เรองท 3 ทศนธาตและหลกการออกแบบในงานทศนศลป

การออกแบบงานทศนศลปมความหมายเปน 2 แนวทาง ไดแก การออกแบบงาทศนศลปทเปน ศลปะบรสทธ (Fine arts) ทเนนคณคาทางดานจตใจและมความงามเปนเปาหมาย กบการออกงานทศนศลปทเปนศลปะประยกตท (Applied Arts) ทเนนคณคาดานวตถ โดยมประโยชนใชสอยและความงามเปนสงรอง

การออกแบบงานทศนศลป

เอกภาพ ดลยภาพ

จดเดน ความ

กลมกลน ความขดแยง

เอกภาพ

เอกภาพ หมายถง การน าสวนประกอบมาจดรวมเปนอนหนงอนเดยวกน ใหมความสมพนธเกยวของกน มความเปนกลมกอนและไมกระจดกระจาย สามารถสอความหมายและอารมณความรสกตลอดจนคณคาทางความงามได การสรางเอกภาพสามารถท าไดดวยการน ารปรางรปทรงมาจดวางใหมความสมพนธเกยวของกนไดหลากหลายวธ เชน วธสมผสกน วธทบซอนกน วธการจดกลม เปนตน

เอกภาพ

ภาพแสดงวธสมผสกนในลกษณะตางๆ

เอกภาพ

ภาพแสดงทบซอนกนในลกษณะตางๆ

เอกภาพ

ชอผลงาน “รก” เทคนค ภาพพมพ ผลงานของ ประหยด พงษด า เปนภาพทจดองคประกอบแบบทบซอนสอดประสานกนใหความรสกอบอน และผกพน

เอกภาพ

ดลยภาพ

ดลยภาพ

ดลยภาพหรอความสมดล หมายถงการจดภาพทมความพอดและเหมาะสมใหเกดน าหนกการจดวางสองขางเทากน หรอมความสงกวาเทากน ความสมดลแบงออกเปน 2 ลกษณะ ดงน

ดลยภาพ

2.1 ความสมดลแบบสองขางเทากน (symmetrical) คอการน าสวนประกอบของทศนศลปมาจดวางใหน าหนกทงสองขางเทากนหรอเหมอนกน ซงใหความรสกสงบนงเปนสมาธ และความศรทธาเลอมใสนยมใชในงานจตรกรรม ประตมากรรมไทย และสถาปตยกรรมไทย และงานศลปะสมยใหมทตองการความเรยบงายและสงบนง

ชอผลงาน “เวสสนดร” เทคนค ลายรดน า ผลงาน ไพฑรย บนลอทรพย เปนการจดภาพแบบสมดล 2 ขางเทากน ใหความรสกสบ ศรทธา เลอมใส

ดลยภาพ

ดลยภาพ

2.2 ความสมดลแบบสองขางไมเทากน (asymmetrical balance) คอการน าสวนประกอบของศลปะมาจดวางทไมเทากนหรอไมเหมอนกนทงสองขาง แตมองดภาพรวมแลวเทากนดวยความรสก และใหความรสกเคลอนไหว แปลกใหม และมความเปนอสระ

ชอผลงาน “รกทะเล” เทคนค สน า ผลงานของ สชาต วงษทอง เปนการจดภาพแบบสองขางไมเทากน แตเทากนดวยความรสกเพราะทองทะเลทไกลโพน ดานซายมอชวยดงดดสายตาและรสกวาในไมชาเรอกจะแลนออกจากฝง

ดลยภาพ

จดเดน

จดเดนหรอจดสนใจ หมายถงสวนส าคญทเดนทสดของภาพทสามารถเราความสนใจหรอสออารมณ ความรสกและความงามใหเหนไดอยางเดนชด ในการจดภาพใหมจดเดนอยางงายๆ กคอ การก าหนดสวนประกอบ (principal) ซงเปนจดเดนหรอเปนเปาหมายส าคญของภาพขนมากอน โดยวางอยในต าแหนงระยะหนา (foreground) และระยะกลาง (middle ground) แลวก าหนดสวนรอง (subordinate) ซงเปนสวนประกอบของภาพ ซงมหลายสวนมาชวยเนนใหจดเดนหรอสวนประธานมความเดนชดและสมบรณยงขน

