~1~

แกนพระศาสนา = ธรรมจรง, วนยจรงนมตถ สคตสส

โดย

สมเดจพระมหาวรวงศ

(พมพ ธมมธโร)

~2~

แกนพระศาสนาผเรยบเรยง สมเดจพระมหาวรวงศ(พมพธมมธโร)

ทมา หนงสอกรรมานภาพอานภาพแหงกรรม

ในวาระ๕๐ปวถพรตโดยสมเดจพระธรญาณมน(วรชาโย)

สำานกพมพธรรมสภา

ผจดพมพ มลนธยวสถรคณ

พมพครงแรก ตลาคม2560 จำานวนพมพ 5,000 เลม

จดพมพ : บรษทพ.ศ.พฒนาออนไลนจำากด 12หมอมแผวแยก3ถนนพระราม6ซอย41แขวงสามเสนในเขตพญาไทกรงเทพมหานคร10400 โทร.02-279-6222โทรสาร02-279-6203-4

พมพท : บรษทธนธชการพมพจำากด 480/1ซอยแสงสนตถนนประชาอทศแขวงราษฎรบรณะกรงเทพมหานคร10140 ผพมพ/ผโฆษณา:นางนงลกษณธนากลโรจน

~3~

คำาปรารภ

พทธกาลในภทรกปน ลวงมา ๒,๖๐๐ ป หลงจากองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาผสงบจากกเลสตรสรชอบไดโดยพระองคเอง พระบรมศาสดาผทรงคนพบกบความจรงอนประเสรฐยงของหนงชวตมนษยเราน พรอมทงประกาศธรรมอนเปนหลกเปนแกนพระพทธศาสนาใหพทธบรษทไดศกษาและปฏบตตาม เพอความ เจรญสวสดมงคลจกบงเกดผลานสงสดวยกศลกรรมแหงตนยงๆ ขนไป

เจาประคณสมเดจพระมหาวรวงศ (พมพ ธมมธโร) อดตเจาอาวาสวดพระศรมหาธาตวรมหาวหาร บางเขน กรงเทพมหานคร ผทรงปราชญแหงคณะสงฆ ผซงรจนาและปาฐกถาธรรมทางพระพทธศาสนาทวาดวยเรองกรรมในชอ “กรรมานภาพ อานภาพแหงกรรม” ซงเปนหลกสารธรรมแกนแนแทจรงทางพระพทธศาสนา อนม ไตรลกษณ, ขนธ, อรยสจจ, อรยมรรค, กศลกรรม, อกศลกรรม เปนอาท

ในการนทมลนธยวสรคณ แจงความประสงคในการคดลอกบทความเรอง “แกนพระศาสนา” จากหนงสอ “กรรมานภาพ อานภาพแหงกรรม” ของเจาประคณสมเดจพระมหาวรวงศ (พมพ ธมมธโร) ดำาเนนการจดพมพเผยแพรเปนธรรมบรรณาการแกผศรทธาเลอมใสในพระพทธศาสนา สถานศกษาและองคกรตางๆ นน เปนการชขมทรพยทางปญญา อนเปนสงอนประเสรฐยง

อาตมาภาพจงขอกลาวอนโมทนาขอบคณขอบใจมลนธยวสถรคณ อนความปรารถนาดวยกศลเจตนาแหงการจดพมพบทความเรอง “แกนพระศาสนา” เผยแพรเปนธรรมบรรณาการในครงน และขอใหผลานสงสแหงบญปกปองคมครองใหแคลวคลาดภยนตรายทงหลายทงปวง ถงพรอมดวยโภคทรพยและอรยทรพย จงเจรญดวยจตรพธพรชย อาย วรรณะ สขะ พละ ทกทพาราตรกาล เทอญ

เจรญพรเจรญพร

พระเทพวราลงการผชวยเจาอาวาสวดพระศรมหาธาตวรมหาวหาร

~4~

สยามคออารยประเทศองคประกอบ ๓ ของความเปนอารยะ

๑. สงคมเจรญดวยคณธรรมจรยธรรม ประชาชนมศลธรรม

๒. ประชาสงคมผกสมพนธกนดวยขนบธรรมเนยมประเพณอนดงาม

๓. บานเมองปกครองดวยหลกแหงนตธรรม ประชาชนปฏบตตามกฎหมาย

เกษม วฒนชย รวบรวม

~5~

แกนพระศาสนา = ธรรมจรง , วนยจรง

นมตถ สคตสส โดย สมเดจพระมหาวรวงศ (พมพ ธมมธโร)

