หลกสตรการเสรมสรางสมรรถนะนกสงเสรมการเกษตร คณะกรรมการหลกสตรและคณะท างานผลตวชา

แนวทางการศกษา

2

กรมสงเสรมการเกษตรและมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช คณะกรรมการผลตวชา การสงเสรมเคหกจเกษตร

1. รศ.ดร.สนนช ครตเมอง แสนเสรม มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ทปรกษา 2. นางสาวสมาล สนทรนฤรงส กรมสงเสรมการเกษตร ประธานกรรมการ ๓. นางจนตนา วสารทพงศ กรมสงเสรมการเกษตร กรรมการ ๔. นางสาวสพศ เหลาจตรพศ กรมสงเสรมการเกษตร กรรมการ ๕. นางวนทนย แกวพลศร กรมสงเสรมการเกษตร กรรมการ ๖. นางเพญนภา ออนศร กรมสงเสรมการเกษตร กรรมการ ๗. นางอบลวรรณ อารยพงศ กรมสงเสรมการเกษตร กรรมการ และเลขานการ ๘. นางสาววรรณวศา ขอเยยมกลาง กรมสงเสรมการเกษตร กรรมการและ ผชวยเลขานการ

3

ค าน า

เอกสารฉบบนจดท าขนเพอเปนเนอหาวชาการส าหรบใชในการจดท าบทเรยนออนไลน ( e-Learning) เพอการเรยนรดวยตนเองของนกสงเสรมการเกษตร วชาการสงเสรมเคหกจเกษตร “หลกสตรการเสรมสรางสมรรถนะนกสงเสรมการเกษตร” โดยมวตถประสงคเพอใหนกสงเสรมการเกษตรมความร ความเขาใจ และสามารถน าความรทไดรบการถายทอด/เรยนรไปปฏบตงานดานการสงเสรมเคหกจเกษตรไดอยางมประสทธภาพ จงหวงเปนอยางยงวา รายละเอยดตาง ๆ ในเอกสารเลมน ประกอบดวย ความรเกยวกบงานสงเสรมเคหกจเกษตร นกวชาการสงเสรมการเกษตรกบงานเคหกจเกษตร กระบวนการท างานสงเสรมเคหกจเกษตร และกรณศกษาเรองการสงเสรมการผลตเพอบรโภค เรองการปรบปรงสภาพแวดลอมการท างาน และเรองการสงเสรมเพมรายได คงจะเกดประโยชนกบผเรยนเปนอยางยง

คณะกรรมการผลตวชา การสงเสรมเคหกจเกษตร

กนยายน 2555

4

สารบญ

รายการ หนา

ค าน า 3 รายละเอยดชดวชาการสงเสรมเคหกจเกษตร 6 - ค าอธบายวชา

- วตถประสงค

- รายชอบทการเรยนร

ค าชแจงการเรยนรชดวชาการสงเสรมเคหกจเกษตร 8

- การด าเนนการเรยนร

- การท ากจกรรม e-learning

- การประเมนผลการเรยนร - ค าแนะน าการเขาใช e-learning

- เอกสาร/สอคดสรรและแนะน า

รายการผลตสอ 9 บทท 1 ความรเกยวกบงานสงเสรมเคหกจเกษตร 11 ตอนท 1.1 ความส าคญของงานสงเสรมการเกษตร เรองท 1.1.1 ความหมาย ความส าคญของงานเคหกจเกษตร เรองท 1.1.2 แนวคดงานสงเสรมเคหกจเกษตร ตอนท 1.2 การด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร เรองท 1.2.1 การด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตรของกรมสงเสรมการเกษตร บทท 2 นกวชาการสงเสรมการเกษตรกบงานเคหกจเกษตร 15 ตอนท 2.1 งานสงเสรมเคหกจเกษตร เรองท 2.1.1 การผลตอาหารเพอบรโภค เรองท 2.1.2 การสงเสรมเพอบรโภค เรองท 2.1.3 การสงเสรมการจดการบานเรอนและสงแวดลอม เรองท 2.1.4 การปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน เรองท 2.1.5 การสงเสรมเพมรายได ตอนท 2.2 บทบาทของนกวชาการสงเสรมการเกษตรในการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร บทท 3 กระบวนการท างานสงเสรมเคหกจเกษตร 21 ตอนท 3.1 เทคนคการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร เรองท 3.1.1 วเคราะหสถานการณการวางแผน เรองท 3.1.2 การประสานงานและบรณาการ เรองท 3.1.3 การศกษาและพฒนางาน เรองท 3.1.4 การตดตามนเทศ

5

สารบญ (ตอ)

รายการ หนา

ตอนท 3.2 ปจจยทมผลตอความส าเรจของการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร เรอง 3.2.1 ความรและเทคโนโลย เรอง 3.2.2 การประสานงานและบรณาการ เรอง 3.2.3 การตดตามและนเทศงาน เรอง 3.2.4 การเปนผน าและใหความชวยเหลอ บทท 4 กรณศกษา เรอง การสงเสรมการผลตเพอบรโภค 27 บทท 5 กรณศกษา เรอง การปรบปรงสภาพแวดลอมการท างาน 32 บทท 6 กรณศกษา เรอง การสงเสรมเพมรายได 36 สรปและประเมนผลหลงเรยนและการสอบ 40 เอกสารอางอง 41

6

รายละเอยดชดวชา ค าอธบายวชา

ความหมาย ความส าคญ แนวคด เกยวกบการสงเสรมงานเคหกจเกษตร บทบาทของนกวชาการสงเสรมการเกษตรในการสงเสรมงานเคหกจเกษตร กระบวนการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร เทคนควธการท างานสงเสรมเคหกจเกษตร ปจจยทมผลตอความส าเรจการท างานสงเสรมเคหกจเกษตร กรณศกษาในการด าเนนงานการสงเสรมเคหกจเกษตร วตถประสงค ผเรยนสามารถ

1. อธบายความรเกยวกบงานสงเสรมเคหกจเกษตรได 2. อธบายเกยวกบงานสงเสรมเคหกจเกษตรได

3. อธบายบทบาทของนกวชาการสงเสรมการเกษตรในการสงเสรมงานเคหกจเกษตรได 4. อธบายกระบวนการท างานสงเสรมเคหกจเกษตรได 5. อธบายปจจยทมผลตอความส าเรจของการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตรได 6. ประยกตความรจากกรณศกษาจากการท างานสงเสรมเคหกจเกษตรในทองถนตางๆได รายชอบทเรยนร 1. ปฐมนเทศวชาและประเมนผลตนเองกอนเรยน 2. บทท 1 ความรเกยวกบงานสงเสรมเคหกจเกษตร ตอนท 1.1 ความส าคญของงานสงเสรมการเกษตร เรองท 1.1.1 ความหมาย ความส าคญของงานเคหกจเกษตร เรองท 1.1.2 แนวคดงานสงเสรมเคหกจเกษตร ตอนท 1.2 การด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร เรองท 1.2.1 การด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตรของกรมสงเสรมการเกษตร 3. บทท 2 นกวชาการสงเสรมการเกษตรกบงานเคหกจเกษตร ตอนท 2.1 งานสงเสรมเคหกจเกษตร เรองท 2.1.1 การผลตอาหารเพอบรโภค เรองท 2.1.2 การสงเสรมเพอบรโภค เรองท 2.1.3 การสงเสรมการจดการบานเรอนและสงแวดลอม เรองท 2.1.4 การปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน เรองท 2.1.5 การสงเสรมเพมรายได ตอนท 2.2 บทบาทของนกวชาการสงเสรมการเกษตรในการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร 4. บทท 3 กระบวนการท างานสงเสรมเคหกจเกษตร ตอนท 3.1 เทคนคการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร เรองท 3.1.1 วเคราะหสถานการณการวางแผน เรองท 3.1.2 การประสานงานและบรณาการ

7

เรองท 3.1.3 การศกษาและพฒนางาน เรองท 3.1.4 การตดตามนเทศ

ตอนท 3.2 ปจจยทมผลตอความส าเรจของการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร เรอง 3.2.1 ความรและเทคโนโลย เรอง 3.2.2 การประสานงานและบรณาการ เรอง 3.2.3 การตดตามและนเทศงาน เรอง 3.2.4 การเปนผน าและใหความชวยเหลอ 5. บทท 4 กรณศกษา เรอง การสงเสรมการผลตเพอบรโภค 6. บทท 5 กรณศกษา เรอง การปรบปรงสภาพแวดลอมการท างาน 7. บทท 6 กรณศกษา เรอง การสงเสรมเพมรายได 8. สรปและประเมนผลหลงเรยนและการสอบ

8

ค าชแจงการเรยนร 1. การด าเนนการเรยนร ด าเนนการเรยนรดงน 1. ศกษาแนวการเรยนร 2. ศกษาตามประเดนเนอหาสาระ

3. ท ากจกรรมการเรยนรตามทก าหนด

2. การท ากจกรรม e-Learning ใหผเรยนท ากจกรรม e-Learning ในประเดนตางๆ ในแตละสปดาห ดงน สปดาหท 1 ปฐมนเทศวชา/ประเมนผลตนเองกอนเรยน 60 นาท สปดาหท 2 ความหมาย ความส าคญและความรเกยวกบ 30 นาท งานสงเสรมเคหกจเกษตร สปดาหท 3 งานสงเสรมเคหกจเกษตร 60 นาท สปดาหท 4 กระบวนการท างานเคหกจเกษตร 60 นาท สปดาหท 5 กรณศกษา: การสงเสรมการผลตเพอบรโภค 30 นาท สปดาหท 6 กรณศกษา: การปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน 30 นาท สปดาหท 7 กรณศกษา: การสงเสรมเพมรายได 30 นาท สปดาหท 8 การสรป และประเมนผลหลงเรยน 60 นาท 3. การประเมนผลการเรยนร 1) การเขารวมการเรยนรทกสปดาห 2) การท ากจกรรมในการเรยนรทกบท 3) การประเมนผลจากการสอบวชาไดคะแนนไมต ากวารอยละ ผลการตดสนการเรยนร P = ผาน U = ไมผาน I = ไมสมบรณ 4. ค าแนะน าการเขาใช e-Learning ใหผเรยนศกษาการเรยนรผานระบบอนเทอรเนตโดยปฏบตตามขนตอนในคมอทก าหนดไว 5. เอกสาร/สอคดสรรและแนะน า 1) คมอความรสงานเคหกจเกษตร 2) เอกสารวชาการ คมองานเคหกจเกษตร 3) คมอแนวทางการใชเกณฑอางอง น าหนกสวนสง เพอประเมนภาวการณเจรญเตบโต ของเดกไทย