จดเดน

ชอภาพ “เรงตะวน” เทคนค สอะครลค ผลงานของ มาโนชญ เพงทอง แสดงจดเดนดวยสของตะวนทสวางเจดจา

จดเดน

การเนนจดเดนของภาพ เราสามารถเนนจดเดนใหนาสนใจไดดวยวธการดงน 1. การเนนดวยขนาดของรปราง – รปทรง โดยการน ารปราง – รปทรงทมขนาดแตกตางกนมาจดองคประกอบรวมกน ยอมเกดการเนนซงกนและกน รปทรงทมขนาดใหญจะมความเดนชดและเปนสวนประกอบทชวยใหภาพสมบรณ 2. การเนนดวยแสงเงา โดยการสรางคาน าหนกของแสงเงาใหแตกตางกน ซงมคาน าหนกสวางและคาน าหนกมด จะชวยเนนซงกนและกน

จดเดน

3. การเนนดวยส การใชสในวรรณะทแตกตางกนจะชวยเนนซงกนและกนใหดเดนชดสวยงามยงขน ในภาพองคประกอบศลป สในวรรณะเยน (warm tone) ซงปรมาณนอยกวาใหเดนชดขนได 4. การเนนดวยเสน เปนการน าเสนมาเปนจดเนนของภาพใหเกดความเดนชด โดยเนนดวยเสนทแตกตางกนหรอแสดงออกดวยเสนทออนชอยสวยงาม หรอเสนทมพลงความรนแรง ใหอารมณความรสกตางๆกน

จดเดน

ความกลมกลน

ความกลมกลน หมายถงความประสานสมพนธกลมกลนกนของสวนประกอบทางทศนศลป เชน จด เสน รปราง – รปทรง แสงเงา ส บรเวณวาง และลกษณะพนผวทสามารถเขากนไดด ไมขดแยงกน ซงจะกอใหเกดความงาม

ความกลมกลน

การสรางความกลมกลน เราสามารถสรางความกลมกลนไดดวยหลกการจดองคประกอบศลปดงน 1. ความกลมกลนดวยเสน เปนการใชเสนซงมลกษณะเดยวกน น ามาประสานสมพนธในทศทางเดยวกน มความขดแยงกนเพยงเลกนอย 2. ความกลมกลนดวยรปราง – รปทรง เปนการน ารปราง ทมลกษณะเหมอนกนคลายกน และมขนาดใกลเคยงกนมาจดรวมกนใหเกดการประสานกลมกลน

ความกลมกลน

3. ความกลมกลนดวยแสงเงา เปนการจดคาน าหนกของแสงเงาใหประสานกลมกลนไปในทศทางเดยวกนหรอไลน าหนกออนแกใหเกดความกลมกลน 4. ความกลมกลนดวยส เปนการน าสทอยในวรรณะเดยวกนหรอสใกลเคยงกนมาจดองคประกอบในภาพเดยวกนกจะไดความรสกทนมนวลรายเรยบ นาสมผสจบตอง 5. ความกลมกลนดวยลกษณะผว เปนการน าลกษณะผวหรอพนผวทมความเหมอนกน คลายกนมาจดเปนองคประกอบเดยวกน ซงจะกอใหเกดพลงความรสกตามลกษณะพนผวนนๆ

ความกลมกลน

ชอผลงาน “หนนง” เทคนค สน า ผลงานของ ปญญา เพชรช , 2552 เนนปลาทในเขงเปนจดเดนของภาพทชดเจนโดยใชรปทรงแสงเงา และสเปนจดเนน

ความกลมกลน

ชอผลงาน “จนตภาพใหมของสงสารวฎ” เทคนค ผสม ผลงานของ อภชย ภรมยรกษ สรางความกลมเกลยวดวยเสนและสไดอยางงดงาม

ความกลมกลน

ชอผลงาน “วนเดก” เทคนค ปนปนพลาสเตอร ผลงานของ เขยน ยมศร เปนการสรางรปทรงทสมพนธกลมกลน ทงโครงสรางและแสงเงาทสองมากระทบ

