รายงานประจําปี 2555 - Mahidol University...ในป...

รายงานประจาป 2555

โครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย

คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

มหาวทยาลยมหดล

ในปงบประมาณ 2555 โครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทยไดรบจดสรรงบประมาณจากรฐบาล

ในการดาเนนงานโครงการฯ จานวน 15,000,000 บาท (สบหาลานบาทถวน) โดยมวตถประสงคเพอสราง

องคความรและพฒนาแนวทางเพอพฒนาตนแบบในการพฒนาศกยภาพประชากรไทยเรมตงแตปฏสนธไป

จนถงวยชราอยางครบวงจร และเผยแพรองคความรทไดใหกบหนวยงาน/สถาบนทมหนาทหลกในการ

พฒนาประชากร เพอใหเกดการพฒนาประเทศใหเปนไปอยางย งยนนาไปสการเปนทรพยากรทมคณคาของ

สงคมและมคณภาพชวตทดเหมาะสมตามยคสมย

ผลผลตโครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย เกดจากกระบวนการจดกจกรรม/อบรม เพอหา

ตนแบบ (เบองตน) ซงอาจอยในรปแบบการจดอบรม การดาเนนงาน/ขนตอนการดาเนนงาน การทาเอกสาร

เผยแพร และคมอตางๆ โดยในปงบประมาณ 2555 นทางโครงการฯ ไดผลตตนแบบ (เบองตน) แลวจานวน

ทงสน 5 ตนแบบ ทาใหมสาขาองคความรทมสวนรวมในการพฒนาตนแบบเพมขน 7 สาขา นอกจากนได

ดาเนนการปรบปรงพฒนาตนแบบ จานวนทงสน 3 ตนแบบ สาหรบผลผลตอนๆ ไดแก เอกสารเผยแพร/

คมอเพมเตม จานวน 4 ชด (10 ชนงาน) สรางเครอขายทมเปาหมายเดยวกนเพมขนจานวน 1 เครอขาย รวม

หนวยงานทเขารวมเปนเครอขายเพมขนอก 51 แหง ประชาชนทเขารวมกจกรรมตางๆภายใตโครงการฯ ม

ความรถงปจจยเสยงและวธการปองกนโรคเฉลยกวา รอยละ 93 มหนวยงานภายนอกขอรบตนแบบไปใช

แลว จานวน 36 หนวยงาน มอบรมใหหนวยงานภายนอก จานวน 15 ครง กจกรรมทงหมดภายใตโครงการฯ

สามารถดาเนนการตามแผนทกาหนดคดเปนรอยละเฉลย 93 โดยมรายละเอยดผลการดาเนนการในแตละ

กลม ดงน

กลมเดกและวยรน

สาหรบผลผลตในภาพรวมของกลมเดกและวยรน ในปงบประมาณ 2555 ประกอบดวย

1. ตนแบบในการพฒนาประชากรไทย (เบองตน) จานวน 2 ตนแบบ ไดแก ตนแบบการปองกนโรค

พนธกรรมเกดซ า (โรคกลามเนอเสอมดเชน) และตนแบบแนวทางการอานหนงสอเลมแรกสาหรบเดก

เจบปวยในโรงพยาบาล

2. ตนแบบในการพฒนาประชากรไทย (ปรบปรง) จานวน 1 ตนแบบ คอ ตนแบบการใหบรการงานอนามย

ในโรงเรยนและการคดกรองสขภาพเดกวยเรยนอยางเปนองครวม

3. พฒนาเอกสารเผยแพรเพมขนจานวน 1 ชด (รวมทงหมด 3 ชนงาน)ไดแก ความร ความเขาใจ และทกษะท

จาเปนอนๆเดก ASD “เรอง เมอลกรกเปน ASD” แผนพบโรคกลามเนอเสอมพนธกรรมในเดก (ดเชน)

(ฉบบปรบปรงครงท 1) และแผนพบความรเกยวกบการรบประทานกรดโฟลกกอนตงครรภ เพอลดโอกาส

เดกพการแตกาเนด เปนตน

บทสรปผบรหาร (Executive Summary)

4. ขยายเครอขายเพมขน จานวน 38 แหง เชน รพ.สต. และศนยพฒนาเดกเลกในพนทอ.ปาย จานวน 6 แหง

ศนยสขภาพชมชนเมองและศนยพฒนาเดกเลกในอ.เดชอดม จานวน 11 แหง โรงพยาบาล จานวน 5 แหง

และโรงเรยนระดบประถมศกษา จานวน 10 แหง เปนตน

5.จดอบรมใหความรแกบคลากรทางสาธารณสข ประชาชน และชมชน จานวน 9 ครง เชน การประชม

วชาการเรอง พฒนาศกยภาพสมองเดกปฐมวยผานการอาน โดยวทยากรผทรงคณวฒจากตางประเทศ อบรม

สาหรบเจาหนาทสาธารณสขและครอนามยโรงเรยนเรอง การตรวจคดกรอง การดแลสขภาพเดกในโรงเรยน

และแนวทางการสงตอ อบรมการพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพเดกวยเรยนสาหรบครชนประถมศกษา

และผปกครองโดยใชหนงสอการตน และประชมเรองการดแลพอแมวยรนอยางเปนองครวม เปนตน

6. มหนวยงานภายนอกขอรบตนแบบไปใช รวมทงสน 28 หนวยงาน ไดแก ตนแบบการปองกนโรค

พนธกรรมเกดซ า (โรคกลามเนอเสอมดเชน) มโรงพยาบาลขอรบตนแบบไปใช จานวน 9 แหง และ

ตนแบบการใหบรการงานอนามยในโรงเรยนและการคดกรองสขภาพเดกวยเรยนอยางเปนองครวม

จานวน 4 แหง และโรงพยาบาลจานวน 15 แหง ขอรบเอกสารเผยแพรภาพพลกหนงสอเลมแรก และ

หนงสอคมอเดกปฐมวย (พมพครงท2)ไปใชในพนท เปนตน

กลมผใหญและผสงอาย

สาหรบผลผลตในภาพรวมของกลมผใหญและผสงอาย ในปงบประมาณ 2555 ประกอบดวย

1. ตนแบบในการพฒนาประชากรไทย (เบองตน) จานวน 3 ตนแบบ ไดแก โปรแกรมการเสรมสรางความ

แขงแกรงในชวต การปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคสาหรบผปวยโรคอวน และการดแลชองปากของ

ผปวยมะเรงทรกษาดวยเคมบาบด

2. ตนแบบในการพฒนาประชากรไทย (ปรบปรง) จานวน 2 ตนแบบ คอ การดแลภาวะโภชนาการใน

ประชากรไทย และศนยการดแลผปวยระยะประคบประคอง

3. พฒนาเอกสารเผยแพรเพมขนจานวน 3 ชด (รวมทงหมด 7 ชนงาน) ไดแก

-สอวดทศนตนแบบ การปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคสาหรบผปวยโรคอวน

-สอวดทศนตนแบบ RAMA Model

-คมอการดแลชองปากดวยตนเองสาหรบผปวยมะเรงทไดรบเคมบาบด

-รปเลมโปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวต และสอCD การคลายเครยดดวยตนเอง

-สอวดทศนสอนการออกกาลงกายอยางเบาสาหรบสงเสรมการออกกาลงกายของผสงอายในชมชน

-สอวดทศน เรอง “ไมอยากแก”

-หนงสอ เรอง “เมอคนแกยงไมอยากแก”

4. ขยายเครอขายเพมขน จานวน 13 แหง เชน วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช จ.พษณโลก

รพ.สามชก จ.สพรรณบร ศนยมะเรงลพบร และศนยมะเรงอบลราชธาน เปนตน

5.จดอบรมใหความรแกบคลากรทางสาธารณสข ประชาชน และชมชน จานวน 6 ครง ไดแก การอบรม

พฒนาศกยภาพผดแลผปวยโรคเรอรงใหแกพยาบาลของศนยบรการสาธารณสขกรงเทพ ทงหมด 68 แหง

การอบรมการนาระบบการดแลภาวะโภชนาการในชมชน การอบรมการดแลผปวยระยะประคบประคอง

รพ.สามชก และการอบรมโปรแกรมการดแลชองปากสาหรบผปวยมะเรงทรกษาดวยเคมบาบด เปนตน

6. มหนวยงานภายนอกขอรบตนแบบไปใช ไดแก ตนแบบการดแลภาวะโภชนาการในชมชน เพมขน 7 แหง

และตนแบบการดแลผปวยระยะประคบประคอง เพมขน 1 แหง เปนตน

นอกจากนโครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย ไดรบมอบหมายใหเขารวมจดบทในงาน “มตชน

Healthcare2012” ระหวางวนท 21 -24 มถนายน 2555 ณ เพลนารฮอลล ศนยการประชมแหงชาตสรกต ซง

เปนมหกรรมสขภาพทใหความรแกประชาชนทวไป และการตรวจสขภาพเบองตนโดยหวขอของการจดงาน

คอ “สมองด ชวสข” ทางโครงการฯไดพนทจดกจกรรมจานวน 1 บท โดยใชชอบทวา “โครงการพฒนา

ศกยภาพประชากรไทย คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด” บรเวณทางเขาหองเพลนารฮอลล ถอเปน

โอกาสอนดทจะไดประชาสมพนธผลงานและผลผลตของโครงการฯ แกประชาชนทวไป ภายในบท

โครงการฯ มโปสเตอรแนะนาภาพรวมของโครงการฯ และกจกรรมตางๆทดาเนนการตงแตเรมปฏสนธ

จนถงวยชรา และการใหความรแกประชาชน เชน การทางานของสมองในเดก การสงเสรมการอานในเดก

ปฐมวย ภาวะของโรคสมองเสอม และสารพษกบชวตประจาวน เปนตน นอกจากนภายในบทไดจดกจกรรม

ตรวจสมรรถภาพสมองในเดก และการตรวจสมรรถภาพสมองเบองตนสาหรบผสงอาย ซงไดรบการตอบ

รบจากผเขารวมงานเปนอยางด รวมผเขารวมกจกรรมจานวนทงสน 316 คน โดยผทเขามาในบทจะไดรบ

แจกเอกสารแนะนาโครงการและหนงสอคมอตางๆของโครงการ รวมเอกสารเผยแพรทแจกสประชาชน

ภายในงาน จานวนทงสน 4,100 ชน

การดาเนนงานดานงบประมาณ สามารถเบกจายเพอใชในการบรหารจดการโครงการฯ และการจด

กจกรรมใหบรรลตามเปาหมายจานวน 13,263,990.91 บาท

__________________________________________________________________________________

สารบญ

หนา

บทสรปผบรหาร

สารบญ

บทนา 1

บทท 1 โครงสรางและการบรหารงานโครงการฯ

รายชอทปรกษาและคณะกรรมการอานวยการโครงการฯ 4

แผนภมโครงสรางโครงการฯ 5

บทท 2 รายงานผลการดาเนนการโครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย

กลมเดกและวยรน

1. การฝากครรภรปแบบใหมรามาธบด 6

2. การพฒนาตนแบบการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางครบวงจร

ในรปแบบสหสาขาวชาชพ

9

3. การพฒนาเครอขายการปองกนโรคพนธกรรมเกดซ า 16

4. Pre-school Program with the Garden on the Rooftop Project: The effectiveness of

pre-school program for children with mild Autism Spectrum Disorder (ASD)

29

5. หนงสอเลมแรกรามาธบด (Bookstart RAMA) 32

6. อนามยโรงเรยน การคดกรองสขภาพและปญหาการเรยนในเดกวยเรยนอยางเปนองครวม 39

7. พฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพเดกวยเรยน 48

8. การพฒนารปแบบการดแลแมวยรนอยางเปนองครวม 54


1. การพฒนาความแขงแกรงในชวตของผใหญ 62

2. การพฒนาศกยภาพและรปแบบการดแลสขภาพดานโภชนาการ 70

3. รปแบบการใหความรและการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคเพอการดแลตนเองในผท

มนาหนกเกนและโรคอวนลงพง (ระยะท 3)

73

4. การนาแนวทางการปองกนการหกลมและฟนฟสขภาพผสงอายในชมชนสการปฏบต 78

5. การพฒนารปแบบชวยเหลอและสรางเสรมสขภาพญาตผดแลผปวยโรคเรอรง 80

6. การออกกาลงกายอยางสมาเสมอของผสงอายทเปนนกวงระยะไกล : การศกษาเชงคณภาพ 83

7. การเปรยบเทยบสมรรถภาพทางกายของผสงอายทออกกาลงกายอยางเบาของชมรม

ผสงอายโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพบานสาลวน

88

8. การพฒนารปแบบการดแลผปวยสงอายในโรงพยาบาลและการดแลตอเนองทบาน 90

9. การสมผสสารตะกวและปรอทจากสงแวดลอม และปจจยทางดานพนธกรรมทมอทธพล

ตอการรคดในวยผใหญและผสงอาย และกลมผปวยโรคอลไซเมอร

94

10. ความชกของภาวะทพโภชนาการในผปวยไทย ทเปนโรคสมองเสอมชนดอลไซเมอร 96

11. การสารวจและตดตามตอเนองสมรรถภาพสมอง และปจจยทเกยวของกบการเสอม

สมรรถภาพสมองในวยผใหญและผสงอายไทย

100

12. การดแลผปวยระยะประคบประคองเบดเสรจจดเดยว 103

13. การทดสอบโปรแกรมและคมอการดแลชองปากดวยตนเองของผปวยมะเรงทไดรบเคม

บาบด

110

สารบญตาราง ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ท ชอตาราง หนา

1 ผลลพธตวชวดของหนวยงานตางๆในการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางครบวงจร

(ปงบประมาณ2555)

11

2 แสดงจานวนครอบครว DMD เปรยบเทยบกบเปาหมายจาแนกตามป 18

3 แสดงจานวนผปวย DMD จาแนกตามป 19

4 แสดงจานวนครอบครว DMD แยกตามประวตการมคนเปนโรคมากอนในครอบครว 19

5 แสดงผลตรวจการเปนพาหะของมารดาในครอบครวทไมมประวตคนเปนโรคมากอนผปวย 20

6 แสดงจานวนหญงทเปนญาตฝายมารดาทเปนพาหะหรอเสยงตอการเปนพาหะเปรยบเทยบกบ

จานวนหญงทตดตามมาตรวจไดจรงจาแนกตามป

20

7 แสดงจานวนผลตรวจการกลายพนธในผปวยและหญงทเสยงตอการเปนพาหะแยกตาม

ประเภทของวธตรวจ

21

8 แสดงขอมลเกยวกบการใหคาปรกษาทางพนธศาสตรจากการตดตามครอบครวระยะยาว 22

9 แสดงจานวนการตดตามครอบครวระยะยาว 22

10 แสดงผลงานการผลตสอและเอกสารแยกตามรายป 28

11 แสดงจานวนเครอขายและจานวนครอบครวของการตดตามเยยมเครอขายเปรยบเทยบกบ

เปาหมายแยกรายป

28

12 ความถการอานหนงสอใหเดกฟงใน 1 สปดาห 35

13 เปรยบเทยบรอยละของงานบรการตรวจคดกรองสขภาพในเขตปรมณฑลและ

กรงเทพมหานคร

45

14 รอยละของระดบเชาวปญญาของเดกทมปญหาการเรยน 47

15 ขอมลทวไปของแมวยรนทเขารบบรการทคลนกแมวยรน


56

16 ขอมลพนฐานของแมวยรนทเขารบบรการทคลนกแมวยรน


56

17 ผลการประเมนของผเขารวมกจกรรมการจดตงคลนกแมวยรน และระบบการดแลชวยเหลอ

จากนโยบายสการปฏบตสาหรบบคลากรทางการแพทยและคร

61

18 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานภาวะซมเศรา ของนกศกษาพยาบาล (n=9) 64

19 การเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยภาวะซมเศรา ในชวงเวลาวดทตางกนโดยการ

วเคราะหความแปรปรวนแบบวดซ า (Repeated Measures ANOVA) (n=9)

64

20 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยภาวะซมเศราในชวงเวลาวดทตางกนเปนรายค 65

21 เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความแขงแกรงในชวตรายดานระหวางกอนและหลงเขา

รวมโปรแกรมโดยรวมและรายดาน (n = 12)

67

22 เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความแขงแกรงในชวตระหวาง กอนการใชโปรแกรม

หลงการใชโปรแกรมทนท และหลงการใชโปรแกรม 1 ป ของกลมทดลองและกลมควบคม

(n = 26)

68

23 เปรยบเทยบความแตกตางของความแขงแกรงในชวตระหวางกลมควบคมและกลมทดลองชวง

กอนการใชโปรแกรม หลงการใชโปรแกรมทนท และหลงการใชโปรแกรม 1 ป ดวย

Independent t-test (n = 26)

69

24 เปรยบเทยบสมรรถภาพทางกาย ภาวะสขภาพ กจกรรมการเคลอนไหวออกแรงและการออก

กาลงกาย ของกลมผสงอายทออกกาลงกายอยางเบาดวยฤๅษดดตน (จานวน 33 คน) กบกลม

ผสงอายทไมไดทาฤๅษดดตน (จานวน 36 คน)

89

สารบญแผนภม ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ท ชอแผนภม หนา

1 แสดงวธสงตอจากคลนกฝากครรภเสยงสง 7

2 กระบวนการพฒนาตนแบบการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมในรปแบบสหสาขาวชาชพ 9

3 แนวทางการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางครบวงจรในรปแบบสหสาขาวชาชพ ป

2555

10

4 ตนแบบการพฒนาเครอขายการปองกนโรคพนธกรรมเกดซ า (กลามเนอเสอมดเชน) 27

5 แนวปฏบตการทางานหนงสอเลมแรกทหนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรน 34

6 แนวทางการอานหนงสอเลมแรกสาหรบเดกปวยในโรงพยาบาล 37

7 ตนแบบงานในการใหบรการงานอนามยโรงเรยน คดกรองสขภาพและปญหาการเรยนอยาง

เปนองครวม (ฉบบปรบปรง)

41

8 ผลการตรวจคดกรองทางสขภาพเดกนกเรยน 43

9 คะแนนความรและทศนคตของคร กอนและหลงการอบรม (N=54) 51

10 คะแนนความรและทศนคตของพอแมและผปกครอง กอนและหลงการอบรม (N=58) 51

11 จานวนผเขาชมเวบไซด www.teenrama.com ป พ.ศ. 2555 59

12 คาถามทไดรบความสนใจมากทสดในเวบไซต www.teenrama.com 59

13 การใหบรการสายดวนสขภาพ 24 ชมเดอนมกราคม – ธนวาคม 2555 60

14 การเปลยนแปลงของนาหนกตวในกลมควบคมและกลมทบทวน (ปรบฐานโดยใช เพศ อาย

และดชนมวลกายขณะเรมตน)

75

15 การเปลยนแปลงนาหนกตวในกลมผเขารวมกจกรรม ตามระยะเวลา 3 เดอน 1 ป และ2 ป 75

16 สดสวนนาหนกตวของผเขารวมกจกรรมหลงจากสนสดกจกรรม ระยะเวลา 3 เดอนและ 2 ป 76

สารบญภาพ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ท ชอแผนภม หนา

1 แสดงบทคดยอการนาเสนอผลงานดวยวาจา เรอง การตดสนใจวางแผนครอบครวของหญงท

ไดรบการตรวจยนยนวาเปนพาหะในครอบครวผปวยโรคกลามเนอเสอมดเชน: การวจยเชง

คณภาพ

23

2 แสดงหนาจอของ สปสช.ในการเกบขอมลความพการแตกาเนด ซงมโรคกลามเนอเสอมด

เชนอยดวย

24

3 แสดงคมอปฏบตการในระดบชมชน และคมอปฏบตการในระดบโรงพยาบาล ทนาไปใชใน

โครงการปองกนความพการแตกาเนด

25

4 แสดงแผนพบของโครงการปองกนความพการแตกาเนด 26

5 แสดงเวบไซตของหนวยเวชพนธศาสตร ภาควชากมารเวชศาสตร ภายใตโครงการพฒนา

ศกยภาพประชากรไทย (www.geneticrama.com)

28

6 แสดงถงเครองมอตรวจคดกรองตาบอดสเบองตนในเดกวยเรยน 42

7 ชดทดสอบ Executive function (ฉบบภาษาไทย) สาหรบพอแมและคณคร 42

8 แสดงเวบไซดคลนกแมวยรน (www.teenrama.com) 58

9 รปเลมโปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวตและ CD การคลายเครยด 69

10 สอหนงสอ “เมอคนแกยงไมอยากแก” และสอวดทศน “ไมยอมแก” 79

11 จดประชมเชงปฏบตการสาหรบพยาบาลทดแลผปวยโรคเรอรงในชมชนกรงเทพ 81

12 สอวดทศน ชวตของญาตผดแลผปวยเรอรง 5 เรอง 82

13 กจกรรมการสารวจสมรรถภาพทางกายของผสงอายและสอการออกกาลงกายอยางเบา 89

14 การตดตามความกาวหนาการพฒนาระบบดแลผปวยระยะสดทายโรงพยาบาลดานชางและ

เดมบางนางบวช

109

15 การอบรมตนแบบระบบการดแลผปวยระยะประคบประคอง และการพฒนาศกยภาพ

พยาบาลรามาธบดในหอผปวยทมผปวยระยะสดทาย

109

1

บทนา --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

สานกงาน

อาคารสมเดจพระเทพรตน ชน 8

เบอรโทรศพท 02-200-3832 โทรสาร 02-200-3831

สภาพปญหาความตองการ

ประชากรเปนองคประกอบสาคญในการพฒนาประเทศ การมประชากรทมคณภาพเปนความ

ปรารถนาสงสดของทกประเทศ เนองจากเปนปจจยหลกในการพฒนาสงคมและประเทศชาต ปจจบนปญหา

การดแลสขภาพเกดขนในทกชวงวยของประชากร ตงแตทารกในครรภไดรบสารอาหารไมเพยงพอในการ

พฒนาสมองใหเจรญเตบโตอยางเตมท พฒนาการของเดกปฐมวยโดยรวมลดลงจากป 2547 เดกวยเรยนและ

วยรนมปญหาเรองการบรโภคสารอาหารไมครบถวนเพยงพอและเหมาะสม เกดความชะงกงนในดานการ

เจรญเตบโตทางรางกายและสมอง กลายเปนผออนแอ เฉอยชา และไมฉลาดเฉลยว นอกจากนนยงมปญหา

พฤตกรรมเสยงและความรนแรงในครอบครวในวยทางานม รวมทงภาวะเสยงและปญหาตางๆ ทงทางดาน

สขภาพ กาย ใจ ของผสงอาย จากแนวโนมของจานวนผสงอายไทยในปจจบนทเพมมากขน ประเทศไทย

จาเปนตองเตรยมตวเพอรบกบสถานการณปญหาของผสงอายในอนาคตอนใกล จงมความจาเปนอยางยงท

จะตองเตรยมความพรอมในระบบบรการตางๆเพอใหผสงอายมคณภาพชวตและสขภาวะทดทสด

ดงนน การพฒนาศกยภาพประชากรไทยจงตองเรมตงแตปฏสนธตอเนองไปจนถงวยชราอยางครบ-

วงจรโดยใชองคความรทางการแพทยและหลกการสรางเสรมสขภาพทถกตองและทนสมยตลอดจนเปนองค-

ความรทไดพฒนาจากหลกฐานทางวทยาศาสตรและสงคมทเกยวของ เพอพฒนาเปนตนแบบในการพฒนา

ศกยภาพประชากรไทยอยางเปนองครวม และเผยแพรองคความรหรอตนแบบนนใหกบหนวยงาน สถาบน ท

มหนาทหลกในการพฒนาประชากร ดาเนนการขยายผลไปสระดบประเทศ เพอใหเกดการพฒนาศกยภาพ

ประชากรไทยอยางเปนรปธรรม

เปาหมายของโครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย

เพอสรางองคความรและพฒนาแนวทางเพอเปนตนแบบในการดแลประชากรไทย โดยเรมตงแต

ปฏสนธไปจนถงวยชราอยางครบถวน ทงดานการดแลสขภาพและการสงเสรมพฒนาใหเตมตามศกยภาพของ

มนษยคนหนงในทกชวงวย ซงอางองจากหลกฐานทเกยวของกบวทยาศาสตรทางการแพทย โดยประยกต

เทคโนโลยททนสมยทสดในการดาเนนการ เพอนาไปสการเปนทรพยากรทมคณคาของสงคมและมคณภาพ

ชวตทดเหมาะสมตามยคสมย โครงการฯแบงการดาเนนกจกรรมเปน 2 กลมหลก คอ กลมเดกและวยรน และ


2

กลมเปาหมาย

สถาบนหรอชมชนทจะนาองคความรไปใชพฒนาประชากรในพนท และประชาชนทกชวงอาย

พนทเปาหมาย

สถาบนหรอชมชนทวประเทศไทย

(ในระยะแรกเปนชวงพฒนาตนแบบ กลมเปาหมาย คอ บคลากรในโรงพยาบาลรามาธบด ชมชน

รอบโรงพยาบาลรามาธบด หรอชมชนทเปนเครอขาย)

ผลผลตของโครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย

ตนแบบในการดแลสขภาพและพฒนาศกยภาพของประชากร ดงน

1) บคคลทมสขภาพปกตจะเนนทการสงเสรมสขภาพ การคนหาและปองกนโรคกอนทจะเกดภาวะ

เจบปวยขน

2) บคคลทเจบปวยจะไดรบระบบการดแลอยางเหมาะสม

ในปงบประมาณ 2555 โครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทยไดรบจดสรรงบประมาณจากรฐบาล

ในการดาเนนงานโครงการฯ จานวน 15,000,000 บาท (สบหาลานบาทถวน) ซงไดดาเนนกจกรรมตางๆ

แบงเปน 2 กลม ไดแก

1. กลมเดกและวยรน คอ กลมบคคลทมชวงอายตงแต กอนปฎสนธ จนถง 18 ป

แบงเปน 4 กลม คอ กลมหญงตงครรภและทารกแรกเกด กลมเดกปฐมวย กลมวยเรยน และกลม

วยรน โดยมกจกรรมตางๆ รวมทงสน 10 กจกรรม ดงน

กลมหญงตงครรภและทารกแรกเกด

- การฝากครรภรปแบบใหมรามาธบด

- การพฒนาตนแบบการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมในรปแบบสหสาขาวชาชพ

- การพฒนาเครอขายการปองกนโรคพนธกรรมเกดซ า

- การดแลทนตสขภาพแกมารดาและเดกปฐมวยแบบบรณาการ

กลมเดกปฐมวย

- การพฒนาทกษะและสงตอเดกพเศษกอนวยเรยนสชนเรยน: สาหรบเดกออทสซม-

สเปกตรมดสออเดอร

- หนงสอเลมแรกรามาธบด (Bookstart RAMA)

- การสงเสรมพฒนาการเดกผานการอานในคลนคสขภาพเดกด

กลมวยเรยน

- อนามยโรงเรยนและการคดกรองสขภาพเดกวยเรยนอยางเปนองครวม

- การพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพเดกวยเรยน

กลมวยรน

- การพฒนารปแบบการดแลแมวยรนอยางเปนองครวม

3

2. กลมผใหญและผสงอาย คอ กลมบคคลทมชวงอายตงแต 18 ป ขนไป

แบงออกเปน 2 กลม คอ กลมสขภาพด กบ กลมเจบปวยและทพพลภาพ โดยมกจกรรมรวม

ทงสน 13 กจกรรม ดงน

กลมผใหญและผสงอายทมสขภาพด

- การพฒนาความแขงแกรงในชวตของผใหญ

- การพฒนาศกยภาพและรปแบบการดแลสขภาพดานโภชนาการ

- การพฒนารปแบบการใหความรและการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคเพอการ

ดแลตนเองในผทมนาหนกเกนและโรคอวนลงพง

- การสมผสสารตะกวและปรอทจากสงแวดลอม และปจจยทางดานพนธกรรมทม

อทธพลตอการรคดในวยผใหญและผสงอาย และกลมผปวยโรคอลไซเมอร

- การออกกาลงกายอยางสมาเสมอของผสงอายทเปนนกวงระยะไกล : การศกษาเชง

คณภาพ

- การพฒนารปแบบชวยเหลอและสรางเสรมสขภาพญาตผดแลผปวยโรคเรอรงใน

ผใหญและผสงอาย

- การสารวจและตดตามตอเนองสมรรถภาพสมอง และปจจยทเกยวของกบการเสอม

สมรรถภาพสมอง ในวยผใหญและผสงอายไทย

- การนาแนวทางการปองกนการหกลมและฟนฟสขภาพผสงอายในชมชนสการปฏบต

- การเปรยบเทยบสมรรถภาพทางกายของผสงอายทออกกาลงกายอยางเบาของชมรม


กลมเจบปวยและทพพลภาพ

- การพฒนารปแบบการดแลผปวยสงอายในโรงพยาบาลและการดแลตอเนองทบาน

- ความชกของภาวะทพโภชนาการในผปวยไทย ทเปนโรคสมองเสอมชนดอลไซเมอร

- การทดสอบโปรแกรมและคมอการดแลชองปากดวยตนเองของผปวยมะเรงทไดรบ

เคมบาบด

- การดแลผปวยระยะประคบประคองเบดเสรจจดเดยว

_____________________________________________________________________

4

บทท 1 โครงสรางและการบรหารงานโครงการฯ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ทปรกษาโครงการฯ ศ.นพ.รชตะ รชตะนาวน (พ.ศ.2551-2554)

ศ.นพ.วนต พวประดษฐ (พ.ศ.2555 ถงปจจบน)

ประธานคณะกรรมการอานวยการโครงการฯ

ศ.นพ.วนต พวประดษฐ (พ.ศ.2551-2554)

ศ.คลนก นพ.ครรชตเทพ ตนเผาพงษ (พ.ศ.2555 ถงปจจบน)

ผจดการโครงการฯ กลมเดกและวยรน

รศ.พญ.นชรา เรองดารกานนท (พ.ศ.2551 ถงปจจบน)

กลมผใหญและผสงอายแบบครบวงจร

อ.พญ.อรพชญา ไกรฤทธ (พ.ศ.2551-2552)

ศ.นพ.ชชลต รตรสาร (พ.ศ.2553 ถงปจจบน)

รองผจดการโครงการฯ อ.พญ.อรพชญา ไกรฤทธ (พ.ศ.2553 ถงปจจบน)

คณะกรรมการอานวยการโครงการฯ (พ.ศ.2555)

คณบด ทปรกษา

1. รองคณบด ประธานคณะกรรมการ

2. รองศาสตราจารยนชรา เรองดารกานนท รองประธานคณะกรรมการ

3. ศาสตราจารยชชลต รตรสาร รองประธานคณะกรรมการ

4. ศาสตราจารยดวงฤด วฒนศรชยกล กรรมการ

5. ศาสตราจารยรจา ภไพบลย กรรมการ

6. รองศาสตราจารยพญ� พนธบรณะ กรรมการ

7. รองศาสตราจารยอมาพร สทศนวรวฒ กรรมการ

8. อาจารยสธาทพย เอมเปรมศลป กรรมการ

9. ผชวยศาสตราจารยสปรดา มนคง กรรมการ

10. อาจารยสรนทร ฉนศรกาญจน กรรมการ

11. ดร.จนตนา ศรวราศย กรรมการ

12. นางวลาวณย ประสารอธคม กรรมการ

13. นางเรวด รงจตรงค กรรมการ

14. อาจารยอรพชญา ไกรฤทธ กรรมการและเลขานการ

15. นางสาววว วงศลดารมย ผชวยเลขานการ

16. นายดษฎ มณสวรรณรตน ผชวยเลขานการ

5

โครงสรางองคกรของโครงการฯ

ผใหญ อาย 18-40 ป ผสงอาย อาย 40 ปขนไป

กลมเจบปวยและทพพลภาพ

(กอนปฎสนธ-กอน18ป) (18 ป-กอนเสยชวต)

อาย 18 ป ขนไป

หญงตงครรภและทารกแรกเกด เดกปฐมวย เดกวยเรยน วยรน


กลมเดกและวยรน กลมผใหญและผสงอายแบบครบวงจร


คณะกรรมการอานวยการโครงการฯ

กลมสขภาพด

6


: กลมเดกและวยรน ป 2555 (1 ต.ค. 54 – 30 ก.ย. 55)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ชอกจกรรม การฝากครรภรปแบบใหมรามาธบด

(Ramathibodi new model of antenatal care: RaNMAC)

หวหนากจกรรม นพ.พญ� พนธบรณะ

หนวยเวชศาสตรมารดาและทารกปรกาเนด ภาควชาสตศาสตร – นรเวชวทยา

คณะแพทยศาสตร รพ.รามาธบด

หลกการและเหตผล

การฝากครรภตามปกตจะแนะนาใหสตรตงครรภมาฝากครรภมาทก 4 สปดาหจนถงอายครรภ24

สปดาห และทกสองสปดาหจนถงอายครรภ 32 สปดาห ทกสปดาหจนถงคลอดจากการศกษาของ WHO

2001: systematic review of 7 RCT studies จากสตรตงครรภทงหมดจานวน 57,418 รายโดยแบงเปน 30,799

ในกลม intervention และ 26,619 ในกลมควบคมโดยผลปรากฏวาไมพบความแตกตางในทงสองกลมใน

เรอง in preeclampsia, UTI, sever anemia, maternal mortality, low birthweight and perinatal mortality จาก

การศกษาแบบ multicentre trial จาก 53 centers จาก 4 ประเทศ: Argentina, Cuba, Saudi arabia, Thailand

ระยะเวลา 18 เดอนจานวนสตรตงครรภ 24,678 รายทงในกลมศกษาและกลมควบคม ไมพบวามความ

แตกตางในเรอง severe anemia, preeclampsia, UTI และ low birthweight

วตถประสงค

1. วตถประสงคหลก

เปนตนแบบในการฝากครรภในมารดาทมความเสยงตา (low risk) เพอสามารถลดภาวะแทรกซอน

ของมารดาและทารกได

2. วตถประสงครายป

2.1 ลดจานวนครงของรบบรการฝากครรภในสตรตงครรภทมความเสยงตา (low risk)

2.2 ปรบปรงการดแลการฝากครรภในแตละครงใหมประสทธภาพ

2.3 ลด perinatal และ maternal mortality และ morbidity ตากวาการดแลการฝากครรภแบบเดม

7

ผงแสดงลาดบการดาเนนงาน

แผนภมท 1 แสดงวธสงตอจากคลนกฝากครรภเสยงสง

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. สามารถลด perinatal และ maternal mortality และ morbidity เทากบหรอตากวาการดแลการฝากครรภ

แบบเดม

2. สรางความพงพอใจใหกบสตรผรบบรการ

3. สามารถตรวจกรองภาวะครรภเสยงสงไดดขน

ผลการดาเนนงานทสาคญ

- ขอมลผลการวเคราะหเบองตน

กลมตวอยาง/ผเขารวมกจกรรม จานวน 240 คน

ผลการวเคราะหขอมล พบวา มผทคลอดไปแลวจานวน 201 คน โดยมผไปคลอดทอนจานวน 4 คน

เมอนาเอาขอมลจานวนผทคลอดไปแลวจานวน 201 คนมาอายโดยเฉลยเทากบ 27.54 +/-4.04 ป

อายต าสดเทากบ 18 ป สงสดเทากบ 33 ป

ขอมลเกยวกบภาวะแทรกซอน:

พบภาวะแทรกซอนในขณะตงครรภอาทเชน ครรภเปนพษ (preeclampsia) 3 (1.5%), ภาวะเบาหวาน

(GDM) 30(14.9%)*

โดยไมพบ ภาวะเลอดออกในขณะตงครรภ การเจรญเตบโตชาในครรภ ทารกน าหนกตวมากกวาหรอ

นอยกวาปกต การคลอดกอนกาหนด หรอการคลอดเกนกาหนด

8

ไมพบภาวะแทรกซอนในขณะคลอดเชน ภาวะ nonreassuring fetal status ภาวะรกลอกตวกอน

กาหนด ภาวะ cephalopelvic disproportion

พบภาวะแทรกซอนในชวงหลงคลอดเชน ภาวะตกเลอด 3 รายคดเปน 1.5%

สาหรบการคลอด

พบวา มอายครรภเฉลยเทากบ 39.37+/-1.09 สปดาห พบวาม late preterm 6 รายคดเปนเทากบ 3%

การคลอดเปนการคลอดทางชองคลอดปกต (normal labour) 176 รายคดเปน 87.6% และการคลอดโดยวธ

forceps extraction เทากบ 2% การคลอดโดยวธ vacuum extraction เทากบ 1.5% การคลอดโดยวธการผาตด

คลอดเทากบ 8.5%

โดยไมพบวามภาวการณขาดออกซเจนในทารกแรกเกด กลาวคอไมพบวามคะแนน APGAR ท1 และ

5 ทต ากวา 7

นาหนกทารกแรกเกดเทากบ 2,

889.30+/-246.77 กรม อายครรภโดยเฉลยเทากบ 39.37 +/-1.09 สปดาห อายครรภตาสดเทากบ 36

สปดาหและสงสดเทากบ 40 สปดาห

*อนงสาหรบภาวะเบาหวานในขณะตงครรภนไดใชเกณฑใหมของ IADSG ทาใหตรวจพบสตร

ตงครรภทเปนเบาหวานมากขนกวาการใชเกณฑเกา

กลาวโดยสรปแลวการใชรปแบบการฝากครรภนสามารถใชดแลสตรตงครรภทมความเสยงตาไดดและ

จากการศกษาจนถงขณะนยงไมพบวาม maternal และ perinatal mortality แตอยางไรกตามขอมลนเปนสวน

หนงของ sample size ทกาหนดไวจงจาตองศกษาตอไป

___________________________________________________________

9

ชอกจกรรม การพฒนาตนแบบการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางครบวงจร


หวหนากจกรรม ผศ.ดร. จรยา วทยะศภร

โรงเรยนพยาบาลรามาธบด คณะแพทยศาสตร รพ.รามาธบด


การสรางตนแบบการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางครบวงจรในรปแบบสหสาขาวชาชพ ของ

คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มงเนนการวเคราะหสถานการณและกจกรรมการสงเสรมการเลยง

ลกดวยนมแมทไดดาเนนการอยในปจจบน จงใหบคลากรผปฏบตในแตละหนวยงานทเกยวของ เปนผพฒนา

งานประจาและรวบรวมองคความรจากงานประจารวมถงปญหาหรออปสรรคตางๆ เพอกาหนดเปนนโยบาย

และแนวปฏบตอยางครบวงจรในรปแบบสหสาขาวชาชพทอาศยฐานความรทงจากประสบการณตรงของผ

ปฏบตและจากงานวจยหรอหลกฐานเชงประจกษทเกยวของ โดยคาดหวงวานโยบายและแนวปฏบตดงกลาว

นาจะสงผลตอการเพมคณภาพตวชวดผลลพธไดแก อตราการเลยงลกดวยนมแม การเจรญเตบโต พฒนาการ

ภาวะสขภาพของเดก และภาวะสขภาพของแมเปนตน จากนนจงนานโยบายและแนวปฏบตไปทดลองใช

ตดตามประเมนผลการดาเนนงาน และปรบปรงจนกวาจะไดนโยบายและแนวปฏบตทใหมประสทธภาพและ

สงผลลพธทเปนเลศ นบเปนตนแบบของการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมดงแผนภมท 2

