การพัฒนาต ัวชี้วัดในการต...

C:\Documents and Settings\wiriya.DES12.000\Desktop\(ราง) สรปองคความร_การพฒนาตวชวด 15 กนยายน 2551.doc

การพฒนาตวชวดในการตดตามและประเมนผล

คาบรรยายในการสมมนา “โครงการฝกอบรมเชงปฏบตการ เรอง การจดทาตวชวดในการตดตามและประเมนผล”

ณ หองประชมระเบยงมกกะสน โรงแรมบางกอกพาเลส กรงเทพมหานคร วนท 20 - 21 สงหาคม 2550

1. ตวชวดสาหรบการตดตามประเมนผลการศกษา : ความหมาย วตถประสงค และขนตอนการจดทา วทยากร : ศาสตราจารย ดร.ศรชย กาญจนวาส ศนยทดสอบและประเมนผลเพอพฒนาการศกษาและวชาชพ คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

2. การใชตวชวดสาหรบการวางแผนพฒนางาน : ประสบการณ ความสาเรจ สาหรบการดาเนนงานและขอจากด วทยากร : นางสรางค โพธพฤกษาวงศ ทปรกษาดานวจยและประเมนผล สานกงานเลขาธการสภาการศกษา 3. การกาหนดตวชวด : การฝกปฏบต วทยากร : รองศาสตราจารย ดร.สวมล ตรกานนท คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง


- 2 -

1. ตวชวดสาหรบการตดตามประเมนผลการศกษา : ความหมาย วตถประสงค และขนตอนการจดทา ศาสตราจารย ดร.ศรชย กาญจนวาส

เปาหมายสาคญในการปฏรปในระบบราชการ คอ ตองการปรบปรงการบรหารจดการ ใหเปนการบรหารจดการทด มประสทธภาพ ทเรยกวา good governance และมการบรหารทเนนการบรหารจดการใหเกดผลสมฤทธ/ผลสาเรจตามเปาหมายทตงไว หรอทเรยกวา resource oriented management เพราะฉะนนในทกหนวยงานทกสายงานของทางราชการ ปจจบนจะทาอะไรตองมความชดเจนวา มจดหมายปลายทางอยทไหนในแตละป รวมทงจดหมายในระยะกลางหรอยาว เชนในระยะ 4 ป ระยะ 10 ป ขางหนาวาเปนอยางไร เปรยบเสมอนกอนออกเดนทาง ตองมจดหมายปลายทางทชดเจน

จากการทหลายหนวยงานไดชวยกนจดทาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ตงแต

แผน ฯ7 ถง แผนฯ 10 โดยเฉพาะในชวงป พ.ศ.2539-2540 นน จะมองภาพชดวา เรามปญหาทางดานเศรษฐกจทเปนปญหามาจากการเมอง และอกสวนกมาจากการศกษาทการบรหารจดการในขณะนนเราคอนขางมปญหาอยหลายสวน ผมเองมประสบการณตรงเกยวกบเรองนเมอประมาณ 10 กวาปทผมเขาไปประเมนหนวยงานตางๆ ไมวาจะเปนหนวยงานใดหรอในสายงานใด โดยเฉพาะในชวงฟองสบกาลงจะแตก ปญหาทพบมากกคอ เราไมคอยมเปาหมายทชดเจน ผมไปสอบถามผบรหารทงในระดบสง ระดบกลาง สวนใหญกจะตอบไมไดวาเมอทาไปแลวหนวยงานทาน ถาประสบความสาเรจแลว จะมผลงานอะไรออกมา รปรางหนาตาเปนอยางไร ภาพทชดเจนของความสาเรจคออะไร สวนใหญจะตอบไมได เปนเรองทคอนขางแปลก

อยางไรกตาม ผบรหารของเราจะเกง ในเรอง “มปญหาจะแกอยางไร” ผมไปสมภาษณ

นายอาเภอทจะเขาสตาแหนงผบรหารระดบสง เมอเขาสตาแหนงนจะมแนวทางแกปญหาทเกงมาก แตเมอถามวา ถาทานมาเปนตาแหนงนแลวใหเวลา 4 ป ทานจะทาใหหนวยงานนประสบความสาเรจ ทานมองภาพความสาเรจอยางไร กลายเปนคาถามทเปนเรองแปลก ภาระของนกประเมนทจะเขาไปประเมนอะไรกตาม จะมปญหาทนทถาหนวยงานยงไมสามารถนยามความสาเรจทชดเจนของหนวยงานได เพราะการทเราจะดวาหนวยงานทางานไดประสบความสาเรจหรอไม ทาไปแลวไดผลตามเปาหมายหรอไม โดยไมมภาพความสาเรจทชดเจนจะตอบโจทยของหนวยงานคอนขางยาก เมอจดหมายปลายทางไมชด ทางานไปหรอประเมนไปกจะเจอปญหาเดยวกนวาไปถกทางไหม เชน วาเราจะไปทศเหนอ หรอกาลงไปทศใต เราไปถกทางไหม และทายสดถาจดหมายปลายทางทเราตองการใหเกด ไมชดเจน กสงผลใหเราไมรวาเราไปถงททเราอยากจะไปหรอเปลา เพราะฉะนนการทจะมองถงความสาเรจตามเปาหมายอะไรตางๆ กจะดลาบาก

อยางไรกด นนเปนเรองในอดตทผานมา แตปจจบนผมคดวา แตละหนวยงานจะมความ

ชดเจนในเรองนแลว ในระยะสกประมาณแผนฯทแลวจนถงแผนฯปจจบน เรากพยายามมงเนนการกาหนด


- 3 -

เปาหมายทชดเจน ในชวงทผมไปประเมนโครงการพฒนาจงหวด ไดดโครงการจานวนมากในชวงกอนฟองสบจะแตก เมอพบปญหาจงไดเสนอแนะสภาพฒนวา ระบบของเรามปญหาตรงทเราไมรวาเปาหมายเราอยทไหน แลวสาเรจหรอไม ตอบไมได แตสงททกโครงการ หนวยงานทาไดคอทาเสรจ โครงการพฒนาจงหวด ตาบล หมบาน ทาเสรจแตบอกวาสาเรจไหม ผมวาไมสาเรจ คอ การทาโครงการเสรจใชงบประมาณ ไดถนนมา ไดบอนามา ไดระบบประปามา ไดผลงานการประเมนมา นนคอทาเสรจแตความสาเรจผมวาไมไดอยทวาทาเสรจหรอไมเสรจ

ถาจะมองในแงถาเปนโครงการสาธารณะ ความสาเรจนนอยทวากลมเปาหมายไดรบ

อานสงสจากโครงการนนหรอเปลา ซงถอเปนตวทจะบอกถงความสาเรจ ถาเราไปพฒนาระบบบอนา ทาเสรจกคอ ไดบอนา แตความสาเรจนนอยทประชาชนไดนาสะอาดดมใช ปรมาณเทาไหร พอเพยงหรอไมนะครบ และทสาคญคอ โรคภยไขเจบเกยวกบทางเดนอาหาร นา อะไรตางๆ นนมนลดลงหรอเปลา เหลานคอผลทเกดขนตามมา ซงหมายถงความสาเรจ โครงการสวนใหญนนเสรจ แตไมสาเรจ เพราะเราไมมเปาหมายทชดเจน เพราะฉะนนทกหนวยงานตองเรมคดไดแลววา อะไรคอตวทบงบอกความสาเรจของหนวยงานนน ผมไดทาตวโมเดลตกตาขนมาวา การทจะดในภาพรวมวาโครงการทประสบความสาเรจ ภาพรวมเปนอยางไร แลวสามารถไปประยกตใชในโครงการตางๆ อก 5-6 ประเภท จากนนเปนตนมา เรากไดพยายามทจะใหทกหนวยงานบอกวาอะไรกอความสาเรจ ตวชวดคออะไร

ตวชวดสาหรบการตดตามและประเมนผล

กอนออกเดนทางจดหมายปลายทางเราตองชดเจนวาความสาเรจเราคออะไร อะไรคอตวชวดทเรามองเหน จบตองไดเปนรปธรรม เมอเรามเปาหมาย มจดหมายปลายทางทชดเจน ทกหนวยงานกจะเรมตนเหมอนกน กคอ วางแผน แผนนกคอกลยทธ สภาพปจจบนนในแวดวงการศกษากจะเหนชด กระทรวงอนกคงลกษณะเดยวกนกคอ เราอยภายใตขอจากดของทรพยากร งบประมาณทจากด ยนยนไดจากการทผมลงสถานศกษา ลงเขตพนทไปเกอบทว กจะไดรบฟงปญหาเหมอนกนอย 2 อยางกคอ 1.เงนทใหมาไมพอ 2.ครไมพอ เปนปญหาอย 2 อยาง เหมอนกนหมดเลยทงประเทศ ผมวาหนวยงานอนกคงมลกษณะเดยวกน เพราะฉะนนเรองการวางแผนในปจจบน คงตองเปนแผนกลยทธ แผนยทธศาสตร ทจะทาอยางไรใหทรพยากรทเรามอยจากดน สามารถนามาใชไปอยางคมคา มประสทธภาพ เกดประสทธผลตรงตามเปาหมายภายใตทรพยากรทจากดน ตองใชอยางไรทจะประหยดและคมคา ทสาคญกคอ เราตองรวาเราควรตองทาอะไร อะไรทไมควรทาภายใตสภาพทรพยากรเวลาทมอยน ในหลายหนวยงาน เมอเขาไปดแลวจงตองบอกวางานบางอยางไมตองทา ใหคนอนทา ทสาคญใหหาวาทเราควรจะทานนคออะไร

ผมมโอกาสเขาไปดหนวยงานแหงหนง ปรากฎวา งาน 70% ททาเปนภารกจของหนวยงาน

อน ทตวเองตองทาจรงๆ 30% เทานน อยางนคงไมถก เพราะวาการใชทรพยากรของเรานนตองใชพงเขาไปสเปาหมายความสาเรจของหนวยงานเราเปนหลก หนวยงานอนกคงตองชวยในเชงประสาน ในเชงสนบสนนไป สวนนนคงตองลดบทบาทไป เพราะมนไมใชเปาหมายหลกของเรา อนนคอเรองการวางแผน การใชทรพยากรอยางไรใหเขาประเดนกบภารกจบทบาททสาคญในหนวยงานของเรา อนนกคอการ


- 4 -

วางแผน หลงจากทเรามการวางแผนทด แผนในเชงยทธศาสตร กลยทธทจะนาไปสเปาหมายนนแลว ขนตอนทสาคญกคอ การนาไปปฏบต (implementation) การปฏบตการ เราจะมปญหาในอกลกษณะคอ ทาไปแลวไมรวา สงททา เราไปถกทศทางทเราจะไปหรอไม ถาเราตองการตอบคาถามน กจะตองมระบบของการตดตาม กากบ เพอจะดวาเราไปถกทศทางไหม อยางเราจะขนไปทางเหนอจรงหรอเปลา ถาไมใช ปญหามนเปนอยางไร เสนทางมนคดเคยว มนควรจะปรบเสนทางใหมใหมนตรงขนรเปลา อนนคอ การประเมนตดตามทผมเรยกวา formative evaluation กคอ การประเมนความกาวหนาหรอการตดตามประเมนผลระหวางทาง แนวคดของ formative evaluation คอ เปนการประเมนในระหวางทสงนน โครงการนน นโยบายนน แผนงานนน หรอหนวยงานนนกาลงปฏบตงานอย เปน on going monitoring and evaluation คอเปนชวงของการทเราทาไปแลวตดตาม กากบไปในตว ผลลพธสดทายมนยงไมออก แตจะอยระหวางเดนทาง ถาเราม formative evaluation ทด

เมอพดเรองวดและประเมนผล ผมจะพดเสมอวา ความสาเรจของการทางาน หวใจของการ

ทางาน ถาเรามกลไกของการตดตามระหวางการดาเนนงานทด มนจะเปนตวช ตวบอกเหต เตอนเรานะครบ หรอบางอยางจะเปนระบบเตอนภยลวงหนา ตอนทฟองสบแตก ผมวาเราขาดระบบทจะเตอนอะไรเราลวงหนา อยๆ ปบกรวงหลน กาลงลอยละลองเปนซนเดอเรลลา กาลงฝนหวานจะเปนเสอตวท 5 ของเอเชย อยๆ ปบกหลนไปอยกนเหวเลย ตอนนน ไมคอยมระบบเตอนภยวาสงทเราคดวามนฝนไปมนเปนไปไมได และกาลงจะมเหตรายอะไรเกดขน เพราะฉะนน ระบบของเรายงขาดการตดตามประเมนระหวางการเดนทางทด ไมมตวเตอนภยลวงหนา มารอกทกเมอสายไปเสยแลว เพราะฉะนนระบบตรงนจะตองเปนระบบทสามารถทจะตดตามประเมนแลวให information ทพอเพยงกบเราวาเราควรจะตองปรบเปลยนอะไร อะไรททาไปไดดแลวเขาเปา เรากคงไมคอยเปนหวงในเรองนน แตสงทเปนหวงกคอ อะไรทเราทาไดไมด แลวทาไปอยางนไมถกกาลเทศะ ไมเขาเปาแนๆ เราตองปรบเปลยนอะไร การปรบเปลยนอาจจะปรบเปลยน input ปรบเปลยนบคลากร คนไมพอจะแกไขอยางไร ปรบเปลยนวธการ วธการทใชไมเหมาะจะปรบเปลยนอยางไร กลยทธทไดทเรามอยไมเหมาะสมจะปรบเปลยนอยางไรเพอทจะใชทายทสดแลว เพอใหผลทไดนาไปสเปาหมาย

ในภาคธรกจ จะเชอความไวในเรองนมาก เพราะวาถาปลายทางของเคาไมบรรลเปา ไม

ประสบความสาเรจ ยอมมผลสนสะเทอนตอ Organization อาจจะขาดทนจนอยไมได เพราะฉะนนเขาจะมความไวตรงจดน แตระบบเตอนภยในระบบราชการของเราคอนขางจะมตวนนอย เพราะเราถอวาทางานไปเรอยๆ เหนอยกพก อยจนเกษยณอยางมความสข กไมเหนจะเดอดรอนอะไรใคร เพราะฉะนนเราไมไดเขมงวดอะไรในตรงน อยางไรกดระบบปจจบน การปฏรปของเราเขมขนมากขน จะมการตรวจสอบกนมากขน เพราะวา อยางอาจารยมหาวทยาลยบรรจใหมหลายปมาแลวกเปนพนกงานมหาวทยาลย ซงจะตองมการประเมนเปนรายป ประเมนทก 3 ป ประเมนตออายสญญาตางๆ ผมคดวาเปนการเปลยนแปลงเพอการะสราง organization ใหมความเขมแขง จงตองมระบบของการทจะตรวจสอบ ระบบของการทจะตดตามประเมนในระหวางทกาลงดาเนนงาน แตหลงจากสงนนไดทาสนสดไปแลว โครงการ แผน 1 ป แผนระยะสน 4 ป ระยะยาว 10 ป หรอบรหารมาครบ 1 เทอม 2 ป 4 ป อะไรกแลวแต เมอกจกรรม งาน โครงการ หรอ


- 5 -

แผนงานนนไดดาเนนมาถงจดสนสด อาจจะเปนอยางชวคราวหรอถาวรกตาม กจะมการประเมนในอกลกษณะหนงทเราเรยกวา summative evaluation กคอ เปนการประเมนเพอสรปตดสนคณคา ตดสนถงความสาเรจทเกดขนวาแผนการ โครงการ นโยบายนน ไดประสบความสาเรจมากนอยแคไหน อะไรทสาเรจ อะไรทไมสาเรจ อะไรทมความเหมาะสม ไมเหมาะสม สงนนถาเปนโครงการจะทาตอหรอไม ถาจะตอจะตอในลกษณะอยางไรถงจะด เปนการประเมนวาทายสดแลว เราไดไปถงเปาหมาย goal ทกาหนดไวไหม บรรลความสาเรจมากนอยเพยงใด เพราะฉะนน เมอพดถงระบบตดตามและประเมนผล หรอการชวดความสาเรจระหวางทาง ปลายทาง จะมแนวคดของ formative กบ summative ประสมประสานกนอย สวนใหญโครงการทผานมาของบานเราคอนขางจะเปน summative แตผมคดวา formative ในเชงปรชญา ในเชง logic มความสาคญไมยงหยอนไปกวา summative เพราะถาเราทา formative evaluation ไดด กจะเปนหลกประกนอยางหนงถงความสาเรจตามการประเมนเมอเสรจสนโครงการสงนนในเชง summative เพราะฉะนน การประเมนทด ผมคดวาคงตองม mechanism ของ formative ระหวางทางการประเมน summative ของสงนนอยดวย

ขนตอนการบรหารจดการเพอพฒนาผลสมฤทธ สาหรบขนตอนในการบรหารจดการใหบรรลส เปาหมายทเราตองการหรอ resource

oriented management นน มขอสงเกตวา การบรหารจดการในยคใหม เปนระบบทจะตองมกลไกของการตดตามประเมนผลอยในการบรหารจดการ ซงแนวคดนมมานานทางการศกษา เราจดการเรยนการสอน เราตองวดประเมนผลไปดวยในตวใชไหม เดยวนทางธรกจกนาไปใช ตงแต management by objective หรอ balanced scorecard ซงเปนระบบคดอนเดยวกน คอ เปนระบบของการบรหารจดการทผบรหารมตวชวดถงความสาเรจทชดเจน และมการตดตามทจะรวบรวมขอมลเกยวกบตวชวดเพอประเมนความสาเรจของการบรหารจดการเปนระยะๆ แลวทายสดเปนอยางไร เปนหลกการเดยวกน แนวคดเดยวกนกบททางการศกษาเราไดทามานานแลว สาหรบการบรหารจดการใหประสบความสาเรจตามเปาหมาย จดมงหมายทเราตองการกสามารถทจะแบงเปนขนตอนยอยๆ ไดดงนคอ

ขนตอนท 1 กาหนดมาตรฐาน Standard คาวามาตรฐานเพงเกดขนกบทางการศกษาเรามา

ไมนานนเอง ตอน พ.ร.บ. พ.ศ. 2542 ทผานมาเรากบรหารไปเรอย แลวสาเรจไหม ไมร แลวมาตรฐานสงทควรจะเปน ยงไมคอยชดเจน การบรหารจดการในยคใหมกตองมองดเปาหมาย มองดมาตรฐาน เปนตวสาคญ มาตรฐานในทนเปนขอกาหนดของคณภาพทพงประสงค ขอกาหนดของคณภาพทพงประสงค เปนทยอมรบทางวชาชพ เราจะจดการศกษา ตองมมาตรฐานการศกษา มาตรฐานการศกษากเปนขอกาหนดเกยวกบคณภาพของผลผลตทเราตองการใหเกดขน

หลงจากทเราไดจดการศกษาแลว ภาพตวนยงไมคอยชด ตอนนเราเพงมมาตรฐาน

การศกษาของชาตออกมา ซงเคยเปนปญหามานานวา หางไปแลวแตหวไมม ประเทศเราจะนาพาประชาชน คนไทยทผานระบบการศกษาแลว เราตองการใหมคณภาพ ความสามารถ ทกษะ คณลกษณะทพงประสงคนนเปนอยางไร ตอนนเรามแลวนะครบทเรยกวา มาตรฐานการศกษาของชาต ปกตคาวามาตรฐาน


- 6 -

(Standard) กเปนคณลกษณะอนพงประสงคทจะกาหนดโดยหนวยงานทางวชาชพ อยางเชน เราอาจจะคนเคย กบวงการดานอตสาหกรรม ทมมาตรฐาน ISO กลมประเทศทพฒนาทางดานอตสาหกรรมแลว ไดกาหนดมาตรฐานการผลตตองเปนอยางน มาตรฐานการบรการตองเปนแบบน จะตองมลกษณะทสาคญเปนอยางไร มการกาหนดเอาไว เชนเดยวกนหนวยงานกตองมมาตรฐานของตวเอง มาตรฐานซงอาจจะเกยวกบ ระบบตดตามประเมนผลทเปนมาตรฐานนนควรจะเปนอยางไร กคอ คณลกษณะทพงประสงคของระบบตดตามประเมนผลในการจดการศกษาอยางเชน อดมศกษา การศกษาขนพนฐาน อาชวะ ควรจะตองเปนอยางไร ตวระบบของมนเองกตองมความเปนมาตรฐาน

เมอปทแลวผมไดไปพดเรอง ระบบประเมน ตดตามประเมนผลในการจดการศกษาของ

ระดบพนฐานควรจะเปนอยางไร ซงสะทอนวาททามายงไมมระบบ เพราะฉะนน เปาหมายของการประเมน เพออะไร อยางไร เมอไมชดเจน แลวจะไปประเมนตดตามอะไร กเปลยนไปตามผบรหาร เปลยนไปตามแตละยค แตละสมย เพราะฉะนน ระบบตวนจะตองม value มคณคาในตวเองวา ผบรหารคนไหนไปคนไหนมากตาม แตระบบทมนเปนมาตรฐานจะตองอย ไมใชเปลยนไปตามผบรหาร อยางนการศกษาเราจะเปนปญหา เมอผบรหารคนหนงเขามาบรหารกจะมาเลนเรองนน กตามประเมนเรองนนท การศกษาถงไดเปนอยอยางทกวนน เพราะฉะนนมาตรฐานของระบบกตองม มนจะยดอะไรเปนหลกมนกตองยดมาตรฐานการศกษาแหงชาตเปนหลก ซงถาเราคดวาดแลวเรากยดตามนน ถาเราคดวาไมดเรากมาปรบปรงใหม มาตรฐานการศกษาของชาตทเราตองการใหคนไทยเปนอยางไร หลงจากผานระบบการศกษาของเราทจะไปตอสแขงขนกบตางประเทศในดานไหน อยางไร รกวาง รไกล รลก แลวกตองรโลกดวย อะไรตางๆ แลวระดบประถมจะตองเปนอยางไร ระดบมธยม อดมศกษา อาชวะ เพอใหมความสอดคลอง ตองเปนอยางไร เพราะมนสอดรบกนหมด ระบบตดตามประเมนมาตรฐานของระบบตดตามประเมน มาตรฐานของการกาหนดตวชวด ตองม การจะสรางตวชวด ไมใชอยๆ จะสรางขนมาได มนตองเชอมโยงกบแนวคด ปรชญา อดมการณทางการศกษาระดบอดมศกษา อะไรตางๆ ดวย มาตรฐานของการพฒนาเครองมอตองม มาตรฐานของการทจะวเคราะหขอมล มาตรฐานของการจดทารายงาน พวกนสามารถกาหนดเปน Performance Standard ในแตละเรอง ในแตละอยางได กรณเชนสานกทดสอบแหงชาตทผมไปมสวนจดตงดวยทตงขนมาแลว ผมกใหความเหนวา การทดสอบจะเปน Professional ได ตองมมาตรฐานทางวชาชพของการทดสอบ จรรยาบรรณของการทดสอบ มาตรฐานของการพฒนาเครองมอ มาตรฐานของการใชเครองมอ มาตรฐานของการวเคราะห มนจะตอง error free ผดพลาดแคคนเดยวกไมได เรองการทดสอบมาตรฐานของการรายงานผล จะตองรายงานอยางไร มนถงจะสอความหมายไดตรง เขาใจงาย สงเหลานตองเรมจากสงทเราคดวามนเปนคณภาพทเราจะไปกอนวามนคออะไรจากคณภาพมาตรฐานทเราตองการ

