สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ...
Transcript of สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ...
![Page 1: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/1.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
1
พทธบรษทมหนาท�ในการรกษาสบทอดพระศาสนา ซ� งการทาหนาท�ของชาวพทธท�ด
จะตองชวยกนทานบารง เผยแผใหเจรญรงเรองท�งน�จะตองมการศกษาหาความรท�ถกเก�ยวกบ
การปฏบตตนท�สอดคลองกบแนวทางของพระพทธศาสนา เม�อมความเขาใจดแลวกสามารถปฏบต
ตนตามระเบยบของพระพทธศาสนาไดด
1. สามารถอธบายหนาท�ของชาวพทธเก�ยวกบการเรยนรถงหนาท�ของพระภกษในการปฏบตตาม
หลกพระธรรมวนย และจรยาวตรอยางเหมาะสมได
2. สามารถอธบายหนาท�ของชาวพทธเก�ยวกบการปลกจตสานกในดานการบารงรกษาวดและ
พทธสถานใหเกดประโยชนได
3. สามารถอธบายหนาท�ของชาวพทธเก�ยวกบการปฏบตหนาท�ชาวพทธตามพทธปณธาน 4
ในมหาปรนพพานสตได
4. สามารถอธบายหนาท�ชาวพทธเก�ยวกบการศกษาเรยนรองคประกอบของพระพทธศาสนา
นาไปปฏบตและเผยแผตามโอกาสได
5. สามารถอธบายหนาท�ของชาวพทธเก�ยวกบการศกษาการรวมตวขององคกรชาวพทธได
6. สามารถอธบายมารยาทชาวพทธและการปฏบตตนตอพระภกษ เก�ยวกบการปฏบตตนตอ
พระภกษในงานศาสนพธท�บาน การจดเตรยมสถานท� การสนทนา การแตงกาย มารยาทการพด
การใชคาพดกบพระภกษตามฐานะและนาไปปฏบตประยกตใชในการดาเนนชวตประจาวนของ
ตนได
7. สามารถอธบายหนาท�ของชาวพทธเก�ยวกบการเปนศษยท�ด ตามหลกทศเบ�องขวาในทศ 6 ได
จดประสงคการเรยนร
สาระสาคญ
![Page 2: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/2.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
2
1. ศกษาจดประสงคการเรยนรใหเขาใจ
2. ทาแบบทดสอบกอนเรยนจานวน 15 ขอ เพ�อตรวจสอบความรพ�นฐานของนกเรยน
3. ศกษาเน�อหาทกหนาตามลาดบ
4. ทากจกรรมลงในกระดาษคาตอบ
5. ตรวจคาตอบจากแบบเฉลยคาตอบในภาคผนวก ขอใดท�นกเรยนตอบผดใหยอนกลบไป
ศกษาเน�อหาอกคร� ง แลวตอบคาถามใหม
6. เม�อศกษาเน�อหาและตอบคาถามครบทกกจกรรมแลว ใหนกเรยนทาแบบทดสอบ
หลงเรยนจานวน 15 ขอ
7. ตรวจคาตอบแบบทดสอบกอนเรยนและแบบทดสอบหลงเรยนในภาคผนวก
8. นาคะแนนทดสอบกอนเรยนและทดสอบหลงเรยนมาเปรยบเทยบกน
เพ�อตรวจสอบการพฒนา
คาแนะนาในการใชเอกสารประกอบการเรยน
![Page 3: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/3.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
3
วชา ศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม แบบทดสอบกอนเรยน
ช�นมธยมศกษาปท� 3
รหสวชา ส33201 หนวยการเรยนรท� 5
เร�อง หนาท�ชาวพทธ และมารยาทชาวพทธ
คาช�แจง ใหนกเรยนเลอกคาตอบท�ถกท�สดเพยงคาตอบเดยว แลวทาเคร�องหมายกากบาท
ลงในกระดาษคาตอบ
1. ตามหลกการของพระพทธศาสนา ความเปนวดน�นจะตองประกอบดวยอะไรบาง
ก. มศาสนวตถครบองคประกอบ
ข. มพระภกษจาพรรษาอย
ค. มพ�นท�ทากจกรรม
ง. มความสะอาด สงบ และสวาง
2. ใครมหนาท�ดแลบารงรกษาวด
ก. ทก ๆ คนรวมกน
ข. พระภกษ
ค. ไวยาวจกร
ง. ศรทธาวดน�น ๆ
