ความหลาชนิดและ าร ระจาย...

ความหลากชนดและการกระจายของหอยน าจดหลงการขดลอกคลอง บรเวณพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

ณฐรนทร กวางอน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาชววทยาศกษา

คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพา กรกฎาคม 2558

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยบรพา

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจไดดวยความกรณาเปนอยางยงของ ดร. สาลน ขจรพสฐศกด อาจารยทปรกษาหลก ผชวยศาสตราจารย.ดร. ชนวฒน ตนตวรานรกษ อาจารยทปรกษารวม และผชวยศาสตราจารย. พงษรตน ด ารงโรจนวฒนา ทไดสละเวลารบเปนทปรกษาวทยานพนธ กรณาใหค าปรกษาแนะน าแนวทางทถกตองในการคนควาหาความร และประสบการณในการ ท าวทยานพนธ ตลอดจนแกไขขอบกพรองตาง ๆ ดวยความละเอยดถถวนและเอาใจใสดวยดเสมอมา ขอขอบพระคณ ดร. ณฐรนทร วงศธรรมวานช ทไดเสยสละเวลาเปนประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ดร. สาลน ขจรพสฐศกด ผชวยศาสตราจารย.ดร. ชนวฒน ตนตวรานรกษ และ ดร. สทน กงทอง กรรมการสอบวทยานพนธทใหค าแนะน าตลอดจนตรวจทานขอบกพรอง ของวทยานพนธฉบบน ขอขอบพระคณอาจารยประจ าภาควชาชววทยาทกทาน ทคอยประสทธประสาทวชาและใหความชวยเหลอดวยดเสมอมา ขอขอบพระคณผทรงคณวฒทกทานทใหความอนเคราะหในการใหขอมลและค าปรกษา รวมทงใหค าแนะน าแกไขเครองมอทใชในการวจยใหมคณภาพ นอกจากนขอขอบคณชาวบาน ในพนทจดส ารวจทใหขอมลเกยวกบการขดลอกคลอง และขอขอบคณทานผอ านวยการและ คณะครโรงเรยนพรตพทยพยต ตลอดจนนกเรยน ทคอยใหความชวยเหลอและอ านวยความสะดวกเรองเวลา ท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจไดดวยด ขอขอบพระคณ คณพอ คณแม นองชายและเพอน ๆ ทสนบสนน และใหก าลงใจเสมอมา ท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจไดดวยด คณคาและประโยชนของวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนกตญญกตเวทตาแด บพการ บรพาจารย และผมพระคณทกทานทงในอดตและปจจบน ทท าใหขาพเจาเปนผมการศกษา และประสบความส าเรจมาจนตราบเทาทกวนน ณฐรนทร กวางอน

ง

5499004: สาขาวชา: ชววทยาศกษา; วท.ม. (ชววทยาศกษา) ค าส าคญ: หอย/ คลอง/ ความหลากหลาย/ หนองจอก/ กรงเทพมหานคร ณฐรนทร กวางอน: ความหลากชนดและการกระจายของหอยน าจดหลงการขดลอกคลองบรเวณพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร (SPECIES DIVERSITY AND DISTRIBUTION OF FRASHWATER MOLLUSKS AFTER WATERWAY DREDGING IN NONGCHOK AREA, BANGKOK) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ: สาลน ขจรพสฐศกด, Ph.D., ชนวฒน ตนตวรานรกษ, ปร.ด. 113 หนา. ป พ.ศ. 2558. ความหลากชนดและการกระจายของหอยน าจดหลงการขดลอกคลองบรเวณพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ไดถกศกษาเพอตรวจสอบและเปรยบเทยบความหลากชนดและ ความชกชมในแตละสถานทมแหลงทอยอาศยของหอยแตกตางกน โดยแบงพนทศกษาออกเปน 10 สถาน แตละสถานเลอกพนทส าหรบวางแปลงตวอยางจ านวน 1 แปลง ขนาด 5 × 10 ตารางเมตร ภายในแปลงตวอยางไดสมแปลงยอยขนาด 1 × 1 ตารางเมตร จ านวน 3 แปลง ท าการเกบตวอยางระหวางเดอนเมษายน ถง เดอนมถนายน พ.ศ. 2556 ผลการศกษาพบชนดหอยทงหมด 9 อนดบ 13 วงศ 18 สกล 24 ชนด 10 ชนดยอย ซงแบงเปนหอยน าจดหอยฝาเดยวจ านวน 9 วงศ 10 สกล 11 ชนด 5 ชนดยอย และหอยสองฝา จ านวน 4 วงศ 8 สกล 13 ชนด 5 ชนดยอย สถานทพบจ านวนชนดหอยมากทสด ไดแก คลองสบส พบ 18 ชนด สวนสถานทพบจ านวนชนดหอยนอยทสด ไดแก คลองกระทมลมพบ 2 ชนด ความหนาแนนของหอยสงทสดในสถานคลองสบเอด (26.15 ± 15.21 ตวตอตารางเมตร) และความหนาแนนต าทสดในสถานคลองล าแขก (1.63 ± 0.93 ตวตอตารางเมตร) มดชนความหลากชนดอยในชวง 1.04 – 2.34 คาดชนความมากชนด อยในชวง 0.53 – 2.25 และ ดชนความสม าเสมอ อยในชวง 0.08 – 0.8 โดยคลองสบสามมดชนความหลากชนดและดชน ความมากชนดสงทสด และคลองล าแขกมคาดชนความสม าเสมอสงทสด ในขณะทคลองกระทมลม มดชนความหลากชนด และดชนความมากชนดต าทสด และคลองสบสองมดชนความสม าเสมอต าทสด สมประสทธความคลายคลงของชนดหอยทพบในแตละบรเวณของคลองในพนทเขตหนองจอกอยในชวงรอยละ 17.39 – 82.76 โดยชนดของหอยในคลองสบสองและคลองสองมความคลายคลง ของชนดหอยมากทสด คดเปนรอยละ 82.76 ในขณะทคลองสบสและคลองกระทมลมมความคลายคลงของชนดหอยนอยทสด คดเปนรอยละ 17.39 หอยฝาเดยวทพบจ านวนมากทสดและ พบกระจายในทกสถาน ไดแก Pomacea canaliculata และ Filopaludina martensi martensi ขณะท Ensidens ingallsianus ingallsinus เปนหอยสองฝาทพบการกระจายและจ านวนมากทสดซง ความหลากชนดและการกระจายจะแตกตางกนตามลกษณะทอยอาศยของหอย

จ

5499004: MAJOR: BIOLOGY EDUCATION; M.Sc. (BIOLOGY EDUCATION) KEYWORDS: MOLLUSK/ WATERWAY/ SPECIES DIVERSITY/NONGCHOK/ BANGKOK NATTARIN KWANGIN: SPECIES DIVERSITY AND DISTRIBUTION OF FRASHWATER MOLLUSKS AFTER WATERWAY DREDGING IN NONGCHOK AREA, BANGKOK. ADVISORY COMMITTEE: SALINEE KHACHONPISITSAK, Ph.D., CHANAWAT TUNTIWARANURUK, Ph.D. 113 P. 2015. The species diversity and distribution of mollusks in the Nongchok area, Bangkok after waterway dredging were conducted to investigate and compare the species diversity and abundance in each station with different habitat types of mollusks. The study area had been divided into ten stations. Random sampling method was applied with 3 replicate quadrat samples (1.0 × 1.0 m2) taken within 5 ×10 m2 at each station. The samplings were monthly conducted from April to June 2013. The result of this study showed 24 species and 10 subspecies in 9 orders, 13 families, and 18 genera of which they consist of 11 species and 5 subspecies in 9 families and 10 genera of the class Gastropoda and 13 species and 5 subspecies in 4 families and 8 genera of the class Bivalvia. The highest number of mollusks species recorded during the studied period is in the ‘Klong Sip See’ with 18 species. The lowest number of species is in the ‘Klong Kratum Lom’ with 2 species. The highest density of mollusks was in the ‘Klong Sip Ad’ which yielded 26.15 ± 15.21 individuals/ m2. The lowest density was in the ‘Klong Lam Kag’ which yielded 1.63 ± 0.93 individuals/ m2. The values of species diversity ranged from 1.04 – 2.34, richness index ranged from 0.53 – 2.25 and evenness index ranged from 0.08 – 0.8. The ‘Klong Sip Sam’ station had values of species diversity and richness index and the ‘Klong Lam Kag’ station had the highest evenness whereas the ‘Klong Kratum Lom’ station had the lowest species diversity and lowest richness index and the ‘Klong Sip Song’ station had lowest evenness. The Sorensen’s similarity coefficient of mollusks in Nongchok area waterway ranged from 17.39% – 82.76%. The similarity coefficient was highest at 82.76% between the ‘Klong Sip Song’ and the ‘Klong Song’ stations whereas the lowest at 17.39% between the ‘Klong Sip See’ and the ‘Klong Kratum Lom’ stations. The most common species of gastropods in term of relative abundance and spatial distribution were Pomacea canaliculata and Filopaludina martensi martensi. Both species were found in all stations of Nongchok area waterway. In addition, Ensidens ingallsianus ingallsinus were the most common and most abundant species of bivalves. The species diversity and spatial distribution of mollusks varies following habitat types.

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย……………………………………………………………………… ง บทคดยอภาษาองกฤษ…………………………………………………………………... จ สารบญ……………………………………………………………………………….…. ฉ สารบญตาราง…………………………………………………………………………… ซ สารบญภาพ………………………………………………………………………….…. ฏ บทท 1 บทน า………………………………………………………………………...…... 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา……………………………..…. 1 วตถประสงคของการวจย………………………………………….…… 2 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ…………...……………………………...… 2 ระยะเวลาการวจย…………………………………………………….… 2 สถานทท าการวจย……………………………………………………… 2 ขอบเขตของการวจย…………………………………………………… 2 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ............................................................................... 4 ขอมลทวไปเกยวกบหอยน าจด................................................................ 4 การจ าแนกลกษณะดน………………….……………………………… 14 ขอมลเกยวกบการขดลอกคลองบรเวณพนทเขตหนองจอก…………… 16 งานวจยทเกยวของในประเทศ………..………………………………... 20 งานวจยทเกยวของในตางประเทศ…...………………………………… 22 3 วธด าเนนการวจย…………………………………………………………………. 23 สถานทท าการวจย……………………………………………………… 23 วธด าเนนการวจย………………………………………………………. 26 การวเคราะหขอมล……………………………………………………... 27

ช

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 4 ผลการวจย……..…………………………………………………………….…… 31

ชนดและการกระจายของหอยบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร…………………..……………………………….…..

31

ชนดหอยทพบแตละสถาน บรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ……............................................................................

42

ความหนาแนนของหอยทงหมดทพบในพนททศกษาบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร…………...……………..…….…

46

ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร………………………...……………..…….……

49

รอยละการปรากฏของชนดหอย ในแตละสถานทศกษา บรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ……………..…….………..…...

53

ดชนบงชสภาพนเวศของหอยในพนทศกษา บรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร...................................................................

57

ปจจยแวดลอมบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร 63 5 อภปรายและสรปผล………................................................................................... 69 อภปรายผล………................................................................................... 69 สรปผลการทดลอง……..…………………………..………………….. 81 ขอเสนอแนะ............................................................................................ 82 บรรณานกรม…..…………………………………………………………………….….. 83 ภาคผนวก…………………………………………………………………………….…. 90 ภาคผนวก ก ............................................................................................................ 91 ภาคผนวก ข ............................................................................................................ 102 ประวตของผวจย………………………………………………………………………… 113

ซ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2-1 ตารางแบงเขตความรบผดชอบในโครงการขดลอกคคลองและล ารางสาธารณะ (ส านกการระบายน า, 2554)………………………………………………………..…

17

4-1 ชนดของหอยฝาเดยวทส ารวจพบในคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร…....................................................................................................

31

4-2 ชนดของหอยสองฝาทส ารวจพบในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร….……………………………………………………………..….

32

4-3 การกระจายของชนดหอยในแตละสถานทศกษาหลงการขดลอกคลองบรเวณพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร..………………..……..………………………….

38

4-4 ชนดของหอยฝาเดยวและหอยสองฝาทพบในแตละสถานในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร….…………………………………………………………...…...

345

4-5 ความหนาแนนของหอยทงหมดทพบตามสถานทศกษา บรเวณพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร…..…………………………………………………...…………...

346

4-6 รอยละการปรากฏของชนดหอยทงหมดในพนทศกษาบรเวณคลองในพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร……………………………………………….…...

354

4-7 ชนดหอยทพบในแตละระดบความถของแตละสถานทศกษาบรเวณคลองในพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร….………………………………….……………...

356

4-8 ดชนความหลากชนดของหอยในคลองเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร ………….……………………………………..…………………

3 57

4-9 ดชนความมากชนดของหอยในคลองเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร…………………………….…………………………………..….

358

4-10 ดชนความสม าเสมอของหอยในสถานเกบตวอยางของคลองในเขตพนท หนองจอก กรงเทพมหานคร………………………………...…………..………….

359

4-11 ดชนบงชสภาพนเวศของหอยในคลองของพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร……………………………………………………………….......

360

ฏ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 4-12 ดชนความหลากชนด ดชนความมากชนด และดชนความสม าเสมอ บรเวณพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร……………………………………………….…

61

4-13 ปจจยแวดลอมบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร……………. 64 4-14 ประเภทของดนในคลองของเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร..................... 65 5-1 การเปรยบเทยบการกระจายของหอยระหวางกอนการชดลอกคลองและหลงการ ขดลอกคลองในพนทเขตหนองจอก…..………………………………………..…

75

ก-1 จ านวนหอยทพบ (ตว) สถานท 1 คลองสบเอด…………………...……….……... 92 ก-2 จ านวนหอยทพบ (ตว) สถานท 2 คลองสบสอง……………………………....….. 93 ก-3 จ านวนหอยทพบ (ตว) สถานท 3 คลองสบสาม………………..………………... 94 ก-4 จ านวนหอยทพบ (ตว) สถานท 4 คลองสบส……………………..……………… 95 ก-5 จ านวนหอยทพบ (ตว) สถานท 5 คลองสบ……………………………………..... 96 ก-6 จ านวนหอยทพบ (ตว) สถานท 6 คลองสอง………………………………….…... 97 ก-7 จ านวนหอยทพบ (ตว) สถานท 7 คลองกระทมลม………………………..…….... 98 ก-8 จ านวนหอยทพบ (ตว) สถานท 8 คลองล าแขก……………………………..…….. 99 ก-9 จ านวนหอยทพบ (ตว) สถานท 9 คลองล าปลาทว…..…………………………….. 100 ก-10 จ านวนหอยทพบ (ตว) สถานท 10 คลองแสนแสบ.………………………………. 101 ข-1 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบ สถานท 1 คลองสบเอด…………………. 103 ข-2 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบ สถานท 2 คลองสบสอง………………… 104 ข-3 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบ สถานท 3 คลองสบสาม……………….... 105 ข-4 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบ สถานท 4 คลองสบส………………...… 106 ข-5 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบ สถานท 5 คลองสบ…………………...... 107 ข-6 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบ สถานท 6 คลองสอง………………....…. 108 ข-7 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบ สถานท 7 คลองกระทมลม……….…...... 109

ฏ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา ข-8 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบ สถานท 8 คลองล าแขก…………………. 110 ข-9 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบ สถานท 9 คลองล าปลาทว……………..... 111 ข-10 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบ สถานท 10 คลองแสนแสบ…………...... 112

ฏ

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2-1 โครงสรางตาง ๆ ของเปลอกหอยฝาเดยว……………………………………………... 5 2-2 ลกษณะของซเซอรในหอยฝาเดยวแบบตาง ๆ……………………………….....……. 6 2-3 เปลอกหอยรปทรงกรวยแบบตาง ๆ พจารณาจากขนาดของมมสไปร.......................... 7 2-4 ลกษณะการขดวนของเปลอกหอยรปทรงกรวย ………………………….................. 8

2-5 การจ าแนกหอยทมขนาดตาง ๆ กน ขนาดเลกมาก...……………………………..….. 8

2-6 การวาดมมสไปร ในหอยทรงกรวยทมการขดวนแบบปกต……………………..…... 9 2-7 ลกษณะการนบจ านวนเวรล (whorl)……………………………………………….… 9 2-8 ลกษณะลวดลายตางบนเปลอกหอย............................................................................ 10 2-9 ลกษณะฝาปดปากเปลอก…………………………………………...….……………. 11 2-10 ลกษณะเปลอกรปแบบตาง ๆ ของหอยกาบ……………………………………...…. 12 2-11 ลกษณะของเปลอกหอย 2 ฝา……….……………………………………………….. 13 2-12 สามเหลยมการจดจ าแนกเนอดน……………………………………………………. 15 3-1 จดศกษาทงหมด 10 สถาน………………………………………..…………………. 24 3-2 ลกษณะพนททงหมด 10 สถาน……………………………………………………… 24 4-1 ชนดหอยฝาเดยวหอยสองฝาทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร……………………………………………………………………. 33 4-2 ชนดหอยหอยฝาเดยวทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร…………………………………………………………………..… 34 4-3 ชนดหอยหอยสองฝาทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร…………………………………………………………………..… 35 4-4 ชนดหอยหอยสองฝาทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร…………………………………………………………………..… 36 4-5 จ านวนชนดของหอยสองเดยวและหอยสองฝา (ตวเปนและเปลอก) ในพนทเขต หนองจอก กรงเทพมหานครทง 10สถาน…………………………………………….

45

ฎ

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา 4-6 ความหนาแนนของหอยตวเปนและเปลอกในพนทศกษาทง 10 สถาน……………... 47 4-7 จ านวนชนดของหอยฝาเดยวและหอยสองฝา (ตวเปน) ในพนทศกษาทง 10สถาน…. 48 4-8 จ านวนชนดของหอยฝาเดยวและหอยสองฝา (เปลอก) ในพนทศกษาทง 10 สถาน… 49 4-9 ดชนความหลากชนด ความมาก สม าเสมอ ของหอยบรเวณพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร......................................................................................................... 60 4-10 ดชนสมประสทธความคลายคลงของหอยบรเวณพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร.......................................................................................................... 62 4-11 อณหภมน าบรเวณพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร………………………...….. 66 4-12 คาความเปนกรด-เบสของน าบรเวณพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร……...….. 67 4-13 คาออกซเจนทละลายในน าบรเวณพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร………...….. 68

บทท 1 บทน า

1.1 ทมาและความส าคญ ประเทศไทยอยในเขตรอน จงท าใหบรเวณหลายพนทของประเทศเกดน าทวมฉบพลนตามฤดกาลโดยน าจะไหลมาจากภาคเหนอ จากนนจะขยายวงลงมาตามแมน าเจาพระยาผานทราบภาคกลางและในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตามแมน าชและมลซงไหลลงแมน าโขงหรอในพนท ลาดเขาชายฝงในภาคตะวนออกและภาคใต ดงนนเพอเปนการปองกนการเกดอทกภยประเทศไทย จงมระบบการควบคมการระบายน ารวมถงเขอนหลายแหง คลองชลประทานและแองยบย งน าทวม แตยงไมเพยงพอทจะสามารถปองกนความเสยหายอนเกดจากอทกภยได จากการรายงานของ ส านกการระบายน าทราบวาในป พ.ศ. 2554 ไดเกดอทกภยครงใหญซงเปนอทกภยทรนแรง และท าใหเกดผลกระทบตอพนทบรเวณลมแมน าเจาพระยาและลมน าโขง เรมตงแตปลายเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2554 จงสงผลใหเกดปญหาการระบายน าทไมดพอเกดขนท าใหหลายพนท เกดน าทวมขงเปนระยะเวลานานซงสงผลเสยตอหลาย ๆ ดาน ตอมาจงหวดกรงเทพมหานคร จงได มโครงการขดลอกคลองและล าธารสาธารณะเพอเพมประสทธภาพใหสามารถรองรบปรมาณน าฝนและการระบายน าทวมขงในชวงฤดฝนใหดยงขนโดยไดด าเนนการขดลอกคลองและล าธารสาธารณะจ านวน 227 สายใน 27 เขตของกรงเทพมหานคร ประกอบดวย เขตหนองแขม เขตบางแค เขตภาษเจรญ เขตบางกอกใหญ เขตบางกอกนอย เขตบางบอน เขตจอมทอง เขตบางขนเทยน เขตทงคร เขตตลงชน เขตบางคอแหลม เขตบางซอ เขตวฒนา เขตสวนหลวง เขตพระโขนง เขตประเวศ เขตหลกส เขตบางเขน เขตบงกม เขตสะพานสง เขตลาดกระบง เขตมนบร เขตลาดพราว เขตหนองจอก เขตสายไหม เขตคลองสามวา และเขตคนนายาว รวมระยะทางทงหมด 558 กโลเมตร (ส านกการระบายน ากรงเทพมหานคร, 2554) ซงในพนทเขตหนองจอกทเปน เขตการปกครองทมพนทมากทสดของกรงเทพมหานคร อยในกลมเขตกรงเทพตะวนออก มสภาพพนทสวนใหญเปนทองทงและคคลองไหลผานหลายสาย จงเปนพนททมทางระบายน าออกตามคลองตาง ๆ ทสามารถปองกนหรอลดการเกดอทกภยได ดงนนพนทบรเวณเขตหนองจอก จงเปนเขตทมการขดลอกคลองเพอใหน าไหลผานไดสะดวกขนจ านวนหลายคลอง ซงเปนทอยอาศยของสตวน าซงในบรรดาสตวน าทงหลาย หอยน าจด ซงประกอบดวย หอยฝาเดยวและ หอยสองฝาเปนกลมสตวทมความส าคญในระบบนเวศกลมหนงโดยเปนเหยอใหกบผลาหรอ เปนผกนซากในระบบนเวศ ในทางการแพทยหอยน าจดหลายชนดเปนพาหะกงกลางใหกบพยาธ

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%9B%E0%B9%88%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%9B%E0%B9%88%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%8A%E0%B8%B5

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%A5

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B9%82%E0%B8%82%E0%B8%87

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A2%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B9%82%E0%B8%82%E0%B8%87

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%95%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9B%E0%B8%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%9E%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%9E%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3

2

ในมนษยหลายชนด เชน พยาธใบไมในตบ พยาธใบไมในเลอด นอกจากนหอยน าจดเอง ยงเปนแหลงอาหารประเภทโปรตนใหกบคนในทองถนมาตงแตอดตกาล สวนเปลอกกม การน ามาท าเครองประดบหรอของตกแตงตาง ๆ (อรภา นาคจนดา, มณฑรา เปยมทพยมนส, จฑามาศ จวาลกษณ วสาขา ปณยกนก และจนตนา โตธนะโภคา, 2548) ดงนน จงไดมการศกษาความหลากชนดและการกระจายของหอยน าจดในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร เพอจะไดทราบวาหลงจากเกดอทกภยแลวมการขดลอกคลองซงท าใหสภาพสงแวดลอมและระบบนเวศเปลยนแปลงไปนน จะท าใหมการเปลยนแปลงความหลากชนดและการกระจายของหอยมากนอยเพยงใด 1.2 วตถประสงค 1.2.1 เพอศกษาความหลากชนดและการกระจายของหอยน าจดหลงการขดลอกคลอง ในเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร 1.2.2 เพอศกษาปจจยแวดลอมในบรเวณพนทศกษาทสงผลตอความหลากชนดและ การกระจายของหอยน าจดหลงการขดลอกคลองในเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.3.1 ท าใหไดขอมลเกยวกบความหลากชนดและการกระจายของหอยน าจดในบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร หลงการขดลอกเพอเปนแนวทางในการรกษา ความหลากหลายของชนดหอยในแหลงน าธรรมชาตตอไป 1.4 ระยะเวลาการเกบตวอยาง เดอนเมษายน ถง เดอนมถนายน พ.ศ. 2556 1.5 สถานทท าการวจย สถานทเกบตวอยาง คลองทมการขดลอกพนทเขตหนองจอก

กรงเทพมหานคร หองปฏบตการชววทยา โรงเรยนพรตพทยพยต หองปฏบตการชววทยา ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพา จงหวดชลบร

3

1.6 ขอบเขตของการวจย 1.6.1 เกบตวอยางในคลองทมการขดลอก และเกบตวอยางจ านวน 3 เดอน เดอนละ 1 ครง ตงแตเดอนเมษายน ถง เดอน มถนายน พ.ศ. 2556 1.6.2 ท าการศกษาความหลากชนดและการกระจายของหอยบรเวณคลองในพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ซงบรเวณทท าการเกบตวอยางหอย แบงออกเปน 10 สถาน ไดแก สถานท 1 คลองสบเอด สถานท 2 คลองสบสอง สถานท 3 คลองสบสาม สถานท 4 คลองส สถานท 5 คลองสบ สถานท 6 คลองสอง สถานท 7 คลองกระทมลม สถานท 8 คลองล าแขก สถานท 9 คลองล าปลาทว สถานท 10 คลองแสนแสบ

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

หอยเปนสตวทถกจดอยใน Phylum Mollusca มลกษณะทวไป คอ ไมมกระดกสนหลงลาตวนมไมแบงเปนขอปลอง ประกอบดวยสวนตาง ๆ ไดแก หว เทา แมนเทลกบชองแมนเทล และอวยวะภายใน สตวในไฟลมนประกอบดวย ลนทะเล (chiton) หอยงาชาง (tusk shell) หอยฝาเดยว (gastropod) ทากทะเล (nudibranch) ทากบก (land snail) หอยสองฝา (bivalve) หอยงวงชาง (nautilus) หอยงวงชางกระดาษ (paper nautilus) และหมก (squid, cuttlefish, octopus)

2.1 ลกษณะทวไปของหอยฝาเดยว การจดจาแนกเพอบงชความหลากหลายทางพนธกรรมของหอยนนสามารถใชลกษณะทางสณฐานวทยา ในการจาแนกความแตกตาง ภายในหอยแตละชนดได ซงลกษณะทางสณฐานวทยานน ลกษณะเปลอกจดเปนลกษณะสาคญในการจดจาแนกหอยฝาเดยวออกเปนวงศ (family) สกล (genus) และชนด (species) ลกษณะทใช ไดแก ขนาด รปรางของเปลอก และลกษณะของสวนประกอบตาง ๆ ของเปลอก เชน ลกษณะโดยทวไปของเปลอกหอยฝาเดยวจะเปนทรงกรวย มยอดแหลมปดตนซงมขนาดเลกทสดและจดเปนสวนยอดของเปลอก เมอเปรยบเทยบกบปากกรวยซงมขนาดใหญกวาและจดเปนสวนฐานเปลอก ทงนเนองจากลกษณะการขดวนของเปลอกหอย จะเรมจากสวนยอดเปลอกและวนเปนชน ๆ เรยกวา เวรลหรอวงของหอย จะมลกษณะทเปนเกลยวรอบแนวแกนซงถอเปนแนวสมมตบรเวณกงกลางเปลอก ผลของการขดวนรอบแนวสมมตของเปลอกหอยทาใหผนงดานในของเปลอกหอยดานทตดกบแนวแกนสมมตมลกษณะเปนแทงเรยกวา คอลเมลลา (columella) ซงอาจมรวหรอรอยพบบนผว ชนของขดหอยจากยอดเปลอกถงวงรองสดทายเรยกสไปรหรอ สไปรเวรล และวงสดทายของเปลอกหอยเรยกวา วงสดทาย (body whorl ) บรเวณทแตละวง (whorl) มาแตะกนเรยกวา รอยตอระหวางวง (suture) นอกจากนทปลายสดของวงสดทายจะมชองหรอรเปดเพอเปนทางใหตวหอยคบคลานออกนอกเปลอกเรยก ปากเปลอก รอบ ๆ ปากเปลอกมขอบเรยกวาขอบปากเปลอก และทสวนปลายคอลเมลลา (columella) ใกล ๆ กบปากเปลอกจะมรเรยก อมบลคส (umbilicus) (สชาต อปถมภ, มาลยา เครอตาช, เยาวลกษณ จตรามวงศ และศรวรรณ จณทเตมย, 2538) (ภาพท 2-1)

