จดท าโดย

นายเจษฏากร หมนแกว นกเรยน ชน ม.5/1

นางสาวนลพรรณ สมเขาใหญ นกเรยน ชน ม.5/1

นางสาวกญจพร กมเสง นกเรยน ชน ม.5/1

นายอดศกด บญพศ ครทปรกษาโครงงาน (หวหนาโครงการ)

นายปยะรฐ อารมณ ครทปรกษาโครงงาน

เสนอ

กองทนสขภาพและสภาวะโลกรอน สภาบนสงแวดลอมไทย

ภายใตหวขอโครงการงานวจย

ผลของสภาวะโลกรอนตอระบบนเวศ สงแวดลอมและสขภาพ

ประจ าป 2559

โครงงานวจย

ขเคก Adding Protein

เสนอ

กองทนสขภาพและสภาวะโลกรอน สภาบนสงแวดลอมไทย

ภายใตหวขอโครงการงานวจย

ผลของสภาวะโลกรอนตอระบบนเวศ สงแวดลอมและสขภาพ

ประจ าป 2559

โครงงานวจย

ขเคก Adding Protein

กตตกรรมประกาศ

โครงงานวจยฉบบนส าเรจลลวงลงไดดวยด โดยการใหความชวยเหลอของบคคลหลายทานทางคณะผวจยโรงเรยนสชลคณาธารวทยา จงหวดนครศรธรรมราช จงขอขอบคณไว ณ ทน

ขอขอบพระคณ นายมสรอนทร๑ โต๏ะเดน หรอบงบาว ทใหศกษาดงานการเลยงแพะทบาน พรอมทงใหค าปรกษา และแนะน าเกยวกบความรเรองของลกษณะทวไปขเคกและประโยชน๑ของขเคก บงบาวอนเคราะห๑ขเคกน าไปใชในการหมกฟรๆ รวมทงเปนผน าขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรยไปทดลองใชใหแพะของทานกน ทางคณะผวจยขอขอบพระคณบงบาวเปนอยางยง

ขอขอบพระคณ นายกตตศกด อาเก (ลงฉน) เกษตรกรทเลยงปลานล ทไดใหขอมลการเลยงปลานล และการท าสตรอาหารปลานล ทางคณะผวจยขอขอบพระคณเปนอยางยง

ขอขอบพระคณ คณครศภฤกษ๑ โรจนธรรม ทชวยแนะน าในการเตรยมสถานทใชในการท าโครงงาน การเตรยมบอส าหรบเลยงปลาดก รวมถงวธการเลยงปลาดกจนท าใหการท าโครงงานชนนส าเรจลลวงไปดวยด คณะผวจยขอขอบพระคณครศภฤกษ๑ โรจนธรรม เปนอยางยง ขอขอบพระคณ คณครกลมสาระวทยาศาสตร๑ทกทาน ทใหค าแนะน าเกยวกบการท าโครงงาน ชวยชแนะการเขยนรายงานวจย การตงจดประสงค๑ของการวจย รปแบบการวจย และการใชสถตการวจย ใหค าปรกษาขอแนะน าตางๆ จนรายงานวจยส าเรจลลวงตามกรอบเวลาทก าหนด ขอขอบพระคณผอ านวยการสนทร เพชรด ทไดชวยในการอ านวยความสะดวกเรองสถานทในการท าโครงงาน และสถานทในการจดเกบอปกรณ๑ตางๆ รวมถงการใหก าลงใจในการท างานท าใหการท าโครงงานชนนส าเรจลลวงไปดวยด สดทายนคณะผวจยขอขอบคณกองทนสขภาพและสภาวะโลกรอน สถาบนสงแวดลอมไทย ทไดใหทนสนบสนนการท าโครงงานวจย ท าใหพวกเราไดรบประสบการณ๑ตางๆ มากมาย ซงเปนการเปดโอกาสใหครและนกเรยนในตางจงหวดไดพฒนาตนเองในการเรยนรผานการท าโครงงานวจ ยอกครงหนง ทางคณะผวจยขอขอบพระคณเปนอยางยง

คณะผจดท าโครงงานวจย

ชอโครงงานวจย ขเคก Adding Protein ชอผท าโครงงานวจย นางสาวกญจพร กมเสง นกเรยน นายเจษฎากร หมนแกว นกเรยน นางสาวนลพรรณ สมเขาใหญ นกเรยน นายอดศกด บญพศ คร นายปยะรฐ อารมย๑ คร สงกด โรงเรยนสชลคณาธารวทยา ปทท าโครงงาน 2559

บทคดยอ

โครงงานวจย ขเคก Adding Protein เกดจากผศกษาสงเกตเหนวาโรงงานสกดปาล๑มน ามน

ในทองถน ใชประโยชน๑จากกากผลปาล๑มทเหลอจากการสกดปาล๑มน ามนนอยมาก คอน าไปขายใหเกษตรกรในราคาถก เกษตรกรจะน ามาใชเปนอาหารสตว๑ แตคณคาสารอาหารในขเคกมปรมาณนอย จงไมเปนทนยมในการน ามาเลยงสตว๑มากนก ทางคณะผวจยมความสนใจทจะน าขเคกไปเพมปรมาณโปรตนดวยวธการหมกยสต๑และ ยเรย การศกษาครงนมวตถประสงค๑ เพอศกษาระยะเวลาตางๆ ในการหมกขเคกดวยยสต๑และยเรยวาระยะเวลาใด มปรมาณโปรตนสงทสด จากนนน าไปใชเลยงปลาดก โดยเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคก อตราสวน 50:50 กบปลาดกระหวางเลยงดวยอาหารส าเรจรป นอกจากนยงศกษาการแปลงสภาพของขเคกระยะเวลาตางๆ ทไดจากการหมก รวมศกษาความพงพอใจของเกษตรกรในทองถนในการน าขเคกทหมกดวยยสต๑และยเรยไปทดลองใชเปนอาหารแพะ

เครองมอทใชในการศกษาคอ 1) แบบบนทกผลสมภาษณ๑เกษตรกรในทองถนในการเลยงสตว๑ 2) แบบบนทกผลการวเคราะห๑โปรตนในขเคก 3) แบบบนทกการเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกระหวางปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรป 100 เปอร๑เซนต๑กบปลาดกทเลยงดวยขเคกและอาหารส าเรจรปในอตราสวน 50: 50 4) แบบสงเกตการเปลยนแปลงสภาพของขเคกทหมกครบในระยะเวลาตางๆ 5) แบบสงเกตความพงพอใจของเกษตรกรในการน าขเคกมาใชในการเลยงแพะ 6) แบบสอบถามความพงพอใจของเกษตรกรในการน าขเคกมาใชในการเลยงแพะ 7) แบบสมภาษณ๑ความพงพอใจของเกษตรกรในการน าขเคกมาใช

ผลการศกษาพบวา การเพมโปรตนในขเคกดวยวธการหมกยสต๑และยเรย ระยะเวลาทมโปรตน มากทสด คอ สปดาห๑ท 4 หรอ 28 วน สวนการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคก อตราสวน 50:50 มความเจรญเตบโตมากกวาปลาดกเลยงดวยอาหารส าเรจรปอยางมนยส าคญทางสถต ขเคกทหมกเปนระยะเวลา 4 สปดาห๑มระยะเวลาการคงสภาพของขเคกทน าไปใชงานไดนานทสด คอ 10 วน สวนความพงพอใจของเกษตรกรในการน าขเคกไปใชเลยงแพะเปนระยะเวลา 1 สปดาห๑ มความพงพอใจอยในระดบมาก

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ บทคดยอ สารบญ สารบญตาราง สารบญภาพ บทท 1 บทน า…………….………………………………………………………………………………………………….……. 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของการวจย…………………………………….…….………….. 1 1.2 วตถประสงค๑ของการวจย…………………………………….……….……………………...…….... 2 1.3 สมมตฐานของการวจย…………………………………………………………….…….………..…... 3 1.4 ประโยชน๑ทคาดวาจะไดรบ…………………………………….………………………..………….... 3 1.5 ขอบเขตการวจย.....……………………………………….……………………………..……………... 3 1.6 นยามเชงปฏบตการ………………………………………………….……..…............….…….……. 4 1.7 สถานทท าการวจย.................................................................................................... 4

2 เอกสารทเกยวของ……………………...………………………………………………..………….…………….... 5 2.1 การท าการเกษตรและปญหาของเกษตรกรในทองถนจงหวดนครศรธรรมราช........... 5 2.2 ประเภทของกากปาล๑ม.............….………………………………………………………………….... 7 2.3 การเพมปรมาณโปรตนดวยการหมกยสต๑และยเรย........……………………….….….……... 10 2.3.1 การหมกและการใชประโยชน๑จากจลนทรย๑........................................................ 10 2.3.2 การเพมโปรตนโดยการหมกยสต๑และยเรย......................................................... 12 2.4 การหาปรมาณโปรตน.......................................................... ...................................... 14 2.5 การบดเนาหรอการเปลยนแปลงสภาพ...................................................................... 17 2.6 การเลยงปลานล................................................................................... ..................... 20 2.7 การเลยงปลาดก......................................................................................................... 24 2.8 แบบสอบถาม แบบสงเกต แบบสมภาษณ๑.................................................................. 26 2.8.1 แบบสอบถาม ………………………………………....................................................... 26 2.8.2 แบบสงเกต …….……………………………………....................................................... 27 2.8.2 แบบสมภาษณ๑ …….……….………………………....................................................... 27 2.9 งานวจยทเกยวของ ............................................................................... ..................... 29

สารบญ (ตอ) บทท หนา

3 วธด าเนนการวจย………………………………………….……………………………………………….……........ 30 3.1 ศกษาดงานการเลยงแพะของเกษตรกรหมบานปลายทอน……….…………………….…... 30 3.2 วธด าเนนการวจย.............………………………………….………………………………………… 32 3.2.1 การเพมปรมาณโปรตนดวยวธการหมกยสต๑และยเรย.................................... 32 3.2.2 การวเคราะห๑หาปรมาณโปรตนในขเคกโดยวธเจลดาห๑ล................................ 36 3.2.3 เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปกบปลาดกท เลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคกในอตราสวน 50 : 50................................. 37 3.3 การเปลยนแปลงสภาพขเคก..................………………………….………………………….…. 43 3.4 ความพงพอใจของเกษตรกร............................................................................... ...... 44 3.5 การวเคราะห๑ขอมล................................................................................................... 45

4 ผลการวเคราะห๑ขอมล………………………………….……………………………………………..………....... 43 4.1 ผลการศกษาการเพมระดบของโปรตนในขเคกทเกดจากการหมกยสต๑และยเรยใน ระยะเวลาตางๆ........................................….…….…….............................................. 47 4.2 ผลการเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรป กบปลาดกท เลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคกในอตราสวน 50 : 50.......................................... 49 4.3 ผลการศกษาการเปลยนแปลงของสภาพขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยใน ทหมก นานเปนระยะเวลาตางๆ.............................................................. ............................ 50 4.4 ผลการศกษาความพงพอใจของเกษตรทมตอการน าขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยไป ใชเปนระยะเวลา 1 สปดาห๑ ..................................….....................…………………. 51 4.4.1 ผลการศกษาจากแบบสอบถาม..................................................................... 51 4.4.2 ผลการศกษาจากแบบสงเกต......................................................................... 52 4.4.2 ผลการศกษาจากแบบสมภาษณ๑.................................................................... 53

5 สรปการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ……………………………………………………..…….. 54 5.1 วตถประสงค๑ของการวจย………..……………………………............................................. 54 5.2 สมมตฐานของการวจย........................................................................................... 54 5.3 สรปการวจย…………..……………………………………………………………………….………... 55 5.4 อภปรายผล……………………………………………..…………………………….…….……………. 56 5.5 ขอเสนอแนะ……………………..………………………………………………..…………………..... 60 บรรณานกรม…………………………………………………………………………………..………………………... 61

สารบญ (ตอ)

ภาคผนวก ภาคผนวก ก ภาพการไปศกษาดงานหลงสอบปลายภาค 2/2558 ณ บานนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน

บานเลขท 84 หม 7 ต. ทงปรง อ. สชล จ. นครศรธรรมราช เมอวนท 8 มนาคม 2559 ภาคผนวก ข ภาพขนตอนการหมกขเคกดวยยสและยเรย ภาคผนวก ค ใบรายงานผลการตรวจวเคราะห๑ปรมาณโปรตนในขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และ

ยเรย ในระยะเวลาตางๆ คอ ขเคกเรมตน ( 0 วน ) ระยะเวลา 1 สปดาห๑ 2 สปดาห๑ 3 สปดาห๑ 4 สปดาห๑ และ 5 สปดาห๑

ภาคผนวก ง ภาพการศกษาเปรยบเทยบการเลยงปลาดก โดยใชอาหารส าเรจรป 100 % และปลาดกทเลยงดวยขเคกและอาหารส าเรจรป ในอตราสวน 50 : 50 %

ภาคผนวก จ ภาพการศกษาการเปลยนแปลงสภาพของขเคก ภาคผนวก ฉ ภาพการน าขเคกไปใหเกษตรกรทดลองใช ภาคผนวก ช ภาพสถานทการท าโครงงาน ภาคผนวก ซ การวเคราะห๑ขอมลเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกเลยงดวยอาหารส าเรจรป กบปลาดกทเลยงดวยขเคกทหมกดวยยสต๑ยเรยและอาหารส าเรจรปดวยอตราสวน 50:50 ภาคผนวก ฌ แบบสมภาษณ๑ความพงพอใจของนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน

สารบญตาราง

ตารางท หนา 4.1 ผลการศกษาการเพมระดบของโปรตนในขเคกทเกดจากการหมกยสต๑และยเรยใน ระยะเวลาตางๆ ดงน ระยะเวลา 7 วน, 14 วน, 21 วน, 28 วน และ 35 วน …………....... 47 4.2 ผลการเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยขเคกทผานการหมกยสต๑

และยเรย กบอาหารส าเรจรปอตราสวน 50:50 กบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรป เพยงอยางเดยว …………………….……......................................................................... 49

4.3 ผลการศกษาการเปลยนแปลงของสภาพขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรย ทหมก นานเปนระยะเวลา 1 สปดาห๑, 2 สปดาห๑, 3 สปดาห๑ และระยะเวลา 4 สปดาห๑……… 50

สารบญภาพ

ภาพท หนา 3.1- 3.3 ศกษาดงานการเลยงแพะของเกษตรกรหมบานปลายทอน .........…….…………… 30-31 3.4 - 3.5 การชงสวนผสมทใชในการหมก......................……………….………………………… 33-34 3.6 กวนสวนผสมของน าหมกใหเปนเนอเดยวกนดวยไมพายรวมกบการใชปมออกซเจน

เปาลมทงไวเปนเวลา 1 ชม.........................................................…….……………. 34 3.7 น าขเคกบรรจในถงพลาสตกสด าซอน 2 ชน ถงละ 1 กโลกรม จากนนน าน าหมก

ทเตรยมไวใสลงไปในขเคกปรมาตร 0.2 ลตร ผสมใหเขากน กอนปดถงไลอากาศออกใหหมด…….…….............………………….…………..………… 35

3.8 ใชยางยดมดปากถงหมกใหแนนและหมกไวเปนเวลา 1 สปดาห๑ 2 สปดาห๑ 3 สปดาห๑ 4 สปดาห๑ และ 5 สปดาห๑ เมอครบก าหนดน าขเคกไปวเคราะห๑หาปรมาณโปรตน ของขเคกแตละระยะ..................................................................….……...……… 35 3.9 การวางทอวางทอน าใหมเพอสะดวกในการเปลยนน า........................….………… 38 3.10 น าทอพวซขนาด 1 นว มาตอกบวาล๑วส าหรบเปดน าทงสองบอ ………………………… 38 3.11 ทอ 1 นว ยาว 50 เซนตเมตรน ามาสวมกบขอตอทเปนทางน าออกส าหรบเปลยน 39 3.12 เปดน าใสในบอใหสงจากพนบอประมาณ 20 เซนตเมตร เพอเตรยมพรอมส าหรบ

เลยงปลาดก..................................................................….……...……………………… 40 3.13 น าปลาดกพนธ๑รสเซยซงเปนปลาดกพนธ๑ทมขายตามรานเกษตร และเลยงกนทวไป

ในทองถนอายประมาณ 1 เดอน มาจ านวน 100 ตว ใสลงไปแตละบอๆ ละ 50 ตว …………………......................................................……………...…………………………… 41

3.14 บอทดลองจะใหอาหารส าเรจรปและขเคก วนละ 3 ครง คอ ตอนเชา ตอนเทยงและเยน สวนบอควบคมใหอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว…………....................……………... 41 3.15 ชงน าหนกของปลาดกแตละบอ หาคาเฉลยน าหนกของปลาดกแตละตวซงเปน น าหนกกอนทดลองเลยงเพอเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยอาหาร ส าเรจรปเพยงอยางเดยวกบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคก…………... 42 3.16 เมอครบ 1 สปดาห๑ท ชงน าหนกของปลาดกเพอหาคาเฉลยน าหนกของปลาดกแตละตว 42 3.17 ขเคกในสปดาห๑แรกจะไมมการเปลยนแปลงสภาพ…………....................…………………... 43 3.18 ขเคกทเกบไวในระยะเวลา 8 และ 10 วนทมการเปลยนแปลงสภาพ………….......……... 43 3.19 น าขเคกไปเลยงแพะและสงเกตการกนของแพะ…………....................…………………... 44

1

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของการวจย

ปาล๑มน ามนเปนพชเศรษฐกจ เมอน าผลปาล๑มไปผานการสกดเปนน ามนปาล๑ม จะเปนน ามนทมคณประโยชน๑มากมาย ไมวาจะเปนคณประโยชน๑ในดานสารอาหารซงประกอบดวยกรดไขมนหลายชนด อดมดวยวตามนอ และวตามนเอ อกทงยงสามารถเปนวตถดบหรอสารตงตนในอตสาหกรรมอนๆ เชน อตสาหกรรมอาหารส าเรจรป อตสาหกรรมบะหมกงส าเรจรป อตสาหกรรมเครองส าอาง อตสาหกรรมทใชโอเลฟนเปนวตถดบ และอตสาหกรรมการผลตไบโอดเซล เปนตน ปาล๑มน ามนปลกไดเพยงประมาณรอยละ 42 ประเทศทวโลกเทานน เนองจากพนทเหมาะสมปลกปาล๑มน ามนจะอยระหวาง เสนรงท 10 เหนอ-ใตเสนศนย๑สตร หรอไมเกนเสนรงท 20 เหนอ-ใตเสนศนย๑สตร จงท าใหประเทศในอาเซยนโดยอยางยงมาเลเซยและอนโดนเซย กลายเปนแหลงผลตปาล๑มน ามนหลกของโลก โดยประเทศไทยกเปนหนงในประเทศทอยบรเวณทเหมาะสมส าหรบปลกปาล๑มน ามน อยตรงจดทไดเปรยบและสามารถปลกไดดเชนกน (ศนย๑ศกษาการคาระหวางประเทศ มหาวทยาลยหอการคาไทย, 2559)

ส าหรบการปลกปาล๑มน ามนในภาคใต เรมเมอประมาณป พ.ศ. 2511 ในพนทจงหวดสตลและจงหวดกระบ การปลกและอตสาหกรรมปาล๑มน ามนไดพฒนาขนมาอยางตอเนอง ในป พ.ศ.2544 การปลกปาล๑มน ามนไดกระจายไปหลายจงหวดในพนทภาคใต คาดวามพนทปลกกวา 1.8 ลานไร โดยเปนปาล๑มทใหผลผลตแลวประมาณ 1.3 ลานไร คดเปนผลผลตทะลายปาล๑มสดประมาณ 3.7 ลานตน สงผลใหภาคใตจดเปนภาคทผลตน ามนปาล๑มมากทสด บรเวณพนททปลกมากทสด คอจงหวดกระบ สราษฎร๑ธาน ชมพร สตลและจงหวดตรง จงหวดกระบเปนจงหวดทปลกมากทสดจ านวน 537,637 ไร คดเปนรอยละ 39.40 และรองลงมา ไดแก จงหวดสราษฎร๑ธาน จ านวน 405,213 ไร และจงหวดชมพร จ านวน 216,798 ไร คดเปนรอยละ 29.70 และ 15.89 ของพนทปลกทงประเทศตามล าดบ (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรเขต 8 จงหวดสราษฎร๑ธาน) ในจงหวดนครศรธรรมราชกมการปลกปาล๑มน ามนกนอยางแพรหลาย โดยนายเสรย๑ แปนคง เกษตรจงหวดนครศรธรรมราช ไดกลาวในทประชมเกยวกบการแกปญหาผลผลตทางการเกษตรตกต าเมอวนท 7 พฤษภาคม 2558 วา จากการขนทะเบยนเกษตรกรผปลกปาล๑มน ามนทง 23 อ าเภอของจงหวด มจ านวน 27,308 ครวเรอน มพนทปลกทงสน 370,460 ไร มพนทใหผลผลต 332,538 ไร ผลผลต 992,353 ตน (ส านกงานจงหวดนครศรธรรมราช, 2559)

เมอมการหบเอาน ามนจากเมลดปาล๑มออกไปกจะเหลอกากปาล๑ม ซงเปนผลพลอยไดจากโรงงานสกดน ามนปาล๑ม กากปาล๑มน ามนทพบในประเทศไทยแบงออกเปน 2 ชนด คอ กากผลปาล๑ม และกากเมลดปาล๑ม กากผลปาล๑มเปนผลพลอยไดจ ากการน าปาล๑มทงผลมาสกดน ามน สวนกากเมลดปาล๑มเปนผลพลอยไดจาก การน าเมลดปาล๑ม ซงแยกเอาสวนของเปลอกนอกออกแลวมาสกดน ามน

2 คณสมบตของกากปาล๑ม - กากผลปาล๑มหรอขเคก มโปรตนคอนขางต า ประมาณ 7 เปอร๑เซนต๑ แตมเยอใยสง

ประมาณ 30 เปอร๑เซนต๑ - กากเมลดปาล๑ม ซงมสวนประกอบของกากเนอในเมลดปาล๑ม มโปรตนสงประมาณ 10-12

เปอร๑เซนต๑ และมเยอใยประมาณ 20-25 เปอร๑เซนต๑ เกษตรกรบางรายไดใชภมปญญาทองถนมาประยกต๑หาวธการลดตนทนในการเลยงสตว๑ โดยน า กากปาล๑ม

ทเหลอจากการผลตน ามนปาล๑ม ทเกษตรกรในทองถนของจงหวดนครศรธรรมราช เรยกวา “ขเคก” โดยจะซอมาจากโรงงานในราคาถกเพยงตนละ 30 บาท มาใชในการเลยงวว แพะ ปลานล เปนตน เพอลดตนทกการเลยงสตว๑ของอาหารส าเรจรปทมราคาสง โดยใชเสรมจากอาหารส าเรจรปและอาหารชนดอนๆ เพราะขเคกมโปรตนคอนขางต าประมาณ 7 เปอร๑เซนต๑

จากการศกษาจากเอกสารตางๆ และการสมภาษณ๑จากเกษตรกรในทองถนทเลยงสตว๑ โดยการน าขเคกมาเปนอาหารในการเลยง ทางคณะผจดท าโครงงานวจย โรงเรยนสชลคณาธารวทยา จงสนใจจะศกษาการเพมโปรตนในขเคกทเกษตรกรใชในการเลยงสตว๑ และหาระยะเวลาในการเพมปรมาณโปรตนของขเคกในการท าใหเกดปรมาณโปรตนสงทสด ซงการเพมโปรตนจะใชวธการหมกดวยยสต๑และยเรย ทงนเพอเกษตรกรจะไดใชวตถดบทมราคาถกใหเกดประโยชน๑สงสด ถาสามารถเพมปรมาณโปรตนในระดบทสามารถใชทดแทนอาหารส าเรจรปได กจะสามารถชวยลดตนทนการเลยงสตว๑ของเกษตรกรในอนาคตได อกทง เปนประโยชน๑ตอการพฒนา แปรรปวตถดบธรรมชาตราคาถกใหมราคาสงขน และลดปรมาณการใชอาหารส าเรจรป ซงเปนผลดตอสงแวดลอมและสขภาพของผบรโภคเนอสตว๑ตอไป

1.2 วตถประสงคของการวจย

1.2.1 เพอศกษาเปรยบเทยบการเพมระดบโปรตนในขเคกทเกดจากการหมกยสต๑และยเรยในระยะเวลาตางๆ ดงน ระยะเวลา 1 สปดาห๑, 2 สปดาห๑, 3 สปดาห๑, 4 สปดาห๑ และระยะเวลา 5 สปดาห๑

1.2.2 เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรย กบอาหารส าเรจรปอตราสวน 50 : 50 กบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว

1.2.3 เพอศกษาการเปลยนแปลงของสภาพขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรย ของขเคกทหมกระยะเวลา 1 สปดาห๑, 2 สปดาห๑, 3 สปดาห๑ และระยะเวลา 4 สปดาห๑

1.2.4 เพอศกษาความพงพอใจของเกษตรทมตอการน าขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยไปใชเปนอาหารแพะเปนเวลา 1 สปดาห๑ ณ บานปลายทอน ต าบลทงปรง อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช

3

1.3 สมมตฐานงานวจย 1.3.1 ขเคกทหมกดวยระยะเวลาทแตกตางกนจะมปรมาณโปรตนทแตกตางกน 1.3.2 ปลาดกทเลยงดวยขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยรวมกบอาหารส าเรจรปอตราสวน 50 : 50 ม

การเจรญเตบโตแตกตางกนอยางมนยส าคญกบปลาดกทเลยงดวยอาหาร-ส าเรจรปเพยงอยางเดยว 1.3.3 ขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยแตละระยะทท าการศกษาจะมการเปลยนแปลงสภาพเมอ