9

รายการผลตสอ

เรองท 1. ปฐมนเทศวชาและประเมนผลตนเองกอนเรยน ประเดน - แนะน าเนอหา 7 นาท - ค าอธบายรายวชา 5 นาท - ปฐมนเทศ 10 นาท - แนะน าบทเรยน 4 นาท - สรปเพอชกจงใจกอนเรยน 4 นาท - การประเมนผลกอนเรยน 30 นาท สอประกอบ : ผบรรยาย, Powerpoint, รปภาพ, แบบประเมน, เอกสารประกอบ รวมเวลาน าเสนอ 60 นาท เรองท 2 บทท 1 ความรเกยวกบงานสงเสรมเคหกจเกษตร ประเดน - ความหมาย ความส าคญของงานเคหกจเกษตร 5 นาท - แนวคดงานสงเสรมเคหกจเกษตร 10 นาท - การด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตรของกรมสงเสรมการเกษตร 15 นาท สอประกอบ : ผบรรยาย, Powerpoint, รปภาพ, เอกสารประกอบ รวมเวลาน าเสนอ 30 นาท เรองท 3 บทท 2 นกวชาการสงเสรมการเกษตรกบงานเคหกจเกษตร ประเดน - ลกษณะของงานสงเสรมเคหกจเกษตร 5 นาท - การผลตอาหารเพอบรโภค 9 นาท - การสงเสรมเพอบรโภค 9 นาท - การสงเสรมการจดการบานเรอนและสงแวดลอม 9 นาท - การปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน 9 นาท - การสงเสรมเพมรายได 9 นาท - บทบาทของนกวชาการสงเสรมการเกษตรในการด าเนนงานเคหกจเกษตร 10 นาท สอประกอบ : ผบรรยาย, Powerpoint, รปภาพ, เอกสารประกอบ รวมเวลาน าเสนอ 60 นาท เรองท 4 บทท 3 กระบวนการท างานเคหกจเกษตร ประเดน - เทคนคการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร 30 นาท - วเคราะหสถานการณ การวางแผน - การประสานงานและบรณาการ - การศกษาและพฒนางาน - การตดตาม นเทศ

10

- ปจจยทมผลตอความส าเรจของการด าเนนงานเคหกจเกษตร 30 นาท - ความรและเทคโนโลย - การประสานงานและบรณาการ - การตดตามและนเทศงาน - การเปนผน าและใหความชวยเหลอ สอประกอบ : ผบรรยาย, Powerpoint, รปภาพ, เอกสารประกอบ รวมเวลาน าเสนอ 60 นาท เรองท 5-7 กรณศกษา

ประเดน - บทท 4 กรณศกษา เรอง การสงเสรมการผลตเพอบรโภค 30 นาท - บทท 5 กรณศกษา เรอง การปรบปรงสภาพแวดลอมการท างาน 30 นาท - บทท 6 กรณศกษา เรอง การสงเสรมเพมรายได 30 นาท

สอประกอบ : ผบรรยาย, Powerpoint, รปภาพ, เอกสารประกอบ รวมเวลาน าเสนอ 90 นาท เรองท 8 สรปและประเมนผลหลงเรยน (ผบรรยาย: ผอ. สมาล)

ประเดน - สรปบทเรยน 30 นาท - ประเมนผลหลงเรยน 30 นาท

สอประกอบ : ผบรรยาย, Powerpoint, รปภาพ, แบบประเมน, เอกสารประกอบ รวมเวลาน าเสนอ 60 นาท

11

บทท 1

ความรเกยวกบงานสงเสรมเคหกจเกษตร

ตอนท 1.1 ความส าคญของงานสงเสรมการเกษตร เรองท 1.1.1 ความหมาย ความส าคญของงานเคหกจเกษตร เรองท 1.1.2 แนวคดงานสงเสรมเคหกจเกษตร ตอนท 1.2 การด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร เรองท 1.2.1 การด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตรของกรมสงเสรมการเกษตร

12

บทท 1

ความรเกยวกบงานสงเสรมเคหกจเกษตร ตอนท 1.1 ความส าคญของงานสงเสรมเคหกจเกษตร เรองท 1.1.1 ความหมาย ความส าคญของงานสงเสรมเคหกจเกษตร งานสงเสรมเคหกจเกษตร หมายถง ความรทใชในการปฏบตงานเพอการพฒนาคณภาพชวตของครอบครวเกษตรกร ไดแก การผลตอาหารทมคณคา โภชนาการ (Nutrition) การถนอมอาหาร (Food Preservation) การแปรรปผลผลตเกษตร (Agricultural Product Processing) การพฒนาผลตภณฑ (Product Development) การจดการบานเรอน (Home Management) การปรบปรงสภาพแวดลอมและทาทางการท างาน (Occupation Health and Safety) งานสงเสรมเคหกจเกษตร เปนงานทเกยวกบการน าวชาการตาง ๆ ทเกยวของกบทรพยากรและความเปนอยของครอบครวเกษตรกร มาจดการและบรหารใหเกดประโยชนสงสด เพอปรบปรงและยกระดบมาตรฐานความเปนอยของครอบครวใหดขน งานสงเสรมเคหกจเกษตรจงเปนสวนสนบสนนทส าคญของการพฒนาการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตรจงไดก าหนดเปนนโยบายใหมงานสงเสรมเคหกจเกษตรควบคไปกบงานสงเสรมการเกษตร โดยเลงเหนวาการพฒนาการเกษตรจะใหไดผลนนตองใหมการพฒนาครอบครวเกษตรกรอยางมระบบ คอ จะตองมการพฒนาสมาชกของครอบครวอนประกอบดวย พอ แม และลกใหสอดคลองกน เพอใหทกคนไดมสวนรวมและมสวนสนบสนนการพฒนาเกษตรอยางแทจรง จดเนนของงานสงเสรมเคหกจเกษตร คอ การสนบสนนวชาการดานคหกรรมศาสตรและการพฒนาสงคมแกสมาชกครอบครวเกษตรกร ใหสามารถปรบปรงชวต ความเปนอย และมรายไดสงขน มความสามารถในการพฒนาตนเองและครอบครวอยางพงพาตนเองใหมคณภาพตามความเหมาะสมในทองถน โดยเนนบทบาทของแมบานเกษตรกร ผเปนแกนน าส าคญในการพฒนาครอบครวและอาชพเสรมเพมรายได เรอง 1.1.2 แนวคดงานสงเสรมเคหกจเกษตร การสงเสรมเคหกจเกษตร มผใหความหมายไวหลากหลายเนองจาก “เคหกจเกษตร” เปนค าทน ามาใชในงานสงเสรมการเกษตร ซงเปนงานทเกยวกบการด ารงชวตและการท าอาชพของครอบครวเกษตรกร โดยเปนค าทปรบเปลยนมาจาก เคหเศรษฐกจ (Home Economics) ศาสตราจารยท านอง ส งคาลวณช (2514) ได ใหความหมายของค าว า เคหเศรษฐกจ โดยโยงใหเหนถงความสมพนธกบงานสงเสรมการเกษตร คอ การกอใหเกดการผลตในครวเรอนเพอปรบปรงมาตรฐานการครองชพของสงคมในครอบครวใหดขน โดยระดมทรพยากรทกชนดทมอยแลวและจดหาเพมเตมมา เชน ทน วชาความร วสดอปกรณ มาด าเนนการอยางหนงอยางใดเพอใหไดผลตอบแทนแกครอบครวไดมากทสด ซงยอมหมายถงการจดใหมการประหยดรายจายและหารายไดเสรมจากอาชพ

13

ยทธศาสตร เปาประสงค ตวชวด แนวทางการด าเนนงาน - สนบสนนการ

สรางคณภาพสนคาเกษตรแปรรปใหไดมาตรฐานและตรงตามความตองการของผบรโภค

- จ านวนผลตภณฑทไดรบเครองหมายรบรองคณภาพ - จ านวนกลมทไดรบการรบรองมาตรฐานการผลตตามหลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหาร (GMP)

1. สนบสนนการพฒนากระบวนการผลตตามหลกการ GMP 2. สนบสนนการผลตเพอพฒนาศ ก ยภ าพการผล ต ( โ ร ง เ ร อน , อปกรณ ฯลฯ) 3. สนบสนนการพฒนารปแบบบรรจภณฑและวธการบรรจทเปนมตรกบสงแวดลอม 4 . บ รณาการคว ามร วมม อก บหนวยงานทเกยวของในการพฒนาความรดานการจดการคณภาพสนคาเกษตรแปรรปแก เจาหนาทและเกษตรกร 5. สนบสนนการตรวจสอบและรบรองคณภาพสนคาผลตภณฑ 6. จดท าเอกสาร/สอวชาการ

14

บทท 2

นกวชาการสงเสรมการเกษตรกบงานเคหกจเกษตร ตอนท 2.1 งานสงเสรมเคหกจเกษตร

เรองท 2.1.1 การผลตอาหารเพอบรโภค เรองท 2.1.2 การสงเสรมเพอบรโภค เรองท 2.1.3 การสงเสรมการจดการบานเรอนและสงแวดลอม เรองท 2.1.4 การปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน เรองท 2.1.5 การสงเสรมเพมรายได ตอนท 2.2 บทบาทของนกวชาการสงเสรมการเกษตรในการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร

15

บทท 2

นกวชาการสงเสรมการเกษตรกบงานเคหกจเกษตร ตอนท 2.1 งานสงเสรมเคหกจเกษตร เรอง 2.1.1 การผลตอาหารเพอบรโภค การสงเสรมการผลตอาหารเพอโภชนาการ เปนการด าเนนการมงใหครอบครวเกษตรกรสามารถพงพาตนเองโดยการผลตอาหารหลายๆ ชนดทมคณคา ปราศจากพษภย บรโภคในปรมาณ ทเพยงพอ เพอใหไดสารอาหารครบถวนเพยงพอแกความตองการของรางกายของสมาชกในครอบครว โดยด าเนนการสงเสรมการผลตทงในระดบครอบครวและชมชน 1. หลกการปลกผกสวนครวเพอบรโภค

- ปลกพชผกตามความตองการบรโภคอาหารของบคคลในครอบครวเกษตรกร - ปลกผกผลไมทไวบรโภคในชวตประจ าวนหลายชนดใหมากทสด ทสามารถเกบรบประทานไดตลอดทงป โดยการท าไรนาสวนผสมและเกษตรผสมผสาน - เลอกวธปลกพชผกผลไมทปลอดภยจากสารพษ การเกบไวบรโภคหรอจ าหนายอยาง ถกวธอยางเหมาะสม - วธการใสปยหรอยา จะตองปฏบตตามค าแนะน าไมใสในปรมาณทมากกวาขอก าหนด หรอเกบไปบรโภคหรอจ าหนายเรวกวาก าหนด ซงจะท าใหเกดสารตกคางเปนอนตรายแกผบรโภค และเสยคาใชจายเกนความจ าเปน - ปลกผกผลไมโดยไมใสสารเคม ไดแก การท าการเกษตรแบบผสมผสาน การท าการเกษตรโดยการใชสารสกดธรรมชาต การเกษตรโดยชววธ หรอเกษตรอนทรย การใชปยคอก ปยพชสด - เลอกปลกผกทแตกตางกน ทสามารถรบประทานไดหลายๆ สวน การเลอกประเภทผกสวนครวทจะปลกอาจจะพจารณาจากการแยกประเภทพชผกทบรโภคไดจากสวนตางๆ คอ ประเภทผกกนใบยอดและกาน เชน ผกบง ผกต าลง ผกโขม คะนา ประเภทกนดอก เชน ดอกขจร ดอกแค ดอกโสน กะหล าปล ประเภทกนผล เชน บวบ ฟกทอง มะเขอตางๆ กระเจยบ ประเภทกนราก เชน ขมน ขงออน กระชาย เปนตน 2. รปแบบแปลงปลกผกสวนครว กรมสงเสรมการเกษตร ไดสงเสรมใหเกษตรกรปลกผกสวนครวทปลอดภยไวบรโภคเพอชวยครอบครวลดรายจาย เพมรายได และชวยปรบปรงสภาพแวดลอมบรเวณบานใหนาอยอาศย ซงขนอยกบขนาดพนทอยอาศย จ านวน 3 แบบ ดงน แบบท 1 การด าเนนกจกรรมในพนทนอย และสภาพดนไมเหมาะสมกบการปลกพช ไมสามารถปลกพชแบบยกแปลงได ใหด าเนนการโดยใสดน แกลบ และปนขาว ในกระบะหรอยางรถมอเตอรไซค ผสมใหเขากนแลวพกไว 7 วนกอนปลกพช และปลกพชในพนททมแสงแดดสองถง สามารถท าไดทกครอบครวปลกพชไดตลอดปตามฤดกาลทเหมาะสมกบพนทนน ๆ

16

แบบท 2 การด าเนนกจกรรมในพนทประมาณ 1 – 2 งาน ดนเหมาะสมส าหรบการปลกพช สามารถปลกพชแบบยกแปลงได โดยปลกพชผกสวนครวทตองการบรโภค เชน พรก ผกกาดขาว ผกกาดหอม ตะไคร เปนตน และท าปยหมกในบอซเมนต แบบท 3 กรณไมมพนทบรเวณรอบบานในการด าเนนกจกรรมทางการเกษตร สามารถด าเนนการปลกพชผกสวนครวตามหวไรปลายนาไดตามความเหมาะสม ส าหรบบานในเขตเมอง สามารถปลกผกสวนครวในภาชนะทไมใชแลว หรอกะลามะพราว ยางรถยนตแขวนหรอวางประดบบาน เพมความสวยงามไดอกทางหนง

เรอง 2.1.2 การสงเสรมเพอบรโภค การแนะน าใหครอบครวเกษตรกรรจกการบรโภคอาหารทมคณคา และการประกอบอาหารทสะอาดปลอดภยบรโภค โดยมขอปฏบตในการกนอาหารเพอสขภาพทดของคนไทย ดงน 1. กนอาหารครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลาย คอ บรโภคอาหารชนดตางๆ วนละ 15–2 ชนด และมการหมนเวยนกนในแตละวน การบรโภคอาหารทหลากหลาย คอ ไมมปญหาการขาดตามนและ แรธาตตางๆ เมอรางกายไดรบสารอาหารตางๆ รางกายมการเจรญเตบโตทดสามารถซอมแซมสวนทสกหรอก 2. กนขาวเปนอาหารหลก ควรบรโภคขาวซอมมอเพราะไดวตามน, แรธาต ใยอาหารส าหรบอาหารทท าจากแปง เชน กวยเตยว ขนมจน หรอขนมปง 3. กนพชผกและกนผลไมเปนประจ า ทงสเขยวและเหลองใหทงวตามน และแรธาต ใยอาหารทจ าเปนในการใหล าไสไดขบถ ายของเสย และยงชวยดดซบสารพษ และชวยขบถายโคเลสเตอรอล 4. กนปลา เนอสตวไมตดมน ไขและถวเมลดแหงเปนประจ า อาหารทแนะน า คอ ปลาและอาหารประเภทถวตาง ๆ เชน เตาหขาวและเตาหเหลอง 5. ดมนมใหเหมาะสมตามวย นมเปนแหลงของโปรตน แคลเซยม วตามนบ 2 และแรธาตตาง ๆ วยเดกควรดมวนละ 1–2 แกว ผใหญควรดมวนละแกว โดยดมนมพรองมนเนย 6. กนอาหารทมไขมนแตพอสมควร ถาไขมนไดเกนกวาทรางกายตองการจะเกดปญหาไขมนสงในเลอด ถาขาดพชผกและผลไมและขาดการออกก าลงกาย จะท าใหไขมนไปเกาะทผนงหลอดเลอดแดงไดงายขน ซงจะน าไปสการเกดความดนโลหตสง และโรคหวใจขาดเลอด 7. หลกเลยงการกนอาหารรสหวานจดและเคมจด ถากนมาก ๆ เปนประจ ามกจะเปน พลงงานสวนเกน ท าใหระดบน าตาลในเลอดสงขน จงมสวนท าใหไขมนสงในเลอด และจะท าใหเกดความดนโลหตสงได 8. กนอาหารทสะอาดปราศจากการปนเปอน หรอสารตกคางควรเลอกรบประทานอาหารทสะอาด อาหารทสดและปรงใหม ๆ หรออาหารทรอน ๆ ซงเชอโรคจะถกท าลายจนหมดไป ไมเกดพษภยจากการกน หรออาหารเปนพษ นอกจากนจะลดความเสยงจากการเกดโรคมะเรง บางประเภทได

17

เรองท 2.1.3 สงเสรมการจดการบานเรอนและสงแวดลอม

การบรหารจดการครอบครวทด ควรใหสมาชกครอบครวมความเปนอยดในเรองตางๆ ไมวาจะเปนอาหารการกน เสอผา การแตงกาย ทอยอาศย รกษาพยาบาลเมอเจบไขไดปวย และการจดการบานเรอนสวนหนงเปนงานสรางคน ดงนน จงตองใชสมองคด ตดสนใจ ท าใหเกดเปนกระบวนการในการใชทรพยากรครอบครวทกชนดใหเกดประโยชนสงสด เปนทพอใจของทกคนในครอบครว อาจกลาวไดวา “การจดการบานเรอน คอ วธทครอบครวใชเพอใหบรรลจดหมายปลายทางทก าหนด” หรอ “เปนการใชสงทครอบครวมอย เพอใหไดสงทครอบครวตองการ” การทจะจดการบานเรอนใหส าเรจดงประสงค จะตองก าหนดงานภายในบานทกชนดใหแนนอนและชดเจนกอนใชกระบวนการจดการ จดหาผทมคณสมบตเหมาะสมใหรบผดชอบและตองระบทรพยากรการจดการทใชใหเหมาะสมกบงานจดระบบการตดตออยางมประสทธภาพ งานในบานหลายชนดกจะเสรจเรยบรอย การจดการทอยอาศย ควรทจะมความสขกาย สบายใจ ใหประโยชนการใชสอยสง เปนทยอมรบกนวาครอบครวเปนหนวยสงคมทเลกและส าคญทสด เพราะเปนพนฐานของการพฒนาทงทางดานรางกายและจตใจเปนบอเกดแหงอารยธรรมและความเจรญกาวหนาของมนษยชาต ดงนน หาก ทกบานเรอนทกครอบครวมการพฒนาทดทงทางดานวตถและจตใจ ยอมจะสงผลไปถงการพฒนาในระดบหมบาน ประเทศ และสงคมโดยสวนรวมดวย ทอยอาศยทด คอ 1. ความสบาย บานทนาอยจะใหความสบายแกผอยอาศยตามควรแกฐานะ ทกสภาพดนฟาอากาศ ความสบายทเกดขน

