซงเรยกการชลกษณะนวา (Protoimerative Pointing) เมอเดกอาย 14-16 เดอน เดกจะชไปยงสงทตนเองสนใจ และชชวนใหผเลยงดสนใจตาม ดวยการมองสลบไปมาระหวางผเลยงดและสงทสนใจ ซงเรยกวา Protodeclarative Pointing พฒนาการทางภาษาในเดกวย 1-2 ป เดกอาย 12 เดอนจะเรมพดค าเดยวทมความหมาย ค าแรกนอกเหนอจากการเรยกพอและแมได จ านวนค าศพทจะพฒนาอยางคอยเปนคอยไปในชวงแรกคอประมาณ 5 -10 ค าตอเดอน

25

ตอมาในชวงอาย 18-24 เดอน ค าทมความหมายจะเพมจ านวนอยางรวดเรว ซงจะพบหลงจากทเดกมการพฒนาค าทมความหมายอยางนอย 35-50 ค า จงจะเพมจ านวนค าประมาณ 4-5 ค าตอวน เมอเดกอาย 24 เดอนเดกจะพดค าทมความหมายได 100-200 ค า และเรมพดค าทม 2 พยางคได ในดานความเขาใจภาษาในชวงอาย 12-18 เดอน เดกสามารถเขาใจค าสงงายๆ ในชวตประจ าวนเชน หยบขวดนม ใสรองเทา ชวงอาย 18-24 เดอนเดกจะชบอกอวยวะในรางกายไดหลายสวน เมอเดกอาย 24 เดอน จะสามารถเขาใจค าสงสองขนตอนได เชนหยบผามาเชดน าทหกใหแม ไปเอาบอลมาใหพอ พฒนาการทางภาษาในเดกวยกอนเรยน วยนพฒนาการทางภาษามความซบซอนมากขน เดกจะมความเขาใจทางภาษาทผใหญพดสวนใหญไดเมออายประมาณ 3 ป เดกจะเรมรจกส เขาใจประโยคค าถาม อะไร ทไหน เดกรจกค านามเปนสวนใหญ วยนเดกจะเรมพดและเขาใจค ากรยา ค าคณศพท จ านวนเปรยบเทยบเชน ขนาด เปนตน เมออาย 3 ป เดกสามารถพดใหผอนทไมคนเคยกบเดกเขาใจไดประมาณรอยละ 75 การสอสารในวยนอาจยงไมคลอง (Fluent) เทาใดนก พบการพดซ าค าไดบอยเชน “หนจะเอา เอา เอาของเลน” การพดซ าค าจะคอยๆ หายไปเมอเดกอายประมาณ 4-5 ป เมอเดกอาย 3-4 ป ความสามารถในการใชภาษาเพอการสอสารในสงคม (Pragmatic Language) จะเรมพฒนามากขน เดกจะสามารถเลาเรองราวทเกดขนหรอทเคยไดยนมาใหผอนฟง โดยเรมจากเรองสนๆ และยาวขนเรอยๆ เปนล าดบขนตอนตอเนองใหผอนเขาใจเกอบทงหมดทอายประมาณ 4 ป และสามารถพดสอสารกบผอนทงเรองทคนเคยและไมคนเคยไดหลายเรอง 4) พฒนาการดานอารมณและสงคม ปฏสมพนธทเกดขนอยางแรกในทารกคอการเกดสายสมพนธระหวางผเลยงดและทารก (Bonding) เปนความรสกผกพนทผเลยงดมตอทารก ตอมาทารกจะมพฒนาการดานสงคมโดยเรมจากการยมใหเมอมคนพดคยดวยหรอยมให จากนนทารกจะยมใหผเลยงดเพยง เมอเหนผเลยงดยมใหเทานน เมออาย 4 เดอนทารกจะสงเสยงโตตอบกลบไปมากบผอนได เมออาย 5 เดอน จะจ าผเลยงดไดจากการมองเหนและเกดความผกพนกบผเลยง (Attachment) ความผกพนททารกมตอผเลยงดเมออาย 6 เดอน ทารกจะสามารถแยกคนคนเคยและคนแปลกหนาได ซงเดกวยนจะม Stranger Anxiety และในชวงปลายขวบปแรก การมความสนใจรวมกบผอน (Joint Attention) เปนทกษะทางสงคมทส าคญทควรเกดขนในชวงวยน พฒนาการทางดานอารมณจะเกดควบคไปกบพฒนาการดานสงคม ตงแตแรกเกดทารกสามารถแสดงอารมณได 3 ชนดคอ โกรธ กลว และดใจ ไมวาจะเปนทารกทมสตปญญาปกตหรอไม ซงหลงจากนนสตปญญาจะมบทบาทตอพฒนาการดานอารมณของเดกตอไปเมออาย 15 เดอน ทารกเรมแสดงความเหนอกเหนใจผอนและเรมปดบงอารมณทแทจรงตามมารยาททางสงคมไดเมออายประมาณ 2 ป การเลนเปนสงส าคญตอพฒนาการดานอารมณและสงคมของเดก ทารกเรมเลนโดยการควา เขยา เคาะ หรอเอาของเลนเขาปาก (Sensory-Motor Play) เมออายประมาณ 4 เดอน และเรมเลนตามหนาทใชงานของ ของเลน (Functional Play) เชน เอารถมาไถแลนไปมาโดยไมน ามาเคาะเมออาย 13 เดอน เมออาย 16 -18 เดอนเดกจะเรมมการเลนสมมตอยางงาย โดยการใชของเลนทจ าลองจากของใชจรง เชนปอนขาวตกตาดวยชอนของเลน เมออาย 18 -20

26

เดอน จะเรมเลนสมมตไดอยางซบซอนมากขน โดยใชวตถทไมเหมอนของจรงมาสมมตแทนของตางๆ เชน บลอกไมเปนเครองบน เมอเดกอาย 2 ป จะสามารถนงเลนขางๆ เพอนได (Parallel Play) โดยตางคนตางเลน ซงเดกกลมอาการออทสตกมกไมสามารถเลนสมมตไดกอนอาย 2 ป เดกอาย 3 ปจะเลนรวมกนในสถานการณเดยวกน (Associative Play) แตไมไดเปนการเลนทรวมมอกนท าสงใดสงหนง (Cooperative Play) อยางแทจรง เชน เดกอาย 3 ปอาจเลนท าอาหารดวยกนโดยมการแบงปนอปกรณการเลน เชน ชอนสอม จาน ชาม แตตางคนตางกท าอาหารทตนเองตองการ โดยไมมความเกยวของกนในขณะทเดกอาย 4 ป ทสามารถเลนแบบรวมมอกนไดแลว จะสามารถเลนท าอาหารโดยชวยกนท าอาหารชนดใดชนดหนงโดยแบงหนาทกนท า เดกวย 3 ปเลนสมมตได แตยงแยกเรองจรงกบจนตนาการไมได จงยงมความกลวสงสมมตอย เมออาย 4 ป เดกจะแยกเรองจรงกบจนตนาการไดมากขน จงท าใหการเลนสมมตมความซบซอนมากขน และเรมมการหยอกเพอนระหวางการเลนดวย เมออาย 5 ป เดกจะเรยนรทกษะทางสงคมแบบผใหญมากขน เชนรจกขอโทษเมอกระท าผด เดกวยนสามารถรเพศของตนเองรวมทงแยกความแตกตางของบทบาทและลกษณะของเพศหญง และเพศชาย โดยมความสอดคลองกบวฒนธรรมทองถนได เชน เพศหญง มความออนโยน นมนวล สภาพ เพศชาย มความเขมแขง กลาหาญ ชอบสงทาทาย เดกจะเรมเขาใจวาเพศเปนสงทตดตวถาวร ซงไมมการเปลยนแปลงตามรปแบบการแตงกาย เชนเมอเปลยนจากการสวมกางเกงเปนกระโปรงกไมไดท าใหเพศเปลยนแปลงได ความรดานพฒนาการเดกเปนพนฐานทส าคญยงในการดแลเดก การศกษาพฒนาการในเดกทปกตยอมเปนประโยชน เพอวาเมอพบพฒนาการทเบยงเบนจากปกต กสามารถจะตรวจพบไดอยางรวดเรวและใหความชวยเหลอเดกได 3.3 การวดพฒนาการเดก นกพฒนาเดก (นตยา คชภกด, 2540) ไดศกษาคนควาวธวดพฒนาการเดกวยตางๆ เพอเปนประโยชนในการตดตามเฝาระวง แกไขปญหา ตลอดจนใชเปนแนวทางในการสงเสรมพฒนาการเดก แบบวดพฒนาการอาจแบงออกเปน 2 กลมใหญ ดงน 1. แบบคดกรองพฒนาการ ซงเปนแบบวดอยางงายๆ ทใชในคลนกทวไป หรอใชประเมนเดกจ านวนมากไมใชการวนจฉยแตคดกรองเพอการสงตอและวนจฉยผทปฏบตงานเกยวกบเดกทวไปสามารถน าไปใชได 2. แบบวดเพอการวนจฉยโรคหรอปญหาเดกเปนรายๆ ไป เปนแบบวดทมความละเอยดสง และจ าเปนตองด าเนนการโดยผทมความเชยวชาญ 3.4 การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย การสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย กระทรวงสาธารณสข โดยกรมอนามย และกรมสขภาพจต ไดก าหนดแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย บรรจเปนคมอด าเนนการ และเปนค าแนะน าในสมดบนทกสขภาพแมและเดก ดงน

27

3.4.1 การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ตามคมอเฝาระวงและ สงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM)

โดยท าการตรวจประเมนและสงเสรมพฒนาการ 5 ดาน จ านวน 116 ขอ คอ ดานท 1 การพฒนาดานการเคลอนไหว (Gross motor: GM) ดานท 2 การพฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา (Fine Motor: FM) ดานท 3 การพฒนาการดานการเขาใจภาษา (Receptive Language: RL) ดานท 4 การพฒนาการดานการใชภาษา (Expressive Language: EL) ดานท 5 พฒนาการดานการชวยเหลอตนเองและสงคม (Personal and Social: PS) คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย หรอคมอ DSPM (สมย ศรทองถาวร, 2561) แบงเปน 2 สวน โดยมรายละเอยด ดงน สวนท 1 การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Surveillance) ม ทงหมด 15 ชวงอาย มจ านวนขอประเมน 78 ขอโดยสวนใหญมขอประเมน 5 ขอ ในแตละชวงอาย หรอดานละ 1 ขอ ยกเวนทชวงอาย 7-8 เดอน ในดาน GM ทชวงอาย 37-41 เดอน ในดาน PS และทชวงอาย 43-48 เดอน ในดาน FM มจ านวน 2 ขอ เทาๆ กน สวนท 2 การคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Screening) มทงหมด 4 ชวง อาย (9, 18, 30 และ 42 เดอน) จ านวน 38 ขอ

อาย 9 เดอน ม 8 ขอแบงเปนดาน GM FM EL ดานละ 2 ขอ ดาน RL และ PS ดานละ 1 ขอ

อาย 18 เดอน ม 10 ขอแบงเปนดาน GM FM EL RL และ PS ดานละ 2 ขอ เทาๆ กน

รปภาพท 1 คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM)

การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เด กปฐมว ย ในข น ต น กระทรวงสาธารณสขใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) (กระทรวงสาธารณสข, 2560) เปนคมอด าเนนงานในเดกอายแรกเกดถง 60 เดอน

28

อาย 30 เดอน ม 9 ขอแบงเปนดาน GM FM RL PS ดานละ 2 ขอ และดาน EL จ านวน 1 ขอ

อาย 42 เดอน ม 11 ขอแบงเปนดาน GM FM EL RL ดานละ 2 ขอ เทาๆ กนและดาน PS จ านวน 3 ขอ

การใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย หรอคมอ DSPM (กระทรวงสาธารณสข, 2560) ในรายละเอยดของคมอประกอบดวย แผนผงการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยและค าอธบายการใช วธการใชคมอตามขนตอน ค าแนะน าการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยโดยพอ แม ผปกครอง รายละเอยดคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามชวงอาย 15 ชวงอาย 116 ขอส าหรบพอแม ผปกครองและผดแลเดกใชประเมน เฝาระวงตามทกษะแตละขอตามชวงอายเดกและวธฝกทกษะนนๆ แบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามชวงอายโดยเจาหนาทสาธารณสข และแบบบนทกการคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามชวงอายโดยเจาหนาทสาธารณสข รายละเอยดการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตามแผนผงการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ดงรายละเอยดในแผนภมท 3

29

แผนภมท 3 ผงการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตามคมอ DSPM

30

คาอธบายแผนภม 1. คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย หรอคมอ DSPM (เลมขาว) ใชส าหรบประเมนพฒนาการเดก ในชวงอายนอยกวา 2 ป คอ เดกทคลนกสขภาพเดกด (Well Child Clinic) และศนยพฒนาเดกเลก สวนชวงอายมากกวา 2 ป ใชส าหรบเดกทศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยนอนบาล ทงนเจาหนาทสาธารณสข ทหนวยบรการตงแตปฐมภม (รพ.สต./รพช./รพท./รพศ.) จะประเมนพฒนาการเดกดวยคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย; DSPM (เลมขาว) ในชองวธประเมน • กรณมพฒนาการสมวย แนะน าใหพอแม ผปกครอง สงเสรมพฒนาการตามวย ตามชองวธฝกทกษะ ในชวงอายตอไป • กรณมพฒนาการไมสมวย (สงสยลาชา) แนะน าใหพอแม ผปกครอง ฝกทกษะเดกเรองนนบอยๆ เปนเวลา 1 เดอน แลวนดใหมาพบผประเมน 2. หลงจาก 1 เดอน เจาหนาทสาธารณสขทหนวยบรการตงแตปฐมภม (รพ.สต ./รพช./รพท./รพศ.) ประเมนพฒนาการเดกซ า ดวยคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย; DSPM (เลมขาว) ในชองวธประเมนโดยเจาหนาทสาธารณสข ของทกษะทไมผาน และทกษะอนๆ ตามชวงอาย • หากเดกผานทกษะทเคยลาชาและทกษะอนๆ ตามชวงอาย แสดงวามพฒนาการสมวย ใหเฝาระวงพฒนาการตามวยตอเนองตามปกต • หากเดกผานทกษะทเคยลาชา แตพบทกษะอนมพฒนาการไมสมวยผประเมนแนะน าใหพอแม ผปกครอง ฝกพฒนาเดกในเรองนนบอยๆ เปนเวลา 1 เดอนแลวนดใหมาพบผประเมน • หากเดกยงไมผานทกษะทเคยลาชา ใหสงตอไปยงหนวยบรการทตยภม ทมแพทย หรอกมารแพทย (รพช./รพท./รพศ./รพ.จตเวช) ทมคลนกกระตนพฒนาการ 3. หนวยบรการทตยภม ทมแพทย หรอกมารแพทย (รพช./รพท./รพศ./รพ.จตเวช) ทมคลนกกระตนพฒนาการ ใชคมอประเมนเพอชวยเหลอเดกปฐมวยทมปญหาพฒนาการ (TEDA4I) โดยบคลากรทผานการอบรม โดยใชโปรแกรมกระตนพฒนาการของสถานบรการเปนระยะเวลา 3 เดอน 4. หลงจาก 3 เดอน สถานบรการทมคลนกกระตนพฒนาการ ประเมนพฒนาการซ าดวยคมอประเมนเพอชวยเหลอเดกปฐมวยทมปญหาพฒนาการ (TEDA4I) โดยบคลากรทผานการอบรม • กรณเดกพฒนาการสมวย ใหสงเสรมพฒนาการตามวย ในระบบปกต • กรณเดกมพฒนาการไมสมวย หรอมปญหาซ าซอน สงตอหนวยบรการทตยภม ทมแพทย หรอกมารแพทย (รพช./รพท./รพศ./รพ.จตเวช) 5. ส าหรบเดกทมพฒนาการไมสมวย หนวยบรการทมแพทย กมารแพทย หรอหนวยบรการตาม Service Plan ของแตละเขตบรการสขภาพ ประเมนพฒนาการดวยคมอประเมนและแกไข/ฟนฟพฒนาการเดกวยแรกเกด – 5 ป ส าหรบบคลากรสาธารณสข (TDSI III) หากยงพบปญหาอยใหแกไขหรอสงตอ และหรอ CPG รายโรค ใหการดแลรกษาแกไขตามรายโรคและตดตามเปนระยะ เพอคณภาพชวตทดของเดกและครอบครว

31

คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย หรอคมอ DSPM (สมย ศรทองถาวร, 2561) เปนเครองมอทเหมาะสมในการคดกรองพฒนาการเดกเพอคนหากลมทเสยง จะมพฒนาการไมสมวย (Early Detection) เนองจากมคาความไว (Sensitivity) เทากบ 96.04 ซงสงมากและเพอใหค าแนะน าสงเสรมพฒนาการโดยเรว (Early Intervention) ซงมครบถวนเบดเสรจในคมอ ทเจาหนาทสาธารณสขจะไดใชแนะน าไดอยางชดเจน และพอแม หรอผดแลเดกสามารถฝกลกไดโดยตรง รวมทงอาสาสมครสาธารณสขใชประโยชนในการตดตามกระตนครอบครว ซงการจดโปรแกรมกระตนพฒนาการ ในเดกทมโอกาสเสยงตอพฒนาการลาชา หากไดรบการสงเสรมพฒนาการอยางถกตองเหมาะสม อาจปองกนการเกดพฒนาการลาชาได การกระตนอาจเปนการสงเสรมดวยการพดจากมารดาทกวนหรอไดรบการกระตนจากบดามารดาตามโปรแกรมการกระตนพฒนาการตามทก าหนดไว เดกจะมพฒนาการกาวหนากวาเดกทไมไดรบการกระตนสงเสรมพฒนาการเดกแสดงใหเหนวา ไมวาเดกปกตหรอเดกทมพฒนาการลาชาหากไดรบการสงเสรมพฒนาการหรอกระตนพฒนาการตามศกยภาพของเดกจากผเลยงดอยางสม าเสมอและตอเนองอยางมแบบแผน เดกจะมพฒนาการทดขน คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (DSPM) มแนวทางการสงเสรมพฒนาการใหแกผปกครองดวยซงสงจ าเปนอยางหนงคอการสรางความตระหนกใหแกผปกครองตอหนาทในการสงเสรมพฒนาการบตรหลานของตนเองอยางสม าเสมอ โดยทผานมามกจะพบวาผปกครองจะใหความส าคญกบการฉดวคซนของบตรหลานมากกวาการตดตามประเมนและสงเสรมพฒนาการ รวมทงยงใหความส าคญตอการสงเสรมพฒนาการเดกไมครบทกดาน โดยเฉพาะคนทอาศยในเขตชนบท ดงนนนอกจากบคลากรทางดานสาธารณสขทใชเครองมอ DSPM จะท าหนาทเปนเพยงผประเมนพฒนาการเดกอยางเดยวไมได ควรกระตนการรบรของผปกครองใหความส าคญกบการเลยงดและสงเสรมพฒนาการบตรหลานของตนเองอยางตอเนองดวย ดงนน คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (DSPM) เปนเครองมอทชวยใหพอแม หรอผดแลเดกสามารถใชในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกอยางมประสทธภาพ 3.4.2 การเสรมสรางความผกพนทางอารมณ สาหรบเดกแรกเกดถง 5 ป ดวย “กน กอด เลน เลา” (สถาบนราชานกล กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข, 2559) ความผกพนทางอารมณ หมายถง ความผกพนระหวางพอแมหรอบคคลส าคญทเปนสวนหนงของชวตกบลก เปนความสมพนธอนลกซงทางจตใจ ซงไมไดเกดขนกบทกคนทเลยงดลก ลกทพอแมหรอผเลยงด เลยงดดวยความรก ความเขาใจ ความเอาใจใส และไวตอสญญาณทลกแสดงออกมาสามารถตอบสนองไดสอดคลองกบความตองการของลกไดอยางรวดเรว และสม าเสมอ มความใสใจในการปกปองดแลจะท าใหลกรสกอบอน ปลอดภย มความมนใจทจะท าในสงตางๆ เมอมผดแลทลกรสกผกพนอยใกลๆ เกดเปนความผกพนทางอารมณ ทเหนยวแนนระหวางพอแมหรอผเลยงดและลก สวนส าคญของความผกพนทางอารมณ คอ การสรางความมนใจ และความมนคงทางอารมณเพอใหลกมความรสกมนใจ มนคง และปลอดภย ซงจะท าใหความผกพนทางอารมณทเกดขนระหวาง พอแมหรอ ผเลยงดกบลกคอยๆ พฒนาตามล าดบ ลกจะมความมนใจ และความมนคงทางอารมณไดนน ลกจะตองไดรบการดแลอยางเขาใจ และทนทวงท พอแมหรอผเลยงดตองเขาใจวาลกตองการการดแลปกปอง

32

ตองการคนใหก าลงใจ หรอตองการค าชนชม เมอไหร อยางไร พอแมหรอผเลยงดจะตองท าความเขาใจ ฝกสงเกตความตองการของลก และใหการตอบสนอง อยางเหมาะสม การตอบสนองลกอยางเหมาะสมกบสถานการณเปนสงส าคญในการสรางความผกพนทางอารมณ เมอลกตองการออกไปเลน ไปคนหา เรยนรสงใหมๆ บนโลกใบน พอแมหรอผเลยงดควรสนบสนนใหความมนใจและเปดโอกาส ควรปลอยใหลกไดเลน เมอลกจะเดนออกไปเลน พอแมหรอผเลยงดควรพยกหนา ยมใหเพอสรางความมนใจวาเขาสามารถเลนได ขณะลกเลนใหมองอยใกลๆ อยางหวงใย พอแมหรอผเลยงด ไมควรขดขวางหรอรบกวนการเลนของลก ไมควรหามเมอลกอยากเรยนรอยากออกไปเลน หรอแสดงทาทกงวล กลว ร าคาญกบการทลกจะเลนหรอทดลองสงใหม เมอลกวงกลบมาหาเพราะเหนอย หว กลว ใหรบตอบสนองความตองการนนๆ อยางรวดเรว เชน การอาแขนรบ การโอบกอดใหลกหายตกใจ ยม พยกหนาใหก าลงใจ หาน าขนมใหกน หรอพาเขาไปพก โดยในชวงทลก วงกลบมาหาเพอตองการการดแลหรอก าลงใจ พอแมหรอผเลยงดไมควรปลอยปละละเลย หรอไมสนใจความตองการของลกทมในขณะนน ในกรณทลกแสดงพฤตกรรมแบบโหยหาตองการความรกความสนใจ พอแมหรอผเลยงดตองตอบสนองทนท เชน เมอลกหนมามองสบตายมให ควรตอบสนองดวยการยมกลบ ลบศรษะ หรอชวนลกเลน เมอลกมองหนาชแขนขนตองการใหกอด ควรตอบสนอง โดยการยมรบร แลวอม หรอกอดอยางนมนวล เมอลกมอาการโยเย เหนอย กลว ควรชวยเหลอหรอตอบสนองดวยการอม กอด หรอปลอบโยนดวยความรสกรก และทะนถนอม การสรางความมนใจ และความมนคงทางอารมณใหกบลกนน สามารถท าไดดวยการเพมความไวในการตอบสนองความตองการของลกไดอยางทนท โดยเฉพาะในขวบปแรก และตอบสนองอยางถกตองนนคอพอแมหรอผเลยงดตองรจก และรใจลกเปนอยางด รวาเมอไหรควรตอบสนองอยางไร เมอไหร ทจะปลอยหรอจะหามลก ดงนนพอแมหรอผเลยงดตองเปนบคคลทชางสงเกตอารมณ พฤตกรรมการแสดงออกของลก สงทชอบหรอไมชอบ เพอใหมความเขาใจในความตองการ และธรรมชาตของลก ซงจะมลกษณะเฉพาะแตกตางกนไปในเดกแตละคน การฝกสงเกต และแปลอารมณของลก เรมตนโดยการฝกสงเกตสหนาทาทางของลก เมอพอแมหรอผเลยงดเขาใจ และตอบสนองไดอยางถกตอง ลกจะตอบสนองในทางทด เชน ยม หวเราะ สงบนง หยดรองไห พอแมหรอผเลยงดควรจดจ าการแสดงออกเหลานนใหแมนย า เพอใหตอบสนองความตองการของลกไดรวดเรวยงขน เดกสามารถมความผกพนไดกบหลากหลายบคคล แตลกจะพฒนาความผกพนใหเหนยวแนนไดกบบคคลเพยงคนเดยว และบคคลนนคอคนทลกใชเวลาอยดวยมากทสด รจกและเขาใจลกมากทสด ซงพอแมหรอผเลยงดสามารถพฒนาความผกพนนไดอยางงายๆ ดงน

o พยายามสงเกตพฤตกรรม ทาทาง การแสดงออกตางๆ จากลกวา ตองการสอสารอะไรกบพอแมหรอผเลยงด และพยายามแปลการแสดงออกนนใหได โดยเฉพาะลกเลกๆ ทยงพดไมไดตองอาศย การสงเกตสหนา ทาทาง จดจ าทาทางเหลานน แลวตอบสนองทนท อยางถกตองและสม าเสมอ

33

o เลนกบลกโดยใหเดกเปนผเลอก และน าเลน โดยทพอแมไมขดจงหวะ อยางนอย 15 นาทตอวน ใหแสดงออกถงความสนกสนาน มความสขทไดเลนกบลก เชน หวเราะ สมผส กอดหอมแกม น าเสยง สหนา เพอสอใหเหนถงความสขทไดเลนกบเขา

o ก าหนดชวงเวลาในการท ากจวตรประจ าวนของลกใหเปนปกต สม าเสมอในแตละวน เชน กนเปนเวลา นอนเปนเวลา เลนเปนเวลา การท ากจวตรอยางสม าเสมอจะท าใหลกรสกมนคง รสกมคนดแล และเกดความเปนระเบยบในการท ากจวตรประจ าวน

o การสอสารดวยภาษาทาทาง ในเดกเลกเปนสงส าคญ เชน การมอง การสบตาลกขณะอาบน า การกอด การยมให การอมเดน เพอแสดงถงความรก ท าใหลกรสกไดรบความอบอนจากพอแมหรอผเลยงด แมจะยงไมเขาใจภาษาพดของผใหญกตาม

o การสมผส การกอด การอม เปนการใหความอบอนทางใจ โดยเฉพาะเวลาลกรองไห การอมเปนการชวยจดการอารมณของลกไดด ท าใหลกรสกปลอดภย และสงบลงได

o ในเดกวยเตาะแตะ (1 – 3 ป) ควรใหอสระในการเลน การออกส ารวจ คนหา และทดลองท าสงใหมๆ โดยพอแมตองอยใกลๆ เนองจากยงตองการก าลงใจ เพอยนยนวาการกระท านนสามารถกระท าได ปลอดภย และมนใจในการกระท า ท าใหเดกกลาทจะทดลองท าสงใหมไดดวยตนเอง

o ในชวง 6 เดอนแรก ไมควรเปลยนคนเลยงบอย หรอมคนเลยงหลายคน ควรมคนเลยงหลกเพยงคนเดยว

o เดกควรมความผกพนทางอารมณแนบแนนลกซงตอเนองยาวนานกบผใหญอยางนอย 1 คนในครอบครว เพอใหพฒนาการดานความผกพนของเดกด าเนนไปเปนปกต และนคอพนฐานจ าเปนอยางยงของพฒนาการทกๆ ดานตอไป

สงตางๆ ทกลาวมาน ถอเปนการเสรมสรางความผกพนทางอารมณขนพนฐานใหเดก เพอใหเดกมสมพนธภาพทดกบพอแม และพฒนาตอไปเปนความผกพนทางอารมณทมนคง สรปผลทจะเกดขนกบลกเมอเสรมสรางความผกพนธทางอารมณดวยกน กอด เลน เลา ดงรายละเอยดในตารางท 1

34

ตารางท 1 ผลทจะเกดขนกบลกเมอเสรมสรางความผกพนทางอารมณดวยกน กอด เลน เลา

กจกรรม วธเสรมสรางความผกพนธทางอารมณ ผลทเกดกบลก กน อมทอง อบอนใจ

• ใหลกกนอาหารในบรรยากาศทอบอน พรอมหนา • พอแมลกควรมชวงเวลาดๆ ในการพดคยสรางสมพนธภาพทด • ลดการบงคบ ด เพอใหลกกนอาหารตาม ทพอแมหรอผเลยงดตองการ ซงเปนการท าลายสมพนธภาพทด

• ลกรสกเปนคนส าคญ มเวลากบพอแมหรอผเลยงด • ลกรสกพอแมใหความส าคญกบความ ร ส ก ขอ ง ล กม า กก ว า ป ร ม าณ ห ร อสารอาหาร • ลกรจกรบผดชอบตนเอง ลกมพฒนา การดานการกนอาหารสมวยชวยลดพฤตกรรมตอตานการกน

กอด หอมให สมผสรก

• พอแมหรอผเลยงดแสดงออกถงความรก ความผกพนกบลกผานการสมผสไดในหลายลกษณะ เชน การกอด หอม โอบอม โดยใหมความเหมาะสมตามวยของลก

• ลกรสกเปนทรก • ลกเปนเดกทแสดงความรกตอผอนเปนและแสดงความรสกของตนเองกบผอนอยางเหมาะสม • ลกจดการ และควบคมอารมณของ ตนเองไดด

เลน เสรมสายใยรก • มชวงเวลาทไดเลนสนกรวมกนระหวางพอแมหรอผ เล ยงดกบลก ซ งสง เสรมสมพนธภาพทด • พอแมหรอผเลยงดไดสงเกตความชอบพฒนาการของลก เรยนรและรจกนสยใจคอของลก ผานชวงเวลาของการเลนดวยกน

• ลกเปนเดกทเลนเปน มความมนใจในตนเอง กลาส ารวจ กลาทดลองท าสงใหมๆ • ลกมทกษะสงคมทด เรยนรการเลนกบผ อน จากพอแมหรอผ เลยงด ท าใหมทกษะทางสงคม และมการปรบตวทด • ลกสนกสนานกบการเรยนร ซงชวยสงเสรมใหมพฒนาการทด

ฟมฟก เลา เคลานทาน

• พอแมหรอผเลยงดพดคย เลานทานอานนทานกบลกอยางสม าเสมอ • ลกรสกอบอนเมอไดนงบนตก หรอนอนฟงนทานทพอแมหรอผเลยงดเลา • การเลานทาน/การอานนทาน มการสอด แทรกค าพดทสอถงความรก ความผกพนของพอแมหรอผเลยงดทมตอลก

• ลกมนสยรกการอาน รกการเรยนร โดยไมตองบงคบ • ลกรกการอาน ซงชวยสงเสรม พฒนาการดานภาษา และชวยให ลกมจนตนาการความคดสรางสรรค ทกวางไกล

35

กน (กน อมทอง อบอนใจ)

การกนของเดกวยแรกเกด – 5 ป แตละคน ไดรบอทธพลอยางมากจากครอบครว จากการทพอแมหรอผเลยงดคอยจดมออาหารทสม าเสมอ ตรงเวลา สอนพฤตกรรมการกนทด บรรยากาศในการกนทเตมเปยมไปดวยความรก พอแมหรอผเลยงดเคยสงสยหรอไมวา ท าไมอาหารททานไดกนสมยยงเดกถงมรสชาตทอรอย ประทบใจไมรลม แมวาคนอนๆ จะวาไมอรอย แตทานยงยนยนวาอาหารทปรงโดยแมชางอรอยล า นนเพราะอาหารทกๆ ค าททานไดกน ท าใหทานรสกไดถงความรก ความเอาใจใส ความตงใจปรงอาหารจากรสมอของแม ทตงใจเตรยมของโปรดใหกบทกคนในบาน ซงท าใหกนแลวอมทอง และอมไปถงใจ กอใหเกดความรสกอบอน มนคงในสายสมพนธของครอบครว การกนอาหารเปนเรองทไมสามารถบงคบกนได แมแตเดกเลกๆ เองยงสามารถรบรความรสกหว ความรสกอมของตนเอง พอแมหรอผเลยงดตองเคารพการตดสนใจของลกวาลกอมและไม กาวกาย หรอบงคบ ใหลกตองกนตามปรมาณทพอแมก าหนด การทพอแมหรอผเลยงดมงเนนเฉพาะชนด ปรมาณอาหารทลกควรจะได มารยาทบนโตะอาหาร และความสะอาด อาจท าใหพอแมหรอผเลยงดมองขามสญญาณบางอยางจากลกละเลยทจะเขาใจอารมณ และความรสกของลก อาจน ามาสความขดแยงในระหวางมออาหารท าใหเดกมปญหากนยาก เลอกอาหาร บางครงสงผลตอความคดรเรม ขดขวางความอยากชวยเหลอตนเอง หรอหากเกดอยางตอเนอง จะสงผลตอความสมพนธทดระหวางพอแมหรอผเลยงดและลกและสงผลตอความผกพนทางอารมณในทสด หลกการทส าคญ คอ ครอบครวควรมเวลากนอาหารรวมกนอยางนอยวนละ 1 มอ พอแมหรอผเลยงดควรสงเกตพฤตกรรม อารมณ ปฏกรยาตางๆ ของลกขณะกนอาหาร และตอบสนองดวยทาท ทเขาใจ ระมดระวงสาเหตทท าใหพอแม หรอผเลยงดมอารมณหงดหงดใสลกในมออาหาร พยายามสรางบรรยากาศการกนทด ใสใจความรสกของลกเปนส าคญ อยาใหความสนใจเรองอน และชวยใหลกไดชวยเหลอตนเองตามวย

กอด (กอด หอมให สมผสรก)

กอด (สมผส) ในทนหมายถงการแสดงออกถงความรกของพอแมหรอผเลยงดอาจเปนการสมผสออนโยน การลบ การจบ การโอบอม การกอด การหอมแกม หอมหนาผากหรอตามเนอตว การมองหนาสบตา การดแล เอาใจใส การสงเกตอารมณและการตอบสนองความตองการตางๆ ของเดกแตละชวงวยอยางพอเหมาะ และสม าเสมอ เมอการเสรมสรางความผกพนทางอารมณของลกตอพอแมหรอผเลยงดด าเนนไปอยางมนคงจะสงผลใหลกมอารมณทด ราเรง ยมแยมแจมใส รสกวาโลกนปลอดภยและเกดความไววางใจตอผอน ลกจะรบรวาตนเองเปนทรก มคณคาพอทจะไดรบความรก ความรสกเหลานมความหมายตอการมชวต สงผลใหลกรจกการให รจกแบงปน รกคนอนเปน และเหนอกเหนใจผอน เตบโตเปนบคคลทมองโลกในแงด รจกใหอภย ซงจะเปนรากฐานของการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของการอยรวมกนในสงคม ชวยปองกนปญหาพฤตกรรมเกเร กาวราวได ในอนาคต

36

การตอบสนองเมอลกรองไห เมอลกรองไหอาจเปนสญญาณในการบอกความตองการได เชน การหว การไมสบายตว เครยด อดอด เปยก หรอการเรยกรองความสนใจ ซงการรองไหเปนปกตในเดก เนองจากยงไมสามารถพดหรอบอกความตองการนนได อกทงเขายงตองการคนชวยปลอบใจ คนทท าใหรสกสบายใจ ชวยท าใหอารมณไมดนนหายไป ซงการท พอแมหรอผเลยงดอยขางๆ เมอลกรองไห เปนการท าใหลกเรยนรและเขาใจไดวาเมอลกมปญหา ลกมคนเขาใจ และ “เขาไมไดอยเพยงล าพง” วธการปฏบตเมอลกรองไห 1. ใชวธการอม กอด หรอสมผส ในทาปกต แลวท าการตบหลงหรอลบหลงลกเบาๆ แลวปลอบดวยน าเสยงออนนม 2. ใชเสยงออนโยนทสด จะโดยการปลอบ อยาตะโกน ตะคอก วงแรงๆ ขณะเขาไปอมเพราะลกอาจเกดอาการตกใจ และรองหนกเขาไปอก 3. ใหพอแมหรอผเลยงดรบเขาไปดแลเมอลกรองไห ไมควรใหคนอนทแปลกหนาเปนคนปลอบเพราะลกจะตกใจ และไมฟง 4. ในลกทมอาการโคลก แนะน าใหปรบเปลยนสงเรา เชน แสง การแสดงออก เสยง สมผส ใหออนโยนแลวลกจะหยดรองเอง 5. พอแมหรอผเลยงดตองใจเยน อดทน เพราะบางครงการเขาไปปลอบจะไมเกดผลทนท ใหลองหลากหลายวธไปเรอยๆ 6. ใหพอแมหรอผเลยงดควรตงสตและควบคมอารมณตนเองใหมนคง เพราะบางครงพอแมหรอผเลยงดอาจเกดอารมณหงดหงด เครยดเมอลกรองเปนเวลานานๆ 7. ถาลกรองไหจากการทไมไดสงทตองการ พอแมหรอผเลยงดควรแสดงความเขาใจวาลกผดหวงเสยใจ ทไมไดสงทตองการ ควรปลอยใหลกไดรองไหเพอเปนการแสดงออกทางอารมณ แตไมควรใจออนยอมตามใจหรอเปลยนใจยอมท าตามสงทลกตองการ ควรยนยนกบลกดวยทาททหนกแนน

เลน (เลน ... เสรมสายใยรก)

การเลนเปนการกระท าเพอความสนกหรอผอนคลายอารมณ การเลนของลกมรปแบบการเลนทหลากหลาย เปนการสงเสรมพฒนาการ อกทงเปนการเสรมสรางความผกพนทางอารมณระหวางเดกและพอแมหรอผเลยงด การเลนสามารถเรมไดตงแตลกวยแรกเกดจากการมอง การสมผส การใชเสยง การใชทาทาง เพอใหลกมพฒนาการสมวย และมความรสกมนใจทจะสามารถกาวไปสโลกกวางไดอยางเหมาะสม การทพอแมผเลยงดมบทบาทในการเลนรวมกบเดก และคอยใหก าลงใจใกลๆ นน จะชวยใหลกรสกอบอน และปลอดภย ในระหวางการท ากจวตรประจ าวนตางๆ พอแมหรอผเลยงด สามารถสอดแทรกกจกรรมการเลนใหกบลกได เพอใหลกเกดความรวมมอ และอยากท าอก เชน การเรยงจานสในขณะเตรยมอาหาร การเลนบทบาทสมมตในขณะอาบน า เปนตน สงทสามารถท าใหลกจดจ าพอแมหรอผเลยงดไดมากทสดนน คอ เสยงและกจกรรมทลกท ารวมกบพอแมหรอผเลยงด ซงเปนการแสดงออกถงความรก ความเอาใจใสจากพอแมหรอ

37

ผเลยงดไดเปนอยางดเมอลกไดรบความรก ความอบอนมากเพยงพอ ลกจะรสกเปนทรก มคณคา รสกปลอดภย และกาวสโลกกวางไดอยางมนใจ

เลา (ฟมฟก เลา ... เคลานทาน)

การอานนทานใหมากกวาความสนก แตการอานนทานยงสามารถเสรมสรางความผกพนทางอารมณ และพฒนาจตใจของเดกไดอกดวย เพราะระหวางการเลานทานนนจะมการพดคยกนระหวางพอแมหรอผเลยงดกบลก มการมองหนา สบตา มการใชเวลารวมกน มการเรยนรซงกนและกนมอารมณสนกสนานรวมกน และเปนชวงเวลาท พอแมหรอผเลยงดไดถายทอดความรก ผานการเลาผานการสมผสในระหวางเลานทานซงลกไดนงอยบนตก หรอนงในออมกอดของพอแมหรอผเลยงดท าใหลกรสกอบอน มนคง และปลอดภย นอกเหนอจากการเลานทานแลว การสอสารพดคยกนในชวตประจ าาวนถอวาเปนสงส าคญทจะท าใหพอแมหรอผเลยงดและลกรบรไดวามความรสกตอกนอยางไร ซงการสงเสรมความผกพนทางอารมณนนสวนหนงมาจากการสอสารพดคยกนในชวตประจ าวน เปนการถายทอดความรสกทมตอกนทจะท าใหเดกเกดความรสกใกลชดกน ไววางใจ รสกปลอดภยพรอมทจะออกไปใชชวตเรยนรโลกภายนอกไดในชวงวยตอไป นอกจากนการสนทนาพดคยกบเดกเปนอกทางหนงจะท าใหพอแมหรอผเลยงดสามารถตรวจสอบความผดปกตของพฒนาการการใชภาษา และการพดของลกไดอกดวย ในการสงเสรมพฒนาการเดกไดเพมกจกรรมการดแลเดกอก 2 กจกรรมคอ นอน เฝาระวงฟน ตามแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยเกยวกบการสงเสรมพฒนาการลกรกเตบโตอยางมคณภาพดวยกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” (ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2559ก)

นอน การนอนหลบเปนสงส าคญและจ าเปนส าหรบเดกปฐมวย การนอนหลบทเพยงพอและเหมาะสม มผลตอการหลง Growth Hormone ทชวยใหรางกายเจรญเตบโต เพมสวนสง และซอมแซมสวนทสกหรอของรางกาย ระยะเวลาการนอนหลบ ตามกลมวย ดงน

วยแรกเกด (แรกคลอดถง 3 เดอน) ควรนอน 14-17 ชวโมง วยทารก (4 เดอน–1 ป) ควรนอน 12-15 ชวโมง วยเตาะแตะ (1–2 ป) ควรนอน 11–14 ชวโมง วยกอนเรยน (3–5 ป) ควรนอน 10–13 ชวโมง

ทารกแรกเกด จนถง 3-4 เดอน จะมการนอนและตน เปนวงจร ทก 3 ชวโมง จากการตนมากนนมแม เปนระยะ ชวงนยงจ าเปนทจะใหนมแม ตามความตองการของเดกกอน และอมเรอหลงกนนม เมอทารกอายมากขน ประมาณ 3-4 เดอน จะมรอบการนอนทนานขน รวมถงการตนทนานขนดวยโดยจะตนตอนกลางคน ประมาณ 1-3 ครง และนอนตอนกลางวน ประมาณ 2-3 รอบ วยน จะเรมฝก

38

การนอนได โดยการจดทนอนลก ใหเปนสดสวน แยกจากพอแม โดยระวงความปลอดภย ดานการตกเบาะ หรอเตยง จดบรรยากาศใหมด ไมมแสง และเสยงรบกวน อาจเปดเพลงบรรเลงเบาๆ เมอลกรองไห หรอตนนอนตอนกลางคน อยาเพงกลอม หรอใหนมลก ใหดแลความปลอดภยกอนวาไมมภาวะตกเตยง หรอจดการเรองเปยกชนใหเรยบรอยกอน หลงจากนนใหกลอมลกบนทนอน โดยไมอมลกขน ดวยวธการลบตวและลบหว พรอมกบพดกระซบกบลกวา “นอนนะคนด นอน นะลก” และไมพดคยกนเอง หรอท าเสยงรบกวนอนๆ จนกวาลกจะหลบเอง เดกบางคน อาจจะรองไหเสยงดงมาก และรองนาน หากกลอมแลวไมดขน ใหออกนอกหองสก 2-3 นาท แลวกลบไปกลอมแบบเดมใหม ชวงเรมตน เดกทนอนยากบางคน อาจรองไหถง 30 นาท จนเหงอออกชมตว และจะดขนหลงจากฝก 1-2 สปดาห พอและแมตองอดทน และผลดเปลยนกนกลอมหากไมไหว การกลอมโดยพอ หรอบคคลอนทไมใชแม อาจกลอมใหลกนอนไดเรวกวาแม การใหนมตลอดคน ทนททลกรอง จะท าใหเดกกลอมตวเองไมได และท าใหกระเพาะอาหารท างานในเวลาทควรพกผอน และท าใหลกนอนหลบไมเพยงพอ เกดผลเสยตอสขภาพลก นอกจากนยงท าใหเสยงตอการเกดฟนผได การนอนควรจดเตยง หรอเบาะ ทเดกนอน ใหมความปลอดภย เชน ตดผนง ไมมชองวางใหเดกไปตด หรอตกลงไปได เปนตน

เฝาดฟน

วย 0-6 เดอน ฟนยงไมขน ใชผาสะอาดชบน าตมสกทเยนแลวเชดเหงอก กระพงแกม ลน วนละ 2 ครง วย 7-11 เดอน แปรงฟนใหลกตงแตซแรกดวยยาสฟนผสมฟลออไรดแตะปลายขนแปรงพอชน ถไปมาสนๆ ในแนวขวางใชผาสะอาดเชดฟองออก ท าทกวน เชา-กอนนอนหลงแปรงฟน ใชหลอดพลาสตกเลกๆ ขดบนตวฟนตองไมมคราบจลนทรยตดออกมา วย 1-2 ป มฟนกรามน านมขน อยาลมแปรงฟนกรามน านมดานใน ถาพบฟนเรมผเปนรอยขาวขน รบพาไปพบทนตแพทยกอนฟนผลกลาม วย 2-3 ป เรมฝกใหลกแปรงฟนเองโดยพอแมแปรงซ าให วย 3-5 ป แปรงฟนวนละ 2 ครง โดยพอแมแปรงซ าใหจนถงอาย 7-8 ป เปดรมฝปากลก ตรวจดฟนทกวน อาปากกวาง ดฟนลางกมหนาลง ดฟนบนเงยหนาขน 4. งานวจยทเกยวของ กรรณการ มณวรรณ และศรวรรณ ทาวงศมา (2548 : 63-64) ไดศกษาการมสวนรวมของพเลยงเดกและครอบครวกบการพฒนาเดกปฐมวย กรณศกษาศนยสาธตพฒนาเดกเลก สรปผลการศกษาเฉพาะในประเดนทเกยวกบการสงเสรมพฒนาการเดก ดงน

39

1. พเลยงเดกไดจดท าแผนการสงเสรมพฒนาการเดก และแผนปรบพฤตกรรมรายบคคล โดยกอนด าเนนการ พเลยงเดกประเมนและแบงความรบผดชอบพเลยงเดกเปนรายบคคลตอชวงอาย 0 -1 ป/2-3 ป/3-4 ป หลงจากประเมนแลวท าแผนการศกษาการสงเสรมพฒนาการและแผนการปรบพฤตกรรมรายบคคล โดยสงเสรมพฒนาการ 5 ดาน คอ พฒนาดานการเคลอนไหว พฒนาการใชกลามเนอมดเลก และสตปญญา พฒนาการดานความเขาใจภาษา พฒนาการดานการใชภาษา พฒนาการการชวยเหลอตนเองและสงคม จากนนเมอสงเสรมพฒนาการขอไหนและดานไหนผาน ใหพเลยงเดกสงแผนการสงเสรมพฒนาการอกครงหนง แลวกระตนพฒนาการในครงตอไป ใชระยะเวลากระตนตงแต สงหาคม – ธนวาคม 2547 และสงขาวสารถงผปกครองทกสปดาห ซงมกจกรรมเกยวกบการกระตนพฒนาการทกดาน ยกตวอยางกจกรรมคอ เกมสหรอการละเลนพนบาน เรยนรเรองรปทรง ส ขนาด ความสงต า การปนดนน ามน การระบายส การเลานทาน การฝกสมาธความจ า และการออกก าลงกาย ซงแตละอาทตยจะมกจกรรมเสนอแนะทางบาน เพอใหผปกครองชวยกระตนหรอสงเสรมพฒนาการเดกทบาน 2. ผลการสงเสรมพฒนาการหลงด าเนนการ พบวา เดกปฐมวยสวนใหญพฒนาการสมวย และบางคนมความสามารถเกนอายจรง ซงสอดคลองกบแนวคดของ เพยเจต (Piaget) ทกลาวถงพฒนาการเปนการผสมผสานระหวางวฒภาวะและการสะสมการเรยนรทไดจากประสบการณกบสงแวดลอม 3. ผลการสงเสรมความฉลาดดานอารมณโดยใชนทาน พบวา สวนใหญหลงด าเนนการดานการรจกอารมณ ดานมน าใจ รวาอะไรถก อะไรผด ความกระตอรอลน สนใจใฝร การปรบตวตอการเปลยนแปลง กลาพดกลาแสดงออก มความพอใจ และสนกสนานราเรง สงกวากอนด าเนนการทกดาน และเมอเปรยบเทยบโดยใช Paired t-test พบวา ความฉลาดทางอารมณของเดกปฐมวยหลงด าเนนการสงกวากอนด าเนนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ญาณศา บญพมพ (2552) ไดท าการศกษาการสงเสรมพฒนาการทางดานกลามเนอเลกของเดกปฐมวยโดยใชกจกรรมประกอบอาหารประเภทขนมไทย โดยมวตถประสงคเพอศกษาความแตกตางและการเปลยนแปลง พฒนาการดานกลามเนอเลกของเดกปฐมวยโดยรวมและแยกรายดาน กอนการจดกจกรรมและระหวางการจดกจกรรมประกอบอาหารประเภทขนมไทย ในเดกปฐมวย ชาย–หญงอายระหวาง 3–4 ปจ านวน 5 คน ระยะเวลาในการทดลอง 8 สปดาหจ านวน 24 ครง วนละ 50 นาท ผลการวจยพบวา พฒนาการดานกลามเนอเลกของเดกปฐมวยสปดาหกอนการทดลอง และตลอดชวงการทดลองสปดาหท 1 – 8 มคาเฉลยโดยรวมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท ระดบ.01 (F = 2242.935) และมการเปลยนแปลงเพมขนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ทกชวงสปดาหสวนพฒนาการรายดานคอ ดานความคลองแคลว (F = 1047.886) ดานความยดหยน (F = 900.357) ดานความถกตองและความสามารถในการควบคม (F = 749.117) ดานการประสานกน (F = 826.550) และดานการรบรโดยใชการสมผส (F = 751.067) แตกตาง กนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 แตมการเปลยนแปลงเพมขนบางชวงสปดาหโดยการจดกจกรรมประกอบอาหารประเภทขนมไทยสงผลตอพฒนาการดานกลามเนอเลกโดยรวมรอยละ 99.4 (Partial η2 = .994) และสงผลตอพฒนาการดานกลามเนอเลกรายดานรอยละ 98.7,98.5,98.2,98.3, และ 98.2 ตามล าดบ

40

สรปการจดกจกรรมประกอบอาหารประเภทขนมไทยสงผลตอการสงเสรมพฒนาการดานกลามเนอเลกของเดกปฐมวยใหเพมขนอยางชดเจน วรางคณา อนโลหต (2553) ไดศกษาแนวทางยทธศาสตรการพฒนาคณภาพชวตเดกปฐมวยสการเตบโตเปนเยาวชนทมคณภาพจงหวดหนองบวล าภ โดยจดท าแผนทปญหาและศกยภาพ (Mapping) แบบมสวนรวมในเรอง คน ประเดน เนอหา และพนทด าเนนการ มกระบวนการท างานรวมกนระหวางผวจย เจาหนาทสาธารณสข องคกรปกครองสวนทองถนและชมชน ในประเดนพฒนาการเดกปฐมวย ผลการศกษา พบวา แนวรวมทเปนเจาหนาทสาธารณสข ครผดแลเดก อาสาสมครสาธารณสข มศกยภาพ เนองจากอยในชมชนใกลชดปญหา มความสนใจทจะพฒนาความฉลาดทางอารมณของเดก และรวาสาเหตมาจากการเลยงดของผปกครองทไมใชบดา มารดา ท าใหเดกกาวราว เอาแตใจตนเอง ปญหาดงกลาวบคคลในพนทเหนความเชอมโยง ในการปองกนปญหาในพนทชมชนของตนเอง จระศกด ตรเดช และคณะ (2553) ศกษาการเสรมสรางพฒนาการเรยนรของเดกปฐมวยอยางมสวนรวมระหวางโรงเรยนและชมชนบานหวยลาด ต าบลหลกดาน อ าเภอน าหนาว จงหวดเพชรบรณ เพอหารปแบบการเสรมสรางพฒนาการ การเรยนรของเดกปฐมวยและศกษากระบวนการมสวนรวมระหวางครอบครวเดกปฐมวยและโรงเรยน โดยการอบรมทกษะการเลานทาน การสรางลานเลนเพอเสรมสร างทกษะการเรยนร ทกษะการเลยงดลก การอบรมทกษะการสอสาร กลมเปาหมายเปนเดกและเยาวชน ระดบอนบาล 1 ถงระดบประถมศกษาปท 3 (ป.3) เปนชาย 46 คน หญง 59 คน รวม 105 คน และครอบครวในชมชน จ านวน 50 ครอบครว มกจกรรมทด าเนนการในประเดนของการมสวนรวม เชน เสรมสรางกระบวนการเรยนรรวมกบกลมเปาหมายและวางแผนรวมกบกลมเปาหมาย วางแผนการเขามามสวนรวมของครอบครวในการแกไขปญหาและสงเสรมระดบพฒนาการทางดานสมองของเดกและเยาวชนในพนท โดยมการจดกจกรรมใหแกเดก ประกอบดวย การอบรมทกษะการเลานทาน จากการศกษา พบวา เดกในโรงเรยนบานหวยลาด มปญหาภาวะความบกพรองดานการอาน การเขยนและสมาธ ดงนน โครงการวจยจงไดทดลองใชนทานเปนเครองมอในการพฒนาทกษะการอาน การเขยนและการฝกสมาธของผเรยน และเนนนทานทมภาพประกอบเพอสรางแรงดงดดใจใหกบนกเรยน นอกจากนยงสนบสนนใหมการเลานทานในชนเรยน เพอใหเดกทมภาวะบกพรองทางการเรยนรไดมทกษะในการพด รวมทงการสรางจนตนาการใหเกดขนกบเดกนนเอง ผลจากการทดลอง พบวา การกระตนดวยการอานนทานสงผลใหเดกทมปญหาภาวะบกพรองทางการเรยนรมทกษะในการอานทดมากขน รวมทงการเลานทานชวยลดชองวางระหวางเดกปกตและเดกแอลดลงไดคอนขางมาก เพราะโดยเนอหาของนทานจะมการสอดแทรกค าสอน ซงท าใหเดกในหองเรยนมทกษะทางสงคมและมความสามารถในการปรบตวมากขน ทส าคญคอเดกใหความสนใจเรองนทานเปนอยางมาก การทดลองจดกจกรรมสงผลใหทางโรงเรยนไดก าหนดเปนกจกรรมสงเสรมการอาน และมการจดหนงสอนทานเอาไวประจ าหองและมการหมนเวยนหนงสอตามรอบเดอน

41

การสรางลานเดกเลนเพอเสรมสรางทกษะการเรยนร โครงการวจยไดทดลองสนบสนนอปกรณการเลน เพอยกระดบพฒนาการของเดกในระดบอนบาล 1 และ 2 ซงจากการสงเกตพฤตกรรมการเลนของเดก พบวาเดกมความสนใจในการเลน และมการประยกตวธการเลนทสลบซบซอนและยากมากขน และของเลนแตละชนจะมลกษณะการเสรมสรางพฒนาการทแตกตางกนออกไป เชน การพฒนากลามเนอ การพฒนาจนตนาการ การพฒนาทกษะ การสงเกต เชน การจบค เปนตน ในขณะเดยวกนของเลนส าหรบเดกยงมสวนในการชวยพฒนาทกษะทางสงคม และการปรบตวของเดกไดเปนอยางมากเพราะเปนเครองมอทชวยใหเดกตองเลนดวยกน การอบรมทกษะการเลยงดลก โครงการวจยพฒนาการเดก ไดสนบสนนการอบรมทกษะการเลยงดลกโดยลกษณะกจกรรมเปนการแลกเปลยนเรยนรระหวางครอบครวทมปญหาภาวะบกพรองทางการเรยนร ซงผปกครองสวนใหญสะทอนวา “ไมมความรในเรองการเลยงลกหรอการชวยเหลอลกในเรองการเรยนการสอนไดเตมท เพราะตนเองไมมความร ตามไมทนหลกสตรการเรยนรใหมของทางโรงเรยน รวมทงไมมเวลาในการอบรม ไดใหวทยากรใหความรเรองภาวะบกพรองทางการเรยนรและการปรบตวของพอแมในการดแลและแกไขปญหารวมกบเดก นอกจากนโครงการวจยยงไดสนบสนนใหผปกครองมองคความรในการจดท าแผนการสนบสนนและตดตามผลการเรยนของบตรหลาน หรอเรยกวา IEP ส าหรบครอบครวนนเอง ซงเครองมอดงกลาวจะท าใหเกดการประสานการแกไขปญหาการเรยนการสอนร วมกนระหวางโรงเรยนและครอบครวเดกได พรอมกนนนคณะครกบครอบครว ยงไดมการปรบทกขและปรบเปลยนทศนคตในการสรางความรวมมอระหวางกนมากขน การอบรมทกษะการสอสาร จากผลการวจย พบวา ครอบครวเดก ตวเดก และคณะครมการสอสารทไมมประสทธภาพ จงสงผลใหเกดปญหาในเรองพฒนาการในเดกทเปนปรากฏการณของปญหามากทสดคอ การสอสารในครอบครวทพอแมสวนใหญมกจะดดาวากลาวเดกมากกวาใชเหตผล ซงน าไปสการตดตอนพฒนาการของเดกหรอการเขาขางลกจนน ามาสปญหา การเพงโทษคณครและน าไปสความขดแยงระหวางผปกครองและคณะคร สงผลใหการแกไขปญหาเดกไมมประสทธภาพ ดงนนโครงการวจย จงไดจดการอบรมการสอสารทมประสทธภาพโดยมงเนนใหทงสองฝายสอสารในสงทตนเองรสกคบของใจ และใหอกฝายเปนผรบฟง แลวใหทงสองฝายพดคยปรบทกขกน ซงกระบวนการพดคยไดน าไปสการเขาใจปญหาและแนวทางแกไขปญหารวมกน นอกจากน ในเวทวทยากรยงไดเตมเตมในเรองการสรางแรงจงใจ ใฝสมฤทธ ในเรองการเรยนการสอนของผปกครอง ซงมงเนนการใหก าลงใจ การใหค าชมเปนรางวล การสรางบรรยากาศของการสอสาร รวมทงการรบฟงและปรบทกขกบเดก ผลการจากการด าเนนกจกรรมสงผลใหโรงเรยนและผปกครองมแผนในการสรางความรวมมอในการแกไขปญหาเดกรวมกน บทเรยนครงน ผปกครองสวนใหญมกจะมองวา ตนเองไมมความร ไมสามารถจดกระบวนการเรยนรใหกบบตรหลานได ดงนนกระบวนการวจยจะท าหนาทในการสรางความร ความเขาใจและความมนใจใหกบผปกครองวา กระบวนการเรยนรท าไดงายๆ ทกคนสามารถด าเนนการกระตนพฒนาการของบตรหลานได

42

สกญญา ฆารสนธ (2555) ไดท าการศกษารปแบบการเลยงดเดกอายต ากวา 5 ป ของป/ยา/ตา/ยาย ทบรโภคสราและไมบรโภคสรา ในอ าเภอแหงหนง จงหวดขอนแกน โดยมวตถประสงคเพอศกษารปแบบการเลยงดเดก และปจจยทสมพนธกบรปแบบการเลยงดเดกอายต ากวา 5 ป ของป /ยา/ตา/ยาย ทบรโภคสราและไมบรโภคสราในอ าเภอแหงหนง จงหวดขอนแกน ผลการศกษาพบวา กลมตวอยาง จ านวน 328 คน เปนผเลยงดหลก รอยละ 49 บรโภคสรา รอยละ 38.1 ไมบรโภคสรา รอยละ 61.9 การเลยงดเดกอายต ากวา 5 ป ของป /ยา/ ตา/ยาย พบ แบบเดยว 1 รปแบบ คอ แบบประชาธปไตย รอยละ 3.4 และแบบผสมอก 3 รปแบบ ไดแก 1) แบบประชาธปไตย ควบคม และตามใจรวมกน รอยละ 92.9 2) แบบประชาธปไตยและควบคมรวมกน รอยละ 0.3 และ 3) แบบประชาธปไตยและตามใจรวมกน รอยละ 3.4 รปแบบการเลยงดเดกอายต า กวา 5 ป ของป /ยา/ตา/ยาย ทบรโภคสราและไมบรโภคสราแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต และปจจยอาย ของป /ยา/ตา/ยาย มความสมพนธกบรปแบบการเลยงดเดกอายต ากวา 5 ป ทระดบนยส าคญ P <0.05 สดาภรณ พยคฆเรอง และพรรณรตน แสงเพม (2555) ไดท าการศกษามมมองของผดแลตอการสงเสรมพฒนาการเดกของศนยพฒนาเดกเลก โดยมวตถประสงคเพอศกษาการรบรของผดแลตอการสงเสรมพฒนาการเดกของศนยพฒนาเดกเลก ดวยการสนทนากลมผดแลของเดกอาย 2-5 ป ทมารบบรการในศนยพฒนาเดกเลก 4 แหง จ านวน 30 คน ผวจยเลอกผดแลจากกลมสนทนาเพอสมภาษณเชงลกจ านวน 5 คน ผลการวจยพบวา การรบรของผดแลตอการสงเสรมพฒนาการเดกของศนยพฒนาเดกเลก แบงไดเปน 3 ประเดนหลก คอ 1) การปรบเปลยนพฤตกรรมเดม 2) การสรางเสรมพฤตกรรมใหม ซงประกอบดวย 4 ประเดนยอย คอ การชวยเหลอตนเอง การอยในสงคม การกลาแสดงออก และการมจนตนาการ และ 3) การใหผดแลไดมสวนรวมในกจกรรมการเรยนร การศกษานมขอเสนอแนะวา ครในศนยพฒนาเดกเลกควรเปดโอกาสใหผดแลไดเขามามสวนรวมในการสงเสรมพฒนาการของเดกเพมขน บคลากรทางดานสขภาพควรมการประเมนพฒนาการของเดกในศนยพฒนาเดกเลกและวางแผนรวมกบครและผดแลในการสงเสรมพฒนาการเดกแตละคน สมจต แซลม (2556) ไดท าการศกษาผลของการประยกตใชของเลนพนบานตามภมปญญาทองถนในการสงเสรมพฒนาการเดก ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดยโสธร โดยมวตถประสงคเ พอศกษาผลของกระบวนการพฒนาทกษะผเลยงดเดกและการประยกตใชของเลนพนบานตามภมปญญาทองถนในการสงเสรมพฒนาการเดกทมอายระหวาง 1-3 ป ในพนทอ าเภอเมองยโสธร จงหวดยโสธร โดยการจดกจกรรมเพมทกษะใหกบผเลยงดเดก ผลการศกษาพบวา ภายหลงการทดลองผเลยงดเดกในกลมทดลองมคะแนนความร พฤตกรรมการสงเสรมพฒนาการของผเลยงดเดกเพมขนมากกวากอนการทดลอง และดกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต (p-value<0.05) และพบวาเดกทมพฒนาการลาชาอยในความดแลของผเลยงดกลมทดลองมการเปลยนแปลงพฒนาการตามปกตไดถงรอยละ 97.5 ในขณะทเดกอยในความดแลของผเลยงดกลมเปรยบเทยบมการเปลยนแปลงพฒนาการตามปกตเพยงรอยละ 7.5 โดยสรปปจจยแหงความส าเรจในการเสรมสรางพฒนาการตามวยเพอแกปญหาพฒนาการลาชาของเดกครงน เปนผลมาจากกระบวนการในการ

43

จดเตรยมผเลยงดเดกใหมความพรอมในการดแลอยางเปนระบบและมขนตอนทถกตอง โดยมการประยกตใชของเลนพนบานตามภมปญญาทองถนมาเปนเครองเสรมสรางพฒนาการทส าคญ สงผลใหเกดความส าเรจในการเปลยนแปลงพฒนาการของเดกในครงน เยาวรตน รตนนนต (22 กนยายน 2560) ไดท าการศกษาปจจยทมผลตอพฒนาการเดกปฐมวยไทย เขตสขภาพท 8 โดยมวตถประสงคเพอศกษาสถานการณพฒนาการเดกปฐมวยไทย เขตบรการสขภาพท 8 ปจจยดานมารดา ปจจยแวดลอม และปจจยดานเดก และศกษาความสมพนธระหวางปจจยดานมารดา ปจจยแวดลอม และปจจยดานเดกกบพฒนาการเดกปฐมวย กลมตวอยางเปนเดกปฐมวย จ านวน 905 คน เกบขอมลระหวางเดอนมนาคม-พฤษภาคม 2557 ผลการวจยพบวา เดกมพฒนาการสมวย รอยละ 66.3 พฒนาการสงสยลาชา รอยละ 33.7 และมพฒนาการสงสยลาชาดานภาษามากทสด รอยละ 36.6 ทงในภาพรวม ในเดกอาย 0-2 ป และเดกอาย 3-5 ป มพฒนาการเกนวยดานกลามเนอมดใหญมากทสด ปจจยดาน

มารดา พบวา ปจจยทมความสมพนธกบพฒนาการของเดกอยางมนยส าคญทระดบ p-value 0.05 ไดแก อาชพของมารดา ระดบการศกษา และการไดรบยาธาตเหลก ยาเสรมไอโอดน ปจจยแวดลอม ไดแก อายผดแลเดก ระดบการศกษา อาชพ ลกษณะครอบครว รายไดครอบครว การเลนกบเดกและการเลานทาน จาก

การศกษาพบวา ปจจยทมความสมพนธกบพฒนาการของเดกอยางมนยส าคญทระดบ p-value 0.05 ไดแก อายของผดแลเดก อาชพของผดแลเดกและการเลนกบเดก ปจจยดานเดก ไดแก การคลอดกอนก าหนด น าหนกแรกเกด ภาวะออกซเจนแรกคลอด ภาวะแทรกซอนหลงคลอด โรคประจ าตวเดก การเจบปวยในรอบ 1 ป สขภาพชองปาก การกนนมแมอยางเดยว การไดรบยาน าธาตเหลก น าหนกตามเกณฑอาย สวนสงตามเกณฑอายและน าหนกตามเกณฑสวนสง พบวา ปจจยทมความสมพนธกบพฒนาการของเดกอยางมนยส าคญ

ทระดบ p-value 0.05 ไดแก น าหนกแรกเกด โรคประจ าตวเดก สวนสงตามเกณฑอาย ขอเสนอแนะ ควรมการพฒนาระบบการดแลหญงตงครรภโดยเนนใหฝากครรภกอนอายครรภ 12 สปดาห เพอจะไดรบการตรวจรางกาย การคดกรองโรค ไดรบยาธาตเหลกเสรมไอโอดน ยาเสรมธาตเหลกและไดรบความรการดแลสขภาพขณะตงครรภทงในเรองอาหาร การปฏบตตว นอกจากนเจาหนาทสาธารณสขควรน ากลวธ 2 ก 2 ล “กน กอด เลน เลา” ไปใชเปนแนวทางในการสงเสรมพฒนาการเดกอยางจรงจง นชจร พมพโคตร และพรรณนภา โพธผา (22 กนยายน 2560) ไดท าการศกษาการพฒนารปแบบในการสงเสรมพฒนาการเดก 0-5 ป โดยเครอขายอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลหวยหน มวตถประสงคเพอพฒนารปแบบการสงเสรมพฒนาการเดก 0-5 ป โดยเครอขาย อสม. ประชากรและกลมตวอยาง คอ เดกอาย 0-5 ปในเขตรบผดชอบ 353 คน อสม. 89 คน โดยใชอปกรณชวยในการสงเสรมพฒนาการ ใชจานหมนพฒนาการ รวมกบการใชแบบประเมนพฒนาการอนามย 55 และอปกรณประเมนพฒนาการตามชวงวย ในชวงเดอน ตลาคม 2555-เมษายน 2556 เปรยบเทยบระยะเวลาความครอบคลมในการประเมนพฒนาการ ความรความเขาใจเรองการสงเสรมพฒนาการ และความพงพอใจของผเลยงเดก พบวา รปแบบการสงเสรมพฒนาการรปแบบใหม ทปรบปรงมาจากแบบประเมนพฒนาการอนามย 55 ซงสะดวกตอการประเมนผลและตดตามโดย อสม. ผลการเปรยบเทยบกอนและหลงการด าเนนการ เดก