3. หนาท�ของชาวพทธตามพทธปณธาน 4 คออะไร
ก. สงคายนาพระไตรปฎก
ข. สงเคราะหพระพทธศาสนา
ค. เขาใจหลกธรรมอยางแจมแจง ประพฤตดปฏบตชอบ และเผยแผพระพทธศาสนา
ง. สบทอดพระพทธศาสนา
4. เหตผลท�พระภกษพงประพฤตตนใหเปนท�เล�อมใสแกผอ�นเพ�ออะไร
ก. ชาวบานจะไดไมตาหนตเตยน
ข. เปนผมศล
ค. สงคมจะไดเคารพยกยอง
ง. เปนแบบอยางท�ดตอสงคม
![Page 4: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/4.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
4
5. วตถประสงคหลกของการรวมตวขององคกรชาวพทธคออะไร
ก. เพ�อรวมกนประกอบพธกรรม
ข. เพ�อเผยแผพระพทธศาสนา
ค. เพ�อธารงรกษาไวซ� งขนบธรรมเนยมประเพณท�ถกตอง
ง. เพ�อชวยเหลอซ�งกนและกน
6. หนาท�ความรบผดชอบประการใดของพระภกษท�สาคญท�สด
ก. ธารงรกษาพระพทธศาสนา
ข. กอสรางถาวรวตถ
ค. ประกอบพธกรรม
ง. ดแลรกษาศาสนสถาน
7. ยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย มงเนนการเผยแผพระพทธศาสนาแกบคคลกลมใด
ก. บคคลท�วไป
ข. คนชรา
ค. เยาวชน
ง. พระภกษสามเณร
8. องคการพทธศาสนกสมพนธแหงโลก มเปาหมายสงสดในเร�องใด
ก. มงสนตภาพของโลก
ข. รวมนกายพระพทธศาสนา
ค. เผยแผหลกธรรม
ง. สงเสรมการศกษาพระพทธศาสนา
9. พระพทธเจาทรงช�แนะวา พระภกษจะตองปฏบตตนเพ�อประโยชนสขแกใครเปนสาคญ
ก. พระพทธเจา
ข. พระภกษโดยรวม
ค. ตวพระภกษเอง
ง. มหาชน
10. คณประโยชนใดท�เราจะไดรบจากการประกอบศาสนพธ
ก. เกดความสบายใจ
ข. คลายความทกข
ค. รซ� งรสพระธรรม
ง. ชวยลดกเลสตณหา
![Page 5: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/5.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
5
11. หากนมนตพระท�วไปมาทาพธ ควรใชคาแทนตวทานวาอยางไร
ก. ทานเจาคณ
ข. หลวงพ�
ค. หลวงลง
ง. พระคณเจา
12. เม�อพระสงฆมาถงบรเวณพธ เจาภาพพงปฏบตเชนใดเปนลาดบแรก
ก. ถวายเคร�องรบรอง
ข. ประเคนภตตาหาร
ค. นาชมบรเวณพธ
ง. ชวนทานสนทนาธรรม
13. การประกอบศาสนพธจะเร�มตนข�นนบจากเหตการณในขอใด
ก. พระสงฆมาถงบรเวณพธ
ข. เจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย
ค. พธกรประกาศเชญชวนแขก
ง. ถวายภตตาหารแดพระสงฆ
14. ในการประกอบศาสนาพธ อาหารสารบแรกสดจะตองจดถวายหรอมอบใหใคร
ก. พระพทธรป
ข. ประธานสงฆ
ค. คณะสงฆ
ง. แขกผใหญ
15. จดมงหมายของการประกอบศาสนพธคออะไร
ก. สรางความเปนสรมงคล
ข. สะสมบญไวชาตหนา
ค. เชดชพระพทธศาสนา
ง. แสดงตนเปนชาวพทธ
![Page 6: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/6.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
6
หนาท�ชาวพทธ
การเรยนรถงหนาท�ของพระภกษในการปฏบตตามหลกพระธรรมวนยและจรยาวตรอยาง
เหมาะสมหนาท�ของพระภกษ พระภกษสงฆซ�งเปนบรรพชตในพระพทธศาสนา มหนาท�ศกษา
ปฏบตธรรม เผยแผคาสอน สบตอพระพทธศาสนามคณธรรมและหลกความประพฤตท�ตองปฏบต
มากมาย ไดแก
1. ปรยต ไดแก การศกษา พระภกษมหนาท�ศกษาเลาเรยนพระธรรมวนย เปนผมความร ความจา ซ� ง
เกดจากการสดบตรบฟงมากและการศกษาเลาเรยนมามาก จากน�นกเร�มนาพระธรรมวนยและขอ