2. ความสะดวก ทกคนในครอบครวจะไดรบความสะดวกในการท ากจกรรมสวนตวและท างานบานไดงายขน

3. ความเปนสดเปนสวน ทอยอาศยทใหความเปนสดเปนสวน สามารถชวยลดความขดแยง ในครอบครว ทงยงเปนพนฐานชวยสนองความจ าเปนทางจตอยางหนงอกดวย เพราะผอยอาศยยอมจะรสกเปนอสระในการใชเนอทนนเกบของใชสวนตว พกผอน และอนๆ ตามล าพง คานยมในดานนจะเกดขนไดตองอาศยการจดแบงเขตตางๆ ในบานอยางเหมาะสมเมอวางผงบาน

4. สขภาพ ทอยอาศยสามารถสงเสรมสขภาพกายและจตของแตละบคคลไดดเทากบอนามยสวนบคคลและสงแวดลอมทปลอดภย เพราะทอยอาศยทไมถกสขลกษณะท าใหเกดโรคตดตอ และเปนสาเหตการตายได ดงนน ทอยอาศยทสงเสรมสขภาพ

5. ความปลอดภย อบตเหตหลายชนดทอาจเกดขนในบานปองกนได การวางผงบานอยางรอบคอบกอนสรางเปนวธชวยลดอบตเหตในบานใหเกดขนนอยทสด

6. ความสวยงาม ของทอยอาศยทครอบครวพงพอใจไมจ าเปนตองลงทนมาก ฉะนนจงไมควรทมเทใหกบเรองทพนสมยงาย เชน แบบบาน เพราะความนยมมกจะเปลยนแปลงไป แบบบานทสวยงามสมยหนงจะลาสมยเมอเวลาผานไป ดงนน ควรพจารณาท าสงทท าใหเกดความสวยงามแกบานไดโดยไมมวนลาสมย

7. การประหยด การจดเนอทส าหรบกจกรรมในบานควรใหสมพนธกน ตดตอถงกนไดสะดวก และพยายามใหทางเดนสนทสด เชน หองกนขางอยใกลหองครว ชวยใหการล าเลยงอาหารจากครวมาหองกนขาว และการล าเลยงจานชามทใชแลวจากโตะอาหารไปยงหนวยลางในครวท าไดสะดวกรวดเรว

18

8. ทตง หมายถง ความพงพอใจทจะเลอกท าเลทอยอาศยใหอยในสงแวดลอมทดเพอใหไดคานยมทกลาวถงขางตน ครอบครวทวไปตองการอยใกลเพอนบานอธยาศยด มตลาดใกลบาน ถนนหนทางด การคมนาคมสะดวก

การจดท าบญช การจดท าบญชเปนสงจ าเปนส าหรบเกษตรกรทท าใหเกษตรกรสามารถมองยอนไปในอดตวามคาใชจายอะไรบาง ถงมองเลยไปในอนาคตไดวาจรง ๆ แลวเกษตรกรควรคดและบรหารคาใชจายในครอบครวอยางไรและสงผลใหสามารถบรหารการเงนเพอใหเกดประโยชนสงสด การท าบญชแบบงาย ๆ ทเกษตรกรควรท าใหมการท าบนทกรายรบ – รายจายในครวเรอน โดยแสดงรายการตางๆ ของครอบครวในรอบเดอน เชน คาอาหาร คาของใช คาน า -คาไฟ คาหมอ เงนใหลก เบดเตลด และรายจายอนๆ

เรอง 2.1.4 การปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน การท างานทอยในสภาพแวดลอมไมเหมาะสมหรอการท างานทมลกษณะไมถกตอง

จะมผลตอสขภาพ ท าใหอบต เหตตางๆ ซ งจะมผลตอคณภาพชวตในเวลาตอมา การปรบปรงสภาพแวดลอมและทาทางการท างาน(อาชวอนามย) ซงหมายถง งานทเกยวของกบดแลสขภาพอนามยของผประกอบอาชพ โดยการปองกนและสงเสรมสขภาพอนามย ปองกนโรคอนเกดจากการประกอบอาชพรวมทงอบตเหตตางๆเพอการด ารงคงไวซงสภาพรางกายและจตใจทสมบรณของผประกอบอาชพเพอใหการท างานมประสทธภาพปจจบน องคการแรงงานระหวางประเทศประเทศ ( ILO ) ไดใหความหมายดาน อาชวอนามย ในเบองตนหมายถงงานทเกยวของกบการสงเสรม ธ ารงไวซงสขภาพ ทางกาย สขภาพทางจตใจ และสถานะทางสงคมทดงามของผประกอบอาชพทงมวล

อนตรายจากสภาพแวดลอมในการท างาน (Work Environmental Hazards) ผประกอบอาชพทกคนมกประสบกบอนตรายจากสภาพการท างานหรอจากสภาพแวดลอมในการท างานหลายชนด โดยทวไปแบงกลมได 5 ชนด คอ สภาพแวดลอมดานเคม สภาพแวดลอมดานชวภาพ สภาพแวดลอมดานกายศาสตร สภาพแวดลอมดานจตใจและสงคม และสภาพแวดลอมดานกายภาพ

สขภาพทางกาย

สถานะทางสงคม

งานอาชวอนามย

สขภาพทางจต

19

ลกษณะงานดานอาชวอนามย ประกอบดวยลกษณะงาน 5 ประการส าคญคอ 1. การสงเสรม (Promotion) หมายถง การสงเสรมและธ ารงรกษาไวเพอใหแรงงานทกอาชพมสขภาพรางกายทแขงแรง มจตใจทสมบรณทสด ตลอดจนมความเปนอยในสงคมทดตามสถานะทพงมได 2. การปองกน (Prevention) หมายถง งานดานปองกนแรงงานไมใหมสขภาพอนามยเสอมโทรมหรอผดปกตอนมสาเหตอนเนองมาจากสภาพ สภาวะการท างานทผดปกต 3. การปกปองคมครอง (Protection) หมายถง การปกปองคนท างานในสถานประกอบการ หรอลกจางไมใชท างานทเสยงตอสภาพการท างานทอนตรายจนเปนสาเหตส าคญทท าใหเกดปญหาอบตเหต การบาดเจบจากการท างานได 4. การจดการงาน (Placing) หมายถงการจดสภาพตางๆของการท างาน และปรบสภาพแรงงาน ใหท างานในสงแวดลอมของการท างานทเหมาะสมกบความสามารถของรางกายและจตใจของแตละคนมากทสดเทาทจะท าได โดยค านงความเหมาะสมในดานตางๆโดยการน าเอาดานการลงทนมาประกอบพจารณาถงความเปนไปไดดวย 5. การปรบงานใหกบคนและปรบคนใหกบงาน (Adaptation) หมายถง การปรบสภาพของงานและของคนใหสามารถท างานไดอยางเหมาะสม ค านงถงสภาพทางสรระวทยาของแรงงานมากทสด อยในพนฐานของความแตกตางกนของสภาพรางกายและจตใจพยายามเลอกจดหางานใหเหมาะสมกบสภาพรางกายของแรงงานมากทสด เพอประสทธภาพของงาน ท างานใหเกดประสทธผลมากทสด

เรอง 2.1.5 การสงเสรมเพมรายได การสงเสรมและสนบสนนเพมรายไดใหครอบครวเกษตรกรไดมการจดท ากจกรรมประกอบอาชพเสรมเพมรายได โดยมการศกษาวเคราะห ศกยภาพของพนท ตลอดจนภมปญญาทองถน ทกษะและวสดทมในทองถนเพอท าการสงเสรมกจกรรม โดยการจดท ากจกรรมเพมรายไดจากทกษะ ภมปญญาทองถนและทรพยากรทมอย เพอผลตสนคา ทงผลตภณฑทเปนดานการเกษตรและการถนอม

งาน

อนตราย

โรคจาก การท างาน

สภาพแวดลอม ดานกายภาพ

สภาพแวดลอม ดานเคม

สภาพแวดลอมดานชวภาพ

สภาพแวดลอม ดานกายศาสตร

สภาพจตใจและสงคม

20

อาหาร / แปรรปผลผลตทางการเกษตร (อาหารและไมใชอาหาร) เชน แปรรปอาหาร ผา/เครองแตงกาย จกสาน ศลปะประดษฐ และเครองอปโภค เพอสรางมลคาเพมแกสนคาเกษตรและสรางรายได แกครอบครวเกษตรกร

ตอนท 2.2 บทบาทของนกวชาการสงเสรมการเกษตรในการด าเนนงานเคหกจเกษตร

เพอใหการสงเสรมการด าเนนงานเคหกจเกษตรสามารถด าเนนงานบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ ดงนน นกวชาการสงเสรมการเกษตรควรทจะมบทบาทหนาทในการด าเนนงานเคหกจเกษตร คอ

1. ศกษาสถานการณในพนททรบผดชอบ โดยการส ารวจ รวบรวมขอมลเกยวกบสภาพทางกายภาพ ชวภาพ เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและสภาพแวดลอมอนๆ ทมในชมชนของพนท น ามาวเคราะหพฒนารปแบบการสงเสรมเคหกจเกษตร ก าหนดแนวทางและจดท าแผนสงเสรมเคหกจเกษตร