44

0-5 ป ไดรบการสงเสรมพฒนาการไดครอบคลม จากรอยละ 78.26 เปนรอยละ 96.38 ความพงพอใจของผเลยงเดกเพมขนจากรอยละ 70.76 เปนรอยละ 85.05 (p<0.001) การพฒนารปแบบการสงเสรมพฒนาการ อสม. สามารถใชจานหมนพฒนาการในการสงเสรมพฒนาการไดอยางมประสทธภาพ เกดการเรยนรรวมกนของผเลยงเดก และใสใจในพฒนาการเดก และมการตดตามประเมนผลอยางตอเนอง ศรวรรณ หลาเทยน และพฤฑฒพล พฤฑฒกล (22 กนยายน 2560) ไดท าการศกษาแนวทางพฒนาการบรหารจดการแบบมสวนรวมของศนยพฒนาเดกเลกบานบงบาน สงกดองคการบรหารสวนต าบลบงสามคค อ าเภอบงสามคค จงหวดก าแพงเพชร โดยมวตถประสงคเพอหาแนวทางพฒนาการบรหารจดการแบบมสวนรวมของศนยพฒนาเดกเลก บานบงบาน สงกดองคการบรหารสวนต าบลบงสามคค อ าเภอบงสามคค จงหวดก าแพงเพชร ผวจยใชแบบสอบถาม และการสมภาษณในการเกบขอมลจากผบรหาร คณะกรรมการสถานศกษา ผปกครอง และครผดแลเดก ผลการวจยพบวา มการจดประสบการณเพอสงเสรมพฒนาการของผเรยนยดหลกการจดประสบการณแบบบรณาการรวมกนระหวางคร ผปกครองและชมชน ก าหนดภาระงานในการปฏบตหนาทในศนยพฒนาเดกเลก โดยผานขอเสนอแนะจากผทมสวนเกยวของทกฝาย มการประเมนพฒนาการของเดกใหมคณลกษณะตามวยของเดกนกเรยน ไดรบการรวมมอจากผปกครองและศนยบรการสาธารณสข คณะผบรหารชมชน ผปกครองขาดความรความเขาใจ และขาดงบประมาณในการจดตง ยายรวม และยบเลก ศนยพฒนาเดกเลก การคดเลอกบคลากรใชระบบอปถมภ มากกวาระบบคณธรรมท าใหบคลากรทไดรบการคดเลอกขาดประสทธภาพบคลากรในศนยพฒนาเดกเลกขาดทกษะ ความเขาใจ การตรวจสอบความมนคงแขงแรงของอาคาร ขาดการเผยแพรประชาสมพนธการจดกจกรรม หรอโครงการ ท า ใหบคคลตางๆ ไมทราบขอมลในการด าเนนโครงการ และขาดงบประมาณในการด าเนนงานเกยวกบ การจดตงเครอขายพฒนาเดกปฐมวย และการทจะใหศนยพฒนาเดกเลกบานบงบานมการบรหารจดการแบบมสวนรวมไดนนผบรหารควรใหความส าคญ และควรสนบสนนงบประมาณในการจดเวทประชาคม เพอส ารวจความตองการ ของชมชนในการจดตง ยบเลก ยายรวมศนยพฒนาเดกเลกใหองคกรปกครองสวนทองถนด าเนนการสรรหา และเลอกสรรบคคลเพอเปนพนกงานจางตามมาตรฐานและหลกเกณฑทวไปทคณะกรรมการกลางพนกงานสวนทองถนก าหนด ควรใหความส าคญกบอาคารสถานทและความปลอดภยของศนยพฒนาเดกเลก จดสรรงบประมาณในการดแลรกษาอาคารสถานทใหมความมนคงปลอดภยส าหรบเดก สงเสรมการจดท าหลกสตรสถานศกษาโดยยดหลกสตรการศกษาปฐมวยโดยใชรปแบบการสอนตามแนวคดการ บรณาการหนวยการเรยนรทเกยวของกบสงคม วฒนธรรมและภมปญญาทองถน สงเสรมใหมการจดการความรโดยปราชญชาวบาน ชมชน หรอจากเจาหนาทจากหนวยงานตางๆ และใหองคกรปกครองสวนทองถนในฐานะหนวยงานผจดการศกษาปฐมวยมบทบาทหนาทในการสงเสรมสนบสนนการพฒนาเดกปฐมวยตามศกยภาพ ทงดานวชาการงบประมาณและการพฒนาบคลากรอยางตอเนอง ศรกญญา ฤทธแปลก (22 กนยายน 2560) ไดท าการศกษาการพฒนารปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกอาย 1–3 ป โดยครอบครวและชมชน มสวนรวม : กรณศกษาชมชนต าบลบานยาง อ าเภอเมอง จงหวดบรรมย เปนการวจยเชงปฏบตการ (Action Research) มวตถประสงคเพอศกษารปแบบการสงเสรม

45

พฒนาการเดก 1-3 ป โดยการมสวนรวมของครอบครวและชมชน ศกษาผลและเงอนไขปจจยทมผลตอการสงเสรมพฒนาการเดก 1-3 ป โดยการมสวนรวมของครอบครวและชมชน พนทศกษา คอ หมท 4 บานยาง ต าบลบานยาง อ าเภอเมอง จงหวดบรรมย กลมตวอยางม 2 กลมคอ กลมแกนน าในการคนหารปแบบการสงเสรมพฒนาการเดก 1-3 ป ไดจากการเลอกแบบเจาะจงจ านวน 20 คน และกลมเดกอาย 1-3 ป และครอบครว จ านวน 40 ครอบครว รวบรวมขอมลโดยการสงเกต แบบสอบถาม การสนทนากลม และการสมภาษณ ผลการวจย พบวา การสรางรปแบบม 6 ขนตอน คอ 1) การสรางบรรยากาศการยอมรบของชมชนและคดเลอกแกนน าชมชน 2) การสรางความตระหนกและปรบเปลยนกระบวนทศนการท างานรวมกน 3) การระดมความคดเหนเพอวเคราะหสภาพปญหา ส ารวจความตองการและหาแนวทางรวมกน 4) การวางแผนการด าเนนงาน 5) การด าเนนงานตามแผนงาน และ 6) สรปประเมนผลรปแบบ ผลจากกระบวนการสงผลใหครอบครวเหนความส าคญและเขามามสวนรวมในการสงเสรมพฒนาการเดก มระดบความรในการสงเสรมพฒนาการเดกในระดบสง มการปฏบตในระดบด และเดกอาย 1-3 ป รอยละ 92.50 มพฒนาการโดยรวมสมวย เงอนไขและปจจยสนบสนนการสงเสรมพฒนาการเดก 1–3 ป โดยการมสวนรวมของครอบครวและชมชนครงน คอ ภาวะผน าของกลมแกนน า วสยทศนของชมชน ความสนใจและความรวมมอของชมชน และกระบวนการวจยทเนนการมสวนรวม เงอนไขและปจจยอปสรรค คอ ภาระงานของกลมแกนน า และการจดสรรงบประมาณ สถาบนพฒนาอนามยเดกแหงชาต กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (2560) ไดด าเนนการสมส ารวจคดกรองพฒนาการเดกปฐมวยไทย ดวยคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย Developmental Surveillance and Promotion Manual (DSPM) ป พ.ศ. 2560 โดยการสมส ารวจคดกรองพฒนาการเดก 4 ชวงวย ในกลมเดกอาย 9, 18, 30 และ 42 เดอนดวยคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (DSPM) ในชวงเดอนมกราคม – กมภาพนธ ป 2560 โดยมวตถประสงคเพอศกษาสถานการณพฒนาการเดกปฐมวยไทยเทยบเคยงกบการด าเนนงานประจ าป เพอทราบคณภาพของการคดกรองพฒนาการเดกปฐมวยไทยดวยฝมอเจาหนาทสาธารณสข และเพอหาแนวทางในการพฒนาการด าเนนงานคดกรองพฒนาการเดกปฐมวยไทยภายใต “โครงการสงเสรมพฒนาการเดกเฉลมพระเกยรต สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เนองในโอกาสฉลองพระชนมาย 5 รอบ 1 เมษายน 2558” ในปตอไป ด าเนนการใน 69 จงหวด ผลการศกษาพบวา เดกมพฒนาการลาชาระดบประเทศ รอยละ 23 เขตสขภาพท 11 สามารถคนพบเดกมพฒนาการสงสยลาชาไดมากทสด รอยละ 34.18 รองลงมาคอเขตสขภาพท 12 รอยละ 28.43 ซงแสดงใหเหนความสามารถของเจาหนาทสาธารณสขในการคดกรองพฒนาการเดกและสามารถคนพบเดกทมพฒนาการสงสยลาชาไดจ านวนมาก เมอเปรยบเทยบกบผลการด าเนนงานประจ าปจากฐานขอมล HDC (Hospital Data Center) ทคนพบเดกพฒนาการสงสยลาชา ไดเพยงรอยละ 13 โดยพบวามความลาชาอนดบ 1 คอพฒนาการดานการเขาใจทางดานภาษา (Receptive Language) พบมากในกลมเดกชวง 18 เดอน และ 30 เดอน อนดบ 2 คอพฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา (Fine Motor) พบมากในชวงอาย 42 เดอน และอนดบ 3 คอพฒนาการดานกลามเนอมดใหญ (Gross Motor) พบมากในกลมเดกชวง 9 เดอน ซงกลมเปาหมายดงกลาว

46

เปนตวแทนในการเฝาระวงพฒนาการเดกทส าคญ ทสามารถสะทอนใหเหนพฒนาการทมผลตอการเรยนรทส าคญของเดกไทยในปจจบน และหากไดรบการตรวจวนจฉยลาชา แลวอาจพบกลมโรคทมปญหาดานพฒนาการและพฤตกรรมเดก เชน ภาวะพดชา (Child’S Delayed Language) โรคออทสตก (Autistic Spectrum Disorder) โรคสมาธสน (Attention Defitic Hyperactivity Disorder: ADHD) เปนตน ซงการคนพบความสงสยลาชาไดเรวจะสามารถกระตนและสงเสรมพฒนาการใหเดกกลบมาสมวยไดเรว ตลอดจนสงตอเดกทพบพฒนาการลาชาใหไดรบการวนจฉยรกษาไดอยางทนทวงท ท าใหเดกกลมนไดรบโอกาสในการเรยนรตามวยไดเตมศกยภาพและสามารถเตบโตไดอยางมคณภาพ ขอเสนอแนะสการพฒนานวตกรรมความร ไดแก การพฒนาศกยภาพเจาหนาทสาธารณสข/ผคดกรองพฒนาการดานคมอ DSPM ใหดยงขน การเฝาระวงและประเมนพฒนาการเดกดวยคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย DSPM ทกเดอน โดยพอแม ผปกครอง เพอใหสามารถสงเกตพฒนาการสงสยลาชา และ Early intervention โดยพอแม ผปกครอง เนนการตระหนกความส าคญของการสงเสรมพฒนาการและความสามารถในการเลยงดเดกเพอสงเสรมพฒนาการตามวย สจนดา สขก าเนด (2560) ไดจดท าโครงการวจยการพฒนาระบบเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกโดยการมสวนรวมของชมชน โดยมวตถประสงคเพอพฒนาศกยภาพและบทบาท อสม. ในการคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกรวมกบผดแล พฒนาหลกสตรและสอการเรยนของ อสม. และศกษารปแบบการมสวนรวมของชมชนและทองถนในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกในชมชน ระหวางเดอน มนาคม 2558 – กนยายน 2559 ผลการศกษาพบวา อสม. สามารถคดกรองพฒนาการเดก จ านวน 192 คน พบวาพฒนาการสมวยโดยรวม 4 ดาน จ านวน 136 คน (รอยละ 70.83) และเดกทสงสยมพฒนาการลาชา จ านวน 56 คน (รอยละ 29.17) อสม. รวมกบผดแลเดกสามารถกระตนเดกทสงสยใหกลบมามพฒนาการสมวย จ านวน 51 คน และสงตอเดกทพฒนาลาชาทไมสามารถกระตนได จ านวน 5 คน ไปรบการดแลตอทโรงพยาบาล ซงปญหาเกดจากเดกคลอดผดปกตและเดกมโรคประจ าตว ส าหรบการมส วนรวมของชมชน พบวา มการจดตงคณะกรรมการชมรมสายใยรกแหงครอบครวและเกดโรงเรยนสงเสรมพฒนาการเดกชมชนบานยางนอย ต าบลหนองกงธนสาร ไดของบประมาณจากองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) จดพมพโปสเตอรชดพฒนาการเดก 0 - 5 ป และของเลน ใหกบครอบครวทมเดกอาย 0 - 5 ป รวมทงจดท าโครงการพอานหนงสอใหนอง เพอสงเสรมรกการอานใหเกดขนตงแตเดกเลกในชมชน ส าหรบอก 2 ต าบล เนนจดระบบให อสม. และชมชนมการคดกรองพฒนาการเดกในสขศาลา และ ศสมช. ทกเดอน และเยยมบานเดกทสงสยพฒนาการลาชาเพอรวมกบผดแลเดกในการกระตนพฒนาการใหสมวยภายใน 1 เดอน ขอเสนอแนะ ในการศกษาครงน พบวา อสม. ใหขอคดเหนตอการเลยงดเดกของผดแลเดก ทสวนใหญเปน ป ยา ตา ยาย (รอยละ 53.1 ของผดแลทงหมด) ทนยมซอของเลนทไมเหมาะสมมาใหเดก เชน ปน มด ดาบพลาสตก ทไมไดชวยกระตน พฒนาการเดกเลย และพบวาไมมการกระตนพฒนาการดานภาษาโดยการอานหนงสอ ซงสงผลใหความสามารถทางสตปญญาและกระบวนการเรยนรของเดกอาจลาชาไมสมวย ดงนน อสม. จงมบทบาทส าคญมากตอการชวยเหลอครอบครวทผดแลเปนผสงอายเพอชวยสงเสรมพฒนาการดานภาษาใหกบเดก

47

วฒนา สวางศร (5 มกราคม 2561) ไดท าการศกษาการพฒนารปแบบการประเมนพฒนาการเดกปฐมวยโดยภาคเครอขายมสวนรวม วตถประสงคเพอศกษากระบวนการพฒนารปแบบการประเมนพฒนาการเดกปฐมวยโดยภาคเครอขายมสวนรวม โดยใชแนวคดตามกระบวนการวจยเชงปฏบตการของ Kemmis และ Mctaggart ผลการศกษา พบวา การพฒนาประกอบดวย 8 กระบวนการคอ 1 ) การวเคราะหสถานการณปญหา 2 ) จดตงทมท างาน 3 ) ประชมวางแผนอยางมสวนรวม4 ) พฒนาศกยภาพทม 5 ) ปรบระบบบรการ 6 ) ประชาคมระดบต าบลและหมบาน 7 ) ตดตามเยยมเสรมพลง 8 ) จดเวทแลกเปลยนเรยนร ภายหลงการพฒนาพบวา กลมตวอยางประเภทเดก 9, 18, 30 และ 42 เดอน มพฒนาการสงสยลาชารอยละ 35.77 และไดรบการตดตามกระตนพฒนาการ 1 เดอน จนมพฒนาการสมวยรอยละ 94.62 มการสงตอเพอพบแพทยรอยละ 3.41 ท าใหภาพรวมเดกมพฒนาการสมวยรอยละ 96.59 และกลมภาคเครอขายมคาเฉลยดานความพงพอใจและการมสวนรวมอยในระดบมาก สมาลย ค าอาจ (2559) ไดท าการศกษาผลการเฝาระวงและคดกรองเดก 0-5 ป โดยใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (DSPM) ผลการวจยพบวา ทผานมาผปกครองเคยไดรบคมอ DSPM รอยละ 6.0 เคยไดรบค าแนะน ารอยละ 86.3 ค าแนะน าทไดรบสวนใหญจากเจาหนาทสาธารณสขรอยละ 83.3 เคยไดรบการตรวจพฒนาการ รอยละ 71.2 โดยตรวจกบเจาหนาทสาธารณสข รอยละ 63.6 ผลการตรวจสมวยรอยละ 95.7 สวนรอยละ 4.3 ทมพฒนาการไมสมวยจะไดรบค าแนะน าใหผปกครองชวยสงเสรมและกระตนพฒนาการแลวกลบมาประเมนซ าในอก 1 เดอนผลการประเมนพฒนาการกลบมาสมวยรอยละ 98.5 ผลการประเมนพฒนาการเดกตามชวงอายเดกทผานทกดานทประเมนรอยละ 65.2 ไมผานการประเมนรอยละ 34.8 โดยดานทไมผานมากทสดไดแก พฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา รอยละ 18.1 รองลงมาคอพฒนาการดานการใชภาษา รอยละ 13.6 และดานการชวยเหลอตนเองและสงคมรอยละ 9.0 ตามล าดบ พบวาเพศชายกบเพศหญงมพฒนาการไมสมวยรอยละ 57.1 และ 42.9 ตามล าดบ ชวงอายทไมผานมากทสดคอชวง 49-54 เดอน รอยละ 8.5 และชวงอาย 10-12, 19-24, และ 43-48 เดอน รอยละ 5.1 เทากน เดกทมพฒนาการไมสมวยสวนใหญจะอยในชวงตนและชวงกลางของชวงอายนนคอ รอยละ 80.0 และรอยละ 20.0 จะอยในชวงปลายของชวงอาย ปฐม นวลค า (2560) ไดท าการศกษาการพฒนารปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดแมฮองสอน โดยมวตถประสงคเพอ (1) พฒนารปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (2) ศกษาประสทธผลของรปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และ (3) ผลลพธการด าเนนงานตามรปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดแมฮองสอน เครองมอทใชในการศกษาคอแบบสอบถาม และแบบบนทกผลการประเมนพฒนาการเดกปฐมวย DSPM เกบขอมล ใน 3 สวน ดงน สวนท 1 การพฒนารปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก กลมตวอยาง ไดแก ครพเลยงเดก เจาหนาทองคการบรหารสวนต าบล และเจาหนาทสาธารณสข จ านวน 50 คน มระยะเวลาในการวจยตงแต กรกฎาคม 2558 ถง กรกฎาคม 2559 สวนท 2 การประเมนประสทธผลรปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เกบขอมลในกลมครพเลยง และกลมเดกทมพฒนาการสงสยลาชา กลม

48

ตวอยางแรกคอครพเลยงเดกในศนยพฒนาเดกเลกจ านวน 70 คน แบงเปนกลมทดลอง จ านวน 35 คน และ กลมเปรยบเทยบจ านวน 35 คน กลมทสอง คอกลมเดกมพฒนาการสงสยลาชาจ านวน 115 คน แบงเปนกลมทดลอง 65 คน และกลมเปรยบเทยบ 50 คน โดยกลมทดลองจะใชรปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทพฒนาขนสวนกลมเปรยบเทยบไมไดด าเนนการตามรปแบบทพฒนา ระยะเวลาเกบขอมลกอนและหลงการทดลอง 6 เดอน คอ ตงแตเดอนมกราคม ถง กรกฎาคม 2559 และสวนท 3 การประเมนผลลพธการด าเนนงานสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยจงหวดแมฮองสอน กลมตวอยางคอเดกปฐมวยอาย 30 และ 42 เดอน ในป 2558 จ านวน 616 คน ป 2559 จ านวน 1,081 คน วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา Independent t-test และ paired sample t-test ผลการวจยพบวารปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดแมฮองสอน ประกอบดวย 3 กลวธ คอ 1) การจดการเรยนการสอนกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามหลกสตรและแผนการสอนชดกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยจงหวดแมฮองสอนโดยครพเลยงในศนยพฒนาเดกเลก เปนระยะเวลา 6 เดอนตดตอกน 2) การเฝาระวงและคดกรองพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกโดยครพเลยงเดก และเจาหนาทสาธารณสข ปละ 2 ครง และ 3) การมสวนรวมของชมชนในการชวยเหลอดานเศรษฐกจและสงคม และการสงตอเดกมพฒนาการสงสยลาชาไปรบการสงเสรมและกระตนพฒนาการในสถานบรการสาธารณสข ทงนจากการตดตามประเมนประสทธผลการใชรปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในกลมทดลองพบวาหลงการใชรปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทไดพฒนาขนมผลของการมความร การมสวนรวมของชมชน และพฤตกรรมการจดกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยดขนกวากอนการใชรปแบบ และมคาเฉลยคะแนนรวมของเดกมพฒนาการสงสยลาชามากกวาอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < 0.05) และเมอเปรยบเทยบหลงการทดลองใชรปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทพฒนาขนระหวางกลม ทดลองกบกลมเปรยบเทยบพบวา กลมทดลองมผลของการมความร และพฤตกรรมการจดกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยดกวากลมเปรยบเทยบ และมคาเฉลยคะแนนรวมของเดกทมพฒนาการสงสยลาชามากกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < 0.05) ซงท าใหผลลพธของการด าเนนงานสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยจงหวดแมฮองสอน มความครอบคลมของการเฝาระวงและคดกรองพฒนาการเดกปฐมวย ซงจากเดมรอยละ 93.3 (ป 2558) เพมมากขน เปนรอยละ 94.0 (ป 2559) พบเดกมพฒนาการสงสยลาชาเพมขนจากรอยละ 26.2 (ป 2558) เปนรอยละ 41.8 (ป 2559) และสามารถตดตามชวยเหลอและสงตอเดกมพฒนาการสงสยลาชาไปรบการสงเสรมและกระตนพฒนาการจากสถานบรการสาธารณสขเพมมากขนจากรอยละ 21.2 (ป 2558) เปนรอยละ 77.2 (ป 2559) ทงน จงควรน ารปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จงหวดแมฮองสอน ก าหนดเปนนโยบายและแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก และขยายผลการด าเนนงานใหครอบคลมศนยพฒนาเดกเลกทกแหงของจงหวดแมฮองสอน รวมทงการสงเสรมและพฒนาใหศนยพฒนาเดกเลกเปนศนยเรยนรดานการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของชมชน เพอใหเดกปฐมวยในชมชนทกคนมโอกาสเขามาเรยนร และไดรบการสงเสรมพฒนาการเดกอยางตอเนอง

49

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของพบวา การศกษาสวนมากเปนการศกษาหาแนวทางหรอรปแบบการด าเนนงานเพอใหผมสวนเกยวของในการสงเสรมพฒนาการเดกคอ ผ เลยงดเดกทบาน หรอครศนยพฒนาเดกเลก หรอ อสม. หรอเจาหนาทสาธารณสข กลมใดกลมหนงด าเนนการ หรอด าเนนการรวมกน รวมทงด าเนนการภายใตการสนบสนนของหนวยงาน เชน ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน ไดด าเนนการตามรปแบบ หรอตามโปรแกรมทพฒนาขนเพอสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย แตยงไมมแนวทางการด าเนนงานทเปนการพฒนาระบบการท างานทบรณาการ เชอมโยงการด าเนนงานรวมกน รวมทงระบบทท าใหมการด าเนนงานตอเนองในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการของผมสวนเกยวของ จะเหนไดวาเดกปฐมวยสวนหนง ซงมากกวาครงทเปนกลมทเขาสระบบการศกษา โดยเรมเขาเรยนในโรงเรยนทมระดบชนอนบาล หรอศนยพฒนาเดกเลก ท าใหเดกไดรบการดแลเพมขนจากบคคลทเดมคอมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน มาอยในความรบผดชอบของครศนยพฒนาเดกเลกรวมดวย และการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก กระทรวงสาธารณสขเปน 1 ใน 4 กระทรวงหลกทรบผดชอบ (กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงมหาดไทย กระทรวงศกษาธการ และกระทรวงสาธารณสข) โดยไดก าหนดเปนงานนโยบายและงานเนนหนกของกระทรวงสาธารณสข ในแผนงานการพฒนาคณภาพชวตคนไทยทกกลมวย (ดานสขภาพ) ตามยทธศาสตรชาต 20 ป (ระหวางป 2560-2579) ดานสาธารณสข (ส านกตรวจราชการ กระทรวงสาธารณสข, 2560) เจาหนาทสาธารณสข และ อสม. จงมบทบาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกตามภารกจงาน โดยเฉพาะเจาหนาทสาธารณสขซงเปนผทจะตองด าเนนการใหนโยบายประสบผลส าเรจ ท าใหมผเกยวของในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกเพมขนเปนครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) และเจาหนาทสาธารณสข และจากงานวจยทผานมาแสดงใหเหนวามรปแบบหลายรปแบบทบคคลเหลานสามารถสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกใหมพฒนาการทสมวยไดเปนอยางด แตยงขาดการศกษาถงการด าเนนงานและการเชอมโยงการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการรวมกนของผมสวนเกยวของดงกลาว รวมทงยงไมมระบบการด าเนนงานทท าใหเกดเปนการด าเนนงานรวมกนเปนประจ าแบบตอเนอง ดงนนหากมระบบทครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข ไดเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยรวมกน เชอมโยงการด าเนนงานรวมกนและด าเนนการอยางตอเนอง จะท าใหเดกไดรบการสงเสรมพฒนาการทครอบคลมทกคน และสามารถเฝาระวงคนหาเดกทสงสยพฒนาการลาชาใหไดรบการกระตน หรอเดกท มพฒนาการลาชาหรอเดกผดปกตไดรบการดแลรกษาโดยเรว จากการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยจงไดก าหนดการพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร เปนการพฒนารปแบบเพอใหครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข ไดเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยรวมกน เชอมโยงการด าเนนงานรวมกน และด าเนนการรวมกนอยางตอเนอง ซงจะท าใหเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกไดรบการสงเสรมพฒนาการเปนประจ าครอบคลมทกคน

50

โดยใชแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 2 แนวทางตามทกรมอนามย และกรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข ก าหนดใหใชด าเนนการคอ การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ดวยคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) และการเสรมสรางความผกพนธทางอารมณ ส าหรบเดกแรกเกดถง 5 ป ดวย “กน กอด เลน เลา” และเพมอก 2 กจกรรมคอ “นอน เฝาระวงฟน” การก าหนดขนตอนการพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ในการวจยครงนแบงขนตอนการพฒนารปแบบออกเปน 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ขนตอนท 2 การสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ขนตอนท 3 การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน ขนตอนท 4 การประเมนผลการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ตามรปแบบทพฒนาขน และสรปผลการพฒนา การวจยการพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธรครงน ไดก าหนดกรอบแนวคดการวจย ดงน

51

สรป รปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

แผนภมท 4 กรอบแนวคดในการวจย (Conceptual framework)

สถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จงหวดยโสธร

ตวแปรตน

การสงเคราะหรปแบบและด าเนนงานตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

ผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ

ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

ความพงพอใจตอการด าเนนกจกรรมตามแนวทางการพฒนา

ความคดเหนและขอเสนอแนะตอการด าเนนกจกรรมตามแนวทางการพฒนา

เดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก พฒนาการของเดกปฐมวย

ตวแปรตาม

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยเรอง การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร เปนการวจยปฏบตการ (Action Research) มวตถประสงค เพอ 1) ศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จงหวดยโสธร 2) สงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร และ 3) เพอประเมนผลการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ทพฒนาขนและสรปรปแบบทได โดยในการวจยครงนก าหนดขนตอนและวธการวจย ดงน ขนตอนกำรวจย การด าเนนการวจยครงน ไดแบงขนตอนการวจยเปน 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การศกษาสถานการณการด าเนนงาน และสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวย เปนขนตอนการศกษาขอมลการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในจงหวดยโสธร รวมทงการใหการสงเสรมพฒนาการของผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการคอ ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข เพอทราบการด าเนนงานและสภาพปญหาอปสรรค น าขอมลใชพฒนาแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลก ในการวจยครงน ขนตอนท 2 การสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก เปนการน าขอมลจากการทบทวนเอกสาร งานวจยทเกยวของ สภาพปญหาสถานการณการดแลและการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยจากการศกษาขนตอนท 1 มาสงเคราะห เพอพฒนารปแบบการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลก โดยบรณาการกจกรรมการด าเนนงานของผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงสงเสรมพฒนาการ ขนตอนท 3 การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน เปนการน ากจกรรมตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ไปทดลองใชเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ขนตอนท 4 การประเมนผลการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก และสรปผลการพฒนา เปนการประเมนผลลพธหลงด าเนนการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ตามแนวทางทพฒนาขนจากการน าไปทดลองใชปฏบตจรงในศนยพฒนาเดกเลก จากนนปรบปรงจากผลการทดลองใชสรปเปน แนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

53

วธด ำเนนกำรวจย วธด าเนนการวจยครงนด าเนนตามขนตอนการวจย 4 ขนตอน แตละขนตอนมความส าคญ วตถประสงค วธด าเนนการ เครองมอการวจย ดงน ขนตอนท 1 การศกษาสถานการณการด าเนนงาน และสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวย จงหวดยโสธร ควำมส ำคญ การทบทวนและศกษาระบบการด าเนนงานดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในระดบจงหวด และในเครอขายบรการสขภาพระดบอ าเภอ ทงในระดบโรงพยาบาล โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และส านกงานสาธารณสขอ าเภอ ในจงหวดยโสธร รวมทงศกษาขอมลการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลก ประเมนและศกษาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ทงนเพอใหเขาใจสภาพการด าเนนงานและประเดนปญหาการด าเนนงานดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และเดกปฐมวยทอยในศนยพฒนาเดกเลก รวมทงการมสวนรวมของผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการไดแก ครศนยพฒนาเดกเลก อสม. และเจาหนาทสาธารณสข จะท าใหทราบสถานการณและปญหาอปสรรคในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ซงเปนปญหาทตองการศกษาและพฒนาในการวจยครงน วตถประสงค เพอศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จงหวดยโสธร วธด ำเนนกำร 1. ท าการศกษาการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในหนวยงานสาธารณสขคอ ส านกงานสาธารณสขจงหวด ส านกงานสาธารณสขอ าเภอ หนวยบรการสาธารณสข หนวยงานศนยพฒนาเดกเลก เครอขายอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) เกยวกบการด าเนนงานทผานมา และตวแทนมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานถงแบบแผนในการเลยงดและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย รวมทงศกษาการใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM และการสงเสรมพฒนาการตามแนวทางกจกรรม กน กอด เลน เลา นอน เฝาระวงฟน โดยการศกษาจากเอกสารทเกยวของ และสนทนากลม (Focus Group Discussion) ผเกยวของ 2 กลมคอ กลมท 1 ผรบผดชอบงานจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 6 คน โรงพยาบาล ชมชน 2 คน และครศนยพฒนาเดกเลก 5 คน รวม 13 คน กลมท 2 ตวแทนมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 6 คน และตวแทน อสม. 6 คน รวม 12 คน 2. วเคราะหขอมล โดยน าขอมลมาวเคราะหเชงเนอหา โดยผวจย 3. สรป และน าเสนอผลการศกษา

54

เครองมอทใชขนตอนท 1 เครองมอทใชคอ ชดท 1. แนวทางการเกบขอมลจากเอกสาร ชดท 2. แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลมเจาหนาทสาธารณสขรบผดชอบงาน และครศนยพฒนาเดกเลก ชดท 3. แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลม อสม. และกลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน เกบขอมลโดยผวจย ดงรายละเอยดในภาคผนวก 3 ขนตอนท 2 การสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย แบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ควำมส ำคญ การด าเนนการพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก เปนกจกรรมการด าเนนงานทน าสภาพปญหาอปสรรคในการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ทไดจากการศกษาสถานการณและปญหาอปสรรคในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย มาพฒนา ปรบปรง และก าหนดแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก ใหการด าเนนกจกรรมไดครอบคลม ครบถวน และสรางความร ทกษะในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ และความสมพนธระหวางเดกกบผมบทบาทหนาทในการสงเสรมพฒนาการ โดยเฉพาะมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน การพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทด าเนนงานบนพนฐานสถานการณและสภาพปญหาทเปนจรง มความเปนไปไดในการน าไปปฏบต จะท าใหการด าเนนงานนนประสบผลส าเรจ วตถประสงค เพอสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร วธด ำเนนกำร 1. สรางโครงรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก โดยสงเคราะหขอมลผลการศกษาสถานการณและสภาพปญหาในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในขนตอนท 1 วธการและแนวทางการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ และเอกสารงานวจยทเกยวของ ก าหนดเปนโครงรางรปแบบ 2. ตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบ ผวจยน าโครงรางรปแบบทพฒนาขน หาความเทยงตรงของรปแบบ ดงน 2.1 ระดมสมองเพอใหความคดเหน ขอเสนอแนะ ตอองคประกอบและกจกรรม รปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธรจากเจาหนาทสาธารณสขจากส านกงานสาธารณสขจงหวด 4 คน โรงพยาบาลชมชน 2 คน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 2 คน รวม 8 คน จากนนปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะ 2.2 น าโครงรางรปแบบทพฒนาขนหลงปรบปรงรวมกน จากการระดมสมองเจาหนา ทสาธารณสขทเกยวของใหผเชยวชาญการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จ านวน 3 คน ตรวจสอบคณภาพอกครง

55

3. ปรบปรงแกไขโครงรางรปแบบแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย แบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน เครองมอทใชขนตอนท 2 เครองมอทใชคอ ผวจย ผเชยวชาญ ขนตอนท 3 การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน ควำมส ำคญ การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน เปนการสรางหรอการก าหนดขนมาจากแนวคดของผวจยทอางองมาจากการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ การศกษาสถานการณและปญหาอปสรรคในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย การรวมแสดงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ และผเชยวชาญการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ทยงไมไดน าไปปฏบตจรง ดงนนกอนสรปคณภาพของการพฒนา และตดสนใจใชด าเนนงานในวงกวาง จ าเปนอยางยงทจะตองผานการทดลองใชปฏบตจรง ในศนยพฒนาเดกเลก และผานการประเมนคณภาพ วตถประสงค เพอน ารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนไปทดลองใช วธด ำเนนกำร ภายหลงไดรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน ผวจยน าไปทดลองใชปฏบตจรงในศนยพฒนาเดกเลก โดยมขนตอนการด าเนนงาน ดงน 1. คดเลอกศนยพฒนาเดกเลกแบบเจาะจง โดยพจารณาตามขนาดศนยพฒนาเดกเลกทมจ านวนมากในจงหวดยโสธรคอ ขนาดเลกและขนาดกลางทผวจยรวมกบผรบผดชอบจากส านกงานทองถนจงหวดยโสธรคดเลอก ทพจารณาวาสามารถเปนตวแทนศนยพฒนาเดกเลกตามเงอนไขขนาดศนย พฒนาเดกเลกได โดยเปนพนทไกลเมอง (ไกลเขตเทศบาลเมองยโสธร) ขนาดเลก 1 แหง ขนาดกลาง 1 แหง ในเขตอ าเภอปาตว จงหวดยโสธร และใกลเมองขนาดกลาง 1 แหง ในเขตอ าเภอเมองยโสธร จงหวดยโสธร รวม 3 แหง เปนเดกปฐมวยชนเตรยมอนบาล ชนอนบาล 1 และชนอนบาล 2 อายระหวาง 25 – 60 เดอน เดกปฐมวยทเขารวมงานวจย 120 คน ด าเนนการทดลองในชวงเดอนธนวาคม 2560 – มนาคม 2561 โดยมผเกยวของทตองเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยเปนผปฏบตตามรปแบบจ านวน 4 กลมคอ ครศนยพฒนาเดกเลกทเปนกลมตวอยาง 9 คน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานในเดกทเปนกลมตวอยาง 120 คน อสม.ในหมบานทมเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก 20 คน และเจาหนาทสาธารณสขทรบผดชอบศนยพฒนาเดกเลกทเปนกลมตวอยาง 3 คน 2. ขออนมตนายแพทยสาธารณสขจงหวดยโสธร เพอท าการวจยในพนท และขออนมต งบประมาณบางสวนสนบสนนการด าเนนงาน

56

3. ท าหนงสอแจงนายอ าเภอ เพอขออนญาตใหศนยเดกเลก 3 แหง ทคดเลอกเปนพนท ศกษาวจยปฏบตการ และแจงผบรหารตนสงกดทราบ 4. ชแจงท าความเขาใจกบผใชรปแบบทพฒนาขนคอ ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดา หรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข 5. ด าเนนกจกรรมตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน ในชวงเดอนธนวาคม 2560 – เดอนมนาคม 2561 6. สรปวธการทดลองใชการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ใน ศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน เครองมอทใชขนตอนท 3 เครองมอทใชคอ รปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน ขนตอนท 4 การประเมนผลการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก และสรปผลการพฒนา ควำมส ำคญ การประเมนผลลพธการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน จากการน าไปใชปฏบตในศนยพฒนาเดกเลก เปนกระบวนการทส าคญทจะบอกคณคาของสงทสรางหรอก าหนดขนมา ซงการวจยครงนจะเปนการบอกวาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขนดหรอไม หรอควรปรบปรงอยางไร น ามาสกระบวนการปรบปรง และสรปเปนแนวทางการด าเนนงาน กอนพจารณาตดสนใจน าไปใช หรอขยายผลการใชในวงกวางในพนทตอไป วตถประสงค เพอประเมนผลลพธการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกตามรปแบบทพฒนาขน หลงน าไปทดลองใชปฏบตจรง และสรปผลการพฒนา ผลลพธการด าเนนงาน ผวจยไดก ำหนดผลลพธการด าเนนงานตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน ดงน ผใชรปแบบ เกยวกบ (ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข) 1. ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. 2. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข

57

3. ความพงพอใจตอการด าเนนกจกรรมตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข 4. ความคดเหนและขอเสนอแนะตอการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข ผไดรบผลลพธจำกกำรใชรปแบบ (เดกปฐมวย) 1. พฒนาการของเดกปฐมวย วธด ำเนนกำรประเมนผล 1. ประชากรและตวอยางศกษา 1.1 ประชากรทศกษา คอ เดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก จ านวน 10,059 คน ครศนยพฒนาเดกเลก จ านวน 331 คน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ านวน 10,059 คน อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) 10,747 คน และเจาหนาทสาธารณสขผรบผดชอบศนยพฒนาเดกเลก จ านวน 122 คน 1.2 กลมตวอยางทศกษา เปนกลมตวอยางทท าการทดลองใชรปแบบในขนตอนท 2 เพอประเมนผลการใชรปแบบ คอ เดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก 3 แหง จ านวน 120 คน และผมบทบาทหนาทในการดแลและสงเสรมพฒนาการเดกทเปนผใชรปแบบคอ ครศนยพฒนาเดกเลก ในศนยพฒนาเดกเลกทเปนกลมตวอยางทกคน จ านวน 9 คน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ของเดกในศนยพฒนาเดกเลกทเปนกลมตวอยางทกคน จ านวน 120 คน อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ในหมบานทเดกในศนยพฒนาเดกเลกทเปนกลมตวอยางอาศยอย จ านวน 20 คน และเจาหนาทสาธารณสขผรบผดชอบศนยพฒนาเดกเลกทเปนกลมตวอยาง จ านวน 3 คน 2. รปแบบการประเมนผล การประเมนผลลพธการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลก ในการวจยครงน ด าเนนการประเมนผล 2 รปแบบคอ ประเมนกอนและหลงด าเนนกจกรรมตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนเปนรปแบบการประเมนผลกลมเดยววดผลกอนหลงด าเนนกจกรรมตามการพฒนา (One Group Pre-test Post-test Design) และประเมนเฉพาะหลงด าเนนกจกรรมตามการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนเปนรปแบบการประเมนผลกลมเดยววดผลหลงปฏบตการ (One Group Post-test Design) ดงรายละเอยดในตารางท 1

58

ตำรำงท 2 รปแบบการประเมนผลลพธการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลกทพฒนาขน

ประเมนผลกอนด าเนนกจกรรมตามรปแบบ

ด า เนนกจกรรมตามรปแบบ

ประเมนผลหล งด า เนนกจกรรมตามรปแบบ

T1 X T2 T3

T1 หมายถง การประเมนผลกอนด าเนนการทดลอง X หมายถง การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลกทพฒนาขน T2 หมายถง การประเมนผลหลงด าเนนการทดลอง T3 หมายถง การประเมนผลเฉพาะหลงด าเนนการทดลอง 3. เครองมอทใชในการประเมนผล 3.1 การสรางเครองมอ การประเมนผลรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนครงน ผวจยไดสรางเครองมอเพอเกบขอมลประเมนผล ดงน ชดท 1. เครองมอเกบขอมลครศนยพฒนำเดกเลก ม 1 ชด คอ ชดท 1. แบบสอบถามครศนยพฒนาเดกเลก เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขน ประกอบดวย 5 สวน (เกบขอมลหลงการทดลองใชรปแบบ) คอ สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ม 7 ขอ สอบถามเกยวกบอาย เพศ สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ต าแหนง ระยะเวลาในการปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลก การเคยผานการอบรมหลกสตรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยโดยใชคมอ DSPM สวนท 2 ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนแบบสอบถามทใชแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยดวยกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” และคมอ DSPM ในการสรางขอค าถามความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย มจ านวน 18 ขอ โดยใหผตอบเลอกตอบตรงขอค าถามวาขอความทถาม ผตอบมความรวาขอความนน ถก หรอผด หรอไมทราบ/ไมแนใจ (ผตอบไมทราบวาขอความนนถกหรอผด) โดยใสเครองหมาย ตรงชองค าตอบ การใหคะแนนจากการวด คอ

59

ขอค ำถำม เลอกตอบถก เลอกตอบผด เลอกตอบไมทรำบ/ไมแนใจ

ขอความค าถามถก คาคะแนน 1 0 0 ขอความค าถามผด คาคะแนน 0 1 0

ก าหนดระดบความรโดยมคะแนนจากการวด รอยละ 80 ขนไป มความรระดบมาก มคะแนนจากการวด รอยละ 60 – 79 มความรระดบปานกลาง มคะแนนจากการวดนอยกวารอยละ 60 มความรระดบนอย ไดระดบความร ดงน

ระดบควำมร

คะแนนจำกกำรวด

ความรระดบมาก 14.40 – 18.00 ความรระดบปานกลาง 10.80 – 14.39 ความรระดบนอย 0.00 – 10.79

สวนท 3 การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนแบบสอบถามทใชสอบถามเกยวกบการใชคมอ DSPM ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก และความคดเหนตอคมอ DSPM ชวงกอนและชวงด าเนนโครงการ สวนท 4 ความพงพอใจในการด าเนนกจกรรม ใชสอบถามหลงการทดลองใชรปแบบการพฒนาเกยวกบความพงพอใจในการด าเนนกจกรรมเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย มจ านวน 7 ขอ ในการศกษาครงนประยกตใชวธการวดแบบของลเคท (Likerts’s method) มจ านวน 6 ขอ แบงเปนระดบความพงพอใจเปน 3 ระดบ ดงรายละเอยดความพงพอใจและการใหคะแนนจากการวด คอ (ซงการศกษาครงนเปนขอความเชงบวกทกขอ)

ระดบควำมพงพอใจ ขอควำมเชงบวก (Positive scale)

ขอควำมเชงลบ (Negative scale)

พงพอใจมาก คาคะแนน 2 0 พงพอใจปานกลาง คาคะแนน 1 1 พงพอใจนอย คาคะแนน 0 2

และแบบประเมนความพงพอใจตอการด าเนนงานทเจาหนาทสาธารณสข ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. รวมกนเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกครงน โดยภาพรวม จ านวน 1 ขอ โดยใหคะแนนจากนอยทสดไปหามากทสด คอจาก 0 ไมพงพอใจ ถง 10 พงพอใจมากทสด

ไมพงพอใจ พงพอใจปานกลาง พงพอใจมากทสด 0 --------------------------------------5--------------------------------------- 10

60

ก าหนดระดบความพงพอใจโดยมคะแนนจากการวด รอยละ 80 ขนไป พงพอใจระดบมาก มคะแนนจากการวด รอยละ 60 – 79 พงพอใจระดบปานกลาง มคะแนนจากการวดนอยกวารอยละ 60 พงพอใจระดบนอย ไดระดบความพงพอใจ ดงน

ระดบควำมพงพอใจ

คะแนนจำกกำรวด

พงพอใจระดบมาก 17.60 – 22.00 พงพอใจระดบปานกลาง 13.20 – 17.59 พงพอใจระดบนอย 0.00 – 13.19

สวนท 5 ความคดเหนและขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ตามรปแบบทพฒนาขน ใชสอบถามหลงการทดลองใชรปแบบ เปนขอค าถามปลายเปด มจ านวน 3 ขอ เกยวกบ (1) การเหนดวยหรอไมเหนดวยกบการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนครงน (2) ความตองการปรบปรงการด าเนนงาน และ (3) ขอเสนอแนะอนๆ ตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดก ชดท 2. เครองมอเกบขอมลมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน ม 2 ชด คอ ชดท 2.1 แบบสอบถามมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน เปนแบบ สอบถามทผวจยสรางขน ประกอบดวย 6 สวน สวนท 1-4 เกบขอมลกอนด าเนนการทดลองใชรปแบบ สวนท 2 เกบขอมลอกครงหลงประชมชแจงความรทนท และเกบขอมลสวนท 2-6 หลงการทดลองใชรปแบบ โดยสวนท 4 ขอ (5) เปนการสอบถามการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ตามคมอ DSPM จะใชชดขอค าถามตามชวงอายเดกขณะสอบถาม เปนการสอบถามวามารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกไดเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม โดยเดกเขาสชวงอายนนอยางนอย 1 เดอน (ผวจยเปนผจดชดแบบ สอบถามรายบคคลตามชวงอาย) ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 10 ขอ เกยวกบ อาย เพศ สถานภาพสมรส สถานะความสมพนธกบเดก ระดบการศกษา รายไดตอเดอนของครอบครว อาชพ การเคยเลยงเดกอายต ากวา 5 ป (ไมรวมเดกทอยในศนยแหงน) จ านวนเดกอายต ากวา 5 ปทเลยงดในปจจบน (ไมรวมเดกทอยในศนยแหงน) อสม. เคยมาเยยมหรอแนะน าเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยททานเลยงด สวนท 2 ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนแบบสอบถามชดเดยวกนกบชดท 1. สวนท 2 ของครศนยพฒนาเดกเลก

สวนท 3 การใชแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดก แบงเปน 2 สวน ดงน

61

3.1) การรบรแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ใชสอบ ถามกอนการทดลองใชรปแบบ มจ านวน 1 ขอ เกยวกบการเคยทราบหรอไดยน แนวทางการสงเสรมพฒนาการเดก โดยการใชแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” 3.2) การสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย มจ านวน 25 ขอ เปนแบบสอบถามทใชแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดก โดยใชแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ในการสรางขอค าถามเกยวกบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย มจ านวน 25 ขอ โดยใหผตอบ ตอบตรงขอค าถามวาขอความทถามผตอบไดดแลและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยอยางไร ตามค าตอบทไดปฏบต คอไมเคย บางครง เปนประจ า (ไมเคย = ไมเคยท าสงนนเลยหรอท านอยมาก, บางครง = ท าสงนนเทาๆ กบไมไดท าสงนน, เปนประจ า = ท าสงนนทกครงหรอเกอบทกครง) การใหคะแนนจากการวด คอ

ขอค ำถำม ไมเคย บำงครง เปนประจ ำ ขอความเชงบวก (Positive Scale) คาคะแนน 0 1 2 ขอความเชงลบ (Negative Scale) คาคะแนน 2 1 0

ก าหนดระดบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดยมคะแนนจากการวด รอยละ 80 ขนไป มการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยระดบด มคะแนนจากการวด รอยละ 60 – 79 มการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยระดบพอใช มคะแนนจากการวดนอยกวารอยละ 60 มการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยระดบควรปรบปรง ไดระดบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ดงน

ระดบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

คะแนนจากการวด

ระดบด 40.00 – 50.00 ระดบพอใช 30.00 – 39.99 ระดบควรปรบปรง 0.00 – 29.99

สวนท 4 การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM) เปนแบบสอบถามทใชสอบถามเกยวกบการใชคมอ DSPM ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก และความคดเหนตอคมอ DSPM มจ านวน 5 ขอ สอบถามชวงกอนการทดลองทง 5 ขอ หลงทดลองสอบถามเฉพาะขอ (3) และ (5) ดงขอค าถามเกยวกบ (1) การเคยอบรมหรอไดรบการชแจงการใชคมอ DSPM (2) การเคยไดรบแจกคมอ DSPM เพอใชเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก (3) การใชคมอ DSPM ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (4) ความคดเหนตอคมอ DSPM (5) การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM แบบสอบถามแตละคนขนกบอายเดกปฐมวยวาอยชวงไหนตามขอทตองประเมนในคมอ DSPM) โดยสอบถามการเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการ 5 ดาน ใหผตอบ ตอบตรงขอค าถามวาขอความทถามผตอบไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการ ตามค าตอบทไดปฏบต คอไมเคย นานๆ ครง เปนประจ า (ไมเคย = ไมเคยฝกใหเลย, นานๆ ครง = นานๆ ถงฝกใหท ากจกรรมนน, เปนประจ า = ฝก

62

ใหท ากจกรรมนนบอยมากหรอทกครงทตองท ากจกรรมนน) แตหากดานไหนตองประเมนหลายประเดนหากความถในการฝกใหเดกตางกน จะเลอกประเดนฝกทต าเปนค าตอบ เชน พฒนาการดานการเคลอนไหว ในเดกชวงอาย 42 เดอน จะตองฝกขอ 90 ยนขาเดยว 5 วนาท (GM) และขอ 91 ใชแขนรบลกบอลได (GM) หากขอ 90 ไมเคยฝก แตขอ 91 ฝกเปนประจ า ถอวาดานนมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานไมเคยฝก ก าหนดการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน เปน 3 ระดบคอ ไมเคย (รวมผไมเคยใชคมอ DSPM) นานๆ ครง เปนประจ า สวนท 5 ความพงพอใจในการด าเนนกจกรรม เปนแบบสอบถามชดเดยวกบชดท 1. สวนท 4 ของครศนยพฒนาเดกเลก สวนท 6 ความคดเหนและขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ตามรปแบบทพฒนาขน เปนแบบสอบถามชดเดยวกบชดท 1. สวนท 5 ของครศนยพฒนาเดกเลก ชดท 2.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลมตวแทนมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน รายละเอยดในภาคผนวก 4 ชดท 3. เครองมอเกบขอมลอำสำสมครสำธำรณสขประจ ำหมบำน (อสม.) ม 2 ชด คอ ชดท 3.1 แบบสอบถามอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ประกอบดวย 5 สวน ในสวนท 1-3 เกบขอมลกอนด าเนนการทดลองใชรปแบบ สวนท 2 เกบขอมลอกครงหลงประชมชแจงความรทนท และเกบขอมลสวนท 2 สวนท 3 เฉพาะขอ (4) ความคดเหนตอคมอ DSPM และสวนท 4-5 หลงการทดลองใชรปแบบ ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 5 ขอ เกยวกบ อาย เพศ สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ระยะเวลาเปน อสม. สวนท 2 ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนแบบสอบถามชดเดยวกนกบชดท 1. สวนท 2 ของครศนยพฒนาเดกเลก

สวนท 3 การใชแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จ านวน 7 ขอ เกยวกบ (1) การเคยอบรมหรอไดรบการชแจงการใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมสขาว ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก (2) การเคยไดรบแจกคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมขาว เพอใชเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก (3) การใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมสขาว ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก (4) ความคดเหนตอ คมอ DSPM (5) การเคยทราบหรอไดยนแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกโดยใชแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” (6) การเคยไดรบค าแนะน าแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เปนแนวทางใน

63

การสงเสรมพฒนาการเดก (7) การใชแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เปนแนวทางในการแนะน าสงเสรมพฒนาการเดก ดานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในความรบผดชอบหลงการทดลอง เกบขอมลจ านวนครงการเยยมเดกปฐมวนของ อสม. จากแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของ อสม. สวนท 4 ความพงพอใจในการด าเนนกจกรรม เปนแบบสอบถามชดเดยวกบชดท 1. สวนท 4 ของครศนยพฒนาเดกเลก สวนท 5 ความคดเหนและขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ตามรปแบบทพฒนาขน เปนแบบสอบถามชดเดยวกบชดท 1. สวนท 5 ของครศนยพฒนาเดกเลก ชดท 3.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลม อสม. รายละเอยดในภาคผนวก 4 ชดท 4. เครองมอเกบขอมลเจำหนำทสำธำรณสข ม 1 ชด คอ ชดท 4. แบบสอบถามเจาหนาทสาธารณสข เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนเกยวกบขอมลทวไป ความพงพอใจในการด าเนนกจกรรมรปแบบ ความคดเหนและขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน แบงออกเปน 4 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 7 ขอ เกยวกบ อาย เพศ สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ระยะเวลาในการปฏบตงาน ระยะเวลารบผดชอบงานสงเสรมพฒนาการเดก และต าแหนง สวนท 2 ความพงพอใจในการด าเนนกจกรรม มจ านวน 5 ขอ เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขน ในการศกษาครงนประยกตใชวธการวดแบบของลเคท (Likert’s method) จ านวน 4 ขอ แบงระดบความพงพอใจเปน 3 ระดบ ดงรายละเอยดความพงพอใจ และการใหคะแนนจากการวด คอ

ระดบควำมพงพอใจ ขอควำมเชงบวก (Positive Scale)

ขอควำมเชงลบ (Negative Scale)

พงพอใจมาก คาคะแนน 2 0 พงพอใจปานกลาง คาคะแนน 1 1 พงพอใจนอย คาคะแนน 0 2

และแบบประเมนความพงพอใจตอการด าเนนงานทเจาหนาทสาธารณสข ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. รวมกนเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกครงน โดยภาพรวม จ านวน 1 ขอ โดยใหคะแนนจากนอยทสดไปหามากทสด คอจาก 0 ไมพงพอใจ ถง 10 พงพอใจมากทสด

64

ไมพงพอใจ พงพอใจปานกลาง พงพอใจมากทสด 0 --------------------------------------5--------------------------------------- 10

ก าหนดระดบความพงพอใจโดยมคะแนนจากการวด รอยละ 80 ขนไป พงพอใจระดบมาก มคะแนนจากการวดรอยละ 60–79 พงพอใจระดบปานกลางมคะแนนจากการวดนอยกวา รอยละ 60 พงพอใจระดบนอย ไดระดบความพงพอใจ ดงน

ระดบควำมพงพอใจ

คะแนนจำกกำรวด

พงพอใจระดบมาก 14.40 – 18.00 พงพอใจระดบปานกลาง 10.80 – 14.39 พงพอใจระดบนอย 0.00 – 10.79

สวนท 3 ความคดเหนและขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการในศนยพฒนาเดกเลก ตามรปแบบทพฒนาขน เปนแบบสอบถามชดเดยวกบชดท 1. สวนท 5 ของครศนยพฒนาเดกเลก ชดท 5. เครองมอเกบขอมลพฒนำกำรของเดกปฐมวย คอ ชดท 5. แบบบนทกการประเมนพฒนาการของเดกปฐมวย ศนยพฒนาเดกเลก เปนแบบบนทกทผจยสรางขน ใชบนทกผลการประเมนพฒนาการเดกปฐมวยทไดรบการตรวจประเมน ตามคมอ DSPM ในขอการประเมนตามชวงอายเดกปฐมวยของเดกแตละคน ดงรายละเอยดแบบบนทกในภาคผนวก 4 กำรใชแบบบนทกกำรตรวจประเมนพฒนำกำรเดกปฐมวยตวอยำง ของเจำหนำทสำธำรณสข ดงน 1) กอนและหลงการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน ในเดกกลมตวอยางทกราย โดยการประเมนพฒนาการเดกแตละรายจะประเมน 3 ชวงวย เรมจากประเมนตามคมอในขอทตรงในชวงวย 5 ดาน และประเมนเกนชวงวยหนงระดบกรณประเมนในชวงวยผานการประเมนทง 5 ดาน แตถามดานใดดานหนงไมผานหยดการประเมน และประเมนเกนชวงวยสองระดบกรณประเมนเกนชวงวยหนงระดบผานการประเมนทง 5 ดาน การแบงผลการประเมน แบงออกเปน 2 กลม - พฒนาการสงสยลาชา คอ เดกทไดรบการตรวจประเมนพฒนาการตามชวงวยไมผานการประเมนดานใดดานหนง หรอทกดาน - พฒนาการสมวย คอ เดกทไดรบการตรวจประเมนพฒนาการตามชวงวยผานการประเมนทง 5 ดาน ในกลมทมพฒนาการสมวยผวจยไดประเมนพฒนาการเกนชวงวย 2 ชวงวย และแบง

65

ผลการประเมนออกเปน พฒนาการสมวย คอ เดกทไดรบการตรวจประเมนพฒนาการตามชวง

วยผานการประเมนทง 5 ดาน พฒนาการเกนชวงวยหนงระดบ คอ เดกทไดรบการตรวจประเมน

พฒนาการตามชวงวยผานการประเมนทง 5 ดาน และประเมนเกนชวงวยหนงระดบผานการประเมนทง 5 ดาน แตไมผานเกนชวงวยสองระดบ

พฒนาการเกนชวงวยสองระดบ คอ เดกทไดรบการตรวจประเมนพฒนาการตามชวงวยผานการประเมนทง 5 ดาน และประเมนเกนชวงวยหนงและสองระดบผานการประเมนทง 5 ดาน ทงสองระดบ

2) เดกทตรวจประเมนพบพฒนาการสงสยลาชากอนการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน หลงไดรบการกระตนพฒนาการขอทสงสยลาชา 1 เดอน หรอ 2 เดอน เฉพาะขอทพฒนาการสงสยลาชา 3) กลมเปาหมายอาย 30 เดอน และ 42 เดอน ทตองไดรบการคดกรองและสงเสรมพฒนาการ โดยเจาหนาทสาธารณสข 3.2 การตรวจสอบคณภาพเครองมอวดผลลพธทผวจยสรางขนกอนใชจรง เครองมอทใชประเมนผลการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน ผวจยน ำเครองมอ มาตรวจสอบความตรงในเนอหา (Content Validity) โดยผเชยวชาญการสงเสรมพฒนาการเดกและการวจย 3 ทาน เพอดความชดเจน ความถกตองเหมาะสมตามหลกวชาการ และภาษาทใช วดไดตามสงทตองการวดตามเนอหาหรอวตถประสงค แลวน าขอมลทไดจากการพจารณาของผเชยวชาญหาคาความสอดคลองดวยดชนความสอดคลอง (Index of Item Objectives Congruence : IOC) ซงใชขอค าถามทมคา IOC อยระหวาง 0.6-1.0 และปรบตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ หลงจากนนน าเครองมอไปทดลองใชกบกลมตวอยางทมลกษณะคลายกบประชากรทศกษาในกลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ านวน 30 คน น าขอมลความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยมาวเคราะหความเชอถอไดของมาตรวด (ความสอดคลองกนของผลทไดจากการวดแตละครง) ดวยคอมพวเตอร โดยใชวธการวดความสอดคลองภายใน (Internal Consistency Method) วธของคเดอร – รชารดสน (Kuder – Richardson Method) แบบประเมนมคาความเชอถอได (Reliability) = .702 4. การเกบรวบรวมขอมล 1. การเกบขอมลตวอยางทศกษาเชงปรมาณ ชดท 1. แบบสอบถามครศนยพฒนาเดกเลก ชดท 2.1 แบบสอบถามมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน (ทสามารถตอบไดดวยตนเอง) ชดท 3.1 แบบสอบถามอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ชดท 4. แบบสอบถามเจาหนาทสาธารณสข ใหตวอยางทศกษาตอบดวยตนเอง และสงคนผวจยทนท ชดท 2.1 แบบสอบถามมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกท

66

บาน ทไมสามารถตอบไดดวยตนเอง สมภาษณโดยผรวมวจยทผานการชแจงแบบสอบถามแลว ทงกอนและหลงการทดลอง 2. การเกบขอมลตวอยางทศกษาเชงคณภาพ ชดท 2.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลมตวแทนมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ชดท 3.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลม อสม. โดยผวจย 3. การเกบขอมลเพอประเมนผลพฒนาการของเดกปฐมวย ในการวจยครงนเกบขอมลโดยเจาหนาทสาธารณสขทผานการอบรมและมประสบการณการใชคมอ DSPM จ านวน 6 คน เกบขอมล กอนและหลงการทดลองใชแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน และผานการอธบายวธการเกบขอมลเพอประเมนผลในการวจยครงน จากผวจย 5. การวเคราะหขอมล ผวจยน าขอมลทไดมาวเคราะหขอมล ดงน 1. ขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Data) จากการเกบรวบรวมขอมลประเมน ผลลพธการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน น าขอมลมาน าเขาและวเคราะหดวยคอมพวเตอร ในกลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และขอมลการประเมนพฒนาการเดกปฐมวย น าเสนอขอมลผลลพธการพฒนา โดยใชสถตเชงพรรณา ไดแก คาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) คาสงสด (Maximum) คาต าสด (Minimum) และเปรยบเทยบผลลพธการพฒนากอนกบหลงทดลอง โดยใชสถตอางอง ไดแก Paired T-test ในกลมครศนยพฒนาเดกเลก เจาหนาทสาธารณสข น าเสนอขอมลผลลพธการพฒนา โดยใชสถตเชงพรรณา ไดแก คาความถ (Frequency) คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) 2. ขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data) ขอมลการประเมนผลลพธการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก เชงคณภาพ น ามาวเคราะหเชงเนอหาโดยผวจย 6. การปรบปรงแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ใหสมบรณ โดยการน าผลการประเมนการทดลองปฏบตในพนท ขอมลทไดจากการสอบถามความพงพอใจ ขอคดเหนและขอเสนอแนะจากการศกษา มาเปนขอมลสรปและปรบปรงการด าเนนงานใหสมบรณ ใชเปนแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร และสามารถน าไปใชไดจรง

บทท 4 ผลการวจย

การวจยเชงปฏบตการ (Action Research) ครงน มวตถประสงคเพอพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ของผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการคอ ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข โดยมขนตอนการวจย 4 ขนตอนคอ ขนตอนท 1 การศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ขนตอนท 2 การสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ขนตอนท 3 การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก

และขนตอนท 4 การประเมนผลการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก และสรปผลการพฒนา ในการน าเสนอผลการวจยจ าแนกตามวตถประสงคเฉพาะ ดงน ผลการวจยตามวตถประสงคขอท 1. การศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ผลการวจยตามวตถประสงคขอท 2. การสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ผลการวจยตามวตถประสงคขอท 3. การประเมนผลการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน และสรปรปแบบทได ผลการวจยตามวตถประสงคขอท 1. การศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย การศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จ าแนกตามประเดนศกษา 3 ประเดน คอ (1.1) การด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของหนวยงานและเครอขายทเกยวของ (1.2) แบบแผนการเลยงด และการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ (1.3) สภาพปญหาการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย พบวา 1.1 การด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของหนวยงานและเครอขายทเกยวของ ผลการศกษาพบวา 1.1.1 หนวยงานส านกงานสาธารณสขระดบจงหวด เปนหนวยงานตวแทนกระทรวงสาธารณสขระดบจงหวด ด าเนนงานเกยวกบการบรหารงานหนวยงานสาธารณสข ถายทอดนโยบายกระทรวงสาธารณสข ก าหนดนโยบายสาธารณสขระดบจงหวด และสนบสนนการด าเนนงานหนวย

68

บรการในพนท ในจงหวดยโสธร แบงการบรหารงานออกเปน 13 กลมงาน คอ กลมงานบรหารทวไป กลมงานนตการ กลมงานบรหารทรพยากรบคคล กลมงานพฒนายทศาสตรสาธารณสข กลมงานประกนสขภาพ กลมงานสงเสรมสขภาพ กลมงานพฒนาคณภาพและรปแบบบรการ กลมงานควบคมโรคตดตอ กลมงานคมครองผบรโภคและเภสชสาธารณสข กลมงานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กลมงานทนตสาธารณสข กลมงานควบคมโรคไมตดตอ สขภาพจตและยาเสพตด และกลมงานสงแวดลอมและ อาชวอนามย การด าเนนงานดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย อยในภารกจกลมงานสงเสรมสขภาพ ด าเนนงานในลกษณะสนบสนน ควบคม ก ากบ และประเมนผลการด าเนนงานหนวยบรการในพนท ในปงบประมาณ 2560 ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร (ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร, 2560) มตวชวดการด าเนนงานทกระทรวงสาธารณสขก าหนดคอ เดกอาย 0-5 ปมพฒนาการสมวยไมนอยกวารอยละ 80 มกระบวนการด าเนนงาน ดงน 1) ชแจงนโยบายและแนวทางการด าเนนงานแกผปฏบตงานระดบอ าเภอและต าบล เมอวนท 11 ตลาคม 2559 2) ขบเคลอนการด าเนนงานตามโครงการเดกไทย ไอควด เตบโตด เรมท “ครอบครว คณภาพ” โดยนายแพทยสาธารณสขจงหวดยโสธร รวมพธลงนามบนทกขอตกลง (Memorandum of Understanding: MOU) รวมกน 4 กระทรวงหลก ไดแก ส านกงานศกษาธการจงหวด ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด และส านกงานสาธารณสขจงหวด เมอวนท 10 พฤศจกายน 2559 ณ โรงแรมสนยโฮเทล แอน คอนเวนชน เซนเตอร จงหวดอบลราชธาน 3) พฒนาศกยภาพเจาหนาทผรบผดชอบงานโภชนาการ งานฝากครรภ (Antenatal care: ANC) และงานคลนกสขภาพเดกด (Well Child Clinic: WCC) ทกอ าเภอ ในการพฒนารปแบบบรการโภชนาการในคลนกฝากครรภ คลนกสขภาพเดกด ณ โรงแรมบานสวนคณตา จงหวดอบลราชธาน ในระหวางวนท 6-9 ธนวาคม 2559 4) บรณาการจดหลกสตรรวมกนระหวาง 4 กระทรวงหลกในการอบรมใหความรเรอง การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย แกครทกคนในศนยพฒนาเดกเลกทกแหง จ านวน 272 แหง 5) จดกจกรรม kick off “การพฒนาเดกไทย ไอควด เตบโตด เรมท ครอบครวคณภาพ” รวมกนทง 4 กระทรวงหลกไดแก ส านกงานศกษธการจงหวด ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด และส านกงานสาธารณสขจงหวด เมอวนท 1 กมภาพนธ 2560 6) ท าบนทกขอตกลงการปฎบตราชการเพอขบเคลอนตวชวด โดยวธการจดล าดบหนวยงาน (Ranking) ระหวางจงหวดและอ าเภอ ณ หองประชมพญาแถน ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร เมอวนท 31 มกราคม 2560

69

7) ควบคม ก ากบ และนเทศงาน 9 อ าเภอๆ ละครง ด าเนนงานออกตดตามนเทศ ใหค าแนะในการด าเนนงานแกพนทระดบอ าเภอ ในระหวางวนท 6-20 กมภาพนธ 2560 8) ขบเคลอนการสงเสรมพฒนาการเดก 0-5 ป ดวยการอานโดยสมชชาสขภาพจงหวดยโสธร โดยผวาราชการจงหวดยโสธร เปนประธานเมอวนท 24 มกราคม 2560 ณ โรงแรมเจ พ เอมเมอรลด จงหวดยโสธร 9) ขบเคลอนการด าเนนโดยคณะกรรมการอนามยแมและเดก ระดบจงหวด (MCH Board) และคณะอนกรมการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยจงหวดยโสธร 10) พฒนาสถานบรการสาธารณสขตามมาตรฐานบรการอนามยแมและเดก คณภาพ 11) พฒนาศนยเดกวยเตาะแตะตนแบบ 1 แหงไดแกศนยเดกวยเตาะแตะ โรงเรยนสนตธรรมวทยาคม 12) พฒนาตนแบบมมเลนตามรอยพระยคลบาท ใน WCC ในโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเลงนกทา 13) สรางองคกรสงเสรมเดก 0-5 ป สงดสมสวนอ าเภอละ 1 ต าบลๆ ละ 1 แหง 14) สรางครอบครวนกโภชนาการสงเสรมเดกปฐมวยสงดสมสวนทกอ าเภอๆ ละ 1 ต าบล 15) คลนกหมอครอบครว (Primary Care Cluster: PCC) ทกแหงมการด าเนน การสงเสรมเดก 0-5 ป สงดสมสวน 16) พฒนาการศนยเดกเลกตามเกณฑศนยพฒนาเดกเลกแหงชาต 1 แหง คอ ศนยเดกเลกบานกระจาย อ าเภอปาตว จงหวดยโสธร 17) ประชมคณะกรรมการอนามยแมและเดก ระดบจงหวด (MCH Board) ทก 3 เดอน conference case และนเทศตดตาม โดยการสมอยางเปนระบบ 18) พฒนาระบบบรการและวางแผนระบบดแลสงตอ ตอเนองอยางเปนระบบ ในเดกทมพฒนาการสงสยลาชา ซงตองด าเนนการตอเนอง ดงน 18.1 แนะน าพอแมผปกครอง อสม. ฝกเดกตามคมอประเมน ในหวขอทไมผานการประเมน ภายใน 1 เดอน 18.2 ตดตาม ตรวจคดกรองเดกทมพฒนาการสงสยลาชาครบทกราย เมอครบ 1 เดอน โดยเจาหนาทสาธารณสขใน รพ.สต. 18.3 ถาเดกยงท าไมได ใหสงตอผเชยวชาญโรงพยาบาลชมชน/ โรงพยาบาลทวไป 18.4 จดระบบการใหบรการประเมนและกระตนพฒนาการแยกออกจากการใหบรการฉดวคซน