ขนตอนท 2 วางแผนการปฏบตงาน เมอเรามมาตรฐานเปนตวตงแลว กนามาสการวางแผนการ

ปฏบตงานวา การทจะดาเนนงานของหนวยงาน ของโครงการ ของระดบการศกษานน เพอไปสเปาหมายทตงไวจะตองทาอะไร อยางไร มกาลงคนเทาไหร จะใหทาอะไร และอะไรคอยทธศาสตรทสาคญทจะตองทา ไมทาไมได ไมเชนนนจะไมไดผลตามมาตรฐาน อะไรทอาจไมจาเปนตองทา ภายใตทรพยากรทมจากด เราจะตองทาอะไร อยางไร โดยวธการอยางไร เราตองวางแผนใหด


- 7 -

ขนตอนท 3 ลงมอปฏบตงาน เมอลงมอปฏบต ภาพกจะขยายออกมา ขนตอนท 4 ตดตามกากบการปฏบตงาน เรากตองมระบบของการตดตามประเมนผล

การดาเนนงานของเรา ขนตอนท 5 เปรยบเทยบผลการปฏบตงานกบมาตรฐาน ซงคงจะทาไดใน 2 ลกษณะ คอ

การตดตามเพอจะเปรยบเทยบผลการดาเนนงานกบมาตรฐานทเรากาหนด เพราะมาตรฐานทเปนตวตง คณภาพทเราพงประสงคมนเปนตวตง เรามองเหนภาพตวนนชด เพราะฉะนนเรากสามารถทจะทา formative evaluation คอ check ถงผลการดาเนนงานกบมาตรฐานในระหวางทเราทา on going ไปแลวกตดตามผลการดาเนนงานของเรา อะไรทไปถกทศถกทาง อะไรทยงไมถกทศทาง อะไรทจะไมนาไปสมาตรฐานทเราตองการ เรากปรบปรง เปลยนแปลง แกไขใหด แมแตเครองมอ กลไกตางๆ ทเรา มอย กตองมความเปนมาตรฐานสอดรบกน หลงจากเสรจสนแผนงาน 2 ป 4 ป เสรจสนโครงการ เสรจสนนโยบาย เสรจสนวาระ กทา summative evaluation คอ ประเมนเพอดถงผลสาเรจตามมาตรฐานทเรากาหนดเอาไว

ขนตอนท 6 พฒนาปรบปรง หลงจากเสรจสนโครงการ แผนงานแลวกนาไปสการพฒนา

ปรบปรง คอ มาตรฐานทเราตงไว เมอบรรลไปแลว หรอไมบรรลกตาม มาตรฐานทตงไวแลวนนสามารถเปลยนแปลงได มาตรฐานนนมอยหลายระดบ ขนอยทวาเราจะเลอกใชมาตรฐานระดบใด มาตรฐานในระดบทพงประสงครวมกนในเบองตนเปนอยางไร แตเมอเราทาไปแลว ประเมนไปสนสดการดาเนนงานสงนนแลว เรากอาจไปปรบปรงมาตรฐานใหม ใหมความละเอยด ลกซง ใหเปนมาตรฐานทสงขนได คอ มาตรฐานนนาไปสความเปนเลศ (Excellence) สงทเราคดวาเปนเลศในเรองนนมนเปนอยางไร เพราะฉะนน เมอดาเนนการไป เราควรมกลไกของการตดตาม ประเมน แลวปรบปรง มาตรฐานจงควรสงขนเรอยๆ หนวยงานลกษณะเดยวกน พอเทยบกน รเลยวาหนวยนไปถงไหนแลว ดจากมาตรฐานทตง เพราะมาตรฐานทด ตงแลวตองมความเปนไปไดทจะไปสคณภาพในระดบจดนน หนวยงานเดยวกนอาจจะมมาตรฐานทมความแตกตางกนได ขนอยกบระดบความสามารถในการทจะพฒนาใหเกดคณภาพในสงนนได หนวยงานบรการดวยกนเอง หนวยงานภาครฐบางแหงไปถงความเปนเลศแลว ในขณะทบางหนวยเพงเรมๆ ปญหาจงอาจจะมความแตกตาง ตวชวดทสาคญคอ ยงทาไป มาตรฐานควรทจะยงสงขน แตถาหนวยงานไหน ไปด พอยงทามาตรฐานยงลดลงเรอยๆ อนนนเปนตวบอกเหตวา หนวยงานคงมปญหา อยางเชน ตงเปาไว อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจตองเทานนเทาน 3 เดอนลดมาอกแลว อก 3 เดอนลดมาอกแลว ซงสะทอนแลววา ฝมอในการบรหารจดการเปนอยางไร เปาทควรจะเปนลดลงมาเรอย ยงทามาตรฐานยงลดลง มนเปนลางบอกเหต บอกถงวา ประสทธภาพ ประสทธผลการดาเนนงานเปนอยางไร เพราะฉะนนมาตรฐานทตงไว อยาคดวาทตงไวมนจะ static อยแคนน มนมการพฒนาเปลยนแปลงอยเรอย มาตรฐานในระดบประเทศ มาตรฐานในระดบนานาชาต จะสงขนตามลาดบ เหลานคอขนตอนในการปฏบต 6 ขนตอน ท


- 8 -

สาคญในการทจะทาใหหนวยงานของเราทาหนาทตามบทบาท ภารกจทเราตองการจะใหเปน ทาใหบรรลเปาหมายอยางมมาตรฐานทมการพฒนาใหดยงขนเรอยๆ

ความสมพนธระหวางการวดและการประเมน

แนวคดพนฐานทสาคญ (basic concept) ของการวดและประเมนสงใด สามารถใชไดตลอด ไมวาจะวดประเมนสงใดกตาม ทางการศกษา ทางดานอาชพ ทางดานแผนงาน โครงการ ประเมนกจกรรม ประเมนโครงการ แผนงาน ประเมนหนวยงาน ประเมนสถาบน มหลกอนเดยวกน ซงแตละจดสามารถลงรายละเอยด วธการไดดงแผนภาพตอไปน

ความสมพนธระหวางการวด (M) และการประเมน (E)

M E

สมมตวา เราตองการประเมนสภาพของรางกาย สภาพ สภาวะในรางกายของเราเปนอยางไรก

ไมร กเหมอนกบการประเมนโครงการ ประเมนแผนงาน มนกเปนสภาพสภาวะทอยในสงนนประเมนนโยบาย ประเมนสถาบนและประเมนสถานศกษาอะไรตางๆ มนกเปนลกษณะคณภาพทอยในสงนน ซงเราคงไปจบตองสมผสโดยตรงไมได เรองคณภาพ เรองคณคา เรองความสาเรจของสงนน เราจะเขาไปวดประเมนสงนนได เราตองมกระบวนการวดทเรยกวา Measure สภาพสภาวะรางกายของคนเราน ถาเราไปหาหมอ หมอกจะ Measure เรา ตวชทสาคญทจะบอกสภาพสภาวะของรางกายของเรานกใชเครองมออะไร กใชปรอท ใหอมปรอท แลวกใชเครองมอมาวดความดนของเรา อนนนคอเครองมอ Measure เพอจะหาขอมลหรอสารสนเทศทมนจะเปนตวสะทอนถงสภาพสภาวะของรางกายเราอณหภมในรางกายเรากเปน indicator ทดวาคนนนจะเปนอยางไร ความดนวดออกมา ถาจะวดกนใหละเอยดกตองวดการเตนของหวใจ ใหละเอยดอยกตองดปรมาณ ยรค โคเลสเตอรอล แลวแตวาตองการใหละเอยดแคไหน สมมตวาเราด 2 ตวหลกๆ คอ อณหภม

สงทตองการวดและประเมน (Traits)

การวด (Measurement)

ไมใชการวด (Non - Measurement)

เปรยบเทยบกบเกณฑ/มาตรฐาน

การตดสนคณคา (Value Judgment)


- 9 -

รางกายกคอใชเครองมอวดทเรยกวา เทอรมอมเตอร แลวใชเครองมอวดความดน ดลกษณะความแรงของการสบฉด สมมตวดออกมาไดอณหภมรางกาย 37 ความดนได 120/80 เกณฑมาตรฐานของมนษยทวไปเปนทยอมรบคอเปน standard ไมวาทไหน อณหภมรางกาย 37 องศา ความดนประมาณ 120/80 กประเมนไดเลยวารางกายตอนนปกต ไมมปญหาอะไร อนนกคอ concept แตถาเรา Measure ดวยเครองมอทมคณภาพแลวปรากฏวา นาย ก วดได 38 องศา ความดน 150/100 เทยบเกณฑมาตรฐานแลวตดสนไดเลยวา มไข ความดนสงเพราะเรานาผลทไดจากการวด มาเทยบกบเกณฑหรอมาตรฐานทเราวด set เอาไวทระดบทมความเหมาะสมหรอระดบทถอวาเปนคณภาพปกตทวไปกนาไปส Value Judgment ตดสนสงนนไดอนนกคอความสมพนธทเชอมโยงกนของการวดและการประเมน การวดเปนเรองของการใชเครองมอ เครองมอทมคณภาพ ถาเครองมอไมไดคณภาพกมปญหานะครบ เครองมอทมคณภาพเพอวดใหไดปรมาณของสงทเราสนใจ ทเปนตวบงชยกมาเพอเทยบกบเกณฑหรอมาตรฐาน อนนคอสวนทควรจะเปนคอ เรองการวดดวยเครองมอมาตรฐานแลวนาผลทไดเทยบกบเกณฑมาตรฐานเพอการตดสนอนนกจะนาจะทาใหการตดสนยต ยตอยางเปนธรรม มความยตธรรมเกดขน แตถาไมใชการวดกคอใชวธกะประมาณเอา แทนทจะมอณหภม มปรอทสาหรบวดอณหภม พอไมมเครองมอ กเอามอไปแตะๆด รสกตวรอน มนอาจจะเปนไปไดวามคนจบอาจจะเยน ไปจบสงทปกตเลยบอกวาสงนนรอน กบอกวาสงสยจะมไข เครองมอไมรวาเอาเครองมออะไรมาวดลองเอามอแตะตวเองกได นเยนหรอรอน ความดนกเอาจบๆด เอามอจบด วนนน Sensitive หรอไม ความดนสงตวอะไรตางๆ เพราะฉะนน เมอเราใชวธทไมเปนมาตรฐานโดยกะประมาณเอาอะไรตางๆน การตดสนกมโอกาสผดพลาด คลาดเคลอนไดสง ถาเราไมมเครองมอทมคณภาพมาตรฐานเพยงพอกนาไปสการตดสนทอาจมปญหา

ลกษณะอปมาอปไมยตรงนจะมองเหนเรองการทเราจะไปประเมนสงใดสงหนงองคประกอบทสาคญกคอวดสงนนมาจะวดดวยเครองมอ วดดวยแบบสอบถาม แบบทดสอบ วดดวยการสงเกต หรอวดดวยการสมผสอะไรกแลวแต ตองมคณภาพนาเชอถอ ผลทไดตองเอามาเทยบกบเกณฑ ถาเราประเมนสงใดกตาม ถาเราไมมเกณฑหรอมมาตรฐานทชดเจนไวมาเทยบ การตดสน กคงจะมความยงยากเกดขนถาการวดไมมคณภาพ ไมใชการวด ใชเครองมอทไมเปนมาตรฐาน ขอมลทไดมาไมถกตองเทยงธรรมตอใหมเกณฑมาตรฐานทดการตดสนกเปนไงไมถกตอง ไมตรงความเปนจรง ครประเมนนกเรยน เกณฑใชไดเหมอนกนทวประเทศเลยนะครบ 50 ขนไปผาน, 50-59 ได 1, 60-69 ได 2, 70-79 ได 3, 80 ขนไป ได 4เกณฑดดเหมอนกนทงประเทศแตเครองมอเปนอยางไรครบ ตางคนตางสราง โรงเรยนกลวเดกจะตกมากไดเกรดตา กสรางขอสอบงายๆ เครองมอถาสรางมาไมมความเปนมาตรฐาน ขอมลทไดตวเลขมากแสดงวามสงนนมาก ตวเลขนอยหมายถงสงนนนอย แตละโรงไมเทากนแลว คณตศาสตรเหมอนกนแตละโรงเรยนมเดกคนนได 80, 90 จะเตมอยแลว แตอกโรงเรยนหนงขอสอบคอนขางยากได 50, 60 มา ตวเลขทไดมานไมมความเปนมาตรฐานรวมกนแตเอาตวเลขทมาจากมาตรฐานตางกนมาเทยบกบเกณฑเดยวกน เกณฑทยอมรบรวมกนการตดสนผลกไมมความถกตอง เทยงธรรมแลวปญหากเกดจากการวด บางโรงเรยนตองถกปรบเกรด เพอเปนมาตรฐานเดยวกน โกลาหลกนทงประเทศ


- 10 -

หลกวชาการนนมอย ถาวดกตองคานงวาจะมผลกระทบอะไร อยางไร คอ ถาการวดไมถกเกณฑถงแมจะเปนมาตรฐานเดยวกน การตดสนกเชอถอไมได แตถาการวดเปนมาตรฐานเดยวกนกใชได แตเกณฑตามาก ผลการตดสนกไมมความถกตองเชนเดยวกน เกณฑแกรงเกนไป ออนเกนไป วดมาไดคะแนนเตม 100 สมมต 40 คะแนนขนไปได A สมมตนะได A มาหมายความวา คณภาพตองเยยมยอดมนเปนอยางนนไหม ไมใชแลว เนองจากเกณฑไมมความนาเชอถอเพราะฉะนนคณภาพของการประเมน สวนท 1 ขนอยกบคณภาพของการวด สวนท 2 ขนอยกบมาตรฐานหรอเกณฑทเราใช แลวทง 2 สงนตองมมาตรฐาน การประเมนถงจะมคณภาพหรอมาตรฐานตามทเราตองการ ถาเราใชการวดทไมมคณภาพใชเกณฑทไมมคณภาพ แนนอนวาผลการประเมนยอมไมนาเชอถอและมปญหาตามมา สงนกจะโยงไปสแบบวดกบแบบประเมน ทงนแบบวดและแบบประเมนไมเหมอนกนนะครบ

แบบวดและแบบประเมน

แบบวด กคอเครองมอทใชในการวด อยางเชน เทอรมอมเตอรทหมอใชเปนเครองมอวด แบบสอบทเราใชทดสอบกบนกเรยนนเปนแบบวดใชไหม เพอใหไดคาคะแนน คาตวเลขมา ตาชงกเปนแบบวดเพอใหไดนาหนกมา ไมเมตรวดสวนสง เปนเครองมอ แบบวดกคอ ไปวดใหไดคาสงนนมาวามากนอย แคไหน อยางเชน แบบวดความรทกษะทางการบรหาร แบบวดนจะตองเขาไปวดอะไร วดความรทกษะ ตองสรางมาเปนขอคาถามและสามารถตรวจใหคะแนนได ตอบอยางนผด ตอบอยางนถก ตอบถกไดคะแนน ตอบผดไมไดคะแนน เพราะฉะนนปรมาณสงทเราวดมาได ตวเลขทไดมากนอยแคไหนแสดงถงความรทกษะของคนนน

ถาเปนแบบประเมน ความรทกษะทางการบรหาร แทนทจะสรางขอคาถามไปวดความร

ทกษะน เปนการสรางขอคาถามไปตดสนเลยใชไหม ไมวดแลว จะมทงวดและประเมนอยในนนเลย ผบรหารทานนมความรเกยวกบหลกการบรหารงานในยคใหมมากนอยแคไหนอนนประเมนแลวใชไหมครบ สง กลาง ตา ผบรหารมความรความสามารถในการวางแผนตดสนใจมากนอยแคไหน สง กลาง ตา สมมตออกมาแบบน อนนแบบประเมนใชไหมคอมน imply เรองการวดอยในนนแลวกตดสนเสรจเรยบรอย

จะเหนวา ถาเปนแบบวดเรากตองนาคานนมาตงเกณฑแลวตดสน แตแบบประเมนนนมน

ตดสนไปเลย ตดสนโดยใครกขนอยกบวาใครใชเครองมอนน ถาผบรหารเองเปนผประเมนและใชเครองมอนน จะเรยกวาการประเมนตนเอง ตดสนเอง ถาประเมนโดยหวหนางาน หวหนางานเปนผใชเครองมอนนตดสนลกนองหรออะไรกได กโดยการอาจจะเปนการสงเกตตดตามระยะยาว แลวตดสนวาเขาเปนอยางไร มความรทกษะในเรองการวางแผน เรองการตดสนใจมากนอยแคไหนอยางไร พอมองเหนความแตกตางของแบบวดกบแบบประเมน ไมเหมอนกนนะ แบบประเมนถาสรางใหด นยาก เพราะมนจะมลกษณะ Subjectivity อยในนนคอนขางสง กเหมอนหมอไมมเทอรมอมเตอร เอามอไปวดคนไข ถาตอนนนมอหมอเยนกบอกวาคนไขรอน ใชไหมครบถาหมอมอรอนคนไขปกต พอไปจบกบอกวาคนไขตวเยน ปญหาของแบบประเมนกจะเปนอยางไร เรองของการวดอยในนน คนททาการประเมนไดมองการวดตรงนนดวยขอมล


- 11 -

ทถกตองเปนธรรมหรอเปลา ตดสนดวยมาตรฐานเดยวกนหรอเปลา ตรงนกจะชใหเหนวา การเกบขอมล ถาจะใหด จะตองวดกอนวาเราเอาขอมลมาตดสนดวยเกณฑตางๆทเราตงไว มนกจะไดผลทนาจะม ความนาเชอถอมากกวาน ตงเปนขอสงเกตไว เวลาเรามตวทจะบงชสภาพ สภาวะของสงไดกตาม เราเกบขอมลตวนมาควรจะตองมความนาเชอถอ กบการทจะเกบอยางงายแตไดผลออกมาไมคอยนาเชอถอ ไมรวาจะนามาใชประโยชนอยางไรได อนนกคอนขางเปน basic concept ทสาคญและใชเปนกรอบแนวคดของการทเราจะเขาไปสรางตวชวดแลวกตดสนสงใดสงหนงไมวาจะเปนกจกรรม แผนงาน โครงการ สถาบน หนวยงานอะไรตางๆ ซงลวนอยภายใตแนวคดลกษณะน

ความสมพนธระหวางคณคา ตวชวดและเกณฑ ความสมพนธระหวาง value เพราะวาการประเมนเปนการตดสนคณคา เราประเมนโครงการกตดสนคณคาวาโครงการนเปนอยางไร ถามคณคาสงไดตามมาตรฐานแลวบอกวาโครงการประสบความสาเรจ โครงการนนเหมาะไหม คมไหม อนนเปนลกษณะ value ทงนน จะดวาเราไดทางานบรรลเปาหมายของบทบาทภารกจหรอไม อนนกเปนการตดสนสาเรจหรอไมสาเรจ เหมาะไมเหมาะ ดไมด คมหรอไมคม อะไรตางๆนเปน value ทงนน การตดสนคณคาซง value นน กเปนสงท เปนนามธรรม ความสาเรจนเปนนามธรรมนะครบ จนกวาเราจะทาความสาเรจนนใหเปนรปธรรม ความด ความเหมาะสม ความคมคาอะไรตางๆนเปน value ทงนน

ถาจะประเมน สงทเปนนามธรรม โดยหลกกคอ เราจะตองหารปธรรมของสงนนใหได รปธรรมนเปน Model ทผมเสนอไวในทฤษฎการตดสนคณคา ผมไมรวาใครคดไวอยางไรแตผมเปนคนแรกๆทเขยนขนมา ในทฤษฎการประเมนวา อะไรทมนเปนนามธรรมเราจะตดสนไดอยางมความเปนปรนยตองหารปธรรมของสงนนใหได รปธรรมของสงนนคออะไร กตองมองในสงทเราจบตอง สมผส สงเกตไดแลวทสงเกต สมผส จบตองได ทเปนตวสะทอนหรอเปนตวแทนของคณคาเหลานน ผมเรยกวาเปนตวชวด( indicator )ตวชวด ตวบงช แตสภาพฒน ฯ เรยกวา เครองบงชกแลวแต กเปนอนเดยวกนคอสงทใชบอกสภาพ สภาวะ ของในเชงคณคาของสงทเราตองการประเมน ควรจะเปนสงทเราสามารถสงเกตได คอ observe ได กอาจจะวดไดดวยตามอง หฟง จมกดม มอดวยการสมผส หรอดวยการใชขอเทจจรงเกยวกบสงนน concept ของตว indicator