5

ภาพท 2-1 โครงสรางตาง ๆ ของเปลอกหอยฝาเดยว 2.1.1 ยอดเปลอก เปนชนทเลกทสดของเปลอกหอยซงสรางกอนสวนอนของเปลอก ตงแตระยะตวออน 2.1.2 ยอดและและรอยตอระหวางวงหอย การพจารณาความสงของวงแตละวงเปลอกหอย จะวดจากระยะหางระหวางรอยตอระหวางวงหอยในหอยชนดเดยวกนอาจมความสงของ แตละวงของหอยคอนขางคงทหรออาจไมแนนอน สวนใหญในหอยแตละชนดความสงของแตละวงขนอยกบความชนของการขดวนของแตละวงของเปลอกหอย หรอขนอยกบลกษณะการลาดเอยงของรอยตอแตละวงของหอย นอกจากนในเปลอกหอยหลายชนดพบวาสวนของผวเปลอก มลวดลายเปนสนหรอขอบนน (rib) มผลทาใหรอยตอระหวางวงของหอยมลกษณะเปนคลนมากจนทาใหสวนของยอดบดตวตามไปดวย ในหอยบางชนดยอดโคง หรออาจคอนขางแบน หรออาจยกเปนมมทาใหมลกษณะเปนสนเรยก แครนา หรอคล (carina, keel) ถาในกรณทยอดมสนยกเปนมมสงใกลแนวรอยตอระหวางวงกเรยกสวนของบรเวณนนวาโชวเดอร (shoulder) ลกษณะตาง ๆ ของรอยตอระหวางวงขนอยกบลกษณะการโคงเวาของผวเปลอกและการขดวนของวง ในหอยหลายชนดจะมแนวรอยตอระหวางวงเอยงหรอเปนไปในแนวเดยวกนกบการขดวนของวงสดทาย และรอยตอระหวางวงของแตละวงคอนขางชดกนเรยก ฟลช (flush) นอกจากนในหอยทมเปลอกสวนวงสดทายใหญและกวางกวายอดมากนน ยอดจะลเขาหากนทจดยอดเปลอก เรยกรอยตอระหวางวงของเปลอกลกษณะดงกลาววา แอดเพรสด (adpressed) ซงสามารถสงเกตไดจากลกษณะของปากเปลอกทเปนมมแคบทางดานบน นอกจากนในหอยทมแนวการขดวนของแตละวงคอนขางสมาเสมอตามแนวแกนของเปลอกอาจมรอยตอระหวางวงเปนรอง (ภาพท 2-2)

6

ภาพท 2-2 ลกษณะของรอยตอระหวางวงในหอยฝาเดยวแบบตาง ๆ (ก) แบบฟลซ (ข) แบบแอค เพรสต (ค) แบบลก (ง) แบบเปนรอง (จ-ฉ) แบบเปนรองยาวและลก (สชาต อปถมภ และคณะ, 2538) 2.1.3 วงสดทายของเปลอกและปากเปลอก วงสดทายหรอวงทถกสรางหลงสดของเปลอก ทปลายสดของวงสดทายจะมปากเปลอกเพอใหตวหอยคบคลานออกนอกเปลอก เมอหงายเปลอกหอยขนจะเปนปากเปลอกเปนแนวโคงทางดานขางและดานขางทอยตรงขามกบปากเปลอกจะเปนแนวเวาหรอคอด บรเวณรอบปากเปลอกมขอบเรยก ขอบปากเปลอก ซงแตละดานมชอเรยกตางกนขอบปากเปลอกดานทตดกบสวนสดทายของวงสดทายเรยกขอบปากเปลอกดานนอก ขอบปากเปลอกสวนฐานของเปลอกเรยก ปากเปลอกสวนฐาน และขอบปากเปลอกสวนทเหลออยใกลแนวแกนของเปลอกเรยก ขอบปากเปลอกดานใน ซงประกอบดวย 2 สวนคอ ขอบปากเปลอกคอลเมลลาร ซงสรางจากแนวแกนขอบเปลอกและขอบปากเปลอกพาไรอล ซงสวนใหญเปนแนว ทยนจากแนวแกนไปถงแนวรอยตอระหวางวงทฐานของปากเปลอกจะเปนบรเวณของปากเปลอกดานนอกและดานในมาบรรจบกนในแนวโคงทตอเนอง เรยกเปลอกลกษณะนวา โฮโม ในกรณนรองจะมลกษณะเปนตงหรออาจเปนรองแคบและยาวทอาจมลกษณะตรงหรอโคงในเปลอกหอยบางชนดขอบปากเปลอกดานนอกและขอบปากเปลอกในมาพบกนในลกษณะ

ก ค ข ก

ง จ ฉ

7

ทเปนมมทบรเวณจดสนสดของรอยตอระหวางวงของวงสดทายและทาใหแนวของปากเปลอกดานหลงเปนสนเลก ๆ ขนมา ในเปลอกหอยบางชนดผนงดานนอกของวงสดทายและขอบปากเปลอกจะหนาในบรเวณดานในหรอดานนอกหรอทงสองดาน นอกจากนในเปลอกหอยบางชนด มขอบปากเปลอกกระดกออก หรออาจมวนพบเขาและบรเวณขอบปากเปลอกดานนอกอาจ มลกษณะเปนสนหรออาจเปนหนามหรออาจมลกษณะเปนปกยนหรอแผออกดวย 2.1.4 อมบลคส (umbilicus) เปนชองหรอร หรอรอยบมรอบคอลเมลลาซงเปนผลจากการขดวนของวงเปลอกหอย ในเปลอกหอยสวนใหญมอมบลคสเปนเกลยวและพบทวงเปลอกขดวน ในเปลอกหอยสวนใหญอมบลคสเปนเกลยวและพบทวงสดทายของเปลอก หรออาจพบสวนฐานของเปลอก รปรางของเปลอกโดยทวไปเปลอกหอยฝาเดยวจะมรปรางเปนทรงกรวยลกษณะตาง ๆ แตกมหอยบางชนดทมเปลอกรปทรงขดแบนหรอทรงกรวยเตยทมเปลอกทงสองดานของ คอลเมลลาทเหมอนกนหรอในหอยบางชนดกมเปลอกขนาดเลกและฝงอยในแมนเทลหรออาจไมมเปลอกเลยเปลอกหอยบางชนดมการขดวนผดปกตหรอไมสมาเสมอ เชน บางชนดมการขดวนของเปลอกหอยวงแรกตดตอกนเปนกรวยแบน แตการวนของเปลอกชวงทายหรอบางสวนของวงสดทายจะไมสมาเสมอและเปนไปอยางหลวม ๆ เรยกเปลอกลกษณะดงกลาววา เทอรรควเลต (ภาพท 2-3)

ภาพท 2-3 เปลอกหอยรปทรงกรวยแบบตาง ๆ พจารณาจากขนาดของมมยอด (ก,ข) รป กรวยยาว (ค,จ) รปกรวยรปไข (ฉ,ช) รปกรวยกลม (ซ) รปกรวยเตย (สชาต อปถมภ และคณะ, 2538)

8

2.1.5 แนวการขดวนของเปลอก แบงออกเปน 2 ประเภท สงเกตจากการหงายสวนปากเปลอกขนใหสวนยอดเปลอกหนออกนอกตวผสงเกต ถาพบวาปากเปลอกอยทางซายมอแสดงวา คอ การขดวนในทศทางทวนเขมนาฬกาหรอวนซายเรยกวา ซนลทรล (sinistral) ถาปากเปลอกอยทางดานขวามอแสดงวาการขดวนของเปลอกหอยเปนไปในทศทางตามเขมนาฬกาหรอวนขวา เรยกวา เดกซทรล (dextral) (ภาพท 2-4) ภาพท 2-4 ลกษณะการขดวนของเปลอกหอยรปทรงกรวย (ก.) แบบซนนสทรลหรอวนซาย (ข.) เดกซทรลหรอวนขวา (Panha and Burch, 2005)

2.1.6 ขนาดของเปลอกหอย ขนาดทใชวดเปลอกหอยคอความยาวหรอความสงและความกวางของเปลอกหอยสามารถใชความยาวของเปลอกมาจดจาแนกเปลอกหอยออกเปนขนาดตาง ๆไดนอกจากนยงอาศยการวดขนาดมมยอดและการนบจานวนวงเปลอกหอยเพอใชพจารณารปทรงและจดจาแนกอยางละเอยดอกดวย (ภาพท 2-5) ภาพท 2-5 การจาแนกหอยทมขนาดตาง ๆ กน ขนาดเลกมาก (< 2 มลลเมตร) ขนาดเลก

(2-10 มลลเมตร) ขนาดกลาง (10-30 มลลเมตร) ขนาดใหญ (>30 มลลเมตร) (ผสด ศรอรณ, 2547)

ก. ข.

9

คณะ, 2538) ภาพท 2-6 การวาดมมสไปร ในหอยทรงกรวยทมการขดวนแบบปกต (สชาต อปถมภ และ คณะ, 2538) 2.1.7 ลวดลายบนเปลอกและลวดลายทผวของเปลอก หอยจะมลวดลายแตกตางกนไป เชน มลกษณะเปนตม หนาม รอยยน รอยบม สน เสนนน หรอเสนบาง ๆ ในกรณทเปนเสนนนลายเสนบนเปลอกหอยจะพบสองแนวคอ เสนในแนวตงหรอเสนการเตบโต คอเสนทอยระนาบเดยวกบแนวการขดวนของคอลเมลลาและเสนในแนวนอนคอเสนทอยในระนาบเดยวกบการขดวนของหอย (ภาพท 2-7) สาหรบเสนการเตบโตของเปลอกนนจะสนสดทขอบปากเกลอกและในหอย ตางชนดกนจะมเสนการเจรญเตบโตทมความคมชดผดกนอกดวย เสนในแนวนอนนนจะมอยสองลกษณะคอเปนเสนนนหนาหรออาจเปนเสนบมหรอฝงลกลงไปในผวเปลอก (ภาพท 2-8) ภาพท 2-7 การนบจานวนวงของเปลอกหอย (Panha and Burch, 2005)

10

ภาพท 2-8 ลกษณะลวดลายตาง ๆ บนเปลอกหอย (สชาต อปถมภ และคณะ, 2538) 2.1.8 ฝาปดปากเปลอกหรอโอเพอรควลม (operculum) ตาแหนงของฝาปดปากเปลอก จะอยทบรเวณดานบนสวนทายของแผนเทาของหอยหนาทคอปดปากเปลอกเมอตวหอยหดกลบเขาเปลอกโดยทวไปฝาปดปากเปลอกจะปดปากเปลอกไดสนททาใหสามารถปองกนอนตรายใหกบ ตวหอยซงอยภายในได แตในหอยบางชนดฝาปดปากเปลอกจะปดปากเปลอกไมสนทหรอไมปดปากเปลอกและอาจเปลยนแปลงรปรางเพอไปทาหนาทเฉพาะ บางชนดจะมฝาปดปากเปลอกยาวและแหลมคมชวยในการเคลอนทโดยการขดทราย (ภาพท 2-9)

11

ภาพท 2-9 ลกษณะฝาปดปากเปลอก (สชาต อปถมภ และคณะ, 2538)

2.2 ลกษณะทวไปของหอยสองฝา หอยสองฝาหรอหอยกาบอยใน Class Bivalvia เปนสตวทมฝาสองฝา มประมาณ 30,000

ชนด เปลอกหอยทงสองฝาจะมรปรางเหมอนกนและมหลายรปแบบ (ภาพท 2-10) เชน เปนรปสเหลยมดานไมเทา รปสามเหลยม รปกลม รป1/4 ของวงกลม รปไขหรอรปร หอยกาบบางชนด ดานหนาและดานหลงหรอเฉพาะดานหลงจะมแงยกตวขนสงเรยกวา ปก บางชนดมสนดานหลงโคงนนขนหรอเวาลงไปในเปลอก เปลอกหอยแบงเปนสองฝาประกบกน สวนทถกสรางขนกอนและเปนสวนทแกทสดของเปลอกเรยกวา อมโบ (umbo) อยทางดานบนคอนไปทางดานหนาของเปลอก เปลอกหอยสองฝาประกบตดกนทางดานบนดวยเอนยด (elastic ligament) ทเหนยว เอนยดมสน าตาลเขม ดานในของเปลอกยงยดกนแนนดวยฮนจ (hinge) ซงประกอบดวย (1) ฟนแลเทอรล (lateral teeth) มลกษณะยาวเรยวอยใตลกาเมนตและอยทางสวนทายของเปลอก (2) ฟนซโดคารดนล (pseudocardinal teeth) มขนาดสนกวาฟนแลเทอรลมากและอยทางดานหนาของเปลอก (3) อนเทอรเดนทม (interdentum) ซงเปนบรเวณทอยระหวางฟนแลเทอรลและฟนซโดคารดนล การปดและเปดของฝา มลกษณะคลายบานพบ (hinge) เมอกลามเนอยดเปลอก (adductor muscle) คลายตว เอนเปนตวดงใหฝาเปดและการหดตวของกลามเนอยดเปลอกท าใหฝาปดเขาหากน (จฑามาศ จวาลกษณ, พชต พรหมประศร และอรภา นาคจนดา, 2550ก)

12

ลกษณะสาคญในการจาแนกชนด รปรางของเปลอกและฟน หอยกาบนนสามารถจาแนกโดยลกษณะสณฐานวทยาของเปลอกหอย รปราง ของเปลอกหอยกาบมหลายแบบ เชน เปนรป สเหลยมดานไมเทา รปสามเหลยม รปกลม รป 1/4 ของวงกลม รปไข และรปร หอยกาบบางชนดดานหนาและดานหลงหรอเฉพาะดานหลงจะมแงงยกตวขนสงเรยกวาปก บางชนดมสนดานหลงโคงนนขนหรอเวาลงไปในเปลอก (Pennak, 1989)

ภาพท 2-10 แสดงลกษณะเปลอกรปแบบตาง ๆ ของหอยกาบ ก.รปสเหลยมดานไมเทา ข. รป สามเหลยม ค. รปกลม. ง. รป ¼ ของวงกลม จ. รปไข ฉ – ช. รปร ซ. รปสเหลยมคาง หม ฌ. รปยาวรคลายลม ญ. รปยาว ฎ. เปลอกมสนดานหลงโคงนน ฏ. เปลอกมสน ดานหลงเวาลงหลง (จฑามาศ จวาลกษณ และคณะ, 2550ก) พนมรอยทเกดจากการเกาะของกลามเนอตาง ๆ ดานในของเปลอก (muscle scar) ดงน(ภาพท 2-11) 2.2.1 รอยของกลามเนอยดฝา (adductor muscle scar) รอยทอยดานหนาเรยก anterior adductor muscle scar รอยทอยดานทายเรยกวา posterior adductor muscle scar 2.2.2 รอยกลามเนอดงเทา (retractor muscle scar) เปนรอยเลกกวาอยใกล ๆ กลามเนอยด ฝาทงสองขางเปนกลามเนอทมหนาทดงกลามเนอเทาใหหดกลบเขาไปในเปลอก

13

2.2.3 รอยกลามเนอพดลโพรแทรกเตอร (pedal protractor muscle scar) อยใกลกบรอยของ กลามเนอยดและรอยของกลามเนอดงเทาสวนหนาเปนรอยทอยลางสด 2.2.4 เสนแพลเลยล (pallial line) เปนรอยทมลกษณะเปนเสนโคงอยทางดานลางสดของ เปลอกดานในแสดงถงสวนขอบของแมนเทล (mantle) ทตดกบเปลอกและเชอมระหวางรอยกลามเนอระหวางสวนหนาและสวนหลง (สชาต อปถมภ และคณะ, 2538) ภาพท 2-11 โครงสรางของหอยสองฝา (จฑามาศ จวาลกษณ และคณะ, 2550ก)

14

2.3 การวเคราะหเนอดน (Soil Texture Analysis) ดนเกดจากการสลายตวของหนและแรผสมรวมกบสารอนทรยจากพชและสตวทสลายตว

แลวเกดเปนชนบาง ๆ หอหมผวโลก เมอมน าและอากาศในปรมาณพอเหมาะจะทาใหพชสามารถเจรญเตบโตไดและเปนแหลงผลตอาหารจากพช โดยเฉพาะดนทมความอดมสมบรณมาก ๆ เปน สงททกประเทศในโลกตองการเพอผลตอาหารเลยงประชากรในประเทศ หรอใชเพอสงออกตางประเทศ ดงนนการวเคราะหดนเพอประเมนความอดมสมบรณจงนยมทากนมาก การวเคราะหเนอดน (soil texture) เปนสวนหนงของการวเคราะหเพอประเมนความอดมสมบรณของดน

เนอดน (soil texture) เปนคณสมบตของดนทเกดจากสมบตโดยรวมของอนภาคทราย (sand) ซลท (silt) และดนเหนยว (clay) ซงแสดงถงความหยาบความละเอยดของดน ถาดนมปรมาณกลมขนาดทรายมากจะจดเปนดนประเภทเนอหยาบ (coarse texture class) แตถาดนมปรมาณกลมขนาดดนเหนยวมากจะเปนประเภทเนอละเอยด (fine textural class) และถาดนมปรมาณกลมขนาดดนเหนยวกบปรมาณกลมขนาดทรายในสดสวนทไมแสดงสมบตเดนชดไปทางทรายหรอดนเหนยวจะจดเปนประเภทเนอปานกลาง (medium textural class) การแบงประเภทของเนอดนจะใชพจารณาจากปรมาณ ทราย ซลท และดนเหนยว ทเปนองคประกอบของดนผง (fine earth) ทมเสนผาศนยกลางของอนภาคไมเกน 2 มลลเมตร ดนสามารถจาแนกประเภทเนอดนทสาคญออกไดเปน 4 ชนด คอ

2.3.1 ประเภทดนเหนยว (clay texture) ไดแก ดนเหนยว (clay) ดนเหนยวปนทราย (sandy clay) และดนเหนยวปนทรายแปง (silty clay)

2.3.2 ประเภทดนรวนปนเหนยว (clay loam texture) ไดแกดนรวนเหนยวปนทราย (clay loam) ดนรวนเหนยวปนทรายแปง (silty clay loam) และดนรวนปนเหนยว (clay loam)

2.3.3 ประเภทดนรวน (loamy texture) ไดแก ดนรวน (loam) ดนรวนปนทรายแปง (silt loam) ดนรวนปนทราย (sandy loam) และดนทรายแปง (silt)

2.3.4 ประเภทดนทราย (sandy texture) ไดแก ดนทราย (sand) และดนทรายปนรวน (loamy sand)

การคานวณปรมาณทราย ซลท และดนเหนยว ในการคานวณปรมาณ ทราย ซลทและดนเหนยวใชเกณฑการแบงขนาดอนภาคดงน

- ทรายมขนาดของ effective diameter 0.05-2.00 มม. - ซลทมขนาดของ effective diameter 0.002-0.05 มม. - ดนเหนยวมขนาดของ effective diameter เลกกวา 0.002 มม.

15

การจาแนกชนดของเนอดน ในการจาแนกเนอดนจะใชคาเปอรเซนตของ ทราย ซลทและดนเหนยวมาเทยบกบตารางสามเหลยม ดงภาพท 2-12 แบงชนดของเนอดนมาตรฐาน ตวอยางเชน ดนมปรมาณทราย 40% ซลท 40% และ ดนเหนยว 20% มเนอดนเปนดนรวน (loam, L) หรอ ทราย 60% ซลท 22% และ ดนเหนยว 18% มเนอดนเปนดนรวนปนทราย (sandy loam, SL+) หรอ ทราย 15% ซลท 15% และ ดนเหนยว 70% มเนอดนเปนดนเหนยว (clay, C+) (วรางคนา สระบว และอาร ไชยาภนนท, 2548)

ภาพท 2-12 สามเหลยมการจดจาแนกเนอดน (ศนยการเรยนรวทยาศาสตรโลกและดาราศาสตร, 2546)

16

2.4 การขดลอกคลอง สานกการระบายน า ไดรบการจดตงขนตามพระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการและ

กาหนดอานาจหนาทของสวนราชการกรงเทพมหานคร ฉบบลงวนท 19 พฤษภาคม 2520 โดยแยกหนวยงานทเกยวกบการระบายน าออกจากสานกรกษาความสะอาด และใหรบผดชอบเกยวกบ การระบายน าฝน การปองกนน าทวม และการกาจดน าเสยโดยกองระบบคลองมหนาทรบผดชอบเกยวกบ การวางแผนงานโครงการตาง ๆ เกยวกบการบารงรกษาคลอง การปรบปรงขดลอกคลอง ตรวจสอบ การขออนญาต การรองเรยนเกยวกบคคลอง การปรบปรงขดลอกคลอง ตรวจสอบ การขออนญาต การรองเรยนเกยวกบคคลอง การเปด - ปด ประตทานบไม การบารงรกษา แหลงรบน า ตลอดจนการปองกนและแกไขปญหาน าทวมในสวนทเกยวของกบระบบคลองโดย ไดแบงลกษณะของการขดลอกคลองไวดงน (สานกการระบายน า, 2554) 2.4.1 ขดลอกคลอง ดาเนนการโดยเรอขด ลกษณะงานขดลอกคลองชลประทานและคลองธรรมชาตทมขนาดใหญและไมมถนนบนคนคลอง เพอแกปญหาปรมาณน าในคลองปรมาณน านอย เนองจากการตกตะกอนทบถมในคลองทาใหมปรมาณน าทสามารถสงไดตามทไดออกแบบไว เปนงานขดลอกคลองโดยเรอ พจารณาตามสดสวนปรมาณความยาวของคลองสงน า คลองระบายน า และความจของคลองตองมากกวา 20 ลบ.ม./วนาท ในเขตพนทชลประทานของแตละสานกชลประทาน 2.4.2 ขดลอกคลอง ดาเนนการโดยรถขด เปนงานขดลอกคลองชลประทานและคลองธรรมชาตทอยนอกเหนอจากทเปนความรบผดชอบของเรอขดพจารณาตามสดสวนปรมาณความยาวของคลองสงน า, คลองระบายน า และความจของคลองตองมากกวา 20 ลบ.ม./วนาท ใน เขตพนทชลประทานของแตละสานกชลประทาน คลองทดาเนนการขดลอกในพนทเขตหนองจอก (สานกการระบายน า กรงเทพมหานคร) เนองจากกองทพบกไดรบมอบหมายจากรฐบาลรวมบรณาการกบกรงเทพมหานคร ในการขดลอกคคลองและลารางสาธารณะ เพอเพมประสทธภาพใหสามารถรองรบปรมาณน าฝนและการระบายน าทวมขงในชวงฤดฝนทจะมาถงไดดยงขน โดยไดดาเนนการขดลอกคคลองและลารางสาธารณะ จานวน 277 สาย ใน 27 เขตของกรงเทพมหานคร ประกอบดวย เขตหนองแขม เขตบางแค เขตภาษเจรญ เขตบางกอกใหญ เขตบางกอกนอย เขตบางบอน เขตจอมทอง เขตบางขนเทยน เขตทงคร เขตตลงชน เขตบางคอแหลม เขตบางซอ เขตวฒนา เขตสวนหลวง เขตพระโขนง เขตประเวศ เขตหลกส เขตบางเขน เขตบงกม เขตสะพานสง เขตลาดกระบง เขตมนบร เขตลาดพราว เขตหนองจอก เขตสายไหม เขตคลองสามวา และเขตคนนายาว รวมระยะทาง 558 กม.ปรมาตรดนขดจานวน 4.6 ลาน

17

ลกบาศกเมตร ในระยะเวลา 3 เดอน โดยคลองตาง ๆ ในพนทเขตหนองจอกมดงน (สานกการระบายน า, 2554) ดงขอมลตารางท 2-1 ตารางท 2-1 ตารางแบงเขตความรบผดชอบในโครงการขดลอกคคลองและลารางสาธารณะ

18

ตารางท 2-1 (ตอ)

19


20

2.5 งานวจยทเกยวของ

2.5.1 งานวจยภายในประเทศ จฑามาศ จวาลกษณ พชต พรหมประศร และอรภา นาคจนดา (2550ก)ไดสารวจ ตามแหลงน าตาง ๆ ทวประเทศไทย ตงแตปพ.ศ. 2546-2549 พบหอยกาบน าจดทงสน 6 อนดบ 7 วงศ 21 สกล 72 ชนด ชนดาพร ตมปสวรรณ และ ศกดบวร ตมปสวรรณ (2551) ศกษาเปรยบเทยบความ หลากชนดและความชกชมของหอยทากบกบรเวณสวนปาขางวดภทอก จงหวดหนองคาย ในเดอนตลาคม พ.ศ. 2551 โดยประยกตทดลองใชแปลงสมตวอยางขนาด 5×2 เมตร เรยงเปนเสนตรงจานวน 10 แปลงสาหรบวธ Belt transect และใชแปลงสมตวอยางขนาด 20×20 เมตร จานวน 1 แปลง สาหรบวธ A square kilometer ผลการเกบตวอยางจากแปลงสมตวอยางขนาด 5×2 เมตร จานวน 10 แปลง นภสสร โนตศร (2547) ศกษาความหลากหลายชนดพนธของหอยน าจด Paludomus spp. บรเวณลมแมน าแควนอย ประทน บญงาม, จราพร ศรยารน, ศรารตน ทานะมย และพงษรตน ดารงโรจนวฒนา

(2553) ศกษาและสารวจเบองตนดานความหลากชนดของหอยทากบก และหอยน าจดในจงหวดสระแกว โดยสารวจและเกบตวอยางบรเวณแนวเขาหนปน 2 สถาน คอ เขาฉกรรจ และถาเพชรโพธทอง บรเวณทไมใชแนวเขาหนปน 1 สถาน คอ อทยานแหงชาตปางสดา และบรเวณทเปนแหลงน าจด 1 สถาน คอบรเวณพนทชมน าและนาขาว ในเขตอาเภอวงน าเยน ผลการศกษาพบหอยทากบก 12 วงศ 24 สกล 42 ชนด และหอยน าจด 5 วงศ 7 สกล 10 ชนด รชนวรรณ อนมะดน, ศรารตน ทานะมย และพงษรตน ดารงโรจนวฒนา (2533) สารวจหอยในจงหวดสระแกว บรเวณแนวเขาหนปนจานวน 10 สถาน คอ เขาฉกรรจ ถาเพชรโพธทอง วดซบถาวรนเวก วดภหบพนาราม วดซบนอย วดเพชรพนานคม วดเขาผาผง วดเขาสาพง โครงการทบทมสยามและถาน าพระศวะ บรเวณทไมใชเขาหนปนจานวน 2 สถาน คอ อทยานแหงชาตปางสดาและประสาทเขาโลน บรเวณทเปนแหลงน าจดจานวน 10 สถานคอ อางเกบนาเขาสามสบ อางเกบน าพระปรง ฝายเขาฉกรรจ ฝายบานเพชรพนานคม ฝายบานตาหลงใน คลองพรหมโหด บานทางหลวง คลองวงเสยว หวยมะโหด และคลองน าใส ผลการศกษาพบหอยทากบก 11 วงศ 24 สกล 56 ชนด และหอยน าจด 11 วงศ 21 สกล 35 ชนด รจรา จาปาปน ชนวฒน ตนตวรานรกษ และพงษรตน ดารงโรจนวฒนา (2556) สารวจความหลากชนดของหอยน าจด ในบรเวณเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร โดยทาการสารวจบรเวณพนทคลองทงหมด 10 สถาน คอ คลองสบเอด คลองสบสอง คลองสบสาม คลองสบส คลองสบ