ระยะเวลาผานไป 1 สปดาห๑ 1.3.4 เกษตรกรมความพงพอใจในระดบมากเมอน าขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยไปทดลองใชเปน

อาหารส าหรบเลยงแพะ

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.4.1 ทราบระดบโปรตนของขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยในชวงระยะเวลาตาง ๆ 1.4.2 เปนขอมลทางวทยาศาสตร๑ทยนยนปรมาณโปรตนในขเคกทผานการหมก 1.4.3 สามารถน าขคกทผานการหมกยสต๑และยเรยมาทดลองเลยงปลาดก 1.4.4 สามารถน าขคกทผานการหมกยสต๑และยเรยไปใหเกษตรกรทดลองเลยงแพะ 1.4.5 สามารถเพมคณภาพกากปาล๑มหรอขเคกซงเปนผลผลตพลอยไดจากการหบน ามนปาล๑มใหมคณภาพ

ทสามารถน าไปใชเปนอาหารหลกในการเลยงสตว๑

1.5 ขอบเขตของการวจย 1.5.1 วธการวจย เปนการวจยแบบทดลอง 1.5.2 ตวแปรทศกษา

ก. ตวแปรตนหรอตวแปรอสระ คอ ขคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรย ข. ตวแปรตาม คอ

1) ปรมาณโปรตนในขเคกทหมกดวยยสต๑และยเรยในชวงระยะเวลาตาง ๆ 2) การเจรญเตบโตของปลาดก 3) ระยะเวลาในเปลยนแปลงสภาพของขเคก 4) ความพงพอใจของเกษตรกรทน าขเคกไปใชในการเลยงแพะ

ค. ตวแปรควบคม คอ วธการหมก สภาพแวดลอมของพนททใชในการหมก

4

1.6 นยามเชงปฏบตการ 1.6.1 ขเคก หมายถง กากผลปาล๑มท ไดจากการน าปาล๑มทงผล (เปลอกแขงและเนอในเมลด

ปาล๑ม) มาสกดเอาน ามนออก ขเคกเปนผลตทเหลอใชของโรงงานปาล๑มน ามน ซงมราคาถกตนละ 30 บาท

1.6.2 ขเคก Adding Protein หมายถง ขเคกทผานกระบวนการหมกดวยยสและยเรย ท าใหระดบโปรตนในขเคกมปรมาณสงขนภายหลงการหมกในระยะเวลาตาง ๆ

1.6.3 ปรมาณโปรตน หมายถง ปรมาณของสารประกอบอนทรย๑ ซงเปนพอลเมอร๑สายยาวของ กรดอะมโนทมอยในขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรย

1.6.4 การไทเทรต หมายถง วธการวเคราะห๑หาปรมาณ (Quantitative Analysis) ใชในการ หาปรมาตรของสารละลายมาตรฐาน (สารละลายทเราทราบความเขมขนทแนนอนแลว) ทท าปฏกรยาพอดกบสารละลายอนซงทราบปรมาตรแตยงไมทราบความเขมขน เพอน า คาปรมาตรทไดมาค านวณหาความเขมขนของสารละลายอนนนดวย

1.6.5 การหมกขเคกระยะเวลาตาง ๆ หมายถง การหมกดวยยสและยเรยเพอเพมระดบโปรตนในขเคก ในระยะเวลา1, 2, 3, 4 และ 5 สปดาห๑

1.6.6 การเปลยนสภาพของขเคก หมายถง การเปลยนแปลงสภาพของขเคกภายหลงจากการหมกขเคกในระยะเวลา 1, 2, 3 และ 4 สปดาห๑ มการเปลยนแปลงสภาพไปจากเดม ไดแก การเปลยนแปลงส การเปลยนแปลงกลน ซงเปนผลมาจากกจกรรมของจลนทรย๑

1.6.7 ความพงพอใจของเกษตร หมายถง ความคดเหนของเกษตรกรทน าขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยไปทดลองใชเลยงแพะ

1.7 สถานทท าการวจย เขตพนทของโรงเรยนสชลคณาธารวทยา เปนพนททหางจากอาคารเรยนประมาณ 500 เมตร ซงเปน

พนทใกลกบบานพกครทรวมท าวจยซงงายตอการดแลและด าเนนการวจย

5

บทท 2

เอกสารทเกยวของ

การท าโครงงานวจยเรอง ขเคก Adding Protein ซงเปนการศกษาเปรยบเทยบระดบของโปรตนทเพมในขเคกทหมกดวยยสต๑และยเรยในระยะเวลาทตางกน เพอน าไปใชเลยงปลาดก และศกษาความพงพอใจของเกษตรกรทเลยงแพะในการน าขเคกไปใช และหาสตรอาหารเพอใชในการเลยงปลาดกและเลยงแพะนน คณะผวจยโรงเรยนสชลคณาธารวทยา อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช ไดศกษาคนควาขอมลแบบปฐมภม คอ การสมภาษณ๑ผทมความรเฉพาะดาน และการศกษาขอมลแบบทตยภม ไดแก หนงสอ อนเตอร๑เนต งานวจยตาง ๆ (Janice VanCleave, 2553) มาสรปไวในเอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอเปนแนวทางในการด าเนนงานดงน

2.1 การท าการเกษตรและปญหาของเกษตรกรในทองถนจงหวดนครศรธรรมราช 2.2 ประเภทของกากปาล๑ม 2.3 การเพมปรมาณโปรตนโดยการหมกยสต๑และยเรย 2.4 การหาปรมาณโปรตน 2.5 การบดเนาหรอการเปลยนแปลงสภาพ 2.6 การเลยงปลานล 2.7 การเลยงปลาดก 2.8 แบบสอบถาม แบบสงเกต และแบบสมภาษณ๑ 2.9 งานวจยทเกยวของ

2.1 การท าการเกษตรและปญหาของเกษตรกรในทองถนจงหวดนครศรธรรมราช จงหวดนครศรธรรมราช เปนจงหวดทมขนาดใหญสดของภาคใต ไมวานบจากจ านวนอ าเภอทมมากถง 23 อ าเภอ หรอนบจากจ านวนประชากรทมมากถง 1.6 ลานคน ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ซงมความหลากหลายทงสวนยางพารา ปาล๑มน ามน นาขาว พชไร พชผก ไมผลนานาชนด การเพาะเลยงสตว๑น า การท าประมง การเลยงปศสตว๑ และอน ๆ นครศรธรรมราชมวสยทศน๑จงหวดวา “นครแหงการเรยนร เกษตรทองเทยว นาอย ชมชนเขมแขง” และโดยเฉพาะมตของการพฒนาทางการเกษตร ซงเปนรายไดหลกของจงหวด และเปนอาชพของคนสวนใหญ ไมวารฐบาล ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค หรอทองถน กไดใหความส าคญกบเรองการพฒนาอาชพการเกษตร อยางตอเนองตลอดมา (นพนธ๑ สขสะอาด รายงานพเศษเมอวนท 21 สงหาคม 2558)

จากการทนกเรยนและครผท าโครงงานวจย ไดไปสมภาษณ๑เกษตรกรทงนกเรยนไปสมภาษณ๑เกษตรกรทอยใกลบาน ครไปสมภาษณ๑เกษตรกรทอยใกลบาน และการไปสมภาษณ๑เกษตรกรทอยใกลโรงเรยนเปนคณะเกยวกบการท าการเกษตรและปญหาของเกษตรกรในทองถน ท าใหไดรบทราบขอมลและปญหาตาง ๆ เกยวกบการประกอบอาชพเกษตรกรรม ดงน

6

นางสาวกญจพร กมเสง นกเรยนผรวมท างานวจยไดสมภาษณ๑นาชาย คอ นายสมคด กมเสง ซงอาศยอยบานเลขท 48/1 หม 2 ต าบลสชล อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช อาย 40 ป ประกอบอาชพ รบราชการเปนสมาชกองค๑การบรหารสวนต าบลสชล และอาชพเสรมคอเปนเกษตรกรสวนปาล๑ม นายสมคด กมเสง ไดกลาววา เขามสวนปาล๑มจ านวน 2 ไร โดยบานของนายสมคด กมเสง อยใกลกบกบโรงงานปาล๑มจงสะดวกตอการน าไปขาย ส าหรบตนทนในการท าสวนปาล๑มจะใชตนทนในการผลตจ านวนมาก มทงคาปยทตองใสในทกๆ เดอน และคาจางในการก าจดวชพชบรเวณโคนของตนปาล๑มและภายในสวน หากราคาปาล๑มต ากจะขาดทนแตหากราคาปาล๑มดกไดก าไรแตกไมมากนกเพราะปยมราคาแพง และเมอน าปาล๑มไปขายใหโรงงานกจะท าการกลนน ามนและจะเหลอกากปาล๑มหรอทเรยกวาขเคก โดยนายสมคดกลาววา หากชาวบานไมมาซอเพอน าไปใหโคกจะเหลอท าใหสงกลนเหมนมายงบานของเขา และบรเวณใกลเคยง (สมภาษณ๑ เมอวนท 29 มนาคม 2559) คณครอดศกด บญพศ ครผรวมท าโครงงานวจยซงมบานอยในต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช ไดท าการสมภาษณ๑ นายกตตศกด อาเก (ลงฉน) ซงอาศยอยทหมบานสระบว ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช ลงฉนเปนเกษตรกรทเลยงปลานล ไดกลาววา ลงไดเลยงปลานลและปลาดดในบอดน โดยใหกนอาหารทมสวนผสมของขเคกหวกงและร าขาว น ามารวมกนเปนสตรอาหารทซงเปนอาหารหลก ซงการใหอาหารปลานลนนจะใหวนละ 2 เวลา ในเวลาเชาและเยน สวนสตรการท าอาหารปลานลนนลงฉนไดใหบอกสตรอาหารปลานล วาเปนการน าขเคกผสมหวกงและร าขาวในอตราสวน 2:1:1 จากนนน าไปบดใหละเอยดดวยเครองบด แลวน าไปตากแหง จะไดอาหารปลาทเปนกอนและลอยน าได ท าใหปลากนไดสะดวก และอาหารไมจมและไมท าใหอาหารเนาเสยดวย (สมภาษณ๑เมอวนท 10 มนาคม 2559)

นอกจากนทางคณะผวจยโรงเรยนสชลคณาธารวทยา ไดไปดงานและสมภาษณ๑เกษตร ซงอาศยอยใกลกบโรงเรยนสชลคณาธารวทยา จงหวดนครศรธรรมราช คอนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน หรอบงบาวซงอาศยอยบานเลขท 84 หม 7 ต าบลทงปรง อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช บงบาวมอาชพเกษตรกร ซงท าการเกษตรแบบผสมผสาน คอท าสวนปาล๑ม เลยงววและแพะซงมแพะ 60 ตว (คดเฉพาะแมพนธ๑กบพอพนธ๑ขณะนน) เลยงวว 6 ตว (คดเฉพาะแมพนธ๑กบพอพนธ๑ขณะนน) การเลยงทงววและแพะจะมคอกมลกษณะมรวรอบขอบชด มบรเวณคอกทชดเจน แพะจะมทนอนยกสงจากพนดน การใหอาหารนน ววจะใหกนหญาสดเปนหญาเนเปยซงปลกเอง หญาแหง และกอกอยางหนงทใหเสรมและขาดไมได คอขเคก ส าหรบการเลยงแพะกเชนเดยวกนนอกจากจะใหกนอาหารส าเรจรป กากถวเหลอง และหญาตาง ๆ กยงใหกนขเคก โดยใสไวในภาชนะใสอาหารไวในคอกตลอดเวลา

ส าหรบขเคกนนนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน บอกวาใหกนนานแลวตงแตเรมเลยง โดยซอมาจากโรงงานในราคาตนละ (1000 กโลกรม) 30 บาท ซงจรงๆ แลวเปนผลผลตเหลอใชทไดจากการหบน ามนของโรงงานทเกษตรกรไดน าปาล๑มไปขายนนเอง ท าใหโรงงานขายกลบมาในราคาถก และสามารถน าไปใชเลยงสตว๑เสรมกบอาหารอนได ขอเสยของขเคกอยางหนงคอ หากตงไวนานจะเนาเสยงาย แตของดคอสามารถลดคาอาหารของเกษตรกรไดประมาณ 20% เมอใชขเคกรวมกบอาหารอนในการเลยงววและเลยงแพะ (สมภาษณ๑เมอวนท 8 มนาคม 2559)

7

จากการศกษาขอมลการสมภาษณ๑เกษตรกรในทองถนจงหวดนครศรธรรมราชตามขอมลขางตน พบวา ปญหาทส าคญของเกษตรกรผเลยงโคและปลา มปญหาตอการซออาหารส าเรจรปทมราคาสง ท าใหขาดทนและไดก าไรนอยลง สวนปญหาอกอยางหนงคอ โรงานทแปรรปปาล๑มน ามนในทองถน เมอไดกากปาล๑มซงมราคาถก ถาไมน าไปใชประโยชน๑ จะท าใหเกดการเนาเสยกอเกดเปนสงปฏกลเปนมลพษทางอากาศตอสงแวดลอมและชมชน เชน ขเคก เปนกากปาล๑มทเหลอจาการกลนน ามน เมอเกบไวนานจะสงผลใหมกลนเหมน แตอกดานหนงเราจะพบวามเกษตรกรหลายรายทไดน ากากปาล๑มหรอขเคกไปใชเลยงสตว๑ ท าใหลดตนทนการผลต ซงจากขอมลการสมภาษณ๑ ท าใหคณะผวจยโรงเรยนสชลคณาธารวทยามความสนใจในผลตผลทองถนทเหลอใชและราคาถก ซงไดจากการบบน ามนปาล๑ม ทชาวบานเรยกวา ขเคก เปนอยางมาก ดงนนทางคณะผวจยไดท าการศกษาเรองกากปาล๑มตอเพอหาวธทจะเพมคณคาทางอาหาร และสามารถน าไปเปนอาหารหลกในการใชเลยงสตว๑ไดกเปนเรองทนาสนใจและเปนประโยชน๑อยางยง 2.2 ประเภทของกากปาลม จากการศกษามการแบงกากปาล๑มเปนหลายประเภท ดงน

บรษท พ.ซ เกษตรเซนทรล จ ากด ผจ าหนายกากเมลดในปาล๑ม ไดกลาวเกยวกบกากปาล๑มวา กากปาลมน ามน (Oil palm meal) เปนผลพลอยไดจากโรงงานสกดน ามนปาล๑ม กากปาล๑มน ามนทพบในประเทศไทยแบงออกเปน 2 ชนด คอ 1.กากผลปาล๑ม และ 2. กากเมลดปาล๑ม กากผลปาล๑มเปนผลพลอยไดจากการน าปาล๑มทงผลมาสกดน ามนสวนกากเมลดปาล๑มเปนผลพลอยไดจาก การน าเมลดปาล๑ม ซงแยกเอาสวนของเปลอกนอกออกแลวมาสกดน ามน คณสมบตของกากปาลม

- กากผลปาล๑ม มโปรตนคอนขางต า ประมาณ 7 เปอร๑เซนต๑ แตมเยอใยสงประมาณ 30 เปอร๑เซนต๑

- กากเมลดปาล๑ม ซงมสวนประกอบของกากเนอในเมลดปาล๑มและสวนทเปนกะลาปนกน มโปรตนประมาณ 10-12 เปอร๑เซนต๑ และมเยอใยประมาณ 20-25 เปอร๑เซนต๑

ขอจ ากดในการใช - กากผลปาล๑มมเยอใยสงมาก ไมเหมาะทจะใชเปนวตถดบในการประกอบสตรอาหาร

สกรและสตว๑ปก - กากเมลดปาล๑ม มเยอใยสง เชนกน ท าใหไมสามารถใชไดในระดบสงในสตรอาหารสตว๑

8

นอกจากนขอมลทนกเรยนผรวมท าโครงงานคนความา พบวามการแบงกากปาล๑ม ดงน 1. กากปาล๑มเนอเบา คอ เนอในของปาล๑มเพยงอยางเดยว กากเนอเบามคณคาทางโภชนาการ ดงน - มโปรตน 15.79% - มกาก(Fiber) 11.23% - มไขมน(FAT) 2.85%

2. กากปาล๑มทงเมลดหรอขเคก ปาล๑มทงเมลด (ไมกะเทาะเปลอก) กากปาล๑มชนดนมโปรตนต า ประมาณ 5-6 มโภชนะยอยไดประมาณ 62-67 และมเยอใยสงมาก

3.กากรวม เปนผลพลอยไดจากการสกดน ามนปาล๑มดบทไดจากการหบผลปาล๑มทงผล ซงมคณคาทางโภชนาการ คอ โปรตน 7% Min, เยอใย 30% Max, ไขมน 10-15%, และความชน 12% Max

ประโยชนของกากปาลม

กากเนอในเมลดปาล๑มน ามน (oil palm kernel meal) เปนสวนเหลอจากการหบน ามนสวนเนอในเมลดปาล๑ม โดยจะมโปรตนสงประมาณ 10-20% คาร๑โบไฮเดรตประมาณ 40-50% เยอใยประมาณ 20-27% และมไขมนประมาณ 10% ซงมคณคาทางอาหารสงกวาแตมราคาแพง

สวนกากปาล๑มน ามน (Oil palm) ทเปนสวนเหลอจากการหบน ามนผลปาล๑มทงผล ชาวบานในทองถน จะเรยกวา ขเคก จะมเปอร๑เซนต๑โปรตนคอนขางต าประมาณ 7% แตเยอใยสงประมาณ 30% ไขมนประมาณ 13 % และความชน 8.5% ราคาจะถกมาก

นอกจากนน กากเนอในเมลดปาล๑มน ามนยงมธาตอาหาร และกรดอะมโนตางๆ อกมากมายทมความส าคญและมความสมดล ยกตวอยางเชนมความสมดลระหวางแคลเซยมและฟอสฟอรสมากกวาในกากเมลดพชน ามนชนดอนๆ จงมความเหมาะสมทจะน าไปผสมในวตถดบอาหารส าหรบเลยงสตว๑ชนดตางๆ เชน แพะ โค สกร ไก และสตว๑น าโดยเฉพาะปลานล ปลานลแดงแปลงเพศ จะเหนไดวากากปาล๑มสามารถน ามาเปนวตถดบอาหารสตว๑ทน ามาใชในการผลตอาหารปลา หรออาหารสตว๑น า และสามารถน ามาเปนวตถดบอาหารสตว๑ทใชในการผลตอาหารสตว๑บก เชน เปด ไก ววและแพะได สงส าคญประการแรกของการน าวตถดบอาหารสตว๑มาผลตเปนอาหารส าเรจรปชนดเมด

9

หรออาหารผสม คอ ตองทราบถงลกษณะวตถดบของอาหารทมคณภาพ รวมทงคณคาทางโภชนาการทส าคญ ซงไดแก โปรตน ไขมน คาร๑โบไฮเดรต เยอใย เถา แคลเซยม ฟอสฟอรส วตามน เกลอแร กรดอะมโน และกรดไขมน เพอน ามาใชเปนขอมลพจารณาเลอกใชชนดวตถดบอาหารสตว๑ทเหมาะสมกบสตว๑แตละชนด (ระบบจดการองค๑ความรมหาวทยาลยแมโจ, 2559)

เวบไซต๑ http://elearning.nsru.ac.th/web_elearning/animal/lesson2_6.php ซงเปนเวบไซต๑ของมหาวทยาลยราชภฎนครสวรรค๑ ไดพดถงกากปาล๑มวาเปนผลตผลพลอยไดจากการสกดน ามนจากเมลดปาล๑มน ามน กากปาล๑มทใชควรจะเปนชนดกะเทาะเปลอกซงมโปรตนประมาณ 14–16 เปอร๑เซนต๑ และยงมไขมนเหลออยประมาณ 10–15 เปอร๑เซนต๑ และมกากหรอเยอใย 14–15 เปอร๑เซนต๑ สามารถใชในอาหารสกรและไกไดถง 30 เปอร๑เซนต๑ของสตรอาหาร แตทเหมาะสมในการใชคอระดบ 5 เปอร๑เซนต๑ เพราะใชมากจะท าใหเนออาหารมลกษณะฟาม สตว๑จะกนอาหารไดนอยลง สวนววนมสามารถใชไดถง 8 เปอร๑เซนต๑ โดยท าใหเพมทงปรมาณน านมและไขมนในน านม จากการศกษาจากการสมภาษณ๑และจากขอมลตางทพวกเราไดเรยบเรยงไว พบวากากปาล๑มทงเมลด(เปลอกแขงกบเนอใน) หรอทชาวบานทวไปเรยกวา ขเคก เปนวตถดบเหลอใชราคาถก ลกษณะเนอจะละเอยด มความชนพอเหมาะ(เหนจากการศกษาดงานบานนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดนเกษตร ซงอาศยอยใกลกบโรงเรยนสชลคณาธารวทยา จงหวดนครศรธรรมราช) ทางคณะผท าวจยคดวาขเคกมสภาวะทเหมาะสมส าหรบน าไปหมกเพอเพมปรมาณโปรตนได ถาสามารถเพมคณคาทางอาหารขเคก โดยเฉพาะการเพมปรมาณโปรตนในระดบทใชเปนอาหารหลกไดนน จะท าใหขเคกซงเปนของเหลอทมราคาถกกสามารน าไปใชไดอยางมคณคาและชวยลดตนทนการผลตของเกษตรกรได เพราะโปรตนเปนสารอาหารทชวยใหสตว๑เจรญเตบโต ดงนนเราจงท าการศกษากระบวนการหมกเพอเพมปรมาณโปรตนในขเคกใหไดตามทเราไดตงเปาหมายไว

ภาพท 2.1 การศกษาดงานขเคกหลงสอบปลายภาค บานนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน วนท 8 มนาคม 59

10

2.3 การเพมปรมาณโปรตนโดยการหมกยสตและยเรย

2.3.1 การหมกและการใชประโยชนจากจลนทรย การหมก (fermentation) มาจากค าวา “fervere” หมายถง การเดอด ซงค านเกดขนมาจาก

การทฟองก๏าซผดขนมาทผวหาอาหารระหวางการหมกแอลกอฮอล๑ ท าใหมองดเหมอนลกษณะการเดอด (Riviere,1977) บทนยามของค าวาการหมกนยงรวมไปถงปฏกรยาการออกซเดชน-รดกชน (Oxidation-reduction) ทเกดขนในระหวางการใชสารประกอบอนทรย๑เพอเปนแหลงคาร๑บอนและพลงงาน ท าใหเกดผลตภณฑ๑ทไดจากการหมกขนและสะสมอยในอาหารเลยงเชอ (medium) ผลตภณฑ๑ทไดหลายชนดมาจากกระบวนการเมแทบอซม (metabolism) ของน าตาล

ภายใตภาวะทเหมาะสมจลนทรย๑จะสรางสารตางๆ ไดในปรมาณมาก สารตางๆ ทจลนทรย๑สรางขนนบางชนดสามารถใชเปนสารตงตน (precursor) ในการผลตผลตภณฑ๑อนๆ ใชเปนตวท าละลาย (solvent) หรอใชประโยชน๑อนๆ การใชวตถดบและการเปลยนวตถดบไปเปนผลตภณฑ๑ตวใหมโดยจลนทรย๑สามารถเขยนเปนปฏกรยาทวไปไดดงน

วตถดบ + จลนทรย ผลตภณฑใหม (Raw material/Substrate + microorganism(s) new product(s) วตถดบทใชในการหมก จลนทรย๑กเหมอนกบสงมชวตอนๆ ทตองการน าและอาหารในการเจรญเตบโต ปจจยทส าคญในการเลอกวตถดบทจ าเปนตอกระบวนการผลตของจลนทรย๑กคอแหลงคาร๑บอน ในทางทฤษฎแหลงคาร๑บอนมอยมากมาย เชน ถานหน ปโตรเลยม ลกโนเซลลโลส (lignocellulosey) แปง น าตาล กรดอนทรย๑ หรอแมแตก๏าซคาร๑บอนไดออกไซด๑ แหลงคาร๑บอนเหลานมบางชนดทสามารถน ามาใชเปนวตถดบได นอกจากน ผลตมาจากพชและสตว๑กเปนแหลงคาร๑บอนทส าคญ ซงจลนทรย๑สามารถน ามาใชในกระบวนการการผลตได ตวอยางทเรารจกกนด ไดแก แอลกอฮอล๑จากเมลดพชและการผลตเนยแขงจากนม เปนตน แมวาผลตผลทางการเกษตรจะมเพยง 6% ของผลตผลทงหมดทไดจากกระบวนการสงเคราะห๑แสง (โดยปาไมจะเปนผลตผลของโลกทมมากทสดคอ 44% ) แตผลตผลเหลานมความส าคญในการเปนแหลงอาหารส าหรบมนษย๑และสตว๑ และเปนแหลงวตถดบส าหรบจลนทรย๑ ขอดของผลตผลทางการเกษตรคอ ปราศจากสารพษ และมอยเพยงพอทจะน ามาใชเปนแหลงวตถดบของจลนทรย๑ได โดยกากน าตาลเปนวตถดบทน ามาใชในกระบวนการการผลตมากทสด เนองจากกากน าตาลประกอบดวยน าตาลทยอยสลายได งาย และมสารอาหารตางๆทจ าเปน ดงนน กากน าตาลจงเปนวตถดบทมประโยชน๑ส าหรบจลนทรย๑ตางๆ ในการผลตน าตาลทราย 1 ตน จะมกากน าตาลประมาณ 300-360 กก. แปงหรอไซรบ (syrup) ทไดจากแปงกเปนแหลงอาหารส าหรบจลนทรย๑ นอกจากนวตถดบอนๆกเปนแหลงอาหารทนาสนใจ เชน ผลตผลจากธญพชพวกขาวโพด ขาว ขาวสาล และอนๆ พชหวเชน มนฝรงและมนส าปะหลง มนส าปะหลงสามารถใชเปนแหลงอาหารทดในการผลตเอทานอล โปรตนเซลล๑เดยวและผลตผลอนๆทมประโยชน๑ทางเศรษฐกจซงเปนการน าผลตผลทางการเกษตรมาใชประโยชน๑ไดอกทางหนง นอกเหนอจากการใชเปนอาหารวตถดบอนๆ ท

