รายงานพเศษ: Smart City ในสหภาพยโรป

ขอส าคญนาคด การพฒนา Smart City ในสหภาพยโรปใหความส าคญตอคณภาพชวตของประชาชน และการสรางกระบวนการพฒนาเมองใหมความยงยนผานการสรางความรวมมอระหวางภาคสวนตาง ๆ เปนทนาสงเกตวากรณศกษาเหลานไมไดมองการใชเทคโนโลยเปนเปาหมาย หากเปนหนงในเครองมอทจะน าไปสเปาหมายทตงไว (คณภาพชวตทดของประชาชน) นอกจากน จะเหนไดวาการก าหนดบทบาทของภาครฐทเหมาะสมยงเปนสงทส าคญ วารฐควรจะเปนผด าเนนการ (Provider) เองหรอเปนผอ านวยการด าเนนการ (Enabler) กจกรรมตาง ๆ ภายใตโครงการ Smart City

บรรณาธการทปรกษา – นางสาวกตตสร แกวพพฒน อครราชทตทปรกษา (ฝายอตสาหกรรม) กองบรรณาธการ – นายพระพนธ จตราภรมย ส านกงานทปรกษาดานอตสาหกรรมในตางประเทศ ประจ ากรงเวยนนา ประเทศออสเตรย http://thaiindustrialoffice.wordpress.com https://www.facebook.com/thaiindustrialVienna

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

2

สารบญ

1. บทน า ................................................................................................................................................... 3

2. Smart city in Europe ........................................................................................................................ 6

2.1 ตวอยางประเภทโครงการ Smart ในสหภาพยโรป ....................................................................... 6

2.2 บทบาทของ EU ใน Smart City ................................................................................................ 12

2.3 ผมสวนรวมและรปแบบงบประมาณโครงการ ............................................................................. 12

3. กรณศกษาทนาสนใจ .......................................................................................................................... 14

3.1 Smart City Vienna (ออสเตรย) ................................................................................................ 14

3.2 Smart City Oslo (นอรเวย) ...................................................................................................... 23

3.4 Amsterdam Smart City (เนเธอรแลนด) ................................................................................. 28

3.5 Smart City Bergen (นอรเวย) .................................................................................................. 32

3.6 Smart City ในเอเชย ................................................................................................................. 33

4.ความทาทายของ Smart city .............................................................................................................. 36

5. กาวตอไปของ Smart City Thailand ................................................................................................ 37

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

3

1. บทน า

- เมอ Homo Sapiens กลายเปน Homo Urbanus -

หน งในเมกาเทรน หรอแนวโนมทส าคญของโลกปจจบนคอการยายถนฐานเขาในพนท เมอง หรอ Urbanisation รายงานของ Department of Economic and Social Affairs แหงสหประชาชาต1 พบวาสดสวนประชากรในเขตเมองเพมสงมากกวาประชากรทอยในเขตชนบทแลว โดยในปค.ศ. 2014 สดสวนประชากรในเขตเมองอยทรอยละ 54 และมการคาดการวาประชากรของโลกทอยอาศยในพนทเขตเมองจะเพมขนเปนสองเทาตว และสดสวนดงกลาวจะเพมขนเปนรอยละ 65 ภายในปค.ศ. 2050 (เปรยบเทยบกบ ปค.ศ. 1950 ทมสดสวนคนในเมองเพยงรอยละ 30 ของประชากรโลก) ซงในแตละปตวเลขประชากรสทธทอยอาศยในเขตเมองจะเพมเกอบหกสบลานคนตอป

แนวโนมการเพมขนของประชากรในเขตเมองอยางรวดเรว คาดวาจะสรางความทาทายในดานตาง ๆ ทเกยวของกบคณภาพชวตในเขตเมอง อาทเชน โครงสรางพนฐานดานคมนาคมและทอยอาศย สาธารณปโภค การจดการขยะและทรพยากร เพอเพมศกยภาพในการจดการความทาทายทจะเกดขนในอนาคต จงมการสรางแนวคดเมองอจฉรยะ หรอ Smart City ขน

Source: Wiki

1 https://esa.un.org/unpd/wup/Publications/Files/WUP2014-Highlights.pdf

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

4

ทผานมาในสหภาพยโรปมการตนตวในการน าเอาแนวคด Smart City มาด าเนนการอยางตอเนอง มการน าเอาแนวคดดงกลาวไปบรรจเปนสวนหนงของนโยบายการพฒนาเมอง เพอผลกดนสรางความสามารถในการแขงขน นโยบายดงกลาวไดผานการรบรองใหเรมด าเนนการและไดรบเงนสนบสนนกวา 113 พนลาน ยโรผานโครงการ 54 โครงการ ทงโครงการด าเนนการและโครงการน ารอง อกทงมการสนบสนนจากรฐบาลระดบประเทศและสวนกลางผานคณะกรรมาธการยโรป

เพอเปนแนวทางการพฒนาและเพมเตมองคความรของไทยในดาน Smart City รายงานนไดรวบรวม สรปเอาใจความส าคญจากบทความและการศกษาตาง ๆ ของสหภาพยโรปในดานดงกลาว เชน ค านยาม Smart City ของสหภาพยโรป การพฒนาแนวคดดงกลาว บทบาทของสหภาพยโรปและ ผมสวนรวมและรปแบบงบประมาณโครงการ

ค านยาม Smart City

รายงานของสหภาพยโรป Mapping Smart Cities in the EU พบวามการเสนอค านยาม Smart Cities ทหลากหลาย บางค านยามเนนการน าเอาระบบเทคโนโลย ICT มาเปนตวขบเคลอน บางกใชค านยายทกวางและครอบคลมดานเศรษฐกจและสงคม การปกครอง และการมสวนรวมจากภาคสวนตาง ๆ ของสงคม เพอยกระดบความยงยน คณภาพชวตและสวสดการในเขตเมอง และการพฒนาทใชเทคโนโลยเปนตวผลกดน

จากแนวคดดงกลาว จะเหนวาแนวคด Smart City มการทบซอนกบแนวคดการพฒนาเมองอน ๆ เชน Intelligent City (เมองชาญฉลาด) Knowledge City (เมองความร) และ Sustainable City (เมองยงยน) ไมมากกนอย

แตในมมกวางแลว แนวคด Smart City คอการน าเอาเทคโนโลย (โดยเฉพาะ ICT) มาใชเ พอพฒนาความสามารถในการแขงขน และสรางอนาคตทมความยงยน ผานการเชอมตอระหวางประชากร ธรกจ เทคโนโลย โครงสรางพนฐาน การบรโภค พลงงาน และพนทใชสอย การน าเอา ICT มาใชจะชวยให 1) เมองสามารถใชขอมลตาง ๆ บคลากร และองคกรตาง ๆ อยางชาญฉลาดมากขน 2) ความสมพนธระหวางภาคสวนตาง ๆ เชนรฐ เอกชน ชมชนและประชาชน สามารถไดรบการออกแบบ 3) ม synergies และการด าเนนการรวมกน (interoperability) ระหวางระบบตาง ๆ เชน พลงงาน คมนาคม การศกษา สาธารณสข เปนตน และ4) มการผลกดนนวตกรรมผาน open data, living lab และ tech hub

แตแม ICT จะมความส าคญในการผลกดนแนวคด Smart City แตการสรางเมองอจฉรยะนนมมากกวา การตดตง Sensor การสรางโครงขายขอมลเพอสรางศกยภาพเพยงอยางเดยว การมสวนรวมของภาคสวน ตาง ๆ กมความส าคญเชนกน โดยเฉพาะความชาญฉลาดและคณภาพชวตของประชาชนและชมชน

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

5

รายงานของสหภาพยโรปดงกลาว จงสรปค านยามของเมอง Smart City วาเปนเมองทมงแกปญหาสาธารณะโดยใช ICT-based solution บนพนฐานของการมสวนรวมของภาคสวนตาง ๆ (multi-stakeholder) และความรวมมอภายในเทศบาลทองถนผานการพฒนาโครงการหรอโครงขายกจกรรมทอาจจะทบซอนกน กลาวคอ Smart City ตองมกลยทธและโครงการทมลกษณะดงตอไปน (ในดานวตถประสงคหรอรปแบบ การด าเนนการ): Smart Governance, Smart People, Smart Living, Smart Mobility, Smart Economy และ Smart Environment.

Source: Wikicommon

คณลกษณะเหลานเปนแนวทางการมสวนรวมในโครงการภายใต Smart City initiative (เชนการแกไขปญหาจราจร) ซงแนวทางการแกปญหาเหลานจะประกอบดวย เครองมอประเภทตาง ๆ เทคโนโลย ทรพยากร การเงน โครงสราง การจดการองคกร และองคความร (รวมไปถงมาตรฐานตาง ๆ) เราสามารถแยกสวนประกอบทส าคญเหลานออกเปน 3 ชนดดวยกน เทคโนโลย มนษย และองคกร

นยามดงกลาวไดก าหนดบทบาทของเทคโนโลยและการจดเกบขอมลใน Smart City วาตองมคณสมบตดงตอไปน 1. จดเกบขอมลอยางตอเนอง วเคราะหและกระจายขอมลทเกยวกบเมอง เพอน าไปสการยกระดบ

ประสทธภาพและประสทธผลเพอน าไปสความสามารถในการแขงขน และความยงยน 2. การสอสารและแบงปนขอมลดงกลาวสภาคสวนตาง ๆ ของเมอง โดยใชมาตรฐานขอมลทเปน

สามญ โดยทสามารถน าขอมลดงกลาวมาใชไดอก 3. การด าเนนการทหลากหนาท (multi-functionally) และการแกปญหาหลาย ๆ ปญหาพรอม ๆ

กน ในมมมองภาพใหญของเมอง

อยางไรกตามการจดตงนยามดงกลาว มความทาทายในการน าเอาไปด าเนนการจรง เพราะเมองแตละเมองกมเอกลกษณ มแนวทางการพฒนาจากอดตสปจจบนทไมเหมอนกน อกทงมวสยทศนตออนาคตทแตกตางกน ค านยามของความอจฉรยะ หรอ Smart ของแตละเมองจงนาจะแตกตางกนออกไป

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

6

2. Smart city in Europe

จดเรมตนของการน าเอาแนวคด Smart City มาด าเนนการของสหภาพยโรป แตกตางจากภมภาคอน ๆ เพราะสหภาพยโรปแมจะมความทาทายดานสงคม และการขยายตวของเขตเมอง แตระดบความรายแรงของปญหาดงกลาวในสหภาพยโรปนนมระดบทต ากวาอนเดยหรอจนมาก การน าเอาแนวคด Smart City มาด าเนนของสหภาพยโรปจงอยบนพนฐานของการพฒนาความสามารถในการแขงขน และการพฒนาการเชงเศรษฐกจ มากกวาการแกปญหาทางสงคม

การเชอมตอทไรพรมแดนภายใน European Single Market หรอ การเปนตลาดเดยวของสหภาพยโรป เชอมตอเมองตาง ๆ ในสหภาพยโรป ใหกลายเปนฮบแหงเศรษฐกจสรางสรรค เทคโนโลย นวตกรรมทางสงคม การยกระดบสวสดการ และการพฒนาอยางยงยน ผานการดงเอาทรพยากรทางมนษยและทรพยากรอน ๆ จากภาคสวนตาง ๆ ของสหภาพยโรปและโลกมารวมกน โดยแลกเปลยนกบรายได ความร และประโยชนอน ๆ (hubs for the creative economy)

ทนาสนใจคอจดประสงคของแนวคด Smart City นนมความคลายกบจดประสงคในการพฒนาเมองตามเปาหมาย Europe 2020 โดยโครงการ Smart City ในสหภาพยโรปมการปรบใหเขากบสถานะของแตละเมองและประเทศ ผานการด าเนนการทแตกตางกนไป ท าใหการด าเนนการ Smart City ในสหภาพยโรปมความหลากหลาย โดยโครงการสวนใหญบรรจเปาหมาย smart sustainable and inclusive growth อยในโครงการและมการค านงถงสภาวะสงแวดลอมในระดบทสง เปาหมายดงกลาวไดรบการบรรจกวารอยละ 50 ของโครงการ

2.1 ตวอยางประเภทโครงการ Smart ในสหภาพยโรป

ภายใตแนวคด Smart City มการด าเนนการทหลากหลายรปแบบ ในสหภาพยโรป บทยอยนจะท าการยกตวอยางของประเภทโครงการ ทไดรบด าเนนการเพอแสดงใหเหนความหลากหลายดงกลาว และตวอยางเมองทมการด าเนนการโครงการ

1. Smart Neighborhoods เปนโครงขนาดชมชนทมงสรางโครงสรางพนฐานทสมบรณแบบ ทมจ านวนประชากรประมาณ 10,000 – 40,000 คน โดยแตเดมชมชนเหลานเปนทตงของเขตอตสาหกรรมเกา พนทเปลารกราง หรอเปนสวนหนงของพนททไดรบการพฒนาแลว (Retro-fit) โดยสวนใหญเปาหมายของโครงการเหลานคอการพฒนาพนททอยอาศยเพอรองรบการขยายตวของเมองและเศรษฐกจ โดยน าเอาแนวคด ความยงยนและเทคโนโลยมาชวยการพฒนาพนทดงกลาว และยกระดบคณภาพของความเปนอย โครงการประเภทนมงรองรบดาน Smart Environment, Smart Mobility, Smart Economy และ Smart Living