21

คลองสอง คลองกระทมลม คลองลาแขก คลองลาปลาทว และคลองแสนแสบ ผลการศกษาพบหอยน าจดฝาเดยว 11 วงศ 12 สกล 14 ชนด และหอยสองฝา 4 วงศ 8 สกล 18 ชนด ซงในการสารวจครงนพบการแพรกระจายของ Pomacea canaliculata มากทสด และพบการแพรกระจายนอยทสด Hydrorissoia munensis, Melanoides tuberculata, Stenothyra koratensis koratensis, Corbicula bocourti, C. leviuscula, Hyriopsis (Limnoscapha) desowitzi, Physunio micropterus, P. modelli, Physunio sp., P. superbus, Uniandra contradens ascia, U. contradens rustica ซงพบเพยงชนดละ 1 สถานจาก 10 สถานและเมอเปรยบเทยบแตละลมน าภาคตางๆจากทมผเคยทาการสารวจไวโดย Brandt (1974) และ จฑามาศ จวาลกษณ และคณะ (2550 ก) พบหอยบางชนดเพมเตมจากรายงานซงไมพบพบในลมนาภาคกลางโดยพบหอยฝาเดยว 6 ชนด และหอยสองฝา 11 ชนด สมพงษ สทธพรม (2542) ศกษาความหลากหลายทางชวภาพของมอลลสทพบในอางเกบน าคลองลากง อาเภอหนองไผ จงหวดเพชรบรณพบอางเกบน าคลองลากง อาเภอหนองไผ จงหวดเพชรบรณใน ฤดฝน (เดอนเมษายนถงเดอนกรกฎาคม 2556) ผลการศกษาพบมอลลสจานวน 7 ชนดใน 6 วงศ สทธ กหลาบทอง (2555) ศกษาความหลากหลายชนดพนธของหอยน าจดบรเวณแมน าแควใหญตอนลาง จงหวดกาญจนบร ไดทาการสารวจเกบตวอยางในเดอนมกราคม และกรกฎาคม 2553 และรวบรวมบญชรายชอจากเอกสารวชาการทางอนกรมวธาน โดยการจดลาดบทางอนกรมวธานยดตามหลกของ Brandt (1974) ผลการศกษาพบวา มรายงานการคนพบหอยน าจดทงหมด 23 ชนด 13 วงศ โดยมหอยน าจดในวงศ Viviparidae, Thiaridae, Amblemidae และ Ampullariidae เปนวงศเดนในดานจานวนชนดตามลาดบ สชาต ผงฉมพล และประสทธ นยมไทย (2555) ศกษาความหลากหลาย ปรมาณและ การแพรกระจายของหอยน าจดในแมน าบางปะกง และแมน าปราจนบร ไดทาการศกษาในเดอนธนวาคม 2551 เดอนมนาคม มถนายน และสงหาคม 2552 สารวจ ผลการศกษาบรเวณแมน าปราจนบรพบหอยทงหมด 16 สกล ประกอบดวยหอยฝาเดยว 10 สกล และหอยสองฝา 6 สกล จดสารวจท 6 มความหลากหลายของสกลหอยมากทสด 12 สกล พบปรมาณเฉลย 314.48 ตวตอตารางเมตร ประกอบดวยหอยฝาเดยว 259.62 ตวตอตารางเมตร หอยสองฝา 54.86 ตวตอตารางเมตร ปรมาณหอยฝาเดยวในสกล Bithynia spp.และหอยสองฝาในสกล Limnoperna sp. เปนองคประกอบหลก ทสดสวนรอยละ 59.60 และ 12.45 ตามลาดบ ดชนความมากชนด ดชนความหลากหลาย และดชนความเทาเทยมมคาเฉลย 1.02±0.19, 1.16±0.25 และ 0.56±0.11 ตามลาดบ ดชนความคลายคลงตามจดสารวจมคาเฉลยรอยละ 43.28 แมน าบางปะกงพบ 14 สกล ประกอบดวยหอยฝาเดยว 12 สกล หอยสองฝา 2 สกล จดสารวจท 7 มความหลากหลายของสกลหอยมากทสด

22

11 สกล พบปรมาณเฉลย 330.79 ตวตอตารางเมตร ประกอบดวยหอยฝาเดยว 328.36 ตวตอตารางเมตร หอยสองฝา 2.43 ตวตอตารางเมตร ปรมาณหอยหอยฝาเดยวในสกล Iravadia sp. และ หอยสองฝาในสกล Corbicula spp. เปนองคประกอบหลกทสดสวนรอยละ 72.03 และ 0.65 ตามลาดบ ดชนความมากชนด ดชนความหลากหลาย และดชนความเทาเทยมมคาเฉลย 0.92±0.12, 1.03±0.24 และ 0.43±0.11 ตามลาดบ ดชนความคลายคลงตามจดสารวจมคาเฉลยรอยละ 32.48 อรภา นาคจนดา และคณะ (2548) ไดทาการสารวจหอยระหวางปพ.ศ. 2056-2514 พบหอยน าจดฝาเดยว 286 ชนดและหอยสองฝา 95 ชนด 2.5.2 งานวจยตางประเทศ Keawjam (1990) ศกษาการจดจาแนกหอยโขงเหลอง หรอหอยเชอร ในสกล Pomacea ในประเทศไทย โดยอาศยลกษณะทางสณฐานวทยาของเปลอก ระบบสบพนธและรปแบบของเอนไซมเปนหลกฐานในการจดจาแนก การศกษาพบวา Pomacea canaliculata และ P. insularus มรปรางเปลอก จานวนเวรล และรปแบบโอเพอรควลม มรปรางเปลอก จานวนเวรล และรปแบบโอเพอรควลมเหมอนกนแตแตกตางกนทขนาด สของเปลอก แถบสพาดตามขวาง สของแผนเทา และตาแหนงของ seminal vesicle Monzon (1993) ศกษาหอยในวงศลมนด (Lymnaeidae) โดยอาศยลกษณะทางสณฐานวทยาเปรยบเทยบหอย Lymnaeidae (Bullastra) cumingiana กบหอย Lymnaea ในแถบ อนโดแปซฟก อก 5 ชนด Keawjam (1978) ทาการศกษาลกษณะโครงสรางภายในของหอยเพอจดจาแนกหอย Pila sp. 5 ชนด คอ P. ampullaceal, P. angelica, P. gracilis, P. pesmei และ P. polita ออกจากกน พบวาลกษณะโครงสรางภายในโดยทวไปเหมอนกนยกเวนลกษณะ renal vas deferens ของระบบสบพนธเพศผมลกษณะแตกตางกน คอ มรปรางเปนทรงกระบอก รปรางทรงกรวย รปรางสามเหลยม รปทรงกลมขนาดเลกหรอรปโดม ตามลาดบ Klinhom (1998) ศกษาหอยในวงศไทอารด (Thiaridae) โดยใชลกษณะทางกายวภาค และคณสมบตทางชวเคมบางประการ เปนหลกฐานในการจดจาแนกชนดหอยในตระกลน เนองจาก เดมใชการจดจาแนกเปลอกเพยงอยางเดยว จากการศกษาตอมาพบวาหอยชนดนมรปรางเปลอก ไมแนนอน เปลยนแปลงไปตามสภาพสงแวดลอม การศกษาของ Klinhom พบวาจากเปลอกหอย 10 ลกษณะสามารถแบงตวอยางหอย 30 ตวอยางออกเปน 2 กลม โดยอาศยความยาวของปากเปลอกตอความยาวเปลอกลกษณะทางกายวภาคพบความแตกตางของฟนหอยอยทหยกฟนรม

บทท 3 วธด าเนนการวจย

3.1 อปกรณและสารเคม 3.1.1 ถงพลาสตกและกลองพลาสตก 3.1.2 Quadrat ขนาด 1×1 ตารางเมตร 3.1.3 เชอก 3.1.4 ตะแกรงรอนขนาดตา 1×1 ตารางมลลเมตร 3.1.5 pH meter (model ID1000) 3.1.6 ชด DO Kit VUNIQUE (V-color 9780) 3.1.7 เทอรโมมเตอร (YSI model 55) 3.1.8 กลองถายรป (Nikon D5300) 3.1.9 แอลกอฮอล 70% 3.1.10 กลองเกบตวอยาง 3.1.11 กระดาษ Label

3.2 สถานทด าเนนการวจย ด าเนนการวจยในพนทคลองบรเวณเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร จ านวน 10 คลอง คอ จดศกษาคลองสบเอด คลองสบสอง คลองสบสาม คลองสบส คลองสบ คลองสอง คลองกระทมลม คลองล าแขก คลองล าปลาทว และคลองแสนแสบ (ภาพท 3-1)

24

ภาพท 3-1 จดศกษาทงหมด 10 สถานคลองสบเอด (1), คลองสบสอง (2), คลองสบสาม (3), คลอง สบส (4), คลองสบ (5), คลองสอง (6), คลองกระทมลม (7), คลองล าแขก (8), คลอง ล าปลาทว (9), คลองแสนแสบ (10) ภาพท 3-2 ลกษณะพนททงหมด 10 สถานคลองสบเอด (1), คลองสบสอง (2), คลองสบสาม (3), คลองสบส (4), คลองสบ (5), คลองสอง (6), คลองกระทมลม (7), คลองล าแขก (8), คลองล าปลาทว (9), คลองแสนแสบ (10)

10 9

6

2

7

3 4

5

1

8

1 5

2 3

4

10

6 7

8

9

25

สถานท 1 คลองสบเอด ลกษณะทางกายภาพ คลองดานขางมการขดลอกขนเปนลกษณะคนดนซงเปนดน ทมลกษณะเมดดนและสของดนทมลกษณะเดยวกนกบดนในทองน า มตนหญาขนาดเลกเจรญบรเวณดานขาง พกดทางภมศาสตร 13๐53’57” N 100๐50’14.0” E สถานท 2 คลองสบสอง ลกษณะทางกายภาพ คลองดานขางมการขดลอกขนเปนลกษณะคนดนทมพชน า กองปนอยตลอดแนวมซากเปลอกหอยและสตวน า บรเวณผวน ามผกตบชวาลอยอยดานบน และมกอหญาบรเวณดานขางคลอง พกดทางภมศาสตร 13๐55’25.1” N 100๐50’59.3” E สถานท 3 คลองสบสาม ลกษณะทางกายภาพ คลองมขนาดกวางน าไหลแรง ดานขางมการขดลอกดน จากทองน าขนมาถมเปนคนดนดานขางคลองและมซากสตวน าจ านวนมากดานคลองดานขาง มผกตบชวาและมตนหญาบรเวณดานขาง พกดทางภมศาสตร 13๐53’52.2” N 100๐53’28.6” E และ 13๐53’50.7” N 100๐53’28.9” E สถานท 4 คลองสบส ลกษณะทางกายภาพ มการขดลอกดนจากทองน าขนมาดานขางคลองและมตนผกตบชวาลอยอยบนผวน าบรเวณดานขางของคลอง ซงคลองมขนาดประมาณ 3-4 เมตร มตนหญาและไมพมบรเวณดานขางตลอดแนวส ารวจ พกดทางภมศาสตร 13๐54’02.0” N 100๐54’43.4” E สถานท 5 คลองสบ ลกษณะทางกายภาพ มรองรอยการขดลอกคลองตามแนวดานขางคลอง มผกตบชวา และวชพชขนหนาแนนบรเวณดานขางคลอง พกดทางภมศาสตร 13๐53’57.7” N 100๐48’56.6” E สถานท 6 คลองสอง ลกษณะทางกายภาพ มรองรอยการขดลอกคลองและมหญาบรเวณดานขางคลองหนาแนน บรเวณผวน ามผกตบชวาจ านวนมากพกดทางภมศาสตร 13๐49’00.9” N 100๐52’06.2” E สถานท 7 คลองกระทมลม ลกษณะทางกายภาพ มรองรอยการขดลอกคลองบรเวณดานขางมตนหญาจ านวนมากและมผกตบชวาไมมากนก พกดทางภมศาสตร 13๐46’43.4” N 100๐52’35.4” E สถานท 8 คลองล าแขก ลกษณะทางกายภาพ มรองรอยการขดลอกคลอง ในคลองมแองน าเปนบางจดเนองจากน าคลองแหงจงมตนหญาขนอยบรเวณกลางคลองจ านวนมาก พกดทางภมศาสตร 13๐48’02.3” N 100๐51’14.4” E

26

สถานท 9 คลองล าปลาทว ลกษณะทางกายภาพ มรองรอยการขดลอกคลองและมหญาบรเวณดานขางคลองหนาแนน บรเวณผวน ามผกตบชวาจ านวนมาก พกดทางภมศาสตร 13๐47’09.7” N 100๐47’56.6” E สถานท 10 คลองแสนแสบ ลกษณะทางกายภาพ มเนนดนไมสงมากเปนรองรอยการขดลอกคลอง บรเวณดานขางคลองมตนหญาและผกตบชวา พกดทางภมศาสตร 13๐50’37.0” N 100๐54’07.8” E

3.3 วธด าเนนการวจย 3.3.1 ระยะเวลาทด าเนนการศกษา การศกษาหอยหลงการขดลอกคลองบรเวณพนทเขตหนองจอก ก าหนดชวงเวลา การเกบตวอยาง 3 เดอน เดอนละ 1 ครง ตงแตเดอนเมษายน ถง เดอนมถนายน พ.ศ. 2556 3.3.2 ขนตอนการเกบตวอยาง 3.3.2.1 ก าหนดพนทเกบตวอยางบรเวณคลองทมการขดลอกในพนทเขตหนองจอก โดยแตละสถานไดเลอกพนทส าหรบวางแปลงตวอยาง (quadrat) ขนาด 5×10 ตารางเมตร สถาน ละ 3 แปลงเพอใชเปนจดส ารวจ จากนนวางแปลงยอย ขนาด 1×1 ตารางเมตร ในแนวดานกวาง ของคลอง ดวยวธการสมพนท (random sampling method) ภายในแปลงตวอยางขนาด 5×10 ตารางเมตร โดยในการเกบตวอยางท าการเกบสถานละ 3 ครง 3.3.2.2 เกบตวอยางหอยฝาเดยวและหอยสองฝาทกตวทพบบนผวดน ภายในแปลง 1 ×1 ตารางเมตรโดยการเกบตวอยางหอยทมขนาดใหญกวา 1 เซนตเมตรขนไป ท าการเกบโดยใชมอ และใชตะแกรงรอนขนาดตา 1×1 ตารางมลลเมตรเกบตวอยางหอยทมขนาดเลกนอยกวาหรอเทากบ 1 เซนตเมตร รอนดนทวพนทแปลงยอยลกประมาณ 5 เซนตเมตร 3.3.2.3 ขดดนในแปลงตวอยางลกลงไป 15 เซนตเมตร แลวน าดนไปจดจ าแนกชนดเนอดน 3.3.2.4 จดบนทกบรเวณทเกบตวอยาง รวบรวมตวอยางทเกบได บนทกเวลาและสถานทเกบตวอยาง รวมถงถายภาพแตละสถาน 3.3.2.5 น าตวอยางเปลอกหอยทพบไปลางน าใหสะอาด เกบรกษาเปลอกหอยฝาเดยวและหอยสองฝา โดยน าเปลอกหอยแชน า 2 – 3 วน ขดลางสงสกปรกออกใหหมด ผงลมใหแหงสนท 3.3.2.6 การเกบตวอยางมการเปลยนต าแหนงการสมเกบในพนทของแปลงตวอยาง

27

3.3.2.7 เกบรกษาสภาพตวอยางหอยฝาเดยวและหอยสองฝา โดยน าหอยฝาเดยวและหอยสองฝามาลวกน ารอนใหกลามเนอยดเปลอกคลายตว และน าไปเกบรกษาสภาพดวยเอทลแอลกอฮอล 70% 3.3.2.8 ตดปายชอตวอยางหอยทพบ โดยบนทก วนทท าการเกบ สถานทเกบ ผท าการเกบ 3.3.2.9 จดจ าแนกและตรวจสอบชอวทยาศาสตรทถกตองของหอยฝาเดยวและหอยสองฝาตามเอกสารอางองของ Brandt (1974) และ จฑามาศ จวาลกษณ และคณะ (2550ข) 3.3.2.10 นบจ านวนหอยแตละชนด แยกตวเปนและเปลอก แลวน าไปวเคราะหขอมลตอไป โดยการวเคราะหดชนตาง ๆ จะใชเฉพาะหอยตวเปนเทานน ขณะทเปลอกหอยน ามานบจ านวนและจ าแนกชนดเพอใชเปรยบเทยบจ านวนและชนดระหวางหอยตวเปนและเปลอกหอยในคลองของพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร 3.3.3 ศกษาปจจยแวดลอมในบรเวณทเกบตวอยาง 3.3.3.1 ตรวจวดปจจยแวดลอมทางกายภาพและทางเคมในน า โดยวดทระดบความลก 10 เซนตเมตร ชวงเวลาประมาณ 9.00-15.00 น. ดงน วดปรมาณออกซเจนละลายน าและอณหภมดวยเครอง Dissolved oxygen meter (YSI model 55) และวดคาความเปนกรด-เบสของน าดวยเครอง pH meter (model ID1000) 3.3.3.2 หาขนาดอนภาคตะกอนดน (grain size) โดยวธ Hydrometer method (Chinnabut & Jeamsiri, 1983) ค านวณหาเปอรเซนตองคประกอบของดนตะกอนดงน อนภาคทราย (sand) ทรายแปง (silt) และดนเหนยว (clay) เทากบ 0.02 – 2.0, 0.002 – 0.02 และเลกกวา 0.002 มลลเมตร ตามล าดบ (ชาล นาวานเคราะห, 2542) 3.3.4 การวเคราะหขอมล 3.3.4.1 จดท าบญชรายชอ (species list) โดยใชหอยตวเปนและเปลอกหอย 3.3.4.2 การวเคราะหขอมลตอไปนใชหอยตวเปนในการค านวณ 3.3.4.2.1 ความหนาแนนของหอยทงหมดในพนท (density) เปนคาทใชบอก ถงระดบความหนาแนนของหอยแตละชนด ทพบในแตละสถาน การศกษาครงนใชการค านวณ ตามวธการของ (วนววาห วชตวรคณ, 2544)

ความหนาแนน = จ านวนหอยทงหมดทพบ ตว

จ านวนพนทสมตวอยางทงหมด ตารางเมตร

28

3.3.4.2.2 ดชนความมากชนด (richness index) เปนดชนทใชบงชถงระดบ ความหลากหลายของชนดหอยทพบในแตละสถาน การศกษาครงนใชการค านวณตามวธการ ของ Margalef’s index ซงสตรประกอบดวยจ านวนตว (N) และจ านวนชนด (S) ของตวอยางสตวทงหมดทพบ (Clarke & Warwick, 1944; Ludwig & Reynolds, 1986) โดยใชสตรดงน

d =

เมอ d = คาดชนความมากชนด S = จ านวนชนดทงหมดทพบ N = จ านวนตวทงหมดทพบ 3.4.4.2.3 ดชนความสม าเสมอ (evenness index) เปนดชนทใชบงชระดบ การกระจายของหอยแตละชนด ทพบในแตละสถาน การศกษาครงนใชการค านวณดชน ความสม าเสมอตามวธการของ Pielou index (Pielou, 1966)โดยมสตรดงน

J = H

เมอ H = ดชนความหลากหลาย J = คาดชนความสม าเสมอ S = จ านวนชนดทพบในสถานนน 3.4.4.2.4 ดชนความหลากชนด (species diversity index) เปนดชนบงช ระดบความหลากหลายของชนดหอยทพบ การศกษาครงนใชการค านวณดชนความสม าเสมอ ตามวธการของ Shannon index (Krebs, 1999) มสตรดงน

29

H= - i

S

1ii plnp

เมอ H= ดชนความหลากชนดของ Shannon pi = สดสวนของจ านวนหอยของชนดท i ตอจ านวนตวอยางทงหมด ทกชนดทพบในสถานนน ค านวณจากสตร pi =ni/ N (ก าหนดให ni = จ านวนหอยชนดท i และ N = ผลรวมของจ านวนตวทงหมดของหอยทกชนดทพบในสถานนน) S = จ านวนชนดของหอย 3.4.4.2.5 รอยละการปรากฏ ( Percentage of occurrence) เปนคารอยละ การปรากฏของชนดหอยทพบในแตละสถานทศกษา การศกษาครงนใชการค านวณโดยวธ ของ Pettingill (1969) ดงน

รอยละการปรากฏ = จ านวนครงทพบหอยชนดนน

แปลงทใชในการสมตวอยางทงหมด×100

โดยใชเกณฑในการแบงระดบการปรากฏของหอยออกเปน 5 ระดบ คอ 90 – 100 เปอรเซนต หมายถง หอยทพบไดบอยมาก (Abundant) 65 – 89 เปอรเซนต หมายถง หอยทพบบอย (Common) 31 – 64 เปอรเซนต หมายถง หอยทพบไดปานกลาง (Moderately Common) 10 – 31 เปอรเซนต หมายถง หอยทพบไดนอย (Uncommon) 1 – 9 เปอรเซนต หมายถง หอยทพบไดนอยมาก (Rare) 3.4.4.2.6 คาสมประสทธความคลายคลง เปนคาเปรยบเทยบความคลายคลง ของชนดหอยทพบในแตละสถาน การศกษาครงนใชการค านวณวธของ Sorensen’s Similarity Coefficient (Krebs, 1999) มสตรดงน

Ss = cba2

a2

30

เมอ Ss = สมประสทธความคลายคลงของ Sorensen (Sorensen’s Similarity Coefficient) a = จ านวนชนดหอยทพบในพนท A และ B b = จ านวนชนดหอยทงหมดในพนท B แตไมพบในพนท A c = จ านวนชนดหอยทงหมดในพนท A แตไมพบในพนท B

บทท 4 ผลการวจย

4.1 ชนดและการกระจายของหอยบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร การศกษาหอยในคลองทถกขดลอกของพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร จาก 10 สถาน โดยรวบรวมเกบตวอยางหอยในเดอนเมษายน เดอนพฤษภาคม และเดอนมถนายน พ.ศ. 2556 เกบตวอยางจ านวนทงหมด 3 ครง พบวาหอยทพบมทงหอยฝาเดยวและหอยสองฝา (รวมทงตวเปนและเปลอก) ดงภาพท 4-1 และภาพท 4-2 จากการเกบตวอยางและจดจ าแนกชนดและลกษณะถนอาศยของหอย พบหอยทงหมด 9 อนดบ 13 วงศ 18 สกล 24 ชนด 10 ชนดยอย ซงแบงเปนหอยน าจดหอยฝาเดยวจ านวน 9 วงศ 10 สกล 11 ชนด 5 ชนดยอย (ตารางท 4-2) และหอยสองฝา จ านวน 4 วงศ 8 สกล 13 ชนด 5 ชนดยอย (ตารางท 4-2) ตารางท 4-1 ชนดของหอยฝาเดยวทส ารวจพบในคลองพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร เดอนเมษายนถงเดอนมถนายน พ.ศ. 2556

อนดบ วงศ ชนด Architaenioglossa Ampullariidae Pila pesmei (Morlet, 1889) Pomacea canaliculata (Lamarck, 1819) Buccinidae Clea helena (Philippi, 1847) Neogastropoda Marginellidae Rivomarginella morrisoni Brandt, 1974 Nassariidae Nassarius cf. vinctus (Marrat, 1877)

Pulmonata Lymnaeidae Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei (Linnaeus, 1758)

Planorbidae Indoplanorbis exustus Annandale & Prashad, 1921 Sorbeoconcha Bithyniidae Wattebledia crosseana (Wattebled, 1886) Thiaridae Melanoides tuberculata (O. F. Müller, 1774)

Viviparidae

Filopaludina martensi combodjensis (Mabile & Le Mesle, 1866)

https://en.wikipedia.org/wiki/Nelson_Annandale

https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Baini_Prashad&action=edit&redlink=1

32

Pag

e32


อนดบ วงศ ชนด Sorbeoconcha Viviparidae Filopaludina martensi martensi (Frauenfeld, 1865) Filopaludina sumatrensis polygramma (Martens, 1860) Filopaludina sumatrensis speciosa (Deshayes, 1876) ตารางท 4-2 ชนดของหอยสองฝาทส ารวจพบในคลองพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร เดอนเมษายนถงเดอนมถนายน พ.ศ. 2556

อนดบ วงศ ชนด Arcoida Arcidae Scaphula pinna Benson, 1856 Mytiloida Mytilidae Limnoperna siamensis (Morelet, 1875) Limnoperna supoti Brandt, 1974 Unionoidae Ambelmidae Ensidens ingallsianus ingallsinus (Lea, 1852) Hyriopsis (Limnoscapha) desowitzi Brandt, 1974 Pilsbryoconcha exilis compressa (Martens, 1860) Pilsbryoconcha exilis exilis (Lea, 1839) Physunio superbus (Lea, 1843) Uniandra contradens rusticoides Brandt, 1974 Uniandra contradens tumidula (Lea, 1856) Veneroida Corbiculidae Corbicula bocourti (Morelet, 1865) Corbicula blandiana Prime, 1864 Corbicula gustaviana Martens, 1900 Corbicula lydigiana Prime, 1861 Corbicula noetlingi Martens, 1889

http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=210

33

Pag

e33

ภาพท 4-1 ชนดหอยฝาเดยวทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

34

Pag

e34

ภาพท 4-2 ชนดหอยฝาเดยวทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

35

Pag

e35

ภาพท 4-3 ชนดหอยสองฝาทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

36

Pag

e36

ภาพท 4-4 ชนดหอยสองฝาทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

37

Pag

e37

จากการศกษาการกระจายของหอยแตละชนดทงหอยฝาเดยวและหอยสองฝา พบวา มหอยฝาเดยวเพยง 2 ชนด คอ Pomacea canaliculata และ Filopaludina martensi martensi พบการกระจายในทกสถาน รองลงมา ไดแก Filopaludina martensi combodjensis และ Filopaludina sumatrensis polygramma ไมพบหอยสองฝาทมการกระจายในทกสถาน โดยหอยสองฝาทพบการกระจายมากทสด คอ Pilsbryoconcha exilis exilis รองลงมา ไดแก Ensidens ingallsianus ingallsianus และ Limnoperna supoti (ตารางท 4-3) หอยฝาเดยวทพบการกระจายเพยงหนงสถาน ม 3 ชนด ไดแก Rivomarginella morrisoni (พบทงตวเปนและเปลอก), Nassarius cf. vinctus (พบเฉพาะเปลอก) และ Indoplanorbis exustus (พบเฉพาะเปลอก) สวนหอยสองฝาทพบการกระจายเพยงหนงสถาน ม 4 ชนด ไดแก Hyriopsis (Limnoscapha) desowitz, Physunio superbus, Corbicula lydigiana และ Corbicula noetlingi โดย หอยทง 4 ชนดพบทงตวเปนและเปลอก (ตารางท 4-3)

