1

มหศจรรย “พลาสตก” (ตอนท 6) ดร. อรสา ออนจนทร

คาสาคญ พลาสตก พอลเมอร การนามาใชใหมของพลาสตก (Recycle)

ภาพของขยะพลาสตกกองโตนไมนาดเลยใชไหมคะ?

รปท 1 ขยะพลาสตก

ถงแมพลาสตกจะมประโยชนมากมายมหาศาลตามทกลาวมาขางตนนน แตกมขอเสยคอ พลาสตกผลตมาจากทรพยากรธรรมชาตทไมสามารถเกดขนใหมได (Non-renewable resource) เชน นามน ถานหน นอกจากนพลาสตกทถกทงเปนขยะในปจจบนจงคงอยในสภาพแวดลอมไปอกนานนบหลายรอยป (เปนปญหาสงแวดลอม) อยางไรกดเราสามารถชวยลดปญหาไดหลายวธ ซงวธทเปนทนยมกคอ การนาเอาพลาสตกกลบมาใชใหม (รไซเคล) ในปจจบนนจะเหนไดวาทวโลกใหความสาคญตอการรไซเคลพลาสตกมาก ซงสามารถสงเกตงายๆ ไดจากถงขยะรไซเคลทวางไวทวไป โดยมการรณรงคใหแยกขยะทสามารถนามารไซเคลไดและไมได และเศษอาหารออกจากกนเพอเปนการงายตอการนาขยะกลบไปใชใหม

2

รปท 2 ถงขยะรไซเคล อยางไรกดมเพยงพลาสตกบางชนดเทานนมสามารถนามารไซเคลได ตามทเลามาขางตนพวกเราทกคนคงบอกไดวา พลาสตกประเภทเทอรมอพลาสตกนาจะนามารไซเคลไดงาย เพราะวาสามารถนามาหลอมและขนรปใหมได ซงตางจากประเภทเทอรมอเซตทไมสามารถนามาหลอมและขนรปไดใหมอก จงยากตอการนามารไซเคล ดงนนเพอเปนการงายตอผคนทจะแยกชนดของพลาสตก จงมการออกสญลกษณมาตรฐานใหทางผผลตแสดงไวบนผลตภณฑตางๆ โดยเลขทอยในสญลกษณรไซเคล คอ หมายเลขของชนดพลาสตก ดงแสดงขางลางน

รปท 3 สญลกษณรไซเคลของพลาสตก

1. โพลเอทลนเทเรฟทาเลต (Polyethylene Terephthalate, PET, PETE) ใชทาขวดบรรจนาดม ขวดบรรจของดอง ขวดแยม ขวดนามนพช ถาดอาหารสาหรบเตาอบ และเครองสาอาง สามารถนามารไซเคลเปนเสนใย สาหรบทาเสอกนหนาว พรม ใยสงเคราะหสาหรบยดหมอน ถงหหว กระเปา ขวด

3

2. โพลเอทลนชนดความหนาแนนสง (High Density polyethylene, HDPE) ใชทาขวดนม นา ผลไม โยเกรต บรรจภณฑสาหรบนายาทาความสะอาด แชมพสระผม แปงเดก และถงหหว สามารถนามารไซเคลเปนขวดใสนายาซกผา ขวดนามนเครอง ทอ ลงพลาสตก ไมเทยมเพอใชทารวหรอมานงในสวน 3. โพลไวนลคลอไรด (Polyvinyl Chloride, PVC) ใชทาทอนาประปา สายยางใส แผนฟลมสาหรบหออาหาร มานในหองอาบนา แผนกระเบองยาง แผนพลาสตกปโตะ ขวดใสแชมพสระผม ประต หนาตาง วงกล และหนงเทยม สามารถนามารไซเคลเปนทอนาประปาหรอรางนาสาหรบการเกษตร กรวยจราจร เฟอรนเจอร มานงพลาสตก ตลบเทป เคเบล แผนไมเทยม 4. โพลเอทลนชนดความหนาแนนตา (Low Density polyethylene, LDPE) ใชทาฟลมหออาหารและหอของ ถงใสขนมปง ถงเยนสาหรบบรรจอาหาร สามารถนามารไซเคลเปนถงดาสาหรบใสขยะ ถงหหว ถงขยะ กระเบองปพน เฟอรนเจอร แทงไมเทยม 5. โพลโพรพลน (Polypropylene, PP) ใชทาภาชนะบรรจอาหาร เชน กลอง ชาม จาน ถง ตะกรา กระบอกใสนาแชเยน ขวดซอส แกวโยเกรต ขวดบรรจยา สามารถนามารไซเคลเปนกลองแบตเตอรในรถยนต ชนสวนรถยนต เชน กนชนและกรวยสาหรบนามน ไฟทาย ไมกวาดพลาสตก แปรง 6. โพลสไตรน (Polystyrene, PS) ใชทาภาชนะบรรจของใชเชน เทปเพลง สาล หรอของแหง เชน หมแผน หมหยอง และคกก นอกจากนนยงนามาทาโฟมใสอาหาร ซงจะเบามาก สามารถนามา รไซเคลเปนไมแขวนเสอ กลองวดโอ ไมบรรทด กระเปาะเทอรโมมเตอร แผงสวตชไฟ ฉนวนความรอน ถาดใสไข เครองมอเครองใชตางๆ 7. พลาสตกชนดอนทไมใชพลาสตกทง 6 กลมขางตน หรอเปนผลตภณฑททาจากพลาสตกหลายชนด