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

7

เปาหมายในดานสงแวดลอม คอ การลดการใชทรพยากรและการผลตพลงงานขนมาเพอใชประโยชนในพนท (พลงงานทดแทน) รวมทงการจดการของเสย

Source: http://www.nordhavnen.dk/

ตวอยางของโครงการดงกลาว ไดแก Hackbridge (UK) Hafencity, Hamburg (Germany) Nordhavn, Copenhagen (Denmark) Stockholm Royal Seaport (Sweden) Oulu Arctic City (Finland) Lyon Smart Community (France) และ Aspen, Vienna (Austria)

2. Testbed micro infrastructures เปนโครงการน ารองทน าเอาเทคโนโลยตาง ๆ มาลองใชในพนทจรง เปนโครงการดาน Smart Environment, Smart Mobility และ Smart Economy โครงสรางพนฐาน testbed ด งกล าวถกสร า งข นผ านการเชอมตอระหวางภาคสวนตาง ๆ เทาทจะสามารถท าได (ในบรบทของ Internet of

Things – ระบบ เซนเซอร และอปกรณตาง ๆ) มการน าเอาระบบปฏบตการมาเชอมตอและด าเนนการจดการการสอสารระหวางสงเหลาน โดยลดบทบาทของมนษยใหนอยทสด โครงการสวนใหญจะมการด าเนนการ ในระดบ Smart Street หรอ Climate Street เชนใน Barcelona (Spain) Milan (Italy) Amsterdam (the Netherlands) และ Cologne (Germany) เทคโนโลยดงกลาวน าเอาระบบเซนเซอรมาใชเพอตดตาม การด าเนนการของเมองในดานตาง ๆ โดยสวนใหญ จะมการเชอมตอกบ การจดการดานอน ๆ ดวย เชน intelligent energy management; Parking; mobility; การจดการขยะ และการดแลสงแวดลอม โครงการ

Source: http://www.smartcity-cologne.de/

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

8

น ารองเหลานเปนแนวทางการเพมการเรยนรและความเขาใจของภาคสวนทเกยวของตอผลกระทบและ การเปลยนแปลงทจะเกดขนจากการน าเทคโนโลยใหมมาใช ทส าคญ ยงเปนโ อกาสในการหาแนวทาง scaling up หรอขยายผลของการด าเนนการเหลานอกดวย

3. Intelligent Traffic System ระบบดงกลาวมจดประสงคในการตรวจรบขอมลดานจราจรในรปแบบ real-time เพอท าการจดการจราจรในเขตเมองอยางมประสทธภาพและเปนมตรตอสงแวดลอมท สด มการด าเนนการในเมอง Zaragoza (Spain) Dublic (Ireland) Einhoven (the Netherlands) และ Thressaloniki (Greece) โครงการเหลานมงลดการตดขดบนทองถนนและปรบปรงการหมนเวยนของจราจร แมเปาหมายดงกลาวจะดธรรมดา แตรปแบบการด าเนนการในเมองตาง ๆ มความหลากหลาย เชน เมอง Zaragoza (Spain) มการใชระบบเซนเซอรเพอตรวจจบระดบจราจรในเมองอยาง real-time และชวยในการจดการระบบและตดสนใจเดนทางของประชาชน ปจจบนมจ านวนเซนเซอรทไดรบตดตงกวา 150 จด เสนทางในเขตเมองกวารอยละ 90 มการตดตามและระดบจราจรกวารอยละ 30 ไดรบการตรวจสอบในแตละวน สวนใน Eindhoven มการตดตงอปกรณตดตามบนรถทเขารวมโครงการน ารอง เพอเกบขอมลบนทองถนน เชน สภาพถนนเปนหลมบอหรอมน าแขงเกาะ และสภาพการจราจร เพอน าเอาขอมลดงกลาวไปรวมประกอบ ในการจดการระบบโครงสรางพนฐานทมอย ในกรณของ Thesaloniki มการน าเอาระบบการจดการจราจร มาใชสองระบบ ระบบแรกจดการดแลขอมลทรายงานตอผใชทองถนนในการเดนทางและจดการระบบสญญานไฟแบบ real-time ระบบทสองชวยในการวางแผนการเดนทางและใหขอมลตอผใชระบบขนสงมวลชน

Source: www.theguardian.com

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

9

4. Resource management system เปนการยกระดบการจดการทรพยากรใหมประสทธภาพสงขน โครงการประเภทดงกลาวไดรบการด าเนนการอยางแพรหลายในเมองตาง ๆ ในกลมประเทศสหภาพยโรป เชน Smart grids, Smart meters, Smart Energy เปนตน โครงการจดการทรพยากรเหลาน เชอมตอกบ Smart Governance, Smart Economy และ Smart Living ตวอยางของโครงการดงกลาว ไดแก Smart Power Hamburg (Germany), Barcelona Smart grid (Spain), Copenhagen Smart Grid (Denmark), Copenhagen waste water management system (Denmark), Cologne Smart metering (Germany), Mannheim E Energy (Germany) และ Gothenburg Celsius (Germany)

5. Participation platform โครงการเหลาน เปนการสรางความรวมมอระหวางประชาชน ผาน ICT-enabled platform เ ช น open data strategies and platform; crowdsourcing และ co-creation platforms โครงการ open data เปนการสรางความรวมมอและการแขงขนในการสราง app และการใหบรการทาง digital เพอใหเกดผลลพธดาน Smart Governance และ Smart Economy โครงการประเภทนมความแตกตางระหวางกนทสง เพราะแตละโครงการมการตงจดประสงคทเหมาะสมกบพนทของตน เมองทมการด าเนนการโครงการประเภทน ไดแก Amsterdam, Helsinki, Florence นอกจากนยงมตวอยางของโครงการทไดรบการสนบสนนจากสหภาพยโรป เชน Periphea; Citadel; และ CitySDK จดประสงคของโครงการเหลานคอการมงพฒนาการใหบรการจากภาครฐ โดยใชการมสวนรวมของประชาชนรวมกบขอมล open data มาจดประกายความคดเพอน าไปสการพฒนาโครงการใหม ๆ ทมประสทธภาพและเปลยนแปลงคณภาพชวตใหดขน

Source: amsterdamsmartcity.com

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

10

ขอนารเกยวกบ Smart City ในสหภาพยโรป

1. ในปค.ศ. 2011 มเมองขนาดกลาง (ประชากรมากกวา 100,000คน) กวารอยละ 51 ในสหภาพยโรป (240 เมองจาก 468 เมอง) ทมคณสมบตอยางนอยหนงขอภายใต Smart City (รปท 1)

2. สดสวนของเมองทไดผานคณสมบต Smart City สวนใหญเปนเมองขนาดเลก 3. ประเทศทมจ านวนเมอง Smart City ทมากทสด ไดแก สหราชอาณาจกร สเปน อตาล ประเทศทม

สดสวนเมอง Smart City มากทสด ไดแก อตาล ออสเตรย เดนมารก นอรเวย สวเดน เอสโตเนย และสโลเวเนย

4. โครงการ Smart City Initiative สวนใหญอยในชวงเรมตนในการพฒนา โดยโครงการในเมองขนาดใหญจะอยไดรบการพฒนามาในระดบทสงกวาเมองขนาดเลก (มอยางนอยหนงโครงการทไดรบการด าเนนการแลว)

5. คณสมบตของ Smart City ทพบมากทสดคอดานทเกยวของกบทรพยากรทางสงคม โดยเฉพาะเรองทไดรบการผลกดนเปนพเศษจากสหภาพยโรป เชน Smart Environment (รอยละ 33 ของโครงการ Smart City ทพบ) และ Smart Mobility (รอยละ 21) ในดานอน ๆ เชน Governance, Economy, people and living มสวนแบงโดยเฉลยทรอยละ 10 ของโครงการทพบ เปนขอสงเกตทนาสนใจทชใหเหนจดแขงและจดออนในการผลกดน (รปท 2)

6. ขนาดของเมองเปนตวแปรส าคญทสามารถบงบอกจ านวนโครงการ เมองขนาด 100,000 – 200,000 คนจะมโครงการอยางนอยหนงโครงการ

7. โครงการ Smart Living initiative กระจายตวอยทวสหภาพยโรป ในขณะทโครงการในดานอน ๆ มการกระจกตวในพนทตาง ๆ เชน โครงการ Smart Governance พบทยโรปตอนเหนอ เชน ฝรงเศส สเปน เยอรมน สวเดน และสหราชอาณาจกร โครงการ Smart Mobility ในเขต non-Nordic Northern Europe เชน สเปน ฮงการ โรมาเนย และอตาล และมอยนอยในเขต Nordic

8. โครงการ Smart City บางประเภทมกจะเกดขนในพนทเดยวกน เชน Smart People / Smart Living

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

11

ทมา รายงาน Mapping Smart Cities in the EU

รปท 1. ต าแหนงเมองทมประชากรมากกวา 100,000 คน โดยแยกเปนเมองทมคณสมบต Smart Cities (สน าเงน) และเมองทไมม (สแดง)

ทมา รายงาน Mapping Smart Cities in the EU

รปท 2. จ านวน Smart Cities ในสหภาพยโรป แยกตามหกคณสมบตของ Smart City

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

12

2.2 บทบาทของ EU ใน Smart City

สหภาพยโรปไดนยามบทบาทของตนในการด าเนนการ Smart City วาเปนผจดการ (Coordinator) ภาคสวนตาง ๆ ในสหภาพย โรป เ พอสนบสนน Smart Cities ท งระดบนานาชาตและระดบประเทศ เชน ผานโครงขาย Directorate-General for Communication Networks (DG Connect) ทมงบประมาณสนบสนนโครงการ Smart City ผ าน 7th Framework Programme (FP7) และโครงการ ICT-Policy Support Programme (PSP) ทเปนสวนหนงของ CIP โครงการ Smart City หรอผาน DG Research & Innovation (DG RTD) DG Energy (DG ENER) และ DG Mobility and Transport (DG Move) บา งโครงการในสหภาพยโรป มการด าเนนการขามเขตพรมแดนประเทศ โครงการในลกษณะนสามารถขอรบ การสนบสนนจากสหภาพยโรป ภายได Competitiveness and Innovation Programme (CIP) และ public–private Partnership (PPP)

Source: Samasons

2.3 ผมสวนรวมและรปแบบงบประมาณโครงการ

โครงการ Smart City ในสหภาพยโรปทงหมดมผเขารวมจากภาคสวนตาง ๆ ทหลากหลาย ทงภาครฐสวนกลางและทองถน ภาคอตสาหกรรม และประชาชน โดยแตละโครงการมระดบการมสวนรวมของภาคสวนเหลานทแตกตางกนไปตามประเภทและลกษณะโครงการ

ในดานการรวมทนนนมความหลากหลายอยางมาก โครงการสวนใหญใชงบประมาณจากภาครฐและเอกชน ขอแตกตางของแตละโครงการอยทรปแบบของทนและสดสวนของทนทมาจากภาคตาง ๆ รวมทงการจดการความเสยงและการคนทนทไดรบ เชน โครงการประเภท Intelligent traffic system ไดรบทนสวนใหญมาจากภาครฐ ซงสะทอนความรบผดชอบของภาครฐในการจดการระบบคมนาคม โครงการประเภท Smart Neighborhood เปนอกโครงการทไดรบทนจากภาครฐทองถนผานกลไก capital expenditure incurred to create future benefit (CAPEX) หรอการลงทนเพอผลประโยชนในอนาคต จะมเพยงในบางกรณทมการรวมทนจากภาคเอกชน โครงการประเภท Smart Grid จะไดรบการสนบสนนผานกลไก CAPEX จากผผลตพลงงานรายใหญ มบางกรณ โดยเฉพาะในการผลตพลงงานหมนเวยน ทมภาคประชาชนและภาครฐเขามาม

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

13

สวนรวม นอกจากนยงมการน าเอากลไกการระดมทนรปแบบใหม เชน crowd-funding และการซอเพอเชาคน (buy-and-lease-back) ในการจดชอแผง Solar Panel ส าหรบครวเรอน

ในภาพรวมนนพบวากลไกการรวมทนมผลตอโครงการอยางมนยส าคญ โดยพบวาผทใหการสนบสนนงบประมาณในจ านวนมากจะมบทบาททส าคญในการก าหนดทศทางของโครงการ

จากการประเมนผลทไดรบตามจดประสงคของโครงการ ตวอยางโครงการ Smart City 50 โครงการจาก 37 เมอง พบวาโครงการทประสบความส าเรจสวนใหญ ไดรบงบประมาณในรปแบบ PPP หรอ/และ มบรษท International commercial technology providers เขารวมในการด าเนนการและขยายผล อยางไรกตามในปจจบน โครงการ Smart City กวา สองในสามยงอยในขนตอนการวางแผน หรอการด าเนนการโครงการ น ารอง ผลการศกษาดงกลาวจงตองรอสรปอกครง

