ปท 20 ฉบบท 1 Vol. 20 No. 1 January - June 2006มกราคม - มถนายน 2549 ISSN 0857 - 5010

ขาวศนยฯ ................................................................................................................................................... 2

วทยาศาสตรและเทคโนโลย} พลงงานทางเลอก (Alternative Energy) ...................................................................................... 5

งานวจย} ผลของอณหภมตาและการใชสารดดซบเอทลนตอคณภาพหลงเกบรกษาของผลมะมวงพนธโชคอนนต .... 9

การเกษตร} “ออยพลงงาน” ออยพนธใหมทนาจบตามอง .............................................................................. 14

สงแวดลอม} ทะเลวกฤต ........................................................................................................................... 19

เรองนาร} ความเขาใจและสถานการณการใชมาตรฐาน EUREPGAP ในประเทศไทย (ตอนท 1) ....................... 21

สารบญ

วารสารขาวศนยปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลองCentral Laboratory and Greenhouse Complex

CLGC NEWSLETTER

บรรณาธการแถลงสวสดคะ ทานสมาชกและผอานวารสารขาวศนยฯ ดฉนในนามของกองบรรณาธการวารสารขาวศนยฯ หวงวา

ขาวการบานการเมองคงลดความรนแรงไปในทสด รฐบาลใหมคงตองมงานหนกรออย ขอเปนกาลงใจใหกบทกทานทเกยวของกบเหตการณดงกลาว อยากเหนคนไทยรกและสามคคกน และบงเกดความสมานฉนทในเรววน

สบเนองจากเรองของพลงงานทางเลอกทกาลงมาแรงและเปนทสนใจของผคนมากมาย รวมทงพนองเกษตรกรในเขตพนทปลกพชทสามารถใชเปนวตถดบของการผลตพลงงาน ดงนนในเนอหาของฉบบนจงขอนาเสนอสาระความรทเกยวของกบการใชพชผลตพลงงานในคอลมนวทยาศาสตรและเทคโนโลย ออยพลงงาน จะเปนออยพนธใหมซงมประโยชนตอวงการผลตพลงงานนามนจากพช รวมทงขอมลของผลกระทบของความรอนภายในโลกตอสงแวดลอมในคอลมนสงแวดลอม อกทงยงมขอมลเรองนารของระบบผลตอาหารมาตรฐาน EUREPGAP

กองบรรณาธการวารสารขาวศนยฯ หวงวาสาระความรและขอมลในฉบบนคงเปนประโยชนตอทานสมาชกและผอาน หากสมาชกทานใดตองการนาเสนอผลงานวจยของทานสามารถสอบถามมายงบรรณาธการวารสารขาวศนยฯและผสนใจสามารถบอกรบเปนสมาชกไดท บรรณาธการวารสารขาวศนยฯ ฝายปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลองมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จ.นครปฐม 73140

ขอขอบพระคณบรรณาธการ

สภาพ ทองคาเจาหนาทบรหารงานทวไป ฝายปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลอง

ม.เกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จ.นครปฐม

กจกรรมของฝายปฏบตการวจยฯการพฒนาบคลากร/รวมประชม/สมมนา

± นางร งนภา กอประดษฐสกล รวมประชมเชง-ปฏบตการเรอง GAP for Fruit and Vegetable of Thailandจดโดยกรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณรวมกบ FAO ณ โรงแรมมราเคล กรงเทพฯ ระหวางวนท 14-16 กนยายน 2548

± นางร งนภา กอประดษฐสกล น.ส. ชวนพศอรณรงสกล และนางธรนต รมโพธภกด รวมเสวนาวชาการเรอง “เกาะตดสถานการณ…จลนทรยปนเปอนในอาหาร”จดโดยกลมเครอขาย GAP ภาคตะวนตก ม.เกษตรศาสตรวทยาเขตกาแพงแสน ณ โรงแรมโรสการเดนส รเวอรไซดสามพราน จ.นครปฐม วนท 26 กนยายน 2548

± นางรงนภา กอประดษฐสกล รวมเปนกรรมการดาเนนงาน “Workshop on GAP and Food Safety-Implementing EUREPGAP” โดย สถาบนระหวางประเทศเพอการคาและการพฒนา ซงจดขนระหวางวนท 25-26พฤศจกายน 2548 ณ โรงแรมโนโวเทล สยามสแควรกรงเทพฯ

± นางธรนต รมโพธภกด นางนวลวรรณ ฟารงสางนางร งนภา กอประดษฐสกล และนายเจรญ ขนพรมสมมนาทางวชาการวทยาการหลงการเกบเกยว/หลงการผลตแหงชาต ครงท 3 ณ โรงแรมทพยวมาน รสอรท หาดชะอาจ.เพชรบร วนท 10-11 ตลาคม 2548

± นางร งนภา กอประดษฐสกล น.ส. ชวนพศอรณรงสกล และนางธรนต รมโพธภกด เขารบการอบรม“General Principles of Food Hygience and Hazard Analysisand Critical Control Points” จดโดยกลมเครอขาย GAPภาคตะวนตก ณ อาคารศนยมหาวทยาลย วทยาเขตกาแพงแสนวนท 7-9 พฤศจกายน 2548

± นางจนทรจรส วรสาร สมมนาเรอง “การจดการขยะมลฝอยเพอใหเกดประโยชนสงสด โดยการทาปยอนทรยจากขยะ” ณ โรงแรมสตาร จ.ระยอง วนท 22 พฤศจกายน2548

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)2

ขาวศนยฯ

± น.ส. ชวนพศ อรณรงสกล รวมประชมสรปรายงานการศกษา Cluster Mapping ของสถาบนคนนแหงเอเชย(Kenan Institute Asia) รวมกบสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ณ โรงแรมอนเตอรคอนตเนนตล ราชประสงค กรงเทพฯ วนท 24 พฤศจกายน2548

± นางรงนภา กอประดษฐสกล รวมอภปรายในการสมมนาเรอง “EUREPGAP Asia 2005 Potential andChallenges of EUREPGAP in Asia” ณ กรงมะนลา ประเทศฟลปปนส วนท 29-30 พฤศจกายน 2548

± นายวฒชย ทองดอนแอ เขารบการฝกอบรมเพอพฒนาศกยภาพการสงออกเกษตรอนทรยของประเทศไทยณ อาคารวจยโยธ (สวทช.) กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย วนท 30 พฤศจกายน-2 ธนวาคม 2548

± นายวฒชย ทองดอนแอ น.ส. ชวนพศ อรณรงสกลและนางรงนภา กอประดษฐสกล เขารบการฝกอบรมเรอง“เสนทางสมาตรฐานระบบคณภาพสนคาอาหาร: สาหรบธรกจคาปลกของประเทศองกฤษ (BRC)” ณ หองหยกมณ สถาบนคนคว าและพฒนาผลตภณฑอาหาร ม.เกษตรศาสตรวทยาเขตบางเขน วนท 13-14 ธนวาคม 2548

± นายวฒชย ทองดอนแอ สมมนาเรอง “แนวทางดาเนนธรกจการผลผลตขาวโพดฝกออนแบบครบวงจร(Contract Farming)” ณ โรงแรมรเวอรแคว จ.กาญจนบรวนท 10 มกราคม 2549

± น.ส. ชวนพศ อรณรงสกล และนางภาณ ทองพานกเขารวม Workshop on Emergence Technology in The SeedBusiness ณ สถาบนคนควาและพฒนาผลตภณฑอาหารม.เกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน วนท 16-17 มกราคม2549

± นางจนทรจรส วรสาร และน.ส. อตนช แซจว ประชมวชาการปยโลก ครงท 14 ณ โรงแรมโลตส ปางสวนแกวจ.เชยงใหม วนท 22 มกราคม 2549

± น.ส. สรตนวด จวะจนดา ประชมการจดงานดานวชาการในงานชมนมแพทยแผนไทยและสมนไพรแหงชาตครงท 7 ณ กระทรวงสาธารณสข จ.นนทบร วนท 25 มกราคม2549

การฝกอบรม± เทคนคการวเคราะหสารพษตกคางในผลผลต

เกษตรตามมาตรฐานสากล วนท 18-19 มกราคม 2549

3

(นางรงนภา กอประดษฐสกล เปนหวหนาโครงการ)± การเพาะเลยงเนอเยอไมดอกไมประดบ รนท 23

วนท 28-31 มนาคม 2549 (นางรงรอง หอมหวล เปนหวหนาโครงการ)

± การถายทอดเทคโนโลยการทาสไลดถาวรของเนอเยอพชสาหรบการเรยนการสอน จานวน 2 รน รนท 1 วนท26-28 เมษายน 2549 และรนท 2 วนท 8-10 พฤษภาคม2549 (นางเฟองฟา จนทนยม เปนหวหนาโครงการ)

± การผลตตนพนธ ออยปลอดโรคส ชมชน วนท9-10 พฤษภาคม 2549 (นางรงรอง หอมหวล เปนหวหนาโครงการ)

± เทคนคดานชวโมเลกลเบองตนเพอการศกษาและวจยความหลากหลายของจลนทรย จานวน 2 รน รนท 1 วนท2-4 พฤษภาคม 2549 และรนท 2 วนท 8-10 พฤษภาคม2549 (นางสาวมณ ตนตรงกจ เปนหวหนาโครงการ)

± วทยาการหลงการเกบเกยวพชสวน รนท 22 วนท24-25 พฤษภาคม 2549 และรนท 23 วนท 13-16 มถนายน2549 (นางอภตา บญศร เปนหวหนาโครงการ)

± การประยกตใชเซลลเพาะเลยงของแมลงเพองานวจยดานเทคโนโลยชวภาพ จานวน 2 รน รนท 1 วนท 24-26 พฤษภาคม 2549 และรนท 2 วนท 31 พฤษภาคม-2 มถนายน 2549 (นางสดาวรรณ เชยชมศร เปนหวหนาโครงการ)

ประชมวชาการ มก.± เสนอผลงานทางวชาการ ในการประชมวชาการ

วทยาการหลงการเกบเกยว/หลงการผลตแหงชาต ครงท 3ณ โรงแรมทพยวมาน รสอรท หาดชะอา จ.เพชรบร วนท10-11 ตลาคม 2548 จานวน 5 เรอง

1. การลดความเสยหายทเกดจากโรคแอนแทรคโนสของมะมวงโดยจลนทรยแยกไดจากทรงพม (นางนวลวรรณฟารงสาง)

2. ผลของสารสกดหยาบจากสมนไพรวงศ ข งในการตอตานราสาเหตโรคภายหลงเกบเกยว (นางนวลวรรณฟารงสาง)

3. ผลของนามนระเหยทสกดจากสมนไพรวงศขงและองคประกอบทางเคมของนามนกระชายทมผลในการตอตานราสาเหตโรคภายหลงการเกบเกยว (นางนวลวรรณ ฟารงสาง)

4. การประเมนความเสยหายของพรกขหนหลงเกบเกยว (นายเจรญ ขนพรม)

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)4

5. การหอผลมะมวงในแปลงปลกทมผลตอการตกคางของสารกาจดแมลงคลอไพรฟอส (นางร งนภากอประดษฐสกล)

± นางภาณ ทองพานก เสนอผลงานทางวชาการในงานประชมวชาการเรอง “ทรพยากรไทย: สรรพสงลวนพนเกยว” ณ ศนยอนรกษพนธกรรมพชโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชดารฯ ต.คลองไผ อ.สควจ.นครราชสมา วนท 18-24 ตลาคม 2548