2. ถายทอดความรและเทคโนโลยใหมๆ ดานความมนคงดานอาหารและโภชนาการ การถนอมอาหารและการแปรรปผลผลตเกษตร การจดการบานเรอน ตลอดจนปรบปรงสภาพแวดลอมและทาทางการท างาน 3. สงเสรมกระตนใหเกษตรกรไดรบรและเขาใจปญหาทแทจรงและความจ าเปนทจะตองมการเปลยนแปลงในการประกอบอาชพ และจดท าแผนพฒนาตนเองเพอใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมทไดเปลยนแปลงตลอดเวลา 4. ประสานงานกบบคคลหรอถายทอดตางๆและบรณาการการท างานเพอใหงานสงเสรม เคหกจเกษตรบรรลตามวตถประสงคทตงไว ตลอดจนประสานงานผมความร ประสบการณการถายทอดความร ทกษะตามความจ าเปนหรอตามความสนใจทางการเกษตร 5. ใหบรการขอมล ขาวสาร หรอทางสอขอมล เกยวกบงานดานอาหารโภชนาการ การประกอบอาชพเสรมเพมรายได การจดการบานเรอน ตลอดจนการปรบปรงสภาพแวดลอมและทาทางการท างาน 6. สรางศรทธาและทศนะคตทดตอการพฒนาตนเองและการสงเสรมเคหกจเกษตรใหเกดขนกบตวเกษตรกรกบบคลเปาหมาย

21

บทท 3

กระบวนการท างานเคหกจเกษตร

เรอง 3.2.1 ความรและเทคโนโลย เรอง 3.2.2 การประสานงานและบรณาการ เรอง 3.2.3 การตดตามและนเทศงาน เรอง 3.2.4 การเปนผน าและใหความชวยเหลอ

22

บทท 3 กระบวนการท างานเคหกจเกษตร

ตอนท 3.1 เทคนคการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร การท างานสงเสรมเคหกจเกษตร คอ การปฏบตงานของนกสงเสรมการเกษตรภาคสนามจะตองมความรอบรมความเขาใจ อกทงมความสามารถในการท างานดานคหกรรมศาสตร ควบคไปกบด าเนนงานสงเสรมการเกษตร โดยคาดหวงเพอเพมขอมลขาวสารใหกบเกษตรกลมเปาหมาย อนจะน าไปสการเรยนร การตดสนใจ และการประยกตใชความรดงกลาวเพอการพฒนาคณภาพชวตทรพยากรมนษยในภาคการเกษตร ใหมการกนด อยด และมรายไดเพมนอกเหนอจากการประกอบอาชพการเกษตรแตเพยงอยางเดยว

เรองท 3.1.1 วเคราะหสถานการณ การวางแผน การด าเนนงานการสงเสรมเคหกจเกษตรใหประสบผลส าเรจตามวตถประสงค นกสงเสรมตองท าการวเคราะหสภาพแวดลอมรวมถงสถานการณตางๆ ทเกดขนในอดต ปจจบน และแนวโนมหรอสงทคาดวาจะเกดขนในอดต โดยวเคราะห 2 สวน คอสภาพแวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอก และในแตละสวนจะตองมอง 2 ดานคอ เชงบวกและเชงลบ ทเรยกวาจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรค (SWOT Anlysis)

สภาพแวดลอมภายใน คอ สภาพตางๆทเปนเรองของตวเราเอง และสามารถควบคมได - จดแขง (Strength) คอ สภาพแวดลอมภายในทเปนเชงบวก เชน ภมปญญา

ทองถน มทรพยากรทอดมสมบรณ มแรงงานในครอบครว เปนตน - จดออน (Weakness) คอ สภาพแวดลอมภายในทเปนเชงลบ เชน มเงนทนจ ากด

ขาดความรทางวชาการ เปนตน สภาพแวดลอมภายนอก คอ สภาพตางๆ ทเปนเรองนอกหรอเรองของคนอน ซงเรา

ไมสามารถควบคมได - โอกาส (Opportunity) คอ สภาพแวดลอมภายนอกทเปนเชงบวก คอจะสงผลด

ตอเรา เชน ตลาดมความตองการสง มเทคโนโลยใหมๆในการผลต รฐบาลใหความส าคญ เปนตน - อปสรรค (Threat) คอ สภาพภายนอกทเปนเชงลบ คอ จะสงผลเสยตอเรา เชน

ราคาไมแนนอน ประสบภยธรรมชาตเปนประจ า มคแขงมาก เปนตน การทจะวเคราะหสภาพแวดลอมใหไดตรงจด เราจะตองก าหนดสงทมงหวงใหชดเจนและ ลงลกถงประเภทของกจกรรมหลก ทตองการจะท าดวย การวางแผน คอ การคดกอนท า และตองด าเนนอยางเปนระบบ มหลกการรปแบบพนฐานของขอมลและขอเทจจรง การวางแผนเปนการก าหนดรปรางหนาตาในการประกอบกจการหรอก าหนดกรอบแนวทางการท างาน ซงในดานเคหกจเกษตรทเปนการพดถงดานอาหารโภชนาการ การจดบานเรอนและสงแวดลอม การปรบปรงสภาพแวดลอมและทาทางการท างาน ตลอดจนการประกอบอาชพเสรมเพมรายได ตองคดวางแผนวาจะท าอะไร ทไหน เมอไหร จ านวนเทาใด ตองใชคาใชจายเทาไหร จะมรายได

23

หรอผลตอบแทนจ านวนเทาไหร ฯลฯ ซงการวางแผนจะชวยใหผวางแผนไดมโอกาสใชวจารณญาณในการประกอบกจการของตนเองอยางสขมรอบครอบ ประโยชนของแผน

1. จดมงหมายทชดเจนและชวยใหเหนภาพรวมของงานทงหมด 2. เปนเสมอนพมพเขยวของการประกอบการ และเปนเครองมอในการตดสนใจ 3. มความมนใจในความส าเรจ และชวยลดความเสยง 4. ชน าการท างาน มเปาหมายและมแนวทางทชดเจน สามารถใชก าหนดวธการและ

ขนตอนทเหมาะสม และเชอมโยงตางๆ เขาดวยกนได 5. รงานทงหมดทจะตองท า ไมตกหลนหรอลมในบางเรองหรอบางขนตอน 6. สามารถก าหนดชวงเวลาตางๆ ทชดเจน กจกรรมไมซอนทบกน 7. รงบประมาณคาใชจายทจะตองใช และสามารถประมาณการรายไดและก าไร 8. ใชประกอบการหาแหลงเงนทน

คณลกษณะของแผนทด 1. มทศทาง เปาหมายทชดเจน 2. มการวเคราะหสภาพแวดลอม

3. มกลยทธหรอวธการทเหมาะสม เปนจรงได 4. มมมมองครอบคลมหลายมต 5. ไมซบซอน น าไปสการปฏบต 6. น าไปใชไดในทกระดบ 7. ยดหยน ทนสถานการณ

วธและขนตอนการวางแผน 1. ก าหนดสงทมงหวงหรอเปาประสงคในภาพรวมใหไดกอนวา เราจะตองการใหเกดอะไรขน หรอตองการใหเกดอะไรขนในอนาคต ซงควรทตองก าหนดระยะเวลาไดดวยวาตองการใหเกดผลขนในชวงระยะกป 2. วเคราะหสภาพแวดลอมถงสถานการณตางๆทเกดขนทงในอดต ปจจบน และแนวโนมหรอสงทคาดวาจะเกดขนในอนาคต 3. ก าหนดกลยทธโดยเลอกวธการทเหมาะสมทสดในการบรรล สงทมงหวงใตสภาพแวดลอมตามทไดวเคราะหไวจะตองท ากจกรรมอะไรบาง ท าอยางไร ใชเทคโนโลยหรอเทคนคกจกรรมอยางไร จะท าใหมประสทธภาพและเกดผลส าเรจสงสดไดอยางไร

เรองท 3.1.2 การประสานงานและบรณาการ การประสานงานและบรณาการการท างานเพอใหบคคลากรหรอหนวยงานในองคกรหรอระหวางหนวยงานท างานรวมกบบคคลเพราะหนวยงานอนใหเกดบรรลจดมงหมายรวมกน เพอใหงานส าเรจอยางมประสทธภาพ ควรมองคประกอบ คอ 1. ความรวมมอ จะตองสรางสมพนธภาพในการท างานรวมกนของทกฝาย โดยอาศยความเขาใจหรอขอตกลงรวม ควรมการรวบรวมความคด วธการ เทคนค และการระดมสมอง สนบสนนการท างานรวมกน การปฏบตเพอบรรลเปาหมายเดยวกน เตมใจทจะท างานรวมกน และชวยเหลอ

24

ซงกนและกน การประสานงานไมควรใชอ านาจสงการอยางเดยว ควรใชความสมพนธทดตอกน เพราะความมน าใจตอกนจะเปนผลใหเกดความรวมมอรวมใจมากกวาและพยายามผกมตรตงแตตนและปองกนไมใหเกดความรสกเปนปฏปกษ มความหวาดระแวงหรอมความกนแหนงแคลนใจกน ใหการยอมรบ ซงกนและกน ไมมการวาราย โยนความผดใหผอน เมอมสงใดชวยเหลอแนะน ากนไดกอยาลงเล ใหมน าใจทจะชวยเหลอซงกนและกนอยางจรงใจ กจะเพมความเชอถอไววางใจกนยงขน 2. จงหวะเวลา จะปฏบตงานตามหนาทและความรบผดชอบของแตละคน 3. ความสอดคลองกน จะตองพจารณาความพอเหมาะพอด ไมเกยงงานกน เพอใหการท างานมประสทธภาพ 4. ระบบการสอสาร ตองถกตองตรงกนท างานอยางรวดเรวและปราศจากขอขดแยง การตดตอสอสารเปนสงทส าคญส าหรบการประสานงานทงภายในและภายนอกหนวยงาน หรอองคกรใหเปนอนหนงอนเดยวกน 5. ผประสานงาน จะตองสามารถดงทกฝาย เขารวมมอกนท างานและสามารถขอความรวมมอ ในการท างานเพอใหงานส าเรจลลวงดวยด ขอควรระวงในการประสานงานและบรณาการ 1. อยาใหขอมลลาชา ในการตดตอประสานงานกนระหวางบคคลหรอหนวยงาน 2. อยารบ-สงขอมลทผดพลาด เพราะยงท าใหขอมลตดตอสอสารไมจบตองแกไข บางคน ยงไมทนฟงความ แตดวนสรป คอเอาเรวไวกอน ท าใหเกดขอมลผดพลาด ตองแกไข เทคนควธประสานงานและบรณาการ 1. กอนเรมประสานงาน คดกอนวาจะตองการอะไร เมอไหร ทไหน อยางไร ควรตดตอใคร หนวยงานใด 2. การมบญชโทรศพทของบคคลและหนวยงานทเกยวของไวเปนสวนตว และสวนกลาง 3. ควรประสานงานกบระดบเดยวกนหรอต ากวากอน 4. ใชค าสภาพ ใหเกยรตผสนทนา พดจาออนนอมถอมตนดวยความจรงใจ 5. เมอรบปากท าเรองใดไวตองรบท า