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

14

3. กรณศกษาทนาสนใจ

3.1 Smart City Vienna (ออสเตรย)

สงนาเรยนรจากโครงการ Smart City Vienna

1. มงพฒนาคณภาพชวตของประชาชน – จดประสงคหลงของกลไก และโครงการตาง ๆ ภายใต Smart City Vienna คอการยกระดบคณภาพชวตของประชาชน เทคโนโลยและมาตรการตาง ๆ จงเปนเพยง mean หรอวธการทจะไปถง end หรอเปาหมาย โครงการภายใต Smart City ของเวยนนาจงอาจไมใชโครงการทใชเทคโนโลยเปนหลก

2. แนวทางการรบฟงความคดเหนจากภาคสวนตางๆ การจดการหนวยงานทเกยวของ และการด าเนนการพฒนาแผนงานใหเปนรปธรรม – ดงทไดกลาวไปแลวเบองตน องคประกอบส าคญของแผนงาน Smart City Vienna คอ การมสวนรวมของผท เกยวของกบกระบวนการทมความหลากหลาย วธการจดการและบรหารการมสวนรวมของผท เกยวของอยางมประสทธภาพเปนสงทนาเรยนรจากกรงเวยนนา

นอกจากดนตรคลาสกและสถาปตยกรรมทสวยงามหรหราระดบโลกแลว กรงเวยนนายงขนชอในเรองของความเปนเมองนาอยอกดวย การเดนทางทสะดวกสบาย สภาพเศรษฐกจ การเมอง และการใหบรการในดานตางๆ ทมคณภาพสง ท าใหกรงเวยนนาไดรบเลอกใหเปนเมองทมความนาอยทสดในโลก (Most Liveable City) โดยบรษททปรกษา Mercer เกาปตดตอกน

“การหยดกาวหนาเปรยบเสมอนการถอยหลง2” แมวากรงเวยนนาจะไดรบเลอกใหเปนเมองทมความนาอยทสดในโลก แตหนวยงานตางๆ ทเกยวของกมไดหยดยงทจะคดคนแนวทางการพฒนาและยกระดบดานตางๆ ของเมอง เพราะตางกตระหนกถงการเพมขนอยางตอเนองของปจจยตางๆ ทคกคามคณภาพของประชาชนในเมอง เชน การเพมขนของประชากร หรอ

2 แปลจากค ากลาว “Not to advance is to regress”ของ ดร.ไดซะก อเกะดะประธานสมาคมสรางคณคา

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

15

การเปลยนแปลงทางสภาพภมอากาศ จงเปนทมาของมาตรการการพฒนาเมองเวยนนาภายใตชอ Smart City Vienna ซงเปนแนวทางการด าเนนการหรอแผนงานเบองตน (Initiative) ทมผลบงคบใชในระยะยาว

นายกเทศมนตรประจ ากรงเวยนนาไดประกาศแผนงาน “Smart City Wien” อยางเปนทางการในเดอนมนาคม ค.ศ. 2001 แผนงานดงกลาวเปนการมงจดตงเปาหมายในการปรบปรงการออกแบบ การพฒนา และยกระดบภาพลกษณในทกๆ ดานของเมองทเกยวกบการพฒนา เชน ดานโครงสรางพนฐาน พลงงาน และคมนาคม นอกจากน ยงไดพจารณาถงทกภาคสวนทเกยวของกบการด าเนนชวตของประชากร ทงการท างาน และสนทนาการอยางเทาเทยมกน มการก าหนดพนธกจในการด าเนนการโครงการภายใต Smart City Wien วา 1) ตองใชเทคโนโลยทล าสมยทสด 2) มการปฏบตตามมาตรฐานดานระบบนเวศทสง 3) มความรบผดชอบ ตอสงคม และ 4) เนนการมสวนรวมของประชาชนใหมากทสด

องคประกอบส าคญของแผนงาน Smart City Vienna คอ การมสวนรวมของผทเกยวของกบกระบวนการ ทงทเปนเจาหนาทของรฐและจากภาคสวนอนๆ ผทเกยวของสามารถเขารวมการประชมทหารอในเรองทวไป (general consultation) หรอเขารวมการประชมทมหวขอเฉพาะ ซงหวขอการหารอเฉพาะมทงหมด 6 หวขอดวยกน คอ ดานพฒนาประชากร ดานสงแวดลอม ดานการบรหาร ดานเศรษฐกจ ดานพลงงาน และดานคมนาคม ซงการหารอและสมมนาทผานมาไดท าการสรปวตถประสงคของแผนเปน 3 ดานดวยกน

โฟกสและเปาหมายของวตถประสงค 3 ดานของ Smart City Vienna

รปท 3. หวขอหลกสามประการของ Smart City Vienna

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

16

โครงการตางๆ ของ Smart City Vienna โครงการแรกของแผนงาน Smart City Vienna เปนโครงการสมมนาหารอวางแผนแนวทางการพฒนาเพอใหบรรลผลทตงไวในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว โครงการดงกลาวเปดโอกาสใหผเชยวชาญดานตางๆ และผทมสวนเกยวของกบแผนไดเขารวมประชมหารอและแสดงความคดเหน เพอหาแนวทางในการเสรมสรางและน าเอาจดแขงของกรงเวยนนามาใชประโยชน โครงการดงกลาวท าการจดประชมสมมนาในสามหวขอ ไดแก “Smart Energy Vision 2050″ “Roadmap for 2020 and Beyond” และ “Action Plan for 2012-2015″ หลงจากนนภาคสวนตางๆ ขององคกรในกรงเวยนนากไดรเรมโครงการภายใตแผน Smart City Vienna

โครงการ ASPERN LAKE CITY ของ SMART CITY VIENNA

ขอมลของ Aspern Lake City พนทรวม 240 เฮกเตอร พนทการพฒนาสทธ: 100 เฮกเตอร พนทชนการใชงาน: 2.6 million sqm จ านวนทอยอาศย: 10,500 หรอมากกวา 20,000 คน จ านวนงาน: ~ 20,000 ต าแหนง การลงทน: ~ € 5 พนลานยโร ก าหนดการพฒนา: วางแผนแมบท ค.ศ.2007 ท าการขายในปค.ศ. 2029

เปาหมายของโครงการ Aspern lake city คอการสรางเขตเมองใหมทมการใชงานหลากจดประสงค เปนทอยอาศย ส านกงาน การใหบรการ ธรกจ วทยาศาสตร การวจยและการศกษา พนทดงกลาวมขนาด 240 เฮกเตอร (2.4 km2) เปนหนงในโครงการพฒนาเมองของสหภาพยโรปทใหญทสด มการก าหนดใหมสดสวนพนทสนทนาการและพนทสาธารณะถงรอยละ 50 มการจดการพนทดงกลาวใหมคณภาพสง มความยงยนในการใชพลงงานและน าหลกการเมองระยะสน หรอ city of short distances หรอการจดสรรพนทแบบ mixed-use quarters และสนบสนนการเดนทางโดยใชรถสาธารณะ การเดนทางโดยเทาและจกรยาน โครงการตาง ๆ ภายใน Aspern Lake City เองกมความสอดคลองกบยทธศาสตร Smart City เชน ดานทรพยากร – การใชวสดทองถน การขนสงโดยระบบราง และการผสมปนภายในเขตท างาน (ลดการขนยายกวา 125,000 เทยว และกาซ CO2 กวา 1,400 ตน) ดานนวตกรรม – การสรางศนย Smart City Cluster ทเปนส านกงานดานวจย researchTUb, ASCR, Abix, Theobroma (IT), LIMA (high-tech implants) และส านกงาน start-ups ตาง ๆ ดานคณภาพชวต เนนการมสวนรวมดานสงคม และการจดการชมชนทเนน ความมสวนรวมและความเปนมตรในหมชมชน

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

17

หน ง ในมาตรการการออกแบบทน าสนใจของ Aspern SeeStadt คอการน าเอาแนวคด Transit-Orientated Development (TOD) หรอการพฒนาพนทการใชสอยโดยใชระบบคมนาคมน า พนทตงของ Aspern Seestadt นนอยทางตอนเหนอของกรงเวยนนา ซงแตเดมไมไดมการใชสอยพนทอยาง

เตมทนก โครงการไดรบการโอนสทธพนทดงกลาวจากกรงเวยนนาโดยไมเสยคาใชจาย และหลงจากเสรจสนการวางแผนพนทดงกลาวระหวางกลมผบรหารของโครงการ เทศบาลทเกยวของ และ Wiener Linien บรษททดแลระบบขนสงมวลชนของกรงเวยนนา มการตกลงสรางสถานรถไฟรางหนกของกรงเวยนนาสาย 2 (U2) เขาสพนทดงกลาวเปนสวนตอขยายของสาย 2 และมการด าเนนการใหรถไฟเรมวงตงแตโครงการ SeeStadt ยงไมเสรจทงๆ ทโดยปกตนนระบบขนสงมวลชนจะวงเขาในพนททมประชากรหนาแนนสง แตเพอเปนการใหบรการระบบคมนาคมเขาสพนทดงกลาว และสรางแรงจงใจในการเขาใชพนทดงกลาว

นอกจากนแลวโครงการ Seestadt ยงไดรบความสนใจจากหลายภาคสวนทเกยวของกบการพฒนาเมอง เพราะกรงเวยนนาไดจดตงศนยนวตกรรม Smart City Cluster ดงทไดกลาวถงไปแลวในขนตนอกดวย

โครงการ DIGITAL CITY

Digital City Vienna เปนการรวมตวของบรษทดาน ICT ของกรงเวยนนาและเปนหนงในกจกรรมภายใต Smart City Vienna กลมดงกลาวเปนการรวมตวทไมหวงผลก าไรตอบแทนและไมขนกบหนวยงานใด ทมเปาประสงคหลกในการสรางความรวมมอดาน ICT ทเกยวของกบกรอบนโยบาย “Smart City Wien” ของกรงเวยนนา และการผลตสรางผเชยวชาญเพอรองรบความตองการดาน Digital ผานการผลกดนและ ใหการสนบสนนตอประชาชนทวไป โดยเฉพาะสตร ใหมความสนใจตออาชพในดานดาน IT และมงสราง ความเขมแขงในการตอบสนองตอแนวโนมของเทคโนโลยใหกบกรงเวยนนา

ลกษณะทส าคญของกลมนคอการมสวนรวมทสง มการสรางแพลตฟอรมหรอพนทส าหรบการแลกเปลยนความคดและการท างานรวมกนในรปแบบตาง ๆ ซงเปนพนฐานในแลกเปลยนความคดเหนและการเรยนรระหวางผเชยวชาญจากภาควจยและประชาชนทวไป การท างานรวมกนและการมสวนรวมทสงนจะน าไปส การพฒนาโครงการใหม ๆ ภายใต Smart City Vienna ในอนาคต

ตนก าเนดของ Digital City Vienna มากจากผลการวเคราะหต าแหนงและบทบาทของตลาด ICT ใน กรงเวยนนา โดยกลมธรกจไอท ตวแทนจากธรกจไอทมากกวา 20 กจการลงความเหนรวมกนวาความตระหนกของประชาชนถงตอธรกจไอทนนมอยต ามาก เมอเทยบกบขนาดและความส าคญของภาคดงกลาวซงมมากกวา 5,700 กจการ มการจางงานมากกวา 54,000 ต าแหนงและสรางรายไดตอปถง 5.6 พนลานยโร อตสาหกรรม

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

18

IT มการสรางนวตกรรมใหม ๆ อยางมากมายและสงผลกระทบตอหลาย ๆ ภาคสวน และมสวนเกยวของโดยตรงกบนโนบาย Smart City Vienna จงควรจะมการปรบโฟกสมาทภาคสวนดงกลาวมากขนเพอดงดดและสราง แรงบนดาลใจใหกบเยาวชนตอภาคดงกลาว แนวคดเหลานเปนทมาของการรเรมกลม Digital City Vienna

Digital City Wien กลายเปนแบรนดในระดบประเทศและนานาชาตทสรางความตระหนกตอความส าคญและบทบาทของภาค IT ของกรงเวยนนา มการจดกจกรรม I like IT day เพอสรางความตระหนกถงความส าคญของภาคสวนดงกลาว โดยจดขนเปนครงแรกในวนท 16 กนยายน ค.ศ.2014 มตวแทนจากภาคอตสาหกรรมดงกลาวกวา 1,500 คนเขารวมกจกรรมเดนขบวนในกรงเวยนนา มการระบพนธกจของอตสาหกรรม ICT ของกรงเวยนนาในดานการศกษา เศรษฐกจ และสงคม ในปค.ศ. 2016 ทผานมา Digital City Vienna ไดจดกจกรรมดานการศกษาและฝกอบรม ผานการเยยมสถาบนการศกษา และการจด workshop มการจดกจกรรมเพอสรางความตระหนกถงใหสตรในการท างานดาน IT จดกจกกรม Digital Day 2016 ระหวางวนท 19-21 ตลาคม และ Digital Saloon รเรมกจกรรมทสงเสรมและสรางความรดาน IT ใหกบผอพยพ และโครงการ Industry Meet Makers ทท าการศกษาแนวโนมการพฒนาเทคโนโลย ในดานหนยนต 3-D printing Industry 4.0 และสนบสนนการศกษาและการฝกอบรมในดานดงกลาว