ภาคบรรยาย1. ลายพมพดเอนเอพชสมนไพรกวาวเครอทเกด

จากการปลกขยาย2. ธนาคารพนธกรรมพช 50 ป แหงการวจย

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ภาคโปสเตอร 1. การรวบรวมและปลกรกษาพนธกรรมไมหอม

2. ลายพมพดเอนเอ พชสมนไพรวงศขง: วานชกมดลก

3. การควบคมโรคแงงเนาของวงศขงโดยชววธ± เสนอผลงานทางวชาการมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

บางเขน ครงท 44 ป 2549 ระหวางวนท 30 มกราคม-2กมภาพนธ 2549 จานวน 4 เรอง

1. ผลผลตและปรมาณสารสาคญของกวาวเครอจากการปลกดวยเมลดพนธ (นางภาณ ทองพานก)

2. การคดเลอกและศกยภาพของจลนทรยผวพชในการตอต านการเข าทาลายโดยรา Colletotrichumgloeosporioides บนมะมวงหลงการเกบเกยว (นางนวลวรรณฟารงสาง)

3. ผลของการใชวสดปรบสภาพดนตอคณภาพของดนและผลผลตคะนา (น.ส. ชวนพศ อรณรงสกล)

4. การใชเชอรา Trichoderma spp. ในรปหวเชอสดควบคมโรคเหงาเนาของกระชาย (นางกณษฐา สงคะหะ)

วทยาศาสตรและเทคโนโลย

1 นกวจย งานเพาะเลยงเนอเยอพช ฝายปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลอง ม.เกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จ.นครปฐม 73140

พลงงานทางเลอก (Alternative Energy)รงรอง หอมหวล1

พลงงานทางเลอก (Alternative Energy) หมายถงพลงงานทสามารถใชทดแทนนามนเชอเพลง แบงตามแหลงทมาได 2 ประเภท คอ พลงงานจากแหลงทใชแลวหมดไปตองใชเวลานานกวาพลงงานดงกลาวจะเกดขนใหม จดเปนพลงงานประเภทสนเปลอง ไดแก ถานหน กาซธรรมชาตนวเคลยร หนนามน และทรายนามน เปนตน และพลงงานอกประเภทหนง เปนแหลงพลงงานทใชแลวสามารถหมนเวยนมาใชไดอก จดเปนพลงงานหมนเวยน ไดแก แสงอาทตย ลมชวมวล พช และนา เปนตน

ในทนจะขอกลาวถงศกยภาพ และสถานภาพของการใชประโยชนจากพลงงานประเภทหมนเวยนใชไดอก (http://www.energy.go.th/th/forumDetail.asp?topicID=67&page=4&keyword=) ไดแก

1. พลงงานจากแสงอาทตย เปนพลงงานทไดรบทงจากรงสโดยตรง (direct radiation) หรอ รงสกระจาย(diffused radiation) ซงเกดจากละอองนาในบรรยากาศ(เมฆ)

ปจจบนกระทรวงพลงงานไดใหความสาคญในการนาเซลลแสงอาทตยมาใชในบานเรอนชนบทเพอการผลตกระแสไฟฟา เพอการผลตพลงงานความรอน เชน ใชตมนารอน หรอการอบแหง เปนตน เซลลแสงอาทตย เปนอปกรณชนดหนงทใชในการรบพลงงานแสงอาทตยและเกบพลงงานไวใชประโยชน จากขอมลของมลนธสถาบนประสทธภาพพลงงาน (ประเทศไทย) (http://www.eeit.or.th/library/solar.htm) การผลตเซลลแสงอาทตย จะใชสารซลคอน (Si)เปนวสดสาคญในการผลต เพราะมราคาถก คงทน และเชอถอได แตจะมขอเสย คอแตกหกไดงาย เซลลแสงอาทตยมการผลตไดหลายรปแบบ เชน แบบผลกเดยว (single crystal)แบบผลกรวม (polycrystalline) และแบบไมมรปผลก หรออะมอฟส (amorphous) แตละชนดมความแตกตางกน

เซลลแสงอาทตยทมประสทธภาพสงสด ไดแก แบบผลกเดยวมสนาเงนเขม แบบผลกรวมเปนผลกหลายหนา แบบอะมอฟสมนาหนกเบา บดงอไดไมแตกหกงาย และมราคาถกลง

ระบบการผลตกระแสไฟฟาจากเซลลแสงอาทตยแบงออกเปน 3 แบบ (ประพนธ, 2548) คอ เซลลแสงอาทตยแบบอสระ (PV Stand alone system) เปนระบบผลตไฟฟาทออกแบบสาหรบใชงานในพนทชนบททไมมระบบสายสงไฟฟาอปกรณสาคญในระบบนประกอบดวยแผงเซลลแสงอาทตยอปกรณควบคมประจแบตเตอร แบตเตอร และอปกรณเปลยนสญญาณไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟากระแสสลบแบบอสระ เซลลแสงอาทตยแบบตอกบระบบจาหนาย (PV Gridconnected system) เปนระบบผลตไฟฟาทออกแบบสาหรบผลตไฟฟาผานอปกรณเปลยนสญญาณไฟฟาจากกระแสตรงเปนไฟฟากระแสสลบและเขาสระบบสายสงไฟฟาโดยตรงใชผลตไฟฟาในเขตเมองหรอพนททมระบบจาหนายไฟฟาเขาถงอปกรณทสาคญในระบบนประกอบดวยแผงเซลลแสงอาทตยอปกรณเปลยนสญญาณไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟากระแสสลบชนดตอกบระบบสายสงจาหนายไฟฟา และเซลลแสงอาทตยแบบผสมผสาน (PV Hybrid system) เปนระบบผลตไฟฟาทออกแบบสาหรบการทางานรวมกบอปกรณผลตไฟฟาระบบอนๆเชน ระบบเซลลแสงอาทตยกบพลงงานลมและเครองยนต

5

ดเซล ระบบเซลลแสงอาทตยกบพลงงานลมและไฟฟาพลงนาเปนตน รปแบบของระบบดงกลาวจะขนกบการออกแบบตามวตถประสงคของการใชงานเปนกรณเฉพาะ

2. พลงงานลม ลมเปนปรากฏการณทางธรรมชาตเกดจากความแตกตางของอณหภม ความกดดนอากาศ และแรงจากการหมนของโลก ปจจยเหลานกอใหเกดเปนพลงงานลม ความเรวลมและกาลงลม เปนทยอมรบโดยท วไปวาพลงงานลมมความสาคญและนามาใชประโยชนมากข นเนองจากลมเปนพลงงานรปหนงทมอยในตวเองและเปนพลงงานทสะอาด ไมกอใหเกดอนตรายตอสภาพแวดลอมและสามารถใชประโยชนไดอยางไมรจบ พลงงานจากลมทาใหนกวทยาศาสตรคดคนและเกดเทคโนโลยกงหนลม

กงหนลม คอ เครองจกรกลอยางหนงทสามารถรบพลงงานจลนจากการเคลอนท ของลมเปลยนให เปนพลงงานกลได จากนนกนาพลงงานกลมาใชประโยชนโดยตรงเชน การนวดและกระเทาะเมลดพช การสบนา ในปจจบนใชผลตพลงงานไฟฟา การพฒนากงหนลมเพอใชประโยชนมมาตงแตยคอยปตโบราณ และมความตอเนองถงปจจบนการออกแบบกงหนลมจะตองอาศยความรทางดานพลศาสตรของลมและเทคโนโลยดานวศวกรรมศาสตรในแขนงตางๆเพอใหไดกาลงงาน พลงงาน และประสทธภาพสงสด เชนกงหนลมเพอสบนา เพอใชในดานการเกษตร การทานาเกลอการอปโภคบรโภค กงหนลมเพอผลตไฟฟา (กรมพลงงานทดแทนและการอนรกษพลงงาน, 2003)

3. พลงงานชวมวล (Biomass) คอ สารอนทรยทเปนแหลงกกเกบพลงงานจากธรรมชาตและสามารถนามาใชผลตพลงงานได เชน เศษวสดเหลอใชทางการเกษตร กากเหลอจากกระบวนการผลตในอตสาหกรรมการเกษตร เชน แกลบ

จากการสขาวเปลอก ชานออยจากการผลตนาตาลทราย เศษไมจากการแปรรปไมยางพาราหรอไมยคาลปตส และบางสวนไดจากสวนปาทปลกไว กากปาลมจากการสกดนามนปาลมดบออกจากผลปาลม กากมนสาปะหลงจากการผลตแปงมนสาปะหลงซงขาวโพดจากการกระเทาะเมลดขาวโพด กะลามะพราวจากการปอกเปลอกเพอนาเนอมะพราวไปผลตกะทและนามนมะพราว และสาเหลาทไดจากการผลตแอลกอฮอล เปนตน

ชวมวลสามารถเปลยนรปเปนพลงงานได เพราะในขนตอนของการเจรญเตบโตของพชนน พชสรางพลงงานไดโดยใชคารบอนไดออกไซดและนา และเปลยนพลงงานจากแสงอาทตยโดยผานกระบวนการสงเคราะหแสงจนไดพลงงานออกมาเกบในรปแปง และนาตาล แลวเกบสะสมไวตามสวนตางๆ ของพช ดงนนเมอนาพชมาเปนเชอเพลงกจะไดพลงงานออกมา

ขอดของเชอเพลงชวมวลเปนพลงงานทไมมวนหมด วงจรชวตของพชมระยะ

สน ตางจากฟอสซลซงใชเวลาสะสมพลงงานนานหลายพนลานป มผลกระทบตอมลภาวะนอยกวาเชอเพลงฟอสซล เนองจากพชปลอยกาซไนโตรเจนออกไซด และกาซซลเฟอรไดออกไซด(ซงเปนตวกอฝนกรดและโอโซนในระดบพนดน) และไมเพมระดบกาซคารบอนไดออกไซด เนองจากพชตองดดซบคารบอนไดออกไซด เพอใชในการเจรญเตบโต ชวมวลแตละชนดมคณสมบตแตกตางกนไป เชน แกลบ จะใหคาความรอนสงเนองจากมความชนตา และไมตองผานการบดยอยกอนนาไปเผาไหม โดยขเถาทเกดจากการเผาแกลบสามารถนาไปใชในอตสาหกรรมผลตเหลกและแกวตอได สวนชานออย เปนเชอเพลงทเผาไหมแลวมปรมาณขเถานอย จงมปญหาในการจดการนอยกวา และข เถาจากชานออยสามารถนาไปใชปรบปรงสภาพดนในไรออยไดอกดวย ซงมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย เนองจากมปรมาณกามะถนตากวาเชอเพลงประเภทอ นมาก และไมกอให เกดสภาวะเรอนกระจกนอกจากนวตถดบทมอยมากมายภายในประเทศ ถอเปนการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ อกทงเกษตรกรยงมรายไดเพมจากการขายวสดทางการเกษตรทเหลอใชอกดวย

ขอดอยของเชอเพลงชวมวลแมพลงงานชวมวลจะมอยมาก แตพลงงานแหลานน

มกมอยอยางกระจดกระจาย ทาใหยากตอการรวบรวมเพอใชผลตไฟฟาในปรมาณมากๆ อยางตอเนองและสมาเสมออยางไรกตาม จากการสารวจและประเมนศกยภาพของการผลตไฟฟาดวยชวมวลภายในประเทศ พบวา เชอเพลงชวมวล