โดยขนตอนการเปลยนขยะพลาสตกมาเปนพลาสตกรไซเคลมขนตอนตาง ๆ ดงตอไปน คอ 1. การตรวจขยะพลาสตก (Inspection) ขนตอนแรกนเปนการแยกสงปนเปอนตางๆ ทตดอยกบขยะพลาสตกออก เชน เศษหน ทราย หรอแกว ตลอดจนการแยกขยะพลาสตกทไมสามารถรไซเคลไดออกมา

4

2. การตดและลาง (Chopping and Washing) ในขนตอนนพลาสตกจะถกตดใหเปนชนเลกๆ และลางใหสะอาด ขนตอนนฝนและสงสกปรกจะถกกาจดออกไป 3. การลอยในนา (Flotation Tank) ถาขยะพลาสตกปนกนมาหลายประเภท ซงเรามวธการคดแยกพลาสตกตามประเภทอยางงายๆ โดยการนาขณะมาลอยนา บางชนจะจมและบางชนสามารถลอยนาไดทงนขนอยกบคาความหนาแนนของพลาสตกนนๆ 4. ทาใหแหง (Drying) จากนนขยะจะถกนามาเปาดวยลมรอนใหแหง

5

5. หลอมดวยความรอน (Melting) จากนนนาขยะพลาสตกทไดมาหลอมใหมโดยใชความรอน ทอณหภมและความดนทเหมาะสมทงนขนอยกบชนดของพลาสตก 6. การกรอง (Filtering) พลาสตกเหลวทไดจะถกสงผานแผนกรองทมขนาดพอเหมาะ เพอกาจดสงแปลกปลอมทยงตกคางอย จากนนพลาสตกเหลวจะผานเขาสเครองอดรด (extruder) ออกมาเปนเสน 7. การทาเมดพลาสตก (Pelletizing) ขนตอนนเสนพลาสตกจะถกตดใหเปนเมดเลกๆ บรรจลงกลอง เพอสงไปยงโรงงานขนรปพลาสตกใหเปนผลตภณฑใหม

6

การขนรปเปนผลตภณฑใหมโดยใชเมดพลาสตกรไซเคลทงหมดจะทาใหผลตภณฑพลาสตกทไดจะมสมบตทางกายภาพลดลง บางครงโรงงานจะนาเมดพลาสตกใหมมาผสม เพอใหไดผลตภณฑทมสมบตดขน บทสรปแลวคะ

พลาสตกเปนสงทมประโยชนมากกจรง แตกทาจากวสดทหมดไป (Non-renewable resource) และยอยสลายไดชาเปนผลเสยตอสงแวดลอมอกดวย เราจงควรใชพลาสตกอยางประหยดและคมคา หวงเปนอยางยงวาบทความนจะทาใหพวกเรารจกพลาสตกมากขนและรถงวธทจะใชมนอยางคมคาทสด ถงแมวาเราจะสามารถนามารไซเคลไดกตาม แตแนนอนทสดกระบวนการนามาใชใหมของพลาสตกกตองเสยคาใชจายเหมอนกน ดงนนเราควรรวมมอรวมใจกนลดปรมาณขยะพลาสตก ซงทาไดอยางงายดายโดยใช “คาถา3R”