โครงการ CITIZEN’S SOLAR POWER PLANTS

กรงเวยนนาไดตงปณธานในการจดตง Smart city เพอบรรลเปาหมายการเปนเมองทมคณภาพชวตทดส าหรบผอยอาศยในเมอง ในขณะทลดการบรโภคทรพยากรใหต าทสด ผานการใชนวตกรรม วสยทศนดงกลาวครอบคลมระบบเมองในทก ๆ ดาน และสอดคลองกบแนวความคดการใชพลงงาน Smart Energy ซงพลงงานเปนหนงในทรพยากรทมการใชในเมองมากทสด

โครงการดงกลาวไดจดตงเปาหมายในดานการใชทรพยากรอยางชดเจน อาท เชน การลดปรมาณกาซ CO2 ลงเปนสดสวนสองในสามจากระดบปจจบน ภายในปค.ศ. 2050 โดยท าการแจกแจงลงในระดบตอประชากร ท 1 ตนตอประชากรของเมอง (ลดลงจากระดบปค.ศ. 1990 รอยละ 80) รวมทงลดระดบการใชพลงงานเปนสดสวนหนงในสามภายในปค.ศ. 2050 ไปอยท 2,000 W ตอประชากร ลดการใชการขนสงสวนตอแบบใชเครองยนตจากรอยละ 28 เหลอรอยละ 15 ภายในปค.ศ. 2030 และลดการใชพลงงานในดานพนทภายในตก (ไฟฟา น า และการปรบอากาศตาง ๆ ) ใหนอยลงปละรอยละหนง อยางตอเนอง เปาหมายตาง ๆ เหลานเกยวของกบพลงงานไมโดยตรง กทางออมและสามารถบรรลไดผานการใชพลงงานไฟฟาทดแทน

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

19

การด าเนนการดงกลาวของกรงเวยนนา มแรงผลกดนหลกคอ ความยงยนหรอแนวคดทตองการลดการใชพลงงาน ความจ าเปนในการจดการการเตบโตของเมอง และความจ าเปนในการเสรมสรางและสงเสรมนวตกรรม ผานการจดการโครงสรางพนฐานในดานพลงงาน และมาตรการ Digitalisation โดยหนงในตวอยางมาตรการเพอใหบรรลผลคอ Citizen Solar Power Plants

กรงเวยนนาเปนเมองทมความหนาแนนสง ประชากรสวนใหญอาศยในอพารทเมนทและหองชด ซงเปนขอจ ากดทส าคญในการลงทนดานพลงงานทดแทนของประชากรในเมอง (ขาดแคลนพนทในการตดตงแผงพลงงานแสงอาทตยหรอกงหนลม) ภาครฐของกรงเวยนนาจงรเรมโครงการนวตกรรมทมาแกความทาทายดงกลาว ผานโครงการ Citizen’s Solar Power Plant ในปค.ศ. 2012 ทเปดโอกาสใหประชาชนสามารถลงทนในการสรางโครงสรางพนฐานดานพลงงานทดแทน

ภายใตโครงการดงกลาว ประชาชนสามารถซอแผงหรอสวนหนงของแผงพลงงานแสงอาทตยทตงอยบรเวณ ชานเมองในราคา 950 Euro (ประมาณ 4,000 บาท) ตอแผง ประชาชนแตละคนมสทธในการซอได 10 แผง โดยภาครฐมหนาทในการสราง ด าเนนการ และจดการโครงสรางพนฐานทงหมดทเกยวของ และท าการเชาแผงดงกลาวจากประชาชนทถอสทธ พลงงานไฟฟาทไดจะถกถายเข าส โครงข าย ไฟฟา และผ ถอสท ธ จะ ไดผลตอบแทนในอตรารอยละ 3.1 ของเงนทลงทนตอป หลงจากครบรอบ 25 ปรฐจะท าการเปลยนแผงดงกลาวและคนเงนลงทนใหกบผถอสทธ

รปแบบการลงทนดงกลาวก าจดปญหาดาน Feed in tariffs ของพลงงานทดแทน และมความเปนไปไดเชงเศรษฐกจสง ในปจจบนมการด าเนนโครงการในรปแบบดงกลาวแลว 2 โครงการรวมจ านวนแผงกวา 4,000 แผง โครงการนผลตพลงงานใหมากกวา 200 ครวเรอน และเปนสวนหนงของความตงใจในการเพมสดสวน การใชพลงงานทดแทนของเมองเปนรอยละ 50 ภายในป ค.ศ.2030

โครงการดงกลาวสามารถบรรลผลไดโดยเทคโนโลยดานพลงงานทดแทนและการใช Digitalisation ในการบนทกพลงงานและตดตามเจาของและผถอสทธ สงผลใหโครงการดงกลาวมความเปนไปไดในการสรางโครงสรางพนฐานดานพลงงานทดแทนทเพมความยงยนใหกบเมอง โครงการดงกลาวไดรบความสนใจจากประชากรของเมองเปนอยางมาก โดยถกซอหมดภายใน 1 สปดาหหลงการเปดตว และสงผลใหมโครงการ

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

20

ในรปแบบดงกลาวเกดขนอยางตอเนอง ในปจจบนมโครงการในรปแบบดงกลาวกวา 10 โครงการ นอกจากนยงมการขยายตวโครงการไปส พนท อน ๆ ในประเทศออสเตรย เชน Lower Austria ในเมอง Trumau, Oberwaltersdorf, Bisamberg และ Trumau-Schoenau

สามารถกลาวไดวาโครงการดงกลาวประสบความส าเรจเพราะการด าเนนการในระดบนโยบายทสอดคลองและใหการสนบสนนการด าเนนการในระดบความรวมมอระหวางองคกร เชน Wien Energy ทดแลโครงสรางพนฐานดานพลงงานของเมอง ภาครฐของกรงเวยนนา การจดการดานการเงนและการถอสทธตาง ๆ และประชาชนผสนใจเอง โครงการนยงชใหเหนวาประชาชนมความสนใจในการลงทนทเกยวของกบพลงงานทดแทนในระดบสง หากโครงการดงกลาวมความนาเชอถอ เฉกเชนการด าเนนการโดยภาครฐในกรณของกรงเวยนนา

หาขอสงเกตทนาสนใจของแผนงาน Smart City Vienna

1. รวมพลงผลกดนแนวคดอยางไมแกงแยงความดความชอบ

ภายใตแนวคดเมองอจฉรยะ หรอ Smart City กรงเวยนนาสามารถกระตนใหภาคสวนตางๆ ทเกยวของกบการพฒนาเมองทงจากภาครฐ ภาควชาการและภาคเอกชน มารวมหารอและผลกดนโครงการตางๆ ในดานเฉพาะของตน เชน ในดานคมนาคมมโครงการตางๆ ของ Wiener Linien3, VOR4 และ City Bike5 หรอ ในดานพลงงานม โครงการของ AIT6, Wiener Stadtwerke7 และกรมพลงงานของเมองเวยนนา (MA20) ในแตละโครงการ อาจจะมความรวมมอระหวางหนวยงานตางๆ หรอไมกได แตโครงการทงหมดลวนสนบสนนวสยทศนเดยวกน และมสวนรวมในการผลกดนใหแผน Smart City Vienna ประสบความส าเรจ ซงรปแบบ ของการตงแนวคดหรอ ‘ตกตา’ ทน ามาเปนเปาหมายรวมกนในการพฒนาเมองของกรงเวยนนาโดยใหความส าคญกบการปรกษาหารอและการมสวนรวมในการวางแผนระยะยาวจากทกภาคสวนทเกยวของ เปนสงทนาสนใจ

ขอนาสงเกตอกประเดน คอ การน าเสนอแผนและการด าเนนการ Smart City Vienna เนนใหเหนถง ความรวมมอและการมสวนรวมของทกภาคสวนทเกยวของ โดยไมมภาคสวนใดภาคสวนหนงเปนผไดรบความชอบโดยเฉพาะ ทงทเทศบาลกรงเวยนนาไดมอบหมายให กรมวางแผนและพฒนาเมอง (MA18) เปนเจาภาพทรบผดชอบในการด าเนนการแผน Smart City Vienna โดยมบรษททปรกษา TINA (ปจจบนเปลยน

3 หนวยงานรฐทดแลระบบคมนาคมของกรงเวยนนา 4 Verkehrverbund Ost-region (VOR) หนวยงานรฐทดแลโครงขายคมนาคมของออสเตรยในภมภาคตะวนออก (ครอบคลมบางสวนของเวยนนา) 5 บรษทเอกชนใหบรการจกรยานสาธารณะในเวยนนา 6 Austrian Institute of Technology – สถาบนวจยวทยาศาสตรประยกต 7 หนวยงานของรฐทดแลดานโครงสรางพนฐานของกรงเวยนนา

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

21

ชอเปน Urban Innovation Vienna) เปนผชวยในการประสานงาน ด าเนนการและตดตอสอสารกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของ รวมทงการใหขอมลขาวสารตอประชาชน แตจากเอกสารและสงพมพตางๆ จะเหนไดวาม ความพยายามทจะสอใหเหนวาความกาวหนาของโครงการดงกลาวเปนความส าเรจของทกภาคสวนทเกยวของ กลาวคอ ผด าเนนการยอมเสยสละ ‘my achievement (ความส าเรจของฉน)’ เพอน าเสนองานในรปแบบ ‘our achievement (ความส าเรจของเรา)’ คาดวาผด าเนนการพยายามทจะใหทกภาคสวนทเกยวของมความรสกรวมเปนเจาของโครงการเพอใหโครงการประสบความส าเรจและมความตอเนองในระยะยาว

2. การสนบสนนจากสหภาพยโรป

การเลอกเอาแผนงาน Smart City มาเปนแนวคดรวมในการพฒนาเมอง สบ เน องมาจากการทคณะกรรมาธการยโรปไดผลกดนแนวคดการพฒนาเมองในสหภาพยโรปใหมการประหยดพลงงานเพมขน และลดผลกระทบตอสงแวดลอมลง โดยเรมจากโครงการ Strategic Energy Technology Plan (SET Plan) ปค.ศ. 2007 จนในปค.ศ. 2011 เกดโครงการ Smart City Vienna กรงเวยนนาไดเขารวมโครงการดานพฒนาเมองหลายโครงการทคณะกรรมาธการยโรปไดท าการด าเนนการ เชน โครงการ Low carbon city และโครงการ Climate Neutral Urban Districts in Europe การทกรงเวยนนาไดเขารวมโครงการเหลาน มผลดตอการพฒนาเมองของกรงเวยนนา เพราะไดรบเงนสนบสนนจากสหภาพยโรปในการพฒนา แตทส าคญ คอ บคลากรของหนวยงานทเกยวของของกรงเวยนนาไดรบโอกาสในการแลกเปลยนความคดเหน ไดมโอกาสเรยนรองคความรใหมๆ กบผเชยวชาญ และการสรางความรวมมอระหวางหนวยงานอนๆ ของเมองอนๆ ในสหภาพยโรป จะเหนไดวาโครงการพฒนา Smart City ของกรงเวยนนานนเรมมาจากทสวนกลาง (สหภาพยโรป) เรมผลกดนโครงการ มเงนทนสนบสนนและสรางโอกาสในการแลกเปลยนองคความร อยางไรกตาม สวนทองถน (กรงเวยนนา) กมบทบาททส าคญเชนกน

3. สรางพนธมตรกบภาคบรหารสวนกลาง

กรงเวยนนาไดเลงเหนถงความส าคญของการสนบสนนจากหนวยงานของภาคบรหารสวนกลางตางๆ เพราะ การพฒนาเมองทด ตองค านงถงความเกยวเนองระหวางเมองและเมองอนๆ รวมทงพนทโดยรอบดวย ทผานมาไดมการลงนามบนทกความเขาใจระหวางกรง เวยนนาและกระทรวงโครงสราง พนฐาน (Infrastructure ministry) ของออสเตรย รวมทงท าขอตกลงสรางความรวมมอระหวางองคกรทดแลการคมนาคมของพนทนอกเวยนนา เชน VOR

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

22

4. สรางองคความรเพอสรางงาน

การใหความส าคญตอการศกษาและนวตกรรมในการเปนตวผลกดนการพฒนาเมอง เปนขอเดนของแผนงาน Smart City Vienna ทมงจบประเดนการสรางองคความรเพอสรางงานและผลกดนเศรษฐกจ นอกจากน กรงเวยนนายงมงยกระดบมาตรฐานความนาอยและนาลงทนของเมองเพอดงดดใหแรงงานทมคณภาพและบรษทนานาชาตตางๆ มาตงบรษทและถนฐาน