๑. พระพทธศาสนา ทเรารกและนบถอเปนของเราอยในบดน ไดมนกปราชญรบรองวา

เปนศาสนาทดเลศ มแกนลวนๆ และเปนแกนทสงสดยงกวาศาสนาใดๆ แกน หมายเอาเนอแท

ปราศจากของเทยมหรอปลอม พนไปจากใบและเปลอกกระพ

เนอแทนน คอ สงทเปนธรรมจรง เปนวนยจรง ขอปฏบตทใหผประพฤตปราศจาก

โลภ โกรธ หลง ถงซงวมตต คอ หลดพนจากกเลส และกองทกขทงสนชอวาธรรมจรง วนยจรง

ของเทยม คอขอปฏบตทเปนใบ เปลอก กระพ ทำาใหผประพฤตเตมไปดวยความโลภ โกรธ

หลง มากดวยโทษทกข และตดจมอยในโลก นไมใชธรรมจรง มใชวนยจรง ธรรมจรงและ

วนยจรงนนเอง ชอวาแกนพระศาสนา

๒. พทธบรษทเมอเชอตอพทธพจน ประสงคแกนและใครจะพนทกขจรงแลว จงตด

ขอปฏบตทเปนเปลอกกระพทงเสย แลวมงมาปฏบตแตในขอปฏบตอนเปนแกนพระศาสนา

แทๆ นแหละจงจะพบแกนและพนทกขไดจรง แตถาเรามวหลงเชองมงายเพราะถกหลอกให

~6~

เขาใจผดสบตอกนมาจนสำาคญแกนธรรม แกนวนย วามใชแกน และสำาคญใบเปลอกกระพ

วาเปนแกน ถงกบควาเอาใบเปลอกกระพมาปฏบตอยแลว กจะพบแกนไดแตทไหน และ

จะพนทกขไดดวยเหตไร

การควาเอาใบเปลอกกระพมาปฏบตนน นอกจากจะใหเราไมพบแกนและไมพนทกขได

แลว ยงทำาใหพระศาสนาเสอมพรอมทงประโยชนของชาวโลกดวย แนเหลอเกน พระศาสนา

ตองเสอม ซงถาเราไมนบถอจรง ถาเราไดรบการศกษาตำาหรอสงเกนพระศาสนาไป และถา

เราผรกษาพระศาสนาทำาตนใหเขาหมดศรทธา คอ มความขเกยจเปนเบองตน มใจออนแอ

เปนทามกลาง มความเหนแกตวเปนปรโยสาน และเชอถองมงายในลทธเหลวไหล

ทจรงนน มใชพระศาสนา คอ ธรรมวนยเสอม ธรรมวนยยงคงดจรง ควรเคารพนบถอ

บชาอยทกสมย และพระศาสนายงคงเปนหลกดเลศนำาหนาศาสนาอนอยเสมอ แตผนบถอ

ตางหากเปนคนเสอม เพราะเปนคนออนแอถอพระศาสนาแตปาก แลวกอกรรมทำาเขญแก

ตนเอง ซงบางคนยงเหลวแหลกในทางวนยหรอศลอยางไมมชนด บางคนยงเชออยางมดๆ

เหนโทษเปนคณเหนดเปนบาปอย

๓. พระศาสนากำาลงถกรกราน ถกรกรานจากคณะแผศาสนาอนและจากพทธบรษท

ทถอไมจรง พงทราบวา คณะแผศาสนาอนนนไมสกระไร พทธบรษททปฏญญาตนเปนพทธมา

มกะแลว แตไมถอจรง ถอหยอน ถอผดๆ นสรายกาจนก เพราะวาประชาชนผยงไมเขาใจ

~7~

ซาบซงในพระศาสนาพอ ตองพลอยไดรบบาปดวย คอ ถกลอลวงชกชวนสงสอนใหปฏบต

ผดๆ ซงควรจะไดรบตวอยางใหม โลภ โกรธ หลง นอยเบาบางลง กลบไดรบตวอยางใหโลภ

เกง โกรธเกง หลงเกง และยดมนในการกระทำาผดๆ ของตนเกง

บานเมองทเจรญไมทนเขา ซงในทสดตองตกเปนเมองขนนน นนกเพราะมหนอนบอนไส

คอยทำาลายลางสงเปนทรกของตนอยโดยมรสกตว แมพระศาสนาจะเสอม กอยทพทธบรษท

นนเอง เปนผปฏบตหยอนไมถกไมตรงตามธรรมวนย แทนทจะใหตวอยางในทางด แตไพล

ไปใหตวอยางในทางเลว เมอทานทราบดแลว จงรวมกนฟนพระศาสนาเสยเถด วธการฟน

พระศาสนาใหเจรญนน กคอ เราตองพรอมกนปฏบตดตามธรรมวนยเอง ตองสอนผอนใหปฏบต

ดตาม ตองสงเสรมผปฏบตดแลวใหสะดวก และตองชวยกนแกไขผปฏบตผดใหรสกตว

แตมใชอยทเราจะตองตอสแยงเอาชนะซงกนและกน โดยวธสาดนำาเขาใสกน หรอดบไฟ

ดวยเชอเพลง เพราะการเอาชนะกนโดยวธนน พระพทธเจาทรงตเตยนวา เปนตนทางมา

แหงความพนาศ คอ เวรานเวร และทรงสรรเสรญการเอาชนะตนเองวาประเสรฐเพราะเปน

เหตใหบรรลคณวเศษ การผกโกรธจองเวรพยาบาทและอาฆาตลอบแกแคนกน แมจะชนะ

กนไดสมหวงกไมประเสรฐ เพราะเราจะตองแพชนะกนไมรจกหมดสน การเอาชนะตนเอง

นนเปนการชนะเลศซงไมตองมการกลบแพอก และเมอชนะตนเองไดแลว สงอะไรๆ กเปน

อนชนะไดสน

~8~

๔. ธรรม ไดแกหลกทดจรง สำาหรบนำาผประพฤตใหถงความสำาเรจอนแทจรง หรอให

เกดผลทชอบแท และรกษาผประพฤตไวมใหตกไปในทชว เชน ศล สมาธ ปญญา ซงมด

มจรงอยในตว ยอมทำาใหผปฏบตเปนคนมดมจรงขนในตว และฉายรศมทดจรงออกมาใหโลก