คาถา 3R “Reduce Return and Reused”

“Refuse”การปฏเสธหรอหลกเลยงสงของหรอบรรจภณฑทจะสรางปญหาขยะ 1. ปฏเสธการใชบรรจภณฑฟมเฟอย รวมทงขยะทเปนมลพษตอสงแวดลอม อาท กลองโฟม ถงพลาสตก หรอขยะมพษอน ๆ

2. หลกเลยงการเลอกซอสนคาหรอผลตภณฑทใชบรรจภณฑหอหมหลายชน 3. หลกเลยงการเลอกซอสนคาชนดใชครงเดยว หรอผลตภณฑทมอายการใชงานตา 4. ไมสนบสนนรานคาทกกเกบและจาหนวยสนคาทใชบรรจภณฑฟมเฟอย และไมมระบบเรยกคนบรรจภณฑใชแลว

5. กรณการเลอกซอผลตภณฑประจาบานทใชเปนประจา เชน สบผงซกฟอก นายาลางจาน ใหเลอกซอผลตภณฑทมขนาดบรรจใหญกวา เนองจากใชบรรจภณฑนอยกวาเมอเปรยบเทยบกบหนวยนาหนกของผลตภณฑ

6. ลดหรองดการบรโภคทฟมเฟอย โดยเลอกใชสนคาหรอผลตภณฑใหเหมาะสมกบความตองการ

7

“Return” การเลอกใชสนคาทสามารถสงคนบรรจภณฑสผผลตได 1. เลอกซอสนคาหรอใชผลตภณฑทมระบบมดจา – คนเงน เชนขวดเครองดมประเภทตาง ๆ 2. เลอกซอสนคาหรอผลตภณฑทสามารถนากลบไปรไซเคลไดหรอมสวนประกอบของวสดรไซเคล เชน ถงชอปปง โปสการด

3. เลอกซอสนคาหรอผลตภณฑทผผลตเรยกคนซากบรรจภณฑหลงจากการบรโภคของประชาชน “Reuse” การใชซาผลตภณฑ

1. เลอกซอหรอใชผลตภณฑทออกแบบมาใหใชไดมากกวา 1 ครง เชน แบตเตอรประจไฟฟาใหมได

2. การเลอกซอสนคาชนดเตม (Refill) เชน ผงซกฟอก สบเหลว นายาลางจาน เปนตน 3. ซอมแซมเครองใช และอปกรณตางๆ (Repair) ใหสามารถใชประโยชนตอไปไดอก 4. บารงรกษาเครองใช อปกรณตางๆ ใหสามารถใชงานไดคงทนและยาวนานขน 5. การนาบรรจภณฑและวสดเหลอใชอนๆ กลบมาใชประโยชนใหมเชน การใชซาถงพลาสตก ถงผา ถงกระดาษ และกลองกระดาษ การใชซาขวดนาดมเหยอกนม และกลองใสขนม

6. ยม เชา หรอใชสงของหรอผลตภณฑทใชบอยครงรวมกน เชน หนงสอพมพ วารสาร ชดตกแตงงานเลยง เครองดดฝน และอปกรณทาความสะอาดบานอนๆ

7. บรจาคหรอขายสงของเครองใชตางๆ เชน หนงสอ เสอผาเฟอรนเจอร และเครองมอใชสอยอน ๆ

“เรามาชวยกนใชพลาสตกอยางฉลาดกนเถอะคะ”

8

เอกสารอางอง

1. http://www.teachingplastics.org/hands_on_plastics/intro_to_plastics/teachers.html 2. http://www.plastiquarian.com 3. http://www.mtec.or.th/th/news/q_a/qa41.html 4. http://www.plasticsmakeitpossible.org 5. http://www.scienceandsociety.co.uk/results.asp?txtkeys1=French โครงการฟสกสและวศวกรรม โทร 0 2201 7161 e-mail orasa@dss.go.th 1 สงหาคม 2549