แผนภมท 2 กระบวนการพฒนาตนแบบการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมในรปแบบสหสาขาวชาชพ

ดาเนนการตามนโยบายและแนวปฏบต

อยางครบวงจรในรปแบบสหสาขาวชาชพ

ทง ๑๑ หนวยงาน

ประเมนตวชวดผลลพธ ไดแก อตราการเลยงลก

ดวยนมแม การเจรญเตบโตและพฒนาการเดก

สขภาพเดก และสขภาพแม

ตนแบบการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางครบวงจร


การจดการความร สนโยบายและแนวปฏบตอยางครบวงจร


แกไขปรบปรงนโยบายและแนว

ปฏบตใหมประสทธภาพ

10


1. จดการความรจากงานประจาและหลกฐานเชงประจกษมากาหนดเปนนโยบายและแนวปฏบตใน

การสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางครบวงจรในรปแบบสหสาขาวชาชพ

2. ทดลองใชนโยบายและแนวปฏบต รวมถงการปรบปรงเพอพฒนางานประจาสตนแบบการ

สงเสรมการเลยงลกดวยนมแมทสามารถนาไปสการพฒนาศกยภาพเดกไทยโดยเรมตงแตแรกเกดเปนตนไป

3. กระตนใหบคลากรสขภาพ โดยเฉพาะสตแพทย กมารแพทย พยาบาล หญงตงครรภและครอบครว

ตระหนกถงความสาคญของการเลยงลกดวยนมแม

ผลประโยชนทจะไดรบ

1. เพอขยายความสาเรจของกจกรรม ระบบหรอแนวปฏบตการดแลชวยเหลอมารดาใหสามารถเลยงลก

ดวยนมแมอยางเดยวนานถง6 เดอนและรวมกบการใหอาหารอนจนเดกอาย 2 ป

2. มารดาทมารบบรการฝากครรภทโรงพยาบาลรามาธบดมอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยวนาน

ถง 6 เดอนเพมขน

3. เพอใหเดกทไดรบนานมแมมการเจรญเตบโตและพฒนาการทสมวย รวมถงมภาวะสขภาพทด

4. เพอไดขอมลพนฐาน ทจะเปนประโยชนตอการนาเสนอนโยบายการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม

แผนภมท 3 แนวทางการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางครบวงจรในรปแบบสหสาขาวชาชพป 2555

แนวปฏบตระยะท 1

ทง 11 หนวยงานนา

แนวปฏบต

ผลลพธตวชวด

ครงท 1

กลยทธ

-จดประชมเพอระดม

สมอง

-ตรวจเยยม


ทง 11 หนวยงานนา

แนวปฏบต

กลยทธ

-จดประชมเพอระดมสมอง

-จดอบรมกระตนความรแก

เจาหนาท

ผลลพธตวชวด

ครงท 1


11

ตารางท 1 ผลลพธตวชวดของหนวยงานตางๆในการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางครบวงจร

(ปงบประมาณ2555)

หนวยงาน ตวชวด ปงบประมาณ

2554

ปงบประมาณ

2555

ANC -การใหคาปรกษา & ใหความรแกหญงตงครรภเรองการเลยงลก

ดวยนมแม

- การสอนหญงตงครรภโดยมสามเขารวมในการสอน

*หมายเหต เกบขอมลระหวางเดอน1-15 กนยายน 2555

70%

25%

94%*

25%*

หองคลอด -การสงเสรมสายสมพนธมารดา-ทารก 10 นาท และกระตนการดด

นมแม 20 นาท

*หมายเหต เกบขอมลระหวางเดอนตลาคม 2554- กนยายน 2555

จากจานวน N = 1633 ราย

47.18% 65.22%*

สตกรรม

-อตราการใหนมแมไดอยางเดยวของแมหลงคลอดในวนจาหนาย



80.62%

79.10%*

สต-นรเวช

-อตราของแมทยงสามารถบบเกบนานมแมไวใหทารกขณะทพก

รกษาตวทหอผปวย

*หมายเหต เกบขอมลระหวางเดอนเมษายน 2555-กนยายน 2555


80% 50%*

สตฯพเศษ อตรามารดาทสามารถอมลกเขาเตาไดกอนกลบบาน

*หมายเหต เกบขอมลระหวางเดอนตลาคม 2554-พฤษภาคม 2555


- 81.49%*

หอผปวยเดก 4 -อตราของแมทยงสามารถบบเกบนานมแมไวใหทารกขณะทพก

รกษาตวทหอผปวยเดก 4

*หมายเหต เกบขอมลระหวางเดอนพฤศจกายน 2554- สงหาคม

2555 จากจานวน N = 589 ราย

78.23% 81.15%*

หอผปวยเดก 5 -ตดตามอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยวและตอเนองขณะท

พกรกษาตวทหอผปวยเดก 5



12.12% 8.49%*

12

NICU -อตราของแมทยงสามารถบบเกบนานมแมไวใหใหทารกขณะทพก

รกษาตวทหอผปวย NICU

-อตราการทาแคงการแคร

*หมายเหต เกบขอมลระหวางเดอนกมภาพนธ-กรกฎาคม 2555


76.1% 90.60%*

46.88%*

OPD เดก -ตดตามอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว 3 เดอน

-ตดตามอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว 6 เดอน

*หมายเหต เกบขอมลระหวางเดอนพฤษภาคม- มถนายน 2555 จาก

จานวน N = 46 ราย

49.49%

32.32%

17.39%*

19.57%*

Day care -ตดตามอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว 3-6 เดอน

*หมายเหต เกบขอมลระหวางเดอนตลาคม 2554- ตลาคม 2555


60% 68.57%*

คลนกนมแม -ตดตามอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว 3 เดอน

-ตดตามอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว 6 เดอน

*หมายเหต เกบขอมลระหวางเดอนตลาคม 2554-กนยายน 2555


4.88%

1.54%

8.05%*

3.76%*

แนวปฏบตการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม (ปรบปรงระยะท 3)

1. ระยะหญงตงครรภ : หนวยตรวจผปวยนอกสตกรรม

ผปฏบต : พยาบาล

ขอเสนอแนะจากผทรงฯ

1. เนนใหมารดาไดฝกปฏบต เชน ฝกอม ฝกเขาเตา การจดทาใหนม ทานอน เพอใหเกดความชานาญ

ไมตองเนนความรทางวชาการมาก เพราะสามารถหาอานไดทวไป หรอใหเนอหาไปอานทบางเปน

บางสวนได

2. เนนในกลมมารดาครรภแรก และกลมทไมสามารถเลยงลกดวยนมแมไดสาเรจในครรภกอนๆโดย

ถามความรสกเกยวกบการเลยงลกดวยนมแมและสอบถามปญหาททาใหไมสามารถเลยงลกดวยนม

แมได

13

3. แบงใหความรมารดา 3 ครง

3.1 ครงท 1 (1st trimester) ซกประวต ถามความรทวไป รวมทงความรสกตอการเลยงลกดวย

นมแม , แจกเอกสารใหกลบไปอานเองทบาน

3.2 ครงท 2 (2nd trimester) ใหความรเกยวกบทาอมทารก ทาการใหนม แจก CD ใหไปด

หรอเอกสาร Poster เพมเตมความร แนะนาแหลงประโยชน และ สอตาง ๆ

3.3 ครงท 3 (3rd trimester) ใหมารดาเตรยมความพรอมเกยวกบการคลอด

4. การเลยงการใชยาระงบปวดในหองคลอด

5. ตรวจเตานมเกบเปนขอมลจากการประเมนหญงตงครรภ เพอชวยแกไขในไตรมาสท 3 และสงตอ

ขอมลในทหองคลอดและหนวยหลงคลอด แตเนองจากยงไมมงานวจยสนบสนนเรองการทา

Hoffman Manuver ยงตองการขอมลจากการทาวจยเพมเตมตอไป

2. ระยะคลอด: หองคลอด



1. ใหกลมนกศกษาแพทยและนกศกษาพยาบาลทมาสงเกตการคลอดมาชวยสงเกตอาการของมารดา

และทารกขณะททา skin to skin contact

2. ผลกดนบคลกรใหเหนความสาคญของการทา skin to skin contact ทนทหลงคลอด

3. รอใหทารกตนตวกอน หลงจากการเชดตวเสรจ แลวคอยพาทารกมาดดนมมารดา

4. ตดแนวปฏบตขอ 2 ออก

5. ปรบบทบาทของพยาบาลใหม ใหมาสงเกตขณะ Bonding ในชวงแรก

6. สอบถามความรสกของมารดาหลงไดรบการทา Bonding

3. ระยะหลงคลอด: หอผปวยสตกรรม2 และหอผปวยพเศษสต-นรเวช



1. พยาบาลหลงคลอดตองมความรในการประเมนทารก ซงหากพบทารกมปญหาสขภาพใหรายงาน

แพทยเพอยายไปหอผปวย เดก 4

2. ดแลเรอง Nutrition Status ของมารดา เพอลดความออนลาหลงคลอด

3. หาเทคนคการเตรยมมารดาเพอใหอยากเลยงทารก โดย ใชสอการสอน เชน หนงสอการตน VDO เอา

มาใหมารดาดในชวงทมารดา Relax

4. พจารณาความเหมาะสมของการใหยา Motilium ใหใชในกรณ Relactation เทานน

5. ลดการใหนมผสมในวนแรกในกลมเดกปกต

14

4. ระยะการดแลตอเนองภายหลงกลบบาน

4.1 คลนกนมแม



1. ปรบขยายพนท หาชนจดเกบเอกสารเพมเตม

2. ไป Round ward ในเชงรก ทง ward หลงคลอด OPD และ Daycare เพอชวยแกไขปญหาทพบไดทนท

เปนการลดจานวนผปวยมาท BF Clinic

3. รบแตเฉพาะ Complicate Case จาก Ward เทานน

4.2 OPD เดก


1. ควรมการสนบสนกการเลยงลกดวยนมแมใหมความตอเนอง

1. ควรมการใหขอมลหรอความรเกยวกบโภชนาการในมารดาทเลยงลกดวยนมแม เพอใหมสารอาหาร

ทเปนประโยชนตอทารกอยางตอเนอง

2. ใหขอมลเกยวกบอาหารเสรมในทารก เชน Iron Supplement

3. ควรมการตดตาม F/U case อยางตอเนองในระยะยาว และมการวเคราะหปญหาเพอสงเสรมใหม

ความย งยนในการเลยงลกดวยนมแมอยางตอเนอง

4.3 Day care


1. ใหใชกลมแมท Day Care มาเปนแกนนาในการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม จดทาเปน Working

Woman Group

2. ควรมการจดทา Mother to Mother Support Group เพอใหการชวยเหลอกลมแมรายใหมทนาลกมา

ฝากเลยงท Day Care

4.4 หอผปวยเดก 4 และ NICU


1. ควรสอนใหมารดาฝกบบเกบน านมดวยมอ มากกวาการพงพาเครองปมนม เพอใหสามารถบบเกบ

นานมไดทกท ทกสถานการณ

2. ในการทา Milk Bank คดวาไมเหมาะกบบรบทในประเทศไทย เนองจากไมคมคาคมทน และม

Process หลายขนตอนมาก ซงตองใชงบประมาณจานวนมาก

3. ควรมการจดหาทพกใหมารดาทมาจากตางจงหวด เพอใหสามารถมาใหนมทารกไดอยางสมาเสมอ

4. หาวธการเพอใหมารดาบบนานมมาสงใหหอผปวยใหไดมากทสด โดยใชทรพยากรเทาทมอย

5. ควรเนนย าใหมารดาเหนความสาคญ และประโยชนของการเลยงลกดวยนมแม

15

6. ควรมการประเมนการดดกลน และกระตนการดดกลนในทารกเกดกอนกาหนด เพอเปนการเตรยม

ใหทารกทมความเจบปวยสามารถดดนมมารดาได ซงในเดอน มกราคม 2556 น Dr.Dian จะมาให

ความรเกยวกบ Breast Feeding in Sick Newborn คาดวานาจะไดขอมลเพมเตมทสามารถนามา

ประยกตใชในหอผปวยได

ขอเสนอแนะเพมเตมสาหรบหอผปวยเดก 4

ควรหาแนวทางในการทา KMC หากมขอจากดดานสถานท หรอเกรงวาจะเกดการ Expose ในมารดา

ทมาทา KMC ขางตอบ อาจปรบเปลยนใหบดาเปนผทา KMC แทนมารดาได โดยมการกระตนและสงเสรม

ใหขอมลแกบดา

สรปผลของกจกรรมป 2555

ไดขอมลและสถานการณจากการนาแนวปฏบตระยะท 2 ไปใช และปรบปรงจากผปฏบตและ

ผทรงคณวฒทเชยวชาญเกยวกบการสงเสรมเลยงลกดวยนมแม นาไปสนโยบายและแนวปฏบตสาหรบการ

สงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางครบวงจรในรปแบบสหสาขาวชาชพ ระยะท 3 และผปฏบตทกหนวยงาน

ทเกยวของเหนความสาคญของการนาแนวปฏบตไปใชอยางตอเนองจนเกดผลลพธตามเปาหมายของกจกรรม

ประโยชนทไดรบ

1. ไดแนวปฏบตการดแลชวยเหลอมารดาใหสามารถเลยงลกดวยนมแมอยางเดยวนานถง6 เดอนและ

รวมกบการใหอาหารอนจนเดกอาย 2 ป

2. มารดาทมารบบรการฝากครรภทโรงพยาบาลรามาธบดมอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยวนาน

ถง 6 เดอนเพมขน

3. เพอไดขอมลทจะเปนประโยชนตอการนาเสนอนโยบายการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม

4. มเครอขายทมเปาหมายเดยวกน คอ ทมสหสาขาวชาชพมความชดเจนของแตละบทบาทวชาชพ

ไดแก สตแพทย,กมารแพทย,พยาบาลแผนกสตศาสตร-นรเวชวทยา และพยาบาลแผนกกมารเวชศาสตร

ขอเสนอแนะ

1. เพมบทบาทของทกหนวยงานใหมความชดเจนทงแพทยและพยาบาล เพอใหเปนทมสหสาขาวชาชพ

อยางครบวงจร

2. แตละหนวยงานนาแนวปฏบตมาใชอยางตอเนอง และนามาปรบปรงเพอเพมประสทธผลของการ

ทางานและนาไปสการขยายผลเพอสรางเครอขายในการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม

___________________________________________

16

ชอกจกรรม การพฒนาเครอขายการปองกนโรคพนธกรรมเกดซา

(Network Development for Prevention of Reoccurrence of Genetic Disorders)

หวหนากจกรรม ศ.พญ. ดวงฤด วฒนศรชยกล

หนวยเวชพนธศาสตร ภาควชากมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร รพ.รามาธบด


ความพการแตกาเนดและโรคพนธกรรมบางอยางใหการรกษาได บางอยางแมรกษาไดดวยการผาตดและ

รกษาตามอาการแตกยงมผลสบเนองและเปนภาระเรอรงทตองดแลตลอดชวตเนองจากอาการทางรางกายหรอ

สตปญญาบกพรอง บางโรคเสยชวตเมออาย 10 - 20 ป ซงทงหมดนลวนแตสรางความสญเสยทงดานเศรษฐกจ และ

สงคม ผลกระทบทางจตใจอยางรนแรง และผลกระทบตอความสมพนธในครอบครว จงมความจาเปนอยางยงทตอง

ปองกนและแกไข โดยบางโรค/ภาวะทพบบอยมากควรใหการปองกนในวงกวางและเปนโครงการเชงรกระดบใหญ

สาหรบโรค/ภาวะทพบบอยไมมากนกแนวทางการปองกนการเกดซ าในครอบครวนาจะเปนแนวทางทเหมาะสมกวา

เนองจากการตรวจโรคเพอยนยนโรคพนธกรรม ตองอาศยความเชยวชาญสง และหลายกรณตองตรวจตอใน

ระดบยนเพอนาไปสการวนจฉยพาหะใหแมนยาและการวนจฉยกอนคลอด ซงผ เชยวชาญสวนใหญและ

หองปฏบตการตรวจโรคพนธกรรมในประเทศไทยมเพยงไมกแหง และทภาควชากมารเวชศาสตร รพ. รามาธบด เปน

หนงในสถาบนทมศกยภาพสงดงกลาว ดงนนผขอทนจงตองการขอทนเพอดาเนนการปองกนโรคพนธกรรมเกด

ซ าในครอบครว เพอใหพอแมไดมทางเลอกในการวางแผนครอบครว เลอกทจะมหรอไมมบตรเพม และเลอกทจะ

รบการตรวจวนจฉยกอนคลอด ทงนเปาหมายสดทายคอ ชวยใหเดกเกดมาดวยศกยภาพทางพนธกรรมและรางกายท

ปกตพรอมทจะไดรบการเลยงดสงเสรมใหเปนผใหญทเตมศกยภาพตอไปในสงคมไทย

อนง ผขอรบทนมความตงใจพฒนางานนเพอประกอบเขากบงานอนๆทผขอทนไดกาลงดาเนนงานหรอ

กาลงจะดาเนนงานในระยะเวลาไมกเดอนขางหนา โดยมเปาหมายเชนเดยวกนคอ ชวยใหเดกเกดมาดวยศกยภาพทาง

พนธกรรมและรางกายทปกตพรอมทจะไดรบการเลยงดสงเสรมใหเปนผใหญทเตมศกยภาพตอไปในสงคมไทย

โครงการอน ๆดงกลาว ดงแสดงในรป ซงไดแก

1) โครงการปองกนความพการแตกาเนด ซงม ศ.พญ.พรสวรรค วสนต (คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล)

เปนประธาน

2) การพฒนาหองปฏบตการอางองตรวจโรคพนธกรรม ซงผขอรบทนไดดาเนนงานตอเนองมาตงแตป

พ.ศ. 2548

3) การรณรงคผานเครอขายตาง ๆ

17

รป แสดงความเชอมโยงระหวางกจกรรมการปองกนโรคพนธกรรมเกดซ าอก (โครงการพฒนา

ศกยภาพประชากรไทย) กบโครงการอน ๆทหนวยเวชพนธศาสตรกาลงดาเนนการ และ/หรอทรวมมอกบโครงการ

อน ๆภายนอกสถาบนรามาธบด


1. แพทยและบคลากรทางการแพทย ตามโรงพยาบาลระดบจงหวดหรอรพ.ศนย และโรงเรยนแพทย

ทงในและตางจงหวดไดรบการอบรม เพอการปองกนโรคพนธกรรมและความพการแตกาเนดทปองกนได

2. ผปวยโรคกลามเนอเสอมดเชนทผลตรวจยนในเบองตน (multiplex PCR & MLPA)ไมพบการ

กลายพนธ ไดรบการตรวจวเคราะหลาดบเบส (sequencing)

3. หญงทเสยงตอการเปนพาหะโรคกลามเนอเสอมดเชนไดรบการตรวจยน (multiplex PCR &

MLPA) และ/หรอ sequencing ไดรบการตดตามทก 3 เดอน เรองการวางแผนการมบตรและการตรวจวนจฉย

ขณะตงครรภ

4. เปนศนยกลางเครอขายการใหบรการ การตรวจและวนจฉยโรคกลามเนอเสอมดเชนและการ

ปองกนโรคพนธกรรมและความพการแตกาเนดทปองกนได


1. ชวยเหลอครอบครวใหไมมบตรเปนโรคพนธกรรมกลามเนอเสอมดเชน และ/หรอโรคพนธกรรม

ซ าอกในครอบครว

2. รพ.รามาธบดเปนตนแบบของโรงเรยนแพทยทเปนแหลงสนบสนนทางวชาการดานการปองกน

โรคพนธกรรมและความพการแตกาเนดทปองกนได และระบบการสงตอและปรกษาโรคพนธกรรม

Genetic & TranslationalResearch; R&D; Clinical Lab.

วชาการ

ผบรหารนโยบาย สงคม ส�อ

Genetic & TranslationalResearch; R&D; Clinical Lab.

วชาการ

ผบรหารนโยบาย สงคม ส�อ

18


• มรพ.ทเขารวมโครงการฯ สงเลอดผปวยและญาตเพอการตรวจยนและคนหาพาหะเพอการ

ปองกนโรครวม 8 รพ. (เพมจากป 2554 จานวน 2 รพ.)

• จานวนครอบครวทงหมด 20 ครอบครว มการตรวจยนในผปวยจานวนทงหมด 21 ราย (บาง

ครอบครวมผปวยมากกวา 1 คน) และญาตเพศหญงฝายมารดาอก 12 ราย

• ตรวจการกลายพนธดวยวธ MLPA 20 ครอบครว พบการกลายพนธใน 7 ครอบครว ไมพบ

การกลายพนธ 2 ครอบครว จงตองตรวจการกลายพนธดวยวธวเคราะหลาดบเบส (sequencing) ตออก 1

ครอบครว (อก 1 ครอบครว รอขอมลเพมเตม) และกาลงรอผลอก 13 ครอบครว รายละเอยดแยกยอยแสดงใน

ตาราง

1. จานวนครอบครว DMD

ตารางท 2 แสดงจานวนครอบครว DMD เปรยบเทยบกบเปาหมายจาแนกตามป

จานวนครอบครว 2555 2554 2553 2552 รวมสะสม

เปาหมาย ผลผลต เปาหมาย ผลผลต เปาหมาย ผลผลต เปาหมาย ผลผลต เปาหมาย ผลผลต

• รวม 20 20 15 18 15 10 10 27* 60 75

• จากรพ.รามาธบด - 4** - 6 - 6 - 24 - 40

• จากรพ.อน - 16 - 12 - 4 - 3 - 35

1.รพ.มหาราช

นครราชสมา

- 5 - 7 - 2 - 0 - 14

2.รพ.ลาปาง - 2 - 0 - 1 - 3 - 6

3.รพ.สรนทร - 1 - 1 - 0 - 0 - 2

4. รพ.พงงา - - - 1 - 0 - 0 - 1

5.รพ.สราษฎรธาน - - - 1 - 0 - 0 - 1

6.รพ.ชลบร - - - 2 - 0 - 0 - 2

7.รพ.ธรรมศาสตร

8.สถาบนสขภาพเดก

แหงชาตมหาราชน

9.รพ.ศรนครนทร

ม.ขอนแกน

-

-

-

-

6

2

-

-

-

0

0

0

-

-

-

1

0

0

-

-

-

0

0

0

-

-

-

1

6

2

* เปนผปวยทสะสมเดมกอนเรมโครงการ 20 ครอบครว

** 1 ครอบครวไมนามานบรวม เนองจากดจากประวตแลวไมนาจะเปนโรคกลามเนอเสอมดเชน

19

2. จานวนผปวย DMD

ตารางท 3 แสดงจานวนผปวย DMD จาแนกตามป

จานวนผปวย 2555 2554 2553 2552 รวมสะสม

ผลผลต ผลผลต ผลผลต เปาหมาย ผลผลต เปาหมาย ผลผลต

• รวมจากพงศาวล*

• รวมทสงเลอดมาตรวจกบ

โครงการจรง

23

22

23

19

6**

13

7

0

1

1

1

3

0

0

0

12

10

6

4

2

1

NA

NA

NA

NA

1

0

0

80

-

37

31

80

-

95

82

- จากรพ.รามาธบด 4 - 28 - 44

- จากรพ.อน 18 - 3 - 38

1.รพ.มหาราชนครราชสมา 5 - NA - 14

2.รพ.ลาปาง 3 - 3 - 7

3.รพ.สรนทร 2 - NA - 3

4. รพ.พงงา 0 - NA - 1

5.รพ.สราษฎรธาน 0 - NA - 1

6.รพ.ชลบร 0 - NA - 3

7.รพ.ธรรมศาสตร

8.สถาบนสขภาพเดกแหงชาต

มหาราชน

9.รพ.ศรนครนทร ม.ขอนแกน

0

6

2

-

-

-

NA

NA

NA

-

-

-

1

6

2

* นบเฉพาะรายทยงมชวตอย ณ ขณะครอบครวเขารวมโครงการ;

** proband 1 ราย เปนหญงจากครอบครวทมผปวยเปนโรคกลามเนอเสอมดเชนสงสยภาวะพาหะ

NA ยงไมเขารวมเครอขาย; ตงแตป 2553 เปนตนไป ไมกาหนดเปาหมายจานวนผปวย กาหนดแตเปาหมายจานวนครอบครว

3. จานวนครอบครว DMD แยกตามประวตการมคนเปนโรคมากอนในครอบครว

ตารางท 4 แสดงจานวนครอบครว DMD แยกตามประวตการมคนเปนโรคมากอนในครอบครว


• รวม 20 18 10 27 75

• ทมประวตมคนเปนโรคมากอน

(positive family history)

7 3 1 7 18

• ไมมประวตคนเปนโรคมากอน

ผปวยเปนรายแรก

(negative family: history or sporadic case)

13

15 9 20 57

20

4. ผลตรวจการเปนพาหะของมารดาในครอบครวทไมมประวตคนเปนโรคมากอนผปวย

ตารางท 5 แสดงผลตรวจการเปนพาหะของมารดาในครอบครวทไมมประวตคนเปนโรคมากอนผปวย


• รวม 13 15 9 20 57

• ตามมารดามาตรวจไมได

• ตามมารดามาตรวจได

- ผลยงไมเสรจ

- ผลเสรจแลว

• เปนพาหะ

6

7

4

3

0

5

10

4

6

2

0

9

3

6

2

7

13

3

10

5

18

39

14

25

9

• ไมเปนพาหะ 3 4 4 5 16

5. จานวนหญงทเปนญาตฝายมารดา

ตารางท 6 แสดงจานวนหญงทเปนญาตฝายมารดาทเปนพาหะหรอเสยงตอการเปนพาหะ

เปรยบเทยบกบจานวนหญงทตดตามมาตรวจไดจรงจาแนกตามป

จานวน 2555 2554 2553 2552 รวมสะสม 2552-55

มาตรวจจรง/รวม

(%)


(%)


(%)


(%)


(%)

• หญงทเปนญาตชนท 1

(1st degree relative)

12/27

(44)

12/27

(44)

8/13

(62)

23/36

(64)

55/103

(53)


(2nd degree relative)

0/39

(0)

7/54

(13)

1/22

(5)

7/55

(13)

15/170

(9)


(3rd degree relative) และ

อนๆ

NA

NA NA NA NA/159

รวม 10/66

(15)

19/81

(23)

9/35

(25)

30/91

(33)

432

NA เปนญาตลาดบทหางออกไปและจะไมตามมาตรวจ หากผลตรวจญาตชนท 1 และ 2 ไมบงชความจาเปน จงไมนามา

คานวณ

21

6. การกลายพนธในผปวยและหญงทเสยงตอการเปนพาหะ

ตารางท 7 แสดงจานวนผลตรวจการกลายพนธในผปวยและหญงทเสยงตอการเปนพาหะ

แยกตามประเภทของวธตรวจ

จานวน (ราย/ผทไดรบการตรวจรวม) 2555 2554 2553 2552 รวมสะสม

1. จานวนผปวยทไดรบการตรวจการกลายพนธ

1.1 multiplex PCR

- พบการกลายพนธ

- ไมพบการกลายพนธ

1.2 MLPA



- รอผล

1.3 sequence analysis



- รอผล

NA

-

-

22

9

4

9

1*

0

0

1

NA

-

-

18

10

8

0

8

1

0

7

NA

-

-

12

8

4

0

5

5

0

0

23

14

9

10

7

3

0

NAa

-

-

-

23

14

9

62

32

17

13

14

6

0

8

2. จานวนหญงทไดรบการตรวจการกลายพนธ

2.1 multiplex PCRb



2.2 MLPA



- รอผล

2.3 sequence analysis



- รอผล

NA

-

-

13

0

6

7

0

0

0

0

NA

-

-

20

8

12

0

4

0

1

3

NA

-

-

7

1

6

0

3

2

1

0

NA

-

-

25

13

12

0

NA

-

-

-

NA

-

-

65

22

34

9

7

2

2

3

NA, not applicable ไมไดทา/ไมไดตงเปา

a ยงไมไดของบฯ/ เรมทางาน sequencing

b multiplex PCR ไมสามารถใชวนจฉยพาหะไดจงไมทาในหญงทเสยงตอการเปนพาหะ

* 1 ครอบครวไมนามาคานวณเนองจากประวตไมชดเจน

22

7. การใหคาปรกษาทางพนธศาสตร

ตารางท 8 แสดงขอมลเกยวกบการใหคาปรกษาทางพนธศาสตรจากการตดตามครอบครวระยะยาว

ขอมล 2555 2554 2553 2552 รวม

สะสม

1. จานวนครอบครวทไดรบการใหคาปรกษาทางพนธศาสตร (ครอบครว) 9* 18 10 27 64

2. จานวนครงทไดรบการใหคาปรกษาทางพนธศาสตร (ครง) 16** 70 42 140 268

3. กรณยงไมตงครรภและไดรบการใหคาปรกษาทางพนธศาสตรเพอ

- วนจฉย บอกการดาเนนโรค การรกษา ดแลทางดานจต-สงคม (ครง)

- วางแผนครอบครว (ครง)

- วนจฉยกอนคลอด (ครง)

10

3

8

70

6

5

42

10

0

140

20

4

262

39

17

4. กรณตงครรภแลวและไดรบการใหคาปรกษาทางพนธศาสตรเพอรบการ

ตรวจวนจฉยในครรภ (ราย)

4.1 จานวนหญงทเปนพาหะ

- ทารกเปนผหญงจงตงครรภตอ (U/S พบกอนจงงด amniocentesis)

- ทารกเปนผหญงจงตงครรภตอ (จาก amniocentesis)

1

-

1

0

-

-

0

-

-

1

1

-

2

1

1

4.2 จานวนหญงทไมเปนพาหะ 0 1 0 2 3

5. ผลจากการตดสนใจของหญงทรบการตรวจวนจฉยทารกในครรภ

5.1 ทารกปกต

5.2 ทารกเปนโรค

- ตงครรภตอ

- ยตการตงครรภ

1

-

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2

-

-

-

*ครอบครวจากปกอนหนากลบมาปรกษาซ าอก 3 ครอบครว

**ครอบครวจากปกอนหนากลบมาปรกษาซ าอก 10 ครง และเปนครอบครวใหม 6 ครง

8. การตดตามครอบครวระยะยาว: อาการของผปวยและการตงครรภของหญงในครอบครว

เปาหมาย 80% ของจานวนครอบครว โดยตดตามทางโทรศพทหรอพบโดยตรง

ตารางท 9 แสดงจานวนการตดตามครอบครวระยะยาว

จานวน 2555 2554 2553 2552 รวมสะสม

1.รวมครอบครวของผปวย

- จากรพ.รามาธบด

- จากรพ.อน

20

4

16

18

6

12

10

6

4

27*

24

3

75

40

35

2. รวมครอบครวทตดตามไดจรง



11

3**

8

18

6

12

10

6

4

23

20

3

62

35

27

23

จานวน 2555 2554 2553 2552 รวมสะสม

3. รวมอตราการตดตาม (%)



55

75

50

100

100

100

100

100

100

NA* 83

88

77

* มครอบครวทสะสมมาแตเดม 20 ครอบครว กอนเรมโครงการและหลายครอบครวไมสามารถตดตามได จงไมนามานบรวม

ในอตราการตดตาม

**มารดาไมพบการกลายพนธจงไมตองตดตามญาตมาตรวจเพมอก

9. การไดรบ pre - test counseling และ post - test counseling

• ผปวยและหญงทตรวจพาหะทกรายไดรบ pre-test และ post-test counseling 100% เฉพาะผปวยทมา

รกษาทรพ.รามาธบด

• สวนทมาจากเครอขายยงไมครบถวนสมบรณ ซงจะแกไขตอไปเพอพฒนาคณภาพ

10. การเผยแพรผลงาน

10.1 เผยแพรผลงานวชาการในระดบประเทศ

10.1.1 การนาเสนอผลงานดวยวาจา (oral presentation)

ในการประชมวชาการอนามยการเจรญพนธแหงชาต

ครงท 2 พ.ศ. 2555 ภายใตชอ "อนามยการเจรญพนธ สรางสรรค

สขภาพ" ระหวางวนท 10 - 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2555 ณ โรงแรม

มณเฑยรรเวอรไซด จงหวดกรงเทพมหานคร เรอง การตดสนใจ

วางแผนครอบครวของหญงทไดรบการตรวจยนยนวาเปนพาหะ

ในครอบครวผปวยโรคกลามเนอเสอมดเชน:การวจยเชงคณภาพ (ภาพท 1)

ภาพท 1 แสดงบทคดยอการนาเสนอผลงานดวยวาจา เรอง การตดสนใจวางแผนครอบครวของหญงทไดรบ

การตรวจยนยนวาเปนพาหะในครอบครวผปวยโรคกลามเนอเสอมดเชน: การวจยเชงคณภาพ

24

10.1.2 ตพมพผลงานในวารสารระดบประเทศ (อยในระหวางการรอลงตพมพ)

ชอเรอง “การตดสนใจวางแผนครอบครวของหญงทไดรบการตรวจยนยนวาเปนพาหะใน

ครอบครวผปวยโรคกลามเนอเสอมดเชน: การวจยเชงคณภาพ” ในรามาธบดพยาบาลสาร ปท 19 เดอน

พฤษภาคม - สงหาคม 2556

10.2 การเผยแพรผลงานหรอขยายผลในลกษณะอน

10.2.1 การปองกนโรคกลามเนอเสอมดเชนและแนวทางการดแลรกษาไดรบการบรรจอยในแผน

โครงการปองกนความพการแตกาเนด ซงไดรบทนจาก สสส. (5 โรค ไดแก ปากแหวง/เพดานโหว หลอด

ประสาทไมปด กลมอาการดาวน ความพการของแขนขา และกลามเนอเสอมดเชน หวหนาโครงการใหญ คอ

ศ.พญ.พรสวรรค วสนต) ซงทางรามารบผดชอบพนท สปสช.เขต 9 และมแผนทจะเลอกทาใน 4 จงหวด คอ

นครราชสมา, สรนทร บรรมย และชยภม เปนพนทนารอง

อนงแผนพบดเชนไดรบการนาไปพฒนาตอเพอใชในโครงการปองกนความพการแตกาเนด ของ

ศ.พญ.พรสวรรค ดวย และแนวทางดาเนนงานปองกนโรคกลามเนอเสอมดเชนเกดซ าซงเกดจากการ

สนบสนนจากโครงการพฒนาศกยภาพ กไดรบการนาไปขยายผลโดยประสานบางสวนเขากบโครงการ

ปองกนความพการแตกาเนด

ภาพท 2 แสดงหนาจอของ สปสช.ในการเกบขอมลความพการแตกาเนด ซงมโรคกลามเนอ

เสอมดเชนอยดวย

25

ภาพท 3 แสดงคมอปฏบตการในระดบชมชน และคมอปฏบตการในระดบโรงพยาบาล ทนาไปใชใน

โครงการปองกนความพการแตกาเนด

26

ภาพท 4 แสดงแผนพบของโครงการปองกนความพการแตกาเนด ซงไดรบทนจาก สสส. (หวหนาโครงการ

ใหญ คอ ศ.พญ.พรสวรรค วสนต) ซง พญ.ดวงฤด รบผดชอบออกแบบแผนพบโรคกลามเนอเสอมดเชนไดนา

แผนพบของโครงการพฒนาศกยภาพฯ มาเปนตนแบบในการพฒนา

27

10.3.2 แผนภมท 4 ตนแบบการพฒนาเครอขายการปองกนโรคพนธกรรมเกดซา (กลามเนอเสอมดเชน)

สถานอนามย อสม. รพช./รพท./รพศ. ทม รพ.มหาวทยาลย /หองปฏบตการ/กระทรวง

คนหา

และ

วนจฉย

•คนหาผป�วย เดกชาย วยอนบาล-

ประถมตน : เดนลมบอย วงขาป�ด

นองโต เดนเขยง ลกขนลาบาก (โก

เวอรไซน Gower sign) เพอสงตว

ไปโรงพยาบาล

•แจกแผนพบคดกรองอาการโรคด

เชน แกชมชน อสม. และโรงเรยน

•ครอบครวทเคยมลกหรอญาตเป�น

โรคคกลามเนอลบตงแตอาย 5-10 ป�

• พบผป�วยเพศชายทมอาการสงสย

โรคดเชนคอ กลามเนอขาออนแรง

นองโต สงใหโรงพยาบาลทมกมาร

แพทย และสงเลอดตรวจเอนไซม

กลามเนอ (CK) พบวาสง

•ซกประวตครอบครวและวาด

แผนภมครอบครว อาจม หรอไมม

ประวตโรคดเชน

• ครอบครวทเคยมผชายเป�นโรคค

กลามเนอลบตงแตอาย 5-10 ป�

แพทยรวบรวมรายชอ และกรอกฟอรม 1วนจฉย โรคดเชน

• เกบเลอดเพอตรวจหาสารพนธกรรมท

ผดปกต เลอด 3 ซซใสในหลอดฝามวง

( EDTA) โดยเกบเลอดผป�วยและมารดา

• ใหคาแนะนาเบองตนวาสงสยโรค ให

รอผลตรวจและแนะนาแมคมกาเนด

จนกวาจะทราบผลและคาแนะนาขน

ตอไป

• เมอพบหญงตงครรภทมโอกาสมยน

แฝงจากประวตครอบครวใหสงตวไปรพ.

มหาวทยาลยหรอปรกษาตามระบบ

(โทรศพท เวบ อเมลล ) โดยไมตองสงตว

ผป�วย

•สงเลอดและแบบฟอรม 1 ทาง

ไปรษณย มาท .................