5. การตงเปาหมายทชดเจนและมการตดตามผลด าเนนการ

แผนงาน Smart City Vienna ไดรบการแบงชวงการด าเนนการออกเปนระยะสน (Action Plan for 2012-2015 ) ระยะกลาง (Roadmap for 2020 and Beyond) และระยะยาว (Smart Energy Vision 2050) การแบงชวงด าเนนการดงกลาวท าใหมเปาหมายทชดเจนในการขบเคลอนและด าเนนการ มการหารอระหวางภาคสวนทเกยวของเพอจดตงเปาหมายททกภาคสวนยอมรบ เปาหมายทไดรบการจดตงมขอผกมดกบ ภาคสวนทเกยวของ (binding) ผานการลงนามบนทกความเขาใจ (MoU) และมความพยายามในการตดตามผลลพธทเกดขน (monitoring) โดยบรษททปรกษา Urban Innovation Vienna ไดรบมอบหมายใหเปนผออกแบบและด าเนนการตดตามผลทไดรบจะถกน ามาหารอในทประชม เพอเปนขอมลสงกลบไปใหหนวยงานทเกยวของและน าไปปรบเปลยนเปาหมายในการด าเนนการตอไป ลาสดในป ค.ศ. 2017 มการตพมพรายงานตดตามผลของโครงการ Smart City Vienna (2017)

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

23

3.2 Smart City Oslo (นอรเวย)

สงนาเรยนรจากโครงการ Smart City Oslo

1. เรมตนโดยโครงการน ารอง จดเรมของ Smart city Oslo มาจากโครงการน ารอง FutureBuilt ทมงสรางโครงสรางพนฐานทเปนมตรตอสงแวดลอมและมคณภาพสง โครงการน ารองนเปนตวอยางใหประชาชนและภาคสวนตาง ๆ เหนถงความเอาจรงเอาจงของภาครฐในการด าเนนการ

2. การมสวนรวมกบ Start-up มการต งองคกร Smart Oslo Accelerator (Oslo Business Region) ทเปนของภาครฐ 100% เพอผลกดนและเรยนรรวมกบ Start-up ในการเปลยนแปลงการใหบรการจากภาครฐ

วสยทศนของกรงออสโลคอ การท าใหเมองมความชาญฉลาดและเปนมตรกบสงแวดลอมมากย งขน นอกจากนนยงมความสรางสรรคและความมสวนรวมเพมขน เพอน าไปสความเปนอยทดของประชาชน ภายใตโครงการ Smart city Oslo มโครงการเทคโนโลยสมารทมากมายเชนไฮโดรเจนและรถเมลไฟฟา การสรางแอพพลเคชนทชาญฉลาด ทชวยบรณาการระหวางเทคโนโลยและภาคบรการใหม ๆ ทเกดขน การทดสอบสถานทกอสรางทไมมการปลอยมลพษ การด าเนนการดานระบบการจดการขยะของอาคารเพอพฒนาระบบการจดการขยะแบบหมนเวยน และระบบพลงงานทดแทนสเขยว นอกจากนยงมการมงพฒนาการใหบรการจากภาครฐตอพลเมองใด ๆ ใหเปนระบบดจทล การพฒนาโครงการตาง ๆ เหลานลวนน าเอาความตองการของพลเมองเปนทตง และเอกลกษณทส าคญของ Smart City Oslo คอการมสวนรวมของภาคสวนตาง ๆ Community of Smart City Oslo ประกอบดวยบรษท สถาบนวจย ภาครฐ NGO และภาคสวนอน ๆ ซงลวนเขามารวมมอกนสรางและพฒนากรงออสโลใหมความนาอยขน

จดเรมตนของ Smart City Oslo จดเรมของ Smart city Oslo มาจากโครงการน ารอง FutureBuilt ซงเปนโครงการการระยะยาว 10 ป (ระหวางปค.ศ. 2010-2020) โดยมวสยทศนในการพฒนาพนทกจกรรมและทอยอาศยในเขตเมองใหม ความเปนกลางดานคารบอน (Carbon neutral) คณภาพสง โดยมงด าเนนการโครงการน ารองทงหมด 50 โครงการ ทเปนทงโครงการพฒนาเมองและการสรางอาคารตาง ๆ โดยมเงอนไขส าคญวาตองปลอยกาซเรอนกระจกใหต าทสด ตนแบบการพฒนาเหลานจะน าไปสการด าเนนการพฒนาสภาพแวดลอมของเมองใหดขน ในเรองเกยวกบวฏจกรนเวศวทยา สขภาพ และบรรยากาศภาพรวมของเมอง

กลาวไดวาโครงการ FutureBuilt เปนจดตงตนของ Smart City Oslo กวาได เพราะมโครงการน ารองจ านวนมากทเกดขนและไดรบแรงบนดาลใจจากโครงการดงกลาว ทมาของโครงการดงกลาวคอการตระหนกถงวา การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทเกดขนจากมนษยเปนหนงในความทาทายทยงใหญในยคปจจบน และเพอ

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

24

เปนการรบมอกบสถานการณดงกลาว การปลอยกาซเรอนกระจกจะตองถกลดลงอยางมาก และจะสงผลตอการวางแผนและสถาปตยกรรมภายในเมองใหญ เขตออสโลเปนเขตเมองทใหญทสดในประเทศนอรเวย และมการขยายตวอยางรวดเรว คาดวาจะมประชากรเพมขนประมาณรอยละ 40 ภายใน 30 ปขางหนา แนวโนมดงกลาวแสดงใหเหนถงความจ าเปนในการพฒนาทพก ทท างาน และโครงสรางพนฐานดานการขนสง

เพอเปนการสนองความตองการดงกลาว จงมการคดรเรมโครงการนในเทศบาลตะวนตกของออสโล ไดแก - Oslo, Bærum, Asker และ Drammen –ผานโครงการ FutureBuilt ซงมจะแสดงใหเหนวาการพฒนาพนทในเขตเมองใหมความเปน Carbon neutral และมคณภาพดานสถาปตยกรรมทสงนนเปนไปได โครงการน ารองดงกลาวตองการสรางแรงบนดาลใจใหเกดการเปลยนแปลงการด าเนนการทงในภาคเอกชนและภาครฐ โดยตงเปาหมายเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการขนสงพลงงานและการใชวสดกอสรางอยางนอยรอยละ 50 จากระดบพนฐานของภาคอตสาหกรรมในปจจบน

ในเดอนมกราคม ค.ศ. 2018 ท ผ านมา มการด าเนนการโครงการน ารองภายใต FutureBuilt ทงหมดรวม 46 โครงการ โดยแตละโครงการลวนมรปแบบเฉพาะและผานการคดสรรทเขนขน เชน: การพฒนาเขตเมอง (Furuset: Climate-friendly City Development) การสรางโรงเรยนและโรงเรยน

อนบาล (Bjørnsletta School และ Kistefossdammen Kindergarten) การกอสรางอาคารส านกงาน (Gullhaug torg) ศ นย วฒนธรรม (The New Munch Museum) โครงการบ านจ ดสรร (Papirbredden 2 and 3 ) ลานสเกตน าแขง และโครงการดานจกรยานตาง ๆ8

8 https://www.futurebuilt.no/content/download/7252/63102

Bjørnsletta School โรงเรยนทไดรบการออกแบบและกอสร า ง โดย Østengen & Bergo Landscape Architects เปนโรงเรยนทมรปแบบล าสมยส าหรบนกเรยนประถมและมธยม 800 คน มการใชระบบพล ง ง าน passive-energy อ ต โ นม ต ท ป ร บ ร ะด บอณหภมและการใชพลงงานภายในอาคารใหเหมาะสม มการใช พนท อาคาร อยางนาสนใจ เพอเพมพนทส าหรบนกเรยนในการเรยนรและประกอบกจกรรมตาง ๆ มการจ ากดทจอดรถและออกแบบเพอผลกดนการเดนและใชจกรยาน

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

25

นอกจากการกอสรางโครงสรางพนฐานประเภทตาง ๆ แลว FutureBuilt ยงจดกจกรรมหลากหลายรปแบบ เพอสนบสนนการแลกเปลยนองคความร และการเชอมตอระหวางภาคสวนตาง ๆ เชน การสมมนาดานสถาปตยกรรม และการออกแบบตวเมองแบบ climate-friendly และ architecture festivals ทใหญทสดใน เขตประเทศสแกนดเนเวย แมในปจจบนโครงการ FutureBuilt จะประสบความส าเรจและเปนทกลาวถง แตในชวงแรกของการด าเนนการ โครงการพบกบอปสรรคจากการตอตานของคนในพนท แตดวยแนวทาง การท างานรวมกนและการรบฟงและเคารพความคดเหนของทกภาคสวน กสามารถขามผานอปสรรคเหลานนมาได

สามขอสงเกตทนาสนใจของ Oslo Smart city

1. กลาทาทายเพอผลกดนนวตกรรม

การด าเนนการ Smart City สงผลกระทบดานบวกตอดานนวตกรรมของอตสาหกรรมในเมองอยางเปนรปธรรม เพราะการด าเนนการดงกลาวตงเงอนไขททาทายการด าเนนการทเปนอย ใหตองมการคดใหมท าใหม สงผลใหมการเปลยนแปลงทดขน ยกตวอยางเชน มการตงเงอนไขยกเลกการขดเจาะถนนของเมองเพอลดผลกระทบตอการกอสรางตอประชาชน การตงเงอนไขดงกลาวสงผลใหมการพฒนาระบบการกอสรางทางเดนระบายน าแบบไมตองขด โดยใชเทคโนโลยเดยวกบอตสาหกรรมปโตรเคม การน าเอานวตกรรมดงกลาวมาใชสามารถลดผลกระทบจากการกอสรางโครงสรางพนฐานตอการใชชวตของพลเมองไดเปนอยางมาก นอกจากนยงมการลงทนเพอพฒนาไฟขางถนนใหทนสมย สามารถปรบเปลยนระดบความสวางตามสภาวะของการพยากรณอากาศในแตละวน โครงการดงกลาวไดรเรมขนในปค.ศ. 2006 โดยเปนโครงการขนาดใหญโครงการแรกของสหภาพยโรป และประสบความส าเรจเปนอยางมาก สามารถลดคาใชจายดานดงกลาวไดถงรอยละ 60

นอกจากความพยายามลดคาใชจายดานพลงงานใหต าลง กรงออสโลยงไดพยายามเพมประสทธภาพในดานการดแลสขภาพใหสงขน ผานการทดลองโครงการน ารอง Alma’s House ทไดรบการปรบปรงจากโรงพยาบาลเกา Aker Hospital มการปรบปรงใหหองพกขนาด 50 ตารางเมตรมเทคโนโลยและการออกแบบททนสมย มเครองมอชวยเหลอทเหมาะส าหรบผปวยภาวะสมองเสอมและญาตพนองของผปวย

2. นวตกรรมสรางธรกจใหม

การเปลยนแปลงและการผลกดนดาน Smart City ของออสโลสงผลใหเกดการลงทนอยางมากมาย การเปลยนแปลงดงกลาว สงผลประโยชนใหกบประชาชนของเมอง และสรางโอกาสทางธรกจใหม ๆ ใน ภาคสวนตาง ๆ เชน ดานโครงสรางพนฐานของรถพลงงานไฟฟา (จดจอดเตมพลงงาน) การสรางและตดตง แผงพลงงานแสงอาทตย การพฒนาเทคโนโลยตาง ๆ เชน Smart Grid และการใหบรการทเกยวของ อกทง ยงสงผลใหมการรวมตวของกลมตาง ๆ เพอท าการแลกเปลยนความคดเหนและองคความร เชน กลมผใชพลงงานแสงอาทตย กลม NGO หางรานดานการวจยและพฒนา เปนตน

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

26

3. การรวมผลกดนจากภาคธรกจ

ภายใตโครงการ Smart City Oslo มการจดตงองคกรเชน Smart Oslo Accelerator (Oslo Business Region) ผานกลไกของภาครฐ ทมงผลกดนการสรางความรวมมอระหวางภาครฐ City of Oslo และชมชน Startup ตาง ๆ องคกรดงกลาวไดท าการจดกจกรรมตาง ๆ ทสนบสนนการสรางธรกจนวตกรรมและผประกอบการทจะยกระดบการด าเนนการดานคมนาคม สขภาพ สภาวะแวดลอม และความทาทายอน ๆ ของเมอง ผานกจกรรม เชน การจดประกวดความคดสรางสรรคในดานตาง ๆ การจดงาน SmartOslo pitch เพอแสดงความคดรปแบบธรกจใหม ๆ

รปแบบการด าเนนการดงกลาวตงอยบนพนฐานทเลงเหนความส าคญของการด าเนนการหรอการลงมอทดลอง มากกวาการวางแผนเพยงอยางเดยว (Experiment conquer white papers) การทดสอบความคดใหม ๆ และโครงการนวตกรรมเปนแนวทางการเรยนรทส าคญ และการรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน โดยเฉพาะ Start-up จะชวยเรงความเรวของการด าเนนการไดเปนอยางมาก