70

18.5 บรรจโครงการ รายละเอยดคมอ ในโรงเรยนพอแมในคลนก ANC และ WCC 19) พฒนาระบบการบนทกขอมลพฒนาการเดกปฐมวย ในโปรแกรม HosXp (โปรแกรมเกบขอมลบรการของหนวยบรการ) 20) สนบสนนสงเสรมให โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล/ศนยพฒนาเดกเลก/โรงเรยนอนบาล ทกแหง มเครองมออปกรณในการตรวจประเมนพฒนาการ ชงน าหนก และวดสวนสงใหมความพรอมและเพยงพอ 21) สงเสรมสนบสนนการมสวนรวมของ อปท. และภาคเครอขาย ในการด าเนน งานดานพฒนาการเดกปฐมวยอยางเขมแขงและยงยน 22) พฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขในการใชคมอเฝาระวงและสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวย (คมอ DSPM) ครบทกพนท ในระหวางวนท 4-7 เมษายน 2560 23) จดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวยระดบจงหวด พ.ศ. 2560-2564 วนท 25-26 พฤษภาคม 2560 24) อบรมพฒนาประสทธภาพการปฎบตงานครศนยพฒนาเดกเลก/ผดแลเดก ขององคกรปกครองสวนทองถน รนท 1 ในระหวางวนท 20-22 เมษายน 2560 และรนท 2 วนท 17-19 พฤษภาคม 2560 25) มการเยยมเสรมพลงรวมกบงานแมและเดก ตดตาม ประเมนผลการปฏบตงานดานพฒนาการเดกอยางตอเนอง 26) พฒนาศกยภาพครศนยเดกเลกในการใชคมอประกอบการฝกเพอเพมระดบ สตปญญาเดกอาย 2-15 ป จ านวน 2 รน ในระหวางวนท 29-30 กรกฏาคม 2560 และวนท 5-6 สงหาคม 2560 จ านวน 140 คน 27) ออกนเทศตดตามสปดาหรณรงคคดกรองพฒนาการเดก ระหวางวนท 17-21 กรกฏาคม 2560 จากกจกรรมการด าเนนงานดงกลาว จะเหนไดวาในปงบประมาณ 2560 ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร มกจกรรมเพอขบเคลอนงานดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย หลากหลายกจกรรมตงแตการรณรงคเปดตวการท างาน ประสานและสนบสนนการด าเนนงานหนวยงานทเกยวของ สนบสนนเชงวชาการดานความร ความสามารถแกบคลากรหนวยงานศนยพฒนาเดกเลก หนวยงานสาธารณสข นเทศตดตาม ก ากบการด าเนนงานหนวยงานส านกงานสาธารณสขอ าเภอ โรงพยาบาล และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในพนท 1.1.2 หนวยงานส านกงานสาธารณสขอ าเภอ เปนหนวยงานเชงบรหารและสนบสนนการด าเนนงานระดบอ าเภอ เปนตนสงกดหนวยบรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล จงหวดยโสธรมทงหมด 9 แหง ใน 9 อ าเภอ การด าเนนงานดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ได

71

ด าเนนงานโดยจดใหมผรบผดชอบงานดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนผสนบสนน ควบคม ก ากบ และประเมนผลการด าเนนงานหนวยบรการระดบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในสงกดแตละอ าเภอ โดยมตวชวดการด าเนนงานทกระทรวงสาธารณสขก าหนดคอ เดกอาย 0-5 ปมพฒนาการสมวยไมนอยกวา รอยละ 80 เชนเดยวกบส านกงานสาธารณสขจงหวด ลกษณะการด าเนนงานจะเปนการประสานการด าเนนงานระหวางหนวยบรการในอ าเภอกบหนวยงานระดบจงหวด และหนวยงานอนๆ ใหสามารถเชอมการด าเนนงานรวมกน และสนบสนนการด าเนนงานดานวชาการ ดานการนเทศตดตาม ดานก ากบการด าเนนงานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ในพนท 1.1.3 หนวยบรการสาธารณสข หนวยบรการสาธารสขระดบจงหวด ระดบอ าเภอและต าบลภาครฐในจงหวดยโสธร ทกแหงเปนหนวยงานในสงกดกระทรวงสาธารณสข คอโรงพยาบาลทวไปเปนโรงพยาบาลระดบจงหวด จ านวน 1 แหง โรงพยาบาลชมชน ประจ าอ าเภอ จ านวน 8 แหง และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล จ านวน 112 แหง มศนยสขภาพชมชนในสงกดโรงพยาบาลทวไป จ านวน 2 แหง สงกดโรงพยาบาลชมชน จ านวน 2 แหง และส านกงานสาธารณสขอ าเภอเมอง จ านวน 1 แหง ด าเนนงานภายใตตวชวดเดยวกนกบส านกงานสาธารณสขจงหวด ส านกงานสาธารณสขอ าเภอคอ เดกอาย 0-5 ปมพฒนาการสมวยไมนอยกวา รอยละ 80 จากขอมลการศกษาการด าเนนงานดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของหนวยบรการสาธารณสขพบวา การด าเนนงานของหนวยบรการจะมการจดท าทะเบยนเดกแรกเกดถง 5 ป สวนมากจะใหบรการในหนวยบรการ เดกแรกเกดในป 2558 เปนตนมาจะไดรบแจกคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM ทกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข จดท าขนใหกบมารดาหลงคลอดเพอใชในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก โดยการใหบรการของหนวยบรการในโรงพยาบาลจะเปนการใหบรการในคลนกสขภาพเดกด (Well Child Clinic: WCC) และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล จะเปนตามวน เวลาทหนวยบรการสะดวกในแตละพนทโดยก าหนดใหผรบบรการรบทราบ เชน ในวนทใหบรการฉดวคซน ทกวนพธ ทกวนศกรหากมภารกจกจะเลอนขนกบความสะดวกของเจาหนาทสาธารณสขและผรบบรการเชน นดมารบบรการวนทเจาหนาทสาธารณสขขนเวร เปนการใหบรการเฉพาะการคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกดวยคมอ DSPM ในเดกกลมเปาหมาย 4 กลม คอ 9 เดอน 18 เดอน 30 เดอน และ 42 เดอน จะนดหรอตามเดกโดยการสงหนงสอถงผปกครอง ให อสม. น าไปใหโดยระบใหผปกครองเหนความส าคญของการมารบการตรวจประเมน หรอให อสม. ชวยตดตามมารบบรการในหนวยบรการ ตามวน เวลา ทหนวยบรการก าหนด การสงเสรมพฒนาการเปนการใหค าแนะน า ฝกทกษะใหผเลยงดในวนทมารบการตรวจประเมน ในรายทสงสยพฒนาการลาชาใหผเลยงดไดฝกทบาน ในรายทอยกบตา ยาย ทไมสามารถกระตนพฒนาการได บางแหงกจะให อสม. ไปชวยกระตน ส าหรบปญหาอปสรรคทพบ ผปกครองยงไมเหนความส าคญ บางแหงผปกครองไมเขาใจคดวาการตรวจประเมนของเจาหนาทสาธารณสขเปนการเรยกเดกมาเลน ผปกครองไมยอมรบผลการประเมนมองวาบตรหลานตนเองท าไมได บางครงเดกกไมไดมาเนองจากไมไดอยในพนท หรอผปกครองไมวางกจะมการมาตรวจประเมน

72

ลาชา บางรายไมมสมดเลมขาว (คมอ DSPM) เจาหนาทสาธารณสขตองใชการถายเอกสารใหหลงการประเมนเฉพาะชวงวยทประเมน ดงนนในรายนเดกจะไมมเอกสารทผเลยงดจะใชประเมนและกระตนในชวงวยอนๆ และในชวงวยอนๆ ไมมระบบทยนยนไดวาผเลยงดไดมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการหรอไม ดงทเจาหนาทสาธารณสขใหขอมลวาสมดคมอเลมขาวทผปกครองไดรบยงใหม ไมมรอยขดเขยนอะไรเลย ดานการใชแนวทาง กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน เจาหนาทสาธารณสข น ามาใชในการสงเสรมพฒนาการเดกในพนทบางโดยการใหค าแนะเมอเดกมารบบรการในส านกงานหรอกรณเยยมบานหลงคลอด การด าเนนงานของเจาหนาทสาธารณสขบางแหงยงไมมระบบการด าเนนงานในชมชน และการเชอมการด าเนนงานรวมกบหนวยงานอน จะมเฉพาะบางแหงทให อสม. ชวยด าเนนงานแตยงไมไดระบบทบาททชดเจน เจาหนาทสาธารณสขมการโยกยาย เปลยนงาน ท าใหผรบงานใหมยงไมผานการอบรมการใชคมอ DSPM และบางแหงผานการอบรมเพยง 1 คน หากตดภารกจไมอยงานการตรวจประเมนพฒนาการเดกกตองหยดชะงก ซงเจาหนาทอยากใหมการอบรมเพม และอยากใหศนยพฒนาเดกเลกมชดตรวจประเมนเวลาตรวจพฒนาการจะไดไมตองน าไปจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลไปใช ดงขอมลจากเจาหนาทสาธารณสขทไดกลาวถงการด าเนนงานสงเสรมพฒนาการเดก จากการสนทนากลม

“...... เราตองส ารวจขอมลเดกศนยถงหาปกอน และมรายชอเดกในฐานขอมล ในการด าเนนงานตรวจพฒนาการเดกเราก าหนดใหเปนทกวนศกรทงวน แตถาเจาหนาทไมพอกจะเลอนมาท าในวนหยดในวนทเราอยเวร เอาสะดวกเรา และผปกครองเดก .....”. “...... มการประเมนพฒนาการทกวนจนทร แตดวยภาระหากเจาหนาทอยนอยกจะเคลอนยายได บางครงกจะรวบยอดเปนครงเดยวในเดอนหนง ......” “...... หนคดวา ผปกครองเดกยงไมเหนความส าคญของคมอเลมนนะคะ เพราะถาเหนความส าคญนาจะมรองรอยการใชบาง คนทชวงวยท างานกจะมสนใจบาง ทรบผดชอบกจะมสองสามคนทตกเหมอนประเมนมา แตถาเปนสงอายกเหมอนสมดสชมพ ไมคอยไดเปดเทาไร ......” “...... ของท .... กมปญหาชวงแรกๆ ผปกครองไมใหความรวมมอเคาเขาใจวาเราเรยกลกเคามาเลน การด าเนนงานดตามรอบ เชนรอบเดอนนมสราย กจะแบงเปนสองรอบ รอบศกรนสองราย ศกรหนาสอง ราย เอาตามทเราไมเหนอย และเราสะดวก ผปกครองสะดวก ......” “...... การด าเนนงานขนกบบรบทของพนท ในเดกบางคนทมพฒนาการสงสยลาชาถาอยกบคณตา คณยาย ไมสามารถประเมนพฒนาการเดกได เรากคยกนให อสม. ทรบผดชอบหลงคาเรอนนน เราจะเทรน อสม. ใหชวยโดยการซรอก (ถายเอกสารเนอหาคมอ DSPM) ให อสม. ไปประเมนแทน เชน ถาชวงอายสบแปดเดอน ขอเจดสบสถงเจดสบหาให อสม. ไปชวยประเมนในชวงหนงเดอน แตหากรายไหนมปาเรากจะตดตามไปใหปาชวยท า ......” (ในความหมายนเจาหนาทใชค าวา ประเมน ในทนหมายถงการกระตน หรอสงเสรมพฒนาการ และเปนการยกตวอยางถาเดกอาย 18 เดอนทถกตองการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการจะเปนขอ 50-59)

73

“...... คมอ บางรายกลมเปาหมายไมม ตองซรอกใหเคาเอากลบไปด ของเรากจะซรอกเกบไวเปนหลกฐานถาเคาไมมสมดเลมน (คมอ DSPM) ...... ผานหรอไมผานเรากซรอกใหเคา โดยจะบอกวาขอนไมผานนะคะ แนะน าการกระตนให และบอกวาเดอนหนาเราจะนดมาตรวจอก และเขยนวนท นดไวใหเคา ......” “...... ของ ..... เราจะมจดหมายตดตาม ในจดหมายเราจะระบความจ าเปนวาเดกอายเทาน เทานจ าเปนจะตองไดรบการตรวจประเมนจากเจาหนาท และจะใหสงผานทาง อสม. และกเนนย าให อสม. ใหผปกครองพาเดกมา มบางทไมมาตามนดเรากจะใหตามแตจะไมไดตามมาในวนนน จะตามมาในวนนดหนา เดกบางคนไมอยในพนทกม บางคนผปกครองพามาไมไดกจะมปญหา เรากจะบวกในชวงไมเกนหนงเดอนบวก ลบ ถาไมมาจรงๆ กจะให อสม. ตาม ......” “...... ชวงประเมนกจะมปญหาผปกครองบางคนรบไมได กจะมแตบอกวาอยบานเดกท าได อยบานเดกท าได กจะมปญหาในชวงประเมนเดก และผปกครองจะพยายามชวยเดกท า และกจะพยายามอธบายวาอยบานเดกท าไดในชวงประเมน ......” “...... คมอ ถอวาคดกรองไดเรว ถาเราเจอกจะสงเสรมพฒนาการไดเรว ผปกครองทาง ... กใหความสนใจด โดยพนทคอนขางเลก ผปกครองรวา 9 เดอนตองมาตรวจ หากเลยไปจะตองคอยไปอกจน 18 เดอน เคาคอนขางทจะร เปนคมอทไว และตองอธบายดวยวาเปนการคดกรองเบองตน ถอวาเปนเครองมอทดในการคนหาเดกในพนทเรา ถามวายงยากในการใชมย คอมนตองใชเวลาหนะคะ เรานดมาตามคลนกทเราเซตไว กไมคอยยงยากคะ ......”

ผลการด าเนนงานของส านกงานสาธารณสขจงหวด ส านกงานสาธารณสขอ าเภอ และหนวยบรการสาธารณสขในจงหวดยโสธร ดานการคดกรองและสงเสรมพฒนาการกลมเปาหมาย ชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน ขอมล ณ 30 กนยายน 2560 (ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร, 2560) พบวา เดกปฐมวยมพฒนาการสมวยหลงกระตนรายทสงสยพฒนาการลาชา รอยละ 95.1 ซงตอบสนองตวชวดการด าเนนงานทกระทรวงสาธารณสขก าหนดคอ เดกอาย 0-5 ปมพฒนาการสมวยไมนอยกวา รอยละ 80 มการตรวจประเมนพฒนาการ และกระตนพฒนาการในรายทสงสยพฒนาการลาชาดงรายละเอยด

74

ตารางท 3 จ านวน รอยละ เดกปฐมวยกลมเปาหมาย ชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน จ าแนกตาม การตรวจประเมนพฒนาการดวยคมอ DSPM รายอ าเภอ ปงบประมาณ 2560

การประเมนพฒนาการกลมเปาหมาย ผลการประเมนพฒนาการกลมเปาหมาย สงตอครงแรก (คน)

อ าเภอ กลมเปาหมายทงหมด (คน)

ไดรบการตรวจประเมน

พฒนาการสมวย

พฒนาการสงสยลาชา

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน

(คน) รอยละ

จ านวน (คน)

รอยละ

เมอง 3,921 2,853 72.8 2,564 89.9 285 10.0 4

ทรายมล 911 652 71.6 546 83.7 105 16.1 1

กดชม 2,046 1,515 74.0 1,324 87.4 187 12.3 4

ค าเขอนแกว 2,039 1,767 86.7 1,659 93.9 108 6.1 0

ปาตว 1,124 903 80.3 717 79.4 159 17.6 27

มหาชนะชย 1,893 1,183 62.5 1,026 86.7 157 13.3 0

คอวง 728 573 78.7 503 87.8 68 11.9 2

เลงนกทา 3,401 1,863 54.8 1,585 85.1 272 14.6 6

ไทยเจรญ 1,064 994 93.4 829 83.4 164 16.5 1

รวม 17,127 12,303 71.8 10,753 87.4 1,505 12.2 45

จากตารางท 3 เดกปฐมวยกลมเปาหมาย ชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน สวนมากไดรบการตรวจประเมนพฒนาการดวยคมอ DSPM 12,303 คน คดเปนรอยละ 71.8 พฒนาการสมวย 10,753 คน คดเปนรอยละ 87.4 มเดกปฐมวยตองสงตอโรงพยาบาลทนท 45 คน (คดเปนรอยละ 0.3) ตารางท 4 จ านวน รอยละ เดกปฐมวยกลมเปาหมาย ชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน ทมพฒนาการ สงสยลาชา จ าแนกตามการตดตามตรวจประเมนพฒนาการดวยคมอ DSPM ซ า รายอ าเภอ ปงบประมาณ 2560

อ าเภอ

เดกปฐมวยกลมเปาหมาย

พฒนาการสงสยลาชา

(คน)

การประเมนพฒนาการซ าหลงตดตาม 30 วน ดวยคมอ DSPM

สมวย ไมสมวย ตดตามไมได สงตอ รพ. (คน)

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

เมอง 285 152 53.3 7 2.5 126 44.2 7

75

ตารางท 4 จ านวน รอยละ เดกปฐมวยกลมเปาหมาย ชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน ทมพฒนาการ สงสยลาชา จ าแนกตามการตดตามตรวจประเมนพฒนาการดวยคมอ DSPM ซ า รายอ าเภอ ปงบประมาณ 2560 (ตอ)

อ าเภอ

เดกปฐมวยกลมเปาหมาย

พฒนาการสงสยลาชา

(คน)

การประเมนพฒนาการซ าหลงตดตาม 30 วน ดวยคมอ DSPM

สมวย ไมสมวย ตดตามไมได สงตอ รพ. (คน)

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

ทรายมล 105 76 72.4 3 2.9 26 24.8 3

กดชม 187 129 69.0 7 3.7 51 27.3 7

ค าเขอนแกว 108 76 70.4 1 0.9 31 28.7 1

ปาตว 159 71 44.7 32 20.1 56 35.2 32

มหาชนะชย 157 93 59.2 5 3.2 59 37.6 5

คอวง 68 37 54.4 4 5.9 27 39.7 4

เลงนกทา 272 186 68.4 6 2.2 80 29.4 6

ไทยเจรญ 164 127 77.4 6 3.7 31 18.9 6

รวม 1,505 947 62.9 71 4.7 487 32.4 71

จากตารางท 4 เดกปฐมวยกลมเปาหมาย ชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอนทมพฒนาการสงสยลาชา หลงกระตนพฒนาการ 1 เดอน มพฒนาการสมวย 947 คน คดเปนรอยละ 62.9 ไมสมวย 71 คนคดเปนรอยละ 4.7 ตดตามตรวจประเมนซ าไมได 487 คน คดเปนรอยละ 32.4 มเดกปฐมวยตองสงตอโรงพยาบาล 71 คน (คดเปนรอยละ 4.7)

ตารางท 5 จ านวน รอยละ เดกปฐมวยกลมเปาหมายชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน มพฒนาการ สมวยหลงกระตนพฒนาการกลมสงสยลาชา 1 เดอน จ าแนกรายอ าเภอ ปงบประมาณ 2560

อ าเภอ เดกปฐมวยกลมเปาหมายไดรบ

การคดกรอง เดกปฐมวยกลมเปาหมายมพฒนาการสมวย

จ านวน รอยละ

เมอง 2,853 2,716 95.2 ทรายมล 652 622 95.4 กดชม 1,515 1,453 95.9

76

ตารางท 5 จ านวน รอยละ เดกปฐมวยกลมเปาหมายชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน มพฒนาการ สมวยหลงกระตนพฒนาการกลมสงสยลาชา 1 เดอน จ าแนกรายอ าเภอ ปงบประมาณ 2560 (ตอ)

อ าเภอ เดกปฐมวยกลมเปาหมายไดรบ

การคดกรอง เดกปฐมวยกลมเปาหมายมพฒนาการสมวย

จ านวน รอยละ

ค าเขอนแกว 1,767 1,735 98.2 ปาตว 903 788 87.3 มหาชนะชย 1,183 1,119 94.6 คอวง 573 540 94.2 เลงนกทา 1,863 1,771 95.1 ไทยเจรญ 994 956 96.2

รวม 12,303 11,700 95.1

จากตารางท 5 เดกปฐมวยกลมเปาหมาย ชวงอาย 9 , 18 , 30 และ 42 เดอน มพฒนาการสมวยหลงจากทเดกปฐมวยกลมทมพฒนาการสงสยลาชา ไดรบการกระตนพฒนาการ 1 เดอน มพฒนาการสมวย รอยละ 95.1 อ าเภอทเดกมพฒนาการสมวยมากทสดคอ ค าเขอนแกว รอยละ 98.2 1.1.4 หนวยงานศนยพฒนาเดกเลก ศนยพฒนาเดกเลกเปนสถานศกษาทรบเดกปฐมวยกอนเขาสระบบการศกษาระดบชนประถมศกษา ชวงอาย 2–5 ป เปนหนวยงานในสงกดองคกรปกครองสวนทองถน กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย แบงการจดประสบการณเดกปฐมวยออกเปนชนเตรยมเดกเลก (อายต ากวา 3 ป) ชนเดกเลกปท 1 (อาย 3 ป) ชนเดกเลกปท 2 (อาย 4 ป) การจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย กรมสงเสรมการปกครองทองถน (ส านกประสานและพฒนาการจดการศกษาทองถน กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย, 2550) ไดแตงตงคณะท างานจดท าแผนจดประสบการณการเรยนรการศกษาปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก ขององคกรปกครองสวนทองถน เพอใหเดกจบการศกษาปฐมวยแลว เดกจะมคณลกษณะทพงประสงคตามหลกสตรการศกษาปฐมวยพทธศกราช 2546 ทก าหนดไว โดยมคณะท างานจดท าแผน 4 คณะคอ คณะท างานจดท าแผนพฒนาการเรยนรดานรางกาย คณะท างานจดท าแผนพฒนาการเรยนรดานอารมณและจตใจ คณะท างานจดท าแผนพฒนาการเรยนรดานดานสงคม และคณะท างานจดท าแผนพฒนาการเรยนรดานสตปญญา ไดจดท าคมอเปนรปเลมใหครศนยพฒนาเดกเลกใชด าเนนกจกรรมในแตละภาคเรยน เพอจดประสบการณใหแกเดกปฐมวยแตละดานตงแตสปดาหท 1 เปนตนไปจนถงสปดาหสดทายของภาคเรยนในสปดาหท 21 โดยในแตละสปดาห จะก าหนดกจกรรมเพอใหครศนยพมนาเดกเลกใชจดประสบการณการเรยนรการศกษาปฐมวย ประกอบดวย (1)ชอกจกรรม (2)การเตรยมสอเพอจดกจกรรม (3)สาระการเรยนร (4)จดประสงคในการจด

77

กจกรรม (5)วธการจดกจกรรม (6)การประเมนผล และแตละศนยจะมสมดรายงานประจ าตวเดกปฐมวยแตละคนทครจะประเมนพฒนาการการเรยนรรายบคคลในแตละดาน ดงตวอยางแผนจดประสบการณการเรยนรการศกษาปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก ในเดกอาย 3–5 ป ภาคเรยนท 1 สปดาหท 6 ในวนท 3 และสปดาหท 11 ในวนท 2

แผนการจดประสบการณการศกษาปฐมวย ส าหรบศนยพฒนาเดกเลก หลกสตรการปฐมศกษาปฐมวย

สปดาหท 6 สาระการจดประสบการณท 1 เรองราวเกยวกบตวเดก หนวยการจดประสบการณ เปนเดกดมวนย

เปนเดกด มวนย

สงทเดกรแลว สงทเดกตองร สงทเดกควรร 1. เชอฟงคณคร 2. ทกทายผอนดวยค าวาสวสด 3. รบประทานอาหารดวยตนเอง 4. ..................................................

1. การปฏบตตามกฎของหองเรยน 2. การเกบอปกรณและของเลน 3. ................................................

1. การปฏบตตามกฎของหองเรยน 2. การเกบอปกรณและเครองใชในหองเรยน 3. การใชภาษาสภาพ 4. การชวยเหลอตนเองในการรบประทานอาหาร 5. การปฏบตตนตอบคคลตางๆ ในศนยพฒนาเดกเลก

การปฏบตตนตอบคคลตางๆ ในศนยพฒนาเดกเลก - การกลาวสวสดคณคร - การยอมรบผอน - การแสดงความรสกทเหมาะสม

ปฏบตตามกฏของหองเรยน - เชอฟงคณคร การเกบอปกรณและเครองใช

ในหองเรยน - การเกบรองเทา - การเกบกระเปา

การชวยเหลอตนเองในการรบประทานอาหาร - รบประทานอาหารไดเอง

การใชภาษาสภาพ - ทกทายผอนดวยค าวาสวสด - ขอบคณเมอมผใหสงของ

78

แผนการจดประสบการณการศกษาปฐมวย ส าหรบศนยพฒนาเดกเลก สปดาหท 6 วนท 3 สาระการจดประสบการณท 1 เรองราวเกยวกบตวเดก

หนวยการจดประสบการณ เปนเดกดมวนย หนวยการจดประสบการณยอย การใชภาษาสภาพ

1. ชอกจกรรม เสรมประสบการณ (ในวงกลม) 2. การเตรยมสอเพอจดกจกรรม

1) นทาน “นองสมมาโรงเรยน 2) หนมอ 3) เพลง “สวสดคณคร”

3. สาระการเรยนร 1) สาระทควรเรยนร 1.1 การพดค าวา “สวสด” เมอพบคณคร การพดวา “ขอบคณ” เมอมผใหญใหสงของ 2) ประสบการณส าคญ 2.1 การพดกบคนอนเกยวกบประสบการณของตนเองหรอเลาเรองราวเกยวกบตนเอง 2.2 การอธบายเกยวกบสงของ เหตการณ และความสมพนธของสงตางๆ

4. จดประสงคในการจดกจกรรม 1) พดค าวา “สวสดคะ” “สวสดครบ” เมอพบคณครได 2) พดค าวา “ขอบคณ” เมอผใหญใหสงของได

5. วธการจดกจกรรม 1) ครเลานทานประกอบหนมอเรอง “นองสมมาโรงเรยน” ใหเดกฟง สนทนากบเดกเกยวกบเรองในนทาน 2) ครสนทนาและสาธตเกยวกบการไหวและกลาวค าสวสด โดยมตวแทนของเดกชายและเดกหญง อยางละ 1 คน มาแสดงบทบาทสมมตเมอพบครตองยกมอไหวและพดวา “สวสดคะ” “สวสดครบ” 3) ครใหเดกแบงเปน 2 กลม กลมท 1 สมมตเปนคร กลมท 2 เปนนกเรยน ใหแสดงบทบาทสมมต 2 สถานการณ คอ สถานการณท 1 เมอเดกพบคณคร สถานการณท 2 เมอคณครใหสงของ 4) เดกรองเพลง “สวสดคณคร” และท าทาทางประกอบ

6. การประเมนผล 1) สงเกตการปฏบตตนของเดกในการกลาวค า “สวสด” “ขอบคณ”

79

แผนการจดประสบการณการศกษาปฐมวย ส าหรบศนยพฒนาเดกเลก หลกสตรการปฐมศกษาปฐมวย

สปดาหท 11 สาระการจดประสบการณท 1 เรองราวเกยวกบตวเดก หนวยการจดประสบการณ สมผสกายทงหา

บน ลาง แขง นม หอม เหมน สมผสกายทงหา หวาน เปรยว ดง เบา

สงทเดกรแลว สงทเดกตองร สงทเดกควรร 1. เดกมตา 2. เดกมจมก 3. เดกมห 4. เดกมปาก 5. เดกมมอ

1. เดกมตา จมก ห ปาก มอ ไวท าไม 2. ................................................ 3. ............................................... 4. ................................................ 5. ................................................

1. การมองเหน 2. การดมกลน 3. การไดยน 4. การรบร 5. การสมผส

การสมผส

การมองเหน

การดมกลน

การรบร

การไดยน

80

แผนการจดประสบการณการศกษาปฐมวย ส าหรบศนยพฒนาเดกเลก สปดาหท 11 วนท 2 สาระการจดประสบการณท 1 เรองราวเกยวกบตวเดก

หนวยการจดประสบการณ สมผสกายทงหา หนวยการจดประสบการณยอย การดมกลน

1. ชอกจกรรม สรางสรรค 2. การเตรยมสอเพอจดกจกรรม 1) ใบงานภาพจมก 2) ดนสอ , สเทยน

3. สาระการเรยนร 1) สาระทควรเรยนร 1.1 การระบายสภาพจมก 2) ประสบการณส าคญ 2.1 การแสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสด ของเลน และผลงาน 2.2 การเขยนภาพและการเลนกบส

4. จดประสงคในการจดกจกรรม 1) มจนตนาการและความคดสรางสรรค 2) ใชกลามเนอเลกได

5. วธการจดกจกรรม 1) ครแนะน าและสาธตวธการระบายภาพสจมกใหสวยงาม 2) แบงเดกออกเปนกลม 3) เดกระบายสภาพจมกตามความสนใจ 4) เดกน าเสนอผลงาน ครบนทกค าพด ใหค าแนะน า และชมเชย

6. การประเมนผล 1) สงเกตการมความคดรเรมสรางสรรค 2) สงเกตการใชกลามเนอเลก จากการศกษาขอมลดงกลาว เมอวเคราะหเปรยบเทยบระหวางแผนจดประสบการณการเรยนรการศกษาปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย กบคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM ทกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขใชประเมนพฒนาการและการกระตนสงเสรมพฒนาการเดก 5 ดาน คอ ดานท 1 การพฒนาดานการเคลอนไหว (Gross motor: GM) ดานท 2 การ

81

พฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา (Fine Motor: FM) ดานท 3 การพฒนาการดานการเขาใจภาษา (Receptive Language: RL) ดานท 4 การพฒนาการดานการใชภาษา (Expressive Language: EL) ดานท 5 พฒนาการดานการชวยเหลอตนเองและสงคม (Personal and Social: PS) พบวาจะมความสอดคลองและใกลเคยงกนในวตถประสงค เปาหมายทตองการการกระตนสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย แตจะมความแตกตางกนบางตรงทการจดประสบการณการเรยนรการศกษาปฐมวย ของกรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย เปนการจดกจกรรมรายกลม และประเมนจากการสงเกตนกเรยนแตละคนของครผดแล สวนการด าเนนงานตามคมอ DSPM จะเปนการประเมนและกระตนสงเสรมพฒนาการรายบคคล เหมอนเปนการตรวจคดกรองพฒนาการเพอใหการแกไขในรายทสงสยพฒนาการลาชาหรอไมปกต และสงเสรมพฒนาการยงขน (สงเสรมพฒนาการตามวยและเกนชวงวย) ในรายปกต จากการศกษาขอมลของส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวดยโสธร โดยการรวบรวมขอมลของส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดยโสธร (2560) พบวา จงหวดยโสธรมศนยพฒนาเดกเลก 278 แหง จ านวนนกเรยน 10,059 คน มครประจ าศนยพฒนาเดกเลก 331 คน พนกงานจาง 350 คน ส าหรบการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก จากการสนทนากลมพบวา ครศนยพฒนาเดกเลกสวนหนงไดผานการอบรมการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และการใชคมอ เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM จากส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร แตบางคนไมเคยอบรม และไมเคยเหนคมอ DSPM ในผทเคยผานการอบรมบางรายเหนดวยแตยงไมเคยใชคมอ DSPM ดวยไมรวาจะเรมอยางไร ไมมนใจในการใช บางคนใชโดยการใชประเมนเดกปละครง สองครง เมอพบวาเดกมพฒนาการลาชาไดกระตนพฒนาการโดยการท าซ าหลายๆ ครง จากนนใหมการประเมนซ า ในขนตอนการใชคมอ DSPM ของครศนยพฒนาเดกเลกพบวา เขาใจผดในบางขนตอน เชน ไมสงเดกเขารบการตรวจประเมนซ ากบเจาหนาทสาธารณสขหลงกระตนพฒนาการ 1 เดอนในรายทสงสยพฒนาการลาชา ซงการใชจะเปนเพยงการใชประเมนพฒนาการเดกบาง สวนการสงเสรมพฒนาการจะใชกจกรรมตามแผนจดประสบการณการเรยนรการศกษาปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก กรมสงเสรมการปกครองทองถน ซงครศนยพฒนาเดกเลกมองวามการด าเนนงานทคลายกน และการใชขนกบความพอใจของคร ไมมระบบหรอนโยบายใหมการด าเนนการครบทกแหง ดานกจกรรมแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดก “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ครศนยพฒนาเดกเลกจะไดรบการแจกแนวทางเปนเอกสารเหมอนกนทกแหง และไดมการน ามาประยกตใชในบางกจกรรมเชน การเลานทาน การเลนบทบาทสมมต ใหเดกไดแสดงความคดเหนกบคร หรอเลนเกมส ส าหรบหนวยงานทเขาไปมสวนรวมในการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลก จะมหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนคอ องคการบรหารสวนต าบล (อบต .) ทเปนหนวยงานตนสงกดทใหการสนบสนนงบประมาณ นอกนนกจะมหนวยงานสาธารณสขทใหความรการสงเสรมพฒนาการเดก ดงขอมลจากครศนยพฒนาเดกเลกทไดกลาวถงการด าเนนงานสงเสรมพฒนาการเดก ในศนยพฒนาเดกเลกจากการสนทนากลม

82

การจดกจกรรมการเรยนการสอนตามภารกจ “...... วนหนงเราจะมหกกจกรรมหลก เรากจะเรยนตามกจกรรมหลกกคอ อยางเชนตอนเชามาเราจะเรยนสรางเสรมประสบการณกบเดก เราจะมทกกจกรรมคะ แตวากจกรรมแรกทเรายกขนมาคอ กจกรรมเคลอนไหวเขาจงหวะ เชนฝกรองเพลง เปดเพลงใหเดกท าทาตามคร และกกจกรรมเสรมประสบการณกจะเปนการรวมกลมกนในหองกบครพดคย สนทนากนในหนวยการเรยนร และกกจกรรมใหเดกไดท างานกจะท ากนเปนกลม อยางเชนปนดนน ามน เรากจะท ารวมกน และใหเดกไดมโอกาสแสดงความคดเหนตอผลงานของตนเองใหครและเพอนๆ ไดด .....”. “...... ทกศนยใชมาตรฐานเดยวกนเพราะเปนกจกรรมหลกของทางกรม มแผนการสอนทเหมอนกน ... มเปนหลกสตรแกนกลาง เปนหลกสตรของกรม เวนแตการเอาไปใชขนอยกบบรบทของแตละศนย วาจะเอาไปใชมากนอยแคไหน ......”

การใชคมอ DSPM “...... หลงอบรมไดน าเอาสมดเลมขาวไปใชบาง โดยประเมนเดกประมาณสบคน จะผานหมดประมาณเจดถงแปดคน ใชปนงประมาณสองครง ถาพบวาเดกคนไหนไมผานกจะสอนเขาท าบอยๆ ท าซ าในเรองนน ท าไปซกพกนงเราจะรสกวาเดกดขน ......” “...... เดกไมผานรอยละยสบถงสามสบ ใหเดกท าซ าๆ ประมาณหนงถงสองเดอน ประเมนซ า ยงไมผานกจะใหท าซ าอก และแนะน าผปกครอง ......” “...... ในการประเมนไมใชเดกจะท าไมได แตเวลาเดกไปหาคณหมอยงไมคนเคยกบคณหมอท าใหไมกลาท า ขนกบอารมณ สมาธของเดก เวลาคณหมอใหปฏบตกจะไมท าเขน อาย แตเวลามาอยทศนยเราเดกกจะท าได จงขนกบเวลาครพดคย สมาธ ชวงอารมณของเดกมากกวา เวลาอยกบครหรอ พอแมกท าได ......” “...... ท ศพด. ..... ไมไดไปอบรมทไหน ครขาดความร ชวงอบรมคมอเลมขาว (คมอ DSPM) ไมไดไป เราจะขาดโอกาสตรงนกนมากๆ เลยคะ สวนมากเราจะตองแสวงหาความรเอง อยากจะไปหนวยงานกไมใหไป ......” “...... อบรมมาสองครงแลวคะไมไดใชคะคณหมอ อยากจะท าแตไมรวาเรมอยางไร ไมมนใจวาจะท าถกไหม คอยคณหมอใหมาพาท า คณหมอกไมคอยวาง ......”

หนวยงานใหการสนบสนน “...... องคการบรหารสวนต าบล หนวยงานตนสงกด ทาง อบต. จะชวยสนบสนนงบประมาณ สวนสาธารณสขชวยใหความรดานการประเมนเดก ......” “…… หนวยงานสาธารณสขเปนหนวยงานทใกลชดกบเดก อยางเชนมเดกหนงรายทพฒนาการไมคอยจะสมวย คณหมอกจะออกมาแนะน าทศนยใหคณครชวยพาเดกท า ตอนนเดกกท าไดด ......”

ดานการไดยนสอตางๆ ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก “...... สวนมากจะไดยนเวลามาอบรมกจะไดยน .... กจะมเกมสอนรก ของเลนเรากจะมงบประมาณไปจดซอ แตสงทอยากไดมากๆ คออปกรณการตรวจประเมนเดก ......”

83

“...... ทางศนยเคยไดรบเอกสาร อะไรนะ กน กอด เลา เลน และหนงสอคมอดวย ดเหมอนจะไดเหมอนกนทกศนย ท าใหไดศกษา ไดอาน เขาใจแนวทางบาง ......” “...... ใช เชนกจกรรมเลานทาน เลนปนเรยน เลนบทบาทสมมต เดกมสวนรวมในการคด ใหเดกไดแสดงความคดเหนกบคร ......”

1.1.5 เครอขายในชมชนระดบหมบาน เปนเครอขายการด าเนนงานดานสาธารณสขในชมชน คอ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ซงอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) หมายถง บคคลทไดรบการคดเลอกจากชาวบานในแตละกลมบานและไดรบการอบรมตามหลกสตรทกระทรวงสาธารณสขก าหนด โดยมบทบาทหนาทส าคญในฐานะผน าการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมสขภาพอนามย (Change agents) การสอขาวสารสาธารณสข การแนะน าเผยแพรความร การวางแผน และประสานกจกรรมพฒนาสาธารณสข ตลอดจนใหบรการสาธารณสขดานตาง ๆ เชน การสงเสรมสขภาพ การเฝาระวงและปองกนโรค การชวยเหลอและรกษาพยาบาลขนตน โดยใชยาและเวชภณฑตามขอบเขตทกระทรวงสาธารณสขก าหนด การสงตอผปวยไปรบบรการการฟนฟสภาพ และการคมครองผบรโภคดานสขภาพ ในดานการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (กระทรวงสาธารณสข, 2560) ไดระบแนวทางการด าเนนงานใหเจาหนาทสาธารณสขจดสงรายชอเดกสงสยลาชาให อสม. กระตนพฒนาการและตามทกสปดาห จงหวดยโสธรม อสม. 10,747 คน รบผดชอบครวเรอนประมาณ 10-15 ครวเรอน/คน ในการด าเนนงานดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยพบวา อสม. ยงไมมใครมหนงสอคมอ DSPM จะมบางคนทผานการอบรมจะไดเปนชดถายเอกสารขาวด า และยงไมไดเปดใชเปนสวนมาก ยกเวนในรายทก าลงเลยงลก เลยงหลานกไดเปดดและใชบาง ซงการอบรมทไดรบเปนการอบรมดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยโดยใชคมอ DSPM การเลยงลกดวยกจกรรมการเสรมสรางความผกพนทางอารมณ ส าหรบพอแมหรอผเลยงดเดกวยแรกเกด – 5 ปดวยกน กอด เลน เลา นอน เฝาระวงฟน (การอบรมโครงการแมอาสา) เพอให อสม. น ามาใหค าแนะน าแกผเลยงดเดก นอกจากนจะมการอบรมจากส านกงานสาธารณสขอ าเภอ ซง อสม. จะไดเขาอบรม 2 คนตอหมบาน ดานการด าเนนงาน อสม. บางคนไดมการด าเนนงานรวมกบเจาหนาทสาธารณสข โดยเปนผตดตามเดกปฐมวยมารบบรการตรวจประเมนพฒนาการ ส าหรบการด าเนนกจกรรมทเปนบทบาทภารกจประจ าทตองด าเนนงานยงไมมการก าหนดกจกรรมและด าเนนการ จงขนกบการมอบหมายภารกจใหด าเนนงานจากเจาหนาทสาธารณสขในแตละพนท ดานการใชแนวคดกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เพอสงเสรมพฒนาการเดก อสม. ทเคยผานการอบรมจะเคยไดยน เคยเหนจากการสาธตในการอบรม แตยงไมไดน ามาใชใหค าแนะน า ดงนนจงอาจสรปไดวา อสม. ยงไมไดมสวนรวมในการด าเนนงานดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทชดเจนและมคณภาพ ดงขอมลทไดจากการสนทนากลม

84

“...... การพฒนาเดกนอยกไดไปดแลอยทบาน กไดไปตรวจเขาสามเดอนครง แนะน า เดกนอยทอวนเกนไป เดกทผอมเกนไป ......” “...... เดกนอยลกหลานอยบานกม อายหนงปสบเอดเดอน ถามลกอยวาท าอะไรไดบาง เดกนอยท อสม. ดแล ในชวงสามเดอนกไดชงน าหนก เดกตกเกณฑกไดแนะน ากนอาหารเสรม ......” “...... ไมเคยไดรบคะ (คมอ DSPM) ......” “...... เคยไดรบแบบถายชวงอบรม (คมอ DSPM) ... ยงไมไดเปดอานเทาไร ......” “...... ในนาม อสม. และเปนแมอกคนหนง คอหนมลกอายสามปเกาเดอน ตอนนอาบน า ใสเสอผาตดกระดมเสอเอง กนขาวเอง กจวตรประจ าวนท าเองได พดโตตอบไดรเรอง ... จะเปดคมอสชมพด ตอนทนองไดประเมนพฒนาการเคากมพฒนาการสมวย ......”

การเคยไดยนการสงเสรมพฒนาการเดกดวยกจกรรมกน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน

“...... ตอนเขาอบรมแมอาสา เพน (วทยากร) กจะสาธต ท าใหดอยคะ ......” “...... กน กอด ยงไมเคยไดยน ไดยนแตครศนยพฒนาเดกเลกพด ความเขาใจกน กอด เลา เลน ยงไมเคยผานการอบรมกเลยไมเขาใจเรองน ......”

1.2 แบบแผนการเลยงดและการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของมารดา หรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จากการศกษาพบวา สวนมากผเลยงดเดกยงไมเขาใจความหมายของการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก และยงไมสามารถตอบไดวาอะไรเปนกจกรรมการกระตนพฒนาการเดก เปนการเลยงลกแบบทวๆ ไป ตามแนวทางทเคยเลยงมา หลงคลอดจะไดรบคมอเลมสชมพ (สมดบนทกสขภาพ แมและเดก) สวนคมอ DSPM หลงคลอดบางรายไดรบ บางรายไมไดรบ กรณคลอดทโรงพยาบาลชมชน รวมทงในรายคลอดทเอกชน บางรายมาไดรบจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลชวงพาลกมาตรวจประเมนพฒนาการ ในรายทไดรบสวนมากไมไดเปดอานและไมไดใชกระตนพฒนาการเดก ซงคมอดงกลาวทมารดาไดรบยงขาดการอธบายวธการใชและประโยชนใหกบผเลยงดไดรบทราบและน าไปใชอยางชดเจน ผเลยงดเดกทสมสนทนากลมทกคนยงไมมใครไดยนแนวคดการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยดวยกจกรรม กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน ดงขอมลทไดจากการสนทนากลม

“...... ส าหรบหนกพาคลาน พากนเลนกบลก พาดการตน พาลกพด มยายเลยงชวย ยายกพาเลนของเลนของเลนเดกนอย ... ลกอายหนงปสองเดอน ... พาเพนดการตนทางทวของเดกนอยแบบนนะคะ ... หนไมไดเลมน (คมอ DSPM) ......” “...... กดอยคะ อสม. กบหมออนามยเพนกไปแนะน าบอยอยคะ เรองการเลยงลก การใหนมลกกดอยคะ ......” “...... การดแลเดกนอยนะคะ ส าหรบคณปามนกจะมระยะชวง อยางเชนเขาอยชวงพฒนาการอาย เกาเดอน เรากจะตองดวาเขาจะมการท าอะไรบาง เชน ปรบมอ เรากคอยสงเกตเขาวาดานพฒนาการเขาอย

85

ระดบไหน ถาในสวนนนยงไมมกจะพยายามกระตนหนะคะ พยายามกระตน ถาเขาท าไมไดกพยายามกระตน แลวกดวาเขาพฒนาการอยในระดบไหน และอกระดบหนงทเพมขนเปนอยางไร กคอยดอยคะ ... ไมถงกบเปดหนงสอ แตกเคยดคะหนงสอเลมนน (คมอ DSPM) พอดแมเดกคลอดทโรงพยาบาลเอกชน หนงสอเลมนนของกระทรวงสาธารณสข ซงเขาไมไดมา พอดเวลาไปอนามย คณหมอจะถามวานองปรบมอมย ถาไมกใหกระตนเขา ซงเวลากลบมาคณปาจะสงเกตดยงไมเหนเขาแสดงอาการอยางเชน อสม. หรอคณหมอแนะน ามา ... ทท านมความรมาจากตนเองดวยเพราะเคยเลยงลกมากอน แตในปจจบนใหมการพฒนาเพมขน ใหดแลเพมมากขน หรอดแลเพมไอควของเดกนอยเพมมากขน ......” “...... ก าลงหดปรบมอ ไหว อานการตนใหฟงตงแตสามเดอน จนถงทกวนน กพฒนาดคะ รสกวาลกหวเรว เวลาท าอะไรดวยจะตอบโตเรว ... ลกอายแปดเดอน ท าจากไดอานหนงสอตอนแรกเกดเลมขาว (คมอ DSPM) ......” “...... ตอนนกก าลงหดใหเรยกแม เรยกยาย เรยกพอ เรยกสงของตางๆ บางครงกท าได บางครงกท าไมได ... ตอนนอายลก 1 ป 2 เดอน ......” “...... เลยงลกเองลกไดหาเดอน หนกไดเปดดคะ ... เจาหนาทกไดอธบายคะแตหนกไดดบาง ไมไดดบาง ... เจาหนาทอธบายอยคะอธบายวา ลกกเดอนท าอยางน ท าอยางน นะคะ ......” “...... หนคลอดทโรงพยาบาล ... เพนวาหนอยนอกเขต (เขตจงหวด) ไมไดพดอะไรมาก ยนใหบอกวาใหเอาไปใชเลยงลกแคน ......” “...... ลกไดสบเอดเดอนพรงน จะเขาสบสองเดอน ลกจะเดนไดแลว ลกหนดอ ดอมากคะ พฒนาการไว เรมพดไดแลวสองสามค า บางครงไมไดกระตนนองกท าเอง ... ไดเลมขาวคะ (คมอ DSPM) แตไมไดเปดด ......”

1.3 สภาพปญหาการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จากการศกษาสถาณการณการด าเนนงานพบวา การด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย มสภาพปญหาการด าเนนงาน สรปได ดงน 1) ดานการไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการของเดกปฐมวย พบวา เดกแรกเกดถง 5 ป สวนมากจะไดรบการเลยงดแบบทวๆ ไป ไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการจากเจาหนาทสาธารณสข ดวยคมอ DSPM เฉพาะกลมเปาหมายคอ อาย 9 เดอน 18 เดอน 30 เดอน และ 42 เดอน แตการตรวจประเมนยงด าเนนการไดครอบคลมเพยงรอยละ 71.8 และในจ านวนทพบวาสงสยพฒนาการลาชาไดรบการตรวจประเมนซ าหลงตดตาม 30 วน เพยงรอยละ 67.6 สวนผมสวนในการเลยงดเดกคอ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ครศนยพฒนาเดกเลก และ อสม. ยงไมมความร ความเขาใจ ความตระหนกถงความจ าเปนและส าคญ และยงไมไดใหการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยอยางมคณภาพ 2) ดานการใหบรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการของเดกปฐมวยของเจาหนาทสาธารณสข พบวา ยงไมมระบบการท างานในพนททชดเจน เจาหนาททมความร ความเขาใจแนวทางการ

86

เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยมจ ากด บางสวนยงตองการความร ความเขาใจเพมขน จงท าใหไมสามารถใหบรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการของเดกปฐมวยครอบคลมกลมเปาหมายไดอยางมคณภาพ และยงไมเกดความรวมมอกนระหวางหนวยงานหรอผมสวนเกย วของในพนท แมหนวยงานส านกงานสาธารณสขจงหวด จะจดกจกรรมมากมายเพอใหเกดการรวมกนด าเนนงานในพนท อาทเชน การพยายามสรางความรวมมอระหวาง 4 กระทรวงหลก การใหความรแกบคลากรสาธารณสข ครศนยพฒนาเดกเลก และยงพบวาเจาหนาทสาธารณสขมการใชหรอสนบสนนใหเกดการใชแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการของเดกปฐมวย รวมทงการใชสอ อปกรณตางๆ แกผเลยงดเดก ยงไมครอบคลมแกเดกปฐมวยและเดกกลมเปาหมายในพนท 3) ดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของครศนยพฒนาเดกเลก พบวา ครศนยพฒนาเดกเลกสวนหนงมความเขาใจวาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทด าเนนงาน เปนเรองเดยวกนกบหลกสตรการเรยนการสอนตามแผนจดประสบการณการเรยนรการศกษาปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก ขององคกรปกครองสวนทองถน ทศนยพฒนาเดกเลกด าเนนการอยแลว จะเปนการด าเนนงานซ าซอนหากตองมาใชแนวทางตามคมอคมอ DSPM และกจกรรม กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน เพอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย แตครศนยพฒนาเดกบางคนทผานการอบรมรมแลวเหนวามประโยชน แตการด าเนนงานไมรวาจะเรมตนอยางไร เจาหนาทสาธารณสขยงไมมการประสานการด าเนนงานรวมกนในพนท 4) ดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของผเลยงดเดก พบวา การเลยงดจะเปนลกษณะทวๆ ไป บางสวนยงไมมความร ความเขาใจ และเหนความส าคญในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามแนวทางทกรมอนามย และกรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข จดท า แมจะไดรบเอกสารคมอการปฏบตกจกรรมกไมเคยเปดอานหรอใชสงเสรมพฒนาการเดก ไมเคยรบทราบถงแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกดวยกจกรรม กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน ทงทความรเหลานถกบรรจในสมดบนทกสขภาพแมและเดก ทมารดาเดกจะไดรบทกคนเมอไปฝากครรภ และใชตดตามดแลสขภาพแม และเดกหลงคลอด 5) ดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของ อสม. พบวา อสม. บางสวนยงขาดความร ความเขาใจ และยงไมรบทราบถงแนวทางการการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามแนวทางคมอ DSPM ไมเคยไดรบการแจกคมอ และไมเคยไดยนแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกดวยกจกรรม กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน จะมบางคนเทานนทผานการอบรมไดรบทราบจากการสาธตใหด และไดรบคมอเปนการถายเอกสาร แตยงไมมการด าเนนกจกรรมในการดแลเดกปฐมวยในพนท จะใชบางในรายทมลก หลานอยในชวงปฐมวย จากผลการศกษาจะเหนวา ในสถานการณการด าเนนงานปจจบนเดกปฐมวย รวมทงเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกยงไมไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการอยางมคณภาพและครอบคลมทกคน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. สวนมากขาดความรความเขาใจ ไมทราบ

87

รายละเอยดการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ ไมใหความส าคญและไมด าเนนกจกรรมหรอมการด าเนนกจกรรมแตยงขาดคณภาพ ระบบการท างานของหนวยบรการยงไมชดเจนไมเปนไปในทางเดยวกน และขาดการด าเนนงานรวมระหวางผทมสวนเกยวของ และหนวยงานสาธารณสขกบศนยพฒนาเดกเลก ซงหากพจารณาตามนโยบายรฐบาล (ส านกตรวจและประเมนผล ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, 2559) ทไดแถลงตอสภานตบญญตเหงชาต ในวนศกรท 12 กนยายน 2557 ก าหนดนโยบายเพอเปนทศทางการขบเคลอนประเทศ 11 ดาน ในดานท 5 การยกระดบคณภาพบรการและการดแลสขภาพของประชาชน กระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานหลกทดแลสขภาพประชาชนทกชวงชวต ไดก าหนดยทธศาสตรการพฒนาสขภาพตามกลมวย ประเดนส าคญตองการลดปจจยเสยงของสขภาพตามกลมวย โดยเฉพาะเดกกลมแรกเกด – 5 ป ใหมพฒนาการทสมวย โดยเนนการบรณาการหนวยงานภายในทเกยวของและหนวยงานภายนอก อาท ภาครฐ ทองถน เอกชนและประชาชน เพอใหการขบเคลอนนโยบายมประสทธภาพ และกองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข (2560) ไดจดท าแผนยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป ดานสาธารณสข (พ.ศ. 2560-2579) ในยทธศาสตรการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรคและคมครองผบรโภคเปนเลศ (Promotion Prevention & Protection Excellence: PP&P Excellence) การพฒนาคณภาพชวตคนไทยทกกลมวย (ดานสาธารณสข) ในกลมเดกแรกเกด – 5 ป ก าหนดใหมการเฝาระวงสงเสรมพฒนาการเดกตงแตแรกเกด – 5 ป เพอใหเดกปฐมวยทกคนมพฒนาการทสมวย ในการด าเนนงานเดกปฐมวยตองไดรบการเฝาระวงและตดตามสงเสรมกระตนพฒนาการอยางตอเนอง โดยพอแม ผดแลเดก อาสาสมครสาธาณสขเชยวชาญ (อสม.) ครพเลยงเดกในพนท และไดรบการคดกรองและสงเสรมพฒนาการตามชวงอาย 9, 18, 30 และ 42 เดอน โดยเจาหนาทสาธารณสขรวมกบหนวยงานหลกในพนท เดกในศนยพฒนาเดกเลก สถานทดแลเดกปฐมวย สถานทดแลเดกกอนวนเรยน ใหมการพฒนาการสมวยทกคน และสอสารและสรางความตระหนก ใหกลมผปกครอง องคกรทเกยวของเหนความส าคญและใหความรวมมอในการสงเสรมพฒนาการเดกไทย โดยการเฝาระวงและตดตามสงเสรมกระตนพฒนาการสนบสนนใหใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) ดงนนหากพจารณาผลการศกษาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จะเหนไดวาการด าเนนงานในสภาพความเปนจรงในปจจบน ยงไมสามารถด าเนนงานใหมคณภาพไดตามแนวนโยบาย และวตถประสงคดงกลาว

ผลการวจยตามวตถประสงคขอท 2. ผลการสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก การพฒนารปแบบม 2 ขนตอน ไดแกการสรางหรอพฒนารปแบบ และการตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบ การสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก เปนขนการสรางหรอพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ตามขนตอนการวจยในขนตอนท 2 สวนขนตอนท 3 การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการทพฒนาขน ในศนยพฒนาเดกเลก จะ

88

เปนขนตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบโดยการน าไปทดลองใชจรง ผวจยน าเสนอผลการวจยตามวตถประสงคขอท 2 ในขนตอนท 2 และขนตอนท 3 ของการวจยคอ (2.1) ผลการสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก (2.2) การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน ดงน 2.1 ผลการสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จากผลการศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหา วธการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และเอกสารงานวจยทเกยวของ น ามาสการพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดยการน ามาสงเคราะหเพอสรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จากการสงเคราะหท าใหไดประเดนค าถามวา “หากเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก จะไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการใหมคณภาพ จะตองท าอยางไร” ท าใหเกดค าถามทตองการการพฒนาตามมา 3 ประเดน คอ (1) ผมสวนเกยวของในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกควรมบทบาทหนาทในการด าเนนงานอยางไร ? (2) ท าอยางไรถงจะท าใหเกดการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกเชอมโยงรวมกน ? และ (3) ท าอยางไรเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกถงจะไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการอยางตอเนอง ? ผวจยไดน ามาพฒนาเปนรปแบบ แบงการด าเนนงานเปน 3 ระยะ ดงน ระยะท 1 การสรางโครงรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ประกอบดวยองคประกอบหลก 3 องคประกอบ และกจกรรมการด าเนนงาน ดงน (รายละเอยดในเอกสารหนา 90 และหนา 139-142) องคประกอบท 1 การจดระบบการด าเนนงานรวม เปนการก าหนดใหมชองทางหรอวธการเชอมการด าเนนงานรวมกนของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข โดยมกจกรรมการด าเนนงานคอ 1. ประชมชแจงแนวทางการด าเนนงานรวมกน และความรเรองการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดยครเปนผประสานการประชม เจาหนาทสาธารณสขใหความรเรองการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และแนวทางการด าเนนงานรวมกน 2. ตรวจประเมนพฒนาการเดก สาธต และแนะน าการกระตนสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตามคมอ DSPM โดยเจาหนาทสาธารณสข 3. คนขอมลการตรวจประเมนพฒนาการเดกแกครศนยพฒนาเดกเลก ลงในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยรายบคคล ของครศนยพฒนาเดกเลก มารดา

89

หรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ลงในคมอ DSPM ของเดก และ อสม. ลงในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของ อสม. องคประกอบท 2 การผสมผสานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เปนการบรณาการการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข ตามบทบาทหนาทก าหนดและประสานการด าเนนงานรวมกน ประกอบดวยบทบาทหนาทของผทเกยวของกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการทด าเนนงานรวมกน คอ 1. บทบาทหนาทของครศนยพฒนาเดกเลก 2. บทบาทหนาทของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 3. บทบาทหนาทของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) 4. บทบาทหนาทของเจาหนาทสาธารณสข โดยใชแนวทางกจกรรมตามคมอ DSPM และกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ซงกจกรรม “กน กอด เลน เลา” เปนการเสรมสรางความผกพนธส าหรบเดกวยแรกเกด- 5 ป เปนแนวทางก าหนดบทบาทหนาทในการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย องคประกอบท 3 การด าเนนงานตอเนองดวยระบบตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนการตดตามเฝาระวงและการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เพอใหมระบบตดตามการด าเนนงานและเปนการกระตนใหการด าเนนตอเนอง โดยมกจกรรมการด าเนนงานคอ 1. การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวาง อสม. กบมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน โดยการเยยมบานตามบทบาทหนาท 2. การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวางเจาหนาทสาธารณสขกบ อสม. ทกเดอน โดยการประชมตดตามการด าเนนงาน (ในวนประชมประจ าเดอน อสม.) ระยะท 2 การตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน โดยน าโครงรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลกทพฒนาขน ไปตรวจสอบคณภาพ ดงน 1. ระดมสมองเพอใหความคดเหน ขอเสนอแนะตอองคประกอบและกจกรรมรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธรจากเจาหนาทสาธารณสขจากส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร 4 คน โรงพยาบาลชมชน 2 คน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 2 คน รวม 8 คน จากนนปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะ 2. น ารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทผวจยพฒนา ตรวจสอบคณภาพ โดยผเชยวชาญการสงเสรมพฒนาการเดก 3 ทาน เพอดความชดเจน ความถกตอง และเหมาะสม อกครง

90

ระยะท 3 การปรบปรงแกไขโครงรางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก น าขอเสนอแนะของผเชยวชาญดานการสงเสรมพฒนาการเดก มาปรบปรงใหมความชดเจน และเหมาะสม จากกระบวนการพฒนาทง 3 ระยะ ท าใหไดโครงรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน ดงสรปโครงรางในแผนภมท 5

1. ประชมชแจงแนวทางการด าเนนงานรวมกน และความรเรองการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 2. ตรวจประเมนพฒนาการเดก สาธต และแนะน าการกระตนสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 3. คนขอมลการตรวจประเมนพฒนาการเดกแกผมสวนเกยวของ

ผมสวนเกยวของบรณาการการด าเนนงาน 1. บทบาทหนาทของครศนยพฒนาเดกเลก 2. บทบาทหนาทของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 3. บทบาทหนาทของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) 4. บทบาทหนาทของเจาหนาทสาธารณสข

1. การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวาง อสม. กบมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน โดยการเยยมบานตามบทบาทหนาท 2. การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวางเจาหนาทสาธารณสขกบ อสม. ทกเดอน โดยการประชมตดตามการด าเนนงาน (ในวนประชมประจ าเดอน อสม.)

แผนภมท 5 สรปโครงรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนย พฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

รปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

องคประกอบท 1 การจดระบบการด าเนนงานรวม

องคประกอบท 2 การผสมผสานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ

องคประกอบท 3 การด าเนนงานตอเนองดวย ระบบตดตามการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ

91

2.2 การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน การทดลองใชรปแบบเปนขนตอนการด าเนนงานเพอตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบ โดยทดลองใชจรงกบกลมตวอยางในศนยพฒนาเดกเลก 3 แหง ในชวงเดอนธนวาคม 2560 – เดอนมนาคม 2561 ซงการประเมนผลการเปลยนแปลงพฒนาการเดกปฐมวยทไดรบการกระตนหรอสงเสร มพฒนาการสามารถประเมนไดในชวงระยะเวลา 1 เดอน (กระทรวงสาธารณสข, 2560) เพอประเมนคณภาพและความเปนไปไดในการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน มขนตอนการทดลองใช ดงน 1. ท าความเขาใจการด าเนนงานแกเจาหนาทสาธารณสข และครศนยพฒนาเดกเลก ในพนททดลองใช โดยครศนยพฒนาเดกเลกเชญประชมผรวมด าเนนงาน เจาหนาทสาธารณสขเปนผใหความร ความเขาใจการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามคมอ DSPM สาธตการใชคมอ DSPM เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ และการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา ด าเนน

นอน เฝาดฟน” แกครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ตามชดการสอนเรอง “การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย” 2. ด าเนนงานตามรปแบบในองคประกอบท 1 การจดระบบการด าเนนงานรวม โดยด าเนนกจกรรม ดงน 2.1 ประชมชแจงแนวทางการด าเนนงานรวมกน และความรเรองการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดยครเปนผประสานการประชมเจาหนาทสาธารณสขใหความรเรองการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และแนวทางการด าเนนงานรวมกนแกครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ในพนทศนยพฒนาเดกเลกตวอยาง 3 แหงๆ ละ 1 วน โดยผวจยไดจดท าเปนชดการสอนเรอง “การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย” โดยใชหรอประยกตใชสอการสอนจากกรมอนามย จากสถาบนราชานกล กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข จากสไลดการสอนของวทยากรมหาวทยาลยมหดล ศนยอนามยท 10 ศนยสขภาพจตท 10 อบลราชธาน และ ด าเนน

รปภาพท 2 ประชมชแจงแนวทางการด าเนนงาน รวมกน และความร เร องการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

92

สวนทผวจยจดท าขน ชดการสอนประกอบดวย แนวทางการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาการเดกเลก ความส าคญในการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ความรเรองสมองกบการพฒนาการเดกปฐมวย และการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” และคมอ DSPM ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก แกครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ในพนทศนยพฒนาเดกเลกตวอยาง 3 แหงๆ ละ 1 วน ประกอบดวย - วดโอ จ านวน 9 เรอง คอ เรองท 1. VTS_01_1 กน กอด เลน เลา เรองท 2. ประเมนชวงอาย 9 เดอน เรองท 3. ประเมนชวงอาย 18 เดอน เรองท 4. ประเมนชวงอาย 30 เดอน เรองท 5. ประเมนชวงอาย 42 เดอน เรองท 6. สงเสรมชวงอาย 9 เดอน เรองท 7. สงเสรมชวงอาย 18 เดอน เรองท 8. สงเสรมชวงอาย 30 เดอน เรองท 9. สงเสรมชวงอาย 42 เดอน - สไลด จ านวน 4 ชด คอ ชดท 1. การด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ชดท 2. สมองกบการพฒนาการเดกปฐมวย ชดท 3. กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน ชดท 4. การใช DSPM ในการวจยครงนไดสนบสนนวสด/อปกรณการด าเนนงาน ดงน - คมอ DSPM ใหครศนยพฒนาเดกเลก แหงละ 3 เลม มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานทกคนทยงไมม และ อสม.ทกคน - สมดบนทกสขภาพแมและเดก ใหครศนยพฒนาเดกเลก แหงละ 3 เลม มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานทกคนทยงไมม และ อสม. ทกคน - หนงสอนทาน ใหศนยพฒนาเดกเลกแหงละ 6 เลม คอ อานเพอ... ลก จ านวน 2 เลม เกษตรอนทรย ผบกอง จ านวน 2 เลม อเลงเคงโคง เกษตรสขสนต ขนคนคาก หรอปากไมวาง จ านวน 2 เลม มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ไดรบสนบสนนหนงสอนทานคนละ 3 เลม คอ อานเพอ... ลก จ านวน 1 เลม เกษตรอนทรย ผบกอง จ านวน 1 เลม อเลงเคงโคงเกษตรสขสนต ขนคนคาก หรอปากไมวางเลมใดเลมหนง จ านวน 1 เลม

รปภาพท 3 นทานสนบสนนศนยพฒนาเดกเลก และมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน

- ชดตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวย ใหครศนยพฒนาเดกเลก แหงละ 1 ชด - แบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของครศนยพฒนาเดกเลก ใหครศนยพฒนาเดกเลกตามจ านวนเดกทม และแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของ อสม. ให อสม. ทกคนๆ ละ 1 เลม

93

2.2 ตรวจประเมนพฒนาการเดก สาธต และแนะน าการกระตนสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตามคมอ DSPM โดยเจาหนาทสาธารณสข ครงวน

รปภาพท 4 ตรวจประเมนพฒนาการเดก สาธต และแนะน าการกระตนสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตาม คมอ DSPM

2.3 คนขอมลการตรวจประเมนพฒนาการเดก โดยเจาหนาทสาธารณสขใหขอมลผลการตรวจประเมนพฒนาการเดกแกครศนยพฒนาเดกเลก บนทกลงในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยรายบคคล ของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน บนทกลงในคมอ DSPM ของเดกขณะตรวจพฒนาการ และ อสม. บนทกลงในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของ อสม. หลงตรวจประเมนพฒนาการเดก

รปภาพท 5 คนขอมลการตรวจประเมนพฒนาการเดกแกครศนยพฒนาเดกเลก และ อสม.

94

รวมใชเวลาด าเนนการในองคประกอบท 1 เปนเวลา 1 วนครงตอแหง ในศนยพฒนาเดกเลกแหงท 1 ด าเนนการวนท 4 และ 6 ธนวาคม 2560 ศนยพฒนาเดกเลกแหงท 2 ด าเนนการวนท 12 และ 13 ธนวาคม 2560 ศนยพฒนาเดกเลกแหงท 3 ด าเนนการวนท 8 และ 9 มกราคม 2561 ดงรายละเอยดเนอหาการประชมในตารางท 6 ตารางท 6 ตารางการจดประชมเพอด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการรวมของครศนยพฒนา เดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสขในพนท

วน / เวลา กจกรรม

วนทหนง 08.30 – 09.30 น.