11 สามารถน าไปใชได เชน ของเสยจากโรงงานกาแฟ ซงมอยจ านวนมาก โดยจะเปนแหลงอาหารทดของยสต๑ ของเสยจากครวเรอนและจากโรงงานอตสาหกรรมตางๆ อาจใชเปนแหลงอาหารทดของสาหราย และแบคทเรย เปนตน แหลงคาร๑บอนทพบมากและมความส าคญ คอ เซลลโลส (cellulose) ซงมาจากผลตผลทางการเกษตรและปาไม เปนแหลงส าคญในการเปนเชอเพลงและสารเคม เซลลโลสมองค๑ประกอบทางเคมทซบซอน ในธรรมชาตจะอยรวมกบลกนน (lignin) เปนลกโนเซลลโลสทมความแขงแรงและทนทานตอการยอยสลาย ลกโนเซลลโลสเปนแหลงทรพยากรธรรมชาตทมมากทสด แตการน าแหลง ลกโนเซลลโลสมาใชในการยอยคอนขางล าบาก จะตองน ามาผานกรรมวธทยงยาก เสยคาใชจายและพลงงานสงในการยอยสลายลกโนเซลลโลสเพอทจลนทรย๑จะน าไปใชได โดยการใชสารเคมหรอเอนไซม๑มายอยเซลลโลสใหเปนน าตาล และน ามาใชในกระบวนการหมกใหไดเอทานอล บวทานอล อะซโตน โปรตนเซลลเดยว มเทน และผลตภณฑ๑อนๆ ซงประเทศทก าลงศกษาทดลองการใชเซลลโลสเปนวตถดบในกระบวนการผลตโดยจลนทรย๑ ไดแก สหรฐอเมรกา สวเดน องกฤษ โดยลกโนเซลลโลส อาจเปนแหลงคาร๑บอนทส าคญในการพฒนาทางเทคโนโลยชวภาพตอไปในอนาคต แหลงวตถดบตางๆเหลานกอนจะน ามาใชในกระบวนการหมกนนจ าเปนตองผานกรรมวธตางๆ เสยกอนจงน าไปใชได โดยการแบงประเภทของวตถดบออกเปน 3 ประเภท ดงน 1.วตถดบทมน าตาล เชน ออย หวบท (beet) กากน าตาล น าผลไม หางนม วตถดบพวกนไมตองน ามาผานกรรมวธตางๆ เพยงแตน ามาท าใหเจอจางและผานกระบวนการการฆาเชอ (sterilization) เทานนกน าใชได 2.วตถดบทมแปงเปนองค๑ประกอบ เชนธญพช ขาว ผก ของเสยจ าพวกของเหลวจากกระบวนการอตสาหกรรมตางๆ วตถดบเหลานตองน ามาท าการยอยสลายดวยกรดหรอเอนไซม๑เสยกอน บางครงอาจตองน ามาแยกเอาบางสวนทไมใชแปงออกไปดวย จงจะน ามาใชได 3.วตถดบททลกโนเซลลโลส เชน ซงขาวโพด เปลอกขาวโอ๏ต ฟางขาว ชานออยขเลอย ของเสยจากโรงงานกระดาษ ตองน ามาผานกรรมวธทซบซอน โดยการน ามาท าใหมขนาดเลกลงเสยกอนแลวจงน ามายอยดวยสารเคมหรอเอนไซม๑ ซงกรรมวธนสนเปลองพลงงาน และเสยคาใชจายสง วตถดบทน ามาใชเปนแหลงอาหารส าหรบกระบวนการการผลตโดยจลนทรย๑ในทางอตสาหกรรมนจะตองมปรมาณมากและราคาถก และมองค๑ประกอบทเหมาะสม ในปจจบนวตถดบทใชกนมากและมคณคาทางการคา ไดแก แปงขาวโพด เมทานอล เอทานอล กากน าตาล และน าตาลดบ นอกจากนกไดแก ธญพชพวกขาวโพด ขาว และขาวสาล ซงวตถดบเหลานสามารถหาไดงายและมเพยงพอตอการน ามาใชทดแทนการขาดแคลนอาหารส าหรบมนษย๑และสตว๑ ถงแมวาจะมการศกษาถงการน าของเสยทางการเกษตรและอตสาหกรรมมาใชในกระบวนการการผลตทางอตสาหกรรม แตมอปสรรค คอ ปรมาณของเสยทไดจะแตกตางกนไปขนอยกบสภาพการผลตและภมประเทศ นอกจากนอาจมสารปนเปอนมา หรอมความเจอจางเกนไป เปนตน ทจรงนนการน าจลนทรย๑มาใชประโยชน๑นนมมาตงแตเมอ 7000 ป กอนครสตกาล โดยชาว สมาเรยนไดน าเอาน าตาลมาหมกเปนแอลกอฮอร๑เพอใหไดเบยร๑ และเมอ 4000 ป กอนครสตกาล ชาว-อยปต๑กรจกท าขนมปงใหฟโดยใชเชอยสต๑ นอกจากนชนชาวโบราณยงรจกใชแบคทเรยพวกแลกตกเกบรกษานมในรปของนมเปรยว ในป ค.ศ. 1860 หลยส๑ ปาสเตอร๑ นกวทยาศาสตร๑ชาวฝรงเศสไดคนพบวาการหมกภาวะทไมใชออกซเจนทเรยกวา fermentation นนเกดขนโดยเซลล๑ของสงมชวต

12

โดยหลยส๑ ปาสเตอร๑ สรปวาการหมกแอลกอฮอล๑เกดขนเนองจากการเจรญเตบโตของยสต๑ ซงยสต๑ตองการแหลงไนโตรเจนในการเจรญเตบโต แอลกอฮอล๑และแก๏สคาร๑บอนไดออกไซด๑ทเกดขนไมใชผลผลตเพยงอยางเดยวทไดจากการหมกน าตาล โดยสวนหนงของน าตาลจะถกน าไปใชสงเคราะห๑คาร๑โบไฮเดรตและไขมนส าหรบยสต๑ และการทไวล๑เบยร๑เกดการเนาเสยและมกลนเปรยวนนเกดขนเนองจากกจกรรมของ acetic acid bacteria ซงเปนแบคทเรยทสามารถเปลยนแอลกอฮอล๑ใหเปนกรดน าสมได ปาสเตอร๑ไดพบวาการใหความรอนแกแอลกอฮอล๑ในปรมาณทเพยงพอจะมผลในการท าลายจลนทรย๑สวนใหญทอยในไวล๑และเบยร๑โดยไมท าใหรสชาตของไวน๑และเบยร๑เปลยนแปลงไป กระบวนการใหความรอนนเรยกวาการฆาเชอแบบปาสเตอร๑ (Pasteurization) ซงเทคนคนน ามาใชในการผลตสาเกในแถบตะวนออกเปนเวลากวา 300 ป ในปค.ศ. 1880 ไดมการผลตกรดแลกตก โดยกระบวนการหมกโดยใชเปนผงฟแทนกรดทาทารก แตการน าจลนทรย๑มาเพาะเลยงในปรมาณมากเพอผลตสารตาง ๆ นนไดเรมขนในสมยสงครามโลกครงท 1 ซงไดแก การผลตกลเซอรอล อะซโตน โดยกระบวนการหมกในประเทศเยอรมน เพอใชในโรงงานผลตระเบด นอกจากนในประเทศองกฤษ แคนนาดา และสหรฐอเมรกา กมการผลตอะซโตน -บวทานอล โดยการหมกเชอ Clostridium acetobutylicum ซงเรมแรกมการใชแปงจากเมลดธญพชเปนวตถดบ แตตอมาไดเปลยนมาใชกากน าตาลแทน และในหลายประเทศไดมการผลตเอทานอลโดยกระบวนการหมกเพอใชเปนเชอเพลง เปนตน (ดษณ, 2537)

ดงนนสรปไดวา การหมก (Fermentation) คอ กระบวนการแปลงสภาพทางชวเคม เพอใหวตถดบเปลยนเปนผลตภณฑ๑ทตองการ โดยอาศยการท างานของเอนไซม๑ของจลนทรย๑ และในกระบวนการหมกตองอาศยสงมชวตซงเรยกวา จลนทรย๑ (Microorganisms) ซงมมากมายหลายชนด อาศยอยทวไปทงในดน น า อากาศ รวมทงในรางกาย หรอในเซลล๑ของสงมชวต เชน ไวรส แบคทเรย ยสต๑ ฟงไจ เซลล๑สตว๑หรอ เซลล๑พช

2.3.2 การเพมโปรตนโดยการหมกยสตและยเรย การผลตโปรตนจากจลนทรย๑ไดเรมขนมาประมาณ 25 ปมาแลว โดยโปรตนทผลตจะเรยกวาโปรตนเซลล๑

เดยว ซงหมายถงการน าจลนทรย๑สวนใหญมามาใชเปนเปนแหลงผลตโปรตนเซลล๑เดยว โดยจลนทรย๑สวนใหญจะเจรญในลกษณะเปนเซลล๑เดยวหรอเสนใย มากกวาจะเจรญเปนหลายเซลล๑ทซบซอนเหมอนกบสงมชวตพวกพชและสตว๑ การผลตโปรตนเซลล๑เดยวเปนการผลตทางเทคโนโลยชวภาพซงเปนวธหนงทเหมาะสมในการแกปญหาในการขาดแคลนโปรตนของโลก โดยอาจน ามาใชเปนแหลงอาหารโดยตรงส าหรบมนษย๑ อาหารเสรมส าหรบมนษย๑และสตว๑ หรอเปนอาหารสตว๑ใชเลยงสตว๑เพอน าสตว๑มาใชเปนอาหารมนษย๑ จลนทรย๑ทสามารถผลตโปรตนเซลล๑เดยว ไดแก แบคทเรย ยสต๑ ราและสาหราย ยสต๑เปนจลนทรย๑ทรจกกนมาตงแตสมยโบราณถงกบมผกลาววา ยสต๑เปนจลนทรย๑ชนดแรกทมนษย๑น ามาใช คนไทยรจกใชประโยชน๑จากยสต๑มาเปนเวลานาน เชนในการท าอาหารหมกบางชนด ไดแก ขาวหมาก ปลาแจว เครองดองของเมาหลายชนดเชน อ สาโท และกระแช เปนตน ปจจบนมการน ายสต๑มาใชประโยชน๑ในอตสาหกรรมหลายประเภท เปนตนวาการผลตเครองดมแอลกอฮอล๑ ชนดตางๆเชน เบยร๑ ไวน๑ และวสก การผลตเอทลแอลกอฮอล๑เพอใชเปนสารเคม และเชอเพลง การผลต

13

เซลล๑ยสต๑ เพอใชเปนยสต๑ขนมปงและเปนโปรตนเซลล๑เดยว ยสต๑ มคณสมบตในการเปลยนน าตาลใหเปนคาร๑บอนไดออกไซด๑และแอลกอฮอล๑ได โดยหลกการท างานของยสต๑ หรอ "เบเกอร๑ ยสต๑" (Baker yeast) ทใสใหขนมปงฟ เนองมาจากยสต๑ทใสลงไปมการใชน าตาลในแปงขนมปง หรอทเรยกกนวา "โด" (dough) เปนอาหาร และระหวางทมนกนอาหารมนจะเกดการหายใจแบบไมใชออกซเจน สลายกลโคสได adenosine triphosphate และคายแกสคาร๑บอนไดออกไซต๑ออกมา และเมอเราเอาแปงไปอบ ก๏าซทมนคายออกมากผดขนมาระหวางเนอขนมปงท าใหเกดรพรนจนฟขนมา (วกพเดย, 2559)

ณรงค๑ ชยเลศ, 2559 ไดกลาวถงปจจยทจ าเปนตอการเจรญของยสต๑ ดงน 1) แหลงคาร๑บอนและพลงงาน ยสต๑ใชสารอนทรย๑เปนแหลงคาร๑บอน และแหลงพลงงานทงในสภาพทม

ออกซเจนและปราศจากออกซเจน ยสต๑สวนมากจะใช fermentable sugar เชน D-glucose, Dfructose และ D-mannose ไดด บางชนดกสามารถใชแปงได เชน Endomycopsis fibuligera บางชนดกใช inulin ไดเชน Fabospora fragilis บางชนดกใช pentose ไดเชน Candida utilis นอกจากนบางชนดยงใชสารประกอบไฮโดรคาร๑บอนได

2) แหลงไนโตรเจน ยสต๑ตองการแหลงไนโตรเจนเพอใชในการสรางโปรตนของตวเองแหลงไนโตรเจนทยสต๑น า มาใชไดมหลายอยาง ยสต๑ทกชนดใชแอมโมเนยมซลเฟตเปนแหลงไนโตรเจนได สวนแอมโมเนยมฟอสเฟต โมโนและไดแอมโมเนยมฟอสเฟต แอมโมเนยมไบคาร๑บอเนต แอมโมเนยมคาร๑บอเนต แอมโมเนยมทาร๑เตรทและยเรยนน ยสต๑หลายชนดสามารถใชไดด ในการผลตยสต๑เพอเปนอาหารเสรมโปรตนสวนมากนยมใชสารละลายแอมโมเนยซลเฟตหรอยเรย

3) แหลงฟอสฟอรส ยสต๑ตองการแหลงฟอสฟอรสเพอใชในการสรางพลงงานเซลล๑ยสต๑มความสามารถดดซม สารโปแตสเซยมไฮโดรเจนฟอสเฟตไดดกวาไดโซเดยมไฮโดรเจนฟอสเฟตสารอาหารอนๆ นน ยสต๑ตองการในปรมาณต า ไดแก แรธาตตาง ๆ เพอเปนโคแฟคเตอร๑ของเอนไซม๑ตาง ๆ เชน แมกนเซยม โคบอลท๑ โมลบดนม ทองแดง และสงกะส เปนตน นอกจากนน ยสต๑ยงตองการ growth factor บางชนดเชน ไบ

4) โอตน แพนโททนคแอซดอโนซโทล ไทอามน นโคลนคแอซด ไมรดอกซน และโฟลคแอซด ความเปนกรด-เบสของอาหาร ยสต๑เปนจลนทรย๑ทสามารถเจรญไดดในอาหารทมความเปนกรดมากกวาจลนทรย๑ชนดอน ๆ ปกต pH ทเหมาะสมของยสต๑ทวไปอยระหวาง 4.5-5.5 pH ทเหมาะสมแตละชนดจะแตกตางกน เชน C. utilis pH ทเหมาะสมคอ 4.5-5.5 และ E. Fibuligera pH ทเหมาะสมคอ 6.0 เปนตน

5) อณหภม ยสต๑สวนใหญเจรญไดดระหวาง 20 - 30o C แตอณหภมทเหมาะสมของยสต๑แตละชนดจะแตกตางกนเชน E. fibuligera กบ Saccharomyces cerevisiae น า มาหมกแบบ symba yeast, process ในมนเสน 5 % โดยใชอณหภมทเหมาะสม 35oC

14

จากการศกษาการเพมโปรตนโดยยสต๑ สรปไดวา ยสต๑สามารถเพมโปรตนไดโดยอาศยแหลงไนโตรเจนจากแอมโมเนยตางๆและยเรย โดยจลนทรย๑ ไดแก ยสต๑จะไปเปลยนยเรยใหเปนกรดอะมโน โดยยสต๑จะอาศยพลงงานจากน าตาลหรอกากน าตาลรวมถงเปนแหลงคาร๑บอนเพอไปผลตเปนกรดอะม-โนดวยสวนหนง สาเหตทใชยสต๑มาใชเปนแหลงในการสรางโปรตน เพราะยสต๑ใหผลผลตตอหนวยพนทตอเวลาสงกวาโปรตนจากแหลงอน ๆ จลนทรย๑พวกยสต๑สามารถเพมจ านวนอยางรวดเรวเมอเปรยบเทยบกบสงมชวตอน ๆ และมโปรตนในเซลล๑สง จลนทรย๑ประกอบดวยกรดอะมโนจ าเปนหลายชนด สามารถน าไปใชเปนแหลงอาหารเสรมโปรตนได ส าหรบวตถดบทน ามาใชเปนแหลงอาหารในการสรางโปรตนเซลล๑เดยวทมราคาถก ไดแก กากน าตาล สามารถใชยสต๑เปนตวเปลยนและใชยเรยเปนแหลงไนโตรเจนเพอเพมปรมาณโปรตนได (ดษณ, 2537)

2.4 การหาปรมาณโปรตน วธการหาปรมาณโปรตน โดยวธเจลดาห๑ล (Kjeldahl method) โดยใชหลกวาไนโตรเจนทมอยในสารอนทรย๑สวนมากมาจากโปรตน ดงนนการวเคราะห๑หาปรมาณไนโตรเจน ซงเปนหลกการของวธนจงใชไดกบอาหารทกชนด เมอตองการค านวณปรมาณโปรตน กเปลยนคาของไนโตรเจนอกครงดวยคาคงทคอ Conversion factor หลกการของวธนคอ ยอยตวอยางดวยกรดก ามะถนอยางเขมขนทอณหภมสงๆ เพอใหโปรตนหรอไนโตรเจนในตวอยางเปลยนแปลงมาอยในรปของเกลอแอมโมเนยม-ซลเฟต แลวใชสารละลายดางเขมขน เปนตวท าปฏกรยากบเกลอดงกลาวจะเกดแก๏สแอมโมเนยขน จบแก๏สทเกดขนโดยใชกรดบอรก น าไปไตเตรทกบกรดโดยมอนดเคเตอร๑เปนตวชบอก แลวน าไปค านวณหาปรมาณโปรตน ปรมาณโปรตนทวเคราะห๑นเปนคาประเมนทเรยกวา Crude protein

อปกรณทใชในการหาปรมาณโปรตน 1) อปกรณ๑การยอย 2) อปกรณ๑การกลน 3) อปกรณ๑การไตเตรท

สารเคมทใชในการหาปรมาณโปรตน 1) กรดซลฟรกเขมขน 2) สารละลาย NaOH 40% 3) สารละลายบอรก 4% 4) Catalyst (ตวเรงปฏกรยา) ประกอบดวย K2SO4 98% และ CuSO4 2% 5) สารละลายอนดเคเตอร๑ เมธลเรด 6) กรดไฮโดรคลอรกเขมขน 0.1 N วธการการหาปรมาณโปรตน

การเตรยมตวอยาง 1) ชงตวอยางมาประมาณ 0.5–1.0 กรม อยางละเอยดใสลงในหลอดยอย 2) ใสคะตะลสต๑ ประมาณ 10 กรม 3) เตมกรดซลฟรกเขมขน ลงไปประมาณ 10–15 มลลลตร แลวเขยาเบาๆ

15

การยอย 1) เปดเครองยอย แลวตงหลอดยอยในเครอง สวมเครองดกจบไอกรดลงบนสวนบน

ของหลอดยอย และเปด Power ของเครองดกจบไอกรด โดยท าการยอยในตดดควน 2) กดปม Start ทเครองยอย เมออณหภมได 420 องศาเซลเซยสแลว เครองจะ-

ท าการยอยตอไปอก 1 ชวโมง จนตวอยางเปนสารละลายสเขยวใส (หากเมอครบ 1 ชวโมงแลวยงไมเปนสเขยวใสใหท าการยอยตอ)

3) ยกหลอดยอยออกมาตงพกไวใหเยน 4) ปด Power เครองยอย แตยงคงเปดเครองดกจบไอกรดไวเพอดกจบไอกรด

ทยงคงเหลออย การกลน 1) เปด Power เครองหลอเยน แลวเปดเครองกลนท าการลางระบบดวยการลาง

น ากลน 2) ตวงกรดบอรค 4% จ านวน 25 มลลลตร ใสลงในขวดรปชมพขนาด 500 มลลลตร

พรอมหยดอนดเคเตอร๑ ซงจะท าใหกลายเปนสารละลายสแดงออกชมพ 3) น าหลอดยอยประกอบเขากบเครองกลน และวางไวบรเวณ Plateform ใหแทง

แกวจมอยใตกรดบอรก 4) ปด Safety door ลง เครองกลนจะท าการกลนเปนเวลาประมาณ 4 นาท 5) .เมอกลนเสรจแลว เอาขวดรปชมพ และหลอดยอยออกจากเครอง 6) น าสารละลายในขวดรปชมพไปไทเทรตกบสารละลายไฮโดรคลอรก

เขมขน 0.1 N จนไดสารละลายเปนสชมพออน 7) การค านวณผลการวเคราะห๑

การตรวจหาปรมาณโปรตนจะใชขนตอน 3 ขนตอน การยอย การกลน การไตเตรท จากนนค านวณโดยการใชสตร ดงน

เปอร๑เซนต๑ไนโตรเจน = ( ) ( )

( ) 1000×

100×/×v2-1×14

gSampleofWeight

LmolHCLofNormalityv

เมอ v1 = ปรมาตรของกรดไฮโดรคลอรกทไตเตรทตวอยาง v2 = ปรมาตรของกรดไฮโดรคลอรกทไตเตรท blank

เปอร๑เซนต๑โปรตน = เปอร๑เซนต๑ไนโตรเจน conversion factor เมอ Conversion factor = 6.25

16

2.5 การบดเนาหรอการเปลยนแปลงสภาพ สดสาย ตรวานช และ วราภา มหากาญจนกล ไดกลาวถงการบดเนาหรอการเปลยนแปลง-สภาพ วา

อาหารทเสอมคณภาพ เกดการเนาเสยจากจลนทรย๑ ไมเปนทยอมรบของผบรโภค ปจจยทมผลตอการยอมรบของผบรโภค ประกอบดวย ส เนอสมผส กลนรส รปราง ลกษณะทปรากฏของอาหาร เปนตน การสญเสยคณลกษณะอยางใดอยางหนงหรอมากกวา แสดงวา อาหารมการเสอมคณภาพ หรอเนาเสย อยางไรกตาม อาหารบางชนดอาจเปนทยอมรบในการบรโภค โดยไมจดเปนอาหารทเนาเสยในบางประเทศ เชน ปลารา แตอาจจดเปนอาหารทเนาเสยไดในอกกลมประเทศ หรอ การเปลยนแปลงปฏกรยาแบบเดยวกน เชน การเกดกรดจากแบคทเรยทสรางกรดแลกตก หากเกดขนอยางเหมาะสมในผลตภณฑ๑อาหาร หรอเครองดมประเภทหนง จดเปนสงทตองการ เชน นมหมก เนยแขง หรอ แหนม แตหากน านมทเกดการเปรยวเองตามธรรมชาตจากกรดทสรางโดยกลมแบคทเรยดงกลาว จะจดเปนนมทเนาเสย เปนตน ดงนนการเนาเสยของอาหาร หรอเครองดมไมไดพจารณาเพยงแคการม หรอเกดการปนเปอนของจลนทรย๑ แตยงรวมถงการยอมรบของผบรโภคแตละคนหรอแตละกลม การเสอมคณภาพและการเนาเสยของอาหารเปนปญหาส าคญทท าใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจ ลดปรมาณการบรโภค และอาจเกดการแพรระบาดของโรคทางอาหารได ดงนนการมความร และความเขาใจในบทบาทของจลนทรย๑ทท าใหอาหารเกดการเนาเสยจะท าใหสามารถคนหาวธการเพอควบคมและปองกนการเปลยนแปลงคณภาพของอาหารได สาเหตส าคญของการเนาเสยของอาหาร

1) ปฏกรยาทางเคม ปฏกรยาทางเคมไมไดรวมถงปฏกรยาทเกยวของกบเอนไซม๑ของจลนทรย๑ สวนใหญเกดจากกจกรรมของเอนไซม๑ทมในอาหารตามธรรมชาต ภายใตสภาวะแวดลอมทเหมาะสม เอนไซม๑ดงกลาวจะท าหนาทเปลยนแปลงลกษณะคณภาพของอาหารได แตหากเปนอาหารบางประเภท เชน อาหารทผานการแปรรป ตวอยางเชนอาหารกระปอง เอนไซม๑จะไมมบทบาทในการท าใหอาหารเนาเสย เนองจากกระบวนการแปรรปอาหารกระปองมขนตอนการท าลายเอนไซม๑ในอาหารได หากอาหารไมไดผานขนตอนการแปรรป เอนไซม๑จะท าใหเกดการยอยสลายตวของสารตางๆทเปนองค๑ประกอบ เอนไซม๑ในผกและผลไมชวยท าใหผกและผลไมสก นม เละ และสญเสยลกษณะเนอสมผส สวนเอนไซม๑ในเนอสตว๑กเชนกน จะท าใหเกดกลนเหมนเกดขน

2) การเปลยนแปลงทางกายภาพ การเปลยนแปลงทางกายภาพ เชน ความดน ความแหง หรอเกดจากการบรรจ การขนสงท าใหเกดการแตกหก รอยช า ฉกขาด รวมทงแมลง หรอการกดแทะอาหารของสตว๑ชนดตางๆ

3) จลนทรย๑ อาหารสวนใหญเกดการเนาเสยจากจลนทรย๑ได 2 ลกษณะ หนงเกดจากการเจรญของจลนทรย๑ทมในอาหารหรอปนเปอนอย เมอเซลล๑จลนทรย๑มการเจรญ มการใชสารอาหาร และเกดสารประกอบตางๆ ลกษณะทสอง เกดจากเอนไซม๑ทสรางและหลงออกมานอกเซลล๑จลนทรย๑หลงจากเซลล๑ตายแลว การเนาเสยจากการเจรญของจลนทรย๑ หรอเอนไซม๑ของจลนทรย๑จะท าใหเกดลกษณะทเปลยนแปลงไปเชน กลนรส เนอสมผส การเกดแก๏ส การไหลเยมของของเหลว เปนตน โดยทวไปการเนาเสยจากการเจรญของจลนทรย๑จะเกดไดรวดเรว