เหนวา เปนดมศล มสมาธ มปญญา สงทดแตไมจรง สงทจรงแตไมด และสงททงไมดและ

ไมจรงนมใชธรรม ธรรมคอหลกทดจรงนนมดงน

ก. ปรยตธรรม ธรรมดจรง คอคำาสงสอน ซงสงเคราะหเขาเปนวนยปฎก สตตนตปฎก

และอภธรรมปฎก อนผปฏบตจะพงศกษาเลาเรยนใหรใหเขาใจรอบคอบดวยด

ข. ปฏบตธรรม ธรรมดจรง คอ ศล สมาธ ปญญา และขอวตรปฏบตอนๆ สำาหรบ

ฝกหดกรยาวาจาใหดงาม อบรมใจใหสงบมนคง และชำาระทฏฐใหบรสทธแจมใส

ค. ปฏเวธธรรม ธรรมดจรง คอ มรรค ๔ ผล ๔ และนพพาน ซงเปนคณวเศษ

อนผปฏบตพงรจรงเหนแจงแทงตลอดไดดวยตนเอง

ผไมรปรยตอาจรไดดวยตงใจศกษาเลาเรยน เมอรในชนปรยตแลว มสตตงใจปฏบตตาม

ปรยต ไมเมาหรอหลงตดอยเพยงนน กอาจรถงชนปฏบตได รถงชนปฏบตแลว ถาตงใจอบรม

ทำาใหมากบอยๆ เขา ใหมกำาลงยงขนๆ กอาจรถงชนปฏเวธได

~9~

ปรยตนน คอรากของพระศาสนา ซงประกาศขอปฏบตเปนชนๆ เหมาะแกอธยาศย

ของบรรพชตและคฤหสถ เราควรศกษาใหรใหเขาใจดวยหมนฟงหมนอานธรรม ตงใจจดจำา

ไวใหแมนยำา หมนเพงพนจคดดวยใจ และพจารณาใหทะลปรโปรงดวยปญญา ปฏบต คอ

แกนของพระศาสนา เราควรประพฤตเพออบรมกรยาวาจาใจใหเปนแกน ปฏเวธ คอดอกผล

ของพระศาสนา ซงเปนจดหมายทเราจะพงถงไดดวยการปฏบต

ถารากและแกนของพระศาสนามนคงดแลว พระศาสนากเจรญรงเรองดวยดอกผล

แตถารากคอปรยตไมมแลว แกนคอปฏบตจะมไดไฉน หากจะมกคงอยขางผดมากกวาถก

เมอปฏบตไมมแลว ดอกผลคอปฏเวธกขาดสาย ดงนน ทานพทธบรษทจงศกษาเถด ศกษา

ปรยตเพอสำารวมความประพฤต แตอยาเพอมอำานาจราชศกด จงสำารวมความประพฤตเพอ

ปฏบตแตอยาเพอลาภสกการะ จงถนอมปฏบตไวเพอปฏเวธ แตอยาเพอเกยรตคณ

ถาอยางน เรากจะมความรขนโดยลำาดบ เชนรจำารตงชอและรเหตผลตามเรองทไดศกษา

เปนสวนปรยต รทนกเลสทเกดขนและสงบเสยได ไมใหฟงขนอก เปนสวนปฏบต รรอบคอบ

ทวถง เหนรากเงาทามกลางและทสดของกเลส จนเหนอบายกำาจดกเลสเสยไดขาด โดยกเลส

เกดขนไมไดอกตามชนของความรนนๆ เปนสวนปฏเวธ ความรชนดนเองจะเปนเครองใหเรา

เปลองตนออกจากกองทกขไดจรง

~10~

๕. วนย ไดแกกฎบทพทธอาณาทดจรง เปนขอหามบาง เปนขออนญาตบาง

ม ๒ อยางตามเพศ คอ

(๑) อาคารยวนย วนยของคฤหสถ อยางตำาศล ๕ อยางกลางศล ๘ อยางสง

กศลกรรมบถ ๑๐

(๒) อนาคารยวนย วนยของนกบวช คอศล ๑๐ สำาหรบสามเณร ศล ๒๒๗

สำาหรบพระภกษ

ประโยชน ๑๐ ประการของวนย พระพทธเจาทรงบญญตพระวนยไมเพอเหตอน แต

เพอนำาความประพฤตปฏบตของบรษทใหสมำาเสมอกน คอ

๑. เพอใหบรษทมความสงบระงบ

๒. ใหบรษทอยสำาราญ

๓. ขขนาบผไมมศล

๔. ประคองผมศลใหอยสบาย

๕. ปองกนโทษในปจจบน

๖. จำากดโทษในภพหนา

๗. เราใจผไมเลอมใสใหเลอมใส

๘. สงเสรมผเลอมใสแลวใหเลอมใสยงขน

~11~

๙. ใหพระสทธรรมตงมน

๑๐. ใหบรษทเออเฟอถอตามวนย

จากวนยสนพพาน วนย ยอมเปนปจจยหนนใหผรกษาเจรญดวยคณธรรมยงขนไป

คอใหมสงวรระวงตน มสงวรใหไมตองเดอดรอน มความไมตองเดอดรอนใหปราโมทย

คอปลมใจ มปราโมทยใหเกดปตคออมใจ มปตใหเกดปสสทธคอสงบกายสงบใจ มปสสทธ

ใหเกดสข มสขใหเกดสมาธ มสมาธใหเกดยถาภตญาณทสสนะ คอความรเหนตามเปนจรง

มยถาภตญาณทสสนะใหเกดนพพทาคอเบอหนาย มนพพทาใหไดวราคะคอความคลาย

กำาหนดยอมใจ มวราคะใหถงซงวมตตคอความหลดพน มวมตตใหเกดวมตตญาณทสสนะ คอ

ความรเหนวาหลดพนแลว มวมตตญาณทสสนะใหบรรลนพพาน คอดบกเลสและกองทกขได

โดยไมมสวนเหลอ ดงนนวนยจงชอวากฎบทพทธอาณาทดจรง

๖. ธรรมวนย ชอวาดจรง เพราะมของดจรง มของวเศษจรงหลายประการ คอ

มไตรสกขา อนไดแก ศล สมาธ ปญญา เปนขอปฏบตลมลกโดยลำาดบ ซงตองปฏบตสมาธ

เจรญปญญาเปนคกนไป มอศจรรย คอสาวกผเชอฟงไมกลาลบลางสกขาบทททรงบญญตแลว

มแตปฏบตตาม เปนของสะอาดปราศจากคนทศล แมจะมคนชวลามกสกปรกโสมม ไมม