ลงทะเบยน

09.30 – 10.00 น. เปดการประชม และชแจงความเปนมา วตถประสงคและแนวทางการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ตามรปแบบทพฒนาขน โดย... นางชฎาภรณ ชนตา รกษาการนกวชาการสาธารณสขเชยวชาญ (ดานบรการทางวชาการ)

10.00 – 11.00 น. บรรยายความรเรอง “สมองกบการพฒนาการเดกปฐมวย” และ “ความส าคญในการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย” โดย... นางจนตนา พลมศกด นกวชาการสาธารณสขช านาญการ/ เจาหนาทสาธารณสขในพนท

11.00 – 12.00 น. ชแจงแนวทางการสงเสรมพฒนาเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ส าหรบเดกแรกเกดถง 5 ป โดย... 1. นางจนตนา พลมศกด นกวชาการสาธารณสขช านาญการ 2. นางเพยงนคร ค าผา พยาบาลวชาชพช านาญการ 3. เจาหนาทสาธารณสขในพนท

12.00 – 13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน 13.00 – 13.30 น. ชแจงแนวทางการสงเสรมพฒนาเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน

เฝาดฟน” ส าหรบเดกแรกเกดถง 5 ป (ตอ)

95

ตารางท 6 ตารางการจดประชมเพอด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการรวมของครศนยพฒนา เดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสขในพนท (ตอ)

วน / เวลา กจกรรม

13.30 – 15.00 น. ชแจงรายละเอยดและสาธตการใชคมอ “เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM)” หรอคมอ DSPM หรอคมอเลมขาว โดย... 1. นางสาวพสมย พนธดวง พยาบาลวชาชพช านาญการ 2. นางสกญญา พละศกด พยาบาลวชาชพช านาญการ

3. เจาหนาทสาธารณสขในพนท 15.00 – 15.30 น. สรปขนตอนการด าเนนงานรวมกนตามบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรม

พฒนาการเดกปฐมวยของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข ตามรปแบบทพฒนา และปดการประชม โดย... นางชฎาภรณ ชนตา รกษาการนกวชาการสาธารณสขเชยวชาญ (ดานบรการทางวชาการ)

วนทสอง 09.00 – 12.00 น. ตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวย โดยใหครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดา

หรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. เรยนรการตรวจพฒนาการและการกระตนพฒนาการเดกปฐมวย โดย... ทมเจาหนาทสาธารณสขในพนท (ทผานการอบรมการใชคมอ DSPM) สาธตการตรวจและแนะน าวธการกระตนสงเสรมเรยนรพฒนาการ

3. ด าเนนงานตามรปแบบในองคประกอบท 2 การผสมผสานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เปนการด าเนนงานของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลกตามบทบาทหนาททก าหนดดงรายละเอยดหนา 140-142 ตอจากวนประชมระหวางเดอนธนวาคม 2560 – เดอนมนาคม 2561 4. ด าเนนงานตามรปแบบในองคประกอบท 3 การด าเนนงานตอเนองดวยระบบตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนการตดตามเฝาระวงและการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เพอใหมระบบตดตามการด าเนนงานและเปนการกระตนใหการด าเนนตอเนองคอ 1. การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยระหวาง อสม. กบมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน โดยการเยยมบานตามบทบาทหนาท

96

2. การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยระหวาง เจาหนาทสาธารณสขกบ อสม. ทกเดอน โดยการประชมตดตามการด าเนนงาน (ในวนประชมประจ าเดอน อสม.) ด าเนนการประชมตามตารางท 7

ตารางท 7 การประชมอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ตดตามการเฝาระวงพฒนาการเดก ปฐมวย และการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในความรบผดชอบ

อสม. วน เดอน ป ประชม ผรวมประชม

ศนยพฒนาเดกเลกแหงท 1

ครงท 1. วนท 11 มกราคม 2561 1. เจาหนาทสาธารณสขในพนท 2. นางชฎาภรณ ชนตา

3. นางสาวสมจต แซลม ครงท 2. วนท 7 กมภาพนธ 2561

ศนยพฒนาเดกเลกแหงท 2

ครงท 1. วนท 11 มกราคม 2561

ครงท 2. วนท 9 กมภาพนธ 2561

ศนยพฒนาเดกเลกแหงท 3

ครงท 1. วนท 8 กมภาพนธ 2561

ครงท 2. วนท 2 มนาคม 2561

การด าเนนงานตามบทบาทหนาท อสม. มขอมลเดกรายบคคล ในวนทตรวจพฒนาการเดกทศนยพฒนาเดกเลก จะทราบวาเบองตนเดกปฐมวยทรบผดชอบคนไห น พฒ น าก า รส ม ว ย ค น ไห นส ง ส ยพฒนาการลาชา จากนนจะไปเยยมเดกทรบผดชอบทบาน สอบถามกลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน โดย อสม. จะใชแบบบ นท ก ก า ร เ ฝ า ร ะ ว ง ล ะส ง เ ส ร มพ ฒ น า ก า ร เ ด ก ป ฐ ม ว ย ข อ ง อ ส ม . (รายละเอยดในภาคผนวก 1) เปนแนวทางการด าเนนกจกรรมแกเดกกลมเปาหมาย คอ

เดกพฒนาการสงสยลาชา จะเยยมตดตามทกสปดาห

รปภาพท 6 การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยระหวางเจาหนาทสาธารณสขกบ อสม.

เดกพฒนาการสมวย จะเยยมตดตามทกเดอน แตจากการด าเนนงาน อสม. บางคนกจะเยยมเกอบทกสปดาหเนองจากบานเดกใกลๆ กน

ในการด าเนนงาน อสม. จะลงบนทกการด าเนนงานทกครงตามกจกรรมทท า และมการลงชอผรบการเยยมของผปกครองหรอผเลยงดเดกทบาน

97

รปภาพท 7 การลงบนทกรายงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.)

ผลการศกษาขนตอนการทดลองรปแบบตามองคประกอบท 3 การประชมตดตามการด าเนนงานเฝาระวงและการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวางเจาหนาทสาธารณสขกบ อสม. จากการประชมตดตามในครงแรก รายละเอยดการประชมจะเปนการพดคยถงความรเกยวกบ”คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM)” หรอคมอ DSPM และแนวทางการสงเสรมพฒนาลกรกเตบโตอยางมคณภาพดวยกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” การไปด าเนนงานตามบทบาทหนาทของ อสม. เนองจากหลงการอบรมยงมองภาพการด าเนนงานยงไมชดเจน และท าความเขาใจวธการบนทกแบบรายงานท อสม. ตองบนทก มการรายงานการด าเนนงานและปญหาอปสรรคบาง แตจะมรายละเอยดในการประชมครงท 2 จากการด าเนนงานตามบทบาทหนาทของ อสม. ในการประชม อสม. พบวา สวนมากมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานสนใจ กระตอรอรนในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ แตกมปญหาอปสรรคในการท างานบางสรปเปนประเดนไดดงน 1) ผเลยงดเดกทบานบางคนยงไมใหความส าคญ ไมมเวลาในการท ากจกรรมตามแนวทางทก าหนด ไมไดใชคมอ เวลา อสม. ลงเยยมกรบปากวาจะด าเนนการ และบางรายอายมากไมสามารถอานคมอ หรอหนงสอนทานใหเดกฟงได ท าใหไมสามารถเฝาระวงและกระตนพฒนาการเดกตามคมอ DSPM ได

1. อสม. มขอมลพฒนาการเดกในความรบผดชอบ

2. อสม.มขอมลรายบคคล จากการตรวจพฒนาการ

3. อสม. น าขอมลการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกแตละครง ลงในแบบบนทกขอมล (1 แผนตอการบนทกการด าเนน 1 ครง) ดงรายละเอยดแบบบนทกขอมลในภาคผนวก 1

98

อสม. กจะเปนผประเมนและชวยกระตน และแนะวธการแกผเลยงดเพอน าไปใชปฏบต และใหใชวธการเลานทานใหเดกฟงแทนการอานนทาน (สวนการอานหนงสอนทานจะมครทโรงเรยนเสรมสวนน) 2) การยอมรบพฒนาการสงสยลาชาของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ชวง แรกทมการประเมนพฒนาการเดกพบวา ผปกครองบางรายไมเชอวาเดกในปกครองจะไมผานการประเมน ไมเชอวาบตรหลานตวเองท าไมได เพราะมองวาเปนเรองงายๆ แตพอ อสม. ไดอธบายใหฟงวาไมผานไมใชวาเดกจะผดปกต เพยงแตเดกอาจขาดการกระตนในเรองนน และไดใหเดกท าใหดจงยอมรบ และเหนความส าคญ เชน การยนขาเดยว การเดนตอสนเทา การรบลกบอล การวาดวงกลม จงเหนดวยและเขาใจความหมายของการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกมากขน และสะทอนกลบวาเรองเหลานไมเคยทราบมากอนวาจะตองกระตนลกหลานแบบน แตชวงหลงมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน รสกตนตวมากและใหความส าคญมาก 3) ผเลยงดเดกบางราย มองวาการทเดกจะเกงหรอมพฒนาการสมวยเปนหนาทของครศนยพฒนาการเดกเลก หรอเจาหนาทสาธารณสข หรอ อสม. ตองมาดแล เชน เดกแยกสไมไดเพราะครไมสอน เจาหนาทสาธารณสขไมเคยลงมาบอกหรอท ากจกรรมแบบน 4) การรบผดชอบเดกปฐมวยทดแลครงน อสม. บางคนรบผดชอบเดกนอกเขต ครวเรอนทตนเองรบผดชอบ (เนองจากเปนโครงการวจยเจาหนาทในพนทจงคดเลอก อสม. ทเหนวามความสามารถ และอาน เขยนไดดมาด าเนนงาน) การด าเนนงานอาจไมสะดวก ตองไปดแลเดกทไกลจากบรเวณระแวกบานตนเอง และผปกครองจะรสกแปลกทเดม อสม. อกคนเปนผรบผดชอบ แตสวนมากรจกกนเพราะอยในหมบานเดยวกน ไมมปญหาเรองการยอมรบการตดตามสงเสรมพฒนาการเดกในความรบผดชอบ แตจะมบางรายเวลาผปกครองไมตรงกบท อสม. ไปเยยมท าใหเดกบางรายไมไดรบการเยยมทบาน ในชวงท าการทดลอง ผลการวจยตามวตถประสงคขอท 3. การประเมนผลการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน และสรปรปแบบทได 3.1 ผลการประเมนผลลพธกอนและหลงการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน น าเสนอตามล าดบ ดงน 1. ขอมลกลมตวอยาง 1.1 ครศนยพฒนาเดกเลก

ตารางท 8 จ านวน ครศนยพฒนาเดกเลก จ าแนกตามขอมลทวไป

ขอมลทวไป จ านวน

อาย - นอยกวา 40 ป 1 - 41 – 45 ป 2

99

ตารางท 8 จ านวน ครศนยพฒนาเดกเลก จ าแนกตามขอมลทวไป (ตอ)

ขอมลทวไป จ านวน

- 46 – 50 ป 2 - 51 – 55 ป 3 - 56 – 60 ป 1

รวม 9 �� SD 47.89 6.11 Min Max 37 56

เพศ - ชาย 0 - หญง 9

รวม 9 สถานภาพสมรส

- โสด 1 - สมรส 8

รวม 9 ระดบการศกษา

- ปรญญาตรหรอเทยบเทา 7 - ปรญญาโท 2

รวม 9 ต าแหนง

- ครหวหนาศนย 3 - ครผสอน 2 - ครผดแลเดก 4

รวม 9 ระยะเวลาปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลก

- 3 ป 1 - 4 ป 0 - 5 ป 1 - มากกวา 5 ป 7

รวม 9

100

ตารางท 8 จ านวน ครศนยพฒนาเดกเลก จ าแนกตามขอมลทวไป (ตอ)

ขอมลทวไป จ านวน

เคยผานการอบรมหลกสตรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดยใชคมอ DSPM

- ไมเคย 6 - เคย 3

รวม 9

จากตารางท 8 พบวา ครศนยพฒนาเดกเลกทเปนกลมตวอยางทงสน 9 คน สวนมากมอายอยในชวง 51 -55 ป 3 คน มอายเฉลย 47.89 ป เปนเพศหญงทง 9 คน มสถานภาพสมรส 8 คน จบปรญญาตรหรอเทยบเทา 7 คน ต าแหนงครผดแลเดก 4 คน ต าแหนงหวหนาศนยพฒนาเดกเลก 3 คน มระยะเวลาปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลกนานมากกวา 5 ป 7 คน ชวงกอนด าเนนการทดลองเคยผานการอบรมหลกสตรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยโดยใชคมอ DSPM 3 คน ไมเคย 6 คน 1.2 มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน

ตารางท 9 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามขอมลทวไป

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ

อาย - นอยกวา 30 ป 32 26.7 - 31 – 35 ป 14 11.7 - 36 – 40 ป 18 15.0 - 41 – 45 ป 9 7.5 - 46 – 50 ป 13 10.8 - 51 – 55 ป 9 7.5 - 56 – 60 ป 11 9.2 - 61 ปขนไป 14 11.7

รวม 120 100.0 �� SD 41.87 13.52 Min Max 20 79

101

ตารางท 9 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามขอมลทวไป

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ

เพศ - ชาย 11 9.2 - หญง 109 90.8

รวม 120 100.0 สถานภาพสมรส

- โสด 9 7.5 - สมรส 101 84.2 - หยา/แยก 4 3.3 - หมาย 6 5.3

รวม 120 100.0 สถานะความสมพนธกบเดกปฐมวย

- มารดา 60 50.0 - บดา 6 5.0 - ตา ยาย ป ยา 49 40.8 - ลง ปา นา อา 4 3.3 - อนๆ 1 0.8

รวม 120 100.0 ระดบการศกษา

- ต ากวาประถมศกษา 2 1.7 - ประถมศกษา 58 48.3 - มธยมศกษาปท 3 หรอมธยมศกษาตอนตน 22 18.3 - มธยมศกษาปท 6 หรอมธยมศกษาตอนปลาย หรอเทยบเทา 25 20.8 - อนปรญญาหรอเทยบเทา 7 5.8 - ปรญญาตรหรอเทยบเทา 5 4.2 - สงกวาปรญญาตรหรอเทยบเทา 1 0.8

รวม 120 100.0 รายไดตอเดอนของครอบครว

- ไมมรายได 2 1.7 - นอยกวา 10,000 บาท 79 65.8

102

ตารางท 9 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามขอมลทวไป (ตอ)

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ

- 10,001 – 20,000 บาท 29 24.2 - 20,001 – 30,000 บาท 7 5.8 - มากกวา 30,000 บาท 3 2.5

รวม 120 100.0 อาชพ

- ไมไดท างาน 11 9.2 - เกษตรกรรม 60 50.0 - รบจาง 25 20.8 - คาขาย 11 9.2 - พนกงานรฐ/เอกชน 2 1.7 - รบราชการ 1 0.8 - อนๆ 10 8.3

รวม 120 100.0 การเคยเลยงดเดกอายต ากวา 5 ปมากอน (ไมรวมเดกทอยในศนยแหงน)

- ไมเคย 27 22.5 - เคย

1 คน 39 32.5 2 คน 22 18.3 3 คน 17 14.2 มากกวา 3 คน 15 12.5

รวม 120 100.0 จ านวนเดกอายต ากวา 5 ปทเลยงดปจจบน (ไมรวมเดกทอยในศนยแหงน)

- ไมม 94 78.3 - 1 คน 15 20.8 - 2 คน 1 0.8

รวม 120 100.0

103

ตารางท 9 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามขอมลทวไป (ตอ)

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ

อสม. เคยเยยมหรอแนะน าเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยททานเลยงด

- ไมเคย 65 54.2 - เคย

1 ครง 18 15.0 2 ครง 10 8.3 3 ครง 3 2.5 4 ครง 5 4.2 5 ครงขนไป 19 15.8

รวม 120 100.0

จากตารางท 9 พบวา มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน สวนมากมอายนอยกวา 30 ป 32 คน คดเปนรอยละ 26.7 รองลงมามอายอยในชวง 36 – 40 ป 18 คน คดเปนรอยละ 15.0 และ 31–35 ป และ 61 ปขนไปเทาๆ กน 14 คน คดเปนรอยละ 11.7 มอายเฉลย 41.87 ป เพศหญง 109 คน คดเปนรอยละ 90.8 สถานภาพสมรส 101 คน คดเปนรอยละ 84.2 รองลงมาโสด และหมาย 9 คนและ 6 คน คดเปนรอยละ 7.5 และ 5.3 ตามล าดบ ความสมพนธกบเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกเปนมารดา 60 คน คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมาเปนตา ยาย ป ยา และบดา 49 คนและ 6 คน คดเปนรอยละ 40.8 และ 5.0 ตามล าดบ ระดบการศกษาจบชนประถมศกษา 58 คน คดเปนรอยละ 48.3 รองลงมาจบระดบมธยมศกษาปท 6 หรอมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา และมธยมศกษาปท 3 หรอมธยมศกษาตอนตน 25 คน และ 22 คน คดเปนรอยละ 20.8 และ 18.3 ตามล าดบ มรายไดตอเดอนของครอบครวนอยกวา 10,000 บาท 79 คน คดเปนรอยละ 65.8 รองลงมา 10,001–20,000 บาท และ 20,001–30,000 บาท 29 คน และ 7 คน คดเปนรอยละ 24.2 และ 5.8 ตามล าดบ อาชพเกษตรกรรม 60 คน คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมารบจาง 25 คน คดเปนรอยละ 20.8 คาขายและไมไดท างานเทาๆ กน 11 คน คดเปนรอยละ 9.2 การเคยเลยงดเดกอายต ากวา 5 ปมากอน (ไมรวมเดกทอยในศนยแหงน) เคยเลยง 1 คน 39 คน คดเปนรอยละ 32.5 รองลงมาไมเคยเลยง และเลยง 2 คน 27 คนและ 22 คน คดเปนรอยละ 22.5 และ 18.3 ตามล าดบ จ านวนเดกอายต ากวา 5 ปทเลยงดปจจบน (ไมรวมเดกทอยในศนยแหงน) ไมม 94 คน คดเปนรอยละ 78.3 รองลงมาเลยง 1 คน 15 คน คดเปนรอยละ 20.8 กอนทดลอง อสม. ไมเคยเยยมหรอแนะน าเกยวกบการ

104

เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทเลยงด 65 คน คดเปนรอยละ 54.2 รองลงมาเคยเยยม 5 ครงขนไป และ 1 ครง 19 คน และ 18 คน คดเปนรอยละ 15.8 และ 15.0 ตามล าดบ 1.3 อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.)

ตารางท 10 จ านวน รอยละอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามขอมลทวไป

ขอมลทวไป จ ำนวน รอยละ

อาย - นอยกวา 41 ป 3 15.0 - 41 – 45 ป 7 35.0 - 46 – 50 ป 6 30.0 - 51 – 55 ป 2 10.0 - 56 – 60 ป 2 10.0

รวม 20 100.0 �� SD 45.90 7.73 Min Max 26 60

เพศ - ชาย 6 30.0 - หญง 14 70.0

รวม 20 100.0 สถานภาพสมรส

- สมรส 19 95.0 - หมาย 1 5.0

รวม 20 100.0 ระดบการศกษา

- ประถมศกษา 3 15.0 - มธยมศกษาปท 3 หรอมธยมศกษาตอนตน 4 20.0 - มธยมศกษาปท 6 หรอมธยมศกษาตอนปลาย หรอเทยบเทา 11 55.0 - อนปรญญาหรอเทยบเทา 2 10.0

รวม 20 100.0

105

ตารางท 10 จ านวน รอยละอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามขอมลทวไป (ตอ)

ขอมลทวไป จ ำนวน รอยละ

เปน อสม. มานาน - นอยกวา 6 ป 7 35.0 - 6 – 10 ป 6 30.0 - มากกวา 10 ป 7 35.0

รวม 20 100.0

จากตารางท 10 พบวา อสม. สวนมากมอายอยในชวง 41–55 ป 7 คน คดเปนรอยละ 35.0 รองลงมามอายอยในชวง 46–50 ป และนอยกวา 41 ป 6 คน และ 3 คน คดเปนรอยละ 30.0 และ 15.0 ตามล าดบ มอายเฉลย 45.90 ป เพศหญง 14 คน คดเปนรอยละ 70.0 สถานภาพสมรส 19 คน คดเปนรอยละ 95.0 ระดบการศกษาจบมธยมศกษาปท 6 หรอมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา 11 คน คดเปนรอยละ 55.0 รองลงมาจบมธยมศกษาปท 3 หรอมธยมศกษาตอนตน และชนประถมศกษา 4 คน และ 3 คน คดเปนรอยละ 20.0 และ 15.0 ตามล าดบ ระยะเวลาการเปน อสม. นอยกวา 6 ป และมากกวา 10 ป 7 คน เทาๆ กนคดเปนรอยละ 35.0 รองลงมา 6-10 ป 6 คน คดเปนรอยละ 30.0 1.4 เจาหนาทสาธารณสข เปนเจาหนาทสาธารณสขในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และรบผดชอบงานสงเสรมพฒนาการเดก ในเขตพนทศนยพฒนาเดกเลกกลมตวอยาง 3 แหงๆ ละ 1 คน จ านวน 3 คน มอาย 36 ป 40 ป และ 51 ป (อายเฉลย 42.33 ป) เพศหญง สถานภาพสมรส จบการศกษาปรญญาตรหรอเทยบเทา ทง 3 คน ปฏบตงานมานาน 9 ป 17 ป และ 22 ป ระยะเวลารบผดชอบงานสงเสรมพฒนาการเดก 1 เดอน (เนองจากผรบผดชอบเดมยาย) 1 ป 4 เดอน และ 10 ป ด ารงต าแหนงพยาบาลวชาชพ 2 คน และเจาพนกงานสาธารณสขชมชน 1 คน

106

2. ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

ตารางท 11 จ านวน รอยละ ผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ จ าแนกตามระดบ ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย กอนการทดลอง

หลงประชมชแจง และหลงทดลอง

ระดบความร กอนทดลอง หลงประชมชแจง หลงทดลอง

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

ครศนยพฒนาเดกเลก - ความรระดบมาก - - - - 6 - ความรระดบปานกลาง - - - - 3 - ความรระดบนอย - - - - 0

รวม - - - - 9 �� SD - - - - 14.77 1.72 Min Max - - - - 11.00 18.00

มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน

- ความรระดบมาก 14 11.7 52 43.3 37 30.8 - ความรระดบปานกลาง 51 42.5 44 36.7 64 53.3 - ความรระดบนอย 55 45.8 24 20.0 19 15.8

รวม 120 100.0 120 100.0 120 100.0

�� SD 11.10 2.65 13.56 2.93 13.21 2.29

Min Max 3.00 16.00 7.00 18.00 8.00 18.00 อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.)

- ความรระดบมาก 4 20.0 9 45.0 14 70.0 - ความรระดบปานกลาง 11 55.0 11 55.0 6 30.0 - ความรระดบนอย 5 25.0 0 0.0 0 0.0

รวม 20 100.0 20 100.0 20 100.0

�� SD 12.60 2.30 14.10 1.89 15.70 1.56

Min Max 9.00 17.00 11.00 17.00 13.00 18.00

107

จากตารางท 11 พบวา ครศนยพฒนาเดกเลกจากทงหมด 9 คน เขารวมประชมดวยแหงละ 1 คน เนองจากครบางคนตองดแลเดกทศนยพฒนาเดกเลก ซงจะไดรบการชแจงเพมเตมจากครทเขารวมประชม และศกษาจากเอกสารคมอ ไดทดสอบความรเฉพาะหลงทดลอง มความรระดบมาก (คะแนนจากการวด รอยละ 80 ขนไป) 6 คน มความรระดบปานกลาง (คะแนนจากการวด รอยละ 60 – 79.9) ม 3 คน มคาเฉลยคะแนนความร 14.77 คะแนน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน กอนการทดลองสวนมากมความรระดบนอย 55 คน คดเปนรอยละ 45.8 รองลงมาระดบปานกลาง 51 คน คดเปนรอยละ 42.5 คาเฉลยคะแนนความร 11.10 คะแนน หลงประชมชแจงมความรระดบมาก 52 คน คดเปนรอยละ 43.3 รองลงมาระดบปานกลาง 44 คน คดเปนรอยละ 36.7 คาเฉลยคะแนนความร 13.56 คะแนน หลงทดลองมความรระดบปานกลาง 64 คน คดเปนรอยละ 53.3 รองลงมาระดบมาก 37 คน คดเปนรอยละ 30.8 คาเฉลยคะแนนความร 13.21 คะแนน อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) กอนการทดลองสวนมากมความรระดบปานกลาง 11 คน คดเปนรอยละ 55.0 รองลงมาระดบนอย 5 คน คดเปนรอยละ 25.0 คาเฉลยคะแนนความร 12.60 คะแนน หลงประชมชแจงมความรระดบปานกลาง 11 คน คดเปนรอยละ 55.0 รองลงมาระดบมาก 9 คน คดเปนรอยละ 45.0 คาเฉลยคะแนนความร 14.10 คะแนน หลงทดลองมความรระดบมาก 14 คน คดเปนรอยละ 70.0 รองลงมาระดบปานกลาง 6 คน คดเปนรอยละ 30.0 คาเฉลยคะแนนความร 15.70 คะแนน ตารางท 12 เปรยบเทยบความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของมารดาหรอ

บดาหรอผเลยงดเดกทบาน กอนทดลองกบหลงประชมชแจงและหลงทดลอง

รายการเปรยบเทยบ n �� sd Mean

Difference 95% CI P-value

1. กอนทดลองกบหลง ประชมชแจง

- กอนทดลอง 120 11.10 2.65 -2.45 -2.97 to -1.93 .000

- หลงประชมชแจง 120 13.57 2.93 2. กอนทดลองกบหลง ทดลอง

- กอนทดลอง 120 11.10 2.65 -2.10 -2.94 to -1.56 .000

- หลงทดลอง 120 13.21 2.29

108

ตารางท 12 เปรยบเทยบความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของมารดาหรอ บดาหรอผเลยงดเดกทบาน กอนทดลองกบหลงประชมชแจงและหลงทดลอง (ตอ)

รายการเปรยบเทยบ n �� sd Mean

Difference 95% CI P-value

3. หลงประชมชแจงกบหลง ทดลอง

- หลงประชมชแจง 120 13.56 2.93 0.35 -0.15 to 0.85 .168

- หลงทดลอง 120 13.21 2.29

จากตารางท 12 เมอเปรยบเทยบความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน พบวา 1. เปรยบเทยบกอนทดลองกบหลงประชมชแจง กอนด าเนนการทดลองมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานมคะแนนความรเฉลย 11.10 คะแนน หลงประชมชแจงมคะแนนความรเฉลยเพมขนเปน 13.57 คะแนน และเมอทดสอบความแตกตางทางสถตพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.001 (P-value < 0.001) 2. เปรยบเทยบกอนทดลองกบหลงทดลอง กอนด าเนนการทดลองมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานมคะแนนความรเฉลย 11.10 คะแนน หลงทดลองมคะแนนความรเฉลยเพมขนเปน 13.21 คะแนน และเมอทดสอบความแตกตางทางสถตพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.001 (P-value < 0.001) 3. เปรยบเทยบหลงประชมชแจงกบหลงทดลอง หลงประชมชแจงมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานมคะแนนความรเฉลย 13.57 คะแนน หลงทดลองมคะแนนความรเฉลยลดลงเลกนอยเปน 13.21 คะแนน และเมอทดสอบความแตกตางทางสถตพบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P-value > 0.05)

109

ตารางท 13 เปรยบเทยบความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของอาสาสมคร สาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) กอนทดลองกบหลงประชมชแจงและหลงทดลอง

รายการเปรยบเทยบ n �� sd Mean

Difference 95% CI P-value

1. กอนทดลองกบหลง ประชมชแจง

- กอนทดลอง 20 12.60 2.30 -1.50 -2.24 to -0.54 .004

- หลงประชมชแจง 20 14.10 1.88 2. กอนทดลองกบหลง ทดลอง

- กอนทดลอง 20 12.60 2.30 -3.10 -4.24 to -1.96 .000

- หลงทดลอง 20 15.70 1.56 3. หลงประชมชแจงกบหลง ทดลอง

- หลงประชมชแจง 20 14.10 1.88 -1.60 -2.38 to -0.82 .000

- หลงทดลอง 20 15.70 1.56

จากตารางท 13 เมอเปรยบเทยบความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) พบวา 1. เปรยบเทยบกอนทดลองกบหลงประชมชแจง กอนด าเนนการทดลอง อสม. มคะแนนความรเฉลย 12.60 คะแนน หลงประชมชแจงมคะแนนความรเฉลยเพมขนเปน 14.10 คะแนน และเมอทดสอบความแตกตางทางสถตพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 (P-value < 0.01) 2. เปรยบเทยบกอนทดลองกบหลงทดลอง กอนด าเนนการทดลอง อสม. มคะแนนความรเฉลย 12.60 คะแนน หลงทดลองมคะแนนความรเฉลยเพมขนเปน 15.70 คะแนน และเมอทดสอบความแตกตางทางสถตพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.001 (P-value < 0.001) 3. เปรยบเทยบหลงประชมชแจงกบหลงทดลอง หลงประชมชแจง อสม. มคะแนนความรเฉลย 14.10 คะแนน หลงทดลองมคะแนนความรเฉลยเพมขนเปน 15.70 คะแนน และเมอทดสอบความแตกตางทางสถตพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.001 (P-value < 0.001)

110

3. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 3.1 ครศนยพฒนาเดกเลก จากการศกษาครศนยพฒนาเดกเลก 3 แหง จ านวน 9 คน พบวา กอนการทดลองครศนยพฒนาเดกเลก เคยผานการอบรมหลกสตรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยโดยใชคมอ DSPM 3 คน แตยงไมไดน าคมอมาใชในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกในศนยพฒนาเดกเลก ชวงด าเนนการทดลอง พบวา ครศนยพฒนาเดกเลกใชคมอ DSPM ทกคน ในการกระตนเดกปฐมวยทมพฒนาการสงสยลาชารายบคคลทกคน และมความคดเหนตอคมอ DSPM วาด โดยใหเหตผลวาเปนคมอมเนอหาทสมบรณ และวธการสงเสรมพฒนาการเดกเปนวธทเขาใจงายรปแบบเหมาะสมดมาก ผปกครองสามารถสงเสรมลกๆ ไดตามวธการทก าหนดขน มประโยชนตอการกระตน ประเมนพฒนาการเดก ท าใหคร ผปกครองมความร ไดรถงวธการใช ท าใหทราบพฒนาการเดกแตละชวงวยควรกระตนในหวขอไหน น ามาปรบใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอนได และครศนยพฒนาเดกเลกทานหนงใหความเหนวาเคยผานการอบรมการใชคมอ DSPM มากอนแตกยงไมชดเจน ยงไมไดใชใหเหนผลมากนก จนไดรวมโครงการนจงมองเหนชองทางทจะพฒนาเดกและยด DSPM เปนแนวทางตอไปในการพฒนาเดกใหสมวยตอไป

3.2 มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 3.2.1 การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามแนวทางคมอ DSPM

ตารางท 14 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามขอมลทเกยวของกบ การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย กอนทดลอง

ขอมลทเกยวของกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ กอนทดลอง จ านวน รอยละ

การเคยอบรมหรอไดรบการชแจงการใชคมอ DSPM หรอคมอเลมขาว ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก

- ไมเคย 102 85.0 - เคย 18 15.0

รวม 120 100.0 การเคยไดรบคมอ DSPM หรอคมอเลมขาว เพอใชเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก

- ไมเคย 104 86.7 - เคย 16 13.3

รวม 120 100.0

111

จากตารางท 14 พบวา กอนทดลองมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ไมเคยอบรมหรอไดรบการชแจงการใชคมอ DSPM ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 102 คน คดเปน รอยละ 85.0 เคยไดรบการอบรมหรอชแจงเพยง 18 คน คดเปนรอยละ 15.0 และเคยไดรบคมอ DSPM เพอใชเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 16 คน คดเปนรอยละ 13.3 โดยไดรบจากโรงพยาบาล และจากการอบรมทหนวยงานสาธารณสขจด (บางคนไดรบเปนถายเอกสาร) ไมเคยไดรบ 104 คน คดเปนรอยละ 86.7 ตารางท 15 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานจ าแนกตามการใชและความคดเหนตอ คมอ DSPM ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก กอนและหลงทดลอง

รายการ กอนทดลอง หลงทดลอง

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

การใชคมอ DSPM หรอคมอเลมขาว - ไมใช 111 92.5 18 15.0 - ใช 9 7.5 102 85.0

รวม 120 100.0 120 100.0 ความคดเหนตอคมอ DSPM ของผเคยใช

ด 9 100.0 99 97.1 ควรปรบปรง 0 0.0 3 2.9

รวม 9 100.0 102 100.0

จากตารางท 15 พบวา กอนการทดลองมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน สวนมากไมเคยใช

คมอ DSPM 111 คน คดเปนรอยละ 92.5 ใชเพยง 9 คน คดเปนรอยละ 7.5 และทง 9 คน เหนวาเปนคมอทด หลงทดลองใช 102 คน คดเปนรอยละ 85.0 และเหนวาเปนคมอทด 99 คน คดเปนรอยละ 97.1 ควรปรบปรง 3 ราย คดเปนรอยละ 2.9 โดยมขอเสนอแนะวาตวหนงสอเลกไปอานยากท าใหตวใหญขน อานหนงสอไมได ไมชอบการอาน ใหเพมรปภาพใหมากขน อยากใหเพมแนวทางการเลนกบเดก อยากไดนทานเรองใหมๆ เพมขน

ในรายทเหนวาด สวนมากใหเหตผลวา คมอ DSPM ใหความร ใชเรยนร ใชศกษาเพอจะไดน าไปใชพฒนาบตร หลาน ท าใหมความรเรองพฒนาการเดกดขน และแนวทางการดแลเดกมากขน สามารถน าไปใชไดจรง ชวยกระตนและสงสรมพฒนาการเดกใหเหมาะสมตามชวงอาย ท าใหทราบพฒนาการเดกวาชวงอายไหนท าอะไร ท าใหผปกครองรวาลกมพฒนาการสมวยตามอายหรอไม และมสวนไหนทไมสมวยกสามารถปรบปรงได เปนคมอทอธบายชดเจน ใชเปนแนวทางในการดแลและเฝาระวงลกเกยวกบพฒนาการได

112

ถกตอง คมอ DSPM เปนแบบคอยประเมนเดกวามพฒนาการสมวยหรอไม เปนคมอทใชเพอพฒนาการเดกไดดมาก ปองกนการเลยงเดกแบบเลยตามเลย มการบอกระยะเวลาแตละเดอนท าอะไรบาง ตองหดลกแบบไหนบาง เขาใจงายและมความรมาก ท าใหแมมความรในดานสงเสรมพฒนาการของลกในแนวทางถกตอง ใชฝกพฒนาการเดกทงสมวยและเกนวยท าใหเดกไดเรยนรเพมมากขน ตารางท 16 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานจ าแนกตามการฝกทกษะสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ตามคมอ DSPM กอนและหลงทดลอง

การฝกทกษะส ง เสรมพฒนาการ

กอนทดลอง ไมเคย นานๆ ครง เปนประจ า รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ (รอยละ)

1. พฒนาการดานการ เคลอนไหว

5 55.6 3 33.3 1 11.1 9 (100.0)

2. พฒนาการดานกลาม เนอมดเลกและสตปญญา

5 55.6 2 22.2 2 22.2 9 (100.0)

3. พฒนาการดานการ เขาใจภาษา

2 22.2 3 33.3 4 44.4 9 (100.0)

4. พฒนาการดานการใช ภาษา

1 11.1 3 33.3 5 55.6 9 (100.0)

5. พฒนาการดานการ ชวยเหลอตนเองและสงคม

3 33.3 4 44.4 2 22.2 9 (100.0)

113

ตารางท 16 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานจ าแนกตามการฝกทกษะสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ตามคมอ DSPM กอนและหลงทดลอง (ตอ)

การฝกทกษะส ง เสรมพฒนาการ

หลงทดลอง ไมเคย นานๆ ครง เปนประจ า รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ (รอยละ)

1. พฒนาการดานการ เคลอนไหว

6 5.9 70 68.6 26 25.5 102 (100.0)

2. พฒนาการดานกลาม เนอมดเลกและสตปญญา

12 11.8 56 54.9 34 33.3 102 (100.0)

3. พฒนาการดานการ เขาใจภาษา

9 8.8 48 47.1 45 44.1 102 (100.0)

4. พฒนาการดานการใช ภาษา

3 2.9 29 28.4 70 68.6 102 (100.0)

5. พฒนาการดานการ ชวยเหลอตนเองและสงคม

8 7.8 45 44.1 49 48.0 102 (100.0)

จากตารางท 16 พบวา กอนการทดลองมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานทใชคมอ DSPM เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยเปนประจ า สวนมากจะเปนการฝกทกษะพฒนาการดานการใชภาษา 5 คน (รอยละ 55.6) ในทงหมด 9 คน รองลงมาเปนพฒนาการดานการเขาใจภาษา 4 คน (รอยละ 44.4) ในทงหมด 9 คน หลงทดลองสวนมากจะเปนพฒนาการดานการใชภาษา 70 คน คดเปนรอยละ 68.6 รองลงมาเปนพฒนาการดานการชวยเหลอตนเองและสงคม และพฒนาการดานการเขาใจภาษา 49 คน และ 45 คน คดเปนรอยละ 48.0 และ 44.1 ตามล าดบ

114

3.2.2 การสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน”

ตารางท 17 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามขอมลเกยวกบการใช แนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” กอนทดลอง

ขอมลเกยวกบการใชแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน”

กอนทดลอง จ านวน รอยละ

การเคยทราบหรอไดยนแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกโดยการใชแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน”

- ไมเคย 50 41.7 - เคย 70 58.3

รวม 120 100.0

จากตารางท 17 พบวา กอนการทดลองมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน สวนมากเคยทราบหรอไดยนแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกโดยการใชแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” 70 คน คดเปนรอยละ 58.3 โดยทราบหรอไดยนจากเจาหนาทสาธารณสขแนะน า และในหนงสอเลมสชมพ (สมดบนทกสขภาพ แมและเดก) ตารางท 18 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามการสงเสรมพฒนาการเดก ตามกจกรรม“กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” กอนและหลงด าเนนการ

การสงเสรมพฒนาการเดก กอนทดลอง หลงทดลอง

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

- ระดบด 20 16.7 35 29.2 - ระดบพอใช 82 68.3 76 63.3 - ระดบควรปรบปรง 18 15.0 9 7.5

รวม 120 100.0 120 100.0

�� SD 34.22 5.52 36.47 4.99

Min Max 14.00 44.00 25.00 47.00

115

จากตารางท 18 พบวา กอนการทดลองมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน สวนมากด าเนนการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ในระดบพอใช 82 คน คดเปนรอยละ 68.3 รองลงมาระดบด 20 คน คดเปนรอยละ 16.7 หลงทดลองสวนมากในระดบพอใช 76 คน คดเปนรอยละ 63.3 รองลงมาระดบด 35 คน คดเปนรอยละ 29.2 ตารางท 19 เปรยบเทยบการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน กอนและหลงด าเนนการ

รายการเปรยบเทยบ n �� sd Mean

Difference 95% CI P-value

- กอนทดลอง 120 34.22 5.52 -2.26 -3.30 to -1.20 .000

- หลงทดลอง 120 36.47 4.99

จากตารางท 19 พบวา เมอเปรยบเทยบการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน พบวา กอนด าเนนการทดลองมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานมคะแนนการสงเสรมพฒนาการเฉลย 34.2 คะแนน หลงทดลองมคะแนนการสงเสรมพฒนาการเฉลยเพมขนเปน 36.47 คะแนน และเมอทดสอบความแตกตางทางสถตพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.001 (P-value < 0.001) จากการสนทนากลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน พบวา หลงการทดลองมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน มการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก ดงค ากลาวของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ดงน การสนทนากลมดานการใชคมอ DSPM พบวา สวนมากมการใชและเหนวาเปนสงทด แตมบางรายบอกวาตนเองเขาใจผดคดวาใหท าเฉพาะขอทตรวจประเมนพฒนาการสงสยลาชา จงไมไดดรายละเอยด และไมไดใชกระตนเรองอนๆ และชวงวยอนๆ ดงค ากลาวของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน

“...... ตอนทคณหมอมาประเมนลกตอจกซอไมผาน ไปซอมาใหตอตอนนกตอไดแลว ......” “...... ไดเอาไปท าจากเดมยงไมเคยฝกเดกท าความสะอาดหลงถายอจจาระ ตอนนกท าไดแลว ……” “...... หดใสเสอผาเอง ตอนนกใสได ……” “...... ไดใชครา ชวงคณหมอมาประเมนลกผานทกขอ และไดประเมนเกนวย กเลยมาพาเขาท าเกนวยไดอานแลวกพาเขาท าอยคะ พาเขาท าเกนวยเขา เขาอยากไดตวตอ พาเขาท าเกนวย เขากท าไดคะ

116

กลางวน กลางคอหมอใหแยก ใหตอรปสามเหลยม แตลางกนตอนนนไมผานแตกเกนวย ลกกมาเลาใหฟงอยคะ คณครพาหนลางกน หนท าไดแลว มาอยบานกอยากลางเอง แมกใหและกดดวย ......” “...... ไดอานคะ กไดดอยแลว บางวนแมยงไมท าอะไรเลยแตลกจะมาบอกแม แมครพาท าอนน พาท าอนนน แมลองดสวามนอยตรงไหน สวนมากลกจะถาม ไดหดพาเขาเดนตอสนเทา ……” “...... พอแมกพรอมท าได อยากใหมากระตนคณยาย คณยา สวนมากเดกจะอยกบคณยาย คณยา อานหนงสอไมคอยได ......” “...... ไดใชคะ ชวนลกเตนกระโดดสองขากระโดดไปขางหนาอานตามคมอ เดนตอเทาตามวยลก กท าได ……” “...... อานแตไมท าตาม เอาขวดแปงมาวาง เอายางมาวางใหเขาหยบอนไหนขวดแปง อนไหนยางมดผม เอามาประยกตใช ไมไดท าตามนน ……” “...... ไดใชเฉพาะวนทหมอมา ทบอกวาลกไมผานเดนตอเทา กไดฝก ……” “...... ไมไดใชคะ ตงแตคณหมอบอกวาเขาแยกแยะสไมออกกเอาไปฝกแตเรองน ... ไมไดอานทงหมด ไมผานอะไรกท าแตตรงนน ......” “...... ดครา ท าใหรวาชวงไหนท าอะไร ……” “...... เปนไปไดทผานมาไมเคยร กอนการอบรมไมเคยเหนสมดเลมนเลย ไมเคยใชมากอน ไมเคยพาลกไปตรวจคะ” “...... เปนสงทท าใหมความรมาก รวาชวงไหนลกจะตองท าอะไรไดบาง ใชเพอพฒนาการลก ……” “...... อานแลวน ามาฝก เดกวยลกควรจะฝกอะไร ลกกท าได ……” “...... สวนมากเดกพาแมท า อสม.ไปพาท า ลกกท าได ผบกอง (หนงสอนทาน) เดกสามารถจ าไดจนจบเรอง ถาอยากอานเดกจะดงหนงสอมาเอง คณแมไมคอยมเวลา อสม.เปนคนมาบอกชวงอาย แลวใหพาท า ……” “...... คมอนดมาก กอนหนานไมม ไมเคยรจก การมคมอน (DSPM) ท าใหผเลยงดเดกรวาตองท าอะไร อยางไร ซงแตกอนไมร ......”

การสนทนากลมดานการสงเสรมพฒนาการเดกดวยกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” พบวา สวนมากเหนความส าคญและไดท ากจกรรมและท าอยางมคณภาพเพมขน บางคนเหนวากจกรรมเหลานท าอยแลวในความเปนแมทจะตองดแลลก ดงค ากลาวของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน

“…… เดกไดกนอาหารเชาคะ แตลกไมชอบกนผก ......” “...... เดกไมชอบกนผก เอาใหกนยงไงกไมยอมกน ถามจะเขยออกตลอด ไมรจะท ายงไง .....” “...... เสรมการกนผก แมตองกนใหเขาด พาลกกน ผดคะนากผดใหนม นม ฝกหลงจากทเขามารวมโครงการ กนกบยาย ......”

117

“...... ใหลกกนขาวกบครอบครว ไดพด ไดคย ดเขามความสขมาก หนงสอนทานมประโยขนมาก ลกชอบอาน อานจนเขาจ าไดทงเลม ......” “...... ตอนนเวลาเรานงเลน เราจะนกถงวา ลกเราอยชวงนตองฝกอะไร กจะฝกไปพรอมกบ การเลน ......” “...... เปนเรองทท าอยแลว ในความเปนแมทจะดแลลก ......” (เปนกจกรรมกน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน) “...... การกอด หอม ท าบอย ......” “...... แตกอนเลนแบบไปเรอยๆ ไมมทศทาง หลงไดมาอบรมแลว กน าไปปรบใหเหมาะสมกบ ลก ......” “...... อานใหฟงทกวนกอนนอน เขาจะชอบมาก วนหลงๆ มาเขาอานใหแมฟง อานไมออกหรอกแตจ าไดพดไปเฉยๆ ......” “...... แตกอนไมเคยอานหนงสอใหลกฟงเลย พงมาเลาตอนมโครงการ เดกมจนตนาการ จนเอามาสอนพอ พออยาใชนะยาเคมมนจะตาย ......” (นทานผบกองเปนนทานเกยวกบอนตรายจากสารเคม) “...... ไมเคยอานหนงสอ แตเปนการเลานทาน ตอนนมาอาน เปดหนงสอขน เดกจะเลาวา บกองท าไมถงตาย เลาตอได กอนหนานมแตหนงสอ ก. ไก ......” “…… เขาจะบอกแม แม แม อานใหฟงหนอย ......” 3.3 อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) 3.3.1 การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยกอนการทดลอง

ตารางท 20 จ านวน รอยละ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามขอมลเกยวกบ การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย กอนทดลอง

ขอมลเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ กอนทดลอง จ านวน รอยละ

การเคยอบรมหรอไดรบการชแจงการใชคมอ DSPM หรอคมอเลมขาว ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

- ไมเคย 16 80.0 - เคย 4 20.0

รวม 20 100.0

118

ตารางท 20 จ านวน รอยละ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามขอมลเกยวกบ การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย กอนทดลอง (ตอ)

ขอมลเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ กอนทดลอง จ านวน รอยละ

การเคยไดรบคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาว เพอใชเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

- ไมเคย 16 80.0 - เคย 4 20.0

รวม 20 100.0 การใชคมอ DSPM หรอคมอเลมขาว

- ไมใช 17 85.0 - ใช 3 15.0

รวม 20 100.0 ความคดเหนตอคมอ DSPM ของผเคยใช

ด 3 100.0 ควรปรบปรง 0 0

จากตารางท 20 พบวา กอนการทดลองอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) สวนมากไมเคยอบรมหรอไดรบการชแจงการใชคมอ DSPM ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 16 คน คดเปนรอยละ 80.0 ไมเคยไดรบแจกคมอ DSPM เพอใชเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 16 คน คดเปนรอยละ 80.0 ไดรบเพยง 4 คน คดเปนรอยละ 20.0 โดยไดรบจากการอบรมทจดโดยเจาหนาทสาธารณสข แตเปนลกษณะถายเอกสาร เคยใชคมอ DSPM เพยง 3 คน คดเปนรอยละ 15.0 และทกคนทใชเหนวาเปนคมอทดทใชสงเสรมพฒนาการเดก โดยใหเหตผลวา ใชฝกเดกดานพฒนาการ ท าใหรวาควรตองเสรมพฒนาการอยางไรกบลก

119

ตารางท 21 จ านวน รอยละ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามขอมลเกยวของกบ แนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” กอนทดลอง

ขอมลเกยวของกบแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน”

กอนทดลอง จ านวน รอยละ

การเคยทราบหรอไดยนแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกโดยการใชแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน”

- ไมเคย 11 55.0 - เคย 9 45.0

รวม 20 100.0 การเคยไดรบค าแนะน าแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เปนแนวทางในการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

- ไมเคย 12 60.0 - เคย 8 40.0

รวม 20 100.0 การเคยใชแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เปนแนวทางในการสงเสรมพฒนาการเดก

- ไมใช 11 55.0 - ใช 9 45.0

รวม 20 100.0

จากตารางท 21 พบวา กอนการทดลองอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) สวนมากไมเคยทราบหรอไดยนแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกโดยการใชแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” 11 คน คดเปนรอยละ 55.0 ไมเคยไดรบค าแนะน าใหน าแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เปนแนวทางในการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 12 คน คดเปนรอยละ 60.0 เคยไดรบค าแนะน า 8 คน คดเปนรอยละ 40.0 โดยไดรบจากเจาหนาทสาธารณสข และการอบรมแมอาสา ไมเคยใชแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เปนแนวทางในการสงเสรมพฒนาการเดก 11 คน คดเปนรอยละ 55.0

120

3.3.2 การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยหลงการทดลอง

ตารางท 22 จ านวน รอยละ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามขอมลการตดตาม เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ขณะด าเนนการทดลอง

การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก

เดกทมพฒนาการสมวย เดกทมพฒนาการสงสยลาชา จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

- ไมไดตดตาม 0 0.0 2 2.7 - 1 ครง 0 0.0 1 1.4 - 2 ครง 5 10.6 8 11.0 - 3 ครง 13 27.7 14 19.2 - 4 ครง 14 29.8 3 4.1 - 5 ครง 5 10.6 12 16.4 - 6 ครงขนไป 10 21.3 33 45.2

รวม 47 100.0 73 100.0

�� SD 4.14 1.48 4.91 2.17

Min Max 2 7 0 8

จากตารางท 22 พบวา อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) มการเยยมตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เดกทมพฒนาการสมวยสวนมากไดรบการเยยมจาก อสม. 4 ครง 14 คน คดเปนรอยละ 29.8 รองลงมา 3 ครง และ 6 ครงขนไป 13 คน และ 10 คน คดเปนรอยละ 27.7 และ 21.3 ตามล าดบ ไดรบการเยยมเฉลย 4.14 ครง/คน เดกทมพฒนาการสงสยลาชาสวนมากไดรบการเยยมจาก อสม. 6 ครงขนไป 33 คน คดเปนรอยละ 45.2 รองลงมา 3 ครง และ 5 ครง 14 คน และ 12 คน คดเปนรอยละ 19.2 และ 16.4 ตามล าดบ ไดรบการเยยม 4.19 ครง/คน จากการสนทนากลมดานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการตามบทบาทหนาทของ อสม. พบวา อสม. ไดด าเนนการตามบทบาทหนาทในการดแลเดกในความรบผดชอบ และเหนวาสวนมากพอ แม ผปกครองเดกใหความสนใจ กระตอรอรน ทจะเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการบตรหลาน รวมทงเหนวาแบบบนทกการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกของ อสม. ใชไดดสามารถใชเปนแนวทางในการด าเนนงาน ดงค ากลาวของ อสม.

“…… ไดตดตามอยทบานครบ รสกวากระตอรอรนทงพอทงแมฟงแลวกไปบอกลกท า ลกเหนพวกผมชวงแรกกกลว บางคนกกลว บางคนกไมกลว บอกใหมาเดนใหดกเดน เรองลางกนหลงถายอจจาระกไมเหนถามผปกครองเอา ผปกครองกบอกวาท าได ……”

121

“...... ผปกครองยอมรบดคะ เขายงพดเลย อสม. หมบานเรามตงหลายคน ท าไมมมาเทาน อสม. มตง 12 คน ท าไมเหนเพยงกลมนไปหา ผปกครองจะคยกนวาคมเราท าไมไมเหนมา เขากจะคยกน ......” (เนองจากการด าเนนงานม อสม. บางสวนมารวมด าเนนงานบางสวนไมไดเขารวม) “...... เวลา อสม. ไปพดกบคนเลยงทเปนคนแกจะไมสนใจเทาไร แตถาเปนวยรนจะตนตว ……” “…… กดอยคะ ใหความรวมมอด ......” “…… ผมไปกไมเปนไร เดกนอยยงชอบ ผมกจะถามลางกนหรอยง ลางแลว อานหนงสอหรอยง อานแลว หนง หนา แมเปนคนอานใหเขาฟงเขากจะจ า ……” “…… มแตอยากใหลกเกง เขาไมวา มแตอยากใหลกเกงใหความรวมมอด ……” “…… ผมดเดก 6 คน ผมไปลกเขาไมผานขอไหนเขากพยายามท า ผมบอกวาอาทตยหนาผมจะมาอก เขากกระตอรอรนกลวลกเขาไมทนเพอน เขากพยายาม กพยายามจะพฒนา ……” “…… เวลาไปเขากมานงอยดวยกน (ผปกครอง) เวลาลกท าเขากยม ……” “…… เขาไมเครยด เขากยอมรบวาลกเขาท าไมไดขอน เพราะหลง หลง ลกท าได เขากพดท าไดแลวนะ พดเหมอนดใจ ……” “…… กถามเคานะครบวา กน กอด เลน เลา นอน เฝาระวงฟน เขาท าอะไรบาง กนกดอย กอด เลนกท าอยครบ แตเลาไมไดท าเทาไหร เพราะตองไปท างานนอกบาน ……” “…… หนงสอนทานจะอานเปนบางคน คนไมมเวลาอาจไมอาน ……” “…… เรองกน กอด เลน เลานพอแมจะท าอยแลว ใหลกแปรงฟนเขากท าอยแลวสงเหลานมนเปนกจวตรประจ าวนของแมกบลก ……” สอบถามการใชแบบบนทกขอมลของ อสม. “...... ใชไดด ใชงาย เขาใจเรว และเวลาออกไปเราจะใชเปนแนวทางในการท างาน ใชคกบเลมสขาว (คมอ DSPM) ดแลวเขาใจงาย ……” “...... เวลาเราออกไปหาเดกนอย เรากจะใชดวาตองท าอะไรแลวกตกใชงายดคะ ใชไมยากดครา ..”

ดานการใชคมอ DSPM จากการตอบแบบสอบถามเกยวกบความคดเหนตอคมอ DSPM พบวา อสม. ทกคนเหนวาด โดยใหเหตผลวา “สามารถประเมนเดกดวยตนเองโดยทไมตองไปพบหมอ” “ชวยในการดวาเดกมพฒนาการเปนอยางไรบางและจะไดปรบปรงไดทนท” “สามารถน ามาประเมนและสงเกตพฒนาการของเดกใหเหมาะสมตามวย น ามาดแลแลวเหนผล” “มเนอหาสาระใหมๆ ทจะไดน ามาใชกบเดกกอนเกณฑ (กอนชนประถมศกษา) เพอใหเดกไดเพมความร ความสามารถท าใหพฒนาการของเดกดขน” “ใหความรเพมขนและแกไขตอเดกถกชวงอายและจะไดกระตนใหถกวธ” “ถาบไดมาท างานนกะบฮวางานนเปนจงใด (ถาไมไดมาท างานนกไมรวางานนเปนอยางไร) หนงสอเลมขาวมเนอหาสาระใหม จะไดน ามาใชกบเดก” “เปนแนวทางของการประเมนเดกและฝกทกษะเดก เพอพฒนาการเดกใหด” “ไดเขาใจในการประเมนเดก และวธฝกทกษะ” “ท าใหมความเขาใจ รจกพฒนาการทงพอ แม และเดก” “ไดน าไปใชใหพฒนาการเดกให

122

สมวย” “ชวยในการเสรมสรางและพฒนาการเดกไดด” “เราจะไดรวาเดกวยนจะประมาณน” (รวาเดกวยไหนควรมพฒนาการอยางไร) “ใชแลวดมประโยชนมากมาย” จากการสนทนากลม พบวา อสม. ใชคมอ DSPM ในการใหค าแนะน าผเลยงดเดก ใชประเมนพฒนาการเดก และฝกใหเดกปฏบตเพอสงเสรมพฒนาการ และเหนวาเปนคมอทดมาก เปนครใหกบ อสม. เนองจากเปนความรท อสม. ไมเคยทราบมากอน ท าใหพอแมเดกมความตนตว อสม. กตนตวเรองนเชนกน แตกยงมผปกครองบางคนไมสนใจจะเปนผสงอายทบางคนไมไดใชหรอท าหาย ดงค ากลาวของ อสม.

“...... อานท าความเขาใจ แลวไปแนะน า แตกอนไมรเรองเลยคะ วาพฒนาการสวนไหน แบบไหน อายชวงนท าอะไรได เมอกอนไมรตอนนท าใหรขน ตอนนจะรเลยวาเดกอายเทานจะท าอะไรได แตกอนไมเคยรเลย ……” “...... เวลาใชกดวาเดกคนนอายเทาไร เรากมาอานดวาตองท าอะไร เดกคนนเปนเหมอนในหนงสอไหม ถาไมกแนะน าผปกครอง แมปา พอลงท าอยางน อยางนนหนอยนะ กบอกเขาเพราะเขาอยใกลกวาเรา เรานานๆ ไปครง อาทตยหนงไปครงหนง หรอวาเดอนหนงไปครงหนง ……” “...... ท าใหดเปนสวนนอย บางครงเดกไมอย เดกจะไมอยไปโรงเรยน ไปเหนพอ แม กแนะน า แตหากเจอเดกกจะพาเดกท ากจะบอก ยายพากระโดดเนาะ ยายพาท าอยางน อยางนน ……” “...... ไดถามการใชอยนะคะ ถามผปกครองบางคนกวาไมรเอาไปไวไหน บางคนกวาไมรท าหายทไหน สวนมากจะเปนผสงอาย สวนคนสาวๆ ทมาประชมจะใชประจ า ... คดวาผปกครองใชรวมถงอยคะ ประมาณเจดสบถงแปดสบเปอรเซนต ......” “...... ดอยนะคะ มนเปนความรใหมของ อสม.จรงๆ เมอกอนท าไมมงบมาอบรมใหความร อสม. ทกวนนท าไมไมคอยม มแตการมารณรงคท าความสะอาด ท าลายลกน ายงลาย การมาอบรมความร อสม.ท าไมไมม สงนถอเปนความรใหมๆ ทเกดขน อนทจรง อสม. ควรจะรนะพฒนาการของเดก ……” “...... ไมเคยอบรม พงมารจากคณหมอนแหละ กลามเนอมดใหญ มดเลกกมารจากนแหละ พดขายหนาตวเองกอน คนทท าหาย ยงเสยดายนะ (คมอ DSPM) ท าไมไมรกษาดๆ เอาไวพฒนาการลกเรา ……” “...... ถาเปนตายาย คนแกเลยงจะไมใช เวลาถามจะบอกวาไมรเอาไวไหน ลมทเกบ ไมไดอาน แตถาอายไมมากหรอชวงวยรนจะใช เชน กหลาบ อานทกวน จ าไดทกท กบไอนนเขาจะอานและท า ……” “…… หนงสอเลมน (DSPM) เปนครไดกบ อสม. เวลาไปหาเดกดทสด จากคณหมอพดใหฟงกมาเปดหนงสอเลมนด วาเดกนอยคนนจะตองท าขอไหน ควรพฒนาอยตรงไหนของหนงสอ มนจะเปนครไดตดตามเดกนอยไดด ดไมยากพอดเขาใจแลวเดกคนนหนงศนยหนงหรอหนงศนยส ท าไปอยางน ……” “…… ท าใหรวาเดกชวงนควรพฒนาสวนไหน ……” “…… คมอใชไมยากพออธบายใหฟง ไปอานกเขาใจ ……” “…… พอ แม เดก มความตนตวด อสม. กมความตนตวเหมอนกน คมอนถาไปคลอดทโรงพยาบาลเขาจะแจกใหลกผมไดมา ตงแตหลงคลอด...ผมกใชแตกบลกผม เมอกอน พวกผมไมเคยเหนเลย ……”

3.4 เจาหนาทสาธารณสข ดานการคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตามชวงอายเปาหมาย ในศนยพฒนาเดกเลก อาย 30 เดอน และ 42 เดอน โดยเจาหนาทสาธารณสข ดงรายละเอยดในตารางท 23

123

ตารางท 23 จ ำนวน เดกปฐมวยกลมเปำหมำยอำย 30 เดอน และ 42 เดอน ไดรบกำรคดกรองและสงเสรมพฒนำกำร โดยเจาหนาทสาธารณสข

การตรวจประเมน

ผลตรวจประเมนตามชวงอายคดกรอง หลงกระตนพฒนาการ 1 เดอน ในรายสงสยลาชา 30 เดอน 42 เดอน 30 เดอน 42 เดอน

สมวย

ลงสยลาชา

รวม สมวย

ลงสยลาชา

รวม สมวย

ลาชา

รวม สมวย

ลาชา

รวม

กอนทดลอง 0 2 2 1 5 6 2 0 2 4 1 5

หลงทดลองเดอนท 1 1 0 1 2 2 4 0 0 0 1 1 2

หลงทดลองเดอนท 2 1 1 2 3 2 5 1 0 1 2 0 2

หลงทดลองเดอนท 3 1 0 1 3 2 5 (จบกำรทดลอง)

จำกตำรำงท 23 พบวำ ผลกำรตรวจประเมนพฒนำกำรเดกปฐมวย กอนกำรทดลองกลมเปำหมำยกำรคดกรองและสงเสรมพฒนำกำร (อำย 30 เดอน และ 42 เดอน) มพฒนำกำรสงสยลำชำ 7 คน จำกทงหมด 8 คน (คดเทยบเปนสดสวนเดกปฐมวยกลมเปำหมำย 10 คน : เดกมพฒนำกำรสงสยลำชำ = 10 : 8.8 ) หลงกำรทดลองเดอนท 1 มพฒนำกำรสงสยลำชำ 2 คนจำกทงหมด 5 คน (คดเทยบเปนสดสวนเดกปฐมวยกลมเปำหมำย 10 คน : เดกมพฒนำกำรสงสยลำชำ = 10 : 4) หลงกำรทดลองเดอนท 2 มพฒนำกำรสงสยลำชำ 3 คนจำกทงหมด 7 คน (คดเทยบเปนสดสวนเดกปฐมวยกลมเปำหมำย 10 คน : เดกมพฒนำกำรสงสยลำชำ = 10 : 4.2) หลงกำรทดลองเดอนท 3 มพฒนำกำรสงสยลำชำ 2 คนจำกทงหมด 6 คน (คดเทยบเปนสดสวนเดกปฐมวยกลมเปำหมำย 10 คน : เดกมพฒนำกำรสงสยลำชำ = 10 : 3.3) ผลกำรประเมนพฒนำกำรหลงกระตนพฒนำกำรเดกปฐมวยทสงสยพฒนำกำรลำชำ 1 เดอน พบวำ สวนมำกมพฒนำกำรดขนมำสมวย ม 2 รำยในทงหมด 20 รำยทมพฒนำกำรลำชำ และไดสงตอโรงพยำบำลชมชน (ในเดอนท 3 ไมไดประเมนเนองจำกจบกำรทดลอง)

124

4. พฒนาการของเดกปฐมวย

ตารางท 24 จ ำนวน รอยละเดกปฐมวย จ ำแนกตำมเพศ

เพศ จ ำนวน รอยละ

- ชำย 62 51.7 - หญง 58 48.3

รวม 120 100.0

จำกตำรำงท 24 พบวำ เดกปฐมวยในศนยพฒนำกำรเดกเลก สวนมำกเพศชำย 62 คน คดเปนรอยละ 51.7 เพศหญง 58 คน คดเปนรอยละ 48.3 ตารางท 25 จ ำนวน รอยละเดกปฐมวย จ ำแนกตำมอำย (แบงชวงอำยตำมคมอ DSPM หรอคมอเลมขำว)

กอนและหลงทดลอง

ขอมลทวไป กอนทดลอง

(ณ วนเรมกำรทดลอง) หลงทดลอง (ณ วน

สนสดกำรทดลอง) จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ

- 25 – 29 เดอน (2 ป 1 เดอน – 2 ป 5 เดอน) 6 5.0 1 0.9 - 30 เดอน (2 ป 6 เดอน) 2 1.7 1 0.9 - 31 – 36 เดอน (2 ป เดอน – 3 ป) 14 11.7 9 8.3 - 37 – 41 เดอน (3 ป 1 เดอน – 3 ป 5 เดอน) 18 15.0 17 15.6 - 42 เดอน (3 ป 6 เดอน) 6 5.0 5 4.6 - 43 – 48 เดอน (3 ป 7 เดอน – 4 ป) 24 20.0 22 20.2 - 49 – 54 เดอน (4 ป 1 เดอน – 4 ป 6 เดอน) 29 24.2 31 28.4 - 55 – 60 เดอน (4 ป 7 เดอน – 5 ป) 21 17.5 23 21.1

รวม 120 100.0 109 100.0

�� SD 45.51 8.94 47.26 8.17

อายมากกวา 60 เดอน - - 11 9.2

จำกตำรำงท 25 พบวำ กอนด ำเนนกำรเดกปฐมวยในศนยพฒนำกำรเดกเลก สวนมำกมอำย 49 – 54 เดอน (4 ป 1 เดอน – 4 ป 6 เดอน) 29 คน คดเปนรอยละ 24.2 รองลงมำ 43 – 48 เดอน (3 ป 7 เดอน – 4 ป) และ 55 – 60 เดอน (4 ป 7 เดอน – 5 ป) 24 คน และ 21 คน คดเปนรอยละ 20.0 และ

125

17.5 ตำมล ำดบ หลงทดลองสวนมำกมอำย 49 – 54 เดอน (4 ป 1 เดอน – 4 ป 6 เดอน) 31 คน คดเปนรอยละ 28.4 รองลงมำ 55 – 60 เดอน (4 ป 7 เดอน – 5 ป) และ 43 – 48 เดอน (3 ป 7 เดอน – 4 ป) 23 คน และ 22 คน คดเปนรอยละ 21.1 และ 20.2 ตำมล ำดบ ตารางท 26 จ ำนวน รอยละ เดกปฐมวยจ ำแนกตำมผลกำรตรวจประเมนพฒนำกำร กอนและหลงทดลอง

ผลกำรตรวจประเมนพฒนำกำร กอนทดลอง หลงทดลอง

จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ

พฒนำกำรสงสยลำชำ 73 60.8 23 21.1 พฒนำกำรสมวย 47 39.2 86 78.9

รวม 120 100.0 109 100.0 - พฒนำกำรเกนชวงวยหนงระดบ 8 6.7 35 32.1 - พฒนำกำรเกนชวงวยสองระดบ 1 0.8 8 7.3

รวม 9 7.5 43 39.4

จำกตำรำงท 26 พบวำ กอนทดลองผลกำรตรวจประเมนพฒนำกำรเดกปฐมวย สวนมำกมพฒนำกำรสงสยลำชำ 73 คน คดเปนรอยละ 60.8 มพฒนำกำรสมวย 47 คน คดเปนรอยละ 39.2 มพฒนำ กำรเกนชวงวยหนงระดบ 8 คน คดเปนรอยละ 6.7 มพฒนำกำรเกนชวงวยสองระดบ 1 คน คดเปนรอยละ 0.8 หลงทดลองสวนมำกมพฒนำกำรสมวย 86 คน คดเปนรอยละ 78.9 มพฒนำกำรสงสยลำชำ 23 คน คดเปนรอยละ 21.1 มพฒนำกำรเกนชวงวยหนงระดบ 35 คน คดเปนรอยละ 32.1 มพฒนำกำรเกนชวงวยสองระดบ 8 คน คดเปนรอยละ 7.3 ตารางท 27 จ ำนวน รอยละ เดกปฐมวย จ ำแนกตำมพฒนำกำรหลงกลมสงสยพฒนำกำรลำชำ ไดรบกำร กระตนพฒนำกำร

ผลกระตนพฒนำกำร จ ำนวน รอยละ

หลงกระตนเดอนท 1 - พฒนำกำรลำชำ สงพบแพทย 1 0.8 - พฒนำกำรสงสยลำชำ 17 14.2 - พฒนำกำรสมวย 102 85.0

รวม 120 100.0

126

ตารางท 27 จ ำนวน รอยละ เดกปฐมวย จ ำแนกตำมพฒนำกำรหลงกลมสงสยพฒนำกำรลำชำ ไดรบกำร กระตนพฒนำกำร (ตอ)

ผลกระตนพฒนำกำร จ ำนวน รอยละ

หลงกระตนเดอนท 2 - พฒนำกำรลำชำ (สะสม) สงพบแพทย 4 3.3 - พฒนำกำรสงสยลำชำ 0 0.0 - พฒนำกำรสมวย 116 96.7