37

Pag

e37

ตารางท 4-3 การกระจายของชนดหอยในแตละสถานทศกษาหลงการขดลอกคลอง บรเวณพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

อนดบ วงศ ชนด สถาน แหลงทอยอาศย

ตวเปน

เปลอก 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

GASTROPODA Architaenioglossa Ampullariidae Pila pesmei

(Morlet, 1889)

- - ✓ ✓ - - - - - - เกาะตามวตถใตน าหรอคบคลานตามพนทองน า

✓ ✓

Pomacea canaliculata (Lamarck, 1819)

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ เกาะตามวตถใตน าหรอคบคลานตามพนทองน า

✓ ✓

Buccinidae Clea (Anentome) helena (Philippi, 1847)

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - - - ✓ คบคลานตามพนทองน า ✓ ✓

Lymnaeidae Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei (Linnaeus, 1758)

✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ - - ✓ - เกาะตามใบตนผกตบชวา ✓ ✓

Neogastropoda Marginellidae Rivomarginella morrisoni Brandt, 1974

- - ✓ - - - - - - - คบคลานตามพนทองน าหรอฝงตวในพนทราย

✓ ✓

Nassariidae Nassarius cf. vinctus (Marrat, 1877)

- - - - - - - - ✓ - - - ✓

Planorbidae Indoplanorbis exustus Annandale & Prashad,921

- - - ✓ - - - - - - - - ✓

หมายเหต (1) คลองสบเอด, (2) คลองสบสอง, (3) คลองสบสาม, (4) คลองสบส, (5) คลองสบ, (6) คลองสอง, (7) คลองกระทมลม, (8) คลองล าแขก, (9) คลองล าปลาทว และ (10) คลองแสนแสบ; () = พบ; (-) = ไมพบ 38

38

Pag

e38



ตวเปน เปลอก 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Sorbeoconcha Thiaridae Melanoides tuberculata (O. F. Müller, 1774)

- ✓ - ✓ ✓ ✓ - - - ✓ คบคลานตามพนทองน า ✓ ✓

Viviparidae Filopaludina martensi combodjensis (Mabile & Le Mesle, 1866)

✓

✓

✓

✓

✓

✓

-

✓

✓

✓

เกาะตามวตถใตน าหรอคบคลานตามพนทองน า

✓ ✓

Filopaludina martensi martensi (Frauenfeld, 1865)

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓


✓ ✓

Filopaludina sumatrensis polygramma (Martens, 1860)

✓

✓

✓

✓

✓

✓

-

✓

✓

✓


✓ ✓

Filopaludina sumatrensis speciosa (Deshayes, 1852)

-

✓

-

-

-

✓

-

-

-

-

เกาะตามวตถใตน าหรอคบ คลานตามพนทองน า

✓

✓

Bithyniidae Wattebledia crosseana (Wattebled, 1886)

✓

✓

-

✓

✓

✓

-

-

-

✓


✓ ✓

หมายเหต (1) คลองสบเอด, (2) คลองสบสอง, (3) คลองสบสาม, (4) คลองสบส, (5) คลองสบ, (6) คลองสอง, (7) คลองกระทมลม, (8) คลองล าแขก, (9) คลองล าปลาทว และ (10) คลองแสนแสบ; () = พบ; (-) = ไมพบ 39

39

Pag

e39



ตวเปน เปลอก 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

BIVALVIA Unionoidae Ambelmidae Ensidens ingallsianus

ingallsinus (Lea, 1852)

✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ - - ✓ ✓ ฝงตวบรเวณโคนตนไมน ารมตลง

✓ ✓

Hyriopsis (Limnoscapha) desowitzi Brandt, 1974

- - ✓ - - - - - - - ฝงตวใตทองน าบรเวณ รมตลง

✓ ✓

Pilsbryoconcha exilis compressa (Martens, 1860)

- ✓ ✓ ✓ - ✓ - - ✓ ✓ ฝงตวใตทองน าบรเวณ รมตลง

✓ ✓

Pilsbryoconcha exilis exilis (Lea, 1839)

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - - ✓ ✓ ฝงตวใตทองน าบรเวณ รมตลง

✓ ✓

Physunio superbus (Lea, 1843)

- - ✓ - - - - - - - ฝงตวใตทองน าบรเวณ รมตลง

✓ ✓

Uniandra contradens rusticoides Brandt, 1974

- - - ✓ - - - - - ✓ ฝงตวใตทองน าบรเวณ รมตลง

✓ ✓

Uniandra contradens tumidula (Lea, 1856)

- - ✓ ✓ - ✓ - - - ✓ ฝงตวใตทองน าบรเวณ รมตลง

✓ ✓

Arcoida Arcidae Scaphula pinna Benson, 1856 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - - - - - เกาะตดกบวตถใตทองน า ✓ ✓

หมายเหต (1) คลองสบเอด, (2) คลองสบสอง, (3) คลองสบสาม, (4) คลองสบส, (5) คลองสบ, (6) คลองสอง, (7) คลองกระทมลม, (8) คลองล าแขก, (9) คลองล าปลาทว และ (10) คลองแสนแสบ; () = พบ; (-) = ไมพบ

40

40

Pag

e40



ตวเปน เปลอก 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Mytiloida Mytilidae Limnoperna siamensis (Morelet, 1875)

- ✓ ✓ ✓ ✓ - - - - ✓ เกาะตดกบวตถใตทองน า ✓ ✓

Limnoperna supoti Brandt, 1974

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - - - - ✓ เกาะตดกบวตถใตทองน า ✓ ✓

Veneroida Corbiculidae Corbicula bocourti (Morelet, 1865)

✓ - - ✓ - - - - - - ฝงตวในทรายใตทองน าบรเวณรมตลง

✓ ✓

Corbicula blandiana Prime, 1864

- ✓ ✓ ✓ - - - - - - ฝงตวในทรายใตทองน าบรเวณรมตลง

✓ ✓

Corbicula gustaviana Martens, 1900

✓ - ✓ - - - - - - - ฝงตวในทรายใตทองน าบรเวณรมตลง

✓ ✓

Corbicula lydigiana Prime, 1861

- - - ✓ - - - - - - ฝงตวในทรายใตทองน าบรเวณรมตลง

✓ ✓

Corbicula noetlingi Martens, 1889

- - - - - - - - ✓ - ฝงตวในทรายใตทองน าบรเวณรมตลง

✓ ✓

หมายเหต (1) คลองสบเอด, (2) คลองสบสอง, (3) คลองสบสาม, (4) คลองสบส, (5) คลองสบ, (6) คลองสอง, (7) คลองกระทมลม, (8) คลองล าแขก, (9) คลองล าปลาทว และ (10) คลองแสนแสบ; () = พบ; (-) = ไมพบ

41

http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=210

42

4.2. ชนดหอยทพบแตละสถานหลงการขดลอกคลองบรเวณพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

สถานท 1 คลองสบเอด พบชนดหอย 12 ชนด 6 ชนดยอยโดยรวมจ านวนตวเปนและจ านวนเปลอก ประกอบดวยหอยฝาเดยว 6 ชนด 4 ชนดยอย และหอยสองฝา 6 ชนด โดย 2 ชนดยอย P. canaliculata เปนชนดทพบจ านวนตวมากทสด คดเปนสดสวนรอยละ 16.71 ของจ านวนหอยทงหมดทพบในสถานน รองลงมาคอ F. martensi martensi และ F. martensi combodjensisโดยพบรอยละ 15.92 และ 13.58 ตามล าดบ ส าหรบสดสวนของหอยฝาเดยวตอหอยสองฝาทพบในสถานคลองสบเอด มคาประมาณ 3 : 2 สถานท 2 คลองสบสอง พบชนดหอย 13 ชนด 8 ชนดยอย โดยรวมจ านวนตวเปนและจ านวนเปลอกประกอบดวยหอยฝาเดยว 7 ชนด 5 ชนดยอย และหอยสองฝา 6 ชนด 3 ชนดยอย โดย F. martensi martensi เปนชนดทพบจ านวนตวมากทสด คดเปนสดสวนรอยละ 30.59 ของจ านวนหอยทงหมดทพบในสถานน รองลงมาคอ S. pinna และ F. sumatrensis polygramma โดยพบรอยละ 26.62 และ 15.58 ตามล าดบ ส าหรบสดสวนของหอยฝาเดยวตอหอยสองฝาทพบในสถานคลองสบสอง มคาประมาณ 3 : 2 สถานท 3 คลองสบสาม พบชนดหอย 17 ชนด 8 ชนดยอย โดยรวมจ านวนตวเปนและจ านวนเปลอกประกอบดวยหอยฝาเดยว 7 ชนด 4 ชนดยอย และหอยสองฝา 10 ชนด 4 ชนดยอย โดย P. superbus เปนชนด ทพบจ านวนตวมากทสด คดเปนสดสวนรอยละ 28.09 ของจ านวนหอยทงหมดทพบในสถานน รองลงมาคอ P. canaliculata และ S. pinna โดยพบรอยละ 12.58 และ 11.74 ตามล าดบ ส าหรบสดสวนของหอยฝาเดยวตอหอยสองฝาทพบในสถานคลองสบสาม มคาประมาณ 1 : 2 สถานท 4 คลองสบส พบชนดหอย 18 ชนด 9 ชนดยอย โดยรวมจ านวนตวเปนและจ านวนเปลอก ประกอบดวยหอยฝาเดยว 9 ชนด 4 ชนดยอย และหอยสองฝา 9 ชนด 5 ชนดยอย โดย U. contradens tumidula เปนชนดทพบจ านวนตวมากทสด คดเปนสดสวนรอยละ 33.28 ของจ านวนหอยทงหมด ทพบในสถานน รองลงมาคอ P. exilis exilis และ E. ingallsianus ingallsinusโดยพบรอยละ 22.23 และ 14.88 ตามล าดบ ส าหรบสดสวนของหอยฝาเดยวตอหอยสองฝาทพบในสถานคลองสบส มคาประมาณ 1 : 2

43

Pag

e43

สถานท 5 คลองสบ พบชนดหอย 10 ชนด 4 ชนดยอย โดยรวมจ านวนตวเปนและจ านวนเปลอก ประกอบดวยหอยฝาเดยว 6 ชนด 3 ชนดยอย และหอยสองฝา 4 ชนด 1 ชนดยอย โดย F. sumatrensis polygramma เปนชนดทพบจ านวนตวมากทสด คดเปนสดสวนรอยละ 24.92 ของจ านวนหอยทงหมดทพบในสถานน รองลงมาคอ F. martensi martensi และ P. exilis exilis โดยพบรอยละ 18.53 และ 14.69 ตามล าดบ ส าหรบสดสวนของหอยฝาเดยวตอหอยสองฝาทพบในสถานคลองสบมคาประมาณ 2 : 1 สถานท 6 คลองสอง พบชนดหอย 10 ชนด 9 ชนดยอย โดยรวมจ านวนตวเปนและจ านวนเปลอก ประกอบดวยหอยฝาเดยว 7 ชนด 3 ชนดยอย และหอยสองฝา 3 ชนด 4 ชนดยอย โดย E. ingallsianus ingallsianus เปนชนดทพบจ านวนตวมากทสด คดเปนสดสวนรอยละ 29.83 ของจ านวนหอยทงหมดทพบในสถานน รองลงมาคอ F. martensi martensi และ P. exilis compressa โดยพบรอยละ 22.58 และ 11.29 ตามล าดบ ส าหรบสดสวนของหอยฝาเดยวตอหอยสองฝาทพบในสถานคลองสองมคาประมาณ 2 : 1 สถานท 7 คลองกระทมลม พบชนดหอย 2 ชนด 1 ชนดยอย โดยรวมจ านวนตวเปนและจ านวนเปลอก ประกอบดวยหอยฝาเดยว 2 ชนด 1 ชนดยอย และไมพบหอยสองฝา โดย F. martensi martensi เปนชนด ทพบจ านวนตวมากทสด คดเปนสดสวนรอยละ 68.75 ของจ านวนหอยทงหมดทพบในสถานน รองลงมาคอ P. canaliculata โดยพบรอยละ 31.25 ส าหรบสดสวนของหอยฝาเดยวตอหอยสองฝา ทพบในสถานคลองสองมคาประมาณ 2 : 0 สถานท 8 คลองล าแขก พบชนดหอย 3 ชนด 3 ชนดยอย โดยรวมจ านวนตวเปนและจ านวนเปลอก ประกอบดวยหอยฝาเดยว 3 ชนด 3 ชนดยอย และไมพบหอยสองฝาโดย F. sumatrensis polygramma เปนชนดทพบจ านวนตวมากทสด คดเปนสดสวนรอยละ 35.48 ของจ านวนหอยทงหมดทพบ ในสถานน รองลงมาคอ F. martensi martensi และ P. canaliculataโดยพบรอยละ 22.58 และ 22.58 ตามล าดบ ส าหรบสดสวนของหอยฝาเดยวตอหอยสองฝาทพบในสถานคลองสองมคาประมาณ 4 : 0

44 สถานท 9 คลองล าปลาทว พบชนดหอย 8 ชนด 7 ชนดยอย โดยรวมจ านวนตวเปนและจ านวนเปลอก ประกอบดวยหอยฝาเดยว 5 ชนด 4 ชนดยอย และหอยสองฝา 3 ชนด 3 ชนดยอย โดย F. martensi martensi เปนชนดทพบจ านวนตวมากทสดคดเปนสดสวนรอยละ 21.81 ของจ านวนหอยทงหมดทพบในสถานน รองลงมาคอ P. canaliculata และ E. ingallsianus ingallsianus โดยพบรอยละ 18.18 และ 16.36 ตามล าดบ ส าหรบสดสวนของหอยฝาเดยวตอหอยสองฝาทพบในสถานคลองล าปลาทวมคาประมาณ 3 : 2 สถานท 10 คลองแสนแสบ พบชนดหอย 11 ชนด 8 ชนดยอย โดยรวมจ านวนตวเปนและจ านวนเปลอก ประกอบดวยหอยฝาเดยว 6 ชนด 3 ชนดยอย และหอยสองฝา 5 ชนด 5 ชนดยอย โดย E. ingallsianus ingallsianus เปนชนดทพบจ านวนตวมากทสดคดเปนสดสวน รอยละ 21 ของจ านวนหอยทงหมดทพบในสถานน รองลงมาคอ U. contradens tumidula และ L. supoti โดยพบรอยละ 18.72 และ 17.35 ตามล าดบ ส าหรบสดสวนของหอยฝาเดยวตอหอย สองฝาทพบในสถานคลองแสนแสบมคาประมาณ 1 : 1 หอยทพบในแตละสถาน (ตวเปนและเปลอก) มจ านวนอยในชวง 2 - 18 ชนด ตารางท 4-3 โดยสถานท 4 คลองสบส มจ านวนชนดมากทสด พบ 18 ชนดรองลงมาคอ สถานท 3 คลอง สบสาม พบ 17 ชนด สถานท 2 คลองสบสอง พบ 13 ชนด สถานท 1 คลองสบเอด พบ 12 ชนด สถานท 10 คลองแสนแสบ พบ 11 ชนด สถานท 6 คลองสอง พบ 10 ชนด สถานท 5 คลองสบ พบ 10 ชนด สถานท 9 คลองล าปลาทว พบ 8 ชนด สถานท 8 คลองกระทมลม พบ 3 ชนด และสถานท 7 คลองล าแขก พบ 2 ชนด โดยมจ านวนชนดของหอยฝาเดยวและหอยสองฝาทพบ ในแตละสถานดงตารางท 4-4

38

45

Pag

e45

ตารางท 4-4 ชนดของหอยฝาเดยวและหอยสองฝาทพบในแตละสถาน ในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

สถาน จ านวนชนด

หอยฝาเดยว หอยสองฝา คลองสบเอด 6 6 คลองสบสอง 7 6 คลองสบสาม 7 10 คลองสบส 9 9 คลองสบ 6 4 คลองสอง 7 3 คลองกระทมลม 2 0 คลองล าแขก 3 0 คลองล าปลาทว 5 3 คลองแสนแสบ 6 5

ภาพท 4-5 จ านวนชนดของหอยฝาเดยวและหอยสองฝา (ตวเปนและเปลอก) ในพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานครทง 10 สถาน

6 7 79

6 72 3

5 6

66

109

4 3

00

3

5

02468

101214161820

คลองสบ

เอด

คลองสบ

สอง

คลองสบ

สาม

คลองสบ

ส

คลองสบ

คลองสอ

ง

คลองกระท

มลม

คลองล าแขก

คลองล าปล

าทว

คลองแสนแ

สบหอยสองฝา

หอยฝาเดยว

สถาน

จ านว

นชนด

ของห

อย

46

Pag

e46

4.3 ความหนาแนนของหอยทงหมดทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ความหนาแนนของหอยแตละสถานในเดอนเมษายน พ.ศ. 2556 สถานท 1 คลองสบเอด มความหนาแนนสงทสด 48.33 ตว/ตารางเมตร และสถานท 8 คลองล าแขก มความหนาแนนต าทสด 1.33 ตว/ตารางเมตร ในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2556 สถานท 1 คลองสบเอด มความหนาแนนสมบรณสงทสด 43.33 ตว/ตารางเมตร และสถานท 7 คลองกระทมลม มความหนาแนนต าทสด 1.67 ตว/ตารางเมตร และในเดอนมถนายน พ.ศ. 2556 สถานท 1 คลองสบเอด มความหนาแนนสงทสด 14.44 ตว/ตารางเมตร และสถานท 7 คลองกระทมลม มความหนาแนนต าทสด 0.56 ตว/ตารางเมตร ในการเกบตวอยาง 3 ครง พบวาสถานท 1 คลองสบเอด มความหนาแนนเฉลยสงทสด 26.15±15.21 ตว/ตารางเมตร ถดมาเปนสถานท 4 คลองสบส มความหนาแนนเฉลย 25.59±20.94 และสถานท 2 คลองสบสอง มความหนาแนนเฉลย 24.52±11.81 ดงตารางท 4-5 ตารางท 4-5 ความหนาแนนของหอยตวเปนและเปลอกทงหมดของแตละสถานในพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

สถาน ความหนาแนน (ตว/ตารางเมตร)

คาเฉลย±คาเบยงเบนมาตรฐาน

เม.ย. พ.ค. ม.ย. (ตว/ตารางเมตร)

คลองสบเอด 20.67 43.33 14.44 26.15 ± 15.12 คลองสบสอง 27.33 34.67 11.55 24.52 ± 11.81 คลองสบสาม 35 25.33 8.44 22.93 ± 13.44 คลองสบส 48.33 21.33 7.11 25.59 ± 20.94 คลองสบ 26 10.33 3.44 13.26 ± 11.56 คลองสอง 26.33 28.33 9.44 21.37 ± 10.38 คลองกระทมลม 3 1.67 0.56 1.74 ± 1.22 คลองล าแขก 1.33 2.67 0.89 1.63 ± 0.93 คลองล าปลาทว 3.33 4.67 1.56 3.19 ± 1.56 คลองแสนแสบ 19.33 8.33 2.78 10.15 ± 8.43

47

Pag

e47

พบความหนาแนนของหอยทงตวเปนและเปลอกเฉลย 133.06 ตวตอตารางเมตร ประกอบดวยหอยตวเปน 61.29 ตวตอตารางเมตร และเปลอก 71.77 ตวตอตารางเมตร (ภาพท 4-4) ซงหอยตวเปนมความหนาแนนเฉลยมากทสดในสถานท 6 คลองสอง (127.67 ตวตอตารางเมตร) และมความหนาแนนเฉลยนอยทสดในสถานท 7 คลองกระทมลม (5.33 ตวตอตารางเมตร) ขณะทเปลอกหอยมความหนาแนนมากทสดในสถานท 4 คลองสบส (298.33 ตวตอตารางเมตร) และ ความหนาแนนนอยทสดในสถานท 8 คลองล าแขก (8 ตวตอตารางเมตร) (ภาพท 4-6) ภาพท 4-6 ความหนาแนนของหอยตวเปนและเปลอกในพนทศกษาทง 10 สถาน

126.33

77.66

69.33

88.33

44.33

127.67

0

11.6710.33

5281 75

97

298.33

64

24.335.33

8

12.33

52.33

0

50

100

150

200

250

300

350

คลองสบ

เอด

คลองสบ

สอง

คลองสบ

สาม

คลองสบ

ส

คลองสบ

คลองสอ

ง


มลม

คลองล าแข

ก


าทว

คลองแส

นแสบ

ตวเปน

เปลอก

/

48

Pag

e48

จากการศกษาชนดของหอย (ตวเปน) ทพบในแตละสถานทศกษา พบวา สถาน ทมจ านวนชนดหอยฝาเดยวสงทสด คอ สถานท 4 คลองสอง พบ 9 ชนด สวนสถานทมจ านวนชนดหอยฝาเดยวต าทสด คอ สถานท 7 คลองกระทมลม พบ 2 ชนด สถานทมจ านวนชนดหอยสองฝาสงทสด คอ สถานท 3 คลองสบสาม พบ 10 ชนดเทากน สวนสถานทมจ านวนชนดหอยสองฝา นอยทสด คอ สถานท 7 คลองกระทมลมและสถานท 8 คลองล าแขก (ภาพท 4-7)

ภาพท 4-7 จ านวนชนดของหอยฝาเดยวและหอยสองฝา (ตวเปน) ในพนทศกษาทง 10 สถาน จากการศกษาชนดของหอย (เปลอก) ทพบในแตละสถานทศกษา พบวา สถาน ทมจ านวนชนดหอยฝาเดยวสงทสด คอ สถานท 4 คลองสบส มจ านวนเทากบ 8 ชนดเทากน สวนสถานทมจ านวนชนดหอยฝาเดยวต าทสด คอ สถานท 7 คลองกระทมลมมจ านวน 1 ชนด สถานทมจ านวนชนดหอยสองฝาสงทสด คอ สถานท 3 คลองสบสาม มจ านวน 10 ชนด สวนสถานทมจ านวนชนดหอยสองฝานอยทสด คอ สถานท 7 คลองกระทมลม 1 ชนด (ภาพท 4-8)

6 7 79

6 72 3

5 6

66

109

4 3

00

3

5

02468

101214161820

คลองสบ

เอด

คลองสบ

สอง

คลองสบ

สาม

คลองสบ

ส

คลองสบ

คลองสอ

ง


มลม



าทว

คลองแสนแ

สบ

หอยสองฝา


สถาน

จ านว

นชนด

ของห

อย

49

Pag

e49

ภาพท 4-8 จ านวนชนดของหอยฝาเดยวและหอยสองฝา (เปลอก) ในพนทศกษาทง 10 สถาน

4.4 ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร 4.4.1 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 1 (คลองสบเอด) จากการศกษาความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 1 (คลองสบเอด) พบวาเดอนเมษายน พบ P. canaliculata มความหนาแนนเฉลยสงสด 8 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ S. pinna หนาแนนเฉลย 7.67 ตว/ตารางเมตร และ F. martensi martensi หนาแนนเฉลย 6.67ตว/ตารางเมตร เดอนพฤษภาคม พบ P. acanaliculata หนาแนนเฉลยสงสด 11 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ F. martensi martensi หนาแนนเฉลย 7.67 ตว/ตารางเมตร และ P. exilis exilis หนาแนนเฉลย 5 ตว/ตารางเมตร เดอนมถนายน พบ F. martensi combodjensis หนาแนนเฉลยสงสด 8.67 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ F. martensi martensi หนาแนนเฉลย 4 ตว/ตารางเมตร และ S. pinna และ P. exilis exilis หนาแนนเฉลย 6 ตว/ตารางเมตร และจากการเกบตวอยางทง 3 ครงพบหอยทงหมด 13 ชนด พบ P. canaliculata หนาแนนเฉลยสงสด 7.11±4.4 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ F. martensi martensi หนาแนนเฉลย 6.78±0 = 0.84 ตว/ตารางเมตร และ F. martensi combodjensis หนาแนนเฉลย 5.78±2.67 ตว/ตารางเมตร

6 7 7 8 6 71 3 5 6

6 610 9

4 3

00 2 5

0

5

10

15

20

คลอง

สบเอด

คลอง

สบสอ

ง

คลอง

สบสาม

คลอง

สบส

คลอง

สบ

คลอง

สอง

คลอง

กระท

มลม

คลอง

ล าแข

ก

คลอง

ล าปล

าทว

คลอง

แสนแ

สบ

หอยสองฝา


สถาน

จ านว

นชนด

ของห

อย

50

Pag

e50

4.4.2 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 2 (คลองสบสอง) จากการศกษาความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 2 (คลองสบสอง) พบวาเดอนเมษายน พบ F. martensi martensi หนาแนนเฉลยสงสด 4.67 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ P. exilis exilis หนาแนนเฉลย 4 ตว/ตารางเมตร และ F. sumatrensis polygramma และ L. supoti หนาแนนเฉลย 3.33ตว/ตารางเมตร เดอนพฤษภาคมพบ F.a martensi martensi หนาแนนเฉลยสงสด 11 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ S. pinna หนาแนนเฉลย 5 ตว/ตารางเมตร และ F. sumatrensis polygramma และ P. exiliscom pressa หนาแนนเฉลย 3 ตว/ตารางเมตร เดอนมถนายนพบ L. supotiหนาแนนเฉลยสงสด 4.67 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ S. pinna หนาแนนเฉลย 2.33 ตว/ตารางเมตร และ F. sumatrensis polygramma หนาแนนเฉลย 2 ตว/ตารางเมตร และจากการเกบตวอยางทง 3 ครงพบหอยทงหมด 16 ชนด พบ F. martensi martensi หนาแนนเฉลยสงสด 5.57±2.91 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ S. pinna หนาแนนเฉลย 3.33±1.45 ตว/ตารางเมตร และ L. supoti หนาแนนเฉลย 3.22±1.5 ตว/ตารางเมตร 4.4.3 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 3 (คลองสบสาม) จากการศกษาความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 3 (คลองสบสาม) พบวาเดอนเมษายน พบ S. pinna หนาแนนเฉลยสงสด 6.33 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ L. supoti หนาแนนเฉลย 5 ตว/ตารางเมตร และ P. superbus หนาแนนเฉลย 4.33 ตว/ตารางเมตร เดอนพฤษภาคม พบ S. pinna หนาแนนเฉลยสงสด 12.67 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ U. contradens tumidula หนาแนนเฉลย 10.5 ตว/ตารางเมตร และ P. superbus หนาแนนเฉลย 10.17 ตว/ตารางเมตร เดอนมถนายน พบ P. superbus หนาแนนเฉลยสงสด 2.33 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ S. pinna หนาแนนเฉลย 2.33 ตว/ตารางเมตร และ R. morrisoni พบหอยทงหมด 20 ชนด พบ S. pinna หนาแนนเฉลยสงสด 6.33±6.3 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ P. superbus หนาแนนเฉลย 5.61±4.07 ตว/ตารางเมตร และ L. supoti หนาแนนเฉลย 5.44±4.35 ตว/ตารางเมตร 4.4.4 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 4 (คลองสบส) จากการศกษาความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 4 (คลองสบส) พบวา เดอนเมษายน พบ U. contradens tumidula หนาแนนเฉลยสงสด 10.33 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ L. supoti หนาแนนเฉลย 9.67 ตว/ตารางเมตร และ S. pinna หนาแนนเฉลย 5.67 ตว/ตารางเมตร เดอนพฤษภาคม พบ P. exilis exilis หนาแนนเฉลยสงสด 5.53 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ U. contradens tumidula หนาแนนเฉลย 5 ตว/ตารางเมตร และ S. pinna หนาแนนเฉลย