วตรปฏบตท�เกดจากการศกษาเลาเรยนน�นมาส�งสอนพทธศาสนกชนโดยนาพระธรรมคาสอนของ
พระพทธเจามาเผยแผแนะนาใหพทธศาสนกชนไดใชและยดถอเปนแนวปฏบต
2. ปฏบต พระภกษเม�อไดศกษาเลาเรยนมาแลวจะมากหรอนอยกตาม ยอมตองไดประพฤตปฏบต
ตนท�งในดานพทธบญญตและการอบรมขดเกลาจตใจของตนใหสะอาดปราศจากกเลสเคร�อง
เศราหมอง ปฏบตตามหลกธรรมวนยอยางเครงครดไมใหบกพรอง ไมใหดางพรอย
3. ปฏเวธ แปลวา การรแจงแทงตลอดในขอธรรมของพระพทธเจา พระภกษเม�อไดประพฤตปฏบต
ตามพระธรรมยอมรแจงแทงตลอดในพระธรรมวนยน�น ไดรบมรรคผลหลงจากท�ไดเพยรพยายาม
ปฏบตตามพระธรรมวนยท�มงหวงไว
หากจะสรปหนาท�ของพระภกษแลว พระภกษยอมมหนาท�ท�สาคญ 2 ประการ ดงน�
1. คนถธระ ไดแก การศกษาเลาเรยน
2. วปสสนาธระ ไดแก การปฏบตเพ�อใหรแจงเหนจรงตามสภาวะตาง ๆ
อยางไรกตาม พระภกษนอกจากจะทาหนาท�ท�งสามประการแลว ยงตองควรไดชวยเหลอ
สงคม ดวยการชวยพฒนาทองถ�นกนดารตาง ๆ ชวยบรณะซอมแซมเสนาสนะอนเปนสมบตทาง
ศาสนา ชวยพฒนาสาธารณประโยชนพ�นฐานของสงคมควบคไปกบการพฒนาศาสนา และ
อนเคราะหใหกลบตรกลธดาไดศกษา
เลาเรยนตามความเหมาะสมอกดวย
ท�มาของภาพ
http://www.rd1677.com/branch.php?id=27660 (เขาถงเม�อ 25 กมภาพนธ 2548)
การเปนชาวพทธท�ดจะตองปฏบต
ตามหนาท�ในฐานะของชาวพทธ
การเรยนรวถของชาวพทธ
![Page 7: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/7.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
7
จรยาวตรของภกษ
พระภกษนอกจากจะมหนาท�ดงกลาวแลว ยงตองมจรยาวตร ไดแก การหม�นพจารณา
ตนเอง คอ พจารณาเตอนใจตนเองอยเสมอตามหลก ปพพชตอภณหปจจเวกขณ (ธรรมท�บรรพชต
ควรพจารณาเนอง ๆ) ไดแก มความเปนอยงาย บรโภคปจจย 4 โดยพจารณา ไมบรโภคดวยตณหา
มอากปกรยาท�เรยบรอยดงามเหมาะสมกบสมณสารปหม�นพจารณาตวเองวาตนเองและเพ�อนพรหมจรรย
ท�งหลายยงตเตยนตนเองโดยศลไมไดอยหรอไม ทกคนจกตองพลดพรากจากของท�รกท�ชอบใจ
มกรรมเปนของตนไมสามารถหลกหนได ไมตกอยในความประมาท ไมปลอยเวลาใหปราศจาก
ประโยชนยนดในท�สงด ไมคลกคลดวยหมคณะ เปนตน
ฉะน�น พทธศาสนกชนผนบถอพระพทธศาสนาวาเปนท�พ�ง ท�ระลกเม�อไดเรยนรหนาท�และ
จรยาวตรของพระภกษสามเณรเชนน�แลว จงสมควรอยางย�งท�จะไดนาหนาท�และจรยาวตรของทาน
มาเปนหลกในการประพฤตปฏบตในชวตประจาวนไดแก
1. การศกษาเลาเรยน ศกษาคนควาหาความรและประสบการณตาง ๆ
2. การประพฤตปฏบตในหลกธรรมท�ถกตองดงาม เปนไปเพ�อประโยชนตนเองและสวนรวม ไม
เบยดเบยนใคร ไมกอความเดอดรอนแกใคร ๆ
3. การปฏบตสมาธ ใหจตใจมความสงบรมเยน มสตอยกบตว ระลกไดอยตลอดเวลา
4. การหม�นพจารณาตนเอง ประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมกบฐานะความเปนอย ไมใหฟงเฟอ
จนเกนไป
5. การพจารณาตนเองวาอะไรทาแลว อะไรยงไมไดทา ไมใหตกอยในความประมาท
ท�มาของภาพ http://www.bp.or.th/webboard/index.php?topic=8068 (เขาถงเม�อ 25 กมภาพนธ 2548)
การศกษาเลาเรยน ศกษาคนควา
หาความรและประสบการณ เปน
หนาท�หน�งของภกษ