รวม 120 100.0

จำกตำรำงท 27 พบวำ เมอเดกปฐมวยกลมทมพฒนำกำรสงสยลำชำ (73 รำย) ไดรบกำรกระตนเดอนท 1 ในขอทสงสยลำชำพบวำ เดกปฐมวยมพฒนำกำรสมวยเพมเปน 102 คน คดเปนรอยละ 85.0 ซงยงมเดกบำงคนหลงกระตน 1 เดอน ไมผำน ยงไมสงตอโรงพยำบำลเนองจำกอำยยงอยในชวงวยทตองสงเสรมพฒนำกำรดำนนน และมจ ำนวน 1 คนสงตอโรงพยำบำลหลงกระตน 1 เดอน เปนเดกกลมเปำหมำยทตองคดกรองและสงเสรมพฒนำกำรอำย 42 เดอน และในเดอนท 2 พบวำ เดกปฐมวยมพฒนำกำรสมวยเพมเปน 116 คน คดเปนรอยละ 96.7 มเดกพฒนำกำรลำชำสงพบแพทยรวม 4 รำย คดเปนรอยละ 3.3 โดยเปนเดกกลมเปำหมำยทตองคดกรองและสงเสรมพฒนำกำรอำย 42 เดอน พฒนำกำรลำชำสงพบแพทยเพม 1 คน และพบเดกกลมชวงอำยท ำกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยคออำย 54 เดอน (ชวงอำย 49-54 เดอน) 2 คน เปนเดกแฝดเพศหญง มพฤตกรรมสวนตวไมพดคยกบคนอน รวมทงครในศนยพฒนำเดกเลก แตจะคยกน 2 คน คยกบตำยำยทเลยงดและคนในครอบครวเทำนน ประเมนพฒนำกำรกอนกำรทดลองไมผำนทง 5 ดำน ไดกระตนพฒนำกำร 1 เดอน พบเดกคนท 1 ผำนดำนกำรเคลอนไหว (GM) คนท 2 ผำนดำนกำรเคลอนไหว (GM) และดำนกำรเขำใจภำษำ (RL) ในเดอนท 2 คนท 1 ผำนเพมดำนกำรใชกลำมเนอมดเลกและสตปญญำ (FM) และดำนกำรเขำใจภำษำ (Rl) คนท 2 ผำนเพมดำนกำรใชกลำมเนอมดเลกและสตปญญำ (FM) และไดประเมนตำมชวงวยในชวงอำย 55-60 เดอน ไมผำนทง 5 ดำน

127

ตารางท 28 จ ำนวน รอยละเดกปฐมวย จ ำแนกตำมผลกำรตรวจประเมนพฒนำกำรรำยดำนกอนและ หลงทดลอง

ผลกำรตรวจประเมนพฒนำกำรรำยดำน กอนทดลอง หลงทดลอง

จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ

1. พฒนำกำรดำนกำรเคลอนไหว ผำน 92 76.7 99 90.8 ไมผำน 28 23.3 10 9.2

รวม 120 100.0 109 100.0 2. พฒนำกำรดำนกลำมเนอมดเลกและ สตปญญำ

ผำน 75 62.5 91 83.5 ไมผำน 45 37.5 18 16.5

รวม 120 100.0 109 100.0 3. พฒนำกำรดำนกำรเขำใจภำษำ ผำน 104 86.7 102 93.6 ไมผำน 16 13.3 7 6.4

รวม 120 100.0 109 100.0 4. พฒนำกำรดำนกำรใชภำษำ ผำน 104 86.7 100 91.7 ไมผำน 16 13.3 9 8.3

รวม 120 100.0 109 100.0 5. พฒนำกำรดำนกำรชวยเหลอตนเอง และสงคม

ผำน 92 76.7 102 93.6 ไมผำน 28 23.3 7 6.4

รวม 120 100.0 109 100.0

จำกตำรำงท 28 พบวำ กอนกำรทดลองเดกปฐมวย สวนมำกผำนกำรประเมนพฒนำกำรดำนกำรเขำใจภำษำ และพฒนำกำรดำนกำรใชภำษำเทำๆ กนดำนละ 104 คน คดเปนรอยละ 86.7 รองลงมำผำนพฒนำกำรดำนกำรเคลอนไหว และพฒนำกำรดำนกำรชวยเหลอตนเองและสงคมเทำๆ กนดำนละ 92 คน

128

คดเปนรอยละ 76.7 หลงกำรทดลองสวนมำกผำนพฒนำกำรดำนกำรเขำใจภำษำ และพฒนำกำรดำนกำรชวยเหลอตนเองและสงคมเทำๆ กนดำนละ 102 คน คดเปนรอยละ 93.6 รองลงมำผำนพฒนำกำรดำนกำรใชภำษำ 100 คน คดเปนรอยละ 91.7 และทกดำนหลงกำรทดลองผำนมำกกวำกอนกำรทดลอง จำกกำรสนทนำกลมผแทนมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกพบวำ มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกมควำมเหนวำบตรหลำนตนเองมพฒนำกำรดขน ดงค ำกลำว

“...... ชวงแรกทคณหมอบอกเครยด ตกใจ ท ำไมลกถงจะไมผำน แตพอใหลกมำท ำ มำฝกเขำกท ำไดถงไดเขำใจวำเรำไมไดฝกใหลกท ำ ตอนนลกท ำได ก ำลงฝกใหเขำท ำเกนวย ......” “...... มพฒนำกำรดขน ลกดอยตรงไหนครกชวยดวย ……” “...... ส ำหรบเดกมพฒนำกำรขนมำก เชน คณปำหดใหหลำนเขยนมำก มำก มนท ำใหกลำมเนอหลำนแขงแรงขน หรอหดใหเดกออกก ำลงกำยในสงทเดกท ำได หดใหเดกจบดนสอ คอยแนะน ำ ……”

และจำกกำรสนทนำกลม อสม. เหนวำเดกมพฒนำกำรดขนเชนกน ดงค ำกลำว

“... ดขนคะคณหมอ อยำงเชนเดกทดแลนแหละเวลำเรำไป เรำกไปบอกผปกครองวำมปญหำเรองขดวงกลม บกพรองขอนนะ ขอนนะ พำเขำท ำหนอยนะ ผปกครองกสนใจขนมำ เมอกอนมำโรงรยนครกไมไดบอกวำลกเขำออนตรงน ตรงน เขำกไมร ตรงนดคะ ……” “...... ตำงกนคะ กตำงกนอยคะ คอหนง อสม. กไดไปแนะน ำ พอแมกชวยกระตนกถอวำดขน อกอยำงอำยเขำกเพมขนพฒนำกำรเขำกเพมขนดวย กถอวำตำงกวำเดมคะ ……” “…… เดกชำย... แตกอนไมพดกบใคร แตตอนหลงมำกพดคยกบคนอน เมอกอนไมมค ำพดออกมำเลย เลนแตโทรศพทอยำงเดยว ……” “…… ดขนครบ คนทลกโตแลวพดวำตงแตกอนท ำไมไมมแบบน ถำมแบบนลกคงจะด และมนท ำให อสม. ใกลชดกบเพอนบำนเวลำ อสม. ลงไป เขำกเรยกลกมำ มำ มำท ำใหพอใหญดหนอย เขำกมำท ำใหด เดนตอขำ ยนขำเดยว พอแมเขำกภมใจ ……” “…… ครอบครวแยกทำงกน อยกบตำยำย เงยบไมคอยพด ตอนหลงกดขน ……” 5. ความพงพอใจตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน

129

ตารางท 29 จ ำนวน รอยละ ผมบทบำทหนำทในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย จ ำแนก ตำมระดบควำมพงพอใจตอกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร

ในศนยเดกเลก ทพฒนำขน

ระดบควำมพงพอใจ จ ำนวน รอยละ

ครศนยพฒนาเดกเลก - พงพอใจระดบมำก (คะแนนจำกกำรวด รอยละ 80 ขนไป) 9 - - พงพอใจระดบปำนกลำง (คะแนนจำกกำรวด รอยละ 60-79.9) 0 - - พงพอใจระดบนอย (คะแนนจำกกำรวด นอยกวำรอยละ 60 ) 0 -

รวม 9 - มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน - พงพอใจระดบมำก (คะแนนจำกกำรวด รอยละ 80 ขนไป) 105 87.5 - พงพอใจระดบปำนกลำง (คะแนนจำกกำรวด รอยละ 60-79.9) 13 10.8 - พงพอใจระดบนอย (คะแนนจำกกำรวด นอยกวำรอยละ 60 ) 2 1.7

รวม 120 100.0 อสม. - พงพอใจระดบมำก (คะแนนจำกกำรวด รอยละ 80 ขนไป) 20 100.0 - พงพอใจระดบปำนกลำง (คะแนนจำกกำรวด รอยละ 60-79.9) 0 0.0 - พงพอใจระดบนอย (คะแนนจำกกำรวด นอยกวำรอยละ 60 ) 0 0.0

รวม 20 100.0 เจาหนาทสาธารณสข - พงพอใจระดบมำก (คะแนนจำกกำรวด รอยละ 80 ขนไป) 3 - - พงพอใจระดบปำนกลำง (คะแนนจำกกำรวด รอยละ 60-79.9) 0 - - พงพอใจระดบนอย (คะแนนจำกกำรวด นอยกวำรอยละ 60 ) 0 -

รวม 3 -

จำกตำรำงท 29 พบวำ ครศนยพฒนำเดกเลก อสม. เจำหนำทสำธำรณสข มควำมพงพอใจระดบมำกทกคน สวนมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน มควำมพงพอใจระดบมำก 105 คน คดเปนรอยละ 87.5 รองลงมำพงพอใจระดบปำนกลำง 13 คน คดเปนรอยละ 10.8

130

ตารางท 30 จ ำนวน (รอยละ) ผมบทบำทหนำทในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย จ ำแนก ตำมคะแนนควำมพงพอใจโดยรวมตอกำรด ำเนนงำนตำมรปแบบ

คะแนนควำมพงพอใจ ครศนยพฒนำเดกเลก

มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน

อสม. เจำหนำทสำธำรณสข

- 5 คะแนน 0 (0.0) 6 (5.0) 0 (0.0) 0 - 6 คะแนน 0 (0.0) 0 (0.0) 0 (0.0) 0 - 7 คะแนน 0 (0.0) 2 (1.7) 0 (0.0) 0 - 8 คะแนน 3 (33.3) 13 (10.8) 5 (25.0) 2 - 9 คะแนน 1 (11.1) 6 (5.0) 4 (20.0) 1 - 10 คะแนน 5 (55.6) 93 (77.5) 11 (55.0) 0

รวม 9 (100.0) 120 (100.00) 20 (100.0) 3

จำกตำรำงท 30 พบวำ สวนมำกคะแนนควำมพงพอใจโดยรวมตอกำรด ำเนนงำนตำมรปแบบอยระหวำง 8-10 คะแนน โดยครศนยพฒนำเดกเลก มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน และ อสม. ใหคะแนนควำมพงพอใจโดยรวมตอกำรด ำเนนงำนตำมรปแบบเตม 10 คะแนน 5 คน 93 คน 11 คน คดเปนรอยละ 55.6 , 77.5 และ 55.0 ตำมล ำดบ รองลงมำจะเปน 8 คะแนน 3 คน 13 คน 5 คน คดเปนรอยละ 33.3 , 10.8 และ 25.0 ตำมล ำดบ สวนเจำหนำทสำธำรณสขใหคะแนนท 8 และ 9 คะแนน 2 คนและ 1 คน ตำมล ำดบ

6. ความคดเหน ขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน

ตารางท 31 จ ำนวน รอยละ ผมบทบำทหนำทในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดก จ ำแนกตำม ควำมคดเหนตอกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก ทพฒนำขน

ผมบทบำทหนำทในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำร

เดก

เหนดวย ไมเหนดวย รวม จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ

- ครศนยพฒนำเดกเลก 9 100.0 0 0.0 9 100.0 - มำรดำหรอบดำหรอผเลยง ดเดกทบำน

120 100.0 0 0.0 120 100.0

131

ตารางท 31 จ ำนวน รอยละ ผมบทบำทหนำทในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดก จ ำแนกตำม ควำมคดเหนตอกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก ทพฒนำขน (ตอ)

ผมบทบำทหนำทในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำร

เดก

เหนดวย ไมเหนดวย รวม จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ

- อำสำสม ครสำธำรณส ขประจ ำหมบำน (อสม.)

20 100.0 0 0.0 20 100.0

- เจำหนำทสำธำรณสข 3 - 0 - 3 -

จำกตำรำงท 31 พบวำ ครศนยพฒนำเดกเลก มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน อสม. และเจำหนำทสำธำรณสข เหนดวยตอกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก ทพฒนำขนทกคน จำกกำรวเครำะหแบบสอบถำมปลำยเปดรวมกบกำรสนทนำกลมมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน อสม. และแบบสอบถำมครศนยพฒนำเดกเลก และเจำหนำทสำธำรณสขถงเหตผลทเหนดวยตอกำรด ำเนนงำนตำมรปแบบ สงทตองกำรใหปรบปรง และขอเสนอแนะอนๆ ตอกำรด ำเนนงำน เฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก ทพฒนำขนครงน พบวำ 1. เหตผลทเหนดวยตอกำรด ำเนนงำนตำมรปแบบ ครศนยพฒนาเดกเลก จำกแบบสอบถำมใหเหตผลวำกำรมโครงกำรนพรอมทงคมอดมำก ท ำใหเดกทมพฒนำกำรลำชำไดรบกำรกระตนพฒนำกำรใหเดกมพฒนำกำรสมวย ท ำใหครไดมควำมรในกำรสงเสรมพฒนำเดกดขน ท ำใหทรำบพฒนำกำรของเดกแตละคนท ำใหสำมำรถสงเสรมพฒนำกำรไดถกตอง เหมำะสม ครจะไดคอยกระตนเดกในแตละชวงวยวำเดกท ำไดมำกนอยแคไหน ครไดใชคมอในกำรประเมนพฒนำกำรเดกๆ ในแตละชวงวยและอำย ท ำใหมควำมเขำใจเพมขน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จำกแบบสอบถำมใหเหตผลวำท ำใหผปกครองมควำมรเกยวกบพฒนำกำรเดก เขำถงปญหำเดก เขำใจเดกมำกขน ทรำบถงพฒนำกำรของลก ทรำบวธกำรสงเสรมพฒนำกำร กำรด ำเนนโครงกำรเปนสงทดชวยสงเสรมพฒนำกำรลกหลำน ผปกครองสำมำรถและเขำใจกำรอบรมเลยงดลกไดด ดแลเดกอยำงมแบบแผนและชวยวเครำะหพฒนำกำรของเดก สงเสรมใหผเลยงดรกำรสงเสรมพฒนำกำรเดกเพมขน เดกมพฒนำกำรดขน ท ำใหเดกกลำขน อยำกลองอยำกท ำ โครงกำรนดส ำหรบเดกปฐมวยมำกๆ เลยและยงชวยใหพอแมและทกคนในครอบครวมควำมรก ควำมผกพนธกนมำกขน ลกและแมมควำมสขรวมกน เปนกำรสงเสรมใหเดกปฐมวยไดมพฒนำกำรทสมวย

132

และเปนกำรกระตนใหผปกครองและครพเลยงมบทบำทในกำรพฒนำและสงเสรมเดกมำกขน เปนโครงกำรทดตอเดกเพอพฒนำเดกใหเดกไดเปนคนทชวยเหลอตนเองในสงคม หำกมกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกจะท ำใหเดกมพฒนำกำรเหมำะสมตำมชวงวย หำกเดกมควำมลำชำทำงดำนพฒนำกำรสำมำรถแกไดทนเวลำ จำกกำรสนทนำกลมตวแทนมำรดำหรอบดำหรอผลยงดเดกทบำน ไดใหเหตผลวำเหนดวยกบโครงกำรน ดงค ำกลำว

“...... จำกไมรกท ำใหรเพมมำกขน ……” “...... ท ำใหมควำมรเพมขน พฒนำกำรเปนอยำงไร ไมไดตรงไหนกพฒนำตรงนน ……” “…… เปนสงทดมำกส ำหรบหน หนไมเคยรมำกอนเลยวำจะตองท ำแบบน ยงเสยดำยถำหนรกอนหนำนหนคงจะไดท ำกบลกหนมำกอนน ......” “...... เปนสงทดมำกๆ หนไดกนขำวพรอมกนไดพดคยกบลก ดลกมควำมสขแมกมควำมสขดวย รสกวำเขำฉลำดขน ……” “...... สวนมำกอยกบธรรมชำตแบบเดม เดม ถำไมมโครงกำรนกไมรวำจะตองท ำอยำงไร ท ำใหเรำรวำลกเรำจะตองพฒนำอยำงไร ......” “...... ด บำงครงผเลยงดอำจลมทจะกระตน อสม. มำกระตนเตอน คดไดกมำท ำ ……” “...... ตอนหลงครกตนตวมำสอนเดกลำงกน ……” (สอนใหเดกชวยเหลอตนเอง ท ำควำมสะอำดตนเองหลงจำกอจจำระได)

อสม. จำกแบบสอบถำมใหเหตผลวำท ำใหรวำเดกสมวยหรอไม ท ำใหเดกไดรบกำรกระตนและพฒนำ ไดเรยนไดรพฒนำกำรและกำรกระตนเดกและผปกครองกจะไดรวธ ท ำใหพอ แมเดกมควำมเขำใจ สนใจในกำรพฒนำบตรหลำน จะไดรวำเดกในศนยพฒนำเดกเลกทรบผดชอบมพฒนำกำรในระดบใด มประโยชนตอเดกจะไดมพฒนำกำรทสมวยถำเดกไมสมวยจะไดกระตนถกวธ ท ำใหผปกครอง ครพเลยงเดกใกลชดกนมำกขนมอะไรจะไดปรกษำหำรอกน เดกไดรบกำรกระตนพฒนำกำรเรวขน ผปกครอง ผดแลเดกเขำใจ และ อสม. ไดควำมรควำมเขำใจมำกขน เปนวธพฒนำกำรใหเดกเลกไดพฒนำสมอง รวธกำรตำงๆ ในกำรพฒนำเดกแตละวย จำกกำรสนทนำกลม อสม. ไดใหเหตผลวำเหนดวยกบโครงกำรน ดงค ำกลำว

“...... ถอวำดคะคณหมอ พอแมทเลยงลกไมไดค ำนงถงสวนน แคเลยงไปวน วน ขอใหลกโตแขงแรงไมไข ไมหนำวกพอ เพรำะวำลก ลก ลกเปนอยำงไร หลำนเปนอยำงไรเขำจะไมคอยรนะคะคณหมอ ถอวำดคะ อสม.ไดไปหำ เดกมปญหำกไดแกไขถอวำดคะ ……” “...... อสม. ไดไปหำ ไดไปทกทำยกบเดก ท ำใหมควำมสนทสนมกน ครงแรก อสม.ไปเดกจะไมพดดวย แตจำกนนเหนเรำครงทสอง ครงทสำมเปนสนทสนมกน แลวเขำกจะพดกบเรำ ผปกครองกภมใจทมโครงกำรนออกมำ เรำกจะรวำลกหลำนเรำเปนอยำงไร ผปกครองกพอใจ …… “

133

“...... กำรท ำตำมคมอเปนขอ ถอวำชวยกระตนพฒนำกำรเดกไดคะ ท ำไมหรอคะ แตกอนไมรเลยนะคะวำพฒนำกำรเดกนอยมอะไรบำง อสม.ยงไมรเทำไรนะ ครงนถอวำเจำะจงลงมำอกขนหนง ท ำใหเรำมควำมรชวยเหลอชมชนได แตกอนยงไมมควำมรนะคะตงแตคณหมอลงมำประเมนคร งแรก ท ำอะไรนอ ท ำอะไรนอ กน กอด เลน เลำ เฝำระวงฟน ยงไมเขำใจเลยวำแปลวำอะไร ตอนนรเลยคะวำคออะไร กนคออะไร กอดคออะไร หมำยถงใหควำมอบอนเขำไหม ตอนนรขนมำมำก เสรมควำมรใหกบ อสม. มำก ……” “...... ตงแตกอนมโครงกำร อสม. กไมเขำใจนะครบวำเดกนอยตองมพฒนำกำรอยำงไร โครงกำรนผมมองวำเปนโครงกำรทดทสดเลย ส ำหรบเรำมำดแลพฒนำกำรของเดกนอยปฐมวยรนน ถำมวำเปนกำรบรณำกำรระหวำง อสม. แม เดกนอย คณหมอทมำท ำโครงกำรน คอคลำย คลำย กบวำเดกนอยถำเรำไมออกไป พอแมกไมคอยสนใจ พอมโครงกำรน อสม. ออกไปเขำกจะสนใจลกของเขำเอำเอง เขำกลวลกเขำไมผำน เอำ เดนใหตำดหนอยลก เดนใหดหนอย เดกทผมดลก เดกกเดนใหด ……” “ ...... ผมกพงมำเขำใจกำรสงเสรมพฒนำกำรเดกเมอมำรวมท ำโครงกำรน ชวงแรกผมกยง งง งง มำเขำใจหลงไดลงไปท ำ ......” “…… เขำบอกวำด เรำไปชวยกระตนลกเขำ ……” “…… ได ดกวำไมท ำ เขำรกลกอยแลวเขำจะตองท ำ และอกอยำงคนอนท ำเขำกจะตองท ำ อยแลว ……” “…… เมอกอนมแตชงน ำหนก วดสวนสงลกเฉย เฉย ไมไดท ำละเอยดแบบน ……” “…… ดนะ พอแมกจะไดรวำลกตวเองเปนอยำงไร ……”

เจาหนาทสาธารณสข ใหเหตผลวำเปนโครงกำรทด ผปกครองมควำมพงพอใจ ครพเลยง และ อสม. เจำหนำทสำธำรณสขไดท ำควำมเขำใจในกำรใชคมอ DSPM และกำรกระตนมำกขน กำรด ำเนนงำนจะไดเปนแนวทำงและสรำงกำรมสวนรวมในกำรสงเสรม กระตนพฒนำกำรใหกบเดกๆ ทงผปกครอง ครพเลยง เจำหนำทสำธำรณสข ไดเฝำระวงไปดวยกน และเหนวำกำรมควำมรวมมอกนเปนกำรชวยเสรมสรำงพฒนำกำรไดดมำกๆ และเหนวำเปนกำรกระตนใหครพเลยง ผปกครองตระหนก เหนถงควำมส ำคญเกยวกบกำรเฝำระวงพฒนำกำรเดกใหเตบโตสมวย อสม. มควำมร และใกลชดเดกในกลมทตนรบผดชอบ ไดกระตนและเฝำระวงพฒนำกำร 2. สงทตองกำรใหปรบปรง ครศนยพฒนาเดกเลก เหนวำควรปรบปรงเรองกำรเขำใจและเขำถงเดกและสงแวดลอมรอบตวเดก ทมพฤตกรรมสะทอนกลบมำหำตวเดก เรองปญหำดำนครอบครวทมผลตอเดกท ำใหมพฒนำกำรไมเหมำะสมกบวย มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน สวนมำกเหนวำไมมเรองทควรปรบปรง และเหนวำดแลว ไมเคยมมำกอน อยำกใหมครงตอไป ใหท ำแบบนไปเรอยๆ ตอเนองตลอดไป ในรำยทมขอเสนอแนะเหนวำสงทควรปรบปรงคอเรองกำรสอสำรและอธบำยควำมส ำคญ ตอผปกครอง เนองจำกผปกครองสวนใหญจะเปนผสงอำย เชนคณตำ คณยำยทแกและอำนหนงส อไมได นอกนนอยำกใหม

134

พฒนำกำรดำนกำรเรยนรแกเดกเพมเตมมำกขน ใหเดกเรยนรในกำรปฏบตหนำทของตน ปรบเรองกำรเขยน กำรอำนพยญชนะไทย ควำมพรอมในกำรอำนพยญชนะไทย เตรยมพรอมเขำโรงเรยนอนบำลตอไป อยำกใหโรงเรยนสอนเดกกอนออกโรงเรยนใหอำนออกเขยนไดและเขำใจในหนงสอ ใหฝกหดอำนใหมำกขน ระวงเรองควำมปลอดภยของเดก ระวงกำรหกลม บำดเจบของเดก และเรองอำหำรเสรมในเดกทขำดสำรดำนรำงกำยทน ำหนกควำมสงไมไดเกณฑ คณภำพอำหำรทเดกไดรบในศนยพฒนำเดกเลก อสม. เหนวำควรใหควำมร อสม. เพมมำกขน ควรจดอบรมผปกครองใหเขำใจเดกแตละชวงอำยและปฏบตตอบตรหลำนเพมขน อบรมใหควำมรผดแลเดก และผปกครองใหมำกกวำเดมในกำรประเมนเดกในแตละดำน เจาหนาทสาธารณสข เหนวำควรมกำรปรบปรงในเรองมงบประมำณ อปกรณในกำรตรวจพฒนำกำรเดก และคมอสนบสนนใหเพยงพอตอกำรตอยอดใหแกเจำหนำทสำธำรณสข อสม. ครศนยพฒนำเดกเลก ในศนยพฒนำเดกเลกอนๆ และอยำกใหเพมระยะเวลำด ำเนนงำนในพนท 3. ขอเสนอแนะอนๆ ตอกำรด ำเนนงำน ครศนยพฒนาเดกเลก จำกแบบสอบถำมมขอเสนอแนะวำอยำกใหทำงเจำหนำทมำเยยมและมโครงกำรตอเนองกนไปทกป และกำรมขอเสนอแนะทดๆ แบบน คอสญญำณทจะรวมกนพฒนำเดกไทยในชนบทใหมกำรดแลเอำใจใสทกภำคสวนรวมกน อยำกใหมระยะเวลำโครงกำรยดออกไปอกจะไดเหนพฒนำกำรเดกแตละคนไดชดเจนยงขน และควรไดรบกำรพฒนำและด ำเนนกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยทกปกำรศกษำ และถำเรำเรมโครงกำรตงแตเรมตนเปดภำคเรยนจะดมำกเลย ขอบพระคณอยำงสงทมโครงกำรนขนมำและสำมำรถแนะน ำใหกบผปกครองเขำใจยงขน จงอยำกใหตดตำมดำนผปกครองตอไปเรอยๆ โครงกำรนไดรวมมอทกภำคสวนเปนสงทดแลว ส ำหรบอปกรณ เครองมอควรใหมครบทกศนยพฒนำเดกเลก มกำรจดกำรเรยนกำรสอนจดกจกรรมทวถงทกศนยพฒนำเดกเลก ใหเปนแนวทำงเดยวกนเพอเดกๆ ของไทยจะไดพฒนำกำรสมวยในทกๆ ดำนตอไป ควรมโครงกำรในศนยพฒนำเดกเลกทกศนย ภำยในจงหวดยโสธร เพรำะจะท ำใหเดกไดรบประโยชนมำก และท ำใหทกภำคสวนในจงหวดยโสธรมสวนรวมในกำรสงเสรมพฒนำกำรของเดกปฐมวย มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จำกแบบสอบถำมมขอเสนอแนะวำอยำกใหมนโยบำยตอเนองทกป อยำกใหมกำรอบรมกำรประเมนแบบนขนทกๆ ป จะไดรจกพฒนำกำรของเดกทกๆ ป อยำกใหมกำรด ำเนนกำรอยำงตอเนองอยำงนอยปละ 1 ครงเพอกระตนควำมเขำใจของผปกครองและใหมกำรปฏบตจรงกบเดกอยำงตอเนอง อยำกใหมกำรพฒนำเรองอำหำรกลำงวน อยำกใหมมมนทำนส ำหรบเดกทศนยพฒนำเดกเลก จำกกำรสนทนำกลมม ค ำกลำวถงขอเสนอแนะวำตองกำรใหศนยพฒนำเดกเลก พฒนำเกยวกบกำรเขยน กำรอำนหนงสอ ดงค ำกลำว

“...... อยำกใหโรงเรยนกระตนพฒนำกำร บำงแหงเขำสำมำรถเขยนไดแลว สงทอยำกได อยำกใหเดกเขยนหนงสอเปนกอนเขำประถม ......”

135

“...... ทกวนนมนมขอเปรยบเทยบ กำรเรยนกำรสอนบำนนอกกบในเมอง ในเมองพฒนำกำรดกวำ อยำกใหพฒนำ เดก เดก จะไดเรยนอยทใกลบำน ......”

นอกจำกนไดสนทนำถงผมสวนส ำคญในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ในศนยพฒนำเดกเลก มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน ไดแสดงขอคดเหนวำผปกครองหรอผเลยงดเดก เปนคนทท ำไดดทสด และมครศนยพฒนำเดกเลก และ อสม. จะเปนคนไปชวยเสรมให ดงค ำกลำว

“...... ผปกครองเปนคนกระตนดทสด อสม. เขำจะเขำมำชวยเรำ อสม. มำใหค ำแนะน ำ ……” “...... พอแม ผปกครอง อยกบเดกตลอดเวลำ ......” “...... พอแม ผปกครองครำ ......” “...... พอแม ผปกครอง เปนหลก ครกตองชวย ในบำงเรองทผปกครองไมร ชวยเรองกำรอำน กำรเขยนหนงสอ บำงแหงเขำเขยนหนงสอได อสม. เปนสวนตำมมำดแลในชมชน ......”

อสม. จำกแบบสอบถำมมขอเสนอแนะวำกำรด ำเนนงำนโครงกำรนดมำก ควรมกำรด ำเนนกำรอยำงตอเนองและทกรนตอๆ ไป อยำกใหเจำหนำทออกมำตดตำมกำรประเมนพฒนำกำรของเดก กำรปฏบตงำนของ อสม. ทกเดอน เหนดวยกบโครงกำรแบบนอยำกใหท ำตอไป อยำกใหท ำแบบนตลอดไปให อสม. รบผดชอบในเขตทตวเองรบผดชอบทกคน จำกกำรสนทนำกลมมค ำกลำวถงขอเสนอแนะตอกำรด ำเนนโครงกำรครงน และกำรขยำยผลไปเปนงำนปกตของ อสม. วำเปนโครงกำรทดทจะขยำยผล และสำมำรถขยำยผลใหเปนงำนปกตของ อสม. ในกำรดแลเดกในศนยพฒนำเดกเลก และเดกตงแตแรกเกดถง 5 ปได แตตองมกำรแนะน ำใหมควำมร ควำมเขำใจ และอำจตองมกำรชวยเหลอกนใน อสม. ทมอำยมำกๆ ทไมคลองในกำรอำน และท ำควำมเขำใจ ดงค ำกลำว

“…… เนนอบรมผปกครองปละครง ……” “…… ขอเสนอแนะครบ ธรรมดำโครงกำรนกดอยแลว อยำกใหคณหมอตดตำมไปเรอยๆ ขยำยผลออกไปจำก อสม. เกำคน ถอวำเปนคร แลวอบรม อสม. รอยสสบสองคนใหเขำใจเรองน ดแลเดกนอยต ำบลนำสะไมย ซอยไหนมเดกกท ำ ซอยไหนไมมเดกนอยกไมตองท ำ ปรกษำหำรอกบคนทท ำเปนแลว ……” “...... ส ำหรบคนทท ำไดด จะไดรวำเขตของเขำเดกเปนอยำงไร และกนำท ำดวย อสม. เรำดแลคนตงแตเกดถงตำย ดแลเพมส ำหรบปฐมวยเพมกไดคะ โดยเอำคนทท ำไดมำท ำชวยกได ……” “...... อสม. อำยมำกๆ ท ำไมได ตอบไดเลย ยำย.... ตำ.... ยำย.... ยำย.... มสบสองคนใชงำนไดหำคน ……”

136

“...... ท ำไดคะ ถอวำเพมหนำทไหม เพมแตเรำกอยำกใหคนเรำมประสทธภำพ เพรำะมนจะมประโยชนมำก มำก กำรอยในสงคมเปนกำรชวยเดก อกอยำงในเมอเรำมำเปนอำสำแลว คดวำท ำไดคะไมหนก หำกอยในบรเวณเรำรบผดชอบ ……” “...... กำรใชคมอเลมขำว หำกขยำยให อสม. ทกคน อำจมปญหำใน อสม. อำยมำก มำก เขำจะไมเปนในเรองหนงสอกจะมปญหำ บำงหมบำน อสม. อำยเยอะมำกกจะมปญหำ ตำไมเหน เขยนหนงสอไมได ท ำใหงำนมำอยท อสม. ทดแลทงเดก ทงคนแกมำลงคนเดยว ……” “...... ไดคะได ถำท ำไมไดกคงถำมลกถำมหลำน ......” “...... ไดตองอบรมใหเขำใจวำเดกสองป สองเดอนท ำอยำงไร จะตองพฒนำตนเอง ถำไมอบรม ไมเขำใจ ท ำไมไดนะ เหมอนผมกเพงมำเขำใจ ......” “…… ขยำยตอไปนะครบ คลำย คลำย กบวำโครงกำรนดอยแลว ขยำยโครงกำรออกไป อสม. รอยสสบสองคนของต ำบลนำสะไมย กจะเขำใจ อำจจะตองรบผดชอบเดกเพยงหนงถงสองคน บำงคนกไมมกไมใชเรองยำก เหมอนกบ 9 คนนทเปนแลว เมอกอนท ำชวงแรกเปนบำงไมเปนบำง รำยละเอยดไมคอยเขำใจ พอมำชวงเดอนหลงรำยละเอยดจ ำไดมำกขน เพรำะมนจะเขำใจยงขน ถำเอำ อสม. ทงรอยสสบสองคน มำอบรม เขำเขำใจเขำกจะท ำเปน กจะเปนแนวทำงใหเดกนอยไดพฒนำ พอแมกจะตนเตนไปดวย กอยำกใหลกตวเองเกงเหมอนเดกทเขำเกงแลว ……” “……ไดอยนะครบเพรำะเดกนอยไมมำก สมดเลมน (แบบบนทกของ อสม.) กไมตองท ำเลมใหญ ถำมสองคนกท ำเทำนน จะไดประหยดงบลงไปอก หรอท ำเลมละคน ……” “…… ผไปเยยมหลงคลอดกท ำได ถำจะใหกระตนพฒนำกำรเดกนอยตงแตแรกเกดถง 5 ป ในเขตรบผดชอบ สำมำรถท ำไดและเปนผลดมำก มำก ……” “…… ท ำไดเปนผลดมำก มำก ......” “...... ได เดกแรกเกดแตละปไมมำก ท ำไดขยำยผลทงต ำบล ขยำยผลตงแตแรกเกดถง 5 ปเลย ชำวบำนเรำยอมรบ ......” “...... ด ดจรง จรง ทกวนนพอแมเลยงดลกดวยโทรศพท ไมดท ำใหลกสมำธสน ……”

นอกจำกนไดสนทนำถงผมสวนส ำคญในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ในศนยพฒนำเดกเลก อสม. ไดใหขอคดเหนวำผปกครองหรอผเลยงดเดก มควำมส ำคญเปนอนดบแรก รองลงมำเปนครศนยพฒนำเดกเลก อสม. จะเปนคนไปชวยเสรม ดงค ำกลำว

“...... ดแลเปนคน คน ไป เรำกไปแนะน ำ ไปกระตน ทอยกบเดกจรงคอพอแม และคณคร อสม. กไปแคเดอนละครง หรออำทตยละครงเทำนน ……” “...... อสม. กจะชวยไดนอยเพรำะไปเปนบำงครง จะสคนอยใกลไมไดตองอยดวยกนและซมซบเขำไป ศนยเดกจะชวยไดเยอะเพรำะสวนมำกเดกจะอยโรงรยน ผปกครองจะคำดหวงจำกศนยพฒนำเดกเลกมำก ……”

137

“...... จะเปนตวเสรมเนองจำกกำรพฒนำกำรจะไดด จะตองเปนบคลำกรทคลกคลใกลชดกบเดก และหำกท ำตอเนอง ด จะให อบต. มำรวมด ำเนนงำน มองวำเปนไปได ……” “…… กตองชวยกน พอแม คร อสม. จะเปนคนสดทำย ……” “…… พอแมล ำดบแรก พอแมพฒนำดลกกจะด รองลงมำเปนครทศนย อสม. เปนคนสดทำยไปสนบสนนเปนตวเสรม ……” เจาหนาทสาธารณสข มขอเสนอแนะวำใหมกำรตดตำมงำนและอบรมเจำหนำทสำธำรณสข อสม. ครศนยพฒนำเดกเลกเพอกำรพฒนำควำมรและด ำเนนกำรตอเนอง และตองกำรใหมควำมตอเนองในกำรด ำเนนงำน และขยำยตอสศนยพฒนำเดกเลก อนๆ นอกจำกนยงมขอเสนอแนะวำกำรด ำเนนงำนเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกทกภำคสวนควรใหกำรสนบสนน หรอรวมดวยชวยกนไมโยนใหฝำยใดฝำยหนง 3.2 ผลสรปรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนย พฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร จำกกำรศกษำผลลพธกำรพฒนำพบวำ กำรทดลองใชรปแบบกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก ท ำใหครศนยพฒนำเดกเลก มควำมรควำมเขำใจเกยวกบกำรเฝำระวงละสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย มกำรด ำเนนกจกรรมเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรในสวนทเกยวของ และมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน อสม. มควำมรควำมเขำใจเกยวกบกำรเฝำระวงละสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย มกำรด ำเนนกจกรรมเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรในสวนทเกยวของเพมขน เดกปฐมวยในศนยพฒนำเดกเลกไดรบกำรกระตนสงเสรมพฒนำกำรและมพฒนำกำรสมวย พฒนำกำรเกนชวงวยเพมขน ผใชรปแบบตำมแนวทำงกำรพฒนำคอครศนยพฒนำเดกเลก อสม. และเจำหนำทสำธำรณสขมควำมพงพอใจกำรด ำเนนงำนระดบมำกทกคน มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน สวนมำกมควำมพงพอใจกำรด ำเนนงำนระดบมำก ทกคนเหนดวยกบโครงกำร และมขอเสนอแนะใหด ำเนนงำนเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยเชนนตอเนอง ด ำเนนงำนเปนประจ ำทกป ชวงตนเทอมหรอเปดภำคเรยน ผวจยจงน ำขอเสนอแนะดงกลำวน ำมำปรบปรงรปแบบทพฒนำในองคประกอบท 1 กำรจดระบบกำรด ำเนนงำนรวม ในกจกรรมกำรประสำนกำรท ำงำนรวมของครศนยพฒนำเดกเลก โดยกำรจดประชมชแจงกำรด ำเนนงำนทกปกำรศกษำ ชวงเปดเรยนตนปในภำคเรยนท 1 หรอชวงรบเดกรนใหมเขำศนยพฒนำเดกเลก และตรวจประเมนพฒนำกำรเดกประจ ำป จำกนนเขำสระบบกำรด ำเนนงำนกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวนแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก จงหวดยโสธร ตำมรปแบบทพฒนำขน ดงแผนภมท 6 รปแบบกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก จงหวดยโสธร รำยละเอยดกำรด ำเนนงำน และแผนภมสรปขนตอนกำรด ำเนนงำนตำมรปแบบ

138

1. ประชมชแจงแนวทำงกำรด ำเนนงำนรวมกน และควำมร เรองกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ประจ าป (ชวงเปดเรยนตนปการศกษา หรอชวงรบเดกรนใหมเขาศนยพฒนาเดกเลกทกป) 2. ตรวจประเมนพฒนำกำรเดก สำธต และแนะน ำกำรกระตน สงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ประจ าป 3. คนขอมลกำรตรวจประเมนพฒนำกำรเดกแกผมสวน เกยวของ

ผมสวนเกยวของบรณาการการด าเนนงาน 1. บทบำทหนำทของครศนยพฒนำเดกเลก 2. บทบำทหนำทของมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน 3. บทบำทหนำทของอำสำสมครสำธำรณสขประจ ำหมบำน (อสม.) 4. บทบำทหนำทของเจำหนำทสำธำรณสข

1. กำรตดตำมเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ระหวำง อสม. กบมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน โดยกำรเยยมบำนตำมบทบำทหนำท 2. กำรตดตำมเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ระหวำงเจำหนำทสำธำรณสขกบ อสม. ทกเดอน โดยกำรประชมตดตำมกำรด ำเนนงำน (ในวนประชมประจ ำเดอน อสม.)

แผนภมท 6 รปแบบกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก จงหวดยโสธร

รปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

องคประกอบท 1 การจดระบบการด าเนนงานรวม

องคประกอบท 2 การผสมผสานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ

องคประกอบท 3 การด าเนนงานตอเนองดวย ระบบตดตามการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ

139

ดงรำยละเอยดกำรด ำเนนงำนตำมรปแบบกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก จงหวดยโสธร ในแตละองคประกอบ

การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

องคประกอบท 1 จดระบบการด าเนนงานรวม วสด อปกรณ

1. ประชมชแจงแนวทำงกำรด ำเนนงำนรวมกน และควำมรเรองกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย โดย 1.1 ครศนยพฒนำเดกเลกประสำนกำรประชม กำรด ำเนนงำนกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยทดแลในศนยพฒนำเดกเลก รวมกนกบเจำหนำทสำธำรณสข มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน และ อสม. ปละ 1 ครง (ชวงเปดเรยนตนปกำรศกษำ หรอชวงรบเดกรนใหมเขำศนยพฒนำเดกเลก) 1.2 เจำหนำทสำธำรณสข ชแจงควำมเปนมำ วตถประสงคและแนวทำงกำรด ำเนนงำนกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก และใหควำมรเรองกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย โดยด ำเนนกจกรรมชแจงสมองกบกำรพฒนำกำรเดกปฐมวย ควำมส ำคญในกำรสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย กำรสงเสรมพฒนำกำรดวยกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ส ำหรบเดกแรกเกดถง 5 ป กำรใชคมอ “เฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM)” หรอคมอ DSPM และฝกปฏบตในลกษณะบทบำทสมมต แกครศนยพฒนำเดกเลก มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน และ อสม. โดยใชชดกำรสอนเรอง “กำรสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย” 1.3 เจำหนำทสำธำรณสข ชแจงบทบำทหนำทของครศนยพฒนำเดกเลก มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน อสม. และเจำหนำทสำธำรณสข ในกำรด ำเนนงำนกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ในศนยพฒนำเดกเลกรวมกน และขนตอนกำรด ำเนนงำน 2. ตรวจประเมนพฒนำกำรเดก สำธต และแนะน ำกำรกระตนสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ตำมคมอ DSPM โดยเจำหนำทสำธำรณสข แกมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน อสม. และครศนยพฒนำเดกเลก 3. คนขอมลกำรตรวจประเมนพฒนำกำรเดกแกผมสวนเกยวของ ครศนยพฒนาเดกเลก บนทกผลกำรประเมนพฒนำกำรเดกปฐมวยในแบบบนทกกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ของครศนยพฒนำเดกเลก ใชประกอบ กำรด ำเนนกจกรรมเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกตำมบทบำทหนำท

(1) ช ด กำ รสอนเรอง“กำรสงเสรมพ ฒ น ำ ก ำ ร เ ด กปฐมวย” ดงรำยละเอยด ใน

หรอ http://www.pkyasothon.org/research/ (2) คมอ DSPM (3) ชดตรวจ ปร ะ เ ม น พ ฒ น ำ กำรเดกปฐมวย (4) แบบบนทก กำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเด กปฐมว ย ร ำ ย บคคล ของครศนยพฒนำเดกเลก (5) แบบบนทก กำรเฝำระวงและส ง เ ส ร ม พ ฒ น ำ กำรเดกปฐมวย

140

มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน บนทกผลแตละขอทประเมนโดยกำเครองหมำย ในชอง ผำน หรอ ไมผำน ในสมดคมอเลมขำว ใชประกอบกำรด ำเนนกจกรรมเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกตำมบทบำทหนำท อสม. บนทกผลกำรประเมนพฒนำกำรเดกปฐมวยในควำมรบผดชอบ ในแบบบนทกกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยของ อสม. ใชประกอบกำรด ำเนนกจกรรมเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกตำมบทบำทหนำท

ของ อสม.

องคประกอบท 2 การผสมผสานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ วสด อปกรณ

ผมบทบำทหนำทในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำร ด ำเนนงำน ตำมบทบำทหนำท ครศนยพฒนาเดกเลก มบทบาทหนาท 1. ตรวจประเมนพฒนำกำรเดกปฐมวยตำมคมอ DSPM รวมกบเจำหนำทสำธำรณสข มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน และ อสม. ประจ ำป เพอทรำบเดกพฒนำกำรปกต เดกทสงสยลำชำ พรอมบนทกผลกำรประเมนในแบบบนทกกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ของครศนยพฒนำเดกเลก 2. ใชกจกรรมตำมคมอ DSPM กระตนพฒนำกำรเดกปฐมวยตำมชวงวยและกจกรรม กน กอด เลน เลำ นอน เฝำดฟน รวมกบกำรเรยน กำรสอนเพอจดประสบกำรณกำรเรยนรใหแกเดกปฐมวย 3. กระตนพฒนำกำรเดกปฐมวยทพฒนำกำรสงสยลำชำจำกกำรตรวจประเมน หรอกำรสงตอมำจำกเจำหนำทสำธำรณสข รำยบคคล ดำนทสงสยลำชำ 4. ดแลเดกทพฒนำกำรสงสยลำชำหลงไดรบกำรกระตนครบ 1 เดอน หรอพบเดกสงสยพฒนำกำรลำชำหรอผดปกต หรอเดกกลมเปำหมำยคดกรองและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยอำย 30 เดอนและ 42 เดอน ไดตรวจประเมนพฒนำกำรกบเจำหนำทสำธำรณสขในพนท 5. บนทกกำรด ำเนนกจกรรม ลงในแบบบนทกกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ของครศนยพฒนำเดกเลก

(1) คมอ DSPM (2) ชดตรวจ ปร ะ เ ม น พ ฒ น ำ กำรเดกปฐมวย (3) แบบบนทก กำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเด กปฐมว ย ร ำ ย บคคล ของครศนยพฒนำเดกเลก (4) หนงสอนทำน ส ำหรบเดก

มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน มบทบาทหนาท 1. ตรวจประเมนพฒนำกำรเดกปฐมวยตำมคมอ DSPM รวมกบเจำหนำทสำธำรณสข ครศนยพฒนำเดกเลก และ อสม. ประจ ำป เพอทรำบเดกทเลยงดมพฒนำกำรปกตหรอสงสยลำชำ พรอมบนทกผลกำรประเมนในคมอ DSPM หำกพบวำพฒนำกำรสงสยลำชำด ำเนนกำรกระตนตำมขอ 2.1 2. ตรวจประเมนพฒนำกำรเดกปฐมวยตำมคมอ DSPM ทก 1 เดอน เพอกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำร กรณพบวำ 2.1 เดกปฐมวยสงสยพฒนำกำรลำชำ สงตรวจซ ำกบเจำหนำทสำธำรณสข หำกพบวำสงสยลำชำจรงใหกระตนพฒนำกำรตำมคมอ DSPM ดำนสงสยลำชำบอยๆ อยำงนอย

(1) คมอ DSPM (2) สมดบนทก สขภำพแมและเดก( ก ร ณ ม แ ล ว ใ หเรยนรจำกเลมทมอยแลว)

141

วนละ 3 ครง หรอทกครงทตองปฏบตกจกรรมนน เปนเวลำ 1 เดอน จำกนนใหเจำหนำท สำธำรณสขตรวจประเมนอกครง 2.2 เดกปฐมวยพฒนำกำรปกต กระตนสงเสรมพฒนำกำรตำมวยในภำวะปกตตำมแนวทำงขอ 3 หำกประเมนผำนใหเพมกำรสงเสรมพฒนำกำรเกนวยขนเปนล ำดบ ควบคไปดวย หำกพบเดกสงสยพฒนำกำรลำชำหรอผดปกต หรอเดกกลมเปำหมำยคดกรองและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยอำย 30 เดอนและ 42 เดอน ใหสงตรวจประเมนพฒนำกำรกบเจำหนำทสำธำรณสขในพนท 3. ใชแนวทำงกจกรรม “กน กอด เลน เลำ นอน เฝำดฟน” และ“วธฝกทกษะตำมคมอ DSPM” สงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยทเลยงดเปนประจ ำ

(3) หนงสอนทำน ส ำหรบเดก

อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) มบทบาทหนาท 1. รบผดชอบเดกปฐมวยในศนยเดกเลกในเขตรบผดชอบ 2. ตรวจประเมนพฒนำกำรเดกปฐมวยตำมคมอ DSPM รวมกบเจำหนำทสำธำรณสข ครศนยพฒนำเดกเลก มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน ประจ ำป เพอทรำบเดกทรบผดชอบมพฒนำกำรปกตหรอสงสยลำชำ พรอมบนทกผลกำรประเมนในแบบบนทกกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยของ อสม. 3. เยยมตดตำมเดกปฐมวยทบำนเพอด ำเนนกจกรรม 3.1 เดกปฐมวยพฒนำกำรสงสยลำชำ ใหค ำแนะน ำและ/หรอกระตนพฒนำกำร และประเมนพฒนำกำรดำนทสงสยลำชำทกสปดำห หลงกระตนพฒนำกำรครบ 1 เดอน แนะน ำใหไดรบกำรตรวจพฒนำกำรซ ำกบเจำหนำทสำธำรณสข หำกพบเดกมพฒนำกำรปกต ด ำเนนกำรเชนขอ 3.2 และหำกยงพบวำผลกำรตรวจประเมนไมผำนแตอำยยงอยในชวงวยนนใหกระตนพฒนำกำรตอ แตหำกอำยเกนชวงวยนนแตยงตรวจประเมนไมผำน เจำหนำทสำธำรณสขจะสงพบแพทยทโรงพยำบำล 3.2 เดกปฐมวยพฒนำกำรปกต ตรวจประเมนพฒนำกำรตำมคมอ DSPM ทก 1 เดอน รวมกบมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน เพอกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำร ใหค ำแนะน ำและ/หรอกระตนสงเสรมพฒนำกำรตำมวยในภำวะปกต ถำประเมนผำนใหเพมกำรสงเสรมพฒนำกำรเกนวยขนเปนล ำดบ ควบคไปดวย แตหำกประเมนพบสงสยพฒนำกำรลำชำหรอผดปกต หรอเปนเดกกลมเปำหมำยคดกรองและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยอำย 30 เดอนและ 42 เดอน ใหสงตรวจประเมนพฒนำกำรกบเจำหนำทสำธำรณสขในพนท 3.3 ใหค ำแนะน ำและ/หรอใหกำรสงเสรมพฒนำกำรเดก ตำมแนวทำงกจกรรมตำมคมอ DSPM และกจกรรม “กน กอด เลน เลำ นอน เฝำดฟน” ทก 1 เดอน 4. บนทกกำรด ำเนนกจกรรมทกครง ลงในแบบบนทกกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยของ อสม. 5. สรปกำรด ำเนนงำนกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยในควำมรบผดชอบ รวมกบเจำหนำทสำธำรณสข ทกเดอน

(1) คมอ DSPM (2) สมดบนทก สขภำพแมและเดก (3) แบบบนทก กำรเฝำระวงและส ง เ ส ร ม พ ฒ น ำ กำ ร เด กปฐมว ย ของ อสม.

142

เจาหนาทสาธารณสข มบทบาทหนาท มบทบาทหนาท 1. ตรวจประเมนพฒนำกำรเดกปฐมวยตำมคมอ DSPM รวมกบครศนยพฒนำเดกเลก มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน และ อสม. ประจ ำป 2. ตรวจประเมนพฒนำกำรซ ำ ในเดกทพฒนำกำรสงสยลำชำในศนยพฒนำเดกเลกหลงกระตนครบ 1 เดอน และตรวจยนยนในรำยตรวจประเมนพบสงสยลำชำ หรอผดปกตทสงมำจำกครศนยพฒนำเดกเลก มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน และ อสม. 3. ตรวจประเมนคดกรองเพอสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยกลมเปำหมำยคดกรองและสงเสรมพฒนำกำรอำย 30 เดอนและ 42 เดอน ในศนยพฒนำเดกเลก หำกพบพฒนำกำรสงสยลำชำแนะน ำกำรกระตนพฒนำกำรแกผเลยงด และสงขอมลครศนยพฒนำเดกเลกเพอกระตนพฒนำกำรรำยบคคล 4. พจำรณำสงตอโรงพยำบำลกรณเดกปฐมวยมพฒนำกำรลำชำหลงกระตน 1 เดอน (กรณตรวจประเมนไมผำนอำยเกนชวงวย แตหำกอยในชวงวยใหกระตนพฒนำกำรตอ) หรอพบเดกผดปกต 5. ประชมตดตำมกำรด ำเนนงำนกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยในควำมรบผดชอบของ อสม. ทกเดอน (ในวนประชมประจ ำเดอน อสม.)

(1) คมอ DSPM (2) ชดตรวจ ปร ะ เ ม น พ ฒ น ำ กำรเดกปฐมวย

องคประกอบท 3 การด าเนนงานตอเนองดวยระบบตดตามการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ

1. กำรตดตำมเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ระหวำงอำสำสมครสำธำรณสขประจ ำหมบำน (อสม.) กบมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน โดย อสม. ตดตำมกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ในเดกพฒนำกำรสงสยลำชำทกสปดำห ในเดกพฒนำกำรสมวยเดอนละ 1 ครง 2. กำรตดตำมเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยระหวำงเจำหนำทสำธำรณสขกบ อสม. ทกเดอน โดยเจำหนำทสำธำรณสข ประชมตดตำมกำรด ำเนนงำนกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยในควำมรบผดชอบของ อสม. ทกเดอนในวนประชมประจ ำเดอน อสม.

สรปเปนขนตอนกำรด ำเนนงำนตำมรปแบบกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก จงหวดยโสธร ดงรำยละเอยดตำมแผนภมท 7

143

คนขอม ลผลการประ เม นพฒนาการเดกแกผเกยวของ

ประชมการท างานรวม และตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวยตามชวงวย

ดวยคมอ DSPM ทกป

ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข

สงสยลาชา ปกต

ครศนยพฒนาเดกเลก กระตนพฒนาการรายบคคล มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน กระตนพฒนาการ บอยๆ อยางนอย 3 ครง/วน หรอทกครงทตองท ากจกรรม อสม. เยยมบานทกสปดาห ใหค าแนะน า ตรวจประเมนและกระตนพฒนาการรวมกบมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดก เจาหนาทสาธารณสข ตดตามการด าเนนงานจาก อสม. ทกเดอน

ครศนยพฒนาเดกเลก ใชวธฝกทกษะการกระตนพฒนาการตามคมอ DSPM และกจกรรม กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน รวมกบการจดกจกรรมการเรยนการสอน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดก ทบาน ใชคมอ DSPM เฝาระวงพฒนาการ และใชวธฝกทกษะการกระตนรวมกบกจกรรม กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน สงเสรมพฒนาการเดกเปนประจ า อสม. เยยมบาน ใหค าแนะน าสงเสรมพฒนาการ ตรวจประเมนและกระต นพฒนาการรวมกบมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกเดอนละ 1 ครง

จนท. สาธารณสข ประเมนพฒนาการซ า (รพ.สต. PCU)

สงสยลาชา / ลาชา ปกต

สงสยลาชา กรณอายยงไมเกนชวงวย หรอยงไมผานกระตน 1 เดอน

ลาชา กรณอายเกนชวงวย หรอพบผดปกต

สง รพช. / รพ. แมขาย กระตน ดวย TEDA4I / ตรวจวนจฉยเพมเตม ฝกเดก 3 เดอน แลวประเมน TEDA4I ซ า

ปกต

ลาชา

สงตอ ผเชยวชาญเฉพาะทาง

หลงกระตนพฒนาการ 1 เดอน

ขนตอนการด าเนนงานตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

ช วง เป ด เ ร ยน ตนปการศกษา หรอชวงรบเดก รนใหม เขาศนยพฒนาเดกเลก ทกป

กรณพบเดกสงสยพฒนา การลาชา หรอพบผดปกต

เจาหนาทสาธารณสข ตดตามการด าเนนงานจาก อสม. ทกเดอน **แ ล ะ ต ร ว จ ป ร ะ เ ม น ก ล ม เปาหมาย สงขอมลเขาสระบบค น ข อ ม ล ผ ล ก า ร ป ร ะ เ ม นพฒนาการเดกแกผเกยวของ

ลาชาสงตอทนท (รพช. / รพ.แมขาย)

หรอเดกกลมเปาหมาย (อาย 30 , 42 เดอน)

แผนภมท 7 ขนตอนกำรด ำเนนงำนตำมรปแบบกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำเดกเลก จงหวดยโสธร

บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจยเชงปฏบตการ (Action Research) ครงน มวตถประสงคเพอพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร เปนการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดยบรณาการการด าเนนงานของผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการคอ ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข โดยมขนตอนการวจย 4 ขนตอนคอ ขนตอนท 1 การศกษาสถานการณการด าเนนงาน และสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนขนตอนการศกษาขอมลการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในจงหวดยโสธร รวมทงการใหการสงเสรมพฒนาการของผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการคอ ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข เพอทราบการด าเนนงานและสภาพปญหาอปสรรค น าขอมลใชพฒนาแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลก ในการวจยครงน โดยศกษาจากเอกสารหนวยงานทเกยวของ สอบถามผรบผดชอบงานระดบจงหวด และสนทนากลม (Focus Group Discussion) ผเกยวของ 2 กลมคอ กลมท 1 ผรบผดชอบงานจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 6 คน โรงพยาบาลชมชน 2 คน และครศนยพมนาเดกเลก 5 คน รวม 13 คน กลมท 2 ตวแทนมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 6 คน และตวแทน อสม. 6 คน รวม 12 คน น าขอมลมาวเคราะหเชงเนอหาโดยผวจย ขนตอนท 2 การสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก เปนการน าขอมลจากการทบทวนเอกสารงานวจยทเกยวของ สภาพปญหาสถานการณการดแลและการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยจากการศกษาขนตอนท 1 มาสงเคราะหเพอพฒนารปแบบการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลก โดยบรณาการกจกรรมการด าเนนงานของผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงสงเสรมพฒนาการ และตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบโดยน ารปแบบไประดมสมองเพอใหความคดเหน และขอเสนอแนะ จากเจาหนาทสาธารณสขผรบผดชอบงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยจากส านกงานสาธารณสขจงหวด 4 คน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 2 คน โรงพยาบาลชมชน 2 คน รวม 8 คน จากนนปรบปรงตามขอเสนอแนะ และน าไปตรวจสอบคณภาพโดยผเชยวชาญจ านวน 3 คน ปรบปรงแกไขรปแบบ ตามขอเสนอแนะ กอนน าไปทดลองใช โดยด าเนนการขนตอนท 1 และขนตอนท 2 ชวงเดอนกนยายน – พฤศจกายน 2560 ขนตอนท 3 การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน เปนการน ากจกรรมตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ไปทดลองใชเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ใน

145

ศนยพฒนาเดกเลก 3 แหง กลมตวอยางเปนเดกปฐมวย 120 คน อายอยในชวง 25–60 เดอน และผมสวนเกยวของเปนผใชรปแบบคอ ครศนยพฒนาเดกเลก 9 คน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 120 คน อสม. 20 คน เจาหนาทสาธารณสข 3 คน ด าเนนการทดลองในชวงเดอนธนวาคม 2560 – มนาคม 2561 ขนตอนท 4 การประเมนผลการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก และสรปผลการพฒนา เปนการประเมนผลลพธหลงด าเนนการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ตามแนวทางทพฒนาขนจากการน าไปทดลองใชปฏบตจรงในศนยพฒนาเดกเลก จากนนปรบปรงจากผลการทดลองใชสรปเปน แนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ผวจยไดก ำหนดผลลพธการด าเนนงานตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน ดงน ผใชรปแบบ คอ ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข เกยวกบ 1. ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. 2. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของครศนย พฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข 3. ความพงพอใจตอการด าเนนกจกรรมตามรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข 4. ความคดเหนและขอเสนอแนะตอการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข ผไดรบผลลพธจากการใชรปแบบ คอ เดกปฐมวย เกยวกบ พฒนาการของเดกปฐมวย การประเมนผลการทดลองใชรปแบบ ด าเนนการในชวงเดอนเมษายน – พฤษภาคม 2561 โดยประเมนผลลพธการด าเนนงาน กลมตวอยาง 5 กลมทท าการทดลองในขนตอนท 3 ผวจยไดสรางเครองมอเพอเกบขอมลประเมนผล จ านวน 7 ชด คอ 1) แบบสอบถามครศนยพฒนาเดกเลก 2) แบบสอบถามมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 3) แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) ตวแทนมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 4) แบบสอบถามอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) 5) แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) อสม. 6) แบบสอบถามเจาหนาทสาธารณสข และ 7) แบบบนทกผลการประเมนพฒนาการของเดกปฐมวย ใชบนทกผลการประเมนดวยคมอ DSPM ในขอการประเมนตามชวงอายของเดกแตละคน โดยเจาหนาทสาธารณสข กอนและหลงการทดลอง

146

ในเดกกลมตวอยางทกราย เดกทพฒนาการสงสยลาชาหลงไดรบการกระตนพฒนาการขอทสงสยลาชา 1 เดอน และ 2 เดอน และกลมเปาหมายอาย 30 เดอน และ 42 เดอน ทตองไดรบการคดกรองและสงเสรมพฒนาการ การเกบรวบรวมขอมลประเมนผลการทดลองใชรปแบบการ ด าเนนการเกบขอมลโดย 1.) การเกบขอมลตวอยางทศกษาเชงปรมาณ ชดท 1. แบบสอบถามครศนยพฒนาเดกเลก ชดท 2.1 แบบ สอบถามมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน (ทสามารถตอบไดดวยตนเอง) ชดท 3.1 แบบสอบถามอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ชดท 4. แบบสอบถามเจาหนาทสาธารณสข ใหตวอยางทศกษาตอบดวยตนเอง และสงคนผวจยทนท และชดท 2.1 แบบสอบถามมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ทไมสามารถตอบไดดวยตนเอง สมภาษณโดยผรวมวจยทผานการชแจงแบบสอบถามแลว ทงกอนและหลงการทดลอง 2.) การเกบขอมลตวอยางทศกษาเชงคณภาพ ชดท 2.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลมตวแทนมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ชดท 3.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลม อสม. โดยผวจย และ 3.) การเกบขอมลเพอประเมนผลพฒนาการของเดกปฐมวย ในการวจยครงนเกบขอมลโดยเจาหนาทสาธารณสขทผานการอบรมและมประสบการณการใช การใชคมอ DSPM จ านวน 6 คน เกบขอมลกอนและหลงการทดลองใชแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน และผานการอธบายวธการเกบขอมลเพอประเมนผลในการวจยครงน จากผวจย การวเคราะหขอมลประเมนผลการทดลองใชรปแบบ ผวจยน าขอมลทไดมาวเคราะหขอมล ดงน 1.) ขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Data) จากการเกบรวบรวมขอมลประเมน ผลลพธการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน น าขอมลมาน าเขาและวเคราะหดวยคอมพวเตอร ในกลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และขอมลการประเมนพฒนาการเดกปฐมวย น าเสนอขอมลผลลพธการพฒนา โดยใชสถตเชงพรรณา ไดแก คาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และเปรยบเทยบผลลพธการพฒนากอนกบหลงทดลอง โดยใชสถตอางอง ไดแก Paired T-test ส าหรบในกลมครศนยพฒนาเดกเลก เจาหนาทสาธารณสข น าเสนอขอมลผลลพธการพฒนา โดยใชสถตเชงพรรณา ไดแก คาความถ (Frequency) คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และ 2.) ขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data) ขอมลการประเมนผลลพธการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก เชงคณภาพ น ามาวเคราะหเชงเนอหาโดยผวจย การวจยครงนสรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะไดดงน สรปผลการวจย การวจยการพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนย พฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ไดสรปผลการวจยจ าแนกตามวตถประสงคเฉพาะ ดงน

147

ผลการวจยตามวตถประสงคขอท 1. การศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ผลการศกษาขอมลจงหวดยโสธร ดงรายละเอยด 1. ดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการของเดกปฐมวย พบวา เดกแรกเกดถง 5 ป ไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการจากเจาหนาทสาธารณสข ดวยคมอ DSPM เฉพาะกลมเปาหมายคอ อาย 9 เดอน 18 เดอน 30 เดอน และ 42 เดอน ปงบประมาณ 2560 ด าเนนการไดครอบคลมรอยละ 71.8 มพฒนาการสมวยรอยละ 87.4 พฒนาการสงสยลาชา รอยละ 12.2 และในจ านวนทพบวาสงสยพฒนาการลาชาไดรบการตรวจประเมนซ าหลงตดตาม 30 วน เพยงรอยละ 67.6 สวนผมสวนในการเลยงดและดแลเดกคอ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ครศนยพฒนาเดกเลก และ อสม. พบวา ยงขาดความร ความเขาใจ การตระหนกถงความจ าเปนและส าคญ และยงไมมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการใหแกเดกปฐมวยอยางจรงจง และมคณภาพ 2. ดานการใหบรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของเจาหนาทสาธารณสข พบวา ยงไมมระบบการท างานในพนททชดเจน เจาหนาททมความร ความเขาใจแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยมจ ากด บางสวนยงตองการความร ความเขาใจเพมขน การใหบรการของหนวยบรการ เปนการใหค าแนะน าการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการและการใหบรการคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกกลมเปาหมาย การใหบรการบางแหงใหบรการพรอมกบวนทฉดวคซน บางแหงก าหนดเปดใหบรการเฉพาะวนทก าหนด จะเปนตามวน เวลาทหนวยบรการสะดวกในแตละพนทโดยก าหนดใหผรบบรการรบทราบ เชน ในวนทใหบรการฉดวคซน ทกวนพธ ทกวนศกรหากมภารกจกจะเลอนขนกบความสะดวกของเจาหนาทสาธารณสขและผรบบรการเชน นดมารบบรการในวนทเจาหนาทสาธารณสขขนเวร การคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกดวยคมอ DSPM ในเดกกลมเปาหมาย 4 กลม คอ 9 เดอน 18 เดอน 30 เดอน และ 42 เดอน จะนดหรอตามเดกโดยการสงหนงสอถงผปกครอง ให อสม. น าไปใหโดยระบใหผปกครองเหนความส าคญของการมารบการตรวจประเมน หรอให อสม. ชวยตดตามมารบบรการในหนวยบรการ ตามวน เวลา ทหนวยบรการก าหนด ปญหาการใหบรการพบวา ไมมคมอ DSPM สนบสนนการด าเนนงานแกกลมเปาหมายทตองคดกรองจงตองถายเอกสารและใหเฉพาะชวงอายทคดกรอง จงท าใหไมสามารถใหบรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการของเดกปฐมวยครอบคลมกลมเปาหมายไดอยางมคณภาพ และยงไมเกดความรวมมอกนระหวางหนวยงานหรอผมส วนเกยวของในพนท แมหนวยงานส านกงานสาธารณสขจงหวด ไดจดกจกรรมเพอใหเกดการรวมกนด าเนนงานในพนท อาทเชน การพยายามสรางความรวมมอระหวาง 4 กระทรวงหลก การใหความรแกบคลากรสาธารณสข ครศนยพฒนาเดกเลก และยงพบวาเจาหนาทสาธารณสขมการใชหรอสนบสนนใหเกดการใชแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการของเดกปฐมวย รวมทงการสนบสนนสอ อปกรณตางๆ แกผเลยงดเดก ยงไมครอบคลมแกเดกปฐมวยและเดกกลมเปาหมายในพนท 3. ดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของครศนยพฒนาเดกเลก พบวา ครศนยพฒนาเดกเลกสวนหนงมความเขาใจวาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทด าเนนงาน

148

เปนเรองเดยวกนกบหลกสตรการเรยนการสอนตามแผนจดประสบการณการเรยนรการศกษาปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก ขององคกรปกครองสวนทองถน ทศนยพฒนาเดกเลกด าเนนการอยแลว โดยมการจดประสบการณการเรยนร 4 ดานคอ การเรยนรดานรางกาย การเรยนรดานอารมณและจตใจ การเรยนรดานดานสงคม และการเรยนรดานสตปญญา ไดจดท าคมอเปนรปเลมใหครศนยพฒนาเดกเลกใชด าเนนกจกรรมในแตละภาคเรยน จะเปนการด าเนนงานซ าซอนหากตองมาใชแนวทางตามคมอ DSPM และกจกรรม กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน เพอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย แตครศนยพฒนาเดกเลกบางคนทผานการอบรมรมแลวเหนวามประโยชน บางคนมการใชบางแตยงไมจร งจงโดยใชประเมนเดกทดแลบางคน บางคนยงไมใชเนองจากไมมความมนใจไมรวาจะเรมตนอยางไร เจาหนาทสาธารณสขยงไมมการประสานการด าเนนงานรวมกนในพนท 4. ดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของผเลยงดเดก พบวา สวนมากการเลยงดจะเปนลกษณะทวๆ ไป ยงไมเขาใจความหมายของการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก และยงไมสามารถตอบไดวาอะไรเปนกจกรรมการกระตนหรอสงเสรมพฒนาการเดก หลงคลอดจะไดรบคมอเลมสชมพ (สมดบนทกสขภาพ แมและเดก) สวนคมอ DSPM หลงคลอดบางรายไดรบ บางรายไมไดรบ กรณคลอดทโรงพยาบาลชมชน รวมทงในรายคลอดทเอกชน ในรายทไดรบสวนมากไมไดเปดอานและไมไดใชกระตนพฒนาการเดก ซงคมอดงกลาวทมารดาไดรบยงขาดการอธบายวธการใชและประโยชนใหกบผเลยงดไดรบทราบและน าไปใชอยางชดเจน 5. ดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของ อสม. พบวา ยงไมมใครมหนงสอคมอ DSPM จะมบางคนทผานการอบรมจะไดเปนชดถายเอกสารขาวด า และยงไมไดเปดใชเปนสวนมาก ยกเวนในรายทก าลงเลยงลก หลานทไดเปดดและใชบาง ซงการอบรมทได รบเปนการอบรมดานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยโดยใชคมอ DSPM การเลยงลกดวยกจกรรมการเสรมสรางความผกพนทางอารมณ ส าหรบพอแมหรอผเลยงดเดกวยแรกเกด – 5 ปดวย กน กอด เลน เลา เปนการอบรมโครงการแมอาสา เพอให อสม. น ามาใหค าแนะน าแกผเลยงดเดก และการอบรมจากส านกงานสาธารณสขอ าเภอ อสม. บางคนไดมการด าเนนงานรวมกบเจาหนาทสาธารณสข โดยเปนผตดตามเดกปฐมวยมารบบรการตรวจประเมนพฒนาการและชวยกระตนพฒนาการเดกบางราย ส าหรบการด าเนนกจกรรมทเปนบทบาทภารกจประจ าทตองด าเนนงานยงไมมการก าหนดกจกรรมและด าเนนการ จงขนกบการมอบหมายภารกจใหด าเนนงานจากเจาหนาทสาธารณสขในแตละครง ดานการใชแนวคดกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เพอสงเสรมพฒนาการเดก อสม. ทเคยผานการอบรมจะเคยไดยน เคยเหนจากการสาธตในการอบรม แตยงไมไดน ามาใชในการด าเนนงานหรอใหค าแนะน า จากผลการศกษาจะเหนวา ในสถานการณการด าเนนงานปจจบนเดกปฐมวย รวมทงเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกยงไมไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการอยางมคณภาพและครอบคลมทกคน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. สวนมากขาดความรความเขาใจ ไมทราบรายละเอยดการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ ไมใหความส าคญและไมด าเนนกจกรรมหรอมการด าเนนกจกรรมแตยง

149

ขาดคณภาพ ระบบการท างานเพอใหบรการของหนวยบรการยงไมชดเจนไมเปนไปในทางเดยวกน และขาดการด าเนนงานรวมระหวางผทมสวนเกยวของ และหนวยงานสาธารณสขกบศนยพฒนาเดกเลก

ผลการวจยตามวตถประสงคขอท 2. การสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก การพฒนารปแบบม 2 ขนตอนไดแก การสรางหรอพฒนารปแบบ และการตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบ การสงเคราะหรปแบบเปนขนการสรางหรอพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ตามขนตอนการวจยในขนตอนท 2 สวนขนตอนท 3 การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน จะเปนขนตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบโดยการน าไปทดลองใชจรง ผวจยน าเสนอผลการวจยตามวตถประสงคขอท 2 ในขนตอนท 2 และขนตอนท 3 ของการวจยคอ (2.1) ผลการสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก (2.2) การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน ดงสรปผลการวจย 2.1 ผลการสงเคราะหรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จากผลการศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหา วธการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และเอกสารงานวจยทเกยวของ น ามาสการพฒนารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดยการน ามาสงเคราะหเพอสรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จากการสงเคราะหขอมลท าใหไดประเดนค าถามวา “หากเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก จะไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการใหมคณภาพ จะตองท าอยางไร” ท าใหเกดค าถามทตองการการพฒนาตามมา 3 ประเดน คอ (1) ผมสวนเกยวของในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกควรมบทบาทหนาทในการด าเนนงานอยางไร ? (2) ท าอยางไรถงจะท าใหเกดการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกเชอมโยงรวมกน ? และ (3) ท าอยางไรเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกถงจะไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการอยางตอเนอง ? ผวจยไดน ามาพฒนาเปนรปแบบ แบงการด าเนนงานเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 สรางโครงรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ระยะท 2 ตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบ โดยการระดมสมองใหความคดเหนจากผเกยวของ จากนนใหผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพ และระยะท 3 ปรบปรงแกไขโครงรางรปแบบ ไดโครงรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ประกอบดวยองคประกอบ 3 สวน ดงน

150

องคประกอบท 1 การจดระบบการด าเนนงานรวม เปนการก าหนดใหมชองทางหรอวธการเชอมการด าเนนงานรวมกนของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข โดยมกจกรรมการด าเนนงานคอ 1. ประชมชแจงแนวทางการด าเนนงานรวมกน และความรเรองการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดยครเปนผประสานการประชม เจาหนาทสาธารณสขใหความรเรองการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และแนวทางการด าเนนงานรวมกน 2. ตรวจประเมนพฒนาการเดก สาธต และแนะน าการกระตนสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตามคมอ DSPM โดยเจาหนาทสาธารณสข 3. คนขอมลการตรวจประเมนพฒนาการเดก โดยเจาหนาทสาธารณสขใหขอมลผลการตรวจประเมนพฒนาการเดกแกครศนยพฒนาเดกเลก ลงในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยรายบคคล ของครศนยพฒนาเดกเลกทผวจยสรางขน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ลงในคมอ DSPM ของเดก และ อสม. ลงในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของ อสม. ทผวจยสรางขน องคประกอบท 2 การผสมผสานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เปนการบรณาการการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข ตามบทบาทหนาทก าหนดและประสานการด าเนนงานรวมกน ประกอบดวยบทบาทหนาทของผทเกยวของกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการทด าเนนงานรวมกน คอ 1. บทบาทหนาทของครศนยพฒนาเดกเลก 2. บทบาทหนาทของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน 3. บทบาทหนาทของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) 4. บทบาทหนาทของเจาหนาทสาธารณสข โดยใชแนวทางกจกรรมตามคมอ DSPM และกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ซงกจกรรม “กน กอด เลน เลา” เปนการเสรมสรางความผกพนธส าหรบเดกวยแรกเกด- 5 ป เปนแนวทางก าหนดบทบาทหนาทในการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย องคประกอบท 3 การด าเนนงานตอเนองดวยระบบตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนการตดตามเฝาระวงและการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เพอใหมระบบตดตามการด าเนนงานและเปนการกระตนใหการด าเนนตอเนอง โดยมกจกรรมการด าเนนงานคอ 1. การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวาง อสม. กบมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน โดยการเยยมบานตามบทบาทหนาท 2. การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวางเจาหนาทสาธารณสขกบ อสม. ทกเดอน โดยการประชมตดตามการด าเนนงาน (ในวนประชมประจ าเดอน อสม.)