ทผานมามกจการ Start-up ทไดรบเลอกเขารวมโครงการ Oslo Business Region รวม 4 กจการดวยกน ไดแก Byspire; Prelud; Ducky และ Tikktalk การเขารวมโครงการดงกลาวคาดวาจะสรางความเขาใจของภาครฐตอการด าเนนการรปแบบการใหบรการใหม ๆ ของ Start-up การรวมมอดงกลาวชวยทดสอบการใหรปแบบธรกจและการใหบรการของ Start-up และสรางความเขาใจและเพมความรวดเรวในการเรยนร ของภาครฐ และการมสวนรวมสรางสรรคและผลกดนนวตกรรมใหม ๆ

ตวอยางโครงการใน Smart City Oslo Climate Dashboard

กรงออสโลไดพฒนาโครงการน ารองเพอแสดงศกยภาพในการใช เทคโนโลย ในบรบทของเมอง Smart city โครงการตนแบบดงกลาวจะแสดงขอมลสภาพภมอากาศและสงแวดลอมของเมอง เชนจ านวนจกรยานและคนเดนเทา การใชสถานชารจส าหรบยานไฟฟา และคณภาพ

อากาศของเมองในจดตาง ๆ ขอมลเหลานจะแสดงในแบบเรยลไทม มการวเคราะหขอมลทจดเกบทงหมดและขอมลปจจบนเพอท าการคาดการณอนาคตได โครงการดงกลาวอยภายใตการใชขอมลอยางชาญฉลาด

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

27

กรงออสโลมงมนทจะท าสถตสภาพภมอากาศและขอมลตาง ๆ ของเมอง ผานการเกบขอมลและด าเนนการอยางมสวนรวมและการสรางแรงจงใจ จดประสงคของ Climate Dashboard คอการชวยเพมความตระหนกถงตอสงแวดลอมในเมองในดานตาง ๆ เพอใหมการเปลยนแปลงไปสเมองทเปนมตรกบสภาพอากาศ

นอกจากมสวนชวยดานสภาพอากาศและสงแวดลอมแลว โครงการดงกลาวยงสามารถชวยอ านวยความสะดวกในการก ากบดแลเมองใหชาญฉลาดมากขน โดยเฉพาะในดานการรายงานและตดตามผลการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมถงการวางแผนและการตดตามผลการใหบรการสาธารณะของเมอง

โครงการทดลองดงกลาวยงแสดงใหเหนถงความเปนไปไดในการแสดงขอมลจากการรายงานของประชาชนและภาคสวนตาง ๆ ตอสาธารณะ และการน าเอาขอมลเหลานมาแสดงภาพรวมและสถานะปจจบนของเมองอกดวย

Smart mobility hackaton

การขนสงอยางยงยนและ Smart Mobility เปนหนงในยทธศาสตรทนาสนใจใน Smart City Oslo ภายใตความตระหนกถงความจ าเปนในการใชนวตกรรม ICT เปนหนงในเครองมอการวางแผนส าหรบเมองทก าลงเตบโต เพอสรางโครงสรางพนฐานทประชาชนสามารถเขาถงได มความเปนมตรตอสงแวดลอม และมประสทธภาพ โดยการลดอตราการปลอยมลพษทนอยลงเปนเปาหมายระดบสงทเกยวของกบการด าเนนการดานสภาพภมอากาศ และ สขภาพ ความเปนอยทดของสาธารณชน

การด าเนนการ Smart Mobility ของออสโลมหลายหลกการ เชน อ านวยความสะดวกในการใชยานพาหนะพลงงานไฟฟาและพลงงานทางเลอกอน ๆ ในการขนสงทงภาครฐและเอกชน การด าเนนการระบบขนสงอจฉรยะเพอชวยเพมประสทธภาพและความนาใชของระบบขนสงสาธารณะ มการเปดพนทปลอดรถยนตในเขตเมองเพมขนเพอใหประชาชนสามารถมาใชสอยพนทดงกลาว โดยเปลยนใหเมองท าหนาทเปนหองทดลองทมชวต (Urban area as a living lab) ส าหรบโซลชนทเปนนวตกรรมในดานโครงสรางพนฐานเพอสรางการเรยนรจากการด าเนนการจรง

นอกจากการด าเนนการดงกลาวแลว ยงมการจดงานแขงขนเพอใหนกพฒนาและผประกอบการในเมองมาพบเจอกน เชน การจดงาน Smart hackaton ในปค.ศ 2016 โดยกรงออสโลประสงคทจะผลกดนการมสวนรวมกบชมชนในการสรางโซลชนทเปนนวตกรรมส าหรบเมอง งาน Smart Hackaton กจกรรมทน าแนวคดจากกระดานวาดไปสการด าเนนการจรงใน Living Lab โดยเปดโอกาสผประกอบการดานเทคโนโลยมาแสดงแนวคดและฝมอในการผลกดนเมองสแนวทาง Smart Mobility ผานการด าเนนการความรวมมอระหวาง City of Oslo และ StartupLab มการรวมตวของนกวางแผนธรกจและผ เชยวชาญดานคมนาคมมารวมกนแกปญหาดานดงกลาว โดยใชเวลาด าเนนการ workshop สองวน ผเขาอบรมไดรวมสรางตนแบบนวตกรรมเพอลดมลพษทางอากาศจากการขนสงสนคาและคนโดยใชเทคโนโลย แนวคดทงหมดไดรบการประเมนความ

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

28

คดเหน ผลกระทบตอสงแวดลอมทคาดวาจะเกดขน และศกยภาพทางการตลาด ผทชนะไดรบเชญใหเขารวมงานมหกรรม Smart City Expo

โครงการผลกดนรถพลงงานไฟฟา

หนงในการผลกดนนวตกรรมของกรงออสโลทประสบความส าเรจ คอการสงเสรมการใชรถพลงงานไฟฟาและการคมนาคมทางเลอก ซงทผานมารฐบาลนอรเวยกไดสงเสรมการใชรถจกรยานอยางตอเนอง เปาหมาย การเพมสดสวนยานพาหนะทใชพลงงานไฟฟานนเรมมาจากความตองการลดผลกระทบตอสงแวดลอม เพราะภาคคมนาคมของออสโลปลอยกาซเรอนกระจกเปนสดสวนกวารอยละ 60 ของปรมาณกาซทงหมด

ความส าเรจในการผลกดนในดานดงกลาว มาจากความรวมมอของหลายภาคสวน รฐบาลกลางไดก าหนดนโยบายภาษยกเวนกบรถพลงงานไฟฟาถงรอยละ 25 และมการก าหนดพนทจอดรถไมเสยคาใชจายส าหรบ รถพลงงานไฟฟาดวย ในสวนของรฐบาลทองถน มการท าการตลาดเพอสรางความสนใจและดงดดใหประชาชนมาใชรถพลงงานไฟฟา และมการเปลยนยานพาหนะทใชในภาครฐกวารอยละ 50 ใหเปนรถพลงไฟฟา

3.4 Amsterdam Smart City (เนเธอรแลนด)

กรงอมสเตอรดมเมองหลวงของเนเธอรแลนดนน นอกจากจะเปนทรจกจากวฒนธรรมจกรยาน โครงขาย คลองทซบซอน และรานกาแฟนานงแลว ยงเปนทเลองลอในดานการเปนเมองตวอยางของแนวการสราง เมองใหมทใชเทคโนโลยและขอมลมาพฒนาการใหบรการ และการจดการเมองใหมประสทธภาพสงขน หรอ Smart City อกดวย วารสาร MIT Sloan Management Review ไดท าการศกษาแนวทางการพฒนาของกรงอมสเตอรดมตงแตไดรบรางวลจากคณะกรรมธการสหภาพยโรป ในการกาวไปสเมองอจฉรยะทม ภาคสวนนวตกรรมทนาสนใจ รวมทงท าการศกษาประสบการณของผทมสวนเกยวของในการจดการกบ ความทาทายตาง ๆ ทซบซอน ในการผลกดนและพฒนาเมองผานแนวคด Smart City

จดเรมตนของ Amsterdam Smart City

จดเรมตนของโครงการ Amsterdam Smart City คอการไดรบรางวล Europe’s Capital of Innovation เมอเดอนเมษายน ค.ศ.2015 จากคณะกรรมาธการยโรป รางวลดงกลาวมมลคากวา 950,000 ยโรและถก

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

29

น าไปใชในการชวยพฒนานวตกรรมและขยายผลเพอชวยใหประชาชนมคณภาพชวตและการด าเนนการธรกจตาง ๆ ทดขน กรงอมสเตอรดมเปนหนงในเมองขนาดใหญทวโลกทตระหนกถงโอกาสในการพฒนาคณภาพชวตของประชากรในเขตเมอง ผานการวเคราะหขอมลดจตอล และการน าเอาขอมลมาพฒนาในดานตาง ๆ เชนเชอมตอกบการใหบรการและการลดผลกระทบตอสงแวดลอม และเพมความยงยนใหสงขน เมองอน ๆ ทเปนผน าในการด าเนนการในดานดงกลาว ไดแก รโอเดจาเนโร บารเซโลนา โคเปนเฮเกน และดบบลน

หกขอสงเกตทนาสนใจของ Amsterdam Smart City

การบรณาการขอมลเขากบภาคสวนตาง ๆ เปนโอกาสทนาดงดด แตในขณะเดยวกนกเตมไปดวยความทาทายในการด าเนนการในดานตาง ๆ เชน การจดการและประสานงานกบภาคสวนตาง ๆ ทเกยวของ ทงจากภาคเอกชนและรฐ การผลกดนเปาหมายทมผานกลไกตาง ๆ การระดมทนจากภาคสวนตาง ๆ รายงานของ MIT SMR ไดสรปบทเรยนทส าคญหกบทเรยนจากการศกษากรณด าเนนการของกรงอมสเตอรดม ดงน

1. ภาคเอกชนมความส าคญในการเปลยนแปลงนโยบาย

โครงการ Amsterdam Smart City มโครงการทงหมด 8 สาขาดวยกน smart mobility, smart living, smart society, smart areas, smart economy, big and open data, infrastructure, และ living labsโครงการในสาขาตาง ๆ เหลาน มผมสวนรวมจ านวนมากจากหลายภาคสวนจากภาคเอกชน เชน กรงอมสเตอรดมไดเรมใชขอมล GPS จากบรษทเทคโนโลยทตงอยในเมองในการจดการจราจรแบบ real time บรษทเอกชนเหลานมเทคนคและเทคโนโลยทน ามาชวยพฒนารปแบบการจดการจราจรใหทนสมยมากขน และพฒนาฐานขอมลจากขอมลเกาใหตรงกบสถานการณในปจจบนมากขน การเปดโอกาสใหภาคเอกชน เขามามสวนรวมในการด าเนนการจะชวยสรางพลวตทนาสนใจในการพฒนาแนวคด Smart City

2. ความส าคญของ Chief technology officers

ขอมลและการวเคราะหขอมลเปนสวนทส าคญของโครงการ Amsterdam Smart City โครงการไดจดตงต าแหนงผอ านวยการดานขอมล (Data work CTO) ตงแตปค.ศ. 2004 นาย Ger Baron เปนผด าเนนการ ในต าแหนงดงกลาวหลงจากท างานในโครงการเปนเวลากวาหกป มหนาทจดการขอมลและการเชอมตอระหวางภาคสวนตาง ๆ ทเกยวของ การจดตงต าแหนงดงกลาวแสดงถงการตระหนกถงความส าคญตอ การจดการขอมลเพอผลกดนแนวคด Smart City

3. ความส าคญของการจดการความคาดหวง (Expectation management)

กระแสของ Internet of Things และ Big Data ผานการรายงานของสอตาง ๆ สรางความคาดหวงตอโครงการ Smart city วาจะสงผลดานบวกอยางรวดเรว เชน ลดระยะเวลาในการเดนทางลงครงหนง อ านวยความสะดวกในการหาทจอดรถ หรอเพมศกยภาพในการใชพลงงาน แตในความเปนจรงแลว โครงการ Smart

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

30

City อยางทด าเนนการโดยกรงอมสเตอรดมไมไดสงผลดานบวกใหเหนในระยะสน หลาย ๆ บรษททยายมาด าเนนการในอมสเตอรดม คาดหวงวาจะมขอมลตาง ๆ ทจ าเปนถกจดระเบยบอยางเรยบรอย แตกลบพบวาขอมลทมไมครบถวนหรอไมเปนระบบ ขอสงเกตดงกลาวแสดงใหเหนวา แมอมสเตอรดมจะไดรบการพฒนาในดาน Smart City แตกยงนบวาอยในชวงเรมตนการเปลยนแปลง การจดการความคาดหวงของภาคสวนตาง ๆ จงเปนสงทส าคญ ไมเชนนนความตางระหวางสงทคาดหวงและความเปนจรงอาจจะสรางกระแสตกลบและ แรงตานดานลบใหกบการพฒนาได

4. โครงการ Smart city เรมจากการจดเกบขอมลเบองตน (inventory)