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)6

วทยาศาสตรและเทคโนโลย

ทเหลอจากการใชประโยชนอนๆ สามารถนามาใชผลตไฟฟาได 700-1000 เมกกะวตต (ชยชาญ, 2004)

4. พลงงานจากพช พชทนามาเปนวตถดบในการผลตพลงงาน เชน ออย มนสาปะหลง นามนปาลม นามนมะพราวนามนถวเหลอง นามนถวลสง นามนละหง นามนงา นามนเมลดทานตะวน นามนสบดา เปนตน สามารถนามาใชประโยชนไดหลายอยาง เชน การผลตเอทานอล การผลตไบโอดเซลเปนตน

4.1 การผลตเอทานอล (http://www.iie.or.th/iie2003/knowledge/article/category.aspx?cat=2)

เอทานอล (Ethanol) เปนแอลกอฮอลซ งเกดจากการหมกพช เชน ออย หรอ มนสาปะหลง เพอเปลยนแปงเปนนาตาล และเปลยนนาตาลเปนแอลกอฮอล ทาใหบรสทธโดยการกลน เอทานอลทนาไปผสมในนามนเพอใชเตมเครองยนตเปนแอลกอฮอลทมความบรสทธตงแต 99.5%โดยปรมาตร และสามารถนามาผสมกบนามนเบนซนใชเปนเชอเพลงของเครองยนตได แกสโซฮอลเปนผลตภณฑทไดจาก

สวนผสมของนามนเบนซนกบเอทานอล มนามนแกสโซฮอล2 ชนดคอ แกสโซฮอล 95 ใชแทนเบนซน 95 และแกสโซฮอล91 ใชแทนเบนซน 91 ไดมการนาแกสโซฮอลมาใชทดสอบในรถยนต พบวา ชวยลดมลพษ ประหยดนามน และไมมผลตอสมรรถนะของเครองยนต

4.2 ไบโอดเซล (http://www.green.kmutt.ac.th/news/Question.asp?GID=60)

ไบโอดเซลเปนการนานามนจากพชหรอไขมนสตวรวมทงนามนทใชแลว เชน นามนททอดไก หรอปาทองโก มาใชเปนเชอเพลงในเครองยนตดเซล อาจแบงไบโอดเซลตามประเภทของนามนทนามาใชไดออกเปน 3 ประเภท

1. นามนพชหรอนามนสตว ไบโอดเซลประเภทน คอ นามนจากพช นามนมะพราว นามนปาลม นามนถวลสง นามนถวเหลอง หรอนามนจากไขมนสตว เชน นามนหมซงสามารถเอามาใชไดกบเครองยนตดเซลโดยไมตองผสมหรอเตมสารเคมอนใด ไมตองนามาเปลยนแปลงคณสมบตของนามนใหเปลองเวลา เปลองทรพยากรอก

2. ไบโอดเซลผสม เกดจากการผสมระหวางนามนจากพชหรอจากสตว กบนามนกาดหรอนามนดเซลเพอใหไบโอดเซลทไดมคณสมบตใกลเคยงกบนามนดเซลมากทสด เชน โคโคดเซล (Coco-diesel) ของ อ.ทบสะแกจ.ประจวบครขนธ ซงเปนการผสมกนระหวางนามนมะพราวกบนามนกาด หรอปาลมดเซล (Palm-diesel) อนเกดจากการผสมระหวางนามนปาลมกบนามนดเซล

3. ไบโอดเซลแบบเอสเทอร หมายถง การนานามนจากพชหรอจากสตวทมกรดไขมนไปทาปฏกรยากบแอลกอฮอลโดยมกรดหรอดางเปนตวเรงปฏกรยา ทาใหไดเอสเทอร (Ester) เรยกปฏกรยานวา เอสเทอรฟเคชน (Esteri-fication) ดงนนการเรยกไบโอดเซลแบบเอสเทอร จะเรยกตามชนดของแอลกอฮอลทใช เชน เมทลเอสเทอร คอ การใชเมทลแอกอฮอลในการทาปฏกรยา เปนตน นอกจากนนยงทาปฏกรยาผานกระบวนการแปรรปดวยสารเคม ตวอยางเชนการใชดางเปนสารเรงปฏกรยา เรยกวา ทรานสเอสเทอร-ฟเคชน (Transesterification) ไบโอดเซลชนดนมคณสมบตเหมอนกบนามนดเซลมากทสด จงไมมปญหาตอเครองยนตแตตนทนการผลตคอนขางสง

ปจจยท มความสาคญตอผลท ไดในกระบวนการผลตไบโอดเซลแบบเอสเทอร ม 5 ปจจยไดแก

n อณหภมในการทาปฏกรยา

7

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)8

n อตราสวนระหวางนามนและแอลกอฮอลn ชนดและความเขมขนของสารเรงปฏกรยาn วธการผสมสารตงตนn ความบรสทธของสารเรงปฏกรยา

ขอดของไบโอดเซลมราคาถก ชวยพยงราคาพชผลทางการเกษตรของ

ไทย ลดการนาเขานามนจากตางประเทศ นอกจากนนยงมขอดในดานสงแวดลอมและคณภาพชวต คอ ชวยลดมลพษในอากาศ ขอสงเกตทนาสนใจเมอเปรยบเทยบไบโอดเซลหลายๆ ประเภทกบนามนดเซล

เนองจากไบโอดเซลทผลตจากนามนพชหรอสตวมกจะเกดการสนดาปทไมสมบรณ ทาใหเครองยนตสะดดมผลกระทบตอลกสบและวาลว เกดตะกรนขาวได มความหนดสงทอณหภมตาทาใหสตารทตดยาก สวนไบโอดเซลประเภทผสมระหวางนามนพชและนามนปโตรเลยม สามารถชวยลดปญหาเรองความหนด และเหมาะสาหรบการใชกบเครองยนตรอบตาหรอเครองจกรกลการเกษตร และไบโอดเซลแบบเอสเทอรสามารถใชกบเครองยนตรอบสงอยางรถยนตไดแตอาจตองดดแปลงสวนประกอบของเครองยนตทใชวตถดบจากยาง (http://www.ethanol-thailand.com/)

บทสรปขณะนในประเทศไทยไดมการพฒนาและตดตงเพอ

การใชงานพลงงานทางเลอกหลายชนด ไดแก พลงงานชวมวลเปนพลงงานทไดจากเศษเหลอของการผลตทางการเกษตรเชน ชานออย แกลบ ปาลมนามน เปนตน หรอกากของเสยจากอตสาหกรรมแปรรปทางเกษตรทสามารถเผาไหมไดโดยตรงและใหพลงงานความรอนเพอการผลตไฟฟา แกสชวภาพซงเกดจากการยอยสารอนทรยทเปนของเสย หรอกากเหลอจากขบวนการอตสาหกรรมแปรรปทางการเกษตรและอาหารทาใหเกดแกส ซงสามารถนาไปเผาและใหความรอนออกมาผลตไฟฟาได พลงงานแสงจากอาทตย เปนวธการเปลยนแสงอาทตยทรอนแลวเกบความรอนนนไปผลตไฟฟา โดยผานเซลลแสงอาทตย ซงตดตงบนหลงคาบานเรอน ตกอาคารในทแสงแดดสองถง พลงงานจากนาขนาดเลก สามารถนามาผลตไฟฟาได โดยเฉพาะชมชนสามารถรวมมอรวมใจเปนเจาของระบบไฟฟาแบบน และ พลงงานจากลม การนากระแสลมมาหมนใบพดเพอผลตไฟฟานนไดรบความนยมอยางมากในตางประเทศ ซงมกระแสลมแรงสมาเสมอ

ประโยชนทไดรบจากการนาพลงงานทางเลอกมาใชคอ การหมนเวยนในการใชทรพยากรของเหลอใหเปนประโยชน ถอเปนการจดการขยะหรอลดปญหาขยะทวมเมองการรกษาสงแวดลอม กลาวคอ ลดมลพษจากการผลตไฟฟาจากเชอเพลงฟอสซลและผลตภณฑปโตรเลยมตางๆ ลดการนาเขาเชอเพลงเชงพาณชยจากตางประเทศ เปนตน

รวมรวบขอมลจากกรมพลงงานทดแทนและการอนรกษพลงงาน. 2003.

http://www.iie.or.th/iie2003/knowledge/energy/index.aspx

ชยชาญ ฤทธเกรยงไกรวศวกร. 2004. : http://teenetchiangmai.ac.th/emac/journal/2004/23/02.php

ประพนธ อศรจนทร. 2548. http://www.navy.mi.th/science/Webpage/newdocument/energy.ppt

http://www.eeit.or.th/library/solar.htmhttp://www.iie.or.th/iie2003/knowledge/article/

category.aspx?cat=2http://www.energy.go.th/th/forumDetail.asp?topicID=

67&page=4&keyword=http://www.ethanol-thailand.com/http://www.green.kmutt.ac.th/news/Question.asp?

GID=60

งานวจย

ผลของอณหภมตาและการใชสารดดซบเอทลนตอคณภาพหลงเกบรกษาของผลมะมวงพนธโชคอนนต

ธรนต รมโพธภกด เจรญ ขนพรม สมนก ทองบอ ยพน ออนศร และพรรณ ศรสวสด1

1 งานวจยพชผลหลงเกบเกยว ฝายปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลอง ม.เกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จ.นครปฐม 73140

บทคดยอการเกบรกษาผลมะมวงพนธโชคอนนตทมความแก

80-90 เปอรเซนต จากสวนในจงหวดราชบร ทอณหภม 1012 14 และ 28 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 92 9188 และ 80% ตามลาดบ ในสภาพทมและไมมสารดดซบเอทลน (อตรา 40 กรม/มะมวง 1 กโลกรม) พบวา ผลมะมวงทเกบรกษาโดยมและไมมสารดดซบเอทลน มอายการเกบรกษาไดนานเทากน คอ 3 สปดาห โดยคณภาพหลงเกบรกษาไมแตกตางกนทางสถต ตงแตการสญเสยนาหนกสด การเปลยนแปลงส ความแนนเนอ ปรมาณกรดท ไทเทรตไดปรมาณนาตาลทงหมด วตามนซ และคะแนนความชอบ

AbstractThe mangoes cv. Choke Anan harvested from an

orchard in Ratchaburi Province at the maturity stage of80-90% were kept at 10๐C, 92% RH; 12๐C, 91% RH;14๐C, 88% and 28๐C, 80% RH with or without ethyleneabsorbance (40 g/ 1 kg fruit). The shelf lifes of storedmangoes with or without ethylene absorbance were notsignificant after 3 weeks storage. The fruit qualities, weightloss, peel color change, firmness, total acidity, totalsugars, vitamin C and preference score were notsignificantly observed after storage.

