(ฉบับปรับปรุง) ·...

(ฉบบปรบปรง)

มาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย (ฉบบปรบปรง)กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยWebsite : www.dop.go.th

Email : [email protected]

โทรศพท : 0 2642 4336 ตอ 445 FAX : 0 2642 4337 ตอ 309

พมพครงท : 2

จ�ำนวน : 1,500 เลม

พมพท : บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จ�ำกด (มหำชน)

376 ถนนชยพฤกษ แขวงตลงชน เขตตลงชน กรงเทพฯ 10170

โทรศพท 0-2422-9000 โทรสำร 0-2433-2742

E-mail: [email protected] Homepage: www:amarin.com

ค�าน�า

ปรากฏการณทเกดขนกบประเทศตางๆ ทวโลก คอ การสงอายของประชากร ประเทศไทย

กไดเขาส สงคมสงอายเชนเดยวกน โดยใน พ.ศ. 2564 จะมผ สงอายในประเทศมากกวา

รอยละ 20 ของประชากรทงหมด ความทาทายจากการกาวเขาสสงคมสงอาย คอ ประชากรสงอาย

จะมคณภาพชวตทด ทงทางดานสขภาพ เศรษฐกจ สงคม และสภาพแวดลอมไดอยางไร

และกลมประชากรกอนวยผสงอาย จะมการเตรยมความพรอมเพอกาวเขาสการเปนผสงอาย

ทมคณภาพไดหรอไม

ถงแมวาประเทศไทยจะมการขบเคลอนการด�าเนนงานดานผสงอายภายใตแผนผสงอาย

แหงชาต ตงแต พ.ศ. 2545 และไดมการประกาศพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 เพอให

การคมครอง สงเสรม สนบสนน ผสงอายตามสทธทพงไดรบ แตการด�าเนนงานดานผสงอาย

ทผานมายงไมเปนไปในทศทางเดยวกน ขาดการบรณาการระหวางหนวยงาน และภาคเครอขาย

ทเกยวของ หากประเทศไทยยงไมบรณาการงานดานผสงอายอยางแทจรง อาจไมสามารถจดการ

กบความทาทายทจะเกดขนจากการกาวเขาสสงคมสงอายได

กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ในฐานะ

เปนหนวยงานหลกทรบผดชอบภารกจเกยวกบผสงอายโดยตรง เพอใหผสงอายไดรบการสงเสรม

ศกยภาพ คมครอง และพทกษสทธ สามารถด�ารงชวตไดอยางมนคง และมคณภาพชวตทด

จงไดจดท�ามาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย มแนวทางการขบเคลอน

สอดคลองกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 พระราชบญญตผสงอาย

พ.ศ. 2546 ยทธศาสตรชาต 20 ป และแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ. 2552 เปนตน โดยมวตถประสงคเพอกอใหเกดการบรณาการ

ในการท�างานระหวางหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม และเพอให

คนทกวยมคณภาพชวตทดในสงคมสงอาย

โดยกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดเสนอคณะรฐมนตรเพอพจารณา

ซงคณะรฐมนตรเหนชอบใหมาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย

เมอวนท 4 ธนวาคม พ.ศ. 2561 โดยใหหนวยงานทเกยวของด�าเนนการขบเคลอน เพอใหเกดเปน

รปธรรม

กมภาพนธ 2562

มตคณะรฐมนตร เมอวนท 4 ธนวาคม 2561

เหนชอบในหลกการมาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย และใหหนวยงาน

รบผดชอบด�าเนนงานดานผสงอายไปสการปฏบตตอไป ตามทกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคง

ของมนษยเสนอ และใหกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และหนวยงานทเกยวของ

รบความเหนของกระทรวงการตางประเทศ กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม กระทรวงวฒนธรรม

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงยตธรรม ส�านกงบประมาณ ส�านกงานคณะกรรมการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต และคณะกรรมการปฏรปประเทศดานสงคม รวมทงขอสงเกตของกระทรวงการคลง

กระทรวงคมนาคม และกระทรวงมหาดไทย ไปพจารณาด�าเนนการในสวนทเกยวของตอไปดวย

ใหกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รวมกบกระทรวงศกษาธการ

และหนวยงานทเกยวของ พจารณาความเปนไปไดในการน�าพนทของโรงเรยนขนาดเลก ซงมจ�านวน

นกเรยนนอย และอาจถกยบรวมมาใชประโยชนในการจดตงเปนศนยการเรยนรและดแลผสงอายของ

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ตามความเหมาะสมในแตละพนท โดยด�าเนนการ

ใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ และมตคณะรฐมนตรทเกยวของอยางเครงครด

บทท 1 บทน�า 81. เหตผลความจ�าเปน 8

2. วตถประสงค 10

3. ค�านยาม 10

4. ระยะเวลา 10

5. กลมเปาหมาย 10

6. การตดตามและประเมนผล 10

บทท 2 กรอบแนวคดและนโยบายการด�าเนนงานดานผสงอาย 111. การด�าเนนงานดานผสงอาย ภายใตกรอบสหประชาชาต : แผนปฏบตการระหวางประเทศมาดรด 11

วาดวยเรองผสงอาย (The Madrid International Plan of Action on Ageing)

2. เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs) 12

3. แนวคด Active Ageing ขององคการอนามยโลก 13

4. ปฏญญาอาเซยนในเรองผสงอาย 13

5. แนวทางการจดสวสดการดานผสงอายของตางประเทศ 15

6. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 15

7. รางยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ. 2561 - 2580) 16

8. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) 17

9. แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 17

10. พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 แกไขเพมเตม ฉบบท 2 พ.ศ. 2553 และแกไขเพมเตม 18

ฉบบท 3 พ.ศ. 2560

11. นโยบายและมตคณะรฐมนตรทเกยวของ 19

12. ขอเสนอคณะกรรมการปฏรปประเทศดานสงคม 20

13 รายงานการพจารณาศกษา เรอง “สงคมผสงอาย : ระเบยบวาระแหงชาต” ของคณะกรรมาธการ 21

สงคม เดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ และผดอยโอกาส สภานตบญญตแหงชาต

บทท 3 ประเดนทาทายการด�าเนนงานดานผสงอาย 231. การสงอายของประชากรไทย 23

2. ความทาทายการด�าเนนงานดานผสงอาย 24

3. ขอคนพบจากการตดตามประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) 25

ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559)

สารบญ

7กรมกจกำรผสงอำย

บทท 4 กระบวนการจดท�ามาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย 261. ศกษา วเคราะห เชอมโยงขอมลจากหนวยงานทเกยวของ และประชมระดมความคดเหน 26

จากผทรงคณวฒ และหนวยงานทเกยวของ

2. การจดท�ามาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย 27

3. การรบฟงความคดเหนระเบยบวาระแหงชาต เวท Thailand Social Expo 2018 27

และการประชมตาง ๆ จากผสงอายและเครอขาย

บทท 5 มาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย 301. เปาหมายรวม 30

2. มาตรการ ตวชวด คาเปาหมาย และโครงการส�าคญ 30

บทท 6 กลไกและการตดตามประเมนผล 421. กลไก มาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย 42

2. การตดตามประเมนผลมาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย 44

ภาคผนวก 45ค�าสงคณะกรรมการผสงอายแหงชาต เรอง แตงตงคณะอนกรรมการการขบเคลอนนโยบาย 46

เตรยมความพรอมรองรบสงคมผสงอาย

คณะผจดท�า 49

มำตรกำรขบเคลอนระเบยบวำระแหงชำต เรอง สงคมสงอำย (ฉบบปรบปรง)8

1. เหตผลความจ�าเปน• การเพมขนอยางรวดเรวของประชากรสงอายในระดบโลกและอาเซยน

ทศวรรษนปรากฏการณทเกดขนในประเทศตาง ๆ ทวโลก คอ การสงวยของประชากร โดยจะเหนไดจากใน พ.ศ. 2559

โลกมประชากรทงหมดประมาณ 7,433 ลานคน ในจ�านวนนมประชากรสงอายจ�านวน 929 ลานคน หรอคดเปน

รอยละ 12.5 ของประชากรทงหมด (สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2559)

ระดบประชาคมอาเซยนซงมสมาชก 10 ประเทศ มประชากรสงอายเพมขนเชนเดยวกน ใน พ.ศ. 2559 มจ�านวน

3 ประเทศทกาวเขาสสงคมสงอายแลว ไดแก ประเทศสงคโปร (ประชากรอาย 60 ปขนไปคดเปนรอยละ 18.7) ประเทศไทย

(รอยละ 16.5) และประเทศเวยดนาม (รอยละ 10.7) (สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2559) โดยมแนวโนมวาประชากรโลก

จะมอายสงขนเรอย ๆ การสงอายของประชากรจงเปนปรากฏการณทมผลกระทบตอคณภาพชวตของประชากรทวโลก

อยในปจจบนและในอนาคตขางหนา

• สถานการณการสงอายของประชากรไทย

ส�าหรบประเทศไทยกาวเขาสสงคมสงอายมาตงแต พ.ศ. 2548 และก�าลงจะกาวเขาสการเปนสงคมสงอาย

ระดบสมบรณใน พ.ศ. 2564 หมายถง สงคมทมผสงอายมากกวารอยละ 20 ของประชากรทงหมด โดยคาดการณวา

ใน พ.ศ. 2574 ประเทศไทยจะกาวเขาสสงคมสงอายระดบสดยอด คอ มผสงอายมากกวารอยละ 28 ของประชากรทงหมด

การเขาสสงคมสงอาย สาเหตหนงมาจากประเทศไทยประสบความส�าเรจในการวางแผนครอบครว ในชวง

พ.ศ. 2515 - 2538 ท�าใหประชากรเพมชาลงอยางมาก เมอ 50 ปกอนประชากรไทยเคยเพมดวยอตราทสงกวารอยละ 3 ตอป

แตปจจบนอตราเพมประชากรไดลดต�าลงเหลอเพยงรอยละ 0.5 ตอป (สถานการณผ สงอายไทย พ.ศ. 2559)

นอกจากนน ระบบประกนสขภาพถวนหนาทเกดขนตงแต พ.ศ. 2544 กมสวนส�าคญทท�าใหอายคาดเฉลย (life expectancy)

ของคนไทยเพมขนอยางมนยส�าคญ โดยอายคาดเฉลยเมอแรกเกด (Life expectancy at birth) ของคนไทยเพมสงขน

ทงชายและหญง โดยในชวงป พ.ศ. 2543 - 2548 ชายมอายคาดเฉลยเมอแรกเกด 68.15 ป และหญงมอายคาดเฉลย

เมอแรกเกด 72.39 ป ประกอบกบประชากรรนเกดลาน (ประชากรทเกดในชวงป พ.ศ. 2506 - 2526 ซงมมากกวา 1 ลานคน

ในแตละป) ก�าลงเคลอนเขาสกลมประชากรสงอาย (สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2559)

ผสงอายของประเทศไทย ใน พ.ศ. 2560 มจ�านวนทงสน 11,312,447 คน เปนชายจ�านวน 5,083,681 คน

(รอยละ 44.94) และหญง 6,228,766 คน (55.06) โดยจ�าแนกตามกลมชวงวย โดยสวนใหญเปนกลมวยตน (60 - 69 ป)

รอยละ 57.4 กลมวยกลาง (70 - 79 ป) รอยละ 29 และกลมวยปลาย (80 ปขนไป) รอยละ 13.6 (ทมา : ส�านกงานสถตแหงชาต 2560)

ผลกระทบจากการเขาสสงคมสงอาย การเขาสสงคมสงอายกระทบตอการพฒนาประเทศและการเจรญเตบโต

ทางเศรษฐกจของประเทศไทยในระยะยาว ทงประเดนงบประมาณ เศรษฐกจ และคณภาพชวตของประชาชนโดยรวม

ดานงบประมาณของภาครฐ ปจจบนภาครฐใชงบประมาณดแลผสงอายเปนจ�านวนมาก ทงงบประมาณส�าหรบ

เบยยงชพผสงอาย และงบประมาณดานสขภาพ โดยมแนวโนมทจะเพมมากขนทกป ตามสดสวนของผสงอาย การจดสรร

งบประมาณเบยยงชพผสงอาย ตงแต พ.ศ. 2552 รฐบาลจดสรรงบประมาณส�าหรบเบยยงชพผสงอาย จ�านวน

21,963,075,000 บาท จนถงปจจบนใชงบประมาณ 66,359,650,800 บาท (ตารางท 1) งบประมาณดานสขภาพ ผลการ

บทท 1

บทน�า


ศกษาจากโครงการการประมาณคาใชจายดานสขภาพจากผลของการสรางเสรมสขภาพ TDRI สนบสนนโดย ส�านกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ พบวา คาใชจายดานสขภาพของประเทศไทยในอดตถงปจจบนมแนวโนมเพมขน

อยางรวดเรว สดสวนคาใชจายดานสขภาพตอคาใชจายทงหมดของรฐบาลมแนวโนมเพมขน ประมาณการคาใชจาย

ดานสขภาพของไทยในอก 15 ปขางหนาตามหลก OECD จะมคาประมาณ 4.8 - 6.3 แสนลานบาท เมอผนวกกบปจจย

สงคมสงวย สงผลใหคาใชจายเพมขนไปถง 1.4 - 1.8 ลานลานบาท ซงหากใน พ.ศ. 2575 รฐบาลยงไมออกมาตรการ

ควบคมพฤตกรรมการใชชวตของผสงอาย คาดวาจะท�าใหคาใชจายสงขนไปถง 2.2 ลานลานบาท (สถาบนวจยเพอการ

พฒนาประเทศไทย 2560)

ตารางท 1 ขอมลการจดสรรเบยยงชพผสงอาย

ปงบประมำณ จ�ำนวนผสงอำยทไดรบเบยยงชพ (คน) จ�ำนวนเงน (บำท)

2552 5,448,843 21,963,075,000

2553 5,652,893 32,779,232,400

2554 6,521,749 37,893,398,000

2555 6,784,734 52,535,425,200

2556 7,308,315 58,347,043,200

2557 7,664,599 60,999,878,400

2558 7,749,138 61,879,284,200

2559 8,012,853 63,219,443,300

2560 8,158,313 64,783,645,200

2561 8,379,782 66,359,650,800

(ขอมล : กรมสงเสรมการปกครองทองถน/กรงเทพมหานคร/เมองพทยา)

ดานการขบเคลอนเศรษฐกจ การลดลงของจ�านวนประชากรโดยรวมของประเทศ โดยเฉพาะสดสวนของประชากร

ในวยแรงงานซงเปนก�าลงส�าคญในการผลต สงผลตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

อกทงปญหาการด�าเนนงานดานผสงอายของประเทศไทยทผานมา พบวา การขบเคลอนงานดานผสงอาย

สวนใหญเปนการท�างานแบบแยกสวน ขาดการบรณาการ มความซ�าซอนทงในเชงประเดนและพนท มหลายหนวยงาน

ทด�าเนนการดานผสงอาย เชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย

กระทรวงศกษาธการ กระทรวงแรงงาน เปนตน นอกจากนปญหาของกฎหมาย ระเบยบ หรอขอบงคบทเกยวของ