17 กวาการเนาเสยจากเอนไซม๑ทหลงออกมาหลงจากเซลล๑จลนทรย๑ตายแลว ดงนนหากมปจจยทเหมาะสมตอการเจรญของจลนทรย๑ กมผลท าใหอาหารเกดการเนาเสยไดเรวขน

ชนดของจลนทรยทท าใหอาหารเนาเสย จลนทรย๑ทเปนสาเหตส าคญใหอาหารเนาเสยม 3 ประเภท ไดแก แบคทเรย ยสต๑และรา 1) แบคทเรย

จลนทรย๑ทมขนาดเลก มรปรางตางๆ กน เชน เกลยว กระบอกหรอทอน กลมซงอาจเกาะเรยงตวกนเปนสายหรอกลม แบคทเรยมการเจรญเพมจ านวนโดยการแบงเซลล๑ โดยเฉลยทสภาวะเหมาะสม จะเพมจ านวนเปน 2 เทาทก 20-30 นาท ดงนนหากในอาหารมแบคทเรยปนเปอนเพยง 1 เซลล๑ ภายใน 10 ชวโมง จะมจ านวนแบคทเรยมากกวา 1 ลานเซลล๑ อาหารทมแบคทเรยปนเปอนอยในระดบน จะเกดการเนาเสยเกดขนอยางเหนไดชด ตวอยางแบคทเรยทท าใหอาหารเนาเสย เชน Pseudomonas Acinetobacter, Moraxella, Flavobacterium เปนตน แบคทเรยทท าใหอาหารเกดการเนาเสยอาจแบงเปนกลมๆได โดยอาจพจารณาจากความสามารถในการยอยสลายประเภทอาหาร และผลตภณฑ๑ทเกดขน ตวอยางเชน

- แบคทเรยทยอยสลายน าตาล จะมเอนไซม๑ชวยยอยสลายคาร๑โบไฮเดรตจ าพวกแปง หรอน าตาล - แบคทเรยทยอยสลายโปรตน เชน Clostridium, Pseudomonas และ Proteus จะสรางเอนไซม๑

ยอยสลายโปรตนท าใหเกดการเนาเสย แบคทเรยบางชนดในกลมนสามารถยอยสลายโปรตนในสภาพทไมมออกซเจน ท าใหเกดสารทมกลนเหมน เชน แก๏สไฮโดรเจนซลไฟด๑ เปนตน

- แบคทเรยทยอยสลายเพกทน แบคทเรยกลมนมนอยชนด เชน Bacillus, Clostridium และ Erwinia เปนตน แบคทเรยนจะสรางเอนไซม๑ออกมายอยสลายเพกทน ซงเปนคาร๑โบไฮเดรต ทมโครงสรางซบซอน ท าใหอาหารประเภทผก และผลไม เกดการเสยหายและเนาเสยได

- แบคทเรยทสรางกรด เชน กรดแอซตก ท าใหเกดการเปลยนแปลงคณภาพของอาหาร โดยเฉพาะเครองดมแอลกอฮอล๑ รสชาตจะเปลยนไป เนองเกดรสเปรยวจากกรดแอซตก ตวอยางแบคทเรยทสรางกรดแอซตก เชน Acetobacter และ Gluconobacter เปนตน

2) ยสต๑ จลนทรย๑ทมขนาดใหญกวาแบคทเรย เซลล๑มรปรางหลายลกณะ เชน กลม ร เปนตน สวนใหญ

เพมจ านวนโดยการแตกหนอ ยสต๑เจรญไดดในอาหารทมน าตาลสง เชน น าผลไม แยม ผลไมแชอมหรอแหง รวมทงอาหารทมปรมาณเกลอมาก เชน ผกดอง แฮม เบคอน และเนอเคม สปอร๑ของยสต๑ไมทนความรอนเหมอนกบสปอร๑ของแบคทเรย นอกจากน ยสต๑ยงมเอนไซม๑ทยอยสลายกรดอนทรย๑ตางๆทใชในการถนอมอาหาร เชน กรดแลกตก กรดแอซตกได ท าใหกรดมความเขมขนลดลง ท าใหอาหารมสภาวะเหมาะสมตอการเจรญของแบคทเรยได

18

อาหารทเกดการเนาเสยจากยสต๑มกเกดกลนหมก เมอก หรอฝาบรเวณผวหนา รวมทงเกดความขนและแก๏สได ตวอยางยสต๑ทท าใหอาหารเนาเสย เชน Saccharomyces, Pichia, Torulopsis เปนตน

3) รา จลนทรย๑ทพบอยทวไป มรปรางลกษณะ และสตางๆกน ราเปนสาเหตส าคญทท าใหผก ผลไม และ

อาหารแหง ผลตภณฑ๑ขนมอบ เกดการเนาเสย มส กลน ทผดปกต และราบางชนดเชน Aspergillus flavus ยงสามารถสรางสารพษอะฟลาทอกซนขนในอาหารได โดยทวไปราเจรญไดชากวาแบคทเรยและยสต๑ แตเมอราเจรญไดสกระยะหนง กจะเจรญไดอยางรวดเรว ราสามารถทนตอสภาวะทไมเหมาะสมไดด เชน มความชนนอย ความเปนกรด จงเปนปญหาในโรงงานอตสาหกรรมอาหารมาก ตวอยางราทท าใหเกดการเนาเสยของอาหาร เชน Aspergillus, Penicillium, Rhizopus เปนตน

แหลงของจลนทรย

จลนทรย๑เปนสงมชวตทพบไดทวไปตามธรรมชาตในสภาพแวดลอมทมความเหมาะสมส าหรบการเจรญของจลนทรย๑แตละชนด แหลงทอยอาศยตามธรรมชาตของจลนทรย๑สามารถจดแบงเปน แหลงทอยตามธรรมชาตทางกายภาพและทางชวภาพ ซงการทราบถงแหลงทอยอาศยของจลนทรย๑จะชวยท าใหทราบถงการแพรกระจายหรอการปนเปอนขามของจลนทรย๑สวตถดบทางการเกษตรหรออาหาร

แหลงทอยอาศยตามธรรมชาตทางกายภาพ 1) แหลงน า

น าตามธรรมชาตม 3 ประเภททส าคญ ไดแก น าในบรรยากาศ น าผวดน และน าใตดน แหลงน าจะมปรมาณและชนดของจลนทรย๑ทแตกตางกน น าใตดนเปนน าทผานการกรองจากชนหน ดน และทราย ท าใหมปรมาณของจลนทรย๑ต า อยางไรกตาม ปจจยทมผลตอปรมาณของจลนทรย๑ในแหลงน า ไดแก ชนดและปรมาณของสารอาหาร อณหภมของน า ความกดดนของน า ความเคมของน า ความขนและแสงสวาง รวมทงความเปนกรดเบส นอกจากนจลนทรย๑ยงมการกระจายตวอยทระดบความลกของน าในปรมาณทแตกตางกน แหลงน า เชน น าทะเล เปนแหลงทอยของ Acinetobacter, Flavobacterium, Pseudomonas, Staphylococcus, Vibrio parahaemolyticus แห ล ง น า จ ด อ า จ พบแ บ ค ท เ ร ย Aeromonas, Alcaligenes, Flavobacterium,Pseudomonas ดงนน คณภาพของน าจงมความส าคญตอคณภาพทางจลนทรย๑ของอาหาร เพราะน าเขาไปเกยวของกบการผลตอาหารหลายขนตอน เชน การลางท าความสะอาดวตถดบ เครองมอ หรออปกรณ๑ การล าเลยงวตถดบบางชนด เชน การล าเลยงผกทตดแตงแลว การเกบรกษาวตถดบบางชนด เชน ปลาในน าแขง การท าใหเยน เชน อาหารกระปอง การเปนสวนประกอบในอาหาร เชน ซอส ดงนนหากใชน าทไมมคณภาพ โอกาสการปนเปอนจลนทรย๑สอาหารกมโอกาสเกดขนได แมน าทผานกระบวนการฆาเชอทท าใหเกดโรค แตจลนทรย๑ทท าใหเกดการเนาเสยบางชนดอาจอยรอดได เชน Alcaligenes, Flavobacterium, Pseudomonas เปนตน

19

2) ดน ดน เปนแหลงของจลนทรย๑หลายชนด ปรมาณของจลนทรย๑แตกตางกนขนกบปจจยหลายอยาง เชน

ความเปนกรดเบส ความชนในดน ชนดและปรมาณของสารอาหาร อณหภม รวมทงสภาวะตางๆ เชน การพรวนดน การใสปย แตจลนทรย๑สวนใหญทพบมากคอ แบคทเรย เชน Bacillus, Clostridium botulinum, C. perfringens, Enterobacter, Enterococcus, Pseudomonas, Proteus, Micrococcus เปนตน สวนราพบมากทบรเวณผวดน ตวอยางเชน Aspergillus, Cladosporium, Fusarium, Penicillium เปนตน

3) อากาศ อากาศ เปนแหลงของจลนทรย๑ โดยจลนทรย๑จะเกาะตดกบฝนละออง ละอองไอน า โดยปรมาณของ

จลนทรย๑จะขนกบความชน ขนาดของฝนละออง อณหภมและความเรวของอากาศ รวมทงความสามารถในการทนตอความแหง โดยทวไป อากาศแหง ทมฝนละอองนอย อณหภมสง จะมปรมาณจลนทรย๑ต า จลนทรย๑ทอาจพบในอากาศ เชน กลมทสรางสปอร๑ได ไดแก Bacillus, Clostridium แบคทเรยแกรมบวก เชน Micrococcus, Sarcina นอกจากน ยงพบราและยสต๑ ดงนนการปองกนการปนเปอนของจลนทรย๑จากอากาศท าไดโดยการกรองอากาศ การใชความดน การลดความชน หรอการตดตงหลอดแสงอลตราไวโอเลต

4) สงแวดลอมอนๆ สงแวดลอมอนๆ เชน ขยะ พนผวหรอมมอบของเครองมอ/อปกรณ๑ พนผวของบรรจภณฑ๑ จลนทรย๑จาก

อากาศ วตถดบ อาหารดบ น า และคน สามารถปนเปอนสเครองมอหรออปกรณ๑ หากมสารอาหาร ความชน อณหภมทเหมาะสม จลนทรย๑ดงกลาวกจะเจรญเพมจ านวนได นอกจากน อปกรณ๑เลกๆ เชน เขยง มด ชอน ฟองน า หากท าความสะอาดหรอฆาเชอไมเพยงพอ กจะเปนแหลงการปนเปอนของจลนทรย๑ได เชน มราย งานตรวจพบ Escherichia coli, Pseudomonas, Klebsiella pneumoniae, Salmonella, Staphylococcus aureus ในฟองน า ตรวจพบแบคทเรย เชน Bacillus, Micrococcus, Pseudomonas, Streptococcus รา เชน Aspergillus ,Mucor บนบรรจภณฑ๑ เปนตน

แหลงทอยอาศยตามธรรมชาตทางชวภาพ 1) คน

คนเปนแหลงทอยของจลนทรย๑ เชน ในล าไสมจลนทรย๑หลายชนดอาศยอย หรอมแบคทเรยอยตามบาดแผล ฝ หนอง ตวอยางเชน Staphylococcus aureus หรอมอทสมผสอาหารอาจพบการปนเปอนของจลนทรย๑ทท าใหเกดโรคอาหารเปนพษหลายชนดได เชน Escherichia coli, Salmonella, Shigella และไวรสตบอกเสบชนด เอ เปนตน ดงนนตองมการฝกอบรมดานการปฏบตตนใหถกสขลกษณะ การตรวจสขภาพ เพอลดการปนเปอนจากจลนทรย๑

2) พช โดยปกตเนอเยอของพชภายในมกปราศจากจลนทรย๑ ยกเวนพชบางชนดทมรพรนหรอชอง วางภายใน

รวมทง ผกทมใบซอนทบกน เชน หวหอม กะหล าปล เปนตน อยางไรกตาม มกพบจลนทรย๑ชนดตางๆอยตามเปลอก ตามรอยแตก ตามขว ชนดของจลนทรย๑อาจแตกตางกนขนกบสภาพแวดลอมทพชเจรญเตบโต เชน สภาพดน ชนดของปย ชนดของน า และอากาศ โดยอาจพบรา ยสต๑ แบคทเรย

20

กรดแลกตก Pseudomonas ,Micrococcus, Erwinia ,Bacillus, Clostridium, Enterbacter เปนตน การเกดโรคของพช การเกดต าหนทผวกอน ระหวาง หรอหลงการเกบเกยว รวมทงวธการลางท าความสะอาด การเกบรกษาทไมเหมาะสม สภาวะการขนสง จะมสวนท าใหจลนทรย๑ทปนเปอนมโอกาสเจรญเพมจ านวนได

3) สตว๑ สตว๑กเปนแหลงทอยของจลนทรย๑ ไมวาจะเปนระบบทางเดนอาหาร ทางเดนหายใจ ผวหนง ขน มกม

จลนทรย๑อาศยอย ตวอยางเชน พบ Campylobacter jejuni, Escherichia coli, Listeria monocytogenes, Salmonella, Yersinia enterocolitica ในระบบทางเดนอาหารในสตว๑ปก หรอพบ Corynebacterium, Propionibacterium, Micrococcus, Salmonella ทขน ผว หรอปก เปนตน นอกจากนสตว๑บางชนด เชน ปลา การปนเปอนของจลนทรย๑อาจมสาเหตจากแหลงน าทเจรญ และตดมากบเมอกปลา เชน Achromobacter, Bacillus, Corynebacterium, Flavobacterium, Pseudomonas, Vibrio เปนตน

2.6 การเลยงปลานล

1) การเตรยมบอเพาะพนธปลานล มหลายแบบ ดงน - บอดน บอเพาะควรเปนบอรปสเหลยมผนผามเนอทตงแต 50-1,600 ตารางเมตร

สามารถเกบกกน าไดระดบสง 1 เมตร บอควรมเชงลาดตามความเหมาะสม เพอปองกน ดนพงทลาย และมชานบอกวาง 1-2 เมตร ถาเปนบอเกากควรวดน าและสาดเลนขน ตกแตงภายใน บอใหดนแนน ใสโลตนก าจดศตรของปลาอตราสวนใชโลตนแหง 1 กก./ปรมาตรของน า 100 ลกบาศก๑เมตร โรยปนขาวใหทวบอ 1 กก./พนทบอ 10 ตรม. ใสปยคอกแหง 300 กก./ไร ตากบอทงไวประมาณ 2-3 วน จงเปดหรอสบน าเขาบอผานผากรองหรอตะแกรงตาถใหม ระดบสง ประมาณ 1 เมตร การใชบอดนเพาะปลานลจะมประสทธภาพดกวาวธอน เพราะเปนบอทมลกษณะ คลายคลงตามธรรมชาต และการผลตถกปลานลจากบอดนจะไดผลผลตสง ตนทนต ากวาวธอน

- บอปนซเมนต กสามารถใชผลตลกปลานลได รปรางของบอจะเปนสเหลยมผนผา หรอ รปกลมกได มความลกประมาณ 1 เมตร พนทผวน าตงแต 10 ตารางเมตร ขน ท าความ สะอาดบอและเตมน าทกรองดวยผาไนลอนหรอมงลวดตาถใหมระดบน าสงประมาณ 80 ซม. ถาใชเครองเปาลมชวยเพมออกซเจนในน า จะท าใหการเพาะปลานลดวยวธนไดผลมากขน อนง การเพาะปลานลดวยบอซเมนต๑ ถาจะใหไดลกปลามากกตองใชบอขนาดใหญ ซงตองเสยคาใชจาย ในการลงทนสง

- กระชงไนลอนตาถ ขนาดของกระชงทใชประมาณ 5*8*2 เมตร วากระชงในบอดน หรอ ในหนองบง อางเกบน า ใหพนกระชงอยต ากวาระดบน า ประมาณ 1 เมตร ใชหลกไม 4 หลก ผกตรงมม ยดปากและพนกระชงใหแนน เพอใหกระชงขงตง การเพาะปลานลดวยวธนมความ เหมาะสม ทจะใชผลตลกปลาในกรณซงเกษตรกรไมมพนทดนกสามารถจะเลยงปลาได เชน เลยงในอางเกบ น าหนองบงและล าน าตางๆ เปนตน

21

2) การใหอาหารและปยในบอเพาะพนธปลานล การเลยงปลานลมความจ าเปนทจะตองใหอาหารสมทบ หรออาหารผสม ไดแก ปลายขาว

สาหราย ร าละเอยด ในอตราสวน 1 : 2 : 3 โดยใหอาหารดงกลาแกพอแมปลานลประมาณ 2% ของน าหนกตว ทงนเพอใหปลานลใชเปนพลงงาน ซงตองใชมากกวาในชวงการผสมพนธ๑สวนปยคอกแหงกตองใสในอตราสวนประมาณ 100-200 กก./ไร/เดอน ทงนเพอเพมพนอาหารธรรมชาตในบอไดแก พชน าขนาดเลกๆ ไรน า และตวออน อนจะเปนประโยชน๑ตอลกปลานลวยออนทหลงจากถงอาหารยบตวลง และจะตองด ารงชวตอยในพอเพาะดงกลาวประมาณ 1 สปดาห๑ กอนทจะยอยไปเลยงในบออนบาล ถาในบอขาดอาหารธรรมชาตดงกลาวผลผลตลกปลานลจะไดนอยเพราะขาดอาหารทจ าเปนเบองตนหลงจากถงอาหารไดยบตวลงใหมๆ กอนทลกปลานลจะสามารถกนอาหารสมทบอนๆ ได อาหารสมทบทหาไดงายคอ ร าขาว ซงควรปรบปรงคณภาพใหดยงขนโดยใชปลาปน กากถว และวตามนเปนสวนผสม นอกจากนแหนเปดและสาหรายหลายชนดกสามารถจะใชเปนอาหารเสรมแกพอแมปลานลไดเปนอยางด ในกรณทใชกระชงไนลอนตาถเพาะพนธ๑ปลานลกควรใหอาหารสมทบแกพอแมปลาอยางเดยว

3) การอนบาลลกพนธปลานล - บอดน บอดนควรมขนาดประมาณ 200 ตรม. ถาเปนบอรปสเหลยมผนผาจะสะดวกใน

การจบยาย ลกปลา น าในบอควรมระดบความลกประมาณ 1 เมตร บออนบาลควรเตรยมไวใหมจ านวนมากพอ เพอให เลยงลกปลาขนาดเดยวกนทยายมาจากบอเพาะ การเตรยมบออนบาลควรจดการลวงหนาประมาณ 1 สปดาห๑ กอนทน าลกปลามาเลยง การเตรยมบออนบาลนนปฏบตวธเดยวกนกบการเตรยมบอทใชเพาะ ปลานล บอขนาดดงกลาวนจะใชอนบาลลกปลานลขนาด 1-2 ซม. ไดครงละประมาณ 50,000 ตว การอนบาลลกปลานล นอกจากใชปยเพาะอาหารธรรมชาตแลวจ าเปนตองใชอาหารสมทบ เชน ร าละเอยด กากถว อกวนละ 2 ครง พรอมทงสงเกตความอดมสมบรณ๑ของอาหารธรรมชาตจากสของ น าซงมสออน หรอจะใชถงลากแพลงก๑ตอน ตรวจดปรมาณของไรน ากได ถามปรมาณนอยกควร เตมปยคอกลงเสรมในชวงระยะเวลา 5-6 สปดาห๑ ลกปลาจะโตมขนาด 3-5 ซม. ซงเปนขนาดทเหมาะสม จะน าไปเลยงเปนปลาขนาดใหญ

- นาขาวใชเปนบออนบาล นาขาวทไดเสรมคนดนใหแนนเพอเกบกกน าใหมระดบสง ประมาณ 50 ซม. โดยใชดนทขดขนโดยรอบคนนาไปเสรมซงจะมคขนาดเลกโดยรอบพรอมมบอขนาดเลกประมาณ 2x5 เมตร ลก 1 เมตร ในดานคนนาทลาดเอยงต าสดเปนทรวบรวมลกปลาขณะจบ พนทนาดงกลาว กสามารถจะเปนนาอนบาลลกปลานลไดหลงจากปกด าขาว 10 วน หรอภายหลงทเกบเกยว ขาวแลวสวน การใหอาหาร และปยกปฏบตเชนเดยวกบบออนบาล การปองกนศตรของปลานลในนาขาวควร ใหอวนในลอนตาถสงประมาณ 1 เมตร ท าเปนรวลอมรอบเพอปองกนศตรของปลาจ าพวก กบ ง เปนตน

- บอซเมนต บออนบาลลกปลานลและบอเพาะปลานลจะใชขนาดเดยวกนกได ซงจะ สามารถใชบอ อนบาลลกปลาวยออนไดตารางเมตรละประมาณ 300 ตวในเวลา 4-6 สปดาห๑ โดยใชเครองเปาลมชวย และเปลยนถายน าประมาณครงบอสปดาห๑ละครงใหอาหารสมทบวนละ 3 เวลา เมอลกปลาทเลยงโตขนมขนาด 3-5 ซม.

22

- กระชงในลอนตาถ ขนาด 3 x 3 x 2 เมตร ซงสามารถจะใชอนบาลลกปลาวยออนได จ านวนครงละ 3,000 - 5,000 ตว โดยใหไขแดงตมบดใหละเอยด วนละ 3-4 ครง หลงจากอง อาหารของลก ปลายบตวลงใหม ๆ เปนเวลาประมาณ 1 สปดาห๑ หลงจากนนจงใหร าละเอยด 3 สวน ผสมกบปลาปนบด ใหละเอยดอตรา 1 สวนตดตอกนเปนระยะเวลาประมาณ 4-5 สปดาห๑ ลกปลาจะโตขนมขนาด 3-5 ซม. ซงสามารถน าไปเลยงใหเปนปลาขนาดใหญหรอจ าหนาย

4) การเลยง ปลานล เปนปลาทประชาชนนยมเลยงกนมากชนดหนง ทงในรปแบบการคาและเลยงไว

บรโภคในครวเรอน ทงนเนองจากปลานลเปนปลา ทเลยงงาย กนอาหารไดแทบทกชนด เนอมรสชาตดตลาดมความตองการสง สวนในเรองราคาทจ าหนายนนคอนขางต า เมอเปรยบเทยบกบปลาชนดอน ๆ เชน ปลาตะเพยนขาว ปลาสวาย ฯลฯ ดงนน การเลยงปลาชนดนเพอผลตจ าหนาย จงมความจ าเปนท จะตองพจารณาในดานอาหารปลาทจะน ามาใชเลยงเปนหลก กลาวคอ ตองเปนอาหารทหาไดงาย ราคาต าเพอลดตนทนการผลตใหมากทสด นอกจากนนการเลยงปลาชนดน มความจ าเปนในดานการจดการฟาร๑มท เหมาะสมเพราะปลานลเปนปลาทออกลกดกถาปลาในบอมความหนาแนนมากกจะไมเจรญเตบโต ดงนนการเลยงทจะใหไดผลดเปนทพอใจกจ าเปนตองปฏบต ใหถกตองตามหลกวชาการ ตามประเภทของการเลยงและขนตอนตอไปน

- บอดน บอทเลยงปลานลควรเปนรปสเหลยมผนผาเพอสะดวกในการจบเนอทตงแต 200 ตารางเมตรขนไป ใชเศษอาหารเลยงจาก โรง ครว ปยคอก อาหารสมทบอน ๆ ทหาไดงาย เชน แทนเปด สาหราย เศษพชผกตาง ๆ ปรมาณปลาทผลตไดกเพยงพอส าหรบบรโภคในครอบครว สวน การ เลยงปลานลเพอการคาควรใชบอขนาดใหญตงแต 0.5-3.0ไร ควรจะมหลายบอเพอทยอยจบปลาเปนรายวน รายสปดาห๑ และรายเดอนเพอใหไดเงนสด มาใชจายเปนเงนทนหมนเวยนส าหรบคาอาหารปลา เงนเดอนคนงาน คาใชจายอน ๆ ปจจบนการเลยงปลานลในบอดนแบงได4 ประเภท ตามลกษณะของ การเลยง ดงน

การเลยงปลานลแบบเดยว โดยปลอยลกปลาขนาดเทากนลงเลยงพรอมกนใช เวลาเลยง 6-12 เดอน แลววดจบหมดทงบอ

การเลยงปลานลหลายรนในบอเดยวกน โดยใชอวนจบปลาขนาดใหญคดเฉพาะ ขนาดปลาทตลาดตองการจ าหนายปลอย ใหปลา ขนาดเลกเจรญเตบโต

การเลยงปลานลรวมกบปลาชนดอน เชน ปลาสวาย ปลาตะเพยน ปลาจน ฯลฯ เพอใชประโยชน๑จากอาหาร หรอเลยงรวมกบปลากน เนอเพอก าจดลกปลาทไมตองการ ขณะเดยวกนจะไดปลากนเนอเปนผลพลอยได เชน การเลยงปลานลรวมกบปลากราย และการเลยงปลานลรวมกบปลาชอน

การเลยงปลานลแบบแยกเพศโดยวธแยกเพศปลา หรอเปลยนเพศ ปลาเปน เพศเดยวกน เพอปองกนการแพรพนธ๑ในบอ สวนมากนยม เลยงเฉพาะปลาเพศผ ซงมการเจรญเตบโตเรวกวาเพศเมย การขดบอเลยงปลาในปจจบนนยมใชเครองจกรกล เชน รถแทรกเตอร๑ รถตกขดดน เพราะเสยคา ใชจายต ากวาใชแรงจากคนขดเปนอน มาก นอกจากนยงปฏบตงานไดรวดเรวตลอดจนการสรางคนดนกสามารถอดใหแนน ปองกนการรวซมของน าไดเปน อยางด ความลกของบอประมาณ 1เมตร มเชงลาดประมาณ 45 องศา เพอปองกนการพงทลายของดน และมชายบอกวางประมาณ 1-2 เมตร ตามขนาด ความกวางยาว ของบอทเหมาะสม

