คมอการการตรวจคลนไฟฟาหวใจ(EKG)

ฝายการพยาบาล

สถานพยาบาลมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ค าน า

ฝายการพยาบาลเปนหนวยงานทใหบรการดานสขภาพทง 4 กระบวนการซงไดแก การสงเสรม การปองกน การรกษาและการฟนฟสขภาพ ซงไดเหนความส าคญในการตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG) ทตองอาศยเครองมอในการตรวจ โดยผท าการตรวจจะตองมทกษะความช านาญในการใชเครองมอ รวมทงตองฝกฝนเปนประจ าสม าเสมอ จงจะสงผลใหการท างานมคณภาพและประสทธภาพเพมมากขน และเมอพยาบาลประจ าหองตรวจEKG ไมสามารถมาปฏบตงานได พยาบาลทานอนสามารถปฏบตแทนได อยางถกตองและมนใจ สงผลใหผปวยไดรบการรกษาทถกตอง ท าใหผปวยมคณภาพชวตทดรวมถงการชวยลดคาใชจายลงได

ดงนนทางฝายการพยาบาลไดตระหนกถงความส าคญของการตรวจEKG อนจะสงผลใหผปวยไดรบการรกษาทถกตองและยงสามารถน าสงตอการรกษาไดอยางรวดเรว จงไดจดท าการจดการความร (KM) ในเรองนขน เพอประโยชนสงสดของผปวยและบคลากรฝายการพยาบาลไดใชเปนแนวทางในการปฏบตงานอยางมมาตรฐาน

จ านงค แถวจนทก

สงหาคม ๒๕๕๖

สารบญ บทน า .............................................................................................................................................................. ๑

ความส าคญของปญหา .............................................................................................................................. ๑

วตถประสงค ............................................................................................................................................. ๑

ประโยชนทไดรบ ....................................................................................................................................... ๑

นยามค าศพททเกยวของ ........................................................................................................................... ๒

การตรวจเอกสารทเกยวของ ........................................................................................................................... ๓

ลกษณะคลนไฟฟาหวใจ ............................................................................................................................ ๓

หลกการตรวจ ........................................................................................................................................... ๔

ต าแหนงการตรวจ EKG ............................................................................................................................. ๕

เครองมอทใช .................................................................................................................................................. ๗

ผลและวจารณ ............................................................................................................................................. ๑๓

สรปและขอเสนอแนะ ................................................................................................................................... ๑๔

เอกสารอางอง .............................................................................................................................................. ๑๕

ภาคผนวก .................................................................................................................................................... ๑๖

๑

บทน า

ความส าคญของปญหา

สถานพยาบาลเปนหนวยงานทใหบรการดานสขภาพทง สงเสรม ปองกน รกษา ฟนฟสขภาพ ซงท าใหมผมารบบรการตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG)

การตรวจคลนไฟฟาหวใจเปนสงส าคญอกวธหนงทใชในการชวยวนจฉย เมอเกดภาวะวกฤตขน เชน สภาวะหวใจท างานลมเหลว หรอสภาวะทหวใจเตนผดจงหวะ การประเมนสภาวะวกฤตดงกลาว จงตองค านงถงความปลอดภยของผปวยเปนหลก ในการใหการชวยเหลอผปวยใหมชวต และปองกนการเกดอนตรายทรนแรงมากขน การวนจฉยทถกตองจะน าไปสการดแลรกษาทถกตองเหมาะสม และสามารถใหการชวยเหลอผปวยไดอยางรวดเรว โดยผทจะท าการประเมนและตรวจคลนไฟฟาหวใจจะตองมประสบการณ ทกษะ ความช านาญในการปฏบตงานตามล าดบขนตอน ซงจะสงผลใหผปวยมคณภาพชวตทด รวมถงชวยลดคาใชจายลงได

ดงนนฝายการพยาบาลไดตระหนกถงความส าคญของการตรวจคลนไฟฟาหวใจ อนสงผลใหผปวยไดรบการรกษาทถกตอง และบางรายสามารถชวยสงตอการรกษาไปยง ร.พ.ตางๆไดอยางรวดเรว จงไดจดท าการจดการความร (KM) ในเรองนขน เพอประโยชนสงสดของผปวย และบคลากรฝายการพยาบาลใชเปนแนวทางในการปฏบตอยางมมาตรฐาน