กาวแรกทส าคญของกรงอมสเตอรดมคอการรวบรวมขอมลทมอยทงหมดกวา 12,000 dataset จากหนวยงานตาง ๆ ของเมองกวา 32 หนวยงาน แตละ dataset ตางไดรบการจดเกบโดยมจดประสงคทแตกตางกนและในรปแบบขอมลทเฉพาะ ( idiosyncrasies) การจดฐานขอมลดงกลาว ใชทรพยากรทสงและเปนสงท ใหผลตอบแทนในระยะยาว การลงมอจดการฐานขอมลดงกลาวเปนสงทไมนาดงดด แตเปนสวนทส าคญของโครงสรางพนฐานทางดานขอมล ทจะถกสรางเพมขนอยางรวดเรวในอนาคต

5. โครงการน ารอง การเรยนรเพอท าซ าและขยายผล

ภายใตโครงการ Amsterdam Smart city มการด าเนนการโครงการน ารองดานตาง ๆ ทเกยวกบเมองกวา 80 โครงการ หนงในโครงการน ารองดงกลาว มจดประสงคในการชวยรถขนขยะในการลดรอบการเกบขยะหมนเวยน โดยท าการแจกถงสตาง ๆ ในการแยกขยะสประเภท ไดแก ขยะหบหอบรรจภณฐพลาสตก แกวและกระจก กระดาษ และขยะชวภาพ โครงการดงกลาวนอกจากลดจ านวนเทยวของรถเกบขยะแลวยงสราง ความปลอดภยดานการคมนาคมใหกบชมชนทมถนนแคบ เพราะรถขนขยะไมจ าเปนตองเขาออกท าใหลดความเสยงในการเกดอบตเหตลง นอกจากโครงการดงกลาวแลวยงมโครงการน ารองอน ๆ เชน การจายคาธรรมเนยมทางการจอดรถผานแอปโทรศพท ทประสบความส าเรจ ชวยผลกดนการเรยนรและน าไปสการขยายผลระดบโครงการ จะเหนไดวาการผลกดนโครงการน ารองเปนกลไกทส าคญในการด าเนนการโครงการ Smart City เพอใหเกดการเรยนรจากการด าเนนการจรง ทจะน าไปสการท าซ าในพนทอน ๆ และขยายผลหลงจากพบวาประสบความส าเรจ ทงนจ าเปนจะตองค านงถงความซบซอนในการขยายผลดวย เชน ระดบการด าเนนการทใหญขนอาจจะท าใหโครงการซบซอนขน

6. การมสวนรวมของประชาชนมความส าคญตอความส าเรจโครงการ

กรงอมสเตอรดมไดจดการแขงขนเพอสรางสถาบนดานเทคโนโยยระดบนานาชาต กลมทไดรบรางวลในการประกวดดงกลาวเปนทมจาก Delft University, Wageningen University และ MIT ท เสนอการสรางสถาบนวจยในชอ Advanced Metropolitan Solution (AMS) ทจะชวยพฒนาการแกปญหาดานเมองตาง ๆ ผานความรวมมอระหวางองคกรตาง ๆ เชนสถาบนการศกษา สถาบนการวจย ภาคสวนเอกชน บรษทและ

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

31

ภาคสวนรฐ รวมทงประชาชนทวไป โดยมทนเรมตนกวา 50 ลานยโร ปจจบนสถาบน AMS กลายเปนสวนประกอบทส าคญในโครงการ Amsterdam Smart City หนงในโครงการทนาสนใจของ AMS คอโครงการ Urban Mobility Lab และ โครงการ Beautiful Noise ทท าการศกษาขอมลทไดรบผาน Social Media ตาง ๆ เชน Twitter, Flickr และ Instagram จากประชาชนและนกทองเทยวในกรงอมสเตอรดม เพอหารปแบบและการเตอนเมอมการขดของของระบบจราจรหรอการตดขดในสถานทตาง ๆ เชน พพธภณฑตาง ๆ

อกหนงตวอยางในดานความรวมมอไดแกการสราง Amsterdam Smart City หรอ ASC เปน innovative platform ในการด าเนนการตาง ๆ ทเกยวของกบเมอง เชอมตอความรวมมอจากภาคธรกจ ประชาชน รฐ และ สถาบนความรตาง ๆ ในการสรางและทดสอบองคความรทเกยวกบเมอง และการแกปญหาดานตาง ๆ ของเมอง ASC มจดประสงคในการสงเสรมเศรษฐกจทจะเตบโตอยางยงยน และชวยพฒนาตลาดเศรษฐกจรปแบบใหม ๆ โครงการปจจบนทนาสนใจ ไดแก Circular City (โครงการดานเศรษฐกจหมนเวยนลดขยะและมลภาวะ ทมศกยภาพในการสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจกวา 85 ลานยโรในภาคการกอสรางและ) และโครงการ Mobility

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

32

3.5 Smart City Bergen (นอรเวย)

Bergen เปนเมองขนาดกลางของประเทศนอรเวย ตงอยในเขตตะวนตกทมหบเขาลอมรอบ มประชากรใน เขตเทศบาลประมาณ 280,000 คน มากเปนอนดบสองของประเทศ ภาครฐของเมองไดท าการรเรมโครงการ Smart city ผานการตระหนกถงความส าคญของสงแวดลอม การเพมขนของประชากรและความส าคญของการยกระดบนวตกรรมเพอน าไปสการพฒนาการทางเศรษฐกจ โดยมวตถประสงคหลกในการสรางกจกรรมทางเศรษฐกจและการสรางองคความรผานการสนทนาและพดคยระหวางภาคสวนตาง ๆ โดยเฉพาะ ดาน Internet of Thing (IoT)

Norwegian Cities of the Future

Cities of the Future เปนความรวมมอระหวางรฐและเมองขนาดใหญ 13 เมองภายในประเทศนอรเวย เพอลดการปลอยกาซเรอนกระจกและพฒนาเมองเหลานใหมความนาอยส าหรบพลเมอง มการสราง ความรวมมอเพอแลกเปลยนและพฒนาองคความรระหวางภาคสวนตาง ๆ ทเกยวของ เมองทง 13 เมองไ ด แ ก Oslo, Bærum, Drammen, Sarpsborg, Fredrikstad, Porsgrunn, Skien, Kristiansand, Sandnes, Stavanger, Bergen, Trondheim และ Tromsø.โครงการดงกลาวเรมมาตงแตปค.ศ. 2008 และเสรจสนลงเมอปค.ศ. 2014

เพอเปนการยกเพมระดบของนวตกรรมในภมภาคของเมอง มการจดตงศนยกลางเครอขายของบคลากร การแลกเปลยนความคด การสรางความสามารถ โครงขายระหวางบรษท และการประสานงานระหวางโครงการทเกยวกบ digitization และ IoT ในปจจบนมเครอขายทไมเปนทางการในภาคเทคโนโลยชนสง ทเชอมตอภาคสวนตาง ๆ ทงนวตกรรม ทรพยากร ผลตภณฑ และการใหบรการภายใตชอ First Tuesday นอกจากนยงมการเชอมตอระหวางเครอขายดงกลาว กบภาคอตสาหกรรม สภาบนการศกษา เครอขาย First Tuesday รเรมมาตงแต 4 มกราคม ค.ศ.2000 มการจดกจกรรมมากกวา 100 ครงครอบคลมดานตาง ๆ ทง นาโนเทคโนโลย เทคโนโลยยานยนต และสถาปตยกรรม มสมาชกรวมทงหมด 4000 คน

Green Strategy ยทธศาสตรสเขยว

ขอแตกตางของ Smart City Bergen คอการน าเอายทธศาสตรดานสงแวดลอมเปนหลกส าคญของการด าเนนการ ยทธศาสตรดงกลาวผานการรบรองในปค.ศ. 2016 และมความเกยวเนองและสอดคลองกบ Paris Agreement ดานการเปลยนแปลงภมอากาศอยางมนยส าคญ ยทธศาสตรดงกลาวมความครอบคลมองคประกอบตาง ๆ ทเกยวของกบเมอง เชน ดานธรกจ คมนาคม ทอยอาศย มการก าหนดเปาหมายในแตละดาน สถานการณในปจจบนและแนวทางการด าเนนการอยางชดเจน

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

33

3.6 Smart City ในเอเชย

เมอยอนกลบมาดทภมภาคเอเชย ในหลายปทผานมามภาคสวนตาง ๆ เรมเอาแนวคด Smart City มาด าเนนการดงทไดกลาวถงในบทน า กรณศกษาทนาสนใจไดแก นครโฮจมนห

การเรมตนโครงการ Ho Chi Minh Smart City

ในปค.ศ. 2016 นครโฮจมนหมจ านวนยานพาหนะกวา 7.5 ลานคน ประชาชนสวนใหญเดนทางโดยใช รถสวนตว มสดสวนการเดนทางโดยระบบสาธารณะเพยงรอยละ 5 ของจ านวนการเดนทางในแตละวน สงผลใหการจราจรในเมองตดขดเปนอยางมาก มการประเมนวาในแตละประยะเวลาทประชาชนเสยไปบน

ทองถนนเพราะการจราจรตดขด สามารถคดเปนมลคาไดมากกวา 820 ลานเหรยญสหรฐตอป และหากไมมการแก ไขภายในปค.ศ. 2045 มลคา ความสญเสยดงกลาว จะเพมขนเปน 97 พนลานเหรยญสหรฐ

ดวยเหตดงกลาว องคการธนาคารโลก หรอ World Bank ไ ด อ น ม ต โ ค ร ง ก า ร Green Transport Development หรอ การพฒนาระบบคมนาคม

สเขยวในปค.ศ. 2015 เพอท าการศกษาการน าเอาระบบคมนาคมอจฉรยะมาใชเพอแกปญหาจารจรทตดขด และการพฒนาดานการจดการการจราจร ภายใตโครงการดงกลาวมการน าเอาระบบ smart card ส าหรบระบบขนสงมวลชนมาด าเนนการ นอกจากนนครโฮจมนหยงมแผนทจะท าการตดตงกลองรกษาความปลอดภยและกลองควบคมระบบการจราจรทสามารถจบขอมลทะเบยนรถ รวมมลคากวา 300 ลานเหรยญอกดวย และทส าคญมการวางแผนพฒนาโครงสราง digital infrastructure ทเปนรากฐานส าคญของการพฒนา Smart City ในอนาคต โครงการดงกลาวจะถกด าเนนการในชวงปค.ศ. 2017 – 2020

จากการศกษาของ The Economist Intelligence Unit (EIU) ผานการส ารวจความคดเหนของประชากรเมองตาง ๆ ของอาเซยน 20 ประเทศ (บนดง กรงเทพฯ ดานง ดาเวา โฮจมนห จาการตา กวลาลมเปอร มะนลา เสยมราฐ สงคโปรและยางกง รวมทงเมองใน Asia-Pacific (โอกแลนด เจนไน ฮองกง เมลเบรน มมไบโซล เซยงไฮ ไทเป และโตเกยว) พบขอสงเกตทนาสนใจดงน

Startup My City: Smart and sustainable cities in Asia

9© The Economist Intelligence Unit Limited 2016

In2016,Vietnam’ssouthernmetropoliswashome to more than 7.5m vehicles, an increase of almost 7% from a year prior, according to thecity’sDepartmentofTransport,whileatthesame time, public transport only represents 5%oftotaltraffic

.Combinedwithpoor

infrastructure,trafficjamscostHoChiMinhCityUS$820meachyear.10 A recent study also shows that without the implementation of smart transportationsolutions,trafficcongestionwillcost the city an estimated US$97bn by 2045.11

“A lot of opportunities in Southeast Asia will be in transport and the optimization of existing infrastructure, as a huge increase in urbanization rates are pushing cities to do more in this area,” observes Mr Steck.