กรณเราเรยนวชาเคม ถาเราม solution คอมสารละลายอะไรสกอนหนง แลวตองการตรวจสอบวาเปนดางหรอเปนกรด ถาเราตองการตดสนตรงน ในทางเคมจะใชกระดาษลสมส กระดาษลสมสนกจะมสตางๆเชน สชมพ สเขยวกบสแดง สนาเงนกบสแดงกระดาษลสมส 2 สซงเคลอบสารเคมบางอยางไวในนน กระดาษลสมสกจะเปนตว indicator พอเราจมไปใน solution ใดกตาม สงเกตการเปลยนส ถากระดาษ ลสมสมสแดงเปลยนเปนสนาเงน แสดงวา solution นนเปนดาง จางายๆวาดางแดงนาเงน กคอ solution ประเมนไดวาสภาพสภาวะนนเปนดาง แตถากระดาษลสมสนน เปลยนจากนาเงนเปนแดง อนนนเปนกรดอนน concept เดยวกนเลย เพราะฉะนน solution น เพยงแตมองเราไมรวามนเปนกรดหรอเปนดาง เพราะมนกใสเหมอนกน สมมตวาเปนสขาว ไมมทางรเลยคราวนเราจะประเมนอนน เนองจากสภาวะของ solution นนๆ ไมทราบ มอง เอามาชงนาหนก ดสไมได มนเหมอนกนหมดเลยคราวนจะตรวจสอบอนนไดกเอา indicator เขาไปจบเกณฑกคอการเปลยนส ถาเปลยนจากสนไปเปนสนตดสนวาเปนดาง ถาเปลยนจากสน


- 12 -

เปนสนตดสนวาเปนกรด เพราะฉะนนสภาพการเปนกรดเปนดางกประเมน solution นนไดแลวโดยผานตว indicator ทเราสามารถสงเกตได เพราะมอง solution มนสขาวเหมอนกนหมด ตรวจสอบไมไดดวยตา เพราะฉะนนจงตองเอาอะไรเขาไปตรวจสอบ

ดงนนเมอเราตองการประเมนสงใดกตามทเปนนามธรรมซงมองไมเหน สมผสจบตองไมได เวลาเราประเมนเปนการประเมนคณคา ตดสนคณคาของสงนน เปนคณภาพมนกตองใหสงทเราสามารถวด สงเกตไดทเปนตวสะทอนของคณคาเหลานนออกมา อยางสภาพ สภาวะ รางกายของคนเรา ตวชวดหมอใชอย 3-4 ตวในเบองตนกคอ อณหภมรางกาย ความดน การเตนของหวใจ ตวนเปนตว indicator ทงนน วดสงเกตได มเครองมอเขาไปจบ วดเลยไดขอมลเชงประจกษ ขอมลเชงประจกษ (empirical data) กนามาเทยบกบเกณฑหรอมาตรฐานทสามารถตดสนสภาพสภาวะนนได วนนการคดทจะสรางตว indicator ตองการประเมนนน เปนมนเรองเกยวกบการประเมนสงทเปนนามธรรมทงนน เพราะสงทเราตองการประเมน มนเอามาจบชง ตวง โดยตรงไมได อยางเชนจะประเมนทางการศกษา เรากประเมนผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน สงทเคาเรยนรอยในสมดล ความรสก อารมณทอยในใจทกษะในการปฏบตของเขา มนหยบมาชงตวงโดยตรงหาเครองมอโดยตรงไมได กตองวดทางออม วธวดทางออมกคอ ใชตวชวดกคอขอคาถามเปนตว indicator เราแหยคาถามเขาไป จะวดความรทางดานทกษะทางคณตศาสตร คาถามซกกคาถาม มนถงจะเปนตวแทนถงความรทางทกษะทางคณตศาสตรได มนตองมกดาน อยางไร แหยเขาไปแลวใหเกบขอมลให respond สงมา แลวกตรวจไดดวยวา ถกหรอผด แตละขอนกมาเกยวกบเกณฑการตดสน ตดสนอะไร ความรทกษะทางคณตศาสตรของผเรยน ทางการศกษากใช model นไปใชวงการอนกใช model นทงนนเพยงแตวา เราจะใชอะไรเปนตวชวด ตว indicator สภาพ สภาวะทเปนอยภายใน

สมมตนะวา เราจะประเมนความสวย ความสวยนมาชงกโลไดไหม ไมได ตามองกไมรวา

มองกนอยางไร อะไรคอตวชวด ถงจะตดสนกนไดเกณฑเปนอยางไร กยงไมมใครสราง model ประเมนความสวยใหเปนหลกวชาการ ทฤษฎกจะตองหาผเชยวชาญเรองนมาชวยกนคดเกณฑจะดอะไรเปนตวช เกณฑอะไรทจะตดสน ถานนเราจะตดสนความสวยทมความเปนวทยาศาสตรมากขน subjectivity จะนอยลง ประกวดนางงามปญหากจะนอยลงแลวถาเรามเครองมอตวน ถาเรามตวบงชชด มเกณฑชดเจน ใชคอมพวเตอรใหคะแนนกได เดนผานมาปป 9.2 คะแนนออกมาแลว ทาไดดวย model นแตไมรวาตวชวดถกหรอเปลา ครอบคลมหรอเปลา ตองไป debate กน เครองมอทจะวดประเมนเราสรางไดตลอดเวลา เพยงแตวาสรางไดคณภาพมากนอยแคไหนนนเปนเรองของฝมอการออกแบบ ฝมอการสราง

หรอถาจะประเมนความสข ประเมนไดไหมความสขทอยในตวคน ตองยอมรบวามนมอย

หรอเปลาความสข มครบ เหมอนทศนคตมไหม ทางจตวทยาบอกวามอย ความสข ความสมหวง ผดหวง มนมทงนน ถาเราตองการประเมนสงเหลานนมนเอามาชง ตวง วด โดยตรงไมได จะประเมนความสขจะประเมนไดอยางไร เราบอกวาตองมตวทบงชสภาพสภาวะของการมความสขของคนใหได เราจะสงเกตเหนไดอยางไรวา คนไหนมความสข ไมมความสข มนอยในตวเขา ในใจเขา อะไรเปนตวชทเราสามารถมองเหน คนมความสข ดจากสหนา ไมไดหมายความวา สขาว สแดง สดา ถาสขาวมความสขไมใชสหนานมนเปน


- 13 -

indicator คนทมสหนามความสขนเปนเชนไร ถาตงตวชวดไดตองหาเกณฑไดนะครบ สหนาทมความสข เปนอยางไรน อาจารยทาใหดแลว คอ หนาคนทมความสข สหนา เกณฑกคอหนากจะอมเอบ ยมแยม อมยมใชไหม หนามความสขกบหนาไมมความสขตางกนไหม ตาง หนาไมมความสขกจะเปนไง จะเหยวแหง และไมสดชน อมทกขใชไหมเพราะฉะนน เกณฑของมนตวนไมใชเกณฑในเชงปรมาณ สหนานเปนตวชเปน indicator เกณฑกคอ อาจารยทาเปนตวตนแบบใหดวาอยางนคอ อมเอบ มรอยยมอย อนนคอเกณฑของ สหนา คนทหนาอมเอบมรอยยม มความสขหรอยงอาจะยงไมพอ ปกตหนาเขาเปนอยางนนอยทงปทงชาต เขากยมอยอยางนน ขางในทกขมากเลย แสดงวาใบหนาอยางเดยวเปนตวชทอาจจะยงไมคลม จะตองดอะไรดวย แววตา บางคนหนาเขาจะอมทงปทงชาต แตวาทกขทงปเลยเหมอนกน เพราะฉะนนสหนาอยางเดยวไมไดตองดแววตา แววตาคนทมความสข มความทกขแตกตางกนไหม ตางกนคนทมความสขแววตาเปนอยางไร อาจารยบอกวา สดใส วาว คนทแววตาไมมความสข อมทกข อาจจะเปนไง ขน มว มองคนขวางๆอะไรอยางนนะ มนมเกณฑแลวเหนไหม ตวชในเชงคณภาพอกตวกคอ แววตา บอกเปนตวเลขอะไรไมได แตแววตาสดใสราเรงมความสข แววตาอยางนขนมว เศราหมอง ขวาง มความทกข สหนา แววตา ดอะไรอก โอนมองชดเลย ยม การยมนทาใหเปนปรมาณได เราอาจจะตองไปวจยวาคนมความสขมากๆ จะยมบอย แคไหน บอยแคไหนอาจจะมองลาบาก ถามความสขตองยมตอเนอง จรงไหม สมมตวาเรามเกณฑวา ถายมทกชวโมงเปนปรมาณแลว ทกชวโมง ยม ยม ปรมาณการยมอาจสรางเกณฑยากนดหนง เพราะวา ความถของการยม มนเปนตวบงช แตเกณฑมนจะสรางยาก ตองยมถแคไหน บางคนยมหวเราะทงวน มนอาจจะเกนไปยมทกวนาท มนตองไมปกตแนเลย บางคนบอกวายมมาก มากแคไหนทถอวาคนยมมากมความสข บางคนบอกวายมบอยแคไหนบอยมาก วนหนงยมกหน หนเดยว เพราะปกตแกยมปละหนเพราะฉะนนยมวนละหนคอบอยมาก

สงหนงทยากมากสาหรบคนสงคโปรคอ การสอนใหคนยม สอนอยนาน สอนไมขน ยมไมเปน

เพราะชวตเขา productive มากตองสราง ตองสตองแขงขนเพราะฉะนนหนาเขาจะไมคอยยมเทาไหร เพราะฉะนนประมาณเดอนละครงทเขายม เพราะฉะนนยมเดอนละหนกถอวายมมากแลว เพราะปกตเคายมปละหน คนทบอกทานวายมบอยแคไหน ยมบอยยมทกชวโมงเลย เพราะฉะนนคาวา มากนอยบอยแคไหน เกณฑมนไมชด เพราะฉะนนเอาเปนวายมสมาเสมอ ยมสมาเสมอนนกคอ ยมเปนระยะๆ ตอเนองกนาจะเปนตวบงชคนทมความสขได คอดจากตวชวดใบหนา แววตา อนนตววดในเชงคณภาพ เกณฑกคอพอเราสงเกตสหนากจะอมเอบ อมยม แววตาเปนประกาย สดใส ยมบอยตอเนองสมาเสมอ สรปวา ประเมนวาเขามความสข มความสขมาก เขากมใบหนาทสดใสตาเปนประกายมาก ยมบอยมากขน ถาเขามความทกข สหนาจะเครงเครยด ตาขนมวไมยมเลยเปนเดอน

เพราะฉะนนเวลาเราจะดความสาเรจของโครงการหรอตความเหมาะสมคณคาของนโยบาย

ดแผนงานของเราเปนอยางไร เราดรปธรรมทจะสามารถบงบอกสภาพ สภาวะสงนน เราสามารถสงเกตไดอยางไร ผมยกอกตวอยางหนง คอ ประเมนหลกสตรหลกสตรอดมศกษาสาขานน สาขาน เราตองไปตดสนคณคาของหลกสตร หลกสตรนนดไมไดประสบความสาเรจไดมากนอยเพยงไหน อยางไร ตวบงชอะไร อะไรเปนตวบงชถงหลกสตรด ตองมการบรหารจดการทด มตวสาคญคอผลผลตใชไหม ผลผลตกคอบณฑตทได


- 14 -

ตองมคณภาพและชถงกระบวนการบรหารหลกสตรทด อะไรทเปนตวสะทอนทเปนรปธรรมเลยถาเกบขอมลตวนไดมนสะทอนการบรหารจดการน อาจจะดจากตาแหนงกคอ ผทสาเรจการศกษาในระยะเวลาทหลกสตรกาหนดไว อยางปรญญาตรก 4 ป 4 ปนสวนใหญจะได แตกจะม drop-out ซาชนนอย แตถาเปนปรญญาโท 2 ป เปนตวบงชไดตวหนงเลย กคอ อตราสาเรจการศกษาภายใน 2 ป บางแหงทาได 50% หลกสตรน หลกสตรนทาได 70% หลกสตรน 80% คนจะจบได 2 ปปรญญาโทเรยนวชาตองครบหนวย ตองสอบตามวทยานพนธ หวขอ บรหารจดการตองด หวขอตองไดป 2 แลว ไมเชนนนไมมทางเสรจ เพราะฉะนนระบบของการพจารณาหวขอระบบการสอบอะไรตางๆ นเปนตวทมองเหนไดเลย แลวเกบไวดวย ถาปรญญาเอกกควรรกษาภายใน 3 ป ตวนเปนตวชเยยมเลย ผมวา บางหลกสตรก 10% บางหลกสตรนไมไดเลยนะ 3 ปไปจบกนป 4 ป 5 อะไรตางๆ อนนคอตวอยางอนหนงทสะทอน ตวอนอาจจะเปดรายวชาตามแผนของหลกสตรบางทบอกวาเปดเทอมน เทอมนคนไมพรอมไมเปดแลว อนนนมปญหาแลว อะไรตางๆ อนนตวบงชการบรหารหลกสตร ตวบงชคณภาพของบณฑต อะไรทเราสามารถจบตองสมผสได จบแลวมงานทาไหม ตวนตองเกบใชไหม ถาจบแลวมงานทาภายใน 6 เดอนหรอภายใน 1 ป ลองดวามอตราตรงนเทาไร รอยละเทาไร บางหลกสตรภายใน 1 ป 100% จบไปไดงานทาทกคนภายใน 1 ป บางหลกสตรจบมาปหนงแลวยงไมมงานทา ไปทางานแลว 20-30% เปนตวชไหมถงคณภาพ อาจจะดจาก GPA เฉลย ตวนมนกดไดแตขนอยกบคณภาพมาตรฐานของการตดเกรดแตละสถาบนทอาจจะไมคอยเหมอนกน แตอาจจะดกได แตอาจจะเปนตวบงชไดไมคอยเขมแขงเทาไร ขนอยกบมาตรฐานการตดเกรดแตละแหงอาจจะเขมงวดตางกน

อกตวหนงอาจจะดความพงพอใจของผใชบณฑตวาบณฑตจบแลวไปอยทไหน ความพง

พอใจมากนอยแคไหน ความพงพอใจในแงความร ความพงพอใจในแงทกษะ ความพงพอใจในแงคณลกษณะทพงประสงค สงเหลานสามารถนาไปวด สงเกตได ตวบงชตวนสะทอนสภาวะของคณภาพหรอคณคาของสงนน ตวบงชอยางเชน แตละหนวยงานสานกตดตามและประเมนผลฯ สานกมาตรฐานฯ กมบทบาทภารกจ คาถามกคอ ตวบงชคณภาพหรอความสาเรจของการปฏบตงานตามภารกจแตละหนวยงานมภารกจอาจจะมดาน 1 ดาน 2 ดาน 3 แลวแตละดานนลองไปดวามแผนงานโครงการอยางไร แลวกความสาเรจอะไรคอตวชความสาเรจ แลวเกณฑในการตดสนจะใชเปาหมายอะไร อยางไร

กอนออกเดนทางจดหมายปลายทางตองชดเจน แตละหนวยงานเรามภารกจอะไร แลวถา

ภารกจนสาเรจแลวหนาตาเปนอยางไร อะไรคอตวบงช อนนคออกภาพหนง หนงภาพแทนคาพดหนงพนคาเปนอยางนอยนะครบ มองภาพนใหเขาใจ อนนคอหลกอกอนหนง


- 15 -

ความสมพนธระหวางคณคา ตวชวด และเกณฑ

สงทอยในวงกลมเปนนามธรรม สงทอยในกรอบเปนรปธรรม เราจะทาสงทเปนนามธรรมใหเปนรปธรรมแลวจดการไดดวย Model ลกษณะอยางน เปน Model ของการประเมนคา

การวดและประเมนผลการปฏบตงาน คราวนมาดบทบาทภารกจของแตละหนวยงานเมอทาไปแลว อะไรคอตวบงชความสาเรจ และ

อะไรคอเกณฑใชในการตดสน ลองมองภาพนแลวคดตอนะครบ

การวดและประเมนผลการปฏบตงาน

แตละหนวยงานกจะมหนวยงานในระดบสานก กอง องคกร และสถาบนแตละแหงกจะม

วสยทศน คอภาพในอนาคตทเปนความสาเรจทเราตองการใหเกดขนในงานของเรา มบทบาทภารกจม Mission มพนธกจทสาคญอะไรพนธกจกคอ สงทเราตองทาพนธกจ ใชไหม Mission สงทตองทาถาในทางธรกจอะไรคอเปนธรกจของหนวยงานทเราตองทา ทาหนาทอะไร ผลต หรอทาหนาทใหบรการอะไรตางๆ สงเรานมนกมคณภาพมาตรฐานเปนตวกากบอย จากพนธกจ สงทเราตองทากดานกแลวแต อาทดานการผลตบณฑต ดานการวจย ดานการบรการวชาการ จากพนธกจนนกนาไปสการวางแผนงาน การวางแผนนเรามองจากแผนลงลาง ดภารกจ พนธกจเปนตวตงแลวกในการทจะใหบรรลผลตามเปาหมายของแตละภารกจหรอพนธกจเหลานน ตองมแผนงานใดรองรบ ภายใตแผนงานทาใหแผนงานนบรรลความสาเรจจะตองมงานอะไร จะตองมโครงการอะไร

คณคา (Value)

ตวชวด (indicator)

เกณฑ (criteria)

ขอมลเชงประจกษ (empirical data)

เปรยบเทยบ

ภารกจ

แผนงาน

งาน/โครงการ

ผลทคาดหวง

Outputs---(Impacts)---Outcomes

ผลงานทเกดขน

Outputs---(Impacts)---Outcomes

เปรยบเทยบ

input Process


- 16 -

โครงการ กอาจจะเปนงานพเศษทมจดเรมตนมจดสนสด โครงการนไมถาวรเปนงานเฉพาะกจทเขามา เสรมงานประจาทจะทาใหเราสามารถดาเนนงานไดบรรลเปาหมายตามแผนงาน ภายใตงานโครงการเหลานกจะมกระบวนการใชทรพยากร ไมวาจะเปน input process เพอใหได output ออกมา ผลทเกดขนในแงของการวางแผนกดจากพนธกจ มาสกลมงาน งาน โครงการแลวการบรหารจดการ แตในการปฏบตน เราทาจากลางขนบน กคอ จากทรพยากรทมอยมาบรหารจดการ หวหนาหนวยงาน หวหนาสานก จะบรหารจดการ ใชทรพยากรใหใครทาอะไร อยภายใตงาน โครงการอะไร กลมงานใด เพอใหไดผลผลตทเกดขนนนกคอ output จาก output ทไดกจะทาใหเกดผลกระทบ impact นาไปสผลลพธสดทายทเราตองการ อนนผลทเกดขนจรง การทเราจะเขาไปดวา ภารกจงานเหลานนประสบความสาเรจหรอไม จากผลทเกดขนจรงกตองไปเทยบกบผลทเราตองการใหเกด ผลทเราคาดหวงไว

การประเมนผลของเรา คาวา ผล ในภาษาไทยเปนคาทใหญแลวกกากวม ผลในทนอาจจะ

หมายถงผลทเปน output กได output กคอผลผลต ผลทเกดขนโดยตรงจากการดาเนนงาน อยางเชน ถาเราจดโครงการฝกอบรม ผล output ทเกดขน กคอทาใหผเขารบการอบรมผเขาอบรมเชงปฏบตการม output กคอสงทเกดขนทนท กคอ ความร ทกษะ อาจจะ attitude ทศนคต จาก output ตวนไปทาใหเกด outcome ผลทเกดตามมาหรออาจจะเรยกวาผลกระทบ แลวทายสดมนทาใหเกดผลลพธสดทายกคอ outcome กคอความรทกษะทไดนาไปทาอะไรใหเกดขนมา อยางเชน อาจจะทาใหสามารถสรางตวชวดแลวกประเมนแผนงานทรบผดชอบอยใหมคณภาพดขน ทาใหหนวยงานบรรลสเปาหมายไดดขน อนนคอ ผลลพธ ตองมองในแงของผลทตามมาหลงจากทเกดผลผลตเหลานน

กรณทางการแพทย output อาจจะเปนเรองปรมาณของการทจะฉดยาตามเปาหมาย

กลมเปาหมายใหไดจานวนเทาไหร ในแตละท ผลทตามมากคอ หลงจากฉดยาแลว สมมตวาฉดภมคมกน เดกมภมคมกนแลวสามารถทาใหโรคชนดนนมอตราการเกดทนอยลงคอ ผลลพธ output รถ 2 คนชนกน มimpact ตามมาคอ output ซงหมายถง รถพง คนเจบ และ outcome ทตามมาคอ รถตด ตองเสยคารกษา คายา สภาพทางสงคมถามการสญเสยชวตกทาใหมผลทตามมากคอ สภาพครอบครวอาจจะมปญหา ใครจะเลยงดบตรหลาน เพราะฉะนนสงท เกดขนจรงเปน output แลวผลลพธท เกดขนเปน outcome เมอเปรยบเทยบกบแผนงานโครงการทเปนเปาหมายของผลผลต เปาหมายของ outcome ทเกดขนแลว 2 สงนมสอดคลองกนไหม อนนกเปนวธการประเมนผลใน Model อยางหนงทถงคลายๆเปน goal based กคอใชจดมงหมายเปาหมายทเราคาดหวงไวเปนตวตงแลวกตรวจสอบผลทเกดขนจรง ไปเปรยบเทยบกบผลทคาดหวง(intended) วาสอดคลองสมพนธกนหรอไม ถาสอดคลองสมพนธไปดวยกนกคอการปฏบตงานตามภารกจกไดบรรลเปาหมายทกาหนด ทตงใจเอาไวกคอวาเปนความสาเรจทเกดขน กคอบรรลผลตามเปาหมาย