151

2.2 การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน การทดลองใชรปแบบเปนขนตอนการด าเนนงานเพอตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบ โดยทดลองใชจรงกบกลมตวอยางในศนยพฒนาเดกเลก 3 แหง ในชวงเดอนธนวาคม 2560 – เดอนมนาคม 2561 ซงการประเมนผลการเปลยนแปลงพฒนาการเดกปฐมวยทไดรบการกระตนหรอสงเสรมพฒนาการสามารถประเมนพฒนาการไดในชวงระยะเวลา 1 เดอน (กระทรวงสาธารณสข, 2560) เพอประเมนคณภาพและความเปนไปไดในการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน ตามองคประกอบรปแบบทพฒนาขน ดงน 1. ท าความเขาใจการด าเนนงานแกเจาหนาทสาธารณสข และครศนยพฒนาเดกเลก ในพนททดลองใช โดยครศนยพฒนาเดกเลกเชญประชมผรวมด าเนนงาน เจาหนาทสาธารณสขเปนผใหความร ความเขาใจการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 2. ด าเนนงานตามรปแบบในองคประกอบท 1 การจดระบบการด าเนนงานรวม โดยด าเนนกจกรรม ดงน 2.1 ประชมชแจงแนวทางการด าเนนงานรวมกน และความรเรองการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดยครเปนผประสานการประชม เจาหนาทสาธารณสขใหความรเรองการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และแนวทางการด าเนนงานรวมกนแกครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ในพนทศนยพฒนาเดกเลกตวอยาง 3 แหงๆ ละ 1 วน โดยผวจยไดจดท าเปนชดการสอนเรอง “การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย” โดยใชสอการสอนจากกรมอนามย และจากสถาบนราชานกล กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข และสวนทผวจยจดท าขน ชดการสอนประกอบดวยแนวทางการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ความรเรองสมองกบการพฒนาการเดกปฐมวย ความส าคญในการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” และคมอ DSPM ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก แกครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ในพนทศนยพฒนาเดกเลกตวอยาง 3 แหงๆ ละ 1 วน ประกอบดวย - วดโอ จ านวน 9 เรอง คอ เรองท 1. VTS_01_1 กน กอด เลน เลา เรองท 2 . ประเมนชวงอาย 9 เดอน เรองท 3. ประเมนชวงอาย 18 เดอน เรองท 4. ประเมนชวงอาย 30 เดอน เรองท 5. ประเมนชวงอาย 42 เดอน เรองท 6. สงเสรมชวงอาย 9 เดอน เรองท 7. สงเสรมชวงอาย 18 เดอน เรองท 8. สงเสรมชวงอาย 30 เดอน เรองท 9. สงเสรมชวงอาย 42 เดอน - สไลด จ านวน 4 ชด คอ ชดท 1. การด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ชดท 2. สมองกบการพฒนาการสมอง ชดท 3. กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน ชดท 4. การใช DSPM

152

ในการวจยครงนไดสนบสนนวสด/อปกรณในการด าเนนงาน โดยครศนยพฒนาเดกเลก ไดรบคมอ DSPM สมดบนทกสขภาพแมและเดก หนงสอนทาน ชดตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวย แบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ไดรบคมอ DSPM สมดบนทกสขภาพแมและเดก (ในรายทยงไมม) หนงสอนทาน อสม. ไดรบคมอ DSPM สมดบนทกสขภาพแมและเดก และแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของ อสม. 2.2 ตรวจประเมนพฒนาการเดก สาธต และแนะน าการกระตนสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวย ตามคมอ DSPM โดยเจาหนาทสาธารณสข ครงวน 2.3 คนขอมลการตรวจประเมนพฒนาการเดก โดยเจาหนาทสาธารณสขให ขอมลผลการตรวจประเมนพฒนาการเดกแกครศนยพฒนาเดกเลก บนทกลงในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยรายบคคล ของครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน บนทกลงในคมอ DSPM ของเดกขณะตรวจพฒนาการ และ อสม. บนทกลงในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของ อสม. หลงตรวจประเมนพฒนาการเดก รวมใชเวลาด าเนนการในองคประกอบท 1 เปนเวลา 1 วนครงตอแหง ในศนยพฒนาเดกเลกแหงท 1 ด าเนนการวนท 4 และ 6 ธนวาคม 2560 ศนยพฒนาเดกเลกแหงท 2 ด าเนนการวนท 12 และ 13 ธนวาคม 2560 ศนยพฒนาเดกเลกแหงท 3 ด าเนนการวนท 8 และ 9 มกราคม 2561 3. ด าเนนงานตามรปแบบในองคประกอบท 2 การผสมผสานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ โดยครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และเจาหนาทสาธารณสข ด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลกททดลองใชแนวทางการพฒนา ตามบทบาทหนาททก าหนด ตอจากวนประชมเปนเวลา 3 เดอน (ระหวางเดอนธนวาคม 2560 – มนาคม 2561) 4. ด าเนนงานตามรปแบบในองคประกอบท 3 การด าเนนงานตอเนองดวยระบบตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนการตดตามเฝาระวงและการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เพอใหมระบบตดตามการด าเนนงานและเปนการกระตนใหการด าเนนตอเนองคอ 1. การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวาง อสม. กบมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน โดยการเยยมบานตามบทบาทหนาท 2. การตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวางเจาหนาท สาธารณสขกบ อสม. ทกเดอน โดยการประชมตดตามการด าเนนงาน (ในวนประชมประจ าเดอน อสม.) ผลการศกษาขนตอนการทดลองรปแบบตามองคประกอบท 3 การประชมตดตามการด าเนนงานเฝาระวงและการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ระหวางเจาหนาทสาธารณสขกบ อสม. จากการประชมตดตามในครงแรก รายละเอยดการประชมจะเปนการพดคยถงความรเกยวกบ “คมอ เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual;

153

DSPM)” หรอคมอ DSPM และแนวทางการสงเสรมพฒนาลกรกเตบโตอยางมคณภาพดวยกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” การไปด าเนนงานตามบทบาทหนาทของ อสม. เนองจากหลงการอบรมยงมองภาพการด าเนนงานยงไมชดเจน และท าความเขาใจวธการบนทกแบบรายงานท อสม. ตองบนทก มการรายงานการด าเนนงานและปญหาอปสรรคบาง แตจะมรายละเอยดในการประชมครงท 2 จากการด าเนนงานตามบทบาทหนาทของ อสม. ในการประชม อสม. พบวา สวนมากมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานสนใจ กระตอรอรนในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ แตกมปญหาอปสรรคในการท างานบางสรปเปนประเดนไดดงน 1) ผเลยงดเดกทบานบางคนยงไมใหความส าคญ ไมมเวลาในการท ากจกรรมตามแนว ทางทก าหนด ไมไดใชคมอ เวลา อสม. ลงเยยมกรบปากวาจะด าเนนการ และบางรายอายมากไมสามารถอานคมอ หรอหนงสอนทานใหเดกฟงได ท าใหไมสามารถเฝาระวงและกระตนพฒนาการเดกตามคมอ DSPM ได อสม. กจะเปนผประเมนและชวยกระตน และแนะวธการแกผเลยงดเพอน าไปใชปฏบต และใหใชวธการเลานทานใหเดกฟงแทนการอานนทาน (สวนการอานหนงสอนทานจะมครทโรงเรยนเสรมสวนน) 2) การยอมรบพฒนาการสงสยลาชาของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ชวง แรกทมการประเมนพฒนาการเดกพบวา ผปกครองบางรายไมเชอวาเดกในปกครองจะไมผานการประเมน ไมเชอวาบตรหลานตวเองท าไมได เพราะมองวาเปนเรองงายๆ แตพอ อสม. ไดอธบายใหฟงวาไมผานไมใชวาเดกจะผดปกต เพยงแตเดกอาจขาดการกระตนในเรองนน และไดประเมนพฒนาการเดกใหดจงยอมรบ และเหนความส าคญ เชน การยนขาเดยว การเดนตอสนเทา การรบลกบอล การวาดวงกลม จงเหนดวยและเขาใจความหมายของการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกมากขน และสะทอนกลบวาเรองเหลานไมเคยทราบมากอนวาจะตองกระตนลกหลานแบบน แตชวงหลงมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน รสกตนตวมากและใหความส าคญมาก 3) ผเลยงดเดกบางราย มองวาการทเดกจะเกงหรอมพฒนาการสมวยเปนหนาทของครศนยพฒนาการเดกเลก หรอเจาหนาทสาธารณสข หรอ อสม. ตองมาดแล เชน เดกแยกสไมไดเพราะครไมสอน เจาหนาทสาธารณสขไมเคยลงมาบอกหรอท ากจกรรมแบบน 4) การรบผดชอบเดกปฐมวยทดแลครงน อสม. บางคนรบผดชอบเดกนอกเขต ครวเรอนทตนเองรบผดชอบ (เนองจากเปนโครงการวจยเจาหนาทในพนทจงคดเลอก อสม. ทเหนวามความสามารถ และอาน เขยนไดดมาด าเนนงาน) การด าเนนงานอาจไมสะดวก ตองไปดแลเดกทไกลจากบรเวณละแวกบานตนเอง และผปกครองจะรสกแปลกทเดม อสม. อกคนเปนผรบผดชอบ แตสวนมากรจกกนเพราะอยในหมบานเดยวกน ไมมปญหาเรองการยอมรบการตดตามสงเสรมพฒนาการเดกในความรบผดชอบ แตจะมบางรายเวลาผปกครองไมตรงกบท อสม. ไปเยยมท าใหเดกบางรายไมไดรบการเยยมทบานในชวงท าการทดลอง

ผลการวจยตามวตถประสงคขอท 3. การประเมนผลการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน และสรปรปแบบทได

154

3.1 ผลการประเมนผลลพธกอนและหลงการทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและ สงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลกทพฒนาขน ดงน 3.1.1 ลกษณะทวไปกลมตวอยาง ผลการศกษาพบวา ครศนยพฒนาเดกเลก จ านวน 9 คน มอายเฉลย 47.89 ป เปนเพศหญงทง 9 คน มสถานภาพสมรส 8 คน จบปรญญาตรหรอเทยบเทา 7 คน ต าแหนงครผดแลเดก 4 คน มระยะเวลาปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลกนานมากกวา 5 ป 7 คน ชวงกอนด าเนนการทดลองเคยผานการอบรมหลกสตรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยโดยใชคมอ DSPM 3 คน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน สวนมากมอายนอยกวา 30 ป รอยละ 26.7 มอายเฉลย 41.87 ป มอายสงสด 79 ป ต าสด 20 ป เพศหญง รอยละ 90.8 สถานภาพสมรส รอยละ 84.2 เปนมารดา รอยละ 50.0 รองลงมาเปนตา ยาย ป ยา รอยละ 40.8 จบชนประถมศกษา รอยละ 48.3 รองลงมาจบระดบมธยมศกษาปท 6 หรอมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา รอยละ 20.8 มรายไดตอเดอนของครอบครวนอยกวา 10,000 บาท รอยละ 65.8 อาชพเกษตรกรรม รอยละ 50.0 เคยเลยงดเดกอายต ากวา 5 ปมากอน (ไมรวมเดกทอยในศนยแหงน) 1 คน รอยละ 32.5 รองลงมาไมเคยเลยง รอยละ 22.5 ปจจบนเลยงเดกอายต ากวา 5 ปเฉพาะเดกทอยในศนยแหงน รอยละ 78.3 กอนทดลอง อสม. ไมเคยเยยมหรอแนะน าเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทเลยงด รอยละ 54.2 อสม. สวนมากมอายอยในชวง 41–45 ป รอยละ 35.0 มอายเฉลย 45.90 ป เพศหญง รอยละ 70.0 สถานภาพสมรส รอยละ 95.0 ระดบการศกษาจบมธยมศกษาปท 6 หรอมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา รอยละ 55.0 ระยะเวลาการเปน อสม. นอยกวา 6 ป และมากกวา 10 ป เทาๆ กน รอยละ 35.0 เจาหนาทสาธารณสข จ านวน 3 คน มอายเฉลย 42.33 ป เพศหญง สถานภาพสมรส จบการศกษาปรญญาตรหรอเทยบเทาจ านวนเทากน 3 คน ปฏบตงานมานาน 9 ป 17 ป และ 22 ป ระยะเวลารบผดชอบงานสงเสรมพฒนาการเดก 1 เดอน (เนองจากผรบผดชอบเดมยาย) 1 ป 4 เดอน และ 10 ป ด ารงต าแหนงพยาบาลวชาชพ 2 คน และเจาพนกงานสาธารณสขชมชน 1 คน เดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก สวนมากเพศชาย รอยละ 51.7 กอนทดลองมอาย 49–54 เดอน (4 ป 1 เดอน–4 ป 6 เดอน) รอยละ 24.2 สนสดการทดลองมเดกอายไมเกน 60 เดอน 109 คน (อายเกน 60 เดอน 29 วน 11 คน) สวนมากมอาย 49–54 เดอน (4 ป 1 เดอน–4 ป 6 เดอน) รอยละ 28.4 3.1.2 ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ผลการศกษาพบวา ครศนยพฒนาเดกเลก จากทงหมด 9 คน เขารวมประชมชแจงความรแหงละ 1 คน ทดสอบความรเฉพาะหลงทดลอง มความรระดบมาก (คะแนนจากการวด รอยละ 80 ขนไป) 6 คน ม

155

ความรระดบปานกลาง (คะแนนจากการวด รอยละ 60–79.9) ม 3 คน มคาเฉลยคะแนนความร 14.77 คะแนน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน กอนการทดลองสวนมากมความรระดบนอย รอยละ 45.8 รองลงมาระดบปานกลาง รอยละ 42.5 หลงประชมชแจงมความรระดบมาก รอยละ 43.3 รองลงมาระดบปานกลาง รอยละ 36.7 หลงทดลองมความรระดบปานกลาง รอยละ 53.3 รองลงมาระดบมาก รอยละ 30.8 และเมอทดสอบความแตกตางทางสถต พบวา คาคะแนนเฉลยความรหลงประชมชแจง (�� = 13.56 คะแนน) สงกวากอนทดลอง (�� = 11.10 คะแนน) หลงทดลอง (�� = 13.21 คะแนน) สงกวากอนทดลอง (�� = 11.10 คะแนน) อยางมนยส าคญทางสถต (P-value < 0.001) อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) กอนการทดลองสวนมากมความรระดบปานกลาง รอยละ 55.0 รองลงมาระดบนอย รอยละ 25.0 หลงประชมชแจงมความรระดบปานกลาง รอยละ 55.0 รองลงมาระดบมาก รอยละ 45.0 หลงทดลองมความรระดบมาก รอยละ 70.0 รองลงมาระดบปานกลาง รอยละ 30.0 และเมอทดสอบความแตกตางทางสถตพบวา คาคะแนนเฉลยความรหลงประชมชแจง (�� = 14.10 คะแนน) สงกวากอนทดลอง (�� = 12.60 คะแนน) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 (P-value < 0.01) และหลงทดลอง (�� = 15.70 คะแนน) สงกวากอนทดลอง (�� = 12.60 คะแนน) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.001 (P-value < 0.001) 3.1.3 การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ผลการศกษาพบวา ครศนยพฒนาเดกเลก จากการศกษาครศนยพฒนาเดกเลก 3 แหง จ านวน 9 คน พบวา กอนการทดลองครศนยพฒนาเดกเลก เคยผานการอบรมหลกสตรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยโดยใชคมอ DSPM 3 คน แตยงไมไดน าคมอมาใชในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกในศนยพฒนาเดกเลก ชวงด าเนนการทดลอง พบวา ครศนยพฒนาเดกเลกใชคมอ DSPM ทกคน ในการกระตนเดกปฐมวยทมพฒนาการสงสยลาชารายบคคลทกคน และมความคดเหนตอคมอ DSPM วาด โดยใหเหตผลวาเปนคมอมเนอหาทสมบรณ และวธการสงเสรมพฒนาการเดกเปนวธทเขาใจงายรปแบบเหมาะสมดมาก ผปกครองสามารถสงเสรมลกๆ ไดตามวธการทก าหนดขน มประโยชนตอการกระตน ประเมนพฒนาการเดก ท าใหคร ผปกครองมความร ไดรถงวธการใช ท าใหทราบพฒนาการเดกแตละชวงวยควรกระตนในหวขอไหน น ามาปรบใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอนได และครศนยพฒนาเดกเลกทานหนงใหความเหนวาเคยผานการอบรมการใชคมอ DSPM มากอนแตกยงไมชดเจน ยงไมไดใชใหเหนผลมากนก จนไดรวมโครงการนจงมองเหนชองทางทจะพฒนาเดกและยด DSPM เปนแนวทางตอไปในการพฒนาเดกใหสมวยตอไป มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน กอนทดลองไมเคยอบรมหรอไดรบการชแจงการใชคมอ DSPM รอยละ 85.0 เคยไดรบคมอ DSPM รอยละ 13.3 โดยไดรบจากโรงพยาบาล และจากการอบรมทหนวยงานสาธารณสขจด ไมเคยใชคมอ รอยละ 92.5 ในรายทเคยใชไดใชฝกทกษะดาน

156

การใชภาษาเปนประจ ามากทสด รอยละ 55.6 (5 คน ในจ านวนเคยใช 9 คน) เคยทราบหรอไดยนแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกโดยการใชกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” รอยละ 58.3 โดยทราบหรอไดยนจากเจาหนาทสาธารณสขแนะน า และในหนงสอเลมสชมพ (สมดบนทกสขภาพ แมและเดก) มการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ระดบพอใช รอยละ 68.3 ระดบด รอยยละ 16.7 หลงทดลองใชคมอ DSPM รอยละ 85.0 ในผทเคยใชเหนวาด รอยละ 97.1 โดยใชฝกทกษะดานการใชภาษาเปนประจ ามากทสด รอยละ 68.6 มการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ระดบพอใช รอยละ 63.3 ระดบด รอยละ 29.2 หลงทดลองการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” (�� = 36.47 คะแนน) ดกวากอนการทดลอง (�� = 34.22 คะแนน) อยางมนยส าคญทางสถต (P-value < 0.001) จากการสนทนากลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน สวนมากไดด าเนนกจกรรมเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการใหบตรหลานและไดใชคมอ DSPM และเหนวาเปนคมอทดท าใหมความรมาก แตยงมบางคนทมการใชบาง ดานกจกรรมกน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน บางคนมองวาเปนกจกรรมทท าอยแลวในความเปนแมทจะดแลลก อสม. กอนการทดลองไมเคยอบรมหรอไดรบการชแจงการใชคมอ DSPM และไมเคยไดรบคมอ DSPM รอยละ 80.0 ในรายทไดรบจะไดรบจากการอบรมทจดโดยเจาหนาทสาธารณสข แตเปนลกษณะถายเอกสาร เคยใชคมอ DSPM เพยงรอยละ 15.0 หลงทดลอง อสม.ใชทกคน และเหนวาเปนคมอทดทใชสงเสรมพฒนาการเดก ในการด าเนนงานตามบทบาทหนาทชวงทดลองใชรปแบบ อสม. ตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยโดยการเยยมบานเดกพฒนาการสมวยเฉลย 4.14 ครง/คน เดกทพฒนาการสงสยลาชาเฉลย 4.91 ครง/คน จากการสนทนากลม อสม. ทกคนไดด าเนนกจกรรมตามบทบาทหนาท ดานการใชคมอ DSPM ไดใชในการใหค าแนะน าผเลยงดเดก ใชประเมนเดก และฝกใหเดกปฏบตเพอสงเสรมพฒนาการ และเหนวาเปนคมอทดมาก เปนครใหกบ อสม. ในการด าเนนงาน เนองจากเปนความรท อสม. ไมเคยทราบมากอน ท าใหพอแมเดกมความตนตว อสม. กตนตวเรองนเชนกน แตกยงมผปกครองบางคนไมสนใจจะเปนผสงอายทบางคนไมไดใชหรอท าหายและบางคนเหนวากจกรรมกน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน เปนกจกรรมทท าอยแลวเชนเดยวกบมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดก เจาหนาทสาธารณสข ดานการคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ตามชวงอายเปาหมาย ในศนยพฒนาเดกเลก ผลการตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวย กอนการทดลองกลมเปาหมายอาย 30 เดอน และ 42 เดอน มพฒนาการสงสยลาชา 7 คนจากทงหมด 8 คน (คดเทยบเปนสดสวนเดกปฐมวยกลมเปาหมาย 10 คน : เดกมพฒนาการสงสยลาชา = 10 : 8.8 ) หลงการทดลองเดอนท 1 กลมเปาหมายมพฒนาการสงสยลาชา 2 คนจากทงหมด 5 คน (คดเทยบเปนสดสวนเดกปฐมวยกลมเปาหมาย 10 คน : เดกมพฒนาการสงสยลาชา = 10 : 4) หลงการทดลองเดอนท 2 กลมเปาหมายมพฒนาการสงสยลาชา 3 คนจากทงหมด 7 คน (คดเทยบเปนสดสวนเดกปฐมวยกลมเปาหมาย 10 คน :

157

เดกมพฒนาการสงสยลาชา = 10 : 4.2) หลงการทดลองเดอนท 3 กลมเปาหมายมพฒนาการสงสยลาชา 2 คนจากทงหมด 6 คน (คดเทยบเปนสดสวนเดกปฐมวยกลมเปาหมาย 10 คน : เดกมพฒนาการสงสยลาชา = 10 : 3.3) ผลการประเมนพฒนาการหลงกระตนพฒนาการเดกปฐมวยทสงสยพฒนาการลาชา 1 เดอน พบวา สวนมากมพฒนาการดขนมาสมวย มเพยง 2 รายในทงหมด 20 รายทมพฒนาการลาชา และไดสงตอโรงพยาบาลชมชน 3.1.4 พฒนาการของเดกปฐมวย พบวา ผลการตรวจประเมนกอนการทดลองมพฒนาการสงสยลาชา รอยละ 60.8 พฒนาการสมวย รอยละ 39.2 ในรายพฒนาการสงสยลาชาไดรบการกระตนเดอนท 1 ในขอทสงสยลาชา พฒนาการสมวยเพมเปน รอยละ 85.0 และในเดอนท 2 พฒนาการสมวยเพมเปน รอยละ 96.7 กอนการทดลองมพฒนาการเกนชวงวยหนงระดบ รอยละ 6.7 มพฒนาการเกนชวงวยสองระดบ รอยละ 0.8 หลงด าเนนการมพฒนาการเกนชวงวยหนงระดบ รอยละ 32.1 มพฒนาการเกนชวงวยสองระดบ รอยละ 7.3 มพฒนาการรายดานผานการประเมนกอนการทดลองผานนอยทสดคอดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา ผานรอยละ 62.5 รองลงมาคอดานการเคลอนไหว และดานการชวยเหลอตนเอง ผานรอยละ 76.7 เทาๆ กน หลงการทดลองผานนอยทสดคอดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา ผานรอยละ 83.5 รองลงมาคอดานการเคลอนไหว ผานรอยละ 90.8 และดานการใชภาษา ผานรอยละ 91.7 ส าหรบเดกทสงสยพฒนาการลาชา หลงกระตนพฒนาการดานทสงสยลาชา 1 เดอน และ 2 เดอน ทยงประเมนไมผานแตมอายเกนชวงวยนน ถอวามพฒนาการลาชาไดสงพบแพทยทโรงพยาบาล 4 คน คดเปนรอยละ 3.3 และจากการสนทนากลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดก เหนวาบตรหลานตนเองมพฒนาการดขน รวมทง อสม. กเหนวาเดกมพฒนาการดขน 3.1.5 ความพงพอใจตอรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน พบวา ครศนยพฒนาเดกเลก อสม. เจาหนาทสาธารณสข มความพงพอใจระดบมากทกคน สวนมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน มความพงพอใจระดบมาก รอยละ 87.5 3.1.6 ความคดเหน สงทควรปรบปรง และขอเสนอแนะตอรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน พบวา 3.1.6.1 ดานความคดเหน กลมตวอยางทกกลมรอยละ 100 เหนดวยกบแนวทางการด าเนนงานทพฒนา โดยใหเหตผลวา ครศนยพฒนาเดกเลก จากแบบสอบถามใหเหตผลวาการมโครงการนพรอมทงคมอดมาก ท าใหเดกทมพฒนาการลาชาไดรบการกระตนพฒนาการใหเดกมพฒนาการสมวย ท าใหครไดมความรในการสงเสรมพฒนาเดกดขน ท าใหทราบพฒนาการของเดกแตละคนท าใหสามารถสงเสรมพฒนาการไดถกตอง เหมาะสม ครจะไดคอยกระตนเดกในแตละชวงวยวาเดกท าไดมากนอยแคไหน ครไดใชคมอในการประเมนพฒนาการเดกๆ ในแตละชวงวยและอายท าใหมความเขาใจเพมขน

158

มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จากแบบสอบถามใหเหตผลวาท าใหผปกครองมความรเกยวกบพฒนาการเดก เขาถงปญหาเดก เขาใจเดกมากขน ทราบถงพฒนาการของลก ทราบวธการสงเสรมพฒนาการ การด าเนนโครงการเปนสงทดชวยสงเสรมพฒนาการลกหลาน ผปกครองสามารถและเขาใจการอบรมเลยงดลกไดด ดแลเดกอยางมแบบแผนและชวยวเคราะหพฒนาการของเด ก สงเสรมใหผเลยงดรการสงเสรมพฒนาการเดกเพมขน เดกมพฒนาการดขน ท าใหเดกกลาขน อยากลองอยากท า โครงการนดส าหรบเดกปฐมวยมากๆ เลยและยงชวยใหพอแมและทกคนในครอบครวมความรก ความผกพนธกนมากขน ลกและแมมความสขรวมกน เปนการสงเสรมใหเดกปฐมวยไดมพฒนาการทสมวยและเปนการกระตนใหผปกครองและครพเลยงมบทบาทในการพฒนาและสงเสรมเดกมากขน เปนโครงการทดตอเดกเพอพฒนาเดกใหเดกไดเปนคนทชวยเหลอตนเองในสงคม หากมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกจะท าใหเดกมพฒนาการเหมาะสมตามชวงวย หากเดกมความลาชาทางดานพฒนาการสามารถแกไดทนเวลา จากการสนทนากลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ไดแสดงความคดเหนทเหนดวยวาเปนโครงการทดทงตอตวเดกปฐมวย และผเลยงดในการดแลเดกเชนกน อสม. จากแบบสอบถามใหเหตผลวาท าใหรวาเดกสมวยหรอไม ท าใหเดกไดรบการกระตนและพฒนา ไดเรยนไดรพฒนาการและการกระตนเดกและผปกครองกจะไดรวธ ท าใหพอ แมเดกมความเขาใจ สนใจในการพฒนาบตรหลาน จะไดรวาเดกในศนยพฒนาเดกเลกทรบผดชอบมพฒนาการในระดบใด มประโยชนตอเดกจะไดมพฒนาการทสมวยถาเดกไมสมวยจะไดกระตนถกวธ ท าใหผปกครอง ครพเลยงเดกใกลชดกนมากขนมอะไรจะไดปรกษาหารอกน เดกไดรบการกระตนพฒนาการเรวขน ผปกครอง ผดแลเดกเขาใจ และ อสม. ไดความรความเขาใจมากขน เปนวธพฒนาการใหเดกเลกไดพฒนาสมอง รวธการตางๆ ในการพฒนาเดกแตละวย จากการสนทนากลม อสม. ไดแสดงความคดเหนทเหนดวย ท าให อสม. เขาใจการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกเพมขน และท าใหผเลยงดเดกหนมาสนใจการเลยงดเดกเพมขน เจาหนาทสาธารณสข ใหเหตผลวาเปนโครงการทด ผปกครองมความพงพอใจ ครพเลยง และ อสม. เจาหนาทสาธารณสขไดท าความเขาใจในการใชคมอ DSPM และการกระตนมากขน การด าเนนงานจะไดเปนแนวทางและสรางการมสวนรวมในการสงเสรม กระตนพฒนาการใหกบเดกๆ ทงผปกครอง ครพเลยง เจาหนาทสาธารณสข ไดเฝาระวงไปดวยกน และเหนวาการมความรวมมอกนเปนการชวยเสรมสรางพฒนาการไดดมากๆ และเหนวาเปนการกระตนใหครพเลยง ผปกครองตระหนก เหนถงความส าคญเกยวกบการเฝาระวงพฒนาการเดกใหเตบโตสมวย อสม. มความร และใกลชดเดกในกลมทตนรบผดชอบ ไดกระตนและเฝาระวงพฒนาการ นอกจากน จากการสนทนากลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ไดใหขอคดเหนวาผมสวนส าคญในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลกคอ

159

ผปกครองหรอผเลยงดเดกมความส าคญเปนอนดบแรก รองลงมาเปนครศนยพฒนาเดกเลก อสม. จะเปนคนไปชวยเสรม 3.1.6.2 ดานสงทควรปรบปรง ครศนยพฒนาเดกเลก เหนวาควรปรบปรงเรองการเขาใจและเขาถงเดกและสงแวดลอมรอบตวเดก ทมพฤตกรรมสะทอนกลบมาหาตวเดก เรองปญหาดานครอบครวทมผลตอเดกท าใหมพฒนาการไมเหมาะสมกบวย มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน สวนมากเหนวาไมมเรองทควรปรบปรง และเหนวาดแลว ไมเคยมมากอน อยากใหมครงตอไป ใหท าแบบนไปเรอยๆ ตอเนองตลอดไป ในรายทมขอเสนอแนะเหนวาสงทควรปรบปรงคอเรองการสอสารและอธบายความส าคญ ตอผปกครอง เนองจากผปกครองสวนใหญจะเปนผสงอาย เชนคณตา คณยายทแกและอานหนงสอไมได นอกกนนอยากใหมพฒนาการดานการเรยนรแกเดกเพมเตมมากขน ใหเดกเรยนรในการปฏบตหนาทของตนและอนๆ ปรบเรองการเขยน การอานพยญชนะไทย ความพรอมในการอานพยญชนะไทย เตรยมพรอมเขาโรงเรยนอนบาลตอไป อยากใหโรงเรยนสอนเดกกอนออกโรงเรยนใหอานออกเขยนไดและเขาใจในหนงสอ ใหฝกหดอานใหมากขนระวงเรองความปลอดภยของเดก ระวงการหกลม บาดเจบของเดก และเรองอาหารเสรมในเดกทขาดสารดานรางกายทน าหนกความสงไมไดเกณฑ คณภาพอาหารทเดกไดรบในศนยพฒนาเดกเลก อสม. เหนวาควรใหความร อสม. เพมมากขน ควรจดอบรมผปกครองใหเขาใจเดกแตละชวงอายและปฏบตตอบตรหลานเพมขน อบรมใหความรผดแลเดก และผปกครองใหมากกวาเดมในการประเมนเดกในแตละดาน เจาหนาทสาธารณสข เหนวาควรมการปรบปรงในเรองมงบประมาณ อปกรณในการตรวจพฒนาการเดก และคมอสนบสนนใหเพยงพอตอการตอยอดใหแกเจาหนาทสาธารณสข อสม. ครศนยพฒนาเดกเลก ในศนยพฒนาเดกเลกอนๆ และอยากใหเพมระยะเวลาด าเนนงานในพนท 3.1.6.3 ดานขอเสนอแนะ สวนมากใหขอเสนอแนะวาเปนโครงการทดมากอยากใหมการด าเนนงานตอเนอง และขยายไปพนทอน ดงขอความขอเสนอแนะ ครศนยพฒนาเดกเลก มขอเสนอแนะวาอยากใหทางเจาหนาทมาเยยมและมโครงการตอเนองกนไปทกป และการมขอเสนอแนะทดๆ แบบน คอสญญาณทจะรวมกนพฒนาเดกไทยในชนบทใหมการดแลเอาใจใสทกภาคสวนรวมกน อยากใหมระยะเวลาโครงการยดออกไปอกจะไดเหนพฒนาการเดกแตละคนไดชดเจนยงขน และควรไดรบการพฒนาและด าเนนการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทกปการศกษา และถาเราเรมโครงการตงแตเรมตนเปดภาคเรยนจะดมากเล ย ขอบพระคณอยางสงทมโครงการนขนมาและสามารถแนะน าใหกบผปกครองเขาใจยงขน จงอยากใหตดตามดานผปกครองตอไปเรอยๆ โครงการนไดรวมมอทกภาคสวนเปนสงทดแลว ส าหรบอปกรณ เครองมอควรใหมครบทกศนยพฒนาเดกเลก มการจดการเรยนการสอนจดกจกรรมทวถงทกศนยพฒนาเดกเลก ใหเปนแนวทางเดยวกนเพอเดกๆ ของไทยจะไดพฒนาการสมวยในทกๆ ดานตอไป ควรมโครงการใน

160

ศนยพฒนาเดกเลกทกศนย ภายในจงหวดยโสธร เพราะจะท าใหเดกไดรบประโยชนมาก และท าใหทกภาคสวนในจงหวดยโสธรมสวนรวมในการสงเสรมพฒนาการของเดกปฐมวย มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน มขอเสนอแนะวาอยากใหมนโยบายตอเนองทกป อยากใหมการอบรมการประเมนแบบนขนทกๆ ป จะไดรจกพฒนาการของเดกทกๆ ป อยากใหมการด าเนนการอยางตอเนองอยางนอยปละ 1 ครงเพอกระตนความเขาใจของผปกครองและใหมการปฏบตจรงกบเดกอยางตอเนอง อยากใหมการพฒนาเรองอาหารกลางวน อยากใหมมมนทานส าหรบเดกทศนยพฒนาเดกเลก จากการสนทนากลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน มขอเสนอแนะวาตองการใหศนยพฒนาเดกเลก พฒนาเกยวกบการเขยน การอานหนงสอ และเปรยบเทยบกบโรงเรยนในเมอง อยากใหศนยพฒนาเดกเลกพฒนาเดกจะไดเรยนใกลบาน อสม. มขอเสนอแนะวาการด าเนนงานโครงการนดมาก ควรมการด าเนนการอยางตอเนองและทกรนตอๆ ไป อยากใหเจาหนาทออกมาตดตามการประเมนพฒนาการของเดก การปฏบตงานของ อสม. ทกเดอน เหนดวยกบโครงการแบบนอยากใหท าตอไป อยากใหท าแบบนตลอดไปให อสม. รบผดชอบในเขตทตวเองรบผดชอบทกคน จากการสนทนากลม อสม. มขอเสนอแนะตอการด าเนนโครงการคร งน และการขยายผลไปเปนงานปกตของ อสม. วาเปนโครงการทดทจะขยายผล และสามารถขยายผลใหเปนงานปกตของ อสม. ในการดแลเดกในศนยพฒนาเดกเลก และเดกตงแตแรกเกดถง 5 ปได แตตองมการแนะน าใหมความร ความเขาใจ และอาจตองมการชวยเหลอกนใน อสม. ทมอายมากๆ ทไมคลองในการอาน และท าความเขาใจ เจาหนาทสาธารณสข มขอเสนอแนะวาใหมการตดตามงานและอบรมเจาหนาทสาธารณสข อสม. ครศนยพฒนาเดกเลกเพอการพฒนาความรและด าเนนการตอเนอง และตองการใหมความตอเนองในการด าเนนงาน และขยายตอสศนยพฒนาเดกเลก อนๆ นอกจากนยงมขอเสนอแนะวาการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกทกภาคสวนควรใหการสนบสนน หรอรวมดวยชวยกนไมโยนใหฝายใดฝายหนง 3.2 ผลสรปรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ใน ศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร จากการศกษาผลลพธการพฒนาพบวา การทดลองใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ท าใหครศนยพฒนาเดกเลก มความรความเขาใจเกยวกบการเฝาระวงละสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย มการด าเนนกจกรรมเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการในสวนทเกยวของ และมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. มความรความเขาใจเกยวกบการเฝาระวงละสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย มการด าเนนกจกรรมเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการในสวนทเกยวของเพมขน เดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกไดรบการกระตนสงเสรมพฒนาการและม

161

พฒนาการสมวย พฒนาการเกนชวงวยเพมขน ผใชรปแบบตามแนวทางการพฒนาคอครศนยพฒนาเดกเลก อสม. และเจาหนาทสาธารณสขมความพงพอใจการด าเนนงานระดบมากทกคน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน สวนมากมความพงพอใจการด าเนนงานระดบมาก ทกคนเหนดวยกบโครงการ และมขอเสนอแนะใหด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยเชนนตอเนอง ด าเนนงานเปนประจ าทกป ชวงตนเทอมหรอเปดภาคเรยน ผวจยจงน าขอเสนอแนะดงกลาวน ามาปรบปรงรปแบบทพฒนาในองคประกอบท 1 การจดระบบการด าเนนงานรวม ในกจกรรมการประสานการท างานรวมของครศนยพฒนาเดกเลก โดยการจดประชมชแจงการด าเนนงานทกปการศกษา ชวงเปดเรยนตนป ในภาคเรยนท 1 หรอชวงรบเดกรนใหมเขาศนยพฒนาเดกเลก และตรวจประเมนพฒนาการเดกประจ าป จากนนเขาสระบบการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวนแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ตามรปแบบทพฒนาขน อภปรายผล การวจยการพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ครงน มประเดนอภปรายผล ดงน การศกษาสถานการณการด าเนนงานและสภาพปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย พบวา เดกปฐมวยรวมถงเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก ไดรบการเลยงดแบบทวๆ ไป ไมไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการอยางมคณภาพและครอบคลมทกคน จะมเฉพาะกลมเปาหมายอาย 9 เดอน 18 เดอน 30 เดอนและ 42 เดอน ทไดรบการคดกรองและสงเสรมพฒนาการจากเจาหนาทสาธารณสข แตกยงด าเนนการไดเพยงรอยละ 71.8 มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. สวนมากขาดความร ความเขาใจ ไมทราบรายละเอยดกจกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก รวมทงกจกรรมตามคมอ DSPM ไมทราบถงแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกดวยกจกรรม กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน ทงทความรเรองนถกบรรจในสมดบนทกสขภาพแมและเดก ทมารดาเดกจะไดรบทกคนเมอไปฝากครรภ และใชตดตามดแลสขภาพแม และเดกหลงคลอด นอกจากนยงมในคมอโรงเรยน พอ แม เพอลกรก “สขภาพด สมองด สขภาพด มความสข” ใชด าเนนการใหความร ฝกทกษะพอ แม หรอผเลยงดทมารบบรการ ณ สถานบรการทกระดบ (ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2559) ซงผลการศกษาครงนแสดงใหเหนวาเดกปฐมวย ยงไมไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการทมคณภาพ ทงนอาจเนองจากหนวยบรการสาธารณสข ยงขาดบคลากรทงในดานจ านวน และความรทเพยงพอในการใหบรการ ดงผลการศกษาครงนพบวา เจาหนาทสาธารณสขมการโยกยาย เปลยนงาน ท าใหผรบงานใหมยงไมผานการอบรมการใชคมอ DSPM และบางแหงผานการอบรมเพยง 1 คน หากมภารกจอน เชน ประชม อบรม งานการตรวจประเมนพฒนาการกตองหยดชะงก และนอกจากนอาจเนองจากยงไมมระบบการด าเนนงานรวมกนของผมสวนเกยวของ รวมทงการใหความร ความเขาใจทสามารถน าไปสการปฏบตแกผมสวนเกยวของในการเลยงดและดแลเดก ซงอาจสงผลท าใหเดกขาดโอกาสในการไดรบการกระตนพฒนาการทจะท าใหเดกม

162

พฒนาการทสมวย มความฉลาดทงดานสตปญญา ( IQ) ดานอารมณ (EQ) เตบโตเปนผใหญทมคณภาพ ดงค ากลาวของวลลภ ไทยเหนอ (อางใน สถาบนพฒนาอนามยเดกแหงชาต กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2560) วาการดแลเดกแรกเกด-5 ป นบเปนยคทองของการพฒนาการเรยนร เพราะเปนชวงเวลาส าคญทสมองมการพฒนาสงสดทจะสงผลตอสตปญญา บคลกภาพ และความฉลาดทางอารมณ และจากการส ารวจสถานการณระดบสตปญญา (IQ) ในเดกไทย (ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดยโสธร, 2561) โดยส ารวจเดกนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 ประจ าป พ.ศ. 2559 พบวาเดกนกเรยนจงหวดยโสธร มระดบ IQ เฉลย 91.93 ซงต ากวามาตรฐาน ผลการสงเคราะหเพอสรางรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ไดรปแบบประกอบดวยองคประกอบ 3 สวน คอ องคประกอบท 1 การจดระบบการด าเนนงานรวม องคประกอบท 2 การผสมผสานการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ และองคประกอบท 3 การด าเนนงานตอเนองดวยระบบตดตามเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ซงองคประกอบของรปแบบเปนการสรางกระบวนการจดกจกรรมใหผมบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยไดมความร ความเขาใจ เหนความส าคญและตระหนกถงความจ าเปน มการก าหนดบทบาทหนาทแตละบคคลเพอใหรบรบทบาทและด าเนนกจกรรมตามบทบาทหนาทในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ใชระบบก าหนดชวงเวลาด าเนนงานทกปในชวงเปดเรยนตนปการศกษาหรอชวงรบเดกรนใหมเขาศนยพฒนาเดกเลกเพอเปนชองทางหรอวธเชอมการด าเนนงานรวมกน และเปนระบบทตองท าตอเนองดวยการเยยมตดตามใหค าแนะน ามารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานโดย อสม. และประชมตดตามการด าเนนงานระหวาง อสม. กบเจาหนาทสาธารณสข มระบบคนขอมลผเกยวของเพอเชอมตอการด าเนนงาน โดยมวตถประสงครวมกนคอเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกทกคน ไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการทมคณภาพ และมพฒนาการสมวย ซงการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทสงเสรมใหผเกยวของปฏบต เปนการปฏบตกจกรรมเฉพาะดาน จ าเปนทผปฏบตจะตองมความร ความเขาใจในเรองนนๆ ดงผลการศกษาจากการสนทนากลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานและ อสม. ในครงน พบวา ไมเคยรบรถงรายละเอยดวาจะตองสงเสรมพฒนาการบตรหลานหรอเดกตามแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเชนนมากอน ซงสะทอนใหเหนวาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยใหมคณภาพควรมการใหความร ความเขาใจแกผเลยงด ผมสวนเกยวของในการดแลเดกปฐมวย และการด าเนนงานทตองการใหเกดความรวมมอจากหลายบคคลหรอหลายหนวยงานจ าเปนจะตองออกแบบระบบรองรบการท างานรวมกน ผลของการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลกดวยรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ พบวา ภายหลงการทดลองใชครศนยพฒนาเดกเลก สวนมากมความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยระดบมาก กระตนพฒนาการเดกทสงสยพฒนาการลาชาดวยคมอ DSPM ทกราย มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานมการใชคมอ DSPM เพมขน มคะแนนความรและคะแนนสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” มากกวากอนทดลองอยางมนยส าคญทางสถต (P-value < 0.001) ซงสอดคลองกบการศกษา

163

ของ ศรกญญา ฤทธแปลก (2559) ทพบวาการสงเสรมพฒนาการเดกโดยครอบครวและชมชนมสวนรวม สงผลใหครอบครวมระดบความรในการสงเสรมพฒนาการเดกในระดบสง มการปฏบตในระดบด นอกจากนการศกษาครงนยงพบวาความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของ อสม. กอนการทดลองมคาเฉลยคะแนน 12.60 คะแนน หลงประชมชแจง 14.10 คะแนน และหลงทดลอง 15.70 คะแนน และมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ซงจะเหนไดวา อสม. มความรเพมขนเรอยๆ ทงนอาจเนองจาก อสม. ตองมการใชความร ความเขาใจในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกเพอใหค าแนะน าแกผเลยงดเดก และกระตนสงเสรมพฒนาการตามบทบาทหนาท ดงค ากลาวของ อสม. วา “.....ผมกพงมาเขาใจการสงเสรมพฒนาการเดกเมอมารวมท าโครงการน ชวงแรกผมกยง งง งง มาเขาใจหลงไดลงไปท า ......” การทดลองใชรปแบบไดท าใหเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก มพฒนาการสมวย มพฒนาการเกนชวงวยหนงระดบ และเกนชวงวยสองระดบดกวากอนการทดลองและยงพบวาเดกปฐมวยกลมทมพฒนาการสงสยลาชาไดรบการกระตนพฒนาการเดอนท 1 และเดอนท 2 ในขอทสงสยลาชาพบวา มพฒนาการสมวยเพมเปนรอยละ 85.0 และ รอยละ 96.7 ซงสอดคลองกบการศกษาของสมจต แซลม (2556) ทพบวาการจดกจกรรมเพมทกษะใหกบผเลยงดเดกท าใหเดกทมพฒนาการลาชามการเปลยนแปลงพฒนาการตามปกตไดถงรอยละ 97.5 แตอยางไรกตามการศกษาครงนในดานเดกปฐมวยกลมทมพฒนาการสงสยลาชาพบในอตราทสง ถงรอยละ 60.8 และหลงไดรบการกระตนเดอนท 1 ในขอทสงสยลาชาพบวา มพฒนาการสมวยเพมเปน รอยละ 85.0 ซงจะไมสอดคลองกบการศกษาของวฒนา สวางศร (5 มกราคม 2561) ทพบเดกกลมเปาหมาย 4 ชวงวยคอ อาย 9, 18, 30 และ 42 เดอน มพฒนาการสงสยลาชารอยละ 35.77 และไดรบการตดตามกระตนพฒนาการ 1 เดอนมพฒนาการสมวยรอยละ 94.62 ทงนอาจเนองจากการศกษาครงนเปนการศกษาในเดกปฐมวยทอยในศนยพฒนาเดกเลกทกราย จะมเดกจ านวนหนงทมอายอยชวงตน และชวงกลางของชวงวยตามคมอ DSPM ทใชประเมน ท าใหพบเดกมพฒนาการสงสยลาชาทสงกวา และหลงกระตนพฒนาการ 1 เดอนเดกมพฒนาการสมวยทนอยกวา ทงนบางรายหลงกระตนในเดอนท 1 ไมผานยงสามารถกระตนสงเสรมพฒนาการตอไดเนองจากอายยงอยในชวงวยนน ซงเปนไปตามการศกษาของสมาลย ค าอาจ (2559) ทพบวาเดกทไมสมวยสวนมากจะมอายอยในระยะตนและระยะกลางของชวงอายทท าการประเมนดวยคมอ DSPM รอยละ 80 และอยในชวงปลายรอยละ 20 และยงพบวาชวงอายทไมสมวยมากทสดคอชวง 49–54 เดอน ซงการวจยครงนเดกกลมตวอยางสวนมากจะอยในชวงอาย 49–54 เดอนในชวงกอนการทดลองรอยละ 24.2 และหลงการทดลองรอยละ 28.4 ดงนนการพบพฒนาการสงสยลาชามากหรอนอย อาจขนกบปจจยทเกยวของในแตละพนท นอกจากนการศกษาครงน พบวาเดกพฒนาการลาชาหลงกระตนพฒนาการ 1 เดอน และ 2 เดอน สงพบแพทยมจ านวน 4 ราย คดเปนรอยละ 3.3 เปนเดกในกลมคดกรองและสงเสรมพฒนาการอาย 42 เดอน 2 คน เปนเดกกลมเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ 2 คน (อายมากกวากลมเปาหมาย) ซงพบใกลเคยงกบการศกษาของวฒนา สวางศร (5 มกราคม 2561) ทมการสงตอเพอพบแพทยรอยละ 3.41 ส าหรบพฒนาการดานทไมผานทงกอนและหลงการทดลองมากทสดคอ ดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา จะสอดคลองกบการศกษาของสมาลย ค าอาจ (2559) ทท าการศกษาพฒนาการเดกทกชวงวยเชนกน แตจะขดแยงกบการศกษาของ

164

เยาวรตน รตนนนต (22 กนยายน 2560) ทพบพฒนาการสงสยลาชาดานภาษามากทสด และการศกษาของสถาบนพฒนาอนามยเดกแหงชาต กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (2560) ทพบเดกกลมเปาหมาย 4 ชวงวย มความลาชาอนดบ 1 คอพฒนาการดานการเขาใจทางดานภาษา (Receptive Language) พบมากในกลมเดกชวง 18 เดอน และ 30 เดอน อนดบ 2 คอ พฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา (Fine Motor) พบมากในชวงอาย 42 เดอน จะเปนชวงวยทเขาเรยนในศนยพฒนาเดกเลก ในการศกษครงนยงพบวา เดกปฐมวยกลมเปาหมายอาย 30 เดอน และ 42 เดอน เมอเขาสระบบคดกรองโดยเจาหนาทสาธารณสขพบวา มพฒนาการสงสยลาชานอยกวากอนการทดลอง จากอตราทพบคดเทยบเปนสดสวนเดกปฐมวยกลมเปาหมาย 10 คน : เดกมพฒนาการสงสยลาชา กอนการทดลองพบในสดสวน 10 : 8.8 หลงการทดลองเดอนท 1 เดอนท 2 และเดอนท 3 พบในสดสวน 10 : 4.0, 10 : 4.2 และ 10 : 3.3 ซงเปนการแสดงใหเหนวาหากเดกปฐมวยไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการอยางตอเนองตามรปแบบ เดกจะมพฒนาการสงสยลาชาลดลง นอกจากนการใชรปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนย พฒนาเดกเลก ไดท าใหผใชรปแบบคอครศนยพฒนาเดกเลก อสม. และเจาหนาทสาธารณสขมความพงพอใจระดบมากทกคน มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน พงพอใจระดบมาก รอยละ 87.5 และทกคนเหนดวยกบการด าเนนงานตามรปแบบ และยงมขอเสนอแนะวาเปนโครงการทดมากอยากใหมการด าเนนงานตอเนองไปเรอยๆ ทกป และขยายไปสเดกศนยพฒนาเดกเลกอนๆ ดงนนจงอาจกลาวไดวารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร ครงน นอกจากจะท าใหเดกปฐมวยทกคนไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการจากผมสวนเกยวของเพมขน มพฒนาการสมวยเพมขน และสามารถคนหาเดกทมพฒนาการลาชาสงพบแพทยแลว ผใชรปแบบยงชนชอบและตองการใหมการด าเนนงานตอเนอง และขยายผลสศนยพฒนาเดกเลกอน ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใชในเชงนโยบาย ในการปฏบต และในการวจยครงตอไป มดงน ขอเสนอแนะในเชงนโยบาย 1. เดกปฐมวยยงมพฒนาการสงสยลาชาจ านวนมาก การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยยงขาดคณภาพและการบรณาการ ดงนน ในเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของระดบกระทรวง และระดบจงหวด ควรมนโยบายการด าเนนงานดานนตอเนอง พรอมทงบรณาการและพฒนาใหมคณภาพยงขน 2. ผบรหารระดบจงหวด ส านกงานสาธารณสขจงหวด ส านกงานทองถนจงหวด และองคกรปกครองสวนทองถน ควรก าหนดนโยบาย ก าหนดมาตรการเพอผลกดนใหผมสวนเกยวของด าเนนการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลกในพนทใหมคณภาพ โดยอาจพจารณาใหหนวยงานคณะกรรมการพฒนาคณภาพชวตระดบอ าเภอ (พชอ.) เปนองคกรขบเคลอนการแกปญหาในแตละพนท และ

165

อาจพจารณารปแบบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ทพฒนาครงน เปนหนงมาตรการด าเนนงานในพนท ขอเสนอแนะในการปฏบต 1. ผบรหารหนวยงานสาธารณสขในระดบจงหวด และอ าเภอควรใหความส าคญและจรงจงเชงนโยบายในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยเพมขน มการตดตามก ากบการด าเนนงานทงในเชงปรมาณ และคณภาพ 2. บคลากรสาธารณสขขาดความรในการใชคมอ DSPM และมจ านวนจ ากดทมความรและสามารถประเมนพฒนาการเดกได ควรจดอบรมเพมเตมความร และเพมจ านวนใหเพยงพอในการปฏบตงาน 3. ผมสวนเกยวของในการดแลเดกทงครศนยพฒนาเดกเลก ผเลยงดเดกทบาน และ อสม. มสวนส าคญในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย จงควรใหมความร ความเขาใจ และด าเนนกจกรรมเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย และด าเนนงานรวมกนกบเจาหนาทสาธารณสข 4. ควรสงเสรมขยายผลการด าเนนงานตามรปแบบ น าไปด าเนนงานในศนยพฒนาเดกเลกในพนท โดยองคกรปกครองสวนทองถนตนสงกดของศนยพฒนาเดกเลก เปนผด าเนนการเชงนโยบายและสนบสนนการบรหารจดการ ผรบผดชอบงานจากหนวยงานสาธารณสขด าเนนการเชงวชาการและจดระบบการปฏบตงานตามรปแบบคอ มการจดทมวทยากรใหความร ทมตรวจประเมนพฒนาการดวยคมอ DSPM วสด/อปกรณทตองใช ระบบบนทกการด าเนนงานของคร ระบบบนทกการด าเนนงานของ อสม. และจดระบบท างานใหเชอมกบการใหบรการกลมเปาหมาย (9, 18, 30 และ 42 เดอน) 5. การด าเนนงานตามรปแบบ ควรมทรพยากรด าเนนงานหรอควรไดรบการสนบสนนทรพยากรด าเนนงาน ไดแก งบประมาณเพอจดประชมชแจง วสด อปกรณในการด าเนนงาน เชน ชดตรวจประเมนการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกแกศนยพฒนาเดกเลก คมอ DSPM หนงสอนทาน แบบบนทกการด าเนนงานของครศนยพฒนาเดกเลก และแบบบนทกการด าเนนงานของ อสม. ขอเสนอแนะในการวจย 1. การศกษาครงตอไป ควรออกแบบการด าเนนงานใหมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยครอบคลมทกกลมอาย ไดแก กลมเดกปฐมวยทยงไมเขาสระบบการเรยนในศนยพฒนาเดกเลกทเปนเดกแรกเกดถง 2 ปครงหรอ 3 ป ทไดรบการเลยงดเฉพาะจากครอบครว หรอผเลยงดอยทบาน 2. ควรมการศกษาตดตามการด าเนนงานตามรปแบบระยะยาว 1–2 ป เพอศกษาผลลพทและการด าเนนงานตามรปแบบทตอเนอง

การเผยแพรรปแบบเพอขยายสการด าเนนงานหลงจากการศกษาวจย ผลทไดจากการพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ท าใหมระบบการด าเนนงานและขนตอนการด าเนนงานรวมกนอยางตอเนอง ท าใหเดกไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการจากผมสวนเกยวของในการเลยงดและดแลคอครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) และเจาหนาทสาธารณสข ผลทไดท า

166

ใหเดกมพฒนาการสมวยเพมขน มการคนพบเดกทมพฒนาการลาชาและไดสงพบแพทย ผมสวนเกยวของในการเลยงดและดแลเดกมความพงพอใจและเหนดวยตอการด าเนนงาน มขอเสนอแนะใหมการด าเนนงานขยายไปยงศนยพฒนาเดกเลกอน จงเปนการแสดงใหเหนวาสามารถน ารปแบบการพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ไปก าหนดมาตรการแกไขปญหาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยพฒนาเดกเลกในพนทไดจรง การเผยแพรรปแบบ (Model dissemination) หลงจากไดรปแบบพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ไดด าเนนการเผยแพรผลงานวจยในวารสารทางวชาการ โดยน าเสนอในวารสารการพฒนาสขภาพชมชน มหาวทยาลยขอนแกน ปท 6 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2561 หนา 291-315 และเวทการประชมผบรหาร นกวชาการ ดงน วนท 17 พฤษภาคม 2561 น าเสนอในเวทการประชมการด าเนนงานนโยบาย 4 ด เพอขบเคลอนการพฒนาคณภาพชวตระดบอ าเภอ (พชอ.) จงหวดยโสธร ณ หองประชมชน 4 ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร ผเขาประชมประกอบดวยนายอ าเภอ ปลดอ าเภอ สาธารณสขอ าเภอ ต ารวจ องคกรปกครองสวนทองถน และคณะกรรมการพฒนาคณภาพชวตระดบอ าเภอ (พชอ.) รวมจ านวน 200 คน ตามรปภาพท 8 เพอเสนอรปแบบทศกษา เปนหนงทางเลอกในการด าเนนงานการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ซงเปนประเดนสขภาพของทก พชอ. ทเขตสขภาพท 10 ก าหนดเปนนโยบายใหทกอ าเภอในเขตสขภาพท 10 ด าเนนการ และการด าเนนงานตามนโยบาย 4 ด ของผวาราชการจงหวดยโสธรคอคนด สขภาพด การศกษาด และรายไดด ในดานการศกษาดทเปาหมายการด าเนนงานอยทเดกปฐมวย โดยมตวชวด 5 ตว คอ (1) เดกปฐมวยยโสธรสงด สมสวน (2) เดกปฐมวยยโสธรมไอควด (3) เดกปฐมวยยโสธรมนสยรกการอาน (4) เดกปฐมวยยโสธรไดรบการเตรยมความพรอม 100 % และ (5) เดกปฐมวยยโสธรไดรบการพฒนาอยางมคณภาพและตอเนอง หนวยงานหลกรบผดชอบนโยบายการศกษาดคอ ส านกงานศกษาธการจงหวดยโสธร วนท 22 พฤษภาคม 2561 น าเสนอในเวทการประชมคณะกรรมการอนามยแมและเดก (MCH Board) ระดบเขต เขตสขภาพท 10 อบลราชธาน ผเขารวมประชมประกอบดวยคณะกรรมการฯ โดยมสาธารณสขนเทศก เขตสขภาพท 10 เปนประธาน ผอ านวยการศนยวชาการ ผบรหาร ผรบผดชอบงานจงหวดในเขตสขภาพท 10 เขารวมประชม รวมจ านวน 33 คน ณ หองประชมชน 9 อาคารผปวยใน 9 ชน โรงพยาบาล 50 พรรษามหาวชราลงกรณ ส านกงานเขตสขภาพท 10 จงหวดอบลราชธาน เพอเผยแพรผลงานและเสนอเปน Best Practice จงหวดยโสธร ตามรปภาพท 9 วนท 5 มถนายน 2561 น าเสนอในเวทการประชมคณะกรรมการวางแผลและประเมนผล (กวป.) ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร ผเขาประชมประกอบดวย ผบรหารส านกงานสาธารณสขจงหวด ยโสธร ผอ านวยการโรงพยาบาล สาธารณสขอ าเภอ หวหนากลมงาน ในส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร รวมจ านวน 50 คน ตามรปภาพท 10 เพอเสนอผลงานใหผบรหารหนวยบรการพจารณาเปนทางเลอกในการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในพนท เปนการขยายผลการด าเนนงานในจงหวดยโสธร

167

วนท 21 มถนายน 2561 ไดรบเชญจากศนยอนามยท 10 อบลราชธาน ใหเปนตวแทนน าเสนอ Best Practice จงหวดในเขตสขภาพท 10 น าเสนอในเวทการประชมเชงปฏบตการเรอง “การเยยมเสรมพลงโครงการสงเสรมพฒนาการเดกเฉลมพระเกยรต สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เนองในโอกาสฉลองพระชนมาย 5 รอบ 2 เมษายน 2558 (ปงบประมาณ 2561) : จงหวดสรนทร ระหวางวนท 21-22 มถนายน 2561 ณ โรงแรมทองธารนทร จงหวดสรนทร ผเขาประชมประกอบดวยผบรหารจากส านกงานเขตสขภาพท 7 ส านกงานเขตสขภาพท 8 ส านกงานเขตสขภาพท 9 ส านกงานเขตสขภาพท 10 นายแพทยสาธารณสขจงหวด นกวชาการสาธารณสขเชยวชาญ (ดานสงเสรมพฒนา) และผรบผดชอบงานจากจงหวดใน 4 เขตสขภาพดงกลาว ตามรปภาพท 11

รปภาพท 8 น าเสนอรปแบบในเวทการประชมการด าเนนงานนโยบาย 4 ด เพอขบเคลอนการพฒนาคณภาพชวตระดบอ าเภอ (พชอ.)