![Page 8: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/8.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
8
การปลกจตสานกในดานการบารงรกษาวดและพทธสถานใหเกดประโยชน
วดในปจจบนมมากกวาสามหม�นวดท�วประเทศ มความหลากหลายดวยรปแบบท�ไม
เหมอนกนท�งขนาด ประเภท พ�นท� ฐานะและการจดกจกรรมตาง ๆวดบางวดมขนาดใหญ บางวดม
ขนาดปานกลาง บางวดเปนพระอารามหลวง บางวดกเปนวดราษฎร บางวดต�งอยในชนบทแตบาง
วดกต�งอยในเมองมความเจรญทางวตถมาก อยางไรกตาม วดจะดารงไวซ�งความเปนวด (วด-วตร-วฒน)
ไดอยางถกตอง และรกษาความเปนวดได จะตองอาศยหลกการของพทธศาสนา ความเปนวดน�น
จะตองประกอบดวยองค 3 ประการ คอ
1. สะอาด ดวยหลกการของพทธศาสนา คอ ศล
2. สงบ ดวยหลกการของพทธศาสนา คอ สมาธ
3. สวาง ดวยหลกการของพทธศาสนา คอ ปญญา
วด คอ สถานท�ทางศาสนา ซ�งจะมเสนาสนะและอาคารถาวรวตถตางๆ เปนท�อยอาศยศกษาปฏบต
ธรรมวนย และประกอบศาสนกจของพระภกษสงฆตลอดจนเปนท�บาเพญกศลตางๆ ของ
พทธศาสนกชนทกคนท�งทางดานจตใจ
ท�มาของภาพ http://andaman-amulet.blogspot.com/2009/02/blog-post_5914.html
(เขาถงเม�อ 25 กมภาพนธ 2548)
![Page 9: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/9.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
9
วดจะตองดารงรกษาไวซ� งเน�อหาสาระสาคญของความเปนวดอยางแทจรงแมจะตองม
การเปล�ยนแปลงไปตามสภาพตามยคสมยวตถนยมแตวดจะตองคงไวซ� ง จตนยมบนหลกการ
สะอาดสวางสงบของไตรสกขาวดนอกจากจะดารงรกษาไวซ� งเน�อหาสาระสาคญของความเปนวด
อยางแทจรงแลววดยงตองประกอบดวยถาวรวตถเสนาสนะตาง ๆ ไดแก อโบสถ กฏ วหาร ศาลาการเปรยญ
หอระฆงหอทาวตรสวดมนตเปนตนและถาวรวตถเหลาน�จดวาเปนศาสนสถานในทางพระพทธศาสนา
ซ�งเปนสมบตของชาวพทธโดยสวนรวม การทานบารงรกษาและดแลถาวรวตถพทธสถานตาง ๆ
กเปนหนาท�ของชาวพทธดวย
แนวทางการปลกจตสานกในดานการบารงรกษาวดและพทธสถานใหเกดประโยชน
1. สรางความรสกสานกแกชมชนในทองถ�นวาวดเปนของตน มความรสกหวงแหน รก และชวยกน
ดแลรกษา
2. สรางสภาพวดและเสนาสนะถาวรวตถตาง ๆ ใหมความหมาย เปนท�พกอาศยของพระภกษ
สามเณรท�บวชเรยนศกษาปฏบตธรรม
3. เปนท�ทาบญบาเพญกศลของชาวบาน เปนท�ท�ชาวบานน�นไดเขามาหาความสงบทางกายและใจ
เปนศนยกลางสาหรบทากจกรรมทางสงคมรวมกนของชาวบาน
4. สรางความสมพนธระหวางวดกบประชาชนในทองถ�น วดตองสะอาดรมร�นมการจดกจกรรมเพ�อ
ประชาชน มความพรอมท�จะใหบรการแกประชาชนในทองถ�นท�มความตองการเขาวด เพ�อบาเพญ
กศล ศกษาพระธรรมวนยและหลกพระพทธศาสนา ประชาชนจะไดเหนคณคาและเขาวดมากข�น
5. สรางความเปนอนหน�งอนเดยวกนระหวางวดกบประชาชนในทองถ�น และโดยเฉพาะอยางย�ง
วดควรเปนแกนนาของประชาชนในทองถ�นในการตดตอกบหนวยงานอ�น ๆ การจดกจกรรมเพ�อ
การสาธารณปโภค สาธารณปการ ตลอดจนการสงเสรมอาชพ ซ� งควรใชวดเปนศนยกลาง
6. ใหเกดการยอมรบตลอดไปวา วดกบชมชนน�น ๆ เปนหนวยเดยวกน ใหความชวยเหลอเก�อกล
ซ� งกนและกน
วดยงตองประกอบดวยถาวรวตถ
เสนาสนะตางๆ ไดแก อโบสถ กฏ
วหาร ศาลาการเปรยญหอระฆงหอทา
วตรสวดมนตเปนตน