ในการประเมนนน นอกจากจะด output แลวตองด outcome ดวยผมยกตวอยางไวตงแตท

แรกแลววา โครงการ งาน แผนงาน ของเราสวนใหญ output ของเรากจะได แตปญหาคอเกด outcome ดวยหรอไม เราสรางถนน outcome คอถนนนนใชงานไดนานแคไหน ทาใหสภาพเศรษฐกจและสงคมของ


- 17 -

หมบาน ชมชนนนดขนหรอไม อนนนคอ outcome ทตามมา อนนกจะเปนภาพของหนวยงาน วสยทศน พนธกจ แผนงาน งานโครงการและการประเมนผล ตดตาม ประเมนผล หรอถาเราตองการตดตามประเมนผลแผนงานหรอโครงการใดกตาม อาจจะใช Model นกไดวาสงทเราตองการประเมน มเปาหมายอยางไรแลวผลทเกดขนสอดคลองตามเปาหมายสงนนมากนอยแคไหน ซงเนนงานเราคงตองไปดรายละเอยดขางในวา output นนคออะไร แลว outcome คออะไร อะไรคอตวบงช output สาคญ อะไรคอตวบงชของ outcome ทสาคญแลวเกบขอมลตามนน มนเปนไปตามเปาหมายทกาหนดไวมากนอยเพยงใด หลงจากนนงจะลงรายละเอยดทลกลง ไปในแง output outcome ตวบงชทเปนตว indicator ตวชวด ตวบงชทสาคญของการเกดผลลพธ การเกดผลผลต ซงจะมรายละเอยดทจะพดถงตอไป

ตวชวดผลการดาเนนงาน

การทจะเขาไปประเมนถงผลลพธซงเปนผลทเกดขนตามมาจากผลผลตวา ตรงนเราจะมวธการเขาถงอยางไร สวนนเปนการประเมนทคอนขางยากจาก output ตวนจะไมคอยยากเพราะมนจะมความชดเจนวาของแผนงาน โครงการหรอนโยบายตวนอยแลววาเปนอยางไร เราสามารถตความ ถาแผนงานโครงการนนเขยนโดยมอแผนทคอนขางเปนมออาชพหนอยมนจะมองคอนขางเหนชดวาแผนงาน โครงการนนตองการ output อะไร มลกษณะอยางไรนะครบ เพราะฉะนนการประเมน output ผลทเกดขนมาผมวามนกคอนขางมตวชวดอะไรทชดเจนตามคณภาพ ตามปรมาณ ตรงนนอยแตถาไปเจอแผนงาน โครงการทไมชด กเปนหนาทของผประเมนเองทจะตองทา output ใหชดเจน

เมอเกด Output ในระดบททาใหเกด Secondary ทาใหเกดผลตามมาอาจจะมผลหรอตวแทรกซอนอยคอนขางเยอะ เพราะฉะนนในแผนงานโครงการทมความสาคญจะเชค Outcome ไมเพยงแตประเมนอยางเดยว แตจะตองทา Follow up ตามไปดวยเกบขอมลอกระลอกหนงเพอทจะไดดวาไดเกด Outcome อกครงหนง วดประเมนผลการปฏบตงาน Performance อาจจะเปนสานก หนวยงานของโครงการ ดจากแผนงาน โครงการนน เราคาดหวง (Intended Output) เราตองการทจะไดผลผลตอะไร จะตองวเคราะหออกมาใหชดเจนวามนคออะไร และตองการ Outcome ในลกษณะใดจากการดาเนนงานจรง เราจะตองเกบ Output ทจะเกดขนตามตวชวดและเกบ Outcome ตามตวชวดเปรยบเทยบวาสอดคลองหรอไม ในสวนของ Outcome เรากตองมการ Follow up ตรวจสอบเพอความแนใจอกครงวาผลทเกดจาก Outcome เนองมาจาก ตว Output ทเราไดออกแบบไว การดถง Output, Outcome ทเราตองการกจะมชดของตวชวด Key Performance Indicators : KPIs คอ สงทเปนตวชวดหลกสาคญทจะบงบอกถงความสาเรจของ การดาเนนงาน ถาหากมองดตามโมเดลความสาเรจของงานคอ ความสาคญสองสวน ประการแรก กระบวนการดาเนนงานทดและผลการดาเนนงานบรรลผลตามเปาหมายมความเหมาะสมในสวนของผล การดาเนนงานจะถอวามประสทธภาพกตอเมอผลการดาเนนงานนนมการประหยดทรพยากร และมการลงทนตอหนวยการผลตทมผลตอบแทนทสง สวนของประสทธผลกมองในแงผลทเกดขนทงผลผลต ผลกระทบ ผลลพธทเกดขนเปนไปตามเปาหมายทเราตองการ สดทายกอใหเกดความพงพอใจทงคนทางานและ Target Group ทงกลมเปาหมาย เพราะฉะนนวธการดความสาเรจของการดาเนนงานจะตองดทงประสทธผลและ


- 18 -

ประสทธภาพ คนพงพอใจ ในแงของโครงการทเกยวของกบสาธารณะ ผเกยวของ User ตองมความพงพอใจดวยเชนกน

ในการจดการศกษากระบวนการจะตองมประสทธภาพ ผลทไดกจะตองบรรลเปาหมายและทาใหเกดความพงพอใจของนกเรยนของผปกครองทเกยวของ เมอพจารณาเปนตวยอยเขาไปกจะเปนภาพทละเอยดขนวา ตวชวดของการปฏบตงานทมประสทธภาพและผลทเกดขนบรรลตามเปาหมายและทายทสดทาใหเกดความพงพอใจในสงนน ดงภาพประกอบน

ตวชวดผลการปฏบตงาน (Key Performance Indicators)

ในแงของประสทธภาพ พจารณาความสมพนธตว Input ตวปจจยนาเขากบผลผลตทออกมา

ความสมพนธของสองสงเหลานกจะนาไปสการประเมนประสทธภาพ ทงประสทธภาพภายในและประสทธภาพภายนอก ประสทธภาพภายใน ในระบบของการผลตกจะองแนวคดในทางเศรษฐศาสตร ถากระบวนการมความสมพนธกนภายในกพจารณาไดจากความสมพนธของประสทธภาพใน Input และ Output ทเกดขน ถาหาก Output ของเราเกดขนสงสด (Maximize Output) ภายใต Input เทาเดม เปนประสทธภาพในเชงเทคนค หรอเรยกวาประสทธภาพในการผลต คอ Input เมอเราใชเปรยบเทยบในสงทเราเคยทามาเทาเดมผลผลตออกมากกวาเดมกจะเปนประสทธภาพในเชงผลตหรอประสทธภาพในเชงเทคนค แสดงวาเราสามารถบรหารจดการทรพยากรทเรามอยได อาจจะใชเทคนควธการดาเนนงานทดกวาหรอเหมาะสมกวาทาใหไดผลผลตทสงกวาเดม มองในเชงเปรยบเทยบประสทธภาพภายในอกลกษณะหนงกคอเราใชทรพยากรเดมๆ ทผานมา แตเราใชทรพยากรนอยลงเปนประสทธภาพในเชงประหยดคอใชทรพยากรนอยลงแตเราได

ความพงพอใจของผบรโภค (Customer Satisfaction)

ผลลพธ (outcomes)

ผลกระทบ (impacts)

ผลผลต (outputs)

กระบวนการ (process)

ปจจยนาเขา (inputs)

การใชทรพยากร

ประสทธภาพ ในการประหยด

ประสทธภาพ ในการผลต

ประสทธผล (Effectiveness)

ผลทคาดหวง

การลงทน ตอการผลต 1 หนวย


- 19 -

ประสทธภาพมากกวาเดม หรออาจจะเปนการใชทรพยากรเทาเดม แตทาใหไดผลผลตมากกวาเดม นอกจากนประสทธภาพภายนอกตองมองจากตนทนคาใชจายทใชกบ ผลตอบแทนทไดเปนการวเคราะหเชงเศรษฐศาสตร (Cost Benefit) สงทเราลงทนไปกบคาตอบแทน คาตอบแทนทไดรวมทงความพงพอใจของผบรโภคดวย ตรงนกจะเปนระบบของการประเมนตดตามโดยใชตวชวดทคอนขางจะรอบดานทงในแงของประสทธภาพและประสทธผลและคนพงพอใจ

คณสมบตของตวบงชทด

คณสมบตของตวบงชทด คอตอนทเรากาหนด Indicator ไมวาจะเปนตวบงชทจะบอกประสทธผล ประสทธภาพตางๆ ควรทจะตองมลกษณะทประการแรก กคอ ตองมความตรง (Valid) ในความหมายทวาตวบงชเหลานนวดไดถกตองแมนยาและเปนตวสะทอนความเปนจรงของคณลกษณะทเรามงวดหรอประเมนเหลานนไดจรง ตวบงชทมความตรงมนสามารถสะทอนสงนนไดตรงประเดน ตวบงชอาจจะมหลายตวทจะบงชสงเหลานนได อยางเชน ขนาดของสถานศกษาทสะทอนคณภาพของการศกษา อะไรทเปนตวสะทอนบงชสถานศกษา ตวทจะสะทอนสถานศกษากคอ สถานศกษา ตวทจะบงบอกไดด คอ ตวชวดทจะบอกและเชอมโยงคณภาพไดด อาทเชน เปอรเซนตของครทสอนตรงตามคณวฒ เปนตวสะทอนทโรงเรยน สถานศกษาขนาดใหญอาจจะเปนทโรงเรยนมบคลากรทมความหลากหลาย มความสามารถมากอยในเมอง ครสอนตรงตามวฒ และขนาดของสถานศกษา ซงจานวนครทสอนตรงตามวฒจะ relevant ได ตวทจะอธบายไดดวยเหตและผลซงตองการตวชวดเหลานน ตวชวดทดตรงประเดน คอมความเปนตวแทน ตวบงชนนตองสาคญและครอบคลม อยางเชน จะดตวชวดคณภาพหลกสตร บางคนกจะดตวบงชทสะทอนถงคณภาพของการบรหารหลกสตร เพราะหลกสตรทดคอ การบรหารจดการหลกสตรทด ไมใชมแต Output ดอยางเดยวตองชใหคลมถงคณภาพการบรหารหลกสตร เปอรเซนตของผสาเรจการศกษาในระยะเวลาทหลกสตรกาหนดครอบคลมถงการไดงานทาของบณฑต ความพงพอใจของผใชผลผลต ตวชวดทดมความเปนตวแทนเปนตวชวดทสาคญตรงประเดนและครอบคลมดวย ถาตวชวดนอยไปกไมครบ ถาตวชวดมากไปกเยนเยอใชทรพยากรมาก

ประเดนท 2 ตวชวดทดตอง Reliable มความเทยง ถาหากสมมตเราตองเกบขอมลนนซา

ตางเวลา คากคงทเหมอนเดม เวลาไมเปลยนแปลงมากนกคาจะตองคงเดม ตวชวดทมคา Reliable คอตวชวดทมคณสมบตของความเปนปรนย เปนรปธรรมทไมตองวนจฉย อยางเชน เราจะดตวชวดถงระเบยบวนยของนกเรยนระหวางตวชวด การตงใจฟงครกบ การแตงตวทถกตองตามระเบยบวนย ซงอยางหลงเปนรปธรรมมากกวา โดยสรปแลว

คณสมบตของตวชวดทด มคณสมบตสาคญดงน 1) ความตรง (Validity) ตวชวดทดจะตองบงชไดตามคณลกษณะทตองการวดอยางถกตองแมนยา ตรงตามคณลกษณะทมงวดดงน 1.1) มความตรงประเดน ตองบงช ตองวดไดตรงประเดน มความเชอมโยงสมพนธหรอเกยวของโดยตรงกบคณลกษณะทมงวด


- 20 -

1.2) มความเปนตวแทน ตองบงช ตองมความเปนตวแทนคณลกษณะท มงหวง หรอมมมมองทครอบคลม องคประกอบสาคญของคณลกษณะทมงวดอยางครบถวน

2) ความเทยง (Reliability) ตวชวดทดจะตองบงชคณลกษณะทมงวดไดอยางนาเชอถอ มความคงเสนคงวา หรอเมอทาการวดซาในชวงเวลาเดยวกนกไดคาตอบเชนเดม โดยมลกษณะดงน 2.1) มความเปนปรนย 2.2) มความคลาดเคลอนตา 3) ความเปนกลาง (Neutrality) ตวบงชทดจะตองบงชดวยความเปนกลางปราศจากความลาเอยง ไมโนมเอยง ไมชนาโดยการเนนเฉพาะลกษณะความสาเรจ ความลมเหลว หรอความไมยตธรรม 4) ความไว (Sensitivity) ตวบงชทดจะตองมความไวตอคณลกษณะทมงวด สามารถแสดงความผนแปรหรอความแตกตางระหวางหนวยวเคราะหไดอยางชดเจน อาท ระดบของการปฏบตทมการระบความแตกตางของคณภาพอยางกวาง เชน ระดบ 0 ถง 10 เปนตน 5) สะดวกในการนาไปใช (Practicality) ตวบงชทดจะตองสะดวกในการนาไปใช ใชไดดและไดผลโดยมลกษณะดงน 5.1) เกบขอมลงาย สามารถนาไปใชวดหรอเกบขอมลไดสะดวก สามารถเกบรวบรวม ขอมลจากการตรวจ นบ วด หรอสงเกตไดงาย 5.2) แปลความหมายงาย ซงตวบงชทดควรใหคาการวดทมจดสงสด และตาสด เขาใจงายและสามารถสรางเกณฑตดสนคณคาไดงาย


- 21 -

2. การใชตวชวดสาหรบการวางแผนพฒนางาน : ประสบการณ ความสาเรจ สาหรบการดาเนนงานและขอจากด นางสรางค โพธพฤกษาวงศ การใชตวชวดสาหรบการวางแผนพฒนางาน

ภารกจการประเมนผลของสภาการศกษาแหงชาต (สกศ.) คอเสนอนโยบายและแผน มาตรฐานการศกษาของชาตทบรณาการศลปวฒนธรรม และการกฬากบการศกษาทกระดบ เสนอนโยบายและแผนการสนบสนนทรพยากรเพอการศกษารวมทงทาหนาทการประเมนผลการจดการศกษาในสวนทเกยวของกบการประเมนกจะอยในความเกยวของของสานกประเมนผลการจดการศกษา มหนาทในการประเมนการจดการศกษาในภาพรวมของประเทศ ตามนโยบาย เปาหมายและยทธศาสตรและมาตรการทกาหนดไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต, แผนการศกษาแหงชาต, มาตรฐานการศกษาของชาต รวมทงนโยบายในดานการศกษา ซงนโยบายดานการศกษามทกเรองททางกระทรวงมอบหมายหรอรฐบาลมนโยบายมความสาคญกจะมอบใหสภาการศกษาจดทา ขณะนนโยบายคณธรรมนาความรเปนหนาทของสานกนโยบาย ภารกจคอ การวดคณธรรม 8 ประการ

แนวคดพนฐานในการประเมนผล แนวคดพนฐานในการประเมน จะตองกาหนดกรอบในการประเมน สภาการศกษาจะมกรอบแนวคดพนฐานในการประเมน ทยดหลกการประเมนผลในระบบเปดตามระบบปฏรปการบรหารราชการแผนดน หลกการประเมนในระบบเปดไดหลกการ มาจากศาสตราจารยวรเดช ททานไดสรางใหกบสานกงานขาราชการพลเรอน (กพ.) ม 5 องคประกอบ คอ หลกการท 1 ใหหลกการประเมนผลเปนเครองมอประเมนความสาเรจหรอความลมเหลวในการนานโยบายไปปฏบตของผกาหนดนโยบาย โดยใหความสาคญของการมสวนรวมของประชาชน หลกการท 2 การมงเสนอผลลพธทไดจากการประเมนเพอทจะนาเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบายเพอใหผทกาหนดนโยบายเปนแนวทางในการตดสนใจและดาเนนการแนวทางนโยบายทางการศกษาหรอวาทบทวนปรบปรงมาตรการนโยบายโดยมการรบฟงความคดเหนของประชาชน หลกการท 3 การประเมนผลเราจะมงตอบสนองความตองการของประชาชนผรบบรการและใหหลกประกนในเรองความเสมอภาคและความเปนธรรม คณภาพและความพงพอใจเปนหลกโดยมงหวงทจะใหประชาชนมคณภาพชวตทดขนซงเปนเปาหมายสดทายของกระบวนการจดการศกษา หลกการท 4 เปนการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการตดสนใจ ตรวจสอบในการดาเนนงานทางนโยบายของรฐบาลโดยตรง หลกการท 5 การประเมนจะเปนการสงเสรมสทธของประชาชนในการรบทราบขอมลขาวสารสาธารณะตามรฐธรรมนญ เพราะฉะนนเวลาทเราทาการประเมนเสรจสนแลวกจะเผยแพรผลการประเมน โดยการจดประชมสมมนาและเผยแพรทาง Web site


- 22 -

หลกการสาคญในการประเมน ในการดาเนนงานประเมนผลการจดการศกษา มหลกการสาคญทใชเปนแนวทางในการ

ประเมนงานในระบบเปด 7 ประการ คอ ประการท 1 การมสวนรวมของประชาชน ยดหลกการมสวนรวมของประชาชนเปนหลกการ ทมความสาคญมากในการประเมนผลระบบเปด เพอใหประชาชนผรบบรการเขามามบทบาทในประเมนการตดสนใจดวยเพอใหไดรบทราบปญหาในการปฏบตงาน ประการท 2 ความชดเจนและโปรงใส เพอใหการประเมนผลเปนทยอมรบของทกฝายใหสามารถใชเปนแนวทางการตดสนใจดาเนนนโยบาย รวมทงเปนการปรบปรงแกไขการดาเนนงานในภาครฐดวย ประการท 3 ระบบขอมลทถกตองชดเจน เปนระบบทเปดกวางมฐานขอมลทครบถวนสมบรณสามารถเขาถงไดงาย ซงสภาการศกษาจะปรบปรงขอมลเสมอและใหความสาคญในเรองนมาก ประการท 4 การตรวจสอบสาธารณะ เปดโอกาสใหมการตรวจสอบ โดยมกระบวนการเปดรบฟงความคดเหนเปดโอกาสผทมสวนไดเสยในงานทเกยวของและประชาชนทวไปไดรบทราบขอมลตลอดจนใหขอคดเหนและขอเสนอแนะเมอเราทารางขอเสนอโครงการแลวกจะเปดโอกาสใหหนวยงานทเกยวของมาใหความคดเหนกอนทเราจะดาเนนการไดใหเขามามสวนรวมและเสนอแนะวาเหนสมควรทจะมการประเมนหรอไมอยางไร ควรจะประเมนประเดนอะไร ประการท 5 ความถกตองและความเปนกลาง ในการประเมนผลจะยดหลกความเปนกลางทตงอยบนพนฐานของขอมลและขอเทจจรง ตรงจดนอาจจะใชหนวยงานหรอสถาบนทมความเปนกลางในการประเมนกไดซงทางสภาการศกษากไดใชทมประเมนจากมหาวทยาลยตาง ๆ ประการท 6 ความเสมอภาคและเปนธรรม มงทจะใหความเสมอภาคและความเปนธรรมแกประชาชน ทจะรบบรการโดยเฉพาะผทดอยโอกาสทางการศกษาและผทเสยเปรยบทางสงคม ประเดนท 7 การประเมนยดหลกอคตและการเลอกปฏบต เปนการดาเนนงานโดยไมเขาขางตนเองหรอนาเสนอผลงานเฉพาะความสาเรจเนนในเรองของความตรงไปตรงมา มาตรฐานและตวชวดในการประเมน

เปนเกณฑทใชจดทากรอบในการประเมนซงในระบบการประเมนผลระบบเปด ไดเสนอมาตรฐานและตวชวดในการประเมนไว 2 เรอง มาตรฐานและตวชวดในการประเมนผลหนวยงานและมาตรฐานและตวชวดในการประเมนผลโครงการ

ในการประเมนมาตรฐานและตวชวดในการประเมนผลหนวยงาน มทงสน 7 ดาน จานวน 22 ตวชวด

เกณฑมาตรฐานและตวชวดการประเมนหนวยงานในระบบเปด ในการเลอกประเมนมาตรฐานใดกขนอยกบลกษณะงานของเราทเราจะไปประเมน มเกณฑ

มาตรฐานทงสน 7 เกณฑมาตรฐาน มาตรฐานแรก สมฤทธผลหรอผลสาเรจเชงนโยบาย มกรอบตวชวดอย 2 ตวชวด คอ


- 23 -

ตวชวดท 1 ผลผลต จะมตวชวดอย 2 สวน คอ ผลผลตในภาพรวมโดยเปรยบเทยบผลการดาเนนงานจรงกบเปาหมาย และผลผลตในระดบปฏบตการ ทพจารณาระดบเปาหมายตามแผนปฏบตการ

ตวชวดท 2 ผลลพธ โดยผลลพธนม 2 ดาน คอ ผลลพธภายใน เรากจะดตวการจดการภายในทเกยวกบเรองคณภาพของการจดการขององคกรทงระบบกบผลผลลพธภายนอกทมผลตอการรบบรการของประชาชน

มาตรฐานท 2 ในเรองความเสมอภาคและความเปนธรรม มกรอบตวชวด 4 ตวชวด ตวชวดท 1 การเขาถง โอกาสในการเขาถงของบรการ โดยเฉพาะผทเสยเปรยบในสงคม ตวชวดท 2 การจดสรรทรพยากร จากสดสวนประชากรทไดรบการจดสรรตาม

จานวนประชากร จาแนกไดตามประชากรกลมอาชพ, พนท, ทงในเชงของปรมาณและเชงคณภาพ ตวชวดท 3 การกระจายผลประโยชน การกระจายบรการไปถงประชากรกลมเปาหมาย