คานามะมวงพนธโชคอนนต เปนพนธมะมวงทมลกษณะ

เฉพาะทดพนธหนงและอาจสงเสรมใหเปนพนธการคาไดเนองจากเปนพนธท ใหผลผลตมากและผลตออกนอกฤดไดงายกวาพนธอนๆ โดยไมตองใชสารบงคบ มเปลอกหนาทาใหสามารถทนทานตอการบอบชาจากการเกบเกยว ทนทานตอการขนสง และทนทานตอการเกดโรค จงทาใหวางจาหนายไดนาน 5-7 วน (นรนาม, 2533; ทรงวฒ และคณะ, 2529;อดม และนวลวรรณ, 2544) ปจจยภายนอกและปจจยภายใน

ของผลมะมวงจะมผลตออายการเกบรกษาปจจยภายใน เชน การผลตฮอรโมนของผล ไดแก

เอทลน ซงมผลตอการเรงการเสอมสภาพของผลตผล เพราะเอทลนสามารถกระตนเนอเยอพชใหมอตราการหายใจสงขนกระตนใหเกดการหลดรวงของใบพช กระตนใหดอกไมเหยวเรว และกระตนใหผลไมสก โดยเฉพาะผลไมพวก climactericซงเปนปญหาสาคญมากในระหวางการเกบรกษา เพราะเนอเยอของผลไมจะออนนม มปรมาณนาตาลสง มความออนแอตอการเขาทาลายของเชอโรค และเกดการบอบชาระหวางการขนสงไดงาย ดงนน การควบคมและกาจดเอทลนระหวางเกบรกษาจะสามารถลดปญหาการเสอมของผลผลตได การใชสารดดซบเอทลนเปนวธการหนงทชวยลดปรมาณเอทลนไดเชน ดางทบทม (KMnO4) ทาปฏกรยากบเอทลนไดเปนแมงกานสออกไซด (MnO2) เปนสารสนาตาล ดงสมการ

KMnO4 + C2H4 MnO2 + KOH + CO2 +H2O

สารดดซบเอท ลนดงกลาวสามารถเตรยมได เองโดยตดแทงชอลกเสนผานศนยกลาง 1 เซนตเมตร ยาวประมาณ 0.5-0.8 เซนตเมตร จมสารละลายดางทบทมอมตว (ดางทบทม13-15 กรมตอนา 100 มลลลตร) ผ งใหแหงหมาดๆกอนบรรจในถงพลาสตกท เจาะรเลกๆ นาไปวางในกลองทบรรจผลไม

ปจจยภายนอก ไดแก การเกบรกษาทอณหภมตาซงจะชวยลดการหายใจ ชะลอการสรางเอทลน ชะลอการเปลยนแปลงตางๆ ทเกยวของกบการสก (จรงแท, 2542)ดงนนการนาสารดดซบเอทลนมาใชรวมกบการเกบรกษาทอณหภมตาท เหมาะสม จะเปนแนวทางหนงทชวยยดอายการเกบรกษาผลไมได

อปกรณและวธการเกบเกยวผลมะมวงพนธโชคอนนตทมความบรบรณ

80-90 เปอรเซนต จากสวนในจงหวดราชบร คดเลอกผลทจมนาและมนาหนกประมาณ 280-350 กรม ตดขวใหเหลอ

9

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)10

ประมาณ 0.5 เซนตเมตร ควาขวผลใหสะเดดยาง แยกความแกออนโดยใชนาเกลอ และเลอกผลทจมนาเกลอ 2 เปอรเซนตเพอใหไดผลทมความแกสมาเสมอ ลางทาความสะอาดดวยสารละลายคลอรน 200 พพ เอ ม กอนทจะนาไปจมในสารละลายเบนโนมล 500 พพเอม เปนเวลา 3 นาท ผงใหแหงบรรจผลมะมวงลงในกลองกระดาษลกฟกกลองละ 18 ผลจดการทดลองแบบ factorial ม 2 ปจจย คอ การใชสารดดซบเอทลนอตรา 40 กรมตอมะมวง 1 กโลกรม และไมใชสารดดซบเอทลน อณหภมในระหวางการเกบรกษา คอ 10±1,12±1, 14±1 องศาเซลเซยลและอณหภมหอง (28±2องศาเซลเซยส) และความชนสมพทธ 91±9, 90±8, 87±6และ 79±6 เปอรเซนต ตามลาดบ

แตละสปดาหนาผลมะมวงมาบมดวยถานแกสอตรา10 กรม ตอผลมะมวง 1 ก โลกรม นาน 24 ช วโมงทอณหภมหอง ตรวจสอบคณภาพครงแรก และครงท 2เมอวางไวทอณหภมหอง 1-3 วน และ 3-5 วน ตามลาดบซงเปนระยะทผลมะมวงเรมสกรบประทานไดและสกพอด(โดยสงเกตจากการเปลยนแปลงสเปลอกเปนสเหลองมากกวา75 เปอรเซนต) โดยบนทกผลดงน อายการเกบรกษา อายการวางจาหนายทอณหภมหอง การเปลยนแปลงสเปลอกวดสเปลอก และสเนอโดยใชเครองวดส ความแนนเนอปรมาณของแขงทงหมดทละลายนาได (SS) ปรมาณกรดทไทเทรตได (TA) SS/TA ratio ปรมาณวตามนซ ปรมาณนาตาลทงหมด (TS) ปรมาณนาตาลรดวส (RS) ปรมาณนาตาลซโครส นาหนกแหง และปรมาณเสนใย การประเมนคณภาพดวยประสาทสมผสโดยการชม (ใชผชมจานวน 6-8คน) ใหคะแนนตงแต 0-5 คะแนน (สไมสวย กลนหอมนอยเปรยวนอย หวานนอย ไมมรสชาตผดปกต ไมชอบ = 0คะแนน, สสวยมาก กลนหอมมาก เปรยวมาก หวานมากมรสชาตผดปกตมาก ชอบมาก = 5 คะแนน)

ผลการทดลองการทดลองพบวาหลงจากบมผลมะมวงชดควบคม

(เกบรกษาทอณหภมหอง) สามารถเกบรกษาไดนาน 7 วนผลสกรบประทานไดชวงเวลา 3 -7 วนหลงเกบเกยว สวนผลมะมวงทเกบรกษาทอณหภม 12 และ 14 องศาเซลเซยสสามารถเกบรกษาไดนาน 3 สปดาห แลวนาออกมาบมสามารถวางทอณหภมหองไดนาน 1 วน ในขณะทการเกบรกษานาน1 และ 2 สปดาห หลงจากบมแลวสามารถวางทอณหภมหองนาน 5 และ 3 วน ตามลาดบ

มะมวงท เกบรกษาทอณหภม 10 องศาเซลเซยส

สามารถวางทอณหภมหองไดนาน 4 วน ผลมะมวงทใชและไมใชสารดดซบเอทลนมการสญเสยนาหนกใกลเคยงกนผลมะมวงมการสญเสยนาหนกตามระยะเวลาการเกบรกษาและตามอณหภมในการเกบรกษา โดยในสปดาหท 1 มะมวงมการสญเสยนาหนก 0 0.53 และ 1.52% ตามลาดบเมอเกบรกษาทอณหภม 10 12 และ 14 องศาเซลเซยสในสปดาหท 2 และ 3 มการสญเสยนาหนกเพมขนเปน 0.922.21 3.11% และ 3.24 5.01 และ 5.59% ตามลาดบ ขณะทผลมะมวงทวางทอณหภมหองสญเสยนาหนกสดอกวนละ 1-2% (ภาพท 1)

ผลมะมวงทเกบรกษาทง 3 ระดบอณหภม ในสปดาหแรก แสดงอาการผลเหยวเมอนาออกมาวางทอณหภมหองเปนเวลา 5 วน เมอเขาในสปดาหท 2 ผลมะมวงทเกบรกษาทอณหภม 10 องศาเซลเซยส เมอวางทอณหภมหอง 4 วนจะแสดงอาการผลเหยว ในขณะทผลมะมวงท เกบรกษาทอณหภม 12 และ14 องศาเซลเซยส วางทอณหภมหอง 3 วนไมแสดงอาการผลเหยว สวนในสปดาหท 3 ไมพบผลมะมวงทแสดงอาการผลเหยว (เนองจากตรวจสอบคณภาพเมอวางทอณหภมหองเพยง 1 วน)

ผลมะมวงโชคอนนตทนามาทดลองมพนทผวของการเกดโรคมาก อาการของโรคทพบสวนใหญเปนแผลสดา ขวผลมสคลาแลวกลายเปนสดา พนททเปนโรคจะขยายใหญขนเมอเกบรกษาเปนเวลานานทาใหผลมะมวงเนา (ภาพท 2)นอกจากนยงพบวามแมลงวนทองตดมาจากแปลง ทาใหผลมะมวงทเกบทอณหภมตาแสดงอาการเนารนแรงขนเมอผลสกการเปลยนแปลงของสเปลอกมะมวงโดยอานคาสจากคาL a และ b ของผลมะมวงทใชและไมใชสารดดซบเอทลนไมมความแตกตางทางสถต ขณะทอณหภมมผลตอการเปลยนแปลงของสเปลอกมะมวง กลาวคอผลมะมวงทเกบรกษาทอณหภมสงมการเปลยนแปลงของสเปลอกมะมวงมากกวาผลมะมวงท เกบรกษาทอณหภมตา (ไมไดแสดงขอมล)

สารดดซบเอทลนไมมผลตอความแนนเนอของมะมวงโชคอนนตทนามาทดลอง ผลทเกบรกษาทอณหภมสงมความแนนเนอนอยกวาผลทเกบรกษาทอณหภมตา และพบวาความแนนเนอจะลดลงตามระยะเวลาการเกบรกษาและระยะเวลาการวางทอณหภมหอง (ภาพท 3)

ปรมาณกรดทไทเทรตได (TA) ของผลมะมวงโชคอนนตทใชและไมใชสารดดซบเอทลนไมมความแตกตางทางสถตขณะท ผลมะมวงท เกบรกษาท อณหภม สงมปรมาณ TAนอยกวาผลมะมวงทเกบรกษาทอณหภมตา และปรมาณ TA

ภาพท 1 เปอรเซนตการสญเสยนาหนกสดของผลมะมวงโชคอนนตเมอเกบรกษาในหองเยน (A) เมอนาออกจากหองเยน แลวบมดวยถานแกสวางไวอณหภมหองนาน 1-3 วน การตรวจสอบคณภาพครงท 1(B) เมอบมดวยถานแกสแลววางไวอณหภมหองนาน4-5 วน การตรวจสอบคณภาพครงท 2(C) และเปอรเซนตการสญเสยนาหนกรวมสดของผลมะมวงโชคอนนต (D)

ภาพท 2 การเกดโรคของผลมะมวงทเกบรกษาในสภาพอณหภมตารวมกบสารดดซบเอทลน (A : การตรวจสอบคณภาพครงท 1, B : การตรวจสอบคณภาพครงท 2

งานวจย 11

ภาพท 3 การเปลยนแปลงคาความแนนเนอของผลมะมวงทเกบรกษาในสภาพอณหภมตา รวมกบสารดดซบเอทลน (C : การตรวจสอบคณภาพครงท 1, D :การตรวจสอบคณภาพครงท 2)

05

1015202530

1 2 3 1 2 3 1 2 3

Weeks

Dis

ease

(%)

10 C 12 C 14 C

0

5

10

15

20

25

1 2 3 1 2 3 1 2 3Weeks

Dis

ease

(%) 10 C

12 C14 C

Non ethylene absorbent Ethylene absorbent

B

A

05

1015202530

1 2 3 1 2 3 1 2 3Weeks

Firm

ness

(New

ton)