กบผสงอาย ไมเออตอการด�าเนนงานและขาดฐานขอมลผสงอาย ตงแตขอมลประชากรสงอาย ผสงอายทเขารบบรการ

ของภาครฐ หรอความตองการของผสงอาย จงไมสามารถแสดงใหเหนผลการท�างานในภาพรวมของประเทศ สงผลตอการ

ประเมนสถานการณและการก�าหนดนโยบายในระดบตาง ๆ ดงนน ทกภาคสวนจงตองท�างานรวมกนอยางบรณาการ

เพอน�านโยบายดานผสงอายไปสการปฏบตอยางแทจรง

จากการตดตามประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564 ) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

พบวา ตลอดระยะเวลา 15 ปของการขบเคลอนแผนผสงอายแหงชาต ผลการประเมนทผานมาพบวา ยงบรรลผลตาม

ตวชวดและเปาหมายเพยงบางสวน อกทงยงพบวายทธศาสตรการเตรยมความพรอมประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ

ยงเปนความทาทายทยงตองมการเรงรดการด�าเนนงาน เพอใหคนไทยเปลยนผานเขาสสงคมสงอายทมคณภาพ


คณะกรรมการผสงอายแหงชาต โดยรองนายกรฐมนตร (พลเอก ฉตรชย สารกลยะ) ประธานกรรมการ ตระหนกถง

ความส�าคญของการพฒนางานดานผสงอาย จงไดมมตการประชมครงท 3/2561 เมอวนท 5 กรกฎาคม 2561 เหนชอบ

ใหกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โดยกรมกจการผสงอาย เสนอคณะรฐมนตรใหพจารณาเหนชอบ

ประกาศ “สงคมสงอาย” ใหเปนระเบยบวาระแหงชาต

2. วตถประสงค 2.1 ขบเคลอนมาตรการภายใตระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย อยางเปนระบบ

2.2 บรณาการการท�างานดานผสงอายทงประเทศ ทงระดบนโยบาย หนวยงาน และพนท

2.3 ตดตาม ประเมนผล การด�าเนนงานดานผสงอายตามมาตรการภายใตระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย

ทงประเทศอยางเปนระบบ

3. ค�านยาม 3.1 สงคมสงอาย (Aged society) หมายถง สงคมทมประชากรอาย 60 ปขนไป มากกวารอยละ 10 ของประชากร

ทงหมด (หรอประชากรอาย 65 ปขนไป มากกวารอยละ 7)

3.2 กลมผสงอายตดเตยง หมายถง ผสงอายทไมสามารถท�ากจวตรประจ�าวนไดดวยตนเอง

3.3 กลมผสงอายตดบาน หมายถง ผสงอายทสามารถท�ากจวตรประจ�าวนไดดวยตนเอง แตมปญหาในการเคลอนท

เมอตองออกไปนอกบาน จงไมสะดวกทจะออกนอกบาน

3.4 กลมผ สงอายตดสงคม หมายถง ผ สงอายทสามารถท�ากจกรรมประจ�าวนได และสามารถออกนอกบาน

ไปมปฏสมพนธกบผอนในสงคมได

4. ระยะเวลา ระยะเวลา 3 ป (พ.ศ. 2562 - 2564)

5. กลมเปาหมาย 5.1 หนวยงานทขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต ประกอบดวย ภาครฐ ภาคเอกชน เครอขาย และภาคประชาชน

5.2 ประชาชนกลมตาง ๆ ดงน (ทมา : กรมการปกครอง 2560)

1) กลมเดกและเยาวชน และกลมวยแรงงาน อาย 15 - 59 ป จ�านวน 32,883,045 คน

2) กลมผสงอาย จ�านวน 10,225,322 คน (กลมผสงอายตดเตยง, กลมผสงอายตดบาน, กลมผสงอายตดสงคม

ทงน รวมทงการด�าเนนการส�าหรบผสงอายในกลมอน ๆ ทอยในสถานการณเปราะบาง)

6. การตดตามและประเมนผล หนวยงานเจาภาพหลกตามมาตรการ ภายใตระเบยบวาระแหงชาต มหนาทตดตามผลการด�าเนนงานในประเดน

ทรบผดชอบ และรายงานผลทกไตรมาส รวมทงใหมการประเมนผลการด�าเนนงานโดยคณะอนกรรมการขบเคลอน

นโยบายเตรยมความพรอมรองรบสงคมผสงอาย พรอมทงรายงานผลการตดตาม และการประเมนตอคณะกรรมการผสงอาย

แหงชาต


1 การด�าเนนงานดานผสงอายของประเทศไทย ตามแผนปฏบตการระหวางประเทศมาดรด วาดวยเรองผสงอาย พ.ศ. 2545 - 2559 ของกรมกจการผสงอาย

1. การด�าเนนงานดานผสงอาย ภายใตกรอบสหประชาชาต : แผนปฏบตการระหวางประเทศมาดรด วาดวย เรองผสงอาย (The Madrid International Plan of Action on Ageing)1

องคการสหประชาชาต (United Nations) ไดจดการประชมสมชชาระดบโลกวาดวยผสงอาย ครงท 2 (the 2nd

world Assembly on Ageing) ณ กรงมาดรด ประเทศสเปน ใน พ.ศ. 2545 ผลจากการประชมคราวนนไดกอใหเกด

พนธกรณระหวางประเทศในเรองของผสงอายทเรยกวา แผนปฏบตการระหวางประเทศมาดรด วาดวยเรองผสงอาย

(The Madrid International Plan of Action on Ageing) ทไดก�าหนดเปาหมายหลกของการพฒนาผสงอายใน 3 ประเดน

ตอไปน คอ

1) ผสงอายกบการพฒนา (Older persons and development)

2) สงวยอยางสขภาพด และมสขภาวะ (Advancing health and well-being into old age)

3) การสรางความมนใจวาจะมสภาพแวดลอมทเกอหนนและเหมาะสม (Ensuring enabling and supportive

environment)

ซงเปนพนธกรณทประเทศภาคองคการสหประชาชาตจะตองรวมยดถอเปนเปาหมายการด�าเนนงานผสงอาย

และรวมก�าหนดทศทางกลยทธของการพฒนาเพอมงไปสเปาหมายดงกลาวรวมกน

• ประเดนทาทายในการด�าเนนงานดานผสงอาย

1) การสรางหลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย

การเตรยมความพรอมเพอความมนคงในวยสงอาย ดวยการสงเสรมระบบการออมแหงชาตใหครอบคลม

กลมเปาหมายทอยในวยท�างานและยงไมมหลกประกนดานรายไดใด ๆ จากรฐใหมบ�านาญเพอการใชจายในวยสงอาย

2) การสงเสรมและขยายโอกาสในการท�างานของผสงอาย

โดยการสงเสรมใหน�าความสามารถและประสบการณของผสงอาย มาเปนสวนหนงของภาคการผลต ภาคบรการ

ภาควชาการ การใหค�าแนะน�าปรกษา ตลอดจนงานอาสาสมครและการถายทอดภมปญญา อกทงยงเปนแนวปฏบตทสามารถ

ลดปญหาการขาดแคลนแรงงานทงในปจจบนและในอนาคตของประเทศไทยได

3) การสรางและพฒนาระบบการดแลผสงอายระยะยาว

การสรางและพฒนาระบบเพอจดบรการรองรบความตองการการดแลผสงอายระยะยาว โดยมงเนนทจะสราง

และพฒนากลไกตาง ๆ ทมอยทงในระดบนโยบาย ระดบปฏบต ทงในเขตเมอง และในระดบทองถน โดยเฉพาะดานบคลากร

และผปฏบตงานทเกยวของเพอใหรวมกนท�าหนาทดแลผสงอายทงบคลากรวชาชพ และอาสาสมครดวยการใหบรการ

แกผสงอายในชมชน โดยเฉพาะบรการดานการดแลและการฟนฟสขภาพใหกบกลมผสงอายตดเตยง และมขอจ�ากดในเรอง

การเคลอนไหว นอกจากนยงมการเรงขยายการฝกอบรมบคลากรเพอพฒนาความร และพฒนาทกษะเฉพาะดานการดแล

ผสงอาย

บทท 2

กรอบแนวคดและนโยบายการด�าเนนงานดานผสงอาย


4) การจดใหมสงอ�านวยความสะดวกทเหมาะสมและปลอดภยในทสาธารณะส�าหรบผสงอาย

โดยมงสรางความร ความเขาใจ และความตระหนกแกสาธารณชน และหนวยงานทกภาคสวน ในเรอง

การจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภย เพอคนทกวยใหสามารถใชประโยชนรวมกน (Universal Design : UD)

5) การเสรมสรางขดความสามารถขององคกรปกครองสวนทองถนในการด�าเนนงานดานผสงอาย

เพอใหผ สงอายไดรบการดแลดานคณภาพชวตอยางครอบคลมทกดาน จงจ�าเปนตองมการเสรมสราง

ขดความสามารถของบคลากรเจาหนาทผปฏบตงาน โดยการสนบสนนทรพยากร การสนบสนนความร การนเทศงาน หรอ

การฝกอบรมเพอใหมความร ความเขาใจเกยวกบสถานการณผสงอาย และองคความรดานตาง ๆ ทเกยวของกบผสงอาย

ทงน เพอใหบคลากร และผปฏบตงานในองคกรปกครองสวนทองถนใหสามารถพฒนาสมรรถนะในการปฏบตงาน

ดานผสงอายไดอยางมออาชพ

2. เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs)2

เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals - MDGs) ไดสนสดลงใน พ.ศ. 2558

United Nations จงไดรเรมกระบวนการหารอเพอก�าหนดวาระการพฒนาภายหลงป พ.ศ. 2558 (post-2015

development agenda) ตามกระบวนทศน “การพฒนาทยงยน” โดยประเดนส�าคญของวาระการพฒนาภายหลง

พ.ศ. 2558 คอ การจดท�าเปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs) ซงประกอบดวย

17 เปาหมาย ไดแก

เปาหมายท 1 : ขจดความยากจน

เปาหมายท 2 : ขจดความหวโหย

เปาหมายท 3 : การมสขภาพและความเปนอยทด

เปาหมายท 4 : การศกษาทเทาเทยม

เปาหมายท 5 : ความเทาเทยมทางเพศ

เปาหมายท 6 : การจดการน�าและสขาภบาล

เปาหมายท 7 : พลงงานสะอาดททกคนเขาถงได

เปาหมายท 8 : การจางงานทมคณคาและการเตบโตทางเศรษฐกจ

เปาหมายท 9 : อตสาหกรรม นวตกรรม โครงสรางพนฐาน

เปาหมายท 10 : ลดความเหลอมล�า

เปาหมายท 11 : เมองและถนฐานมนษยอยางยงยน

เปาหมายท 12 : แผนการบรโภคและการผลตทยงยน

เปาหมายท 13 : การรบมอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เปาหมายท 14 : การใชประโยชนจากมหาสมทรและทรพยากรทางทะเล

เปาหมายท 15 : การใชประโยชนจากระบบนเวศทางบก

เปาหมายท 16 : สงคมสงบสข ยตธรรม ไมแบงแยก

เปาหมายท 17 : ความรวมมอเพอการพฒนาทยงยน

2 เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs) ของ United Nation


3. แนวคด Active Ageing ขององคการอนามยโลก3 Active Ageing ขององคการอนามยโลก อธบายถงองคประกอบส�าคญของการเปนผสงอายทมพลง ประกอบดวย

3 ประการ ไดแก

1) มสขภาพทด (Healthy)

2) มความมนคง หรอการมหลกประกนในชวต (Security)

3) มสวนรวม (Participation)

กรอบแนวคดขององคการอนามยโลก (WHO’s Active Ageing framework) Active Ageing เปนกระบวนการ

ทสรางโอกาสใหผสงอายเขาถงระบบสาธารณสข การมสวนรวมและไดรบความปลอดภย เพอใหมคณภาพชวตทด

ในการวางนโยบาย บรหารจดการการใหบรการ การจดสภาพแวดลอมและโครงสรางเมองของเมองทเปนมตรตอผสงอายนน

ตองค�านงถง

• ความหลากหลายของความสามารถและการเปนแหลงทรพยากรของผสงอาย

• ความยดหยนในการตอบสนองและคาดการณความตองการและความชอบของผสงอาย

• ความส�าคญของการตดสนใจและวถชวตของผสงอาย

• การคมครองปองกนกลมเสยงในผสงอาย

• การสรางโอกาสใหผสงอายไดมสวนรวมในเรองตาง ๆ ในสงคม

โดยผสงอายทอาศยอยตามล�าพง ควรไดรบการสงเสรมใหเปนผทมพฤฒพลง (Active Ageing) เรมจากผสงอาย

ตองสงเสรมใหเกดการดแลตนเองใหเหมาะสมกบโรคหรอความเจบปวยทม ตลอดจนกระตนใหท�ากจกรรมตาง ๆ ดวยตนเอง

อยางตอเนองตามศกยภาพ และมกลมในสงคมโดยอาศยเทคโนโลยมาเชอมตอสงคมใหกบผสงอายเหลาน

4. ปฏญญาอาเซยนในเรองผสงอาย 4.1 ปฏญญาบรไนดารสซาลาม วาดวยการเสรมสรางความเขมแขงของครอบครว : การดแลผสงอาย (Brunei Darussalam

Declaration on Strengthening Family Institution : Caring for the Elderly) ไดรบการรบรองใน พ.ศ. 2553

ณ กรงบนดารเสรเบกาวน ประเทศบรไนดารสซาลาม โดยมสาระส�าคญดงน

1) พฒนาระบบการสนบสนนทางสงคมและกระตนใหมแผนงานดานการศกษา เพอเพมพนความสามารถ

ของครอบครวในการดแลผสงอาย

2) ใหการดแลและสนบสนนทเหมาะสมแกผสงอาย ซงรวมถงในรปแบบของอาสาสมครชมชน และรปแบบอน ๆ

ของการดแลแบบทางเลอกโดยครอบครวและชมชนส�าหรบผสงอาย

3) สงเสรมคณภาพชวตของผสงอาย โดยการสรางเงอนไขทเออตอการพงพาตนเองและความสามารถในการท�างาน

เชงเศรษฐกจ

4) สงเสรมโอกาสในทกชวงวยในการพฒนาตนเอง การบรรลเปาหมายในชวตของตนเอง และการมคณภาพชวตทด

ผานทางชองทางตาง ๆ รวมถง การเขาถงสวสดการ และบรการทางสงคม แหลงทรพยากร การฝกอบรม

เพอเพมทกษะตลอดชวต และการมสวนรวมในชมชน

3 วภานนท มวงสกล. วารสารวจยสงคม : การพฒนาศกยภาพผสงอายทอาศยอยตามล�าพงดวยแนวคดพฤฒพลง. 2558. และการด�าเนนงานทเปนมตรกบผสงอาย ; กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. 2557