• เจาหนาทประสานงาน รบเลอด

พรอมแบบฟอรม 1 ตรวจสอบ

ความถกตอง และจดเกบในทะเบยน

คอมพวเตอร นาสงหองปฏบตการ

•หองปฏบตการตรวจวเคราะห

Multiplex PCR / MLPA

± sequencing

พบ การกลายพนธ

ตรวจเลอดมารดา

• แจงผลสรปใหรพ.ผสง

•ไมตองตรวจเลอดคนอน

•ต

ปรกษา

ผเชยวชาญ

•แจงผลของผป�วยและมารดาให

รพ.ผนาสง

• แจงให รพ. เกบเลอดญาตผหญง

ฝ�ายมารดาทมโอกาสมยนแฝงตาม

ลาดบเลขทของแผนภมครอบครว

รกษา

และ

ฟ��นฟ

• เยยมบาน/โรงเรยน

• ปรบสภาพบานใหเหมาะสม

•ดแลจตใจผป�วยและครอบครว

•ทาความเขาใจกบคณคร/เพอน

•กายภาพบาบด/นวดสมผส

•ดแลสวสดการคนพการ

• กมารแพทย/กมารแพทยระบบประสาท (พจารณายาเพรดนโซโลน แลวแตราย)

• ตรวจการทางานของกลามเนอหวใจและอลตราซาวนหวใจ (Echo) ป�ละ 1 ครง

และใหการรกษาตามอาการ

• กายภาพบาบด เครองกายอปกรณตามอาการของโรค

• นดตรวจตดตามตอเนอง, เยยมบาน, ออกใบรบรองเพอทาบตรคนพการ

• ประเมนสภาพจตใจผป�วยและครอบครวพรอมใหการชวยเหลอ

•กรณ ระยะทายของโรค ใหดแลแบบ End stage of life care โดยเฉพาะดานจตใจ

ใหคาแนะนา

และ

ป�องกน

โรคเกดซา

• ใหความรชมชนใหตระหนกถง

ขอดของการป�องกนการเกดโรคด

เชนซาอกในครอบครว

•ประสานงานกบ รพ.เพอตดตาม

หาญาตผหญงของมารดาทมยน

แฝงใหไดรบการตรวจเลอด

•ผหญงทกคนทมยนแฝง ใหคาแนะนาเรองโอกาสเสยงการเกดโรคซา ดงน

- ผหญงทมยนแฝง ถามลกชายจะมโอกาสเป�นโรค 50% ไมเป�นโรค 50%

และถามลกสาวจะไมเป�นโรคแตมโอกาสมยนแฝง 50%

- แนะนามารดาตรวจวนจฉยกอนคลอดโดยการเจาะนาคราสงตรวจจาเพาะโรคน

• หากมารดาไมมยนแฝง โอกาสเสยงการเกดโรคซานอย แตยงแนะนาเจาะนาครา

ทองถดไปเชนกน ?? concensus

• ผหญงทไมมมยนแฝง สามารถตงครรภฝากครรภมบตรไดตามปกต

•กรณมป�ญหาการดแลรกษา ใหปรกษาผเชยวชาญเฉพาะดาน หรอสงตวมาท รพ.

มหาวทยาลย

• ปรกษาแพทยดานกระดก หากมอาการหลงแอนมากหรอเดนเขยงมาก

• ปรกษา แพทย เวชศาสตรฟ��นฟ เพอแนะนาดานการออกกาลงกายทเหมาะสม

•ปรกษา สตแพทยและแพทยเวชพนธศาสตร กรณพบหญงตงครรภทมโอกาส

เสยงมยนแฝงของโรค เพอทาการวนจฉยทารกในครรภ

•นโยบายจากสวนกลางพรอมงบประมาณ และตดตามผลลพธทกป�

• จดอบรมบคลากรทางการแพทย เรองการป�องกนการเกดโรคกลามเนอลบด

เชนซาในครอบครว ใหเขาใจป�ญหา และบทบาทในการดแลผป�วยแบบองครวม

• ทาโครงการนารองใหแก รพช./รพท./รพศ.ทสนใจ เพอเป�นโรงพยาบาล

ตวอยางของโครงการและเป�นเครอขายในแตละภาคของประเทศ

• จดทาสอประชาสมพนธเรองโรคกลามเนอลบดเชน: แผนพบ เวบไซด

ไมพบ

ยนแฝง

พบ

ยน

แฝง

ไมพบ

การกลายพนธ

แผนภมการดแลผป�วยโรคกลามเนอเสอมพนธกรรม (ดเชน)

28

11. การผลตสอและเอกสาร

ตารางท 10 แสดงผลงานการผลตสอและเอกสารแยกตามรายป

สอและเอกสาร 2555 2554 2553 2552 รวมสะสม

เปาหมาย ผลผลต เปาหมาย ผลผลต เปาหมาย ผลผลต เปาหมาย ผลผลต เปาหมาย ผลผลต

แผนพบ (เรอง)

(เอกสารแนบ 4)

ผลตเพม

2 เรอง

2 เรองและใช

ตอเนอง

ผลตเพม

1 เรอง

ใช

ตอเนอง

ใช

ตอเนอง

ใช

ตอเนอง

2 2 4 3

บตรประจาตว

ผปวย/พาหะ (เรอง)

ใช

ตอเนอง

ใชตอเนอง ใช

ตอเนอง

ใช

ตอเนอง

ผลตเพม

1 เรอง ใช

ตอเนอง 2 2 3 2

หนงสอ (เรอง) ใช

ตอเนอง

ใชตอเนอง ผลตเพม

1 เรอง

1 ใช

ตอเนอง

0 1 0 2 1

เวบไซด ใช

ตอเนอง

ใชตอเนอง ใช

ตอเนอง

ใช

ตอเนอง

ใช

ตอเนอง

ใช

ตอเนอง

1 1 1 1

เวบไซตของหนวยเวชพนธศาสตร ชอ www.geneticrama.com

มจานวนผเขาชมประมาณ 3000 คน/ป และมอตราผเขาชมใหม 80%

ภาพท 5 แสดงเวบไซตของหนวยเวชพนธศาสตร ภาควชากมารเวชศาสตร ภายใตโครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย

12. การสรางเครอขายกบกมารแพทยและแพทยสาขาตางๆในรพ./จงหวดเครอขาย

ตารางท 11 แสดงจานวนเครอขายและจานวนครอบครวของการตดตามเยยมเครอขาย

เปรยบเทยบกบเปาหมายแยกรายป

กจกรรม 2555 2554 2553 2552

เปาหมาย

(แหง)

ผลผลต

(แหง)


(แหง)

ผลผลต

(แหง)


(แหง)

ผลผลต

(แหง)


(แหง)

ผลผลต

(แหง)

จานวนเครอขายใหม NA 2 NA 4 NA 2 5 1

การเยยมเครอขาย ใชโทรศพท/อเมลล

ในการดาเนนงาน

ใชโทรศพท/อเมลล

ในการดาเนนงาน ใชโทรศพท/อเมลล

ในการดาเนนงาน 1 ครง/ป/แหง 1

(ลาปาง)

NA ไมไดตงเปาหมาย, ตงแตป 2553 เปนตนไป ไมกาหนดเปาหมาย

29

Project Name: Pre-school Program with the Garden on the Rooftop Project: The effectiveness of

pre-school program for children with mild Autism Spectrum Disorder (ASD)

Supervisor: Dr. Pareyaasiri Manason

Department of Communication Sciences and Disorders

Faculty of Medicine, Ramathibodi Hospital Mahidol University

Objective:

1. Creating a model of a pre-school program for children with ASD to certify that they are able to

study with regular children at the same age

2. Creating a linkage between children, family, and school administrators by providing

accommodations and suggestions to ASD children parents with objective that the ASD children

will behave properly every where every time. The development of the ASD children whose

participating the program, will be enhanced by Applied Behavior Analysis methodology with

Intensive Behavioral Educational Programming.

3. Coordinating and caring and providing advices to ASD children parents on education and

appropriate skill of the ASD children participating in the program. Moreover, schools and

education institutes will received proper advice for each particular children.

Benefit:

1. Faculty of Medicine, Ramathibodi Hospital, Mahidol University will be able to fulfill the law

about educational and potential enhancement for handicapped person, which supports on

handicapped people educational opportunity enhancement by creating pre-school program as a

pioneer program for higher education level for handicapped people to receive the same

opportunity as regular people in society.

2. This project is utilized as a pioneer project for pre-school children with ASD by concentrating

on critical skills development to be able to continue studying at school properly.

3. This project will generate a linkage with other education institutes to provide them knowledge

on skill developing of the children.

30

Critical Output of the Program:

Preliminary Analysis Result

Across the country, provinces are reporting increases in the number of children with autism

enrolled in the education system. Although a few specific treatment methods have been established as

efficacious for some children with autism in controlled settings, research examining the transition of these

treatments into early intervention programs has been minimal. The study examined provider self-reports of

the use of interventions as well as the ability to transfer to classroom though focus groups.

The increase in children with autism, along with treatment studies suggesting substantial gains

when treatment is provided at avery early age(1), has led to an increased emphasis on early intervention

(EI). Although no specific treatment has emerged as the established standard for all children with autism,

several methods have demonstrated efficaciousness in research settings and are now considered best

practice.

Recently two movements have dealt with the proliferation of multiple treatment methods for

children with autism. The first involves the development of best practice guidelines, which either list

common practices used with children with autism or include a critical assess,ent of available practices. For

example in New York(2), the best practices guildlines currently include a list of many treatments available

for children with autism, also recommend the practices for chidren with autism ages 0-3 years(3) which did

consider experiment evidence for treatment efficacy.

Although one specific treatment has not emerged as the established standard for all children with

autism, research reviews have described several methods that have been demonstratrated to be efficacious

with some children with autism in research settings. The most well-researched programs are treatments

based on the principles of applied behavior analysis or ABA (4).

For the study, resarcher started the program of each

child with autism by having early assessment by four specialists

- -pediatrician, neurologist, psychitist, behavior analist. Then,

ABA method had been employed to each child. After 6 months,

a functional comprehensive technique called Treatment and

Education of Autistic and related Communication handicapped

Children (TEACCH) which mainly uses a s t ructured

environment, visual cueing, and other 0ne-on-one strategies to assist children with autism and their families

had been practiced.

31

After 14 months period, children in the study were successfully admited to the pre-school level.

Researcher recieved notification about specific restrictive behaviours that have been decreased. Children

are able to study peacefully and understandably. School administrators are welcome to apply the program

for the preschool level.

Publication

1. The pamphlet about children with ASD “When your child diagnosed of having autism”

2. The pamphlet about nutrition for children with ASD

Seminar:

National Seminar for Handicap Activity

October 2012 at Rama Garden Hotel Participants

300 people

Arranging a National meeting for handicap,

which held once a year, is organized by Handicap

SSS Parliament, Chulalongkorn University,

Thammasart University, Mahidol University,

Kasetsart University.

Project organizers have proposed skill

development for pre-school ASD children program for assisting autistic children to be able to study in a

regular school for adapting to a AEC formation in the next 3 years.

____________________________________________

32

ชอกจกรรม หนงสอเลมแรกรามาธบด (Bookstart RAMA)

หวหนากจกรรม น.ส. อมพร ถงแกวรงเรอง

นางณชชา จงศภางครตน

อาจารยศรพร นราพนธ


การอานหนงสอใหเดกฟงตงแตเยาววยนนเปนกลยทธและกระบวนการทสาคญในการพฒนาเดก

การทพอแมอานหนงสอใหเดกฟงตงแตยงเปนทารกนนจะเปนการสรางความผกพนและความสมพนธภาพท

อบอนในครอบครว ผลทไดจากการอานนอกจากจะเปนการสงเสรมพฒนาการของเดกในดานตางๆ เชน

ดานภาษา สงคม สตปญญา และการเคลอนไหวรางกายแลว ยงทาใหเดกคนกบหนงสอตงแตเลกๆ ซงเปนการ

ปลกฝงนสยรกการอานใหเดกอกดวย

โครงการหนงสอเลมแรกรามาธบดไดเรมดาเนนการตงแตเดอนมนาคม 2553 โดยครงแรกไดจด

กจกรรม Training the trainer ครงท1 เพอใหบคลากรททางานเกยวกบเดกปฐมวยในโรงพยาบาลรามาธบดม

ความรความเขาใจ สามารถแนะนา สาธต และกระตนใหบดามารดาอานหนงสอเลมแรกใหเดกฟงไดอยางม

ประสทธภาพ หลงจากนนไดดาเนนกจกรรมการสงเสรมการอานหนงสอเลมแรกในเดกทารกทหนวย

เวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรน หอผปวยเดกเลก และศนยพฒนาเดกปฐมวยรามาธบด ตอมาในป 2554

ไดขยายขอบเขตการอานหนงสอกบเดกวยหดเดนและวยกอนเรยน และสรางสอการสอน ไดแก ภาพพลก

และแผนพบ และวดทศนสาหรบสอนพอแม หรอผดแล และจดอบรม Training the trainer: Bookstart ครงท

2 แกบคลากรททางานเกยวกบเดกในโรงพยาบาลรามาธบด และจดประชมภาคประชาชนเพอเผยแพรความร

แกประชาชนทวไป สาหรบในป 2555 เปนการดาเนนโครงการตอเนองเพอใหไดรปแบบทชดเจนและเปน

โครงการทพฒนาอยางย งยน สามารถขยายผลไปยงโรงพยาบาลหรอสถานบรการสขภาพอนทสนใจได


1. เพอพฒนาตนแบบการสงเสรมการอานหนงสอเลมแรกในโรงพยาบาล หรอสถานบรการสขภาพ

แกเดกโดยพอแม/ผดแล

2. ตดตามผลของการอานหนงสอเลมแรกใหแกเดกปฐมวยทมสขภาพดและเดกปวยโดยพอแมพอ

แม/ผเลยงด


1. ไดโครงการหนงสอเลมแรกทเปนโครงการตนแบบ

2. ทาใหครอบครวอบอนและพอแมลกมสมพนธภาพทด

3. ชวยสงเสรมพฒนาการเดกดานภาษา สงคม สตปญญา และการเคลอนไหวรางกาย

4. เปนการปลกฝงนสยรกการอานตงแตเยาววย

33


กลมตวอยาง คอ พอแม/ผดแล ทดแลเดกอาย 4 เดอน ถง 5 ป ทพาเดกมารบบรการสขภาพทหนวย

เวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรน หอผปวยเดก และ ศนยพฒนาเดกปฐมวยรามาธบด คณะแพทยศาสตร

โรงพยาบาลรามาธบด

ดาเนนกจกรรมสนบสนนสงเสรมพอแมหรอผดแลอานหนงสอใหเดกปฐมวยฟง โดยการใหความร

เกยวกบความสาคญและประโยชนของการอานหนงสอใหเดกเลกฟง มการสอนสาธตและแนะนาเทคนคการ

อานหนงสอใหเดกฟง แจกหนงสอนทานใหพอแม หรอผดแลกลบไปอานทบาน สาหรบในศนยพฒนาเดก

ปฐมวยรามาธบด นอกจากจะสงเสรมสนบสนนใหพอแมอานหนงสอใหเดกฟงแลว พเลยงเดกยงอาน

หนงสอใหเดกฟงทกวน และมบรการใหยมหนงสอนทานกลบไปอานทบาน

ผลการดาเนนงานในแตละแหงมดงน

หนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรน

ป2555 มผเขารวมโครงการซงเปนพอแม/ผดแลทดแลเดกอาย 18-19 เดอน จานวน 76 คนโดย

แบงเปน 2 กลมค คอ กลมท1 เปนพอแม/ผดแล จานวน 36 คน ไดรบการสอนสาธตการอานหนงสอใหเดกฟง

เปนรายกลมและแจกหนงสอ จานวน 3 เลม กลมท 2 จานวน 40 คน ไดรบการแจกหนงสอนทานจานวน

3 เลม แตไมไดแนะนาหรอการสอนสาธตอานหนงสอใหเดกเลกฟง ไดมการตดตามทางโทรศพททกราย

และเยยมบานผทเขารวมโครงการได 20 ราย

เมอตดตามผลการดาเนนงานทงจากตดตอทางโทรศพทและการเยยมบาน พบวา พอแม/ผดแลสวน

ใหญยงคงอานหนงสอใหเดกฟงอยางสมาเสมอ เดกใหความสนใจกบหนงสอทอาน และการอานหนงสอให

เดกฟงยงเปนการสงเสรมสมพนธภาพทดในครอบครว

เมอเปรยบเทยบผลการดาเนนงานระหวางกลมทไดรบการสอนสาธตการอานหนงสอใหเดกฟงและ

แจกหนงสอนทานกบกลมทไดรบการแจกหนงสอนทานเพยงอยางเดยวพบวาพบวาพฒนาการดานภาษาของ

ทงสองกลมคลายคลงกน พอแมหรอผดแลกลมทไดรบการสอนอานหนงสอนทานมการอานหนงสอนทาน

ใหเดกฟงอยางความสมาเสมอ คดเปนรอยละ 88 สวนกลมทไมไดรบการสอนวธการอานหนงสอนทานมการ

อานหนงสอนทานอยางสมาเสมอคดเปนรอยละ 62 จากคาบอกเลาของพอแม/ผดแลและการสงเกตกลมท

ไดรบการสอนอานพบวา เดกมความสนใจในหนงสอ เดนไปหยบหนงสอทมมหนงสอเองและนามาให

ผปกครองอาน เดกชรปภาพในหนงสอไดถกตอง คดเปนรอยละ 80 กลมไมไดรบการสอนชรปภาพใน

หนงสอไดถกตอง คดเปนรอยละ 50 พอแม/ผดแลทอานหนงสอใหเดกฟงอยางสมาเสมอนนเปนผทมทศนะ

คตทดตอการอานหนงสอใหเดกฟง มระดบการศกษาคอนขางสง เศรษฐานะคอนขางด

34

แผนภมท 5 แนวปฏบตการทางานหนงสอเลมแรกทหนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรน

แนวปฏบตการทางานหนงสอเลมแรกทหนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรน

ตดตามเยยมบาน

เมอครบ 6 เดอน

เดกมาตรวจทคลนกสขภาพเดกด

และคลนกโรคทวไป

กลมทไดรบการสอน

แจกหนงสอนทาน 3 เลม

(ตกตอก ตงไขลม นทานอสป)

เจาหนาทสอน/สาธต

การอานหนงสอและเชญชวนเขารวมโครงการ

(วนพฤหสบดบายและวนศกรเชา)

กลมทไมไดรบการสอน

แจกหนงสอนทาน 3 เลม

(ตกตอก ตงไขลม นทานอสป)

แนะนาหนงสอทเหมาะสมกบวยเดก

ตดตามการอานหนงสอนทาน

ทางโทรศพททก 3 เดอน

และทกครงทมนด F/U โดยการสมภาษณ

35

ในปจจบน หนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรน

ไดพฒนากจกรรมหนงสอเลมแรกรามาธบดเปนงานประจา

โดยสอนสาธตการอานหนงสอใหเดกฟงแกพอแมหรอ

ผปกครองทสนใจเปนกลม ในวนศกร ชวงเชา เวลา 8.00-

8.30น.ทกวน และวนพฤหสบดทกสปดาหแรกของเดอน เวลา

12.30-13.00 น. ซงเปนวนทมคลนกสขภาพเดกด นอกจากน

ทกเชา เวลา 9.00-11.00 น. เวลา มการจดกจกรรมนนทการ

สาหรบเดกทรอตรวจ และมการแนะนาการอานหนงสอนทาน

ใหเดกฟงแกพอแมหรอผปกครองทสนใจเปนรายบคคล การสอนอานทหนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดก

หอผปวยเดก

ป 2555 มพอแมเดกหรอผ ดแล เขารวมโครงการ จานวน 99 คน มเดกทเขารวมโครงการ

อาย 4 เดอน - 1 ป จานวน 24 คน อาย 1 -3 ป จานวน 36 คน อาย 3-5 ปจานวน 39 คน

จากตดตามทางโทรศพท พบวา ตดตอได 52 คน (52.5%) ตดตอไมได 43 คน (43.5 %) เสยชวต 4

คน (4 %) ผลจากการสมภาษณเกยวกบการอานหนงสอพบวา ทกครอบครวมการอานหนงสอใหเดกฟง

โดยสวนใหญอาน 5-7 วนตอสปดาห ดงตารางท 12

ตารางท12 ความถการอานหนงสอใหเดกฟงใน 1 สปดาห

จานวนวนทอานหนงสอใหเดกใน 1 สปดาห จานวนครอบครว (%)

ทกวน 30 (57.7 %)

5-6 วน 5 (9.6 %)

3-4 วน 15 (28.9%)

2 วน 3 (3.8 %)

นอยกวา 2 วน 0

เดกทไดรบการอานทกวนนน สวนใหญจะปนเดกทารก อายนอยกวา 1 ป เพราะมารดาจะเลอกเอง

เวลาอานหนงสอใหลกฟง เดกทารกจะสนใจหนงสอ สสนสดใส ชอบใชนวชหนงสอ ชรปภาพ ชอบดปาก

ของคนอาน และทาเสยงออา คลายพดตามคนอาน

36

เดกทไดรบการอาน 3-5 วน/สปดาห เปนเดกทารกและเดกวยหดเดน

เดกทไดรบการอาน 2 วน/สปดาห เปนเดกทยงปวยเรอรง ตองพามาโรงพยาบาลเปนระยะ และหลาย

รายเปนเดกทสขภาพดขน แตเรมไปโรงเรยนและมการบาน ซงวนไหนทาการบาน พอแมกจะสอนการบาน

ไมไดอานนทานใหฟง และบางครอบครวพอแมไปทางานนอกบานกลบมาถงบานลกหลบ จงไมไดอาน

นทานใหฟง บางครอบครวป ยาตายายเปนคนอานใหฟงในชวงทพอแมออกไปทางานนอกบาน

สาหรบการหาหนงสอเพมเตมจากทรบแจกจาก

โรงพยาบาลนน มซอหนงสออานเพมเตม 24 ครอบครว

( 46.1%) ทไมไดซอเพม สวนใหญเปนเดกเลก เดกยงม

อาการไมคงท ตองพามาโรงพยาบาลบอย เดกทพอแม

ตองไปทางานนอกบาน พอแมไมมเวลาอานหนงสอให

ฟง ทกครอบครวเลาวา การอานหนงสอใหฟง ทาให

สมพนธภาพระหวางพอแมกบเดกใกลชดกนขนมากขน

แตอยางไรดตาม เมอเดกปวยหรอมอาการโรคมากขน

การอานหนงสอใหเดกฟงจะนอยลงมาก การสอนอานทหอผปวย

เมอสนสดโครงการในป 2555 น ไดแนวทางซงสามารถใชเปนตนแบบการอานหนงสอเลมแรก

สาหรบเดกปวยในโรงพยาบาล ดงแผนผงน

37

แผนภมท 6 แนวทางการอานหนงสอเลมแรกสาหรบเดกปวยในโรงพยาบาล

ใหขอมลวามหนงสอนทานใหยม

อานทชนหนงสอและรถหนงสอ ในหอผปวย

ไมพรอมเขารวมโครงการ

สาธตการอาน/ เปดVDO

วธการอานหนงสอนทาน

พรอม/ยนดเขารวมโครงการ

ไมสามารถเคลอนยายผปวยเขา

หองนนทนาการได

สามารถเคลอนยายผปวยเขา

หองนนทนาการได

สอนทขางเตยงเดก สอนทหองนนทนาการ

สาธตวธการ อานหนงสอนทาน

แจกหนงสอนทานทเหมาะสมกบอายเดก

สงเกตและสอบถามการอานหนงสอนทานใหเดกฟงของครอบครว / ผดแล

โทรศพทตดตามและสนบสนนใหกาลงใจครอบครว / ผดแล ในการอานหนงสอนทานอยางตอเนอง

แนะนาหลกการและเทคนคในการอานหนงสอ

ผปวยเดกอาย 4 เดอน - 5 ป ทเขารบรกษาอยในโรงพยาบาล

พยาบาล / ผชวยพยาบาล / จ.น.ท.นนทนาการ

เดกประเมนอาการเดกหลงเขารบการรกษาอย

ในโรงพยาบาลตงแตวนท 2 เปนตนไป

ประเมนความพรอมครอบครว/ผดแล แนะนาโครงการ ประโยชน แจกแผนพบหนงสอเลมแรก

ไมคงท / อยในภาวะวกฤต

รอจนกวาอาการเดกคงท หรอพนภาวะวกฤต

คงท / ไมอยในภาวะวกฤต

แนวทางการอานหนงสอเลมแรกสาหรบเดกปวยในโรงพยาบาล

38

ศนยพฒนาเดกปฐมวยรามาธบด

ป 2555 มพอแมเดกเขารวมโครงการเดม 66 คน ยายไปเขาโรงเรยนอนบาล 14 คน มพอแมเขารวม

โครงการเพมอก 14 คน มการยมหนงสอไปอานใหเดกฟงทบานจานวน 5037 ครง หนงสอทยมมากทสด คอ

พระจนทรอรอยไหมและวนเกดแสนสนก

จากการสมภาษณพอแมทเขารวมโครงการขณะมารบเดกกลบบาน พอแมเดกมากกวารอยละ 90 ม

ความความพงพอใจในโครงการ และมความเหนวา การอานหนงสอใหเดกฟงทาใหเดกมสมาธด สงเกตได

จากเดกมความสนใจและนงฟงการอานนทานไดนาน เดกมพฒนาการดานภาษาทด เพราะระหวางฟงนทานก

จะมการซกถาม พเลยง หรอเดกทหดพดจะฝกพดเปนคาๆ ตามนทานทอาน มอารมณทราเรง มความสขขณะ

ฟงนทาน ดานสงคมมการพดคยกบเพอนเกยวกบเนอเรองของนทานทฟง ดานกลามเนอมดเลก เดกจะขยบ

มอตามเนอเรองทอาน พฒนาการดานกลามเนอมดใหญ เดกจะขยบโยกตวไปมา บางครงลกขนยนตามเรอง

ทอาน ดานสตปญญา เดกทไดรบการฟงนทานอยางตอเนองจะกลาพด กลาซกถามในสงทไมทราบ และกลา

ออกความคดเหนหรอตอบคาถามในเนอเรองนทานทอาน

การอานหนงสอใหเดกฟงทกวนท

ศนยพฒนาเดกปฐมวยรามาธบด

การสาธตการอานหนงสอใหเดกเลก

ฟงแกบคลากรททางานเกยวกบเดก

กลาวโดยสรปปจจบนนโครงการหนงสอเลมแรกรามาธบดในหนวยงานทงสามคอ หนวยเวชศาสตร

ผปวยนอกเดกและวยรน หอผปวยเดก และศนยพฒนาเดกปฐมวยรามาธบด ไดสอดแทรกกจกรรมหนงสอ

เลมแรกรามาธบดเปนงานประจาของหนวยงาน

_________________________________________________

39

ชอกจกรรม อนามยโรงเรยน การคดกรองสขภาพและปญหาการเรยนในเดกวยเรยนอยางเปนองครวม

หวหนากจกรรม อ.พญ.สธาทพย เอมเปรมศลป

หนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรน ภาควชากมารเวชศาสตร


จากขอมลการวเคราะหสขภาวะเดกวยเรยนไทยอาย 6-12 ป โดยราชวทยาลยกมารแพทยแหง

ประเทศไทย พบวา เดกนกเรยนไทยมโรคอวนเพมขน นอกจากนเดกยงเสยงตอภาวะโลหตจางจากการขาด

ธาตเหลก ดงจะเหนไดจากรายงานการสารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทย ครงท 5

พ.ศ. 2546-2547 พบอตราภาวะโลหตจางทตรวจโดยใชคาฮมาโตครต สงรอยละ 13.1 และสงรอยละ 26.7

เมอใชคาฮโมโกลบนเปนเกณฑ เพมจากการสารวจครงท 4 พ.ศ. 2538 ทพบรอยละ 20.5 ขาดธาตเหลกม

ผลเสยตอระดบเชาวปญญาและพฒนาการ จงมการเสรมธาตเหลกโดยหวงผลแกปญหาดานสตปญญา ขอมล

จากงานวจยพบวา การเสรมธาตเหลกในกลมเดกวยเรยนไดผลไมแนนอน อยางไรกตามการศกษาสวนใหญ

พบวา การใหธาตเหลกในกลมทซดและม Ferritin ตา สามารถแกไขใหระดบเชาวนปญญากลบคนมาเทากบ

เดกทไมเคยมภาวะโลหตจางมากอนได และผลลพธดกวากลมทไมไดรบการรกษา เหตผลดงกลาวขางตน

จงเหนวากจกรรมการตรวจคดกรองทางสขภาพและตรวจภาวะซดในเดกวยเรยนมความสาคญ เพราะการ

คนพบปญหาดงทกลาวมา นาไปสการดแลสขภาพเดกอยางรอบดานโดยเฉพาะปญหาภาวะโลหตจาง

หากเดกไดรบการรกษาพรอมคาแนะนาเบองตนและตดตามผลอยางมระบบนาจะสงผลเชงบวกตอ

ปจจยพนฐานทางดานการศกษา เชน สมาธ และการคานวณ

จากการจดกจกรรมการตรวจสขภาพโดยพยาบาลอนามยโรงเรยน และตรวจเลอดเพอคดกรองภาวะ

ซดในเดกนกเรยนโรงเรยนอนบาลสามเสน โรงเรยนพญาไทและโรงเรยนกงเพชร มาเปนระยะเวลา 3 ป

นอกเหนอจากปญหาสขภาพทตรวจพบไดบอยเชน ภาวะซด อวน หรอ สายตาสนแลว เดกนกเรยนยงมปญหา

การเรยนรวมดวยซงอาจมปจจยมาจากปญหาสขภาพหรอจากปญหาความบกพรองทางการเรยนรของตวเดกเอง จากผล

รายงานสถานการณและแนวโนมของปจจยตางๆ ทมผลกระทบตอสขภาวะเดกไทย ปพ.ศ. 2552 พบวา

เดกวย 6-11 ปมอตราการอานออกเขยนได เพยงรอยละ 86 ซงสอดคลองกบผลงานวจยของพญ.รววรรณ

รงไพรวลย และคณะ ทเคยรายงานความชกของปญหาการอานในเดกวยเรยนชนประถมศกษาปท 1-6 จานวน

480 คน พบรอยละ 7.8 ซงคาใกลเคยงกบรายงานของตางประเทศทพบวาเดกวยเรยนประมาณรอยละ 8

มความบกพรองของทกษะการเรยน นอกจากนเดกรอยละ 3-5 ยงพบปญหา สมาธสน และมการศกษาพบวา

เดกกลมดงกลาว มความบกพรองในการทางานของสมองสวนทเกยวกบการบรหารจดการ (Executive

function: EF) ซงเปนขบวนการทจะสงการใหเกดพฤตกรรมตอบสนองตางๆเมอสงแวดลอมเปลยนแปลงไป

ซงทกษะการบรหารจดการเปนปจจยสาคญพนฐานอยางหนงตอผลสมฤทธทางการศกษาของเดก เดกกลมน

หากไมไดรบการชวยเหลออยางถกตองและเหมาะสมอาจสงผลกระทบเชงลบในระยะยาวได เชน ปญหา

พฤตรรม การขาดเรยน หรอเรยนไมจบ และเปนปญหาสงคมในทสด

40

ดงนนจะเหนไดวาจากเหตผลดงกลาวขางตน จงเหนวาควรมการพฒนาระบบการดและสงตอเดกทม

ปญหาการเรยนรวมถงการพฒนาระบบคดกรอง เพราะการคนพบเดกทมปญหาการเรยนแตเนนๆ และใหการ

ชวยเหลอแกเดกและครอบครว โดยการประสานงานกบคณคร จะนาไปสการดแลสขภาพและสงเสรมทกษะ

การเรยนรเดกอยางรอบดาน


1. เพอสรางองคความรเกยวกบการประเมนและคดกรองสขภาพของเดกวยเรยนโดยพยาบาลอนามย

โรงเรยน

2. สรางนวตกรรมการบรการเพอพฒนาตนแบบระบบสาธารณสขของประเทศ และพฒนาศกยภาพของ

เดกวยเรยนอยางเปนองครวม

3. เพอหาอตราความชกของภาวะซดจากการขาดธาตเหลกในเดกนกเรยนและปจจยทเกยวของ


มตนแบบการใหบรการอนามยโรงเรยน ระบบคดกรองสขภาพและปญหาการเรยนแบบเปนองครวม


1. เดกนกเรยนไดรบบรการการตรวจคดกรองทางสขภาพและปญหาการเรยนทครอบคลมเปนไปตาม

มาตรฐาน

2. มโปรแกรมการเกบขอมลสขภาพเดกนกเรยนและประเมนผลใหแกผปกครองเปนรายบคคล

3. เดกทมปญหาสขภาพและปญหาการเรยนจะไดรบการดแลและตดตามอยางตอเนอง

โดยพยาบาลอนามยโรงเรยน มระบบสงตอและตดตามตอเนอง


1. ตนแบบดานการใหบรการงานอนามยในโรงเรยนและการคดกรองสขภาพและปญหาการเรยนในเดก

วยเรยนอยางเปนองครวม (ฉบบปรบปรงเพอนาไปใชในชมชน) ดงแผนภมท 7

2. มเครอขายทมเปาหมายในการทางานเพอพฒนาศกยภาพของเดกไทยในพนทชมชน

3. มเครองมอตรวจคดกรองตาบอดสเบองตนสาหรบเจาหนาทสาธารณสข ดงภาพท 6

4. ชดทดสอบ Executive function ฉบบภาษาไทยสาหรบพอแมและคณครเพอใชประเมนในเดกทม

ปญหาการเรยน ดงภาพท 7

41

เขารวม ไมเขารวม

ตดตอโรงเรยน (เรมการทางานปการศกษาตอไป)

ผดป

กต

สรปปญหา/ การให

ความชวยเหลอ (รวมกบผบรหารรร. และ

เจาหนาทสาธารณสข) - วางแผนการทางาน

ตรวจสขภาพและตรวจคดกรอง

ปกต

ปกต

ปกต

ตรวจสขภาพเดก

ตรวจคดกรอง (การมองเหน, การไดยน)

ตรวจคดกรอง ภาวะซด (Hb/Hct) วางแผนการ

ทางานและดแล

เดกรวมกน

ผบรหาร


คร/

พยาบาล

อนามยรร.

ประชมผปกครอง

ระดบชนป.1

(เทอม 1)

คดออก

พยาบาลอนามยตรวจเลอดครงท2

ตดตามผลเดกทมปญหา

ผลเลอดปกต มภาวะซด

รกษา กนยาธาตเหลก (4-6MKD) นาน 1 เดอน

โทรแจงผปกครอง/

จดหมาย

สงตอตามสทธ เพอตรวจ

CBC/LABอนๆ

กนยาตอครบ

3 เดอน

ใหคาแนะนา แกคร

พยาบาล/คร

ชวยเหลอเดกนร.