51

Pag

e51

3.67 ตว/ตารางเมตร เดอนมถนายน พบ U. contradens tumidula หนาแนนเฉลยสงสด 4 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ W. crosseana หนาแนนเฉลย 3.67 ตว/ตารางเมตร และ S. pinna หนาแนนเฉลย 3.33 ตว/ตารางเมตร และจากการเกบตวอยางทง 3 ครงพบหอยทงหมด 21 ชนด พบ U. contradens tumidula หนาแนนเฉลยสงสด 6.44±3.4 ตว/ตารางเมตร ถดมาคอ S. pinna หนาแนนเฉลย 4.22±1.26 ตว/ตารางเมตร และ P. exilis exilis หนาแนนเฉลย 4.11±1.34 ตว/ตารางเมตร 4.4.5 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 5 (คลองสบ) จากการศกษาความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 5 (คลองสบ) พบวา เดอนเมษายน พบ W. crosseana หนาแนนเฉลยสงสด 8.33 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ S. pinna หนาแนนเฉลย 4 ตว/ตารางเมตร และ F. martensi martensi และ F. sumatrensis polygramma หนาแนนเฉลย 3.67 ตว/ตารางเมตร เดอนพฤษภาคม พบ W. crosseana หนาแนนเฉลยสงสด 7.67 ตว/ตารางเมตร ถดมาคอ S. pinna หนาแนนเฉลย 7.5 ตว/ตารางเมตร และ P. exilis exilis หนาแนนเฉลย 6.34 ตว/ตารางเมตร เดอนมถนายนพบ W. crosseanaหนาแนนเฉลยสงสด 8 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ S. pinna หนาแนนเฉลย 5.75 ตว/ตารางเมตร และ P. exilis exilis หนาแนนเฉลย 4.5 ตว/ตารางเมตร และจากการเกบตวอยางทง 3 ครง พบหอยทงหมด 11 ชนด พบ W. crosseana หนาแนนเฉลยสงสด 8±3.32 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ S. pinna หนาแนนเฉลย 5.75±2.91 และ P. exilis exilis ตว/ตารางเมตร หนาแนนเฉลย 4.5±3.48 ตว/ตารางเมตร 4.4.6 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานทสถานท 6 (คลองสอง) จากการศกษาความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 6 (คลองสอง) พบวา เดอนเมษายน พบ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลยสงสด 5.33 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ P. exilis exilis หนาแนนเฉลย 4.67 ตว/ตารางเมตร และ P. canaliculata หนาแนนเฉลย 4 ตว/ตารางเมตร เดอนพฤษภาคม พบ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลยสงสด 7 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ F. martensi martensi หนาแนนเฉลย5.33 ตว/ตารางเมตร และ P. exilis compressa หนาแนนเฉลย 5 ตว/ตารางเมตร เดอนมถนายนพบ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลยสงสด 16.67 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ F. martensi martensi หนาแนนเฉลย 10.67 ตว/ตารางเมตร และ P. exilis compressa หนาแนนเฉลย 3.67 ตว/ตารางเมตร และจากการเกบตวอยางทง 3 ครงพบหอยทงหมด 13 ชนด พบ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลยสงสด 9.67±1.12 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ F. martensi martensi หนาแนนเฉลย 6.44± 3.79 ตว/ตารางเมตร และ P. exilis compressa หนาแนนเฉลย 4.78±1.02 ตว/ตารางเมตร

52

Pag

e52

4.4.7 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานทสถานท 7 (กระทมลม) จากการศกษาความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 7 (กระทมลม) พบวาเดอนเมษายน พบ F. martensi martensi หนาแนนเฉลยสงสด 2 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ P.canaliculata หนาแนนเฉลย 1 ตว/ตารางเมตร เดอนพฤษภาคม พบ F. martensi martensi หนาแนนเฉลยสงสด 1.33 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ P. canaliculata หนาแนน 0.33 เฉลยตว/ตารางเมตร เดอนมถนายน พบ F. martensi martensi และ P. canaliculata หนาแนนเฉลยสงสด 0.33 ตว/ตารางเมตร และจากการเกบตวอยางทง 3 ครงพบหอยทงหมด 2 ชนด พบ F. martensi martensi หนาแนนเฉลยสงสด 1.22±0.84 ตว/ตารางเมตร และ P. canaliculata หนาแนนเฉลย 0.55±0.39 ตว/ตารางเมตร 4.4.8 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานทสถานท 8 (คลองล าแขก) จากการศกษาความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 8 (คลองล าแขก) พบวาเดอนเมษายน พบ P. canaliculata หนาแนนเฉลยสงสด 1 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ F. sumatrensis polygramma หนาแนนเฉลย 0.33 ตว/ตารางเมตร และ F. martensi combodjensis, F.martensi martensi หนาแนนเฉลย 0 ตว/ตารางเมตร เดอนพฤษภาคมพบ F. sumatrensis polygramma หนาแนนเฉลยสงสด 1.33 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ F. martensi combodjensis หนาแนนเฉลย 0.67 ตว/ตารางเมตร และ F. martensi martensi และ P. canaliculata หนาแนนเฉลย 0.33 ตว/ตารางเมตร เดอนมถนายนพบ F. martensi martensi และ F. sumatrensis polygramma หนาแนนเฉลยสงสด 1.33 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ P. canaliculata หนาแนนเฉลย 1 ตว/ตารางเมตร และ F. martensi combodjensis หนาแนนเฉลย 0.67 ตว/ตารางเมตร และจากการเกบตวอยางทง 3 ครง พบหอยทงหมด 4 ชนด พบ F. sumatrensis polygramma หนาแนนเฉลยสงสด 1±0.58 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ P. canaliculata หนาแนนเฉลย 0.78±0.39 ตว/ตารางเมตร และ F. martensi martensi หนาแนนเฉลย 0.55±0.69 ตว/ตารางเมตร 4.4.9 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานทสถานท 9 (คลองล าปลาทว)

จากการศกษาความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 9 (คลองล าปลาทว) พบวาเดอนเมษายน พบ P. canaliculata หนาแนนเฉลยสงสด 1.67 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ F. sumatrensis polygramma และ L. (Radix) auricularia swinhoei หนาแนนเฉลย 1.33 ตว/ตารางเมตร และ F. martensi martensi, C. noetlingi และ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลย 1 ตว/ตารางเมตร เดอนพฤษภาคมพบ F. sumatrensis polygramma หนาแนนเฉลยสงสด 1.67 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนน 1.33 เฉลยตว/ตารางเมตร และ F. martensi combodjensis และ F. martensi martensi หนาแนนเฉลย 0.33 ตว/ตารางเมตร

53

Pag

e53

เดอนมถนายน พบ F. martensi martensi หนาแนนเฉลยสงสด 2 ตว/ตารางเมตร ถดมาคอ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลย 0.33 ตว/ตารางเมตร และจากการเกบตวอยางทง 3 ครงพบหอยทงหมด 10 ชนด พบ F. martensi martensi หนาแนนเฉลยสงสด 1.22±0.69 ตว/ตารางเมตร ถดมาคอ F. sumatrensis polygramma หนาแนนเฉลย 1±0.88 ตว/ตารางเมตร และ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลย 0.89±0.51ตว/ตารางเมตร 4.4.10 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานทสถานท 10 (คลองแสนแสบ) จากการศกษาความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 10 (คลองแสนแสบ) พบวาเดอนเมษายน พบ L. supoti หนาแนนเฉลยสงสด 5 ตว/ตารางเมตร ถดมา คอ U. contradens tumidula และ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลย 2 ตว/ตารางเมตรและU.contradens rusticoides หนาแนนเฉลย 1.33 ตว/ตารางเมตร เดอนพฤษภาคมพบ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลยสงสด 2.33ตว/ตารางเมตรถดมา คอ P. canaliculata หนาแนน 2 เฉลยตว/ตารางเมตร U. contradens tumidula หนาแนนเฉลย 1.33 ตว/ตารางเมตร เดอนมถนายนพบ P. exilis exilis หนาแนนเฉลยสงสด 1.33 ตว/ตารางเมตรถดมาคอ F. martensi martensi, M. tuberculata และ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลย 0.67 ตว/ตารางเมตร และ C. (Anentome) helena, F. martensi combodjensis, W. crosseana และ U. contradens tumidula หนาแนนเฉลย 0.33 ตว/ตารางเมตร และจากการเกบตวอยางทง 3 ครงพบหอยทงหมด 14 ชนด พบ E. ingallsianus ingallsinus หนาแนนเฉลยสงสด 1.67±0.88 ตว/ตารางเมตร ถดมาคอ L. supoti หนาแนนเฉลย 1.67±2.89 ตว/ตารางเมตร และ P. canaliculata หนาแนนเฉลย 1.22±0.69 ตว/ตารางเมตร

4.5 รอยละการปรากฏ ( Percentage of occurrence) ของชนดหอยทงหมดในพนทศกษาบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร การศกษาความหลากชนดและการกระจายของหอยบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ไดด าเนนการเกบตวอยาง 3 เดอน เดอนละ 1 ครง จ านวน 10 สถาน โดยแบงระดบความมากชนดออกเปน 5 ระดบ ผลการศกษาพบวากลมหอยฝาเดยวประกอบดวยหอยทพบบอยมาก 1 ชนด หอยทพบบอย 3 ชนด หอยทพบปานกลาง 3 ชนด หอยทพบนอย 4 ชนด และหอยทพบนอยมาก 2 ชนด สวนกลมหอยสองฝาประกอบดวยหอยทพบบอย 1 ชนด หอยทพบปานกลาง 4 ชนด หอยทพบนอย 6 ชนด และหอยทพบนอยมาก 2 ชนด ผลการศกษาพบวา รอยละการปรากฏของชนดหอยชนดทพบบอยมาก (รอยละ 90 – 100) ไดแก F. martensi martensi หอยทพบบอย (รอยละ 65 – 89) ไดแก F. martensi combodjensis, F. sumatrensis polygramma, P. canaliculata

54

Pag

e54

และ P. exilis exilis หอยทพบปานกลาง (รอยละ 31 – 64) ไดแก C. (Anentome) helena, L. (Radix) auricularia swinhoei, W. crosseana, E. ingallsianus ingallsinus, L. supoti, S. pinna, P. exilis compressa และ U. contradens tumidula หอยทพบนอย (รอยละ 10 – 30) ไดแก F. sumatrensis speciosa, M. tuberculata, Nassarius cf. vinctus, R. morrisoni, C. bocourti, C. blandiana, C. gustaviana, H. (Limnoscapha) desowitzi, L. siamensis, P. superbus และ U. contradens rusticoides หอยทพบไดนอยมาก (รอยละ 1 – 9) ไดแก I. exustus, P. pesmei, C. noetlingi และ C. lydigiana ดงตารางท 4-6

ตารางท 4–6 รอยละการปรากฏของชนดหอยทงหมดในพนทศกษาบรเวณคลองในพนทเขตหนอง จอก กรงเทพมหานคร

ชนด ความหนาแนน (ตว/ตารางเมตร)

จ านวนครงทพบ

% ความถของการปรากฏ

ล าดบโดย

ความถ สถานะ

Gastropoda Clea (Anentome) helena 1.04 17 56.67 6 พบปานกลาง Filopaludina martensi combodjensis

1.61 20 66.67 5 พบบอย

Filopaludina martensi martensi

2.8 27 90 1 พบไดบอยมาก

Filopaludina sumatrensis polygramma

1.52 25 83.33 2 พบบอย

Filopaludina sumatrensis speciosa

3.45 4 13.33 16 พบไดนอย

Indoplanorbis exustus 0.56 2 6.67 18 พบไดนอยมาก Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei

0.65 12 40 10 พบไดปานกลาง

Melanoides tuberculata 2.13 5 16.67 15 พบไดนอย Nassarius cf. vinctus 0.22 3 10 17 พบไดนอย Pila pesmei 1.92 2 6.67 18 พบไดนอยมาก Pomacea canaliculata 21.57 23 76.67 3 พบบอย Rivomarginella morrisoni 2.61 6 20 14 พบไดนอย Wattebledia crosseana 2.64 11 36.67 11 พบไดปานกลาง

55

Pag

e55

ตารางท 4–6 (ตอ)

ชนด ความหนาแนน (ตว/ตารางเมตร)

จ านวนครงทพบ

% ความถของการปรากฏ

ล าดบโดย

ความถ สถานะ

Bivalvia Corbicula bocourti 0.55 4 13.33 16 พบไดนอย Corbicula blandiana 0.78 5 16.67 15 พบไดนอย Corbicula noetlingi 0.33 1 3.33 19 พบไดนอยมาก Corbicula lydigiana 0.33 1 3.33 19 พบไดนอยมาก Corbicula gustaviana 1.61 4 13.33 16 พบไดนอย Ensidens ingallsianus ingallsinus

3.07

16

53.33

7

พบไดปานกลาง

Hyriopsis (Limnoscapha) desowitzi

3.06

3

10

17

พบไดนอย

Limnoperna siamensis 1.22 9 30 13 พบไดนอย Limnoperna supoti 2.38 11 36.67 11 พบไดปานกลาง Physunio superbus 5.51 4 13.33 16 พบไดนอย Scaphula pinna 4.94 14 46.67 8 พบไดปานกลาง Pilsbryoconcha exilis exilis

2.93

21

70

4

พบบอย

Pilsbryoconcha exilis compressa

2.22

13

43.33

9


Uniandra contradens rusticoides

0.78

4

13.33

15

พบไดนอย

Uniandra contradens tumidula

3.01

10

33.33

12


56

Pag

e56

ตารางท 4-7 ชนดหอยทพบในแตละระดบรอยละการปรากฏของแตละสถานทศกษาบรเวณคลอง ในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร รอยละการปรากฏของหอย จ านวนชนดของหอยในแตละสถาน 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 หอยทพบบอยมาก 1 1 1 1 1 1 1 1 1 หอยทพบบอย 4 4 4 4 5 4 1 3 4 4 หอยทพบบอยปานกลาง 6 7 8 8 4 6 3 6 หอยทพบนอย 2 4 6 5 2 2 13 หอยทพบนอยมาก 1 3 รวมทงหมด 13 16 20 21 11 13 2 4 10 14

จากตารางท 4-7 พบวา รอยละการปรากฏในแตละสถานทศกษา พบวา สถานท 1 คลองสบเอด หอยทพบบอยมาก 1 ชนด หอยทพบบอย 4 ชนด หอยทพบปานกลาง 6 ชนด และ หอยทพบนอย 2 ชนดสถานท 2 คลองสบสอง หอยทพบบอยมาก 1 ชนด หอยทพบบอย 4 ชนด และหอยทพบปานกลาง 7 ชนด และหอยทพบนอย 4 ชนด สถานท 3 คลองสบสาม หอยทพบบอยมาก 1 ชนด หอยทพบบอย 4 ชนด และหอยทพบปานกลาง 8 ชนด หอยทพบนอย 4 ชนด และ หอยทพบนอยมาก 1 ชนด สถานท 4 คลองสบส หอยทพบบอยมาก 1 ชนด หอยทพบบอย 4 ชนด หอยทพบปานกลาง 8 ชนด หอยทพบนอย 5 ชนด และหอยทพบนอยมาก 3 ชนด สถานท 5 คลองสบ หอยทพบบอย 5ชนด หอยทพบปานกลาง 4 ชนด และหอยทพบนอย 2 ชนด สถานท 6 คลองสอง หอยทพบบอยมาก 1 ชนด หอยทพบบอย 4 ชนด หอยทพบปานกลาง 6 ชนด และหอยทพบนอย 2 ชนด สถานท 7 คลองกระทมลม หอยทพบบอยมาก 1 ชนด และหอยทพบบอย 1 ชนด กลาง 7 สถานท 8 คลองล าแขกหอยทพบบอยมาก 1 ชนด และหอยทพบบอย 3 ชนด สถานท 9 คลองล าปลาทว หอยทพบบอยมาก 1 ชนด หอยทพบบอย 4 ชนด และหอยทพบปานกลาง 3 ชนด หอยทพบนอย 1 ชนด และหอยทพบนอยมาก 1 ชนด และสถานท 10 คลองแสนแสบ หอยทพบบอยมาก 1 ชนด หอยทพบบอย 4 ชนด และหอยทพบปานกลาง 6 ชนด และหอยทพบนอย 3 ชนด

57

Pag

e57

4.6 ดชนบงชสภาพนเวศของหอยในคลองของพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร 4.6.1 ดชนความหลากชนดของหอยในสถานเกบตวอยางในคลองของเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

จากการศกษาดชนความหลากชนดของหอยน าจดในคลองพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร พบวาในเดอนเมษายน สถานท 3คลองสบสามและสถานท 6 คลองสอง มดชนความหลากชนดสงสดเทากบ 2.58 และสถานท 2 คลองสบสอง มดชนความหลากชนดต าสด คอ 0.23 เดอนพฤษภาคม สถานท 3คลองสบสาม มดชนความหลากชนดสงสดเทากบ 2.43 และสถาน ท 7 คลองกระทมลม มความหลากชนดต าสดเทากบ 0.5 เดอนมถนายน สถานท 2 คลองสบสอง มดชนความหลากชนดสงสดเทากบ 2.37 และสถานท 9 มดชนความหลากชนดต าสด คอ 0.41 จากการส ารวจทง 3 ครงสถานทมคาดชนความหลากชนดเฉลยสงทสด คอ สถานท 3 คลองสบสามเทากบ 2.34±0.29 และสถานทมคาดชนความหลากชนดต าสด คอ สถานท 7 คลองกระทมลม เทากบ 0.61±0.10 ดงตารางท 4-8

ตารางท 4-8 ดชนความหลากชนดของหอยในคลองเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร หลงการขดลอกคลอง เดอน เมษายนถงมถนายน พ.ศ. 2556

ท สถาน ความหลากชนด คาเฉลย±

เม.ย พ.ย ม.ย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

1 คลองสบเอด 2.34 2.13 2.27 2.25 ± 0.11 2 คลองสบสอง 0.23 1.21 2.37 1.27 ± 1.07 3 คลองสบสาม 2.58 2.43 2.02 2.34 ± 0.29 4 คลองสบส 2.35 2.09 2.1 2.18 ± 0.15 5 คลองสบ 1.9 1.73 1.83 1.82 ± 0.09 6 คลองสอง 2.58 1.91 1.79 2.09 ± 0.43 7 คลองกระทมลม 0.64 0.5 0.7 0.61 ± 0.1 8 คลองล าแขก 0.56 1.21 1.35 1.04 ± 0.42 9 คลองล าปลาทว 2.22 1.47 0.41 1.37 ± 0.91

10 คลองแสนแสบ 2.12 1.78 2.07 1.99 ± 0.18 เฉลย 1.75±0.91 1.65±0.56 1.69±0.67 1.67 ± 0.38

58

4.6.2 ดชนความมากชนด ของหอยในสถานเกบตวอยางของคลองเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร จากการศกษาดชนความมากชนดของหอยในคลองเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

พบวาในเดอนเมษายน สถานท 9 คลองล าปลาทว มความมากชนดมากทสด 2.61 และสถานท 7 คลองกระทมลมมคาต าสด 0.46 เดอนพฤษภาคม สถานท 4 คลองสบสคาความมากทสด 2.64 และสถานท 8 คลองล าแขก มคาต าสด 0.48 เดอนมถนายน สถานท 3 คลองสบสาม มคาความมากชนดมากทสด 3.34 และสถานท 8 คลองล าแขก มคาต าสด 0.39 จากการเกบตวอยางทงหมด 10 สถานพบวาสถานท 3 คลองสบสาม มคาเฉลยความมากชนดมากทสด 2.75±0.85 และสถานท 8 คลอง ล าแขก มคาต าสด 0.53±1.17 ดงตารางท 4-9 ตารางท 4-9 ดชนความมากชนดของหอยในคลองเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร หลงการขดลอกคลอง เดอน เมษายนถงมถนายน พ.ศ. 2556 ท สถาน ความมากชนด คาเฉลย±



10 คลองแสนแสบ 1.97 2.49 2.82 2.43 ± 0.75 เฉลย 1.72±0.69 1.82±0.75 2.14±0.89 1.89 ± 0.82

60

Pag

e60

4.6.3 ดชนความสม าเสมอของหอยในสถานเกบตวอยางของคลองในเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร จากผลการศกษาดชนความสม าเสมอของหอยในสถานเกบตวอยางของคลอง ในเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร พบวา ในเดอนเมษายน สถานท 9 คลองล าปลาทว มความสม าเสมอสงสด 0.67 และสถานท 2 คลองสบสอง มสม าเสมอต าสด 0.01 ในเดอนพฤษภาคม สถานท 8 คลองล าแขก มความสม าเสมอสงสด และสถานท 2 คลองสบสองมความสม าเสมอต าสด 0.03 ในเดอนมถนายน สถานท 8 คลองล าแขก มความสม าเสมอสงทสด 1.52 และสถานท 1 คลอง สบเอด มความสม าเสมอต าสด 0.16 จากการเกบตวอยางทงหมด 10 สถานพบวาสถานท 8 คลอง ล าแขก มคาเฉลยความสม าเสมอสงทสด 0.8±0.24 และสถานท 2 คลองสบสองความสม าเสมอ ต าสด 0.08±0.24 ดงตารางท 4-10 ตารางท 4-10 ดชนความสม าเสมอของหอยในสถานเกบตวอยางของคลองในเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร หลงการขดลอกคลอง เดอน เมษายนถงมถนายน พ.ศ. 2556 ท สถาน ความสม าเสมอ คาเฉลย±



10 คลองแสนแสบ 0.11 0.21 0.74 0.36 ± 0.24 เฉลย 0.18±0.21 0.18±0.14 0.54±0.48 0.31 ± 0.22

59

60

Pag

e60

ตารางท 4-11 ดชนบงชสภาพนเวศของหอยในคลองของพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร หลงการขดลอกคลอง เดอน เมษายนถงมถนายน พ.ศ. 2556

ดชน เดอน คาเฉลย±

เม.ย พ.ย ม.ย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ความหลากชนด 1.75±0.91 1.65±0.56 1.69±0.67 1.67±0.38 ความสม าเสมอ 0.18±0.21 0.18±0.14 0.54±0.48 0.31±0.22 ความมากชนด 1.72±0.69 1.82±0.75 2.14±0.89 1.89±0.82 ภาพท 4-9 ดชนความหลากชนด ดชนความมากชนดและดชนความสม าเสมอ บรเวณพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร หลงการขดลอกคลอง เดอน เมษายนถงมถนายน พ.ศ. 2556 จากการวเคราะหดชนบงชสภาพนเวศของหอยทพบในคลองเขตพนทหนองจอก พบวาดชนความหลากชนด (species diversity index) ดชนความมากชนด (richness index) และดชนความสม าเสมอ (evenness index) ของทง 10 สถานมคาเฉลยเทากบ 1.67± 0.38, 1.89 ± 0.82 และ

0

0.5

1

1.5

2

2.5

1 2 3

คาความหลากชนด คาความมากชนด คาความสม าเสมอ

คาดช

น

61

Pag

e61

0.31 ± 0.22 ตามล าดบ โดยดชนความมากชนดจะสอดคลองกบจ านวนชนดทพบในแตละสถาน มคาสงสดในสถานท 3 คลองสบสามมคาเทากบ 2.75± 0.85 และต าสดในสถานท 8 คลองล าแขก มคาเทากบ 0.53± 1.16 สวนสถานอนมคาอยระหวาง 1.67 - 2.65โดยสถานท 3 คลองสบสามมดชนความหลากชนดสงสดเทากบ 2.34 ± 0.29 และต าสดทสถานท 7 คลองกระทมลมซงมคาเทากบ 0.61 ± 0.1 สวนสถานอนมคาอยระหวาง 1.04–2.25 สวนดชนความสม าเสมอพบมคาสงสดในสถานท 7 คลองล าแขกมคาเทากบ 0.8 ± 0.24 ต าสดในสถานท 2 คลองสบสอง ซงมดชนความสม าเสมอเทากนคอเทากบ 0.08 ± 0.24 สวนสถานอนมคาอยระหวาง 0.11–0.59 ดงตารางท 4-12 ตารางท 4-12 ดชนความหลากชนด ดชนความมากชนดและดชนความสม าเสมอ บรเวณพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร หลงการขดลอกคลอง เดอน เมษายนถงมถนายน พ.ศ. 2556

สถาน

คลองสบเอด 2.25 ± 0.11 1.67 ± 0.75 0.11 ± 0.24

คลองสบสอง 1.27 ± 1.07 2.11 ± 0.79 0.08 ± 0.24

คลองสบสาม 2.34 ± 0.29 2.75 ± 0.85 0.14 ± 0.24

คลองสบส 2.18 ± 0.15 2.53 ± 0.84 0.15 ± 0.24

คลองสบ 1.82 ± 0.09 1.67 ± 0.84 0.26 ± 0.24

คลองสอง 2.09 ± 0.43 1.75 ± 0.94 0.12 ± 0.25

คลองกระทมลม 0.61 ± 0.1 0.84 ± 1.08 0.59 ± 0.2

คลองล าแขก 1.04 ± 0.42 0.53 ± 1.16 0.8 ± 0.24

คลองล าปลาทว 1.37 ± 0.91 2.65 ± 0.16 0.41 ± 0.04

คลองแสนแสบ 1.99 ± 0.18 2.43 ± 0.75 0.36 ± 0.24

เฉลย 1.67 ± 0.38 1.89 ± 0.82 0.31 ± 0.22

คาความสม าเสมอคาความหลากชนด คาความมากชนด

62

Pag

e62

4.6.4 ดชนสมประสทธความคลายคลง ของชนดหอยทพบทงหมดระหวางพนทศกษาตาง ๆ ในคลองของพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

จากการค านวณคาดชนสมประสทธความคลายคลงของหอยน าจดทพบในคลองของเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร ตามสถานตาง ๆ พบวาสถานทมคาสมประสทธความคลายคลงมากกวารอยละ 70.0 คอ สถานท 1 และ 2 สถานท 1 และ 4 สถานท 1 และ 5 สถานท 2 และ 3 สถานท 2 และ 4 สถานท 2 และ 5 สถานท 2 และ 6 สถานท 2 และ 10 สถานท 4 และ 6 สถานท 4 และ 10 สถานท 5 และ 10 และสถานท 6 และ 10 ดงภาพท 4-10

< 10% 10.1 – 30.0% 30.1 – 50.0%50.1 – 70.0% > 70% ภาพท 4-10 ดชนสมประสทธความคลายคลงของชนดหอยทพบทงหมดระหวางพนทศกษาตางๆ ในคลองของเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร หลงการขดลอกคลอง เดอน เมษายนถงมถนายน พ.ศ. 2556

สถานท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2 75.86

3 60.61 72.22

4 70.59 81.08 68.29

5 75 81.48 58.06 68.75

6 69.23 82.76 58.06 70.59 66.67

7 26.67 22.22 18.18 17.39 30.77 26.67

8 47.06 40 33.33 32 53.33 47.06 66.67

9 60.87 61.54 53.33 51.61 47.62 69.57 33.33 57.14

10 66.67 80 64.71 80 80 81.48 25 44.44 58.33

63

Pag

e63

4.7 ปจจยแวดลอมบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร จากการศกษาปจจยแวดลอมบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ใน 10 สถาน พบวา ลกษณะเนอดนทเปนดนรวนปนทราย ไดแก ลกษณะเนอดนทเปนดนรวนปนทราย ไดแก คลองสบเอด คลองสบสาม คลองสอง คลองกระทมลม และคลองล าปลาทว ลกษณะเนอดนทเปนดนรวนปนทรายแปงไดแก คลองสบสอง และคลองล าแขก ลกษณะเนอดนทเปนดนเหนยว ไดแก คลองสบส คลองสบ และคลองแสนแสบ เปนตน คากรด-เบสของน า (pH) มคาอยในชวง 6.8 – 9.6 อณหภมน า มคาอยในชวง 27.5 – 38 องศาเซลเซยส และปรมาณออกซเจนละลายน า (DO) มคาอยในชวง 1.5 – 6 มลลกรมตอลตร