รปภาพท 9 น าเสนอรปแบบในเวทการประชมคณะกรรมการอนามยแมและเดก (MCH Board) ระดบเขต เขตสขภาพท 10 อบลราชธาน

168

รปภาพท 10 น าเสนอรปแบบในเวทการประชมคณะกรรมการวางแผลและประเมนผล (กวป.) ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร

รปภาพท 11 น าเสนอรปแบบในเวทการประชมเชงปฏบตการเรอง “การเยยมเสรมพลงโครงการสงเสรมพฒนาการเดกเฉลมพระเกยรต สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เนองในโอกาสฉลองพระชนมาย 5 รอบ 2 เมษายน 2558 (ปงบประมาณ 2561) : จงหวดสรนทร ระหวางวนท 21-22 มถนายน 2561 ณ โรงแรมทองธารนทร จงหวดสรนทร”

บรรณานกรม

กองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข. 2560. แผนยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป ดานสาธารณสข (พ.ศ. 2560–2579) ฉบบปรบปรงครงท 1 (พ.ศ. 2561). นนทบร: กระทรวงสาธารณสข. กระทรวงสาธารณสข. 2560. คมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM). 576,000 เลม. กรงเทพมหานคร: ส านกงาน กจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก. กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. 2548. คมอการประเมนเพอรบรองมาตรฐานศนยเดกเลกนาอย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ. กรรณการ มณวรรณ และศรวรรณ ทาวงศมา. 2548. การมสวนรวมของพเลยงเดกกบการพฒนาเดก ปฐมวย. กรงเทพมหานคร: กรมอนามย. จระศกด ตรเดชและคณะ. 2553. โครงการเสรมสรางพฒนาการการเรยนรของเดกปฐมวยอยางมสวนรวม ระหวางโรงเรยนและชมชนบานหวยลาด ตาบลหลกดาน อาเภอนาหนาว จงหวดเพชรบรณ. คณะวจยโครงการพฒนาองคกรชมชนทองถนในเขตเทอกเขาเพชรบรณ (องคกรสาธารณประโยชน ทะเบยนเลขท 1166). กรงเทพมหานคร: ส านกงานสนบสนนการวจย. จรวลย ภกดวฒ. 19 กนยายน 2560. บรณาการคออะไร. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

https://www.gotoknow.org/posts/74693 ญาณศา บญพมพ. 2552. การสงเสรมพฒนาการทางดานกลามเนอเลกของเดกปฐมวยโดยใชกจกรรม ประกอบอาหารประเภทขนมไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. สาขาวชาการศกษาปฐมวย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ทพวรรณ หรรษคณาชย และคณะ. 2556. ตาราพฒนาการและพฤตกรรมเดก เลม 3 การดแลเดกสขภาพด. กรงเทพมหานคร: ชมรมพฒนาการและพฤตกรรมเดกแหงประเทศไทย. นตยา คชภกด. 2540. กมารเวชศาสตรกบการประเมนพฒนาการ. ใน : สกร สวรรณจฑะ และคณะ, บรรณาธการ. กมารเวชศาสตรกาวหนา เลม 2. กรงเทพมหานคร: ส.วชาญการพมพ. นชจร พมพโคตร และพรรณนภา โพธผา. 22 กนยายน 2560. การพฒนารปแบบในการสงเสรมพฒนาการ เดก 0-5 ป โดยเครอขายอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล

หวยหน [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://203.157.162.13/~nonghong/nonghong/pdf/ Pattanayut/R2R_2555/2556_Nutjaree.pdf

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. 2542. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร: นามมบคพบลเคชน. บญชม ศรสะอาด. 22 กนยายน 2560. การพฒนาการวจยโดยใชรปแบบ. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: www.watpon.com/boonchom/08.doc

170

บญสง หาญพานช. 2546. การพฒนารปแบบการบรหารจดการความร ในสถาบนอดมศกษาไทย. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต. ภาควชาอดมศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เยาวรตน รตนนนต. 22 กนยายน 2560. การศกษาปจจยทมผลตอพฒนาการเดกปฐมวยไทย เขตสขภาพ ท 8 [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://203.157.71.148/Information/center/research-59 รตนะ บวสนธ. 2552. การวจยและพฒนานวตกรรมการศกษา. กรงเทพมหานคร: ค าสมย. รงนภา จตรโรจนรกษ. 2548. การพฒนารปแบบการบรหารของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน สาหรบประเทศไทย. วทยานพนธปรญญาบณฑต. สาขาบรหารการศกษา คณะครศาสตรจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. วรางคณา อนโลหต. 2553. โครงการศกษาแนวทางยทธศาสตรการพฒนาคณภาพชวตเดกปฐมวยสการ เตบโตเปนเยาวชนทมคณภาพจงหวดหนองบวลาภ. กรงเทพมหานคร: ส านกงานกองทนสนบสนน งานวจย. วฒนา สวางศร. 5 มกราคม 2561. การศกษาการพฒนารปแบบการประเมนพฒนาการเดกปฐมวยโดย ภาคเครอขายมสวนรวม [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://mkho.moph.go.th/research2018/showdata2.php?id=157 วาโร เพงสวสด. 2553. “การวจยพฒนารปแบบ” วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร. 2 (4): 2-15. ศรกญญา ฤทธแปลก. 22 กนยายน 2560. การพฒนารปแบบการสงเสรมพฒนาการเดกอาย 1 – 3 ป โดย ครอบครวและชมชน มสวนรวม : กรณศกษาชมชนตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

https://www.kmutt.ac.th/jif/public_html/article_detail.php?ArticleID=183144 ศรวรรณ หลาเทยน และพฤฑฒพล พฤฑฒกล. 22 กนยายน 2560. แนวทางพฒนาการบรหารจดการแบบ มสวนรวมของศนยพฒนาเดกเลกบานบงบาน สงกดองคการบรหารสวนตาบลบงสามคค อาเภอ บงสามคค จงหวดกาแพงเพชร [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://gs.nsru.ac.th/files/ สถาบนพฒนาอนามยเดกแหงชาต กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. 2560. โครงการสงเสรมพฒนาการ เฉลมพระเกยรตสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เนองใน โอกาสฉลอง พระชนมาย 5 รอบ 2 เมษายน 2558 สรางรากฐานประเทศไทย สรางเดกปฐมวยให มนคง ประจาปงบประมาณ 2560. นนทบร: สถาบนพฒนาอนามยเดกแหงชาต กรมอนามย กระทรวง สาธารณสข. สมย ศรทองถาวร. 2561. “การพฒนาคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย The Development of Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM” วารสารสมาคมจตแพทย แหงประเทศไทย. 63 (1): 3-12. สถาบนราชานกล กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. 2559. คมอ การเสรมสรางความผกพนทางอารมณ สาหรบเดกแรกเกดถง 5 ป. พมพครงท 3 จ านวน 4,000 เลม. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมชน สหกรณทางการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

171

สจนดา สขก าเนด. 2560. “โครงการวจยการพฒนาระบบเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกโดยการมสวน รวมของชมชน” วารสารสขภาพภาคประชาชน. 12 (4): 16-27. สมาลย ค าอาจ. 2559. “ผลการเฝาระวงและคดกรองพฒนาการเดก 0-5 ป โดยใชคมอเฝาระวงและสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวย (DSPM)” บทคดยองานวชาการในการประชมวชาการกระทรวงสาธารณสข ประจาป 2559. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมชนสหกรณทางการเกษตรแหงประเทศไทยจ ากด. สมจต แซลม. 2556. ผลของการประยกตใชของเลนพนบานตามภมปญญาทองถนในการสงเสรม พฒนาการเดก ในเขตอาเภอเมองยโสธร จงหวดยโสธร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. สาขาวชาการสงเสรมสขภาพและพฤตกรรมศาสตร คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลย มหาสารคาม. สมบรณ ศรสรรหรญ. 2547. การพฒนารปแบบการพฒนาคณลกษณะของคณบด. วทยานพนธปรญญา ดษฎบณฑต. สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน. 2560. พฒนาการเดกปฐมวยรากแกว แหงชวต. เอกสารประกอบการประชมวชาการ “อภวตนการเรยนร สจดเปลยนประเทศไทย” (6-8 พฤษภาคม 2557) ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร. 2560. รายงานการประชมคณะกรรมการวางแผนและประเมนผลประจา เดอนสงหาคม ป 2560. ยโสธร: ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร. ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดยโสธร. 2560. เอกสารระเบยบวาระการประชม คณะอนกรรมการสงเสรมการพฒนาเดกปฐมวย จงหวดยโสธร ครงท 3/2560. เอกสารอดส าเนา . 2560. เอกสารระเบยบวาระการประชมคณะอนกรรมการสงเสรมการพฒนาเดกปฐมวย จงหวดยโสธร ครงท 1/2561. เอกสารอดส าเนา ส านกงานบรหารยทธศาสตรสขภาพดวถชวตไทย ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. 2561. คมอประกอบการ

พจารณาระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการพฒนาคณภาพชวตระดบพนท พ.ศ. 2561. กรงเทพมหานคร: ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก ในพระบรมราชปถมภ.

ส านกตรวจและประเมนผล ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. 2559. แนวทางการดาเนนงาน “โครงการ สงเสรมพฒนาการเฉลมพระเกยรตรเฉลมพระเกยรตสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราช กมารเนองในโอกาสฉลองพระชนมาย 5 รอบ 2 เมษายน 2558” ป 2559. นนทบร: ส านกตรวจ และประเมนผล ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข. ส านกประสานและพฒนาการจดการศกษาทองถน กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย. 2550. แผนการจดประสบการณการเรยนรการศกษาปฐมวย (อาย 3-5 ป) ภาคเรยนท 1 สาหรบ ศนยพฒนาเดกเลกสงกดองคกรปกครองสวนทองถน. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตร แหงประเทศไทย.

172

ส านกโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. 2560. คมอแนวทางพฒนาการตาบลสงเสรมเดก 0-5 ป สงดสมสวน ฟนไมผ พฒนาการสมวย ป 2560. 15,000 เลม. นนทบร: ส านกโภชนาการ กรม อนามย กระทรวงสาธารณสข. ส านกราชบณฑตยสถาน. 19 กนยายน 2560. บรณาการ (19 เมษายน 2550) [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.royin.go.th/?knowledges=% ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. 2559. คมอโรงเรยน พอ แม เพอลกรก“สขภาพด สมองด อารมณด มความสข”. พมพครงท 3. จ านวน 2500 เลม. กรงเทพมหานคร: นวธรรมดา การพมพ (ประเทศไทย) จ ากด. . 2559ก. สมดบนทกสขภาพ แมและเดก. จ านวน 1,000,000 เลม. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศก. สกญญา ฆารสนธ. 2555. รปแบบการเลยงดเดกอายตากวา 5 ป ของป/ยา/ตา/ยาย ทบรโภคสราและ ไมบรโภคสรา ในอาเภอแหงหนง จงหวดขอนแกน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. สาขาการ พยาบาลสขภาพเดก คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. สดาภรณ พยคฆเรอง และพรรณรตน แสงเพม. 2555. “มมมองของผดแลตอการสงเสรมพฒนาการเดกของ ศนยพฒนาเดกเลก” Journal of Nursing Science. 32 (No 2 April - June 2014) : 62-70. อจฉรา สขารมณ. 2539. จตวทยาพฒนาการเดก. กรงเทพมหานคร: สถาบบวจยพฤตกรรมศาสตร. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. อมพร พงษกงสนานนท. 2550. การศกษารปแบบการจดการศกษานอกระบบในสถานศกษาขนพนฐาน เพอสงเสรมการศกษาตลอดชวต. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต. สาขาการศกษาผใหญ บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. Brown, W.B. and Moberg, D. J. 1980. Organization Theory and Management : A Macro Approach. New York : John Wiley and Sons. Craig, Grace J. 1996. Human Development. New Jersey: Prentic-Hill inc. Gesell, Arnold and Amatruda, Catherine S. 1995. Development Diagnosis Normal and Abnormal Child Development. New York: Paul B. Hoeber. Good, Cartor V. 1997. Dictionary of education. 2nd . New York: McGrow-Hill book company. Keeves, Peter J. 1988. “Model and Model Building,” Educational Research Methodology and Measurement : An International Handbook. Oxford : Pergamon Press. Smith, R. H., and Others. 1980. Measurement : Making Organization Perform. New York: Macmillan Steiner,P.W. 1988. Pragmatics, discourse and text: Explorations in systemic semantics. London: Sage Publications

ภาคผนวก 1 แบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

ครศนยพฒนาเดกเลก

อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.)

แบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ครศนยพฒนาเดกเลก

ใชคกบคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM หรอคมอเลมขาว ของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

โครงการ : การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

ชอ-สกลนกเรยน ...................................................... เลขท ...............ชวงชน .................... ศนยพฒนาเดกเลก ...................................... ต าบล ............................... อ าเภอ .............................. จงหวดยโสธร

ชอครประจ าชน .........................................................................

174

ชวงชน ............... เลขท ........ ชอ-สกลนกเรยน ................................................ วน/เดอน/ป เกด .................................. อาย ................. เดอน หรอ ................ ป ................ เดอน

ดาน/อาย

ดานการเคลอนไหว Gross Motor (GM)

ดานการใชกลามเนอมดเลกและสตปญญา Fine Motor (FM)

ดานการเขาใจภาษา Receptive Language

(RL)

ดานการใชภาษา Expressive Language

(EL)

ดานการชวยเหลอตวเองและสงคม

Personal and Social (PS)

25-29 เดอน (2 ป 1 เดอน – 2 ป 5 เดอน) ว/ด/ป ............ ........................

65. กระโดดเทาพนพนทง 2 ขาง ผาน ไมผาน

66. แกปญหางายๆ โดยใชเครองมอดวยตวเอง ผาน ไมผาน

67. ชอวยวะ 7 สวน ผาน ไมผาน

68. พดตอบรบและปฏเสธได ผาน ไมผาน

69. ลางและเชดมอไดเอง ผาน ไมผาน

ผลการประเมน ( ) สมวย ( ) สงสยลาชา บนทกการกระตนพฒนาการเดก ........................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................. .................................................................................................................................................. ....................................................................................... . ....................................................................................................................................................................... ....................................................................

30 เดอน (2 ป 6 เดอน) ว/ด/ป ............ ........................

70. กระโดดขามเชอกบนพนไปขางหนาได ผาน ไมผาน

72. ตอกอนไมสเหลยมลกบาศกเปนหอสงได 8 กอน ผาน ไมผาน

74. สนใจฟงนทานไดนาน 5 นาท ผาน ไมผาน

76. พดตดตอกน 2 ค าขนไปอยางมความหมายโดยใชค ากรยาไดถกตองอยางนอย 4 กรยา ผาน ไมผาน

77. รองเพลงไดบางค าหรอรองเพลงคลอตามท านอง ผาน ไมผาน

หนาท 1/6 175

ดาน/อาย

ดานการเคลอนไหว Gross Motor (GM)

ดานการใชกลามเนอมดเลกและสตปญญา Fine Motor (FM)

ดานการเขาใจภาษา Receptive Language

(RL)

ดานการใชภาษา Expressive Language

(EL)

ดานการชวยเหลอตวเองและสงคม

Personal and Social (PS)

(ตอ)

71. ขวางลกบอลขนาดเลกได โดยยกมอขนเหนอศรษะ ผาน ไมผาน

73. ยนวตถใหผทดสอบได 1 ชน ตามค าบอก (รจ านวนเทากบ 1) ผาน ไมผาน

75. วางวตถไว “ขางบน” และ “ขางใต” ตามค าสงได ผาน ไมผาน

78. เดกรจกรอใหถงรอบของตนเองในการเลนโดยมผใหญคอยบอก ผาน ไมผาน

ผลการประเมน ( ) สมวย ( ) สงสยลาชา บนทกการกระตนพฒนาการเดก ........................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................. .................................................................................................................................................. ....................................................................................... . ....................................................................................................................................................................... ....................................................................

31-36 เดอน (2 ป 7 เดอน - 3 ป) ว/ด/ป ............ ........................

79. ยนขาเดยว 1 วนาท ผาน ไมผาน

80. เลยนแบบลากเสนเปนวงตอเนองกน ผาน ไมผาน

81. น าวตถ 2 ชนดในหองมาใหไดตามค าสง ผาน ไมผาน

82. พดตดตอกน 3-4 ค าไดอยางนอย 4 ความหมาย ผาน ไมผาน

83. ใสกางเกงไดเอง ผาน ไมผาน

ผลการประเมน ( ) สมวย ( ) สงสยลาชา บนทกการกระตนพฒนาการเดก ........................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................. ........................................................................................................................................... .............................................................................................. . ................................................................................................................................................................ ...........................................................................

หนาท 2/6 ชอ-สกลเดก ............................................................

176

ดาน/อาย ดานการเคลอนไหว Gross Motor (GM)

ดานการใชกลามเนอมดเลกและสตปญญา Fine Motor (FM)

ดานการเขาใจภาษา Receptive Language

(RL)

ดานการใชภาษา Expressive Language

(EL)

ดานการชวยเหลอตวเองและสงคม

Personal and Social (PS)

37-41 เดอน (3 ป 1 เดอน - 3 ป 5 เดอน) ว/ด/ป ............ ........................

84. ยนขาเดยว 3 วนาท ผาน ไมผาน

85. เลยนแบบวาดรปวงกลม ผาน ไมผาน

86. ท าตามค าสงตอเนองได 2 กรยากบวตถ 2 ชนด ผาน ไมผาน

87. ถามค าถามได 4 แบบ เชน ใคร อะไร ทไหน ท าไม ผาน ไมผาน

88. ท าตามกฎในการเลนเปนกลมไดโดยมผใหญแนะน า ผาน ไมผาน 89. ชวยท างานขนตอนเดยวไดเอง ผาน ไมผาน

ผลการประเมน ( ) สมวย ( ) สงสยลาชา บนทกการกระตนพฒนาการเดก ........................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................. .................................................................................................................................................. ....................................................................................... . ....................................................................................................................................................................... ....................................................................

42 เดอน (3 ป 6 เดอน) ว/ด/ป ............ ........................

90. ยนขาเดยว 5 วนาท ผาน ไมผาน 91. ใชแขนรบลกบอลได ผาน ไมผาน

92. แยกรปทรงเรขาคณตได 3 แบบ ผาน ไมผาน

95. วางวตถไวขางหนาและขางหลงไดตามค าสง ผาน ไมผาน 96. เลอกจดกลมวตถตามประเภทภาพเสอผาได ผาน ไมผาน

97. พดถงเหตการณทเพงผานไปใหมๆ ได ผาน ไมผาน 98. พด “ขอ” หรอ “ขอบคณ” หรอ “ให” ไดเอง ผาน ไมผาน

99. บอกเพศของตนเองไดถกตอง ผาน ไมผาน 100. ใสเสอผาหนาไดเองโดยไมตองตดกระดม ผาน ไมผาน

หนาท 3/6 ชอ-สกลเดก ............................................................

177

ดาน/อาย

ดานการเคลอนไหว Gross Motor (GM)

ดานการใชกลามเนอมดเลกและสตปญญา Fine Motor (FM)

ดานการเขาใจภาษา Receptive Language

(RL)

ดานการใชภาษา Expressive Language

(EL)

ดานการชวยเหลอตวเองและสงคม

Personal and Social (PS)

(ตอ) 93. ประกอบชนสวนของรปภาพทถกตดออกเปน 3 ชนได ผาน ไมผาน 94. เขยนรปวงกลมตามแบบได ผาน ไมผาน

ผลการประเมน ( ) สมวย ( ) สงสยลาชา บนทกการกระตนพฒนาการเดก ........................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................ . .................................................................................................................................................. .........................................................................................

43-48 เดอน (3 ป 7 เดอน – 4 ป) ว/ด/ป ............ ........................

101. กระโดดขาเดยวไดอยางนอย 2 ครง ผาน ไมผาน

102. ตดกระดาษรปสเหลยมจตรสขนาด 10 ซม. ออกเปน 2 ชน (โดยใชกรรไกรปลายมน) ผาน ไมผาน

104. เลอกวตถทมขนาดใหญกวาและเลกกวา ผาน ไมผาน

105. พดเปนประโยค 3 ค า ตดตอกนโดยมความหมายและเหมาะสมกบโอกาสได ผาน ไมผาน

106. ใสกระดมขนาดใหญอยางนอย 2 ซม. ไดเอง 3 เมด ผาน ไมผาน

หนาท 4/6 ชอ-สกลเดก ............................................................

178

ดาน/อาย

ดานการเคลอนไหว Gross Motor (GM)

ดานการใชกลามเนอมดเลกและสตปญญา Fine Motor (FM)

ดานการเขาใจภาษา Receptive Language

(RL)

ดานการใชภาษา Expressive Language

(EL)

ดานการชวยเหลอตวเองและสงคม

Personal and Social (PS)

(ตอ) 103. เลยนแบบวาดรป +(กากบาท) ผาน ไมผาน

ผลการประเมน ( ) สมวย ( ) สงสยลาชา บนทกการกระตนพฒนาการเดก ........................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................ . .................................................................................................................................................. .........................................................................................

49-54 เดอน (4 ป 1 เดอน – 4 ป 6 เดอน) ว/ด/ป ............ ........................

107. กระโดดสองเทาพรอมกนไปดานขางและถอยหลงได ผาน ไมผาน

108. ประกอบชนสวนของรปภาพทตดออกเปนสวนๆ 8 ชนได ผาน ไมผาน

109. เลอกรปภาพทแสดงเวลากลางวน กลางคน ผาน ไมผาน

110. ตอบค าถามไดถกตองเมอถามวา “รสกรอน ไมสบาย หว” จะท าอยางไร ผาน ไมผาน

111. ท าความสะอาดตนเองหลงจากอจจาระได ผาน ไมผาน

ผลการประเมน ( ) สมวย ( ) สงสยลาชา บนทกการกระตนพฒนาการเดก ........................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................. ............................................................................................................................. ........................................................................ ......................................

หนาท 5/6 ชอ-สกลเดก ............................................................

179

ดาน/อาย ดานการเคลอนไหว Gross Motor (GM)

ดานการใชกลามเนอมดเลกและสตปญญา Fine Motor (FM)

ดานการเขาใจภาษา Receptive Language

(RL)

ดานการใชภาษา Expressive Language

(EL)

ดานการชวยเหลอตวเองและสงคม

Personal and Social (PS)

55-60 เดอน (4 ป 7 เดอน – 5 ป) ว/ด/ป ............ ........................

112. เดนตอสนเทา ผาน ไมผาน

113. จบดนสอไดถกตอง ผาน ไมผาน

114. เลอกสได 8 ส ตามค าสง ผาน ไมผาน

115. ผลดกนพดคยกบเพอนในกลม ผาน ไมผาน

116. เลนเลยนแบบบทบาทของผใหญได ผาน ไมผาน

ผลการประเมน ( ) สมวย ( ) สงสยลาชา บนทกการกระตนพฒนาการเดก ........................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................. .................................................................................................................................................. ....................................................................................... . ....................................................................................................................................................................... ....................................................................

หมายเหต : อายทประเมน หมายถง อายทเตมเดอนจนถงอก 29 วน เชน ชวงอาย 25-29 เดอน หมายถง อายตงแต 25 เดอนจนถง 29 เดอน 29 วน / อาย 30 เดอนหมายถง อายตงแต 30 เดอน จนถง 30 เดอน 29 วน

หนาท 6/6 ชอ-สกลเดก ............................................................

180

บทบาทหนาทครศนยพฒนาเดกเลก ครศนยพฒนาเดกเลก มบทบาทหนาท 1. ตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวยตามคมอ DSPM รวมกบเจาหนาทสาธารณสข มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ประจ าป เพอทราบเดกพฒนาการปกต เดกทสงสยลาชา พรอมบนทกผลการประเมนในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของครศนยพฒนาเดกเลก 2. ใชกจกรรมตามคมอ DSPM กระตนพฒนาการเดกปฐมวยตามชวงวย และกจกรรม กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน รวมกบการเรยน การสอนเพอจดประสบการณการเรยนรใหแกเดกปฐมวย 3. กระตนพฒนาการเดกปฐมวยทพฒนาการสงสยลาชาจากการตรวจประเมน หรอการสงตอมาจากเจาหนาทสาธารณสข รายบคคล ดานทสงสยลาชา 4. ดแลเดกทพฒนาการสงสยลาชาหลงไดรบการกระตนครบ 1 เดอน หรอพบเดกสงสยพฒนาการลาชาหรอผดปกต หรอเดกกลมเปาหมายคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยอาย 30 เดอนและ 42 เดอน ไดตรวจประเมนพฒนาการกบเจาหนาทสาธารณสขในพนท 5. บนทกการด าเนนกจกรรมลงในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของครศนยพฒนาเดกเลก 181

แบบบนทก การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของ อสม.

โครงการ : การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

อสม. ชอ ..............................................……... บาน ….............. ต าบล .................. อ าเภอ .................... จงหวด ...................

เดกในความรบผดชอบ ................ คน คนท 1. ชอ – นามสกล ........................................................................................... คนท 2. ชอ – นามสกล ........................................................................................... คนท 3. ชอ – นามสกล ........................................................................................... คนท 4. ชอ – นามสกล ........................................................................................... คนท 5. ชอ – นามสกล ........................................................................................... คนท 6. ชอ – นามสกล ........................................................................................... คนท 7. ชอ – นามสกล ........................................................................................... คนท 8. ชอ – นามสกล ........................................................................................... คนท 9. ชอ – นามสกล ........................................................................................... คนท 10. ชอ – นามสกล ........................................................................................

รวมแรง รวมใจ สงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เพอคณภาพของคนไทยและประเทศไทย

183

บทบาทหนาทของ อสม. 1. รบผดชอบเดกปฐมวยในศนยเดกเลกในเขตรบผดชอบ 2. ตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวยตามคมอ DSPM รวมกบเจาหนาทสาธารณสข ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ประจ าป เพอทราบเดกทรบผดชอบมพฒนาการปกตหรอสงสยลาชา พรอมบนทกผลการประเมนในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยของ อสม. 3. เยยมตดตามเดกปฐมวยทบานเพอด าเนนกจกรรม 3.1 เดกปฐมวยพฒนาการสงสยลาชา ใหค าแนะน าและ/หรอกระตนพฒนาการ และประเมนพฒนาการดานทสงสยลาชาทกสปดาห หลงกระตนพฒนาการครบ 1 เดอน แนะน าใหไดรบการตรวจพฒนาการซ ากบเจาหนาทสาธารณสข หากพบเดกมพฒนาการปกต ด าเนนการเชนขอ 3.2 และหากยงพบวาผลการตรวจประเมนไมผานแตอายยงอยในชวงวยนนใหกระตนพฒนาการตอ แตหากอายเกนชวงวยนนแตยงตรวจประเมนไมผาน เจาหนาทสาธารณสขจะสงพบแพทยทโรงพยาบาล 3.2 เดกปฐมวยพฒนาการปกต ตรวจประเมนพฒนาการตามคมอ DSPM ทก 1 เดอน รวมกบมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน เพอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ ใหค าแนะน าและ/หรอกระตนสงเสรมพฒนาการตามวยในภาวะปกต ถาประเมนผานใหเพมการสงเสรมพฒนาการเกนวยขนเปนล าดบ ควบคไปดวย แตหากประเมนพบสงสยพฒนาการลาชาหรอผดปกต หรอเปนเดกกลมเปาหมายคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยอาย 30 เดอนและ 42 เดอน สงประเมนพฒนาการกบเจาหนาทสาธารณสข 3.3 ใหค าแนะน าและ/หรอใหการสงเสรมพฒนาการเดก ตามแนวทางกจกรรมตามคมอ DSPM และกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ทก 1 เดอน 4. บนทกการด าเนนกจกรรมทกครง ลงในแบบบนทกการเฝาระวงและสงเสรมพฒนา การเดกปฐมวย ของ อสม. 5. สรปการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในความรบผด ชอบ รวมกบเจาหนาทสาธารณสข ทกเดอน

184

เดกในความดแลล าดบท ……

ชอ – นามสกลเดกทดแล ..........................................................................

185

บนทกการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ของ อสม. เดกในความดแลล าดบท ......... ชอ – นามสกลเดกทดแล ............................................................................. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง เกดวนท ....... เดอน ................... พ.ศ. ................ อาย ...... ป ........ เดอน

ทอย เลขท .............. ถนน ..................................... หมท ............. บาน .................................. .......................... ต าบล .................................... อ าเภอ ........................................ จงหวดยโสธร

การประเมนพฒนาการ ณ ศนยพฒนาเดกเลกครงแรก (การประเมนพฒนาการแตละดาน กรณตองประเมนบางดานหลายขอและมบางขอผาน บางขอไมผานใหขด ใน ( ) ไมผาน แลววงกลมลอมรอบขอไมผาน)

ประเมนวนท .......... เดอน .................... พ.ศ. ..................... ชวงอาย ........................ เดอน ( ............ ป ............. เดอน) 1. พฒนาการดานการเคลอนไหว (GM)

2. พฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา (FM)

3. พฒนาการดานการเขาใจภาษา (RL)

4. พฒนาการดานการใชภาษา (EL)

5. พฒนาการดานการชวยเหลอ ตนเองและสงคม (PS)

ผลการประเมน

ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท .......................

( ) สมวย ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( ) สงสยลาชา

หมายเหต : ผลการประเมนสมวย ตดตามตรวจประเมน และ/หรอแนะน าและ/หรอใหการสงเสรมพฒนาการเดกในความ

รบผดชอบทบาน ตามแนวทางกจกรรมตามคมอ DSPM และกจกรรมกน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน ทก 1 เดอน ผลการประเมนสงสยลาชา ตดตามแนะน าและใหการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในความรบผดชอบ ทพฒนาการสงสยลาชาทบาน และประเมนพฒนาการดานทสงสยลาชาทกสปดาห หลงกระตนพฒนาการครบ 1 เดอน แนะน าใหไดรบการตรวจพฒนาการซ ากบเจาหนาทสาธารณสข

บนทกการด าเนนงานเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

แผนท 1

อยาลม !! หากเดกในความรบผดชอบมอายครบ

30 เดอน หรอ 42 เดอน ตองแนะน าใหเขารบการตรวจ

ประเมนคดกรองและสงเสรมพฒนาการ จากเจาหนาท

สาธารณสขทกราย เน องจากเปนกล ม เปาหมาย

ด าเนนงาน ในจ านวนทงหมด 4 กลมคอ 9 เดอน 18

เดอน 30 เดอน และ 42 เดอน

186

อสม. เยยมตดตามครงท 1 วนท .............. เดอน .................................. พ.ศ. ........................ ขอ 1. ตรวจประเมนพฒนาการเดก ( ) ไมไดตรวจ ( ) ตรวจ เดกอาย ............... เดอน ( ............. ป ............... เดอน) ดงน

1. พฒนาการดานการเคลอนไหว (GM)

2. พฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา (FM)

3. พฒนาการดานการเขาใจภาษา (RL)

4. พฒนาการดานการใชภาษา (EL)

5. พฒนาการดานการชวยเหลอ ตนเองและสงคม (PS)

ผลการประเมน

ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท .......................

( ) สมวย ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( ) สงสยลาชา

ขอ 2. กระตนสงเสรมพฒนาการเดก ( ) ไมไดสงเสรม ( ) สงเสรมตามคมอเลมสขาว (คมอ DSPM) ขอ .............................................. ( ) สงเสรมพฒนาการเดกเรองอนๆ ไดแก .......................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ขอ 3. ประเมนการใชคมอเลมสขาว (คมอ DSPM) ในชวง 1 เดอนทผานมาของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน (สอบถาม และดจากการบนทกในคมอ) ( ) ไมใช ( ) ใชนานๆ ครง ( ) ใชประจ า ขอ 4. ประเมนการอานนทาน/พาเดกอานนทานหรอเลานทานใหเดกฟงทบาน ของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานในชวง 1 เดอนทผานมา ( ) ไมไดอานหรอเลา ( ) อานหรอเลานานๆ ครง ( ) อานหรอเลาเปนประจ า ขอ 5. แนะน าการสงเสรมพฒนาการเดก แกมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ดงน 5.1 การใชคมอเลมสขาว (คมอ DSPM) ( ) ไมไดใหค าแนะน า ( ) แนะน า เรอง .............................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................... 5.2 การสงเสรมลกรกเตบโตและมพฒนาการสมวย ดวยกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ( ) ไมไดใหค าแนะน า ( ) แนะน า เลอกไดมากกวา 1 ขอ ตามทใหค าแนะน า ในเรอง ( ) กน ( ) กอด ( ) เลน ( ) เลา ( ) นอน ( ) เฝาระวงฟน ขอ 6. การใหบรการ/ขอคดเหน อนๆ …………………………………………………………………………………………….. ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................

ลงชอผรบการเยยม .............................................................. (ผปกครองหรอผเลยงดเดกทบาน)

187

อสม. เยยมตดตามครงท 2 วนท .............. เดอน .................................. พ.ศ. ........................ ขอ 1. ตรวจประเมนพฒนาการเดก ( ) ไมไดตรวจ ( ) ตรวจ เดกอาย ............... เดอน ( ............. ป ............... เดอน) ดงน

1. พฒนาการดานการเคลอนไหว (GM)

2. พฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา (FM)

3. พฒนาการดานการเขาใจภาษา (RL)

4. พฒนาการดานการใชภาษา (EL)

5. พฒนาการดานการชวยเหลอ ตนเองและสงคม (PS)

ผลการประเมน

ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท .......................

( ) สมวย ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( ) สงสยลาชา

ขอ 2. กระตนสงเสรมพฒนาการเดก ( ) ไมไดสงเสรม ( ) สงเสรมตามคมอเลมสขาว (คมอ DSPM) ขอ .............................................. ( ) สงเสรมพฒนาการเดกเรองอนๆ ไดแก .......................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ขอ 3. ประเมนการใชคมอเลมสขาว (คมอ DSPM) ในชวง 1 เดอนทผานมาของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน (สอบถาม และดจากการบนทกในคมอ) ( ) ไมใช ( ) ใชนานๆ ครง ( ) ใชประจ า ขอ 4. ประเมนการอานนทาน/พาเดกอานนทานหรอเลานทานใหเดกฟงทบาน ของมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานในชวง 1 เดอนทผานมา ( ) ไมไดอานหรอเลา ( ) อานหรอเลานานๆ ครง ( ) อานหรอเลาเปนประจ า ขอ 5. แนะน าการสงเสรมพฒนาการเดก แกมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ดงน 5.1 การใชคมอเลมสขาว (คมอ DSPM) ( ) ไมไดใหค าแนะน า ( ) แนะน า เรอง .............................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................... 5.2 การสงเสรมลกรกเตบโตและมพฒนาการสมวย ดวยกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ( ) ไมไดใหค าแนะน า ( ) แนะน า เลอกไดมากกวา 1 ขอ ตามทใหค าแนะน า ในเรอง ( ) กน ( ) กอด ( ) เลน ( ) เลา ( ) นอน ( ) เฝาระวงฟน ขอ 6. การใหบรการ/ขอคดเหน อนๆ …………………………………………………………………………………………….. ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................

ลงชอผรบการเยยม .............................................................. (ผปกครองหรอผเลยงดเดกทบาน)

(เดก 1 คน มใบบนทกการเยยมจาก อสม. 12 ครง)

188

เดกในความดแลล าดบท ......

ชอ – นามสกลเดกทดแล ..........................................................................

(1 เลม ประกอบดวยแบบบนทกขอมลเดกเทาจ านวนท อสม. รบผดชอบ)

ภาคผนวก 2 การวเคราะหแบบสอบถามรายขอ

190

การวเคราะหแบบสอบถามรายขอ 1. การวเคราะหความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย รายขอ

** ตอบถก = มความรทถกตองเรองนน ตอบผด/ไมทราบ/ไมแนใจ = ไมมความรเรองนน

ตารางท 32 จ านวน รอยละ ครศนยพฒนาเดกเลก จ าแนกตามความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวย รายขอ ประเมนเฉพาะหลงทดลอง

ขอความร ตอบถก ตอบผด/ไมทราบ/

ไมแนใจ จ านวน จ านวน

1. การขาดสารอาหารไมมผลตอการรนเรง การนอนหลบไดสนท การมสมาธในการเรยนหรอท ากจกรรม ของเดก

9 0

2. เดกอาย 3-5 ป ควรนอนวนละ 6-8 ชวโมง 6 3 3. แปรงฟนใหเดกตงแตซแรกดวยยาสฟนผสมฟลออไรด 4 5 4. เดกวยกอนเรยน (อาย 3-5 ป) หากตนนอนชวงกลางคนควรใหดมนมเพม จะท าใหเดกนอนหลบสนท

7 2

5. รมฝปากเดกซด แตกแหงหรอเปนแผลบรเวณมมปาก เปนอาการหนงทแสดงวาเดกขาดสารอาหาร

9 0

6. การทเดกนอนหลบเพยงพอไมมผลตอการเจรญเตบโตของรางกาย และการเพมสวนสง

3 6

7. เมอเดกรองไหงอแงไมไดดงใจแลวผใหญเขาไปอม จะท าใหเดกยงม พฤตกรรมเอาแตใจมากขน

7 2

8. เดกอาย 2 ป 6 เดอน ยงพดตดตอกน 2 ค าขนไปอยางมความหมายไมได เชน กนขาว หวนม ไปเทยว ตกตาเดน ถอวาพฒนาการไมสมวย ตองรบสงเสรมพฒนาการ

7 2

9. การเลนของเดกเปนกจกรรมทใหความสนกสนานเพลดเพลน ไมใชการเรยนร 9 0 10. การใหเดกดโทรทศน หรอเลนมอถอนานๆ จะสงผลท าใหเดกสมาธสน ไมมสมาธในการเรยน

9 0

11. เดกควรไดเลนกบกลมวยเดยวกนหรอใกลเคยงกน พอ แม หรอผเลยงดเดกไมเหมาะทจะเลนกบเดก

7 2

12. เดกควรไดรบการประเมนพฒนาการทก 1 เดอน โดยพอ แม ผปกครอง 9 0 13. เดกทประเมนวาม “พฒนาการสงสยลาชา” ควรไดรบการกระตนดานสงสยลาชาบอยๆ อยางนอย 3 ครง/วน หรอทกครงเมอตองท ากจกรรมนน เดกจะมพฒนาการสมวยได

5 4

191

ตารางท 32 จ านวน รอยละ ครศนยพฒนาเดกเลก จ าแนกตามความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวย รายขอ ประเมนเฉพาะหลงทดลอง (ตอ)

ขอความร ตอบถก ตอบผด/ไมทราบ/

ไมแนใจ จ านวน จ านวน

14. เฉพาะเจาหนาทสาธารณสขเทานนทสามารถสงเสรมพฒนาการเดกให สมวยไดดทสด

8 1

15. เดกวาดรปวงกลมทบรรจบกนตามแบบได โดยไมมเหลยม ไมเวาเปน พฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา

9 0

16. เดกยนขาเดยวไดเปนพฒนาการดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว 8 1 17. เดกประกอบชนสวนของรปภาพทตดออกเปนสวนๆ 8 ชนไดเปนพฒนาการดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว

8 1

18. เดกท าความสะอาดตนเองโดยการลางกน ลางมอ หลงจากขบถายอจจาระ ไดเปนพฒนาการดานการชวยเหลอตนเองและสงคม

9 0

ตารางท 33 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามความรเกยวกบการ เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทตอบถก รายขอ

ขอความร กอนทดลองตอบถก หลงประชมชแจงตอบ

ถก หลงทดลองตอบถก

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1. การขาดสารอาหารไมมผลตอการรนเรง การนอนหลบไดสนท การมสมาธในการเรยนหรอท ากจกรรม ของเดก

60 50.0 81 67.5 92 76.7

2. เดกอาย 3-5 ป ควรนอนวนละ 6-8 ชวโมง

18 15.0 75 62.5 47 39.2

3. แปรงฟนใหเดกตงแตซแรก ดวยยาสฟนผสมฟลออไรด

84 70.0 93 77.5 76 63.3

4. เดกวยกอนเรยน (อาย 3 - 5 ป) หากตนนอนชวงกลางคนควรใหดมนมเพม จะท าใหเดกนอนหลบสนท

43 35.8 60 50.0 65 54.2

192

ตารางท 33 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามความรเกยวกบการ เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทตอบถก รายขอ (ตอ)

ขอความร กอนทดลองตอบถก หลงประชมชแจงตอบ

ถก หลงทดลองตอบถก

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

5. รมฝปากเดกซด แตกแหง หรอเปนแผลบร เวณมมปาก เปนอาการหนงทแสดงวาเดกขาดสารอาหาร

74 61.1 100 83.3 104 86.7

6. การทเดกนอนหลบเพยงพอ ไมมผลตอการเจรญเตบโตของรางกาย และการเพมสวนสง

75 62.5 83 69.2 74 61.7

7. เมอเดกรองไหงอแงไมได ดงใจแลวผใหญเขาไปอม จะท าใหเดกยงมพฤตกรรมเอาแตใจมากขน

48 40.0 63 52.5 44 36.7

8. เดกอาย 2 ป 6 เดอน ยงพดตดตอกน 2 ค าขนไปอยางมความหมายไมได เชน กนขาว หวนม ไปเทยว ตกตาเดน ถอวาพฒนาการไมสมวย ตองรบสงเสรมพฒนาการ

82 68.3 97 80.8 96 80.0

9. การเลนของเดกเปนกจกรรมทใหความสนกสนานเพลดเพลน ไมใชการเรยนร

77 64.2 82 68.3 93 77.5

10. การใหเดกดโทรทศน หรอ เลนมอถอนานๆ จะสงผลท าใหเดกสมาธสน ไมมสมาธในการเรยน

86 71.7 101 84.2 102 85.0

11. เดกควรไดเลนกบกลมวย เดยวกนหรอใกลเคยงกน พอ แม หรอผเลยงดเดกไมเหมาะทจะเลนกบเดก

83 69.2 78 65.0 97 80.8

193

ตารางท 33 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามความรเกยวกบการ เฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทตอบถก รายขอ (ตอ)

ขอความร กอนทดลองตอบถก หลงประชมชแจงตอบ

ถก หลงทดลองตอบถก

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

12. เดกควรไดรบการประเมน พฒนาการทก 1 เดอน โดยพอ แม ผปกครอง

99 82.5 109 90.8 113 94.2

13. เดกทประเมนวาม“พฒนา การสงสยลาชา” ควรไดรบการกระตนดานสงสยลาชาบอยๆ อยางนอย 3 ครง/วน หรอทกครงเมอตองท ากจกรรมนน เดกจะมพฒนาการสมวยได

76 63.3 106 88.3 95 79.2

14. เฉพาะเจาหนาทสาธารณ สขเทานนทสามารถสงเสรมพฒนาการเดกใหสมวยไดดทสด

85 70.8 93 77.5 100 83.3

15. เดกวาดรปวงกลมทบรรจบกนตามแบบได โดยไมมเหลยม ไ ม เ ว า เ ป นพ ฒนาก า รด า นกลามเนอมดเลกและสตปญญา

103 85.8 111 92.5 112 93.3

16. เดกยนขาเดยวไดเปน พฒนาการดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว

108 90.0 117 97.5 115 95.8

17. เดกประกอบชนสวนของ รปภาพทตดออกเปนสวนๆ 8 ช น ไ ด เ ป น พ ฒน า ก า ร ด า นกล าม เน อม ด ใหญและการเคลอนไหว

24 20.0 61 50.8 44 36.7

18. เดกท าความสะอาดตนเอง โดยการลางกน ลางมอหลงจากขบถายอจจาระไดเปนพฒนา การดานการชวยเหลอตนเองและสงคม

108 90.0 118 98.3 117 97.5

194

ตารางท 34 จ านวน รอยละ อสม. จ าแนกตามความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เดกปฐมวยทตอบถก รายขอ

ขอความร กอนทดลองตอบถก หลงประชมชแจงตอบ

ถก หลงทดลองตอบถก

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1. การขาดสารอาหารไมมผลตอการรนเรง การนอนหลบไดสนท การมสมาธในการเรยนหรอท ากจกรรม ของเดก

14 70.0 16 80.0 16 80.0

2. เดกอาย 3-5 ป ควรนอนวนละ 6-8 ชวโมง

5 25.0 13 65.0 16 80.0

3. แปรงฟนใหเดกตงแตซแรกดวยยาสฟนผสมฟลออไรด

15 75.0 15 75.0 14 70.0

4. เดกวยกอนเรยน (อาย 3 - 5 ป) หากตนนอนชวงกลางคนควรใหดมนมเพม จะท าใหเดกนอนหลบสนท

10 50.0 10 50.0 14 70.0

5. รมฝปากเดกซด แตกแหง หรอเปนแผลบร เวณมมปาก เปนอาการหนงทแสดงวาเดกขาดสารอาหาร

17 85.0 17 85.0 17 85.0

6. การทเดกนอนหลบเพยงพอ ไมมผลตอการเจรญเตบโตของรางกาย และการเพมสวนสง

11 55.0 15 75.0 15 75.0

7. เมอเดกรองไหงอแงไมได ดงใจแลวผใหญเขาไปอม จะท าใหเดกยงมพฤตกรรมเอาแตใจมากขน

10 50.0 9 45.0 15 75.0

8. เดกอาย 2 ป 6 เดอน ยงพดตดตอกน 2 ค าขนไปอยางมความหมายไมได เชน กนขาว หวนม ไปเทยว ตกตาเดน ถอวาพฒนาการไมสมวย ตองรบสงเสรมพฒนาการ

14 70.0 16 80.0 18 90.0

195

ตารางท 34 จ านวน รอยละ อสม. จ าแนกตามความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เดกปฐมวยทตอบถก รายขอ (ตอ)

ขอความร กอนทดลองตอบถก หลงประชมชแจงตอบ

ถก หลงทดลองตอบถก

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

9. การเลนของเดกเปนกจกรรมทใหความสนกสนานเพลดเพลน ไมใชการเรยนร

14 70.0 15 75.0 20 100.0

10. การใหเดกดโทรทศน หรอ เลนมอถอนานๆ จะสงผลท าใหเดกสมาธสน ไมมสมาธในการเรยน

18 90.0 18 90.0 20 100.0

11. เดกควรไดเลนกบกลมวย เดยวกนหรอใกลเคยงกน พอ แม หรอผเลยงดเดกไมเหมาะทจะเลนกบเดก

16 80.0 14 70.0 17 85.0

12. เดกควรไดรบการประเมน พฒนาการทก 1 เดอน โดยพอ แม ผปกครอง

17 85.0 20 100.0 20 100.0

13. เดกทประเมนวาม “พฒนา การสงสยลาชา” ควรไดรบการกระตนดานสงสยลาชาบอยๆ อยางนอย 3 ครง/วน หรอทกครงเมอตองท ากจกรรมนน เดกจะมพฒนาการสมวยได

16 80.0 19 95.0 20 100.0

14. เฉพาะเจาหนาทสาธารณ สขเทานนทสามารถสงเสรมพฒนาการเดกใหสมวยไดดทสด

18 90.0 18 90.0 20 100.0

15. เดกวาดรปวงกลมทบรรจบกนตามแบบได โดยไมมเหลยม ไ ม เ ว า เ ป นพ ฒนาก า รด า นกลามเนอมดเลกและสตปญญา

15 75.0 18 90.0 19 95.0

16. เดกยนขาเดยวไดเปน พฒนาการดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว

18 90.0 20 100.0 20 100.0

196

ตารางท 34 จ านวน รอยละ อสม. จ าแนกตามความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการ เดกปฐมวยทตอบถก รายขอ (ตอ)

ขอความร กอนทดลองตอบถก หลงประชมชแจงตอบ

ถก หลงทดลองตอบถก

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

17. เดกประกอบชนสวนของ รปภาพทตดออกเปนสวนๆ 8 ช น ไ ด เ ป น พ ฒน า ก า ร ด า นกล าม เน อม ด ใหญและการเคลอนไหว

6 30.0 9 45.0 13 65.0

18. เดกท าความสะอาดตนเอง โดยการลางกน ลางมอหลงจากขบถายอจจาระไดเปนพฒนา การดานการชวยเหลอตนเองและสงคม

18 90.0 20 100.0 20 100.0

2. การวเคราะหการสงเสรมพฒนาการเดกรายขอ ตารางท 35 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามการสงเสรมพฒนาการเดก รายขอ กอนการทดลอง

การสงเสรมพฒนาการเดก รายขอ

ไมเคยท า บางครง เปนประจ า จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1. ในทกมออาหารเดกไดรบประทานอาหารทประกอบดวย ขาว เนอสตวหรอไข ผก น ามน และผลไมระหวางมออาหาร

2 1.7 93 77.5 25 20.8

2. ใหเดกไดหยบ หรอตกอาหารกนเอง 0 0.0 61 50.8 59 49.2 3. ชมเชยเมอเดกทานอาหารไดเอง 1 0.8 40 33.3 79 65.8 4. ดวาเมอเดกท าอาหารเลอะเทอะ 15 12.5 91 75.8 14 11.7 5. เดกนงกนอาหารรวมกบสมาชก 5 4.2 49 40.8 66 55.0 6. ปจจบนเดกอยทบานยงปอนอาหาร 7 5.8 65 54.2 48 40.0 7. ในแตละวนเดกไดดมนม 2 1.7 7 5.8 111 92.5 8. โอบกอด แสดงความรกกบเดกทกวน 0 0.0 25 20.8 95 79.2

197

ตารางท 35 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามการสงเสรมพฒนาการเดก รายขอ กอนการทดลอง (ตอ)

การสงเสรมพฒนาการเดก รายขอ

ไมเคยท า บางครง เปนประจ า จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

9. บงคบ เดกกรณไมปฏบตตามค าบอก 13 10.8 88 73.3 19 15.8 10. ด หรอตเดกเมอเดกตอตาน หรอ อาละวาด

12 10.0 95 79.2 13 10.8

11. ดแลสอบถามเรองการบาน หรอ ตรวจสอบกระเปาเดก

3 2.5 27 22.5 90 75.0

12. จดหาของเลนใหเดก (อาจประยกตใชอปกรณทม) ไดมเลนในบาน

5 4.2 65 54.2 50 41.7

13. เลนสนกสนานกบเดก 1 0.8 50 41.7 69 57.5 14. เลนบทบาทสมมตกบเดก 19 15.8 74 61.7 27 22.5 15. เลานทาน หรอพดค าคลองจองใหเดกฟง 14 11.7 80 66.7 26 21.7 16. อานหนงสอนทานทมสงทเดกชอบ เชน รถ สตว

24 20.0 74 61.7 22 18.3

17. ใหเดกไดเปดดภาพในหนงสอนทาน 27 22.5 62 51.7 31 25.8 18. ชวนเดกคยเกยวกบตวละครหรอเนอ เรองทอาน

34 28.3 62 51.7 24 20.0

19. ฟงเดกเลาเรองราวตางๆ อยางตงใจ 9 7.5 41 34.2 70 58.3 20. เดกไดนอนกอน 3 ทม (21.00 น.) 10 8.3 40 33.3 70 58.3 21. เดกดละครหลงขาว 2 ทม (20.00 น.) จบจงเขานอน

15 12.5 42 35.0 63 52.5

22. เดกไดนอนกางมง หรอในหองทมมง ลวดปองกนยงกด

2 1.7 2 1.7 116 96.7

23. ตรวจฟนเดกทกวน 13 10.8 53 44.2 54 45.0 24. ใหเดกแปรงฟนเอง โดยทานดแลและ แปรงซ า

8 6.7 49 40.8 63 52.5

25. เดกแปรงฟนวนละ 2 ครง ตนเชา และ กอนเขานอน

11 9.2 55 45.8 54 45.0

198

ตารางท 36 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามการสงเสรมพฒนาการเดก รายขอ หลงการทดลอง

การสงเสรมพฒนาการเดก รายขอ

ไมเคยท า บางครง เปนประจ า จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอย

ละ

1. ในทกมออาหารเดกไดรบประทานอาหารทประกอบดวย ขาว เนอสตวหรอไข ผก น ามน และผลไมระหวางมออาหาร

1 0.8 70 58.3 49 40.6

2. ใหเดกไดหยบ หรอตกอาหารกนเอง 2 1.7 54 45.0 64 53.3 3. ชมเชยเมอเดกทานอาหารไดเอง 3 2.5 33 27.5 84 70.0 4. ดวาเมอเดกท าอาหารเลอะเทอะ 8 6.7 100 83.3 12 10.0 5. เดกนงกนอาหารรวมกบสมาชก 2 1.7 47 39.2 71 59.2 6. ปจจบนเดกอยทบานยงปอนอาหาร 8 6.7 91 75.8 21 17.5 7. ในแตละวนเดกไดดมนม 0 0.0 9 7.5 111 92.5 8. โอบกอด แสดงความรกกบเดกทกวน 0 0.0 19 15.8 101 84.2 9. บงคบ เดกกรณไมปฏบตตามค าบอก 5 4.2 103 85.8 12 10.0 10. ด หรอตเดกเมอเดกตอตาน หรอ อาละวาด

4 3.3 100 83.3 16 13.3

11. ดแลสอบถามเรองการบาน หรอ ตรวจสอบกระเปาเดก

0 0.0 11 9.2 109 90.8

12. จดหาของเลนใหเดก (อาจประยกตใชอปกรณทม) ไดมเลนในบาน

4 3.3 63 52.5 53 44.2

13. เลนสนกสนานกบเดก 2 1.7 52 43.3 66 55.0 14. เลนบทบาทสมมตกบเดก 9 7.5 77 64.2 34 28.3 15. เลานทาน หรอพดค าคลองจองใหเดกฟง 4 3.3 73 60.8 43 35.8 16. อานหนงสอนทานทมสงทเดกชอบ เชน รถ สตว

4 3.3 85 70.8 31 25.8

17. ใหเดกไดเปดดภาพในหนงสอนทาน 1 0.8 78 65.0 40 33.3 18. ชวนเดกคยเกยวกบตวละครหรอเนอ เรองทอาน

9 7.5 77 64.2 34 28.3

19. ฟงเดกเลาเรองราวตางๆ อยางตงใจ 0 0.0 47 39.2 73 60.8 20. เดกไดนอนกอน 3 ทม (21.00 น.) 2 1.7 35 29.2 83 69.2 21. เดกดละครหลงขาว 2 ทม (20.00 น.) จบจงเขานอน

15 12.5 50 41.7 55 45.8

199

ตารางท 36 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามการสงเสรมพฒนาการเดก รายขอ หลงการทดลอง (ตอ)

การสงเสรมพฒนาการเดก รายขอ

ไมเคยท า บางครง เปนประจ า จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

22. เดกไดนอนกางมง หรอในหองทมมงลวดปองกนยงกด

4 3.3 4 3.3 112 93.3

23. ตรวจฟนเดกทกวน 2 1.7 50 41.7 68 56.7 24. ใหเดกแปรงฟนเอง โดยทานดแลและ แปรงซ า

7 5.8 39 32.5 74 61.7

25. เดกแปรงฟนวนละ 2 ครง ตนเชา และ กอนเขานอน

7 5.8 49 40.8 64 53.3

3. การวเคราะหความพงพอใจตอรปแบบรายขอ ตารางท 37 จ านวนครศนยพฒนาเดกเลก จ าแนกตามความพงพอใจตอการเฝาระวงและสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนรายขอ

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด พงพอใจมาก พงพอใจปานกลาง จ านวน จ านวน จ านวน

1. เดกไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการดขนจากการรวมกนดแลครงน

9 0 0

2. เหนดวยกบการรวมกนสงเสรมพฒนาการเดกของเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ครงน

9 0 0

3. การชแจงของเจาหนาทสาธารณสข ชวงเรมด าเนนงานชวยใหทานเขาใจในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกเพมขน

9 0 0

4. ทานพงพอใจทไดด าเนนงานรวมกนตามโครงการน

9 0 0

5. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เพมขน

9 0 0

200

ตารางท 37 จ านวนครศนยพฒนาเดกเลก จ าแนกตามความพงพอใจตอการเฝาระวงและสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนรายขอ (ตอ)

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด พงพอใจมาก พงพอใจปานกลาง จ านวน จ านวน จ านวน

6. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมขาวเพมขน

9 0 0

ตารางท 38 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามความพงพอใจตอการเฝา ระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด

พงพอใจมาก พงพอใจปานกลาง พงพอใจนอย จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1. เดกไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการดขนจากการรวมกนดแลครงน

95 79.2 24 20.0 1 0.8

2. เหนดวยกบการรวมกนสงเสรมพฒนาการเดกของเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ครงน

112 93.3 7 5.8 1 0.8

3. การชแจงของเจาหนาทสาธารณสข ชวงเรมด าเนนงานชวยใหทานเขาใจในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกเพมขน

99 82.5 21 17.5 0 0.0

4. ทานพงพอใจทไดด าเนนงานรวมกนตามโครงการน

112 93.3 8 6.7 0 0.0

201

ตารางท 38 จ านวน รอยละ มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน จ าแนกตามความพงพอใจตอการเฝา ระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน (ตอ)

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด

พงพอใจมาก พงพอใจปานกลาง พงพอใจนอย จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

5. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เพมขน

104 86.7 14 11.7 2 1.7

6. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมขาวเพมขน

88 73.7 23 19.2 9 7.5

ตารางท 39 จ านวน รอยละ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามความพงพอใจ ตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด

พงพอใจมาก พงพอใจปานกลาง พงพอใจนอย จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1. เดกไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการดขนจากการรวมกนดแลครงน

20 100.0 0 0.0 0 0.0

2. เหนดวยกบการรวมกนสงเสรมพฒนาการเดกของเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ครงน

20 100.0 0 0.0 0 0.0

202

ตารางท 39 จ านวน รอยละ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ าแนกตามความพงพอใจ ตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน (ตอ)

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด

พงพอใจมาก พงพอใจปานกลาง พงพอใจนอย จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

3. การชแจงของเจาหนาทสาธารณสข ชวงเรมด าเนนงานชวยใหทานเขาใจในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกเพมขน

20 100.0 0 0.0 0 0.0

4. ทานพงพอใจทไดด าเนนงานรวมกนตามโครงการน

19 95.0 1 5.0 0 0.0

5. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เพมขน

17 85.0 3 15.0 0 0.0

6. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมขาวเพมขน

19 95.0 1 5.0 0 0.0

203

ตารางท 40 จ านวน เจาหนาทสาธารณสข จ าแนกตามความพงพอใจตอการเฝาระวงและสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขน

ประเดนความพงพอใจ พงพอใจมาก พงพอใจปานกลาง พงพอใจนอย

จ านวน จ านวน จ านวน 1. เดกไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการดขนจากการรวมกนดแลครงน

3 0 0

2. เหนดวยกบการรวมกนสงเสรมพฒนาการเดกของเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ครงน

3 0 0

3. หลงด าเนนโครงการเดกมพฒนาการดขน

2 1 0

4. ทานพงพอใจทไดด าเนนงานรวมกนตามโครงการน

3 0 0

ภาคผนวก 3

เครองมอศกษา ขนตอนท 1

205

ชดท 1. แนวทางการเกบขอมลจากเอกสารและสอบถามผรบผดชอบงาน เกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

ขอมลทตองการ แหลงทมาของขอมล เอกสารอางอง

1. ส ำนกงำนสำธำรณสขจงหวด - กำรด ำเนนงำนเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย

- เอกสำร - สอบถำม

- รำยงำนประจ ำป 2560 ส ำนกงำนสำธำรณสขจงหวดยโสธร

2. ส ำนกงำนสำธำรณสขอ ำเภอ - กำรด ำเนนงำนเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย

- สอบถำม

3. หนวยบรกำร - กำรด ำเนนงำนเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย - ผลงำนกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย

- เอกสำร

- รำยงำนประจ ำป 2560 ส ำนกงำนสำธำรณสขจงหวดยโสธร

4. ศนยพฒนำเดกเลก - ขอมลเดกปฐมวย - ขอมลศนยพฒนำเดกเลก คร และผดแลเดก

- เอกสำร - เอกสำรระเบยบวำระกำรประชมคณะอนกรรมกำรสงเสรมกำรพฒนำเดกปฐมวย จงหวดยโสธร ครงท 3/2560 - เอกสำรระเบยบวำระกำรประชมคณะอนกรรมกำรสงเสรมกำรพฒนำเดกปฐมวยจงหวดยโสธร ครงท 1/2561 - หนงสอแผนกำรจดประสบกำรณกำรเรยนรกำรศกษำปฐมวย (อำย 3-5 ป) ภำคเรยนท 1 ส ำหรบศนยพฒนำเดกเลกสงกดองคกรปกครองสวนทองถน ของส ำนกประสำนและพฒนำกำรจดกำรศกษำทองถน กรมสงเสรมกำรปกครองทองถน กระทรวงมหำดไทย

206

ชดท 2. แนวทางการสนทนากลม (Focus group discussion) กลมเจาหนาทสาธารณสขรบผดชอบงาน และกลมครศนยพฒนาเดกเลก

โครงการวจยเรอง กำรพฒนำกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำ เดกเลก จงหวดยโสธร

**************

กลมเปาหมายสนทนากลม (โดยสนทนำแตละประเดนทละกลม) 1) เจำหนำทสำธำรณสขรบผดชอบงำน (ผรบผดชอบงำนในโรงพยำบำล ผรบผดชอบงำนในโรงพยำบำลสงเสรมสขภำพต ำบล ผรบผดชอบงำนในส ำนกงำนสำธำรณสขอ ำเภอ) 2) ครศนยพฒนำเดกเลก การบนทกขอมล บนทกกำรสนทนำ 2 วธ คอ 1) ใชกำรจดบนทกตำมค ำสนทนำ และ 2) บนทกเสยง ผด าเนนการสนทนา 1. Moderator 1 คอ ..... นำงชฎำภรณ ชนตำ ..................................................................................... 2. Moderator 2 คอ ..... นำงสภำพร แกวใส ........................................................................................ 3. Note taker 1 คอ .....นำงสำวสมจต แซลม ..................................................................................... 4. Note taker 2 คอ ..... นำงจนตนำ พลมศกด ................................................................................... ประเดนหลกทตองการจากการสนทนา คอ เพอประเมนสถำนกำรณกำรด ำเนนงำนเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย ของเจำหนำทสำธำรณสข และครศนยพฒนำเดกเลก ควำมร ควำมเขำใจในกำรด ำเนนงำนเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย กำรรบรสอควำมรตำงๆ เชน หนงสอ คมอตำงๆ วดโอ กำรใชแนวทำงกำรสงเสรมพฒนำกำรเดก (แนวทำง “กน กอด เลน เลำ นอน เฝำดฟน” และกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย 5 ดำน ตำมคมอเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM กำรสนบสนนกำรด ำเนนงำนของผบรหำร ปญหำอปสรรคในกำรด ำเนนงำน ประเดนค าถามและขนตอนการสนทนากลม 1. ผน ำสนทนำกลม ชแจงวตถประสงคในกำรสนทนำกลม 2. ใหผรวมสนทนำกลมแนะน ำตวเองโดยแนะน ำ ชอ – นำมสกล และสรำงบรรยำกำศใหเปนกนเอง 3. อยำกทรำบวำทผำนมำทำนด ำเนนงำนสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยอยำงไรบำง?

207

4. ทำนมควำมคดเหนตอแนวทำงกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย 5 ดำน ตำมคมอเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual: DSPM) หรอคมอ DSPM) อยำงไร และเคยใชในกำรสงเสรมพฒนำกำรเดกอยำงไร

5. ทำนมควำมคดเหนตอแนวทำงกำรสงเสรมพฒนำกำรเดกตำมแนวทำง “กน กอด เลน เลำ นอน เฝำดฟน” อยำงไร และเคยใชในกำรสงเสรมพฒนำกำรเดกอยำงไร 6. หนวยงำนหรอผบรหำรใหกำรสนบสนนกำรด ำเนนงำนสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยทำนหรอไม อยำงไร หรอทำนอยำกใหเปนแบบไหน 7. กำรด ำเนนงำนของทำนมปญหำอปสรรคอะไรหรอไม

208

ชดท 3. แนวทางการสนทนากลม (Focus group discussion) กลม อสม. และกลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน

โครงการวจยเรอง กำรพฒนำกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยแบบบรณำกำร ในศนยพฒนำ เดกเลก จงหวดยโสธร

************** กลมเปาหมายสนทนากลม (โดยสนทนำแตละประเดนทละกลม) 1) อสม. 2) มำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน การบนทกขอมล บนทกกำรสนทนำ 2 วธ คอ 1) ใชกำรจดบนทกตำมค ำสนทนำ และ 2) บนทกเสยง ผด าเนนการสนทนา 1. Moderator 1 คอ ..... นำงชฎำภรณ ชนตำ ..................................................................................... 2. Moderator 2 คอ ..... นำงสภำพร แกวใส ........................................................................................ 3. Note taker 1 คอ .....นำงสำวสมจต แซลม ..................................................................................... 4. Note taker 2 คอ ..... นำงจนตนำ พลมศกด ................................................................................... ประเดนหลกทตองการจากการสนทนา คอ เพอประเมนสถำนกำรณกำรด ำเนนงำนเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยของ อสม. และมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน ควำมร ควำมเขำใจในกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย กำรรบรสอควำมรตำงๆ เชน หนงสอ คมอตำงๆ กำรใชแนวทำงกำรสงเสรมพฒนำกำรเดก แนวทำง “กน กอด เลน เลำ นอน เฝำดฟน” และกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย 5 ดำน ตำมคมอเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM ประเดนค าถามและขนตอนการสนทนากลม 1. ผน ำสนทนำกลม ชแจงวตถประสงคในกำรสนทนำกลม 2. ใหผรวมสนทนำกลมแนะน ำตวเองโดยแนะน ำ ชอ – นำมสกล และสรำงบรรยำกำศใหเปนกนเอง 3. ทำนเขำใจเกยวกบกำรสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย (เดกททำนเลยงดกรณมำรดำหรอบดำหรอผเลยงดเดกทบำน) อยำงไร? ยำกทรำบวำทผำนมำทำนด ำเนนงำนเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยหรอไม อยำงไรบำง? 4. มหนวยงำนตำงๆ ใหควำมร หรอใหกำรสนบสนนกำรด ำเนนงำนสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวยทำนหรอไม อยำงไร หรอทำนอยำกใหเปนแบบไหน

209

5. ทำนเคยไดรบเอกสำร หรอคมอ เกยวกบกำรเลยงดและสงเสรมพฒนำกำรเดกหรอไม? 6. ทำนเคยไดยนแนวทำงกำรสงเสรมพฒนำกำรเดกตำมแนวทำง “กน กอด เลน เลำ นอน เฝำดฟน” หรอไม และเคยใชในกำรสงเสรมพฒนำกำรเดกหรอไม อยำงไร 7. ทำนเคยไดยนแนวทำงกำรเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย 5 ดำน ตำมคมอเฝำระวงและสงเสรมพฒนำกำรเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual: DSPM) หรอคมอ DSPM) หรอไม และกำรเคยไดรบ กำรเคยใชในกำรสงเสรมพฒนำกำรเดกหรอไม อยำงไร

ภาคผนวก 4

เครองมอศกษาผลลพธการพฒนา

ชดท 1. แบบสอบถามครศนยพฒนาเดกเลก ชดท 2.1 แบบสอบถามมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน ชดท 2.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลมตวแทนมารดาหรอ

บดาหรอผเลยงดเดกทบาน ชดท 3.1 แบบสอบถามอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ชดท 3.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กลม อสม. ชดท 4. แบบสอบถามเจาหนาทสาธารณสข ชดท 5. แบบบนทกการประเมนพฒนาการของเดกปฐมวย

211

ชดท 1. แบบสอบถามครศนยพฒนาเดกเลก โครงการ : การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

*************************** ผตอบแบบสอบถามชอ ............................................................ ต าแหนง .................................................... ปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลก ( ) บาน….(1)…. ( ) บาน….(2)…. ( ) บาน….(3)….