ป.3 ตรวจสขภาพ/

การมองเหน

ป.5 ตรวจสขภาพ/ การมองเหน/ตาบอดส

ตดตาม มภาวะซด ผดปกตอนๆ

จดกจกรรม

อบรม/ รณรงค

(ปดเทอม/เทอม 2)

-ใหความร การปองกน -สรางเสรมสขภาพ

ผปกครอง ผบรหาร


รายงานผลและ

ใหคาแนะนา

สงตอกมารแพทย/

จตแพทยเดกและวยรน

คดกรองเดกทม

ปญหาการเรยน

- กมารแพทย - จตแพทยเดก และวยรน - จกษแพทย - แพทยผเชยวชาญ ดานห คอ จมก - อาจารยพยาบาล

การตรวจคดกรอง

ดานการมองเหน

การตรวจคดกรอง

ดานการไดยน

การใหความ

ชวยเหลอและให

คาแนะนา

ทมแพทย

และพยาบาล

พฒนาตนแบบ

พยาบาล

อนามยรร./

เจาหนาท

สาธารณสข

การตรวจรางกายเดก

วยเรยนและการดแล

ปญหาทพบบอย

41

แผนภมท 7 ตนแบบงานในการใหบรการงานอนามยโรงเรยน คดกรองสขภาพและปญหาการเรยนอยางเปนองครวม (ฉบบปรบปรง)

New

Rectangle

42

ภาพท 6 แสดงถงเครองมอตรวจคดกรอง ภาพท 7 ชดทดสอบ Executive function (ฉบบภาษาไทย)

ตาบอดสเบองตนในเดกวยเรยน สาหรบพอแมและคณคร

การดาเนนการของกจกรรมอนามยโรงเรยน การคดกรองสขภาพและปญหาการเรยนในเดกวยเรยน

อยางเปนองครวม แบงการดาเนนการเปน 2 กจกรรมหลก คอ

1. กจกรรมอนามยโรงเรยน การคดกรองสขภาพเดกวยเรยนอยางเปนองครวม

1.1 การตรวจคดกรองสขภาพและภาวะโลหตจาง

1.2 อบรมเชงปฏบตการสาหรบเจาหนาทสาธารณสขและครอนามยโรงเรยนเรองการตรวจ

คดกรองการดแลสขภาพเดกในโรงเรยนและแนวทางการสงตอ

1.3 ประชมปรบปรงโปรแกรมการเกบขอมลสขภาพเดกนกเรยนเพอใชนารองในชมชน

2. กจกรรมปญหาการเรยนในเดกวยเรยนอยางเปนองครวม

2.1 การคดกรองปญหาการเรยน

2.2 อบรมใหความรแกคณครเกยวกบเดกทมปญหาการเรยน

2.3 ประชมระดมสมองเพอพฒนาระบบการคดกรอง ชวยเหลอและสงตอเดกทมปญหาการเรยน

1. กจกรรมอนามยโรงเรยน การคดกรองสขภาพเดกวยเรยนอยางเปนองครวม

1.1 การตรวจคดกรองสขภาพและภาวะโลหตจาง

ผลการตรวจสขภาพและตรวจคดกรอง

ผลการตรวจคดกรองทางสขภาพโดยพยาบาลอนามยโรงเรยนในนกเรยนชนประถมศกษาปท 1

ประจาป 2555 จานวน 450 คน เปนเพศชายรอยละ55 แบงเปนนกเรยนโรงเรยนอนบาลสามเสนจานวน 163

คน (รอยละ 36.2) นกเรยนโรงเรยนพญาไทจานวน 213 คน (รอยละ47.3) และนกเรยนโรงเรยนกงเพชร

จานวน 74 คน (รอยละ 16.5)

43

ผลการตรวจสขภาพและตรวจคดกรองเดกนกเรยนในปนพบวาปญหาทพบบอยคอ ปญหาฟนผซง

พบมากทสดคอ 202 คน(รอยละ 45) โดยพบจานวนฟนผเฉลย 3.28 ซ ปญหาทพบรองลงมาคอ ปญหาสายตา

สนขางใดขางหนง (subnormal vision: VA 20/40 or less at least one eye) พบ 100 คน(รอยละ 22) พบเดกม

ภาวะอวน (BMI > 2 SD ) จานวน 68 คน (รอยละ 15) ตรวจพบเหาในเดกจานวนทงสน 61 คน (รอยละ 13.5)

และพบปญหาผวหนงผนคน จานวน 27 คนหรอรอยละ 6 ในป

น ผ ล ก า ร ต ร ว จ คด ก ร อ ง ก า ร ไ ด ย น โ ด ย ใ ช เ ค ร อ ง ม อ

Otoaccoustic Emission (OAE) มเดกจานวนทงสน 340 คนท

พอแมใหการยนยอม พบเดกจานวน 52 คน ทตรวจไมผาน

(รอยละ15.3)โดยในเดกกลมนไดรบการตรวจยนยนโดยกมาร

แพทยและผเชยวชาญดานการตรวจการไดยนพบวา รอยละ 58

ของเดกทตรวจคดกรองเบองตนไมผานขหอดตน (เดกไดรบ

การรกษาโดยยาหยอดหทกคน) รอยละ 13.5 มหชนกลางอกเสบ ซงสมพนธกบประวตการเปนหวด และพบ

เดก 2 คนทมประสาทหเสอมเฉพาะทความถสง(high frequency sensorineural hearing loss) ดงแสดงใน

แผนภมท 6

นอกจากนพยาบาลอนามยโรงเรยนไดทาการตรวจคดกรองตาบอดสในเดกนกเรยนชนประถมศกษา

ปท 5 ทง 3 โรงเรยนจานวน 492 คน โดยใชแผนทดสอบตาบอดสอชฮะระ (Ishihara) พบเดกมตาบอดส

จานวนทงสน 16 คน คดเปนรอยละ 3.3 เปนเพศชายทงหมด ซงคารอยละทพบใกลเคยงกบผลงานวจยทผาน

มาคอ พบตาบอดสในประชากรทวไปไดรอยละ 3-5

แผนภมท 8 ผลการตรวจคดกรองทางสขภาพเดกนกเรยน

44

ผลการตรวจคดกรองภาวะโลหตจางในเดกนกเรยนชนประถมศกษาปท 1

นอกจากนมเดกนกเรยนจานวน 250 คนจากจานวนทงสน 450 คน(รอยละ 55) ทพอแมยนยอมให

เดกเขารวมกจกรรมการเจาะเลอดเพอคดกรองภาวะโลหตจางจากการขาดธาตเหลก ซงปนผปกครองทยนด

เขารวมโครงการมจานวนลดลงจากปทผานมาคอรอยละ 64 สาเหตอาจเนองมาจากผบรหารโรงเรยนไมได

ประชาสมพนธและเชญชวนเหมอนปทผานมา จากเดกจานวนทงสน 250 คน ทเจาะเลอดพบวาม 29 คนทม

ภาวะโลหตจาง (Hb < 11.5 mg %) คดเปนรอยละ 11.6 คาตวเลขใกลเคยงกบป 2554 คอพบรอยละ 13.5 เดก

ทกคนทซดไดรบการกษาและตดตามผล หลงจากทเดกไดการรกษาโดยรบประทานยาธาตเหลกนาน 1 เดอน

พบวามเดกจานวนทงสน 18 คน คดเปนรอยละ 62 ทผล Hb กลบมาเปนปกต มเดกจานวน 11 คนทยงพบ

ภาวะซดอย ในจานวนนผปกครองจะไดรบจดหมายพรอมกบการตดตอทางโทรศพทเพอแนะนาใหพาเดกไป

ตรวจเพมเตมตามสทธการรกษา มเดกเพยง 4 คนท ผปกครองพามาตรวจเพมเตมทโรงพยาบาลรามาธบด

ผลการตรวจเลอดทโรงพยาบาลรามาธบดทง 4 คนพบวาเดกทกคนยงมภาวะโลหตจางอย และผลการ

ตรวจคดกรองโรคธาลสซเมย พบวา จานวน 3 ใน 4 คน มภาวะแฝงโรคธาลสซเมยชนด Heterozygous alpha-

thal 1 Heterozygous HbCS และ Heterozygous HbPakse เดกทง 3 คนไดรบคานะนาใหรบประทานยาธาต

เหลกตอจนครบ 3 เดอน นอกจากนพบวามเดก 1 คนเปนโรคธาลสซเมยชนด HbH diseaae with

Heterozygous HbE ซงไมเคยไดรบการวนจฉยและรกษาทไหนมากอน เดกคนนไดมารบการรกษาตอเนองท


หลงจากทเดก 3 คนรบประทานยาธาตเหลกครบ 3 เดอน ไดมการตดตามตรวจ Hb ทโรงเรยนพบวาม

เดก 2 คนทมผลเลอดกลบมาปกต และม 1 คน ยงมภาวะซดอยคอเดกทมภาวะแฝงโรคธาลสซเมยชนด

HeterozygousCS โดยสรป เมอคดเดกทเปนโรคธาลสซเมย 1 คนออกไปจะเหลอเดกจานวนทงสน 249 คนท

ไดรบการตรวจคดกรอง มเดกจานวนทงสน 20 คน ทพบภาวะโลหตจางทตอบสนองตอการรกษาโดยการ

รบประทานยาธาตเหลก ดงนนจงสามารถสรปไดในเบองตนไดวามเดกวยเรยนมภาวะโลหตจางจากการขาด

ธาตเหลก (IDA) โดยใชเกณฑการวนจฉยจากการตอบสนองตอการรกษาโดยคดเปนรอยละ 8

โดยสรปจากขอมลทงหมดแสดงใหเหนวาเดกวยเรยนมปญหาสขภาพหลายดานทอาจสงผลกระทบ

ตอศกยภาพการเรยนรทงทางตรงและทางออมและปญหาทพบบอยยงคงเหมอนกบปทผานๆ มาและยง

สอดคลองกบขอมลในระดบประเทศอาทเชน ปญหาฟนผ ปญหาการมองเหน โรคอวน เหา และภาวะโลหต

จางจากการขาดธาตเหลก ยกเวนปญหาการไดยนบกพรองทไมเคยมการรายงานในภาพรวมมากอน ทงน

หลงจากการตรวจคดกรองทาใหผปกครองและผบรหารโรงเรยนรบรและตระหนกถงปญหาสขภาพทพบบอย

และนาไปสการดแลรกษารวมถงการปองกนและสงตอ อยางไรกตามการจะพฒนางานทเกยวของในงาน

อนามยโรงเรยนใหเกดขนไดทวถงและครอบคลมทกพนทนนตองอาศยความรวมมอกนระหวางหนวยงาน

สาธารณสขและกระทรวงศกษาธการ ทงในดานการกาหนดแนวทางทชดเจนและการพฒนาบคลากรท

เกยวของกบงานอนามยโรงเรยน ดงนนทางโครงการจงมแผนทจะรวมมอกบงานอนามยเดกวยเรยน กรม

อนามย กระทรวงสาธารณสข ในการพฒนาศกยภาพบคคลากรทเกยวของกบงานอนามยโรงเรยนโดยเฉพาะ

45

ในดานทกษะการดแลสขภาพและการตรวจคดกรองปญหาทพบบอยรวมถงพฒนาระบบการเกบขอมล

สขภาพเดกวยเรยนอยางเปนระบบตอไป

1.2 อบรมเชงปฏบตการสาหรบเจาหนาทสาธารณสขและครอนามยโรงเรยนเรองการตรวจคดกรอง

การดแลสขภาพเดกในโรงเรยนและแนวทางการสงตอ

วนท 5-6 มถนายน 2555 สถานท ณ หองประชมอรรถสทธ ชน 5 อาคารศนยการแพทยสรกต

ผเขารวมประชมจานวน 207 คนจาก 4 จงหวดคอ นนทบร ปทมธาน ฉะเชงเทราและชลบร

ผลการสารวจการใหบรการดานการคดกรองสขภาพเดกวย

เรยนโดยเจาหนาทสาธารณสขและครในเขตปรมณฑลทง 4 จงหวดท

เขารวมประชมพบวา เดกสวนใหญไดรบการประเมนเรองการ

เจรญเตบโตและการวดสายตาซงขอมลสอดคลองกบงานบรการในเขต

กรงเทพมหานครในป พ.ศ. 2553 รองลงมาคอการตรวจสขภาพประจาป

และการตรวจการไดยนอยางงาย มเพยงสวนนอยทไดรบการคดกรอง

เรองความดนโลหต คดกรองภาวะโลหตจางและตาบอดส อยางไรก

ตามจากขอมลพบวารอยละของการใหบรการการตรวจกรปเลอดสง

มากกวารอยละของงานบรการการตรวจคดกรองภาวะโลหตจางทงใน

เขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ทงทการตรวจกรปเลอดไมไดอย

ในขอกาหนดของงานบรการดานการตรวจสขภาพในเดกวยเรยนของ

กระทรวงสาธารณสข ดงแสดงในตารางท 13

ตารางท 13 เปรยบเทยบรอยละของงานบรการตรวจคดกรองสขภาพในเขตปรมณฑลและกรงเทพมหานคร

กจกรรมการตรวจคดกรอง

โรงเรยนใน เขตปรมณฑล

( N= 125) ป พ.ศ. 2555

รอยละ

โรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร

(N= 91) ป พ.ศ. 2553

รอยละ

การตรวจสขภาพทวไป 62 53

ชงนาหนกวดสวนสง 94 97

วดความดนโลหต 19 54

ตรวจวดสายตา 82 89

ตรวจการไดยนอยางงาย 64 84

คดกรองภาวะโลหตจาง 28 12

ตรวจกรปเลอด 32 56

เอกซเรยปอด 6 62

ตรวจตาบอดส 14 63

46

1.3 ประชมปรบปรงโปรแกรมการเกบขอมลสขภาพเดกนกเรยนเพอใชนารองในชมชน

วนท 4 กนยายน 2555 สถานท หองประชม ชน 8 ภาควชากมารเวชศาสตร

ผเขารวมประชมเปนเจาหนาทสาธารณสขและคณครทสนใจนาตนแบการคดกรองสขภาพและ

โปรแกรมการบนทกขอมลสขภาพเดกนกเรยนไปใชในพนท จานวน 21 คน จากการประชมครงนทาง

คณะทางานไดรวบรวมคาแนะนาในการปรบปรงโปรแกรมการบนทกขอมลสขภาพเดกเพอใหสอดคลองกบ

ความตองการในพนท อาทเชน ปรบเรองเกณฑการประเมนการเจรญเตบโต เกณฑการวดสายตา เพมรายการ

การตรวจสขภาพ การตรวจกรปเลอด เปนตน ในปงบประมาณ 2556 คณะทางานจะมการปรบปรงโปรแกรม

และนาไปขนเวบไซดของโรงพยาบาลรามาธบดเพอใหโรงเรยนนารองทเขารวมโครงการสามารถลงขอมล

สขภาพเดกนกเรยนตอไปได

2. กจกรรมปญหาการเรยนในเดกวยเรยนอยางเปนองครวม

2.1 การคดกรองปญหาการเรยน

สถานท โรงเรยนอนบาลสามเสนและโรงเรยนอนบาลวดปรนายก

มเดกนกเรยนชนประถมศกษาปท1 ถงปท 6 จานวนทงสน68 คนทคณครสงใบคดกรองปญหาการ

เรยนมาทโครงการในจานวนนมเดกเพยง 43 คนทผปกครองพาเดกมารบการประเมนทแผนกจตเวชเดกและ

วยรน โรงพยาบาลรามาธบดตามนด ผลการประเมนพบวาเดกทถกสงมาดวยปญหาการเรยนสวนใหญคดเปน

รอยละ 86 มระดบสตปญญาอยในเกณฑปกตถงดเลศ มเดกเพยงหนงคนทพบมระดบสตปญญาบกพรอง

เลกนอย ดงแสดงในตารางท 14 อยางไรกตามในกลมทไดรบการประเมนเชาวปญญามเดกเพยง 21 คน(รอย

ละ 48)ทผปกครองพามาตดตามพบจตแพทยเดกและวยรน ในกลมนมเดก 20 คนทไดรบการวนจฉยวามความ

บกพรองของทกษะการเรยน (Learning Disability) ซงเดกสวนใหญยงพบวามภาวะซนสมาธสนรวมดวย

จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวาเดกทคณครประเมนวามปญหาการเรยนสวนใหญมระดบสตปญญา

ปกตและมศกยภาพทจะเรยนรไดหากไดรบการวนจฉย ชวยเหลออยางถกตองและเหมาะสม อยางไรกตาม

การจะตดตามชวยเหลอเดกกลมนใหไดมประสทธภาพนนตองอาศยความรวมมอทงผปกครองและคณคร ใน

การสรางความเขาใจและเหนความสาคญของการแกปญหารวมกน

จากการดาเนนในปทผานมาจะเหนวามเดกอกจานวนหนงทผปกครองไมพาเดกมาตดตามพบแพทย

ทโรงพยาบาลอาจเกดจากสาเหตหลายประการเชน ผปกครองไมคดวาลกมปญหา หรอไมอยากใหลกขาด

เรยน บางคนขอไปรกษาทโรงพยาบาลอน เปนตน ดงนนในปการศกษาถดไป ทางคณะทางานผรบผดชอบ

โครงการมแผนดาเนนการจะไปตดตามเดกทโรงเรยนโดยประสานงานผานคณครประจาชนเพอใหการ

ชวยเหลอเดกกลมนตอไป

47

ตารางท 14 รอยละของระดบเชาวปญญาของเดกทมปญหาการเรยน

ระดบเชาวปญญา รอยละ (จานวน = 43 คน)

ดเลศปานกลาง (IQ=130-144) 7 (3)

ดเลศเลกนอย (IQ=115-129) 16 (7)

ปกต (IQ=90-114) 63 (27)

ปญญาทบหรอคาบเสน (IQ=70-89) 12 (5)

บกพรองทางสตปญญาเลกนอย (IQ=50-69) 2 (1)

2.2 อบรมใหความรแกคณครเกยวกบเดกทมปญหาการเรยน

วนท 18 สงหาคม 2555 สถานท หองประชมโรงเรยนอนบาลสามเสน

ผเขารวมประชมเปนคณครจากโรงเรยนอนบาลวดปรนายกและโรงเรยนอนบาลสามเสน จานวน

46 คน โดยทมวทยากรจากภาควชาจตเวชศาสตร

คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มวตถประสงค

เพอสรางองคความร ความเขาใจและทกษะในการดแล

เดกทมปญหาทางดานการเรยนในการประชมครงนไดม

การ ชแจง เ รอง ปญหา ทพบในการสงตอเ ดกมา ท

โรงพยาบาลในปการศกษาทผานมา แนะนาแนวทางใน

การสรางความเขาใจทถกตองกบผปกครองกอนการสง

ตอเดกมาพบแพทยและการตดตามดแลเดกรวมกนเปนทม

2.3 ประชมระดมสมองเพอพฒนาระบบการคดกรอง ชวยเหลอและสงตอเดกทมปญหาการเรยน

วนท 28 สงหาคม 2555. สถานท ชน 6 อาคารปฏบตการเรยนรวม

ผเขารวมประชมจากจงหวดนครปฐม ลาพนและเชยงใหม จานวน 25 คน

โดยมวตถประสงคเพอแลกเปลยนแนวทางการดแลชวยเหลอเดกทมปญหาการเรยน หลงจากการ

ประชมครงนคณะทางานมการวางแผนเพอพฒนาทาสอการเรยนรเกยวกบเดกทมปญหาการเรยน สาหรบเดก

นกเรยน ผปกครองและประชาชนทวไปและบคลากรทางดานสาธารณสขตอไป

________________________________________________________________

48

ชอกจกรรม พฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพเดกวยเรยน

Life skill and health skill development for school age children

หวหนากจกรรม ศ. ดร. รจา ภไพบลย

สาขาวชาการพยาบาลเดก โรงเรยนพยาบาลรามาธบด คณะแพทยศาสตร รพ.รามาธบด


โครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

ไดพฒนาโปรแกรมการพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพ สาหรบนกเรยนประถมศกษาซงเปนกลมเดกท

เรมเรยนรและพฒนาตามวยทสาคญ การฝกทกษะการคด การเผชญสถานการณในสงคมปจจบนทมความ

ซบซอนจะชวยใหเดกวยเรยนสามารถปองกนและแกปญหาทอาจเกดขนกบตนทงทางดานสงคมและสขภาพ

โดยรวม เปนการสรางเสรมพฒนาการแบบองครวมทเนนการพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพทเปนการ

พฒนาศกยภาพมนษยตงแตในวยเรยน โดยกจกรรมควรมลกษณะเหมาะกบนกเรยนในแตละชนป และเนน

การมสวนรวมของครอบครว ผปกครอง เพอใหกจกรรมการเรยนรมความตอเนองระหวางทบานและใน

โรงเรยน ในปงบประมาณ 2553 คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล ไดสนบสนนการผลต

สอหนงสอการตนเนนพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพ รวม 14 ตอน ภายใตโครงการพฒนาศกยภาพประชากร

ไทย เพอพฒนาทกษะชวตของนกเรยนประถมศกษา เปนเอกสารเยบเลม ทผอานไมตองพงพาเทคโนโลย

คอมพวเตอร และในปงบประมาณ 2554 ไดทาการศกษานารองเพอศกษาผลของการนาโปรแกรมมาใชใน

โรงเรยน 3 แหง และผลการดาเนนงานเบองตนเปนทนาพอใจ

ผรบผดชอบโครงการใครเสนอ โครงการการอบรมการพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพเดกวย

เรยนสาหรบครชนประถมศกษาและผปกครองโดยใชหนงสอการตน เพอเผยแพรโปรแกรมดงกลาวใหกบ

ผปกครองและครผสอนทวประเทศ


1. เพอพฒนาตนแบบโปรแกรมสาเรจรปเพอการพฒนาทกษะชวตสาหรบเดกวยเรยน

2. เพอพฒนาตนแบบโปรแกรมสาเรจรปเพอการพฒนาทกษะสขภาพสาหรบเดกวยเรยน

วตถประสงคเฉพาะ

1) เผยแพรโปรแกรมการพฒนาทกษะชวตโดยการอบรมการพฒนาทกษะชวตและทกษะ

สขภาพเดกวยเรยนสาหรบครชนประถมศกษาใชหนงสอการตน

2) เผยแพรโปรแกรมการพฒนาทกษะชวตโดยการอบรมการพฒนาทกษะชวตและทกษะ

สขภาพเดกวยเรยนสาหรบผปกครองนกเรยนชนประถมศกษาใชหนงสอการตน

49


1) ครไดนาโปรแกรมการอบรมทกษะชวตและทกษะสขภาพนกเรยนชนประถมศกษาโดยใช

หนงสอการตน

2) พอแมนาโปรแกรมการอบรมทกษะชวตและทกษะสขภาพนกเรยนชนประถมศกษาโดยใช

หนงสอการตน

3) นกเรยนไดรบการพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพโดยใชหนงสอการตน


กลมตวอยาง/ผเขารวมกจกรรม คร จานวน 54 คน ผปกครองจานวน 58 คน

สถานทจดกจกรรมอบรม คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด

สถานทจดอบรมนกเรยนในโรงเรยน/หนวยงานนารอง 10 แหง ไดแก

1. โรงเรยนบางบว (เพงตงตรงจตรวทยาคาร) สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษากรงเทพมหานคร

2. โรงเรยนโฆสตสโมสร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา


3. โรงเรยนวดเวตวนธรรมาวาส สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา


4. โรงเรยนประถมทวธาภเศก สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา


5. โรงเรยนพญาไท สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา


6. โรงเรยนอนบาลสามเสน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา


7. โรงเรยนวดชนะสงคราม สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา


8. โรงเรยนปยะพงศ โรงเรยนเอกชน

9. โรงเรยนเทศบาล 1 เมองฉะเชงเทรา เทศบาล เมอง ฉะเชงเทรา

10. โรงพยาบาลสรางเสรมสขภาพบางนาเปรยว สาธารณะสขอาเภอบางนาเปรยว ฉะเชงเทรา

50

ผลการวเคราะหขอมล

พบวามผเขารวมอบรมครสอนระดบประถมศกษา วนท 26-27 พฤษภาคม 2555 จานวน 54 คน เปน

เพศชาย 6 คน และเพศหญง 48 คน อายเฉลย 49.5 ป เปนครสงกดเขตพนทการศกษาประถมศกษา

กรงเทพมหานครเกอบทงหมด ทงน มโรงเรยนเอกชนเขารวมจานวน 6 คน รวมจานวนทงสน 15 โรงเรยน

และโรงพยาบาลสรางเสรมสขภาพ 1 แหง สาหรบการอบรมพอแมผปกครอง วนท 9 – 10 มถนายน 2555 ม

ผเขารวมอบรมทเปนพอแมและผปกครองนกเรยนประถมศกษา จานวน 58 คน จากโรงเรยนรฐและโรงเรยน

เอกชน รวม 28 โรงเรยน เปน เพศชาย 7คน (พอ ตา ลง) และเพศหญง 51 คน (แม นา ยาย ยา ปา) อายเฉลย

42.8 ป

จากการประเมนผลการอบรม พบวาผเขารวมอบรมทง 2 ครงมความพงพอใจกบการจดอบรม ทง

สองกลมมความพงพอใจการอบรมโดยรวมในระดบ”พงพอใจมากทสด” ดงแสดงในการสรปผลการอบรม

ในตารางท 1และ ตารางท 2 และเสนอแนะใหจดอบรมโครงการนแกครและผปกครองอยางแพรหลาย

นอกจากนนคณะทางานไดรวมกจกรรมในชมชนพทธมณฑลหลงนาทวม จดโดยมหาวทยาลยมหดล

ทตาบลศาลายา ตาบลคลองโยง และตาบลมหาสวสด มกจกรรมมมหนงสอสาหรบเดก ซงไดรบความสนใจ

จากเดกในชมชนเปนอยางมาก รวมทงสงแผนซด ภาพยนตรการตนแอนนเมชนททาไว สงเผยแพรไปยง

สถานโทรทศน ไทพบเอส อยระหวางปรบปรงตดยอระยะเวลา เพอนาเสนอออกอากาศตอไป

การวเคราะหผลการทดสอบความรและทศนคตกอนและหลงการอบรม

1. กลมคร

ผลการประเมนโดยแบบสอบถาม เพอประเมนความรและทศนคตของครทรวมการอบรมเกยวกบ

การพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพของคร พบวาครมความรระดบปานกลาง และมทศนคต

คอนขางดเกยวกบการพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพของคร (คะแนนเตม 5 คะแนน) กอนและ

หลงการอบรม (2 วน) คะแนนความรและทศนคตไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต

(P>0.05) ดงแสดงใน แผนภมท 7 สวนคะแนนการปฏบต จะมการตดตามผลเพอเปรยบเทยบ ใน

ระยะเวลาหางกน 3 เดอน จงยงไมไดนาเสนอผลในคราวน

2. กลมพอแมและผปกครอง

ผลการประเมนโดยแบบสอบถาม เพอประเมนความรและทศนคตของครทรวมการอบรมเกยวกบ

การพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพของพอแมและผปกครอง พอแมและผปกครองมความร

ระดบปานกลาง และมทศนคตคอนขางดเกยวกบการพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพ (คะแนน

เตม 5 คะแนน) พบวากอนและหลงการอบรม (2 วน) คะแนนความรและทศนคตไมมความแตกตาง

อยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ดงแสดงในแผนภมท 8 สวนคะแนนการปฏบต จะมการตดตาม

ผลเพอเปรยบเทยบ ในระยะเวลาหางกน 3 เดอน จงยงไมไดนาเสนอผลในคราวน

51

แผนภมท 9 คะแนนความรและทศนคตของคร กอนและหลงการอบรม (N=54)

แผนภมท 10 คะแนนความรและทศนคตของพอแมและผปกครอง กอนและหลงการอบรม (N=58)

อภปรายผลและขอเสนอแนะ

ในการดาเนนงานในปงบประมาณ พ.ศ. 2555 นน พบวาการอบรมคร และผปกครองทงสองครงน ยง

ไมสงผลเปนรปธรรมจากการประเมนโดยใชแบบสอบถามเกยวกบความรและทศนคตของครและผปกครอง

สวนผลตอพฤตกรรมการสงเสรมพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพใหแกเดกนน ยงอยระหวางการตดตาม

ผล อยางไรกดพบวาพอแมผปกครองทนาการบานการอานหนงสอการตนไปอานรวมกบเดก ทกษะ:ความ

ภาคภมใจในตนเอง เพอใหไดแสดงความภาคภมใจและสงเสรมเดกในดานตางๆ ผปกครองไดรบทราบ

ความคดของเดกระหวางอานหนงสอ หลายคนใหขอเสนอแนะวาควรจดอบรมใหกบผปกครองและเดกพรอม

กน และอยากใหมการอบรมเชนนบอยๆ เพอชวยใหสงคมไทยนาอย ดงขอคดเหนของผปกครองผหนงท

เขยนไว ดงน

52

“สงททานไดอบรมมาใหน ดฉนรสกดใจมากทมผ เลงเหนความเปลยนแปลงในสงคมน วา

เปลยนแปลงในทางทแยลงและหาทางพยายามแกไข เพอสงคมนาอย ปลกฝงใหเดกรจกมจตสานก

ทด มคณธรรม เพอพฒนาประเทศไทย ไมถอยหลง.. และดฉนกจะขอเปนหนงในน โดยการจะ

อบรมเลยงลกใหเปนคนด”

ขอเสนอแนะในการดาเนนการในระยะตอไป ไดแก

1. ควรตดตามผลการอบรมทมตอพฤตกรรมการพฒนาทกษะชวตและทกษะสขภาพ ของครและผปกครอง

เปนเวลา 6 เดอน 1 ป และ 2 ป ตามลาดบ

2. ครตองการการพฒนาอยางตอเนอง และตองการไดรบแรงเสรมในการคงพฤตกรรมไว จงควรจดกจกรรม

เพอใหครไดมการแลกเปลยนประสบการณ หรอแสวงหาแนวทางใหมๆในการดาเนนการสอนอยาง

ตอเนอง

3. ควรสนบสนนใหมเครอขายโรงเรยนนารอง 10 แหง และโรงเรยนอนๆทสนใจในการนาสอทผลตโดย

โครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย ไปใชสอนในโรงเรยนของตน

4. เชญผบรหารโรงเรยนเขามามสวนรวมในโครงการ เพอใหเกดการสนบสนนในระดบนโยบายของ


5. ระดมพลงคร ผปกครองในการเผยแพรสอหนงสอการตนเพอการพฒนาทกษะสขภาพและทกษะชวต

เปนสอสขาว เปนสอทางเลอกทครและผปกครองมอบใหเดกอานในอนาคต

การจดกจกรรม/การอบรม

1. กจกรรม การอบรมคร

วนท 25-26 พฤษภาคม 2555 สถานท คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด

ผเขารวมประชม ครประถมศกษา จานวน 54 คน

53

2. กจกรรม อบรมพอแมผปกครอง

วนท 9-10 มถนายน 2555 สถานท คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด

ผเขารวมประชม พอแมผปกครอง จานวน 58 คน มการจดกจกรรมอบรมใหความรผปกครอง ทากจกรรม

กลม และใหพอแมแสดงบทบาทสมมตในการอานหนงสอทกษะชวตทกษะสขภาพกบเดก

3. กจกรรม มมหนงสอการตนทกษะชวตทกษะสขภาพ (รวมกบมหาวทยาลยมหดล

เดอนกมภาพนธ 2555 สถานท รพ.สต.มหาสวสด คลองโยง ศาลายา อาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม

ผเขารวมประชม เดก และพอแมผปกครอง จานวน 300 คน และกจกรรมฟนฟหลงนาทวมโดย

มหาวทยาลยมหดลจดขนทวดสวรรณาราม ตาบลมหาสวสด อาเภอพทธมณฑลจงหวดนครปฐม

___________________________________________

54

ชอกจกรรม การพฒนารปแบบการดแลแมวยรนอยางเปนองครวม

หวหนากจกรรม อ. พญ.จราภรณ อรณากร

หนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรน ภาควชากมารเวชศาสตร


การมเพศสมพนธกอนวยอนควรของวยรนเปนปญหาระดบประเทศ ททวความรนแรงมากขนเรอย ๆ

จากสถตของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข พบวา อตราการตงครรภในแมทมอายต ากวา 20 ปมมากถง

รอยละ 14.7 ซงมากกวาเกณฑมาตรฐานขององคการอนามยโลกกาหนดไวทจะตองไมเกนรอยละ 10

นอกจากนยงสงผลกระทบตอปญหาอตราทารกแรกเกดมน าหนกตากวาเกณฑ 2,500 กรม (2.5 กโลกรม)

ทพบมากถงรอยละ 8.7 ซงมากกวามาตรฐานทองคการอนามยโลกกาหนดไวจะตองไมเกนรอยละ 7 ในขณะ

นประเทศไทยมการคลอดบตรจากแมทเปนวยรนในป 2551 มประมาณ 77,092 คน จากป 2550 ทมเพยง

68,385 คน (2) แสดงใหเหนวาสถานการณการตงครรภในวยรนเปนปญหาทรนแรงของสงคม เพราะสงผล

ใหคณภาพชวตของทารกลดลงสวนแมวยรนมปญหาตาง ๆ มากมาย เชน สภาวะทางอารมณไมมนคงจงม

ความเสยงสงทจะเกดความเครยดและภาวะซมเศราเพราะตองการปกปดเรองการตงครรภตอผปกครอง

นอกจากนยงมปญหาเรองการเรยนและการทาแทงอกดวย และยงพบวา รอยละ 19 ของวยรนอายระหวาง

15 – 19 ปทมเพศสมพนธแลว ในจานวนนรอยละ 80 เปนการตงครรภแบบไมไดตงใจและรอยละ 30 นาไปส

การทาแทง สวนลกทคลอดออกมามกจะมปญหาเกยวกบน าหนกตากวาเกณฑมาตรฐาน คลอดกอนกาหนด

หรอเสยชวตหลงคลอด นอกจากนรอยละ 10 จะทงลกไวในโรงพยาบาลทคลอด (3) ซงทาใหคณภาพชวตของ

เดกทารกลดลง ดานสภาวะอารมณของแมวยรน พบวามความเสยงทจะเกดภาวะซมเศรา ภาวะเครยด ซง

นาไปสปญหาตางๆ เชน การปกปดไมใหผปกครองทราบ เรองเรยน ภาวะการเงน การทาแทง หรอฆาตวตาย

เนองจากสวนใหญจะเปนการตงครรภไมพงประสงค การทาแทงไมถกตองอาจทาใหเกดภาวะแทรกซอน

ตางๆ ในดานสงคม แมวยรนสวนใหญไมมโอกาสกลบไปเรยนตอ ตองออกจากโรงเรยน หรอ ออกจากงาน

ไมมอาชพ ขาดรายได นาไปสภาวะทความสมพนธในครอบครวไมด การหยารางสง ทารกถกทอดทง หรอ

ทารณกรรม สงผลตอการเกดความกาวราว และกอปญหาใหกบสงคม

จากปญหาดงกลาว คลนกวยรน คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด จงมแนวคดทจะพฒนา

ตนแบบคลนกแมวยรนในการดแลแมวยรนและทารกอยางครบวงจร เพอใหความรเรอง การเลยงดทารกและ

การวางแผนในการศกษาตอของแมวยรน รวมถงพฒนาการเสรมสราง Self – esteem ทกษะชวต เพศศกษา

การวางแผนครอบครว และการดแลคณภาพชวตตงแตตงครรภจนถงหลงคลอด และปองกนการตงครรภครง

ตอไป

55


1. การพฒนาตนแบบการดแลแมวยรนและตนแบบระบบคดกรองพฤตกรรมเสยงในแมวยรน

2. จดกจกรรมเผยแพรตนแบบการดแลแมวยรนและตนแบบระบบคดกรองพฤตกรรมเสยงในวยรน

ใหกบบคลากรททางานเกยวกบวยรน แพทย พยาบาล และอาจารยเขตกรงเทพมหานคร และ

ตางจงหวด / โรงพยาบาล หรอเครอขายททางานเกยวกบวยรน

3. พฒนาคมอการดแลแมวยรนสาหรบบคคลการทดแลแมวยรน

4. จดตงชมรม “ดวยมอแมนทเขมแขง” ซงเปนชมรมของมารดาวยรน เพอใหเกดการชวยเหลอ ให

คาแนะนา ดแลกนในกลมของมารดาวยรนและผปกครอง


1. ตนแบบการดแลสขภาพของแมวยรนในโรงพยาบาล และหนวยงานดแลแมวยรนสามารถนาไปใช

ประโยชน 2. การสรางเครอขายทงโรงพยาบาล หนวยงานทดแลวยรน รวมถงความรวมมอในการดแลแมวยรน

อาจจะสามารถรวบรวมสถตของแมวยรนจากหนวยงานตางๆ 3. การพฒนาคมอในการดแลแมวยรนเพอใหความรบคลากรทดแลแมวยรนทกดานทงรางกาย จตใจ

อารมณ และการใหความชวยเหลอแมวยรน 4. แมวยรนทมารบบรการในคลนกวยรนไดรบความรเกยวกบเรองการดแลบตร การวางแผนครอบครว

ตลอดจนแนวทางการศกษาตอ


1. กจกรรมตนแบบการดแลแมวยรนอยางเปนองครวม

ผเขารวมกจกรรม : แมวยรนทผานคลนกแมวยรน จานวน 64 คน

แมวยรนทไดรบหนงสอนทานในโครงการ Book Start จานวน 17 คน

หนวยงานทรบผดชอบ :

- ภาควชาสตนรเวชวทยา

- ภาควชากมารเวชศาสตร

- หนวยสงคมสงเคราะห และพยาบาลหนวยเยยมบาน


วางแผนการดแลแมวยรนทมารบบรการทโรงพยาบาลรามาธบดอยางเปนองครวม ต งแตการ

ใหบรการฝากครรภ การใหคาปรกษาดแล แมวยรน และครอบครว การดแลเดกในครรภ หลงคลอด (เยยม

บาน) รวมถงสงเสรมการอานหนงสอใหลกฟง (Bookstart) ในกลมแมวยรน

56

ตารางท 15 ขอมลทวไปของแมวยรนทเขารบบรการทคลนกแมวยรนโรงพยาบาลรามาธบด

จานวน 51 ราย โดยสมจากจานวนทงหมด 225 ราย ในคลนกแมวยรน พ.ศ.2555


ขอมล อาย (ป) อายเฉลย(ป)

อายแมวยรน 14 - 19 17

อายของสาม/แฟน 15 - 50 22

พกอาศยอยกบ N = 51 รอยละ (%)

· พอแมตนเอง 26 50.98

· พอแมแฟน 8 15.69

· แฟน 15 29.41

· คนเดยว 0 0

· ญาต 1 1.96

· อนๆ 1 1.96

ตารางท 16 ขอมลพนฐานของแมวยรนทเขารบบรการทคลนกแมวยรนโรงพยาบาลรามาธบด

ขอมล N = 51 รอยละ(%)

เมอมปญหา แมวยรนปรกษากบ


· สาม/แฟน 17 33.4

· เพอน 3 5.8

· อนๆ 2 3.9

การตดสนใจในการเลยงดทารก

· ตนเองและพอเดกในครรภ 35 68.6

· ตนเองคนเดยว 6 11.8


· พอแมสาม/แฟน 3 5.8

· อนๆ ไดแกสถานสงเคราะห บานญาต 1 2.0

57

แผนการศกษาตอ

· ศกษาตอ 33 64.7

· ไมศกษาตอ 17 33.3

· อนๆ เชนประกอบอาชพ 1 2.0

ภาวะซมเศรา (Depression)

· มภาวะซมเศรา (คะแนนมากกวา 22คะแนน) 10 19.6

· ไมมภาวะซมเศรา (คะแนนนอยกวา 22 คะแนน) 41 80.4

Self esteem

· Low self esteem (นอยกวา 15 คะแนน) 11 21.6

· Normal self esteem (คะแนนระหวาง 15-25 คะแนน) 38 74.5

· High self esteem (มากกวา 25 คะแนน) 2 3.9

2. ตดตามเยยมบานแมวยรน

พยาบาลหนวยปองกนโรคและสงเสรมสขภาพ ดาเนนการเยยมบานแมวยรนหลงออกจาก

โรงพยาบาลแลวประมาณ 1 เดอนและมอบหนงสอ Book Start แกแมวยรน

ป อายตาสด

(ป)

อายสงสด

(ป)

วยรนอายตากวา 19 ป

ทคลอดบตร (คน)

มารดาวยรนทไดรบ

การเยยมบาน (คน)

รอยละ

2554 13 19 95 69 72.63

2555 14 19 141 113 80.14

58

3. จดตงชมรม "ดวยสองมอแมนทเขมแขง"

กลมตวอยาง/ผเขารวมกจกรรม : แมวยรนทวประเทศ ปจจบนมสมาชก 29 คน

เวบไซด : www.teenrama.com/teenmom.html


เปนศนยกลางเผยแพรความรและใหคาแนะนาในการดแลตนเองสาหรบแมวยรนตงแตตงครรภ –

หลงคลอด การคมกาเนด สขภาพของแมวยรน และเวบบอรดสาหรบแมวยรน

ภาพท 7 แสดงเวบไซดคลนกแมวยรน (www.teenrama.com)

3. เวบไซดใหความรวยรน www.teenrama.com

กลมตวอยาง/ผเขารวมกจกรรม : วยรนอาย 13 ขนไป และผปกครอง

วตถประสงคของกจกรรม

• รวบรวมขอมลเกยวกบวยรนไดแก บทความ เรองนารสาหรบวยรนและผปกครอง

• ใหคาปรกษาและใหความร การบรการนดเขารบบรการในคลนกวยรน และคลนกแมวยรน

ผาน webboard โดยพยาบาล และนกจตวทยา

• ประชาสมพนธกจกรรม เอกสารใหความรเรองเพศสมพนธ การสรางความภาคภมใจในตนเอง

ทกษะชวต และโปรแกรมคดกรองพฤตกรรมเสยงสาหรบบคลากรททางานเกยวกบวยรน

59

จานวนผเขาชมเวบไซด www.teenrama.com

890758

945

725

946

1176

841

12071052

0200400600800

100012001400

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

เดอน

จาน

วน ( ค

น)

แผนภมท 11 จานวนผเขาชมเวบไซด www.teenrama.com ป พ.ศ. 2555

คาถามทไดรบความสนใจมากทสดจากเวบไซด www.teenrama.com

1. เพศสมพนธ และปญหาเรองความรก

2. สขภาพทวไป ไดแก สว ความอวน

3. การใชฮอรโมน และ ความตองการเพมความสง

4. ปญหาการตดเกมส

5. การปรบตวของวยรน การคบเพอน และความภาคภมใจในตนเอง

แผนภมท 12 คาถามทไดรบความสนใจมากทสดในเวบไซต www.teenrama.com

60

4. สาย Hotline

แผนภมท 13 การใหบรการสายดวนสขภาพ 24 ชมเดอนมกราคม – ธนวาคม 2555

ปญหาทพบบอย

- การตงครรภไมพรอม

- เพศสมพนธและการคมกาเนด

- พฤตกรรม

- รายละเอยดการใหบรการคลนกวยรน โรงพยาบาลรามาธบด

- ความสง อวน

- สขภาพกายและสขภาพจต

5. กจกรรมอบรบการจดตงคลนกแมวยรน และระบบการดแลชวยเหลอจากนโยบายสการปฏบตสาหรบ

บคลากรทางการแพทยและคร วนท 17 กนยายน 2555

สถานทจดกจกรรม: หองประชม 910 BC อาคารเรยนและปฏบตการรวมดานการแพทยและโรงเรยน

พยาบาลรามาธบด คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ผเขารวมกจกรรม : แพทย พยาบาล บคลากรททางานเกยวกบวยรน และคร จานวน 150 คน


เพอใหเจาหนาทสาธารณสข บคลากรทดแลแมวยรนไดรบความรเกยวกบการใหคาปรกษาแกแม

วยรน และวยรนทวไปทมพฤตกรรมเสยงรวมถงการดแลแมวยรนอยางเปนองครวม โดยแบงการอบรมเปน 2 สวน ไดแก

• การบรรยายหวขอเกยวกบวยรน

- การเขาถง เขาใจ คนไขวยรน (How to approach adolescent patients)

- การตงครรภในวยรน: ปญหาและทางออก (Sex and Teen)

• Workshop : คยเรองเพศ . . .ผานเรองจรง (Case Discussion)