10 C 12 C 14 C

05

1015202530

1 2 3 1 2 3 1 2 3

Weeks

Firm

ness

(New

ton)

10 C 12 C 14 C

D

C

Non ethylene absorbent Ethylene absorbent

สปดาห 1 สปดาห 2 สปดาห 3

0

3

6

9

12

Wei

ght l

oss (

%)

10C

14C

12C

0

4

8

12

16

Wei

ght l

oss (

%) 14C10C 12C

0

8

16

24

32

Wei

ght l

oss (

%)

10C 14C12C

C

A

D

Bno

n C

2H4

abso

rben

t

C2H

4 ab

sorb

ent

non

C2H

4 ab

sorb

ent

C2H

4 ab

sorb

ent

non

C2H

4 ab

sorb

ent

C2H

4 ab

sorb

ent

non

C2H

4 ab

sorb

ent

C2H

4 ab

sorb

ent

non

C2H

4 ab

sorb

ent

C2H

4 ab

sorb

ent

non

C2H

4 ab

sorb

ent

C2H

4 ab

sorb

ent

0

4

8

12

16

Wei

ght l

oss (

%)

14C

10C

12C

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)12

ลดลงตามระยะเวลาการเกบรกษาและระยะเวลาการวางทอณหภมหอง (ภาพท 4) ปรมาณของแขงทละลายนาได (SS)มปรมาณใกลเคยงกนในทกชดทดลอง คอ มคาประมาณ 19-25% อตราสวนระหวางปรมาณของแขงทละลายนาไดตอปรมาณกรดทไทเทรตได (SS/TA ratio) มปรมาณผกผนกบปรมาณ TA (ไมไดแสดงขอมล)

ปรมาณนาตาลทงหมด (TS) นาตาลรดวส (RS) และนาตาลซโครส มปรมาณ 190-250 50-80 และ 120-180มลลกรม D-glucose/นาหนกเนอผล 1 กรม ตามลาดบ ซงไมมความแตกตางทางสถต

ปรมาณวตามนซ ของผลมะมวงท ใชและไมใชสารดดซบเอทลนในทกอณหภมทเกบรกษามปรมาณใกลเคยงกนประมาณ 20-37 มลลกรม/นาคนมะมวง 100 มลลลตรสวนปรมาณเสนใยของผลมะมวงโชคอนนตทกชดการทดลองไมมความแตกตางทางสถต โดยมคาเฉลยระหวาง 0.16-0.25%

การประเมนคณภาพจากการชม พบวาคะแนนความชอบมคาเฉลย 3.19 3.25 3.03 คะแนน ตามลาดบ เมอเกบรกษานาน 1-3 สปดาห ผลมะมวงทใชและไมใชสารดดซบเอทลนมคะแนนความชอบไมแตกตางกน ผลมะมวงทเกบรกษาทอณหภม 10 องศาเซลเซยส มคะแนนความชอบนอยกวาการเกบรกษาทอณหภม 12 และ 14 องศาเซลเซยส

วจารณการใชและไมใชสารดดซบเอทลนไมทาใหอายการเกบ

รกษามะมวงพนธโชคอนนตทอณหภม 10-14 องศาเซลเซยสแตกตางกน ซงไดผลเชนเดยวกบรายงานของสายชล (2535)พบวาผลมะมวงนาดอกไมใสในถง PP และ PE 1 ถงบรรจมะมวง 4 ผล (นาหนกประมาณ 1 กโลกรม) ไมเจาะร และเจาะรเขม 8 ร ไมใสและใสสารดดซบเอทลน 3 ซอง/ถง (ยหอEthysorb ของบรษท Stay Fresh Ldt., U.K.) ซงพบวาผลมะมวงทใสถง PP เจาะรเขม 8 ร ทงมและไมมสารดดซบเอทลน มอายการเกบรกษานานทสดคอ 22 และ 23 วนตามลาดบ ในการเกบรกษาผลมะมวงโชคอนนตทใชและไมใชสารดดซบเอทลนไมแตกตางกน คอ เกบไดนาน 3 สปดาหทอณหภม 10-14 องศาเซลเซยส แสดงวาอณหภมทใชไมมผลตอการกระตนการสรางเอทลนระหวางเกบรกษา ดงนนจงไมจาเปนตองใชสารดดซบเอทลน

นอกจากนนอณหภมตาทาใหมอตราการหายใจตาจงพบการสญเสยนาหนกสดนอยกวาผลมะมวงทเกบรกษาทอณหภมสง

การใชสารดดซบเอทลนไมสามารถชะลอการเปลยนแปลงสเปลอก คา a และ b ของสเปลอก และไมสามารถคงลกษณะทางคณภาพผลผลตทดไวได เชน ความแนนเนอ ปรมาณกรดทไทเทรตได ปรมาณของแขงทละลายนาได อตราสวนระหวางปรมาณของแขงทละลายนาไดตอปรมาณกรดทไทเทรตไดปรมาณวตามนซ เนองจากสารดดซบเอทลนอาจสงผลการควบคมไดในชวงแรกของการเกบรกษาเทานน ทาใหไมสามารถชะลอกระบวนการท เกยวของกบการสกได เชนเดยวกบการทดลองของ ศรบบผา (2533) ทเกบรกษาผลมะมวงหนงกลางวนในถงพลาสตกเจาะรและไมเจาะร รวมกบการใชสารดดซบเอทลนทอณหภม 11 องศาเซลเซยส พบวาสเปลอกและสเนอของมะมวงทผานการเกบรกษาทกวธการ เมอนามาบมใหสกทอณหภมหองไมแตกตางกน และณฐพงษ (2543)พบวาการใชสารดดซบเอทลนอตรา 300 และ 600 กรมตอผลมะนาว 1 กโลกรม กไมมผลตอการเปลยนแปลงสผวของมะนาว

สรปการใชและไมใชสารดดซบเอทลนรวมกบการเกบรกษา

ทอณหภม 10 12 และ 14 องศาเซลเซยส ผลมะมวงสามารถเกบรกษานาน 3 สปดาห และวางไวทอณหภมหองไดอก 1 วนการใชสารดดซบเอทลนไมชวยยดอายการเกบรกษา ไมชะลอการเปลยนแปลงสเปลอก ความแนนเนอ คา a และ b ของสเปลอก ปรมาณกรดทไทเทรตได ปรมาณของแขงทละลาย

ภาพท 4 การเปลยนแปลงปรมาณกรดทไทเทรตไดของผลมะมวงทเกบรกษาในสภาพอณหภมตารวมกบสารดดซบเอทลน (E : การตรวจสอบคณภาพครงท 1, F :การตรวจสอบคณภาพครงท 2)

Non ethylene absorbent Ethylene absorbent

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1 2 3 1 2 3 1 2 3Weeks

TA (%

) 10 C 12 C 14 C

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1 2 3 1 2 3 1 2 3

Weeks

TA (%

)

10 C 12 C 14 C

F

E

งานวจย 13

นาได อตราสวนระหวางปรมาณของแขงทละลายนาไดตอปรมาณกรดทไทเทรตได ปรมาณวตามนซ แตมแนวโนมวาการเกบรกษาทอณหภมตาจะชวยลดการเปลยนแปลงตางๆเหลานได

กตตกรรมประกาศงานวจยนเปนสวนหนงของโครงการ สรรวทยาและการ

เปลยนแปลงคณภาพของผลมะมวงพนธโชคอนนตภายหลงการเกบเกยว คณะผวจยขอขอบคณสานกงานกองทนสนบสนนการวจยทใหทนสนบสนนโครงการวจยดงกลาว

เอกสารอางองจรงแท ศรพานช. 2542. สรรวทยาและเทคโนโลยหลงการ

เกบเก ยวผกและผลไม. สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 396 น.

ณฐพงษ โชคสวสดนกล. 2543. ผลของอายเกบเกยวสารดดซบเอทลน และจบเบอเรลลคแอซคตอสผวและคณภาพภายในของมะนาวพนธแปน. ปญหาพเศษปรญญาตร ภาควชาพชสวน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร,กรงเทพฯ.

ทรงวฒ ศรมชย ศรศกด สขวรรณ และเอกนาถ ณ เชยงใหม.2529. มะมวงโชคอนนตพนธแมโจ 50 ป. ใน มะมวง.โครงการตาราชาวบาน. สานกสงเสรมและฝกอบรมมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

นรนาม. 2533. รายงานจากเคหการเกษตร สวนทวายนอกฤดอาเภอลาดหลมแกว ปทมธาน ตวอยางของการเลอกพนธเพอผลตนอกฤด. เคหการเกษตร 14(1):35-37.

สายชล เกตษา. 2535. การยดอายวางขายและการเกบรกษาของผลมะมวง. รายงานผลการวจยประจาป 2535โครงการวจยรหส ม-ผ 8.35. สถาบนวจยและพฒนาแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 56 น.

ศรบบผา วงศกรวฒ . 2533. การสกของผลมะมวง(Mangifera indica L.) พนธหนงกลางวนและการเกบรกษาในบรรยากาศดดแปลง. วทยานพนธปรญญาโทมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

อดม ฟารงสาง และนวลวรรณ ฟารงสาง. 2544. ความออนแอของผลมะมวงรบประทานสก 5 พนธ ตอการพฒนาของโรคแอนแทรคโนส. น. 326-333. ในการประชมวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตรครงท 39 สาขาพช สาขาสงเสรมและนเทศศาสตรเกษตร. 5-7 กมภาพนธ 2544. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

ทจดโดยสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) รวมกบสถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม ไวดงน

“การประเมนสถานภาพสงแวดลอม 5 ป พบวาทรพยากรธรรมชาตในทกสาขารอยหรอลงไปมาก แมวาการเปลยนโครงสรางสงคมจากระบบเกษตรกรรมเขาสอตสาหกรรมจะสงผลใหการใชทรพยากรลดลงกตาม แตภาวะดงกลาวจะเพมใหเมองมความแออดและเพมมลพษสงขนตามมาดวยโดยพบวาปหนงๆ ภาครฐตองลงทนแกมลพษโดยใชงบฯ5,000 ลานบาท รวมทงโครงการเมกะโปรเจคตของรฐทจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมในอนาคต ตวชวดทเหนไดชดคอความกดดนทางเศรษฐกจและสงคมทาใหคนไทยสนใจตอปญหาสงแวดลอมนอยลง ทงนจากการสารวจความคดเหนของประชาชนตอปญหาสงแวดลอมทเมอป 2542 สดสวนกลมประชากรท เหนวาสงแวดลอมเปนปญหาสงคมอยในลาดบท 3 รองจากเศรษฐกจ และยาเสพตด แตในรอบป 2548สงแวดลอมตกมาอยในลาดบท 5-6 นอกจากสถานการณปจจบนทการเมองและความขดแยงกาลงรนแรงขน”

เอกสารประกอบการเขยนฝนถลมไมหยด! “เหตทะเลวกฤต” ผอ.ชใตนาหวง. ขาวหนา

1 หนงสอพมพมตชน รายวน 22 กมภาพนธ 2549.พเชยร คระทอง. 2549. โลกรอน ทะเลวกฤต คอลมน

ทวนนาขวางโลก. หนา 2, หนงสอพมพมตชน รายวน22 กมภาพนธ 2549.