23 ถาบออยใกลแหลงน า เชน ค คลอง แมน า หรอในเขตชลประทาน ควรสรางทอระบายน าทงทพนบออกดานหนง โดยจด ระบบน าเขาออกคนละทาง เปนการลดคาใชจายในการสบน า แตถาบอนนไมสามารถจะท าทอชกน าและระบายน าได จ าเปนตองใชเครองสบน า

5) ขนตอนการเลยงปลาในบอดน - ก าจดวชพช และพนธ๑ไมน าตาง ๆ เชน กก หญา ผกตบชวาใหหมด โดยน ามากองสมไว

แหงแลวน ามาใชเปนปยหมกในขณะทปลอย ปลาลงเลยง ถาในบอเกามเลนมากจ าเปนตองสาดเลนขนโดยน าไปเสรมคนดนทช ารด หรอใชเปนปยแกพช ผก ผลไม บรเวณใกลเคยงพรอมทงตกแตงเชง ลาดและคนดนใหแนนดวย

- ก าจดศตร ศตรของปลานล ไดแก ปลาจ าพวกกนเนอ เชน ปลาชอน ปลาชะโด ปลาหมอ ปลาดก นอกจากนกมสตว๑จ าพวก กบ เขยด ง เปนตน ดงนน กอนทจะปลอยปลานลลงเลยงจงจ าเปนตอง ก าจดศตรดงกลาวเสยกอนโดยวธระบายน าออกใหเหลอนอยทสด การก าจดศตรของปลาอาจใช โลตนสดหรอแหงประมาณ 1 กโลกรม ปรมาณของน าในบอ 100 ลกบาศก๑เมตร คอทบหรอบดโลตนใหละเอยด น าลงแชน าประมาณ 1-2 ปบ ขย าโลตนเพอ ใหน าสขาวออกมาหลาย ๆ ครงจนหมดน าไปสาดใหทวบอศตรพวกปลาจะลอยหวขนมาภายหลงโลตน ประมาณ 30 นาท ใชสวงจบขนมาใชบรโภคไดท เหลอ ตายพนบอจะลอยในวนรงขน สวนศตรจ าพวกกบเขยดง จะหนออกจากบอไป และกอนปลอยปลาลงเลยงควรจะทงระยะไวประมาณ 7 วน เพอใหฤทธ ของโลตนสลายตวไปหมดเสยกอน

- การใสปย โดยปกตแลวอปนสยในการกนอาหารของปลานลจะกนอาหารจ าพวกแพลงก๑- ตอนพชและสตว๑ เศษวสดเนาเปอยตามพนบอ แหน สาหราย ฯลฯ ดงนน ในบอเลยงปลาควรใหอาหารธรรมชาตดงกลาวเกดขนอยเสมอ จงจ าเปนตองใสปยลงไปเพอละลายเปนธาตอาหาร ซงพชน าขนาด เลกจ าเปนใชในการปรงอาหารและเจรญเตบโตโดยกระบวนการสงเคราะห๑แสง ซงเปนโซอาหาร อนดบตอไป คอ แพลงก๑ตอนสต ว๑ ไดแก ไรน า และตวออน ของแมลง ปยทใชไดแกมลวว ควาย หม เปด ไก นอกจากปยทไดจากมลสตว๑แลวกอาจใชปยหมกจ าพวกหญาและฟางขาวปยพชสดตาง ๆ ไดเชนเดยวกน

- อตราปลอยปลาเลยง ในบอดนขนอยกบคณภาพน า อาหาร และการจดการเปนส าคญ โดยทวไปจะปลอยลกปลาขนาด 3-5 ซม. ลงเลยง ในอตรา 1-3 ตว/ตรม. หรอ 2,000-5000 ตว/ไร

- การใหอาหาร การใสปยเปนการใหอาหารแกปลานลทส าคญมากวธหนงเพราะจะได อาหารธรรมชาตทมโปรตนสงและราคาถกแตเพอ เปนการเรงใหปลาทเลยงเจรญเตบโตเรวขนหรอถกตองตามหลกวชาการ จงควรใหอาหารจ าพวกคาร๑โบไฮเดรตเปนอาหารสมบทดวย เชน ร า ปลายขาว กากมะพราว มนส าปะหลง หนตมใหสกและเศษเหลอของอาหารทมโปรตนสง เชน กากถวเหลองจากโรงท าเตาหกากถวลสง อาหารผสมซงมปลาปน ร าขาว ปลายขาวมจ านวนโปรตนประมาณ20% เศษอาหารทเหลอจากโรงครวหรอภตตาคาร อาหารประเภทพชผก เชน แหนเปด สาหราย ผกตบชวาสบใหละเอยด เปนตน อาหารสมทบเหลานควรเลอกชนดทมราคาถกและหาไดสะดวก สวนปรมาณทใหกไมควรเกน 4% ของน าหนกปลาทเลยง หรอจะใชวธสงเกตจาก ปลาทขนมากนอาหารจากจดทใหเปนประจ า คอ ถายงมปลานลออกนอยมากเพอรอกนอาหารกเพมจ านวนอาหารมากขนตามล าดบทก 1-2 สปดาห๑ ในการใหอาหารสมทบมขอพงควรระวง คอ ถาปลากนไมหมด อาหารจมพนบอ หรอละลายน า

24 มากกจะท าใหเกดความเสยหายขนหลายประการ เชน เสยคาใชจายไป โดยเปลาประโยชน๑ ท าใหน าเนาเสยเปนอนตรายตอปลาทเลยง และหรอตองเพมคาใชจายในการสบถาย เปลยนน าบอย ๆ เปนตน

6) การเจรญเตบโตและผลผลต ปลานล เปนปลาทมการเจรญเตบโตเรว เมอไดรบการเลยงดอยางถกตองจะมขนาดเฉลย 500 กรม ในเวลา 1 ป ผลผลตไมนอยหวา 500 กก./ไร/ป ในกรณทเลยงในกระชงทคณภาพน าดมอาหารสมทบอยางสมบรณ๑ สามารถใหผลผลตไมนอยกวา 5 กโลกรม/ลกบาศก๑เมตร

การเจรญเตบโตของปลานล อายปลา (เดอน) ความยาว(ซม.) หนก(กรม)

3 10 30 6 20 200 9 25 350 12 30 400

จากการการศกษาขอมลการเลยงปลานล สรปไดวา การเลยงคอนขางทจะมขนตอนทยงยาก ไมวาจะเปน

การเตรยมบอ สวนใหญจากการทคณะผวจยไดสอบถามขอมลผขายปลานล และผทเคยเลยงปลานล ไดขอมลวาเขาจะเลยงในบอดน ไมนยมเลยงในบอปนซเมนต๑ ถาเลยงในบอซเมนต๑การเจรญเตบโตชา ปลาจะตายงาย ถาเราไมเตรยมบออยางด เชน การใสปยเปนการใหอาหารใหอาหารธรรมชาตทมโปรตนสงกตองศกษาอยางด การตรวจวด pH ของน าใหอยในสภาวะทพอเหมาะอยตลอดซงเปนภาวะทควบคมไดยาก และไมเหมาะสมในการศกษาอาหารปลา หรอขเคกทผลตขนเพอใชเปนอาหารปลา ดงนนคณะผวจยจงไดเปลยนมาศกษาการใชขเคกเปนอาหารปลาโดยการเลยงปลาดกแทน

2.7 การเลยงปลาดก

ปลาดกในประเทศไทยทนยมน ามาเพาะเลยงในอดตนนแตเดมม 2 ชนด แตทนยมในการเพาะเลยงอยางมากไดแก ปลาดกอย (Clarias macrocephalus) เปนปลาพนบานของไทยชนดไมม- เกลด รปรางเรยวยาว มหนวด 4 เสนทรมฝปาก ผวหนงมสน าตาล เนอมสเหลอง รสชาตอรอยนมนวล สามารถน ามาปรงแตงเปนอาหารชนดตาง ๆ ไดมากมาย ในประเทศไทยมพนธ๑ปลาดกอยจ านวน ๕ ชนด แตทเปนทรจกทวๆ ไปคอ ปลาดกอยและปลาดกดาน (Clarias batrachus) ซงในอดตทงปลาดกอยและปลาดกดานไดมการเพาะเลยงกนอยางแพรหลาย เมอมการน าปลาดกชนดใหมเขามาเลยงในประเทศไทย อธบดกรมประมงไดมค าสงใหกลมวจยการเพาะเลยงสตว๑น า สถาบนวจยการเพาะเลยงสตว๑น าจดด าเนนการศกษา พบวาเปนปลาในตระกลแคทฟช เชนเดยวกบปลาดกอย มถนก าเนดในทวปแอฟรกา มชอวา Clarias gariepinus, African sharptooth catfish เปนปลาทมการเจรญเตบโตรวดเรวมาก สามารถกนอาหารไดแทบทกชนดมความตานทานโรคและสภาพแวดลอมสง เปนปลาทมขนาดใหญเมอเจรญเตบโตเตมท

25

งานศกษาและพฒนาแหลงน าเพอการประมงไดศกษาการเลยงปลาดกทงรปแบบการเลยงและชนดของปลาดกทเหมาะสมกบการเลยงพบวา ปลาดกสามารถเจรญเตบโตไดดทงในบอดน บอพลาสตก และบอซเมนต๑ สวนชนดปลาดกทเหมาะสมในการเลยงในบอซเมนต๑นน ปลาดกเทศ และปลาดกเทศอยเทศ (ลกผสมระหวางแมปลาดกอยกบพอปลาดกเทศ) เหมาะสมมากทสด โดยใชระยะเวลาประมาณ ๒ - ๓ เดอน (แลวแตขนาดลกปลาทปลอย) กสามารถจ าหนายไดแลว

การอนบาลลกปลาดก ส าหรบลกปลาดกทฟกออกเปนตวใหมๆ จะใชอาหารในถงไขแดงทตดมากบตว เมอถงไขแดงทตดมากบลกปลายบ ใหไขไกตมสกเอาเฉพาะไขแดงบดผานผาขาวบางเมอลกปลาอายครบ 2 วน สามารถขนยายไดดวยความระมดระวงโดยใชสายยางดด แลวบรรจในถงพลาสตกขนาด 18 นว ไมควรเกน 10,000 ตว/ถง หากขนสงเกน 8 ชวโมงใหลดจ านวนลกปลาลง

การอนบาลลกปลาดกในบอซเมนต๑ สามารถดแลรกษาไดงาย ขนาดของบอซเมนต๑ควรมขนาดประมาณ 2 - 5 ตารางเมตร ระดบความลกของน าทใชอนบาลลกประมาณ 15–30 เซนตเมตร การอนบาลลกปลาดกทมขนาดเลก (อาย 3 วน) ระยะแรกควรใสน าในบออนบาลลกประมาณ 10 - 15 เซนตเมตร เมอลกปลามขนาดใหญขนจงคอยๆ เพมระดบน าใหสงขน การอนบาลใหลกปลาดกมขนาด 2 – 3 เซนตเมตร จะใชเวลาประมาณ 10 - 15 วน น าทใชในการอนบาลจะตองเปลยนถายทกวน เพอเรงให ลกปลาดกกนอาหารและมการเจรญเตบโตด อกทงเปนการปองกนการเนาเสยของน าดวยการอนบาลลกปลาดกจะปลอยในอตรา 3,000 - 5,000 ตว/ตรม.อาหารทใชคอ ไรแดงเปนหลก ซงหากใหอาหารเสรม เชน ไขต๐น หรอเตาห จะตองระวงเกยวกบการยอยของลกปลาและการเนาเสยของน าในบออนบาลใหดดวย

การเลยงปลาดกในบอซเมนต 1) อตราปลอยปลาดก ควรปรบสภาพของน าในบอทเลยงใหมสภาพเปนกลางหรอ

เปนดางเลกนอย แตตองแนใจวาบอซเมนต๑จะตองหมดฤทธของปน ลกปลาขนาด 2 - 3 เซนตเมตร ควรปลอยในอตราประมาณ 100 ตว/ตรม. เพอปองกนโรคซงอาจจะตดมากบลกปลา ใชน ายาฟอร๑มาลนใสในบอเลยง อตราความเขมขนประมาณ 30 สวนในลาน ในวนทปลอยลกปลาไมจ าเปนตองใหอาหารควรเรมใหอาหารในวนรงขน

2) การใหอาหาร เมอปลอยลกปลาดกลงในบอแลว อาหารทใหในชวงทลกปลาดก มขนาดเลก (2 – 3 เซนตเมตร) ควรใหอาหารผสมคลกน าปนเปนกอนใหลกปลากน โดยใหกนวนละ 2 ครง หวานใหกนทวบอโดยเฉพาะในบรเวณขอบบอ เมอลกปลามความยาวประมาณ 5–7 เซนตเมตร สามารถฝกใหกนอาหารเมดไดหลงจากนนเมอปลาโตขนจนมความยาว 15 เซนตเมตร ขนไป จะใหอาหารเมดเพยงอยางเดยวหรออาหารเสรมชนดตางๆ ได เชน ปลาเปดผสมร าละเอยดอตรา 9 : 1 หรอ ใหอาหารทลดตนทน เชน อาหารผสมบดจากสวนผสมตางๆ เชน กระดกไก ไสไก เศษขนมปง เศษเสนหม เศษเลอดหม เลอดไก เศษเกยว หรอเศษอาหารเทาทสามารถหาได น ามาบดรวมกนแลว ผสมใหปลากน แตการใหอาหารประเภทนจะตองระวง เรอง คณภาพของน าในบอเลยงใหด เมอเลยงปลาไดประมาณ 2 เดอน ปลาจะมขนาดประมาณ 125 กรม/ตว ผลผลตจะไดประมาณ 10 กก./บอ อตรารอดตายประมาณ 80 %

26

3) การถายเทน า เมอตอนเรมเลยงใหมๆ ระดบความลกของน าในบอควรม คาประมาณ 30 - 40 เซนตเมตร เมอลกปลาเจรญเตบโตขนในเดอนแรกจงเพมระดบน าสงเปนประมาณ 50 เซนตเมตร การถายเทน าควรเรมตงแตการเลยงผานไปประมาณ 1 เดอนโดยถายน าประมาณ 20 % ของน าในบอ 3 วน/ครง หรอถาน าในบอเรมเสยจะตองถายน ามากกวาปกต

4) การปองกนโรค การเกดโรคของปลาดกทเลยงมกจะเกดจากปญหาคณภาพของ น าในบอเลยงไมด ซงอาจเกดจากสาเหตของการใหอาหารมากเกนไปจนอาหารเหลอเนาเสย เราสามารถปองกนไมใหเกดโรคไดโดยตองหมนสงเกตวาเมอปลาหยดกนอาหารจะตองหยดใหอาหารทนท เพราะปลาดกลกผสมมนสยชอบกนอาหารทใหใหม โดยถงแมจะกนอมแลว ถาใหอาหารใหมอกกจะคายหรอส ารอกอาหารเกาทงแลวกนอาหารใหใหมอก ซงปรมาณอาหารทใหไมควรเกน 4 - 5 % ของน าหนกตวปลา

2.8 แบบสอบถาม แบบสงเกต และแบบสมภาษณ

2.8.1 แบบสอบถาม

แบบสอบถามเปนเครองมอชนดหนงทสรางขนเพอวดความคดเหนตาง ๆ หรอวดความ จรงทไมทราบ อนจะท าใหไดมาซงขอเทจจรงทงในอดต ปจจบน และการคาดคะเนเหตการณ๑ในอนาคตสวนใหญจะอยในรปของค าถามเปนชดๆ เพอวดสงทตองการวด โดยมค าถามเปนตวกระตนเรงเรา ใหบคคลตอบออกมา นบวาเปนเครองมอทนยมใชวดทางดานจตพสย (Affective Domain)

แบบสอบถามมหลายชนดแตไมวาจะเปนแบบสอบถามชนดใดจะมโครงสรางหรอ สวนประกอบทส าคญ 3 สวน ดงน

1) ค าชแจงในการตอบแบบสอบถาม 2) สถานภาพทวไป ในสวนนเปนรายละเอยดสวนตวของผตอบ 3) ขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมทจะวด จะถามเกยวกบสงทตองการจะวด

การสรางแบบสอบถาม แบบสอบถามมขนตอนในการสรางดงน

1) ก าหนดจดมงหมายของแบบสอบถาม ผสรางแบบสอบถามตองระบจดมงหมาย ของแบบสอบถามใหชดเจน ระบใหไดวาแบบสอบถามจะถกน าไปใชในเรองอะไร

2) ก าหนดประเดนหลก หรอพฤตกรรมหลกทจะวดใหครบถวนครอบคลมวาจะม ประเดนอะไรบาง หรออาจเรยกวาเปนการก าหนดกรอบแนวคดหรอโครงสรางของแบบสอบถาม

3) ก าหนดชนด หรอรปแบบของแบบสอบถาม โดยเลอกใหเหมาะสมกบเรองทจะ วด และลกษณะของกลมผเรยน

4) ก าหนดจ านวนขอค าถาม โดยอาจจะก าหนดในเบองตนวาตองการจะให แบบสอบถามมความยาวมากนอยเพยงใด และคลมประเดนหลก ประเดนยอยอยางไรบาง

5) สรางขอค าถามตามจดมงหมาย ชนดหรอรปแบบ จ านวนขอในประเดนตางๆ ท ก าหนดไวตามโครงสรางของแบบสอบถาม

27

6) ตรวจทานเพอการแกไข ปรบปรง แบงออกเปน 2 ตอน คอ ตอนแรกตรวจทาน โดยผสรางแบบสอบถามเอง ตอนทสองตรวจสอบ พจารณาใหค าแนะน าและวจารณ๑โดยผรหรอผเชยวชาญหรอผช านาญการ

7) น าแบบสอบถามไปทดลอง การน าไปทดลองใช (Try out) ควรน าไปทดลองกบ กลมทมลกษณะเหมอน หรอใกลเคยงกบกลมทจะไปเกบรวบรวมขอมลจรง

8) วเคราะห๑แบบสอบถาม โดยการน าผลจากการไปทดลองมาวเคราะห๑เพอหา คณภาพ และปรบปรงแบบสอบถามในสวนทยงมขอบกพรองตางๆ

9) จดพมพ๑แบบสอบถาม เพอเตรยมน าไปใชจรงตอไป 2.8.2 แบบสงเกต

แบบสงเกต (Observation form) เปนการเกบรวมรวบขอมลโดยใชประสาทสมผส- ทงหาของผสงเกตในการศกษา การสงเกตแบงตามวธการสงเกตได 2 ประเภท คอ

1) การสงเกตแบบมสวนรวม (Participant observation) การสงเกตแบบนจะเปน ลกษณะทผสงเกตเขาไปมสวนรวมหรอท ากจกรรมรวมกบผถกสงเกต โดยทผถกสงเกตไมรตววาถกสงเกตอย

2) การสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non-participant observation) การสงเกตแบบน จะเปนลกษณะผสงเกตไมไดเขาไปมสวนรวมหรอไมไดเขาท ากจกรรมกบผสงเกต หลกการในการสงเกต

1) ขณะสงเกตตองมเปาหมายหรอวตถประสงค๑ในการสงเกตทชดเจน 2) ท าการสงเกตตองสงเกตอยางรอบคอบ ตงใจ และไมท าแบบผวเผน 3) เมอสงเกตเหนสงใดใหท าการจดบนทกไวทนท และไมล าเอยงในการจดบนทก 4) ในการสงเกตบางเรองควรจะมการสงเกตซ า ทงนเพอใหไดผลการสรปทเทยงตรง 5) ในการสงเกตตองใชผทมความรอบร เปนตน

2.8.3 แบบสมภาษณ การสมภาษณ๑ คอ การสอสารระหวางบคคลซงแตกตางจากการสนทนาโดยทวไป เพราะ

การสมภาษณ๑จะตองมจดมงหมาย ตองเตรยมค าถามและตดตอกบผใหสมภาษณ๑โดยมก าหนดเวลาทแนนอน การสมภาษณ๑มจดมงหมายท านองเดยวกบการใชแบบสอบถาม จงมผเรยกการสมภาษณ๑วาเปนแบบสอบถามปากเปลา (Oral Questionnaire) แตมความแตกตางกนตรงวธการ กลาวคอ การสมภาษณ๑ ผสมภาษณ๑เปนฝายซกถามโดยการพด ผตอบกตอบโดยการพดแลวผสมภาษณ๑เปนฝายบนทกค าตอบ สวนการใชแบบสอบถาม ผตอบตอบโดยการเขยนตอบลงในแบบสอบถาม

การสมภาษณ๑จะไดขอมลทดหรอไมเพยงใดขนอยกบผสมภาษณ๑เปนส าคญ ในการสมภาษณ๑บางกรณกมการใชแบบสมภาษณ๑ชวยเปนแนวทางส าหรบผสมภาษณ๑ แตในบางกรณกไมไดใชแบบสมภาษณ๑ประกอบการสมภาษณ๑แตอยางใด ดงนนถอวาตวผสมภาษณ๑เปนเครองมอเกบรวบรวมขอมล สวนแบบสมภาษณ๑เปนเพยงเครองชวยบนทกขอมลดวย เชน แถบบนทกเสยง โดยไดรบความยนยอมจากผถกสมภาษณ๑

28

ประเภทของแบบสมภาษณ๑ แบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

1) การสมภาษณ๑แบบไมมค าถามแนนอน (Unstructured Interview) เปนการสมภาษณ๑ทไม มก าหนดค าถามทแนนอนตายตว หรอหากมการก าหนดไวบางกเปนค าถามประเดนหลก ในการสมภาษณ๑กไมจ าเปนตองใชค าถามเหมอนกน การเรยงล าดบค าถามกไมตองเหมอนกน ผถามสามารถปรบเปลยนใหเหมาะกบสถานการณ๑และผตอบ เปนการสมภาษณ๑ทยดหยนและเปดกวาง ผถามมอสระในการถามเพอใหไดค าตอบตามจดมงหมายของการวจย ขอมลทไดรบไมนยมเอามาเปรยบเทยบกน ไมไดมงเอามาพสจน๑สมมตฐาน นอกจากนค าถามทใชและค าตอบทไดรบ อาจน ามาใชประโยชน๑ในการสรางแบบสมภาษณ๑ ส าหรบใชในการสมภาษณ๑แบบมค าถามทแนนอนในครงตอ ๆ ไปได

2) การสมภาษณ๑แบบมค าถามทแนนอน (Structured Interview) เปนการสมภาษณ๑ทมการ ก าหนดขอค าถามไวลวงหนา และในการสมภาษณ๑ผตอบแตละคนจะตองไดรบการถามเชนเดยวกน และในล าดบขนตอนเดยวกนดวย ดงนน การสมภาษณ๑แบบนจ าเปนตองใชแบบสมภาษณ๑ทจดเตรยมไวกอน การสมภาษณ๑แบบมค าถามแนนอนชวยใหผถาม ถามตรงประเดนทตองการ ไมออกนอกเรอง ไมเกนขอบเขตทก าหนดไว และขอมลทไดรบสามารถน ามาเปรยบเทยบกนได

วธการสรางแบบสมภาษณ การสรางแบบสมภาษณ๑มขนตอนนอยกวาประเภทอนๆ เพราะมกเปนค าถามกวางๆใหผตอบตอบโดย

อสระและไดขอมลทเปนความจรงมากทสด ซงม 3 ขนตอนส าคญ คอ 1) ศกษาทฤษฎ หลกการ ตวแปร หรอประเดนส าคญทตองการทราบขอมล 2) สรางขอค าถามใหสมพนธ๑กบประเดนหรอค าส าคญทตองการทราบขอมลโดยยดหลก ดงน 3) น าแบบสมภาษณ๑ทออกแบบขอค าถามไปตรวจสอบความตรงเชงเนอหา 4) น าแบบสมภาษณ๑ทผานการทดสอบความตรงทดลองใชกบผทมลกษณะใกลเคยง

การน าไปใช 1) ใชกบแบบรายบคคล(One-On-One Interview) เปนการแลกเปลยนขอมลซงกนและกน

ท าใหผสมครรสกเปนกนเอง มความรวดเรว ใชกบการสมภาษณ๑ในระดบต าแหนงทไมสงมากนก เปนวธการทเกดอคตไดงาย เชน เสมยน พนกงานพมพ๑ดด

2) ใชกบแบบกลม(Group Interview) ใชกบผสมครหลายคนแลกเปลยนหรอแสดง ความคดเหนรวมกน ประหยดเวลาในการสมภาษณ๑

3) ใชกบแบบคณะกรรมการ(Board Interview) ใชสมภาษณ๑ในต าแหนงทส าคญ เปนพนกงานระดบสง

4) ใชกบแบบกดดน(Stress Interview) ท าใหผสมครเกดอาการเครยด ยวยใหอารมณ๑เสย ดพฤตกรรมทเกดขนวาสามารถควบคมอารมณ๑ไดหรอไม เพยงใด เชน งานดานบรการ พนกงานขาย พนกงานตอนรบ ประชาสมพนธ๑