61

ตารางท 17 ผลการประเมนของผเขารวมกจกรรมการจดตงคลนกแมวยรน และระบบการดแลชวยเหลอจาก

นโยบายสการปฏบตสาหรบบคลากรทางการแพทยและคร

หวขอการบรรยาย / Workshop จานวน ผตอบแบบสอบถาม (N = 107 คน)

นอยทสด นอย ปานกลาง มาก มากทสด

1. การบรรยายเรอง “เขาถง เขาใจ คนไขวยรน”

(How to approach adolescent)

- - 2 (1.9) 48 (45.3) 56 (52.8)

2. การบรรยายเรอง “เมอเรองเพศไมใชแค

เพศสมพนธ” ( Sex and Teen)

- - 2 (1.9) 47 (53.9) 58 (54.2)

3. การบรรยายเรอง “ การตงครรภในวยรน :

ปญหา และทางออก” ( Teenage pregnancy)

- - 8 (7.5) 53 (49.5) 46 (43.0)

4. Workshop : “คยเรองเพศ...ผานเรองจรง”

(Case discussion)

- - 3 (3.1) 51 (53.1) 42 (43.8)

หวขอทเสนอในการจดอบรมครงตอไป

1. วธการคมกาเนด และการเขาถงของขอมล

2. การจดการดานอารมณของวยรน

3. หลกทฤษฎและเทคนคการสอนเพศศกษารอบดาน

4. เทคนคการใหคาปรกษาวยรนเกยวกบเรองเพศ

5. กฎหมายและพระราชบญญตทเกยวของ

6. รปแบบการอบรมและการสอนในโรงเรยนพอแม (สอนพอแมในโรงเรยนขณะตงครรภ)

7. แนวทางการสอนเพศศกษาในนกเรยนระดบมธยมตน

8. ทกษะในการสรางความนบถอตนเองในวยรน

62


: กลมผใหญและผสงอาย ป 2555 (1 ต.ค. 54 – 30 ก.ย. 55)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

กจกรรม การพฒนาความแขงแกรงในชวตของผใหญ

หวหนากจกรรม ผศ.ดร.พชรนทร นนทจนทร


ความเครยดเปนปญหาทสาคญตอสขภาพของนกศกษา สาหรบวธจดการกบความเครยดนนก

แตกตางกนไปขนอยกบศกยภาพของแตละบคคล จากการศกษาในตางประเทศทผานมาพบวาบคคลทมความ

แขงแกรงในชวต (Resilience) จะสามารถจดการกบความเครยดไดอยางมประสทธภาพ (Grotberg, 2005;

Kumpfer, 1999) ดงนนขอมลทจะไดรบจากการศกษาถงความสมพนธระหวางแขงแกรงในชวตและ

ความเครยดในนกศกษา จะเปนขอมลพนฐานสาคญทจะใชในการพฒนาโปรแกรมเพอสรางความแขงแกรง

ในชวตของนกศกษาอนจะเปนการสงเสรมใหนกศกษาสามารถจดการกบความเครยดไดอยางมประสทธภาพ

สงผลตอการประสบความสาเรจในดานการเรยน


1. เพอหาความสมพนธเชงสาเหตและปจจยทเกยวของตอความแขงแกรงในชวตสาหรบนกศกษา

2. เพอหาโปรแกรมการฝกอบรมเชงปฏบตการชวยลดปจจยเสยงทเกยวของจาก ขอ.1


นกศกษาปรญญาตร/นกศกษาปรญญาโท


1. ขอมลพนฐานความสมพนธเชงสาเหตและปจจยทเกยวของตอความแขงแกรงในชวต

สาหรบนกศกษาปรญญาตร

2. ผลการใชโปรแกรมฝกอบรมเชงปฏบตการสรางความแขงแกรงในชวต สาหรบนกศกษา

ปรญญาโท โรงเรยนพยาบาลรามาธบด

ผลการดาเนนงานทสาคญ ประกอบดวย 4 กจกรรมยอย ดงน

กจกรรมท 1: การเสรมสรางความแขงแกรงในชวตในนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน

กจกรรมท 2: การเสรมสรางความแขงแกรงในชวตในนกศกษามหาวทยาลย

กจกรรมท 3: การตดตามประเมนความแขงแกรงในชวตในนกศกษาพยาบาลศาสตรมหาบณฑตทเขา

รวมกจกรรมในป 2554

กจกรรมท 4: การจดทารปเลมโปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวต และCD การคลายเครยด

63

กจกรรมท 1: การเสรมสรางความแขงแกรงในชวตในนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน


เพอศกษาผลของโปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวตตอภาวะซมเศราในนกศกษา

พยาบาลวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน

การดาเนนงาน

จดกจกรรมโปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวตสาหรบนกศกษาวทยาลยพยาบาล

บรมราชชนน โดยใชเวลาในการดาเนนงาน 6 สปดาห

เครองมอทใชในการจดกจกรรม

1. แบบสอบถามปญหาสขภาพเพอตรวจวดหาโรคซมเศราในประชากรไทย (Health Related Self

Reported Scale [HRSR]: The Diagnostic Screening Test for Depression in Thai Population) ของดวงใจ

กสานตกลและคณะ (2540)

2. โปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวต ซงพฒนาโดยพชรนทร นนทจนทร, โสภณ แสง

ออน, และทศนา ทวคณ (2554) ประกอบไปดวยกจกรรม 6 ครง คอ 1) ความแขงแกรงในชวต 2) คนหาความ

งดงามในตนเอง 3) ความแขงแกรงของฉน 4) การจดการกบความเครยด 5) ความแขงแกรงในชวตใน

การศกษา การแกปญหาอยางมประสทธภาพและการเตรยมตวเองใหพรอมเสมอทจะรบมอกบสถานการณ

ตาง ๆ และ 6) การสอสารแบบ “I Message”

3. แบบประเมนหลงการเขารวมโปรแกรมซงพฒนาโดยทมผศกษา เปนขอคาถามปลายเปด คอ “จาก

การเขารวมโปรแกรมเสรมสรางความแขงแกรงในชวตทานคดวาตนเองมการเปลยนแปลงอะไรบาง อยางไร”

ผเขารวมกจกรรม

นกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนชนปท 1 ทมภาวะซมเศรา (ประเมนโดย HRSR ได

คะแนน 25 ขนไป) จานวน 9 คน

การวเคราะหขอมล

1. เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความแขงแกรงในชวตกอนเขารวมโปรแกรม หลงเขารวม

โปรแกรม และหลงเขารวมโปรแกรม 6 เดอน โดยใชสถต Repeated Measures ANOVA

2. ขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงทเกดขนกบนกศกษาหลงการเขารวมโปรแกรมใชวธอานทวนซ า

หลายๆ ครงแลวสรปประเดนสาคญของขอมล

64

ผลการดาเนนกจกรรม

1. ขอมลทวไป

กลมตวอยางทศกษาครงนเปนนกศกษาพยาบาลวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนชนปท 1 จานวน 9

คน เปนนกศกษาเพศชาย 3 คน และเพศหญง 6 คน อายเฉลย 18.78 (SD = .97) เกรดเฉลย 3.36 (SD = .29)

บรรยากาศในครอบครวรกใครกลมเกลยว 4 คน ทะเลาะเบาะแวงกนเปนบางครง 4 คน และทะเลาะเบาะแวง

กนเปนสวนใหญ 1 คน ไดรบเงนจากผปกครองไมเพยงพอ 1 คน เพยงพอบางครง 4 คน และเพยงพอเสมอ 4

คน

2. การเปรยบเทยบคาเฉลยภาวะซมเศราในชวงเวลาวดทตางกน

ผลการเปรยบเทยบโดยการวเคราะหความแปรปรวนแบบวดซ า (Repeated Measures ANOVA)

พบวาคาเฉลยภาวะซมเศรา กอนเขารวมโปรแกรม (mean = 30.67, SD = 1.85) หลงเขารวมโปรแกรม (mean

= 18.33, SD = 2.47) และหลงเขารวมโปรแกรม 6 เดอน (mean = 11.22, SD = 1.96) แตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตอยางนอย 1 ค (F = 27.86, p<. 001) (ตารางท 1 และ 2)

ตารางท 18 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานภาวะซมเศรา ของนกศกษาพยาบาล (n=9)

การประเมน ภาวะซมเศรา

Mean SD

กอนการเขารวมโปรแกรม 30.67 1.85

หลงการเขารวมโปรแกรม 18.33 2.47

หลงการเขารวมโปรแกรม 6 เดอน 11.22 1.96

ตารางท 19 การเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยภาวะซมเศรา ในชวงเวลาวดทตางกนโดยการวเคราะห

ความแปรปรวนแบบวดซ า (Repeated Measures ANOVA) (n=9)

Source of

Variation

SS df MS F p-value

Within Group

Time 1742.29 2 871.15 27.86 <.001

Error 500.37 16 31.27

เมอเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยภาวะซมเศรา ในชวงเวลาวดทตางกนเปนรายคโดยใชวธ

Bonferroni พบวาคาเฉลยภาวะซมเศรา กอนการเขารวมโปรแกรมกบหลงการเขารวมโปรแกรม และคาเฉลย

65

ภาวะซมเศรา กอนการเขารวมโปรแกรมกบหลงการเขารวมโปรแกรม 6 เดอน แตกตางกนอยางมนยสาคญ

ทางสถตทระดบ .05 สวนคาเฉลยภาวะซมเศราหลงการเขารวมโปรแกรมกบหลงการเขารวมโปรแกรม 6

เดอน แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (ตารางท 3)

ตารางท 20 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยภาวะซมเศราในชวงเวลาวดทตางกนเปนรายค

ชวงเวลา (A) ชวงเวลา (B) ความแตกตางของ

คาเฉลย (A-B)

S.E. p

Time 1 Time 2 12.333 3.131 <.05

Time 3 19.444 2.001 <.05

Time 2 Time 1 -12.333 3.131 <.05

Time 3 7.111 2.653 >.05

หมายเหต: Time 1 = กอนการเขารวมโปรแกรม, Time 2 = หลงการเขารวมโปรแกรม, Time 3 = หลงการเขา

รวมโปรแกรม 6 เดอน

จะเหนไดวาหลงการเขารวมโปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวต นกศกษาพยาบาลม

คาเฉลยคะแนนภาวะซมเศรานอยกวากอนการเขารวมโปรแกรม ทงในระยะหลงการเขารวมโปรแกรมทนท

และหลงการเขารวมโปรแกรม 6 เดอน

3. ขอมลเกยวกบการเปลยนเปลยนแปลงทเกดขนกบนกศกษาหลงการเขารวมโปรแกรม

หลงการเขารวมโปรแกรมนกศกษาใหขอมลการเปลยนแปลงในตนเองสรปเปนประเดนสาคญไดดงน

3.1 ความคดความรสกตอตนเอง: รสกดตอตวเองและผอน เหนคณคาในตวเอง เขาใจตวเองมากขน

มกาลงใจมากขน มความแขงแกรงในตวเองเพมขนทงรางกาย จตใจ และความคด รปญหาทแทจรง ของ

ตวเอง ไดตวตนทแทจรงกลบคนมา มสมาธ ใจเยนลง รจดมงหมายในชวต

3.2 ความคดความรสกตอผ อน: รสกดตอผอน มองโลกและบคคลอนในแงดมากกวาเดม เขาใจ

เพอนมากขน ไวใจเพอนมากขน มทปรกษาเพมขน มเพอนมากขน

3.3 การปรบตว: ยอมรบ/ปรบตวตอสงตางๆ รจกวธการแกปญหาทเหมาะสมขน เขาใจเหตผลของ

การกระทาตางๆ ปรบตวเขากบผอนไดดขน พรอมทจะเผชญปญหาหรออปสรรคดวยความมนใจ มความคด

เปนระบบใชเหตผลมากกวาอารมณ กลาแสดงความคดเหน บอกความรสกไดมากขน เรยนรถงการวางแผน

เพอความสาเรจ และไดวธการคลายเครยดทหลากหลาย

66

กจกรรมท 2: การเสรมสรางความแขงแกรงในชวตในนกศกษามหาวทยาลย

วตถประสงค: เพอศกษาผลของการใชโปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวตในนกศกษา

คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร

ผเขารวมกจกรรม: นกศกษาคณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร จานวน 12 คน

การวเคราะหขอมล:

1. เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความแขงแกรงในชวตกอนหลงเขารวมโปรแกรมโดยใช

สถต Dependent t-test

2. ขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงทเกดขนกบนกศกษาหลงการเขารวมโปรแกรมใชวธอานทวนซ า

หลายๆ ครงแลวสรปประเดนสาคญของขอมล

เครองมอทใชในการจดกจกรรม

1. แบบสอบถามความแขงแกรงในชวต (The Resilience Inventory, RI) พฒนาจากแนวคด

Resilience ของ Edith Henderson Grotberg (1999) โดยพชรนทร นนทจนทร และคณะ (2553)

2. โปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวต ซงพฒนาโดยพชรนทร นนทจนทร, โสภณ แสง

ออน, และทศนา ทวคณ (2554)

ผลการดาเนนกจกรรม

1. ขอมลทวไป

กลมตวอยางทศกษาครงนเปนนกศกษาคณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร จานวน 12 คน เปนเพศ

หญงทง 12 คน อายเฉลย 20.25 (SD = .45) เกรดเฉลย 2.76 (SD = .44) บรรยากาศในครอบครวรกใครกลม

เกลยว 7 คน และทะเลาะเบาะแวงกนเปนบางครง 5 คน ไดรบเงนจากผปกครองเพยงพอบางครง 6 คน และ

เพยงพอเสมอ 6 คน

2. การเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยความแขงแกรงในชวต

ผลการเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยความแขงแกรงในชวตโดยรวมกอนเขารวมโปรแกรม

(mean = 105.33, SD = 8.27) และหลงเขารวมโปรแกรม (mean = 113.67, SD = 8.65) โดยใชสถต Dependent

t-test พบวาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (t = -2.24., p = .047) และเมอเปรยบเทยบ รายดานกพบวา

คาเฉลยความแขงแกรงในชวตดาน ‘I have’ และ ‘I am’ กอนเขารวมโปรแกรมและหลงเขารวมโปรแกรม

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (t = -2.52 และ -2.54; p = .029 และ .027 ตามลาดบ) สวนดาน ‘I can’

แตกตางกนอยางมไมนยสาคญทางสถต (t = -.938, p = .368) (ตารางท 1)

67

ตารางท 21 เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความแขงแกรงในชวตรายดานระหวางกอนและหลงเขา

รวมโปรแกรมโดยรวมและรายดาน (n = 12)

ความแขงแกรง

ในชวต

กอนเขารวมโปรแกรม หลงเขารวมโปรแกรม t p-value

mean SD mean SD

โดยรวม 105.33 8.27 113.67 8.65 -2.24 .047

รายดาน

I have

38.42

3.92

41.67

3.42

-2.52

.029

I am 37.50 3.37 41.33 3.75 -2.54 .027

I can 33.42 2.19 34.67 2.96 -.938 .368

3. ขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงทเกดขนกบนกศกษาหลงการเขารวมโปรแกรม

3.1 ความคดความรสกตอตนเอง: รจกตวเองมากขน รวาตนเองม I have, I am, I can อยางไร รถง

ศกยภาพของตวเองมากขน รวาตนเองมความแขงแกรงอะไรบาง มองโลกในแงด มองตนเองในทางบวก ม

กาลงใจ เปนคนใจเยนและมสตมากขน มองโลกในแงด รจกคดบวก มความคดเปนผใหญมากขน

3.2 ความคดความรสกตอผ อน : เขาใจผอนมากขน มองผอนในมมมองใหม ๆ เขาใจความแตกตาง

ระหวางบคคล รถงความแขงแกรงของคนอน ไดรจกกบเพอนมากขน ไวใจเพอนมากขน

3.3 การจดการกบปญหา: กลาทจะเปดใจพดคยกบผอนและคดกอนพดมากขน มวธการเขาหาผอน

และมการจดการกบปญหาไดดกวาเดม รจกการพดแบบใหผอนเสยความรสกนอยทสด ไดรจกอาจารย และ

เพอน ๆ มากขน ผลการเรยนดขน สามารถนาวธการ หลกการดๆ มาประยกตใชในชวตประจาวน มความสข

ทสามารถจดการกบปญหาได

68

กจกรรมท 3: การตดตามประเมนความแขงแกรงในชวตในนกศกษาพยาบาลศาสตรมหาบณฑตทเขารวม

กจกรรมในป 2554

จากการดาเนนกจกรรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวตในนกศกษาในป 2554 และไดรายงานผลไปแลว

นน ในป 2555 ไดมการตดตามประเมนความแขงแกรงในชวตในนกศกษา หลงการใชโปรแกรม 1 ป จงมการ

วเคราะหขอมลเปรยบเทยบความแขงแกรงในชวตระหวาง กอนการใชโปรแกรม หลงการใชโปรแกรม และ

หลงการใชโปรแกรม 1 ป ไดผลดงน

1. การเปรยบเทยบภายในกลม

ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของความแขงแกรงในชวตระหวางกอนการใชโปรแกรม หลงการใช

โปรแกรม และหลงการใชโปรแกรม 1 ป พบวาในกลมควบคมมความแขงแกรงในชวตไมแตกตางกน สวน

ในกลมทดลองพบวา ความแขงแกรงในชวตหลงการใชโปรแกรมและหลงการใชโปรแกรม 1 ป สงกวากอน

การใชโปรแกรมอยางมนยสาคญทางสถต (t = -6.85 และ -3.65; p = .000 และ .003 ตามลาดบ) สวนความ

แขงแกรงในชวตหลงการใชโปรแกรมกบหลงการใชโปรแกรม 1 ป ไมแตกตางกน (t = 1.02, p = .329)

(ตารางท 1)

ตารางท 22 เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความแขงแกรงในชวตระหวาง กอนการใชโปรแกรม

หลงการใชโปรแกรมทนท และหลงการใชโปรแกรม 1 ป ของกลมทดลองและกลมควบคม (n = 26)

ความแขงแกรงในชวต Mean SD คเปรยบ

เทยบ

t p-value

กลมควบคม (n = 13)

กอนการใชโปรแกรม (Time 1) 116.77 9.41 T1-T2 -.87 .399

หลงการใชโปรแกรม (Time 2) 118.46 9.28 T1-T3 -.14 .889

หลงการใชโปรแกรม 1 ป (Time 3) 117.08 9.23 T2-T3 .50 .625

กลมทดลอง (n = 13)

กอนการใชโปรแกรม (Time 1) 115.38 9.62 T1-T2 -6.85 .000

หลงการใชโปรแกรม (Time 2) 129.46 7.62 T1-T3 -3.65 .003

หลงการใชโปรแกรม 1 ป (Time 3) 126.54 6.50 T2-T3 1.02 .329

2. การเปรยบเทยบระหวางกลม

กอนการใชโปรแกรมกลมควบคมและกลมทดลองมความแขงแกรงในชวตไมแตกตางกน (t = .37, p = .714)

แตหลงการใชโปรแกรม และหลงการใชโปรแกรม 1 ป พบวา กลมควบคมและกลมทดลองมความแขงแกรง

ในชวต แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (t = -3.30 และ -3.02; p = .003 และ .006 ตามลาดบ) (ตาราง 2)

69

ตารางท 23 เปรยบเทยบความแตกตางของความแขงแกรงในชวตระหวางกลมควบคมและกลมทดลองกอน

การใชโปรแกรม หลงการใชโปรแกรมทนทและหลงการใชโปรแกรม 1 ป ดวย Independent t-test (n = 26)

ระยะเวลา กลมควบคม (n = 13) กลมทดลอง (n = 13) t p-value

M SD M SD

กอนการใชโปรแกรม 116.77 9.41 115.38 9.62 0.37 .714

หลงการใชโปรแกรม 118.46 9.28 129.46 7.62 -3.30 .003

หลงการใชโปรแกรม 1 ป 117.08 9.23 126.54 6.50 -3.02 .006

กจกรรมท 4: การจดทารปเลมโปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวตและ CD การคลายเครยด

ภาพท 9 รปเลมโปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวตและ CD การคลายเครยด

______________________________________________________

70

กจกรรม การพฒนาศกยภาพและรปแบบการดแลสขภาพดานโภชนาการ

หวหนากจกรรม รศ.ดร.นพวรรณ เปยซอ


ปจจบนวถชวตและรปแบบการบรโภคของคนไทยเปลยนแปลงไป การบรโภคอาหาร

ประเภทแปง ไขมน น าตาลและเกลอทมากเกนความตองการของรางกายเปนปญหาสาคญทนาไปสโรคอวน

และโรคเรอรงทเพมขน และสวนใหญเกยวของกบปจจยทางสงแวดลอม รวมทงสอโฆษณาประชาสมพนธ

เขามบทบาทตอพฤตกรรมสขภาพมากขน แมวาหนวยงานทงภาครฐและเอกชนไดมการรณรงคอยางตอเนอง

กยงไมสามารถแกไขปญหาสขภาพไดทงหมด

การพฒนารปแบบการดแลสขภาพดานโภชนาการใหเหมาะสมตามบรบทของบคคล

ครอบครว ชมชนและสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลาจะเปนแนวทางในการสรางเสรมสขภาพทย งยน

สาหรบคนไทยตอไป

วตถประสงค เพอพฒนาศกยภาพแกนนาและพฒนารปแบบการดแลสขภาพดานโภชนาการทย งยน

สาหรบประชากรไทย

กลมเปาหมาย ประชากรทวไปทมอายตงแต 18 ป ขนไป


1. ประชาชนตระหนกในการสรางเสรมสขภาพดานโภชนาการ

2. การพฒนางานเชงสหวชาชพและการสรางภาคเครอขาย

3. ขอมลขาวสารและเอกสารเผยแพร

เครองมอทใช

1. คมอการอานฉลากโภชนาการและการบรโภคอาหารจานเดยว จานวน 3 เรอง

2. สอวดทศน การอานฉลากโภชนาการ 1 ชด

3. จลสารโภชนาการ 3 ฉบบ


การสรางเครอขายการนา RAMA Model ไปใช รวม 10 จงหวด ทงในภาคกลาง (กรงเทพฯ สมทรปราการ

นครปฐม สระบร อทยธาน) ภาคตะวนออก (ระยอง) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (อบลราชธาน อดรธาน

สรนทร) และภาคใต (ประจวบครขนธ) ดงน

71

ระยะท 1 การประชมเครอขาย: before action review มเครอขายเขารวมประชมจานวน 70 คน

ประกอบดวย แกนนาชมชน อาสาสมครสาธารณสข/อาสาสมครประจาหมบาน และกลมจตอาสาจากชมชน

รวมทงนกศกษาและอาจารยจากสถาบนการศกษาตางๆ โดยมกจกรรมดงน

1) การนาเสนอ RAMA Model (Raising community awareness, Aiming at target health,

Mobilizing change and innovation, Assuring synergy and sustainability) ทพฒนาขนจากชมชนนารอง

และผลการถอดบทเรยนความสาเรจในระดบบคคลและครอบครวในการควบคมน าหนกใหสาเรจ คอ

“ทกอยางอยทใจ ทาใหเปนนสย เคลอนไหวออกแรง เปลยนแปลงทงครอบครว นาหนกตวพอด”

2) การแลกเปลยนเรยนรเกยวกบปญหาสขภาพ ความสาเรจและปญหาอปสรรคในการดาเนนการ

สรางเสรมสขภาพดานโภชนาการทผานมา รวมทงขอเสนอแนะในการดาเนนการตอไป

3) การประเมนความพรอม การใชแหลงประโยชนตางๆ และกาหนดแนวทางในการประสานงาน

วางแผนดาเนนการของเครอขายแตละพนท

ระยะท 2 การใช RAMA Model ตามบรบทของปญหาหรอปจจยเสยงของเครอขายชมชน รวมทง

สถาบนการศกษา โดยการดาเนนกจกรรมเปนความรวมมอของภาคสวนตางๆ ทสาคญคอ ชมชน ประชาชน

อาสาสมคร คร ผปกครอง เจาหนาททมสขภาพ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล กรมอนามยและองคการ

บรหารสวนทองถน ในการขบเคลอนทเนนการสรางระบบการจดการในการมสวนรวมของครอบครวและ

ชมชน คอ “รวมคด รวมทา รวมรบผดชอบ” เพอการดแลสขภาพหรอการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ ดงน

1) การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของกลมเสยง ไดแก การบรโภคอาหารโดยลดการ

บรโภคอาหารหวาน มน เคม โดยเฉพาะน าอดลมและขนมขบเคยวเพอควบคมน าหนก

ตวและเสนรอบเอว ลดการบรโภคอาหารทมคอเลสเตอรอลสง ลดการดมสราและลด

การบรโภคปลาดบ การทาอาหารจานสขภาพและการออกกาลงกายเพอควบคมน าหนก

ตวและลดไขมนสะสมในรางกาย

2) การควบคมโรคหรอภาวะเรอรง ไดแก โรคอวน โรคอวนลงพงและภาวะอวนลงพง การ

ควบคมโรคความดนโลหตสง และเบาหวานชนดท 2 โดยชมชนรวมกบทมสขภาพใน

การพฒนาระบบการดแลและสรางเสรมโภชนาการของครอบครว ตามแนวคดการ

จดการครอบครว (Family Management)

3) การพฒนาศกยภาพแกนนานกศกษาและอาสาสมครในการอานฉลากโภชนาการของ

ขนมขบเคยว เครองดมและอาหารแปรรป รวมทงการใชหลกอาหารแลกเปลยน

4) การพฒนานวตกรรม ไดแก สอวดทศนเรองปลาดบ แบบจาลองอาหารจานสขภาพและ

คมอ การประกวดเมนอาหาร สอการสรางเสรมสขภาพของผทเปนเบาหวานและความ

ดนโลหตสง การประกวดคาขวญและสญลกษณ เชน ไขมนสงเปนภยเงยบ เปนตน

72

ระยะท 3 การตดตามการจดประชมเครอขาย: after action review รวมแลกเปลยนเรยนร โดย

เครอขายนาเสนอปญหาโภชนาการทชมชนเลอกดาเนนการ และ นาเสนอกระบวนการ/วธการนา RAMA

Model ไปใช พรอมผลลพธในเบองตน โดยการประชมมงเนนการแลกเปลยนเรองกระบวนการในการ

ดาเนนงาน และรปแบบของการขบเคลอน ประโยชนและปญหาอปสรรคของแตละชมชนซงมความแตกตาง

กนตามบรบททงในชมชนเขตเมอง ปรมณฑลและตางจงหวด

สรปผลการดาเนนงาน

1. การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของกลมเสยง โดยใช RAMA Model ประกอบดวยการปรบเปลยน

ในระดบบคคลและครอบครว “ทกอยางอยทใจ ทาใหเปนนสย เคลอนไหวออกแรง เปลยนแปลงทง

ครอบครว นาหนกตวพอด” และชมชน โดยเนนการรวมคด รวมทา รวมรบผดชอบ พบวา กลมเสยง

อาย 35 ปขนไป ดชนมวลกายอยในเกณฑปกตมจานวนเพมขนจากรอยละ 65.5 เปนรอยละ 70.1

และเสนรอบเอวอยในเกณฑปกตมจานวนเพมขนจากรอยละ 76.5 เปนรอยละ 79.2

2. การควบคมโรคหรอภาวะเรอรง การตดตามผลลพธทางคลนคของทมภาวะอวนลงพงในชมชน โดย

ใช RAMA Model ทเนนการมสวนรวมของทมสขภาพ ผเปนเบาหวาน ครอบครวและชมชนในการ

ตงเปาหมายและการทากจกรรมอยางตอเนอง ประกอบดวย การออกกาลงกาย การทาอาหารเมน

สขภาพของครอบครว การสนทนาปญหาสขภาพและกลมสนทนาการรวมกนทกเดอน ศกษาตดตาม

ในระยะ 1, 3, 6 และ 12 เดอน พบวา ผเปนเบาหวานสวนใหญเปนเพศหญง (70 %) อายเฉลย 56.0 +

12.0 ป มดชนมวลกาย (F = 66.36, p < .001) เสนรอบเอว (F = 58.64, p < .001) และระดบน าตาลใน

เลอดลดลง (F = 55.56, p < .001)

3. การพฒนาศกยภาพแกนนานกศกษาและอาสาสมครสาธารณสขในการอานฉลากโภชนาการ โดยการ

ใหความร การใหขอมลทางวดทศน การสาธตและการสาธตกลบ การเรยนรจากสถานการณจาลอง

และการเรยนรในสถานการณจรง รวมท งกจกรรมการสรางเสรมพลงอานาจ พบวา นกศกษา

มหาวทยาลยทอยในวยผใหญตอนตนสวนใหญเปนเพศหญง มความร (รอยละ 95) ทศนคต (รอยละ

97) และมพฤตกรรมการอานฉลากโภชนาการเพมขน (รอยละ 86) เชนเดยวกบอาสาสมคร

สาธารณสขทพบวา สวนใหญมความร (รอยละ 88) ทศนคต (รอยละ 98) และมพฤตกรรมการอาน

ฉลากโภชนาการเพมขน (รอยละ 84)

__________________________________________________

73

ชอกจกรรม รปแบบการใหความรและการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคเพอการดแลตนเอง ในผทม

นาหนกเกนและโรคอวนลงพง (ระยะท 3)

หวหนากจกรรม ผศ.พญ.ดรณวลย วโรดมวจตร


สบเนองจากการจดกจกรรมโครงการอบรมการใหความรและการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภค

ในผปวย และประชาชนในระยะท 1 (ปงบประมาณ 2553) และระยะท 2 (ปงบประมาณ 2554) ซงจดเปน

กจกรรมทบทวนความรและการประยกตใชในชวตประจาวน เพอใหผเขารวมกจกรรมไดฝกกบสถานการณ

จรง ทางคณะผวจยมความสนใจทจะตดตามผลของการควบคมน าหนกตวเปรยบเทยบระหวางกลมผเขารวม

กจกรรม 2 กลม คอ กลมทเขารวมกจกรรมทง 2 ระยะ และกลมทเขารวมกจกรรมในระยะท 1 เทานน โดย

ตองการเปรยบเทยบผลในดานความรความเขาใจ การปรบพฤตกรรมการรบประทานอาหาร การออกกาลง

กายเพอควบคมนาหนกตว และผลดตอสขภาพของผเขารวมกจกรรม รวมทงการสอบถามขอมลจากผเขารวม

กจกรรม เพอประเมนผลการจดกจกรรมวามขอควรแกไขหรอปรบปรงอยางไรบาง ทงนจะไดตอยอดในการ

นาเอารปแบบดงกลาวไปใชกบองคกรภายนอกคณะฯ ไดอยางมประสทธภาพตอไป

การจดทาสอเพอการสอนแสดงในรปของ วดทศน และคมอการจดกจกรรม คณะผวจยมความ

ประสงคจะจดทาสอสาหรบการสอนแสดง หรอสาธต เชน วดทศน คมอการจดกจกรรม เพอใชในการสาธต

หรอการจดอบรมใหแกผนาองคกร หรอผนาชมชนทมความสนใจทจะศกษารปแบบของกจกรรม และ

ตองการจะนารปแบบดงกลาวไปใชในองคกรภายนอกคณะฯ เปนการสรางตนแบบการจดกจกรรมเพอ

ควบคมนาหนกตวตอไป

วตถประสงค พฒนารปแบบการใหความรและการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคเพอการดแลตนเอง

ในผทมนาหนกเกนและโรคอวนลงพง ใหสามารถใชในระดบองคกร

กลมเปาหมาย ผทมนาหนกเกนและโรคอวนลงพง (ดชนมวลกายเฉลย 29.5 กก./ตร.ม.)

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ องคกรมตนแบบของกจกรรมการปรบเปลยนพฤตกรรมและการควบคมนาหนก


1.การตดตามผลการจดกจกรรมทบทวนความรและการประยกตใชในชวตประจาวน

การจดกจกรรมเรมขนตงแตปพ.ศ. 2553 ซงทางคณะผวจยไดดาเนนการจดกจกรรมรปแบบการให

ความรในระยะแรก แกผเขารวมกจกรรม เปนเวลา 3 เดอน และตดตามผเขารวมกจกรรมตอเนอง เปนเวลา 2

ป จานวนผทเขารวมกจกรรมมทงสน 140 คน เปนเพศชาย 26 คน (19%) และเพศหญง 114 คน (81%) มอาย

74

เฉลย 49.8 ป น าหนกและดชนมวลกายโดยเฉลย 75.5 กก. และ 29.4 กก.ตอตร.ม หลงจากเสรจสนการจด

กจกรรมในระยะท 1 (n=130) พบวาผเขารวมกจกรรม มน าหนกลดลงโดยเฉลย 2.8 กก. และมคาดชนมวล

กาย รอบเอว รอบสะโพก เปอรเซนตไขมน คาไขมนในชองทอง ความดนโลหต ระดบไขมนไตรกลเซอไรด

ไขมนแอลดแอล และระดบอนซลน ในเลอด ลดลงอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบกบ

คาทตรวจวดกอนเขารบการอบรม

ในปทสอง (2554) คณะผวจยไดเชญชวนอาสาสมครกลมเดม เขารวมกจกรรมทบทวนความรและ

การประยกตใชในชวตประจาวน จานวน 50 คน และผทไมสามารถเขารวมกจกรรมไดใหเปนกลมควบคม 50

คน โดยใหกลมทบทวนไดเขารวมกจกรรมกลมยอย ทบทวนความรดานโภชนาการเพอควบคมน าหนกตว

และการปรบเปลยนพฤตกรรมบรโภคเพอควบคมน าหนกตว โดยมการนดหมายในการเขารวมกจกรรม

ทบทวน 4 ครง และใหมการตรวจรางกายกอนและหลงเขารวมโครงการ

ตอมาในปงบประมาณ 2555 ซงเปนระยะตดตามผล หลงจากสนสดกจกรรมในระยะท 2 เปนเวลา 3

เดอน ทางผวจยไดเชญชวนผเขารวมกจกรรมทงหมด ใหเขามารบการตรวจรางกาย โดยมผตอบรบทงสน 85

คน แบงเปน กลมทบทวน (intervention group) ทไดเขารวมกจกรรมทบทวนความรในป 2554 จานวน 43 คน

และกลมควบคม (control group) ซงเปนผทไมสามารถ/ไมสะดวกเขารวมกจกรรม แตยนดจะมาเขารบการ

ตรวจรางกายในชวงตดตามผล จานวน 42 คน เนองจากในกลมควบคมนน มบางรายทขาดการตดตามผลในป

2554 เนองจากสถานการณนาทวม ทางผวจยจงตดสนใจใชคาของน าหนกตวตงแตเรมตนเปนตวเปรยบเทยบ

และใชนาหนกตวสดทายทสองปหลงจากนน

ผลการวเคราะหพบวา กลมทสนใจเขารวมกจกรรมทบทวนความร เปนกลมทมน าหนกเรมตน ตา

กวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต (76.2 + 19.2 vs. 67.2 + 11.1 กก.) ในชวงตนของการเขารวม

กจกรรมเพอลดนาหนกนน สามารถลดน าหนกไดโดยไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต แตการ

ควบคมน าหนกในระยะยาวนน กลมทบทวนสามารถควบคมน าหนกไดดกวากลมควบคมอยางมนยสาคญ

ทางสถต (P < 0.05) โดยนาหนกทลดลงเฉลยในชวงสองป คดเปน -4 + 4.4% และ -0.3 + 5.5% (P=0.001) ใน

กลมควบคมและกลมทบทวน ตามลาดบ นอกจากน ผวจยไดใสขอมล เพศ อาย และน าหนกเรมตน เพมเขา

ไปเปนตวแปรรวม (covariate) ซงจากผลการศกษายงคงสนบสนนวา กลมทไดเขารวมกจกรรมทบทวนนน

สามารถควบคมนาหนกในระยะยาวไดดกวากลมควบคม อยางมนยสาคญทางสถต (p=0.028)

75

แผนภมท 14 การเปลยนแปลงของนาหนกตวในกลมควบคมและกลมทบทวน (ปรบฐานโดยใช เพศ อาย

และดชนมวลกายขณะเรมตน)

Covariates appearing in the model are evaluated at the following values: BMI = 27.9373, Age = 53.42, sex = 1.77

ทงนผวจยไดกาหนดสดสวนการลดนาหนกดงน (ผลแสดงดงตารางและกราฟดานลาง)

- นาหนกทเพมขน มากกวาหรอเทากบ 5% เปนกลมทมนาหนกเพมขน (weight gain)

- นาหนกทเปลยนแปลง เพมขนหรอลดลงไมเกน 5% เปนกลมทมนาหนกคงท (weight maintenance)

- นาหนกทลดลง มากกวาหรอเทากบ 5% เปนกลมทมนาหนกเพมขน (weight loss)

แผนภมท 15 การเปลยนแปลงนาหนกตวในกลมผเขารวมกจกรรม ตามระยะเวลา 3 เดอน 1 ป และ2 ป

0

68

29

61

27

5

0

10 7

68

17

7

%

76

เนองจากจานวนผเขารวมกจกรรม โดยเฉพาะในกลมควบคมมจานวนนอยทสามารถตดตาม ใหเขา

มารบการตรวจรางกายและตดตามผลในชวง 1 ป ผวจยจงขอสรปผลการลดน าหนกในชวงสนสดการเขารวม

กจกรรม 3 เดอน และ 2 ป ของทงสองกลม พบวาสดสวนของผทมการเพมหรอลดของน าหนกตวหลงจาก

สนสดการเขารวมกจกรรม ไมแตกตางกนระหวางกลมควบคมและกลมทบทวน แตพบวาในกลมทบทวน จะ

มสดสวนของผทลดนาหนกไดมากกวา 5% ท 2 ป มากกวากลมควบคม ในทางตรงขามกลมควบคมมสดสวน

ของผทมนาหนกตวเพมขนท 2 ป มากกวาในกลมทบทวนอยางมนยสาคญทางสถต (P=0.034)

แผนภมท 16 สดสวนนาหนกตวของผเขารวมกจกรรมหลงจากสนสดกจกรรม ระยะเวลา 3 เดอนและ 2 ป

สาหรบการประเมนผลจากแบบประเมนความพงพอใจในกจกรรมรปแบบการใหความรและการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคเพอการดแลตนเอง ในผทมน าหนกเกนและโรคอวนลงพง (เมทาบอลคซน

โดรม) ระยะท 1 และระยะท 2 พบวา

- ในสวนเนอหาของกจกรรมนน ผเขารวมกจกรรมมความพงพอใจ อยในระดบมากทสด (รอยละ 85.4)

รองลงมาพงพอใจในระดบมาก (รอยละ 14.6)

- ในสวนของการนาเอาความรทไดไปใช ผเขารวมกจกรรมมความพงพอใจ อยในระดบมากทสด

(รอยละ 79.8) รองลงมาพงพอใจในระดบมาก (รอยละ 18.7) พงพอใจในระดบปานกลาง (รอยละ 1.5)

- ผเขารบการอบรมมความพงพอใจ คมอและเอกสารประกอบการอบรมอยในระดบมากทสด (รอยละ

80.5) รองลงมาพงพอใจในระดบมาก (รอยละ 18.5) พงพอใจในระดบปานกลาง (รอยละ 1.5)