ท�มาของภาพ www.irrigation.rid.go.th (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)
![Page 10: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/10.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
10
ท�มาของภาพ http://www.pixpros.net/forums/showthread.php?t=28153 (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)
นอกจากน�น ชาวพทธควรไดรวมมอกนพฒนาสภาพวดใหเกดศรทธาทางรปธรรม ซ� ง
ไดแก อาคารเสนาสนะมเอกลกษณของการเปนวดไทยปลกสรางอยเปนหมวดหมสวยงามและไม
ใหญโตเกนความจาเปนแหงประโยชนใชสอยและสภาพแวดลอมของวดและชมชน ถนนบรเวณวด
สะอาดรมร�นตกแตงดวยไมยนตนไมดอกไมประดบอยางเหมาะสมอาณาเขตของวดแบงเปน
หมวดหมการกอสรางอาคารสถานท�ตางๆควรดาเนนการใหสอดคลองกบแผนฝงโครงการของวด
ท�จดทาไวหากชาวพทธไดรวมกนปลกจตสานกในดานการบารงรกษาวดและพทธสถานใหเกด
ประโยชนดงกลาวแลว วดกจะไดช�อวาไดดารงรกษาไวซ� งเน�อหา สาระสาคญของความเปน
อยางอยางแทจรง ไดแก สะอาด สงบ และสวาง รมร�น รมเยน สรางความรสกเปนท�ประทบใจแก
พทธศาสนกชน
การปฏบตหนาท�ชาวพทธตามพทธปณธาน 4 ในมหาปรนพพานสตร
ดงท�ทราบแลววา กอนท�พระพทธเจาจะเสดจปรนพพานน�น มารไดมากราบทลอาราธนาให
พระพทธเจาปรนพพานดวยประการตาง ๆ แตพระพทธเจาไดตรสตอบแกมารวา หากภกษ ภกษณ
อบาสก อบาสกา ผเปนพทธสาวกของเรายงไมเฉยบแหลม ไมไดรบการแนะนา ไมแกลวกลา
ไมเปนพหสต ไมทรงธรรม ไมปฏบตชอบ ไมปฏบตธรรมสมควรแกธรรม เรยนกบอาจารยของตน
แลว แตยงบอก แสดง บญญต กาหนด เปดเผย จาแนก ทาใหงายไมได ยงแสดงธรรมมปาฏหารย
ปราบปรปวาทท�เกดข�นใหเรยบรอยโดยชอบธรรมไมได พระองคจะไมปรนพพานฉะน�น
พทธปณธาน 4 ของพระพทธเจา จงหมายถงพทธบรษท 4 ไดแก
วดเปนท�ทาบญบาเพญกศล
ของชาวบาน เปนท�ท�
ชาวบานน�นไดเขามาหา
ความสงบทางกายและใจ
เปนศนยกลางสาหรบทา
กจกรรมทางสงคมรวมกน
![Page 11: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/11.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
11
(1) ภกษ
(2) ภกษณ
(3) อบาสก
(4) อบาสกา
จาตองศกษาปฏบต กระทาตามหนาท�ของตน
เพ�อใหเปนผเฉยบแหลม แกลวกลา เปนพหสต
ทรงธรรม ปฏบตชอบ ปฏบตธรรมสมควรแกธรรม
บอก แสดง บญญต กาหนด เปดเผย จาแนก ทาใหงาย
ได เปนตน
ท�มาของภาพ http://www.pixpros.net/forums/showthread.php?t=28153 (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)
หนาท�ของพทธบรษท 4
พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) ไดกลาวถงหนาท�ของคนสบศาสนาท�เก�ยวของกบพทธบรษท 4 ดงน�
1. หนาท�ของ ภกษ (รวมถงภกษณดวย) ภกษซ� งเปนบรรพชตในพระพทธศาสนา มหนาท�ศกษา
ปฏบตธรรม เผยแผคาสอน สบตอพระพทธศาสนา มคณธรรมและหลกความประพฤตท�ตองปฏบต
มากมาย แตในท�น� จะแสดงไวเฉพาะหนาท�ท�สมพนธกบคฤหสถ และขอเตอนใจในทางความ
ประพฤตปฏบต ดงตอไปน�
1.1 อนเคราะหชาวบาน ภกษ (รวมถงภกษณดวย) อนเคราะหคฤหสถตามหลกปฏบตในฐานะท�
ตนเปนเสมอนทศเบ�องบน ดงน�
1) หามปรามสอนใหเวนจากความช�ว
2) แนะนาส�งสอนใหต�งอยในความด