5) ใหผสงอายมรายไดมนคง กระตอรอรน และมสขภาพด ดวยการลดอตราความยากจนในผสงอาย

6) สงเสรมการใหบรการดานสขภาพทมคณภาพ การสนบสนนและการคมครองทางสงคมแกผสงอายทรวมถง

การดแลสขภาพเชงปองกนและการบ�าบดฟนฟ

7) สนบสนนการเสรมสรางศกยภาพแกเจาหนาทสาธารณสขมลฐาน นกสงคมสงเคราะห ผดแลและอาสาสมคร

ในการใหการดแลผสงอาย

8) สงเสรมการตระหนกรและความสามารถของเยาวชนในการใชชวตอยางถกสขลกษณะ และเตรยมส�าหรบการ

กาวสวยผสงอายและสามารถรบมอกบประเดนตาง ๆ ทเกยวของกบภาวะสงวยได

9) สงเสรมการด�าเนนงานและการแลกเปลยนงานวจยและการศกษาเกยวกบผสงอาย และการศกษาเกยวกบผปวยสงอาย

10) เสรมสรางความรวมมอกบองคกรขามสาขาของอาเซยนทเกยวของ และสงเสรมการเปนหนสวนทใกลชดยงขน

กบภาคประชาสงคม ภาคเอกชน สมาคมผสงอาย และผสงอาย เพอสงเสรมความเปนอยทดของผสงอาย

4.2 ปฏญญากวลาลมเปอร วาดวยเรองผสงอาย : การเพมขดความสามารถของผสงอายในอาเซยน (Kuala Lumpur Declaration on Ageing: Empowering Older Persons in ASEAN) ไดรบการรบรองโดยผน�าอาเซยน

ในคราวการประชมสดยอดอาเซยน ครงท 27 ในเดอนพฤศจกายน 2558 ณ กรงกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย

โดยมสาระส�าคญดงน

1) สงเสรมใหมแนวปฏบตทรบผดชอบรวมกนในการเตรยมการเพอใหผสงวยมสขภาพด แขงแรง และทรงคณคา

โดยใหการสนบสนนครอบครว ผท�าหนาทดแล และเสรมสรางความเขมแขงใหชมชนมบรการดแลผสงอาย

2) สงเสรมความเปนปกแผนของคนระหวางวยเพอน�าไปสสงคมของคนทกชวงวย โดยสรางความตระหนกถง

ความส�าคญของสทธ ประเดน และความทาทายของความสงอายและการกาวเขาสวยผสงอาย

3) สงเสรมการท�างานฐานสทธ/ความตองการจ�าเปนและตลอดทกชวงวยและขจดการการกระท�าหรอการละเวน

การกระท�าดวยประการใด ๆ ทกรปแบบบนพนฐานของอายและเพศ โดยใหผสงอายไดรบโอกาสเขาถงบรการ

สาธารณะ การเสรมสรางรายได บรการสขภาพ และสารสนเทศทจ�าเปน ตลอดจนมาตรการในการปองกน

การคมครองทางกฎหมาย และระบบการสนบสนนทมประสทธผล

4) บรณาการเรองประชากรสงอายในนโยบายสาธารณะและแผนการพฒนาระดบชาต และแผนงาน ซงอาจรวมถง

การก�าหนดการเกษยณอายและนโยบายการจางงานทยดหยน

5) สงเสรมการพฒนาทนมนษยและความเชยวชาญในดานพฤฒาวทยา เวชศาสตรผสงอาย และบคลากรมออาชพ

และกงมออาชพอน ๆ ทเกยวของ รวมทงผดแลเพอตอบสนองความตองการในปจจบนและอนาคตดานสขภาพ

และบรการทางสงคมส�าหรบผสงอาย

6) สงเสรมการพฒนาสารสนเทศทเชอถอได ขอมลเชงประจกษและแยกประเภทตามเพศเกยวกบผสงอาย ซงรวมถง

ขดความสามารถทเพมมากขนเพอลดชองวางในดานนโยบาย การวจย และการปฏบต

7) พฒนาขดความสามารถของหนวยงานภาครฐ องคกรนตบคคล องคกรภาคประชาสงคม ซงรวมทงองคกร

สวสดการภาคสมครใจ ชมชน และผมสวนไดเสยอน ๆ ทเกยวของ เพอใหเกดการประสานงานและประสทธผล

ทดขนในการจดบรการทมคณภาพส�าหรบผสงอายในระดบทองถน ระดบชาต และระดบภมภาค

8) สนบสนนการพฒนาสมาคมผสงอาย หรอรปแบบอน ๆ ของการเปนเครอขาย ซงรวมถงชมรมผสงอายและ

เครอขายอาสาสมครในทกประเทศสมาชกอาเซยน โดยการเสรมสรางขดความสามารถและเปดโอกาสใหมเวท

การหารอแลกเปลยนในลกษณะพหสาขากบรฐบาลในประเดนของผสงอาย


9) สงเสรมชมชนและเมองทเปนมตรกบผสงอายในภมภาคโดยการจดใหมระบบโครงสรางพนฐานทยงยนและ

เขาถงและใชประโยชนได

10) สรางและพฒนาเครอขายและหนสวนความรวมมอภายในและระหวางประเทศสมาชกอาเซยน รวมถงประเทศ

คเจรจาและหนสวนการพฒนา รวมถงองคกรของสหประชาชาต องคกรภาคประชาสงคม ภาคเอกชน

และผมสวนไดสวนเสยอน ๆ ในการสนบสนนและจดหาทรพยากรทเพยงพอและการด�าเนนการทมประสทธผล

5. แนวทางการจดสวสดการดานผสงอายของตางประเทศ จากการทบทวนวรรณกรรมจากประเทศทพฒนาแลว ในทวปยโรป อาท สวตเซอรแลนด ทวปออสเตรเลย และทวปเอเชย

พบวา การจดสวสดการสงคมผสงอายจะครอบคลมในเรองการมกฎหมาย นโยบาย และมคณะกรรมการคมครองผสงอาย

การมระบบหลกประกนรายได/บ�านาญ รวมทงสวสดการ อาท ทอยอาศย บรการดานสขภาพ การดแลในชวตประจ�าวน

การสงเสรมการศกษา การเรยนร นนทนาการ การมสวนรวม การจดใหมสงอ�านวยความสะดวก รวมทงสทธประโยชน

ตาง ๆ เมอถงวยสงอาย

6. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 25604

บทบญญตทบรรจหลกการทเกยวของกบผสงอาย จ�านวน 2 หมวด ดงน

หมวด 3 สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย

มาตรา 27 วรรคสาม การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล ไมวาดวยเหตความแตกตางในเรองถนก�าเนด เชอชาต

ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานภาพของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอ

ทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอเหตอนใด จะกระท�ามได

วรรคส มาตรการทรฐก�าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธหรอเสรภาพไดเชนเดยวกบ

บคคลอน หรอเพอคมครองความสะดวกใหแก เดก สตร ผสงอาย คนพการ หรอผดอยโอกาสยอมไมถอวาเปนการเลอกปฏบต

มาตรา 48 วรรคสอง บคคลซงมอายเกนหกสบปและไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพ และบคคลผยากไรยอมมสทธ

ไดรบความชวยเหลอทเหมาะสมจากรฐตามทกฎหมายบญญต

หมวด 6 แนวนโยบายแหงรฐ

มาตรา 71 วรรคสาม รฐพงใหความชวยเหลอเดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ ผยากไร และผดอยโอกาส

ใหสามารถด�ารงชพไดอยางมคณภาพ และคมครองปองกนมใหบคคลดงกลาวถกใชความรนแรงหรอปฏบตอยางไมเปนธรรม

รวมตลอดทงใหการบ�าบด ฟนฟและเยยวยาผถกกระท�าการดงกลาว

4 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560


7. รางยทธศาสตรชาต 20 ป พ.ศ. 2561 - 2580 (ฉบบเสนอสภานตบญญตแหงชาต)5

7.1 เปาหมายอนาคตประเทศไทย

5 รางยทธศาสตรชาต 20 ป พ.ศ. 2561 - 2580 (ฉบบเสนอสภานตบญญตแหงชาต) ส�านกงานเลขานการของคณะกรรมการยทธศาสตรชาต ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต http://www.nesdb.go.th/

7.2 ประเดนยทธศาสตรชาต

เพอใหประเทศไทยสามารถยกระดบการพฒนาใหบรรลตามวสยทศน “ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน

เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” และเปาหมายการพฒนาประเทศ

ขางตน จงจ�าเปนตองก�าหนดยทธศาสตรการพฒนาประเทศระยะยาวจ�านวน 6 ยทธศาสตร โดยมยทธศาสตรทเกยวของ

กบการขบเคลอนงานดานผสงอายจ�านวน 2 ยทธศาสตร ไดแก

1) ยทธศาสตรชาตดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย

มเปาหมายการพฒนาทส�าคญเพอพฒนาคนในทกมตและในทกชวงวยใหเปนคนด เกงและมคณภาพ

โดยคนไทยมความพรอมทงกาย ใจ สตปญญา มพฒนาการทดรอบดานและมสขภาวะทดในทกชวงวย มจตสาธารณะ

รบผดชอบตอสงคมและผอน มธยสถ อดออม โอบออมอาร มวนย รกษาศลธรรมและเปนพลเมองดของชาต มหลกคด

ทถกตอง มทกษะทจ�าเปนในศตวรรษท 21 มทกษะสอสารภาษาองกฤษและภาษาท 3 และอนรกษภาษาทองถน มนสย

รกการเรยนรและการพฒนาตนเองอยางตอเนองตลอดชวตสการเปนคนไทยทมทกษะสง เปนนวตกร นกคด ผประกอบการ

เกษตรกรยคใหม และอน ๆ โดยมสมมาชพตามความถนดของตนเอง

2) ยทธศาสตรชาตดานการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสงคม

มเปาหมายการพฒนาทส�าคญทใหความส�าคญการดงเอาพลงของภาคสวนตาง ๆ ทงภาคเอกชน ประชาสงคม

ชมชนทองถน มารวมขบเคลอน โดยการสนบสนนการรวมตวของประชาชนในการรวมคดรวมท�าเพอสวนรวม การกระจาย

อ�านาจและความรบผดชอบไปสกลไกบรหารราชการแผนดนในระดบทองถน การเสรมสรางความเขมแขงของชมชนในการ

จดการตนเอง และการเตรยมความพรอมของประชากรไทยทงในมตสขภาพ เศรษฐกจ สงคม และสภาพแวดลอมใหเปน

ประชากรทมคณภาพสามารถพงตนเองและท�าประโยชนแกครอบครว ชมชน และสงคมใหนานทสด โดยรฐใหหลกประกน

การเขาถงบรการและสวสดการทมคณภาพอยางเปนธรรมและทวถง


8. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2564)6

หลกการพฒนาประเทศทส�าคญในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ยดหลก “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง”

“การพฒนาทยงยน” และ “คนเปนศนยกลางการพฒนา” ทตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 - 11 และยดหลกการ

เจรญเตบโตทางเศรษฐกจทลดความเหลอมล�าและขบเคลอนการเจรญเตบโตจากการเพมผลตภาพการผลตบนฐาน

การใชภมปญญาและนวตกรรม ยทธศาสตรในแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 มยทธศาสตรทเกยวของกบงานดานผสงอาย

จ�านวน 2 ยทธศาสตร ดงน

1) การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย

แนวทางการพฒนาส�าคญ ประกอบดวย (1) ปรบเปลยนคานยมคนไทยใหมคณธรรม จรยธรรม มวนย จตสาธารณะ

และพฤตกรรมทพงประสงค (2) พฒนาศกยภาพ คนใหมทกษะ ความร และความสามารถในการด�ารงชวต

อยางมคณคา (3) ยกระดบคณภาพการศกษาและการเรยนรตลอดชวต (4) ลดปจจยเสยงดานสขภาพและใหทกภาคสวน

ค�านงถงผลกระทบตอสขภาพ (5) เพมประสทธภาพการบรหารจดการระบบสขภาพ ภาครฐและปรบระบบการเงนการคลง

ดานสขภาพ (6) พฒนาระบบการดแลและสรางสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบสงคมสงวย (7) ผลกดนใหสถาบนทางสงคม

มสวนรวมพฒนาประเทศอยางเขมแขง

2) ยทธศาสตรการสรางความเปนธรรมและลดความเหลอมล�าในสงคม

แนวทางการพฒนาส�าคญ ประกอบดวย (1) การเพมโอกาสใหกบกลมเปาหมายประชากรรอยละ 40 ทมรายไดต�าสด

สามารถเขาถงบรการทมคณภาพของรฐและมอาชพ (2) การกระจายการใหบรการภาครฐทงดานการศกษา สาธารณสข

และสวสดการทมคณภาพใหครอบคลมและทวถง (3) เสรมสรางศกยภาพชมชน การพฒนาเศรษฐกจชมชนและการสราง

ความเขมแขงการเงนฐานรากตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอใหชมชนสามารถพงพาตนเองได มสทธ

ในการจดการทนทดนและทรพยากรภายในชมชน

9. แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 25527

แผนผสงอายแหงชาตถอเปนแผนยทธศาสตรหลกในการด�าเนนงานดานผสงอาย ในชวง พ.ศ. 2545 - 2564

ซงคณะรฐมนตรไดมมตอนมตเมอวนท 27 เมษายน 2553 โดยแผนดงกลาวไดใหความส�าคญตอ “วงจรชวต” โดยม

วสยทศน “ผสงวยเปนหลกชยของสงคม” ประกอบดวยยทธศาสตร 5 ยทธศาสตร ซงมสาระส�าคญดงน

ยทธศาสตรท 1 ยทธศาสตรดานการเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ ประกอบดวย

3 มาตรการ คอ (1) หลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย (2) การใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต (3) การปลกจตส�านก

ใหคนในสงคมตระหนกถงคณคาและศกดศรของผสงอาย

ยทธศาสตรท 2 ยทธศาสตรดานการสงเสรมและพฒนาผสงอาย ประกอบดวย 6 มาตรการ คอ (1) สงเสรมสขภาพ

ปองกนการเจบปวย และดแลตนเองเบองตน (2) สงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย

(3) สงเสรมดานการท�างานและการหารายไดของผสงอาย (4) สนบสนนผสงอายทมศกยภาพ (5) สงเสรมสนบสนนสอ

ทกประเภทใหมรายการเพอผสงอายและสนบสนนใหผสงอายไดรบความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ (6) สงเสรม

และสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสม

6 สรปสาระส�าคญแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบทสบสอง พ.ศ. 2560 - 2564 ของส�านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต http://www.nesdb.go.th

7 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ. 2552 ของกรมกจการผสงอาย http://www.dop.go.th


ยทธศาสตรท 3 ยทธศาสตรดานระบบคมครองทางสงคมส�าหรบผสงอาย ประกอบดวย 4 มาตรการ คอ (1) คมครอง

ดานรายได (2) หลกประกนดานสขภาพ (3) ดานครอบครว ผดแล และการคมครอง (4) ระบบบรการและเครอขาย

การเกอหนน

ยทธศาสตรท 4 ยทธศาสตรดานการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต

และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย ประกอบดวย 2 มาตรการ คอ (1) การบรหารจดการเพอการพฒนางาน

ดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต (2) สงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