29

2.9 งานวจยทเกยวของ การศกษาวจยของสาขาวชาสตว๑ศาสตร๑ คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลย ราชภฎ-บรรมย๑ ไดท าการศกษาการเพมโปรตนในกากมะพราวโดยการหมกดวยยสต๑และยเรย ในป พ.ศ.2557โดยมจดเดน คอ จะใชระยะเวลาในการหมกทตางกน คอ 5 10 15 20 25 30 35 และ 40 วน และเปรยบเทยบระหวางกากมะพราวแหงและกากมะพราวสด ผลจากการวจย พบวา กากมะพราวสดทหมกดวยกระบวนการหมกยสต๑และยเรย มระดบโปรตนสงกวาการหมกกากมะพราวแหงทระยะเวลาการหมกเดยวกน โดยการหมกกากมะพราวสดทระยะเวลา 10 วน สามารถท าใหมระดบโปรตนสงถงรอยละ 34.40 สวนการหมกกากมะพราวแหงตองใชเวลาในการหมกนานถง 40 วนจงจะท าใหมระดบโปรตนรอยละ 18.87 คณะเกษตรศาสตร๑มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช ไดท าการศกษาการใชกากสลดจ๑ปาล๑มน ามนเปนอาหารเสรมส าหรบเพาะเหดนางฟาภฐาน (พ.ศ.2557)โดยมการทดลองสตร 5 สตร คอ 1 .ขเลอยไมยางพารา + กากสลดจ๑ปาล๑มน ามน 5 % 2. ขเลอยไมยางพารา + กากสลดจ๑ปาล๑มน ามน 8 % 3. ขเลอยไมยางพารา + กากสลดจ๑ปาล๑มน ามน 10 % 4. ขเลอยไมยางพารา + กากสลดจ๑ปาล๑มน ามน 15 % 5. ขเลอยไมยางพารา + กากสลดจ๑ปาล๑มน ามน 20 % จากการศกษาพบวาการใชกากสลดจ๑ปาล๑มน ามนอตรา 20 % ท าใหเหดมผลผลตเฉลยสงทสด คอ267.63 กรม/ถง และมผลท าใหระยะเวลาการออกดอกของเหดเรวกวาเดม 5 %

นอกจากนครและนกเรยนโรงเรยนสชลคณาธารวทยาไดท าการศกษาวจยเรอง การศกษาเปรยบเทยบปรมาณโปรตนในหนอนแมลงวนทไดจากการหมกวธตางๆ ในป พ.ศ.2557 โดยการหมกหนอน 3 วธ คอ หนอนหมกจากร าขาว หนอนหมกจากเศษอาหาร และหนอนหมกจากผลไม จากนนวเคราะห๑หาปรมาณโปรตน พบวา หนอนทไดจากการหมกทง 3 วธมเปอร๑เซนต๑ของโปรตนในหนอนเทากบ 12.2 12.0 14.9 ตามล าดบ ตอจากนนน าหนอนไปใชเลยงปลาดก โดยปลาดกกลมทดลองให กนหนอนหมกชวภาพรวมกบอาหารส าเรจรปในอตราสวน 50:50 เทยบกบปลาดกทกนอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยวพบวา ปลาดกทเลยงดวยหนอนกบอาหารส าเรจรปมน าหนกเฉลยสงกวาปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว อยางมนยส าคญทางสถต แสดงใหเหนวาหนอนมโปรตน 12-15 % ท าใหปลาดกเจรญเตบโตด

จากการศกษาขอมลตาง ๆ ทเกยวของ ทางคณะผท าโครงงานวจยโรงเรยนสชลคณาธารวทยา จงหวดนครศรธรรมราช มความสนใจทจะท าโครงงานเกยวกบการเพมระดบโปรตนในขเคก โดยทางคณะผจดท าไดตงชอเรองวา ขเคก Adding Protein เพอใหนกเรยนไดศกษาคนควาและแกปญหาอยางเปนระบบในรปแบบของโครงงานหรองานวจย และน าผลทไดไปใชใหเกดประโยชน๑ในดานการเกษตรตอไป

30

บทท 3

วธการวจย

การท าโครงการวจยเรองขเคก Adding Protein ทางคณะผวจยไดด าเนนการตามหวขอ ดงน 3.1 ศกษาดงานการเลยงแพะของเกษตรกรหมบานปลายทอน 3.2 วธการด าเนนการวจย 3.3 การเปลยนแปลงสภาพของขเคก 3.4 ความพงพอใจของเกษตรกร 3.5 สถตทใชในการวเคราะห๑ขอมล

3.1 ศกษาดงานการเลยงแพะของเกษตรกรหมบานปลายทอน ทางคณะผวจยโรงเรยนสชลคณาธารวทยาไดไปศกษาดงานการเลยงแพะโดยใชขเคกเปน

อาหารเสรมรวมกบอาหารอน ๆ ของนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน หรอบงบาว อยบานเลขท 84 หม 7 ต าบลทงปรง อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช เมอวนท 8 มนาคม 2559 ซงจากการศกษาดงาน นายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน ไดใหขอมลวา ไดใหขเคกเปนอาหารเสรมส าหรบเลยงแพะโดยจะใสไวในภาชนะใสอาหารตลอดเวลา โดยใหกนมาตงแตเรมเลยง ท าใหชวยลดตนทนการเลยงแพะได ท าใหคณะผวจยมความคดวาถาเราสามารถเพมปรมาณโปรตนในขเคกใหมประมาณใกลเคยงกบอาหารส าเรจรปซงมโปรตนประมาณ 20% กจะชวยลดตนทนการเลยงแพะไดอยางนอยประมาณ 50% ของคาใชจายในการเลยงแพะปจจบน (ภาพท 3.1 – 3.4)

ภาพท 3.1

31

ภาพท 3.2

ภาพท 3.3

32

ตวอยาง อาหารส าเรจรปทใหสตว๑กนมโปรตนประมาณ 20%

3.2 วธการด าเนนการวจย 3.2.1 การเพมปรมาณโปรตนดวยวธการหมกยสตและยเรย

ก. วสดอปกรณ๑ทใชในการหมกยสต๑และยเรย 1) ขเคก 30 กโลกรม 2) ถงหมก ขนาด 50 ลตร จ านวน 1 ถง 3) ยสต๑ 2 กโลกรม 4) ยเรย 10 กโลกรม 5) น าตาลทราย 2 กโลกรม 6) กากน าตาล 8 ลตร 7) น าปรมาณ 20 ลตร 8) เครองปมออกซเจน 1 เครอง

33

9) ถงด า ขนาด ขนาด 20 * 30 เซนตเมตร 1 แพค 10) ยางยด ขนาดยาว 20 เซนตเมตร 30 เสน 11) ไมพาย 1 อน

ข. การท าน าหมก 1) ชงยสต๑ขนมปงผงส าเรจรป 0.25 กโลกรม 2) ชงตาลทรายแดง 0.5 กโลกรม 3) ยเรย 2 กโลกรม 4) น า 2.5 ลตร 5) และกากน าตาล 2.5 ลตร 6) น าสวนผสมขอ 1-5 ผสมเขาดวยกนในถงหมกกวนใหเปนเนอเดยวกนดวยไมพาย รวมกบ

การใชปมออกซเจนเปาลมทงไวเปนเวลา 1 ชวโมง ค. การหมกขเคก

1) น าขเคกบรรจในถงพลาสตกสด าซอน 2 ชน ถงละ 1 กโลกรม 2) จากนนเตมน าหมกทเตรยมไวถงละ 0.2 ลตร ลงในขเคกทเตรยมไวแลวคลกเคลาใหเปนเนอ

เดยวกนแลวไลอากาศออกจากถง 3) ใชยางยดมดปากถงหมกใหแนนและหมกไวเปนเวลา 1 , 2 , 3 , 4 และ 5 สปดาห๑ 4) แตละระยะหมกจ านวน 6 ถง 5) ในการหมกนนเรมเรมหมกขเคกระยะเวลา 5 สปดาห๑ 4 สปดาห๑ 3 สปดาห๑ 2 สปดาห๑

และ 1 สปดาห๑ เพอใหครบระยะเวลาของการหมกพรอมกน 6) น าขเคกไปวเคราะห๑หาปรมาณโปรตนในขเคกแตละระยะ

ภาพท 3.4

34

ภาพท 3.4-3.5 การชงสวนผสมทใชในการหมก

ภาพท 3.6 กวนสวนผสมของน าหมกใหเปนเนอเดยวกน ดวยไมพายรวมกบการใชปมออกซเจนเปาลมทงไวเปนเวลา 1 ชม.

35

ภาพท 3.7 น าขเคกบรรจในถงพลาสตกสด าซอน 2 ชน ถงละ 1 กโลกรม จากนนน าน าหมกทเตรยมไวใสลงไปในข

เคกปรมาตร 0.2 ลตร ผสมใหเขากน กอนปดถงไลอากาศออกใหหมด

ภาพท 3.8 ใชยางยดมดปากถงหมกใหแนนและหมกไวเปนเวลา 1 สปดาห๑ 2 สปดาห๑ 3 สปดาห๑ 4 สปดาห๑ และ 5 สปดาห๑ เมอครบก าหนดน าขเคกไปวเคราะห๑หาปรมาณโปรตนของขเคกแตละระยะ

36

3.2.2 การวเคราะหหาปรมาณโปรตนในขเคกโดยวธเจลดาหล (Kjeldahl method) การวเคราะห๑มทงขนตอนการเตรยมตวอยาง การเตมสารเคม และการยอยการกลน

และไตเตรท ซงมรายละเอยดดงน ก. การเตรยมตวอยาง มดงน

1) บนทกขอมล และลกษณะของตวอยางอาหาร 2) เตรยมตวอยางอาหารโดยการอบไลความชนจนน าหนกคงทบดใหละเอยดจนเปน

เนอเดยวกน แลวสมตวอยางโดยวธการแบงตวอยางออกเปน 4 สวน 3) ชงสารตวอยางอาหารใสหลอดยอย ถาเปนของแข.ใหชง 0.1 มลลกรม โดยใชชง

เครองทศนยม 4 ต าแหนง ถาตวอยางมปรมาณไนโตรเจนมากกวา 5 เปอร๑เซนต๑ชงน าหนกประมาณ 0.5 กรม และตวอยางทมไนโตรเจนนอยกวา 5 เปอร๑เซนต๑ ชงน าหนกประมาณ 0.1 กรม สวนตวอยางเปนของเหลวใหตวงดวยปเปตขนาด 10 มลลลตร โดยใชตวอยางสงสดไมเกน 50 มลลลตร

ข. การเตมสารเคม หลงจากชงตวอยางอาหารใสหลอดยอยแลว เตมตวเรงปฏกรยา คอ ซลเนยม 5 กรม หรอสารผสมระหวางคอปเปอร๑ซลเฟตกบไดโพแทสเซยมซลเฟตในอตราสวน95:5 จ านวน 7 กรม เตมกรกซลฟวรกเขมขน จ านวน 15-20 มลลลตร ส าหรบชดควบคม ใหท าเชนเดยวกนแตไมตองเตมตวอยาง

ค. การยอย มขนตอนดงน 1) วางหลอดยอยในเตายอย โดยใสหลอกยอยใหครบจ านวนหลมของเตายอยถงแม

จะวเคราะห๑จ านวนตวอยางนอยกตาม และประกอบเขากบชดก าจดไอกรดแลวรดสายยางฝาครอบใหสนท ซงเครองก าจดไอกรดจะมดางเขมขนอยภายในเพอท าหนาทจบกบไอกรดทออกมา กอนใชงานควรตรวจสอบสภาพของดางทใชในการจบไอกรดกอนวามปรมาณเพยงพอตอการจบกรดในระหวางโดยสงเกตการเปลยนสของอนดเคเตอร๑ ถายงเปนสน าเงนแสดงวามดางอยมาก แตถาเปนสเหลอง (ดงภาพ 4.5 ก) แสดงวาดางหมดแลว

2) เปดสวตช๑เครองดกจบไอกรดและเตายอยใหความรอน โดยการปรบปมความ รอนไปทต าแหนง 10 เปนเวลา 10 นาท และปรบความรอนมาทต าแหนง 8 ยอยตออก 60 นาท จนไดสารละลายใสมสฟา ซงจะขนอยกบชนดของสารตวอยาง

3) หลงจากการยอยเสรจ รอใหอณหภมลดลงต ากวาจดเดอด แลวน าหลอดยอย ออกจากเครองยอยสารมาวางไวบนตะแกรง เพอใหหลอดยอยเยนตวลง

4) ถายลงในขวดปรบปรมาตรขนาด 100 มลลลตร แลวใชน ากลนลางหลอดยอย จนหมดตวอยางปรมาตรใหได 100 มลลลตร ดวยน ากลน(ภาพท 4.5ข)เกบไวกลนในขนตอนตอไป

ง. ขนตอนการกลนและไทเตรท 1) น าขวดรปชมพขนาด 250 มลลลตร ทบรรจสารละลายกรดบอรกความ-

เขมขน 2 เปอร๑เซนต๑ ปรมาตร 80 มลลลตร เตมอนดเคเตอร๑แลวน าไปรองรบของเหลวทกลนไดโดยสารสวนปลายทอของอปกรณ๑ความแนนจมในสารละลายกรดบอรก

37

2) ดดสารละลายตวอยางทเจอจางแลวดวยปเปตแบบกระเปาะขนาดบรรจ 10 มลลลตร ใสลงในหลอดยอยตวอยาง เตมสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด๑ ความเขมขน 32 เปอร๑เซนต๑ จ านวน 80 มลลลตรแลวเตมน ากลนลงไป 60 มลลลตร หรอตงใหเครองกลนท างานตามสภาวะนในกรณทเครองกลนท างานแบบอตโนมต

3) กลนรบของเหลงประมาณ 3 นาท ลางปลายทอของอปกรณ๑ควบแนนดวยน า กลนลงในขวดรปชมพทรองรบ

4) ไตเตรทสารละลายทกลนได ดวยสารละลายกรดไฮโดรคลอรกความเขมขน 0.1 นอร๑มอล ซงผานการท าปรบมาตรฐานมาแลว จนไดสารละลายเปลยนสเขยวอมฟากลายเปนสชมพหรอสสม แสดงวาถงจกยต

จ. บนทกการทดลอง ตารางบนทกผลการทดลอง ใชส าหรบบนทกขอมลในระหวางท าการทดลองเพอปองกน

ความผดพลาดและใหผลการทดลองทไดความถกตองมากทสด ใหบนทกผลการทดลองในตารางบนทกผลการวเครองโปรตน

ฉ. การค านวณหาปรมาณไนโตรเจนทงหมดและโปรตน มดงน วธการค านวณหาปรมาณไนโตรเจนทงหมด ค านวณไดจากปรมาณไนโตรเจน 0.0014

กรม จะท าปฏกรยากบสารละลายกรดไฮโดรคลอรก ความเขมขน 0.1 นอร๑มอล ปรมาตร 1 มลลลตร ดงนนปรมาณไนโตรเจนทงหมดจงค านวณไดดงสตร ไนโตรเจนทงหมด(เปอร๑เซนต๑) = ปรมาณกรดไฮโดรคลอรกทใชในการไตเตรทตวอยาง (มลลกรม) = ปรมาณกรดไฮโดรคลอรกทใชในการไตเตรทชดควบคม (มลลกรม)

N = ความเขมขนของกรดไฮโดรคลอรก (นอร๑มอล) D = อตราการเจอจาง E = น าหนกของตวอยางทใชวเคราะห๑ (มลลกรม) การค านวณหาปรมาณโปรตนในรปของโปรตนอยางหยาบสามารถค านวณไดจากปรมาตร

ไนโตรเจนทงหมดคณแฟคเตอร๑ของตวอยางอาหารแตละชนด(4.6)สตรการค านวณ ดงน โปรตนอยางหยาบ (เปอร๑เซนต๑) = ไนโตรเจนทงหมด (เปอร๑เซนต๑) x แฟคเตอร๑

3.2.3 เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรป กบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคกในอตราสวน 50 : 50 ก. การท าบอปลาดก

จากการประชมวางแผนกนของคณะผจดท าโครงงาน สรปไดวา จะเลยงปลาดกใน บอซเมนต๑ เนองจากในโรงเรยนมปลาดกเดมทเคยใชในการท าโครงงานหนอนหมกชวภาพ ซงมวธการปรบปรงใหม ดงน

1) ท าความสะอาดบอซเมนต๑ทเตรยมไวส าหรบเลยงปลาดกจ านวน 2 บอให สะอาดจากนนน ารงผงมาตดรภายในบอเพอปองกนไมใหปลาดกออกจากบอในขณะทเปลยนน า

2) วางทอน าใหมเพอสะดวกในการเปลยนน าโดยน าทอพวซมาวางไปยงบอ ปนซเมนต๑ทเลยงปลาดกทงสองบอ

38

3) น าทอพวซขนาด 1 นว มาตอเขากบวาล๑วน าส าหรบเปดน าทงสองบอ 4) น าทอพลาสตกพวซขนาดเสนผาศนย๑กลาง 1 นว ยาว 50 เซนตเมตร

น ามาสวมกบขอตอทเปนทางน าออก โดยเจาะรทอสงจากพนบอประมาณ 20 เซนตเมตร เพอรกษาระดบน าและปองกนเวลาน าลนบอ เมอปลาดกอายครบสองอาทตย๑ใหกลบดานและเจาะรสงขนไปประมาณ 10 เซนตเมตร

5) น ามะขามเปยกมาทาใหทวบอดานในทงสองบอเพอลดความเปนเบสของ บอทงไว 1-2 วน กพรอมส าหรบเลยงปลาดกอาย 1 เดอน

ภาพท 3.9 การวางทอวางทอน าใหมเพอสะดวกในการเปลยนน า

ภาพท 3.10 น าทอพวซขนาด 1 นว มาตอกบวาล๑วส าหรบเปดน าทงสองบอ

39

ภาพท 3.11 ทอ 1 นว ยาว 50 เซนตเมตรน ามาสวมกบขอตอทเปนทางน าออกส าหรบเปลยนน า

ข.การเลยงปลาดก ในการเลยงปลาดกเพอเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกครงน เปนการ

เลยงโดยการเปนบอท 1 ใชอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยวกบบอท 2 เลยงโดย ปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคกในอตราสวน 50 : 50

1) เปดน าใสในบอใหสงจากพนบอประมาณ 20 เซนตเมตร ซงพอถงจดนน น าจะลนออกจากรเจาะไว เปนระดบทเหมาะส าหรบเลยงปลาดก ทงไว 1-2 วนกพรอมส าหรบเลยงปลาดกอาย 1 เดอน

2) แบงบอปลาดกเปน 2 บอ โดยบอท 1 เปนบอทเลยงดวยอาหารส าเรจรป เพยงอยางเดยว บอท 2 เลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคกในอตราสวน 50:50

3) น าปลาดกพนธ๑รสเซยซงเปนปลาดกพนธ๑ทมขายตามรานเกษตร และ เลยงกนทวไปในทองถนอายประมาณ 1 เดอน มาจ านวน 100 ตว ใสลงไปแตละบอๆละ 50 ตว

4) ในระยะเวลา 2 สปดาห๑แรกของการเลยงปลาดกจะใหอาหารส าเรจรป ทง บอเพอศกษาปรมาณอาหารทปลาดกกนพบวาปลาดกกนวนละ 5 กรมตอครง วนละ 3 ครง คอตอนเชา ตอนเทยงและตอนเยน เมอเลยงไปครบ 1 สปดาห๑

5) ชงน าหนกของปลาดกแตละบอ หาคาเฉลยน าหนกของปลาดกแตละตว ซงเปนน าหนกกอนทดลองเลยงเพอเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว กบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคก

40

6) สปดาห๑ท 3-5 ท าการเลยงโดยบอท 1 เลยงปลาดกดวยอาหารส าเรจรป เพยงอยางเดยว บอท 2 เลยงปลาดกดวยอาหารส าเรจรปกบขเคกในอตราสวน 50:50

7) เมอครบสปดาห๑ท 1 ชงน าหนกของปลาดกแตละตว 8) เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยง

อยางเดยว กบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคก ดวยคาสถต t-test

ภาพท 3.12 เปดน าใสในบอใหสงจากพนบอประมาณ 20 เซนตเมตร

เพอเตรยมพรอมส าหรบเลยงปลาดก

41

ภาพท 3.13 น าปลาดกพนธ๑รสเซยซงเปนปลาดกพนธ๑ทมขายตามรานเกษตร และเลยงกนทวไปในทองถนอายประมาณ 1 เดอน มาจ านวน 100 ตว ใสลงไปแตละบอๆ ละ 50 ตว

ภาพท 3.14 บอทดลองจะใหอาหารส าเรจรปและขเคก วนละ 3 ครง คอ ตอนเชา ตอนเทยงและเยน สวนบอควบคมใหอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว

42

ภาพท 3.15 ชงน าหนกของปลาดกแตละบอ หาคาเฉลยน าหนกของปลาดกแตละตวซงเปนน าหนกกอนทดลองเลยงเพอเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยวกบปลาดกทเลยงดวย

อาหารส าเรจรปกบขเคก

\

ภาพท 3.16 เมอครบ 1 สปดาห๑ท ชงน าหนกของปลาดกเพอหาคาเฉลยน าหนกของปลาดกแตละตว

43

3.3 การเปลยนแปลงสภาพของขเคก ในการศกษาการเปลยนแปลงสภาพของขเคกนน เราจะใชขเคกทผานการหมกในระยะเวลา 1, 2, 3 และ 4 สปดาห๑ โดยมกระบวนการดงน

1) น าขเคกทผานการหมกครบ 1 สปดาห๑ น ามาปนเปนกอนเลกๆ และน าไปตากแดด ใหแหงสนท จากนนน ามาเกบไว

2) น าขเคกทผานการหมก 2,3 และ 4 สปดาห๑ มาท าเชนเดยวกบขอท 1 ทกลาวมา 3) ดการเปลยนแปลงสภาพของขเคกทเกบไว สงเกตและบนทกผลในแตละวน (มราขนบน

ขเคกทเกบไว)

ภาพท 3.17 ขเคกในสปดาห๑แรกจะไมมการเปลยนแปลงสภาพ

ภาพภาพท 3.18 ขเคกทเกบไวในระยะเวลา 8 และ 10 วนทมการเปลยนแปลงสภาพ

44

3.4 ความพงพอใจของเกษตรกร หลงจากหมกขเคกเพอเพมโปรตน ครบ 1 2 3 และ 4 สปดาห๑ จากนนน าไปใหเกษตรผเลยงแพะ คอ นายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน โดยน าไปเลยงแพะในระยะเวลา 7 วน และ สอบถามความพงพอใจ รายละเอยดดงน

(1) น าขเคกทผานกระบวนการหมกดวยยสต๑และยเรยมาใหเกษตรทดลองใช โดยน าขเคกทหมกครบ 1 2 และ 3 สปดาห๑ อยางละ 2 ถง และขเคกทหมกครบ 4 สปดาห๑ จ านวน 1 ถง รวมเปน 7 ถง หนกถงละประมาณ 1 กโลกรม ไปใหนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน ทดลองใช

(2) น าไปใหแพะกนเปนอาหารเสรมรวมกบอาหารชนดอน วนละ 1 กโลกรมเปนระยะเวลา 7 วน เกบขอมลของการกนขเคกของแพะ

(3) การเกบขอมล จะใชเครองมอในการเกบ 3 แบบ ดงน แบบสงเกต แบบสอบถาม และ แบบสมภาษณ๑ ของขเคกในการเลยงแพะ

(4) สรปความพงพอใจของเกษตรกรผเลยงแพะ นายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน

ภาพท 3.19 น าขเคกไปเลยงแพะและสงเกตการกนของแพะ

45

3.5 การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมล 3.5.1 การหาปรมาณโปรตนในขเคกทไดจากการหมกวธตางๆ ใชการค านวณ และการวเคราะห๑ทางเคม (แสดงในหวขอท 3.2.2)

3.5.2 การเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปและขเคก (กลมทดลอง) กบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรป (กลมควบคม) นนทางคณะผท าโครงงานไดวเคราะห๑ขอมลดงน

ก. สถตทใชวเคราะห๑ขอมล 1) คาเฉลย 2) วธการทางสถตแบบ t-test (Scott. 1962 : 264) ทเปนคาความแตกตาง

ของคะแนนกอนเรยนและหลงเรยน จากสตร

t =

; df = n1 + n2 - 2

เมอ = √

และ = ∑

∑

เมอ t แทน คาเฉลยทใชในการพจารณาทดสอบการเจรญเตบโตของปลาดก D1 แทน ผลตางของน าหนกกอนทดลองกบน าหนกหลงทดลองของปลาดกแตละตวในกลม

ทดลอง D2 แทน ผลตางของน าหนกกอนทดลองกบน าหนกหลงทดลองของปลาดกแต ละตวในกลมควบคม MD1 แทน คาเฉลยของผลตางของน าหนกหลงทดลองกบกอนทดลองของ ปลาดกแตละตวในกลมทดลอง MD2 แทน คาเฉลยของผลตางของน าหนกหลงทดลองกบกอนทดลองของ ปลาดกแตละตวในกลมกลมควบคม S2D แทน คาความแปรปรวนของผลตางของน าหนกของปลาดกหลงทดลองกบ กอนทดลองของกลมทดลองและกลมควบคม n1 แทน จ านวนปลาดกในกลมทดลอง n2 แทน จ านวนปลาดกในกลมควบคม

46

ข. การวเคราะห๑ขอมล สญลกษณ๑ทใชในการวเคราะห๑ขอมล

N แทน จ านวนปลาดกในกลมตวอยาง X1 แทน คาเฉลยของน าหนกปลาดกกอนการทดลอง X2 แทน คาเฉลยของน าหนกปลาดกหลงการทดลอง t แทน คาสถตทใชในการพจารณาสอบคาคะแนนท MD แทน ความแปรปรวนของน าหนกผลตางระหวางหลงการทดลองกบ