โดยดสดสวนของประชากรผรบบรการตอหนวยพนและการใหบรการ ตวชวดท 4 ความเสมอภาค

มาตรฐานท 3 มาตรฐานของความสามารถและคณภาพของการใหบรการ มกรอบตวชวด 4 ตวชวด ตวชวดท 1 สมรรถนะของหนวยงาน ดในเรองสมรรถนะในการใหบรการ ตวชวดท 2 ความทวถงและเพยงพอ สามารถใหบรการไดครอบคลมมากนอยเพยงใด ตวชวดท 3 ความถในการใหบรการ เปรยบเทยบกบเวลา ตวชวดท 4 ประสทธภาพการใหบรการ จะเนนทความรวดเรวทนเวลา และการใชทรพยากรทเหมาะสม มาตรฐานท 4 ความรบผดชอบของหนวยงาน มกรอบตวชวด 4 ตวชวด ตวชวดท 1 พนธกจของสงคม ตวชวดท 2 ความรบผดชอบตอสาธารณะ ตวชวดท 3 การใหหลกประกนความเสยง ตวชวดท 4 การยอมรบขอผดพลาด มาตรฐานท 5 การตอบสนองความตองการของประชาชน มกรอบตวชวด 4 ตวชวด ตวชวดท 1 การกาหนดประเดนปญหามความสอดคลองตรงประเดนตามความตองการของผรบบรการหรอไม ตวชวดท 2 การรบฟงความคดเหน ตวชวดท 3 มาตรการและกลยทธในการแกไขปญหา ดความพรอมในการแกไขปญหาใหประชาชน ตวชวดท 4 ความรวดเรวในการแกไขปญหา พจารณาจากระยะเวลาทหนวยงานใชแกไขปญหา การใหความสาคญและการกาหนดมาตรฐานการแกไขปญหาไดรวดเรวหรอไม มาตรฐานท 6 ความพงพอใจของกลมลกคาหรอกลมเปาหมาย มกรอบตวชวด 2 ตวชวด ตวชวดท 1 ความคดเหนของประชาชนทรบบรการ คณภาพของบรการทประชาชนใหความคดเหน


- 24 -

ตวชวดท 2 การยอมรบและการคดคาน การยอมรบมาตรการและนโยบาย จะดในเรองของสดสวนการยอมรบหรอการคดคาน ซงมผลมาจากมาตรการและผลกระทบจากนโยบาย มาตรฐานท 7 ผลเสยหายตอสงคม มกรอบตวชวด 2 ตวชวด ตวชวดท 1 ผลกระทบภายนอก ทเปนทงทางบวกและทางลบ ตวชวดท 2 ตนทนทางสงคม เปนตวชวดผลเสยหายทสงคมตองแบกภาระ ซงเปนสงททาคอนขางนอย เพราะเปนเรองทประเมนคอนขางยาก

เกณฑมาตรฐานและตวชวดการประเมนโครงการ การประเมนโครงการจะมตวชวดหลกๆ ทจะนาไปพจารณา ดงน

มาตรฐานท 1 ความกาวหนา มกรอบอย 4 ตวชวด คอ ตวชวดท 1 ดผลผลตเปรยบเทยบกบเปาหมาย ในชวงเวลา ดสดสวนของโครงการวาบรรลเปาหมายมากนอยเพยงใด ตวชวดท 2 จานวนกจกรรมทแลวเสรจ พจารณาจากจานวนกจกรรม ประเภทของกจกรรมทดาเนนการในชวงเวลาตางๆ อาจจะดเปนรายป ตวชวดท 3 ตวทรพยากรทใช ดจากจานวนเงนทใชไปเปนจานวนเทาใด, อตราการใชวาสมพนธกบบคลากรหรอไม ตวชวดท 4 ดระยะเวลาทใช เปนเกณฑประเมนควบคมกจกรรมใหบรรลเปาหมายตามเวลา มาตรฐานท 2 ประสทธภาพ มกรอบอย 4 ตวชวด คอ ตวชวดท 1 สดสวนของผลผลตตอคาใชจาย แสดงประสทธภาพของโครงการเพอใหไดผลผลตทเหมาะสม คมคา ตวชวดท 2 ผลตภาพหรอ Productivity ตอกาลงคน แสดงถงประสทธภาพการผลต ตวชวดท 3 ผลตภาพตอหนวยเวลา แสดงถงประสทธภาพการผลตในชวงเวลา ตวชวดท 4 การประหยดทรพยากรการจดการ มาตรฐานท 3 ประสทธผล มกรอบอย 4 ตวชวด คอ ตวชวดท 1 ระดบการบรรลเปาหมาย การบรรลเปาหมายโครงการ บรรลเปาหมายดานใดบาง การบรรลเปาหมายสงผลตอกลมประชากรเปาหมายอยางไร สามารถวดการเปลยนแปลงในเชงปรมาณและคณภาพเชงประชากรในกลมเปาหมาย ตวชวดท 2 ระดบการมสวนรวม แสดงความสาเรจการมสวนรวมของประชาชนสงผลมากนอยแคไหน อาจจะดจานวนประชากร ความถ ระดบกจกรรมซงจะชวยในการตดสนใจวางแผนและตดตามประเมนผล ตวชวดท 3 ระดบความพงพอใจ เปนการวดระดบการยอมรบ ตวชวดท 4 ความเสยงของโครงการ ดความเสยงของโครงการในดานใดดานหนงหรอเปาหมายรวมทวางไว มาตรฐานท 4 ผลกระทบ มกรอบอย 3 ตวชวด คอ


- 25 -

ตวชวดท 1 คณภาพชวต ดผลกระทบทมตอการประเมนคณภาพชวตประชากรกลมเปาหมาย กรอบตวแปรทจะหาขอมลรายได ความเปนอย การศกษา การมงานทาหรอสขภาพ ตวชวดท 2 ทศนคตและความเขาใจ โดยวดระดบ (Scale) ทงในเชงบวกและลบตอโครงการ ตวชวดท 3 การเปลยนแปลงพฤตกรรม เปนผลกระทบทเราประเมนกนบอยและเปนสงทผบรหารจะตองการทราบอยางทเราประเมนคณธรรมนาความร ทานรฐมนตรฯ ระบมาเลยวามการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมหรอไม มาตรฐานท 5 ความสอดคลอง มกรอบอย 3 ตวชวด คอ ตวชวดท 1 ประเดนปญหาหลก คอ ประเดนเปนปญหาหลกทประเมนหรอไม ตวชวดท 2 มาตรการหรอกลยทธในการแกปญหามความสอดคลองกนหรอไม ตวชวดท 3 ความตองการหรอขอเรยกรองของประชากรกลมเปาหมายวากลมเปาหมาย มการเรยกรองหรอไม มาตรฐานท 6 ความยงยน มกรอบอย 3 ตวชวด คอ ตวชวดท 1 ความอยรอดดานเศรษฐกจ จะพจารณาการจดการทรพยากรทางการเงนของโครงการ ดการจดการทางการเงน ทรพยากรของโครงการ (ดในเรองของจานวนงบประมาณของโครงการ, แผนการใชจายงบประมาณ, สดสวนคาใชจาย, แหลงสนบสนนงบประมาณ ทเราจะตองไปเกบ หากจะใชตวชวดน) ตวชวดท 2 สมรรถนะของสถาบน ดในดานหนวยงานทบรหารโครงการมความสามารถ มากนอยเพยงใด ตวชวดท 3 ความเปนไปไดในการขยายผล โครงการสามารถทจะพงตวเองไดหรอไม มชองทางทจะขยายผลโครงการหรอไม มาตรฐานท 7 ความเปนธรรม มกรอบอย 3 ตวชวด คอ ตวชวดท 1 ความเปนธรรมระหวางกลมอาชพ ตวชวดท 2 ความเปนธรรมระหวางเพศ ตวชวดท 3 ความเปนธรรมระหวางชนรน (ทงน ทางสภาการศกษาพยายามทจะทาอยแตจะมปญหาในการแยกเพศชายหญงขอมลในบางเรองในเรองการแบงชนกลมตางๆ ในปจจบนและอนาคต) มาตรฐานท 8 ความเสยหายของโครงการ มกรอบอย 3 ตวชวด คอ ตวชวดท 1 ผลกระทบดานสงแวดลอมวาโครงการททาโดยเปรยบเทยบผลทเกดขนจรง กบการศกษาผลกระทบทจะเกดขนจรงกอนทาโครงการ

ตวชวดท 2 ผลกระทบดานเศรษฐกจ ศกษาผลกระทบทจะเกดขนกบเศรษฐกจ โครงการทจะเกดขนไปสรางผลกระทบใหกบชมชน หรอไม ตวชวดท 3 ผลกระทบดานสงคมและวฒนธรรมของชมชน

ดงนนจากทงหมดทกลาวเปนกรอบทเอาไวคดเปนแนวคดวาถาประเมนในโครงการอะไร เราจะดเรองอะไรบางกเอาไปใชเปนแนวทางไดทางสภาการศกษากไดใชกรอบตวนเปนแนวคดในการทจะทางานตอนนเรากให ดร.ศรชย พฒนาตวชวดใหกบทางสภาการศกษาอยตงแตระดบปฐมวยถงอดมศกษา โดยใชกรอบตวนในการพฒนาและจากการระดมความคดเหนกบทางผทรงคณวฒและกเหนดวยกาหนดมตทจะประเมน


- 26 -

ประเดนคาถาม – คาตอบ เรอง การประเมนผลโครงการ คาถามท 1 ในการประเมนผลโครงการ มเกณฑมาตรฐาน 8 ดาน ถาเราจะประเมน เราสามารถ ทจะเลอกประเมนดานใดดานหนงไดหรอไม อยางเชน การประเมนดานความกาวหนาหรอเรองผลกระทบ คาตอบ : ทพดไปกเปนกรอบทงหมดทเราจะประเมน แตเวลาทเราจะประเมน เราจะประเมนทงหมด ตงแต (Input –Process- Output และ Outcome) มาตรฐานทเราจะประเมนวา เราจะเลอกประเมนในมตไหนบางครงเราอาจจะประเมนในความกาวหนาของโครงการกได บางครงกประเมนเฉพาะผลผลตของโครงการผลลพธของโครงการเพยงแตวาทกลาวมาเปนกรอบทงหมด เพยงแตเราเลอกวาลกษณะโครงการบางโครงการ เรากอาจจะเลอกบางตวชวดเทานน คาถามท 2 การประเมนเกณฑทส ผลกระทบกบเกณฑท 8 ความเสยหายของโครงการกมตวยอยในดานผลกระทบตอสงคมผลกระทบตอสงคมเหมอนๆ กน จะมความแตกตางอยางไรบาง คาตอบ : ในสวนผลกระทบความเสยหายตอสงคม หนวยงาน สงทหนวยงานทาไดกอใหเกดความเสยหายตอประชาชนหรอไมในสวนหนงหรอดในแงของผลเสยหายททาใหสงคมตองแบกภาระ เชน จานวนเงนภาษทเกดขนกจะคลายๆ กน คาถามท 3 เปนไปไดหรอไม ในแตละโครงการการจะใชมาตรฐานตางๆ ทกาหนดไว โดยมาตรฐานแตละมาตรฐานทเราเลอกมามความสอดคลองกบโครงการแลวตวชวดตางๆ ทอยภายใตมาตรฐานเหลานนแลว ถาเราเลอกมาไมครบตวชวดในลกษณะทเราวางเปนกรอบ จะถอวาเราพจารณาวาอยางไมรอบคอบหรอเปลา จรงๆ แลวในทางปฏบตการทเราจะไปกาหนดหรอเลอกตวชวดขนมาแลว เมอมาคานงถงตวแปรหรอขอมลทเราจะไปเกบมนจะตองพจารณาใหสอดคลองหรอไม สมมตวาถาหากเราเลอกขนมา 1 โครงการ ม 3 มาตรฐานในแตละมาตรฐานคงมตวชวดกาหนดไวในขณะเดยวกนถาเรามาพจารณาถงโครงการของเราแลวลงไปดขอมลทเราจะลงไปเกบเกดเราพบวา จะเปนความยากลาบากไมสามารถเกบขอมลขนมาไดเรากตองยอนกลบขนมาดวา ตวชวดทอยภายใตกรอบลกษณะเชนนเราสามารถจะเลอกไดหรอไม และลดจานวนของตวชวดลง จะสงผลอยางไรตอการดวาเมอประเมนโครงการนแลวมทงความนาเชอถอ คณลกษณะของตวชวดทด เมอถงเวลาทจะประเมนหรอตดสนทจะใหคณคาตรงจดนนจะมผลกระทบกนอยางไร มวธการเทคนคอยางไรในการเลอกตวชวดตองครบหรอไมและถาเมอไปถงการเกบขอมลไมสามารถทจะทาได

คาตอบ : ตรงนเปนกรอบทผทรงคณวฒใหไววา ในการทเราจะประเมนโครงการมมตใดบาง ทเราจะตองดทานผทรงคณวฒกไดกาหนดไวเปนมาตรฐานดานตางๆ และแตละมาตรฐานใหเปนตวชวดเปนกรอบไวแตเวลาทเราดาเนนการจรง โครงการนเราจะดอะไรบางเราไมเคยดไดหมดทกมตเพราะเปนเรองทตองทาตวชวดและจะตองเกบขอมลตวชวดเปนจานวนมาก เพราะฉะนนเวลาทเราทาโครงการประเมนเราจะดจดเนนวาโครงการนตองการอะไรหรอจะดในเชงของความกาวหนา ในเชงของกระบวนการทางานเรากจะเลอกตวบงชวดในเรองของการประเมนการทางาน หรอเราจะประเมนผลผลตหรอผลลพธ เรากจะเลอก บางโครงการเราประเมนไดแคมตเดยว กรณทเปนผลกระทบกเปนเรองใหญ ซงเราจะตองดรายละเอยดในตวชวดมาก เราจะตองไปกาหนดรายละเอยดของตวชวด ตวแปรและจะตองทาเปนกระบวนการวจยทจะตองไปหาขอมลมา เวลาทจะประเมนเรากจะดวาจดเนนคออะไร นคอประสบการณทเราทา เวลาทเราจะทาเรา


- 27 -

จะตองศกษาโครงการแลวดวากลมผบรหารตองการทจะใหเราประเมนโครงการในมตไหน เรากจะเลอกตวชวดตรงนนทเกยวของ ไมจาเปนทจะตองทาทงหมด แตวาตรงจดนยกเปนกรอบทผทรงคณวฒไดใหไวเปนกรอบเพอปฏบตงานทจะเอาไปคดตอ ซงเราจะตองเอาไปคดตอวาตวชวดในแตละตวมตวแปรอะไรบางเราจะตองไปเกบขอมลอะไร คาถามท 4 เรองของความยงยน ตวชวดเนนเฉพาะความอยรอดในดานเศรษฐกจหรอไม ไมไดเนนถงความอยรอดของประเทศและสงแวดลอม คาตอบ : สงแวดลอมจะไปอยในมาตรฐานท 8 แตมาตรฐานในดานความยงยนดในแงของทรพยากรทางการเงนในเรองทเกยวกบการเงนแตจรงๆ แลวเราไมตองยดตามน เราสามารถทจะกาหนดตวชวดเองได หากเราตองการทจะประเมนอะไรเรากดกาหนดตวชวดมตวแปรอะไรทเราจะตองไปหาขอมลมาเวลาทเราทาเราสามารถกาหนดตวชวดของเราไดเองเสมอ กรณสภาการศกษา แตละกลมงานมหนาท ทจะตองพฒนาตวชวดในสงทตนเองจะตองประเมน เมอจะประเมนเรองอะไรเรากจะตองพฒนาตวชวดขนมาเพราะฉะนนมนจะไมตายตวตามน เพยงแตวาเปนกรอบใหเหนวธการวาในการทเราจะตองประเมนมอะไรบางทเราจะตองคด จะชวยเราในแงของการกาหนดกรอบวาจะมองในมตใดบาง แตจรงๆ แลว ตวชวดเปนสงทเราจะตองพฒนาอยตลอดเวลา ประสบการณในการใชตวชวด ในสวนของประสบการณในการใชตวชวด เนองจากสภาการศกษาเรามหนาทในการประเมนผลในภาพรวมระดบชาต เพราะฉะนนตวอยางทยกมาจะอยในระดบมหภาค ในสวนนทเราทากคอ การประเมนผลการปฏรปการศกษา สานกประเมนจะตองมองภาพการศกษาทงระบบซงการปฏรปการศกษาเปนการดาเนนการตามพระราชบญญตการศกษา จากนนกนามาทาเปนแผนการศกษาแหงชาต สอดคลองกบ พรบ. และมการกาหนดมาตรฐานการศกษาของชาต เพราะฉะนนเวลาทเราประเมนกจะยดเปาหมายทแผนการศกษาของชาตแตดกระบวนการปฏรป ดทง พรบ. ดแผนฯชาต มาตรฐานการศกษาของชาตเวลาทเราจะประเมนกจะดทเปาหมายรวมของการจดการศกษาเปาหมายสดทายคนไทยไดรบการศกษามคณภาพและทวถงอยางตอเนองตลอดชวต มาตรฐานชาตกกาหนดไว (ทกลาวมาเปนระดบบคคล) ตอมาระดบสงคมเปนสงคมแหงการเรยนรกเปนมาตรฐานชาตเหมอนกนระดบประเทศตองมศกยภาพในการแขงขนในการทจะบรรลเปาหมาย ตามกฎหมายกจะมการปฏรปทงระบบทกาหนดไวตงแตการปฏรปหลกสตร กระบวนการเรยนการสอนทกระดบตงแตปฐมวยจนถงอดมศกษา การปฏรประบบครอาจารยและบคลากรทางการศกษา การปฏรประบบทรพยากรและการลงทน การปฏรประบบการบรหารจดการ นอกจากนกมในเรองของระบบประกนคณภาพ, สอ, เทคโนโลยทางการศกษาและกแหลงเรยนรเปนสงทกาหนดไว เพราะฉะนนเวลาทประเมนในสวนของสภาการศกษาตองประเมนภาพรวมทงหมด เวลาทประเมนกจะกาหนดกรอบแนวคดในการประเมน โดยใชทฤษฎระบบ โดยดผลผลตดยอนไปทเปาหมายวาตองการใหเกดอะไรและกดทผลลพธและกดทผลผลต จากผลผลต ผลลพธเกดอะไรขนดหรอไมดอยางไร เรากจะไปดทกระบวนการวาปจจยและกระบวนการมการดาเนนงานอยางไร เปนตวทอธบายวาผลผลต ผลลพธถงเปนอยางนน อยางเชน ผลผลตในภาพรวมในระดบมหภาค ( Macro )แตจรงๆ


- 28 -

แลวผลผลตในแตละหนวยงานกจะมผลในระดบปฏบตลงไปอยางเชน คอ สภาการศกษา ดทโอกาส คณภาพ ประสทธภาพ แตผลผลตในระดบปฏบตอาจจะเปนจานวนนกศกษาทผลผลตออกมา เนองจากสภาการศกษาดในภาพรวมกจะดอกขนหนงวาผลผลตของเรา โอกาสทางการศกษาเพมขนหรอเปลา กจะดทระดบปฏบตทวามจานวนนกเรยน นกศกษา แคไหน เมอเรากาหนดกรอบการประเมนผลเรากไปดผลผลต ผลลพธ ประเดนทเราประเมน ประเดนแรกเราด การเพมโอกาสทางการศกษา เรากกาหนดประเดนยอยๆ โดยอนดบแรก เราดโอกาสทางการศกษาขนพนฐานรวมถงปฐมวย จะดรอยละของนกเรยนระดบการศกษาขนพนฐานและประชากรกลมอาย เวลาทเราประเมนมตวชวดแลว เรากจะกาหนดเกณฑ การประเมน เราจะตองมขอมลพนฐาน (Based line Data) ของเดมมเพยงใด สภาการศกษาดขอมลพนฐานจากการเรมปฏรปซงประการใชพระราชบญญตการศกษาในป พ.ศ.2542 เรากจะดขอมลในป พ.ศ.2543 เปน Best line เพราะฉะนนเกณฑทเราใชในการตดสนโอกาสทางการศกษา อยางเชน เรากาหนดเกณฑทเราจะตดสนดจากประชากรกลมอาย 3-17 ไดรบการศกษาเพมขนจากรอยละ 88.4 ในป พ.ศ.2543 ขอมลทเรามอยเรากจะดวา ปพ.ศ. 2548 เปนเทาใด กจะตดสนวาดขนหรอเปลาเวลาทเราจะกาหนดตวชวดสงทสาคญ คอ เกณฑ และขอมล มฉะนนเราจะประเมนไมได

สวนมากจะเจอปญหาตรง Based line Data โอกาสการศกษาระดบอดมศกษา รอยละของนกศกษาอดมศกษาตอประชากรกลมอายทสภาการศกษาทาอย เรากกาหนดอาย 18 – 24 ป ขอมลพนฐานเรามอยในป พ.ศ.2543 มนกศกษาตอประชากรกลมอายรอยละ 22.7 กจะมาด ในป พ.ศ.2548 จะเปนเทาใด คอ วธการทเราจะตองกาหนดตวชวดใหชดของอดมศกษาขอมลคอนขางมปญหามากในเรองของขอมลตอไปโอกาสทางการศกษาทมความตองการพเศษสวนมากเรากจะมขอมลจากผลการวจย อยางเรากาหนดตวชวดรอยละของผพการทไดรบการศกษาเกณฑทเรากาหนด กมผลการวจยอย ในป พ.ศ.2543 รอยละ 15.5 ในเรองของความตอเนองในการประเมน หากเราตองการทจะดตรงนอก เราจะตองมการวจย ในป พ.ศ.2550 เปนเทาใด ตรงนชใหเหนวาปญหาทเรานาตวชวดมาใชขอสาคญ คอ ขอมลทเราจะนามาใชพจารณาตามตวชวดอยางของเดกดอยโอกาสทางการศกษาพนฐานเรามขอมลอยในปพ.ศ.2545 เรากใชขอมลในป พ.ศ.2545 เปน Based line Data ในสวนของโรงเรยนนอกระบบมเพยงจานวนเทานน ในป พ.ศ. 2543 จานวน 2.6 ซงอาจจะเปนขอมลทกวางไป