ยทธศาสตรท 5 ยทธศาสตรดานการประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตาม

ประเมนผลการด�าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต ประกอบดวย 3 มาตรการ คอ (1) สนบสนนและสงเสรมการวจย

และพฒนาองคความรดานผสงอายส�าหรบการก�าหนดนโยบายและการพฒนาการบรการ หรอการด�าเนนการทเปนประโยชน

แกผสงอาย (2) ด�าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด�าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

(3) พฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหถกตองและทนสมย โดยมระบบฐานขอมลทส�าคญดานผสงอายทงายตอการ

เขาถงและสบคน

10. พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 แกไขเพมเตม ฉบบท 2 พ.ศ. 2553 และแกไขเพมเตม ฉบบท 3 พ.ศ. 25608

เหตผลความจ�าเปนในการตรากฎหมายฉบบน เพอใหการด�าเนนงานเกยวกบการคมครอง การสงเสรม และ

การสนบสนนตอสทธและประโยชนของผสงอายเปนไปอยางมประสทธภาพ และใหผสงอายมสทธไดรบความชวยเหลอ

จากรฐ โดยสรปสาระส�าคญได ดงน

1) นยามผสงอาย หมายถง บคคลซงมอายเกนหกสบปบรบรณขนไป และมสญชาตไทย

2) ใหมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต (มาตรา 4) เปนกลไกระดบชาต เพอก�าหนดนโยบาย และแผนหลก แนวทาง

ปฏบต ตลอดจนประสานงาน ตดตาม และประเมนผลเกยวกบการคมครองการสงเสรม และการสนบสนนสถานภาพ บทบาท

และกจกรรมของผสงอาย

3) สทธผสงอาย (มาตรา 11) ผสงอายมสทธไดรบการคมครอง การสงเสรม และการสนบสนน

(1) การบรการทางการแพทยและการสาธารณสขทจดไวโดยใหความสะดวกและรวดเรวแกผสงอายเปนกรณพเศษ

(2) การศกษา การศาสนา และขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอการด�าเนนชวต

(3) การประกอบอาชพหรอฝกอาชพทเหมาะสม

(4) การพฒนาตนเองและการมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม การรวมกลมในลกษณะเครอขายหรอชมชน

(5) การอ�านวยความสะดวกและความปลอดภยโดยตรงแกผสงอายในอาคาร สถานท ยานพาหนะหรอการบรการ

สาธารณะอน

(6) การชวยเหลอดานคาโดยสารยานพาหนะตามความเหมาะสม

(7) การยกเวนคาเขาชมสถานทของรฐ

(8) การชวยเหลอผ สงอายซงไดรบอนตรายจากการถกทารณกรรมหรอถกแสวงหาประโยชนโดยมชอบ

ดวยกฎหมาย หรอถกทอดทง

(9) การใหค�าแนะน�า ปรกษาด�าเนนการอนทเกยวของในทางคดหรอในทางการแกไขปญหาครอบครว

8 พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2564 แกไขเพมเตม ฉบบท 2 พ.ศ. 2553 ของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย http://www.dop.go.th


(10) การจดทพกอาศย อาหารและเครองนงหมใหตามความจ�าเปนอยางทวถง

(11) การจายเงนเบยยงชพเปนรายเดอนอยางทวถงและเปนธรรม

(12) การสงเคราะหในการจดการศพตามประเพณ

(13) การอนตามทคณะกรรมการประกาศก�าหนด

11. นโยบายและมตคณะรฐมนตรทเกยวของ 11.1 นโยบายของรฐบาลดานผสงอาย

คณะรฐมนตรโดยนายกรฐมนตร (พลเอก ประยทธ จนทรโอชา) ไดแถลงนโยบายตอสภานตบญญตแหงชาต

เมอวนศกรท 12 กนยายน 2557 ไดก�าหนดนโยบายการบรหารราชการแผนดน 11 ดาน โดยนโยบายทเกยวของกบ

ผสงอาย คอ นโยบายดานท 3 การลดความเหลอมล�าของสงคมและการสรางโอกาสการเขาถงบรการของรฐ ดงน

ขอท 3 ในระยะตอไป จะพฒนาระบบการคมครองทางสงคม ระบบการออมและระบบสวสดการชมชน

ใหมประสทธภาพและมความยงยนมากยงขน รวมทงการดแลใหมระบบการกยมทเปนธรรมและการสงเคราะหผยากไร

ตามอตภาพ พฒนาศกยภาพ คมครองและพทกษสทธ จดสวสดการชวยเหลอและพฒนาคณภาพชวตของผดอยโอกาส

ผพการ ผสงอาย สตร และเดก

ขอท 4 เตรยมความพรอมเขาสสงคมผสงอาย เพอสงเสรมคณภาพชวตและการมงานหรอกจกรรมทเหมาะสม

เพอสรางสรรคและไมกอภาระตอสงคมในอนาคต โดยจดเตรยมระบบการดแลในบาน สถานพกฟน และโรงพยาบาล ทเปน

ความรวมมอของภาครฐ ภาคเอกชน ชมชน และครอบครว รวมทงพฒนาระบบการเงนการคลงส�าหรบการดแลผสงอาย

11.2 นโยบายในการพฒนาคนตลอดชวงชวต มอบให 4 กระทรวงหลก คอ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงการพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษย กระทรวงศกษาธการ และกระทรวงสาธารณสข บรณาการการท�างานรวมกน โดยผบรหารระดบสง

ของทง 4 กระทรวงไดมการประชมปรกษาหารอเพอวางแผนการท�างานใหครอบคลมทกมตอยางใกลชด ขณะน

มความคบหนา ไดมค�าสงคณะกรรมการอ�านวยการการพฒนาสขภาพคนตลอดชวงชวต แตงตงคณะท�างานขบเคลอน

การบรณาการความรวมมอ 4 กระทรวง การพฒนาคนตลอดชวงชวต ในชวงวยสงอาย ก�าหนดเปาหมายเชงยทธศาสตร

3S ประกอบดวย

(1) Strong สงเสรมสขภาพใหแขงแรง มกระทรวงสาธารณสขเปนผรบผดชอบ

(2) Security สงเสรมความมนคงปลอดภย กระทรวงมหาดไทยเปนผรบผดชอบ

(3) Social Participation สงเสรมการมสวนรวมในสงคม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

เปนผรบผดชอบ

11.3 มตคณะรฐมนตรทเกยวของ

1) คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 8 พฤศจกายน 2559 เหนชอบมาตรการรองรบสงคมผสงอาย 4 มาตรการ ดงน

(1) การจางงานผสงอาย เพอสรางหลกประกน/ความมนคงในเรองรายไดของผสงอายใหสามารถเลยงด

ตนเองไดยาวนานขน

(2) การสรางทพกอาศยส�าหรบผสงอาย สงเสรมใหมการสรางทพกอาศยทงในรปแบบมความเหมาะสม

และมสงอ�านวยความสะดวกเปนการเฉพาะใหกบผสงอาย

(3) สนเชอทอยอาศยส�าหรบผสงอาย (Reverse mortgage) เปนการใหเงนกแกผสงอายทมอาย 60 ป

ขนไป แตไมเกน 80 ป ผสงอายทไมไดเปนขาราชการบ�านาญไมมเงนส�ารองเพยงพอตอการใชชวต และ

ไมมลกหลานไวคอยดแล มวงเงนก ไมเกนรายละ 10 ลานบาท ใชทอย อาศยทปลอดภาระหน

ของผสงอายเปนหลกประกน


(4) การบรณาการระบบบ�าเหนจบ�านาญ มาตรการนจะใหมการจดตงคณะกรรมการนโยบายบ�าเหนจ

บ�านาญแหงชาต ทมนายกรฐมนตรเปนประธาน ท�าหนาทในการก�าหนดนโยบายและทศทางการพฒนา

และก�ากบดแลระบบบ�าเหนจบ�านาญของประเทศและจดตงกองทนบ�าเหนจบ�านาญแหงชาต (กบช.)

2) มตคณะรฐมนตร เมอวนท 23 พฤษภาคม 2560 มนโยบายใหด�าเนนการมาตรการใหเงนชวยเหลอ

เพอการยงชพแกผสงอายทมรายไดนอย ตามโครงการลงทะเบยนเพอสวสดการแหงรฐ โดยก�าหนดแหลงทมาของเงน

เปน 2 สวน คอ เงนภาษสรรพสามตในสวนของสนคาสราและยาสบ ในอตรารอยละ 2 แตไมเกน 4,000 ลานบาทตอป

และจากการบรจาคเบยยงชพผสงอาย โดยจะน�าสงเงนดงกลาวเขากองทนผสงอาย และสงตอใหผสงอายทมรายไดนอย

ตามโครงการลงทะเบยนเพอสวสดการแหงรฐ โดยผานบตรสวสดการแหงรฐ

3) มตคณะรฐมนตร เมอวนท 4 ธนวาคม 2561 มมตดงน

(1) เหนชอบในหลกการมาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย และใหหนวยงาน

รบผดชอบด�าเนนงานดานผสงอายน�าไปสการปฏบตตอไป ตามทกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยเสนอ

และใหกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และหนวยงานทเกยวของรบความเหนของกระทรวง

การตางประเทศ กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

กระทรวงยตธรรม ส�านกงบประมาณ ส�านกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และคณะกรรมการปฏรปประเทศ

ดานสงคม รวมทงขอสงเกตของกระทรวงการคลง กระทรวงคมนาคม และกระทรวงมหาดไทย ไปพจารณาด�าเนนการ

ในสวนทเกยวของตอไปดวย

(2) ใหกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รวมกบกระทรวงศกษาธการ และหนวยงาน

ทเกยวของ พจารณาความเปนไปไดในการน�าพนทของโรงเรยนขนาดเลก ซงมจ�านวนนกเรยนนอยและอาจถกยบ

รวมมาใชประโยชนในการจดตงเปนศนยการเรยนรและดแลผสงอาย ของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคง

ของมนษย ตามความเหมาะสมในแตละพนท โดยด�าเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ และมตคณะรฐมนตรทเกยวของ

อยางเครงครด

12. ขอเสนอคณะกรรมการปฏรปประเทศดานสงคม9

12.1 วตถประสงครวมปฏรปสงคมในประเดนส�าคญตาง ๆ เพอน�าไปสสงคมคณภาพ โดยการสรางความมนคงทางเศรษฐกจและ

สงคม ผานการออม สวสดการ และการลงทนเพอสงคม การสรางโอกาสทเปนธรรมโดยไมแบงแยก โดยการใหโอกาส

แกคนทกกลมตามศกยภาพทมและสรางสภาพแวดลอมทเหมาะกบคนทกกลม การเสรมสรางพลงทางสงคม โดยการพฒนา

ความรและปญญาในการแกปญหาและใชศกยภาพในพนทแกคนและองคกรฐานราก (ชมชน/องคกรในทองถน) และ

การสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของสงคม ผานการเสรมสรางพลงแหงการชวยเหลออยางสรางสรรคของคนในสงคม

เพอน�าไปสการสรางสงคมคณภาพในทสด

12.2 ประเดนการปฏรป

1) การออม สวสดการ และการลงทนเพอสงคม

ประเดนการปฏรป ไดใหความส�าคญกบ (1) การเพมประสทธภาพการบรหารกองทนการออมแหงชาต (กอช.)

เพอเปนหลกประกนทางสงคมแกผทไมมสวสดการอนรองรบ (2) การสรางระบบใหคนไทยมบ�าเหนจบ�านาญหลงพน

วยท�างาน (3) การพฒนาการออมภาคบงคบ (4) การปรบปรงสทธประโยชนทไดรบจากสวสดการตาง ๆ ใหเหมาะสมและเปนธรรม

9 ทมา : http://www.nesdb.go.th


2) การชวยเหลอและเพมขดความสามารถกลมผเสยเปรยบในสงคม

ประเดนการปฏรป ไดใหความส�าคญกบ (1) ปฏรประบบขนสงสาธารณะไมใหเปนอปสรรคเพอคนทงมวล (Design

for all) ทยดหลกการออกแบบสากล (Universal Design) ตอคนทกกลมทกวย (2) ปฏรปกองทนสงเสรมและพฒนา

คณภาพชวตคนพการ (3) การเสรมสรางศกยภาพผสงอายในการท�างาน (4) ปฏรประบบการคมครองผบรโภค (5) ปฏรป

การขนทะเบยนกบผไรสถานะทางทะเบยนราษฎร (6) การเปลยนแปลงนโยบายประชากรเพอเสรมสรางดลประชากร

ในอนาคต (7) การเสรมพลงสตร

3) การจดการขอมลและองคความรทางสงคม

การสรางโอกาสทเปนธรรมโดยไมแบงแยก (Social Inclusion) นอกจากการใหความส�าคญกบการชวยเหลอ

และเพมขดความสามารถใหกบกลมผเสยเปรยบในสงคมแลว การจดการขอมลและองคความรดานสงคมเปนอกปจจยหนงทจะ

ชวยสงเสรมใหสงคมมความเสมอภาค ลดความเหลอมล�า โดยการจดการขอมลใหมความเหมาะสม ถกตอง และครอบคลม

4) การพฒนาระบบสรางเสรมชมชนเขมแขง

ชมชนถอเปนรากฐานส�าคญทจะน�าไปสผลสมฤทธของการพฒนาประเทศ ทงในเรองความมนคงทางเศรษฐกจ

และสงคม ระบบการเมองทเขมแขง ระดบศลธรรมในสงคม รวมถงระบบสวสดการส�าหรบคนทกกลม โดยเฉพาะกลมเปราะบาง

ดงนน หากชมชนมความเขมแขง จะเปนเครองมอส�าคญทน�าพาประเทศไปสความมนคง มงคง ยงยน จงจ�าเปนตองมการ

ปฏรปเพอจะน�าไปสความเขมแขงของชมชนทงการปรบกระบวนทศน วธคด และรปแบบการท�างานใหอยในสภาพทเหมาะสม

ภายใต 3 เงอนไขส�าคญ ไดแก 1) การเพมสทธ หนาท อ�านาจ ทรพยากร 2) การขจดอปสรรค ปกปอง คมครอง และ

3) การเพมพลงความสามารถโดยพฒนาเครองมอส�าคญในเรองการจดกลไกการจดการแบบมสวนรวมและมาตรการทางกฎหมาย

5) การสรางการมสวนรวม การเรยนร การรบร และการสงเสรมกจกรรมทางสงคม

การสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของสงคม (Social Cohesion) สมาชกในสงคมตองรจกยอมรบความแตกตาง

มความเคารพซงกนและกน และมความเอออาทรตอกนภายใตสงคมแหงความสมานฉนท โดยประเดนการปฏรป

การมสวนรวมฯ ไดมงเนนการสรางจตส�านกสาธารณะ การสรางการมสวนรวมของประชาชนผานกจกรรมทางสงคม

บนพนทสรางสรรคในรปแบบตาง ๆ ซงเปนกลไกส�าคญหนงในการสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของสงคม

ประเดนการปฏรปการมสวนรวม การเรยนร การรบร และการสงเสรมกจกรรมทางสงคม ไดใหความส�าคญกบ