39

Pag

e39

ตารางท 4-13 ปจจยแวดลอมบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานครหลงการขดลอกคลอง เดอน เมษายนถงเดอนมถนายน พ.ศ. 2556

สถาน ชอสถาน ชนดของดน

1 คลองสบเอด ดนรวนปนทราย 32 ± 0.58 6.8 ± 0.49 1.5 ± 0.29

2 คลองสบสอง ดนทรายแปง 36 ± 1.15 7.3 ± 0.17 3 ± 0.29

3 คลองสบสาม ดนรวนปนทราย 32.5 ± 0.58 7.5 ± 0.32 5.5 ± 0.29

4 คลองสบส ดนเหนยว 35 ± 1.15 7.2 ± 0.21 3 ± 0

5 คลองสบ ดนเหนยว 33 ± 1.15 6.9 ± 0.26 4 ± 0.58

6 คลองสอง ดนรวนปนทราย 32.5 ± 1.15 6.9 ± 0.21 2.5 ± 0

7 คลองกระทมลม ดนรวนปนทราย 32 ± 0.58 6.7 ± 0.25 5 ± 0.29

8 คลองล าแขก ดนเหนยว 32 ± 1.53 9 ± 0.2 4 ± 0

9 คลองล าปลาทว ดนรวนปนทราย 32 ± 1.08 9.6 ± 0.15 3 ± 0

10 คลองแสนแสบ ดนเหนยว 32 ± 1.58 7.3 ± 1.25 3 ± 0

ออกซเจน

(C°)±SD (pH)±SD (DO)±SD

อณหภมน า กรด-เบส

64

65

Pag

e65

4.7.1 ประเภทเนอดนของคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ประเภทของดนในคลอง ใน พนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร 10 สถาน พบวา ลกษณะเนอดนทเปนดนรวนปนทราย ไดแก คลองสบเอด คลองสบสาม คลองสอง คลองกระทมลม และคลองล าปลาทว ลกษณะเนอดนทเปนดนรวนปนทรายแปงไดแก คลองสบสอง และคลองล าแขก ลกษณะเนอดนทเปนดนเหนยว ไดแก คลองสบส คลองสบ และคลองแสนแสบ ตารางท 4-14 ประเภทของดนในคลอง ใน พนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร หลงการขดลอก คลอง เดอนเมษายนถงเดอนมถนายน พ.ศ. 2556

สถาน

คลองสบเอด

คลองสบสอง

คลองสบสาม

คลองสบส

คลองสบ

คลองสอง

คลองกระทมลม


คลองล าปลาทว

คลองแสนแสบ

ดนรวนปนทราย

ดนเหนยว







ชนดของดนหลงการขดลอกคลอง


ดนทรายแปง

66

Pag

e66

4.7.2 คาอณหภมของน าบรเวณสถานเกบตวอยางของคลองในเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร จากการเกบตวอยางทงหมดจ านวน 3 ครงวดคาอณหภมของน าบรเวณสถานเกบตวอยางของคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานครทงหมด 10 สถาน พบวาคาเฉลยของอณหภม คลองสบเอด 32 องศาเซลเซยส คลองสบสอง 36 องศาเซลเซยส คลองสบสาม 32.5 องศาเซลเซยส คลองสบส 35 องศาเซลเซยส คลองสบ 33 องศาเซลเซยส คลองสอง 32.5องศาเซลเซยส คลองกระทมลม 32 องศาเซลเซยส คลองล าแขก 32 องศาเซลเซยส คลองล าปลาทว 32 องศาเซลเซยสและคลองแสนแสบ 32 องศาเซลเซยสดงนนจะเหนไดวาสถานทมคาอณหภมอากาศสงทสด คอ คลองสบสองและ ต าทสด คอ คลองสบเอด คลองกระทมลม คลองล าแขก คลองล าปลาทว และคลองแสนแสบ ดงภาพท 4-11 ภาพท 4-11 อณหภมของน าบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ชวงเดอนเมษายนถงเดอนมถนายน พ.ศ. 2556

32

36

32.5

35

3332.5

32 32 32 32

3031323334353637

คลองสบ

เอด

คลองสบ

สอง

คลองสบ

สาม

คลองสบ

ส

คลองสบ

คลองสอ

ง


มลม


ก


าทว

คลองแส

นแสบ

สถาน

อณหภ

มน า (องศาเซลเซย

ส)

67

Pag

e67

4.7.3 คาความเปนกรด-เบสของน าบรเวณสถานเกบตวอยางของคลองในพนทเขต หนองจอก กรงเทพมหานคร

จากการเกบตวอยางทงหมดจ านวน 3 ครงวดคาความเปนกรด-เบสของน า บรเวณสถานเกบตวอยางของคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานครทงหมด 10 สถาน พบวาคาเฉลยของคาความเปนกรด-เบส คลองสบเอดเทากบ 6.8 คลองสบสองเทากบ 7.3 คลองสบสามเทากบ 7.5 คลองสบสเทากบ 7.2 คลองสบเทากบ 6.9 คลองสองเทากบ 6.9 คลองกระทมลมเทากบ 6.9 คลองล าแขกเทากบ 9 คลองล าปลาทวเทากบ 9.6 และคลองแสนแสบเทากบ 7.3 ดงนนจะเหนไดวาสถานทมคาความเปนกรดเบสสงสด คอ คลองล าปลาทวและต าสดคอ คลองกระทมลม ดงภาพท 4-12 ภาพท 4-12 คาความเปนกรด-เบสของน าบรเวณพนทคลองในเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ชวงเดอนเมษายนถงเดอนมถนายน 2556

6.8 7.3 7.5 7.2 6.9 6.9 6.7

9 9.6

7.3

0

2

4

6

8

10

12

คลองสบ

เอด

คลองสบ

สอง

คลองสบ

สาม

คลองสบ

ส

คลองสบ

คลองสอ

ง


มลม


ก


าทว

คลองแส

นแสบ

คาคว

ามเปนก

รด-เบ

ส ขอ

งน า

สถาน

68

Pag

e68

4.7.4 คาออกซเจนทละลายในน า (DO) ของน าบรเวณสถานเกบตวอยางของคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร จากการเกบตวอยางทงหมดจ านวน 3 ครงวดคาออกซเจนทละลายในน า บรเวณสถานเกบตวอยางของคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานครทงหมด 10 สถาน พบวาคาเฉลยของคาออกซเจนทละลายในน าของคลองสบเอด 1.5 มลลกรมตอลตร คลองสบสอง 3 มลลกรมตอลตร คลองสบสาม 5.5 มลกรมตอลตร คลองสบส 3 มลลกรมตอลตร คลองสบ 4 มลลกรมตอลตร คลองสอง 2.5 มลลกรมตอลตร คลองกระทมลม 5 มลลกรมตอลตรคลองล าแขก 4 มลลกรมตอลตร คลองล าปลาทว 3 มลลกรมตอลตร และคลองแสนแสบ 3 มลลกรมตอลตร ดงนนจะเหนไดวาสถานทมคาออกซเจนทละลายในน าสงทสด คอ คลองสบสามและต าทสด คอ คลองสบเอด ดงแสดงในภาพท 4-13 ภาพท 4-13 คาออกซเจนทละลายในน า บรเวณพนทคลองในเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ชวงเดอนเมษายนถงเดอนมถนายน 2556

1.5

3

5.5

3

4

2.5

5

4

3 3

0

1

2

3

4

5

6

คลองสบ

เอด

คลองสบ

สอง

คลองสบ

สาม

คลองสบ

ส

คลองสบ

คลองสอ

ง


มลม


ก


าทว

คลองแส

นแสบ

คาออ

กซเจนท

ละลายในน

า (มลก

รมตอ

ลตร)

_

สถาน

บทท 5 อภปรายและสรปผล

5.1 อภปรายผล จากการศกษาความหลากชนดและการกระจายของหอยน าจดบรเวณคลองในพนท เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร โดยด าเนนการส ารวจและเกบรวบรวมตวอยางหอยน าจด แบงเปน 10 สถาน ระหวางเดอนเมษายน ถง เดอนมถนายน พ.ศ. 2556 พบหอยทงหมด 9 อนดบ 13 วงศ 18 สกล 24 ชนด 10 ชนดยอย ซงแบงเปนหอยน าจดหอยฝาเดยวจ านวน 9 วงศ 10 สกล 11 ชนด 5 ชนดยอย คดเปนรอยละ 46.43 ของจ านวนชนดหอยทพบทงหมด (ตารางท 4-1) และหอยสองฝา จ านวน 4 วงศ 8 สกล 13 ชนด 5 ชนดยอย คดเปนรอยละ 53.57 (ตารางท 4-2) หอยทพบเปนชนดหอยสองฝามากกวาหอยฝาเดยวสอดคลองกบการรายงานของ รจรา จ าปาปน และคณะ (2556) ซงท าการศกษาความหลากชนดของหอยน าจดบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร เดอนเมษายน พ.ศ. 2554 เปนชวงเวลากอนมการขดลอกคลอง พบหอยน าจดฝาเดยวจ านวน 11 วงศ 12 สกล 13 ชนด 2 ชนดยอย และหอยสองฝา จ านวน 4 วงศ 8 สกล 14 ชนด 4 ชนดยอย จากการศกษาในครงน พบวาหอยฝาเดยวชนดทพบการกระจายและปรมาณมากทสดในการส ารวจ คอ P. canaliculata โดยพบการกระจายในทกสถานและพบความหนาแนนเฉลยของ P. canaliculata สงสดในสถานท 1 คลองสบเอด เทากบ 7.11±4.4 ตวตอตารางเมตร ซงบรเวณคลองสบเอดเปนบรเวณทมขอนไม กงไม เปนทยดเกาะของหอยชนดน สอดคลองกบการรายงานของ รจรา จ าปาปน และคณะ (2556) พบหอยชนดเดน คอ P. canaliculata เชนเดยวกน ซงจากการรายงานของ ศนยวจยและพฒนาประมงน าจด (2530) พบวา P. canaliculata เปนหอยทมชองล าตวเปนโพรงแมนเทลซงเปนโพรงขนาดใหญอยระหวางเยอแมนเทลกบกอนอวยวะภายใน มหนาทส าคญในการหมนเวยนน าทเขามาในตวเพอการแลกเปลยนกาซบรเวณเหงอก โดย P. canaliculata ใชเหงอกในการหายใจเมออยในน า P. canaliculata มอวยวะคลายปอดท าหนาทชวยหายใจโดย ใชอากาศท าใหสามารถอยบนบกได นอกจากนยงมเนอเยอสวนทสามารถโคงพบเปนหลอดยาว คลายหลอดดดและยดหดไดเปนทอหายใจมขนาดยดยาวไดถง 6 – 7 เซนตเมตร อยทางดานซาย ของตวหอยใชในการหายใจเอาออกซเจนจากอากาศ ท าใหสามารถอาศยอยไดในน าทแมจะไมมออกซเจนละลายอย อกทงยงสามารถสบพนธไดอยางรวดเรว จงเพมปรมาณมากและสามารถกระจายไปสแหลงน าตาง ๆ เชน ล าคลอง แมน า และนาขาวในทองทรอบ ๆ กรงเทพมหานคร

70

F. martensi martensi เปนหอยอกชนดทพบการกระจายในทกสถานแตมความหนาแนนเฉลยนอยกวา P. canaliculata พบความหนาแนนเฉลยเทากบ 2.8 ตว/ตารางเมตรจากการรายงานของ ฉมาภรณ นวาศะบตร อจฉรรวมสข สมประสงค วรพนธ นนทนา ทพยศร และอรณรตน นาจนทอง (2546) ทท าการศกษาการตดเชอปรสตและการกระจายของหอยฝาเดยวบรเวณแหลงน าไหลในมหาวทยาลยเชยงใหม พบการกระจายของหอย F. martensi martensi มากทสดและพบวาหอยชนดนพบเหนชกชมอยในชวงเดอนธนวาคม ถง เดอนพฤษภาคม สอดคลองกบขอมลการส ารวจทพบความหนาแนนของหอย F. martensi martensi สงในเดอนเมษายนและพฤษภาคม สวนในเดอนมถนายน การเกบตวอยางมอปสรรคจากระดบน าในบางสถานทเพมสงขน สงผลใหในบรเวณกลางน าไมสามารถเกบตวอยางได อาจสงผลตอความหนาแนนของหอยบางชนด จากการศกษาชนดของหอยทพบแตละสถานในคลองของพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร พบวาชนดหอยทพบในแตละสถานมความแตกตางกน อาจเนองจากปจจยแวดลอมทตางกนจงสงผลใหจ านวนชนดและปรมาณของหอยทพบแตกตางกน สถานทพบชนดหอยมากทสด คอ สถานท 4 คลองสบส พบ 18 ชนด โดยพบ U. contradens tumidula มความหนาแนนมากทสด เนองจากบรเวณ เปนชนดทพบไดบอยในลมน าทกภาค และบรเวณสถานศกษามลกษณะดนทเหมาะสมกบการอาศยของหอย (จฑามาศ จวาลกษณ และคณะ, 2550) สถานทพบจ านวนชนดของหอยฝาเดยวสงทสด ไดแก สถานท 4 คลองสบส โดยหอยฝาเดยวทพบสวนใหญจะเกาะตามวตถใตน าหรอคบคลานตามพนทองน าและพบเกาะบรเวณล าตน ของผกตบชวาเนองจากลกษณะของคลองสบส เปนคลองทมพชน า และน าไมไหลเชยวจงเปนแหลงทอยอาศยและแหลงอาหารทเหมาะสมของกลมหอยฝาเดยว ในขณะทหอยสองฝาจะพบฝงตวใตทองน าบรเวณโคนตนไมรมตลง ตดเกาะกบวตถใตทองน าหรอฝงตวในทรายใตทองน า ในขณะเดยวกนหอยฝาเดยวทพบมการกระจายมากกวาหอยสองฝาเนองจากหอยฝาเดยวจะอาศยเกาะตามตนไม พชน าและมลกษณะการคบคลานหาอาหารมากกวา ดงนนยงมพชน ามากจะท าใหแหลงทอยอาศยของหอยฝาเดยวเพมขนเพราะไมไดฝงตวอยบนพนดนเหมอนหอยสองฝา และ หอยฝาเดยวสามารถอาศยอยในสภาวะแวดลอมทหลากหลายไดดกวาหอยสองฝา (Tee, 1982) และมผลตอการกระจายของกลมหอยฝาเดยวและหอยสองฝา สวนสถานทพบจ านวนชนดหอยฝาเดยวนอยทสด ไดแก สถานท 7 คลองกระทมลม พบหอยฝาเดยวเพยง 2 ชนด ไดแก P. canaliculata และ F. martensi martensi เนองจากลกษณะสภาพแวดลอมของคลองกระทมลมในเดอนเมษายนและเดอนพฤษภาคม ลกษณะคลองมสภาพแหงขอดและเปนแองน าพบเปลอกหอยเปนสวนใหญและพบหอยตวเปนในเดอนมถนายนและพบเพยง 2 ชนดเทานน

71

เมอพจารณาคาความหนาแนน พบวา สถานทพบความหนาแนนของหอยสงทสด ไดแก สถานท 1 คลองสบเอด โดยพบความหนาแนนเฉลยของหอยฝาเดยว พบ P. canaliculata สงทสดเทากบ 7.11±4.4 ตวตอตารางเมตร เนองจากเปนหอยทอทธพลของอณหภมและชวงของการไดรบแสงมผลตอการเจรญพนธ จะเตบโตไดดทอณหภม 14 – 35 องศาเซลเซยส (นตยา เลาหะจนดา และคณะ, 2542) ดงนนคลองสบสทมคาอณหภมของน าอยท 27.5 – 38 องศาเซลเซยส (ตารางท 5–2) จงเหมาะสมกบกรเจรญของหอย P. canaliculata และลกษณะของการด ารงชวต ของหอย P. canaliculata ทสามารถจ าศลอยในดนแหงไดนานถง 7 เดอนโดยปดฝาเมอน าเรมแหงและคว าอยในดนเพยงครงตว (ชมพนท จรรยาเพศ และทกษณ อาชวาคม, 2533) ท าใหพบ P. canaliculata จ านวนมากทสด โดยพบความหนาแนนของหอยในพนท คลองล าแขก ต าทสด เทากบ 1.63 ± 0.93 ตวตอตารางเมตร พบหอยทงหมด 4 ชนด เนองจากลกษณะของคลองเปน คลองทแหงมน าเปนแอง มวชพชเจรญในพนดนของคลองเนองจากไมมน าจงท าใหพบชนดและจ านวนของหอยนอยกวาสถานอน เมอพจารณาปรมาณออกซเจนละลายน าบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก มคาตงแต 1.5 – 5.5 มลลกรมตอลตร ซงเปนปรมาณทเหมาะสมตอการด ารงชวตของสงมชวต สอดคลองกบการศกษาของ วระศกด ซวตอ (2543) รายงานวา ถาปรมาณออกซเจนในแหลงน ามนอยกวา 1 มลลกรมตอลตร จะท าใหสงมชวตตายได โดยทวไปปรมาณออกซเจนทละลายน าทเหมาะสม ตอการด ารงชวตของสงมชวตในน า คอ 5 มลลกรมตอลตร และถาออกซเจนทละลายอยในน า มคาต ากวา 3 มลลกรมตอลตร จะเปนอนตรายตอสงมชวตในน า แสดงใหเหนวา ปรมาณออกซเจนละลายน ามผลตอความหลากหลายและการกระจายของหอย การละลายไดของออกซเจนอยภายใตอทธพลของปจจยสงแวดลอมอน ๆ เชน อณหภม และปรากฏการณตามธรรมชาต ปรมาณออกซเจนละลายน ามความสมพนธเชงผกผนกบอณหภม ซงพบวาสถานคลองสบสามมคาออกซเจนละลายในน าสงทสดเทากบ 5.5 มลลกรมตอลตร จงมผลท าใหมความหลากชนดและความมากชนดของหอยมากกวาสถานอน ๆ ซงจากการรายงานของ จมพต พมศรภานน (2557) พบวาอณหภมของน าทสง มผลท าใหปรมาณออกซเจนทละลายน าลดลง อณหภมจงมความสมพนธกบความหลากหลายของหอยในแตละแหลงน ามากกวาความเปนกรด-เบสของน าโดยพบวาแหลงน าทมอณหภมต ากวาจะมความหลากหลายของหอยสงกวาแหลงน าทมอณหภมสง อยางไรกตามหากพจารณาถงการรอดชวตของหอย ปจจยดานความเปนกรด-เบส ของน า อณหภมของน า ปรมาณออกซเจนทละลายน า (DO) และสภาพแวดลอม มความส าคญตอการอยรอดของหอยเชนกน

72

เมอพจารณาคาอณหภมของน าแตละสถานบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก พบวา อณหภมน าจากการส ารวจ มอณหภมแตละสถานอยในชวง 32–36 องศาเซลเซยส โดยในแตละสถานทเกบตวอยางมอณหภมของน าไมแตกตางกนมาก จากการศกษาพบวาสถานท 2 คลองสบสอง เปนบรเวณทมอณหภมเฉลยสงทสดเทากบ 36 องศาเซลเซยส เนองจากพนทคลองสบสอง มระดบความลกของน าไมมาก คลองแคบ ไมมตนไมปกคลม สงผลท าใหบรเวณนมอณหภมสงกวาบรเวณอน สอดคลองกบการศกษาของ ไมตร ดวงสวสด และจารวรรณ สมศร (2528) ซงรายงาน วา ปรมาณแสงจากดวงอาทตย กระแสลม ความลก ปรมาณสารแขวนลอย หรอความขน และสภาพแวดลอมทวไป มผลตออณหภมของน า และ เมอพจารณาความเปนกรด-เบสของน า บรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก มคาเฉลยเทากบ 7.52 สงสดใน สถานคลองล าปลาทว เทากบ 9.6 และต าสดในสถานคลองกระทมลม เทากบ 6.7 โดยกรมควบคมมลพษ (2550) แหลงน าธรรมชาต ซงเปนแหลงแพรพนธและอนบาลสตวน าวยออนตองมคาความเปนกรด-เบส อยระหวาง 7.0 – 8.5 ทงนสาเหตทท าใหคาความเปนกรด-เบสของคลองล าปลาทวสง เนองจากสถานทศกษาอยในพนทชมชนซงอาจมการปลอยของเสยหรอขยะมลฝอยลงในคลองซงเปนอกปจจยหนงทท าใหพบชนดหอยลดลงหลงการขดลอกคลอง จากการวเคราะหขนาดอนภาคดนในคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร แตละสถาน พบวาเปนดนประเภทดนรวนปนทราย (sand) ขนาดอนภาคดน 42 – 66 เปอรเซนต ประเภทดนทรายแปง (silt) ขนาดอนภาคดน 27 – 46 เปอรเซนต และประเภทดนเหนยว (clay) ขนาดอนภาคดน 6 – 17 เปอรเซนต เมอพจารณาคาดชนความหลากชนด ดชนความมากชนด และดชนความสม าเสมอ พบวาสวนใหญมแนวโนมไปในทศทางเดยวกน โดยคลองสบสาม มคาความหลากชนดและความมากชนดสงทสด เนองจากมลกษณะพนทเปนทโลง น าไมไหลเชยว และบรเวณดานขางคลองมพชน า ขอนไม ลกษณะเปนดนรวนปนทราย ดงนน คลองสบสามจงเปนสถานทมความหลากหลายของ ทอยอาศยของหอยทสามารถอาศยอยไดหลายชนด และมคาอณหภม ปรมาณออกซเจนละลายในน าทเหมาะสมกบการด ารงชวตของหอยน าจด ถงแมจะมคาความสม าเสมอของหอยต าอาจเปนเพราะชวงการเปลยนฤดกาลมผลตอวงจรชวตการเจรญเตบโตของหอยบางชนด สวนสถานทมคาความหลากชนดต าทสด คอ คลองกระทมลม สวนสถานทม คาความมากชนดต าทสด คอ คลองล าแขก และสถานทมคาความสม าเสมอต าทสด คอ คลองสบสอง

จากคาดชนความคลายคลงของหอยน าจดทพบในคลองของเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร ตามสถานตาง ๆ พบวาพบวามคาดชนความคลายคลงอยระหวางรอยละ 17.39–81.48 เมอพจารณาแตละสถาน พบวาบรเวณสถานท 1 คลองสบเอด สถานท 2 คลองสบสอง

73

สถานท 3 คลองสบสาม สถานท 4 คลองสบส สถานท 5 คลองสบ สถานท 6 คลองสอง และสถานท 10 คลองแสนแสบ มคาดชนความคลายคลงมากกวารอยละ 70 และพบวา บรเวณสถานท 7 คลองกระทมลม มคาดชนความคลายคลงกบสถานอน ๆ นอยกวารอยละ 30 เนองจากในสถาน ทคลายคลงกนสงเนองจากลกษณะของเสนทางน าเชอมตอกนจงมผลใหมชนดทคลายกนมากกวา และในสถานทมความคลายคลงนอย คอ คลองสบสและคลองกระทมลมทมเสนทางน า ไมเชอมตอกนจงสงผลใหมความคลายคลงของชนดหอยมากทสดในการส ารวจ จากการเปรยบเทยบการกระจายของหอยน าจดบรเวณคลองของเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร กอนและหลงการขดลอกคลอง ซงกอนการขดลอกคลองพบหอยทงหมด 15 วงศ 20 สกล 27 ชนด 6 ชนดยอย แบงเปน หอยฝาเดยวจ านวน 11 วงศ 12 สกล 13 ชนด 2 ชนดยอย และหอยสองฝา จ านวน 4 วงศ 8 สกล 14 ชนด 4 ชนดยอย โดยพบ P. canaliculata มการกระจายมากทสด ในขณะทหอย H. munensis, M. tuberculata, S. koratensis koratensis, C. leviuscula, C. bocourti, H. (Limnoscapha) desowitzi, P. micropterus, P. modelli, P. superbus, U. contradens ascia, และ U. contradens rustica และพบการกระจายนอยทสด (รจรา จ าปาปน และคณะ, 2556) สวนหลงการขดลอกคลองพบหอย 9 อนดบ 13 วงศ 18 สกล 24 ชนด 10 ชนดยอย ซงแบงเปนหอยน าจดหอยฝาเดยวจ านวน 9 วงศ 10 สกล 11 ชนด 5 ชนดยอย และหอยสองฝา จ านวน 4 วงศ 8 สกล 13 ชนด 5 ชนดยอย พบหอย F. martensi martensi มการกระจายมากทสด และรองลงมา คอ P. canaliculata ในขณะท I. exustus, N. cf. vinctus, R. morrisoni, C. lydigiana, C. noetlingi และ H. (Limnoscapha) desowitzi พบการกระจายนอยทสด และชนดทพบกอนการขดลอกคลองแต ไมพบหลงขดลอกคลองจ านวน 10 ชนด แบงเปนหอยฝาเดยว 5 ชนด และหอยสองฝา 5 ชนด ไดแก H. munensis, G. hubendiki, G. bubendick, S. (Trochorbis) trochoideus, S. koratensis koratensis, C. leviuscula, P. micropterus, P. modelli, U. contradens rustica และ U. contradens ascia สวนหอยทพบหลงจากการขดลอกคลองแตไมพบกอนมการขดลอกคลองจ านวน 7 ชนด แบงเปน หอยฝาเดยวจ านวน 4 ชนด ไดแก F. sumatrensis speciosa, N. cf.vinctus, P. pesmei และ R. morrisoni หอยสองฝา 3 ชนด ไดแก C. blandiana, C. noetlingi และ P. exilis exilis เมอเปรยบเทยบกบการศกษาของรจรา จ าปาปน และคณะ (2556) หลงการขดลอกคลองบางสถานมลกษณะดนเปลยนแปลงไป เชน คลองสบสอง คลองสบส คลองสบ คลองล าแขก และคลองล าปลาทว สวนอณหภมน าและความเปนกรด-เบสของน าสงขนทกสถาน สงผลใหเมออณหภมสงขนท าใหปรมาณออกเจนทละลายในน าลดลงทกสถาน ดงนนการขดลอกคลองเปนการเปลยนแปลงระบบนเวศของแมน า ล าคลองอยางถาวร เพราะการขดเอาดน หน ทราย ไมน าบรเวณตามพนคลองขนมาจะท าใหน าไหลแรงและเรวขน ท าใหเกดตลงขางคลองพงทลายและสญเสย