ยางอายปกปดความชวไวใหเนาในนารงเกยจ ไมเปนสมณะยงขนปฏญญาตนวาเปนสมณะ

กหามใครในสงฆสมาคมคบหากบคนนนไม ตองประชมกนกำาจดเสยโดยฉบพลน ถงคนระยำา

นนยงคงอยในหมสงฆ กชอวาหางจากสงฆและสงฆกหางจากเขาเชนกน ใหสมภาพแกคนทมา

~12~

บวชในพระศาสนา แมตางชนวรรณะกน กนบเขาเปนสมณะศากยบตร และมศล มทฏฐ

เสมอกน มนพพานเปนของอศจรรย แมจะมผสำาเรจมาเปนจำานวนมากกรบไดหมด นพพาน

กไมปรากฏวาพรองหรอเตม มรสอยางเดยว คอมวมตตเปนรส มของวเศษมาก คอ

สตปฏฐาน ๔ สมมปปธาน ๔ อทธบาท ๔ อนทรย ๕ พละ ๕ โพชฌงค ๗ มรรคมองค ๘

เปนทอยของคนด คอ พระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม และพระอรหนต

๗. ธรรมวนยทดจรงนน ยอมเปนของละเอยด ผปฏบตตองทำาตนใหเปนคนละเอยด

เพราะของละเอยดยอมเขากนไดกบของละเอยด เราควรดำาเนนขนไปหาธรรมวนย อยา

ฉดคราธรรมวนยลงมาหาตน จงจะพาตนใหดขนกวาพนเดม คนหยาบชอบดดแปลงธรรม

วนยเอาตามใจ ซงเปนการฉดธรรมวนยลงมาหาตน ทำาเชนนนมใชปฏบตธรรมวนย แตเปน

อธยาศยหยาบ ซงอยากจะทำาอะไรตามชอบใจ จะไมทำาตนใหดขนไดเลย

ถาเรายงปฏบตไมได กอยาเขาใจเลยไปวาขอนนผดวสยของมนษย ทจรงธรรมวนย

มขนไดดวยวสยของมนษย ถาผดวสยของมนษยแลว ธรรมวนยจะมขนไมได เมอเราคบ

ขนไปอกไมได จงคงยนหยดอยเพยงทเดม การทำาไมไดนนเปนความผดของเราเอง และ

เพราะเรายงรมรามลาหลงอยมาก จงตามไมทนธรรมวนย อยาลมวา เราปฏบตธรรมวนย

มใชธรรมวนยปฏบตเรา ถารสกวาเราปฏบตธรรมวนยแลวกมแตหนาทปฏบตตามใหถกตอง

ไมมสทธทจะดดแปลงแกไขธรรมวนย

~13~

เราอยใตกฎหมายบานเมอง เมอไมทำาตามยอมเปนความผดของเราเอง เราไมม

สทธจะแกกฎหมายเขาหาตนได กฎตองเปนกฎไมเปลยนสภาพ ถาลงไดแกกนเองไดแลว

บานเมองกปน แมธรรมวนย ซงถาดดแปลงเอาเองไดแลว กมใชธรรมวนย อนคนทจะเปน

คนได และคนทเปนคนแลว จะเปนผละเอยดยงขนนน เพราะประพฤตตามธรรมวนย มใช

เพราะดดแปลงแกไขเอาตามชอบใจ ผปฏบตอยาลมวา ธรรมวนยเปนของทมนษยคนใดจะ

บอกเลกไมได เมอคนใดบอกเลกธรรมวนย ไมวาเวลาใด จำาเปนหรอไมจำาเปน ตองแปลวา

คนนนบอกเลกตวเอง หรอวาการทำาลายหลกธรรมวนยของการเปนคนกคอวาทำาลายตวเอง

เพราะเหตนเองกระมง พระพทธเจาจงทรงแสดงถงการไมรบญญตสงทพระองคไมทรง

บญญตขน และไมตดรอนสงทพระองคทรงบญญตไวแลววาเปนทหวงความเจรญ ไมเปนทตง

แหงความเสอม ดงนนชาวบานอยาลมคำาปฏญญาตนนบถอพระรตนตรย และรบศล ๕ หรอ

ศล ๘ แลว ชาววดอยาลมเรองเมอรองขอบวชในโบสถดวยทกประการ เราทงสองฝาย

จงรวมใจกนมหรและโอตตปปะ ตงใจปฏบตใหสมพทธประสงคทวา บชาเราตถาคตดวย

ปฏบตบชา จงจะใหพระศาสนาเจรญตงมนอยได จรงทเดยว พระศาสนาจะตงอยไดเพราะ

มผปฏบตดปฏบตชอบ มใชพระศาสนาจะเจรญเพราะมผปฏบตหยอนและผด แนเหลอเกน

พระศาสนาจะตงอยไมไดเลย ถามคนนบถอมากแตไมประพฤตตาม

~14~

๘. การปฏบตธรรมวนย มศรทธาเปนหลกตนทสำาคญ คนทฉดธรรมวนยลงมาหาตน

เพราะไมมศรทธา ผมศรทธาแลวยอมเหนธรรมวนยเปนสำาคญ รจกนำาตนใหดำาเนนขนหา

ธรรมวนย คอประพฤตตนใหถกตรงตอทำานองคลองธรรมวนย ดงนน เราควรปลกศรทธาขน

ในตน แตเพอใหไดปลกศรทธาเชอมนดวยปญญาของตนเอง จะไดไมเชอคนอนงายอยางงมงาย

เราควรถอกาลามสตรเปนหลก ตามทพระพทธเจาทรงเตอนชาวกาลามชนไวดงนวา “มา

เถดทานชาวกาลามะ ทานอยาเชอถอโดยไดฟงตามกนมา อยาเชอถอโดยเหนเปนของเกาแก

อยาเชอถอโดยตนขาวลอ อยาเชอถอโดยอางตำารา อยาเชอถอโดยเดาเอาเอง อยาเชอ

ถอโดยการคาดคะเน อยาเชอถอโดยตรกนกคดเอาตามอาการ อยาเชอถอโดยชอบใจวา

ตองกบลทธของตน อยาเชอถอโดยเขาใจวาผพดสมควรจะเชอได และอยาเชอถอโดยสำาคญ

วาสมณะผนเปนครของเรา”