Given this backdrop, Ho Chi Minh City is on the move. In 2015, the World Bank approved the Ho Chi Minh City Green Transport Development Project,whichisexpectedtoimprovethetrafficmanagement system and introduce smart cards

for public transportation. In addition, the city itself plans to implement thousands of security andtrafficcameras,toenablesmartsystemsoftrafficmanagementatacostofUS$300m.“The cameras can scan number plates to record every single vehicle on the street and detect trafficviolationsorsuspects,”TranVinhTuyen,vicechairmanofthecity’sPeopleCommittee,toldlocalnewssourcesaboutthesystem’sbenefit

s

. 13

Movingforward,thefirstpriorityinbecoming a smart city is to build an electronic infrastructure to improve public administration, although transportation infrastructure is second under a new plan tentatively spanning 2017-2020, which is currently available for public feedback. Le Thai Hy, the director at the Department of Information and Communications, recently told local news sourcesthatthefina l proposalisexpectedtobesubmitted for approval in December.14

Case study: Ho Chi Minh City on the move

10 http:/ / e.vnexpress.net/

news/ news/ traffic-jams-

cost-ho-chi-minh-city-820-

million-each-year-3378587.

html

11 http:/ / www.siemens.

com/ press/ en/

pressrelease/ ?press=/

en/ pressrelease/ 2014/

corporate/

pr2014110053coen.

htm&content[]=Corp

12 http:/ / www.worldbank.

org/ projects/ P126507/

ho-chi-minh-city-green-

transport?lang=en

13 http:/ / e.vnexpress.

net/ news/ news/

saigon-considers-

multi-million-dollar-

smart-transportation-

system-3467637.html

14 http:/ / tuoitrenews.vn/

society/ 36994/ ho-chi-

minh-city-determined-

to-become-smart-city-

chairman

A$28bnestimated economic benefitfromsmart-grid technologies in Australia over the next 20 years

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

34

โครงการ Smart City ทวความส าคญมากขนและมความตองการจากภาคประชาชนในการด าเนนโครงการดงกลาว – การเตบโตอยางรวดเรวของเขตเมอง เปนแรงผลกดนหนงทท าใหภาครฐ ธรกจ และประชาชน ตองมประสทธภาพมากขนและสามารถตอบสนองตอความตองการจากประชาชน สงผลตอความตองการในการด าเนนการโครงการ Smart City ทสงขน อกทงประชาชนสวนใหญ เหนวาโครงการ Smart City จะสามารถชวยยกระดบคณภาพความเปนอยของตนได

การเชอมตอ (Connectivity) เปนสงทส าคญ – การเชอมตอผานโครงสราง broadband infrastructure เปนสงทส าคญในการผลกดนเทคโนโลยทเกยวกบ Smart city เชน Internet of Thing (IOT), Cloud Computing และ Big Data ทชวยการด าเนนการของโครงการตาง ๆ เชน Smart Mobility, พลงงาน การจดการขยะ E-learning การจดสรรใหมการเชอมตอ Internet ในราคาทถกหรอฟร เปนสงส าคญในการเขาถงและรบเทคโนโลยใหม ๆ ของประชาชน

ประชาชนคาดหวงผลประโยชนทจะไดรบจาก Smart City ทหลากหลาย โดยมผลประโยชน ดานส งแวดลอมและการศกษาเปนสองผลประโยชนหลก แสดงใหเหนวาแนวคดดงกลาวม ความครอบคลมกวาการบรการทถกผลกดนโดยเทคโนโลย

การใหขอมลและประชาสมพนธเปนอปสรรคในการเขาถงทสงทสด จากการส ารวจพบวาประชาชนสวนใหญไมเขาใจโครงการ Smart City และไมทราบถงโครงการทตนสามารถใชได แสดงใหถงชองวางระหวางความเขาใจของประชาชนในดานดงกลาว โดยมสาเหตมาจากการสอสารจากภาครฐและผมสวนเกยวของตอประชาชน นอกจากน ผเชยวชาญยงชใหเหนวาภาครฐสามารถเพมสดสวนการคนทน (Return on investment) ของโครงการตาง ๆ และท าการตลาดโครงการปจจบนใหดขนกวาเดม การส ารวจยงชใหเหนความหลากหลายของระดบความเขาใจของประชาชนในเมองเอเชย ตาง ๆ

ความรวมมอเปนสงส าคญในการสรางผลประโยชน ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเชอวาภาครฐควรจะเปนผน าในการพฒนาโครงการ Smart City อยางไรกตาม ความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชนผาน public-private collaboration และการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาเปนสงทส าคญในการสรางผลประโยชนในโครงการดงกลาว เชน ในดานการพฒนาสงคมนวตกรรมและการน าเอาขอมลจากภาครฐไปสรางการใหบรการรปแบบใหม ๆ

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

35

รปท 4. สดสวนของประชาชนตามความเขาใจแนวคด Smart City (สน าเงน – คนเคยมาก สเขยว – คนเคย

สเทา – ไมคนเคย)

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

36

4. ความทาทายของ Smart City

การน าเอาหลกการ Smart City มาด าเนนการ มความทาทายในดานตาง ๆ ดงน

1. ค าจ ากดความทหลากหลาย – ค าวา Smart City มความหมายทแตกตาง ๆ กนไปในแตละกรณ โดยสวนใหญจะมงเนนในดานการน าเทคโนโลยมาเพมประสทธภาพและประสทธผลของการด าเนนการตาง ๆ ในเมอง แตกรณศกษาทไดยกมาในรายงานนแสดงใหเหนถงมตอน ๆ ทกวางและมความส าคญไมนอยไปกวาการน าเอาเทคโนโลยและ ICT มาประยกตใช จงเปนสงทส าคญขององคการและผด าเนนการโครงการทจะท าความเขาใจและมอง Smart City เปนมาตรการการพฒนาเมองเพอยกระดบความเปนอยของประชากรใหสงขน มากกวาการน าเอาระบบ ICT มาตดตงใหกบเมอง

2. ผไดและเสยประโยชนจากการด าเนนการ Smart City – แมการด าเนนการ Smart City จะสงผล ดานบวกใหกบภาพรวมเชนการเพมประสทธภาพในการใชทรพยากร การประหยดพลงงาน และการเพมคณภาพชวตของประชาชนใหสงขน แตการสราง Smart City กสามารถสงผลดานลบเชนกน เชน การโยกยายถนฐานของประชากรทอยในเขตเดม (เมอง Smart City Dholera ของอนเดย และเมอง Smart City Masdar UAE) ประชากรไมยายถนเขาไปอยตามความคาดหมาย (Songdo ของเกาหลใต) การสรางเมองทอยเดมใหมความ Smart มากขนกอาจจะสงผลใหมความเปลยนแปลงของมลคาทดน และการผลกดนการยายถนของประชากรทอยในเขตเดมออกไปเชนกน (Gentrification) หลายภาคสวนไดตระหนกถงความทาทายดงกลาว และไดจดท าแนวทางนโยบายตวอยาง เพอยกระดบการมสวนรวมในการพฒนาของประชาชนใหมากขน เชน

UN rights to livelihoods and entrepreneurship, rights for indigenous people,

UN-Habitat network on secure land rights for all,

UNESCO convention for safeguarding intangible cultural heritage

UN’s guidelines for power sharing

3. ชองวางทาง Digital แมการเขาถง Internet และการใชเทคโนโลยจะเปนเรองธรรมดาของประชาชน กลมหนง แตกมประชาชนอกหลายสวนทไมสามารถเขาถงและมความสามารถในการใช Internet และ เทคโนโลยใหม ๆ สงผลใหการพฒนาทอยบนเทคโนโลยเหลาน เชน Smart City มความเปนไปไดทจะทว ความแบงแยกและไมเทาเทยมระหวางประชาชนใหเพมสงขน การด าเนนการ Smart City จงตองค านงถง ดานดงกลาว และมมาตรการจดการและลดความไมเทาเทยมในการเขาถงใหนอยลง นอกจากนการน าเอา App หรอโซลชนทาง ICT มาใชเพอเตอนปญหาทางสงคมเชน การใชก าลงและความรนแรงตอสตร อาจเปนความคดทดแตตองด าเนนรวมกบมาตรการทชวยผลกดนการเปลยนแปลงของสงคมในดานดงกลาวอยางเปนรปธรรมควบคไปดวย เพอใหการด าเนนการ Smart City มความเปนอจฉรยะอยางแทจรง

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

37

5. กาวตอไปของ Smart City Thailand

แนวคด Smart City ไดรบการน าเสนออยางแพรหลายในชวงหลายปทผานมา สงผลใหมความสนใจและมการน าเอาแนวคดดงกลาวไปด าเนนโดยรฐบาลของประเทศตาง ๆ อาทเชน รฐบาลอนเดยไดวางแผนลงทนพฒนาเมอง Smart Cities เจดเมองตามแนวเขต Delhi และ Mumbai มลคากวา 66 พนลานยโร โดยการระดมทนผานกลไก Public Private Partnership (PPP) และการลงทนโดยภายรฐ ในประเทศจนกมการลงทนพฒนาเมองเพอก าจดความยากจน โดยสราง Smart City เปนแหลงจางงานส าหรบประชากรทอาศยในเขตชนบท รฐบาลเกาหลใตมการวางแผน Smart Korea IT Plan ในปค.ศ. 2010 เพอสรางความเชอมตอดานโครงขายอนเตอรเนตและโครงสรางพนฐาน Digital ผานยทธศาสตร u-strategy ในญปนมการใชเทคโนโลย ICT มาแกไขปญหาในดานตาง ๆ เชน สงคมผสงอาย การดแลรกษาสขภาพ การจดการสงแวดลอม และความปลอดภยสาธารณะ

ประเทศไทยเองกมการน าเอาแนวคด Smart City มาด าเนนการ โดยหนวยงานภาครฐของไทยอยาง กระทรวงพลงงาน โดยส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน รวมกบสถาบนอาคารเขยวไทย ผานโครงการสนบสนนการออกแบบเมองอจฉรยะ (Smart Cities-Clean Energy) กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม หรอ ดอ ไดมอบหมายใหส านกงานสงเสรมเศรษฐกจดจทล หรอ ดปา เปนหนวยงานทชวยขบเคลอนการพฒนาเมองอจฉรยะ ตงเปาระยะแรกจะพฒนา 7 จงหวด ไดแก ภเกต เชยงใหม ขอนแกน ชลบร ระยอง ฉะเชงเทรา และกรงเทพฯ โดยมแผนจะขยายใหครอบคลมพนท 77 จงหวดภายใน 5 ป หรอ โครงการพฒนาสมารท ซต ของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร(นดา) โครงการ มช. (เมอง) มหาวทยาลยอจฉรยะ พลงงานสะอาด เปนตน9

บทเรยนจากการรวบรวมเอาขอมลจากแหลงตาง ๆ ทเกยวของกบ Smart City ของสหภาพยโรป แสดงใหเหนขอนาเรยนรและความแตกตางของ Smart City ในสหภาพยโรปจากกรณศกษา ทสามารถจะเปนประโยชนตอการสรางองคความรและพฒนาแนวคด Smart City ทเหมาะสมกบประเทศไทย เชน การน าเอาคณภาพ การเปนอยทดของประชากรเปนทตง การรบฟงความคดเหนของภาคสวนตาง ๆ และการน าเอาความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจและอตสาหกรรมมาเชอมตอกบการพฒนาเมอง หรอการขบเคลอนโครงการผานกลไกการรวมมอระหวางผานรฐและเอกชน โดยเฉพาะในดานการลงทน

9 https://www.prachachat.net/spinoff/news-12136

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

38

สงทประเทศไทยควรจะระมดระวงในการด าเนนการพฒนา Smart City คอการรบเอาแนวพฒนาของบรบทอนมาใชโดยไมผานการวเคราห และการมงเนนไปทการน าเอาเทคโนโลยมาด าเนนการ โดยไมค านงถงคณภาพชวตของประชาชนและการพฒนากระบวนการทเกยวของ

นอกจากน การก าหนดบทบาทของภาครฐทเหมาะสมยงเปนสงทส าคญ วารฐควรจะเปนผด าเนนการเอง หรอเปนผ อ านวยการด า เน นการ (Role of government in smart city development – provider or enable) การด าเนนการพฒนา Smart City ของประเทศไทยอาจเรมจากบนได 4 ขนดงน

1. ก าหนดขอบเขตการด าเนนการ Smart City (เปนเขตพฒนาใหม หรอพฒนาพนทเมอง) 2. ระบภาคสวนและองคกรทเกยวของ บทบาทของแตละภาคสวน 3. เรมกระบวนการก าหนดเปาหมายและวสยทศนของ Smart City รวมกน 4. จดท าแผนการด าเนนการหรอ Master Plan เพอก าหนดระยะเวลาและงบปรมาณ

ส ำนกงำนทปรกษำดำนอตสำหกรรมในตำงประเทศ ประจ ำกรงเวยนนำ ประเทศออสเตรย

39

แหลงอางอง:

http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/join/2014/507480/IPOL-ITRE_ET%282014%29507480_EN.pdf http://social-innovation.hitachi/sg/about/startupmycity/pdf/EIU-Startup-My-City-Briefing-Paper.pdf https://www.innovationiseverywhere.com/smart-cities-asia/ https://www.oslo.kommune.no https://www.digitaltrends.com/home/oslo-norway-smart-city-technology/ https://medium.com/@Bareksten/accelerating-smart-city-the-oslo-model-723aae2888ed http://smartcitybrand.com/mayors/smart-oslo https://www.digitaltrends.com/home/oslo-norway-smart-city-technology/ https://medium.com/@Bareksten/accelerating-smart-city-the-oslo-model-723aae2888ed http://smartcitybrand.com/category/smart-city http://unctad.org/meetings/en/Presentation/CSTD_2015_ppt03_Robinson_en.pdf http://arkitektur.no/bjornsletta-school-oslo https://brainportsmartdistrict.nl/ https://medium.com/@fedornovikov/why-smart-cities-failed-f47c6c5ef73e https://thaiindustrialoffice.wordpress.com/2017/10/27/%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%9B%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%8A%E0%B8%B8%E0%B8%A1-%E0%B9%81%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B9%82%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%A1%E0%B9%81%E0%B8%A5/ https://theconversation.com/three-big-challenges-for-smart-cities-and-how-to-solve-them-59191 http://smartcitybergen.no/first-tuesday-151116-smartbyen-bergen/ https://www.bergen.kommune.no/bk/multimedia/archive/00105/Bergen_SmartCIty_105941a.pdf https://www.bergen-chamber.no/media/1367/040917-anna-elisa-tryti.pdf https://www.bergen.kommune.no/bk/multimedia/archive/00290/Rapport_Gr_nn_Strat_290195a.pdf