ระดบเปาหมายในเชงคณภาพดในดานของผเรยน, คร, ผบรหารและการบรหารจดการ ด

ตามตวชวดของ สมศ. อยางเชน ดานผเรยน กาหนดตวชวดผลสมฤทธทางการเรยนในชน ป. 3, ป. 6, ม. 6 ตรงนจะมผลการทดสอบของกลมวชาการ เดมเกณฑเราจะใชผลสมฤทธท เพมขนตงเปนเกณฑไว ของอดมศกษาดผลการประเมน ตามผลมาตรฐานดานคณภาพบณฑตของสถาบนอดมศกษา คอ ตวชวดทเรากาหนดไวเปน Macro แตเวลาทเราประเมนจรงเราตองนาเอาตวเลขมา ผลประเมนเปนอยางไร เปนไปตามเกณฑหรอไม ในดานครอาจารย ดผลประเมนภายนอก ตามมาตรฐานของ สมศ. ในดานผบรหารและ


- 29 -

การบรหารจดการใชผลการประเมนของ สมศ. ของอดมศกษาไมชดออกมาเปนตวเลข เปนปญหาในการประเมนคณภาพเราจะตองพฒนาตรงจดนตอไป

ในเรองของคณภาพอดมศกษาใหชดขน เปาหมายทเราประเมนดในเรองของการเสรมสราง

ความเสมอภาคและความเปนธรรมตรงนกจะดความเสมอภาคทางโอกาสทางการศกษา ความเสมอภาคในการไดรบการศกษาทมคณภาพ และความเปนธรรมในการจดสรรทรพยากรในเกณฑดวาความเสมอในโอกาสเราจะดความเสมอภาคระหวางเขตพนท เรากตงเกณฑไวแลวเรากดขอมลวาเสมอภาคหรอไม ระหวางเขตพนท ตรงนไดขอมลมาจากโครงการ GIS ทเราทาระหวางเขตพนทอตราของแตละเขตเปนเทาใด ผลเปนอยางไร ความเสมอทไดรบการศกษาระหวางเขตพนทการศกษาใชขอมลของ สมศ. และขอมล NT ในเขตพนทวเคราะหด ความเปนธรรมในการจดสรรทรพยากรดในเรองของการสจดสรรทรพยากรในระดบการศกษาตางๆ ในดานของประสทธภาพเปาหมายทจะเพมประสทธภาพทางการจดการศกษา ขณะนดเพยง 3 ตว อตรา การคงอยปญหาในเรองของขอมลเราเลอกตวชวดทจะหาขอมลเปนตวทจะอธบายหรอตดสนได ดอตราสวนการออกกลางคนของนกเรยน, ดอตราสวนของนกเรยนตอหอง, อตราการออกกลางคนคอนขางยากเหมอนกน ในเรองของการมสวนรวมของการจดการศกษาเปนเปาหมายของการจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต เพราะฉะนนเราจะไปดในสดสวนของผเรยนในสถานศกษาเอกชนจะดสดสวนสถาบนการศกษาเอกชนดสดสวนวามผเรยนเพมขนเพยงใดในขอมลในป พ.ศ. 2543 จานวนสถานศกษาใน อปท. ดการมสวนขององคกรการปกครองสวนทองถนขณะนเรากมปญหาในเรองจานวน เรองของการจดการศกษาโดยครอบครวเรากดไดเพยงจานวนเพมขนหรอไม สงเหลานกใหเหนถงประสบการณการทางาน เรากมขอจากดในการนาตวชวดมาใชในการประเมนการปฏรป ดร.สวมล กบอาจารยนงลกษณ ทาเรองตวชวดไวเปนจานวนมาก เวลาทประเมนจรงกไมสามารถหาขอมลทจะมาประเมนตวชวดทกาหนดไวไดทงหมด

ในเปาหมายการเพมศกยภาพในการแขงขนของประเทศเรากใชจานวนดระดบการศกษา

ของประชาชนซงกกวาง มาดจานวนเฉลยของการศกษาของประชากรซงกม Based Line Data ในป พ.ศ. 2542 เพยงแค 7.1 ป ดระดบการศกษาของประชากรวยแรงงาน ดรอยละของแรงงานทไดรบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนขนไปซงตอนนนเปนตวชวดททางรฐบาลกาหนดตามแผนการบรหารราชการแผนดน เนนตวชวดตรงน ดความสามารถในการแขงขนซงเรากจะใชขอมลจาก IMD ทานจะเหนวาเวลาทเราจะเลอกตวชวดมาใชสงทเราจะตองพจารณามากกคอขอมล ในประเทศสหรฐอเมรกากาหนดไวเลยในการจดทาแผนยทธศาสตรการศกษาของอเมรกา จะทาตารางประเมนเปาหมายม Based Line Data อะไรอย อนทมขอมลอยแลวมาจากไหน ขอมลตวใดทจะตองหาเพมกาหนดไวใหชดเจนในแผนซงของเราไมม ปญหาตรงนจะมปญหาในดานของผจดทาการประเมน

เปาหมายตวชวดของการประเมนปจจยและกระบวนการ 1. หลกสตร กระบวนการเรยนการสอน การวดและประเมนผล 1.1 การจดทาหลกสตรและสาระการเรยนรใหมความยดหยนหลากหลาย ตามความถนดและความตองการของผเรยน โดยมการทบทวนและปรบปรงหลกสตรการศกษาระดบและประเภทตางๆ


- 30 -

รวมทงสถานศกษามหลกสตรทเหมาะกบผเรยนและทองถน คอ สถานศกษาตองจดทาหลกสตรทองถนหรอไม สวนเกณฑกจะดจาก สมศ. ในการดรายละเอยดกจะดรายมาตรฐานท สมศ. ประเมนเอาไว 1.2 การปฏรปการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนสาคญอาจจะกาหนดตวชวดไดหลายตว ยกตวอยางเชน ครสอนมรปแบบการจดกจกรรมทเนนผเรยนเปนสาคญ ตวเกณฑดวาครสวนใหญจะกาหนดเปนรอยละกไดเนองจากเราไมมฐานขอมล ดจากท สมศ.ประเมนครไวรายมาตรฐาน 1.3 การประเมนผเรยนและพฒนาการ เนนการประเมนผลในหองเรยน สถานศกษา ใชการประเมนผลในรปแบบใหมหรอไม ทเนนพระราชบญญตการศกษาเนนเรองผลพฒนาการ เกณฑจะดวาสถานศกษาสวนใหญมการปรบเปลยนการประเมนผลผเรยนใหสอดคลองกบการปฏรปการศกษา

2. คร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา เปนเปาหมายในเรองของครและบคลากรทางการศกษาตาม พรบ. ยกตวอยางเชน กระบวนการและการพฒนาครรปแบบใหม มเปาหมายดงน

2.1 การผลตครไดรบการสนบสนนดานนโยบายและงบประมาณจากรฐเปนกระบวนการวารฐไดเนนใหความสาคญหรอไม

2.2 การปฏรประบบและกระบวนการพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษาในพรบ. กาหนดวา องคกรกลางทาหนาทกากบนโยบายและประสานงานพฒนาครคณาจารยวามหรอไม เกณฑกาหนดวาตองมเกณฑเหลานขนมา

2.3 การยกระดบมาตรฐานวชาชพครและควบคมการประกอบวชาชพ เนองจากกาหนดใหมองคกรวชาชพครมการออกใบประกอบวชาชพครหรอไม สวนเกณฑกจะดวามหรอไมม

2.4 การปฏรประบบการบรหารบคคลของคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา กาหนดใหมองคกรกลางในการบรหารคร ตวชวดกดวามหรอไมม มระบบจงใจในวชาชพครหรอไม สวนเกณฑกดวามการจดตงครไดรบเงนเดอน เงนวทยฐานะ เงนประจาตาแหนงตามโครงสรางใหมหรอยง ถามแลวกถอวาผานเกณฑ

3. การประกนคณภาพการศกษา

3.1 พรบ. กาหนดใหมทงระบบการประกนคณภาพการศกษาภายในและภายนอก 3.2 สถานศกษาตองไดรบการประเมนภายนอก ครงแรกภายใน 6 ป ตวชวดกจะดวา

หนวยงานททาหนาทพฒนาเกณฑมวธการประกนคณภาพภายนอกและมการประเมนสถานศกษาหรอไม และดวามการประกาศใชกฎกระทรวงมระเบยบมการจดตง สมศ. หรอไม สวนสถานศกษากาหนดใหมการประเมนภายนอก กาหนดใหใน 6 ป กคอภายในสงหาคม 2548 เกณฑกคอ ภายในวนท 20 สงหาคม สถานศกษาทกแหงไดรบการประเมนภายนอกตามทกาหนดไว

4. สอ เทคโนโลย และแหลงการเรยนร

4.1 มการกาหนดใหตองจดเปนคลนความถสอตวนา และโครงสรางพนฐานทจาเปนตอการสงเสรมตอการจดการศกษา ตวชวดกจะดวามหรอไมมซงเกณฑกบอกวาตองเพยงพอ


- 31 -

4.2 สงเสรมและผลตพฒนาแบบเรยนตาราและหนงสอวชาการ สงพมพตางๆ ตวชวดจะดในเรองการสงเสรมเกณฑมการประกาศใชนโยบายสอเสร ครและผเรยนมแบบเรยน ตารา และเทคโนโลย เพอการเรยนรอยางเพยงพอ

4.3 การพฒนาผผลตและผใชเทคโนโลยทางการศกษา ดวามการพฒนาผผลตหรอไม และผใชหรอไม แตเกณฑกจะดครหรอผเรยนพฒนาความรความสามารถพฒนาการเรยนรดานเทคโนโลย ดวาครไดรบดวยหรอไม

4.4 กาหนดใหจดตงหนวยงานกลางเทคโนโลยเพอการศกษา ตามดวามการจดตงแลวหรอไม เกณฑคอตองการมจดตงหนวยงานกลางดานน

4.5 การสงเสรมและการจดตงแหลงเรยนรเพอการเรยนรตลอดชวต ตวชวดกจะดวา มการใชแหลงเรยนรหลากหลายรปแบบในการจดการเรยนร เกณฑกคอ สถานศกษาไดมการใชแหลงเรยนรในชมชนไดหลากหลายหรอไม

5. ระบบการศกษา

5.1 การขยายการศกษาอยางทวถงทกระดบ ตาม พรบ. ทไดกาหนดใหม รฐมการสงเสรมใหประชากรทกกลมไดรบการศกษาหรอไม โดยเกณฑมการดาเนนการตามนโยบาย ตามแผน เพอขยายโอกาสทางการศกษา มการปฏรปอดมศกษา มการสงเสรมการศกษานอกระบบและตามอธยาศย เปดโอกาสใหการศกษาแกผเรยนทกกลมอาย

5.2 การศกษาทกรปแบบมความเชอมโยงตอเนองและเทยบโอนผลการเรยนได มการเทยบระดบมการเทยบโอนเรยนรระหวางการศกษาทงในแบบเดยวกนและตางรปแบบ ผเรยนสามารถเทยบโอนไดหรอไม ทงในระบบและนอกระบบดวาขณะนทาไดมากนอยเพยงไร อยางในอดมกมการเทยบกนระหวางคณะและเทยบโอนกนไดระหวางมหาวทยาลย

5.3 การสนบสนนใหทกฝายในสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา พรบ.กาหนด ใหมทงครอบครว องคกร และชมชน สถาบนสงคมตางๆ มลนธ มสทธในการจดการศกษาพนฐานไดกจะดวา รฐสงเสรมใหมการจดหรอไมและสงเสรมใหมการใชกฎหมาย ถามการประกาศใชแสดงวารฐไดมการดาเนนงานไปบางแลว

6. ระบบการบรหารและการจดการศกษา มการกาหนดใหมดงตอไปน

6.1 การกระจายอานาจการศกษาไปยงเขตพนทการศกษาและสถานศกษา เขตพนทและสถานศกษาปฏบตงานไดคลองตวเปนไปตามทกฎหมายกาหนดหรอไม มสถานศกษามอสระในการบรหารงานตามภารกจของตนเอง ยกตวอยางเชน กฎกระทรวงวาดวยการกระจายอานาจในเขตพนทและสถานศกษา ในขณะนมหรอไม สถานศกษามอานาจการการตดสนใจทงในเชงวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และงานบรหารงานทวไปหรอไม สวนการกระจายอานาจไปไดมากนอยเพยงใดในขณะน

6.2 การกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนตามความพรอมและ ความตองการของทองถนกาหนดใหมกฎหมายในเรองการกระจายอานาจในเรองการถายโอนมการดาเนนงาน ในเรองนหรอไม มเกณฑการประเมนความพรอม กระทรวงตองออกเกณฑประเมนความพรอมเพอใหประเมน


- 32 -

สถานศกษา ประเมน อปท. เพอใหสถานศกษาไปอยในความดแลของ อปท. มการประเมนความพรอมและมการขอถายโอนโรงเรยนไปมากนอยเพยงใด มการถายโอนโรงเรยนให อปท. เพมขนหรอไม

6.3 สถานศกษาเอกชนสามารถจดการศกษาไดอยางอสระ มคณภาพ มาตรฐานตามทกาหนด ตวชวด สถานศกษาในขณะนมอสระมความคลองตวในการบรหารจดการหรอไม ตวเกณฑดท พรบ.การศกษาเอกชน มแลวหรอไม อยางไร หากมการดาเนนการแลวไปถงไหน มการประกาศใชไปหรอไม

7. ระบบทรพยากรและการลงทนดานการศกษา พรบ.กาหนดใหมดงตอไปน

7.1 มการระดมทรพยากรและลงทนเพอการศกษาทงจากรฐ องคกรปกครองสวนทองถน สถาบนครอบครว สถาบนองคกรตางๆ รวมทงตางประเทศดวย ตวชวด สถาบนสงคมตางๆ มสวนรวมใน การจดการศกษามานอยเพยงใด มการบรจาคทรพยสน ทรพยากรตางๆ มการรวมภาระรบภาระคาใชจายจากรฐมากนอยเพยงใด สวนตวเกณฑกจะไปดวารฐไดกาหนดมาตรการจงใจ อยางเชน มาตรการดานภาษใหกบผทจะเขามารวมจดการศกษาไดมากนอยเพยงไร สถานศกษาสามารถทจะบรหารจดการงบประมาณของตนเองหาผลประโยชนจากทรพยสนเพอทจะมาจดการศกษาไดเอง จะตองดวามเกณฑหรอมระเบยบ เกณฑทกระทรวงจะตองออกมาหรอ กระทรวงการคลงออกมาเพอใหสถานศกษาสามารถปฏบตในเรองนได หาผลประโยชนในทรพยสนและนามาใชในสถานศกษาได

7.2 กาหนดใหรฐจดสรรงบประมาณใหการศกษาในฐานะทมความสาคญสงสด ตวชวดกจะดสดสวนงบประมาณดานการศกษาตองบประมาณรวม เกณฑมการจดสรรเพมขนหรอไม ตวชวดตอมาดรฐจดสรรงบประมารแกสถาบนการศกษาจะมทงทกระดบ เชน ในระดบอดมศกษาเกณฑกจะบอกวาสถาบนอดศกษาไดรบการจดสรรในลกษณะของ บลอกแกน นอกจากนจะมการกาหนดวารฐจะตองจดสรรกองทนกยมดอกเบยตาใหแกสถานศกษาเอกชน เกณฑกจะดวามเกณฑในเรองนแลวหรอไม

7.3 มระบบรหารและการใชทรพยากรทมประสทธภาพและประสทธผล ตวชวดกาหนดวามระบบงบประมาณแบบมงเนนผลงาน เกณฑกจะดวาในขณะนสถาบนการศกษาอดมศกษาตางๆ มการใชระบบงบประมาณแบบมงเนนผลงานแลวหรอไม ตวตอมาตองมระบบประเมนตดตามประเมนตรวจสอบมประสทธภาพและประสทธผลการใชจายงบประมาณ เกณฑมการใชระบบนใชไปแลวหรอไม มการดาเนนการไปถงไหน

8. ระบบตดตามและประเมนผลประสทธภาพและประสทธผลของการจดการศกษา

ตวชวดจะตองมการจดการศกษาจะตองมการพฒนาระบบตดตามและประเมนผลทเชอมโยงเปนเครอขายกนระหวางองคกรหลกตางๆ กบหนวยงานทเกยวของและทงหมดตองมการตอบสนองตอความตองการของผใชดวยดวามระบบสารสนเทศทสมบรณและทนสมย เกณฑมระบบสารสนเทศและฐานขอมลเรยบรอยหรอยง

ประเดนคาถาม – คาตอบ เรอง เปาหมายตวชวดของการประเมนปจจยและกระบวนการ คาถาม ในเรองของการประเมนการปฏรปการศกษาตงแตกระบวนการแรกทวทยากร ได

เอยถงเปนกระบวนการระบบเปด หนวยงานตองเขาไปมสวนรวม ตงแตการกาหนดเปาหมายทถอดออกมาจากการปฏรปการศกษามากาหนดเปนเปาหมายและตวชวด เกณฑตาง ๆ เกดจากการระดมความคดเหน


- 33 -

หรอวา สภาการศกษาดาเนนการเอง และตวชวดหรอเกณฑทไดดาเนนการไปแลว แมแตตวชวดบางตวเปนลกษณะการถามในเชงในนามธรรมอยซงในการกาหนดแบบน ในการทเราจะไปสรางเครองมอวดอาจจะเปนปญหาพอสมควรและในขณะเดยวกนการกาหนดเกณฑบางเกณฑทจะตอบสนองตอตวชวดวาดาเนนการไปแลวนนเปรยบเทยบกบตวเกณฑหรอเปาหมายทกาหนด อาจจะไมสะทอนความชดเจนตรงนนได ในเรองของเทคนค วธการ สวนของตวชวดกดเกณฑกดทมลกษณะเปนนามธรรมและไมมความชดเจนเทาทควรนกเวลาสรางเครองมอทจะตอบตวชวดเหลานลกษณะของเครองทเราจะตองคดออกแบบไวมนควรทจะเปนในลกษณะใดบาง หรอมนอาจจะเปนเครองมอทเปนแบบสมภาษณแบบสารวจ อยากเรยนถามทานวทยากรวาทาง สกศ. ไดมการดาเนนการอยางไร ถาตวชวดเหลานนเปนเรองของนามธรรม อยางเชนวา มความเหมาะสมมความเพยงพอซงเราไมทราบวาความเพยงพออยในระดบไหน อยางไร เวลาสรางเครองมอวดออกไปเราตองสรางเครองมอแบบวดออกไปหรอไม

คาตอบ : ในเรองแรกการระดมความคดการปฏรป เรามคณะทางานหลงจากทประกาศใช พรบ. แลวเราแตงตงคณะกรรมการประเมนการปฏรป แบงออกเปน 2 ชด ดานการบรหารและดานการประเมนการเรยนร พจารณาตงแตกาหนดกรอบจากทประเดนการปฏรปมอะไรบางทจะตองกาหนดประเดนตวชวดทาเปนกรอบทางหนวยงานเขามาชวยทกหนวยงาน สวนประเดนทเราเปนปญหาทเราททาคอ เราจะกาหนดเกณฑอยางไร เกณฑทเราทาในระดบ Macro ใหญๆ เราจะประเมนไมกตว แตสาหรบหนวยปฏบตเขาตองเอาไปต เอาตวชวดใหเปนรปธรรมซงเปนหนาทของหนวยปฏบตทจะตองไปดวาในแตละเรองเกดอะไรขน จะวดอยางไร ตรงนเปนปญหามาก ในระดบปฏบตการทาตวชวดลงถงกระบวนการเลยวาจะตองทาอะไรบาง ตองตใหเปนตวเลขพอทาจรงๆ แลวฝายปฏบตมปญหามาจะไปหาขอมลอยางไร เพราะฉะนนในเรองตวชวดบางตวเปนนามธรรม ในสวนของสภาการศกษาเราจะตองกาหนดตวชวดไมกตว ตองเปนตวทกวางหนวยปฏบตตองมตวชวดทสอดคลองกนในแตละดบ กอนทสภาการศกษาสรปยอดเวลาทจะกาหนดใหเปนรปธรรมเปาหมายจะตองชดเจนตรงน ปญหาคอ เวลาททาออกมามากมายมหาศาลการทจะทาใหเปนนามธรรมความเหมาะสมเพยงพอลงไปอกวา เราจะใชเกณฑอะไรทจะด ตองมรายละเอยดของตวชวดเพยงพอ เรามเทาไหรถงจะเพยงพอตรงนกตองมมาจากฐานการวจยทผานๆมาวา เดมมอยเทาไหร ในสวนของทางสภาการศกษาเปนขอจากดในแงของการใชตวชวด ปกตแผนนโยบายจะตองมการกาหนดเปาหมายไวใหชดเจนวาปนควรจะเปนรอยละเทาไหร อยางเชน กระทรวงสาธารณะสขกาหนดเปาหมายไวชดเจน การจดบรการดานการบรการจะตองเพมขนรอยละเทาไหร ซงจะงายสาหรบคนทจดทาการประเมนเรากใชเกณฑเปนรายป หนวยปฏบตทาไดเทาไหร สวนแผนทสภาการศกษาประเมนทประสบกบปญหาคอ แผนการศกษาแหงชาต เปนแผนระยะยาวกาหนดไวเปนเปาหมายเปนรายป แตไมมการกาหนดไว ฝายประเมน กจะตองกาหนดกนเอง จากเดมทาไวไดจานวนเทาใด ในปนทาไดเทาไหร อยางเชนจานวนปการศกษาเฉลย จะตองดเปาหมายเฉลยทกาหนดไวในชวงนน อยางเชน แผนบรการราชการแผนดนกาหนดไววาสนปนนจะตองเพมขนเทาไหร ในสวนของแผนแหงชาตของสภาการศกษาทาเปนกรอบแผนทางการศกษาหนวยปฏบตกตองไปทาแผน พรบ. กาหนดใหหนวยปฏบตไปทาแผนพฒนาการศกษาของตนเอง สพฐ. สกอ. ตองทาแผนของตนเองใหชดเจนในแตละป เปาหมายอยางผสาเรจการศกษากาหนดเปนไวเลยวา ป 2550 จะเทาไหร ป 2551 จะเทาไหร พอมเปาหมายชดเจนเราสามารถกาหนดไดเปนรปธรรมทชดเจน เราจะตอง