นเปนหลกททำาใหคนไมเปนคนหเบาเชองาย แตจะทำาใหเชอมนดวยปญญาของตนเอง

วา สงเหลานเปนอกศล มโทษ ผรตเตยน ทำาแลวไรประโยชนใหทกข และสงเหลานเปนกศล

ไมมโทษ ผรสรรเสรญ ทำาแลวมประโยชนใหความสข เมอเรารชดและเชอมนดวยตนเองวา

สงนด สงนชว โดยไมมคนทสองอนจะพงเชออก สงทควรเชอและไมควรเชอ อยในความ

พจารณาของตนเองทงสนแลว กจะละเวนสงทชวทำาแตสงทด เพราะเราทกคนยอมชอบด

เกลยดชว เมอทราบวาดหรอชวแนนอนแลว กจะตองเกบดไว คดสงทชวทงทนท

~15~

๙. หลกตดสนธรรมวนย นคอบรรทดตรงทสดสำาหรบนำาการปฏบตไปใหถกตองตาม

ธรรมวนย ใชไดทงทางปรยตและทางปฏบต ทงบรรพชตและคฤหสถ ผยดหลกนมนจะปฏบต

ไมผด และสงเสรมผอนไมผด จะรจกเลอกคนหรอกจการทควรสงเสรมและไมควรสงเสรม

หลกนพระพทธเจาทรงแสดงแกพระนางโคตมเรยกวา “โคตมสตร” เราควรถอโคตมสตรนไว

เปนเครองเทยบ

ใจความของหลกนนมดงนวา “ธรรม คอ การทำา การพด การคด ทนำาใหกำาหนด

ยอมใจ นำาใหกอทกข นำาใหสะสมกองกเลส นำาใหอยากใหญใฝสง นำาใหไมสนโดษ นำาใหยงนงนง

นำาใหเกยจคราน และนำาใหเลยงยาก การทำา การพด และการคดในลกษณะ ๘ ประการน

เปนฝายผด จำาไวเถดวานนไมใชธรรม ไมใชวนย ไมใชคำาสงสอนของพระพทธเจา ธรรม คอ

การทำา การพด การคด ทนำาใหคลายกำาหนดยอมใจ นำาใหแกทกข นำาใหเลกสะสมกองกเลส

นำาใหรจกพอควร นำาใหยนดในขอบเขตแหงธรรมวนย นำาใหสงบสงด นำาใหปรารภความเพยร

และนำาใหเลยงงาย การทำา การพด และการคดในลกษณะ ๘ ประการนเปนฝายถก จำาไวเถดวา

นนเปนธรรมวนย เปนคำาสงสอนของพระพทธเจา”