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง : กรณาเตมค าหรอเครองหมาย ในชองวาง หรอเลอกค าตอบตรงกบความเปนจรงของ

ทานค าตอบทไดจะไมน าเสนอรายบคคลแตจะน ามาวเคราะหภาพรวม เพอน ามาพฒนา งาน ซงจะไมมผลใดๆ กบทาน

1. อาย ........................ ป 2. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 3. สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) สมรส

( ) หยา/แยก ( ) หมาย 4. ระดบการศกษา

( ) ต ากวามธยมศกษาปท 6 หรอเทยบเทา ( ) มธยมศกษาปท 6 หรอเทยบเทา ( ) อนปรญญาหรอเทยบเทา ( ) ปรญญาตรหรอเทยบเทา ( ) ปรญญาโท ( ) อนๆ (ระบ) .................................. 5. ทานปฏบตงานทศนยเดกเลกในต าแหนง ............................................................................ 6. ระยะเวลาในการปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลก ( ) 1 ป ( ) 2 ป ( ) 3 ป ( ) 4 ป ( ) 5 ป ( ) มากกวา 5 ป 7. กอนด าเนนโครงการครงนทานเคยผานการอบรมหลกสตรการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดยใชคมอ DSPM หรอไม

( ) ไมเคย ( ) เคย

212

สวนท 2 ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ค าอธบาย ขอความตอไปน เปนขอความเกยวกบความรในการสงเสรมพฒนาการเดก ใหท าเครองหมาย ในชองถกหากทานเหนวาขอความนนถก หรอในชองผดหากทานเหนวาขอความนนผด และหากทานไมทราบวาขอความนนถกหรอผดใหท าเครองหมาย ในชองไมทราบ/ไมแนใจ

ค าตอบ

ขอท ความรในการดแลและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ถก ผด ไมทราบ/ไมแนใจ

1. การขาดสารอาหารไมมผลตอการรนเรง การนอนหลบไดสนท การมสมาธในการเรยนหรอท ากจกรรม ของเดก

2. เดกอาย 3-5 ป ควรนอนวนละ 6-8 ชวโมง 3. แปรงฟนใหเดกตงแตซแรกดวยยาสฟนผสมฟลออไรด 4. เดกวยกอนเรยน (อาย 3-5 ป) หากตนนอนชวงกลางคนควรใหดมนมเพม

จะท าใหเดกนอนหลบสนท

5. รมฝปากเดกซด แตกแหงหรอเปนแผลบรเวณมมปาก เปนอาการหนงทแสดงวาเดกขาดสารอาหาร

6. การทเดกนอนหลบเพยงพอไมมผลตอการเจรญเตบโตของรางกาย และการเพมสวนสง

7. เมอเดกรองไหงอแงไมไดดงใจแลวผใหญเขาไปอม จะท าใหเดกยงมพฤตกรรมเอาแตใจมากขน

8. เดกอาย 2 ป 6 เดอน ยงพดตดตอกน 2 ค าขนไปอยางมความหมายไมได เชน กนขาว หวนม ไปเทยว ตกตาเดน ถอวาพฒนาการไมสมวย ตองรบสงเสรมพฒนาการ

9. การเลนของเดกเปนกจกรรมทใหความสนกสนานเพลดเพลน ไมใชการเรยนร

10. การใหเดกดโทรทศน หรอเลนมอถอนานๆ จะสงผลท าใหเดกสมาธสน ไมมสมาธในการเรยน

11. เดกควรไดเลนกบกลมวยเดยวกนหรอใกลเคยงกน พอ แม หรอผเลยงดเดกไมเหมาะทจะเลนกบเดก

12. เดกควรไดรบการประเมนพฒนาการทก 1 เดอน โดยพอ แม ผปกครอง

213

ค าตอบ

ขอท ความรในการดแลและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ถก ผด ไมทราบ/ไมแนใจ

13. เดกทประเมนวาม “พฒนาการสงสยลาชา” ควรไดรบการกระตนดานสงสยลาชาบอยๆ อยางนอย 3 ครง/วน หรอทกครงเมอตองท ากจกรรมนน เดกจะมพฒนาการสมวยได

14. เฉพาะเจาหนาทสาธารณสขเทานนทสามารถสงเสรมพฒนาการเดกใหสมวยไดดทสด

15. เดกวาดรปวงกลมทบรรจบกนตามแบบได โดยไมมเหลยม ไมเวาเปนพฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา

16. เดกยนขาเดยวไดเปนพฒนาการดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว 17. เดกประกอบชนสวนของรปภาพทตดออกเปนสวนๆ 8 ชนไดเปนพฒนาการ

ดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว

18. เดกท าความสะอาดตนเองโดยการลางกน ลางมอ หลงจากขบถายอจจาระไดเปนพฒนาการดานการชวยเหลอตนเองและสงคม

สวนท 3 พฤตกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 1. ชวงกอนด าเนนโครงการทานใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

(Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) คมอ DSPM หรอคมอเลมขาว ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม ( ) 1. ใช ( ) 2. ไมใช (ขามไปตอบขอ 3.) 2. ทานมความคดเหนตอ คมอ DSPM อยางไร ( ) 1. ด เพราะ ........................................................................................................................ ..................................................................................................................................................... ( ) 2. ควรปรบปรง เพราะ ...................................................................................................... โดยปรบในสวน ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ( ) 3. ไมทราบ/ยงไมไดน าไปใช

3. ชวงด าเนนโครงการทานใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) คมอ DSPM หรอคมอเลมขาว ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม ( ) 1. ใช ( ) 2. ไมใช (ขามไปตอบสวนท 4.)

214

4. ทานมความคดเหนตอ คมอ DSPM อยางไร ( ) 1. ด เพราะ ........................................................................................................................ ..................................................................................................................................................... ( ) 2. ควรปรบปรง เพราะ ...................................................................................................... โดยปรบในสวน ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ( ) 3. ไมทราบ/ยงไมไดน าไปใช สวนท 4 ความพงพอใจในการด าเนนกจกรรม ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบความพงพอใจในการด าเนนกจกรรมเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบความพงพอใจของทานเพยงชองเดยว

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด มาก ปานกลาง นอย

1. เดกไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการดขนจากการรวมกนดแลครงน 2. เหนดวยกบการรวมกนสงเสรมพฒนาการเดกของเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ครงน

3. การชแจงของเจาหนาทสาธารณสข ชวงเรมด าเนนงานชวยใหทานเขาใจในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกเพมขน

4. ทานพงพอใจทไดด าเนนงานรวมกนตามโครงการน

5. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เพมขน

6. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมขาวเพมขน

7. หากคะแนนความพงพอใจตอการด าเนนงานทเจาหนาทสาธารณสข ครศนยพฒนาเดกเลก มารดาหรอบดา

หรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. รวมกนเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก โดยภาพรวมครงน มคะแนน

จากนอยทสดไปหามากทสด คอจาก 0 ไมพงพอใจ ถง 10 พงพอใจมากทสด ทานมความพงพอใจระดบ

คะแนนเทาไร

ไมพงพอใจ พงพอใจปานกลาง พงพอใจมากทสด

0 --------------------------------------5--------------------------------------- 10

*** ค าตอบทานพอใจในระดบ ...................... คะแนน

215

สวนท 5 ความคดเหน ขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนย พฒนาเดกเลก ทพฒนาขน 1. ทานเหนดวยกบการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนครงน หรอไม ( ) เหนดวย เพราะ ...................................................................................................... ..................... ............................................................................................................................................... ............................... .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ( ) ไมเหนดวย เพราะ ....................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................... .................................... ............................................................................................................................................................... ............... 2. ทานตองการใหการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนครงน ปรบปรงเรองไหน อยางไร .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............... .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............... 3. ทานมขอเสนอแนะอนๆ ตอการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก ทพฒนาขนครงน อยางไร .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............... .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................

ขอขอบคณทานอยางยง ทกรณาตอบแบบสอบถามครงน

216

ชดท 2.1 แบบสมภาษณมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน (1) *** ส าหรบเดกอาย 25-29 เดอน (2 ป 1 เดอน – 2 ป 5 เดอน) ***

ตามชวงอาย 25 – 60 เดอน รวม 8 ชวงอาย เปลยนเฉพาะขอ 5. สวนท 4 การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM)

(1) ชวงอาย 25 – 29 เดอน (2 ป 1 เดอน – 2 ป 5 เดอน) (2) ชวงอาย 30 เดอน (2 ป 6 เดอน) (3) ชวงอาย 31 – 36 เดอน (2 ป 7 เดอน – 3 ป) (4) ชวงอาย 37 – 41 เดอน (3 ป 1 เดอน – 3 ป 5 เดอน) (5) ชวงอาย 42 เดอน (3 ป 6 เดอน) (6) ชวงอาย 43 – 48 เดอน (3 ป 7 เดอน – 4 ป) (7) ชวงอาย 49 – 54 เดอน (4 ป 1 เดอน – 4 ป 6 เดอน) (8) ชวงอาย 55 – 60 เดอน (4 ป 7 เดอน – 5 ป) โครงการ : การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก จงหวดยโสธร

*************************** เดกทเลยงด ชอ – นามสกล ....................................................เกดวนท ....... เดอน .................พ.ศ. .............. อาย ........ ป ........... เดอน เพศ ( ) ชาย ( ) หญง ผตอบแบบสอบถามชอ ......................................................................................................... .......

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง : กรณาเตมค าหรอเครองหมาย ในชองวาง หรอเลอกค าตอบตรงกบความเปนจรงของ ทานค าตอบทไดจะไมน าเสนอรายบคคลแตจะน ามาวเคราะหภาพรวม เพอน ามาพฒนางาน ซงจะไมม

ผลใดๆ กบทาน

1. อาย ........................ ป 2. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 3. สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) สมรส

( ) หยา/แยก ( ) หมาย 4. สถานะ ( ) มารดา ( ) บดา ( ) ตา ยาย ป ยา ( ) ลง ปา นา อา ( ) อนๆ ......................................................................

217

5. ระดบการศกษา ( ) ต ากวาประถมศกษา ( ) ประถมศกษา

( ) มธยมศกษาปท 3 หรอมธยมศกษาตอนตน ( ) มธยมศกษาปท 6 หรอมธยมศกษาตอนปลาย หรอเทยบเทา ( ) อนปรญญาหรอเทยบเทา ( ) ปรญญาตรหรอเทยบเทา ( ) ปรญญาโท ( ) อนๆ (ระบ) .................................. 6. รายไดตอเดอนของครอบครว

( ) ไมมรายได ( ) นอยกวา 10,000 บาท ( ) 10,001 – 20,000 บาท ( ) 20,001 – 30,000 บาท ( ) มากกวา 30,000 บาท 7. อาชพ

( ) ไมไดท างาน ( ) เกษตรกรรม ( ) รบจาง ( ) คาขาย ( ) พนกงานรฐ/เอกชน ( ) รบราชการ

( ) อนๆ (ระบ) ....................................................................................... 8. ทานเคยเลยงดเดกอายต ากวา 5 ป มากอนหรอไม (ไมรวมเดกทอยในศนยแหงน) ( ) ไมเคย ( ) เคย จ านวน ......... คน (รวมลก หลาน หรอคนอนๆ ทเคยเลยงมาในอดต) 9. ปจจบนทานเลยงดเดกอายต ากวา 5 ป (ไมรวมเดกทอยในศนยแหงน) จ านวน .................. คน 10. อสม. เคยมาเยยมหรอแนะน าเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยททานเลยงดหรอไม? ( ) ไมเคย ( ) เคย ……………… ครง

สวนท 2 ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ค าอธบาย ขอความตอไปน เปนขอความเกยวกบความรในการสงเสรมพฒนาการเดก ใหท าเครองหมาย ในชองถกหากทานเหนวาขอความนนถก หรอในชองผดหากทานเหนวาขอความนนผด และหากทานไมทราบวาขอความนนถกหรอผดใหท าเครองหมาย ในชองไมทราบ/ไมแนใจ

ค าตอบ

ขอท ความรในการดแลและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ถก ผด ไมทราบ/ไมแนใจ

1. การขาดสารอาหารไมมผลตอการรนเรง การนอนหลบไดสนท การมสมาธในการเรยนหรอท ากจกรรม ของเดก

2. เดกอาย 3-5 ป ควรนอนวนละ 6-8 ชวโมง 3. แปรงฟนใหเดกตงแตซแรกดวยยาสฟนผสมฟลออไรด

218

ค าตอบ

ขอท ความรในการดแลและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ถก ผด ไมทราบ/ไมแนใจ

4. เดกวยกอนเรยน (อาย 3-5 ป) หากตนนอนชวงกลางคนควรใหดมนมเพม จะท าใหเดกนอนหลบสนท

5. รมฝปากเดกซด แตกแหงหรอเปนแผลบรเวณมมปาก เปนอาการหนงทแสดงวาเดกขาดสารอาหาร

6. การทเดกนอนหลบเพยงพอไมมผลตอการเจรญเตบโตของรางกาย และการเพมสวนสง

7. เมอเดกรองไหงอแงไมไดดงใจแลวผใหญเขาไปอม จะท าใหเดกยงมพฤตกรรมเอาแตใจมากขน

8. เดกอาย 2 ป 6 เดอน ยงพดตดตอกน 2 ค าขนไปอยางมความหมายไมได เชน กนขาว หวนม ไปเทยว ตกตาเดน ถอวาพฒนาการไมสมวย ตองรบสงเสรมพฒนาการ

9. การเลนของเดกเปนกจกรรมทใหความสนกสนานเพลดเพลน ไมใชการเรยนร

10. การใหเดกดโทรทศน หรอเลนมอถอนานๆ จะสงผลท าใหเดกสมาธสน ไมมสมาธในการเรยน

11. เดกควรไดเลนกบกลมวยเดยวกนหรอใกลเคยงกน พอ แม หรอผเลยงดเดกไมเหมาะทจะเลนกบเดก

12. เดกควรไดรบการประเมนพฒนาการทก 1 เดอน โดยพอ แม ผปกครอง 13. เดกทประเมนวาม “พฒนาการสงสยลาชา” ควรไดรบการกระตนดาน

สงสยลาชาบอยๆ อยางนอย 3 ครง/วน หรอทกครงเมอตองท ากจกรรมนน เดกจะมพฒนาการสมวยได

14. เฉพาะเจาหนาทสาธารณสขเทานนทสามารถสงเสรมพฒนาการเดกใหสมวยไดดทสด

15. เดกวาดรปวงกลมทบรรจบกนตามแบบได โดยไมมเหลยม ไมเวาเปนพฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา

16. เดกยนขาเดยวไดเปนพฒนาการดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว 17. เดกประกอบชนสวนของรปภาพทตดออกเปนสวนๆ 8 ชนไดเปนพฒนาการ

ดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว

219

ค าตอบ

ขอท ความรในการดแลและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ถก ผด ไมทราบ/ไมแนใจ

18. เดกท าความสะอาดตนเองโดยการลางกน ลางมอ หลงจากขบถายอจจาระไดเปนพฒนาการดานการชวยเหลอตนเองและสงคม

สวนท 3 การใชแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดก 3.1) การรบรแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน

1. ทานเคยทราบหรอไดยนแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกโดยการใชแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน”หรอไม ( ) 1. เคย จาก .............................................................. ( ) 2. ไมเคย

3.2) การสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบการปฏบตทเปนจรงของทานเพยงชองเดยว ดงน (ค าตอบ ไมเคย = ไมเคยท าสงนนเลยหรอท านอยมาก, บางครง = ท าสงนนเทาๆ กบไมได

ท าสงนน, เปนประจ า = ท าสงนนทกครงหรอเกอบทกครง)

ทานดแลเดกและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตอไปนอยางไร ไมเคย บางครง เปนประจ า

1. ในทกมออาหารเดกไดรบประทานอาหารทประกอบดวย ขาว เนอสตวหรอไข ผก น ามน และผลไมระหวางมออาหาร

2. ใหเดกไดหยบ หรอตกอาหารกนเอง 3. ชมเชยเมอเดกทานอาหารไดเอง 4. ดวาเมอเดกท าอาหารเลอะเทอะ 5. เดกนงกนอาหารรวมกบสมาชก 6. ปจจบนเดกอยทบานยงปอนอาหาร 7. ในแตละวนเดกไดดมนม 8. โอบกอด แสดงความรกกบเดกทกวน 9. บงคบ เดกกรณไมปฏบตตามค าบอก 10. ด หรอตเดกเมอเดกตอตาน หรออาละวาด

220

ทานดแลเดกและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตอไปนอยางไร ไมเคย บางครง เปนประจ า

11. ดแลสอบถามเรองการบาน หรอตรวจสอบกระเปาเดก 12. จดหาของเลนใหเดก (อาจประยกตใชอปกรณทม) ไดมเลนในบาน 13. เลนสนกสนานกบเดก 14. เลนบทบาทสมมตกบเดก 15. เลานทาน หรอพดค าคลองจองใหเดกฟง 16. อานหนงสอนทานทมสงทเดกชอบ เชน รถ สตว 17. ใหเดกไดเปดดภาพในหนงสอนทาน 18. ชวนเดกคยเกยวกบตวละครหรอเนอเรองทอาน 19. ฟงเดกเลาเรองราวตางๆ อยางตงใจ 20. เดกไดนอนกอน 3 ทม (21.00 น.) 21. เดกดละครหลงขาว 2 ทม (20.00 น.) จบจงเขานอน 22. เดกไดนอนกางมง หรอในหองทมมงลวดปองกนยงกด 23. ตรวจฟนเดกทกวน 24. ใหเดกแปรงฟนเอง โดยทานดแลและแปรงซ า 25. เดกแปรงฟนวนละ 2 ครง ตนเชา และกอนเขานอน สวนท 4. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM)

1. ทานเคยอบรมหรอไดรบการชแจงการใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมสขาว ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม ( ) 1. ไมเคย ( ) 2. เคย 2. ทานเคยไดรบแจกคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมสขาว เพอใชเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม ( ) 1. เคย จาก ............................................................. ( ) 2. ไมเคย

3. ทานใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมสขาว ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม ( ) 1. ใช ( ) 2. ไมใช (ขามไปตอบสวนท 5)

221

4. ทานมความคดเหนตอ คมอ DSPM อยางไร ( ) 1. ด เพราะ ................................................................................................................. ............................................................................................................................... ( ) 2. ควรปรบปรง เพราะ ................................................................................................. . ................................................................................................................................ โดยปรบในสวน ……………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………. ( ) 3. ไมทราบ/ยงไมไดน าไปใช

5. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาว) *** ส าหรบเดกอาย 25-29 เดอน (2 ป 1 เดอน – 2 ป 5 เดอน) ***

(ค าถาม แตละชวงอยหลงสวนท 6) ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบการปฏบตทเปนจรงของทานเพยงชองเดยว ดงน (ค าตอบ ไมเคย = ไมเคยฝกใหเลย, นานๆ ครง = นานๆ ถงฝกใหท ากจกรรมนน, เปนประจ า = ฝกใหท ากจกรรมนนบอยมากหรอทกครงทตองท ากจกรรมนน)

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

1. GM

กระโดดเทาพนพนทง 2 ขาง อาจไมตองยกเทาพนพนพรอมกนทง 2 ขาง (ขอ 65)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกกระโดดเทาพนพนทง 2 ขาง หรอไม?

……

………..

………..

2. FM

แกปญหางายๆ โดยใชเครองมอดวยตวเอง (ขอ 66)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกแกปญหางายๆ โดยใชเครองมอดวยตวเองหรอไม? เชน น าไมเขยของ ใตเตยง ใตโตะออกมา หรอเลนเกมอนๆ ทฝกการแกไขปญหา หรอเอาเกาอมาตอเพอหยบของทอยสง หรอ เมอจะกนขนมรจกตดถงขนม

……

………..

………..

3. RL

ชอวยวะ 7 สวน (ขอ 67)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกชอวยวะรางกายสวนตางๆ ของตนเอง และช

ได 7 สวน หรอไม?

……

………..

………..

222

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

4. EL

พดตอบรบและปฏเสธได (ขอ 68)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกพดตอบรบและปฏเสธ หรอไม? โดยการถาม

ค าถามเพอใหเดกตอบรบหรอปฏเสธ เชน เอานมไหม เลนรถไหม อานหนงสอไหม กนขาวไหม กนขนมไหม

……

………..

………..

5. PS

ลางมอและเชดมอไดเอง (ขอ 69)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกลางมอและเชดมอเอง หรอไม?

……

………..

………..

สวนท 5 ความพงพอใจในการด าเนนกจกรรม ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบความพงพอใจตอการพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการในศนยเดกเลก จงหวดยโสธร โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบความพงพอใจของทานเพยงชองเดยว

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด มาก ปานกลาง นอย

1. เดกไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการดขนจากการรวมกนดแลครงน 2. เหนดวยกบการรวมกนสงเสรมพฒนาการเดกของเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ครงน

3. การชแจงของเจาหนาทสาธารณสข ชวงเรมด าเนนงานชวยใหทานเขาใจในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกเพมขน

4. ทานพงพอใจทไดด าเนนงานรวมกนตามโครงการน

5. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เพมขน

6. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมขาวเพมขน

7. หากคะแนนความพงพอใจตอการด าเนนงานทเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ

อสม. รวมกนเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก โดยภาพรวมครงน มคะแนนจากนอยทสดไปหามากทสด คอจาก 0 ไมพง

พอใจ ถง 10 พงพอใจมากทสด ทานมความพงพอใจระดบคะแนนเทาไร

ไมพงพอใจ พงพอใจปานกลาง พงพอใจมากทสด

0 --------------------------------------5--------------------------------------- 10

*** ค าตอบ ทานพอใจในระดบ ...................... คะแนน

223

สวนท 6 ความคดเหน ขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขน 1. ทานเหนดวยกบการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขนครงน หรอไม ( ) เหนดวย เพราะ ........................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ( ) ไมเหนดวย เพราะ ................................................................................................................. ...... .............................................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................... .................................... .............................................................................................................................................................................. 2. ทานมความคดเหนอนๆ ตอการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขนครงน อยางไร .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............... 3. ทานมขอเสนอแนะตอการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขนครงน อยางไร ........................................................................................................................................................ ...................... .............................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................

224

สวนท 4 ขอ 5. ตามชวงอายเดกปฐมวย (2) ขอ 5. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM หรอคมอเลมขาว)

*** ส าหรบเดกอาย 30 เดอน (2 ป 6 เดอน) *** ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบการปฏบตทเปนจรงของทานเพยงชองเดยว ดงน (ค าตอบ ไมเคย = ไมเคยฝกใหเลย, นานๆ ครง = นานๆ ถงฝกใหท ากจกรรมนน, เปนประจ า = ฝกใหท ากจกรรมนนบอยมากหรอทกครงทตองท ากจกรรมนน)

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

1. GM

กระโดดขามเชอกบนพนไปขางหนาได (ขอ 70 อปกรณ : เชอก หรอรบบน เชอกฟาง หรอชอคกขดเสนบนพน วสดทใชแทนได: รบบน เชอกฟาง ใชไมขดเสนตรงบนพนดน หรอใชถานขดเสนตรงบนพน)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกกระโดดขามเชอกบนพนไปขางหนา หรอกจกรรมคลายๆ กจกรรมนหรอไม เชน กระโดดขามรบบน กระโดดขามเชอกฟาง กระโดดขามใชไมขดเสนตรงบนพนดน หรอใชถานขดเสนตรงบนพน?

และ ขวางลกบอลขนาดเลกไดโดยยกมอขนเหนอศรษะ (ขอ 71 อปกรณ :

ลกบอลวดเสนผาศนยกลางประมาณ 7 เซนตเมตร หรอลกบอลขนาดเลกทมขนาดพอดมอของเดกชนดอนๆ เชน ลกเทนนส)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกขวางลกบอลขนาดเลกไดโดยยกมอขนเหนอศรษะ หรอกจกรรมคลายๆ กจกรรมนหรอไม เชน ขวางลกเทนนส?

…… ……

……….. …………

……….. …………

2. FM

ตอกอนไมสเหลยมลกบาศก เปนหอสงได 8 กอน (ขอ 72 อปกรณ: กอนไมสเหลยม ลกบาศก 8 กอน หรอกลองเลกๆ เชน กลองสบ กลองนม)

ค าถาม ** ทานเคยฝกเดกตอกอนไมสเหลยมลกบาศก เปนหอสงได 8 กอน

หรอกจกรรมคลายๆ กจกรรมนหรอไม เชน ตอกลองสบ ตอกลองนม ?

……

………..

………..

และ ยนวตถใหผทดสอบได 1 ชน ตามค าสง (รจ านวนเทากบ1) (ขอ 73

อปกรณ: ชดกอนไมสเหลยม ลกบาศก 3 กอน หรอกลองเลกๆ เชน กลองสบ กลองนม)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกยนวตถใหทาน ตามค าสง หรอไม? เชน ยนกอน

ไมสเหลยม ยนกลองสบ ยนกลองนม

……

………..

………..

225

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

3. RL

สนใจฟงนทานไดนาน 5 นาท (ขอ 74 อปกรณ: หนงสอนทาน ส าหรบเดกทมรปภาพและค าอธบายประกอบหนาละ ประมาณ 20-30 ค า และอาน จบใน 5 นาท)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกไดฟงนทานอยางตอเนองและใหสนใจไดนาน 5

นาท หรอไม?

และ วางวตถไว “ขางบน” และ “ขางใต” ตามค าสงได (ขอ 75 อปกรณ: กอน

ไมสเหลยม ลกบาศก 1 กอน หรอกลองเลก เชน กลองสบ กลองนม)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกวางวตถไว “ขางบน” และ “ขางใต” ตามค าสง

หรอไม? เชน วางกอนไมสเหลยม วางกลองสบ วางกลองนม

…… ……

……….. …………

……….. …………

4. EL

ตอบค าถามโดยใชวล 2 ค า ขนไปทใชค า กรยาไดถกตอง (ขอ 76) เชน “ตกตา/นอง นง” “ตกตา/นอง วง” “ตานอน” “นองเดน” “นอนหลบ” (อปกรณ: ตกตาผา หรอตกตาคนหรอตกตาสตวทมอยในบาน)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกตอบค าถามโดยใชวล 2 ค า ขนไปทใชค า กรยา

ไดถกตอง หรอไม?

……

………..

………..

5. PS

รองเพลงไดบางค าหรอรองเพลง คลอตามท านอง (ขอ 77)

ค าถาม ** ทานเคยใหเดกรองเพลงไดบางค าหรอรองเพลง คลอตามท านอง

หรอไม?

……

………..

………..

(3) ขอ 5. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาว)

*** ส าหรบเดกอาย 31-36 เดอน (2 ป 7 เดอน - 3 ป) *** ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบการปฏบตทเปนจรงของทานเพยงชองเดยว ดงน (ค าตอบ ไมเคย = ไมเคยฝกใหเลย, นานๆ ครง = นานๆ ถงฝกใหท ากจกรรมนน, เปนประจ า = ฝกใหท ากจกรรมนนบอยมากหรอทกครงทตองท ากจกรรมนน)

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

1. GM

ยนขาเดยว 1 วนาท (ขอ 79)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกยนขาเดยวนาน 1 วนาท หรอไม?

……

………..

………..

226

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

2. FM

เดกสามารถลากเสนเปนวงตอเนองกนได (ขอ 80 อปกรณ: 1. ดนสอ 2. กระดาษ)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกลากเสนเปนวงตอเนองกน หรอไม?

……

………..

…………

3. RL

น าวตถ 2 ชนด ในหองมาให ไดตามค าสง (ขอ 81 อปกรณ: วตถทเดกรจก 6 ชนด เชน แปรงสฟน หว ชอน ถวย ตกตาผา บอล หรอของใชในบานชนดอนๆ ทไมเปนอนตราย)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกน าวตถ 2 ชนด ในหองมาให ไดตามค าสง หรอไม? เชน เอาแปรงสฟน หว ชอน ถวย ตกตาผา บอล หรอของใชในบานชนดอนๆ ทไมเปนอนตราย มาให

……

………..

………..

4. EL

พดตดตอกน 3-4 ค าได อยางนอย 4 ความหมาย (ขอ 82)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกพดตดตอกน 3-4 ค าได อยางนอย 4 ความหมาย หรอไม? เชน “ไปหาแม” “ไปกนขาว” “จบ...(ปด า) ขย า...(ปนา)”

……

………..

………..

5. PS

ใสกางเกงไดเอง (ขอ 83)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกใสกางเกงเอง หรอไม?

……

………..

………..

(4) ขอ 5. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาว)

*** ส าหรบเดกอาย 37-41 เดอน (3 ป 1 เดอน – 3 ป 5 เดอน) *** ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบการปฏบตทเปนจรงของทานเพยงชองเดยว ดงน (ค าตอบ ไมเคย = ไมเคยฝกใหเลย, นานๆ ครง = นานๆ ถงฝกใหท ากจกรรมนน, เปนประจ า = ฝกใหท ากจกรรมนนบอยมากหรอทกครงทตองท ากจกรรมนน)

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

1. GM

ยนขาเดยว 3 วนาท (ขอ 84)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกยนขาเดยวนาน 3 วนาท หรอไม?

……

………..

………..

227

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

2. FM

เลยนแบบวาดรปวงกลม (ขอ 85 อปกรณ: 1. ดนสอ 2. กระดาษ)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกเลยนแบบวาดรปวงกลม หรอไม?

……

………..

………..

3. RL

ท าตามค าสงตอเนองได 2 กรยากบวตถ 2 ชนด (ขอ 86 อปกรณ: ของเลน เชน หว ตกตาผา บอล ชอน หรอของใชในบานชนดอนๆ ทไมเปนอนตราย)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกท าตามค าสงตอเนองได 2 กรยากบวตถ 2

ชนด หรอไม? เชน ขณะอาบน า “เอาเสอใสตะกราแลวหยบผาเชดตวมา” /ขณะแตงตว “ใสกางเกงแลวไปหวผม” /ขณะรบประทานอาหาร “เกบจานแลวเอาผาไปเชดโตะ”

……

………..

………..

4. EL

เดกสามารถใชค าถาม ถามตางกน 4 แบบ (ขอ 87)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกใชค าถาม ถามตางกน 4 แบบ หรอไม? เชน

“นอะไร” “ใครมา” “หนงสออยทไหน” “ท าไมตองไป” ในชวตประจ าวน

……

………..

………..

5. PS

เดกสามารถเลนในกลมตามกฎโดยไมตองแนะน า (ขอ 88) เปนรายบคคล

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกเลนในกลมตามกฎโดยไมตองแนะน าเปนรายบคคล หรอไม? เชน เลนซอนหา มอญซอนผา รรขาวสาร งกนหาง วงแขง เปนตน

……

………..

………..

และ ชวยท างานขนตอนเดยวไดเอง (ขอ 89)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกชวยท างานขนตอนเดยว หรอไม? เชน เกบของเลน ลางจาน กวาดบาน ชวยเกบเสอผา หยบของ ฝกทกครงทมโอกาส

……

………..

………..

(5) ขอ 5. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาว)

*** ส าหรบเดกอาย 42 เดอน (3 ป 6 เดอน) *** ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบการปฏบตทเปนจรงของทานเพยงชองเดยว ดงน (ค าตอบ ไมเคย = ไมเคยฝกใหเลย, นานๆ ครง = นานๆ ถงฝกใหท ากจกรรมนน, เปนประจ า = ฝกใหท ากจกรรมนนบอยมากหรอทกครงทตองท ากจกรรมนน)

228

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

1. GM

ยนขาเดยว 5 วนาท (ขอท 90)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกยนขาเดยวนาน 5 วนาท หรอไม?

และ ใชแขนรบลกบอลได (ขอ 91 อปกรณ: ลกบอลขนาดเสนผาศนยกลาง 15 ซม. หรอใชลกโปง ตกตาผา ผามดเปนกอน)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกใชแขนรบลกบอล หรอไม?

…… ……

……….. …………

……….. …………

2. FM

แยกรปทรงเรขาคณตได 3 แบบ (ขอ 92 อปกรณ: รปทรงเรขาคณตทมสเดยวกนทงหมด ไดแก 1. รปทรงกระบอกสน 3 ชน 2. รปทรงสามเหลยม 3 ชน 3. รปทรงสเหลยม 3 ชน หรอใชสงของในบานชนดอนๆ ทไมเปนอนตราย หรอ - รปทรงวงกลม เชน สม - รปทรงสเหลยม เชน กลอง - รปทรงสามเหลยม เชน ขนมเทยน พบใบตองเปนสามเหลยม)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกแยกรปทรงเรขาคณต หรอไม?

……

………..

………..

และ ประกอบชนสวนของรปภาพทถกตดออกเปน 3 ชนได (ขอ 93 อปกรณ:

รปภาพตดออกเปน 3 ชน 1 รป หรอรปภาพ รปการตน ตดชนสวนเปน 3 ชน)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกประกอบชนสวนของรปภาพทถกตดออกเปน

3 ชน หรอไม?

……

………..

………..

และ เขยนรปวงกลมตามแบบได (ขอ 94 อปกรณ: 1. ดนสอ 2. กระดาษ 3. กระดาษทมรปวงกลมขนาดเสนผาศนยกลาง 1 นว)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกเขยนรปวงกลมตามแบบ หรอไม?

……

………..

………..

3. RL

วางวตถไวขางหนาและขางหลงไดตามค าสง (ขอ 95 อปกรณ: 1. ตกตาผา 1 ตว 2. กอนไมสเหลยมลกบาศก 1 กอน)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกวางวตถไวขางหนาและขางหลงไดตามค าสง หรอไม?

……

………..

………..

และ เลอกจดกลมวตถตามประเภทเสอผาได (ขอ 96 อปกรณ: ชดจดประเภทสงของ 1. บตรภาพสตว 3 ชนด 2. บตรภาพอาหาร 3 ชนด 3. บตรภาพเสอผา 3 ชนด หรอใชรปเสอผา/อาหาร/สตว โดยวาดหรอตดมาจากหนงสอ นตยาสารแผนพบ หรอสอนจากของจรง)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกจดกลมวตถตามประเภทเสอผา หรอไม?

……

………..

………..

229

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

4. EL

พดถงเหตการณทเพงผานไปใหมๆ ได (ขอ 97)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกพดถงเหตการณทเพงผานไปใหมๆ หรอไม?

อาจถามเดกวา “เมอกหน ไปท าอะไรมาคะ”

และ พด “ขอ” หรอ “ขอบคณ” หรอ “ให” ไดเอง (ขอ 98)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกพด “ขอ” หรอ “ขอบคณ” หรอ “ให”

หรอไม?

…… ……

……….. …………

……….. …………

5. PS

บอกเพศของตนเองไดถกตอง (ขอ 99)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกบอกเพศของตนเอง หรอกจกรรมคลายๆ

กจกรรมนหรอไม?

……

………..

………..

และ ใสเสอผาหนาไดเองโดยไมตองตดกระดม (ขอ 100)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกใสเสอผาหนาโดยไมตองตดกระดม หรอ

คลายๆ กจกรรมนหรอไม?

……

………..

………..

(6) ขอ 5. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาว)

*** ส าหรบเดกอาย 43-48 เดอน (3 ป 7 เดอน – 4 ป) *** ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบการปฏบตทเปนจรงของทานเพยงชองเดยว ดงน (ค าตอบ ไมเคย = ไมเคยฝกใหเลย, นานๆ ครง = นานๆ ถงฝกใหท ากจกรรมนน, เปนประจ า = ฝกใหท ากจกรรมนนบอยมากหรอทกครงทตองท ากจกรรมนน)

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

1. GM

กระโดดขาเดยวไดอยางนอย 2 ครง (ขอ 101)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกกระโดดขาเดยว หรอไม?

……

………..

………..

230

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

2. FM

ตดกระดาษรปสเหลยมจตรสขนาด 10 ซม. ออกเปน 2 ชน โดยใชกรรไกรปลายมน (ขอ 102 อปกรณ: 1. กรรไกรปลายมนส าหรบเดก 2. กระดาษสเหลยมจตรส ขนาด 10 ซม.)

ค าถาม ** ทานเคยใหเดกตดกระดาษรปสเหลยมจตรสขนาด 10 ซม. ออกเปน 2 ชน หรอไม?

……

………..

………..

และ เลยนแบบวาดรป + (กากบาท) (ขอ 103 อปกรณ: 1. ดนสอ 2. กระดาษ)

ค าถาม ** ทานเคยใหเดกเลยนแบบวาดรป + (กากบาท) หรอไม?

……

………..

………..

3. RL

เลอกวตถทมขนาดใหญกวาและเลกกวา (ขอ 104 อปกรณ: ชดวตถ 3 ขนาด สเดยวกน จ านวน 3 ชด วงกลม สเหลยม และสามเหลยม หรอใชของใชในบานชนดอนๆ ทไมเปนอนตรายโดยเปนชนดเดยวกนแตมขนาดตางกน เชน ถวย จาน ชอน)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกเลอกวตถทมขนาดใหญกวาและเลกกวา หรอไม? เชน ขณะรบประทานอาหารสอนเดกใหรจกถวยใบใหญ ถวยใบกลาง ถวยใบเลกชทถวยใบกลาง พรอมกบชทถวยใบใหญแลวบอกเดกวา “ถวยนใหญกวาอนกลาง” และชไปทถวยใบเลก แลวบอกวา “ถวยนเลกกวาอนกลาง”

……

………..

………..

4. EL

พดเปนประโยค 3 ค า ตดตอกน โดยมความหมายและเหมาะสมกบโอกาสได (ขอ 105)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกพดเปนประโยค 3 ค า ตดตอกน หรอไม? เชน “ขอบคณครบนา” “สวสดครบลง”“ขอโทษครบพอ”

……

………..

………..

5. PS

ใสกระดมขนาดใหญอยางนอย 2 ซม. ไดเอง 3 เมด (ขอ 106 อปกรณ: ตกตาผาทมกระดมขนาดใหญ อยางนอย 2 ซม. หรอใชเสอทมกระดมเมดใหญ)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกใสกระดมขนาดใหญอยางนอย 2 ซม. หรอไม?

……

………..

………..

231

(7) ขอ 5. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาว) *** ส าหรบเดกอาย 49-54 เดอน (4 ป 1 เดอน – 4 ป 6 เดอน) ***

ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบการปฏบตทเปนจรงของทานเพยงชองเดยว ดงน (ค าตอบ ไมเคย = ไมเคยฝกใหเลย, นานๆ ครง = นานๆ ถงฝกใหท ากจกรรมนน, เปนประจ า = ฝกใหท ากจกรรมนนบอยมากหรอทกครงทตองท ากจกรรมนน)

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

1. GM

กระโดดสองเทาพรอมกนไปดานขางและถอยหลงได (ขอ 107)

ค าถาม ** ทานเคยใหเดกกระโดดสองเทาพรอมกนไปดานขางและถอยหลง หรอไม?

……

………..

………..

2. FM

ประกอบชนสวนของรปภาพทตดออกเปนสวนๆ 8 ชนได (ขอ 108 อปกรณ: รปภาพทมสวนตอกน 8 ชน 1 รป หรอรปภาพ รปการตนอนๆ ตดออกเปน 8 ชน)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกประกอบชนสวนของรปภาพทตดออกเปนสวนๆ 8 ชน หรอไม?

……

………..

………..

3. RL

เลอกรปภาพทแสดงเวลากลางวน กลางคน (ขอ 109 อปกรณ รปภาพ 1. เวลากลางวน 3 รป 2. เวลากลางคน 3 รป หรอสภาพแวดลอมหรอสถานการณจรง รปภาพกลางวน กลางคนทวไป)

ค าถาม ** ทานเคยใหเดกเลอกรปภาพทแสดงเวลากลางวน กลางคน หรอไม?

……

………..

………..

4. EL

ตอบค าถามไดถกตองเมอถามวา “ถารสกรอน ไมสบาย หว” จะท าอยางไร (ขอ 110)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกตอบค าถามไดถกตองเมอถามวา “ถารสกรอน ไมสบาย หว” จะท าอยางไร หรอไม?

……

………..

………..

5. PS

ท าความสะอาดตนเองหลงจากอจจาระได (ขอ 111)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกท าความสะอาดตนเองหลงจากอจจาระ หรอไม?

……

………..

………..

232

(8) ขอ 5. การเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน (ตามคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาว) *** ส าหรบเดกอาย 55-60 เดอน (4 ป 7 เดอน – 5 ป) ***

ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบการปฏบตทเปนจรงของทานเพยงชองเดยว ดงน (ค าตอบ ไมเคย = ไมเคยฝกใหเลย, นานๆ ครง = นานๆ ถงฝกใหท ากจกรรมนน, เปนประจ า = ฝกใหท ากจกรรมนนบอยมากหรอทกครงทตองท ากจกรรมนน)

ขอท ทานเคยใหเดกไดท ากจกรรมสงเสรมพฒนาการดงตอไปนหรอไม การปฎบต

ไมเคย

นาน ๆ ครง

เปนประจ า

1. GM

เดนตอสนเทา (ขอ 112)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกเดนตอสนเทา หรอไม?

……

………..

………..

2. FM

จบดนสอไดถกตอง (ขอ 113 อปกรณ: 1. ดนสอ 2. กระดาษ)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกจบดนสอไดถกตอง หรอไม?

……

………..

………..

3. RL

เลอกสได 8 ส ตามค าสง (ขอ 114 อปกรณ: กอนไม 10 ส 10 กอน หรอสเทยน/สไม หรอ สงของในบานทมสสนตางๆ เชน ดอกไม เสอผา)

ค าถาม ** ทานเคยฝกใหเดกเลอกสได 8 ส ตามค าสง หรอไม?

……

………..

………..

4. EL

ผลดกนพดคยกบเพอนในกลม (ขอ 115)

ค าถาม ** ทานเคยใหเดกเลนกบเพอนและผลดกนพดคยกบเพอนในกลม หรอไม?

……

………..

………..

5. PS

เลนเลยนแบบบทบาทของผใหญได (ขอ 116)

ค าถาม ** ทานเคยใหเดกเลนเลยนแบบบทบาทของผใหญ หรอไม? เชน เลนเปนคร เลนเปนหมอ เลนเปนหวหนา เลนเปนพอคา เปนหวหนาทมในการเกบของเลน จดโตะเกาอ

……

………..

………..

233

ชดท 2.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus group discussion) ตวแทนกลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน

โครงการ : การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

************** กลมเปาหมายสนทนากลม ตวแทนกลมมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน (2 กลมๆ ละ 10 คน) การบนทกขอมล บนทกการสนทนา 2 วธ คอ 1) ใชการจดบนทกตามค าสนทนา และ 2) บนทกเสยง ผด าเนนการสนทนา 1. Moderator 1 คอ ..... นางชฎาภรณ ชนตา ..................................................................................... 2. Moderator 2 คอ .... นางสาวสมจต แซลม หรอนางจนตนา พลมศกด (สลบกนกบการเปน Note taker 1) 3. Note taker 1 คอ .....นางสาวสมจต แซลม หรอนางจนตนา พลมศกด (สลบกนกบการเปน Moderator 2) 4. Note taker 2 คอ .... นางนภาวรรณ มหาชนะวงษ ........................................................................ วตถประสงคการสนทนากลม เพอ 1. ประเมนการด าเนนงานตามบทบาทของกลมสนทนาตามโครงการ การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก จงหวดยโสธรทพฒนาขน 2. ประเมนการการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” 3. ประเมนการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ตามคมอเฝาระวงและสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาว 4. ประเมนความคดเหน และขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขน ประเดนค าถามและขนตอนการสนทนากลม 1. ใหผรวมสนทนากลมแนะน าตวเอง โดยแนะน า ชอ – นามสกล สรางบรรยากาศใหเปนกนเอง และตดปายชอ ทกคน รวมทง ผน าการสนทนากลม (Moderator) และผท าหนาทบนทกขอมล (Note taker)

234

2. ผน าสนทนากลม ชแจงวตถประสงคในการสนทนากลม และสรปแนวทางการพฒนาการด าเนนงานใหผรวมสนทนากลมไดมความเขาใจตรงกน โดยทบทวนใหทราบวาการด าเนนโครงการครงน ไดก าหนดใหมการบรณาการความรวมมอในเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดย - เจาหนาทสาธารณสขท าหนาทใหความร ใหค าแนะน าการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย การตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวยแกครศนยเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และประเมนยนยนกรณเดกสงสยพฒนาการลาชาจากการตรวจและสงสยลาชาของครศนยเดกเลก หรอมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน หรออสม. และประเมนพฒนาการเดกปฐมวยทมพฒนาการสงสยลาชาหลงไดรบการกระตน 1 เดอน - ครศนยพฒนาเดกเลกท าหนาทชวยสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามชวงวยและกระตนเฉพาะรายสงสยพฒนาการลาชาทศนยพฒนาเดกเลกเปนายบคล - มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานท าหนาทเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทบาน - อสม. ท าหนาทตดตาม ใหค าแนะน า ชวยเหลอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทบาน 3. ทานไดด าเนนกจกรรมตามบทบาทหนาททก าหนดหรอไม ? กจกรรมทด าเนนงานสามารถชวยเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกไดหรอไม ? 4. ทานใชแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ในการท ากจกรรมตามบทบาทของทานหรอไม อยางไร? 5. ทานใชแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ตามคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาวหรอไม อยางไร? ทานมความคดเหนตอคมอเลมสขาว อยางไร? 6. ทานคดวาการด าเนนงานตามแนวทางทก าหนดขน โดยใหมความรวมมอในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนการชวยสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยเดกเลกหรอไม อยางไร? 7. ทานมความคดเหนตอโครงการนอยางไร? เหนวาโครงการควรปรบปรงหรอไมอยางไร? หรอม

ขอเสนอแนะอะไรบางตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ท

พฒนาขน? และสอบถามถงความคดเหนถงบคคลทมสวนส าคญในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก

235

ชดท 3.1 แบบสอบถามอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) โครงการ : การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนา เดกเลก จงหวดยโสธร

*************************** อสม. ชอ – นามสกล ......................................................... อสม. บาน .......................... หม ....................... ต าบล .................................. อ าเภอ............................... จงหวดยโสธร

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง : กรณาเตมค าหรอเครองหมาย ในชองวาง หรอเลอกค าตอบตรงกบความเปนจรงของ ทานค าตอบทไดจะไมน าเสนอรายบคคลแตจะน ามาวเคราะหภาพรวม เพอน ามาพฒนางาน ซงจะไมม

ผลใดๆ กบทาน

1. อาย ........................ ป 2. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 3. สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) สมรส

( ) หยา/แยก ( ) หมาย 4. ระดบการศกษา

( ) ต ากวาประถมศกษา ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษาปท 3 หรอมธยมศกษาตอนตน ( ) มธยมศกษาปท 6 หรอมธยมศกษาตอนปลาย หรอเทยบเทา ( ) อนปรญญาหรอเทยบเทา ( ) ปรญญาตรหรอเทยบเทา ( ) ปรญญาโท ( ) อนๆ (ระบ) .................................. 5. เปน อสม. มานาน ................................... ป

236

สวนท 2 ความรเกยวกบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ค าอธบาย ขอความตอไปน เปนขอความเกยวกบความรในการสงเสรมพฒนาการเดก ใหท าเครองหมาย ในชองถกหากทานเหนวาขอความนนถก หรอในชองผดหากทานเหนวาขอความนนผด และหากทานไมทราบวาขอความนนถกหรอผดใหท าเครองหมาย ในชองไมทราบ/ไมแนใจ

ค าตอบ

ขอท ความรในการดแลและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ถก ผด ไมทราบ/ไมแนใจ

1. การขาดสารอาหารไมมผลตอการรนเรง การนอนหลบไดสนท การมสมาธในการเรยนหรอท ากจกรรม ของเดก

2. เดกอาย 3-5 ป ควรนอนวนละ 6-8 ชวโมง 3. แปรงฟนใหเดกตงแตซแรกดวยยาสฟนผสมฟลออไรด 4. เดกวยกอนเรยน (อาย 3-5 ป) หากตนนอนชวงกลางคนควรใหดมนมเพม

จะท าใหเดกนอนหลบสนท

5. รมฝปากเดกซด แตกแหงหรอเปนแผลบรเวณมมปาก เปนอาการหนงทแสดงวาเดกขาดสารอาหาร

6. การทเดกนอนหลบเพยงพอไมมผลตอการเจรญเตบโตของรางกาย และการเพมสวนสง

7. เมอเดกรองไหงอแงไมไดดงใจแลวผใหญเขาไปอม จะท าใหเดกยงมพฤตกรรมเอาแตใจมากขน

8. เดกอาย 2 ป 6 เดอน ยงพดตดตอกน 2 ค าขนไปอยางมความหมายไมได เชน กนขาว หวนม ไปเทยว ตกตาเดน ถอวาพฒนาการไมสมวย ตองรบสงเสรมพฒนาการ

9. การเลนของเดกเปนกจกรรมทใหความสนกสนานเพลดเพลน ไมใชการเรยนร

10. การใหเดกดโทรทศน หรอเลนมอถอนานๆ จะสงผลท าใหเดกสมาธสน ไมมสมาธในการเรยน

11. เดกควรไดเลนกบกลมวยเดยวกนหรอใกลเคยงกน พอ แม หรอผเลยงดเดกไมเหมาะทจะเลนกบเดก

12. เดกควรไดรบการประเมนพฒนาการทก 1 เดอน โดยพอ แม ผปกครอง

237

ค าตอบ

ขอท ความรในการดแลและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย ถก ผด ไมทราบ/ไมแนใจ

13. เดกทประเมนวาม “พฒนาการสงสยลาชา” ควรไดรบการกระตนดานสงสยลาชาบอยๆ อยางนอย 3 ครง/วน หรอทกครงเมอตองท ากจกรรมนน เดกจะมพฒนาการสมวยได

14. เฉพาะเจาหนาทสาธารณสขเทานนทสามารถสงเสรมพฒนาการเดกใหสมวยไดดทสด

15. เดกวาดรปวงกลมทบรรจบกนตามแบบได โดยไมมเหลยม ไมเวาเปนพฒนาการดานกลามเนอมดเลกและสตปญญา

16. เดกยนขาเดยวไดเปนพฒนาการดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว 17. เดกประกอบชนสวนของรปภาพทตดออกเปนสวนๆ 8 ชนไดเปนพฒนาการ

ดานกลามเนอมดใหญและการเคลอนไหว

18. เดกท าความสะอาดตนเองโดยการลางกน ลางมอ หลงจากขบถายอจจาระไดเปนพฒนาการดานการชวยเหลอตนเองและสงคม

สวนท 3 การใชแนวทางการเฝาระวงและเสรมพฒนาการเดกปฐมวย

1. ทานเคยอบรมหรอไดรบการชแจงการใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมสขาว ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม ( ) 1. ไมเคย ( ) 2. เคย 2. ทานเคยไดรบแจกคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual: DSPM) คมอ DSPM หรอคมอเลมขาว เพอใชเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม ( ) 1. เคย จาก ............................................................. ( ) 2. ไมเคย 3. ทานใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) คมอ DSPM หรอคมอเลมขาว ในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม ( ) 1. ใช ( ) 2. ไมใช

238

4. ทานมความคดเหนตอ คมอ DSPM หรอคมอเลมขาว อยางไร ( ) 1. ด เพราะ ......................................... ........................................................................ ............................................................................................................................... ( ) 2. ควรปรบปรง เพราะ .................................................................................................. ................................................................................................................................ โดยปรบในสวน ……………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………. ( ) 3. ไมทราบ/ยงไมไดน าไปใช 5. ทานเคยทราบหรอไดยนแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกโดยใชแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน”หรอไม ( ) 1. เคย ( ) 2. ไมเคย 6. ทานเคยไดรบค าแนะน าแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เปนแนวทางในการสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม ( ) 1. เคย จาก ............................................................. ( ) 2. ไมเคย 7. ทานใชแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เปนแนวทางในการแนะน าสงเสรมพฒนาการเดกหรอไม ( ) 1. ใช ( ) 2. ไมใช

สวนท 4 ความพงพอใจในการด าเนนกจกรรม ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบความพงพอใจในการด าเนนกจกรรมพฒนาการสงเสรมพฒนาการเดก โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบความพงพอใจของทานเพยงชองเดยว

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด มาก ปานกลาง นอย

1. เดกไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการดขนจากการรวมกนดแลครงน 2. เหนดวยกบการรวมกนสงเสรมพฒนาการเดกของเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ครงน

3. การชแจงของเจาหนาทสาธารณสข ชวงเรมด าเนนงานชวยใหทานเขาใจในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกเพมขน

4. ทานพงพอใจทไดด าเนนงานรวมกนตามโครงการน

5. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทางกจกรรม “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” เพมขน

239

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด มาก ปานกลาง นอย

6. การด าเนนงานครงนท าใหทานเขาใจการใชคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) เลมขาวเพมขน

7. หากคะแนนความพงพอใจตอการด าเนนงานทเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ

อสม. รวมกนเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก โดยภาพรวมครงน มคะแนนจากนอยทสดไปหามากทสด คอจาก 0 ไมพง

พอใจ ถง 10 พงพอใจมากทสด ทานมความพงพอใจระดบคะแนนเทาไร

ไมพงพอใจ พงพอใจปานกลาง พงพอใจมากทสด

0 --------------------------------------5--------------------------------------- 10

*** ค าตอบทานพอใจในระดบ ...................... คะแนน

สวนท 5 ความคดเหน ขอเสนอแนะตอการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขน 1. ทานเหนดวยกบการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขนครงน หรอไม ( ) เหนดวย เพราะ ........................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. ( ) ไมเหนดวย เพราะ ................................................................................................... .................... ............................................................................................................................................................... ............... 2. ทานตองการใหการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขนครงน ปรบปรงเรองไหน อยางไร .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............... .............................................................................................................................................................................. 3. ทานมขอเสนอแนะอนๆ ตอการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขนครงน อยางไร .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............... ..............................................................................................................................................................................

ขอขอบคณทานอยางยง ทไดตอบแบบสอบถามครงน

240

ชดท 3.2 แนวทางการสนทนากลม (Focus group discussion) กลม อสม. ทรวมโครงการ โครงการ : การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยพฒนาเดกเลก จงหวดยโสธร

************** กลมเปาหมายสนทนากลม กลม อสม. ทรวมโครงการ (แบงเปน 2 กลม กลมท 1 อสม. จ านวน 11 คน กลมท 2 อสม. 9 คน) การบนทกขอมล บนทกการสนทนา 2 วธ คอ 1) ใชการจดบนทกตามค าสนทนา และ 2) บนทกเสยง ผด าเนนการสนทนา 1. Moderator 1 คอ ..... นางชฎาภรณ ชนตา ..................................................................................... 2. Moderator 2 คอ .... นางสาวสมจต แซลม หรอนางจนตนา พลมศกด (สลบกนกบการเปน Note taker 1) 3. Note taker 1 คอ .....นางสาวสมจต แซลม หรอนางจนตนา พลมศกด (สลบกนกบการเปน Moderator 2) 4. Note taker 2 คอ .... นางนภาวรรณ มหาชนะวงษ .................................................................... .... วตถประสงคการสนทนากลม เพอ 1. ประเมนการด าเนนงานตามบทบาทของกลมสนทนาตามโครงการ การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก จงหวดยโสธรทพฒนาขน 2. ประเมนการการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” 3. ประเมนการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ตามคมอเฝาระวงและสงเสรม พฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาว 4. ประเมนความคดเหน และขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขน ประเดนค าถามและขนตอนการสนทนากลม 1. ใหผรวมสนทนากลมแนะน าตวเอง โดยแนะน า ชอ – นามสกล สรางบรรยากาศใหเปนกนเอง และตดปายชอ ทกคน รวมทง ผน าการสนทนากลม (Moderator) และผท าหนาทบนทกขอมล (Note taker) 2. ผน าสนทนากลม ชแจงวตถประสงคในการสนทนากลม และสรปแนวทางการพฒนาการด าเนนงานใหผรวมสนทนากลมไดมความเขาใจตรงกน โดยทบทวนใหทราบวาการด าเนนโครงการครงน ไดก าหนดใหมการบรณาการความรวมมอในเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย โดย

241

- เจาหนาทสาธารณสขท าหนาทใหความร ใหค าแนะน าการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย การตรวจประเมนพฒนาการเดกปฐมวยแกครศนยเดกเลก มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน อสม. และประเมนยนยนกรณเดกสงสยพฒนาการลาชาจากการตรวจและสงสยลาชาของครศนยเดกเลก หรอมารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน หรออสม. และประเมนพฒนาการเดกปฐมวยทมพฒนาการสงสยลาชาหลงไดรบการกระตน 1 เดอน - ครศนยพฒนาเดกเลกท าหนาทชวยสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยตามชวงวยและกระตนเฉพาะรายสงสยพฒนาการลาชาทศนยพฒนาเดกเลกเปนายบคล - มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบานท าหนาทเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทบาน - อสม. ท าหนาทตดตาม ใหค าแนะน า ชวยเหลอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยทบาน 3. ทานไดด าเนนกจกรรมตามบทบาทหนาททก าหนดหรอไม ? กจกรรมทด าเนนงานสามารถชวยเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกไดหรอไม ? 4. ทานใชแนวทางการสงเสรมพฒนาการเดกตามแนวทาง “กน กอด เลน เลา นอน เฝาดฟน” ในการท ากจกรรมตามบทบาทของทานหรอไม อยางไร? 5. ทานใชแนวทางการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 5 ดาน ตามคมอเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual; DSPM) หรอคมอ DSPM หรอคมอเลมสขาวหรอไม อยางไร? ทานมความคดเหนตอคมอเลมสขาว อยางไร? 6. ทานคดวาการด าเนนงานตามแนวทางทก าหนดขน โดยใหมความรวมมอในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย เปนการชวยสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยในศนยเดกเลกหรอไม อยางไร? 7. ทานมความคดเหนตอโครงการนอยางไร? เหนวาโครงการควรปรบปรงหรอไมอยางไร? หรอ ม

ขอเสนอแนะอะไรบางตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ท

พฒนาขน? และสอบถามถงความคดเหนถงบคคลทมสวนส าคญในการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก

242

ชดท 4. แบบสอบถามเจาหนาทสาธารณสข โครงการ : การพฒนาการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก

จงหวดยโสธร

***************************

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง : กรณาเตมค าหรอเครองหมาย ในชองวาง หรอเลอกค าตอบตรงกบความเปนจรงของ

ทานค าตอบทไดจะไมน าเสนอรายบคคลแตจะน ามาวเคราะหภาพรวม เพอน ามาพฒนา งาน ซงจะไมมผลใดๆ กบทาน

1. อาย ........................ ป 2. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 3. สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) สมรส

( ) หยา/แยก ( ) หมาย 4. ระดบการศกษา

( ) อนปรญญาหรอเทยบเทา ( ) ปรญญาตรหรอเทยบเทา ( ) ปรญญาโท ( ) อนๆ (ระบ) .................................. 5. ระยะเวลาในการปฏบตงานนาน ........................ ป 6. ระยะเวลารบผดชอบงานสงเสรมพฒนาการเดกนาน ........................ ป 7. ต าแหนง ( ) พยาบาลวชาชพ ( ) นกวชาการสาธารณสข ( ) เจาพนกงานสาธารณสข ( ) อนๆ (ระบ) ............................................... สวนท 2 ความพงพอใจในการด าเนนกจกรรม ค าอธบาย ขอค าถามตอไปน เปนขอค าถามเกยวกบความพงพอใจในการด าเนนกจกรรมพฒนาการสงเสรมพฒนาการเดก โปรดตอบค าถามโดยท าเครองหมาย ในชองหลงขอความแตละขอ ทตรงกบความพงพอใจของทานเพยงชองเดยว

ทานมความพงพอใจตอขอความนระดบใด มาก ปานกลาง นอย

1. เดกไดรบการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการดขนจากการรวมกนดแลครงน 2. เหนดวยกบการรวมกนสงเสรมพฒนาการเดกของเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ อสม. ครงน

3. หลงด าเนนโครงการเดกมพฒนาการดขน 4. ทานพงพอใจทไดด าเนนงานรวมกนตามโครงการน

243

5. หากคะแนนความพงพอใจตอการด าเนนงานทเจาหนาทสาธารณสข ครพเลยง มารดาหรอบดาหรอผเลยงดเดกทบาน และ

อสม. รวมกนเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดก โดยภาพรวมครงน มคะแนนจากนอยทสดไปหามากทสด คอจาก 0 ไมพง

พอใจ ถง 10 พงพอใจมากทสด ทานมความพงพอใจระดบคะแนนเทาไร

ไมพงพอใจ พงพอใจปานกลาง พงพอใจมากทสด

0 --------------------------------------5--------------------------------------- 10

*** ค าตอบทานพอใจในระดบ ...................... คะแนน

สวนท 3 ความคดเหน ขอเสนอแนะตอการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขน 1. ทานเหนดวยกบการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขนครงน หรอไม ( ) เหนดวย เพราะ ........................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............... ( ) ไมเหนดวย เพราะ .......................................................................................... ............................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............... .............................................................................................................................................................................. 2. ทานตองการใหการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขนครงน ปรบปรงเรองไหน อยางไร ............................................................................................................................................................... ............... .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............... 3. ทานมขอเสนอแนะอนๆ ตอการด าเนนงานการเฝาระวงและสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแบบบรณาการ ในศนยเดกเลก ทพฒนาขนครงน อยางไร .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ............... .............................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................

ขอขอบคณทานอยางยง ทกรณาตอบแบบสอบถามครงน

ชดท 5. แบบบนทกการประเมนพฒนาการของเดกปฐมวย ศนยพฒนาเดกเลก..................................... ต าบล............................... อ าเภอ........................... จงหวดยโสธร

ล า ดบ

ชอ-สกล วน เดอน ป

เกด อาย

ผลการตรวจพฒนาการ

การเคลอนไหว กลามเนอมด

เลก ฯ การเขาใจ

ภาษา การใชภาษา

การชวยเหลอตนเอง

ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน

ประเมนเกนวย 1 ระดบชวงอาย กรณผานตามอาย

บนทกขอสงเกต / ขอมลการตรวจประเมน ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท .......................

( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน

ประเมนเกนวย 2 ระดบชวงอาย กรณผานตามอาย และผานเกน 1 ระดบชวงอาย

ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท .......................

( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน

ประเมนเกนวย 3 ระดบชวงอาย กรณผานตามอาย และผานเกน 1 ,2 ระดบชวงอาย

ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท .......................

( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน

244

ล า ดบ

ชอ-สกล วน เดอน ป

เกด อาย

ผลการตรวจพฒนาการ

การเคลอนไหว กลามเนอมด

เลก ฯ การเขาใจ

ภาษา การใชภาษา

การชวยเหลอตนเอง

ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน

ประเมนเกนวย 1 ระดบชวงอาย กรณผานตามอาย

บนทกขอสงเกต / ขอมลการตรวจประเมน ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท .......................

( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน

ประเมนเกนวย 2 ระดบชวงอาย กรณผานตามอาย และผานเกน 1 ระดบชวงอาย

ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท .......................

( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน

ประเมนเกนวย 3 ระดบชวงอาย กรณผานตามอาย และผานเกน 1 ,2 ระดบชวงอาย

ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท ....................... ขอท .......................

( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน ( )ผาน ( )ไมผาน

245

246

ประวตผท ำกำรวจย

ผวจยหลก

ชอ นางชฎาภรณ ชนตา ต ำแหนง (ปจจบน) รกษาการนกวชาการสาธารณสขเชยวชาญ (ดานบรการทางวชาการ) ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร

ประวตสวนตว เกดวนท 27 ตลาคม 2504 อาย 56 ป 11 เดอน อายราชการ 34 ป 5 เดอน ประวตกำรศกษำ 1. ประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรและผดงครรภชนสง (เทยบเทาปรญญาตร) วทยาลยพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน ป พ.ศ. 2527 2. สาธารณสขศาสตรบณฑต (บรหารสาธารณสข) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ป พ.ศ. 2535 3. วทยาศาสตรมหาบณฑต (สาธารณสขศาสตร) มหาวทยาลยมหดล ป พ.ศ. 2534 ผลงำนกำรวจย 1. การศกษาโรคไขและไขไมทราบสาเหต (ผลงานป พ.ศ. 2535) 2. รายงานการสอบสวนโรคโปลโอ จงหวดยโสธร (ผลงานป พ.ศ. 2536) 3. การด าเนนงานกวาดลางโปลโอ จงหวดยโสธร ปงบประมาณ 2535-2536 น าเสนอในการสมมนาระบาดวทยาแหงชาต ครงท 12 วนท 4 สงหาคม 2537 ณ หอง บ โรงแรมรามาการเดนส กรงเทพมหานคร (ผลงานป พ.ศ. 2537) 4. การพฒนาระบบงานเฝาระวงโรคอจจาระรวง จงหวดยโสธร (ผลงานป พ.ศ. 2538) 5. การศกษาความร ความเชอ และการไดรบขอมลขาวสารเกยวกบโรคเอดสของสตรวยเจรญพนธ ในเขตชนบท และเขตเทศบาล จงหวดยโสธร (ผลงานป พ.ศ. 2539) 6. ผลการพฒนาการด าเนนงานควบคมโรคอจจาระรวง จงหวดยโสธร (ผลงานป พ.ศ. 2539) 7. การศกษาตนทนสถานบรการสาธารณสขระดบสถานอนามย จงหวดยโสธร ปงบประมาณ 2539 (ผลงานป พ.ศ. 2540) 8. การประเมนโครงการพฒนานกวจยระดบอ าเภอเพอพฒนางานดานสาธารณสข จงหวดยโสธร (ผลงานป พ.ศ. 2540) 9. รายงานการวจยเรอง รปแบบการผสมผสานการด าเนนงานควบคมโรคระหวางโรคตดตอและไมตดตอ จงหวดยโสธร : Model for Integration of Communicable and Non-Communicable Disease, Yasothon Province (ผลงานป พ.ศ. 2540) เปนโครงการทไดรบสนบสนนงบประมาณโดยองคการ

247

อนามยโลก สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) ส านกงานโครงการวจยเพอการผสมผสานงานปองกนและควบคมโรคตดตอและโรคไมตดตอในระดบจงหวด 10. การศกษาประสทธผลการจดองคกรรวมสรางกระบวนการด าเนนงานปองกนอบตเหตจากการจราจรในชมชน จงหวดยโสธร (ผลงานป พ.ศ. 2542) 11. รายงานการประเมนผลการปฎรประบบบรการสาธารณสข จงหวดยโสธร (ผลงานป พ.ศ. 2543) เปนโครงการทไดรบทนสนนสนนจากสหภาพยโรป (European Union: EU) 12. ความพงพอใจของผรบบรการตอคณภาพบรการเชงสงคมดานบรการสาธารณสขระดบสถานอนามย จงหวดยโสธร (ผลงานป พ.ศ. 2544) 13. ความพงพอใจของผรบบรการบตรทองในสถานบรการสาธารณสข โครงการประกนสขภาพถวนหนา จงหวดยโสธร ป 2544 (ระยะน ารอง) (ผลงานป พ.ศ. 2545) 14. การสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา : ประเดนศกษาเสยงสะทอนจากผรบบรการตอสถานบรการ จงหวดยโสธร (ผลงานป พ.ศ. 2546) เผยแพรผลงานในวารสารยโสธรเวชสาร ปท 5 ฉบบท 3 เดอนกนยายน–ธนวาคม 2546 15. ผลการศกษาการจดบรการสถานอนามย 24 ชวโมง จงหวดยโสธร (ภายหลงด าเนนโครงการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา) (ผลงานป 2547) 16. ประสทธภาพการจดการดานการเงนการคลง และทรพยากรสขภาพในโรงพยาบาลทขาดสภาพคลอง เขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขท 14 (ผลงานป 2549) 17. การพฒนารปแบบการบรหารจดการการเงนการคลงของโรงพยาบาล จงหวดยโสธร ปงบประมาณ 2559 (ผลงานป 2560) เผยแพรผลงานในวารสารวชาการสาธารณสข ปท 26 ฉบบท 2 มนาคม – เมษายน 2560 18. การจดระบบชดเชยคาบรการทางการแพทยกรณผปวยนอกสทธหลกประกนสขภาพถวนหนาขามเขตบรการภายในจงหวด ระหวางหนวยบรการประจ า จงหวดยโสธร ปงบประมาณ 2557-2559 (ผลงานป 2560) 19. การพฒนาระบบฐานขอมลประกนสขภาพถวนหนา เพอสนบสนนการด าเนนงานของเจาหนาทสาธารณสข จงหวดยโสธร (ผลงานป 2561)

248

ผวจยรวม

1. นางสภาพร แกวใส ต าแหนง นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการพเศษ กลมงานสงเสรมสขภาพ ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร

ประวตสวนตว เกดวนท 17 มนาคม 2504 อาย 57 ป 5 เดอน อายราชการ 34 ป 3 เดอน

ประวตกำรศกษำ 1. วทยาศาสตรบณฑต (การพยาบาลและผดงครรภ) มหาวทยาลยขอนแกน 2. สาธารณสขศาสตรบณฑต (อาชวอนามยและความปลอดภย) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 3. พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลชมชน) มหาวทยาลยขอนแกน)

ผลงำนกำรวจย 1. ความเชอดานสขภาพ ปจจยระดบการกระท าและปจจยทางวฒนธรรม กบการตรวจมะเรงปากมดลกของผหญงทอาศยในชนบท ต าบลนาโส อ าเภอกดชม จงหวดยโสธร (ผลงานป 2539) 2. การศกษาการประเมนผลการพฒนาระบบบรการสขภาพปฐมภม จงหวดยโสธร (ผลงานป 2556) 2. นางสาวสมจต แซลม ต าแหนง นกวชาการสาธารณสขช านาญการ กลมงานสงเสรมสขภาพ ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร ประวตสวนตว เกดวนท 10 พฤษภาคม 2508 อาย 53 ป 3 เดอน

อายราชการ 30 ป 4 เดอน

ประวตกำรศกษำ

1. ประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรและผดงครรภชนสง (เทยบเทาปรญญาตร) วทยาลย

พยาบาลบรมราชชนนสรรพสทธประสงค จงหวดอบลราชธาน ป พ.ศ 2531

2. สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาการสงเสรมสขภาพและพฤตกรรมศาสตร

มหาวทยาลยมหาสารคาม

ผลงำนกำรวจย 1. ผลของการประยกตใชของเลนพนบานตามภมปญญาทองถนในการสงเสรม พฒนาการเดก ในเขตอ าเภอเมองยโสธร จงหวดยโสธร.

249

3. นางเพยงนคร ค าภา ต าแหนง พยาบาลวชาชพช านาญการ กลมงานสงเสรมสขภาพ ส านกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร

ประวตสวนตว เกดวนท 29 กรกฎาคม 2515 อาย 46 ป 1 เดอน อายราชการ 23 ป 4 เดอน

ประวตกำรศกษำ ประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรและผดงครรภชนสง (เทยบเทาปรญญาตร) วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสรรพสทธประสงค อบลราชธาน ป พ.ศ. 2538 ผลงำนกำรวจย -