วตถประสงค

๑. เพอเปนมาตรฐานเดยวกนในการปฏบตงานการตรวจคลนไฟฟาหวใจ

๒. เพอการตรวจวนจฉยรกษาทถกตอง และรวดเรว

๓. เพอใหผปวยไดรบการรกษาทถกตอง และรวดเรว ๔. เพอเปนการเพมประสทธภาพของบคลากรในการปฏบตงานการตรวจคลนหวใจไดถกตอง รวดเรว

ประโยชนทไดรบ

๑. ผปวยไดรบการรกษาทถกตอง และรวดเรว ๒. ใชเปนมาตรฐาน และแนวทางเดยวกนในการตรวจ EKG ๓. ผปวยมความพงพอใจในระบบงานสถานพยาบาล ๔. พยาบาลมประสทธภาพในการปฏบตงาน มทกษะความช านาญในการตรวจ EKGเพมขน และมความรวดเรวขน

๒

นยามค าศพททเกยวของ ECG ,EKG หมายถง Electrocardiography (Kardiac แปลวา หวใจเหมอนภาษาองกฤษใช C )เปนการบนทกการเปลยนแปลงของศกดาไฟฟาทผวของรางกายซงเกดจากการdepolarization และ Repolarization ของกลามเนอหวใจ

Depolarization การหดตวของกลามเนอหวใจ

Repolarization การคลายตวของกลามเนอหวใจ

Pace maker จดก าเนดไฟฟาหวใจ

P,QRS,T wave ลกษณะคลนไฟฟาหวใจ

Electrode ขวไฟฟาหวใจ

Limb lead การตรวจคลนไฟฟาหวใจโดยวดแขนและขา ไดแก Lead I Lead II Lead III avR avL avF

Chest lead การตรวจคลนไฟฟาหวใจโดยการวดกระแสไฟฟาหวใจบรเวณหนาอก ม ๖ แนว V1-V6

๓

การตรวจเอกสารทเกยวของ

หวใจเปนอวยวะกลามเนอทส าคญทตงอยภายในกงกลางของทรวงอก แบงออกเปน ๔ หอง ซกขวาของหวใจ ท าหนาทรบเลอดทมาจากสวนตางๆของรางกายสงตอไปฟอกทปอด ซกซายของหวใจ ท าหนาทรบเลอดจากปอดสงไปเลยงสวนตางๆของรางกาย ภายในหวใจมระบบการน าไฟฟาแบบอตโนมต โดยมจดก าเนดไฟฟา (pace maker) ของหวใจ สงกระแสไฟฟาไปตามจดตางๆของหวใจ ท าใหเกดเปนคลนไฟฟาหวใจ คลนไฟฟาหวใจ ECG = Electrocardiography เปนการบนทกการเปลยนแปลงของศกดาไฟฟาทผวของรางกายซงเกดจากการ depolarization และ Repolarization ของกลามเนอหวใจ การตรวจคลนไฟฟาหวใจ เปนการตรวจจบกระแสไฟฟาทออกมาจากหวใจ โดยทหวใจของเราเปนอวยวะทมหศจรรยจรงๆ ประกอบดวยสวนของกลามเนอทแขงแรงท างานตลอดชวตไมมวนเวลาไดหยดพกการท างานของหวใจจะบบตวไดนนตองอาศยไฟฟากระตน ไฟฟานมาจากหวใจโดยตรง โดยจะปลอยกระแสไฟฟาออกเปนจงหวะขณะทกระแสไฟฟาผานหวใจ กลามเนอหวใจ จะเกดการหดตวและคลายตวตามล าดบ เมอเราน าตวจบสญญาณไฟฟามาวางทต าแหนงมาตรฐานบนผวหนงบรเวณหนาอกใกลหวใจโดยไมจ าเปนตองว ดทหวใจโดยตรงเนองจากรางกายของเรามคณสมบตเปนตวน าไฟฟาทด คลนไฟฟาหวใจจงแผไปทกทศทางทวรางกายและออกสบรเวณผวนอกได ท าใหเราสามารถบนทกไฟฟาทออกจากหวใจได

ลกษณะคลนไฟฟาหวใจ

การตรวจคลนไฟฟาหวใจ ตองอาศยเครองมอในการตรวจ เครอง ECG FUKUDA DENSHI Fx-๗๔๐๒ Cardi Maxประกอบดวย หนาจอ ตวเครอง จกสตางๆ ตวแปะ