บณฑต คงอนทร. 2549. เมอนาแขงกรนแลนดละลายเรวขนคอลมนโลกสามมต. หนา 19, หนงสอพมพมตชนรายวน. 25 กมภาพนธ 2549.

สผ. เผยปญหารมเรารอบ 5 ป คนไทยเมนดานสงแวดลอม.คอลมนชวตคณภาพ. หนา 5, หนงสอพมพมตชนรายวน. 8 มนาคม 2549.

วจยพบแบคทเรยในปาธรรมชาต ดดซบกาซเรอนกระจกชนเยยม. คอลมนชวตคณภาพ. หนา 5, หนงสอพมพมตชน รายวน. 18 เมษายน 2549.

สญญาณโลกรอน ธารนาแขงแหงอารเจนตนาหลอมละลาย.เซคชน ออนไลน. หนา 32, หนงสอพมพมตชนรายวน. 20 เมษายน 2549.

± ทะเลวกฤต ....ตอจากหนา 20

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)14

การเกษตร

“ออยพลงงาน” ออยพนธใหมทนาจบตามองประเสรฐ ฉตรวชระวงษ1

1 รองศาสตราจารย ภาควชาพชไรนา คณะเกษตร กาแพงแสน ม.เกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จ.นครปฐม 73140

ออยจดเปนพชใบเลยงเดยว มชอสามญวา Sugar caneชอวทยาศาสตรวา Saccharum officinarum Linn. จดเปนพชในกลมซ 4 (C4 Plant) ซงมศกยภาพในการสงเคราะหแสงสงมาก โดยเฉพาะในบรเวณเซลลหรอเนอเยอชนเมโซฟล(Mesophyll) และบนเดลซท (Bundle sheath) (Taiz และZeiger, 1988) ดงนนจงถอไดวาออยเปนพชทมระบบการสงเคราะหแสงทสามารถเปลยนพลงงานแสงและคารบอนไดออกไซดไปเปนชวมวลไดดทสดในโลก โดยทวไปเรามกจะรจกออยในแงของพชทใหนาตาล แตยงมประโยชนใชสอยในแงพชใหพลงงานหรอออยพลงงาน (Energy cane) ทมความสามารถในการสรางชวมวลในรปของเสนใยไดสงคดเปนรอยละ 20-25 หรอออยพลงงานสด 1 ตน ใหมวลรวมของเสนใยเทากบ 500-600 กโลกรม (ทระดบความชน 30%)ในขณะทออยนาตาลใหมวลรวมของเสนใยออยเพยง 250-300 กโลกรม ในอนาคตหากไดรบการสงเสรมอยางจรงจงกจะเปนพชเศรษฐกจชนดใหมสาหรบประเทศไทย ออยพลงงานมลกษณะเดน คอ ใหผลผลตและปรมาณเสนใยสงทนแลง ทนโรคและแมลง สามารถใชเปนวตถดบในการผลตพลงงานทดแทนไดเปนอยางด โดยเฉพาะผลผลตจากนาคนเพอการผลตเอทานอลและชานออยทใชผลตเอทานอล พบวาปรมาณออย 1 ตน จะสามารถใหนาออยเพอการผลตเอทานอลได 60-70 ลตร ในปจจบนมโรงงานทไดรบใบอนญาตจากสานกงานคณะกรรมการเอทานอลแหงชาตใหผลตเอทานอล

เพ อเปนเช อเพลงท งสน 24 โรง มกาลงการผลตรวม4,210,000 ลตร/วน ในจานวนนสามารถเดนระบบผลตไดแลว 3 โรง ซงมกาลงการผลตเอทานอลรวม 275,000ลตร/วน ขณะนยงมปญหาการขาดแคลนวตถดบ เนองจากมปรมาณวตถดบไมเพยงพอสาหรบการผลต โรงงานผลตเอทานอลทใชวตถดบจากออยและกากนาตาล สามารถใชวตถดบไดเพยง 4 เดอนเทานน (เดอนธนวาคม-มนาคมของทกป) ดงนนถาตองการใหเกดการดาเนนงานไดตามแผนยทธศาสตรการใชแกสโซฮอลของรฐบาลทใหมการใชเอทานอลเปนสวนผสมในนามนเบนซน 95 ปรมาณ 1.0 ลานลตร/วนภายในป 2549 และ 3.0 ลานลตร/วน ในป 2554 ไดนนตองมวตถดบเพอใหเพยงพอตอการผลตเอทานอล 1.0ลานลตร/วน ซงตองไดวตถดบออยพลงงาน 15,000 ตน/วนคดเปนพนทปลกออยพลงงาน 1,000 ไร/วน โดยเฉพาะในชวงเวลาทขาดแคลนวตถดบ 8 เดอน ตองใชพนทปลกออยพลงงาน 240,000 ไร (ตารางท 1)

ขนตอนการผลตออยพลงงานขนตอนและวธการพจารณาการปลกออยพลงงานนน

จะมความคลายคลงกบการปลกออยนาตาลทวไป ทงนผวจยจะขอนาเสนอขอมลบางอยางท เกยวของกบการปลกออยพลงงาน เพอใหผอานไดใชในการพจารณาและใหความรทเปนประโยชน ดงน

ตารางท 1 ปรมาณเอทานอล และความตองการผลผลตออย พนทปลก และมลคาของเอทานอลทไดจากการผลตออยพลงงาน

ปรมาณเอทานอล ปรมาณออย พนทปลก มลคาทางเศรษฐกจ(ลานลตร) (ตน/วน) (ไร/วน) (ลานบาท/วน)*

1.0 15,000 1,000 15.01.5 22,500 1,500 22.52.0 30,000 2,000 30.02.5 37,500 2,500 37.53.0 45,000 3,000 45.0

* คดราคาเอทานอลท 15.00 บาท/ลตร

การเลอกพนธออยพลงงานพนธออยพลงงาน ทเลอกใชควรพจารณาพนธทด

ใหผลผลตสง ปรบตวไดดกบสภาพดนและอากาศในพนทปลก เพอใหเกษตรกรมรายไดสงขน จงควรเลอกใชทอนพนธออยพลงงานทด ใหตนออนทแขงแรงเจรญเตบโตและตงตวไดเรว ควรใชทอนพนธทมความสมบรณ สวนของตาบอบชานอยท สด ดงนนการขนยายทอนพนธออยจงควรขนยายทอนพนธออยทงลาโดยไมลอกกาบ เพอลดความบอบชาบรเวณตาออย โดยทวไปการเลอกใชพนธออยควรพจารณา ดงน

1. พนธออยทมลกษณะตรงตามพนธ ไมมพนธอนๆปะปน

2. ควรเปนทอนพนธออยปลกใหมภายใตการบารงตนแมทถกตองโดยเฉพาะการดแลนาและปยอยางเพยงพอ

3. พนธออยควรไดจากแปลงทปราศจากโรคและแมลงรบกวน

4. พนธออยควรมอายทเหมาะสมอยทประมาณ 6-8เดอน

5. ออยตองมลาตนขนาดปานกลางจนถงคอนขางใหญ

การเลอกและการเตรยมพนทปลกควรเลอกใชพ นทท มลกษณะโลงเตยนไมมรมเงา

จากตนไมใหญเพอใหออยไดรบแสงแดดอยางเตมท ในกรณทตองการวางแผนใหนาแบบรอง พนทควรมความลาดเทเพยงพอเพอการใหนาไดสะดวก เนองจากออยพลงงานเปนพชทปลกเพยงครงเดยวและสามารถเกบเกยวผลผลตไดหลายครงโดยไมตองปลกใหม จงตองเลอกพนธออยทเหมาะสมกบระยะเวลาทตองการไวตอ การเตรยมดนถอเปนปจจยทสาคญทกาหนดระยะเวลาการไวตอ ดงนนการเลอกใชเครองจกรกลทไดรบการพฒนา มคณภาพและมประสทธภาพสง สามารถไถดนใหลกมากท สดเทาทจะทาได เพอใหการเตรยมดนสาหรบการปลกออย โดยเฉพาะการปลกออยชวงปลายฝนแตถาปลกออยชวงตนฝนกไมจาเปนตองไถดนใหละเอยดเกนไป เพราะจะทาใหหนาดนเกาะกนเปนแผนเมอฝนตกนาไหลบาทวมผวดนไดและนาซมลงใตดนไดนอยลง

ฤดกาลทสามารถปลกออยพลงงานแบงออกไดเปน 3 ฤดปลก คอ ฤดตนฝน ฤดปลายฝน

และฤดแลง ซงการปลกออยทง 3 ฤดปลก มชวงเวลา ขอดและขอเสยแตกตางกน ดงน

1. ฤดตนฝน เรมในชวงเดอนเมษายน-มถนายนกรณทฝนตกเรวตองปลกออยใหเรวขน หรอเลอนออกไปเมอ

ฝนตกชา ดงนนการปลกออยลาชามกมปญหาดานความหวานนอยไป เนองจากออยยงไมสกแก การเตรยมดนจะตองทนกบการตกของฝน การปลกในชวงนมกจะมปญหาเรองวชพชมาก

2. ฤดปลายฝน เรมในชวงเดอนตลาคม-ธนวาคมออยสามารถใชนาฝนไดอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะเมอมฝนในชวงทออยจะยางปลอง (มการเจรญเตบโตทางลาตนสง) ทาใหออยมคณภาพความหวานสงต งแตตนฤดหบมปญหาดานวชพชนอยกวาการปลกออยในตนฤดฝน แตการปลกออยในชวงนมเวลาทจากด เนองจากดนยงมความชนอยจงตองระวงในการเตรยมดนดวยความปราณตเพยงพอทจะรกษาความชนในดนใหอยไดนานๆ ดงนนจงไมควรปลกในดนบางชนดทมการสญเสยความชนอยางรวดเรว

3. ฤดแลง เรมในชวงเดอนมกราคม-มนาคม การปลกออยในฤดนสามารถทาไดในพนททมนาชลประทานบางสวนหรอสมบรณเทานน ออยทปลกในชวงนจะใหความหวานสงตงแตกลางฤดหบ มกจะใชปลกออยในพนททใหนาแบบรอง(ใหนาในรองออยแลวกลบดวยดนแหง) การปลกในชวงนจะมปญหาดานวชพชนอยกวาการปลกออยในตนฤดฝน

การปลกและการดแลรกษาออยพลงงานวธการปลกออยพลงงาน มผลตอการเจรญและพฒนา

การของตนออย รวมทงความสมาเสมอของตนออย วธการปลกสามารถทาไดโดยใชแรงงานคน ใชเครองจกรในการปลกซงเปนวธทไดรบความนยมจากเกษตรกร ในปจจบนนอปกรณเครองปลกไดพฒนาจนมประสทธภาพสง สามารถทางานไดรวดเรว และปลกไดสมาเสมอด อปกรณเครองปลกทใชสามารถทางานไดหลายอยางพรอมๆ กน คอ การเปดรองตดออยพนธใหเปนทอน วางทอนพนธขณะปลก รวมทงการใสปยและกลบทอนพนธ