3) อนเคราะหดวยความปรารถนาด
4) ใหไดฟงไดรส�งท�ยงไมเคยรไมเคยฟง
5) ช�แจงอธบายทาส�งท�เคยฟงแลวใหเขาใจแจมแจง
6)บอกทางสวรรค สอนวธดาเนนชวตใหประสบความสขความเจรญ
![Page 12: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/12.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
12
ท�มาของภาพ http://mediacenter.mcu.ac.th/data/caipyo/m5/pic/harm01.jpg (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)
1.2 หม�นพจารณาตนเอง คอ พจารณาเตอนใจตนเองอยเสมอตามหลกปพพชตอภณหปจจเวกขณ
(ธรรมท�บรรพชตควรพจารณาเนอง ๆ) 10 ประการ ดงน�
1) เรามเพศตางจากคฤหสถ สลดแลวซ� งฐานะควรเปนอยงาย จะถอตวเอาแตใจตนเองไมได
ความเปนอยของเราเน�องดวยผอ�น ตองอาศยเขาเล�ยงชพ ควรทาตวใหเขาเล�ยงงาย และบรโภคปจจย
4 โดยพจารณา ไมบรโภคดวยตณหา
2) เรามอากปกรยาท�พงทาตางจากคฤหสถ อาการกรยาใด ๆ ของสมณะ เราตองทาอาการกรยา
น�น ๆ และยงจะตองปรบปรงตนให
ดย�งข�นไปกวาน�
3) ตวเราเองยงตเตยนตวเราเอง
โดยศลไมไดอยหรอไม
4) เพ�อนพรหมจรรยท�งหลาย ผ
เปนวญ�ชนพจารณาแลวยงตเตยน
เราโดยศลไมไดอยหรอไม
5) เราจกตองถงความพลดพราก
จากของรกของชอบใจไปท�งส�น
6) เรามกรรมเปนของตน
เราทากรรมใด ดกตาม ช�วกตาม
จกตองเปนทายาทของกรรมน�น
ท�มาของภาพ http://www.pixpros.net/forums/showthread.php?t=28153 (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)
“เรามเพศตางจากคฤหสถ สลดแลว
ซ�งฐานะ ควรเปนอยงาย จะจจ�ถอ
ตวเอาแตใจตนไมไดความเปนอย
ของเราเน�องดวยผ อ�น ตองอาศยเขา
เล�ยงชพ ควรทาตวใหเขาเล�ยงงาย”
![Page 13: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/13.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
13
7. วนคนลวงไป ๆ บดน� เราทาอะไรอย
8. เรายนดในท�สงดอยหรอไม
9. คณวเศษย�งกวามนษยสามญท�เราบรรลแลวมอยหรอไม ท�จะใหเราเปนผไมเกอเขน เม�อถก
เพ�อนบรรพชตถาม ในกาลภายหลง
10. บรรพชตควรพจารณาเนอง ๆ วา คณวเศษของเรามอยหรอไม ท�จะใหเราเปนผไมเกอเขน
ในเวลาเพ�อนบรรพชตถามในกาลภายหลง
2. หนาท�ของ อบาสก อบาสกา พทธศาสนกชน มหลกปฏบตท�แสดงความสมพนธระหวางตนกบ
พระพทธศาสนา ดงน�
2.1 เก�อกลพระ โดยปฏบตตอพระภกษ เสมอนเปน ทศเบ�องบน ดงน�
1) จะทาส�งใด กทาดวยเมตตา
2) จะพดส�งใด กพดดวยเมตตา
3) จะคดส�งใด กคดดวยเมตตา
4) ตอนรบดวยความเตมใจ
5) อปถมภดวยปจจย 4
2.2 กระทาบญ คอ ทาความดดวยวธการตาง ๆ ท�เรยกวา บญกรยาวตถ 3 อยาง คอ
1) ทานมย ทาบญดวยการใหปนทรพยส�งของ
2) สลมย ทาบญดวยการรกษาศล หรอประพฤตดปฏบตชอบ
3) ภาวนามย ทาบญดวยการเจรญภาวนา คอ ฝกอบรมจตใจใหเจรญดวยสมาธ และปญญา
และควรเจาะจงทาบญบางอยางท�เปนสวนรายละเอยดเพ�มข�นอก 7 ขอ รวมเปน 10 อยาง
4) อปจายนมย ทาบญดวยการประพฤตสภาพออนนอม
5) ไวยาวจมย ทาบญดวยการชวยขวนขวายรบใช ใหบรการ บาเพญประโยชน
6) ปตตทานมย ทาบญดวยการใหผอ�นมสวนรวมในการทาความด
7) ปตตานโมทนามย ทาบญดวยการพลอยยนดในการทาความดของผอ�น