(1) การสรางพลงจตอาสา เพอสรางจตส�านกสวนรวมของประชาชนผานการด�าเนนกจกรรมเพอสงคม (2) การสราง

พลงแผนดน เพอพฒนาศกยภาพและสรางเอกภาพแกกลมอาสาสมครรปแบบตาง ๆ (3) การสรางพลงสรางสรรค

เพอสงเสรมกจกรรมทางสงคมของคนทกวยผานการสรางพนทสรางสรรคในรปแบบตาง ๆ และ (4) การสรางพลงภมคมกน

เพอใหเกดการใชสอออนไลนอยางสรางสรรค และประชาชนมสวนรวมในการเฝาระวงและเตอนภยทางสงคม

13. รายงานการพจารณาศกษา เรอง “สงคมผสงอาย : ระเบยบวาระแหงชาต” ของคณะกรรมาธการ สงคม เดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ และผดอยโอกาส สภานตบญญตแหงชาต10

13.1 สาระส�าคญคณะกรรมาธการสงคม เดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ และผดอยโอกาส ไดตระหนกเหนความส�าคญ

ของการดแลและพฒนาคณภาพชวตผสงอายเพอการเขาสสงคมสงวย จงไดพจารณาศกษาและจดท�ารายงานผลการพจารณา

ศกษาพรอมทงขอเสนอแนะ จ�านวน 4 เรอง คอ (1) การสงเคราะหการดแลผสงอายในประเทศไทย (2) การเตรยม

ความพรอมรองรบสงคมผสงอาย (3) บคลากรในกระบวนการดแลผสงอาย (4) มาตรฐานสถานดแลผสงอาย จากรายงาน

ดงกลาว พบปญหาหลายดานซงมความซบซอน เกยวกบสงคมผสงอาย จงเหนสมควรใหมการพจารณาสงคมผสงอาย

ใหเปนระเบยบวาระแหงชาต โดยการด�าเนนการเพอใหระเบยบวาระแหงชาตส�าเรจนนตองประกอบไปดวย

10 รายงานการพจารณาศกษาเรอง “สงคมผสงอาย : ระเบยบวาระแหงชาต” ของคณะกรรมาธการสงคม เดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ และผดอยโอกาส สภานตบญญตแหงชาต


- การวเคราะหความเสยงของผสงอายในดานตาง ๆ เพอสรางกลไก ระบบการตดตาม เฝาระวงการละเมดสทธ

ในชวต รางกาย ทรพยสนของผสงอาย

- ปรบปรงและพฒนากฎหมายทคมครองผสงอาย และเพมประสทธภาพของการบงคบใชกฎหมาย

- การสรางความตระหนกวฒนธรรมแหงการเคารพผสงวย ปรบทศนคตของคนทกวยถงคณคา เพอใหลดปญหา

การเหยยดวย

- สรางการพฒนาเครอขายระดบชมชนใหมศกยภาพในการดแลผสงอายทกกลม

- เสรมสรางนวตกรรมเพอสนบสนนการบรการจดการระบบการดแลผสงอาย โดยครอบครวและชมชน

13.2 ประโยชนของการเปนระเบยบวาระแหงชาตของสงคมผสงอาย

1) เพอแสดงศกยภาพในการสงเสรมการเตรยมความพรอมในการเขาส สงคมผ สงอายโดยสมบรณ

ของประเทศไทย โดยการรวมมอของภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม ในรปแบบประชารฐ เพอใหเกดระบบ

ทมคณภาพและไดมาตรฐาน

2) คณะกรรมการผสงอายแหงชาต ตองผลกดนและใหความส�าคญในการน�าแผนและนโยบายของรฐไปส

การปฏบต และเกดนวตกรรมส�าหรบการบรหารจดการทดในผสงอายเพอใหมคณภาพชวตทดตามอตภาพ

3) ประชาชนตระหนกถงความส�าคญในการเตรยมความพรอมของตนเองในทกดานเพอเปนผสงอายทมคณภาพ

ทงรางกาย จตใจ และสามารถดแลผสงอายในครอบครวและชมชนของตนเองไดอยางมคณภาพ

13.3 ผลกระทบหากไมไดมการด�าเนนงานใหสงคมผสงอายเปนระเบยบวาระแหงชาต

ประเทศไทยตองรบภาระงบประมาณในการดแลผสงอายทมากขน และไมมระบบการดแลชวยเหลอ คมครอง

และพฒนาคณภาพชวตผ สงอายทมประสทธภาพ ขาดการบรณาการ ทงดานงบประมาณ บคลากร และภารกจ

ของหนวยงานทเกยวของ ซงจะท�าใหเกดความรวมมอในการท�างานรวมกนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

ใหขบเคลอนการท�างานดานผสงอายดวย สงผลใหรฐไมสามารถดแลผสงอายไดอยางทวถง ซงกระทบตอความเปนอย

และคณภาพชวตผสงอาย

13.4 ขอเสนอแนะของคณะกรรมาธการ

1) เหนควรเสนอรฐบาลประกาศให “สงคมผสงอายเปนระเบยบวาระแหงชาต”

2) ใหหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ น�าระเบยบวาระแหงชาตทจะไดก�าหนดขนและผานการพจารณา

ของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ไปสการปฏบตเพอใหกระบวนการการด�าเนนงานดานผสงอายมประสทธภาพ

และประสทธผลมากยงขน เพอเตรยมความพรอมเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณใน พ.ศ. 2564 พรอมทงใหรายงานผล

การด�าเนนงานตามระเบยบวาระแหงชาตตามทจะไดก�าหนดไว

3) ใหคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ตดตามและประเมนผลการปฏบตตามนโยบายและแผนหลกทก�าหนด

มาจากระเบยบวาระแหงชาต


1. การสงอายของประชากรไทย (ส�ำนกงำนสถตแหงชำต 2560)

ป 2560 ผสงอายของประเทศไทย 11,312,447 คน

ป 2562 ประชากรสงอายจะมากกวาเดก

ป 2564 ประเทศไทยจะเปนสงคมผสงอายอยางสมบรณ คอ มผสงอายมากกวารอยละ 20

ป 2574 ประเทศไทยจะเปนสงคมผสงอายระดบสดยอด คอ มผสงอายมากกวารอยละ 28

บทท 3

ประเดนทาทายการด�าเนนงานดานผสงอาย

ชาย5,083,681 คน(รอยละ 44.94)

หญง6,228,766 คน(รอยละ 55.06)

กลมวยตน (60 - 69 ป)รอยละ 57.4

กลมวยกลาง (70 - 79 ป)รอยละ 29

กลมวยกลาง (80 ปขนไป)รอยละ 13.6

สถานการณการเขาสสงคมสงวยของโลกสถานการณการเขาสสงคมสงวยของโลก

จ�านวน (ลานคน)

5,0000

4,0000

3,0000

2,0000

1,0000

01950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2016

ค.ศ.

ลานคน

อาย 0 - 14 ป

ประชากรโลก ผสงอาย

7,433 929ลานคน ลานคน

คดเปนรอยละ 12.5

อาย 15 - 59 ป อาย 60 ปขนไป

ทมา : รายงานสถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2559

4,573

1,931


2. ความทาทายการด�าเนนงานดานผสงอาย11

2.1 ดานสงคม

ขนาดครวเรอนของประชากรไทยมขนาดลดลง จาก พ.ศ. 2523 มขนาดครวเรอน 5.2 คน ใน พ.ศ. 2533

ไดลดลงเปน 4.4 คน ป พ.ศ. 2543 ไดลดลง 3.8 คน และ พ.ศ. 2559 ลดลงเหลอเพยง 3 คน ในขณะทผสงอาย

ทอยตามล�าพงคนเดยวมแนวโนมเพมสงขนจาก พ.ศ. 2545 มจ�านวนรอยละ 6 จน พ.ศ. 2557 เพมเปนรอยละ 9

ทงน ความจ�าเปนดานการดแล ก�าลงเปนความทาทายทเพมมากขนอยางตอเนอง โดยตองมการสงเสรมใหผสงอาย

มสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ควบคไปกบสงเสรมใหครอบครว ชมชน เปนกลไกในระดบพนทดแลและเฝาระวง

ทางสงคม

2.2 ดานสขภาพ

จากขอมลการส�ารวจสขภาพไทย พ.ศ. 2556 พบวา ผ สงอายไทยเปนโรคความดนโลหต รอยละ 41.4

โรคเบาหวาน รอยละ 18.2 และโรคขอเขาเสอม รอยละ 8.6 และประมาณรอยละ 6 มภาวะสมองเสอม ในสวนทเปน

ผสงอายทเจบปวยเรอรงและอยในภาวะพงพง (ตดบาน/ตดเตยง) ประมาณรอยละ 20 (สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2557)

จงจ�าเปนตองสงเสรม ปองกน ฟนฟ และพฒนาระบบสขภาพ เพอรองรบสงคมสงอาย

11 ทมา : รายงานสถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2559 และการคาดประมาณการประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2553 - 2583

24

2) ผสงอ�ยจะมม�กกว�เดก เปนครงแรก ในประวตศ�สตร

การเกดทลดลงอยางมากในชวง 2-3

ทศวรรษทผานมาไดท�าใหสดสวน

ของประชากรวยเดกลดต�าลงอยาง

มาก เมอ 30 ปกอน ประชากรอาย

ต�ากวา 15 ปมอยมากกวารอยละ 35

ของประชากรทงหมด รอยละของ

ประชากรวยเดกนไดลดลงเหลอเพยง

18 ในป 2559 น

แหลงขอมล : การคาดประมาณประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2553-2583, สศช.

อ�ย 0-14 ป

อ�ย 60 ปขนไป

2553

2580

2559

2562

1,500,000

1,000,000

500,000

2,000,000

2,500,000

พ.ศ.

จำ�นวน (คน)

ค�ดประม�ณว�

ใน พ.ศ. 2562 จะเปนครงแรกทประเทศไทย

มประช�กรสงอ�ย

ม�กกว�ประช�กรวยเดก (อ�ย 60 ปขนไป)

(อ�ยตำ�กว� 15 ป)

23

1)สดสวนประช�กรสงอ�ยใกลถงรอยละ 20 ของประช�กรทงหมด

อ�ย 15-59 ป

ของประช�กรทงหมด

65.7%

อ�ย 0-14 ป

ของประช�กรทงหมด

17.8%

อ�ย 60 ปขนไป

ของประช�กรทงหมด16.5%

0 3,0003,000 2,000 1,000 2,0001,000

แหลงขอมล : การคาดประมาณประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2553-2583, สศช.

ประช�กรรวม 65.9 ล�นคน อตร�สวนเพศ: ผช�ย 96 คนตอผหญง 100 คน

หนวย: พนคน

พระมดประช�กรไทย พ.ศ. 2559

ป 2562 เปนครงแรกทประชากรสงอาย มากกวาประชากรวยเดก

ป 2564 จะเปนสงคมสงอายอยางสมบรณ

(Complele aged society) มผสงอาย 20%

ป 2574 จะเปนสงคมสงอายระดบสดยอด

(Super aged society)

มผสงอาย 28%

ประชากรภาพรวม 65.9 ลานคน

อาย 60 ป ขนไป จ�านวน 11 ลานคน

คดเปน 16.5% ของประชากรทงหมด

การสงวยของประชากรผสงอายไทยการสงวยของประชากรผสงอายไทย

ทมา : รายงานสถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2559


2.3 ดานเศรษฐกจ

หนงในสามของผสงอาย คดเปนรอยละ 34.3 มรายไดต�ากวาเสนความยากจน (รายไดต�ากวา 2,667 บาท/เดอน)

แหลงรายไดหลกมาจากบตรลดลง จากรอยละ 52 ใน พ.ศ. 2550 เหลอรอยละ 37 ใน พ.ศ. 2557 แตผสงอายประมาณ

รอยละ 40 ยงคงท�างานอยและสวนใหญเปนแรงงานนอกระบบ (ส�านกงานสถตแหงชาต 2560) แมวารอยละ 80

ของผสงอายไดรบเบยยงชพ แตเบยยงชพยงคงเปนเพยงรายไดพนฐาน ซงยงไมเพยงพอตอการด�ารงชพ ขณะทแรงงาน

นอกระบบสวนใหญยงขาดหลกประกนดานรายไดในวยเกษยณ โดยพบวาแรงงานนอกระบบทเปนสมาชกกองทนการออม

แหงชาต มเพยง 5 แสนคนเศษ ดงนน จ�าเปนตองมการสงเสรมเรองการออมเพอวยเกษยณ รวมทงสงเสรมใหผสงอาย

ทยงแขงแรง มสขภาพดใหไดรบโอกาสในการท�างานและประกอบอาชพอสระ เพอใหสามารถพงพาตนเองได และ

เปนก�าลงในการผลตและพฒนาประเทศไดตอไป

2.4 ดานสภาพแวดลอม

สภาพแวดลอมภายในบาน (สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2559) พบวาสภาพแวดลอมในบานยงไมเหมาะสม

กบผสงอาย เกอบครงของผสงอายวยปลาย (อาย 80 ปขนไป) ใชสวมแบบนงยอง และรอยละ 6 - 7 เคยหกลมภายในบาน

สถานทสาธารณะจ�านวนมากยงขาดอปกรณอ�านวยความสะดวกส�าหรบผสงอาย และบางแหงมอปกรณแตไมอยในสภาพท

พรอมใชงาน ดงนน จงควรปรบสภาพแวดลอมภายในบาน จดสงอ�านวยความสะดวก บรการขนสงสาธารณะ

และสภาพแวดลอม เพอใหผสงอายสามารถเขาถงบรการสาธารณะไดอยางสะดวกและปลอดภย

2.5 ดานเทคโนโลยและนวตกรรม

จากการเปลยนแปลงทรวดเรวของเทคโนโลยและสารสนเทศสมยใหม รวมถงนวตกรรม ควรมการใชประโยชน

จากเทคโนโลยและนวตกรรมททนสมย ใหเขามาอ�านวยความสะดวกในการใชชวตของผสงอาย และเพอเปนการตอบสนอง

การใชชวตในยคปจจบน รวมถงสงเสรมฟนฟสขภาพ การเขาถงขอมลขาวสารทรวดเรว

3. ข อคนพบจากการตดตามประเมนผลแผนผ สงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559)

1) ความรและความตระหนกในเรอง “สงคมสงอาย” ไมใชเปนเพยงเรองเฉพาะของวยสงอายเทานน งานดานผสงอาย

มความจ�าเปนตองสอสารใหเกดการรบรและความเขาใจโดยถองแทจากคนทกกลมวย

2) การด�าเนนงานดานผสงอาย จ�าเปนตองมการบรณาการภารกจ องคความร งบประมาณ รวมทงการตดตามก�ากบ

ดแล ความกาวหนาของการด�าเนนงานอยางตอเนอง

3) กฎหมาย ระเบยบไมทเออตอการด�าเนนงานดานผสงอาย โดยเฉพาะอยางยงในระดบทองถน

4) กลไกการตดตาม ก�ากบ และประเมนผลการด�าเนนงานยงขาดประสทธภาพ

5) ความไมครบถวนของขอมลผสงอายทจ�าเปนตอการก�าหนดนโยบายและวางแผน รวมทงยงไมมการเชอมโยง