เราปฏบตดหรอชว ถกหรอผด ตรงหรอคด บรสทธหรอมวหมอง เปนธรรมหรอ

หลอกลวงนนจะรไดดวยการใครครวญแลวตดสนดวยหลกเหลาน ถอไวเปนหลกวนจฉยเถด

เพอจะไดไมงมงายในการปฏบตธรรมวนย แมเมอเหนใครโงงมงาย หลงปฏบตผดธรรมวนยอย

~16~

กควรใหสตเขาดวยหวงด แตถาเขาไมเชอฟงยงขนดอถอรนอยในสงทผดนนกอยาบชาเขา

เพราะถาบชาเขาแลว เขากจะเปนลกตมถวงพลอยพาใหชาตบานเมองหมดกำาลงลง

ขอสำาคญยง คอจะทำาใหเขามกำาลงชวยกนปลน หรอทำาลายพระศาสนาใหไมถาวรยงยนได

ทจรง พระพทธเจาไมทรงโปรดคนประพฤตไมตรงตอธรรมวนย และมไดตรสสอนใหบชาคน

เชนนน เพราะการบชาคนดยอมใหสำาเรจประโยชน บชาคนโฉดยอมพาใหเราฉบหาย

๑๐.พสจนผปฏบตพระศาสนา การพสจนนเพอใหรวาเปนลชชหรออลชช คนลชช

คอคนดรจกละอายแกใจ เทดทนพระศาสนาไวเหนอเศยร ไมแกลงลวงศล ไมปกปดโทษท

ตนลวงละเมดแลว และไมมอคตเพราะรกชงโงเขลาและกลว นำาผคบหาไปสความเจรญ สวน

คนอลชช คอคนเลว หนาดานไมมยางอาย เหยยบยำาพระศาสนาลง ดวยแกลงลวงศล

ปกปดโทษทตนลวงละเมดแลว และมอคตเตมตว นำาผคบหาไปสความฉบหาย

การพสจนนนพงคนดความประพฤตของเขา คอใหเขาไปหาแลวพสจนด เมอเหนเขา

เปนคนด บรสทธจากธรรมเปนทตงแหงโลภ โกรธ หลง หรอมเพยรบรรเทาโลภ โกรธ หลง

อย พงปลกศรทธาใหมนคง เมอทานมศรทธาแลวพงคบหา และเขาไปนงใกลเงยโสตลงตงใจ

ฟงธรรม จำาธรรมนนไวใหไดแมนยำา ตรตรองใหรจกสงดหรอชวโดยอบายทชอบ ประพฤตธรรม

ใหสมควรแกธรรมซงไดตรองเหนแลว แตนนจะเกดฉนทะอตสาหะ เพงเลอกดไตรลกษณะม

ความไมเทยงเปนตน ซงจะเปนปจจยสงใหรเหนอรยสจ คอของจรงอยางประเสรฐ

~17~

ถาเขายงมโลภ โกรธ หลง ครอบงำาเปนเจาเรอน ไมรไมเหน กลาวไดวารวาเหน

และชกชวนใหคนอนประพฤตในสงทผด ไมเปนประโยชนนำามาซงทกขเชนนแลว กอยาเชอถอ

และยดเอามาเปนตวอยางเลย เพราะผมโลภ โกรธ หลง มากอยเชนนน ไฉนเลา เขาจะมานำา

ทำาใหเราพนทกขไดไมมละ ดเถดคนทจมอยในเลนดวยกน แลวใครเลาหนอจะสามารถสงใคร

ใหพนจากเลนได

๑๑. เจรญธรรมทมอปการะมากแกกนใหบรบรณ เราควรทำาความเพยรทมอปการะ

สำาหรบการรเหนอรยสจในวนน เพราะไมมใครจะรไดวาความตายจะมมาในวนพรง บณฑต

ยอมสรรเสรญผไมเกยจคราน มเพยรเผากเลสอยทงกลางวนและกลางคน วามราตรเดยว

เจรญปญญาพจารณารหนกเบา มอปการะสำาหรบความเพยร เปนเหตใหไมคดถงสงทลวงแลว

และไมจำานงหวงสงทยงไมมาถง เราควรใชปญญานนใหรเหนธรรมทเปนปจจบนโดยไมงอน

แงนแจงชดอยดวยด และเจรญความรเหนนนไวเนองๆ ยกเบญจขนธขนพจารณาวารป

เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ เปนของหนกจรง พระตรสวา “คนเราชอบแบกของหนก

การแบกของหนกเปนทกขในโลก วางของหนกเสยไดเปนสขสบาย ผวางของหนกนเสยแลว

ไมถอเอาของหนกอนอก ยอมถอนตณหาขนไดทงโคน เปนผหมดความหว ดบทกขรอนได

สนทแลว”