กอนการทดลอง

แทน ความแปรปรวนของคะแนนผลตางระหวางกลมทดลองและ

กลมควบคม

47

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล การวจยครงนเปนการวจยเชงทดลอง เพอศกษาการเพมปรมาณโปรตนในขเคกทเกดจากการ หมกยสต๑และยเรยในระยะเวลาตางๆ หาระยะเวลาทหมกทเหมาะสมในการน าไปใชจรงและเปรยบเทยบ การเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยขเคกทผานการหมกยสตและยเรยกบอาหารส าเรจรปอตราสวน 50 : 50 กบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว นอกจากนยงศกษาการเปลยนแปลงสภาพของขเคกเพอดระยะเวลาการคงสภาพจนไปถงการเรมเปลยนแปลงสภาพและบดเนาในทสด นอกจากยงมการวดความพงพอใจของเกษตรกรในทองถนในการน าขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยไปทดลองใชเปนอาหารในการเลยงแพะ จากผลการวเคราะห๑ขอมลตางๆ คณะผวจยขอน าเสนอขอมลตาง ๆ ดงน

4.1 ผลการ การเพมระดบของ กยสต๑และยเรยใน วน, 14 วน, 21 วน, 28 วน และระยะเวลา 35 วน ผลการวเคราะห๑หาปรมาณโปรตน แสดงในตารางท 4.1 และกราฟท 1

ตาราง 4.1 ปรมาณโปรตนในขเคกทเกดจากการหมกยสต๑และยเรยในระยะเวลาตาง ๆ

ชอสารตวอยาง ผลการวเคราะห (%)

ครงท 1 ครงท 2 ครงท 3 เฉลย ขเคกเรมตน (0วน) 3.0 - - 3.0 ขเคกสตร 1 (7วน) 15.4 12.7 14.8 14.3 ขเคกสตร 2 (14วน) 14.3 13.2 12.8 13.4 ขเคกสตร 3 (21วน) 15.2 14.6 15.7 15.2 ขเคกสตร 4 (28วน) 19.5 19.2 19.6 19.4 ขเคกสตร 5 (35วน) 12.8 12.9 - 12.9

48

กราฟท 1 แสดงความสมพนธ๑ระหวางสตรขเคกทหมกตามระยะเวลาตาง ๆ กบปรมาณโปรตน (เปอร๑เซนต๑)

จากตารางท 4.1 และกราฟท 1 พบวา รอยละของโปรตนน าหนกสดในขเคกเรมตนทยงไมไดท าการหมกม

ปรมาณโปรตน คดเปนรอยละ 3.0 สวนขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยตามระยะเวลาตางๆ ดงน ขเคกสตร 1 หมกเปนเวลา 7 วน มปรมาณโปรตน คดเปนรอยละ 14.3 สวนขเคกสตร 2 หมกเปนเวลา 14 วน มปรมาณโปรตน คดเปนรอยละ 14.3 สวนขเคกสตร 3 หมกเปนเวลา 21 วน มปรมาณโปรตน คดเปนรอยละ 15.2 สวนขเคกสตร 4 หมกเปนเวลา 28 วน มปรมาณโปรตน คดเปนรอยละ 19.4 และขเคกสตร 5 หมกเปนเวลา 35 วน มปรมาณโปรตน คดเปนรอยละ 12.9 เมอเปรยบเทยบปรมาณโปรตนในขเคกหมกยสต๑และยเรยของแตละสตรมปรมาณโปรตนทแตกตางกน

ส าหรบขเคกมปรมาณโปรตนสงทสดคอ ขเคกสตร 4 ทหมกเปนเวลา 28 วน มปรมาณโปรตน คดเปนรอยละ 19.4 เพมขนจากขเคกเรมตนถงรอยละ 16.0 (โดยขเคกเรมตนทยงไมผานการหมกมโปรตนรอยละ 3.0) สวนขเคกทมปรมาณโปรตนนอยทสด คอ ขเคกสตร 5 ทหมกเปนเวลา 35 วน มปรมาณโปรตน คดเปนรอยละ 12.9

ระยะเวลาการหมก

49

4.2 ผลการ ยสต๑และยเรย กบอาหารส าเรจรปอตราสวน 50 : 50 แสดงในตารางท 4.2

ตาราง 4.2 ผลการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยขเคกทผานการหมกยสต๑และย เรยกบอาหารส าเรจรปอตราสวน 50 : 50 กบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว

กลมตวอยาง (ชนดของอาหาร) N X1 X2 MD t

กลมทดลอง ( อาหารส าเรจรป กบขเคกหมกยสต๑ และยเรย 50:50 )

50 16.50 27.60 11.1 0.01 3.08

กลมควบคม ( อาหารส าเรจรป )

50 14.94 22.96 8.02

t (.01, 100) = 2.364

สญลกษณ๑ตางในตารางทใชในการวเคราะห๑ขอมล N แทน จ านวนปลาดกในกลมตวอยาง X1 แทน คาเฉลยของน าหนกปลาดกกอนการทดลองในหนวยกรม X2 แทน คาเฉลยของน าหนกปลาดกหลงการทดลองในหนวยกรม t แทน คาสถตทใชในการพจารณาสอบคาท MD แทน ความแปรปรวนของน าหนกผลตางระหวางหลงการทดลองกบ

กอนการทดลอง

แทน ความแปรปรวนของคะแนนผลตางระหวางกลมทดลองและ กลมควบคม

จากตารางท 4.2 พบวา คา t จากการค านวณมเทากบ 3.08 ซงมคาสงกวาคา t จากตารางซง มคาเทากบ

2.364 แสดงวาน าหนกเฉลยปลาดกทเลยงดวยขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยกบอาหารส าเรจรปอตราสวน 50 : 50 มน าหนกเฉลยสงกวาน าหนกเฉลยของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว ในการทดลองเปนเวลานาน 1 สปดาห๑ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

50

4.3 ผลการ ยสต๑และยเรย ทหมกนานเปน และระยะเวลา 4 ไดผลดงตาราง

ตาราง 4.3 การศกษาการเปลยนแปลงสภาพขเคกในระยะเวลาตาง ๆ

ลกษณะของขเคกทสงเกตได

วนท สปดาห 1 (7 วน) สปดาห 2 (14 วน) สปดาห 3 (21 วน) สปดาห 4 (28 วน) 1 ปกต ปกต ปกต ปกต 2 ปกต ปกต ปกต ปกต 3 ปกต ปกต ปกต ปกต 4 ปกต ปกต ปกต ปกต 5 ปกต ปกต ปกต ปกต 6 ปกต ปกต ปกต ปกต 7 ปกต ปกต ปกต ปกต 8 ปกต ปกต ปกต ปกต 9 เรมมเชอราเลกนอย เรมมเชอราเลกนอย เรมมเชอราเลกนอย ปกต

10 เรมมเชอราเลกนอย เรมมเชอราเลกนอย เรมมเชอราเลกนอย ปกต

11 เรมมเชอราเลกนอย เรมมเชอราเลกนอย เรมมเชอราเลกนอย เรมมเชอราเลกนอย

12 เรมมเชอราเลกนอย เรมมเชอราเลกนอย เรมมเชอราเลกนอย เรมมเชอราเลกนอย

13 เรมมเชอราคอนขางมาก

เรมมเชอราคอนขางมาก

เรมมเชอราคอนขางมาก

เรมมเชอราเลกนอย

14 เรมมเชอราคอนขางมาก

เรมมเชอราคอนขางมาก

เรมมเชอราคอนขางมาก

เรมมเชอราเลกนอย

15 มเชอราทงหมด มเชอราทงหมด มเชอราทงหมด

เรมมเชอราคอนขางมาก

16

เรมมเชอราคอนขางมาก

17 มเชอราทงหมด

จากการศกษาการเปลยนแปลงสภาพของขเคก พบวา ขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรย ในระยะเวลา 1 สปดาห๑ 2 สปดาห๑ และ 3 สปดาห๑ มการเปลยนแปลงสภาพทเหมอนกน คอ มการคงสภาพปกตเปนระยะเวลา 8 วน และเรมมการเปลยนแปลงในวนท 9 และเนาเสยวนท 15 สวนขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรยเปนระยะเวลา 4 สปดาห๑ มการคงสภาพปกตเปนระยะเวลา 10 วน และเรมมการเปลยนแปลงในวนท 11 และเนาเสยวนท 17

51

4.4 ผลการศกษาความพงพอใจของเกษตรกรทมตอการการน า ยสต๑และยเรย ไปใชเปนอาหารแพะเปนเวลา 1 สปดาห๑ ณ บานปลายทอน ต าบลทงปรง อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช คณะผวจยขอรายงานผลการศกษา ดงน 4.4.1 ผลการศกษาจากแบบสอบถามความพงพอใจของเกษตรกรตอการน าขเคกทผานการหมก

ยสต๑และยเรย ไปใชเปนอาหารแพะเปนเวลา 1 สปดาห๑ เปนดงน

52

4.4.2 ผลการศกษาจากแบบสงเกตความพงพอใจของเกษตรกรตอการน าขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรย ไปใชเปนอาหารแพะเปนเวลา 1 สปดาห๑ เปนดงน

4.4.3 ผลการศกษาจากสมภาษณ๑ความพงพอใจของเกษตรกรตอการน าขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรย ไปใชเปนอาหารแพะเปนเวลา 1 สปดาห๑ เปนดงน

53

แบบสมภาษณ เรอง ความพงพอใจของนายมดสรอนทร โตะเดน ตอการน าขเคกทผานการหมกดวยยสและยเรยมาใชในการ

เลยงแพะเปนเวลา 7 วน 1. ขอมลผใหสมภาษณ

ชอ – นามสกล นายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน หรอบงบาว สถานทสมภาษณ๑ บ.84 ม.7 ต.ทงปรง อ.สชล จ.นครศรธรรมราช สมภาษณ๑เมอวนท 5 เดอนตลาคม พ.ศ. 2559

2. ค าถามทใชในการสมภาษณ 1) ความพงพอใจตอลกษณะทางกายภาพของขเคก เชน กลน ส 2) ความสะดวกในการน าขเคกมาใชเปนอาหารในการเลยงแพะ 3) ระยะเวลาในการกนขเคกของแพะจนหมด 4) ลกษณะของแพะเมอกนขเคกไปแลว 15 นาท และ 7 วน 5) ขเคกเหมาะสมในการน ามาใชเปนอาหารหลกหรออาหารเสรมรวมกบอาหารอนของแพะ

3. สรปประเดนทไดจากการสมภาษณ 1) เกษตรกรใชค าวา ใชได กลนหอมเหมอนของหมก โดยรวมลกษณะของขเคกเปนทพอใจของบงบาว 2) บงบาวบอกวา การน าขเคกไปใหแพะกนไมมปญหา แคเปดถงหมกแลวน าไปใสภาชนะใชงานไมยาก 3) บงบาวพดวา แพะจะดมกลนขเคกกอนกน แตเมอกนแลวกจะกนหมดเหมอนอาหารทวไป 4) บงบาวพดถงแพะวา เมอกนขเคกเสรจในตอนแรกและผานไป 7 วน กปกตด 5) บงบาวพดวาในตอนแรกการน าอาหารชนดใหม เชน ขเคกมาใหแพะกน ตองใหกนรวมกบอาหารเดม

ทแพะเคยกนมากอน จงสรปไดวา ขเคกควรใหแพะกนเปนอาหารเสรม

54

บทท 5

สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ การท าโครงงานวจยเรองขเคก Adding Protein ในครงน คณะผท าโครงงานวจยไดก าหนดวตถประสงค๑ทงหมด 4 ขอดวยกน จากการตรวจสอบสมมตฐานตามวตถประสงค๑ คณะผท าโครงงานวจยขอน าเสนอการสรปผล การอภปรายผลและขอเสนอแนะงานวจยตามล าดบดงน

5.1 วตถประสงค๑ของการวจย 5.2 สมมตฐานของการวจย 5.3 สรปผลการวจย 5.4 อภปรายผล 5.5 ขอเสนอแนะ 5.1 วตถประสงคของการวจย

5.1.1 เพอศกษาเปรยบเทยบการเพมระดบโปรตนในขเคกทเกดจากการหมกยสต๑และยเรย ในระยะเวลาตางๆ ดงน ระยะเวลา 1 สปดาห๑, 2 สปดาห๑, 3 สปดาห๑, 4 สปดาห๑ และระยะเวลา 5 สปดาห๑

5.1.2 เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวยขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรย กบอาหารส าเรจรปอตราสวน 50 : 50 กบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว

5.1.3 เพอศกษาการเปลยนแปลงของสภาพขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรย ของขเคกท หมกระยะเวลา 1 สปดาห๑, 2 สปดาห๑, 3 สปดาห๑ และระยะเวลา 4 สปดาห๑

5.1.4 เพอศกษาความพงพอใจของเกษตรทมตอการการน าขเคกทผานการหมกยสต๑และ ยเรย ไปใชใหแพะกนเปนเวลา 1 สปดาห๑ ณ บานปลายทอน ต าบลทงปรง อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช

5.2 สมมตฐานของการวจย

5.2.1 ขเคกทหมกดวยระยะเวลาทแตกตางกนจะมปรมาณโปรตนทแตกตางกน 5.2.2 ปลาดกทเลยงดวยขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรย รวมกบอาหารส าเรจรป

อตราสวน 50 : 50 มการเจรญเตบโตแตกตางกนอยางมนยส าคญกบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรป เพยงอยางเดยว

5.2.3 ขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยแตละระยะทท าการศกษาจะมการเปลยนแปลง สภาพเมอระยะเวลาผานไป 1 สปดาห๑

5.2.4 เกษตรกรมความพงพอใจในระดบมากเมอน าขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรย ไปทดลองใชเปนอาหารส าหรบเลยงแพะ

55

5.3 สรปผลการวจย

5.3.1 จากกราฟและตารางแสดงใหเหนวาปรมาณโปรตนในขเคกเปนดงน ในตอนแรกนนได น าขเคกเรมตนทยงไมไดท าการหมก พบวา รอยละของโปรตนน าหนกสดคดเปน รอยละ 3.0 จากนนเมอ ท าการหมกขเคกดวยยสต๑และยเรย เปนระยะเวลา ตาง ๆ พบวา สปดาห๑ท 1 มปรมาณโปรตนเฉลยคดเปนรอยละ 14.3, สปดาห๑ท 2 มปรมาณโปรตนเฉลยคดเปนรอยละ 13.4, สปดาห๑ท 3 มปรมาณโปรตนเฉลยคดเปนรอยละ 15.2, สปดาห๑ท 4 มปรมาณโปรตนเฉลยคดเปนรอยละ 19.4 และสปดาห๑ท 5 มปรมาณโปรตนเฉลยคดเปนรอยละ 12.8

จากผลการทดลองสรปไดวา ขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรยเปนเวลา 4 สปดาห๑ มระดบโปรตนเฉลยสงสดคอ รอยละ 19.4 โดยเพมขนจากขเคกเรมตนถงรอยละ 16.0 (โดยขเคกเรมตนทยงไมผานการหมกมโปรตนรอยละ 3.0) จากกราฟโปรตนเรมเพมขนในสปดาห๑ท 1 และใกลเคยงกนกบสปดาห๑ท 2 และ 3 และเพมขนสงสดในสปดาห๑ท 4 และมแนวโนมลดลงในสปดาห๑ท 5 ซงในสปดาห๑ท 5 มโปรตนนอยกวาสปดาห๑ท 1-3

5.3.2 จากการวเคราะห๑สถต t-test ผลปรากฏวา คา t จากการค านวณเทากบ 3.08 ซง สงกวาคา t จากตารางซงมเทากบ 2.364 สรปไดวา น าหนกเฉลยปลาดกทเลยงดวยขเคกทผานการหมกยสต๑และยเรยกบอาหารส าเรจรปอตราสวน 50 : 50 กบปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว มน าหนกเฉลยสงกวาน าหนกเฉลยของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว ในการทดลองเปนเวลานาน 1 สปดาห๑ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

5.3.3 จากการศกษาการเปลยนแปลงสภาพของขเคก สรปไดวา ขเคกทผานการหมกดวย ยสต๑และยเรยทง 3 สตร คอ ระยะเวลา 1 สปดาห๑ 2 สปดาห๑ และ 3 สปดาห๑ จะคงสภาพทสามารถน าไปใชงานไดเปนระยะเวลา 8 วน สวนขเคกทผานการหมกสตร 4 คอ ระยะเวลา 4 สปดาห๑ จะคงสภาพทสามารถน าไปใชงานไดเปนระยะเวลา 10 วน จากนนจะเปลยนแปลงสภาพและเนาเสยในทสด

5.3.4 จากการศกษาความพงพอใจของเกษตรทมตอการการน าขเคกทผานการหมกยสต๑และ ยเรย ไปใชเปนอาหารแพะเปนเวลา 1 สปดาห๑ ณ บานปลายทอน ต าบลทงปรง อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช โดยใชแบบสอบถาม แบบสงเกต และแบบสมภาษณ๑ สรปไดวา จากแบบสอบถามทงหมด 10 ขอ เกษตรกรคอ นายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน หรอบงบาวสวนใหญมความพงพอใจในระดบมาก และจากแบบสงเกตทงหมด 10 ขอ ทสงเกตโดยนกเรยนผรวมท าโครงงานวจย พบวา สวนใหญมความพงพอใจในระดบมาก และจากการสมภาษณ๑กชไปในทศทางของความพงพอใจทน าขเคกไปทดลองใชเลยงแพะ

56

5.4 อภปรายผล จากการท าโครงงานวจยเรอง ขเคก Adding Protein ทางคณะผท าคางงานวจยขออภปราย-

ผลตามจดประสงค๑ทตงไวดงน

5.4.1 การหาปรมาณโปรตนของขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรย ระยะเวลา 5 สปดาห๑ 4 สปดาห๑ 3 สปดาห๑ 2 สปดาห๑ และ 1 สปดาห๑นน ในกระบวนการหมก ไดแบง เปน 2 ขนตอน คอ การท าน าหมก และการหมกขเคก (ดรายละเอยดในบทท 3) โดยมวตถดบทใชในการหมก คอ ยสต๑ ยเรย กากน าตาล น าตาลทราย และขเคก เมอท าการหมกจนครบตามระยะเวลาทก าหนด คณะผวจยไดสงตวอยางใหทางมหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราชท าการวเคราะห๑หาปรมาณโปรตน จากผลการศกษาปรมาณโปรตนในขเคก สรปไดวา ขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรยเปนเวลา 4 สปดาห๑ มระดบโปรตนเฉลยสงสดคอ รอยละ 19.4 โดยเพมขนจากขเคกเรมตนถงรอยละ 16.0 (โดยขเคกเรมตนทยงไมผานการหมกมโปรตนรอยละ 3.0) จากกราฟโปรตนเรมเพมขนในสปดาห๑ท 1 และใกลเคยงกนกบสปดาห๑ท 2 และ 3 และเพมขนสงสดในสปดาห๑ท 4 และมแนวโนมลดลงในสปดาห๑ท 5 ซงในสปดาห๑ท 5 มโปรตนนอยกวาสปดาห๑ท 1-3 ซงคณะผวจยขออภปรายผลดงน

1) จากผลการศกษากระบวนการหมก สรปไดวาปรมาณโปรตนในขเคกเกดจากการ ยสต๑เปนผสราง โดยยสต๑จะไปเปลยนแปลงโครงสรางของยเรย (CH4N2O) ไปเปนกรดอะมโนหรอโปรตนเซลล๑เดยว (NH2CHCOOH-R) โดยมน าตาลและกากน าตาลเปนแหลงพลงงานของยสต๑ (น าตาลมธาต C H และ O เปนองค๑ประกอบ) และน าตาลจะเปลยนไปเปนองค๑ประกอบของโปรตนดวยสวนหนง

2) ในกระบวนการหมกขเคกดวยยสต๑และยเรยซงใชกระบวนการ 2 ขนตอน คอการ ท าน าหมกโดยใชออกซเจน และการหมกขเคกโดยไมใชออกซเจน ซงในกระบวนการท าน าหมกนนเมอผสมสวนผสมเขาดวยกน (ดรายละเอยดในบทท 3) จะใชเครองปมออกซเจนเพอเพมออกซเจนในน าหมก การเพมออกซเจนในน าหมกนนเปนการเพมปรมาณของยสต๑และกระตนการท างานของยสต๑ ใหท าการหมกไดดยงขน ส าหรบขนตอนการหมกขเคกเปนการน าน าหมกมาผสมใหเขากนกบขเคก ในอตราสวนทก าหนด โดยหมกในถงด า 2 ชน กอนปดถงท าการไลอากาศออกใหหมดกอนปดถงใหเรยบรอย ซงเปนการหมกโดยไมใชออกซเจน ทงนกเพราะวาการหมกโดยไมใชออกซเจนเปนการปองกนจลนทรย๑ชนดอนๆ ทเขามากบอากาศ ท าใหเกดการปนเปอนของกระบวนการหมก และอาจท าใหบดเนาไดงาย

3) จากผลการเพมขนของระดบโปรตนเฉลยสปดาห๑ท 1 สปดาห๑ท 2 และสปดาห๑ ท 3 มปรมาณโปรตนเฉลยใกลเคยงกน คอรอยละ 14.3, 13.4 และ 15.2 ตามล าดบ อธบายไดวากระบวนการสรางโปรตนของยสต๑ยงไมสมบรณ๑ เนองจากวตถดบตาง ๆ ยงถกใชไปไมหมด แตจะเหนการเ พมขนในสปดาห๑ท 3 ส าหรบสปดาห๑ท 4 ปรมาณโปรตนเฉลยสงสดคอ รอยละ 19.4 โดยเพมขนจากขเคกเรมตนทยงไมไดหมกถงรอยละ 16.0 (โดยขเคกเรมตนทยงไมผานการหมกมโปรตนรอยละ 3.0) ทงนอธบายไดวาการสรางโปรตนจากยสต๑ของสวนผสมในการทดลองนเกดขนอยางสมบรณ๑ และในสปดาห๑ท 5 ปรมาณโปรตนลดลง และลดลงกวาสปดาห๑ท 1-3 เสยอก เนองจากวากระบวนการสรางของยสต๑ไดหยดลง เพราะน าตาลซงเปนวตถดบในการสรางพลงงานของยสต๑ไดหมดลงท าใหยสต๑หมดสภาพ รวมถงยเรยซงเปนแหลงของไนโตรเจนถกใชไปหมด

57

รวมถงโปรตนทถกสรางในตอนแรกไดแปรเปลยนสภาพไปเปนสารชนดอน ท าใหปรมาณโปรตนในสปดาห๑ท 5 นอยกวาสปดาห๑ท 1-4 ดงกลาว

4) อกประเดนหนงทพบจากการทดลองครงน การหมกขเคกสตร 1 (7 วน) การวเคราะห๑โปรตนซ าท 1, 2 และ 3 คาคอนขางแตกตางกน คอ มปรมาณโปรตนรอยละ 15.4, 12.7 14.8 (เฉลยรอยละ 14.3) ทงนอาจเนองจากวาการคลกเคลาน าหมกกบขเคกในแตละถงทท าการทดลองไมเขากนสม าเสมอใกลเคยงกน ท าใหปรมาณโปรตนมปรมาณแตกตางกน อกอยางหนงเปนการหมกครงแรกดวย สวนสตร 2, 3, 4 และ 5 คาจ านวนซ าของการทดลองใกลกน เปนผลมาจากการแกปญหาการคลกเคลาน าหมกกบขเคกโดยคณะผท าวจยไดคลกเคลาน าหมกใหเขากนสม าเสมอมากกวาครงแรกทท าการหมก

5) ส าหรบการวเคราะห๑ปรมาณโปรตนในขเคกทผานการหมกขเขกดวยยสต๑และ ยเรยในครงน ตอนแรกนนทางคณะผวจยไดวางแผนในการหมกไว 4 ระยะดวยกน คอ 7 วน 14 วน 21 วน และ 28 วน โดยเปรยบเทยบปรมาณขเคกทเพมขน จากขอมลทไดจากการสบคนในบทท 2 ของบรษท พ.ซ เกษตรเซนทรล จ ากด ผจ าหนายกากเมลดในปาล๑ม ทระบวากากปาล๑มหรอขเคกมโปรตนประมาณ 7 เปอร๑เซนต๑ แตเนองจากวาขเคกทอางองจากเอกสาร เปนคนละแหลงกนกบขเคกทางคณะผวจยน ามาท าการทดลอง ดงนนเราจงตรวจสอบปรมาณโปรตนในขเคกเรมตนซงไมไดหมก พบวา มโปรตนอย 3 เปอร๑เซนต๑ แสดงใหเหนถงระดบโปรตนทเพมขนอยางชดเจนในการทดลอง และการทท าการทดลองหาปรมาณโปรตนในขเคกเรมตนซงไมไดหมกเพยง 1 ครง เพราะวาการหาโปรตนจากถงเดยวกน แมจะท าซ าหลายครงกไมแตกตางกน และอกอยางหนงในเรองของงบประมาณทใชไปในการวเคราะห๑หาปรมาณโปรตนทงหมด 15 ซ า ๆ ละ 300 บาท เปนจ านวนเงนถง 4500 บาทอกดวย

6) การวเคราะห๑โปรตนระยะเวลา 7 วน 14 วน 21 วน และ 28 วน ในการสงตรวจ ครงแรก พบวา ระยะเวลา 28 วน มโปรตนมากทสด ท าใหคณะผวจยอยากรวาถาหมกตอไปอกจนครบ 5 สปดาห๑ แนวโนมปรมาณโปรตนในขเคกจะเปนอยางไร คณะผวจยจงสงตวอยางขเคกทหมกครบ 5 สปดาห๑ไปวเคราะห๑หาปรมาณโปรตนอก 2 ตวอยาง ตามงบประมาณทม จงไดทราบวาในสปดาห๑ท 5 ปรมาณโปรตนในขเคกมแนวโนมลดลงดงทแสดงในผลการทดลอง

5.4.2 จากการศกษาน าหนกเฉลยปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคกทผานการหมก ดวยยสต๑และยเรยในอตราสวน 50:50 มน าหนกเฉลยสงกวาน าหนกเฉลยของปลาดกทเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยวในการทดลองเปนเวลานาน 1 สปดาห๑ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ซงคณะผวจยขออภปรายผลดงน