ฐานขอมลผสงอายในภาพรวม


1. ศกษา วเคราะห เชอมโยงขอมลจากหนวยงานทเกยวของ และประชมระดมความคดเหนจากผทรงคณวฒ และหนวยงานทเกยวของ

1.1 ศกษาจากเอกสารวชาการ บทความ และขอเสนอตาง ๆ กรอบแนวคดและนโยบายการด�าเนนงานดานผสงอาย ประกอบดวย 1) แผนปฏบตการระหวางประเทศมาดรด วาดวยเรองผสงอาย (The Madrid International Plan of Action

on Ageing)

2) เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals)

3) แนวคด Active Ageing ขององคการอนามยโลก

4) ปฏญญาอาเซยนในเรองผสงอาย

5) แนวทางการจดสวสดการดานผสงอายของตางประเทศ

6) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560

7) ยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ. 2561 - 2580)

8) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2564)

9) แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ. 2552

10) พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 แกไขเพมเตม ฉบบท 2 และฉบบท 3 พ.ศ. 2560

11) นโยบายและมตคณะรฐมนตรทเกยวของ

12) ขอเสนอคณะกรรมการปฏรปประเทศดานสงคม

13) รายงานการพจารณาศกษา เรอง “สงคมผสงอาย : ระเบยบวาระแหงชาต” ของคณะกรรมาธการสงคม

เดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ และผดอยโอกาส สภานตบญญตแหงชาต

1.2 ขอเสนอจากคณะกรรมการตาง ๆ

1) รบฟงความคดเหนจากคณะกรรมการปฏรปประเทศดานสงคม ในการประชมหารอรวมกบรฐมนตรวาการ

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เมอวนท 4 เมษายน 2561 ณ หองประชมชน 8

กรมพฒนาสงคมและสวสดการ

2) รบฟงความคดเหนจากคณะกรรมการปฏรปประเทศดานสงคม ในการประชมหารอรวมกบ รองนายกรฐมนตร

(พลเอก ฉตรชย สารกลยะ) ผแทนกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ผแทนกระทรวง

สาธารณสข เมอวนท 19 มถนายน 2561 ณ หองประชม 302 ชน 3 ท�าเนยบรฐบาล

บทท 4

กระบวนการจดท�ามาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาตเรอง สงคมสงอาย


2. การจดท�ามาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย 2.1 รบฟงความตองการของผสงอายและเครอขาย

1) การประชมเชงปฏบตการเพอเสรมสรางและพฒนาศกยภาพเครอขายผสงอาย 4 ภาค

โดยมวตถประสงค เพอสงเสรมใหผสงอาย แกนน�าผสงอาย ชมรมผสงอาย และองคกรเครอขายมความเขาใจ

และมสวนรวมขบเคลอนการด�าเนนงานดานผสงอาย โดยผานกระบวนการสมชชาผสงอายระดบชาต เพอสงเสรมและพฒนา

ศกยภาพชมรมผสงอายใหมความเขมแขง จดกจกรรมทเปนประโยชนตอผสงอาย รวมทงสงเสรมการมรายไดและการ

มงานท�าของผสงอาย

กลมเปาหมาย ผเขารวมประชม รวมทงสน 373 คน ประกอบดวย ประธานหรอผแทนสาขาสมาคมสภา

ผสงอายประจ�าจงหวด 75 จงหวด แกนน�าหรอผแทนชมรมผสงอาย 75 จงหวด ผแทนส�านกงานพฒนาสงคมและ

ความมนคงของมนษย 3 จงหวด (จงหวดอดรธาน เชยงใหม สราษฎรธาน) ผแทนศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย

12 แหง ผแทนศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน เครอขาย และหนวยงาน

ทเกยวของในระดบพนท

วนทด�าเนนการ (1) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ วนท 21 - 24 มกราคม 2561 ณ โรงแรมนภาลย จงหวดอดรธาน

(2) ภาคเหนอ วนท 6 - 9 กมภาพนธ 2561 ณ โรงแรมเชยงใหม ภค�า จงหวดเชยงใหม (3) ภาคใต วนท 20 - 23 กมภาพนธ

2561 ณ โรงแรมเค พารค จงหวดสราษฎรธาน (4) ภาคกลาง วนท 6 - 9 มนาคม 2561 ณ โรงแรมพกพง องทาง บตก

โฮเทล จงหวดนนทบร

2) การรบฟงความคดเหนในหวขอ “เตรยมความพรอมทกวย สสงคมผสงอาย ยคใหม ทมนคง” ในงาน

วนผสงอายแหงชาต ประจ�าป 2561

เพอใหผสงอายและประชาชนไดแสดงความคดเหนเกยวกบประเดนเรงดวน จงไดมการจดท�าแบบความคดเหน

ผานระบบควอารโคด โดยใหผสงอายและประชาชนทเขารวมงานวนผสงอายแหงชาต ประจ�าป 2561 เมอวนท 5 เมษายน 2561

ณ หองแกรนดไดมอนดบอลรม อมแพคเมองทองธาน จงหวดนนทบร

2.2 จดประชมรบฟงความตองการและจดท�าประเดนจากหนวยงานทเกยวของ 1) การประชมขบเคลอนนโยบายเตรยมความพรอมรองรบสงคมผสงอาย เมอวนท 9 มนาคม 2561

ณ หองประชม 301 ชน 3 ท�าเนยบรฐบาล โดยมรองนายกรฐมนตร (พลเอก ฉตรชย สารกลยะ) เปนประธานการประชม

2) การประชมเชงปฏบตการขบเคลอนนโยบายเตรยมความพรอมรองรบสงคมผสงอาย เมอวนท 22 มนาคม

2561 ณ โรงแรมเดอะทวน ทาวเวอร กรงเทพมหานคร เพอพจารณาก�าหนดประเดนเรงดวนและก�าหนดเจาภาพหลก

3) การประชมเชงปฏบตการขบเคลอนงานผสงอายเปนวาระแหงชาต เมอวนท 24 - 26 พฤษภาคม 2561

ณ โรงแรม เอ วน พทยา จงหวดชลบร เพอรวมพจารณาก�าหนดแนวทางในการขบเคลอนประเดนเรงดวน

4) การประชมหารอหนวยงานเจาภาพหลกประเดนเรงดวนดานผสงอายสวาระแหงชาต เมอวนท 12 มถนายน

2561 ณ โรงแรมปรนสตน พารค สวท กรงเทพมหานคร โดยมวตถประสงคเพอสรางความเขาใจกบหนวยงานเจาภาพหลก

และแนวทางในการขบเคลอนในระยะตอไป

5) การประชมเตรยมการจดท�า (ราง) สงคมสงอาย : ระเบยบวาระแหงชาต เมอวนท 24 กรกฎาคม 2561

ณ โรงแรมแบงคอก มดทาวน กรงเทพมหานคร โดยมวตถประสงคเพอพจารณาเอกสารการจดท�า (ราง) สงคมสงอาย :

ระเบยบวาระแหงชาต

6) การประชมระบบขอมลเพอขบเคลอนงานดานผสงอายและการบรณาการงานในภาพรวมกระทรวง

เมอวนท 14 สงหาคม 2561 ณ โรงแรมแบงคอก มดทาวน กรงเทพมหานคร โดยมวตถประสงคเพอบรณาการหนวยงาน

ในกระทรวงเพอขบเคลอนประเดนในระเบยบวาระแหงชาต


3. การรบฟงความคดเหนระเบยบวาระแหงชาต เวท Thailand Social Expo 2018 และการประชมตาง ๆ จากผสงอายและเครอขาย

ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ความคดเหนเกยวกบแนวทางในการน�าระเบยบวาระแหงชาตไปปฏบต 6 Sustainable

ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ความคดเหนเกยวกบแนวทางในการน�าระเบยบวาระแหงชาตไปปฏบต 6 Sustainable

33.2 %

ทมา : การรบฟงความคดเหน “ระเบยบวาระแหงชาต : สงคมสงอาย”

หญง 348 คน68%

ชาย 163 คน31.8%

เพศทางเลอก 1 คน0.2%

จ�านวนผตอบแบบสอบถาม 512 คน

14.6%

33.2%

75 คน

อำยนอยกวำ 30 ป

170 คน

อำย 30 - 50 ป

25.6%

26.6%

131 คน

อำย 51 - 59 ป

136 คน

อำย 60 ปขนไป

ภำคประชำชน / เครอขำยชมชน 216 คน 42.21%

องคกรปกครองสวนทองถน 66 คน 12.91%

หนวยงำนภำครฐ / รฐวสำหกจ 180 คน 35.21%

ภำคธรกจเอกชน 29 คน 5.71%

ภำควชำกำร (อำจำรย / นกศกษำ) 21 คน 4.1%

S1

การสรางระบบคมครอง

และสวสดการผสงอาย

S2

การท�างานและการสรางรายได

ส�าหรบผสงอาย

S3

ระบบสขภาพเพอรองรบ

สงคมสงอาย

S4

ปรบสภาพแวดลอมชมชนและบานใหปลอดภยกบผสงอาย

S5

ธนาคารเวลาส�าหรบการดแล

ผสงอายประเทศไทย

S6

การสรางความรอบรใหคนรนใหม

เตรยมความพรอมในทกมต

เหนดวย510 คน






ไมเหนดวย2 คน







วเคราะหเชอมโยงขอมลจากหนวยงานทเกยวของและระดมความคดเหน เรอง สงคมสงอาย เปนระเบยบวาระแหงชาต1.1 ศกษาจากเอกสารวชาการ บทความ และขอเสนอตาง ๆ

กรอบแนวคดและนโยบายการด�าเนนงานดานผสงอาย

1.2 ขอเสนอจากคณะกรรมการตางๆ

มาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต• 6 Sustainable

เพอไปสการพฒนาคณภาพชวตผสงอาย

และคนทกวย

• 4 Change

ยกระดบขดความสามารถสการบรหาร

จดการภาครฐ

การจดท�ามาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย2.1 รบฟงความตองการของผ สงอายและเครอขาย (4 ภาค

และงานวนผสงอายแหงชาต ประจ�าป 2561)

2.2 จดประชมรบฟงความตองการและจดท�าประเดนจาก

หนวยงานทเกยวของ จ�านวน 6 ครง

การรบฟงความคดเหนระเบยบวาระแหงชาต เวท Thailand Social Expo 2018 และการประชมตาง ๆจากผสงอายและเครอขาย ผแสดงความคดเหนรวมทงสน 512 คน

• พบวา ตองการมสวนรวมในการผลกดนมาตรการระเบยบวาระแหงชาต คดเปนรอยละ 98.6

• เหนดวยกบมาตรการทน�าไปขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย ไปสการปฏบต คดเปนรอยละ 99.16

ความคดเหนเกยวกบแนวทางในการน�าระเบยบวาระแหงชาตไปปฏบต 4 Change

กระบวนการจดท�ามาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย

ความคดเหนเกยวกบแนวทางในการน�าระเบยบวาระแหงชาตไปปฏบต 4 Change

กระบวนการจดท�ามาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย









C1

ยกระดบความรวมมอเสรมสรางพลงสงคมสงอาย

C2

การปรบเปลยนกฎหมายระเบยบปฏบต ขอบงคบ

ใหเออตอการท�างานดานผสงอาย

C3

ปฎรประบบขอมลเพอขบเคลอนงานดานผสงอาย

อยางมประสทธภาพ

C4

พลกโฉมนวตกรรมเพอลดความเหลอมล�า

ในสงคมสงอาย


1. เปาหมายรวมผสงอายเปนพฤฒพลง (Active Ageing) รวมขบเคลอนการพฒนา

2. มาตรการ ตวชวด คาเปาหมาย และโครงการส�าคญ

บทท 5

มาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย

Target : ผสงอาย Target : เยาวชน แรงงาน

กลมผสงอำยตดเตยง, กลมผสงอำย

ตดบำน, กลมผสงอำยตดสงคม

รวมทงกำรด�ำเนนกำรส�ำหรบ

ผสงอำยในกลมอนๆ ทอยใน

สถำนกำรณเปรำะบำง

กลมเดกและเยำวชน

และกลมแรงงำน

Healthy Security ParticipationGoals ผสงอายไทยเปน

Active AgeingGoals

พม.

ศธ.


START ตวอยางโครงการ/กจกรรม รองรบการขบเคลอนมาตรการสรางระบบคมครองและสวสดการผสงอาย

โครงการ/กจกรรม หนวยงาน

1. ระบบคมครองพทกษสทธผสงอาย

2. ขบเคลอนมาตรฐานการดแผสงอายไปสการปฏบต

- มาตรฐานสถานดแลผสงอาย

- มาตรฐานหลกสตรการดแลผสงอาย

- มาตรฐานผดแลผสงอาย

กรมกจการผสงอาย

3. โครงการเสรมสรางศกยภาพครอบครวเพอปองกนและแกไขปญหาความรนแรง

ในครอบครว

4. โครงการเสรมสรางกระบวนการคมครองสวสดภาพบคคลในครอบครว

5. โครงการสงเสรมสมพนธภาพครอบครว (โรงเรยนครอบครว)

กรมกจการสตร

และสถาบนครอบครว

หมายเหต : โครงการ/กจกรรม อาจมการปรบเปลยนเพอใหสอดคลองรองรบกบงบประมาณทหนวยงานไดรบ

มาตรการหลกท 1 • การพฒนาคณภาพชวตผสงอายและคนทกวย S1 มำตรกำรยอยท 1.1 กำรสรำงระบบคมครองและสวสดกำรผสงอำย

ด�าเนนการสรางระบบคมครอง พทกษสทธ ใหครอบคลมผสงอายทกประเภท และสอดรบกบรปแบบสงคมเมอง

และสงคมชนบท เพอใหผสงอายไดรบการคมครองและพทกษสทธ มการดแลตามมาตรฐาน ดวยบคลากรดานผสงอาย

ทมคณภาพ จะท�าใหลดปญหาการกระท�าความรนแรงและละเมดสทธผสงอาย

ตวชวดและคาเปาหมาย :1. มชมชนตนแบบการดแลคมครองผสงอายทงในเขตเมองและชนบท

2. สดสวนของสถานประกอบการธรกจดแลผสงอาย ผานเกณฑมาตรฐานรอยละ 100

โครงการส�าคญ :1. สรางระบบคมครอง และพทกษสทธผสงอายตนแบบการดแลผสงอายในสงคมเมองและสงคมชนบท

2. ยกระดบการบรหารจดการดานการดแลผสงอายใหเปนไปตามมาตรฐาน

หนวยงานหลก* และหนวยงานรวม

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.)* กระทรวงมหาดไทย (มท.) กระทรวงสาธารณสข (สธ.) กระทรวงแรงงาน (รง.) กระทรวงยตธรรม (ยธ.) กรงเทพมหานคร (กทม.)

ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) สภากาชาดไทย (สกช.)

และมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.)