~18~

ความอตสาหะมอปการะสำาหรบปญญาพจารณา ฉนทะมอปการะสำาหรบความอตสาหะ

กรยาททนตอความเพงคอฟอกซดฟาดรดมอปการะสำาหรบฉนทะ ปญญาพนจพจารณาเหน

อรรถทวถง มอปการะสำาหรบกรยาททนตอความเพง กรยาทจำาธรรมไวไดมอปการะสำาหรบ

ปญญาพนจพจารณาเหนอรรถทวถง การฟงธรรมมอปการะสำาหรบกรยาทจำาธรรม วธเงยโสตลง

มอปการะสำาหรบการฟงธรรม กรยาทสนทสนมมอปการะสำาหรบวธเงยโสตลง การไปมาหาส

มอปการะสำาหรบกรยาทสนทสนม ศรทธามอปการะสำาหรบการไปมาหาส เมอเราเจรญ

อปการะธรรมเหลานใหบรบรณแลว จะปฏบตพระศาสนาไดผลเตมท เหมอนหวานขาวกลา

ลงในเนอนาทด

๑๒. ขอปฏบตในพระศาสนา มตงแตขนตำาถงขนสง ตวอยาง ทาน ศล ภาวนา

ทาน คอเจตนาเผอแผละความคดเหนแกตว ถาเรามกำาลงทรพยพอจะแบงเฉลยได กยอม

เสยสละเพอชาต เพอพระศาสนาและเพอผอนในทางทควร แตพงเขาใจดวยวา เรามสง

ใดกใหสงนนดวยพรหมวหาร และถาเรามวชาหรอศลธรรม กตงใจสอนใหผอนมวชาหรอ

ศลธรรมขนในตวเขา ศล คอเจตนาคดงดเวนจากโทษ รกษากรยาวาจาใหเปนปกตเรยบรอย

ชาวบานอยางตำามนในศล ๕ อยางกลางมนในศล ๘ อยางสงรกษากศลกรรมบถ ๑๐

นกบวช สามเณร รกษาศล ๑๐ พระภกษรกษาศล ๒๒๗ หรอรวมลงตองปฏบตใน

ปารสทธศล ๔ คอปาฏโมกขสงวร สำารวมในพระบญญต เวนขอทหาม ทำาตามขอทอนญาต

อนทรยสงวร สำารวมตา ห จมก ลน กาย ใจ เอาชนะตาในขณะเหนรป เอาชนะหในขณะ

~19~

ฟงเสยง เอาชนะจมกในขณะดมกลน เอาชนะลนในขณะลมรส เอาชนะกายในขณะถกตอง

สมผส เอาชนะใจในขณะรธรรมารมณ ไมใหเกดความยนดยนรายได อาชวปารสทธ เลยง

ชวตชอบ ไมลวงโลกเลยงชวต ปจจยปจจเวกขณะ พจารณาเสยกอนจงบรโภคปจจย ๔

ไมบรโภคดวยตณหา ภาวนา คอเจตนาทอบรมใจใหสงบหนกแนนมนคง และใหเกดปญญา

เฉลยวฉลาดเฉยบแหลม

เราควรบำาเพญทานศลภาวนาใหสมำาเสมอกน จงจะรอตนขนจากทกขได ขอปฏบต

นอกจากนกยงมอกมากมาย เชนขอปฏบตไมผด ๓ อยาง คอ อนทรยสงวร โภชเนมตตญญตา

รจกประมาณในการกนการใชและการแสวงหา ชาครยานโยค หมนประกอบความเพยร

เพอชำาระใจใหหมดจด ไมเหนแกนอนมากนก คอตนอยในธรรม เลอกธรรมทถกกบอารมณ

เจรญเสมอ และชำาระใจจากนวรณใหสงบสงดจากกามและอกศลธรรมทงหลาย จนได

บรรลฌานตลอดถงมรรคผลเปนทสด ขอปฏบตนนแมจะมมากมายหลายประการอยางไร

กตาม กรวมเขาในอรยมรรค มองค ๘ ทงสน จงเปนอนวาขอปฏบตนน กคออรยมรรค

มองค ๘ นนเอง

๑๓. อรยมรรค หมายถงทางอนประเสรฐของกาย วาจาและใจ สำาหรบดำาเนนไปถง

ความหลดพนจากทกข อนง เรยกวามชฌมาปฏปทา คอทางดำาเนนสายกลาง เพราะเปน

ทางดำาเนนทมหลกแนนอน ไมออนแอถงกบตองลอำานาจแกความอยากแหงใจ และไมแขง

หรอตงนกถงกบทรมานตนใหลำาบากเสยเปลา องคแหงอรยมรรคนม ๘ คอ สมมาทฏฐ

~20~

เหนชอบ สมมาสงกปปะ ดำารชอบ เปนฝายปญญา สงเคราะหเขาในปญญาสกขา สมมาวาจา

พดชอบ สมมากมมนตะ การงานชอบ สมมาอาชวะ เลยงชวตชอบเปนฝายศล สงเคราะห

เขาในสลสกขา สมมาวายามะ เพยรชอบ สมมาสต ระลกชอบ และสมมาสมาธ ตงใจมนชอบ

เปนฝายสมาธ สงเคราะหเขาในจตตสกขา รวมองค ๘ นเขาเปนอนเดยวกน ดจเชอกฟน

แปดเกลยว จงเรยกวาอรยมรรค คอทางประเสรฐสายเดยว แตประกอบดวยองค ๘ สำาหรบ

เดนออกจากแหลงทกขไปสแหลงอสระ คอนพพานอนเปนทหลดพนจากกเลส และกองทกข

ทงสน

ผจะเดนทางไปนพพานจะตองเดนตามทางสายกลาง ซงมสายเดยวแตประกอบดวยองค ๘

น คอ มความรเหนชอบถกตองในการไป เปนสมมาทฏฐ มความดำารชอบในระหวางทาง

เปนสมมาสงกปปะ มการพดจาชอบในระหวางทาง เปนสมมาวาจา มการงานชอบในระหวางทาง

เปนสมมากมมนตะ มการหาเสบยงทางชอบ เปนสมมาอาชวะ มพยายามชอบในขณะเดนทาง

เปนสมมาวายามะ คมใจใหระลกแตในสงชอบ เปนสมมาสต ตงใจมนคงสมำาเสมอชอบ

เปนสมมาสมาธ

เมอเราดำาเนนในอรยมรรคมองค ๘ น ใหครบบรบรณกลมเกลยวกน เปนธรรมสามคค

แลว กจะกาวขนจากชนปถชนสชนอรยเจาเปนพระขนโดยลำาดบ คอเปนพระโสดาบน

พระสกทาคาม พระอนาคาม พระอรหนต และออกจากทกขไดเปนลำาดบตามกำาลงแหง

อรยมรรคของตน ในทสดกบรรลถงบรมสขซงไมตองทกขอก คอนพพาน

~21~

๑๔. พระสจำาพวก คอ พระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม และพระอรหนต

ตดกเลสไดดวยกำาลงแหงมด คออรยมรรคของตนๆ พระโสดาบน ตดสงโยชนได ๓ คอ

สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส ตดมจฉตตะได ๔ คอ มจฉาทฏฐ มจฉาวาจา

มจฉากมมนตะ มจฉาอาชวะ ตดมจฉรยะไดทง ๕ คอ อาวาสมจฉรยะ กลมจฉรยะ

ลาภมจฉรยะ วณณมจฉรยะ ธมมมจฉรยะ ตดนวรณได ๑ คอวจกจฉา ตดอคตไดทง ๔

ตดอาสวะได ๑ คอทฏฐาสวะ ตดอปาทานได ๓ คอทฏฐปาทาน สลพพตปาทาน

อตตวาทปาทาน ตดอนสยได ๒ คอทฏฐ วจกจฉา ตดอกศลกรรมบถได ๕ คอปาณาตบาต

อทนนาทาน กาเมสมจฉาจาร มสาวาท มจฉาทฏฐ

พระสกทาคาม ตดสงโยชน และกเลสไดเทาพระโสดาบน และทำาราคะ โทสะ โมหะ

ใหเบาบางลง พระอนาคาม ตดสงโยชนได ๕ คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส

กามราคะ และปฏฆะ ตดมจฉตตะได ๗ คอ มจฉาทฏฐ มจฉาวาจา มจฉากมมนตะ

มจฉาอาชวะ มจฉาสงกปปะ มจฉาสต และมจฉาสมาธ ตดโลกธรรมได ๔ คอ เสอมลาภ

เสอมยศ นนทา ทกข ตดนวรณได ๔ คอ กามฉนทะ พยาบาท อทธจจกกกจจะ และ

วจกจฉา ตดอนสยได ๔ คอ กามราคะ ปฏฆะ ทฏฐ วจกจฉา ตดอกศลกรรมบถได ๘

คอ ปาณาตบาต อทนนาทาน กาเมสมจฉาจาร มสาวาท ปสณาวาจา ผรสวาจา พยาบาท

และมจฉาทฏฐ พระอรหนต ตดสงโยชน ๑๐ ไดทงหมด คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา

สลพพตปรามาส กามราคะ ปฏฆะ รปราคะ อรปราคะ มานะ อทธจจะ และอวชชา

~22~

กบตดกเลสบาปธรรมอนๆไดหมดสน เปนอนวากเลสและกองทกขทงปวง มาหมดสนลง

โดยไมมเหลอทพระอรหนตนเอง

๑๕. พระตามความเขาใจกน เรามงถงนกบวช ซงทรงเพศ ปลงผม นงหมเหลอง แต

พระในทนมไดจำากดเพศ หมายทงชาวบานชาววดชายหญงเดกและผใหญ เมอปฏบตใน

อรยมรรคไดเตมครบถวน รแจงเหนจรงในอรยสจ ๔ แลว กเปนพระได อยางตำาเปน

พระโสดาบน ซงเปนผถงกระแสธรรม คอถงทางชออรยมรรคทางเดยว ๘ เปนทางอนประเสรฐ

หรอเปนทางของพระอรยเจา เชนนางวสาขากเปนพระโสดาบนแตอาย ๘ ขวบ โดยไมตองบวช

ชาวบานจะเปนพระไดนน เบองตนตองมคณสมบตหลายประการดงน

สมบตของอบาสก อบาสกา ๕ คอ ประกอบดวยศรทธา มศลบรสทธ ไมถอมงคล

ตนขาว คอเชอกรรมไมหลงเชอมงคล ไมแสวงหาเขตบญนอกพทธศาสนา บำาเพญบญแตใน

พทธศาสนา

สมบตของอบาสก อบาสกา ๗ คอ ไมอมทจะไดเหนพระสงฆ ไมละเลยการฟงธรรม

ของสตบรษ ตงใจสำาเหนยกในอธศล มความเลอมใสแรงกลา ไมคดมงรายไมฟงธรรมคอย

จบผด ไมแสวงหาเขตบญนอกพทธศาสนาและบำาเพญบญแตในพทธศาสนา

องคคณของอบาสก อบาสกา ๑๐ คอ เปนผรวมสขรวมทกขกบพระสงฆ จะทำาอะไร

ถอธรรมเปนใหญ รกษากรยาวาจาใหเรยบรอย ยนดในการแบงปนตามกำาลง พยายามเรยน

~23~

ใหรพระศาสนา มความเหนชอบ ไมถอมงคลตนขาว ชอบความสามคค ยนดตอผสามคคกน

และคอยชกนำาใหเขาสามคคกน ไมรษยาใคร ไมประพฤตศาสนาดวยอาการลอลวง และ

นบถอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนสรณะ

นอกนน ชาวบานตงใจปฏบตเพอประโยชนตนและคนอน คอตนเองมศรทธาและ

ชกชวนคนอนใหมศรทธา ตนเองมศลและชกชวนคนอนใหมศล ตนเองยนดใหทานและชกชวน

คนอนใหยนดใหทาน ตนเองชอบพบเหนพระสงฆและชกชวนคนอนใหชอบพบเหนดวย ตนเอง

ชอบฟงธรรมและชกชวนคนอนใหชอบฟงดวย ตนเองมนสยจำาทรงธรรมและชกชวนคนอน

ใหมนสยเชนนน ตนเองขบขอความแหงธรรมทจำาไวไดแลว ชกชวนคนอนใหขบขอความ

แหงธรรมนน ตนเองรทวถงอรรถธรรมแลว ปฏบตธรรมใหสมควรแกธรรม และชกชวนคน

อนใหปฏบตธรรมสมควรแกธรรมนน

ชาววด คอนกบวชม ๕ จำาพวก คอ อปชวกา บวชหาเลยงชวต ไดแกผบวชพงศาสนากน

ดจปศาจทคอยรบเครองเซนซงมคนมาบวงสรวง และทำาตวเปนลกจางคฤหสถ ปฏบต

หาเลยงชวตไมสจรต อปกฬกา บวชหาของเลน ไดแกผบวชตงตวเปนพอคา ยดเอาศาสนา

เปนทพำานก อาศยผากาสาวพสตรเปนเครองลอใหคนหลงบชาใหอามสตางๆ อปทสกา

บวชประทษรายพระศาสนา ไดแกผบวชกลายเปนเถนเกะกะกดวดและเปนโจรปลนศาสนา

อาศยผากาสาวพสตรเปนโลหบงหนาลอบประพฤตทจรตตางๆ ดงคำาวา หลงลงรกพกตรปดทอง

อปมยหกา บวชอยางหลงงมงาย ไดแกผบวชเปนคนเรอรา เลอะเทอะ ปฏบตไมคมตวและ

~24~

ไมรจกศาสนาวาเปนของด ไมตงใจศกษาพระธรรมวนย เปนคนโงเขลาไมอาจเทศนาสงสอน

เขาได และอปนสสรณกา บวชเพอสลดตนออกจากกเลสและกองทกข ไดแกผบวชตงใจ

ศกษาธรรมวนย เคารพในธรรมวนย ตงใจปฏบตด ปฏบตชอบ ปฏบตตรง ตามธรรมวนย

ปฏบตเพอมรรคผล เปนผสงบเอง และชกจงใหผอนสงบดวย

ชาววดจะเปนพระได ตองไมเปนนกบวช ๔ จำาพวกขางตน แตตองเปนนกบวชทด

ในจำาพวกคำารบ ๕ คอ ในเบองตนตองไมประพฤตลวงโลกใหชาวบานเขาไหว ไมเหลวไหล

โลเล ไมดอดานวางายสอนงาย พดดวยปญญาไมอวดภม ถอมตนไมไวตวเยอหยง มใจมนคง

ไมวอกแวก ตอนนใหตงอยในวนย เปนลชชบคคล คอ รจกละอายแกใจ ไมแกลงลวงศล

ของตน ไมปกปดโทษทตนลวงละเมดแลว ไมมอคตในตว ปฏบตวนยดวยไมมงลาภ ไมมง

สกการะ ไมมงดหมนใคร มหร มโอตตปปะ ไมรษยาใคร ไมมตระหน อยางสงปฏบตทำาลาย

สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส ราคะ โทสะ โมหะ และมานะ

เมอชาวบานและชาววดปฏบตไดอยางน และเจรญอรยมรรคมองค ๘ ใหครบถวน

บรบรณจนเปนธรรมสามคคแลว กเปนพระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม

พระอรหนต ไดตามกำาลงแหงความปฏบตของตนๆ โดยแนแท ดวยประการฉะน