74

ทดนปละมาก ๆ การเกบกกน า ตามธรรมชาตจะมนอยเพราะไหลลงสทะเลหมด และเปนการ ท าลายแหลงทอยอาศยของพชน าและสตวน า ท าใหสตวน าและพชน าหมดไปหรอหายากมากขน นอกจากนนการขดลอกจะท าลายตนไมตามตลงคลอง เชน มการน าดนและหนตามพนคลองมาถมทบไว หรอมการขดและท าลายตลงไปดวยและจะท าใหเกดการพงทลายและกดเซาะสองฝงคลองมากขนสงผลตอทอยอาศยของหอยหลายชนด ดงนนจงสงผลใหไมพบหอยบางชนด เชน หอยคน Gyraulus, Segmentina และ Gundlachia ทเกาะอยกบใบหรอรากของพชน า เชน ผกตบชวา ผกบง และพบหอย Lymnaea และ Indoplanorbis เฉพาะเปลอกไมพบตวเปน ซงจากรายงานของรจรา จ าปาปน และคณะ (2556) พบวาหอยทกลาวมาน จดอยในกลมหอยทากบกมปอดโบราณ (basommatophoran) จงหายใจดวยปอดและเปลอกทมลกษณะบางมากซงนาจะชวยสมผสรบอากาศเพอชวยในการหายใจ จงมกพบในบรเวณผวน าและเกาะกบพชน ามากกวาฝงตวกบพนดน ดงนนเมอมการเปลยนแปลงของสภาพคลองไปท าให หอย Lymnaea และ Indoplanorbis ไมสามารถด ารงชวตอยไดและตายลง สวนชนดทส ารวจพบเพมจากเดมอาจมผลจากการเกดน าทวมใน ป 2554 หอยจากคลองอนอาจไหลมากบน า เชน หอยชนด F. sumatrensis speciosa พบทคลองสองและคลองสบสอง หอย R. morrisoni ทพบในสถานท 3 คลองสบสาม ซงตามรายงานของ Brandt (1974) พบทคลองระพพฒน ซงเปนคลองทเชอมระหวางแมน าปาสกและคลองสบสาม สวนหอย N. cf. vinctus พบทคลองล าปลาทว ซงเชอมกบคลองประเวศบรรมยและแมน าเจาพระยาใกลปากแมน า และในการส ารวจในครงน พบสดสวนของหอยทมชวตมากทสดทคลองสอง และสถานทพบเปลอกหอยมากทสด คอ คลองสบส อาจเนองดวยสภาพคลองสบส มอณหภมทสงและมพชน าจ านวนนอยกวาคลองสบสองทอณหภมใกลเคยงกนแตมพชน าและตนไมบรเวณดานขางคลองมากกวาสงผลตอการด ารงชวตของหอย และอาจเปนเปลอกหอยทมาจากการพดพาของน าทมาจากการระบายน ามาจากคลองระพพฒนในชวงเหตการณน าทวมในป 2554 ดงตารางท 5-1

ตารางท 5-1 การเปรยบเทยบการกระจายของหอยระหวางกอนขดลอกคลองและหลงการขดลอกคลองในเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร หมายเหต A = พบกอนการขดลอกคลอง (รจรา จ าปาปน และคณะ, 2556) และ B = พบหลงการขดลอกคลอง (1) คลองสบเอด, (2) คลองสบสอง, (3) คลองสบสาม, (4) คลองสบส, (5) คลองสบ, (6) คลองสอง, (7) คลองกระทมลม, (8) คลองล าแขก, (9) คลองล าปลาทว และ (10) คลองแสนแสบ

75

ชนด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

A B A B A B A B A B A B A B A B A B A B

Class Gastropoda

Clea (Anentome) helena - ✓ ✓ ✓ - ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ ✓ - ✓ - ✓ - ✓ ✓

Filopaludina martensi combodjensis ✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ ✓ ✓ - ✓ - - - ✓ - ✓ - ✓

Filopaludina martensi martensi ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ - ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Filopaludina sumatrensis polygramma ✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ ✓ ✓ ✓ - ✓

Filopaludina sumatrensis speciosa - - - ✓ - - - - - - - ✓ - - - - - - - -

Gundlachia bubendicki - - ✓ - - - - - ✓ - - - - - - - - - - -

Gyraulus hubendiki - - - - - - - - ✓ - - - ✓ - ✓ - ✓ - - -

สถาน

82

ตารางท 5-1 (ตอ) หมายเหต A = พบกอนการขดลอกคลอง (รจรา จ าปาปน และคณะ, 2556) และ B = พบหลงการขดลอกคลอง (1) คลองสบเอด, (2) คลองสบสอง, (3) คลองสบสาม, (4) คลองสบส, (5) คลองสบ, (6) คลองสอง, (7) คลองกระทมลม, (8) คลองล าแขก, (9) คลองล าปลาทว และ (10) คลองแสนแสบ 76

ชนด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

A B A B A B A B A B A B A B A B A B A BHydrorissoia munensis - ✓ - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Indoplanorbis exustus - - ✓ - - - - ✓ - - - - - - - - - - - -

Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei ✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ - ✓ - - - ✓ ✓ - ✓ - ✓ ✓ - -

Melanoides tuberculata ✓ - - ✓ - - - ✓ - ✓ - ✓ - - - - - - - ✓

Nassarius cf. vinctus - - - - - - - - - - - - - - - - - ✓ - -

Pila pesmei - - - - - ✓ - ✓ - - - - - - - - - - - -

Pomacea canaliculata ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Rivomarginella morrisoni - - - - - ✓ - - - - - - - - - - - - - -Segmentina (Trochorbis) trochoideus - - ✓ - - - - - - - - - ✓ - ✓ - - - - -

Stenothyra koratensis koratensis ✓ - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

สถาน

83


หมายเหต A = พบกอนการขดลอกคลอง (รจรา จ าปาปน และคณะ, 2556) และ B = พบหลงการขดลอกคลอง (1) คลองสบเอด, (2) คลองสบสอง, (3) คลองสบสาม, (4) คลองสบส, (5) คลองสบ, (6) คลองสอง, (7) คลองกระทมลม, (8) คลองล าแขก, (9) คลองล าปลาทว และ (10) คลองแสนแสบ

ชนด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


Wattebledia crosseana ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - - ✓ ✓ ✓ - ✓ ✓ - ✓ - ✓ - - ✓

Class Bivalvia

Corbicula bocourti - ✓ - - - - - ✓ - - - - - - - - - - ✓ -

Corbicula blandiana - - - ✓ - ✓ - ✓ - - - - - - - - - - - -

Corbicula gustaviana - ✓ - - ✓ ✓ ✓ - - - - - - - - - - - - -

Corbicula leviuscula - - - - - - ✓ - - - - - - - - - - - - -

Corbicula lydigiana - - - - - - - ✓ - - - - - - - - - - ✓ -

Corbicula noetlingi - - - - - - - - - - - - - - - - - ✓ - -

Ensidens ingallsianus ingallsinus ✓ ✓ - ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ ✓ - - - - - ✓ ✓ ✓

สถาน

77

84

ตารางท 5-1 (ตอ) หมายเหต A = พบกอนการขดลอกคลอง (รจรา จ าปาปน และคณะ, 2556) และ B = พบหลงการขดลอกคลอง (1) คลองสบเอด, (2) คลองสบสอง, (3) คลองสบสาม, (4) คลองสบส, (5) คลองสบ, (6) คลองสอง, (7) คลองกระทมลม, (8) คลองล าแขก, (9) คลองล าปลาทว และ (10) คลองแสนแสบ 78

ชนด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


Hyriopsis (Limnoscapha ) desowitzi - - - - ✓ ✓ - - - - - - - - - - - - - -

Limnoperna siamensis - - - ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ - - - - - - - - - ✓

Limnoperna supoti ✓ ✓ - ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - ✓ - - - - - - - - - ✓

Physunio micropterus - - - - - - - - - - - - - - - - - - ✓ -

Physunio modelli - - - - - - - - - - - - - - - - - - ✓ -

Physunio superbus - - - - ✓ ✓ - - - - - - - - - - - - - -

Pilsbryoconcha exilis exilis - ✓ - ✓ - ✓ - ✓ - ✓ - ✓ - - - - - ✓ - ✓

Pilsbryoconcha exilis compressa ✓ - ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - - ✓ ✓ - - - - - ✓ ✓ ✓

Scaphula pinna ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - - - - - - - - - - - -

สถาน

85

ตารางท 5-1 (ตอ) หมายเหต A = พบกอนการขดลอกคลอง (รจรา จ าปาปน และคณะ, 2556) และ B = พบหลงการขดลอกคลอง (1) คลองสบเอด, (2) คลองสบสอง, (3) คลองสบสาม, (4) คลองสบส, (5) คลองสบ, (6) คลองสอง, (7) คลองกระทมลม, (8) คลองล าแขก, (9) คลองล าปลาทว และ (10) คลองแสนแสบ

ชนด

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


Uniandra contradens ascia - - - - - - ✓ - - - - - - - - - - - - -

Uniandra contradens rustica - - - - ✓ - - - - - - - - - - - - - - -

Uniandra contradens rusticoides - - - - - - ✓ ✓ - - - - - - - - - - ✓ ✓

Uniandra contradens tumidula ✓ - - - ✓ ✓ ✓ ✓ - - ✓ ✓ - - - - - - ✓ ✓

สถาน

79

86

ตารางท 5-2 การเปรยบเทยบปจจยแวดลอมกอนขดลอกคลองและหลงการขดลอกคลองในเขตพนทหนองจอก กรงเทพมหานคร หมายเหต A = กอนการขดลอกคลอง (รจรา จ าปาปน และคณะ, 2556) และ B = หลงการขดลอกคลอง (1) คลองสบเอด, (2) คลองสบสอง, (3) คลองสบสาม, (4) คลองสบส, (5) คลองสบ, (6) คลองสอง, (7) คลองกระทมลม, (8) คลองล าแขก, (9) คลองล าปลาทว และ (10) คลองแสนแสบ

สถาน ชอสถาน

1 คลองสบเอด 30.73 ± 0.25 32 ± 0.58 9 ± 0.1 6.8 ± 0.49 14.67 ± 0.58 1.5 ± 0.29

2 คลองสบสอง 29.3 ± 2.14 36 ± 1.15 7.76 ± 0.12 7.3 ± 0.17 4.67 ± 0.58 3 ± 0.29

3 คลองสบสาม 29.8 ± 1.31 32.5 ± 0.58 8.38 ± 0.16 7.5 ± 0.32 6.33 ± 0.29 5.5 ± 0.29

4 คลองสบส 31.8 ± 0.35 35 ± 1.15 8.18 ± 0.07 7.2 ± 0.21 10.67 ± 0.58 3 ± 0

5 คลองสบ 30.53 ± 0.5 33 ± 1.15 8.93 ± 0.12 6.9 ± 0.26 12.5 ± 0.5 4 ± 0.58

6 คลองสอง 31.33 ± 0.58 32.5 ± 1.15 9.88 ± 0.07 6.9 ± 0.21 3 ± 0 2.5 ± 0

7 คลองกระทมลม 31.69 ± 0.6 32 ± 0.58 10.23 ± 0.21 6.7 ± 0.25 8.5 ± 0.5 5 ± 0.29

8 คลองล าแขก 30.33 ± 0.58 32 ± 1.53 9.12 ± 0.1 9 ± 0.2 3.67 ± 0.58 4 ± 0

9 คลองล าปลาทว 31.27 ± 0.64 32 ± 1.08 10.68 ± 0.08 9.6 ± 0.15 2.83 ± 0.29 3 ± 0

10 คลองแสนแสบ 30.47 ± 0.5 32 ± 1.58 8.13 ± 0.12 7.3 ± 1.25 6.17 ± 0.29 3 ± 0

ออกซเจน (A)อณหภมน า (A)

(C°)±SD (DO)±SD(C°)±SD

อณหภมน า (B) กรด-เบส (A)

(pH)±SD

กรด-เบส (B)

(pH)±SD

ออกซเจน (B)

(DO)±SD

80

81

5.2 สรปผลการวจย การศกษาความหลากชนดและการกระจายของหอยในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ตงแตเดอนเมษายน ถง เดอนมถนายน พ.ศ. 2556 เกบตวอยาง 3 เดอน สามารถสรปไดวาบรเวณเขตพนทหนองจอกแหงนยงคงมความหลากชนดของหอยอยในระดบปานกลาง ซงจากการศกษาครงนสามารถสรปไดดงน 1. คลองพนทเขตหนองจอกมความหลากหลายของถนทอยเนองจากลกษณะถนทอย ทแตกตางกน จงเหมาะสมตอการด ารงชวตของหอยน าจด จากการศกษาชนดของหอย คลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร พบหอยทงหมด 9 อนดบ 13 วงศ 18 สกล 24 ชนด 10 ชนดยอย ซงแบงเปนหอยน าจดหอยฝาเดยวจ านวน 9 วงศ 10 สกล 11 ชนด 5 ชนดยอย (ตารางท 4-2) และหอยสองฝา จ านวน 4 วงศ 8 สกล 13 ชนด 5 ชนดยอย คดเปนรอยละ 53.57 ของจ านวนชนดหอยทพบทงหมด 2. สถานทพบความหนาแนนของหอยสงทสด ไดแก สถานท 1 คลองสบเอด เทากบ 26.58 ± 15.21 ตวตอตารางเมตร และสถานทพบความหนาแนนของหอยต าทสด ไดแก สถานท 8 คลองล าแขก เทากบ 1.63 ± 0.93 ตวตอตารางเมตร โดยพบหอยฝาเดยวชนด P. canaliculata เปนชนดทพบมากทสดและพบกระจายทกสถานทศกษา 3. บรเวณคลองพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร มดชนความหลากชนด ดชนความมากชนด และดชนความสม าเสมอ เทากบ 1.67 ± 0.38, 1.89 ± 0.82 และ 0.31 ± 0.22 ตามล าดบ สถานทพบดชนความหลากชนดและดชนความมากชนดสงทสด ไดแก สถานท 3 คลองสบสาม เทากบ 2.34 ± 0.29 และ 2.75 ± 0.85 ตามล าดบ สวนสถานทพบดชนความสม าเสมอสงทสด ไดแก สถานท 8 คลองล าแขก สถานทพบดชนความหลากชนดต าทสด ไดแก สถานท 7 คลองกระทมลม เทากบ 0.61 ± 0.1 l5 สถานทพบดชนความมากชนดต าทสด ไดแก สถานท 8 คลองล าแขก เทากบ 0.53 ± 1.16 และสถานทพบดชนความสม าเสมอต าทสด ไดแก สถานท 2 คลองสบสอง เทากบ 0.08 ± 0.24 ส าหรบ เมอพจารณาคาสมประสทธความคลายคลงของชนด พบวา สถานท 2 คลองสบสองและสถานท 6 คลองสอง มคาสมประสทธความคลายคลงของชนดหอยมากทสด คดเปนรอยละ 82.76 ในขณะทสถานท 4 คลองสบส และสถานท 7 คลองกระทมลม มคาสมประสทธความคลายคลงของชนดหอยนอยทสด คดเปนรอยละ17.39 4. คณภาพน าบรเวณคลองพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร อณหภมของน าเฉลย 32.9 องศาเซลเซยส ความเปนกรดเบสเฉลย 7.5 ปรมาณออกซเจนละลายน าเฉลย 3.45 มลลกรม ตอลตร

82

5. คณภาพดนบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ลกษณะเนอดนสวนใหญเปนอนภาคดนรวนปนทราย (sand) 42-66 เปอรเซนต อนภาคดนทรายแปง (silt) 27-46 เปอรเซนต ตามดวยดนเหนยว (clay) 6-17 เปอรเซน ตามล าดบ 6. ชนดของหอยบรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร ทพบกอนการขดลอกคลองแตไมพบหลงขดลอกคลองจ านวน 10 ชนด แบงเปนหอยฝาเดยว 5 ชนด และหอยสองฝา 5 ชนด ไดแก H. munensis, G. hubendiki, G. bubendick, S. (Trochorbis) trochoideus, S. koratensis koratensis, C. leviuscula, P. micropterus, P. modelli, U. contradens rustica และ U. contradens ascia สวนหอยทพบหลงจากการขดลอกคลองแตไมพบกอนมการขดลอกคลองจ านวน 7 ชนดแบงเปนหอยฝาเดยวจ านวน 4 ชนด ไดแก F. sumatrensis speciosa, N. cf. vinctus, P. pesmei และ R. morrisoni หอยสองฝา 3 ชนดไดแก C. blandiana, C. noetlingi และ P. exilis exilis

5.3 ขอเสนอแนะ 1. เพมพนทจดเกบตวอยางใหครอบคลมบรเวณพนทเขตหนองจอกเพอเปรยบเทยบกบผลงานวจยอน ๆ และเพอใหไดขอมลทชดเจนครบถวนและละเอยดมากขน 2. ศกษานเวศวทยาการไหลของน า ปรมาณน าฝน ระดบความลกของน า และความลาดเอยงของพนททท าการส ารวจ เพอเปนขอมลประกอบในการศกษาชนด ปรมาณ และการกระจายของหอย 3. ศกษาขอมลเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคหอยน าจดของคนในทองถนเพมเตมเพอดความสมพนธกบชนดและปรมาณหอยทพบ 4. เพมระยะเวลาในการเกบตวอยางใหมากขนเพอเปรยบเทยบกบผลงานวจยอน ๆ ไดชดเจนยงขน

บรรณานกรม

กฤษฎา ดอนทร, ปรญดา รตนแดง, อมพชน นวลแสง, วชาญ องศรสวาง และจมพล สงวนสน. (2549). สภาวะทรพยากรหอยน าจดในแมน าแควนอย และระบบแมน าขางเคยงใน จงหวดพษณโลก ชวงกอนการสรางเขอนแควนอยอนเนองมาจากพระราชด าร. รายงาน การตดตามการตรวจสอบระบบนเวศในน าและการประมง (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ศนยวจยและพฒนาประมงน าจด จงหวดพษณโลก, สานกวจยและพฒนาประมงน าจด.กรมประมง.

กรมควบคมมลพษ. (2550). ราชกจจานเบกษา: มาตรฐานคณภาพน าทะเล. กรงเทพฯ: กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. คกฤทธ อนพงศ. (2548). การจดจ าแนกและการศกษาความสมพนธเชงววฒนาการในระดบ โมเลกลของหอยกาบน าจดวงศ Amblemidae ในประเทศไทย. วทยานพนธวทยาศาสตร มหาบณฑต, สาขาวชาชววทยา, คณะวทยาศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. จรลธาดา กรรณสต. (2514). หอยกาบน าจดในประเทศไทย. รายงานประจ าป 2514. กรงเทพฯ: หนวยงานอนกรมวธานสตวน าจด, กองบารงพนธสตวน า, กรมประมง. จรศกด สจรต, ปโยรส ทองเกด, บงอร กองอม และสมศกด ปญหา. (2556). ค มอประกอบภาพหอย กาบน าจดของไทย. กรงเทพฯ: ภาควชาชววทยา , คณะวทยาศาสตร, จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. จนดา เทยมเมธ. (2503). หอยทใชเปนอาหารในกรงเทพฯ. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาประมง, คณะประมง, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. จฑามาศ จวาลกษณ, พชต พรหมประศร และอรภา นาคจนดา. (2550ก). หอยกาบน าจดของไทย. กรงเทพฯ :โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. จฑามาศ จวาลกษณ, มณฑรา เปยมทพยมนส และอรภา นาคจนดา. (2550ข). หอยกาบน าจด

เศรษฐกจของไทย. เอกสารวชาการ ฉบบท 8/2550. กรงเทพฯ : สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรประมงน าจด กรมประมง.

จมพต พมศรภานนท.(2557). การใชหอยน าจดเปนดชนชวภาพของคณภาพน าในแหลงน า ธรรมชาตภายในมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภมศนยหนตรา. วทยานพนธ

วทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาชววทยา, คณะวทยาศาสตร, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภมศนยหนตรา.

84

ฉมาภรณ นวาศะบตร, อจฉรรวมสข สมประสงควรพนธ, นนทนา ทพยศร และอรณรตน นาจนทอง. (2546). การตดเชอปรสต และการกระจาย ของหอยฝาเดยวในแหลงน าไหล

มหาวทยาลยเชยงใหม.รายงานวจยฉบบสมบรณ. เชยงใหม: สาขาชววทยา, คณะวทยาศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม.

ชมพนช จรรยาเพศ และทกษณ อาชวาคม. (2542). หอยเชอร. กรงเทพฯ: กองกฏและสตววทยา, กรมวชาการเกษตรและสมาคมกฏและสตววทยาแหงประเทศไทย.

ชนดาพร ตมปสวรรณ และศกดบวร ตมปสวรรณ (2553). ความหลากชนดและความชกชมของ หอยทากบกบรเวณภเขาหนปน และภเขาหนทรายในจงหวด หนองบวลาภ. วารสารวทยาศาสตรบรพา, 15(2), 10-19.

ชล ไพบลยกจกล, จตรรตน ศรคลาย, ตอพงษ เงนหลอ, ศศฬา ฉมพล, สเมตต ปจฉาการ และเบญจมาศ ไพบลยกจกล. (2549). ความแปรผนของสงคมสตวหนาดนบรเวณ ปาชายเลนหนองสนามไชย จงหวดจนทบร. ใน การประชมทางวชาการของ มหาวทยาลยเกษตรศาสตรครงท 46. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ชาล นาวานเคราะห. (2542). ค มอตรวจสอบเนอดนภาคสนาม. วทยานพนธวทยาศาสตร

มหาบณฑต, สาขาวชาวทยาศาสตรกายภาพและคณตศาสตร, คณะสงแวดลอมและ ทรพยากรศาสตร, มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ชยฤกษ สวรรณรตน. (2537). ความอดมสมบรณของดน. กรงเทพ ฯ : ภาควชาปฐพวทยา, คณะเกษตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ดรรชน เฉยเพชร, พรญาณ ศรสวสด และสมบรณ มนความด. (2546). การศกษาเพอใชเถาแกลบด า จากโรงไฟฟาพลงแกลบ และปนขาวในการปรบปรงดนกระจายตว. กรงเทพฯ : สานกวจยและพฒนา, กรมชลประทาน.

ทวพนธ พวสรรเสรญ. (2553). การพฒนาแหลงนเวศวทยาเพอตอบสนองความตองการของ นกทองเทยว ศกษากรณเฉพาะพนทน าตกเจดสาวนอย จ.สระบร และเกาะเกรด จ.นนทบร. รายงานวจยฉบบสมบรณ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ธญบร. นภสสร โนตศร. (2547). การศกษาความหลากหลายชนดพนธ และการกระจายพนธของหอย น าจด Paludomus spp. บรเวณลมแมน าแควนอย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาชววทยา, คณะวทยาศาสตร, มหาวทยาลยศลปากร

http://dric.nrct.go.th/login.php?page=search&topic=author&search_input=%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B5%20%E0%B9%80%E0%B8%89%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B9%87%E0%B8%8A%E0%B8%A3

85

นคเรศ สอนสภาพ. (2550). การวเคราะหการแพรกระจายและโครงสรางประชาคมของสตวพนทอง น าเพอประเมนสถานภาพความอดมสมบรณของแหลงน าในพนทอางเกบน าเขอน

วชราลงกรณและอางเกบน าเขอนศรนครนทร จงหวดกาญจนบร. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาวทยาศาสตรการประมง, คณะประมง, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

นตยา เลาหะจนดา, จารวรรณ สมศร และนพนธ มาฆกาน (2542). การปองกนและควบคม หอยเชอรโดยการจดการทาง สรรวทยาและชววธ.รายงานผลการวจยฉบบสมบรณ ทนอดหนนงานวจยป 2539 โครงการวจยรหส เรงดวน. กรงเทพฯ: สถาบนวจย และพฒนาแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ประทน บญงาม, จราพร ศรยารน, ศรารตน ทานะมย และพงษรตน ดารงโรจนวฒนา. (2553).

การศกษาเบองตนความหลากชนดของหอยทากบกและหอยน าจดในจงหวดสระแกว. ใน การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 48. กรงเทพฯ : สาขาวทยาศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ประทม คานาค. (2545). อนกรมวธานของหอยกาบน าจดวงศ Amblemidae ในลมน ามล. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาชววทยา, คณะวทยาศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ปรศนา อารยวฒนาเวช, อรภา นาคจนดา และนาฏยา ทศพจต. (2535). การศกษาการแพรกระจาย และระยะเวลาการเกาะอาศยของตวออนระยะ glochidia ของหอยมกในปลาน าจด 4 ชนด. เอกสารวชาการฉบบท 5/2535. กรงเทพฯ: ศนยพฒนาประมงน าจดกาญจนบร, กองประมงน าจด, กรมประมง. เปยมศกด เมนะเศวต. (2538). แหลงน ากบปญหามลพษ (พมพครงท 6). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. พชร ธรจนดาขจร. (2549). หลกและวธการวเคราะหดนทางเคม. ขอนแกน: ภาควชาทรพยากรทดน

และสงแวดลอม, คณะเกษตรศาสตร, มหาวทยาลยขอนแกน. พนธทพย เลศบรษ. (2544). สตวพนทองน าในอางเกบน าเขอนทาทงนา จงหวดกาญจนบร.

วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาวทยาศาสตรการประมง, คณะประมง, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ไพรช ทาบสแพร และสมภาษณ คณสข. (2546). ความหลากชนดของหอยในลานาพอง. วารสาร วทยาศาสตร มข., 31(4), 237-243.

http://kucon.lib.ku.ac.th/cgi-bin/KUCON.exe?rec_id=012245&database=KUCON&search_type=link&table=mona&back_path=/KUCON/mona&lang=thai&format_name=TFMON

86

ไมตร ดวงสวสด และจารวรรณ สมศร. (2528). คณสมบตของน าและวธวเคราะหส าหรบการวจย ทางการประมง. กรงเทพฯ : ฝายวจยสตวน า สถาบนประมงน าจดแหงชาต กรมประมง. วรางคนา สระบว และอาร ไชยาภนนท .(2548). ค มอการเกบตวอยางดนและน าเพอวเคราะห.

เอกสารวชาการล าดบท 1/2548 .กรงเทพฯ: กรมวชาการเกษตร. วนววาห วชตวรคณ. (2544). สตวทะเลหนาดนขนาดใหญบรเวณปาชายเลนบานคลองโคน จงหวดสมทรสงคราม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาชววทยา. คณะวทยาศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ววชชตา เดชรกษา. (2549). การตดเชอตวออนพยาธใบไมระยะเซอรคาเรยของหอยน าจดวงศ Thiaridae ในภาคเหนอของประเทศไทย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาชววทยา, คณะวทยาศาสตร, มหาวทยาลยศลปากร. วรช จวแหยม. (2544). ความรเบองตนเกยวกบคณภาพน าและการวเคราะหคณภาพน าในบอ เพาะเลยงสตวน า. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วรศกด ซวตอ. (2543). ความชกชมและการแพรกระจายของสตวพนทองน าในแมน าทาจน.

วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาวทยาศาสตรการประมง, คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

รชนวรรณ อนมะดน, ศรารตน ทานะมย และพงษรตน ดารงโรจนวฒนา. (2533). การศกษา เบองตนความหลากชนดของหอยทากบก และหอยน าจดในจงหวดสระแกว.ใน การ

ประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 48. (หนา 151-160). กรงเทพฯ : สาขาวทยาศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

รจรา จาปาปน, ชนวฒน ตนตวรานรกษ และพงษรตน ดารงโรจนวฒนา. (2556). ความหลากชนด ของหอยน าจด ในบรเวณเขตหนองจอก. วารสารวทยาศาสตรบรพา, 18(2), 124-131. ศกดชย ชโชต. (2533). การเลยงหอยขม. กรงเทพฯ : โอ.เอสพรนตง. ศนยการเรยนรวทยาศาสตรโลกและดาราศาสตร. (2546) ). ชดการเรยนรวทยาศาสตรโลกและดารา ศาสตร. เขาถงไดจาก http://www.lesacenter.com. สถาบนวจยและพฒนาประมงน าจดแหงชาต. (2530). เกณฑคณภาพน าเพอคมครองทรพยากรสตว

น าจด. เอกสารวชาการ ฉบบท 75/2530. กรงเทพฯ: กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

สมบรณ มนความด, สมหมาย ชางพนธ และสดด วถพานช (2546). การปรบปรงดนทมการขยายตว หดตวสง โดยใชสารเคม เถาลอยลกไนต เพอใชในการกอสรางถนน คลองสงน า และ เขอนดน. กรงเทพฯ : สานกวจยและพฒนา กรมชลประทาน.

http://dric.nrct.go.th/login.php?page=search&topic=author&search_input=%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B9%8C%20%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%B8%E0%B8%93

87

สมพงษ สทธพรหม. (2542). การศกษาความหลากหลายของหอยบกและหอยน าจดในเขตอทยาน แหงชาต ภพาน. วารสารวทยาศาสตร มข., 27(4), 300-306. สาวกา กลปพฤกษ และสทธ กหลาบทอง. (2533). การประเมนคณภาพน าทางชวภาพแบบเรวดวย

สตวไมมกระดกสนหลงหนาดน ในแหลงน าของเขตหามลาสตวปาวดไผลอมและวดอมพวราราม จงหวดปทมธาน. ใน การประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยราชภฏ

พระนคร ครงท 1. (หนา 73). กรงเทพฯ : มหาวทยาลยราชภฏพระนคร. สทธ กหลาบทอง. (2555). นเวศวทยาและแนวทางการบรหารจดการแหลงตนน า เพอการอนรกษ ทรพยากรประมงในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ พนทชมน าแควใหญตอนลาง จงหวดกาญจนบร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาวทยาศาสตรการ ประมง, คณะประมง, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สชาต ผงฉมพล และประสทธ นยมไทย. (2555). หอยน าจด ความหลากหลาย การแพรกระจาย แมน าบางปะกง แมน าปราจนบร. กรงเทพฯ : กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. สชาต ปรยานนท และสมาน เทศนา. (2534). หอยทใชเปนอาหารและเปนตวนาโรคพยาธในจงหวด ขอนแกน. ศรนครนทรเวชสาร, 5(3), 159-172. สชาต อปถมภ, มาลยา เครอตาช, เยาวลกษณ จตรามวงศ และศรวรรณ จณทเตมย. (2538). สงขวทยา. กรงเทพฯ : โรงพมพศกดโสภาการพมพ. สานกการระบายน า กรงเทพมหานคร. (2557). แผนปองกนและแกไขปญหาน าทวม. เขาถงไดจาก http://dds.bangkok.go.th/News_dds/magazine/Plan57/plan57.pdf. สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2552). รายงานการประชมระดม

ความคดเหนตอรางรายการชนดพนธสตวไมมกระดกสนหลงกลมหอย (Mollusca). กรงเทพฯ: กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

อรภา นาคจนดา, มณฑรา เปยมทพยมนส, จฑามาศ จวาลกษณ, วสาขา ปณยกนก และจนตนา โตธนะโภคา. (2548). การใชประโยชนจากหอยน าจดในประเทศไทย. กรงเทพฯ : กรม ประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. อรรถพล โลกตสถาพร และจฑาทพย โลกตสถาพร. (2545). ความชกชมและความหลากหลายของ

สตวหนาดนในแมน าเจาพระยา จงหวดพระนครศรอยธยา. เอกสารวชาการฉบบท 23/2545. กรงเทพฯ : ศนยพฒนาประมงน าจดพระนครศรอยธยา, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

88

Brandt, R.A.M. (1974). The non-marine aquatic mollusca of Thailand. Archiv für Molluskenkunde, 105, 1-423.

Chanyapate, C., &Archavakom, T. (1999). The cherry snail. In Seminar on the cherry snail. Entomology and Zoology Division, Department of Agriculture, and the Entomology and Zoology Associstion of Thailand, (1-15). Clarke, K.R.,& Warwick, R.M. (1994). Change in Marine Community : an Approach to

Statistical Analysis and Interpretation. Plymouth Marine Laboratory. Plymouth, UK. David L. Strayer,& David R. Smith. (2003). A Guide to Sampling Freshwater Mussel

Populations. American Fisheries Society. Gosling, E. (2003). Bivalve Molluscs: Biology, Ecology and Culture. UK : Fishing News Books. Graf, D.L.,& Cummings, K.S. (2007). Review of the systematics and global diversity

of freshwater mussel species (Bivalvia: Unionoida). Journal of Molluscan Studies, 73, 291-314.

Hunter, W. D. R. (1983). An Examination Digestion Method for Determining Soil Organic Matter and Propose Modification of the Chromic Acid Titration Method. Soil Science, 37, 29-37.

Keawjam, RS. (1990). The apple snails of Thailand: molecular genetics. Journal of Medical and Applied Malacology, 2, 1-44. Klinhom, U. (2006). Ethnometerology and Rice Variety Planting. The Tradition, (4), 30-33. Krebs, C.J. (1999). Ecological methodology. Addison Wesley Longman, Menlo Park, CA. Kittivorachate, R.,& Yangyuen, C. (2004). Molluscs in the Ubolratana Reservoir, Khon Kaen.

Kasetsart Journal (Natural Science), 38 ,131-139. Ludwig, J.A.,& Reynolds, J.F. (1988). Statistical ecology: A primer on methods and computing. New York : John Wiler & Sons. Panha, S., & Burch, J. B. ( 2001). The pupillid genus Aulacospira in Thailand (Pulmonata: Stylommatophora). Walkerana, 12, 65-76. Panha, S.,& Burch, J. B. (2005). An introduction to the microsnails of Thailand. Malacological Review, 37/38, 1-155. Panha, S., Tongkerd, P., Sutcharit, C.,& Burch, J. B. (2004). New pupillid species from

http://umbs.lsa.umich.edu/research/bibliography/author/282

http://umbs.lsa.umich.edu/research/bibliography/the-apple-snails-of-thailand-molecular-genetics.htm

89

Thailand (Pulmonata: Pupillidae). The Natural History Journal of Chulalongkorn University, 4, 57-82. Pennak, R. W. (1989). Freshwater Invertebrate of the United States (2nd ed.). New York : Wiley Interscience. Pettingill, O.S. (1969). A Laboratory and Field Manual of Ornithology. United States : Buress. Pielou, E. C. (1966). The measurement of diversity in different types of biological collections. Journal of Theoretical Biology, 13, 131-144. Strong, E. E., Gargominy, O., Ponder, W. F.,& Bouchet, P. (2008). Global Diversity of Gastropods (Gastropoda; Mollusca) in Freshwater. Hydrobiologia, 595, 149-166. Tantanasiriwong, R. (1978). An illustrated checklist of marine shelled gastropods from Phuket Island, adjacent mainland and offshore Islands, Western Peninsular Thailand. Phuket Marine Biological Center Research Bulletin, 21, 1-22. Temcharoen, P. (1992). Malacological Survey in the Bhumibol Reservoir, the first Dam

Constructed in Thailand. Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health, 23(1), 103-110.

Tesana, S. (2002). Diversity of Mollusks in the Lam Ta Khong Reservoir, Nakhon Ratchasima, Thailand. Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health, 33(4), 733-738.

Torp,J.H.,& Roger,D.C. (2011). Filed guide to Freshwater Invertebrates of North America. Amsterdam.

Upatham, E.S., Sormani, S., Kitikoon, V., Lohachit, C.,& Burch, J.B. (1983). Identification key for the fresh and brackish-water snails of Thailand. Malacological Review, 16, 107-132.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก จ านวนหอยแตละชนดในสถานทศกษา

บรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก กรงเทพมหานคร

92

ตารางภาคผนวก ก-1 จ านวนหอยตวเปนทพบ (ตว) สถานท 1 คลองสบเอ ด

ท ชนด

(Species)

Q1 Q2 Q3 รวม Q1 Q2 Q3 รวม Q1 Q2 Q3 รวม

1 Clea (Anentome) helena 8 2 2 12 8 2 1 11 2 0 1 3

2 Filopaludina martensi combodjensis 6 11 1 18 4 4 1 9 9 12 4 25

3 Filopaludina martensi martensi 13 5 2 20 12 8 3 23 15 1 2 18

4 Filopaludina sumatrensis polygramma 10 4 1 15 1 6 0 7 2 0 0 2

5 Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei 5 0 0 5 0 0 0 0 0 0 0 0

6 Pomacea canaliculata 8 11 5 24 15 9 9 33 3 1 3 7

7 Wattebledia crosseana 6 0 0 6 3 0 0 3 4 0 0 4

8 Corbicula bocourti 1 0 3 4 0 0 3 3 2 0 0 2

9 Corbicula gustaviana 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0

10 Ensidens ingallsianus ingallsinus 7 9 1 17 5 3 5 13 2 1 1 4

11 Limnoperna supoti 2 0 0 2 1 1 0 2 0 0 0 0

12 Pilsbryoconcha exilis exilis 9 3 3 15 3 5 7 15 6 2 2 10

13 Scaphula pinna 23 0 0 23 0 11 0 11 12 0 0 12

Class Bivalvia

ม.ย

จ ำนวนทพบ (ตวเปน)

Class Gastropoda

เม.ย พ.ค.

93

ตารางภาคผนวก ก-2 จ านวนหอยตวเปนทพบ (ตว) สถานท 2 คลองสบสอง

ท ชนด

(Species)






5 Filopaludina sumatrensis speciosa 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1


7 Melanoides tuberculata 1 0 0 1 2 1 0 3 0 0 0 0



10 Corbicula blandiana 0 0 1 1 0 1 1 2 0 0 0 0


12 Limnoperna siamensis 0 0 2 2 0 0 0 0 0 1 0 1



15 Pilsbryoconcha exilis compressa 1 0 0 1 4 2 3 9 0 0 0 0

16 Scaphula pinna 0 0 8 8 0 15 0 15 0 7 0 7

พ.ค. ม.ย

Class Gastropoda

Class Bivalvia

เม.ย

จ ำนวน

94

ตารางภาคผนวก ก-3 จ านวนหอยตวเปนทพบ (ตว) สถานท 3 คลองสบสาม

ท ชนด

(Species)







7 Pila pesmei 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0


9 Rivomarginella morrisoni 0 3 1 4 2 5 2 9 2 2 0 4


11 Corbicula gustaviana 1 4 0 5 1 3 3 7 4 0 0 4


13 Hyriopsis (Limnoscapha) desowitzi 3 0 1 4 3 4 1 8 1 0 1 2



16 Physunio superbus 5 3 5 13 5 4 7 16 7 0 0 7



19 Scaphula pinna 19 0 0 19 3 0 0 3 0 0 0 0

20 Uniandra contradens tumidula 2 1 0 3 1 0 3 4 0 1 0 1

ม.ยเม.ย พ.ค.

จ ำนวน

Class Gastropoda

Class Bivalvia

95

ตารางภาคผนวก ก-4 จ านวนหอยตวเปนทพบ (ตว) สถานท 4 คลองสบส

ท ชนด

(Species)






5 Indoplanorbis exustus 3 0 0 3 0 2 0 2 0 0 0 0



8 Pila pesmei 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0



11 Corbicula bocourti 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0


13 Corbicula lydigiana 2 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0






19 Scaphula pinna 17 0 0 17 11 0 0 11 10 0 0 10

20 Uniandra contradens rusticoides 4 1 0 5 0 2 0 2 1 0 0 1


Class Gastropoda

Class Bivalvia

ม.ย

จ ำนวน

พ.ค.เม.ย

96

ตารางภาคผนวก ก-5 จ านวนหอยตวเปนทพบ (ตว) สถานท 5 คลองสบ

ท ชนด

(Species)












11 Scaphula pinna 12 0 0 12 0 0 0 0 0 0 0 0

Class Bivalvia

Class Gastropoda

เม.ย พ.ค. ม.ย

จ ำนวน

97

ตารางภาคผนวก ก-6 จ านวนหอยตวเปนทพบ (ตว) สถานท 6 คลองสอง

ท ชนด

(Species)






5 Filopaludina sumatrensis speciosa 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3









Class Bivalvia

Class Gastropoda

จ ำนวน


98

ตารางภาคผนวก ก-7 จ านวนหอยตวเปนทพบ (ตว) สถานท 7 คลองกระทมลม

ท ชนด

(Species)




Class Gastropoda


จ ำนวน

99

ตารางภาคผนวก ก-8 จ านวนหอยตวเปนทพบ (ตว) สถานท 8 คลองล าแขก

ท ชนด

(Species)






Class Gastropoda

ม.ย

จ ำนวน

เม.ย พ.ค.

100

ตารางภาคผนวก ก-9 จ านวนหอยตวเปนทพบ (ตว) สถานท 9 คลองล าปลาทว

ท ชนด

(Species)






5 Nassarius cf.vinctus 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0


7 Corbicula noetlingi 1 2 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0




Class Gastropoda

Class Bivalvia


จ ำนวน

101

ตารางภาคผนวก ก-10 จ านวนหอยตวเปนทพบ (ตว) สถานท 10 คลองแสนแสบ

ท ชนด

(Species)














13 Uniandra contradens rusticoides 2 2 0 4 0 1 1 2 0 0 0 0


Class Bivalvia

Class Gastropoda

ม.ย

จ ำนวน

เม.ย พ.ค.

ภาคผนวก ข ความหนาแนนของหอยแตละชนดทพบในสถานทศกษา

บรเวณคลองในพนทเขตหนองจอก

103

ตารางภาคผนวก ข-1 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 1 (คลองสบเอด)

ท ชนด รวม

(Species) (ตว)

เม.ย. พ.ค. ม.ย.

1 Clea (Anentome) helena 4 3.67 1 8.67 2.89 ± 1.65

2 Filopaludina martensi combodjensis 6 3 8.33 17.33 5.78 ± 2.67

3 Filopaludina martensi martensi 6.67 7.67 6 20.34 6.78 ± 0.84

ควำมหนำแนนเฉลย

(ตว/ตำรำงเมตร)

Class Gastropoda

คำเฉลย±คำเบยงเบนมำตรฐำน



(Species) (ตว)


4 Filopaludina sumatrensis polygramma 5 2.33 0.67 8 2.67 ± 2.18

5 Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei 1.67 0 0 1.67 0.56 ± 0.96

6 Pomacea canaliculata 8 11 2.33 21.33 7.11 ± 4.4

7 Wattebledia crosseana 2 1 1.33 4.33 1.44 ± 0.51

8 Corbicula bocourti 1.33 1 0.67 3 1 ± 0.33

9 Corbicula gustaviana 0.33 0 0 0.33 0.11 ± 0.19

10 Ensidens ingallsianus ingallsinus 5.67 4.33 1.33 11.33 3.78 ± 2.22

11 Limnoperna supoti 0.67 0.67 0 1.34 0.45 ± 0.39

12 Pilsbryoconcha exilis exilis 5 5 3.33 13.33 4.44 ± 0.96

13 Scaphula pinna 7.67 3.67 4 15.34 5.11 ± 2.22



Class Bivalvia



104

ตารางภาคผนวก ข-2 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 2 (คลองสบสอง)

ท ชนด รวม คำเฉลย±คำเบยงเบนมำตรฐำน

(Species) (ตว)


1 Clea (Anentome) helena 2 0.67 0.33 3 1 ± 0.88

2 Filopaludina martensi combodjensis 1.67 1 1 3.67 1.22 ± 0.39

3 Filopaludina sumatrensis polygramma 3.33 3 2 8.33 2.78 ± 0.69

4 Filopaludina martensi martensi 4.67 11 1.33 17 5.57 ± 4.91

5 Filopaludina sumatrensis speciosa 0.33 0 0.33 0.66 6.57 ± 0.19

6 Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei 0.67 2.33 0 3 1 ± 1.2

7 Melanoides tuberculata 0.33 1 0 1.33 0.44 ± 0.51

8 Pomacea canaliculata 2.33 2 0.67 5 1.67 ± 0.88

9 Wattebledia crosseana 0.67 0 0 0.67 2.67 ± 1.88




Class Gastropoda

ท ชนด รวม คำเฉลย±คำเบยงเบนมำตรฐำน

(Species) (ตว)


10 Corbicula blandiana 0.33 0.67 0 1 0.33 ± 0.34

11 Ensidens ingallsianus ingallsinus 0 1.67 1 2.67 0.89 ± 0.84

12 Limnoperna siamensis 0.67 0 0.33 1 0.33 ± 0.34

13 Limnoperna supoti 3.33 1.67 4.67 9.67 3.22 ± 1.5

14 Pilsbryoconcha exilis exilis 4 1.67 1.67 7.34 2.45 ± 1.35

15 Pilsbryoconcha exilis compressa 0.333 3 0 3.333 1.11 ± 1.64

16 Scaphula pinna 2.67 5 2.33 10 3.33 ± 1.45


(ตว/ตำรำงเมตร) (ตว/ตำรำงเมตร)

Class Bivalvia

105

ตารางภาคผนวก ข-3 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 3 (คลองสบสาม)


(Species) (ตว)


1 Clea (Anentome) helena 0.67 0.83 0 1.5 0.5 ± 0.44

2 Filopaludina martensi combodjensis 1.33 1.67 0 3 1 ± 0.88

3 Filopaludina martensi martensi 1 2 0.33 3.33 1.11 ± 0.84

4 Filopaludina sumatrensis polygramma 3.67 0.83 0.67 5.17 1.72 ± 1.69

6 Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei 0.33 3.16 0 3.49 1.17 ± 1.74

7 Pila pesmei 0 3.5 0 3.5 1.17 ± 2.02

8 Pomacea canaliculata 1 4.5 0.67 6.17 2.06 ± 2.12

9 Rivomarginella morrisoni 1.33 5.17 1.33 7.83 2.61 ± 2.22

10 Corbicula blandiana 1 5.5 0 6.5 2.17 ± 2.93

11 Corbicula gustaviana 1.67 6.34 1.33 9.34 3.11 ± 2.8

12 Ensidens ingallsianus ingallsinus 1 6.5 0 7.5 2.5 ± 3.5

13 Hyriopsis (Limnoscapha) desowitzi 1.33 7.17 0.67 9.17 3.06 ± 3.58

14 Limnoperna siamensis 2.67 8.34 0 11.01 3.67 ± 4.26

15 Limnoperna supoti 5 10 1.33 16.33 5.44 ± 4.35

16 Physunio superbus 4.33 10.17 2.33 16.83 5.61 ± 4.07

17 Pilsbryoconcha exilis exilis 0.67 8.83 0 9.5 3.16 ± 4.91

18 Pilsbryoconcha exilis compressa 0.67 9.34 0 10.01 3.34 ± 5.21

19 Scaphula pinna 6.33 12.67 0 19 6.33 ± 6.34

20 Uniandra contradens tumidula 1 10.5 0.33 11.83 3.94 ± 5.69



Class Gastropoda

Class Bivalvia



106

ตารางภาคผนวก ข-4 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 4 (คลองสบส)


(Species) (ตว)


1 Clea (Anentome) helena 2 0.33 0.33 2.66 0.89 ± 0.96

2 Filopaludina martensi combodjensis 0.33 0 0.33 0.66 0.22 ± 0.19

3 Filopaludina martensi martensi 0.67 0 0.33 1 0.33 ± 0.34

4 Filopaludina sumatrensis polygramma 0.33 0.33 0.33 0.99 0.33 ± 0

5 Indoplanorbis exustus 1 0.67 0 1.67 0.56 ± 0.51

6 Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei 0.33 0.33 0.33 0.99 0.33 ± 0


8 Pila pesmei 0 0.33 0 0.33 0.11 ± 0.19

9 Pomacea canaliculata 0.33 0 0.67 1 0.33 ± 0.34

10 Wattebledia crosseana 4.33 0.67 3.67 8.67 2.89 ± 1.95





Class Gastropoda


(Species) (ตว)


11 Corbicula bocourti 0 0.3 0 0.3 0.1 ± 0.17

12 Corbicula blandiana 0 0.33 0 0.33 0.11 ± 0.19

13 Corbicula lydigiana 0 2 0 2 0.67 ± 1.15

14 Ensidens ingallsianus ingallsinus 3.33 1 2 6.33 2.11 ± 1.17

15 Limnoperna siamensis 1.33 0 0 1.33 0.44 ± 0.77

16 Limnoperna supoti 9.67 0 0 9.67 3.22 ± 5.58

17 Pilsbryoconcha exilis exilis 4.33 5.33 2.67 12.33 4.11 ± 1.34

18 Pilsbryoconcha exilis compressa 1.67 2.33 0.33 4.33 1.44 ± 1.02

19 Scaphula pinna 5.67 3.67 3.33 12.67 4.22 ± 1.26

20 Uniandra contradens rusticoides 1.67 0.67 0.33 2.67 0.89 ± 0.7

21 Uniandra contradens tumidula 10.33 5 4 19.33 6.44 ± 3.4


ควำมหนำแนนเฉลย คำเฉลย±คำเบยงเบนมำตรฐำน

Class Bivalvia

107

ตารางภาคผนวก ข-5 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 5 (คลองสบ)


(Species) (ตว)


1 Clea (Anentome) helena 1.33 1.17 1.25 3.75 1.25 ± 0.08

2 Filopaludina martensi combodjensis 0.67 1.33 1 3 1 ± 0.25

3 Filopaludina martensi martensi 3.67 3.34 3.5 10.51 3.5 ± 1.21

4 Filopaludina sumatrensis polygramma 3.67 3.83 3.75 11.25 3.75 ± 1.32

5 Melanoides tuberculata 0 0 1.67 1.67 0.56 ± 1.68

6 Pomacea canaliculata 0 3 0 3 1 ± 1.83

7 Wattebledia crosseana 8.33 7.67 8 24 8 ± 3.32


9 Limnoperna supoti 1 0 0 1 0.33 ± 3.49


11 Scaphula pinna 4 7.5 5.75 17.25 5.75 ± 2.91





Class Bivalvia

Class Gastropoda

108

ตารางภาคผนวก ข-6 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 6 คลองสอง


(Species) (ตว)


1 Clea (Anentome) helena 0 0.33 0.33 0.66 0.22 ± 0.19

2 Filopaludina martensi combodjensis 1.67 2.67 3.67 8.01 2.67 ± 1

3 Filopaludina martensi martensi 3.33 5.33 10.67 19.33 6.44 ± 3.79

4 Filopaludina sumatrensis polygramma 1.33 2.33 0.33 3.99 1.33 ± 1

5 Filopaludina sumatrensis speciosa 0 0 1 1 0.33 ± 0.58

6 Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei 0 0 0.33 0.33 0.11 ± 0.19


8 Pomacea canaliculata 4 2.67 6 12.67 4.22 ± 1.68

9 Wattebledia crosseana 0.67 0 0 0.67 0.22 ± 0.39

10 Ensidens ingallsianus ingallsinus 5.33 7 16.67 29 9.67 ± 1.12

11 Pilsbryoconcha exilis exilis 4.67 3 3.67 11.34 3.78 ± 0.84

12 Pilsbryoconcha exilis compressa 3.67 5 5.67 14.34 4.78 ± 1.02

13 Uniandra contradens tumidula 1.33 0 0 1.33 0.44 ± 0.77





Class Bivalvia

Class Gastropoda

109

ตารางภาคผนวก ข-7 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 7 (คลองกระทมลม)


(Species) (ตว)


1 Filopaludina martensi martensi 2 1.33 0.33 3.66 1.22 ± 0.84

2 Pomacea canaliculata 1 0.33 0.33 1.66 0.55 ± 0.39


คำเฉลย±คำเบยงเบนมำตรฐำนควำมหนำแนนเฉลย


Class Gastropoda

110

ตารางภาคผนวก ข-8 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 8 (คลองล าแขก)


(Species) (ตว)


1 Filopaludina martensi combodjensis 0 0.67 0.67 1.34 0.45 ± 0.39

2 Filopaludina martensi martensi 0 0.33 1.33 1.66 0.55 ± 0.69

3 Filopaludina sumatrensis polygramma 0.33 1.33 1.33 2.99 1 ± 0.58

4 Pomacea canaliculata 1 0.33 1 2.33 0.78 ± 0.39

คำเฉลย±คำเบยงเบนมำตรฐำนควำมหนำแนนเฉลย


Class Gastropoda

111

ตารางภาคผนวก ข-9 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 9 (คลองล าปลาทว)


(Species) (ตว)


1 Filopaludina martensi combodjensis 0.33 0.67 0 1 0.33 ± 0.34

2 Filopaludina martensi martensi 1 0.67 2 3.67 1.22 ± 0.69

3 Filopaludina sumatrensis polygramma 1.33 1.67 0 3 1 ± 0.88

4 Lymnaea (Radix) auricularia swinhoei 1.33 0 0 1.33 0.44 ± 0.77

5 Nassarius cf.vinctus 0.67 0 0 0.67 0.22 ± 0.38

6 Pomacea canaliculata 1.67 0.33 0 2 0.67 ± 0.88

7 Corbicula noetlingi 1 0 0 1 0.33 ± 0.58

8 Ensidens ingallsianus ingallsinus 1 1.33 0.33 2.66 0.89 ± 0.51

9 Pilsbryoconcha exilis exilis 0.67 0 0 0.67 0.22 ± 0.39




Class Bivalvia



Class Gastropoda

112

ตารางภาคผนวก ข-10 ความหนาแนนของหอยแตละชนดในสถานท 10 (คลองแสนแสบ)


(Species) (ตว)


1 Clea (Anentome) helena 0.33 1 0.33 1.66 0.55 ± 0.39

2 Filopaludina martensi combodjensis 0.33 0 0.33 0.66 0.22 ± 0.19

3 Filopaludina martensi martensi 0.67 0 0.67 1.34 0.45 ± 0.39

4 Filopaludina sumatrensis polygramma 0.33 0 0 0.33 0.11 ± 0.19

5 Melanoides tuberculata 1 0 0.67 1.67 0.56 ± 0.51

6 Pomacea canaliculata 0.67 2 1 3.67 1.22 ± 0.69

7 Wattebledia crosseana 1 0.67 0.33 2 0.67 ± 0.34





Class Gastropoda


(Species) (ตว)


8 Ensidens ingallsianus ingallsinus 2 2.33 0.67 5 1.67 ± 0.88


10 Limnoperna supoti 5 0 0 5 1.67 ± 2.89



13 Uniandra contradens rusticoides 1.33 0.67 0 2 0.67 ± 0.67

14 Uniandra contradens tumidula 2 1.33 0.33 3.66 1.22 ± 0.84

ควำมหนำแนนเฉลย คำเฉลย±คำเบยงเบนมำตรฐำน


Class Bivalvia

105

ประวตยอของผวจย

ชอ-สกล นางสาวณฐรนทร กวางอน วน เดอน ปเกด 15 สงหาคม พ.ศ. 2529 สถานทเกด จงหวดนาน สถานทอยปจจบน บานเลขท 99/141 หม 1 ต าบลคลองหลวงแพง อ าเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา ต าแหนงและประวตการท างาน พ.ศ. 2552 ครผชวย โรงเรยนศรนครนาน จงหวดนาน พ.ศ. 2554 คร คศ. 1 โรงเรยนศรนครนาน จงหวดนาน พ.ศ. 2556-ปจจบน คร คศ. 1 โรงเรยนพรตพทยพยต จงหวดกรงเทพมหานคร ประวตการศกษา พ.ศ. 2552 ครศาสตรบณฑต (วทยาศาสตร สาขาชววทยา) มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย พ.ศ. 2558 วทยาศาสตรมหาบณฑต (ชววทยาศกษา) มหาวทยาลยบรพา

113

ความหลาชนิดและ าร ระจาย...

Documents

Transcript of ความหลาชนิดและ าร ระจาย...