เรองท 3.1.3 แนวทางในการปฏบตงานของเจาหนาท การท างานสงเสรมเคหกจเกษตร คอ การท างานทเจาหนาทสงเสรมการเกษตรภาคสนามจะตองความรอบรมความเขาใจ อกทงมความสามารถในท างานดานคหกรรมศาสตร ควบคไปกบด าเนนงานสงเสรมการเกษตร โดยคาดหวงเพอเพมขอมลขาวสารใหกบเกษตรกรกลมเปาหมาย อนจะน าไปสการเรยนร การตดสนใจ และการประยกตใชความรดงกลาวเพอการพฒนาคณภาพชวตทรพยากรมนษยในภาคเกษตร ใหมการกนด อยด และมรายไดเพมนอกเหนอจากการประกอบอาชพการเกษตรแตเพยงอยางเดยว แนวทางในการด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร มดงน 1. เจาหนาทสงเสรมการเกษตรภาคสนามจะตองท าความรจกและท าความเขาใจในตนเองอยางถองแทและลกซง กลาวคอ เจาหนาทสงเสรมการเกษตรภาคสนามจะตองรวาเราในฐานะนกสงเสรมการเกษตรและสงเสรมเคหกจเกษตรคอใคร ? เรามความหมายและความส าคญตอเกษตรกรอยางไร ? และเราจะตองปฏบตหรอแสดงบทบาท หรอมหนาทความรบผดชอบอะไรทจะตองปฏบตงานบาง และ

25

จะตองปฏบตงานอยางไร (How to…?) เพอทจะท าใหการด าเนนงานสงเสรมการเกษตรและสงเสรม เคหกจเกษตรประสบผลส าเรจ บรรลตามหลกการ/อดมการณ/และปรชญาของการด าเนนงานสงเสรมการเกษตรและสงเสรม เคหกจเกษตรทก าหนดไว 2. เจาหนาทสงเสรมการเกษตรภาคสนามจะตองท าความรจก สรางความรก ความเขาใจ และสรางความศรทธาใหเกดขนกบพนองเกษตรกรทเราจะตองเขาไปปฏบตงานดวย กลาวคอ เจาหนาทสงเสรมการเกษตรภาคสนามจะตองเขาไปพบปะเยยมเยยนบอย ๆ จะตองเขาไปท างานรวมกบพนองเกษตรกรและชาวบานแบบเกาะตดสถานการณ การเขาไปรวมรบร เรยนร และท ากจกรรมตาง ๆ กบพนองเกษตรกรและชาวบาน ในลกษณะของการท างานแบบเขาใจ...เขาถง...แลวจงพฒนา... 3. เจาหนาทสงเสรมการเกษตรภาคสนามจะตองท างานสงเสรมการเกษตรและสงเสรม เคหกจเกษตรดวยใจรกและมทศนคตทดตอการท างาน มความจรงจ ง จรงใจ และเสยสละ มความรบผดชอบตอหนาทและตระหนกถงการท าหนาทของตนเองใหสมบรณ เปนผมคณธรรมและจรยธรรมประจ าใจ ท างานสงเสรมการเกษตรและสงเสรมเคหกจเกษตรเสมอนหนงท างานบญ มจตอสระ ไมแสวงหาผลประโยชนหรอผลก าไรจากการท างาน เปนผ ใหมากกวาผรบ ซงจะท าใหครองใจเกษตรกร ไดอยางมรลม 4. เจาหนาทสงเสรมการเกษตรภาคสนามจะตองปฏบตงานสงเสรมการเกษตรและสงเสรม เคหกจเกษตรแบบมออาชพ กลาวคอ เจาหนาทสงเสรมการเกษตรจะตองมความรอบร รลก รจรง มความแมนย าในการปฏบตงาน มความกระตอรอรน กระฉบกระเฉง รวดเรวและวองไวในการปฏบตงานเพอแกไขปญหาความเดอดรอนของพนองเกษตรกร เขาใจธรรมชาตของเกษตรกรในฐานะทเปนผใหญ สงสมและผานประสบการณชวตมาแลวมากมาย

เรองท 3.1.4 การตดตาม นเทศ เทคนคการตดตาม นเทศงานใหมประสทธภาพ 1. ผตดตามงาน - ตองมความรและความเขาใจในเรองทจะตดตาม นเทศงานและสามารถตอบค าถามได - ไดรบการเพมพนทกษะ โดยผร/ผเชยวชาญดานการตดตามและนเทศงาน - ตองสามารถนเทศงานหรอชวยพนทแกไขปญหาไดอยางถกตอง รวดเรวโดยไมตอง รอถาม - ตองรกษาเวลาในทกสถานการณ 2. วชาการและเทคนคในการตดตามงาน - ทมตดตามตองมการหารอในภาพรวมของการตดตามลวงหนา จดท าแผนการตดตามงานและแบงบทบาทหนาทใหชดเจน - ตองมการประสานผเกยวของลวงหนา - ตดตามงานในชวงเวลาทเหมาะสม - สมาชกทมตดตาม ตองมเทคนคการตดตามงานทด มองภาพพนทเชงบวก - ผตดตามตองรบฟงคนในพนทใหมาก พดนอย - ตองก าหนดรปแบบการตดตามงานทชดเจน - ควรท า Check list ประเดนตดตามและควรมมาตรฐาน/เกณฑกลางทชดเจน

26

- ทมตดตาม ตองสรปผลการตดตามรวมกนและควรมเครองมออปกรณชวย เชน กลองถายรป โนตบค เพอใหสามารถสรปผลเปนรายวนและจดท าเปนเอกสารได - มการสรปผลการตดตามแตละเรอง และนเทศทนทระหวางการตดตามหรอเมอพบปญหา

ตอนท 3.2 ปจจยทมผลตอความส าเรจของการด าเนนงานเคหกจเกษตร งานสงเสรมเคหกจเกษตร เปนงานทเกยวของกบการน าวชาการตางๆทเกยวของกบทรพยากรและความเปนอยของครอบครวเกษตรกรมาจดระบบการบรหารจดการใหเกดประโยชนสงสด เพอปรบปรงและยกมาตรฐานความเปนอยของครอบครวใหดขน ซงมกมปจจยในหลายๆ ดานทมผลตอความส าเรจของ การด าเนนงานสงเสรมเคหกจเกษตร และสอบถามจากเจาหนาทผรบผดชอบงาน เคหกจเกษตรไดใหขอคดเหนและขอเสนอแนะปจจยทมผลตอความส าเรจทางการด าเนนงานเคหกจเกษตร ประกอบดวยปจจยดงน เรอง 3.2.1 ความรและเทคโนโลย - รจรงในเนอหา รวชาการถายทอด - เอาใจใสและใฝหาความรตลอดเวลา - รและเขาใจแลวน าไปปฏบต - ขยนหมนเพยร ศกษา ความร - พฒนาตนเองอยเสมอและพรอมทจะพฒนาผอนดวย - สงเสรมและเผยแพรความรอยเสมอ - ศกษาและพฒนาความรคกบเทคโนโลย - น าเทคโนโลยเปนสอในการถายทอดความรอยางมประสทธภาพ - ความคดรเรมสรางสรรคเรยนรงานอยเสมอ เรอง 3.2.2 การประสานงานและบรณาการ - มมนษยสมพนธทด - น าทกษะ ความร เทคโนโลยมาบรณาการเขาดวยกน - สรางเครอขายในการท างานแบบบรณาการกบหนวยงานตางๆ - การเชอมโยงเครอขายกบองคกรอน เพอแลกเปลยนและชวยเหลอซงกนและกน - ประสานงานขอสนบสนนงบประมาณจากองคกรบรหารงานสวนทองถน เรอง 3.2.3 การตดตามและนเทศงาน - ตดตามตรวจสอบความกาวหนาเพอเปนขวญและก าลงใจใหกบผทท างานในพนท - ใหค าแนะน าในการด าเนนงานและรบทราบปญหาพรอมหาทางแกไขทนท - ตองมความร ความเขาใจเรองทจะตดตามนเทศงานอยางถองแท เรอง 3.2.4 การเปนผน าและใหความชวยเหลอ - เจาหนาทมภาวการณเปนผน าในการท างาน - สรางทมงานภายในพนทเพอชวยเหลอกนในการท างาน - สรางภาค เครอขายแลกเปลยนความรและแบงปนขอมลกน - เกดการท างานรวมกนระหวางเจาหนาทและเกษตรกรอยางมประสทธภาพ