๔

หลกการตรวจ

๑. ระบบสายสอชนด ๒ ขว lead I บนทกความตางศกไฟฟาระหวาง แขนขวา (-) กบแขนซาย (+) lead II บนทกความตางศกไฟฟาระหวาง แขนขวา (-) กบขาซาย (+) lead III บนทกความตางศกไฟฟาระหวาง แขนซาย (-) กบขาซาย (+) ๒. ระบบสายสอชนดขวเดยว เปนการบนทกการเปลยนแปลงไฟฟาในแนว frontal plane electrod ขวหนงจะถกสรางใหมคาศกดาไฟฟาเปนศนย electrod อกขวจะบนทกศกดาไฟฟาอยางสมบรณ ขวเดยว

lead aVR แขนขวา

lead aVL แขนซาย

lead aVF ขาซาย ๓. ขวสายสอทรวงอก เปนระบบขวสายสอขวเดยวบนทกการเปลยนแปลงไฟฟาใน horizontal planeใช electrodวางบนต าแหนงตางๆบนทรวงอ

๕

ต าแหนงการตรวจ EKG

V๑ ชองซโครงท ๔ ดานขวาของกระดกสนอก ใชสแดง V๒ ชองซโครงท ๔ ดานซายของกระดกสนอก ใชสเขยว V๓ กงกลางระหวางเสนตอ V๒ และ V๔ ใชสเหลอง

V๔ ชองซโครงท ๕ ตรงแนวกงกลางของกระดกไหปลารา ใชสน าตาล

V๖ ชองซโครงท ๕ ตรงแนวขอบหนาของรกแรซาย ใชสด า V6 ชองซโครงท ๕ ในแนวรกแรซาย ใชสมวง

ขอควรระวงในการตรวจ EKG

๑. หากมอาการหวใจขาดเลอดเฉยบพลน การตรวจคลนไฟฟาหวใจระยะแรกอาจปกต

๒. การตรวจ EKG ควรตรวจขณะพก ๓. แพทยแนะน าใหตรวจคลนไฟฟาหวใจอาย 35 ปเพอเปนคาเปรยบเทยบ ๔. โรคบางโรคอาจตองตรวจขณะออกก าลงกายหรอขณะมอาการ

๖

ประโยชนในการตรวจ EKG

ควรตรวจในกรณผมอายมากกวา ๔๐ ป ซงมปจจยเสยงตอโรคหวใจ เชน ไขมนในเลอดสง สบบหร เบาหวาน แมวาจะไมมอาการของโรคหวใจ แตสงเหลานเปนปจจยเสยงตอการเกดโรคหวใจทงสน จงควรไดรบการตรวจเพอเกบการตรวจไวเปรยบเทยบกนในอนาคตหรอในกรณทมอาการผดปกต เชน ใจสน เจบหนาอก เหนอยงาย หรอตรวจพบ ความดนโลหตสง ลนหวใจรวควรไดรบการตรวจทนท การตรวจคลนไฟฟาหวใจจงมความจ าเปนในผปวยกลมเสยงตอการเกดโรคหวใจ และมอาการผดปกต สวนคนมสขภาพแขงแรงไมมปญหา จงอาจไมจ าเปนตองตรวจเพอประโยชนสงสดควรปรกษาแพทย

๗

เครองมอทใช

เครองEKG ECG FUKUDA DENSHI

Fx-๗๔๐๒ Cardi Max

หนาจอ

ตวเครอง

ขวตอบรเวณแขนและขา

๘

ขนตอนการปฏบต

๑. แพทยสงตรวจ EKG ๒. เจาหนาทปฏบตงานหนาหองตรวจน าผปวยมายงหองปฏบตการพยาบาล ๓. พยาบาลหองปฏบตการพยาบาล อธบายผปวยเกยวกบขนตอนการเตรยมตวกอน และขณะตรวจEKG

อธบายใหผปวยในเรอง

- กรณผปวยเปนผหญงใหปลดตะขอเสอชนในออก

- เกบอปกรณโลหะ หรอโทรศพทมอถอออกหางจากตวผปวย

- ระหวางการตรวจอยาพดหรอเคลอนไหวเพราะจะท าใหเกดคลนรบกวนคลนไฟฟาหวใจ

- การตรวจคลนไฟฟาหวใจไมเจบและไมเสยเวลา ใหผปวยนอนบนเตยง พยาบาล จะน าขวไฟฟามาตดบรเวณแขนขา และหนาอก หลงจากนนจะใช เวลาในการตรวจเพยง ๕ นาท

๔. พยาบาลจดทานอนใหผปวยนอนหงายราบ

๕. เตรยมอปกรณเครอง EKG

จกตดบรเวณหนาอก

๙

๖. ใชส าลชบ Alcohol เชดบรเวณทจะตด lead (ใชเปนสอ) ในการตรวจใหชดเจนขน บรเวณหนาอกชองซโครงท ๔-๕ เหนอขอมอทงสองขางและเหนอขอเทาทงสองขาง