- 34 -

ทาใหไดเทาไหร ซงเปนเรองของกระบวนการจดทาแผนและตดตามแผน ตรงนกเปนปญหาทกหนวยงานมปญหาในการกาหนดตวชวดวามปญหาในเรองของขอมลทนาไปใชซงทาใหเรามปญหาทจะตองตดตามประเมนผลซงจะตองมการพฒนาระบบตดตามประเมนผล ในสวนของเครองมอทใชในสวนของสภาการศกษาทาขนอยกบวาประเดนทเราทาแบบสารวจหรอแบบสมภาษณ แบบสอบถาม กแลวแตบางงานวจยบางเรองซงกจะจางนกวจยทาให ผวจยจะไปกาหนดตวชวดและการประเมนเอง จากนนนามาเสนอตอสภาการศกษา แลวจะนาผลมาตอบตวชวดทเรากาหนดไว การประเมนทจะใหไดขอมลจรงๆ ทตรงกบสภาพความเปนจรงงานวจยเชงปรมาณทเปนรอยละ บางครงตอบไมตรงกบขอเทจจรง สงทเราเนนมากคองานวจยเชงคณภาพทจะเปนตวอธบายในสงทเกดขนการประเมนกระบวนการทางานเราจะเนนใหนกวจยทาในเชงคณภาพดวย เพราะฉะนนเวลาทจะกาหนดโครงการประเมน จะกาหนดไวเลยวาใหนกวจยไปดทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ คอ ในเชงปรมาณเราตอบได การใชเครองมอขนอยกบวาเราอยากจะไดเครองมออะไร เพราะฉะนนเวลาทเราเขยนโครงการประเมนจะมการตงคาถามในการประเมน คอ วตถประสงคของการประเมนจะตองกาหนดใหชดเจน เพราะจะนาไปสการกาหนดกรอบการประเมนกจะตงประเดนคาถาม การประเมนวาเราอยากรอะไร หลงจากนนเรากาหนดรายละเอยดยอยๆ เพอทจะดวาเราจะตองมตวชวดอะไรทจะตองมาตอบคาถาม จะตองหาขอมลอะไรใชวธการอยางไร ทจะไดขอมลทตรงกบขอเทจจรงมากทสด ตวอยางอกเรองคอ การประเมนการจดการศกษาเชงพนท โดยใช GIS สารสนเทศภมศาสตร ทางสภาการศกษาไดรวมมอกบทางศนยวจยภมสารสนเทศแหงประเทศไทย สบเนองมาจากประเดนปญหาทวา การจดการศกษามประสทธภาพและประสทธผลเพยงใด โดยเฉพาะคอสภาการศกษาตอบไดเพยงในเชงของภาพรวม อยางเชน รอยละของนกเรยนตอประชากรในภาพรวม เราไมสามารถทราบไดในความแตกตางในพนทตรงไหนทมาก ตรงไหนทนอย ซงจะตอบคาถามเหลานได เราตองรขอมลในพนทวามตวชวดระดบพนท

การประเมนโครงการ โครงการทจะประเมนตางๆ มรายละเอยดทจาเปนตองทราบในพนฐานกอนทจะทาการประเมนโครงการนนๆ ไดแก 1. ความเปนมาของโครงการ ในเรองของการพฒนาระบบตดตามทประเมนผลทผานมา กยงขาดกรอบแนวคดในการประเมนทผานมาดวย ในเชงของพนทโดยเฉพาะทเราจะตองดผลผลตและผลลพธ จาแนกตามสงกดขนาดทตงของโรงเรยน ถาเราไมสามารถทจะดตรงนไดเรากไมสามารถแกไขปญหาไดตรงจด รเหนแตภาพรวมเทานนในปทผานๆ มาซงขณะนเราไดรวมมอกบศนยดงกลาวขางตน 2. วตถประสงค ใหนกวจยออกแบบและวเคราะหขอมลเชงฐานพนทในดานของการจดการศกษาซงจะตองมการสารวจรวบรวบขอมลในการจดการศกษา มการออกแบบและนาเขาขอมลในการใหการจดการศกษาเชงพนท พฒนาระบบฐานขอมลหลงจากนนวเคราะหประเมนในเชงของพนทเพอทจะกาหนดมาตรการเชงนโยบายในระดบพนท


- 35 -

3. วธดาเนนการ มการศกษาหลกการ ทฤษฎทเกยวของในการประเมนประสทธภาพและประสทธผลในการจดการศกษา ซงใชกรอบแนวคดในการประเมนระบบเปดดในแงของความเสมอภาค เพราะฉะนนจะมการพฒนาในตวชวดและกาหนดตวชวดในการประเมนขน ตวชวดทใชเนองจากการทจะประเมนใหเหนภาพในระดบพนทได หมายความวาขอมลทไดรบความสมบรณในระดบพนทขนมา หากตวใดมขอมลไมครบตวชวดตวนนกทาไมได ตวชวดทใชในครงนกจะเลอกจากตวชวดทหนวยงานตางๆ ใชอยและมการเกบขอมล เพราะจะตองเอามาเชอมโยงตงแตระดบสถานศกษาขนมา อยางเชน ในดานประสทธภาพตวชวดทพอจะมขอมลทสามารถเชอมโยงไดคออตราสวนรอยละของนกเรยนตอประชากร อตราสวนนกเรยนตอหอง อตราสวนนกเรยนตอคร หรออตราสวนนกศกษาระดบ ปวช. ปวส.และระดบอดม ฯ ในดานประสทธผลกดเปาหมายทางการจดการศกษานกวจยสารวจดแลวขอมลทวดประสทธผลยากมากเพราะยงไมมการทา ขณะนทางสภาการศกษากาลงพฒนาตวชวดทจะวดในเรองของคนเกง คนด มความสข ขณะนกาลงอยระหวางประชมรวมกบคณะวจยทตดตอไวจากจฬาลงกรณมหาวทยาลย นกวจยกดจากผลประเมน NT รอยละของครวเรอนทมความอบอน ครวเรอนทมความปลอดภยในชวตและทรพยสนและอนๆ ในเรองของการรวบรวมขอมลในครงนใชขอมลทตยภมไมสามารถทจะไปเกบขอมลปฐมภมได ขอมลดานการศกษากจะรวบรวบประสานกบศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของสานกปลดกระทรวงศกษาธการ รวมทงหนวยงานนอกกระทรวงศกษาธการดวย ขอมลระดบหมบานกใช ขอมลจาก กชช 2 ค. และ จปฐ. และขอมลพนฐานทางกายภาพประชาการ เศรษฐกจ สงคม และหนวยงานอนๆ เชอมโยงเขามาสฐานขอมลในการดาเนนงานคณะวจยกจะออกแบบและวเคราะหระดบขอมลพฒนาโปรแกรมขน 4. การวเคราะหขอมล มการวเคราะหเชอมโยงขอมลเขากบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร คอ เอาขอมลทไดทางการศกษาทไดทงหมดเพอประเมนผลออกมาแลวกนามาเสนอใหเหนความหนาแนน การกระจายตว วเคราะหความสมพนธระหวางพนท ผลประเมนทกระดบจากขอมลทไดมาพบความแตกตางทงดานโอกาส ความเสมอภาค ในสวนของระดบอดมศกษา เนองจากขอมลมปญหามากและหายากมากทนกวจยทาไดคอ ดเพยงการกระจายตวของตาแหนงทตง ดในแงของเขตการปกครองทมสถาบนการศกษาตงอย อตราสวนนกศกษาระดบอดมศกษาซงถามขอมลทชดเจนกจะสามารถนาไปใชในการวเคราะหและวางแผนได

ปญหาอปสรรคและขอจากด ในการใชตวชวด ปญหาทพบกคอ ยงกาหนดวตถประสงคไวกวาง ตวบงชจะเปนนามธรรมมากเวลาทเราจะ

ประเมนเราจะตองนาไปพฒนาใหเปนรปธรรม อยางเชน ตวบงชทเกยวกบเรองคณภาพของคนไทยกตองลงไปทาเปาหมาย เกง ด ม สข จากตวบงชทกาหนดไวในมาตรฐานพอไปทาจรงแลวมรายละเอยดเยอะทจะประเมน นอกจากนการประเมนททาง สกศ. ทาจะเปนการประเมนในภาพรวมตองเชอมโยงตวชวดจะตองมาจากฐานจากหนวยปฏบต แตขณะนยงไมมการเชอมโยงกมปญหาในการกาหนดตวชวด ขณะนทางคณะกรมการสภาการศกษาไดพฒนาระบบการตดตามและประเมนผลการศกษา


- 36 -

โดยจากผลการวจยของ ดร. ศรชย กาญจนวาส จะใหประเมนภาพรวมในระดบประเทศจะใหฝายเลขานการมาอยทสภาการศกษา โดยมทางสานกงานปลดเปนผชวยเลาขานการ ระบบตดตามใหมจะใหมการวางระบบรายงานซงตรงนนาเปนหวงอยางยงสถาบนการศกษาปฏบตมากมายแบบฟอรมหลายประเภทรวมทงการพฒนาระบบสารสนเทศ ในเรองของการกาหนดตวชวดกลางซงจะตองมตวชวดรวมในเรองของฐานขอมลทขาดความสมบรณทาใหหนวยงานตางๆ ไมสามารถใชขอมลรวมกนไดระบบการจดเกบขอมลขาดความตอเนอง อาท ขอมลตอเนอง (base line data) และการเปลยนแปลงในปตอๆ จะตองมขอมลทตอเนองเราถงจะประเมนได และเปนปญหาททางกระทรวงศกษาธการแกไมไดเรองระบบขอมล สพฐ. มขอมลจดเกบอกอยางหนงยากมากจะนามาเชองโยงหรอแปลงขอมลซงทาใหยากตอการเหนภาพรวมตางมรปแบบการจดเกบคนละอยางแตละหนวยงานกจะมการจดเกบตวชวดของตนเอง เรองของลกษณะตวชวดควรจะเปนคาตวเลขในเชงของปรมาณทจะตอบไดวาเปนกเปอรเซนตในปจจบนเรายงทาไดไมทกดานบางดานเราใชตวชวดบงบอกสภาพเฉยๆ และคงจะตองพฒนากนอกเยอะ

การพฒนาตวชวดในการประเมนความสาเรจ เราดตรงผลลพธจะดในบางมต จากการประชมผทรงคณวฒดจากมตความเสมอภาค มตความทวถง ความเพยงพอ คณภาพและประสทธภาพ ตรงนเราใหนกวจยจากสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (นดา) ใหนกวจยไปทากรอบและจดประชมเชญหนวยงานไปรวมพจารณา 2 ครง แตละมตหลกทนกวจยเสนอมาเราจะวดตามตวชวดไดหรอไม อยางเชน มตความเสมอภาค (ดโอกาสการเขาถงการเรยนร, อตราสวนผเรยนจาแนกตามเพศ, สดสวนผเรยนจาแนกตามพนท) ทานคดวาตวชวดดงกลาว 3 ตวนาไปใชชวดการประเมนความสาเรจของอดมศกษาไดหรอไม ประเดนคาถาม – คาตอบ คาถามท 1 อตราสวนของผเรยนจาแนกตามเพศ กาหนดคาสดสวนเปนผเรยนชายและผเรยนหญง คอ ในความคดทวากระบวนการของการคดคนเขาอดมศกษามนมกระบวนการสอบคดเลอกเขามากอน กขนอยทวากระบวนการคดเลอกทเขามาเปนชายกคน และหญงกคน ถกคดเขาไปกคน ตรงนจะเปนตวแปรดวยหรอไม คาตอบ : ตวชวดทนกวจยเลอกมาจานวน 3 ตวชวดน คอตวชวดทเปนอนกรมเวลา เพอจะดไดทกๆ ป การกาหนดตวชวดมนจะตองมาจากพนฐานความเขาใจ บรบทของแตละเรองทเราประเมน เพราะฉะนนในการทเราจะพฒนาตวชวดกจะเกดจากคนทจะทางานตรงนนทจะมามสวนรวมใหความคดเหนในเรองความทวถงในมตของความเพยงพอ ในขอ 2 ในเรอง จานวนของผเรยนในแตละสาขาสอดคลองกบความตองการของตลาด ในขอนนาจะยากในเรองของความตองการของตลาดแรงงาน ในการหาขอมลกาหนดยาก ในเรองของตลาดแรงงานมการเปลยนแปลงอยเรอยๆ ในแตละป

เสนอขอคดเหน 1 : ในเรองของสดสวนผเรยนจาแนก ตามพนทแลวดเกณฑมาตรฐานทเสนอแนะตรงนบอกวา คนในพนทสถานศกษาตงอย ไดรบโอกาสเขาเรยนไมนอยกวารอยละ 30 คอ ผเรยนกบพนทจะตองกลบยอนดดวยหรอไม ของสถาบนอดมศกษาในจดทขาดสถาบนอดมศกษาพนท ตรงน


- 37 -

จาแนกตามภมภาคหรอไมหรอจาแนกอยางไร เปนอกประเดนทตองพจารณาดวยอยางไรกตาม ขอมลตาง ๆ ทเราจะหาไดมาแลวตองจาแนกออกแลวดความเสมอภาคในสวนน บางสาขาวชาถกกาหนดอยแลวในการเขาสสาขาวชาชพซงสงดงกลาวเปนเพยงความคดเหนเบองตน

เสนอขอคดเหน 2 : ในเรองของมตท 4

ในเรองของคณภาพตวชวดทสอง วดยาก (คณลกษณะของผสาเรจการศกษาทมความรบผดชอบตอสงคม และการกาหนดคาประเมนคณธรรม จรยธรรมและความรบผดชอบตอสงคม รอยละ 80 ของผสาเรจการศกษามคณลกษณะตรงตามทกาหนด โดยเฉพาะเปาหมายการประเมนท 4 ดความเปนเลศในฐานทเปนมนษย

ในเรองของคณภาพ ผลการงานการวจยของอาจารยทสรางสรรคพฒนาในขอ 3 สวนใหญจะเนนการวจยทม Impact สงตอการพฒนาประเทศได แตจรงๆ แลวการทเราจะเปนประเทศทพฒนาแลวหรอเจรญกาวหนาควรจะเนนในดานทเปนลกษณะองคความรใหมๆ ซงกอใหเกดในเชงนวตกรรม ซงดกวาการวจยทเนนการพฒนาประเทศเพยงอยางเดยว นาจะมในลกษณะการสรางองคความรใหมๆ ดวย คาถามท 2 ในแงของระดบการยอมรบของนายจางหรอสถานประกอบการ สกอ.เคยมการวดหรอไม (ตอบ-มหาวทยาลยทา) ทางสกอ. กาหนดใหมหาวทยาลยทาทกปหรอไม ซงตรงนจะเปนปญหาตรงขอมลทเราจะนามาประเมนซงเราอาจจะตองกาหนดตวชวดททางมหาวทยาลยจะทาหรอไม หรอมการตกลงกนอยางไร ถาหากมองในแงของความสาเรจเปนตวชวดทจาเปน และการดความพงพอใจของนายจาง เปนตวชวดหนงทกาหนดไวใน สมศ. และ กพร. ซงมหาวทยาลยเองจะตองรายงานดวยในทกๆ ป ซงไมรวมถงสถาบนอดมศกษาเอกชน ในสวนนทาง สมศ. มการกาหนดการประกนคณภาพใน 44 ตวบงชมกาหนดไวหรอไม อยางไร

คาตอบ : ขณะนมปญหาเรองของฐานขอมลพนฐาน ในจานวนนกศกษาตางๆ ในกรณของการศกษาดงาน ณ ประเทศเกาหลและประเทศญปน กระทรวงมหนวยงานกลาง มแบบฟอรม ตงแตระดบโรงเรยนจะตองใหขอมลเปนระยะ ออกเปนกฎหมาย หมายความวาขอมลทใหตองมาตรงเวลาและถกตอง หากมาไมตรงถอวาผดกฎหมายซงขอมลของเขาถกตองนาไปวางแผนการศกษา ซงในมหาวทยาลยของไทยเองไมมวนย คอ ในการทจะเราไปขอขอมลอาจจะไดชา ขอมลทไดตรงหรอไมกไมทราบ แตเมอใดขอมลทเราไดอยในรปแบบของกฎหมายขอมลทเราไดชดเจน ถกตองสมบรณ และจะเปนประโยชนตอการบรหารจดการความสาคญในระดบประเทศทจะวางแผนในอนาคตขางหนา และในสวนของ สกศ. ทไดรบมอบหมายใหพฒนาในสวนน ทางสกศ. ไดวางระบบแรงงาน เราจะรายงานเรองอะไรบางอยางไร ในตอนนอยางคราว ๆ ตามทกาหนดไวใหรายงานตงแตระดบอดมศกษาในทกระดบ สถานศกษาจะตองรายงานใหแกคณะกรรมการ ใหรายงานตรงตอหนวยงานตนสงกด คณะกรรมการตนสงกดแตละหนวยงานรายงานใหหนวยงานนนทราบ รายงานตอคณะกรรมการดาเนนการตดตามผล ถาเปนในเรองของคณภาพและมาตรฐาน จะรายงานในทกๆ


- 38 -

6 เดอน แตหากเปนเรองอน เรองนโยบายจะรายงานทกๆ 3 เดอน สวนหากเปนในเชงคณภาพหรอผลสมฤทธ จะรายงานในทก ๆ 6 เดอน


- 39 -

3.การกาหนดตวชวด : การฝกปฏบต รองศาสตราจารย ดร.สวมล ตรกานนท

การกาหนดประเดนในการประเมนโครงการ องคประกอบ 4 สวนของการประเมนคอ

1. ประเมนอะไร 2. ประเมนประเดนไหน 3. ตวชวดคออะไร 4.เกณฑทจะประเมนคออะไร

ในการประเมน จะมนโยบาย แผน ขนตอนในการทาแผน เพราะฉะนนจะตองเขาใจวาขนตอนการทาแผนของเราเรมจากขนตอนไหน อยางไร

ลกษณะของแผน โดยทวไปอาจไมเกยวของกบเราเทาไร แผนงานของเรามกเรมจากนโยบายใหญ จากนโยบาย

ใหญความเปนจรงตองเขาสแผนชาต แตปญหาของเราคอระหวางแผนชาตกบนโยบายของรฐบาลไมคอยเขากนเทาไร กลายเปนแผนชาตเปนตวนา เลยตองยดแผนชาตไวเปนหลก ครม. สวนใหญจะแถลงนโยบายสอดคลองกบแผนชาตททามาเพมเตมเทานน แตไมทงหมด จากแผนชาตเขาสกระทรวง จากกระทรวงเขา ระดบสกรม ลกษณะตรงนจากแผนชาตอยากใหประชาชนอยดกนด ลกษณะอยางนเปนนามธรรมเรายงไมรเลยวาอะไรคอการอยดกนด แตมาทางเดยวกน พอมาถงระดบกรม แตละกรมจะมภารกจของกรม หนวยงาน พนธกจของเราตองรวาหนาทของเราคออะไร ในทางเดยวกนคอ การอยดกนดจากพนธกจของเราคอ คนจะอยดกนดตองมการศกษา เพราะฉะนนหนาทของเราคอทาในสวนของการศกษา พอเขาสระดบของกรมเมอไรกตามตรงนเราตองเขาแผนปฏบตการแลว ฉะนนวธการหรอวธของแผนตองเรมจากสงทเปนนามธรรมแลวครบคลมทกสาขาวชาการ ขณะเดยวกนมนก Flow ลงมาตลอดและเรมเปนรปธรรม ถาเขาสระดบกรมแลว มนจะเขาสลกษณะคาวาเรยกวาโครงการ ฉะนนเขยนแผนโครงการเปนแผนปฏบตการมนจะตองเปนรปธรรม ถาไมเขยนในลกษณะของรปธรรมตองยอมรบคอ มนจะมการเคลอนยายอตรากาลงอยตลอดเวลา ถาไมเขยนออกมาในรปธรรมคนทมาทาหนาทใหมจะไมรเลยวาเราจะตองทาหนาทอะไร มนจะตองมานงตความใหมวาจะทาอยางไร

จากนโยบายแผนชาตทกลาววาเพอพฒนาความเปนอยของชนบท ถาเขาสกระทรวงศกษาฯ

กตองดทกระทรวงศกษาเทานน ถาเขาสกระทรวงสาธารณสขกตองดแลสขภาพอานามย เพราะฉะนนแตละกรมจะม โครงการยอยๆ ของแตละกรมจะสอดคลองกบแผนชาต ถาเราตนามธรรมใหเปนรปธรรมโดยอาศย พนธกจและภารกจ ถาตความไดกสามารถเขยนโครงการ การวางแผนโครงการ ขนตอนการบรหารโครงการ และวเคราะหโครงการได เมอมการปฏบตตามแผน การควบคมกจะเกดขนทนท การควบคมม 2 สวนคอ

1. ตดตามกากบงาน คอ การพลกดนงานใหเดนหนาไปจนถงจดทเรากาหนดไว แตขณะเดยวกนตองมการประเมนโครงการดวย


- 40 -

2. การประเมนโครงการ คอ ดผลของการกระทาของเราวาสงททาขนด หรอไมด แคไหนเพอจะไดขอมลในปหนาเพอแกไขใหม เจตนาสาคญและขนตอนสดทายเราตองการปรบปรงขยายหรอยต