1) ในการทดลองครงนเราใชปลาดกพนธ๑รสเซยซงเปนพนธ๑ทเลยงงาย ทนตอ สภาพแวดลอม ตอนแรกซอมามอายประมาณ 1 เดอน น ามาเลยงกอน 7 วน โดยใหอาหารส าเรจรปทง 2 กลม จากนนชงน าหนกกอนทดลองกลมละ 50 ตว แลวท าการทดลองเลยงปลาดกโดยใหอาหารทแตกตางกน ปลาดกกลมทดลองจะเลยงดวยอาหารส าเรจรปกบขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรยในอตราสวน 50:50 สวนปลาดกกลมควบคมจะเลยงดวยอาหารส าเรจรปเพยงอยางเดยว พบวา ปลาดกกลมทดลองมน าหนกเฉลยสงกวาน าหนกเฉลยของปลาดกควบคมอยางมนยส าคญทางสถต แสดงใหเหนวาขเคกทมปรมาณโปรตนถงรอยละ 19.4 สามารถท าใหปลาดกเจรญเตบโตไดด สอดคลองกบรายงานขาวจากศนย๑วจยและพฒนาการเพาะเลยงสตว๑น าจด

58

จงหวดนครศรธรรมราช ทไดลงพนทส ารวจเกษตรกรทปลาหมอพนธ๑ชมพร 1 โดยใหอาหารโปรตน 16 เปอร๑เซนต๑ วนละ 2 ครง เมอเลยงครบระยะเวลา 4 เดอนกสามารถจบขายไดกโลกรมละ 100 บาท (หนงสอพมพ๑เดลนวส๑ หนาเกษตรกรรม)

2) การใหอาหารปลาดกกลมทดลองทเลยงดวยขเคก ในตอนแรกนนเราทดลองใช น าไปผสมกบร าใหปลาดกทดลองกน ทผสมกบร าเพอท าใหมนลอยปรากฏวาปลาดกไมกนเทาไหร จากนนเราน าขเคกทตากจนแหงสนทมาใหปลาดกกน พบวา อาหารจมนดหนอย คอนขางดยากวาปลาดกกนประมาณไหน แตเมอเราน าขเคกจากถงหมก ทมกลนของการหมก มาวางตดไวทดานขางบอดานในเสมอกบผวน าน า พบวาปลาดกกนขเคกจนหมดรวมกบอาหาร (ท าการทดสอบกอนเลยงปลาดกเพอศกษาอาหารทแตกตางกน) อาจเปนเพราะวาขเคกทผานการหมกมกลนหอมของการหมกท าใหปลาดกกน และการทมปรมาณโปรตนอยมากท าใหปลาดกเจรญเตบโตด

3) ส าหรบการทดลองเลยงปลาดกทใหอาหารแตกตางกนในครงนใชระยะเวลาใน การทดลองเพยง 1 สปดาห๑นน เนองจากวาขเคกทใชเปนอาหารในการเลยงปลาดก เมอเราน ามาศกษาการเปลยนแปลงสภาพ พบวา ขเคกทคงสภาพดสามารถใชเปนอาหารไดมาระยะเวลาประมาณ 10 วน ถาเราเลยงเปนเวลา 2 สปดาห๑ จะตองหมกขเคกอก 1 เดอน(ซงมโปรตนสงสด) ซงไมทนตอระยะเวลาของการทดลองทก าหนด

5.4.3 การศกษาการเปลยนแปลงสภาพของขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรย ทง 3 สตร คอ ระยะเวลา 1 สปดาห๑ 2 สปดาห๑ และ 3 สปดาห๑ จะคงสภาพทสามารถน าไปใชงานไดเปนระยะเวลาจ านวน 8 วน สวนขเคกทผานการหมกสตร 4 คอ ระยะเวลา 4 สปดาห๑ จะคงสภาพทสามารถน าไปใชงานไดเปนระยะเวลาจ านวน 10 วน จากนนจะเปลยนแปลงสภาพและเนาเสยในทสด จากขอสรปทไดคณะผวจยขออภปรายผลดงน

1) การศกษาการเปลยนแปลงสภาพของขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรยใน ครงนไดใหนกเรยนทรวมท าโครงงานปนขเคกเปนกอนแลวน าไปตากใหแหง และน ามาเกบไวในถงพลาสตกขนาดเลกสใสทมซป จากนนสงเกตการเปลยนแปลงสภาพทกวน การสงเกตการเปลยนแปลงจะสงเกตจาก กลน ส รปราง และลกษณะทปรากฏของขเคก ซงเกดจากกจกรรมของจลนทรย๑ ไดแก แบคทเรย ยสต๑ และรา ทเจรญและมการใชสารอาหารท าใหเกดปฏกรยาตาง ๆ ท าใหเกดสารตาง ๆ ขน และเมอจลนทรย๑ตายกจะหลงเอนไซม๑ออกมานอกเซลล๑ท าใหขเคกเปลยนแปลงสภาพไปได

2) การทขเคกระยะเวลา 4 สปดาห๑ สามารถเกบไวไดนานทสดนน นาจะเนองจากวา แหลงน าตาลในขเคกซงเปนอาหารของจลนทรย๑ถกใชไปหมด (ถกใชในขนตอนการหมกยสต๑และยเรยเพราะวาสปดาห๑ท 4 มระดบโปรตนสงทสด) ท าใหจลนทรย๑เจรญไดชากวาข เคกทหมก ในระยะเวลา 1 สปดาห๑, 2 สปดาห๑ และ 3 สปดาห๑ ท าใหขเคกระยะเวลา 4 สปดาห๑ คงสภาพไดนานกวา

3) จลนทรย๑ทท าใหเปลยนแปลงสภาพนาจะเปนเชอราบวเวอเรย เพราะลกษณะท ปรากฏบนขเคกมลกษณะเปนสขาวซงเปนลกษณะแบบเดยวกนกบเชอราบวเวอเรย ซงเปนเชอราทมทมสขาว

59

4) อกประการหนงทคนพบจากการศกษาการเปลยนแปลงสภาพในครงน คอ ขเคก ทอยในถงหมกทไมไดน าออกปนเพอศกษาการเปลยนแปลงสภาพ จะมการคงสภาพไดนานกวา คออยไดนานกวา 2 สปดาห๑ สอดคลองกบทนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน หรอบงบาว เกษตรกรทใชขเคก (ยงไมไดท าการหมกเพอเพมโปรตน) ในการเลยงแพะ ใหขอมลวา การเกบขเคกจะตองใสถงพลาสตกแลวใชพลาสตกหนาปดใหมดชดจะท าใหขเคกสามารถใชงานไดนาน

5.4.4 จากการศกษาความพงพอใจของนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน ทมตอการการน าขเคก ทผานการหมกยสต๑และยเรย ไปใชเปนอาหารแพะเปนเวลา 1 โดยใชแบบสอบถาม แบบสงเกต และแบบสมภาษณ๑ เครองมอทง 3 ชนด ชไปในทศทางทวา นายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน หรอบงบาวมความพงพอใจทน าขเคกไปทดลองใชเลยงแพะ จากขอสรปนคณะผวจยขออภปรายผลดงน

1) จากขอสรปนคณะผวจยขออภปรายประเดนเกยวกบค าถามทวาเกษตรกรจะน า ขเคกไปใชเปนเพยงอยางเดยว (ค าถามในขอท 2 ของแบบสอบถามและสงเกต) และถามย าอกครงหนงวาขเคกมความเหมาะสมทจะใชเปนอาหารหลกของแพะ(ค าถามในขอท 10 ของแบบสอบถามและสงเกต) ซงทงสองขอนมความพงพอใจนะดบปานกลาง อาจเปนเพราะวา กระบวนการทจะไดมาของขเคกทมโปรตนสงทผานการหมก มขนตอนทยงยาก บงบาวไดถามวาจะใชจลนทรย๑อเอมแทนยสต๑ไดหรอไมในการหมก ค าถามนเราจะตองไปห าขอมลเพมเตมอก คณะผวจยแนะวายสต๑หาซอไมยาก ราคากไมแพงมากนกส าหรบการหมก อกประเดนหนง บงบาวไดกลาวไวในแบบสมภาษณ๑ การน าอาหารทแพะไมเคยกน มาใหกนนนตองเรมตงแตปรมาณนอยแลวคอยเพมขนเรอย ๆ นอกจากนตองศกษาลกษณะของแพะหลงกนอยางใกลชดวามอาการเปลยนแปลงอยางไรบาง เชน มอาหารทองเสยไหม ทองอดไหม ซม หรอวามไขไหม ถาอาหารเปนพษอาจเกดความเสยหายมากได ดงนน ตองหมกขเคกในปรมาณมากแลวศกษาระยะเวลานานประมาณอยางนอย 1 เดอนวา อาหารชนดใหมแพะมความชอบและสงผลอยางไรตอรางกายของแพะหรอไม

2) การทแพะนนกนขเคกจนหมด และมรางกายปกตหลงจากทดลอง ถงแมวาจะใช กากถวเหลองมาเปนสวนผสมในอตราสวน 5 : 1 เพอใหแพะกนอาหารทชอบกอน จากนนแพะกกนขเคกจนหมด แสดงใหเหนวาขเคกทผานการหมกแลวเพมโปรตนท าใหมคณคาสามารถน าไปใชเกดประโยชน๑ไดจรง

60

5.5 ขอเสนอแนะ 5.5.1 ในการหมกขเคกเพมเพมปรมาณโปรตน ควรใชขเคกของทสดใหม มาใชในการหมก

เพราะจะคงสภาพการใชงานขเคกหลงหมกไดนานขน 5.5.2 ในการศกษาความพงพอใจของเกษตรกรตอการน าขเคกในการใชเลยงแพะ ควรใช

ระยะเวลาในการศกษานานกวาการทดลองครงน ควรทดลองอยางนอย 1 เดอนแลวตดตามผลอยางใกลชด 5.5.3 การท าวจยในครงนคนพบปญหาการวจย จากแนวคดเกยวกบผลผลตเหลอใชใน

ทองถน คอ กากปาล๑มหรอทชาวบาน เรยกวา ขเคก จากนนตอยอดโดยการศกษาดงานในทองถน และคนควาขอมลรวมถงงานวจยทเกยวของ ท าใหงานวจยเกดประโยชน๑และส าเรจลลวง ในงานวจยครงนเราไดรบการตอนรบและใหขอมลเปนอยางดจากหลาย ๆ ฝาย โดยเฉพาะนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน เกษตรกรทใหเราดงานการเลยงแพะ ใหขเคกฟรไปใชในการหมก จากนนน าผลผลตจากงานวจยไปทดลองใช ทางคณะผวจยของเสนอแนะจากประสบการณ๑วา ควรดถงหลาย ๆ อยางวา การขอความชวยเหลอตาง ๆ ท าใหเกษตรกรทรวมมอในการท าโครงงานกบเรา มความล าบากใจในดานใดบาง ทงนเพอใหไดประโยชน๑ทงสองฝายและการท าวจยทราบรน

5.5.4 ควรน าขเคกไปพฒนาเปนสตรอาหาร อาจผสมกบวตถดบอน ๆ เพอใหขเคกใชไดเปน ระยะเวลานานขน และสามารถเพมมลคาใหขเคกในการน าไปใชเชงพาณชย๑ตอไป

61

บรรณานกรม

กรมประมง. การเลยงปลานล. [ออนไลน๑]. แหลงทมา : http://www.fisheries.go.th/if-suratthani/1planile.htm. สบคนเมอ 1 กนยายน 2559.

การหมก. วกพเดย สารานกรมเสร. มลนธวกมเดย. (ออนไลน๑). สบคนเมอ 8 เมษายน 2559 ณรงค๑ ชยเลศ. การเพมโปรตนโดยใชยสต. [ออนไลน๑]. แหลงทมา : https://www.classstart.org/classes/74. 14 กมภาพนธ๑ 2559 ดษณ ธนะบรพฒน๑. 2537. จลชววทยาอตสาหกรรม. ภาควชาชววทยาประยกต๑ คณะวทยาศาสตร๑ สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา เจาคณทหารลาดกระบง นายกตตศกด อาเก. เกษตรกรผเลยงปลานล. อาศยอยต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช. สมภาษณ๑เมอวนท 10 มนาคม 2559. นายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน. เกษตรกรผท าสวนปาลม เลยงวว เลยงแพะ. อาศยอยบานเลขท 84 หม 7 ต าบลทงปรง อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช. สมภาษณ๑เมอวนท 8 มนาคม 2559. นายสมคด กมเสง. เกษตรกรผท าสวนปาลม. อาศยอยบานเลขท 48/1 หม 2 ต าบลสชล อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช. สมภาษณ๑ เมอวนท 29 มนาคม 2559 นฤมล สมคณา, จรส สวางทพ, จรประภา รอดจากเขญ และ สรศกด อตรวเชยร. 2557. การศกษาการเพมระดบโปรตนของกากมะพราวสดและแหงโดยกระบวนการหมกยสตและยเรย. สาขาวชาสตวศาสตร๑ คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏบรรมย๑ นพนธ๑ สขสะอาด. 2559. กาวการพฒนาเพอภาคการเกษตร. (ออนไลน๑). แหลงทมา : https://www.technologychaoban.com/news_detail.php?tnid=1969 10 กรกฎาคม 2559 ประทปพนธ๑ปลา. การเลยงปลานล. [ออนไลน๑]. แหลงทมา : http://www.bestfish4u.com/best-fish-

information-nin.php. สบคนเมอ 1 กนยายน2559. พรศลป สเผอก, ปณพชญ๑ ผดงมาศก๑, พชญา แกวมโน และวฒชย ศรเผอก. 2557. การใชกากสลดปาลมน ามน

เปนอาหารเสรมส าหรบเพาะเหดนางฟา. คณะเกษตรศาสตร๑ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช

มหาวทยาลยราชภฎนครสวรรค๑. 2559. วตถดบอาหารสตว. (ออนไลน๑). แหลงทมา : http://elearning.nsru.ac.th/web_elearning/animal/lesson2_6.php 15 พฤษภาคม 2559

ระบบจดการองค๑ความรมหาวทยาลยแมโจ. 2559. การน ากากเนอในปาลมน ามนมาใชประโยชน ตอนท 2. (ออนไลน๑). แหลงทมา : http://www.chumphon2.mju.ac.th/km/?p=181. 8 กรกฎาคม 2559 ส านกงานจงหวดนครศรธรรมราช. 2559. ผวาฯ ใหส ารวจพนทปลกปาลมน ามนทแทจรง. (ออนไลน๑). แหลงทมา : http://www.nakhonsithammarat.go.th/web_52/datacenter/detail. php?news_id=1010591. 5 กรกฎาคม 2559

62

ศนย๑ศกษาการคาระหวางประเทศ มหาวทยาลยหอการคาไทย. 2559. การผลตปาลมน ามนไทยภายใต กรอบ AEC ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน. (ออนไลน๑). แหลงทมา : http://cstproject.exteen.com/20100926/entry. 5 กรกฎาคม 2559 ส านกงานพฒนาวทยาศาสตร๑และเทคโนโลยแหงชาต, 2551, โครงงานวทยาศาสตรแบบวจย. กระทรวงวทยาศาสตร๑และเทคโนโลย สดสาย ตรวานช และ วราภา มหากาญจนกล. 2555. การเนาเสยของอาหาร. (ออนไลน๑). แหลงทมา : https://ajarncharoen.wordpress.com/2012/02/02/food-degrad/ สบคนเมอ 15 พฤษภาคม 2559 หนงสอพมพ๑เดลนวส๑. หนาเกษตรกรรม. ฉบบท 24, 494 วนศกร๑ท 4 พฤศจกายน 2559อดศกด บญพศ, ปยะรฐ อารมณ๑, ศจนธร โชตการ, ศภวชญ๑ เพชรนย. ศลวฒน๑ จตเฝอ และอรรถวฒ นชล ายอง. 2558. การศกษาเปรยบเทยบปรมาณโปรตนในหนอนแมลงวนทได จากการหมกวธตาง ๆ. โรงเรยนสชลคณาธารวทยา อ าเภอสชล จงหวดนครศรธรรมราช Janice VanCleave. (2553). โครงงานวทยาศาสตรระดบ A+. กรงเทพฯ: นานมบ๏ค

ภาคผนวก ก

ภาพการไปศกษาดงานหลงสอบปลายภาค 2/2558 ณ บานนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน บานเลขท 84 หม 7 ต. ทงปรง อ. สชล จ. นครศรธรรมราช

เมอวนท 8 มนาคม 2559

ภาพ การสมภาษณ๑เกษตรและศกษาวธการเลยงแพะ

ภาคผนวก ข

ภาพขนตอนการหมกขเคกดวยยสและยเรย

ภาพ การชงสวนผสมทใชในการหมก

ภาพ การเพมออกซเจนในน าหมก

ภาพ การน าน าหมกมาผสมในขเคกและการน าขเคกไปหมกในระยะเวลาตางๆ

ภาคผนวก ค

ใบรายงานผลการตรวจวเคราะห๑ปรมาณโปรตนในขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรย ระยะเวลาตางๆ คอ ขเคกเรมตน ( 0 วน ) ระยะเวลา 1 สปดาห๑ 2 สปดาห๑ 3 สปดาห๑

4 สปดาห๑ และ 5 สปดาห๑

ภาคผนวก ง

ภาพการศกษาเปรยบเทยบการเลยงปลาดก โดยใชอาหารส าเรจรป 100 %

และปลาดกทเลยงดวยขเคกและอาหารส าเรจรป ในอตราสวน 50 : 50 %

ภาพ บอปลาดกเดมทใชท าโครงงานหนอนหมกชวภาพ

ภาพ บอเลยงปลาดกปจจบนทใชท าโครงงาน ขเคก Adding Protein

ภาพ การน าปลาดกมาเลยงในบอควบคมและบอทดลอง

ภาพ การเดนระบบทอเพองายตอการใชน าในการเลยงปลาดก

ภาพ ระบบระบายน าเสย

ภาพ การเตรยมขเคกเพอใชในการเลยงปลาดก

ภาพ การใหอาหารปลาดกดวยขเคก

ภาพ การใหอาหารปลาดวยอาหารส าเรจรป

ภาพ การชงปลาดกกอนใหอาหารดวยขเคกทผานการหมกดวยยสต๑และยเรย

ภาคผนวก จ

ภาพการศกษาการเปลยนแปลงสภาพของขเคก

ภาพ ขเคกสภาพปกต

ภาพ ขเคกเปลยนแปลงสภาพ

ภาคผนวก ฉ

ภาพการน าขเคกไปใหเกษตรกรทดลองใช

ภาพ การน าขเคกไปใหเกษตรกรทดลองใชเลยงแพะ

ภาพ เกษตรกรน ากากถวเหลองมาผสมกบขเคกในอตราสวน 5:1 เพอทดลองใชเลยงแพะ

ภาคผนวก ช

ภาพสถานทการท าโครงงาน

ภาพ สถานทการท าโครงงาน

ภาคผนวก ซ

การวเคราะห๑ขอมลเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกทเลยงดวย

อาหารส าเรจรป กบปลาดกทเลยงดวยขเคกทผานการหมกดวยยสต๑ยเรยและอาหารส าเรจรป

ดวยอตราสวน 50:50

ตาราง 1 การเปรยบเทยบปลาดกทเลยงดวยขเคกกบอาหารส าเรจรปอตราสวน 50 : 50

ตวท Pre - test

Post - test

D ตวท Pre - test

Post - test

D

1 20 50 30 26 10 25 15 2 20 30 10 27 15 20 5 3 10 30 20 28 10 30 20 4 20 25 5 29 10 30 20 5 30 30 0 30 15 25 10 6 30 40 10 31 10 30 20 7 10 40 30 32 15 20 5 8 10 30 20 33 10 30 20 9 10 30 20 34 20 25 5 10 20 40 20 35 20 20 0 11 20 30 10 36 20 20 0 12 15 40 25 37 20 25 5 13 10 30 20 38 15 25 10 14 20 25 5 39 15 30 15 15 15 25 10 40 20 30 10 16 10 30 20 41 20 30 10 17 20 30 10 42 15 25 10 18 15 20 5 43 20 30 10 19 15 20 5 44 10 20 10 20 20 20 0 45 10 25 15 21 20 20 0 46 15 25 10 22 35 20 -15 47 10 25 15 23 30 25 -5 48 15 20 5 24 10 30 20 49 20 25 5

25 10 30 20 50 20 30 10

รวม 825 1380 555

ตาราง 2 การเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกเลยงดวยอาหารส าเรจรป 100%

ตวท Pre - test

Post - test D ตวท

Pre - test

Post - test D

1 12 20 8 26 10 30 20 2 10 30 20 27 15 20 5 3 20 20 0 28 10 25 15 4 20 20 0 29 10 20 10 5 20 32 12 30 15 30 15 6 10 20 10 31 10 35 25 7 15 30 15 32 15 20 5 8 20 20 0 33 10 20 10 9 20 35 15 34 20 25 5 10 18 30 12 35 20 20 0 11 15 25 10 36 20 20 0 12 15 20 5 37 20 20 0 13 10 20 10 38 15 15 0 14 10 20 10 39 15 21 6 15 20 25 5 40 20 20 0 16 10 25 15 41 20 20 0 17 10 30 20 42 15 20 5 18 15 20 5 43 20 20 0 19 12 25 13 44 10 15 5 20 10 25 15 45 10 20 10 21 10 30 20 46 15 15 0 22 15 35 20 47 10 15 5 23 15 30 15 48 15 20 5 24 15 20 5 49 20 15 -5

25 10 20 10 50 30 20 -10

ตาราง 3 การหาคา (D1 - MD1) ของกลมควบคม

ตวท D1 MD1 (D1 - MD1)

ตวท D1 MD1 (D1 - MD1)

1 30 11.1 18.9 26 15 11.1 3.9

2 10 11.1 -1.1 27 5 11.1 -6.1

3 20 11.1 8.9 28 20 11.1 8.9

4 5 11.1 -6.1 29 20 11.1 8.9

5 0 11.1 -11.1 30 10 11.1 -1.1

6 10 11.1 -1.1 31 20 11.1 8.9

7 30 11.1 18.9 32 5 11.1 -6.1

8 20 11.1 8.9 33 20 11.1 8.9

9 20 11.1 8.9 34 5 11.1 -6.1

10 20 11.1 8.9 35 0 11.1 -11.1

11 10 11.1 -1.1 36 0 11.1 -11.1

12 25 11.1 13.9 37 5 11.1 -6.1

13 20 11.1 8.9 38 10 11.1 -1.1

14 5 11.1 -6.1 39 15 11.1 3.9

15 10 11.1 -1.1 40 10 11.1 -1.1

16 20 11.1 8.9 41 10 11.1 -1.1

17 10 11.1 -1.1 42 10 11.1 -1.1

18 5 11.1 -6.1 43 10 11.1 -1.1

19 5 11.1 -6.1 44 10 11.1 -1.1

20 0 11.1 -11.1 45 15 11.1 3.9

21 0 11.1 -11.1 46 10 11.1 -1.1

22 -15 11.1 -26.1 47 15 11.1 3.9

23 -5 11.1 -16.1 48 5 11.1 -6.1

24 20 11.1 8.9 49 5 11.1 -6.1

ตวท D1 MD1 (D1 - MD1)

ตวท D1 MD1 (D1 - MD1)

25 20 11.1 8.9 50 10 11.1 -1.1

รวม 555 555 0

ตาราง 4 การหาคา (D1 - MD1) ของกลมทดลอง

ตวท D1 MD1 (D1 - MD1)

ตวท D1 MD1 (D1 - MD1)

1 8 8.02 -0.02 26 20 8.02 11.98

2 20 8.02 11.98 27 5 8.02 -3.02

3 0 8.02 -8.02 28 15 8.02 6.98

4 0 8.02 -8.02 29 10 8.02 1.98

5 12 8.02 3.98 30 15 8.02 6.98

6 10 8.02 1.98 31 25 8.02 16.98

7 15 8.02 6.98 32 5 8.02 -3.02

8 0 8.02 -8.02 33 10 8.02 1.98

9 15 8.02 6.98 34 5 8.02 -3.02

10 12 8.02 3.98 35 0 8.02 -8.02

11 10 8.02 1.98 36 0 8.02 -8.02

12 5 8.02 -3.02 37 0 8.02 -8.02

13 10 8.02 1.98 38 0 8.02 -8.02

14 10 8.02 1.98 39 6 8.02 -2.02

15 5 8.02 -3.02 40 0 8.02 -8.02

16 15 8.02 6.98 41 0 8.02 -8.02

17 20 8.02 11.98 42 5 8.02 -3.02

ตวท D1 MD1 (D1 - MD1)

ตวท D1 MD1 (D1 - MD1)

18 5 8.02 -3.02 43 0 8.02 -8.02

19 13 8.02 4.98 44 5 8.02 -3.02

20 15 8.02 6.98 45 10 8.02 1.98

21 20 8.02 11.98 46 0 8.02 -8.02

22 20 8.02 11.98 47 5 8.02 -3.02

23 15 8.02 6.98 48 5 8.02 -3.02

24 5 8.02 -3.02 49 -5 8.02 -13.02

25 10 8.02 1.98 50 -10 8.02 -18.02

รวม 401 401 1.1

การเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาดกระหวางกลมทดลองและกลมควบคม โดยวธทางสถต t-test MD1 = 0 MD2 = 1.1 ∑ = (0)2 = 0 ∑ = (1.1)2 = 1.21

SD2 = ∑

∑

=

=

= 0.01

= √

= √

= √

= √ = 0.01

t =

=

= -

t = 3.08

ภาคผนวก ฌ

แบบสมภาษณ๑ความพงพอใจของนายมดสรอนทร๑ โต๏ะเดน

เกษตรกรผเลยงแพะ บานปลายทอน ต.ทงปรง อ.สชล จ.นครศรธรรมราช