เสยบปลก

เปดเครอง กดปม Power แชไว

นาน ๕ วนาท

ใสขอมลผปวย กด ID HN ชอ

เพศ อาย BP Comment อนๆ กด

Close หนาจอ

๑๐

๗. ตด lead EKG เรมจากแขนทง ๒ ขาง RA, LA ขา ๒ ขาง RF, LFตามดวย V๑-V๖ ตามจกส

๘. Check ดหนาจอขน Auto ความเรวจะอยท ๒๕ mm / s ๑๐ mm/ mv การเพม ลด ขนาด ความเรวของกระดาษ สามารถกดตวเลขไดเลย

๙. check ดความเรยบรอยของ EKG กดปม Start/Stop RUN EKG รอใบ EKG ออกมา กดปดเครอง ปม Power แชไวนาน ๕ วนาท

๑๑

๑๐. น า lead EKG ออกจากผปวย เรมจาก V๑-V๖ กอน เพราะจกจะดดผวหนงผปวยถาทงไวนานผวจะมรอยแดง ตามดวยแขน,ขา

๑๑. บนทกผลลงสมด ปกต, ไมปกต

๑๒. น าผปวยพบแพทย

ขนตอนการใสกระดาษ

กดปมสเทา เพอเปดใสกระดาษ

EKG

๑๒

ปดชองบรรจกระดาษ

หงายกระดาษลงตามชองท

บรรจกระดาษ

๑๓

ระยะเวลาในการด าเนนงาน ระยะเวลาเรม ตลาคม ๒๕๕๕ - กนยายน ๒๕๕๖

การด าเนนการจดการความร ๒๕๕๕ ๒๕๕๖

พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

๑.ประธานชแจงแนวทางการด าเนนการจดการความร

๒๓

๒.ประธานใหความรเรอง SECI MODEL , Ba

๗ /๒๑

๓.แตละฝายคดเลอกหวขอ ๔

๔.จดท าหวขอตาม 5W1H ๑๘

๕.เขยนโครงราง เนอหา หวขอเรอง ๑ / ๑๕

๖.น าเสนอผลการคดเลอกหวขอ ๒๒

๗.ด าเนนการจดการความร

๘.. น าเสนอผลด าเนนกจกรรม ๒๖

๙.จดท ารายงาน

ทดลองปฏบต

ใหพยาบาลทกคนทดลองปฏบตการตรวจ EKG ตามขนตอนการปฏบตทไดจดท าขน

ผลและวจารณ

พยาบาลทกคนสามารถตรวจ EKG ตามขนตอนการปฏบตทไดจดท าขน ไดอยางถกตองและเมอมการหมนเวยนพยาบาลตามจดตางๆจะท าใหพยาบาลมทกษะความช านาญและมนใจในการปฏบตงานมากยงขน

๑๔

ซงเปนการเพมประสทธภาพของบคลากรในการปฏบตงานและเปนไปในแนวทางเดยวกนอยางมมาตรฐาน ท าใหผปวยไดรบการรกษาทถกตองรวดเรวและผปวยมความพงพอใจในการใหบรการ

สรปและขอเสนอแนะ

จากการทฝายการพยาบาลไดท าการจดการความร เรองการตรวจคลนไฟฟาหวใจ(EKG) นน ท าใหพยาบาลสามารถปฏบตงานการตรวจคลนไฟฟาหวใจไดอยางมมาตรฐานและเปนไปในแนวทางเดยวกน ซงสงผลใหผปวยไดรบการรกษาทถกตอง รวดเรวและมประสทธภาพ

๑๕

เอกสารอางอง

ปยนยต วฒนประสาน. EKG Interpretation and Management for ICU Nurse. กรงเทพมหานคร :ชาน

เมองการพมพ ; ๒๕๕๕

สถาบนโรคทรวงอก. การพยาบาลผปวยหวใจเตนผดจงหวะ. กรงเทพมหานคร :กรมการแพทยกระทรวง

สาธารณสข ; ๒๕๕๒

อจฉรา เตชฤทธพทกษ.การพยาบาลผปวยภาวะวกฤตในระบบหวใจและหลอดเลอด.กรงเทพมหานคร:ลฟวง

ทรานสมเดย ; ๒๕๔๖

๑๖

ภาคผนวก

วซดการตรวจคลนไฟฟาหวใจ