8) ธมมสสวนมย ทาบญดวยการฟงธรรม ศกษาหาความรท�ปราศจากโทษ
9) ธมมเทสนามย ทาบญดวยการส�งสอนธรรมใหความรท�เปนประโยชน
10) ทฏ�ชกรรม ทาบญดวยการทาความเหนใหถกตอง รจกมองส�งท�งหลายตามความเปนจรง
ใหเปนสมมาทฏฐ
![Page 14: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/14.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
14
พทธศาสนกชนควรกระทาความสนบสนนในพระศาสนา
คอ เอาใจใสทานบารงและชวยกจการพระพทธศาสนา ท�มาของภาพ http://www.courseware.ssru.ac.th/151/subject/2500102/2500102_N2_3.html
(เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)
2.3 คนพระศาสนา ถาจะปฏบตใหเครงครดย�งข�นถงข�นเปนอบาสก อบาสกา คอ ผใกลชนด พระศาสนา
อยางแทจรง ควรต�งตนอยในธรรมท�เปนไปเพ�อความเจรญของอบาสก เรยกวา อบาสกธรรม 7
ประการ คอ
1) ไมขาดการเย�ยมเยอนพบปะพระภกษ
2) ไมละเลยการฟงธรรม
3) ศกษาในอธศล คอ ฝกอบรมตนใหกาวหนาในการปฏบตรกษาศลข�นสงข�นไป
4) พร�งพรอมดวยความเล�อมใส ในพระภกษท�งหลาย ท�งท�เปน เถระ นวกะ และปนกลาง
5) ฟงธรรมโดยมใชจะต�งใจคอยจองจบผดหาชองท�จะตเตยน
6) ไมแสวงหาทกขไณยภายนอกหลกคาสอนน� คอ ไมแสวงหาเขตบญนอกหลกพระพทธศาสนา
7) กระทาความสนบสนนในพระศาสนาน� เปนท�ตน คอ เอาใจใสทานบารงและชวยกจการ
พระพทธศาสนา
2.4 เปนอบาสกอบาสกาช�นนา อบาสก อบาสกาท�ด มคณสมบต เรยกวา อบาสกธรรม 5 ประการ
คอ
![Page 15: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/15.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
15
1) มศรทธา เช�อมเหตผล ม�นในคณพระรตนตรย
2) มศลอยางนอยดารงตนไดในศล 5
3.) ไมถอมงคลต�นขาว เช�อกรรม ไมเช�อมงคล มงหวงจากการกระทา มใชจากโชคลาง หรอ
ส�งท�ต�นกนไปวาขลงศกด� สทธ�
4) ไมแสวงหาทกขไณยนอกหลกคาสอนน�
5) เอาใจใสทานบารงและชวยกจการพระศาสนา
2.5 หม�นสารวจความกาวหนา กลาวคอ โดยสรป ใหถอธรรมท�เรยกวา อารยวฒ 5 ประการ
เปนหลกวดความเจรญในพระศาสนา
1) ศรทธา เช�อถกหลกพระศาสนา ไมงมงายไขวเขว
2) ศล ประพฤตและเล�ยงชพสจรต เปนแบบอยางได
3) สตะ รเขาใจหลกพระศาสนาพอแกการปฏบตและแนะนาผอ�น
4) จาคะ เผ�อแผเสยสละ พรอมท�จะชวยเหลอผซ� งพงชวย
5) ปญญา รเทาทนโลกและชวต ทาจตใจใหเปนอสระได
รายการ “ธรรมะเดลเวอร�” โดยทานพระอาจารยสมปอง ตาลปตโต ท�มาของภาพ
www.dhammadelivery.com (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)
![Page 16: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/16.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
16
การปกปองคมครองพระพทธศาสนาของพทธบรษท
ชาวพทธหรอเหลาพทธบรษท 4 มหนาท�ปกปองคมครองพระศาสนาใหม�นคงโดย
ปกปองพระพทธ พระธรรมและพระสงฆ รวมท�งวฒนธรรม ดงน�
1. สนใจศกษาหลกธรรมคาสอนอยเสมอและนาไปปฏบตใหถกตอง ท�งการรกษาศล การ
ปฏบตธรรม และการเจรญสมาธ
2. ชวยเผยแพรหลกธรรมคาสอน โดยอธบายใหผอ�นเขาใจอยางถกตองชดเจน หรอ
เผยแพรในรปของเอกสารส�งพมพหรอส�อตาง ๆ เทาท�จะทาได