SustainableSustainable


START ตวอยางโครงการ/กจกรรม รองรบการขบเคลอนมาตรการมงานท�า และมรายไดของผสงอาย

โครงกำร/กจกรรม หนวยงำน

1. การก�าหนดอตราคาจางรายชวโมงส�าหรบลกจางผสงอาย

2. การยกรางปรบปรงแกไขกฎหมายทเกยวของส�าหรบการจางงานผสงอายกระทรวงแรงงาน

3. โครงการสงเสรมความรวมมอประชารฐเพอการพฒนาศกยภาพผสงอาย กรมกจการผสงอาย

4. พฒนาระบบฐานขอมลผสงอายภาครฐใหถกตองและทนสมย

งายตอการเขาถง สบคน

5. พฒนาก�าลงคนภาครฐทจะเกษยณและมความประสงคจะท�างานตอไป

ใหมความร ทกษะ สมรรถนะ และทศนคตตองานใหมทปฏบต

ส�านกงานคณะกรรมการ

ขาราชการพลเรอน

6. สงเสรมความรและพฒนาอาชพตามแนวเศรษฐกจพอเพยง กรมพฒนาสงคมและสวสดการ

7. สงเสรมศกยภาพและพฒนาอาชพคนพการ กรมสงเสรมและพฒนา

คณภาพชวตคนพการ


S2 มำตรกำรยอยท 1.2 สงเสรมกำรมงำนท�ำและมรำยไดของผสงอำย

สงเสรมการมงานท�าส�าหรบผ สงอาย โดยใหมการก�าหนดงาน อาชพ และระยะเวลาทเหมาะสมกบผ สงอาย

สรางผลตภณฑสนคาทเปนแบรนดของผสงอาย ผานการสนบสนนจากประชารฐ วสาหกจชมชน และวสาหกจเพอสงคม

ตวชวดและคาเปาหมาย :รอยละ 80 ของผสงอายทตองการท�างานและมงานท�า

โครงการส�าคญ :1. การสงเสรมอาชพทเหมาะสมกบผสงอายตามชวงวย (วยตน วยกลาง และวยปลาย)

2. สรางผลตภณฑสนคาทเปนแบรนดของผสงอาย ผานการสนบสนนจากประชารฐ วสาหกจชมชน และวสาหกจ

เพอสงคม

3. ยกระดบผลตภณฑสนคาทเปนแบรนดของผสงอายเพอเขาตลาดสากล


กระทรวงแรงงาน (รง.)*ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ส�านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.)

กระทรวงพาณชย (พณ.) กระทรวงอตสาหกรรม (อก.) กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.)

สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย (ส.อ.ท.)

Sustainable


START ตวอยางโครงการ/กจกรรม รองรบการขบเคลอนมาตรการระบบสขภาพเพอรองรบสงคมสงอาย


1. การพฒนาระบบการดแลผสงอายแบบ Acute Care

2. การเตรยมความพรอมกอนเขาสวยผสงอาย (Pre-Aging : อาย 45-59 ป)

3. การพฒนาระบบการดแลผสงอายระยะยาวเชงปองกน (Preventive Long - Term Care :

ผสงอายกลมตดสงคม)

4. การพฒนาระบบการดแลผสงอายระยะกลาง (Intermediate Care)

5. การพฒนาระบบการดแลผสงอายระยะยาว (Long Term Care) ในชมชน

6. การพฒนาระบบการดแลกลมเปาหมายเฉพาะ

7. การพฒนานวตกรรมแบบมสวนรวมประชารฐ PPP - “Early Assists for Early

Prevention” / -ฯลฯ

กระทรวงสาธารณสข


12 อางองจาก แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 2 พ.ศ. 2561

S3 มำตรกำรยอยท 1.3 ระบบสขภำพเพอรองรบสงคมสงอำย

เชอมโยงระบบการดแลผสงอาย เรมตงแตในระดบปฐมภม ทตยภม ตตยภม และศนยเชยวชาญ การดแลระยะกลาง

ระยะยาว และการดแลระยะสดทาย รวมทงการดแลผสงอายทมความจ�าเปนเฉพาะกลม และการเตรยมความพรอม

ดานสขภาพของกลมกอนวยสงอาย

ตวชวดและคาเปาหมาย :1. รอยละ 50 ของประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค12

2. ผสงอายไดรบการประเมนคดกรองสขภาพ รอยละ 90

3. รอยละ 70 ของผสงอายตดเตยงไดรบการดแลสขภาพและสงคม

โครงการส�าคญ :1. พฒนาโครงขายและเชอมโยงระบบบรการและการดแลผสงอายในแตละระดบ (ตงแตระดบปฐมภม ทตยภม

ตตยภม และศนยเชยวชาญ)

2. พฒนานวตกรรมการดแลผสงอายระยะกลาง ระยะยาว และการดแลระยะสดทายของชวต

3. สงเสรมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสมในกลม Pre-aging


กระทรวงสาธารณสข (สธ.)*กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) กระทรวงมหาดไทย (มท.) กระทรวงศกษาธการ (ศธ.)

กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม (ดท.) กระทรวงแรงงาน (รง.) องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ส�านกงาน

หลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) สภากาชาดไทย (สกช.)

Sustainable


13 ทมา : การประชมเชงปฏบตการขบเคลอนงานผสงอายเปนวาระแหงชาต ระหวางวนท 24 - 26 พฤษภาคม 2561 ณ โรงแรม เอ วน พทยา จงหวดชลบร14 อางองจาก ผลการประเมนแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2559)

START ตวอยางโครงการ/กจกรรม รองรบการขบเคลอนมาตรการปรบสภาพแวดลอมชมชนและบานใหปลอดภยกบผสงอาย


1. การจดท�าสงอ�านวยความสะดวกขนพนฐานใหแกผสงอาย

2. การปรบกฎกระทรวงก�าหนดสงอ�านวยความสะดวกในอาคารส�าหรบผพการ

หรอทพพลภาพและคนชรา พ.ศ. 2548 ใหครอบคลมภาคธรกจทมขนาดเลก

เพอใหมสงอ�านวยความสะดวกตามความเหมาะสมและเสนอใหปรบปรงมาตรการ

ดานผงเมองเพอสงเสรมใหภาคธรกจเอกชนมการจดสรรพนทรอยละ 10


3. ประกาศ ครม. ใหสงกอสรางตองไดรบการตรวจสอบ เรองสงอ�านวยความสะดวก

4. โครงการวางผงพฒนาเชงพนทเมอง/ชนบท และระบบโครงสรางพนฐานทเปนมตร


กระทรวงมหาดไทย

ตวชวดและคาเปาหมาย :1. จ�านวนชมชนตนแบบทเปนมตรกบผสงอาย (24 แหง ใน 4 ภาค)13

2. รอยละ 50 ของสถานทสาธารณะทจดใหมสงอ�านวยความสะดวกส�าหรบผสงอาย14

3. รอยละ 80 ของทางเทาในเขตเมองมความเหมาะสมปลอดภยส�าหรบทกคน

โครงการส�าคญ :1. พฒนาชมชนและเมองตนแบบทเปนมตรกบผสงอาย

2. การปรบกฎกระทรวงก�าหนดสงอ�านวยความสะดวกในอาคารส�าหรบผพการหรอทพพลภาพและคนชรา

พ.ศ. 2548 ใหครอบคลมภาคธรกจทมขนาดเลกเพอใหมสงอ�านวยความสะดวกตามความเหมาะสม

และเสนอใหปรบปรงมาตรการดานผงเมองเพอสงเสรมใหภาคธรกจเอกชนมการจดสรรพนทรอยละ 10



กระทรวงมหาดไทย (มท.)* กระทรวงการคลง (กค.) กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) กระทรวงอตสาหกรรม (อก.)

กระทรวงพาณชย (พณ.) กระทรวงคมนาคม (คค.) องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) กรงเทพมหานคร (กทม.)

S4 มำตรกำรยอยท 1.4 ปรบสภำพแวดลอมชมชนและบำนใหปลอดภยกบผสงอำย

มการปรบสภาพแวดลอมภายในบาน ชมชน และโครงสรางพนฐานเดม ใหเหมาะสมและเออตอการด�าเนนชวต

ของผสงอาย เนนการมสวนรวมของภาครฐ ภาคเอกชน และทองถน โดยมการก�าหนดมาตรการเพอจงใจใหภาคเอกชน

เขามาเปนกลไกในการขบเคลอน

Sustainable



5. โครงการปรบสภาพแวดลอมและสงอ�านวยความสะดวกของผสงอายใหเหมาะสม

และปลอดภย

6. โครงการเสรมสรางชมชนทเปนมตรกบผสงอาย


7. การพฒนาเมองทเปนมตรกบผสงอาย (Aged -friendly Communities/ cities) กระทรวงสาธารณสข

8. โครงการทอยอาศยส�าหรบผสงอายรายไดปานกลาง

9. โครงการปรบปรงทอยอาศยส�าหรบผสงอายทมรายไดนอยและผยากไร การเคหะแหงชาต

10. สงเสรมและสนบสนนการปรบสภาพแวดลอมทอยอาศยส�าหรบคนพการ กรมสงเสรมและพฒนา

คณภาพชวตคนพการ


START ตวอยางโครงการ/กจกรรม รองรบการขบเคลอนมาตรการธนาคารเวลา ส�าหรบการดแลผสงอายของประเทศไทย


ธนาคารเวลาส�าหรบการดแลผสงอายของประเทศไทย กรมกจการผสงอาย


S5 มำตรกำรยอยท 1.5 ธนำคำรเวลำ ส�ำหรบกำรดแลผสงอำยของประเทศไทย

สงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถน ชมรม กลม ในชมชนขบเคลอนใหเกดการดแลผสงอายในรปแบบ “ธนาคารเวลา”

โดยตองมการจดท�าระบบการจดการ การจดเกบขอมล ใหสอดคลองกบบรบทในเมองและชมชน

ตวชวดและคาเปาหมาย :รอยละ 10 ของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย (ศพอส.) มการด�าเนนงาน ในรปแบบ

ธนาคารเวลาส�าหรบการดแลผสงอายของประเทศไทย

โครงการส�าคญ :เสรมพลงจตอาสารวมพฒนารปแบบการดแลผสงอายในชมชนผานธนาคารเวลา


กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.)*องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) กรงเทพมหานคร (กทม.)

สภากาชาดไทย (สกช.)

Sustainable



กระทรวงศกษาธการ (ศธ.)*กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) กระทรวงสาธารณสข (สธ.) กระทรวงการคลง (กค.)

กระทรวงมหาดไทย (มท.) กระทรวงวฒนธรรม (วธ.) กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม (ดท.) กระทรวงแรงงาน (รง.)

กรมประชาสมพนธ (กปส.) ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) สภากาชาดไทย

S6 มำตรกำรยอยท 1.6 กำรสรำงควำมรอบรใหคนรนใหมเตรยมควำมพรอมในทกมต

สงเสรมใหประชาชนไดรบความรในการเตรยมความพรอมทงในดานสขภาพ การออกก�าลงกาย ดานเศรษฐกจ

การวางแผนทางการเงน โดยสงเสรมใหมการจดกจกรรมในสถาบนการศกษาใหเดกและเยาวชน และการสรางสอเพอให

สงคมเกดความตระหนกในวงกวางรวมกน

ตวชวดและคาเปาหมาย :1. รอยละ 90 ของประชากรอาย 18 - 59 ป (40,671,216 คน) มทศนคตเชงบวกตอผสงอาย

2. รอยละ 95 ของประชากรอาย 30 - 59 ป (29,478,124 คน) มหลกประกนยามชราภาพ

3. รอยละ 20 ของรายการทผลตเพอสงเสรมการเตรยมความพรอมยามสงอาย

โครงการส�าคญ :1. สรางคนรนใหม หวใจกตญญ และ Young Smart Security

2. ก�าหนดมาตรการเพอกระตนสงคมกตญญ

START ตวอยางโครงการ/กจกรรม รองรบการขบเคลอนมาตรการการสรางความรอบรใหคนรนใหมเตรยมความพรอมในทกมต


1. การสอสารเพอสรางการรบรและความเขาใจใหแกผรบผดชอบทกระดบ

(หนวยงาน/สถานศกษา)

2. การสรางองคความรในแตละมตใหแกบคลากรของสถานศกษาและการ

ออกแบบการจดกจกรรมทเหมาะสมกบเนอหาและชวงวยของกลมเปาหมาย

3. การจดกจกรรมเสรมสรางการเรยนรในสถานศกษา

4. สงเสรมความรอบรใหประชาชนตระหนกและเตรยมความพรอมในทกมต

กระทรวงศกษาธการ

5. สงเสรมการเตรยมความพรอมสวยสงอาย (อบรมบคลากรภาครฐ/ อบรม

ใหกบแกนน�า/ผน�าของชมชนโดยผานองคกรเครอขาย)กรมกจการผสงอาย

6. สงเสรมพฒนาวด/ศาสนสถานใหเปนวดรอบรดานสขภาพ

(Health Literate Temple)กระทรวงสาธารณสข

Sustainable



8. พฒนาก�าลงคนภาครฐใหมความร ความเขาใจ ทกษะและทศนคต เพอการ

เปนประชาชนสงอายทมศกยภาพ

9. สงเสรมสขภาพปองกนการเจบปวย และดแลตนเองเบองตน ทงสขภาพกาย

และสขภาพจต

10. พฒนาก�าลงคนภาครฐใหตระหนกถงความสมดลของชวตสวนตวกบการ

ท�างาน (Work - Life Balance)

11. สงเสรมและสรางวนยการออมใหกบก�าลงคนภาครฐ

ส�านกงาน ก.พ.

12. โครงการสงเสรมความเขมแขงสภาเดกและเยาวชน กรมกจการเดก

และเยาวชน


Sustainable


START ตวอยางโครงการ/กจกรรม รองรบการขบเคลอนมาตรการยกระดบความรวมมอ เสรมสรางพลงสงคมสงอาย


การขบเคลอนมาตรการระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย กรมกจการผสงอาย


ChangeChange

C1 มำตรกำรยอยท 2.1 ยกระดบควำมรวมมอ เสรมสรำงพลงสงคมสงอำย

บรณาการการด�าเนนงานดานผ สงอาย ทงในระดบนโยบาย หนวยงานภาครฐ ส การปฏบตในระดบพนท

สรางกระบวนการเรยนร เพอขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต พฒนาระบบตดตามประเมนผล เชอมโยงกลไกทมตงแต

ระดบพนทสระดบนโยบาย

ตวชวดและคาเปาหมาย :ทกหนวยงานหลกทด�าเนนงานดานผสงอาย มการรายงานความกาวหนาของการท�างานตอคณะกรรมการ

ผสงอายแหงชาต อยางนอยปละ 2 ครง

โครงการส�าคญ :1. พฒนากลไกและระบบตดตามประเมนผลในทกระดบ

2. เสรมพลงและสรางความเขมแขงใหกบกลไกการขบเคลอนสงคมสงอายในระดบพนท


กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.)* คณะกรรมการผสงอายแหงชาต (กผส.) / ทกหนวยงาน

มาตรการหลกท 2 • การยกระดบขดความสามารถ สการบรหารจดการภาครฐ 4.0


START ตวอยางโครงการ/กจกรรม รองรบการขบเคลอนมาตรการปรบเปลยนกฎหมาย ระเบยบปฏบต ขอบงคบใหเออตอการท�างานดานผสงอาย


1. ผลกดนการประกาศใชรางพระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายบ�าเหนจบ�านาญ

แหงชาต (ราง พ.ร.บ. คนบ.) และรางพระราชบญญตกองทนบ�าเหนจบ�านาญแหงชาต

(ราง พ.ร.บ. กบช.)