27

บทท 4 กรณศกษา : เรองการสงเสรมการผลตเพอบรโภค

เปาหมายหนงของงานสงเสรมเคหกจเกษตรคอการสงเสรมใหครอบครวเกษตรกร มอาหารทมคณคาปลอดภยบรโภคอยางพอเพยง ซงตองมการบรณาการ ความรการท างานรวมกนระหวางงานเคหกจเกษตร เรองประโยชนการประกอบ การถนอมอาหารแปรรปพชผก อาหารตางๆ เชน การงานดานเกษตรเรอง วธการปลก การดแลรกษา การเกบเกยว ซงผลการด าเนนงานทประสบผลส าเรจท าใหเกดแหลงอาหารปลอดภยมคณภาพของครอบครวและชมชน คอ 1. การปลกพชผกเพอบรโภคและจ าหนายระดบครอบครวของกลม สมาชกรวมโครงการสายใยรกแหงครอบครวฯ ต. อนทขล อ. แมแตง จ. เชยงใหม เปนจดน ารองโครงการฯในภาคเหนอ เรมด าเนนโครงการในป ๒๕๔๙ มสมาชกโครงการฯเรมแรก จ านวน ๕๖ ครวเรอน หนวยงานกรมสงเสรมการเกษตร โดยส านกงานเกษตรจงหวดเชยงใหมและส านกงานเกษตรอ าเภอแมแตง ไดด าเนนกจกรรมทมงเนน การสรางแหลงอาหาร เพอใชบรโภคในครวเรอน ชวยลดรายจายและเพมรายได สงเสรมการสรางอาชพใหเกดภายในครวเรอน รวมทงการปรบปรงบานเรอนและบรเวณบานใหสะอาดเปนระเบยบ นาอยอาศยและถกสขลกษณะ ปจจบนสมาชกรวมโครงการทงสน ๒๓๗ ครวเรอนด าเนนการโดยสงเสรมใหสมาชกในโครงการฯ ปรบปรงบานเรอน และบรเวณบานใหสะอาดเปนระเบยบ นาอยอาศยและถกสขลกษณะ รวมถงปรบพนทบรเวณบานเพอปลกพชผกสวนครว พชผก-พนบาน พชผกสมนไพร ไมผล การท าปยหมก การเลยงไกไข เลยงสกร เลยงปลา และเลยงกบ ตามความตองการและเหมาะสมของแตละครวเรอน โดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด าร ท าใหสมาชกในครวเรอนมพชอาหารทปลอดภยไวบรโภค ชวยลดรายจาย - เพมรายได และชวยปรบปรงสภาพแวดลอมบรเวณบานใหนาอยอาศย โดยมวธการสงเสรมเกษตรสมบรณเพมพนสขภาพ ๓ รปแบบ ไดแก

รปแบบท ๑ การด าเนนกจกรรมในพนทนอย และสภาพดนไมเหมาะสมกบการปลกพช ไมสามารถปลกพชแบบยกแปลงได ใหด าเนนการโดยใสดน แกลบ และปนขาว ในกระบะ หรอยางรถ-มอเตอรไซค ผสมใหเขากนแลวพกไว ๗ วนกอนปลกพช และปลกพชในพนททมแสงแดด สองถง สามารถท าไดทกครอบครว ปลกพชไดตลอดปตามฤดกาลทเหมาะสมกบพนทนนๆ

ดดแปลงใชยางรถยนตเปนกระถางปลกผกสวนครวในบานทมพนทนอยแผนผงบาน ของนางประมวล กนธะวงค อ. แมแตง จ. เชยงใหม (รปแบบท 1)

28

29

รปแบบท ๒ การด าเนนกจกรรมในพนทประมาณ ๑ - ๒ งาน ดนเหมาะสมส าหรบการปลกพช สามารถปลกพชแบบยกแปลงได โดยปลกพชผกสวนครว

ทตองการบรโภค เชน พรก ผกกาดขาว ผกกาดหอม ตะไคร เปนตน และท าปยหมกในบอซเมนต

แผนผงบานของนางชลดา ยะบญ อ าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม (รปแบบท ๒)

30

รปแบบท ๓ ไมมพนทบรเวณรอบบานในการด าเนนกจกรรมทางการเกษตร สามารถปลกพชผกสวนครวตามหวไรปลายนาไดตามความเหมาะสม

2. การท าแปลงเกษตรเพอบรโภคในครอบครวและชมชนของ นางสพรรณ ค าม สมาชกกลมแมบานเกษตรกรบานใหมสารภ อ. สวางวระวงศ จ. อบลราชธาน ทเรมท าแปลงเกษตรสมบรณเพมพนรายไดประกอบดวยพช ผกผลไม เหด ปลา ไก ท าใหนางสพรรณ ค าม มอาหารจากบรเวณบานบรโภค จ านวน 48 ชนด ซงท าใหนางสพรรณ ค าม สามารถลดคาใชจายดานอาหาร 817 บาท/เดอนและมรายไดเพมจากการขายผลผลต 3,870 บาท/เดอน (กนยายน 2550) ตอมาไดมการขยายการแนะน าการท าแปลงผกเพอบรโภค จ านวน 72 ครอบครว และมผกเกลอจ าหนายจน เกดการรวบรวมผกจ าหนายในตลาดในตวเมอง วนละ 1-2 ครง สมาชกมรายไดเฉลย 8,000 บาท/คน/เดอน นอกจากน หมบานยงเปนแหลงเรยนรการปลกผก ปลอดภยบรโภคและขยายการผลตกลาไมจ าหนาย โดยพชผกทปลกเปนแหลงอาหารของหมบาน คอ เพอเปนแหลงอาหารทปลอดภย และกระจายพนธพช ลดรายจาย เพมรายได

31

และเปนอาชพเสรมใหแกครอบครว และมการปรบปรงบานเรอนเกษตรกรใหมสภาพแวดลอมทด ถกสขลกษณะอนามย มความปลอดภยและครอบครวมความสมพนธทด โดยมการด าเนนการ ดงน 2.1 จดท ารวกนได เชน ชะอม ต าลง ผกหวานบาน ผกปลง มะระขนก ตนแค 2.2 จดท าพชผกสวนครวผกสมนไพร ทเปนเครองเทศ เชน ขา ตะไคร ใบมะกรด ผกชฝรง สาระแหน ใบบวบก มะตมซาอ ดปลากง 2.3 พชผกทเปนไมลมลก เชน พรก มะเขอเทศ มะเขอพวง ผกบงจน ตนหอม ผกกาดขาว เปนตน 2.4 ปลกพชสมนไพร บอระเพด ฟาทะลายโจร ขมนชน หญาหนวดแมว วานหางจระเข เสลดพงพอน 2.5 ปลกไมผล เชน กลวย มะมวง ขนน มะละกอ ฝรง และอนๆ 2.6 เลยงสตว เพอบรโภค เชน ไก เปด ปลา และกบ 2.7 เลยงสตวเพอใชมลสตวมาเปนปย 2.8 จดท าบญชครวเรอน เพอแสดงรายรบ รายจายในแตละวน

32

บทท 5 กรณศกษา : เรองการปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน

การจดการบานเรอนและสงแวดลอมการท างานในกลมแมบานเกษตรกรจงหวดสงหบร

สมาชกกลมแมบานเกษตรกรและกลมสงเสรมอาชพศนยสงเสรมและผลตเมลดพนธขาวชมชนเปนกลมเกษตรกรในต าบลประศก อ.อนทรบร จ.สงหบร ประกอบอาชพท านาเปนอาชพหลกและปลกพชผกท ากจกรรมดานการเกษตรเพอลดคาใชจายในครวเรอน เกษตรกรสวนใหญใชเวลาในชวตประจ าวนกบการท างานเปนแรงงานภาคเกษตร มปญหาทางสขภาพตางๆ อาการเจบปวยตางๆไมวาจะเปนสายตาฟาง ปวดหลง ปวดขา ปวดเขา ปวดกลามเนอ คนทวไปเขาใจวาอาการตางๆ เหลานเปนความเจบปวยเนองจากความเสอมของรางกายตามกาลเวลาทผานไป แตทจรงแลว อาการเจบปวยตางๆเหลานเกดจากการบาดเจบสะสมจากทาทางการท างานทไมถกตองและการจดสภาพแวดลอมในการท างานไมเหมาะสมหรอเอออ านวยตอการท างานจนท าใหรางกายตองท างานมากกวาปกต อกทงทาทางการท างานทปฏบตกนเปนประจ าเปนเวลานานจะท าใหกระดกและกลามเนอบดตวผดไปจากลกษณะตามธรรมชาต

ส านกงานเกษตรอ าเภออนทรบร จงหวดสงหบรไดแนะน าใหเกษตรกรและครอบครวเกษตรกร มความร ความเขาใจมทศนคตทดและถกตองเกยวกบการปรบปรงความเปนอยและสภาพแวดลอมการท างานใหถกตองและเหมาะสมตลอดจนการจดการบานเรอนและชมชนใหถกสขลกษณะ

กระบวนการท างานและกจกรรม 1. จดประชมชแจงใหแกกลมเขาใจถงเปาหมายโครงการ 2. ใหความรดานอาชวอนามย 3. จดท าเวทแบบมสวนรวมแบงกลมใหสมาชกวเคราะหปญหาของตนเองส ารวจปญหาของตนเองโดย ใชแบบส ารวจการปรบปรงสภาพความเปนอยและสถานการณการท างานของเกษตรกร 4. จดกลมของปญหาจดล าดบความส าคญของปญหา 5. สงเสรมความรแนะแนวทางเพอแกไขปญหา ออกแบบงานการท างานเพอใหเหมาะสมกบรางกาย 6. ตงคณะกรรมการและด าเนนการในรปแบบบานตวอยาง จากการด าเนนงานเกษตรไดส ารวจกจกรรมการท างานภาคการเกษตรกรและพบปญหาและก าหนดแนวทางการพฒนาทาทางการท างานดงน

33

สาเหตของปญหาและแนวทางแกไข

ท กจกรรม ปญหา/สาเหตทพบ แนวทางแกไข 1.