หลงสนสดการอบรม 3 เดอน หลงสนสดการอบรม 2 ป

77

- ผเขารบการอบรมมความพงพอใจ อปกรณทใชในการถายทอดความร อยในระดบมากทสด (รอยละ

75.7) รองลงมาพงพอใจในระดบมาก (รอยละ 23.3) และพงพอใจในระดบปานกลาง (รอยละ 1)

- จากแบบทดสอบความร พบวาหลงจากเขารบการอบรมจากโครงการ ผเขารบการอบรมจานวนรอยละ

83.1 มความรเพมขนในเรองของ การจดสดสวนและปรมาณอาหารทจะรบประทานอยางเหมาะสม การเลอก

ประเภทอาหารเพอควบคมน าหนกตว การดฉลากโภชนาการ เทคนคการเลอกรบประทานอาหารนอกบาน

การดดแปลงสวนประกอบและวตถดบในการประกอบอาหารเพอใหไดพลงงานตา ไดอยางเหมาะสมมากขน

กวากอนเขารวมอบรม

- ขอเสนอแนะเพมเตมจากผเขารวมกจกรรม

- มความรสกประทบใจในการเขารวมกจกรรม และเหนวาควรจดกจกรรมในลกษณะนอกเรอยๆ

- การไดมาเขารวมกจกรรมกลมกบคนอนๆ เชนน ทาใหมความกระตอรอรนมากขน

- การฝกภาคปฏบตในชวงทบทวน ทาใหไดรบความรความเขาใจเพมขน และไดทากจกรรมทใหความ

สนกสนานด ไมนาเบอ

2 การจดทาสอเพอการสอนแสดงในรปของ วดทศน และคมอการจดกจกรรม แบงเปน

- สอวดทศนกจกรรมระยะท 1 “รปแบบการใหความรและการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคเพอ

การดแลตนเอง ในผทมนาหนกเกนและโรคอวนลงพง (เมทาบอลคซนโดรม)” ระยะท 1

- สอวดทศนกจกรรมระยะท 2 “รปแบบกจกรรมทบทวนความรและการประยกตใชในชวตประจาวน

เพอการดแลตนเอง ในผทมนาหนกเกนและโรคอวนลงพง (เมทาบอลคซนโดรม)”

_______________________________________________________________

78

กจกรรมท การนาแนวทางการปองกนการหกลมและฟนฟสขภาพผสงอายในชมชนสการปฏบต

หวหนากจกรรม อาจารยแพทยหญง จตตมา บญเกด


ประชากรผสงอายไทยในปจจบนไดเพมจานวนขนอยางรวดเรวเชนเดยวกนกบผสงอายทวโลก ใน

ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต สดสวนของผสงอายไทยเมอเทยบกบประชากรทงหมดจดเปนอนดบท 2 รอง

จากประเทศสงคโปร มการคาดการณวาผสงอายไทยพบไดถงรอยละ 14 ในป ค.ศ.2015 และอาจสงถง รอยละ

30 ในป ค.ศ. 2030

อบตการณการหกลมในชมชนไทยพบไดสงใกลเคยงกบประเทศอนๆทวโลก โดยประมาณ รอยละ 30-40

ของผสงอาย 60 ปขนไปพบมการหกลมอยางนอย 1 ครงใน 1 ป และภายหลงการหกลมสงผลกระทบตอการ

บาดเจบ ภาวะทพพลภาพ หรอการเสยชวต ขบวนการปองกนการหกลมในโรงพยาบาลหรอในชมชนไดมการ

นามาทดลองในงานวจยมากมายในตางประเทศ แตในการนาไปใชไดจรงในชมชนยงคอนขางนอย มบาง

รายงานพบนอยกวา รอยละ 10 ทนาขบวนการปองกนการหกลมไปใชได เนองจากขบวนการดงกลาว

จาเปนตองไดรบความรวมมอและการตระหนกเหนถงความสาคญจากผสงอายและชมชน รวมไปถง

บคคลากรทางสาธารณสข


พฒนาขบวนการทมประสทธภาพในการนาแนวทางการปองกนการหกลมและฟนฟสขภาพผสงอาย

ในชมชนสการปฏบต


เปนผสงอายทมอายมากกวา 60 ป ขนไป ทเคยมประวตหกลมภายใน 1 ป จานวน 300 คน สามารถ

สอสารได อาศยอยในเขตชมชนหรอไดเขามาตรวจรกษาทคลนกศนยดแลสขภาพในระดบชมชน


ราง แนวทางในการปองกนการหกลมในผสงอายระดบประเทศโดยอาศยการทางานประสานกน

3 ฝายไดแก ผสงอายและครอบครว ทมทางการแพทย และชมชนทองถน


เพอใหบรรลตามผลสรปการศกษา โดยเรมดวยการใหความรและทศนคตเชงบวกในการสงเสรมและ

ปองกนปญหาสขภาพในผสงอายแกบคคลากรทางสาธารณสขเพอนาไปสขบวนการสงเสรมสขภาพของ

ผสงอายและครอบครวในชมชนอยางมประสทธภาพ ในปงบประมาณ 2555 จงไดจดทาสอ 2 ชน ไดแก

79

สอหนงสอ “เมอคนแกยงไมอยากแก” และสอวดทศน “ไมยอมแก” โดยจะนาสอทไดไปขยายผลสชมชน

เครอขายในปงบประมาณ 2556 ตอไป

ภาพท 10 สอหนงสอ “เมอคนแกยงไมอยากแก” และสอวดทศน “ไมยอมแก”

แผนงานในปงบประมาณ 2556-2558

กจกรรมยอยท 1: ผลของขบวนการจดอบรมและเผยแพรสอสงเสรมสขภาพเพอชวยเพมทศนคตเชง

บวกและการตระหนกรในการปองกนการหกลมและฟนฟสขภาพผสงอายในชมชน (Effect of putting up

strategies to increase awareness and attitude toward fall prevention in the community: Embedded mixed

methods study)

กจกรรมยอยท 2: การทดสอบประสทธภาพรปแบบการออกกาลงกายทสามารถทาไดเองทบานเพอ

ปองกนการหกลมและเพมสมรรถภาพดานความแขงแรงของกลามเนอและการทรงตวในผสงอายทเรมม

ปญหาการทรงตว (Effectiveness of a simple designed programme of home based exercise in preventing fall

and improving balance and strength in older people with mild to moderate balance dysfunction: A

Randomized controlled trials)

_________________________________________________________________

80

กจกรรม กจกรรมการพฒนารปแบบการชวยเหลอและสรางเสรมสขภาพผดแลผปวยเรอรง

หวหนากจกรรม รศ.ดร. ยพาพน ศรโพธงาม


ในสภาพการณปจจบนผ ปวยเ รอรงมแนวโนมเพม ขนอยางตอเนอง ผ ปวยเ รอรงก ลมน

สวนใหญยงตองไดรบการดแลอยางตอเนองทบาน ซงผทจะดแลผปวยเรอรงทบานคอญาตหรอสมาชกใน

ครอบครว ภาระในการดแลผปวยเรอรงทบานนบวาเปนภาระทหนก กจกรรมหรอภาระงานทผดแลตอง

กระทาใหกบผปวยตองใชความอดทนในการดแลอยางตอเนอง อกทงภาระงานทผดแลตองทาใหกบผปวย

ดงกลาวมมากมายในแตละวน ซงอาจสงผลกระทบตอสขภาพกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณของผดแล ซง

จะนาไปสการเกดอาการ/โรคทางกายและโรคทางจตใจได ทงนเพอสงเสรมใหญาตผดแลและครอบครว

สามารถดแลตนเองและปรบตวกบการดแลไดอยางตอเนอง จงควรมรปแบบการชวยเหลอญาตผดแลผปวย

เรอรงและครอบคลมความเปนองครวมของบคคล


1. จดประชมเชงปฏบตการสาหรบพยาบาลชมชนใน กทม เพอพฒนาศกยภาพในการชวยเหลอและ

สรางเสรมสขภาพผดแลผปวยเรอรง

2. ปรบปรงราง “รปแบบการชวยเหลอและสรางเสรมสขภาพผดแลผปวยเรอรง”

3. ปรบปรง “DVD ชวตของญาตผดแลผปวยเรอรง 5 เรอง”

กลมเปาหมาย พยาบาลทดแลผปวยโรคเรอรงในชมชน จากศนยบรการสาธารณสขของ กทม


1. พยาบาลทดแลผปวยโรคเรอรงในชมชน จากศนยบรการสาธารณสขของ กทม ไดรบการพฒนา

ศกยภาพเพอชวยเหลอและสรางเสรมสขภาพผดแลผปวยเรอรง

2. ขอมลจากการปฏบตของพยาบาลชมชนใน กทม ในการชวยเหลอผดแลผปวยโรคเรอรง

3. ราง “รปแบบการชวยเหลอและสรางเสรมสขภาพผดแลผปวยเรอรง” ทมความชดเจน

4. DVD ชวตของญาตผดแลผปวยเรอรง 5 เรอง ทมสาระสาคญของเนอหาเหมาะสม และความยาว

ประมาณเรองละ 20 นาท


1. DVD ชวตของญาตผดแลผปวยเรอรง 5 เรอง

2. คมอการดแลตนเองและการสรางเสรมสขภาพสาหรบผดแลผปวยโรคเรอรง

3. ราง “รปแบบการชวยเหลอและสรางเสรมสขภาพผดแลผปวยเรอรง”

81


กจกรรมท 1 จดประชมเชงปฏบตการสาหรบพยาบาลทดแลผปวยโรคเรอรงในชมชน กทม

พยาบาลทดแลผปวยโรคเรอรงในชมชน จากศนยบรการสาธารณสขของ กทม จานวน 49 คน เขา

รวมประชม วนท 30 พฤษภาคม 2555 เวลา 8.00-16.00 น. ณ. คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด เพอ

พฒนาศกยภาพในการชวยเหลอและสรางเสรมสขภาพผดแลผปวยเรอรง กจกรรมประกอบดวย การบรรยาย

ชม DVD ชวตของญาตผดแลผปวยเรอรง การวเคราะหประเดนปญหาจากสาระใน DVD และเขากลมยอยให

ขอมลเกยวกบปญหาและการชวยเหลอผดแลผปวยเรอรงของ กทม สรปไดวา

1. ปญหาทพบบอยในญาตผดแลผปวยเรอรง 3 ลาดบแรกคอ

• ไมมคนดแล เหตผลทจนท.ศนยบอกตรงกนคอ ญาตผดแลตองทางานนอกบาน

• ญาตขาดความรและทกษะในการดแลคอคนทดแลไมไดเรยน คนทเรยนมาไมมนใจทจะทา

• ปญหาสขภาพของญาตผดแลคอมปญหาสขภาพเดม และปญหาจากการดแล

2. วธการชวยเหลอญาตผดแลผปวยเรอรงทไดใชและพบวาประสบความสาเรจ คอการเยยมบาน

และการประสานแหลงประโยชน

3. แหลงประโยชนในชมชนเมอง (กทม.) ทมประโยชนในการชวยเหลอญาตผดแลคอ เครอขาย

ศนยกชพ และอาสาสมครสาธารณสข(อสส)ทมบทบาทในการชวยเหลอ

4. ในอนาคตอยากใหมแหลงประโยชนเพมเตมในการชวยเหลอญาตผดแล ไดแก ระบบการสงตอ

เครอขายชวยเหลอ สายดวน day care หรอ respite care ในการรบดแลแทนผดแลผปวยในชวงระยะเวลาสนๆ

และ website สาหรบญาตผดแล

5. ปญหา/อปสรรคในการใหความชวยเหลอญาตผดแลผปวยเรอรงคอ ญาตผดแลไมมคนชวยเหลอ

และเจาหนาทผปฏบตงานขาดการสนบสนน

ภาพท 11 จดประชมเชงปฏบตการสาหรบพยาบาลทดแลผปวยโรคเรอรงในชมชนกรงเทพ

82

กจกรรมท 2 วเคราะหและปรบเนอหาใน DVD 5 เรอง

ผปฏบตการในการจดกจกรรม 10 คน รวมกนวเคราะหปรบเนอหา และ ความยาวของแตละเรองใน

DVD 5 เรอง ไดแก 1) ผชายทตายไมได: ชวตหวหนาครอบครวทดแลลก ภรรยา และมารดาทเจบปวย, 2)

ความผกพน: ชวตนองทดแลพทเจบปวย, 3) สองมอแม: ชวตพอแมทดแลลกทเจบปวย, 4) ผยนด: ชวตลกท

ดแลพอแมทเจบปวย, และ 5) สญญาใจ: ชวตภรรยาทดแลสามทเจบปวย โดยการกระชบเวลาแตยงคงไวซง

สาระสาคญของเนอหา เพอใหเจาหนาทโสตฯ ดาเนนการตดตอโดยกาหนดความยาวของแตละเรองประมาณ

20 นาท

ภาพท 12 สอวดทศน ชวตของญาตผดแลผปวยเรอรง 5 เรอง

กจกรรมท 3 วเคราะหและปรบราง รปแบบการชวยเหลอและสรางเสรมสขภาพผดแลผปวยเรอรง

ผปฏบตการในการจดกจกรรม 10 คน รวมกนนาเสนอ วเคราะห และ สรปขอมลเชงคณภาพทไดจาก

การประชมกลมของพยาบาลทดแลผปวยโรคเรอรงในชมชนสงกดศนยบรการสาธารณสขของ กทม เพอ

นาไปใชในการทบทวน วเคราะห และปรบปรงราง “รปแบบการชวยเหลอและสรางเสรมสขภาพผดแลผปวย

เรอรงในชมชนเมอง” สาระสาคญโดยสรปของรปแบบฯ หลงปรบปรง คอ รปแบบดงกลาว มงทปฏสมพนธ

ระหวางญาตผดแลกบทมบคลากรทางสขภาพ (เนนพยาบาลเปนหลก) พยาบาลใชความร ทกษะ และมง

ทางานเชงรก เพอตอบสนองความตองการของญาตผดแล จดการชวยแหลอดวยวธตางๆ เนนการมสวนรวม

ในการดแลตนเอง การปรบตวของญาตผดแลและผปวยในทกขนตอน ความตอเนอง การใช/ ประสาน/

พฒนาแหลงประโยชนในครอบครวและชมชน ผลลพธทคาดหวง ไดแก ญาตผดแลมความรและทกษะในการ

ดแลผปวย มความสามารถในการดแลตนเองเพอรกษาไวซงสขภาพทดระหวางทาหนาทผดแล มทกษะ/

ความสามารถในการจดการ/เผชญปญหา ความเครยดจากการดแล รวมทงผลลพธการดแลทเกดขนกบผปวยท

ดแล ไดแก ไมเกดภาวะแทรกซอน มความสามารถปฏบตกจวตรประจาวน เปนตน

_____________________________________________________________

83

กจกรรม การออกกาลงกายอยางสมาเสมอของผสงอายทเปนนกวงระยะไกล : การศกษาเชงคณภาพ

หวหนากจกรรม ผศ.ดร. พรทพย มาลาธรรม


จากแนวโนมทจานวนของผสงอายเพมมากขน ชใหเหนวาผสงอายกาลงจะเปนกลมประชากรกลม

ใหญของประเทศ ดงนน การสนบสนนใหผสงอายมสขภาพทดและชวยเหลอตนเองไดนานทสด จงเปน

สงจาเปน จากงานวจยเกยวกบพฤตกรรมของผสงอายไทยทมอายยนยาว พบวา ผสงอายกลมทมสขภาพ

แขงแรงมกมพฤตกรรมการออกกาลงกาย การเตรยมตวกอนถงวยสงอาย การทากจกรรมในเวลาวางมากกวา

กลมทมสขภาพไมแขงแรง นอกจากน ยงมความเสยงทเกดโรคหลอดเลอดและหวใจนอยกวากลมทสขภาพ

ไมแขงแรงดวย อยางไรกตาม ยงไมมงานวจยทศกษาเกยวกบภาวะสขภาพของผสงอายทเปนนกกฬาทออก

กาลงกายอยางหนก เชน การวงระยะไกล ในประเทศไทยและไมทราบวาภาวะสขภาพของผสงอายทเปนนก

วงระยะไกลมความแตกตางกบผสงอายทไมเปนนกวงระยะไกลหรอไม เพยงใด และเพราะเหตใดจงสามารถ

ออกกาลงกายไดอยางสมาเสมอ หากทราบเหตผลและแรงจงใจของการออกกาลงกายกจะเปนประโยชนใน

การหาแนวทางสรางแรงจงใจใหผสงอายอนๆ หนมาออกกาลงกายมากขน ทาใหผสงอายชดเชยกบการ

เปลยนแปลงตามวยได มสขภาพและคณภาพชวตทด อยางไรกตามกตองพจารณารวมกบภาวะสขภาพของแต

ละบคคลเพอใหเกดความเหมาะสม


เพอศกษาปจจยและพฤตกรรมทเกยวของในการออกกาลงกายอยางสมาเสมอตามการรบรของ

ผสงอายทเปนนกวงระยะไกล

กลมเปาหมาย ผสงอายเพศชายและหญง ทเปนนกกฬาวงระยะไกล อายตงแต 60 ป ขนไป

ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ขอมลพนฐานดานพฤตกรรมของกลมผสงอายทเปนนกกฬา ซงมความสามารถในการออกกาลงกาย

ทพเศษ ตางจากความสามารถของผสงอายทวๆไป ขอมลเหลาน อาจใชเปนตวเทยบเคยงทสะทอนภาวะ

สขภาพดของผสงอาย และชใหเหนวาผสงอายมความสามารถทหลากหลาย และมทศนคตทดตอผสงอาย


ผรวมกจกรรมประกอบดวยผสงอายเพศชายทเปนนกวงระยะไกล ทคดเลอกจากกลมตวอยางทเคย

เขารวมกจกรรม จานวน 27 ราย และผสงอายเพศหญงทเปนนกวงระยะไกล ทคดเลอกจากโครงการยอยของ

กลมนกวงระยะไกลจานวน 4 ราย รวมทงหมด 31 ราย เกณฑการคดเลอกผรวมกจกรรม คอ 1) ผทมอาย 60 ป

84

ขนไป 2) เปนผทเคยเขารวมในการแขงขนวงระยะไกลทกประเภททมระยะทางตงแต 5,000 เมตรขนไป เปน

เวลา 10 ปขนไป 3) มการฝกซอมอยางนอย 2 ครงตอสปดาห เปนเวลา 24 สปดาหขนไปใน 1 ป 4) สามารถ

สอสารและเขาใจภาษาไทยไดด และ 5) มความยนดในการใหขอมล

เมอคดเลอกผรวมกจกรรมทมคณสมบตครบตามกาหนดแลว ผจดกจกรรมไดตดตอผรวมกจกรรม

ทางโทรศพทและสอบถามความสมครใจในการเขารวมกจกรรมพรอมทงนดหมายวนและเวลาทสะดวก

ตามทผวจยกาหนดไวใหกลมตวอยางเลอก ผรวมกจกรรมไดรบการสมภาษณโดยผจดกจกรรม 3 คนทคณะ

แพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด ในหองทมความเปนสวนตวและไมมสงรบกวนการสมภาษณตามแบบ

สมภาษณเชงลกซงเปนแบบสอบถามปลายเปด (interview guide) เกยวกบพฤตกรรมการออกกาลงกายและ

ปจจยทสงเสรมใหผสงอายทเปนนกวงระยะไกลสามารถออกกาลงกายไดอยางสมาเสมอ และมการ

บนทกเสยงโดยใชเครองบนทกเสยง MP3 ดวยความยนยอมของผรวมกจกรรม และวเคราะหขอมลเชงเนอหา

(content analysis)

ผสงอายทเขารวมกจกรรมครงนม 31 ราย มอายตงแต 62-79 ป อายเฉลย 67.3 ป เปนเพศชาย 27 ราย

และเพศหญง 4 ราย อายทเรมวงระยะไกล 38-70 ป เฉลย 50 ป วงระยะไกลมานานประมาณ 10-25 ป เฉลย

14.8 ป ระยะทางทฝกซอมในปจจบน 49 กโลเมตรตอสปดาห และจานวนสนามแขงขนทเคยเขารวม 3-1000

สนาม เฉลย 211 สนาม ซงมทง full marathon, half-marathon, mini-marathon, หรออน ๆ สวนผลการ

วเคราะหขอมลเชงเนอหาจากการสมภาษณแบงเปน 2 ประเดนหลก คอ 1) ปจจยทเกยวของในการออกกาลง

กายอยางสมาเสมอของผสงอายทเปนนกวงระยะไกล และ 2) พฤตกรรมเกยวกบการออกกาลงกายของ

ผสงอายทเปนนกวงระยะไกล ดงตอไปน

I. ปจจยทเกยวของกบการออกกาลงกายอยางสมาเสมอของผสงอายทเปนนกวงระยะไกล

ปจจยทมสวนเกยวของกบการออกกาลงกายอยางสมาเสมอดวยการวงระยะไกลมหลาย

ประการ ดงตอไปน คอ

1. มแรงจงใจในการวงออกกาลงกายหรอการวงแขงขน ซงประกอบดวย

1.1 สขภาพ ผใหขอมลสวนใหญใหความสาคญกบการมสขภาพดเปนอนดบแรก คอ

ตองการใหมสขภาพแขงแรง บางรายเรมมความหวงใย ใสใจในสขภาพของตนเอง เมอรบรวาตนเองมสขภาพ

เสอมถอย เรมอวนขน หรอมโรคประจาตว รวมถงมเพอนหรอบคคลากรสขภาพเตอนเรองการระวงรกษา

สขภาพ และแนะนาใหออกกาลงกาย

1.2 การมเพอนออกกาลงกายหรอเหนตนแบบนกวง ผใหขอมลบางรายไดรบการ

ชกชวน รวมทงเหนนกวงอนมสขภาพด จงสนใจเขารวมวงและวงตอเนองเสมอมา

1.3 ความสนกสนาน มชวตชวา ผใหขอมลสวนใหญกลาววาการออกกาลงกายทาให

รสกสนก บางรายกลาววาเหตผลแรกทวงเพราะความสนกสนาน แตบางรายอาจไมไดวงเพอความสนกหรอ

การเอาชนะ แตเพอตองการใหสขภาพแขงแรง

1.4 การมเหตการณทเปนแรงกระตน (trigger) เปนระยะ นกวงสงอายบางรายเรมตน

การวงจากการไดเขารวมการจดวงครงใหญและมการประชาสมพนธด เชน การเปดสะพานพระราม 9 เปนตน

85

จงเปนจดเรมตนของการวง และเมอมเพอนหรอเครอขายจากการวงในการจดงานตาง ๆ ชกชวนเปนระยะ จง

ทาใหเปนแรงกระตนใหออกกาลงกายตอเนอง

1.5 การไดรางวล ซง อาจเปนถวยรางวล เงนรางวล สงของตาง ๆ ผใหขอมลสวน

ใหญกลาววาการไดรางวลเปนแรงจงใจ หรอกาลงใจ แตอาจไมใชเปาหมายหลก บางรายกลาววาไมได

คานงถงรางวล ขอใหวงใหครบกเพยงพอแลว อยางไรกตาม สงทผสงอายนกวงใชประกอบการพจารณาใน

การลงแขงขน เชน ถวยรางวล เสอหรอสงของทแจกในงาน อาหารทเลยงหลงการแขงขน เปนตน

1.6 การรสกวาไดทาบญ ผ ใหขอมลสวนใหญกลาววาการวงเพอการกศล เปน

แรงจงใจในการลงสนามแขงขนประการหนงดวย นอกจากน ผใหขอมลหลายราย มกบรจาคถวยรางวลให

องคกรตางๆ ไดใชประโยชนตอไป เชน บางรายบรจาคไปจานวนมากกวา 300 ถวย ซงถอวาเปนการทาบญ

กศลดวย

2. การเหนประโยชนในการออกกาลงกายดวยการวงระยะไกล

2.1 ดานรางกาย นกวงสงอายทกรายไดกลาวถงการวงเปนประจาทาใหสขภาพ

แขงแรง ในบางรายแมมโรคประจาตว เชนความดนโลหตสง โรคภมแพ เปนตน จงรสกวาการวงเปนประจา

ทาใหสามารถลดการใชยาได นอกจากน การวงทาใหไมมปญหาทองผก หลบสบาย และรสกแขงแรงขนจง

เปนแรงจงใจใหออกกาลงกายตอเนอง ผใหขอมลหลายรายสามารถเลกสบบหรหรอดมเหลาได ผใหขอมล

เกอบทกราย กลาววาหลบงายและไมมปญหาการนอนไมหลบ

2.2 ดานสขภาพจต นกวงสงอายกลาววาการวงทาใหผอนคลายความเครยดไดด

“จตใจสบาย” บางรายกลาววาในขณะวงระยะไกล เปนการทาสมาธไปดวย ทาใหใชความคดในการแกปญหา

ในการทางานไดดบอยครง และรสกผอนคลายความกงวลลง นกวงสงอายหลายรายถอวาการวงไดถงทหมาย

เปน “การเอาชนะตนเอง” และสงเสรมใหมความอดทนมากขนดวย

2.3 ดานสงคม นกวงสงอายกลาววาการวงทาใหมสงคมทด มความจรงใจตอกน ม

กจกรรมทออกไปวงแขงตามสนามตางๆรวมกน มเพอนมากมาย ไดคบคาสมาคมกบคนหลายหลากอาชพ

โดยมจดรวมคอการวง ทาใหมโอกาสแลกเปลยนเรยนรขอมลและความรตาง ๆ ผใหขอมลหลายคนไดรบ

ขอมลเกยวกบการวง วธการวง การแกปญหาเกยวกบการวงจากเพอนนกวงดวยกน โดยผทมประสบการณ

มากกวาเปนแหลงขอมลทสาคญนอกเหนอจากแหลงขอมลอนไดแก web site หนงสอและนตยสารทเกยวกบ

การวง สวนชมรมวงมสวนชวยทาใหผใหขอมลหลายๆคนมความสมพนธ ผกพน และมกมกจกรรมรวมกน

มาตลอด ทาใหคงไวซงการวงออกกาลงกายตอเนองเสมอมา

3. การวงเปนวธทสะดวกและประหยด นกวงสงอายเหนวาการวงเปนการออกกาลงกายท

เหมาะสมกบฐานะเศรษฐกจ เวลาทจากด และบรบทดานสถานท จงเลอกการวงเปนการออกกาลงกาย

เนองจากคาใชจายเกยวกบการวงนอยเมอเทยบกบการออกกาลงกายดวยวธการอนบางประเภท นกวงสงอาย

รายหนงกลาวถงการวงวา “เพยงรองเทาดๆ 1 คกเพยงพอแลว” นอกจากน ผใหขอมลทเรมวงตงแตวยทางาน

ซงมเวลาจากดคดวาการวงเปนการออกกาลงกายทสามารถบรหารเวลาดวยตนเองได เพราะการวงใชเวลานอย

ไมตองเสยเวลาในการเดนทาง หรอสามารถเลอกเวลาทเหมาะสมกบตนเองไดตามความสะดวก ไม

86

จาเปนตองขนกบผอน รวมถงสามารถเลอกหรอปรบเปลยนสถานทวงไปตามความสะดวกหรอเวลาทมอย

เชน รอบๆหมบาน สถานททางาน สวนสาธารณะ หรอบนถนน ฟตบาท เปนตน เนองจากการวงเปนวธการท

ยดหยน จงมสวนทาใหผใหขอมลสามารถออกกาลงกายไดอยางตอเนอง

4. การออกกาลงกายกลายเปนกจวตรหรอเปนสวนหนงของชวต ผใหขอมลกลาววาเมอหน

มาวงออกกาลงกายเปนประจา และเรม “ตดวง” หากไมไดวง ผใหขอมลมกกลาววาจะรสกหงดหงด แตถาวง

จะรสกมความสขสบาย

5. แรงสนบสนนทางสงคม มสวนสาคญในการชกนาใหกลมผสงอายนกวงคงการวงออก

กาลงกายเปนประจา แรงสนบสนนทางสงคมประกอบดวยครอบครว ททางาน หรอกลมเพอนนกวงและ

ชมรมวงตางๆ ผใหขอมลหลายคนไดรบการสนบสนนจากครอบครวใหวงอยางตอเนองตอไป หลายรายทม

คนในครอบครววงออกกาลงกายดวย บางครอบครวอาจไมไดรวมวงออกกาลงกายดวย แตกใหการสนบสนน

ในรปแบบอนๆ เชน การชวยเตรยมเสอผาในการวง การเตรยมอาหาร การเตอนเกยวกบตารางเวลาทฝกซอม

หรอแขงขน การไมหามการวง ตลอดจนการใหกาลงใจ

II. พฤตกรรมเกยวกบการออกกาลงกายของผสงอายทเปนนกวงระยะไกล

จากการสมภาษณผสงอายทเปนนกวงระยะไกล พบวาพฤตกรรมทเกยวของกบการออกกาลงกาย

ประกอบดวย

1. การเตรยมตวในการออกกาลงกาย เชน เตรยมเครองแตงกาย รองเทา การรบประทาน

อาหาร การขบถาย หรอ อน ๆ เปนตน

1.1 เตรยมเครองแตงกาย เชน รองเทา เสอผา ผใหขอมลทกรายใหความสาคญกบ

รองเทามาก ผใหขอมลรายหนง กลาววา “ถารองเทาดเทาไร กจะทาใหเทาเราปลอดภย” ซงสวนใหญจะเลอก

แบบไมหนามาก ใหตะเขบอยดานนอก สวนการเลอกเสอ มกเลอกผาและแบบเสอทมการระบายอากาศไดด

ในการแขงขนจะเตรยมเสอผาและรองเทาทใสสบายและใหมกวาการซอมตามปกต

1.2 เตรยมตวเรองการรบประทานอาหาร และเครองดม ผใหขอมลทกรายเตรยม

น าเปลา แตบางรายเตรยมน าเกลอแร หรอ น าผงไปในการวงดวย และรบประทานอาหารเบาๆ กอนเดนทาง

ไปสนามแขงขน สวนในการเตรยมตวในชวตประจาวน ผใหขอมลสวนใหญระมดระวงในการเลอก

รบประทานอาหารเพอไมใหอวน ซงเปนอปสรรคในการวง โดยรบประทานอาหารทมไขมนตา เชน

รบประทานอาหารประเภทผก ผลไม เปนหลก และสวนเนอสตว นยมรบประทานปลา หลกเลยงอาหาร

อาหารทอด อาหารจกจก ไมรบประทานเคมและอาหารหมกดองตางๆ หลกเลยงการรบประทานไมเปนเวลา

หรอรบประทานตลอดเวลา สวนการรบประทานผลตภณฑอาหารบารง ผใหขอมลบางรายรบประทาน

อาหารบารงสาเรจรป ทงแบบเมด หรอเครองดมเมอใกลเวลาลงแขงขน แตมกไมไดรบประทานผลตภณฑ

อาหารบารงเปนประจา

1.3 เตรยมตวเรองการขบถาย ผใหขอมลสวนใหญไมมปญหาทองผก มกถายเปนเวลา

ซงกพยายามจดสรรเวลาขบถายใหเรยบรอยกอนเวลาฝกซอมหรอวงแขงขน เพอใหมความพรอมมากทสด

กอนการวง

87

2. มการซอมวงเปนประจาอยางเครงครด ผใหขอมลสวนใหญซอมวงเกอบทกวน สวน

ใหญจะซอมวงตามระยะทางทใกลเคยงกบระยะทางทจะลงแขงขน โดยทกรายมการอบอนรางกาย (warm up)

กอนวงเสมอ และ ลดระดบการวงเพอใหคนสภาพ (cool down) ทกครง ในการซอมวงหากฝนตก หลายราย

ไมหยดซอมวง แตจะซอมหลงฝนหยดแลว หรอชดเชยดวยการออกกาลงดวยวธอน เชน แอโรบคในทรม

เปนตน

3. การตรวจสขภาพ ผใหขอมลสวนใหญไมไดไปตรวจสขภาพเปนประจา เนองจากมองวา

ตนเองมสขภาพด แตจะไปหาแพทย เมอเจบปวย หรอบาดเจบจากการวง ซงเมอมอาการดขนแลว มกกลบไป

วงออกกาลงกายอก

โดยสรป ผสงอายทเปนนกวงระยะไกลสวนใหญมเหตการณทเปนจดเปลยน ซงอาจเปนปจจยภายใน

ตนเองทเหนความสาคญในการออกกาลงกายดวยเหตผลตางๆ กน ประกอบกบมเหตการณทเปนแรงจงใจ จง

ทาใหผสงอายเรมวง เมอรวมกบการเหนประโยชนดานตางๆ เชน ดานสขภาพกายและสขภาพจต และดาน

สงคม จงทาใหมการวงทสมาเสมอขน นอกจากน แรงสนบสนนทางสงคม ซงรวมถง ครอบครว เพอน หรอ

องคกรทสนบสนน กมอทธพลในการสงเสรมใหผสงอายวงออกกาลงกายอยางสมาเสมอและตอเนองเปน

เวลานาน

_________________________________________________________________

88

กจกรรม การเปรยบเทยบสมรรถภาพทางกายของผสงอายทออกกาลงกายอยางเบาของชมรม


หวหนากจกรรม ผศ.ดร. สจนดา จารพฒน มารโอ


จากรายงานการตรวจสขภาพประชากรไทยครงท 4 (พ.ศ.2551-2552) พบวา ปญหาสขภาพของผทม

อาย 60 ป ขนไป ไดแก ภาวะเรอรง ปญหากลามเนอและกระดก และออกกาลงกายไมเพยงพอ กลมวย

ดงกลาวควรไดรบการสงเสรมพฤตกรรมสขภาพดานความรและความเขาใจ ใหตระหนกเรองการออกกาลง

กายทเหมาะสม การประเมนภาวะสขภาพเปนสงจาเปน โดยเฉพาะการตรวจสมรรถภาพทางกายในผสงอาย

กอนทความเสอมจะเรมปรากฏ และดาเนนการปองกนไมใหมความเสอมมากขน ดงนน การหาแนวทางใน

การสรางเสรมสขภาพดานการออกกาลงกายอยางสมาเสมอ จะทาใหผสงอายมสขภาพและคณภาพชวตทด


พฒนาแนวทางการสงเสรมสขภาพผสงอายในชมชนดวยการออกกาลงกายอยางตอเนอง

กลมเปาหมาย ชมรมผสงอายโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพบานสาลวน มอายตงแต 60 ปขนไป


สรางเสรมสขภาพดานการออกกาลงกายผสงอาย ชมรมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพบานสาลวน


เชงคณภาพ: แบบสมภาษณกจกรรมการเคลอนไหวออกแรงและการออกกาลงกายเปนแบบวด

กจกรรมการเคลอนไหวและการออกกาลงกายโดยมขอคาถาม 55 ขอ สามารถแบงระดบได 3 ระดบ

ไดแก นอย ปานกลาง และมาก

เชงปรมาณ: เครองชงนาหนก เครองวดสวนสง เครองวดไขมนและองคประกอบในรางกาย,เครองวด

ความดนโลหต เครองวดแรงเหยยดขา เครองมอวดความออนตว เครองมอวดความจปอด เครองวด

แรงบบมอ


ตารางท 24 เปรยบเทยบสมรรถภาพทางกาย ภาวะสขภาพ กจกรรมการเคลอนไหวออกแรงและการออก

กาลงกาย ของกลมผสงอายทออกกาลงกายอยางเบาดวยฤๅษดดตน (จานวน 33 คน) กบกลมผสงอายทไมได

ทาฤๅษดดตน (จานวน 36 คน)

89

ตวแปร ทาฤาษดดตน

Mean+ SD (n=33)

ไมทาฤาษดดตน

t-value(p-value) Mean+ SD (n=36)

นาหนก (kg) 56.93+ 8.85 60.29+ 13.93 1.19 (0.24)

ดชนมวลกาย (kg/m2) 24.99+ 4.67 26.99+ 10.65 0.99 (0.32)

ไขมน (%) 31.46+ 9.04 34.49+ 13.99 1.05 (0.29)

อตราการเตนของหวใจ (BPM) 98.67+ 12.34 113.58 +14.77 0.45 (0.65)

แรงบบมอ(ซาย) (kg) 18.41 +6.41 22.92+ 8.90 2.42 (<0.001)

แรงบบมอ(ขวา) (kg) 19.25 +7.51 26.33+ 16.87 2.19 (<0.001)

ความออนตว (cm) 13.62 +7.26 12.61 +9.11 -0.05 (0.62)

เดน 6 นาท (m) 438.58+ 59.85 738.26 +12.60 1.20 (0.24)

กาวเดนเฉลย//วน 4949.21+ 1978.84 4449.74 +1597.36 -0.98 ( 0.33)

ผลการสมภาษณผสงอายทเขารวมกจกรรม พบวา สาเหตทผสงอายไมออกกาลงกาย ไดแก ไมมเวลา

คดวางานททาอยใชแรงอยแลว การเดนทางมาลาบาก เชน ผสงอายทมภาวะโรคเรอรง รวมถงญาตตองดแลทา

ใหไมสามารถเขารวมกจกรรมไดสมาเสมอ แตกตองการวธออกกาลงกายทสามารถทาทบานได สาหรบ

ผสงอายมากกวารอยละ 80 มกจกรรมออกกาลงกายสมาเสมอ เพราะเชอวาการออกกาลงกายสงผลด ผอน

คลายความเครยด ทาใหรางกายแขงแรง แตผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายสวนใหญไมอยในระดบปกต

จงควรสงเสรมใหออกกาลงกายอยางตอเนอง

จากการสมภาษณเจาหนาทสาธารณสข พบวา โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลบานสาละวน ม