ระยะปลกระยะปลกระหวางแถวและระหวางทอนพนธจะแตกตางกน

โดยใชทอนพนธขนาด 3 ตา หรอขนาดทอนพนธ 30-35 ซม.ตามชนดของพนธ คณภาพความงอก สภาพแวดลอมของพนทและความสะดวก วธการปลกออยพลงงานแบบเปนทอนมกนยมใชระยะหางระหวางแถว 1.0-1.2 เมตร สวนระยะหางระหวางทอนพนธทใชกนอยทวไปมหลายแบบ คอ 1) ปลกแบบวางเปนทอนเดยวเรยงตอเนองกนไป 2) ปลกแบบวางเปนทอนเดยว ระยะหางระหวางทอนพนธ 0.3-0.5 เมตรและ 3) ปลกแบบวางเปนทอนคตอเนองกนไป ระยะหางระหวางทอนพนธ 0.5 เมตร

15การเกษตร

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)16

การใสปยการพจารณาใสปยมากหรอนอยขนอยกบความอดม

สมบรณของดน โดยทวไปการใสปยจะแบงเปน 2 ชวงเวลาไดแก การใสปยกอนปลก โดยโรยไปตามรองแลวกลบปยกอนวางทอนพนธ เรยกวา ปยรองพน ประกอบดวยธาตอาหารไนโตรเจนและฟอสฟอรสเปนหลก และการใสปยลงบนผวดนเมอออยอาย 2-3 เดอน เรยกวา ปยแตงหนา โดยเปดรองใกลแถวหรอระหวางแถวออย ใสปยลงไปแลวกลบดน ปยทใชในชวงนสวนมากเปนปยทมธาตไนโตรเจนเพยงอยางเดยวหรออาจมธาตโปแตสเซยมอยดวย

การควบคมวชพชจาเปนตองทาใหทนเวลากอนทจะมผลกระทบตอผลผลต

และความเสยหายกบออยทปลกและกอนทวชพชจะผลตเมลดหรอสวนขยายพนธ วธการปฏบตทใชไดผลด คอ การหลกเลยงฤดกาลทกอใหเกดวชพชไดงาย โดยปลกออยในชวงปลายฝนซงเปนชวงเวลาทดนยงมความชนในระดบทยงลกเพยงพอกบการเจรญเตบโตของออยอยางชาๆ ในชวง 3-4 เดอน จากนนเมอไดรบนาฝนในฤดฝนกจะสามารถเจรญเตบโตอยางรวดเรวสามารถคลมพนทและแขงขนกบวชพชได อยางไรกตามหากจาเปนตองปลกออยตนฝนหรอกลางฝน เกษตรกรมกประสบปญหาวชพชในไรออยอยางหลกเลยงไมได วธการควบคมและกาจดทาไดหลายวธ ไดแก การใชแรงงานคนและสตวการใชเครองมอทนแรง และการใชสารเคม

การบรหารจดการโรคออยนอกจากการเลอกใชพนธออยพลงงานทดแลว ยงตอง

พจารณาวธการทางเขตกรรมและดแลรกษาสขภาพของตนออยใหแขงแรง การเฝาระวงปองกนไมใหออยพลงงานเปนโรคทจะมผลกระทบตอผลผลตและคณภาพออย โรคออยทพบในประเทศไทยมประมาณ 40-50 ชนด สามารถแบงตามสาเหตของการเกดโรคไดเปน 2 กลมใหญๆ คอ โรคทเกดจากสงไมมชวต ไดแก การขาดธาตอาหารพช และโรคทเกดจากสงมชวตและเขาทาลายออยจนลกลามในแปลงออย สามารถแบงตามเชอสาเหตของการเกดโรค ไดแก เชอรา ไวรสไฟโตพลาสมา แบคทเรย ไสเดอนฝอย ฯลฯ

การเกบเกยวออยพลงงานการเกบเกยวออยพลงงานถอวาเปนขนตอนทสาคญ

อกขนตอนหนง ถงแมวาผลผลตออยทไดจะมทงปรมาณและคณภาพสง แตถาเกบเกยวและขนสงเขาโรงงานในเวลาทไมเหมาะสม กจะทาใหเกดผลเสยหายไดเชนเดยวกน อายเกบเกยวท 8 เดอน ถอเปนอายทเหมาะสมสาหรบการเกบเกยว

ออยพลงงาน การเกบเกยวออยเรวหรอชาเกนไปอาจสงผลตอทงนาหนกของผลผลตและคณภาพออยทตดได ควรวางลาตนขวางตามแนวรองใหเปนระเบยบ เพอสะดวกในการบรรทกและการขนยายขนรถตอไปหลงการเกบเกยวจาเปนตองรบขนออยพลงงานทตดแลวสงโรงงานโดยเรว เนองจากการทออยคางอยในแปลงนาน อาจทาใหสญเสยนาหนกและคณภาพทเสอมลงตามระยะเวลาได

ความกาวหนาของงานพฒนาพนธออยพลงงานในประเทศไทย

สาหรบงานพฒนาพนธออยพลงงานในประเทศไทยโดยการดาเนนงานของ รศ.ประเสรฐ ฉตรวชระวงษ อาจารยประจาภาควชาพชไรนา คณะเกษตร กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน ภายใตชอโครงการ“การปรบปรงพนธออยเพอเพมผลผลตนาตาลและอนรกษสงแวดลอม” ไดรบการสนบสนนการวจยจากสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (ระหวางปพ.ศ. 2544-2546)หลงจากนนไดดาเนนงานอยางตอเนองภายใตโครงการ “การปรบปรงพนธออย” ซงไดรบการสนบสนนงบประมาณจากศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ศช.)สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.)ตงแตป พ.ศ.2547 จนถงปจจบน จากการดาเนนโครงการฯอยางตอเนอง ขณะนสามารถคดเลอกและปรบปรงพนธออยพลงงานไดจานวนหนงโดยพบวาในจานวน 13 สายพนธททาการทดสอบในเบองตน ทระยะเวลาปลก 8 เดอน และออยตอปท 1 อาย 5 เดอน สายพนธออยพลงงานทใหผลผลตสงสดสามารถใหผลผลตออยพลงงานโดยเฉลยของทงออยปลกและออยตอสงกวาออยนาตาลเกอบเทาตว (TByEFC01-06เทากบ 188%) และใหผลผลตเสนใยสงกวาออยนาตาลกวา2 เทา (TByEFC01-11 เทากบ 242%) ดงแสดงในตารางท2 ออยพลงงานสามารถแตกกอไดด เกบเกยวไดหลายครงโดยทวไปเกบเกยวไดมากกวา 6 ครง จงชวยลดตนทนการผลตของเกษตรกร พบวาออยพลงงานใหความหวาน 15-18บรกซ ถอวามนาตาลระดบปานกลาง นอกจากน ออยพลงงานยงเปนพชททนแลง ตานทานตอโรคแสดา และเหยวเนาแดงและทนทานตอหนอนกอออย ทจะชวยลดความเสยงของเกษตรกรเนองจากสภาวะฝนแลง และการระบาดของโรคและแมลง (ตารางท 3) อยางไรกตาม ทางโครงการฯ ยงจาเปนตองดาเนนการวจยตอไป เพอเพมปรมาณนาตาลโดยรวมภายในลาตนใหมากขน และเพมขนาดลาตนใหมขนาดใหญขนโดยเฉพาะจะมการสงเสรมใหมการปลกในพนททมโรงงานผลตเอทานอลตอไป

ตารางท 2 ผลผลตออย และปรมาณเสนใย ของสายพนธออยพลงงานชด TByEFC01 เปรยบเทยบกบออยนาตาล (K88-92)เกบเกยวออยปลกอาย 8 เดอน และออยตอปท 1 อาย 5 เดอน (รวม 13 เดอน)

พนธ/สายพนธ ผลผลตออย (ตน/ไร) ปรมาณเสนใย (%)ออยปลก ออยตอปท 1 รวมผลผลต % ออยนาตาล ออยปลก % ออยนาตาล

TByEFC01-01 14.04 13.76 27.80 151 24.86 236TByEFC01-02 14.93 14.57 29.50 160 20.24 192TByEFC01-03 12.62 13.35 25.97 141 20.82 197TByEFC01-04 16.53 13.60 30.13 164 18.70 177TByEFC01-05 14.93 12.53 27.46 149 19.03 180TByEFC01-06 19.20 15.40 34.60 188 19.87 188TByEFC01-07 16.71 15.05 31.76 172 25.07 238TByEFC01-08 13.69 12.23 25.92 141 19.46 184TByEFC01-09 18.13 15.29 33.42 181 19.71 187TByEFC01-10 14.22 12.06 26.28 143 21.71 206TByEFC01-11 16.18 15.38 31.56 171 25.49 242TByEFC01-12 16.18 12.75 28.93 157 20.06 190TByEFC01-13 17.24 13.30 30.54 166 20.33 193K88-92 9.78 8.65 18.43 100 10.55 100

ตารางท 3 สรปคณสมบตของออยพลงงาน

ลกษณะ ออยพลงงาน

ผลผลตออย 25-40 ตน/ไร/ป (ในเขตชลประทาน) และ 20-30 ตน/ไร/ป (เขตนาฝน)อายเกบเกยว 6-8 เดอน (2 ปเกบเกยวได 3-4 ครง)ความหวาน 15-18 บรกซ หรอมากกวาปรมาณเสนใย 20-25 เปอรเซนต (~500-600 กก./ตน)ขนาดลา เลกถงปานกลาง (2.0-2.6 ซม.) มเปลอกแขงการแตกกอ 30,000-45,000 ลา/ไรการไวตอ 6-10 ครง หรอมากกวาการเจรญเตบโต เรวมาก เมอเทยบกบออยนาตาลปฏกรยาตอโรค ตานทานตอโรคแสดา และเหยวเนาแดงปฏกรยาตอหนอนกอ ทนทาน มเปลอกลาตนแขงแรงมากการทนแลง ดมาก มลาตนใตดนทสามารถหานาและธาตอาหารในดนไดดการนาไปใชประโยชน นาออยและเสนใยใชผลตเอทานอล และยงใชเสนใยเพอผลตไฟฟาไดดวย

การเกษตร 17

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)18

เอกสารประกอบการเรยบเรยงประเสรฐ ฉตรวชระวงษ. 2542. ออย, น. 270-295. ใน

พชเศรษฐกจ. ภาควชาพชไรนา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จ.นครปฐม.

Taiz L. and E. Zeiger. 1988. Photosynthesis : CarbonMetabolism. pp. 219-248. In Plant Physiology. TheBenjamin / Cummings Publishing Company, Inc.California. USA.