ความกลมกลน

ความขดแยง

ความขดแยง

ความขดแยง หมายถงความไมประสานสมพนธกน ไมลงรอยกน หรอเขากนไมไดของสวนประกอบตางๆ ท าใหขาดความกลมกลน แตกจ าเปนส าหรบงานทศนศลป เพราะจะชวยเราความสนใจ สรางความตนเตน และมพลง

ความขดแยง

การสรางความขดแยง 1. ความขดแยงดวยเสน เปนการน าเสนทมลกษณะแตกตางกน เชน เสนโคงกบเสนตรง มาจดรวมอยดวยกนอยางเหมาะสม โดยใหมความขดแยงประมาณ 20 % ดงนน จงจดใหเสนทขดแยงกนมปรมาณทตางกน 2. ความขดแยงดวยรปราง – รปทรง เปนการน ารปราง - รปทรงทมลกษณะแตกตางกนมาจดรวมอยในภาพเดยวกน เชน สามเหลยม วงกลม สเหลยม แตสวนใหญยงสามารถประสานกลมกลนได มสวนทแลดแยงบางเลกนอย สวนทขดแยงนบางเลกนอย สวนทขดแยงนจะเปนจดเดนทสรางความสนใจและเกดคณคาทางความสามารถความงามไดด

ความขดแยง

3. ความขดแยงดวยส เปนการน าสทตรงกนขามหรอสตดกน หรอสทมน าหนกออน - แกตางกนมาจดอยในภาพเดยวกน แตสตรงขามกนนนจะตองเพมหรอลดปรมาณสใดสหนงใหแตกตางกน หรอจะผสมสใดสหนงใหหมนลงดวยสตรงกนขาม หรอผสมสขาวหรอสด าเพอเปลยนคาของสใดสหนง เพอมใหขดแยงกนมากเกนไป 4. ความขดแยงดวยทศทาง เปนการก าหนดทศทางของรปราง รปทรง ส จด แสงเงา ฯลฯ ใหมความขดแยงกนบาง แตสวนใหญยงเปนไปในทศทางเดยวกนจะชวยเพมความแปลกใหมไมนาเบอหนาย

ความขดแยง

ชอผลงาน “อาสาสมคร… ดบไฟใต” เทคนค สอะครลค นกกระดาษสรางความขดแยงดวยรปทรง และสแมวาสด าพนหลงกบสเหลอง แดง มวง เขยว จะดขดแยงกน แตกสรางความกลมกลนดวยนกกระดาษนบรอยตวซงเปนสญลกษณของสนตภาพ

ความขดแยง

การสรางสรรคองคประกอบทางทศนศลปทสมบรณแบบ งานองคประกอบทศนศลปทสมบรณแบบนนประกอบดวยหลกเอกภาพ ดลยภาพ จดเดน ความกลมกลน และความขดแยง ทศลปนสามารถน าหลกการทง 5 ประการเหลานมาเชอมโยงประสานความสมพนธกนใหเกดองคประกอบศลปทสมบรณ มคณคาทางความงาม และสามารถสออารมณ ความรสกไดตามหลกองคประกอบศลป

แมหลกการจดองคประกอบศลปจะมไวเพอเปนแนวทางให นกเรยนไดเรยนรและยดปฏบตใหเกดคณคาทางความงาม แตนกเรยนหรอศลปนกมสทธทจะคดสรางสรรคภาพจากองคประกอบศลปทอยเหนอกฎเกณฑดงกลาวได หากมเหตผลและมแนวคดสรางสรรคสนบสนนหรออาจน าหลกการจดองคประกอบศลปบางประการมาใช เพอสรางสรรคผลงานตามแนวทางของตนเองไดอยางอสระ

องคประกอบศลปทอยเหนอกฎเกณฑ

ชอผลงาน “รปทรงของแสงบนพนทของเงา” เทคนค สอะครลค ผลงานของ ปรชา เถาทอง แสดงความขดแยงระหวางแสงกบเงาแตเนองจากสวนของแสงมพนทเพยง 10 % จงเปนความขดแยงทงดงาม และมคายง

องคประกอบศลปทอยเหนอกฎเกณฑ

Thank you