แผนงานสงเสรมการออกกาลงกาย โดยไดปรบพนดานหนาเปนลานออกกาลงกาย รวมทงผสงอายในชมชน

เสนอใหจดทาสอวดทศนสงเสรมสขภาพผานทางมลตมเดยรวมกบสอทางเครอขายอนเตอรเนตดานการออก

กาลงกาย เพอใหสามารถเรยนรและปฏบตการออกกาลงกายไดดวยตวเอง ในปงบประมาณ 2555 จงเชญ

ผเชยวชาญดานวทยาศาสตรการกฬาและผทเกยวของ รวมทงผสอนการทาฤๅษดดตนของชมชนบานสาลวน

รวมกนจดทาสอวดทศนสอนการออกกาลงกายอยางเบาดวยฤๅษดดตน ซงคดเฉพาะทาทเหมาะสมและ

ผสงอายสามารถทาไดเองทบานเพอสงเสรมใหการออกกาลงกายเปนเรองใกลตว

ภาพท 13 กจกรรมการสารวจสมรรถภาพทางกายของผสงอายและสอการออกกาลงกายอยางเบา

___________________________________________________________________

90

กจกรรม การพฒนารปแบบการดแลผปวยสงอายในโรงพยาบาลและการดแลตอเนองทบาน

หวหนากจกรรม ผศ.ดร.สปรดา มนคง


ผสงอายเมอเจบปวยเฉยบพลนตองการการรกษาพยาบาลทเฉพาะและแตกตางจากผปวยกลมอน การ

ดแลผสงอายอยางครบวงจรและตอเนองจงเปนสงสาคญ การพฒนารปแบบการดแลผปวยผสงอายอยางครบ

วงจรและตอเนองเรมตงแตชวงพกรกษาในโรงพยาบาลและตอเนองทบาน เปนการประสานความรวมมอทง

ผปวยสงอาย ครอบครว และทมสหสาขาวชาชพ ตลอดจนบคคลหลายๆ ฝายเขามามสวนรวมในการดแล

สขภาพ เพอปองกนภาวะแทรกซอน สงเสรมสขภาพและความสามารถในการทาหนาทของผสงอายอยางเตม

ศกยภาพ วางแผนจาหนายเพอใหผปวยสงอายไดรบการดแลตอเนองจากโรงพยาบาลถงบานและเชอมโยงกบ

เครอขายระบบบรการสขภาพ รวมทงสงเสรมใหผสงอายและครอบครวสามารถปรบตวและพฒนาศกยภาพ

ในการดแลผสงอายอยางตอเนอง เพอเพมสมรรถนะในการดแลและผสงอายและผดแลมคณภาพชวตทด


ศกษาความเปนไปไดและการนาไปใชของรปแบบการดแลผปวยสงอายจากโรงพยาบาลสบานใน



ผปวยสงอายทรบไวรกษาในโรงพยาบาล อาย 70 ปขนไป ตงแตเดอน พ.ค.54-ส.ค.54


โปรแกรมการดแลผปวยสงอายจากโรงพยาบาลสบาน


1. เครองมอประเมนผ ปวยสงอายสมบรณแบบ

2. มาตรฐานการดแลผ ปวยสงอายจากโรงพยาบาลสบาน

3. สมดบนทกสขภาพ


การศกษาผลลพธรปแบบการดแลผปวยสงอายจากโรงพยาบาลสบาน โดยนามาตรฐานการวางแผน

จาหนายและกระบวนการวางแผนจาหนายมาใชในผปวยกลมเสยงเขารบการรกษาซ า ไดแก ผปวยโรคหลอด

เลอดสมอง โรคระบบทางเดนหายใจ และภาวะหวใจลมเหลว ศกษาผลลพธดานตวผปวย ไดแก 1) การเกด

91

ภาวะแทรกซอนของผปวยสงอายขณะอยโรงพยาบาล ไดแก การตดเชอทางระบบหายใจ การตดเชอทางเดน

ปสสาวะ และเกดแผลกดทบ 2) ความสามารถในการทาหนาท 3) ระยะหางการเขารบการรกษาซ า และ 4)

ความพงพอใจของผปวย ผลลพธดานญาตผดแล ไดแก การเตรยมความพรอม และความพงพอใจของญาต

ผดแล ซงการศกษาครงนเปนสวนหนงของการพฒนาระบบการดแลผปวยสงอายอยางตอเนองใหการเปลยน

ผานจากโรงพยาบาลสบานเปนไปอยางราบรน ลดการเขารบการรกษาซ าในโรงพยาบาลและลดปญหาทไม

พงประสงค

กลมเปาหมายเปนผปวยสงอายและญาตผดแล จานวน 96 ค โดยแบงเปน 2 กลม กลมควบคม 48 คและกลม

ทดลอง 48 คเกณฑคดเขา (Inclusion criteria) ของผปวยสงอาย

1. อาย มากกวาหรอเทากบ 70 (Age of 70 years or older)

2. การวนจฉยโรคใดโรคหนงตอไปน โรคหลอดเลอดสมอง (Stroke) โรคระบบทางเดนหายใจ

(Respiratory problems) และภาวะหวใจลมเหลว (congestive heart failure)

3. มประวตเขารบการรกษาซ า (History of readmission) ภายใน 1 ป หรอมาใชบรการทหนวย

ฉกเฉนอยางนอย 1 ครงภายใน 3 เดอน

4. มขอจากดในการทากจวตรประจาวน (Functional deficits)

5. จาหนายกลบบาน (discharged to home)

เกณฑคดออก (Exclusion criteria)

1. เสยชวตระหวางการศกษา

2. ไมสามารถตดตอไดภายหลงจาหนาย

มาตรฐานการวางแผนจาหนายและกระบวนการวางแผนจาหนาย ดงน

1. การประเมนผปวยสงอายอยางเปนระบบและตอเนอง และมความเฉพาะ เปนการดแลทมง

ครอบครวเปนศนยกลาง ตอบสนองความตองการทงผปวยและครอบครวรวมทงญาตผดแล

2. ประเมนความตองการการดแลเมอจาหนายออกจากโรงพยาบาล

3. การตดตามชวยเหลอตอเนอง ปรกษา Home Health Care service เมอจาเปน มการตดตามทาง

โทรศพทภายใน 3 วน หลงจาหนาย และ/หรอเยยมบาน ปรกษานกสงคมสงเคราะหและดแลรวมกนตงแต

แรกรบ

ขณะเดยวกนมการเผยแพรความรการดแลผปวยสงอายแกบคลากรทมสขภาพ รวมกบการดาเนนการ

ตามมาตรฐานการวางแผนจาหนายโดยม 1) Discharge planning resource nurse (DPRS) เปนแกนในการดแล

ผปวยสงอายจากโรงพยาบาลสบาน มการประชมทมดแลผปวยสงอาย เพอการวางแผนจาหนายไดอยาง

ราบรน ผปวยสงอายไดรบการแกไขปญหาตามความจาเปนของแตละบคคล และ 2) สมดบนทกสขภาพ เปน

เครองมอสอสารระหวางผปวย/ครอบครวและผใหการดแลทเปนวชาชพ มงผปวย/ครอบครวเปนศนยกลาง

เครองมอทใชในการจดกจกรรม ประกอบดวย 1) มาตรฐานการวางแผนจาหนายและกระบวนการ

วางแผนจาหนายผปวยสงอายจากโรงพยาบาลสบาน 2) Discharge planning resource nurse (DPRS) และ3)

สมดบนทกสขภาพของผปวย

92

แบบประเมน ประกอบดวย 1) แบบบนทกขอมลสวนบคคลและขอมลสขภาพของผปวย 1 ชด

พฒนาโดยผศกษา 2) แบบประเมนภาวะแทรกซอน: ภาวะปอดอกเสบ การตดเชอทางเดนปสสาวะ และการ

เกดแผลกดทบ 3) แบบประเมนความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวน 4) แบบประเมนความพรอมของ

ญาตผดแล และ 5) แบบประเมนความพงพอใจ

ผลการดาเนนการใน ป พ.ศ. 2555 ดาเนนการเกบขอมลในกลมควบคมทงหมด 36 ค คดออก 6 ค

เนองจากกลมตวอยางเสยชวตระหวางการเขารบการรกษา รวมเกบขอมลในกลมทดลองได 30 ค การศกษา

ดาเนนการตอเนองในป พ.ศ. 2556 ดาเนนการเกบขอมลในกลมควบคมอก 18 คจนครบ 48 ค และเรม

ดาเนนการในกลมทดลองจานวน 48 ค โดยเรมกจกรรมการเผยแพรความรการดแลผปวยสงอายแกบคลากร

ทมสขภาพ จานวน 50 คน จานวน 2 รน และดาเนนการดแลผปวยสงอายและญาตผดแลตามมาตรฐานการ

วางแผนจาหนายและกระบวนการวางแผนจาหนาย เพอประเมนผลลพธของรปแบบการดแลผปวยสงอายจาก

โรงพยาบาลสบาน จนครบ 48 ค

ผลการศกษาขอมลสวนบคคลของผปวยในกลมควบคมจานวน 48 ค ประกอบดวย ขอมลสวนบคคล

ของผปวย ขอมลดานการเจบปวยของผปวย และขอมลสวนบคคลของญาตผดแล

ขอมลสวนบคคล กลมตวอยางผปวยสวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 85.4 อายเฉลย 77 ป (SD =13)

สถานภาพสมรสค รอยละ 62.5 ระดบการศกษาสวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษา รอยละ 43.8 รายได

เพยงพอ รอยละ 93.8 สวนใหญใชสทธการรกษาพยาบาล ตนสงกด รอยละ 85.4

ขอมลทางดานสขภาพ กลมตวอยางผปวยรบเขารบการรกษาจากหนวยผปวยฉกเฉน (ER) เปนสวน

ใหญ รอยละ 87.5 สวนใหญเขารบการรกษาดวยปญหาระบบทางเดนหายใจ รอยละ 54.2 คาเฉลยระยะเวลา

การพกรกษาตวในโรงพยาบาล 22 วน (SD = 25, Range 5-118) เกดภาวะแทรกซอนในโรงพยาบาล การตด

เชอระบบทางเดนปสสาวะ มากทสด รอยละ 31.3 การตดเชอทางระบบทางเดนหายใจ รอยละ 20.8 และเกด

แผลกดทบ รอยละ 8.3 มการยายหอผปวยขณะพกรกษาตวในโรงพยาบาล รอยละ 56.3 คาเฉลยจานวนยาท

ไดรบกอนเขารบการรกษาในโรงพยาบาล 8 ชนด (SD = 3.87, Mode = 8) ขณะพกรกษาตวในโรงพยาบาล 10

ชนด (SD = 3.88, Mode = 10) และชวงจาหนายกลบบาน 11 ชนด (SD =4.46, Mode = 12) คะแนนเฉลยความ

พงพอใจตอการบรการทไดรบในการรกษาพยาบาลครงน 83.9 (SD = 8.9, Range = 67-95) แสดงวามความพง

พอใจตอการบรการทไดรบในระดบปานกลาง

กลมตวอยางผปวยมสขภาพดขน แตตองการการดแลอยางตอเนองทบาน สวนใหญตองการการดแล

เรองการรบประทานอาหารทางสายยาง 29 ราย คดเปนรอยละ 60.41 การดดเสมหะ 20 ราย คดเปนรอยละ

41.66 การทาแผล 19 ราย คดเปนรอยละ 39.58 คะแนนเฉลยความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวน 3.81

(SD = 4.7) แสดงวาผปวยชวยเหลอตนเองไดนอย ตองการความชวยเหลอจากญาตผดแล กลมตวอยาง

สวนมากไดรบการนดมา follow up 2-4 สปดาหหลงจาหนายออกจากโรงพยาบาล สวนใหญมา follow-up

ภายใน 2 สปดาห คดเปนรอยละ 43.75 ผปวย 47 ราย มา Follow up ทโรงพยาบาลรามาธบด ม 1 ราย ไดรบ

การสงตอไปรบการ follow up ทโรงพยาบาลใกลบาน กลมตวอยางเขารบการรกษาซ าในโรงพยาบาล (re-

93

admission) จานวน 8 คนรอยละ 16.7 เนองจากเกดการตดเชอทางเดนหายใจ รอยละ 50 คาเฉลยจานวนวนใน

การเขารบการรรกษาซ า 6 วน (SD = 5.78)

ขอมลสวนบคคลของญาตผดแล กลมญาตผดแลสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 79.2 สวนใหญม

ความสมพนธเปนบตรสาว รอยละ 47.9 คาเฉลยระยะเวลาการดแล 5 เดอน (SD = 5.76, Range 1 เดอน-20 ป,

Mode = 1 ป) สขภาพดไมมโรคประจาตว รอยละ 50 คะแนนเฉลยความพงพอใจตอการบรการทไดรบ 83.29

(SD = 10.57, Range = 48-112) แสดงวามความพงพอใจตอการบรการทไดรบในระดบปานกลาง คะแนน

เฉลยความพรอมในการดแลผปวยทบาน 21.06 (SD = 5.9, Range 8-32) แสดงวาญาตผดแลมความพรอมใน

การดแลผปวยทบานในระดบปานกลาง

_______________________________________________________________

94

กจกรรม การสมผสสารตะกวและปรอทจากสงแวดลอม และปจจยทางดานพนธกรรมทมอทธพลตอ

การรคดในวยผใหญและผสงอาย และกลมผปวยโรคอลไซเมอร

หวหนากจกรรม ดร. จนตนา ศรวราศย


การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การพฒนาเทคโนโลย การขยายตวของภาคอตสาหกรรม ทาใหมการ

ปลอยของเสยออกสสงแวดลอมเกนขดจากด สงผลใหเกดปญหาดานสงแวดลอมเกดการปนเปอนของโลหะ

หนกในแหลงนา/ดน และลงสหวงโซอาหาร ในกรณทรางกายมการสมผสกบสารโลหะหนกดงกลาวขางตน

สงทสาคญคอการประเมนความเสยงตอสขภาพ (biological monitoring) การตรวจวดระดบตะกว แคดเมยม

และปรอทในเลอด และการตรวจสารหนในปสสาวะ จดเปนตวชวดทสามารถบงชถงปรมาณสารโลหะหนก

ทไดรบเขาสรางกาย นอกจากนการศกษารวมกบความหลากหลายทางพนธกรรมลกษณะตางๆทางคลนก จะ

ชวยเพมโอกาสในการเขาใจเกยวกบความสมพนธของสารพนธกรรม กระบวนการเปลยนแปลงตางๆใน

รางกายทมผลตอการเกดโรคและความรนแรงของโรค ซงจะนาไปสการคนพบวธการรกษาแบบใหมๆ ม

รายงานการศกษาในตางประเทศถงประเดนนในกลมผสงอาย เนองจากสารปรอทท งในรปแบบของ

elemental and methyl mercury สามารถผานตวกรองกนระหวางเลอดและสมอง (blood brain barrier) ได และ

กลไกการเปนพษทสาคญ คอ การทสารปรอทจบกบ sulfhydryl group of critical enzymes in brain ในสวน

ของสารตะกวนนมรายงานในหลายประเดน เชน การไดรบสารตะกวในลกษณะเรอรง มความสมพนธกบการ

เปลยนแปลงของ cognitive function ในผหญงวยหมดประจาเดอน และมขอเสนอแนะเพมเตมในสวนของ

ปจจยทางดานพนธกรรม เชน genetic polymorphism ของยน Delta-aminolevulinate dehydratase (ALAD1

and ALAD2) มผลตอ lead metabolism and accumulation in brain ซงจะมผลตอ mental performance ดวย


1. ศกษาและประเมนภาวะเสยงตอการไดรบสารตะกว และปรอท จากสงแวดลอมในในวยผใหญและ

ผสงอาย และกลมผปวยโรคอลไซเมอร

2. ศกษาปจจยทางดานพนธกรรมของ Gene ทเกยวของกบ heavy metals metabolism และ cognitive

impairment

3. ศกษาปฏสมพนธระหวางปจจยทางดานพนธกรรม กบปจจยจากการสมผสสารตะกวและปรอทจาก

สงแวดลอม (Gene-environment interaction) ทมความสมพนธกบการรคดในวยผใหญและผสงอาย

และกลมผปวยโรคอลไซมเมอร


บคคลากรของคณะฯทงเพศชายและหญง อาย 35-65 ป จานวน 936 คน

95


ขอมลพนฐานสาหรบประชากรไทย และเปนแนวทางในการจดทากจกรรมความร และการปองกน

อนตรายจากพษของตะกว แคดเมยม ปรอท และสารหน เพอใหเกดความเขาใจทถกตอง รวมถงไดขอมล

พนฐานทสาคญในการเขาใจกระบวนการตางๆ ทคลอบคลมตงแตการพยากรณความเสยง (Predictive

toxicology) การปองกน (Preventive toxicology) และการคนหาวธการรกษาทเหมาะสมเฉพาะบคคล

(Personalized treatment for toxicity)

เครองมอทใช แบบสอบถามประเมนการไดรบสารพษ/สารเคมทงสามจากสงแวดลอม

ผลตรวจเลอดและปสสาวะทางหองปฏบตการ


ในสวนของความสมพนธของโลหะหนกกบ Cognitive function พบวาในกลมผใหญและผสงอาย

จานวน 387 คน เพศชาย (n=186) มคาเฉลยระดบตะกวในเลอดสงกวาเพศหญง (n=201) อยางมนยสาคญทาง

สถต เชนเดยวกบกลมผ ปวยสมองเสอมชนดอลไซเมอร จ านวน 136 คน ทมารบการรกษาทคณะ

แพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด อายเฉลยเทากบ 78.1 ป (54-98 ป) ระดบตะกวในเลอดของกลมผปวย

เพศชาย (n=30) สงกวาเพศหญง (n=106) อยางมนยสาคญทางสถต (3.37±1.57 vs 2.58 ± 0.97 µg/dL,

p<0.001) สวนคาเฉลยระดบของปรอทในเลอดในกลมผปวยระหวางเพศหญงกบชายไมความแตกตางกน

เมอแบงตามกลมอายทงในกลมทวไปและกลมผปวยสมองเสอมชนดอลไซเมอร เปน 3 กลมคอ นอย

กวา 70 ป อาย 70-80ป และมากกวา 80 ป พบวาอายไมมผลตอคาเฉลยของระดบตะกวและปรอทในเลอด ใน

สวนของการประเมนเรองของ Cognitive function ดานความจา (Recall total score : 0-32) นนไดมการแบง

ระดบปรอทและตะกวในเลอดเปน 3 tertiles พบวากลมคนทมระดบตะกวในเลอดใน tertile 1 มคาของ Recall

total score สงกวากลมกลมคนทมระดบตะกวในเลอดใน tertile 3 อยางมนยสาคญทางสถต (14.83 ±7.45 vs

11.03 ± 6.95 คะแนน, p=0.004) สวนการประเมนระดบความจาของผปวย เพอบงชระดบความรนแรงของ

อาการสมองเสอมดวย Global Deterioration Scale (GDS) เปน 3 ระดบ ไดแก ระยะตน (Mild) ระยะปาน

กลาง (Moderate) และระยะรนแรง (Severe) โดยพบจานวน 46 คน (33.8%), 64 คน (47.1%) และ 26 คน

(19.1%) ตามลาดบ และพบความแตกตางกนของระดบปรอทในเลอดกบ GDS โดยพบวากลมทมอาการ

สมองเสอมระยะตน มคาเฉลยของระดบปรอทในเลอดสงกวากลมทมอาการสมองเสอมระยะรนแรงอยางม

นยสาคญทางสถต (6.61±4.80 vs 3.82±1.31 µg/L, p<0.031) ในสวนของเรองปจจยทางดานพนธกรรม พบวา

genetic variations ของ GSTs มผลตอระดบปรอทและตะกว ตลอดจนตวชวดของ cognitive function ทงกลม

ผใหญ/ผสงอาย และกลมผปวยสมองเสอมชนดอลไซเมอร

___________________________________________________________

96

กจกรรม การสารวจความชกของภาวะทพโภชนาการและปจจยทางดานพนธกรรมในผปวยไทยทเปน

โรคสมองเสอมชนดอลไซเมอร

หวหนากจกรรม อ.พญ.สรนทร ฉนศรกาญจน


ปจจยหลายอยางมผลทาใหผปวยสมองเสอมชนดอลไซเมอร เสยงตอภาวะทพโภชนาการ เชน การ

ใชยาบางชนดเปนเวลานานๆ อาจทาใหเกดการขาดสารอาหารบางชนดทมผลเกยวของกบโรคน การ

รบประทานอาหารทไมถกหลกทาใหขาดวตามน-แรธาตเปนเวลานาน เชน โคลน ซงเปนสวนหนงของ

สารอะซทล-โคลน ททาหนาทเปนสารสอขาวในสมอง ผปวยทเปนโรคนจะมปรมาณสาร อะซทลโคลนใน

สมองลดนอยลง และวตามนบ 12 ซงผปวยโรคนมกมระดบวตามนบ 12 ในเลอดตา นอกจากน การศกษาของ

Gillette-Guyonnet, S. และคณะ ซงสารวจภาวะโภชนาการของผปวยสมองเสอมชนดอลไซเมอรโดยใช Mini

Nutritional Assessment (MNA) พบวา ปญหาน าหนกตวลดลงเปนปญหาทพบไดบอยในผปวยโรคสมอง

เสอมชนดอลไซเมอร ซงปญหานจะทวความรนแรงแกการดาเนนไปของโรคและอาจใชเปนตวพยากรณ

อตราการตายของผปวยได เนองจากการดาเนนไปของโรคทาใหการพฤตกรรมการบรโภคผดปกตไป สงผล

ใหการบรโภคนอยลง นาหนกลดลง

สวนปจจยทางพนธกรรมทมการรายงานในกลมผปวยอลไซเมอร ไดแก Apolipoprotein E gene โดย

ม polymorphic ทสาคญ ไดแก ApoE2, ApoE3, และ ApoE4 ซงปกตจะเปน ApoE-ε3 สวน Dysfunctional จะ

เปน ApoE-ε2 and ApoE-ε4 โดยความแตกตางจะอยทการเปลยนแปลงของ amino acid ทตาแหนง 112 และ

118 นอกจากนกลมยนทเกยวของกบ Apo E receptors ทสาคญตวหนง ไดแก LDL receptor-related protein-

related protein (LRP1) ซงสรางโปรตนทสาคญในสมอง และทางานรวมกบ APO E ในการขนสง cholesterol

ไปสมอง โดยสนนฐานวาการเปลยนแปลงของ LRP1 receptors มความสมพนธกบการเกด AD เนองจาก

ความผดปกตในการทาหนาทสวนนแลวมผลตอ neurite growth และเกดการทาลายระบบประสาท

สาหรบการศกษาในกลมประชากรเอเชยรวมถงในประชากรไทยยงมนอยมาก อยางไรกตาม

การศกษาสวนใหญมกทาควบคไปกบผลของ APOE gene เชนเดยวกบทจะดาเนนการในการศกษาครงน


เพอทราบถงภาวะทพโภชนาการซงจะสงผลตอสขภาพและคณภาพชวตของผปวย รวมถงปจจย

ทางดานพนธกรรมทมผลตอความเสยงในการเกดภาวะสมองเสอมชนดอลไซเมอร

97


อาสาสมครไดมาจากกลมผปวยทไดรบการวนจฉยจากแพทย วาเปนโรคสมองเสอมชนดอลไซเมอร

ในระยะเรมตน ระยะปานกลาง หรอระยะสดทาย ตามเกณฑ GDS (อยในระดบ 3-7) และเปนผปวยนอกทมา

รบการรกษาทโรงพยาบาล

Inclusion criteria

1. เปนผปวยโรคสมองเสอมชนดอลไซเมอร

2. เพศชายและเพศหญง

3. ยนดเขารวมในโครงการวจยโดยการลงนามในเอกสารการยนยอมใหทาการวจย (Informed

consent form) โดยผมเกณฑ GDS อยในระดบ 3-4 ลงนามในเอกสารการยนยอมดวยตนเอง และผมเกณฑ

GDS อยในระดบ 5-7 ไดรบความยนยอมจากผมอานาจกระทาการแทนผเขารวมทาการวจย และลงนามใน

เอกสารการยนยอมสาหรบผทไมสามารถแสดงความยนยอมไดดวยตนเอง


1. ขอมลพนฐานทจะเปนแนวทางในการประยกตการใหโภชนบาบดสาหรบผ ปวยทมปญหาภาวะ

ทพโภชนาการ ไดอยางถกตองเหมาะสม มประสทธภาพและทนทวงท ตลอดจนเปนแนวทางในการให

ความรทางโภชนาการทถกตองและเหมาะสมกบผดแลผ ปวยสมองเสอมชนดอลไซเมอร

2.ขอมลปจจยทางดานพนธกรรมทมผลตอโรคสมองเสอมชนดอลไซเมอร ซงการศกษาในประชากร

ไทยมนอยมาก


กลมผเขาโครงการไดแก ผปวยสมองเสอมชนดอลไซเมอร จานวน 136 คน ซงเปนกลมผปวยทมารบ

การรกษาทคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด อายระหวาง 54-98 ป อายเฉลยเทากบ 78.1 ป สวนใหญ

อยในชวงอาย 80-89 ป (46.3%) เปนเพศชาย 30 คน (22.1%) และเพศหญง 106 คน (77.9%) รอยละ 36.0 จบ

การศกษาระดบมธยม รอยละ 55.1 และ 44.9 มรายไดจากครอบครว และบานาญ ตามลาดบ รอยละ 54.4 พก

อาศยอยกบคสมรส สวนประวตการเจบปวยในครอบครวเกยวกบภาวะสมองเสอมชนดอลไซเมอร พบวาม

40 คน (29.4%) ทมคนในครอบครวมภาวะสมองเสอมชนดอลไซเมอร ไดแกบดาหรอมารดา จานวน 17 คน

(42.5%) พหรอนอง จานวน 8 คน (20.0%) และญาตอนๆ จานวน 15 คน (37.5%)

การประเมนระดบความจาของผปวยเพอบงชระดบความรนแรงของอาการสมองเสอมดวย Global

Deterioration Scale (GDS) เปน 3 ระดบไดแกระยะตน (Mild) ระยะปานกลาง (Moderate) และระยะรนแรง

(Severe) โดยพบจานวน 46 คน (33.8%), 64 คน (47.1%) และ 26 คน (19.1%) ตามลาดบ

การประเมนภาวะโภชนาการประกอบดวย แบบประเมน Mini Nutritional Assessment (MNA ; โดย

จะแบงเปนกลมปกตทมคะแนนมากกวา 23.5, กลมภาวะเสยงตอภาวะทพโภชนาการ คะแนน 17.0-23.5 และ

98

กลมทพโภชนาการ คะแนนนอยกวา 17.0) การวดสดสวนของรางกาย (ดชนมวลกาย; Body Mass Index, เสน

รอบเอว, และองคประกอบของรางกาย; Bioelectrical Impedance Analysis) การตรวจวเคราะหเลอดทาง

ชวเคมทวไป (Hb, Hct, albumin, fasting blood glucose, total cholesterol, LDl-chol, HDL-chol, and

triglyceride) และระดบของวตามนตางๆ (Vitamin A, B1, B12, C, E, beta-carotene and folate) และการ

ประเมนการบรโภคอาหารดวยแบบสอบถามอาหารยอนหลง 24 ชวโมง

ผลการประเมนตามเกณฑคะแนน MNA พบวา รอยละ 50 ผปวยโรคสมองเสอมอลไซเมอรระยะรนแรงม

ภาวะทพโภชนาการ สวนภาวะเสยงตอภาวะทพโภชนการพบเพมขนในผปวยกลมระยะปานกลาง (รอยละ

57.8) คาเฉลยของ MNA ในกลมผปวยโรคสมองเสอมอลไซเมอรระยะรนแรงมความแตกตางจากกลมผปวย

ระยะตน และระยะปานกลางอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.05) แตไมพบความแตกตางอยางมนยสาคญ

ระหวางกลมผปวยระยะตางๆกบตวชวดของสดสวนรางกาย นอกจากนพบวากลมผปวยโรคสมองเสอมอลไซ

เมอรระยะรนแรงมภาวะน าหนกตากวาเกณฑมากกวากลมระยะอนๆ (รอยละ31) ทงยงพบภาวะน าหนกเกน

มากในกลมผปวยระยะตน (รอยละ45.6) และพบภาวะอวนลงพง มากกวารอยละ 50 ผปวยทงหมด การ

ประเมนการบรโภคอาหารจากแบบสอบถามอาหารยอนหลง 24 ชวโมงไมพบความแตกตางระหวางกลม

ระยะอาการของผปวยในเรองของพลงงานและสารอาหารทไดรบ

ผลวเคราะหเลอดทางชวเคมสวนใหญอยในระดบอางอง อยางไรกตามไมพบความแตกตางระหวาง

กลมระยะอาการของผปวย กบระดบของ Hb, และ Hct แตพบวาระดบ serum albumin ในกลมผปวยระยะ

รนแรงมความแตกตางจากกลมผปวยระยะตน และระยะปานกลางอยางมนยสาคญทางสถต (p < 0.05) ใน

สวนของระดบวตามนในเลอดนน ไมพบความแตกตางทางสถตในแตละกลมผปวยโรคสมองเสอมอลไซ

เมอรระยะตางๆ

ในสวนของปจจยทางดานพนธกรรม ทมผลตอความเสยงในการเกดภาวะสมองเสอมชนดอลไซ

เมอรนน ไดทาการวเคราะห Genetic variations ของยนทมรายงานการศกษาวาเกยวของกบการเกดภาวะ

สมองเสอมชนดอลไซเมอรทงในสวนของ late and early onset AD ไดแก Apolipoprotein E (APOE),

Amyloid precursor protein (APP), Presenilins 1 (PSEN1) และยนทเกยวของกบการสะสมของ beta-amyloid

ไดแก Clusterin (CLU) และ Complement component (3b/4b) receptor 1 (CR1) โดย genotype frequency

ของ APOE ในกลมผปวยโรคสมองเสอมอลไซเมอร ไดแก ε2/ε3 เทากบ 7.4%, ε2/ε4 เทากบ 2.9%,

ε3/ε3 เทากบ 47.1%, ε3/ε4 เทากบ 32.4%, ε4/ε4 เทากบ 10.3% และเมอแบงตามระดบความรนแรงของ

สมองเสอม genotype frequency ของ APOE ทพบสงสด คอ ε3/ε3 โดยมคาในระยะตน (Mild) ระยะปาน

กลาง (Moderate) และระยะรนแรง (Severe) เทากบ 42.6%, 49.2% และ 50% ตามลาดบ สวน genotype

frequency ของยนอนๆ มคาใกลเคยงกบทมรายงานการศกษาในประชากรเอเชย

ผลการดาเนนกจกรรมโดยรวมพบวา ในกลมผปวยโรคสมองเสอมอลไซเมอรระยะรนแรง มภาวะทพ

โภชนาการสงกวากลมอนๆ อยางไรกตามขอมลจากการศกษาในเรองนนยงมขอจากดในบางประเดน แตก

แสดงใหเหนถงภาวะโภชนาการทงขาดและเกนในผปวยคนไทยทมภาวะสมองเสอมอลไซเมอร และยงพบ

99

ปจจยทเกยวของทมบทบาทสาคญทางการแพทยในกลมกลมผปวยระยะรนแรง การพบระดบวตามนในเลอด

ทสงมความสาคญตอการสรางมาตรฐานในการใหการดแลแบบองครวมทางโภชนาการรวมกบการรกษาเปน

อยางยง เนองจากภาวะทพโภชนาการเปนภาวะทพบไดบอยในผปวยสมองเสอมอลไซเมอร ผลดงกลาวน

สามารถนามาปรบใชกบทงผปวยและผดแล เพอสรางโปรแกรมสาหรบใหความรทางโภชนาการ รวมถงการ

ใหอาหารเสรมเพอสรางภาวะโภชนาการทด และลดความชกของภาวะทพโภชนาการในผปวยสมองเสอมอล

ไซเมอร ดงนนจงควรมการศกษาเพมเตมตอไป

สรปผลจากการดาเนนกจกรรมในโครงการน เปนเสมอนหนงในการเรมตนทสาคญของการพฒนา

ตนแบบในการดแลผปวยโรคสมองเสอมอลไซเมอร ตลอดจนการศกษาปจจยทางดานพนธกรรมควบคไปกบ

การประเมนภาวะทพโภชนาการ ซงเปนการศกษาครงแรกในกลมคนไทยทเปนผปวยโรคสมองเสอมอลไซ

เมอร โดยทขอมลเหลานมอยอยางจากดในประเทศไทย

__________________________________________________________

100

กจกรรม การสารวจและตดตามตอเนองสมรรถภาพสมอง และปจจยทเกยวของกบการเสอม

สมรรถภาพสมอง ในวยผใหญและผสงอายไทย

หวหนากจกรรม อ.พญ.สรนทร ฉนศรกาญจน


จากสถานการณปจจบนในประเทศไทย ประชากรผสงอายไทยซงมรปแบบทางสงคมและวฒนธรรม

ทแตกตางจากประเทศทางตะวนตก นอกจากนยงมแนวโนมของการเปนโรคทางเมตะบอลกและโรคของ

หลอดเลอดตงแตในวยกลางคน จากปจจยดงกลาวอาจะสงผลใหลกษณะของสมองของผสงอายไทยอาจจะม

ความแตกตางจากผลการศกษาในตางประเทศได ทาใหการมเกณฑมาตรฐานเฉพาะของลกษณะการฝอของ

สมองในชวงวยกลางคนถงผสงอายในประชากรไทยอาจจะมประโยชนในการวนจฉยแยกโรค สาหรบผทม

ปญหาดานการบกพรองทางพทธปญญาระดบตน (MCI) ผทมสมองเสอมชนดอลไซเมอรและชนดหลอด

เลอดซงมวทยาการกาวหนาในการวดปรมาตรและน าหนกของบางสวนของฮปโปธาลามสจากการตรวจทาง

รงสวทยาโดยเฉพาะการใช การตรวจภาพเสมอนจรงโดยใชคลนสนามแมเหลกไฟฟา (MRI) ได กจกรรม

ศกษาวจยนจงไดสนใจศกษาตดตามตอเนองถง ผลการตรวจภาพเสมอนจรงของสมองโดยใชคลน

สนามแมเหลกไฟฟา (MRI) รวมกบ การทดสอบทางจตวทยาเกยวกบภาวะซมเศรา สมองเสอม และ

การศกษาเกยวกบปจจยทเกยวของกบภาวะสมองเสอม ไดแก ภาวะโภชนาการ คณภาพการนอนหลบ ผลการ

ตรวจทางหองปฏบตการเกยวกบเมดเลอด ชวเคม ลกษณะทางพนธกรรม ยนทเกยวของกบภาวะสมองเสอม

สมรรถภาพทางกายและกจวตรประจาวน ประวตการเจบปวยและแบบแผนการดาเนนชวต ในกลมวย

กลางคนและผสงอายทไมมภาวะสมองเสอมเพอใหมคาหรอเกณฑมาตรฐานทเฉพาะเจาะจงสาหรบประชากร

ไทยในอนาคต


1. เพอศกษาตดตามเกยวกบปจจยทเกยวของกบภาวะสมองเสอม ไดแก ภาวะโภชนาการ คณภาพการ

นอนหลบ ผลการตรวจทางหองปฏบตการ ลกษณะทางพนธกรรม ยนทเกยวของกบภาวะสมองเสอม

สมรรถภาพทางกายและกจวตรประจาวน ประวตความเจบปวยและแบบแผนการดาเนนชวต

2. เพอศกษาตดตามเกยวกบผลการทดสอบทางจตวทยา ไดแก ภาวะซมเศรา WAIS test และการ

ทดสอบทางจตวทยาทไดพฒนาขน

3. เพอศกษาตดตามผลการตรวจภาพเสมอนจรงของสมองโดยใชคลนสนามแมเหลกไฟฟา (Brain

MRI) ประกอบดวยอตราการฝอของสมองสวนตาง โดยเฉพาะในสวนของ ฮปโปแคมปส

4. เพอเปรยบเทยบภาคตดขวางจากผลจากการทดสอบทางจตวทยา กบผลการตรวจภาพเสมอนจรง

ของสมองโดยใชคลนสนามแมเหลกไฟฟา (Brain MRI)

101

5. เพอหาความสมพนธของปจจยทเกยวของกบภาวะสมองเสอม ผลการทดสอบทางจตวทยาและผล

การตรวจภาพเสมอนจรงของสมองโดยใชคลนสนามแมเหลกไฟฟา

6. เพอศกษาอตราการลดขนาดของสวนตางๆของสมอง เปรยบเทยบกบอตราการเปลยนแปลงของ

ผลจากการทดสอบทางจตวทยาและปญหาทเพมขนของปจจยทเกยวของกบภาวะสมองเสอมในระยะเวลาท

เปลยนแปลงไปในแตละครงของการทดสอบ

7. เพอศกษาปจจยทางดานพนธกรรมทมผลตอความเสยงในการเกดภาวะสมองเสอม


อาสาสมครทอยในวยกลางคนถงผสงอาย ทมอายตงแต 50 ปขนไป จานวน 386 คน ทไมมปญหาเรองสมอง

เสอม โดยจะตองมคะแนน MMSE –Thai 2002 มากกวาหรอเทากบ 23, ชวยเหลอตนเองไดและ อานออก

เขยนได


1.ดานการปฏบต

1.1 ไดคาเฉลยของ parameter ตางๆ ทเกยวของกบสมรรถภาพสมอง ซงเปนมาตรฐานของ

คนไทยทจะใชเปนคาอางองตอไปในอนาคต

1.2 ความสมพนธของปญหาสขภาพ และ สมรรถภาพสมอง

1.3 รปแบบของการพฒนาศกยภาพสมองรปแบบตางๆ ตามทพบวาผดปกต

2.ดานการศกษาเพอนาความรทไดจากการศกษาครงนเปนองคความรในการจดการศกษาเกยวกบ

การแพทยและการสาธารณสขตอไปในอนาคต

3. ดานนโยบาย เพอสะทอนภาพทชดเจน เปนระบบเกยวกบปญหาทปรากฏตอผนาหรอผสราง

นโยบายและนาไปสการพฒนาปรบปรงระบบการบรการแกผสงอายตอไปในอนาคต

เครองมอทใชในการจดกจกรรม แบบสอบถามขอมลทวไปของอาสาสมคร และการประเมน


ผลการตรวจทาง neuropsychiatric test และ MRI พบวารอยละ 22.4 มผลการตรวจ neuropsychiatric

test ทผดปกต รอยละ 59.4 มผลการตรวจ MRI ทผดปกต และรอยละ 13.2 มผลการตรวจทผดปกตทง 2 อยาง

ในกลมทมความผดปกตของการตรวจทง 1 และหรอ 2 อยาง จะมอายมากกวากลมทมผลการตรวจปกตอยางม

นยสาคญทางสถต สวนใหญมการศกษาระดบปรญญาตร ในเรองของการออกกาลงกาย พบการออกาลงกาย

ไมสมาเสมอ รอยละ 3.41, 12.20 และ 2.32 ในกลมทมผล neuropsychiatric test ผดปกต, กลมทมผล MRI

ผดปกต และกลมทมความผดปกตทงสองอยาง ตามลาดบ สวนปญหาในการนอนพบ รอยละ 9.09, 22.54

102

และ 5.68 ในกลมทมผล neuropsychiatric test ผดปกต, กลมทมผล MRI ผดปกต และกลมทมความผดปกต

ทงสองอยาง ตามลาดบ ปญหาทรบกวนการนอนหลบของกลมทมผลการตรวจผดปกตทพบมากทสดไดแก

การทตองลกมาปสสาวะกลางดก คาเฉลยของคะแนนความจาครงแรกและความจาของกลมทมผล MRI

ผดปกต ตากวากลมทมผลการตรวจปกต อยางมนยสาคญทางสถต (first recall total score ; 1.08 คะแนน vs

1.22 คะแนน, p=0.0001 และ recall total score ; 11.88 คะแนน vs 13.64 คะแนน, p=0.0001) ในสวนของ

คาเฉลยของคะแนนความจาครงแรกและความจาของกลมทมผลผดปกตทงสองอยาง (n=51) ตากวากลมทม

ผลการตรวจปกต (n=112) อยางมนยสาคญทางสถต (first recall total score ; 0.29 คะแนน vs 1.36 คะแนน,

p=0.0001 และ recall total score ; 5.31 คะแนน vs 15.36 คะแนน, p=0.0001) การตรวจทาง biochemical

analysis พบวากลมทมผลการตรวจ MRI ผดปกต มคาเฉลยของระดบ albumin และ creatinine ตากวากลมทม