3. ไมควรสงเสรมใหพระสงฆทากจนอกเหนอพทธบญญต เชน ทาไสยศาสตร ทานาย
โชคชะตาราศ ใบหวย ทาเคร�องรางของขลง หรอประกอบพทธพาณชยอ�น ๆ
4. สงเสรมพระภกษสงฆท�มวตรปฏบตนาเล�อมใสศรทธา ปฏบตด ปฏบตชอบ
หรอเครงครดในพระธรรมวนยตามพทธบญญต โดยจดกจกรรมเชดชท�งในระดบทองถ�น จงหวด
หรอระดบประเทศ โดยความรวมมอระหวางวด สถานศกษา ภาครฐ ภาคเอกชนและภาคประชาชน
5. ไมทาลายศาสนสถานหรอศาสนสมบต เชน โบสถ ภาพกจกรรมฝาผนง หรอส�งของ
เคร�องใชภายในวดใหชารดแตกหด รวมท�งมสวนรวมอนรกษพทธวฒนธรรมตาง ๆ ในสงคมไทย
เชน ประเพณทอดผาปา ทอดผากฐน ทาบญตกบาตร ฯลฯ
6. สอดสองดแลมใหเกดการกระทาอนเปนการดหม�นเหยยดหยาม ลบหลทาลาย
หรอบดเบอนพระพทธศาสนา
ชาวพทธท�ดควรสนใจศกษาหลกธรรมคาสอนอยเสมอ ท�มาของภาพ http://www.shutterphoto.com/forums/
showthread.php?t=1559 (เขาถงเม�อ 1 มนาคม 2548)
![Page 17: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/17.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
17
วชา ศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม กจกรรมท� 1
ช�นมธยมศกษาปท� 3
รหสวชา ส33201 หนวยการเรยนรท� 5
เร�อง หนาท�ชาวพทธ
ช�อ..........................................................................เลขท�...............ช�น...............
คาช�แจง ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน� (10 คะแนน)
1. พระภกษมหนาท�อยางไรบาง
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
2. ปพพชตอภณหปจจเวกขณ คอ.......................................................................................................
3. จรยาวตรของพระภกษสงฆ ท�เราสามารถนามาปรบใชในชวตประจาวนไดคอ
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
4. วดจะดารงไวซ� งความเปนวดไดน�นตองมองคประกอบอยางไร
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
5. นกเรยนสามารถปฏบตตนเปนชาวพทธท�ดไดอยางไร
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
6. พทธบรษท 4 ประกอบดวยผใดบาง
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
7. อบาสก อบาสกา คอ
.............................................................................................................................................................
![Page 18: สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022041302/5e11a3c1eb8f3f2ada535309/html5/thumbnails/18.jpg)
เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)
18
8. อบาสก อบาสกา มหนาท�ใด
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
9. ในฐานะท�เราเปนพทธศาสนกชน เราควรปฏบตตาม อบาสกธรรม อยางไร
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
10. พทธบรษท 4 มหนาท�ปกปองคมครองพระศาสนาใหม�นคงไดอยางไร
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
ไมยากเลย
ใชไหมครบ