แผนแตละปจะมบทสรปของเรองททามาไมใชปรากฏตามตวชวดมรายงานแลวจบ แผนปฏบตการ

ทเราเรยกวาโครงการลกษณะทสาคญมนมจดเรมตนและสนสด แตละปงบประมาณตองมการวางแผนอยางด ในโครงการจะมกจกรรมยอยๆ ประกอบกนขนมา อาจจะสอดคลองกนตอเนองกนเปนไปไดทงหมด ยกตวอยางกจกรรมทตอเนอง ถาจะทาวจย อาจจะเรมจากการเกบขอมล การวเคราะหขอมลนคอ กจกรรมตอเนอง แตถาเปนกจกรรมทเปนคขนานกนแตเชอมซงกนเหละกนเชน โครงการคมประพฤตผกระทาผด เราตองดดวยวากจกรรมของเราเปนอยางไง ตองมการใชทรพยากรทงเงอนไขทงภายในและภายนอกนนคองบประมาณ อตรากาลง มการระบเปาหมายสดทายของโครงการวาทาเสรจแลวตองไดอะไร มสถานทตงโครงการทชดเจนไหม ทไหน อยางไร เมอไร ถาเปนแผนปฏบตการทกอยางตองชด ณ เวลานอยากใหกลบไปทบทวนวางานทเรามนชดเจนอยางนไหม ถามนไมชดคอความคลมเครอในการปฏบต มองยอนกลบมาของ สกอ. คาทใชเรยกมนอาจจะแตกตางออกไป

ยทธศาสตรของการพฒนาคนและสงคมใหมคณภาพ เปาหมายของกระทรวงคอประชาชน

ไดรบการศกษา มการเรยนรไดมาตรฐานคณภาพ สานกมาตรฐานฯกทาหนาทไป สานกพฒนาคนกทาหนาทพฒนาคนไป ตางคนตางกเขยนโครงการยอยใหสอดรบกบตวน เปาหมายของหนวยงานกคอ สามารถนามารวมเขาดวยกนไดหมด แตในความเปนจรงคอ Flow กนมาแลว สถาบน อดมศกษามเกณฑมาตรฐาน ในการจดการศกษามเปาหมายทชดขน เขาใจวาจะทาอะไรแลว ทายทสดกคอ โครงการตองการใหมมาตรฐาน ในการศกษา แนนอนตองมโครงการกลยทธหนวยงานนนคอโครงการยอยนนเอง โครงการสงเสรมและสนบสนนการบรหารการจดการศกษาภายใตโครงการนกจะมกจกรรมยอยๆ วาทาอะไรบาง ถาตรงนเราเรมเหนแลววา Flow มาตามน เพราะฉะนนเราจะรวากลยทธสงเสรมสนบสนนการบรหารการจดการศกษา มนเปนคาใหญภายใตหนวยงานทรบผดชอบ สานกไหนทรบผดชอบกจะมโครงการยอยๆ หรองานยอยรองรบ ตรงนสงเสรมสนบสนนงานอะไรทสงเสรม งานอะไรทสนบสนน แตสวนใหญหนวยงานรอยละ 90 ฝกอบรมทงป

ความลมเหลวทางการศกษาของไทยไมใชทางดานวชาการแตอยทางดานการพฒนาจตใจ

ถาเดกอาชวะพรอมทจะตอสโดยไมคดนชดเจนมากเลย จรงๆแลวการเรยนสอนของเราลมไป สวนหนงเรามงความรจนเราลมไปวาคนนมนม 2 สวนทตองพฒนาคอพฒนาทางดานจตใจ และพฒนาความร ความรสามารถทาใหเขาดารงอยไดแตจตใจเปนสงทสาคญทจะอยรวมกน สมมตวาเราจะเพมโอกาสทางการศกษาอยางคดโครงการปฏบตการการเพมโอกาสทางการศกษา เพมโอกาสหมายถงอะไร เพมโอกาส เพมจานวนป เพมจานวนคนตแตกออกมาใหไดกอนวาหมายถงอะไรหรอไมจาเปนตองเพมจานวนป เพมจานวนคนอาจจะมการศกษา กศน .อกเหมอนกน ขนอยกบวาหนวยงานรบผดชอบสวนไหนกเอาไปเขยนสวนนน เพมโอกาสคนกลมไหนนสาคญ แลวตองเขยนการตองการเพมกบคนกลมไหนคงไมไดทาโครงการเดยวใหกบคนทง


- 41 -

ประเทศในลกษณะนน ในขณะเดยวกนมวธไหนในการเพมตวน มวธไหนในการเพมโอกาสทางการศกษา ขณะเดยวกนแตละวธใชเวลาเทาไรนคอมมมองในการดวา ถานโยบายของกรมวาอยางเวลาตแตกเรากคอยๆ คดทละสวน ฉะนนงานจะไมมการซากน ในแตละปมนจะคบไปขางหนาตลอด เราตองการขอมลมาชวยคด ขอมลมทงทตยภมและปฐมภม ขอมลทดจะตองทนสมยตองแมนยา สนไดใจความและเกยวเนองสมบรณในเนอหาของตนเอง ขอมลไมใชเอามาเปนบางสวนแตตองนามาทงหมด ลกษณะของโครงการจะตองมรายละเอยด ยกตวอยาง เขยนโครงการฝกอบรมเรองการประเมนโครงการ จะเรมเขยนจากหลกการและเหตผล เหมอนอยางทเขยนกน วตถประสงคจะตองเขยนชดเจน แลวผลจะเปนอยางไร

1. ผเขารบการฝกอบรมมความรความหมาย แนวคด และวธการประเมน 2. นาความรไปใชประโยชน ขณะเดยวกนจะตองมคณสมบตของผทไดเขารบการฝกอบรม จานวนคนทพอเหมาะ

ลกษณะทเขยนจะเปนเชนน แตถาจะเขยนเพมเปนหวขอวชาในหลกสตรมอะไรบางตรงนเองคอ สวนวชาหลกสตรทอยากจะใหร มกาหนดการ ในกรณทไมอยากจะใหผดความคาดหวงสงทตองทา คอรายละเอยดแตละหวขอ วตถประสงคบรรยายเรองนคออะไร ถาจะเขยนถงขนใครมารบงานตอกตองทาตามได เพราะฉะนน การเขยนแผนไมใชหลกการวตถประสงค ตองมรายละเอยดมากพอ ถาเปนโครงการของ สกอ. ตองมขนตอนการดาเนนงาน งานบางอยางสามารถทาพรอมกนไดแตงานบางอยางตองทาตอเนองกน จะเปนกจกรรมคขนานกบกจกรรมตอเนองตรงนตองเขยนมาใหชดมนจะทาใหซกซอมความเขาใจดวยวา เขาใจสงททาหรอเปลา เพราะฉะนน ถาพดถงโครงการฝกอบรมตรงน มรายละเอยดอะไรบาง สงทใหรายละเอยดในตวโครงการ ไมเพยงแควาตวโครงการมหลกการวตถประสงคผลประโยชนตองคดวา เนอหาทสาคญททาใหทกคนสามารถทางานไดตองเขยนตามนนคอ 1.ตวโครงการ 2.รายละเอยดหวขอการบรรยาย 3.ตารางการฝก อบรม

ระบบราชการเปนตวสาคญในการขบเคลอน ตวขบเคลอนจรงๆ คอ ขาราชการประจา ไมวา

ประเทศจะมการปรบเปลยน ครม. ไปกครง ประเทศจะเคลอนไปขางหนาอยางถกตองมทศทางทชดเจน เราตองการขาราชการทรบผดชอบเตมศกยภาพของตวเอง งานทกอยางทมอยนะตอนนเปนงานททาทายตองทาใหเตมศกยภาพในลกษณะนน เรองของนโยบายเขาสแผนปฏบตการ การแปลงจากเรองทเปนนามธรรมใหเปนรปธรรม โดยอาศยภารกจของหนวยงาน มาผนวกและตความใหแตก อาศยระบบฐานขอมล ในเวลานการพฒนาคน ในวงการศกษาตองทนสมย การพฒนาคนไมจาเปนตองฝกอบรมอยางเดยว

เมอเขยนแผน เราตองตรวจสอบกอนวามความสมบรณไหม เขยนเปนรปธรรมหรอไมสอดคลอง จากหวขอหนงไปอกหวขอหนงไหม ในลกษณะน ฉะนนจะตองตรวจสอบกอน ประเมน ม 2 ความหมาย คอ 1. การตดสนคณคา 2. การสรางสาระสนเทศเพอการตดสนใจ


- 42 -

การตดสนคณคาจากการสรางสารสนเทศเพอการตดสนใจ การตดสนงานททา คอ 1.แกไข 2. ปรบปรง 3. ขยาย 4.ยต ม 4 เหตผลททาการประเมน ในชวงของการประเมนโครงการมนมหลายชวงทไมสามารถทาไปตามทเราตองการได แตถาเราทาการประเมนถาไดตดตามแกไขอยตลอดเวลาจะมการแกไขไดอยางด การประเมนตองทาควบคกบการดาเนนงานตามแผน การประเมนไมใชจดทสนสด สาระทสรางมาตองชดเจนตดสนได ขณะเดยวกนตองแยกแยะไดวาอนไหนด อนไหนไมด ขอมลทไดมาตองชดและเปนทยอมรบ ปญหา ณ เวลานทประกนคณภาพมหาวทยาลยตางๆมปญหาเรองตวชวด โครงการทจะทาสาเรจไดตองขนอยกบ 1.แผนดหรอไหม 2. การดาเนนงานตามแผนแลวมการปรบตวหรอไม 3. ผลทไดจากแผนคอผลทเราตองการ ผลทางออม ผลกระทบ ตรงนสาคญ ถาตองการแกไขปรบปรง ขยาย ยต แสดงวาขอมลทม ตองรวามนผดปกตตรงไหนถงจะสามารถแกปญหาได การประเมนตองทาควบคกบแผนงาน งานประเมนสวนใหญไมไดระบจดนน แตบอกเพยงแควาสถานการณตอนนรบไดหรอไมได แตไมสามารถใชในการปรบปรงแกไข ทาอยางไรถงจะใชในการปรบปรงแกไขได

การพจาณาความสาเรจ อยางเชน งานคบไปให 1 คะแนน ถาคบไปอกให 2 คะแนน คบไป

อกให 5 คะแนน ซงจะมมมมองทงปรมาณและคณภาพ ถาปรมาณไมสามารถไปได 100 % ไดแตมคณภาพกตองเทยบแลววาตองการสวนไหนมากกวากน แลวประเดนทตองการประเมน ตองการสวนไหนในโครงการ การเขยนโครงการ 1 ชน สงทสาคญคอ ตองมประเดนมากอน ถาเขยนโครงการมาดการกาหนดประเดนกจะไมยาก ตวชวดจะตามกนมา ณ เวลานตองทราบวาโครงการชดหรอยง ถาตองการประเดนทจะประเมนไดจากทไหนบาง ซงจะไดจาก 1. วตถประสงคชดทสด (ตองเขยนด) 2. ความตองการของผใชประเมน โครงการ มจดเรมตนและจดสนสดทแนนอน ระบบสาระสนเทศควรทจะสามารถใชกนไดทงระบบเชอมโยงกนอยางถกตอง

กลมเปาหมายของโครงการ คอ กลมเปาหมายบคคลทไดรบบรการ และผลทคาดวาจะ

เกดขนจากผลการดาเนนโครงการสงทตองสนใจกคอ โครงการทางสงคมมกจะมเปาหมายตอเนอง อยางเชนถาเราสรางโครงการเกบขยะในเชยงใหม เปาหมายแรก ตองมโรงงานขยะ เปาหมายทสอง มแลวตองเกบขยะไดไหม ตองเกบได เปาหมายทสาม มนตองลดมลภาวะไดถาเกบไดจรง ถาเปาหมายอยางนจะเหนทงเชงปรมาณและคณภาพถาเขยนอยางน แตสวนใหญเราจะมเพยงเปาหมายแรกตวเดยว ซงทาใหงานของเราไมชด ขณะเดยวกนนอกจากเปาหมายในลกษณะนแลวยงมอกไหม อยางเชน การฝกอบรมเปาหมายทหนงตองทาใหผเขารบการอบรมไดความรกอนใชไหม เปาหมายทสองคอตองเอาปฏบตได เปาหมายทสามคองานตองดขน

โครงการ 2 ลกษณะคอ โครงการใหมกบโครงการตอเนอง เปาหมายโครงการตอเนองกบ

โครงการใหมไมเหมอนกนฉะนนจะตองคดใหดวาจะเขยนเปาหมายตองเขยนลกษณะไหนอยางไง การเขยนโครงการตอเนองตองดกอนวาทผานมาเปนอยางไร ความวกฤตของปญหามากนอยแคไหน ตองพจาณาปรมาณงานตามอตรากาลงดวย ขณะเดยวกนงบประมาณและระยะเวลาทมจะทาใหกาหนดเปาหมาย


- 43 -

ตอเนองไดอยางถกตอง อยางเรองการสงเสรมการเรยนรของคนตองลดความไมรลง ถกตองไหม คนทไมรหนงสอตองลดลงๆ ดกวาการกาหนดเปาหมาย

เปาหมายม 2 ลกษณะคอ เปาหมายทเปนปรมาณและเปาหมายทเปนคาบรรยาย ซงเปาหมายท

เปนปรมาณคอผลงานทผานมา อตรากาลงระยะเวลาระบเปนตวเลขไดแตเรองบางเรองไมสามารถระบเปนตวเลขได อยางเชน ขาราชการทเขารวมโครงการใหบรการประชาชนอยางเตมความสามารถ การกาหนดประเดนประเมนไดหลายวธไมจาเปนตองใชวธใดวธหนง เพมทางเลอก ดวามอะไรทเกยวของกบโครงการเอามาเปนตวตงหมด ความสาเรจของโครงการขนอยกบตวแผน โครงการฝกอบรมอะไรทเกยวกบการฝกอบรมประเมนใหหมด ตวแผนหลกสตร เนอหา วทยากร ปญหาคอถาจะฝกอบรมในคราวหนาจะตองรวาครงนจะมความผดพลาดมากนอยแคไหน ขณะเดยวกนกจะมเอกสารประกอบการ

การวเคราะหโครงการ สงทสาคญถาไดประเดนทจะประเมนแลว ตองพจาณาอะไรบาง

ระยะทจะประเมน ประเภทของโครงการทจะประเมน การนาประเดนมาดวามนเกดขนในสวนไหนของโครงการบางจะเปนการขามขนตอนมาแลว เพราะฉะนนจะทาอยางไรเพอแกไขปญหาน เพราะวาในลกษณะการประเมนมนมหลายลกษณะดวยกน ไดแก 1. ประเมนความตองการเปนสวนทสาคญ หากจะสงใหบคลากรไปเรยนตอทปรญญาเอก การประเมนความตองการ รหรอยงวากคนทหนวยงานตองการทจะสงไปเรยน 2. เนอหาสาขาวชาอะไรทจะตองสงออกไป และสอดคลองกบความตองการของรฐไหม เรามทนทงหมดเทาไร การประเมนตองควบคกบการทางานทกอยาง จะทาใหเกดขอผดพลาดนอยลง

สงทตองทาหลงจากทประเมนแลว คอ 1. ตองเรยงลาดบประเดนทตองการประเมนตามระยะเวลาของโครงการ 2. ประเดนทเขยนขนมความชดเจนเพยงพอทจะกาหนดตวชวดหรอไม เรองบางเรอง

อาจจะใชตวชวดมากกวา 1 ตวจะเปนตวทคขนานกนไปหรอตวตอเนองกนไป 3. ผประเมนจะตองพจารณาตอไปอกวา ประเดนทตองการประเมนนนตองใชตวชวดตวเดยว

หรอชดของตวชวด

การกาหนดตวชวด การกาหนดตวชวดเปนการเลอกตวแปรทสาคญจากประเดนการประเมน ซงตวชวด หมายถง

สงตางๆ หรอลกษณะตางๆ ทระบถงปรากฏการณทเกดขนในประเดนทตองการประเมน โดยตวชวดทดควรสอดคลองกบประเดนทตองการประเมน เปนตวชวดทสาคญ และไดรบการยอมรบจากผอน ถาตวชวดเขยนดตวโครงการกจะออกตรงตามวตถประสงคโครงการเชน เผยแพรความรดานสขศกษา เพอใหประชาชนมความรเกยวกบสขศกษาพอมความรแลวนาไปใชไดและสขภาพดขน สงนถาเขยนวตถประสงคไดอยางนมนจะไปตามกน ขณะเดยวกนตวชวดทสาคญ ระดบความรทไดรบไป การปฏบตตนเองหลงจากทไดรบความร ลกษณะสขภาพอานามยทดขน


- 44 -

ประเภทของตวชวด 1. แบงตามลกษณะของตวชวด 1.1 ตวชวดโดยตรง เปนตวชวดทแสดงใหเหนถงสงทเกดขนโดยตรงในประเดนทตองการประเมน เชน ปรมาณงานทไดจากโครงการ 1.2 ตวชวดใกลเคยง เปนตวชวดลกษณะอนทใกลเคยงกบประเดนทตองการประเมนอาจใชตวชวดเพยงตวเดยว หรอชดของตวชวดในลกษณะเดยวกน 1.3 ตวชวดผสม ลกษณะตวชวดนเปนชดของตวชวดหลายๆ สาขาทนามาใชรวมกนเพอระบถงปรากฏการณทเกดขนในประเดนทตองการประเมน 2. แบงตามลกษณะของกจกรรม 2.1 ตวชวดดานเศรษฐกจ 2.2 ตวชวดทางสงคม 2.3 ตวชวดทางการเมอง 3. แบงตามลกษณะของขอมล 3.1 ตวชวดทสงเกตไดโดยตรง 3.2 ตวชวดดานความรสกและอารมณ (ความพงพอใจ การยอมรบ) การใชตวชวดทง 2 ลกษณะในประเดนการประเมนเดยวกน ควรมการกาหนดนาหนกทแตกตางกนระหวางตวชวดทงสอง เพอใหเกดความยตธรรมตอสงทถกประเมน 4. แบงตามกระบวนการ 4.1 ตวชวดสงนาเขา (input) ไดแก อตราสวนระหวางทรพยากรทใชกบผลทได 4.2 ตวชวดกระบวนการ (process) ไดแก ปรมาณงานทเสรจสนในแตละชวงเวลา 4.3 ตวชวดผลสดทายของโครงการ (output) ไดแก งานทเสรจสนเมอจบโครงการ

ลกษณะตวชวดทด ในแตละประเดนของการประเมนมตวชวดทสามารถบงบอกถงสงทเกดขนไดหลายตวดวยกน ดงนนการพจารณาเลอกตวชวดทดควรมลกษณะดงน 1. สอดคลองกบประเดนทตองการประเมน โดยสามารถระบถงสถานการณในประเดนทตองการประเมนไดชดเจน 2. เปนรปธรรมทาใหสามารถวดหรอสงเกตได ซงจะชวยผประเมนในการเกบรวบรวมขอมลจากตวชวดดงกลาว 3. ไดรบการยอมรบจากผใชผลงานประเมน หากตวชวดทใชในการประเมนไมไดรบการยอมรบ ยอมสงผลตอคณภาพของการประเมนทาใหการประเมนนนลมเหลวในทสด


- 45 -

การวางแผนเกบรวบรวมขอมล เมอไดตวชวดแลว ผประเมนตองพจารณาขนตอนในการวางแผนเกบรวบรวมขอมล ถาเปนขอมลปฐมภมจะตองมการสรางเครองมอเกบรวบรวมขอมล โดยทวไปไดแก แบบสอบถาม แบบสมภาษณ แบบสงเกต เปนตน เครองมอทสรางขนจะตองมการตรวจสอบคณภาพเครองมอกอนทจะนาไปใชเกบขอมล สวนขอมลทตยภมตองมการตรวจสอบความถกตองของขอมลกอนทจะนามาใช

ประเดนการประเมน 1. เราจะประเมนอะไร ประเมนโครงการ ประเมนแผนงานหรอประเมนโครงการ 2. ตองรวาประเดนทจะประเมนคออะไร เนองจากประเดนทเราประเมนมวธคดหลายวธ

จากวตถประสงค จากความตองการผใช จากประสบการณ จาก Model จากเปาหมายพอไดประเดนแลวกตองเขาสตวชวด ประเดนตองชด ถาประเดนชดตวชวดกเปนรปธรรมถงจะเกบขอมลได

ถาตวชวดยงเปนนามธรรมอยกไมสามารถเกบขอมลได อยางเชน ระดบความสาเรจ

ความสาเรจหมายถงอะไร ความสาเรจแตละโครงการไมเหมอนกน ตวชวดบางตวทเปนนามธรรม อยางเชน ความเหมาะสม ถาถามถงความเหมาะสมอยางไปถามวาเหมาะสมมากทสด นอยทสดใหเอาตวชวดใกลเคยงมาด ถาไมมขอขดแยงเกดขนใชได สภาพปกตไมมขอรองเรยนกใชได ตองคดวาเราตองการขอมลไหน ซงตองปรบแผนงานทงหมดลกษณะงานททาตองเปนรปธรรมไมใชนามธรรม นโยบายตางหากทเปนนามธรรม และตองรกอนวาเราจะประเมนอะไร แลวกมาดวาประเดนไหนทเราจะประเมน บางครงไมตองประเมนทกประเดนแตประเมนเฉพาะประเดนทอยากร การประเมนสงทเกดขนระหวางการดาเนนงานหรอเมอสนสดโครงการตรงนกตองรอกเพอไปเกบขอมลตามระยะเวลาทเหมาะสม ถาประเมนระหวางดาเนนงานการในลกษณะนเรยกวาการตดตามและกากบงาน แตถาเปนชวงสนสดเราเรยกวาการประเมนผลโครงการ เมอไดประเดนทชดเจนแลวตวชวดกชดเจนเหมอนกน เพยงแตวาประสบการณเรายงไมม ณ ตอนนวา จะมองตวชวดทเชงปรมาณอยางเดยว ตวชวดทบอกคณภาพยงคดกนไมได ซงตวนเปนตวสาคญ ปรมาณงานกสาคญแตตวสาคญกวาคอคณภาพของงาน

......................................................................................................................

การพัฒนาต ัวชี้วัดในการต...

Documents

Transcript of การพัฒนาต ัวชี้วัดในการต...