ผลการตรวจปกตอยางมนยสาคญทางสถต (albumin ; 42.07 vs 42.79 g/L, p=0.011 และ creatinine ; 0.87 vs

0.91 mg/dL, p=0.043) สวนกลมทมผลการตรวจผดปกตทง 2 อยางมคาเฉลยของระดบ vitamin D สงกวากลม

ทมผลการตรวจปกตอยางมนยสาคญทางสถต (31.70 vs 24.40 µg/L, p=0.005)

ในสวนของปจจยทางดานพนธกรรม ทมผลตอความเสยงในการเกดภาวะสมองเสอม ไดทาการ

วเคราะห Genetic variations ของยนทมรายงานการศกษาวาเกยวของกบการเกดภาวะสมองเสอม ไดแก

Apolipoprotein E (APOE), Amyloid precursor protein (APP), Presenilins 1 (PSEN1) และยนทเกยวของกบ

การสะสมของ beta-amyloid ไดแก Clusterin (CLU) และ Complement component (3b/4b) receptor 1 (CR1)

โดย genotype frequency ของ APOE ในกลมผเขารวมโครงการทงหมด 387 คน ไดแก ε2/ε3 เทากบ 15.0%,

ε2/ε4 เทากบ 2.3%, ε3/ε3 เทากบ 60.5%, ε3/ε4 เทากบ 19.1%, ε4/ε4 เทากบ 2.1% สวน genotype

frequency ของยนอนๆ มคาใกลเคยงกบทมรายงานการศกษาในประชากรเอเชย เมอพจารณา genetic

variation ของ APO gene กบ first recall total score พบวากลมคนทมลกษณะ genotype แบบ ε4/ε4 (n=8) ม

คาเฉลยของคะแนนในสวนนตากวากลมอนๆ แตไมมความแตกตางกนทางสถต ซงอาจเปนจากขอจากดเรอง

ของจานวนคนทคอนขางนอย ในสวนของ recall total score พบวา genetic variation ของ APO gene ไมมผล

ตอคะแนนเฉลยในสวนน การรายงานในเรองปจจยทางดานพนธกรรมของยนสทเกยวของกบ cognitive

function ทคลอบคลมในหลายกลไกของการเกดความผดปกต ทงในสวนของ neuropsychiatric parameter

และผลของ MRI parameter เปนการศกษาครงแรกในกลมประชากรไทย และขอมลทไดจะเปนขอมลพนฐาน

ทสาคญตอไป

___________________________________________________

103

กจกรรม การดแลผปวยระยะประคบประคองเบดเสรจจดเดยว

หวหนากจกรรม ผศ.พญ. ยวเรศมคฐ สทธชาญบญชา


ผปวยและญาตโรคเรอรงตางๆทเขาสระยะสดทายของชวต มกมปญหาตางๆทตองการการดแล

ชวยเหลอ และประคบประคองในปญหาอนทนอกเหนอจากปญหาทางกายซงไมอาจรกษาใหหายขาดไดอก

โดยทการดแลตางๆเหลานตองการทมงาน กระบวนการทมประสทธภาพ และเวลาทเพยงพอแกผปวยและ

ญาตของผปวย


1. เพอจดตงศนยกลางในการใหบรการแกผปวยระยะสดทายแบบเบดเสรจจดเดยวทงใน

โรงพยาบาลรามาธบดและโรงพยาบาลอนๆทตองการเขารวม

2. เพอสรางบคลากรผเชยวชาญในการ ใหคาปรกษา แนะนา ดแลผปวยทเขาสระยะสดทาย

ของชวต

3. เพอสรางผทมความร ความสามารถในการใหการดแลผปวยและญาตทเขาสระยะสดทาย

ของชวต (จตอาสา หรอบคคลทสนใจ)


1. ผปวย/ญาตผปวยทเขาสระยะสดทายทกกลมอายทมารบบรการทโรงพยาบาลรามาธบด

2. พยาบาล/จตอาสาผสนใจในการใหการชวยเหลอดแลผปวยระยะสดทาย


1. มศนยการดแลผปวยระยะประคบประคองเบดเสรจจดเดยว ทใหบรการไดอยางเปน

รปธรรมทงในโรงพยาบาลรามาธบดและโรงพยาบาลเครอขายจงหวดสพรรณบร

2. เปนตนแบบในการสรางบคลากรผเชยวชาญในการใหคาปรกษา รวมทงจตอาสาทมความร

ความสามารถในการแนะนา ดแลผปวยทเขาสระยะสดทายของชวต

3. สามารถลดภาระของการกลบมารกษาในโรงพยาบาล หรอการสงตอการรกษาใน

โรงพยาบาลประจาจงหวด


1. เอกสารประกอบการฝกอบรม การดแลผปวยระยะสดทายและครอบครว

2. คมอการดแลผปวยระยะสดทายสาหรบประชาชน

3. แบบสอบถามความคดเหนตอการจดการฝกอบรมความรในการดแลผปวยระยะ

สดทายสาหรบบคลากรทางการแพทย และสาหรบประชาชน

4. แบบสอบถามความคดเหนตอบรการทไดรบจากศนยดแลผปวยระยะประคบประคอง

104


ในป 2555 มการดาเนนงานหลก 3 กจกรรม ไดแก กจกรรมโรงพยาบาลเครอขายพฒนาระบบการ

ดแลผปวยระยะสดทาย (โรงพยาบาลสามชก จงหวดสพรรณบร) กจกรรมตดตามความกาวหนาในการพฒนา

ระบบการดแลผปวยระยะสดทายโรงพยาบาลเครอขายทรามาธบดเปนตนแบบ (โรงพยาบาลดานชางและ

โรงพยาบาลเดมบางนางบวช จงหวดสพรรณบร) และ กจกรรมพฒนาศกยภาพพยาบาลรามาธบดผท

ประจาการในหอผปวยทมผปวยระยะสดทายใหเกดความพรอมในการดแลผปวยระยะสดทายและครอบครว

ดงมรายละเอยดผลของการดาเนนงานแตละกจกรรมดงน

1. กจกรรมโรงพยาบาลเครอขายพฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทาย

โรงพยาบาลสามชก เปนโรงพยาบาลชมชนในจงหวดสพรรณบรทสนใจและตระหนกในเรองของ

การใหบรการแกผปวยระยะสดทายแตยงไมมระบบการใหบรการทชดเจนเปนรปธรรม ภายหลงจากการท

เหนผลความกาวหนาในพฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทายของโรงพยาบาลเครอขายรามาธบด-ดานชาง

จงเกดความสนใจและไดทาหนงสอขอเขารวมเปนโรงพยาบาลเครอขายพฒนาระบบการดแลผปวยระยะ

สดทายโดยมรามาธบดเปนตนแบบในเดอน ธนวาคม 2554

ศนยดแลผปวยระยะประคบประคอง จงดาเนนกจกรรมในเดอนเมษายน-สงหาคม 2555ประกอบดวย

กจกรรมเสรมสรางความรและเจตคตการดแลผปวยระยะสดทาย เปนการจดอบรมเชงปฏบตการ 3 วน เรอง

การดแลผปวยระยะสดทายและครอบครว แกเจาหนาทโรงพยาบาลสามชกทผานการคดเลอกใหเปนแกนนา

ในการพฒนาระบบของโรงพยาบาล จานวนท งสน 27 คน หลงสนสดการอบรม มกจกรรมตดตาม

ความกาวหนาการพฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทาย พรอมทงการใหขอเสนอแนะ จานวน 2 ครง

(2 เดอน/ ครง) สรปไดดงน

เมอสนสดกจกรรมอบรมอบรมเชงปฏบตการ ความคดเหนดานความรและทศนคตของผเขา

รบการอบรมเพมขนทกหวขออยางมนยสาคญทางสถตทระดบนอยกวา 0.001 สวนใหญ (รอยละ 66.7 ) เหน

แนวทางการพฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทายในระดบมาก มความพงพอใจตอรปแบบการจดอบรม

เนอหาการอบรม รวมทงระยะเวลาทใชอบรมและวทยากรมความเหมาะสมในระดบมาก-มากทสด

เมอตดตามความกาวหนาการพฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทาย ครงท 1 โรงพยาบาล

สามชก ไดกาหนดหนวยงานทใหการดแลผปวยแบบประคบประคอง(OPD ER IPD HHC กลมเวชปฏบต

ครอบครวและชมชน) จดตงทมแกนนาซงมาจากหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ กาหนดกลมเปาหมายในการ

ดาเนนงาน (ผปวยระยะสดทาย, ผปวยโรคเรอรงทมภาวะแทรกซอน เชน ภาวะไตวาย, ผปวยโรคมะเรงทก

ระยะ และผปวยในคลนกเฉพาะ เชน คลนก COPD) กาหนดนโยบายใหบคลากรทเขารบการอบรมนาความร

ไปปฏบตในหนวยงานตนเองทใหบรการและกาหนดผรบผดชอบในการเกบรวบรวมและประสานขอมล

ทงนมจานวนผปวยทใหบรการทงสน 35 ราย (End of life 34 รายและ Palliative 1 ราย) และพบวาแพทย

มการดแลรกษาแบบประคบประคองมากขน เชน การไมใสทอหายใจในรายทมความประสงค การไมสงตอ

ผปวยทหมดหวงในการรกษา เปนตน

105

ความคดเหนในดานตางๆ ไดแก ดานแบบประเมนผปวยแบบองครวม รอยละ 68.2 เคย

ทดลองใชแบบประเมนผปวยแบบองครวมแลว เหนวามความเหมาะสมในการนาไปประยกตใชมาก รอยละ

59.1 เนอหาในแบบประเมนฯเหมาะสมมาก รอยละ 68.2 และสะดวกในการนาไปใชมากและปานกลางใน

ระดบเทากน คอ รอยละ 45.5

ดานโปรแกรมฐานขอมลผปวยระยะสดทาย รอยละ59.1 เคยทดลองใชโปรแกรมฐานขอมล

ผปวยระยะสดทายแลว เหนวาเหมาะสมในการประยกตใชมากรอยละ 36.4 ปานกลางรอยละ 45.5 สะดวกใน

การนาไปใชระดบมากรอยละ 27.3 ปานกลาง รอยละ 54.5

ดานปจจยทเปนอปสรรคตอการพฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทาย ไดแก ความรความ

เขาใจของทมงานสหสาขาวชาชพ การขาดประสบการณของเจาหนาท และภาระงานทมากทาใหไมสามารถ

ดแลไดอยางตอเนอง และบนทกขอมลไดไมครบถวน ความคดเหนในการแกไขปจจยทเปนอปสรรค ไดแก

การผนวกเขากบงานประจา การประชมทาความเขาใจเกยวกบแนวทางการดาเนนงาน การกาหนดและ

มอบหมายผรบผดชอบหลก การจดใหมศนยกลางรวบรวมแบบประเมนผปวยและบนทกขอมลผปวย และ

การอบรมเจาหนาทใหมความรสามารถใหการดแลผปวยได

เมอตดตามความกาวหนาการพฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทาย ครงท 2 โรงพยาบาล

สามชก มการประกาศนโยบายและแนวทางปฏบตทคณะกรรมการจดทาขนใหบคลากรทเกยวของทราบ

กาหนดหองมตรภาพบาบด/คลนกรกษใจ เปนทตงของศนยการดแลผปวยแบบประคบประคอง เพอรวบรวม

แบบประเมนผปวยฯและกาหนดเจาหนาทรบผดชอบลงขอมลผปวยในฐานขอมล มการปรบกลมเปาหมาย

ใหชดเจนขน (กลมผปวยมะเรงทรกษาดวยเคมบาบดและรงสรกษา กลมผปวยมะเรงทอยในระยะท 3 ขนไป

กลมผปวยโรคเรอรงระยะสดทาย และกลมผปวยใสทอชวยหายใจ/มประวตใสทอชวยหายใจ ยกเวน กรณ

อบตเหต) จดทาเอกสารคมอการดแลผปวยระยะสดทายสาหรบประชาชนเผยแพร โดยใชเอกสารคมอของ

ศนยดแลผปวยระยะประคบประคอง โรงพยาบาลรามาธบดเปนแมแบบ มการพฒนาระบบฐานขอมลโดย

สรางระบบเตอนใน Data Center ของ HOSxP และตด Sticker บนปกหนาของ OPD Card เพอแยกแยะให

ทราบวาเปนผปวยทเขาสระบบของศนยดแลผปวยแบบประคบประคอง จดระบบการตดตามดแลตอเนองโดย

ใชคะแนน Palliative Performance Scale (PPS) เปนเกณฑ กาหนดตวชวดและตดตามผลตามตวชวด ไดแก

จานวนผปวยทไดรบการดแลแบบประคบประคอง 136 ราย จานวนการตดตามเยยมครอบครวผเสยชวต 16

ราย จานวนผปวยทไดรบการรกษา/บรรเทาอาการปวดดวยมอรฟน 16 ราย จานวนผปวยทไดรบการดแล

ตอเนองทบาน / ชมชน 120 ราย มการผสมผสานการเยยมบานรวมกบทมการดแลผปวยโรคเรอรงของ

เครอขายในชมชนและเมอพบผปวยในชมชนเครอขาย จะสงตอขอมลเขาศนยการดแลผ ปวยแบบ

ประคบประคองเพอดาเนนการตอ

ความคดเหนในดานตางๆไดแก ดานประโยชนทไดรบและการนาไปประยกตใช สวนใหญ

เหนวา ตนแบบทไดรบมประโยชนมาก การจดอบรมทบทวนแนวคด การนาแบบประเมนผปวยแบบองครวม

และระบบฐานขอมลผปวยของโรงพยาบาลรามาธบด สามารถไปประยกตใชในระดบมาก –มากทสด

106

2. กจกรรมตดตามความกาวหนาในการพฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทายโรงพยาบาลเครอขาย

ทมรามาธบดเปนตนแบบ

โรงพยาบาลดานชางและโรงพยาบาลเดมบางนางบวช จงหวดสพรรณบร ไดทาหนงสอขอเขารวม

เปนโรงพยาบาลเครอขายพฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทายโดยมรามาธบดเปนตนแบบในเดอน

มนาคม 2554 ศนยดแลผปวยระยะประคบประคอง กจกรรมครงนเปนการตดตามผลความกาวหนาของการ

พฒนาระบบการใหบรการผปวยระยะสดทายของโรงพยาบาลเครอขายหลงสนสดกจกรรมดงกลาว 1 ป เพอ

กระตนใหเกดการพฒนาและดาเนนการอยางตอเนอง โดยจดกจกรรมทโรงพยาบาลเครอขายฯ แหงละ 1 วน

เรมจากการใหตวแทนแกนนาพฒนาระบบฯโรงพยาบาลเครอขาย เสนอผลความกาวหนาของการดาเนนงาน

ในรอบปทผานมา จากนนมการแลกเปลยนความคดเหนดานปญหา/อปสรรคของการพฒนาระบบและการ

ดแลผปวยระยะสดทาย เมอสนสดกจกรรม มการเกบขอมลดวยแบบสอบถามความคดเหน เกยวกบการ

พฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทาย ผลการวเคราะหพบวา

โรงพยาบาลดานชาง ในรอบ 1ป ทผานมามจานวนผปวยทไดรบการดแลแบบ Palliative care ทงสน

104 คน เสยชวตในโรงพยาบาล 70 คนและทบาน 27 คน ความกาวหนาในการพฒนาระบบการดแลผปวย

ระยะทาย ไดแก การพฒนา Palliative Care Form ดานชาง การพฒนาระบบฐานขอมล (กาหนดรหสเพอใช

บนทกขอมลผปวยใน Program HOSxP ซงจะPop up ทกครงทผปวยมาโรงพยาบาล) การกาหนดแนวปฏบต

ในการคดกรอง และแนวทางการดแลผปวยระยะสดทาย แตยงปฏบตไดไมครบทกหนวยงาน การกาหนด

ตวชวดทชดเจนมากขนและมการเกบขอมลตามตวชวด (เชน จานวนผปวยทไดรบการรกษา/บรรเทาอาการ

ปวด ดวยยามอรฟนจานวนผปวยทไดรบการดแลตอเนองทบาน/ชมชน จานวนผปวยทไดรบบรการแบบ

ประคบประคองและการเสยชวตทงทบานและโรงพยาบาล จานวนการใหบรการดแลภาวะเศราโศกของ

ครอบครวหลงผปวยเสยชวต อตราความพงพอใจของผปวยทมารบบรการ อตราผปวยท Good death ) มการ

จดกจกรรมใหผปวยระยะทายเพมขน (เชน กจกรรมนวดเพอบรรเทาอาการปวดหรอเพอผอนคลาย กจกรรม

เพอนชวยเพอน โดยแนะนาใหผรบบรการไดพดคยกบญาตทมประสบการณในการดแลผ ปวยแบบ

ประคบประคอง การนมนตพระมารบบณฑบาตจากผปวยทกวนศกร การใหบรการเทปธรรมะและการถวาย

สงฆทาน การกลาวคาขอขมาจากเจาหนาทเมอผปวยเสยชวต การดแลแตงศพ รวมถงการตดตามและดแลหลง

ผปวยเสยชวต) มการนาปญหาอปสรรคทพบมาปรบปรงกระบวนการทางานไดแก การปรบกระบวนทศน

การดแลผปวยระยะสดทายเปนงานประจาทตองปฏบต ทาใหมเวลาใหผปวยและญาตมากขน มการตดตาม

ผปวยเปน Case Management ใหขอมลเปนระยะๆ การเพมคณะกรรมการการดแลผปวยระยะสดทายของ

โรงพยาบาลเปนทมการดแลแบบสหสาขาวชาชพทชวยทาใหประสานงานไดรวดเรวและมความเขาใจตรงกน

ในการดแลผปวย มการฝกทกษะใหกบบคลากรทยงขาดประสบการณในการทา Palliative Care และ End of

life care โดยใหเขามามสวนรวมในขณะทแพทยพดคยอธบายกบญาต และเขารวมในกจกรรมตางๆท

หนวยงานจดขน มการประสานงานกบแพทย และฝายเภสชกรรม ในเรองการจดหายา Morphine ชนดน า

และชนดเมดใหเพยงพอใช และมการจดต งกองทนเพอศนยดแลผปวยดวยศรทธาและหวใจ โดยม

107

วตถประสงค ชวยเหลอผ ปวยระยะสดทาย และการจดอบรมใหความร เ รอง การดแลผ ปวยแบบ

ประคบประคอง จานวน 2 รน แก พยาบาลโรงพยาบาลดานชางและพยาบาลโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ประจาตาบลในเขตอาเภอดานชาง สงทโรงพยาบาลดานชางคาดวาจะพฒนาตอไปในอนาคต ไดแก การ

กระตนใหผปฏบตเหนความสาคญของการลงบนทกขอมลผปวยระยะสดทาย การพฒนาจตอาสาหรอเพอน

ชวยเพอนใหเพมมากขน การประสานเภสชกร เพอจดทาคมอการบรหารยาแกปวดชนดรนแรง และตดตาม

ใหบรการดแลภาวะเศราโศกของครอบครวหลงผปวยเสยชวตทกราย

โรงพยาบาลเดมบางนางบวช เนองจากภายหลงสนสดกจกรรมโรงพยาบาลเครอขายพฒนาระบบ

การดแลผปวยระยะสดทายโดยมรามาธบดเปนตนแบบในป 2554 โรงพยาบาลเดมบางนางบวช มการพฒนา

ระบบการดแลผปวยระยะทายทคอนขางชดเจนเปนรปธรรม ดงนนในชวง 1 ปทผานมาสวนใหญเปนการ

ดาเนนงานตามระบบทพฒนาขน โดยมผปวยทไดรบการดแลแบบ Palliative care ทงสน 83 คน เสยชวตใน

โรงพยาบาลจานวน 77 คน และเสยชวตทบานจานวน 6 คน มการตดตามขอมลตามตวชวด ไดแก อตราการ

เสยชวตผปวยระยะสดทายอยางสงบตามธรรมชาตรอยละ 75.7 อตราความพงพอใจของผปวยระยะสดทาย/

ญาตตอบรการทไดรบ รอยละ 89.9 อตราผปวยระยะสดทายไดรบการวางแผนจาหนายและการดแลตอเนองท

บาน รอยละ 75.7 ความกาวหนาในการพฒนาระบบการดแลผปวยระยะทาย ไดแก การพฒนาระบบ

ฐานขอมลซงนอกจากใช Program HOSxP กาหนดอกษร E เปนรหสผปวยระยะสดทาย ซงจะPop up ทกครง

ทผปวยมาโรงพยาบาลแลว ยงมการแยกเกบเอกสารขอมลผปวยเปนชดสาหรบการสงตอขอมลการดแล

ระหวางหนวยงานในโรงพยาบาล มการจดกจกรรมใหผปวยระยะทายเพมขน ไดแก กจกรรมเยยวยาดานจต

วญญาณผปวยระยะสดทาย (เชน กจกรรมนมนตพระมารบบณฑบาตทกวนพธ การสวดมนตกอนนอน

ใหบรการสอธรรมะ หรอเทปเพลง) กจกรรมนวดเพอผอนคลาย โดย งานแพทยแผนไทย และมการตระหนก

ในเรองการตดตามดแลผปวยอยางตอเนอง แตยงไมไดพฒนาเปนระบบของโรงพยาบาลทชดเจน สงท

โรงพยาบาลเดมบางนางบวชคาดวาจะพฒนาตอไปในอนาคต ไดแก การกระตนใหผปฏบตเหนความสาคญ

ของการลงบนทกขอมลผปวยระยะสดทาย และการพฒนาแบบบนทกการประเมนผปวยใหเหมาะกบบรบท

ของโรงพยาบาล

3.กจกรรมพฒนาศกยภาพพยาบาลรามาธบดผทประจาการในหอผปวยทมผปวยระยะสดทายใหเกด

ความพรอมในการดแลผปวยระยะสดทายและครอบครว

การดแลผปวยระยะสดทาย ถอเปนประเดนปญหาทสาคญทางดานการปฏบตการในคลนกและเปน

เรองททาทายความสามารถของบคลากรทางดานสขภาพอยางมาก ในอดตทผานมาการจดการเรยนการสอน

ในหลกสตรของพยาบาลไมไดมเนอหาทเกยวกบการดแลผปวยระยะสดทายและครอบครวอยางเพยงพอและ

ปจจบนพยาบาลผ ใหบรการผปวยกลมนยงมไมเพยงพอ ศนยดแลผ ปวยระยะประคบประคองจงไดจด

กจกรรมอบรมครงนขนในเดอนกนยายน-ธนวาคม 2555 ประกอบดวย กจกรรมเสรมสรางความรและเจตคต

การดแลผปวยระยะสดทาย เปนการจดอบรมเชงปฏบตการ 2 วน เรองการดแลผปวยระยะสดทายและ

ครอบครว แกพยาบาลประจาการในหอผปวยทมผปวยระยะสดทาย จานวน 20 คน หลงสนสดการอบรมเชง

108

ปฏบตการมการจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรการดแลผปวยเดอนละ 1 ครง จดตอเนองกน 3 เดอน สามารถ

สรปผลการดาเนนงานไดดงน

หลงสนสดกจกรรมเสรมสรางความรและเจตคตการดแลผปวยระยะสดทาย ความคดเหน

ดานความรและทศนคต เพมขนทกหวขอ อยางมนยสาคญทางสถต ทระดบนอยกวา 0.001 โดยสวนใหญพง

พอใจตอรปแบบจดอบรม เนอหา วทยากรและระยะเวลาการอบรมในระดบมาก-มากทสด

เมอสนสดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรการดแลผปวย ครงท 1 ความคดเหนดานการมสวน

รวมในการดแลผปวยระยะสดทายในหนวยงานเพมขนในทกมต โดยมตทเพมขนอยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ 0.05 ไดแก การสนบสนนใหเกดการดแลผปวยระยะสดทายในหนวยงาน การใหความรแกผปวยและ

ญาต การตอบสนองปญหาผปวยดานรางกาย เศรษฐกจ สงคม จตวญญาณ และการใหคาปรกษาเรองการ

วางแผนดแลผปวยในวาระสดทายของชวต

เมอสนสดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรการดแลผปวย ครงท 2 ผเขาอบรมเหนวาไดประโยชน

จากกจกรรมแลกเปลยนเรยนรฯ ดานความรในสงทสามารถประยกตใชดแลผปวย รอยละ 100 เชน เทคนค

การสอสาร การวางแผนในการดแลผปวย การดแลผปวยระยะสดทายของหนวยงานอน แนวทางการให

คาแนะนาแกผปวยและครอบครวและแนวทางการประคบประคองจตใจ ดานทศนคตทด รอยละ 94.1 เชน

เหนความสาคญในการดแลผปวยระยะสดทาย เกดทศนคตดานบวกในการดแลผปวยระยะสดทายมากขน

เกดทศนคตทดขนตออาชพพยาบาล รสกภาคภมใจในตนเองทไดใหการดแลอยางเขาถงจตใจของผปวยและ

ญาตแลวแมบางครงผลลพธจะไมเปนตามทคาดหวง กลาทจะพดคย ใหคาปรกษากบผปวยระยะสดทายมาก

ขน ดานกาลงใจในการทางาน รอยละ 64.7 เชน รสกมนใจในการทางานเพมขน เกดแรงบนดาลใจในการ

ดแลผปวยระยะสดทายมากขน

ในดานอปสรรคการดแลผปวยระยะสดทายในหนวยงานของตน ผเขาอบรมรอยละ 94.1

เหนวา ภาระงานทรบผดชอบมาก ทาใหไมมเวลาในการพดคยกบผปวยและญาตมากพอ ผปวยมแพทยดแล

หลายหนวย ซงมกมความเหนแตกตางในแผนการรกษา ทาใหยากตอการวางแผนดแลและใหขอมลผปวย

และญาต ผปวยและญาตไดขอมลเกยวกบโรคและการรกษาไมเพยงพอ และไมมหองสาหรบพดคยเปน

สวนตวกบผปวยและครอบครว เปนตน

เมอสนสดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรการดแลผปวย ครงท 3 ผเขาอบรมสวนใหญเหนวา

ความรทไดรบจากกจกรรมเสรมสรางความรและเจตคต ฯ พอเพยงและสามารถนาไปประยกตใชดแลผปวย

ไดในระดบมากและปานกลางใกลเคยงกน มความมนใจในการดแลผปวย ในระดบปานกลางและระดบมาก

เทากน รอยละ 50 โอกาสในการดแลผปวยระยะสดทายของผเขาอบรมอยในระดบปานกลางถงมากใกลเคยง

กน ปจจยทสงเสรมใหมโอกาสดแลผปวย ไดแก การเหนคณคาในการดแลผปวยระยะสดทาย หวหนาใหการ

สนบสนนและหนวยงานมนโยบายสนบสนนงานการดแลผปวยระยะสดทายทชดเจน

109

ปจจยทเปนอปสรรคทาใหขาดโอกาสดแลผปวยไดแก ภาระงานประจามมากทาใหไมมเวลา

ดแลผปวยฯ เพราะผปวยแตละรายตองใชทกษะและเวลามาก รสกวางานการดแลผปวยระยะสดทายไมเหมาะ

กบตน และหนวยงานไมมนโยบายสนบสนนดานการดแลผปวยระยะสดทายทชดเจน

ดานการเปลยนแปลงเกดขนในตวผเขารบการอบรม ไดแก รอยละ 83.3 เกดความภมใจทได

มโอกาสชวยเหลอดแลผปวยและญาตกลมน รอยละ 66.7 มความเชอมนในตนเองมากขนในการดแลผปวย

และญาตกลมน รอยละ 58.3 เหนแนวทางการดแลผปวยระยะสดทายชดเจนมากขน และอนๆ เชนการไดรบ

ความไววางใจและเชอใจจากผรวมงาน การเขาใจผปวยกลมนมากขน เกดความตระหนกในการดแลผปวย

และญาต ทงรางกายและจตใจมากขน ไมใชเฉพาะผปวย Palliative care เทานน

สงทผเขารบการอบรมตองการความชวยเหลอ/สนบสนนหลงสนสดกจกรรมการอบรม

ไดแก การไดรบคาปรกษาเวลาเกดปญหาในการเขาไปดแลผปวยระยะประคบประคอง และตองการใหจด

กจกรรมแลกเปลยนเรยนรอยางตอเนองทก 3 เดอน

ภาพการดาเนนกจกรรม

ภาพท 14 การตดตามความกาวหนาการพฒนาระบบดแลผปวยระยะสดทายโรงพยาบาลดานชางและเดมบาง

นางบวช

ภาพท 15 การอบรมตนแบบระบบการดแลผปวยระยะประคบประคอง และการพฒนาศกยภาพพยาบาล

รามาธบดในหอผปวยทมผปวยระยะสดทาย

__________________________________________________________

110

กจกรรม การทดสอบโปรแกรมและคมอการดแลชองปากดวยตนเองของผปวยมะเรง

ทไดรบเคมบาบด

หวหนากจกรรม รศ.ดร.พรรณวด พทธวฒนะ


ภาวะเยอบชองปากอกเสบเปนภาวะแทรกซอนทสาคญและพบบอยของการรกษาดวยยาเคมบาบด

สงผลใหผปวยมอาการเจบในชองปากอยางรนแรง ไมสามารถรบประทานอาหารได จนเกดภาวะขาด

สารอาหาร คณภาพชวตลดลง และเมออาการทเกดขนรนแรงเปนสาเหตทตองเขาพกรกษาตวในโรงพยาบาล

ทาใหเพมภาระคาใชจาย มการศกษาผลการใชสมนไพรไทย มาชวยลดภาวะแทรกซอนในชองปาก พบวา

การใชกลเซอรนพญายอหยดในชองปากหลงทาความสะอาดปากและฟน ทกวนเทยบกบยาหลอก สามารถ

ยดเวลาเรมเกดอาการ ลดระยะเวลาการคงอยของอาการ ลดความรนแรงของอาการเยอบชองปากอกเสบ และ

ผปวยมความพงพอใจสง ในชวงทไดรบการรกษาดวยยาเคมบาบด (พชาน แสนมโนวงศ, 2549) นอกจากนม

การนาเจลแปะตาปงซงมคณสมบตเปนสารตานอกเสบทคลายกบกลเซอรนพญายอ และมการทดสอบผลทาง

เภสชวทยาและทางคลนกกบผทมแผลเรมในชองปาก (สมยศ จาตรจนดาและคณะ, 2553) จงอาจไดผลดตอ

อาการเยอบชองปากอกเสบจากยาเคมดวย

สาหรบการจดทาแนวปฏบตการรกษา ยงไมพบการจดระบบการดแลและตดตามผลในคลนกทเปน

มาตรฐาน โดยเฉพาะในกลมผปวยทรบการรกษาแบบผปวยนอก (Short stay clinic) ทตองดแลตนเองทบาน

กจกรรมครงนจงมงจะพฒนาโปรแกรมการดแลชองปากดวยตนเองทประกอบดวย การสรางความใสใจ

ตรวจสอบและบนทกอาการ การเพมการดแลความสะอาดในชองปาก และการใชสมนไพรไทยทมผลการวจย

สนบสนน พยาบาลชวยสอน และจดทาเปนคมอการดแลชองปากดวยตนเอง ตดตามใหกาลงใจ เสรมสราง

ความมนใจในการดแลตนเองเมอกลบบาน ทดสอบโปรแกรมการดแลชองปากดวยตนเอง คาดวาจะชวยลด

อาการทเปนผลขางเคยงของการไดรบยาเคมบาบด จะชวยลดความเครยดทงทางดานรางกายและจตใจ สงผล

ดตอภาวะโภชนาการและความแขงแรงโดยรวม


เพอพฒนาและทดสอบโปรแกรมการดแลชองปากดวยตนเองสาหรบผปวยมะเรงทไดรบเคมบาบด


ผปวยมะเรงทไดรบการรกษาแบบผปวยนอก อาย 20-60 ป จานวน 90 ราย กาลงเรมรบการรกษาดวย

ยาเคมบาบดรอบท 1-5 ชนดทมโอกาสทาใหเกดเยอบชองปากอกเสบอยางนอย 1 ชนด (ไดแก Metrotrexate,

Doxorubicin, Epirubicin, Vincristine, Vinblastin, ActinomycinD, Paclitacel, Docetacel, Cisplatin,

Carboplatin, 5-Fluorouracil) เปนผทสามารถดแลชองปากดวยตนเองได เมอเรมกจกรรม ชองปากปกต ไมม

อาการเยอบชองปากอกเสบ มคาเมดเลอดขาวนวโตรฟลสมบรณมากกวา 1500 เซลลตอลกบาศกมลลเมตร

111


มรปแบบการดแลทใชกบผปวยนอกทไดรบเคมบาบดสามารถนาไปใชได หรอมแนวทางการ

ปรบปรงเพมเตม สาหรบผปวยทมความเสยงตอการเกดปญหาเยอบชองปากอกเสบกลมอนๆตอไป


1. แบบบนทกขอมลทจดทาขนแบบ Check list แลวผวจยใหคะแนนตามเกณฑขององคการอนามย

โลก โดยรายการของการประเมนความเจบปวดใชการใหคะแนน 0-10 (pain scale)

2. นาเกลอ กลเซอรนพญายอ เจลแปะตาปง

3. ราง คมอการดแลชองปากและขอเสนอแนะอาหารทควรรบประทานสาหรบผปวย


1) สรางเครอขายการนาโปรแกรมไปใช รวม 5 แหง ไดแก โรงพยาบาลรามาธบด โรงพยาบาลเลด

สน โรงพยาบาลมะเรงลพบร โรงพยาบาลมะเรงอบลราชธาน สถาบนมะเรงแหงชาต

2) พฒนาอปกรณการสอน ไดแกภาพพลก ไฟลชวยสอน สาหรบพยาบาลใชสอนผปวย

3) ลดโอกาสทอาจเกดความลาเอยง โดยใหผปวยตวอยางแตละรายไดรบโปรแกรมการดแลชอง

ปากและไดรบสมนไพรทง 2 ชนด และไดรบสมนไพรหลอกดวยในแตละชวงทไดรบยาเคม

4) สมลาดบการไดรบสมนไพร(กลเซอรนพญายอ ผลตโดยโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร เชล

แปะตาปง ผลตโดยคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล) และสมนไพรหลอก(สารละลาย

หลอกและเจลหลอก ผลตโดยคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล) หมนเวยนกนจนการไดรบ

แตละชนดกอนหลง มจานวนเทากน (Randomized cross-over research design)

5) ผปวยตวอยางและพยาบาลผเกบขอมล ไมทราบวาในแตละรอบยาเคมน นๆ ผปวยไดรบ

สมนไพรชนดใด เนองจากใชการระบฉลากดวยรหส (Double blinded technique)

6) ผลทได ผปวยตวอยางทเกยขอมลไดตามเวลาจาก 4 โรงพยาบาล ม 120 ราย สวนใหญเปนเพศ

หญง (รอยละ 82.50) อาย 41-60 ป(รอยละ 86.70) สถานภาพสมรสค(รอยละ 60.00) ระดบ

การศกษามธยม และประกาศนยบตร(รอยละ 39.20) มอาชพรบจาง(รอยละ 30.00) รายไดสวน

ใหญนอยกวา 8,000 บาท/เดอน (รอยละ 35.00) ใชสทธประกนสขภาพในการรกษา(รอยละ

54.20)

กลมตวอยางสวนใหญ เปนมะเรงเตานม(รอยละ 61.70) ไดรบยาเคมรวมกบการผาตด (รอยละ

54.20) ชนดของยาเคมทไดรบคอ 5-FU, Doxorubicin, Cyclophosphamide (รอยละ 25.00) เรมศกษาใน

วงรอบยาเคมรอบท 1 มากทสด(รอยละ 43.20)

การเปรยบเทยบ อาการเยอบชองปากอกเสบดวยสถตไคสแควร พบวา ชวงทไดรบกลเซอรน พญายอ

อตราการเกดอาการนอยกวาชวงทไดรบกลเซอรนหลอก (รอยละ25.00และรอยละ51.70ตามลาดบ) และชวง

112

ทไดรบเจลแปะตาปงนอยกวาชวงทไดรบเจลหลอก(รอยละ29.20และรอยละ52.50ตามลาดบ) (p>.01)

ขอมลอาการเยอบชองปากอกเสบอนๆทดสอบการกระจายของขอมลพบวาไมเปนปกต จงใชสถต Friedman

test ทดสอบหลายกลมแบบวดซ าในกลมเดยวกน พบวามความแตกตางกนอยางมนยสาคญ จากนนจง

ทดสอบรายคแบบพหคณ พบวา ชวงเวลาทไดรบกลเซอรนพญายอ และชวงเวลาทไดรบเจลแปะตาปง เมอ

เทยบกบชวงเวลาทไดรบกลเซอรนหลอกและเจลหลอก มระยะเวลาเรมเกดอาการชากวา ระยะเวลาการม

อาการส นกวา ความรนแรงของอาการนอยกวา อาการเจบปวดในชองปากนอยกวาอยางมนยสาคญทางสถต

(p>.001) แตไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางชวงเวลาทไดรบสมนไพร 2 ชนด(p>.05)

ผลการดาเนนการครงน พยายามลดโอกาสเกดความลาเอยงตางๆ ผลทไดสอดคลองกบทผานมา แต

พบวาในชวงทไดรบสมนไพรหลอกพบอตราการเกดอาการนอยกวาการดแลตามปกต นาจะแสดงวา

โปรแกรมการดแลชองปากดวยตนเองชวยลดอตราการเกดอาการได และเมอใชสมนไพรอยางใดอยางหนง

คอกลเซอรนพญายอ หรอเจลแปะตาปง ชวยลดอตราการเกดไดอกประมาณครงหนง แตอตราทพบมากกวา

การศกษาทผานมา อาจเนองจากมผปวยบางรายไมใชสมนไพรในชวงแรกทยงไมมอาการ สมนไพรทง 2

ชนดสามารถชวยยดเวลาเรมเกดอาการ ระยะเวลามอาการ ความรนแรงของอาการ และความเจบปวดในชอง

ปากได แตมผปวยตวอยางสวนหนงทไมมอาการเลยในทกชวงเวลาทศกษา เปนขอคดวาชนดยาเคมทกลม

ตวอยางไดรบ นาจะมผลตอเยอบชองปากนอย จงสามารถกาหนดกลมผปวยทควรนาโปรแกรมการดแลใน

ชองปากดวยตนเองไปใชไดเหมาะสมยงขน สมนไพรทงสองชนดนาจะนาไปใชกบผปวยมะเรงทไดรบการ

รกษาทมโอกาสเสยงมากกวาทจะการมอาการเยอบชองปากอกเสบ และอาจไมจาเปนตองเปรยบเทยบกบสง

ทดลองหลอก เพอหลกเลยงผลทางจรยธรรม

__________________________________________________________


คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

อาคารสมเดจพระเทพรตน ชน 8 เลขท 270 ถนนพระราม 6 แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กทม. 10400

โทรศพท 0-2200-3832 โทรสาร 0-2200-3831

Email: [email protected]

Website: www.ra.mahidol.ac.th/sdmc/

รายงานประจําปี 2555 - Mahidol University...ในป...

Documents

Transcript of รายงานประจําปี 2555 - Mahidol University...ในป...