การท านาการท ากจกรรมทางดานการเกษตร

1.ไดรบอบตเหตจากการใชเครองจกรกลการเกษตร การไถพรวนเตรยมดน รถไถ ชวยในการเตรยมดนกอนเพาะปลกไมไดท าความสะอาดใหเรยบรอยกอนน าเขาไปเกบ ไมไดบ ารงรกษาอยาสม าเสมอ มการช ารด

2.การจดเกบและการขนยาย ยกของหนกเชน กระสอบขาว กระสอบปยไมถกวธท าใหปวดเมอยกลามเนอ แขนขาซงเกดจากการท างานหนก

1.กอนใชรถไถทกครงควรมการตรวจสภาพ รถไถกอน เมอพบวาช ารดควรซอมแซมกอนการ ใชงาน หลงจากการใชงานแลวควร มการท าความสะอาดและตรวจสอบพรอมทงบ ารงรกษาอยางสม าเสมอ

2.ใหความรการยกของทถกวธและใชเครองทนแรงเชนรถเขนในการขนยายสงของทหนก

ท กจกรรม ปญหา/สาเหตทพบ แนวทางแกไข 3. เปนลมหนามดขณะท างานกลางแจง

4.พษจากสารเคม แพสารเคม 5.อปกรณและเครองมอไมเปนระเบยบ

3.จดใหมทพกในรมขณะท างานและมการเตรยมน าดมทสะอาดไวส าหรบดมใหเพยงพอ

4.มการใชสารเคมอยางปลอดภย ค าแนะน า

ขอควรระวงและดแลตวเองกอนใชและหลงใชสารเคม เชน อานฉลากใหชดเจน การแตงกายระหวางการฉดพนสารเคม การท าความสะอาดรางกายหลงจากการใชสารเคม

5.มการจดเกบอปกรณเครองใชในการท างาน

ใหเปนระเบยบ และควรจดท าปายใหชดเจน

2. สภาพแวดลอมทอยอาศย

1.บรเวณบานและทางเดน บรเวณบานรก ทางเดนเปนหลมเปนบอ 2.บนไดไมมราวบนไดและมสงของวางบรเวณทางขน

บนไดท าใหเกดอนตราย 3.หองครว เครองใชในการประกอบอาหาร เครองปรง

ไมเปนระเบยบ 4.เตาทประกอบอาหาร วางบนพน ท าใหตองกมๆ

เงยๆเวลาประกอบอาหาร

1.ท าความสะอาดบรเวณบานใหโลงเตยนไมใหหญาขนรก ปรบดนและทางเดนใหสม าเสมอ

2.จดท าราวบนไดใหแขงแรงและจดเกบสงของ

ไมใหมขวางทางขนของบนไดเพอปองกนอนตราย

3.จดเกบเครองใชในครวใหเปนระเบยบ แยก

ประเภทเครองปรงประกอบอาหารปดปายใหชดเจน,มภาชนะส าหรบปดอาหารเพอปองกนแมลงวน

4.จดท าเตาส าหรบประกอบอาหารใหสงขน

เพอใหสะดวกและท าใหท างานไดสะดวกขนเกดผลใหไมปวดหลง

34

ท กจกรรม ปญหา/สาเหตทพบ แนวทางแกไข 5.บรเวณซกลาง 6.การจดเกบเสอผา จดเกบเสอผาไมเปนระเบยบ 7.ไมมทส าหรบจดเกบขยะ

5.จดท าทส าหรบการลางจานใหสงอยในระดบเอวและสะอาดเพอใหถกสขลกษณะ

6.จดเกบเสอผาใหเปนระเบยบ เขาไวในตเพอ

ปองกนฝน หรอมผาคลม 7.จดท าทจดเกบขยะใหถกสขลกษณะ และมท

เผาท าลาย

35

36

บทท 6 กรณศกษา: เรองการสงเสรมเพมรายได

การสงเสรมเคหกจเกษตรในงานเพมรายได เปนการแนะน าความร แกสมาชกกลมแมบานเกษตรกร เพอแปรรปผลผลตในทองถนทมมาตามฤดกาลท าใหเกดภาวะผลผลตลนตลาด ราคาตกต า ใหเปนผลตภณฑทเพมมลคาเปนการสรางงานและสรางรายได แกเกษตรกร โดยผลตภณฑเดนทประสบผลส าเรจของกลมแมบานเกษตร

ทเรยนทอดกรอบ ทเรยนเปนพชเศรษฐกจของจงหวด ระยอง จนทบร ตราด ซงเกษตรกรมการปลกมากและ ในป 2537 ไดเกดปญหาผลผลตทเรยนลนตลาดเจาหนาทเคหกจเกษตร จงหวดจนทบร ซงไดแนะน า ใหกลมแมบานเกษตรกรทดลองท าทเรยนทอดกรอบและจ าหนาย ซงนางวรรณ บญสวสด ประธานกลมแมบานเกษตรกรเขาบายศร อ.ทาใหม จ. จนทบร เปนหนงทไดเขารบการแนะน าการแปรรปทเรยน ตอมาไดรวบรวมสมาชกกลมท าทเรยนทอดจ าหนายและไดมการพฒนากระบวนการผลตตาง ไดแก - โรงเรอน - อปกรณ - บรรจภณฑ - สขอนามย - ทาทางการผลต

37

การพฒนาการผลตทเรยนทอดกรอบ

ภาพววฒนาการทเรยนทอดกรอบเมองจนทร

สมยแรก

พฒนามดผา (มดเปาปนจน) และผาบน

โตะหางจากพน 30 ซม. ควานเมดแยกเนอและเมลดบนโตะ

เกาอนงมพนกพง ใสผากนเปอนและหมวกคมผม

การปอกทเรยนและควานเมดโดยใชมดทมในครว การทอดทเรยนในกระทะระดบครวเรอน

การบรรจปดผนกถง (ใชเครอง Zeal )แบบกด)

38

เครอง Slide ชนเนอทเรยนท าใหมความหนาเทากน

การทอดมบรเวณทอดโดยเฉพาะมแขนกวนเวลาทอดผดแล 1 คน

ควบคมได 3 กระทะ

อบในตอบลมรอน 70 องศา 9 ชม. เพอไลน ามนแกปญหาการหน

พกใหเยนโดยมกระดาษซบน ามนรอง

คดแยกเกรดทเรยนทอด หองกระจกส าหรบกนฝน แมลง

39

ปจจบนผลตภณฑทเรยนทอดกรอบของกลมแมบานเขาบายศรไดรบการรบรองมาตรฐาน ผลตภณฑมาตรฐานตางๆ เชน อย, Halal ทมการวางจ าหนายในตลาดระดบตางๆ ทงในประเทศและตางประเทศโดยในแตละป กลมมยอดการจ าหนายมากกวา 10 ตน ท าใหสมาชกมรายไดมนคง มคณภาพชวตทดกลมไดรบ การยกยองทงในระดบ ทองถนและระดบประเทศ มความเขมแขงชวยเหลอตนเอง และชมชนเปนแหลงเรยนรแกบคคลและผสนใจ

บรรจถง โดยเครองอตโนมต ทเรยนสแนค

ผลตภณฑทเรยนทอดกรอบ

40

สรปและประเมนผลตนเองหลงเรยน งานเคหกจเกษตร คอ การน าวชาการดานคหกรรมศาสตร มาใชใหเกดประโยชนเพอการกนด อยด และสรางอาชพเสรมเพมรายไดของครอบครวเกษตรกร เพอสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตความเปนอยทมนคงและยงยนตอไปในอนาคต กจกรรมการพฒนาคณภาพชวต ประกอบดวย การผลตอาหารเพอโภชนาการ การสงเสรมเพอพฒนาการบรโภค การสงเสรมการจดการบานเรอน การปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน และสงเสรมเพมรายได

การพฒนาคณภาพชวตครอบครวเกษตรกร เปนยทธศาสตรการสงเสรมเคหกจเกษตร คอ การยกระดบมาตรฐานการด ารงชวตของครอบครวเกษตรกรใหมการกนด กนเปน อยด มรายไดและอยในสภาพแวดลอมทด ประกอบดวยประเดนส าคญตางๆ ทสามารถน ามาก าหนดเปนแผนงานโครงการ ซงจะน าไปสการปฏบตโดยมสตรเกษตรหรอแมบานเกษตรกรเปนผจดการหรอเปนแกนน าในการพฒนา ดงแผนภมงานเคหกจเกษตร

เกษตรกรมคณภาพชวตทด

อยด เพมพนรายได

รายได - ใหมกน (ผลต แปรรป และถนอมอาหาร) - กนใหเปน (โภชนาการ)

- บานเรอนสะอาด - สขภาพอนามยด - ใชทรพยากรใหเกด ประโยชน - การใชแรงงาน - เครองนงหมเหมาะสม - รกษาสงแวดลอม

- เพมผลผลตการเกษตร - เพมมลคาผลผลตเกษตร + แปรรปอาหาร + แปรรปไมใชอาหาร - ลดรายจาย - เกบออม - จดท าบญชรบ-จาย

กนด

41

เอกสารอางอง กรมสงเสรมการเกษตร. 2546. คมอความรสงานเคหกจเกษตร. ส านกพฒนาเกษตรกร . กรงเทพ : โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด กรมสงเสรมการเกษตร. 2555. เอกสารวชาการ คมองานเคหกจเกษตร. กลมงานเคหกจเกษตร ส านกพฒนาเกษตรกร . กรงเทพ . (อดส าเนา) กรมอนามยกระทรวงสาธารณสข. 2543. คมอแนวทางการใชเกณฑอางอง น าหนกสวนสง เพอประเมน

ภาวการณเจรญเตบโตของเดกไทย. กองโภชนาการ. กรงเทพ : โรงพมพองคการทหารผานศกในพระบรมราชปถมภ.มหาวทยาลยมหดล. 2546. โครงการปรบปรงสภาพความเปนอยและสภาพการท างานของเกษตรกร. ภาควชาอาชวอนามยและความปลอดภย คณะสาธารณสขศาสตร. กรงเทพ: โรงพมพศกษาการพมพ

พรพร พรอมเทพ. 2555. เรองการวางแผน. กองแผนงาน กรมสงเสรมการเกษตร. กรงเทพฯ. (โรเนยว)