กระทรวงการคลง

2. โครงการศกษาและวจยเกยวกบของกฎหมาย เพอพฒนาและปรบปรงประสทธภาพ

การด�าเนนงานของ กอช.

3. การเสนอปรบแกกฎกระทรวง ภายใตพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ. 2554

4. การเสนอปรบแกไขขอกฎหมายตามพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ. 2554

กองทนการออมแหงชาต

5. ปรบประกาศคณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาตเรองการก�าหนดหลกเกณฑ

เพอสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนด�าเนนงาน และบรหารจดการกองทน

หลกประกนสขภาพในระดบทองถนหรอพนท

6. ปรบประกาศคณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต เรอง การก�าหนดหลกเกณฑ

การด�าเนนงานและบรหารจดการกองทนฟนฟสมรรถภาพทจ�าเปนตอสขภาพระดบจงหวด

7. การศกษาวเคราะหและปรบปรงพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546

ส�านกงานหลกประกน

สขภาพแหงชาต



กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.)* กระทรวงยตธรรม (ยธ.) กระทรวงแรงงาน (รง.) กระทรวงการคลง (กค.) กระทรวงมหาดไทย (มท.) ส�านกงาน

การตรวจเงนแผนดน (สตง.) กรงเทพมหานคร (กทม.) กองทนการออมแหงชาต (กอช.) ส�านกงานหลกประกนสขภาพ

แหงชาต (สปสช.) เมองพทยา

C2 มำตรกำรยอยท 2.2 กำรปรบเปลยนกฎหมำย ระเบยบปฏบต ขอบงคบ ใหเออตอกำรท�ำงำนดำนผสงอำย

หนวยงานทด�าเนนการดานผสงอาย มการปรบกฎหมาย ระเบยบในการท�างานดานผสงอาย เพอใหเออตอการท�างาน

และทนตอสถานการณ และแกไขปญหาผสงอายทสอดคลองกบบรบทสงคมแตละพนท

ตวชวดและคาเปาหมาย :รอยละ 100 ของกฎหมายทไดรบการแกไข มการบงคบใช

โครงการส�าคญ :ปรบปรงกฎหมาย และระเบยบในการท�างานดานผสงอาย เพอใหเออตอการท�างานและทนตอสถานการณ

Change


START ตวอยางโครงการ/กจกรรม รองรบการขบเคลอนมาตรการปฏรประบบขอมลเพอขบเคลอนงานดานผสงอายอยางมประสทธภาพ


1. โครงการจดการระบบฐานขอมลเพอรองรบสงคมสงวยและวเคราะห

ขอมลสารสนเทศเชงยทธศาสตรจากขอมลผสงอายไทย


2. จดท�าฐานขอมลผสงอายทมภาวะพงพง (LTC) ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต


C3 มำตรกำรยอยท 2.3 ปฏรประบบขอมลเพอขบเคลอนงำนดำนผสงอำยอยำงมประสทธภำพ

หนวยงานทใหบรการดานผสงอาย มการเชอมโยงขอมลผสงอายระหวางหนวยงาน เพอใหไดขอมลผสงอายใน

ภาพรวม ตงแตสภาพปญหา ความตองการ และบรการทผสงอายไดรบจากภาครฐ

ตวชวดและคาเปาหมาย :1. มฐานขอมลดานผสงอายททนสมยและสามารถเชอมโยงระหวางหนวยงานอยางตอเนองทกป

2. มการน�าขอมลสารสนเทศไปใชประโยชนในการก�าหนดนโยบายและแผน ในการปฏบตงานเพอลดความเหลอมล�า

ในกลมผสงอาย

โครงการส�าคญ :บรณาการฐานขอมลระหวางหนวยงานรองรบสงคมสงอาย


กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.)* กระทรวงมหาดไทย (มท.) กระทรวงสาธารณสข (สธ.) ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต (สศช.) กระทรวงแรงงาน (รง.) กระทรวงการคลง (กค.) กระทรวงพาณชย (พณ.) กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจ

และสงคม (ดท.) ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

Change


START ตวอยางโครงการ/กจกรรม รองรบการขบเคลอนมาตรการพลกโฉมนวตกรรมเพอลดความเหลอมล�าในสงคมสงอาย


1. โครงการจดท�าฐานขอมลผลตภณฑและบรการส�าหรบผสงอาย

2. โครงการจดตงภาคกลมผใชนวตกรรม ภาคกลมนกวจย/นกวชาการ และภาคกลม

อตสาหกรรมและบรการ (User Consortium, R&D Consortium และ Industrial

Consortium)

3. โครงการ “การออกแบบและพฒนา ผลตภณฑนวตกรรมส�าหรบผสงอาย”

4. โครงการยกระดบความสามารถของผประกอบการ SMEs และ Start-up ใหสามารถ

ผลตผลตภณฑนวตกรรมไดในระดบอตสาหกรรม

5. โครงการสงเสรมหนวยงานภาครฐ-เอกชน เพอการใชประโยชนจากบญชนวตกรรมไทย

ดานผลตภณฑผสงอาย

6. โครงการ “ระบบบรหารจดการดแลผสงอาย” ในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย

7. โครงการน�ารองพฒนาเขตอตสาหกรรมผสงอาย

8. โครงการการจดการความรและพฒนารปแบบนวตกรรม เพอการขบเคลอนทางสงคม

รองรบสงคมสงวย

กระทรวงวทยาศาสตร

และเทคโนโลย


C4 มำตรกำรยอยท 2.4 พลกโฉมนวตกรรมเพอลดควำมเหลอมล�ำในสงคมสงอำย

มการสงเสรมใหมการน�านวตกรรมทางสงคมทเออตอการด�ารงชวตของผสงอาย ไปขบเคลอนขยายผลในพนท

มการสงเสรมใหภาคเอกชน เครอขายภาค ผประกอบการ สรางและผลตนวตกรรมดานผสงอายในเชงพาณชย เพอสราง

โอกาสใหผสงอายเขาถงนวตกรรมไดมากขน


กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.)* กระทรวงสาธารณสข (สธ.) ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) กระทรวงศกษาธการ (ศธ.)

ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) และส�านกงบประมาณ

ตวชวดและคาเปาหมาย :รปแบบและจ�านวนทเพมขนของผลตภณฑ นวตกรรมและเทคโนโลยส�าหรบการใชประโยชนกบผสงอาย

โครงการส�าคญ :1. สงเสรมใหผสงอายเขาถงนวตกรรมทเออตอการด�ารงชวตประจ�าวน

2. ก�าหนดมาตรการเพอสรางแรงจงใจใหภาคธรกจเอกชน และผประกอบการคดคนและพฒนานวตกรรม

เพอผสงอาย

3. สงเสรมใหมการพฒนานวตกรรมทใชวสดจากทองถนเพอผสงอาย

Change


เพอใหการด�าเนนมาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย มการบรณาการในภาพรวม

ของประเทศ จงไดมการบรณาการกลไกในการขบเคลอน และการตดตามประเมนผลดงน

บทท 6

กลไกและการตดตามประเมนผล

ระดบประเทศ • คณะกรรมการผสงอายแหงชาตหนาท : ก�ำกบ ตดตำม และพจำรณำใหกำรสนบสนนหนวยงำนของรฐและเอกชนในกำร

ขบเคลอนมำตรกำร

• คณะอนกรรมการขบเคลอนนโยบายเตรยมความพรอมรองรบสงคมผสงอายหนาท : บรณำกำรกำรด�ำเนนงำน รวมทง ตดตำม ประเมนผล และรำยงำนผลกำรขบเคลอน

ใหกบคณะกรรมกำรผสงอำยแหงชำต

หนวยงานหลก • หนวยงานหลก (พม. / รง. / สธ. / มท. / ศธ. / วท.)หนาท : ขบเคลอน ตดตำมผลกำรด�ำเนนงำนในประเดนทรบผดชอบ และประสำนหนวยงำนรวม

พรอมทงรำยงำนคณะอนกรรมกำรขบเคลอนนโยบำยเตรยมควำมพรอมรองรบ

สงคมผสงอำย ไตรมำสละ 1 ครง

• หนวยงานรวมหนาท : รวมขบเคลอนมำตรกำร และรำยงำนผลกำรด�ำเนนงำนกบหนวยงำนเจำภำพหลก

ระดบจงหวด • คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวด (กสจ.)หนาท : ขบเคลอนมำตรกำร ระดบจงหวด พรอมรำยงำนผลกำรด�ำเนนงำนในจงหวดใหกบ

คณะอนกรรมกำรขบเคลอนนโยบำยเตรยมควำมพรอมรองรบสงคมผสงอำย

• ส�านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พมจ.)หนาท : เปนผประสำนงำนหลกในกำรขบเคลอนงำนในระดบจงหวด

กลไกระดบพนท

อผส.

อสม.

ชมรมผสงอาย

Area Base

สสส.

ศพอส.*

รพ.สต. อปท.

สถำบนกำรศกษำ

บวร(บำน วด โรงเรยน)

*ศนยพฒนำคณภำพชวตและสงเสรมอำชพผสงอำย

1. กลไก มาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย


1.1 ระดบนโยบาย 1.1.1 คณะกรรมการผสงอายแหงชาต เปนกลไกในการบรณาการภาพรวมระดบประเทศ โดยมหนาท ก�ากบ

ตดตาม และพจารณาใหการสนบสนนหนวยงานของรฐ และเอกชนในการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต

1.1.2 คณะอนกรรมการขบเคลอนนโยบายเตรยมความพรอมรองรบสงคมผสงอาย ภายใตคณะกรรมการ

ผสงอายแหงชาต เปนกลไกในการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต โดยคณะอนกรรมการดงกลาว

ปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เปนประธาน รองปลดกระทรวงสาธารณสข

ทไดรบมอบหมาย เปนรองประธาน และอธบดกรมกจการผสงอาย เปนอนกรรมการและเลขานการ

1.2 ระดบหนวยงาน 1.2.1 หนวยงานเจาภาพหลก จ�านวน 6 กระทรวง (กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

กระทรวงแรงงาน กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย กระทรวงศกษาธการ กระทรวงวทยาศาสตร

และเทคโนโลย) เปนกลไกหลกในการขบเคลอนมาตรการ จดท�าแผนปฏบตการและสนบสนนงบประมาณ

ในการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต ตดตามผลการด�าเนนงานในมาตรการทรบผดชอบ และประสาน

หนวยงานรวมในประเดนทรบผดชอบ พรอมทงรายงานผลการด�าเนนงานตอคณะอนกรรมการขบเคลอน

นโยบายเตรยมความพรอมรองรบสงคมผสงอาย

1.2.2 หนวยงานรวมในแตละมาตรการฯ มหนาทขบเคลอนมาตรการระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย

และรายงานผลการด�าเนนงานกบหนวยงานเจาภาพหลก

1.3 ระดบจงหวด1.3.1 คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวด (กสจ.) เปนกลไกในการขบเคลอนระดบจงหวด

จดท�าแผนขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เปนศนยกลาง ประสานงาน เผยแพรและประชาสมพนธงาน

หรอกจกรรมเกยวกบการขบเคลอนนโยบายเรงดวนดานผสงอาย รวมทงรวมมอและประสานงานกบราชการ

บรหารสวนกลาง ราชการบรหารสวนภมภาค ราชการบรหารสวนทองถน รฐวสาหกจ และองคการสวสดการ

สงคมในการขบเคลอนงานระดบจงหวด

1.3.2 ส�านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พมจ.) เปนผประสานงานหลกในการขบเคลอนงาน

ในระดบจงหวด

1.4 ระดบพนท 1.4.1 คณะกรรมการพฒนาคณภาพชวตระดบอ�าเภอ (พชอ.)

1.4.2 องคกรปกครองสวนทองถน

1.4.3 โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ�าต�าบล (รพ.สต.) 7,244 ต�าบล

1.4.4 ศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย (ศพอส.) จ�านวน 1,278 แหง

1.4.5 สถาบนการศกษาทสงกดกระทรวงศกษาธการ จ�านวน 32,319 แหง

1.4.6 ชมรมผสงอาย อาสาสมครดแลผสงอาย อาสาสมครสาธารณสข เปนตน เปนกลไกในการขบเคลอนกจกรรม

ส�าหรบผสงอาย เชอมตอกนระหวางคณะกรรมการระดบจงหวด หนวยงานภายในจงหวดกบพนท และผสงอาย


2. การตดตามประเมนผลมาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมสงอาย 2.1 การตดตาม

ก�าหนดใหหนวยงานเจาภาพหลก ตดตามผลการด�าเนนงานในประเดนทรบผดชอบ และรายงานผล

การด�าเนนงานตามเปาหมายทก�าหนดใหกบคณะอนกรรมการขบเคลอนนโยบายเตรยมความพรอมรองรบสงคมผสงอาย

ไตรมาสละ 1 ครง

2.2 การประเมนผลก�าหนดใหคณะอนกรรมการขบเคลอนนโยบายเตรยมความพรอมรองรบสงคมผสงอาย น�าเปาหมายรวม

ของมาตรการฯ คอ ผสงอายเปน Active Ageing : Healthy, Security and Participation เปนกรอบในการประเมนผล

การด�าเนนงานตามประเดนทเกยวของ พรอมทงรายงานผลการประเมนและจดท�าขอเสนอแนะส�าหรบการด�าเนนการ

ภายหลงป 2564 ตอคณะกรรมการผสงอายแหงชาต

ภาคผนวก

คณะผจดท�า

ทปรกษานางไพวรรณ พลวน อธบดกรมกจการผสงอาย

นางสาวแรมรง วรวธ รองอธบดกรมกจการผสงอาย

คณะผจดท�านางศรลกษณ มมาก ผอ�านวยการยทธศาสตรและแผนงาน

นางสาวกอบกล กวงซวน ผอ�านวยการกลมนโยบายและยทธศาสตร

นางสาวนพวรรณ นวลมณ นกสงคมสงเคราะหช�านาญการ

นางสาวพมลดดา บญศร นกสงคมสงเคราะหปฏบตการ

วาท ร.ต. หญง เสาวภา อสาพรม นกพฒนาสงคม

นางสาวสตาภทร นยโสะ ชวยปฏบตงานดานวเคราะหนโยบายและยทธศาสตร

กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

อำคำรมหำนครยปซม ชน 20 โซน B

เลขท 539/2 ถนนศรอยธยำ เขตรำชเทว กรงเทพฯ 10400

โทรศพท : 0 2642 4336 ตอ 445 FAX : 0 2642 4337 ตอ 309

(ฉบับปรับปรุง) ·...

Documents

Transcript of (ฉบับปรับปรุง) ·...