ภาพท 1 ลกษณะพนธออยพลงงานทอาย 5 เดอน

ภาพท 2 เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของตนออยนาตาล (K88-92) และพนธออยพลงงาน (TByEFC01-13)ทอาย 45 วน หลงเกบเกยวผลผลต

ทะเลวกฤตนวลวรรณ ฟารงสาง1

สงแวดลอม

1 นกวจย งานวนจฉยและวจยศตรพช ฝายปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลอง ม.เกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จ.นครปฐม 73140

ดร. รอยล จตรดอน ผอานวยการสารสนเทศทรพยากรนาและการเกษตร ไดอธบายวา “ทะเลวกฤต” เกดจากการเปลยนแปลงของกระแสนาในทะเล ท งในอาวไทย ทะเลอนดามน รวมทงมหาสมทรแปซฟก ทาใหอณหภมนาทะเลในอาวไทยสงกวาปกต เมฆจงถกพดพามาสะสมในทะเลอนดามน ซงมภาวะอณหภมและกระแสลมสงบนง (ตางจากภาวะปกตซงเมฆถกผลกดนใหเคลอนทตามความกดของอากาศ) ภาวะแบบน เรยกวา “ความกดอากาศแชตว” สงผลใหเกดฝนตกหนกตดตอกนไมหยด ปรากฏการณแบบนเกดขนกบประเทศไทยเมอปลายป 2548 ทาใหนาทวมภาคใตและตนป 2549 ทฝนตกหนกตดตอกนในพนทภาคใตตงแตชมพรไปถงนครศรธรรมราชและเลยไปถงภาคตะวนออกเฉยงเหนอดวย

ปรากฏการณดงกลาวขางตน เปนผลมาจาก “ภาวะโลกรอน” ซงเกดขนเนองจากอณหภมของโลกทเพมสงขน ทาใหการระเหยของนาทะเลเพมขนตามมา และเกดการสะสมไอนาเปนกลมเมฆขนาดใหญ มพลงรนแรง ปรากฏการณอนๆ ทเปนผลมาจาก “ภาวะโลกรอน” ไดแก การเกดพายหมนบอยครงในภมภาคตางๆ ของโลกในชวง 2-3 ปทผานมารวมทงพายเฮอรเคนแคทรนา ททาใหเกดฝนตกหนกจนนครนวออรลนของสหรฐอเมรกา จมอยใตนา

เปนเวลากวา 20 ปแลวทอณหภมบรเวณเกาะกรน-แลนดสงขนถง 3 องศาเซลเซยส นกวทยาศาสตรเชอวาอณหภมทสงขนนทาใหเกดการละลายของนาแขงบรเวณขอบโดยรอบแผนนาแขงอยางรวดเรว เปนเหตใหแผนนาแขงเลอนตวเปนธารนาแขงลงสมหาสมทรอยางรวดเรว ทาใหระดบนาทะเลสงขนเรวกวาทควร การศกษาของ ดร. อรค รกนอทนกวทยาศาสตรประจาหองทดลองจรวดผลกดน (Jet Propul-

sion Laboratory) ขององคการนาซา สถาบนเทคโนโลยแหงแคลฟอรเนย และ แพนเนยร คานาการตนม นกวทยาศาสตรจาก Center for Remote Sensing of Ice Sheets มหาวทยาลยแคนซส ตพมพใน Journal Science ไดวดความเรวของการไหลของธารนาแข งโดยใชดาวเทยม European SpaceAgency's Earth Remote Sensing Satellites 1 และ 2 ในป1996 ดาวเทยม Canadian Space Agency's Radarsat-1 ในป2000 และ 2005 และดาวเทยม European Space Agency'sEnvisat Advanced Synthetic Aperture Radar ในป 2005ประกอบกบขอมลความหนาของนาแขงในระหวางป 1997-2005 ซงครอบคลมพนท 1.2 ลานตารางกโลเมตร หรอรอยละ75 ของแผนนาแขงของกรนแลนดทงหมด จากการศกษาครงนนกวทยาศาสตรไดพบวา อตราการละลายของนาแขงบนเกาะกรนแลนด 63 ลกบาศกกโลเมตร/ป ในป 1996ไดเพมขนเปน 162 ลกบาศกกโลเมตร/ป ในป 2005 และเมอนามารวมกบปรมาณแผนนาแขงและหมะในชวงเวลาเดยวกนแลว อตราการละลายของนาแขงกกลายเปน 96ลกบาศกกโลเมตร/ป และ 220 ลกบาศกกโลเมตร/ป ในป2005 ผลกคอทาใหระดบนาทะเลของโลกเพมสงขนกวาทควรเปนถง 2-3 เทา

การเพมขนของอตราการไหลของธารนาแขงบนเกาะกรนแลนดน เรมขนบรเวณละตจด 66 องศาเหนอ ระหวางป1996-2000 และขยายตอไปทางละตจด 70 องศาเหนอตงแตป 2000-2005 อตราการละลายของนาแขงและการเลอนตวของธารนาแขงอยางรวดเรว ทาใหนกวทยาศาสตรเกดความกงวลกบระดบนาทะเลทสงขนอยางรวดเรวตามมาเนองจากอตราการเพมขนของระดบนาทะเลอาจจะเปน 10 เทาของทเปนอยในปจจบนกเปนได ถาหากนาแขงบรเวณเกาะกรนแลนดละลายหมดจะทาใหระดบนาทะเลของโลกเพมสงขน 7 เมตร ซงจะสงผลใหประเทศบงคลาเทศ รฐฟลอรดาบางสวน พนทชายฝงทะเล และเกาะแกงตางๆ ในมหาสมทรแปซฟกจมอยใตทะเล

ผลกระทบทเกดขนโดยตรงจากระดบนาทะเลทสงขน

19

ฝนถลมไมหยด ! เหต “ทะเลวกฤต” ผอ. ชใตนาหวง หวขอขาวหนา 1 หนงสอพมพมตชน วนท22 กมภาพนธ 2549

คอ การกดเซาะชายฝงของไซบเรย และอลาสกา จนประชาชนตองอพยพ ความอดอยาก และประชากรของหมขวโลกทลดลงเนองจากจบแมวนาเปนอาหารไดยากขน และการละลายของแผนนาแขงทมนอาศยอยทาใหหมบางสวนจมนาตายซงมรายงานวา ประชากรของหมขวโลกทางชายฝงตะวนตกของอาวฮดสนในแคนาดาลดลง 22% ระหวางป 1987-2004เมอหมไมสามารถหาอาหารตามธรรมชาตไดพอเพยง ทาใหพวกมนตองบกรกทอยอาศยของประชาชนเพอหาอาหารยงผลใหชาวเมองเชอรชล ทางตอนเหนอของแคนาดาตองตกอยในภาวะฉกเฉน ไมกลาออกจากบานโดยไมมอาวธ

นอกจากทกรนแลนดแลว ยงปรากฏวาธารนาแขง“ไวท ไจแอนท” หรอ “Perito Moreno” ตามภาษาถนของอารเจนตนา ซงเปนธารนาแขงขนาดใหญทขนชอของโลกกกาลงเกดการพงทลายอยในขณะน

“Perito Moreno” เปนธารนาแขงขนาดมหมาอายนบพนป อยในเขตอทยานนาแขงแหงชาตอารเจนตนา ในเมองเอล คาลาฟาเต ม ลกษณะเปนเสมอนเข อนธรรมชาตมความสงประมาณ 60 เมตร และมพนทประมาณ 6,000ตารางกโลเมตร ปจจบน “Perito Moreno” เปนจดทนกทองเทยวมาเฝาชมการพงทลายของธารนาแขง

จากการวจยตะกอนทขดเจาะขนมาจากใตมหาสมทรของนกวทยาศาสตรยคปจจบน ทาใหทราบวาภาวะโลกรอนนเปนวฏจกรของโลก และไดเคยเกดขนแลวเมอ 55 ลานปกอนแตทวา ภาวะโลกรอนครงใหมทกาลงเกดขนและเปนไปอยนถกทาใหเกดขนโดยมนษย ซงจะใชเวลารวดเรวมาก โดยมสาเหตจากกาซคารบอนไดออกไซดและกาซมเทนจานวนมหาศาลทถกทาใหเกดขนและปลดปลอยสชนบรรยากาศของโลกจากการดาเนนกจกรรมของมนษย กาซทสะสมในชนบรรยากาศนกลายเปนเสมอนฉนวนปองกนทาใหความรอนทสะทอนจากผวโลกไมสามารถกลบสบรรยากาศได ทาใหเกดการสะสมความรอน ทเรยกวา ภาวะเรอนกระจก หรอ green-house effects

ภาวะโลกรอนครงใหมน จะใชชวงเวลาราว 10,000 ปคอเรมตงแตมนษยรจกการเพาะปลกและการทาชลประทานเรมแรกในแถบเมโสโปเตเมย หรอประเทศอรกในปจจบนการเผาปาหกลางถางพงเพอทาการเกษตรในยคนน ทาใหเรมมการสะสมกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศ มการปลกขาวซงเชอกนวาเปนสาเหตของการสะสมกาซมเทนในเวลาตอมา ศาสตราจารย เจมส ซาคอส นกวทยาศาสตรประจามหาวทยาลยแคลฟอรเนยทซานตาครซ ไดประเมนวา จากชวงระยะเวลาดงกลาว มนษยหลายรนไดมสวนรวมในการสะสม

กาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศ ทงหมด 4.5 ลานลานตน แตมนษยยคปจจบนจะทาใหมการสะสมของกาซคารบอนไดออกไซดในปรมาณเดยวกนน ภายในเวลาอกเพยง 300 ปขางหนาเทานน สาเหตสาคญคอการใชนามนดบ

กาซทเปนสาเหตของภาวะเรอนกระจก นอกจากกาซคารบอนไดออกไซด และ มเทน แลว ยงมกาซคารบอนมอนอกไซด ไนตรสออกไซด และ โอโซนดวย ผศ.ดร. อานาจชดไธสง บนฑตวทยาลยรวมดานพลงงานและสงแวดลอม(JGSEE) ไดเปดเผยวา ปา มบทบาทสาคญในการควบคมปรมาณกาซทเปนสาเหตของภาวะเรอนกระจกในบรรยากาศโดยนอกจากตนไมสามารถดดซบกาซคารบอนไดออกไซดไดมากแลว แบคทเรยหลายชนดทอยในดนบรเวณปาทไมมการรบกวน ยงมความสามารถดดซบกาซมเทนอกดวย ทงนจากการวจยไดพบวา ปาธรรมชาตสามารถดดซบกาซมเทนจากบรรยากาศไดมากทสด รองลงมาคอปาปลกใหม แตไมพบการลดลงของกาซมเทนในบรเวณพนททาการเกษตร เนองจากกระบวนการทาการเกษตรในปจจบนรบกวนการดารงชวตและขบวนการของแบคทเรย ทาใหศกยภาพในการดดซบกาซมเทนเปลยนแปลงไป

นกวทยาศาสตรไดทานายวา หากไมมมาตรการเรงดวนในการลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด เพอชะลอภาวะโลกรอนอยางไดผลภายในศตวรรษน อณหภมเฉลยของโลกจะสงขน 1-6 องศาเซลเซยส ซงถาหากอณหภมของโลกสงกวาทเปนอยอก 3 องศาเซลเซยส จะทาใหสตวโลกหลายชนดสญพนธ ระดบนาทะเลจะสงขนอกหลายเมตร ภาวะนาทวมโลกกอาจจะไมใชแคนทานอกตอไป และเกดทพภกขภยทวโลก เนองจากปจจบนปรากฏวาแผนนาแขงบรเวณขวโลกบางลง และละลายเรวขน ธารนาแขงบางสวนเหอดหายไปและเมอกลางเดอนมนาคมทผานมาน ธารนาแขง “PeritoMoreno” สวนทเปนเสมอนสะพานเชอมระหวางนาแขงกบแผนดนไดถกกดเซาะพงทลายลงมาเกดเสยงดงสนนหวนไหวในอนาคตทศนยภาพการพงทลายของธารนาแขงกอาจจะกลายเปนภาพของความนาสะพรงกลว

แตสงทจะเกดขนในประเทศไทยกลบมแนวโนมไปในทางตรงขามกบการชะลอภาวะโลกรอน โดย ดร. มงสรรพขาวสะอาด ผอานวยการสถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม ในฐานะประธานคณะจดทารางแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2540-2554 ไดกลาวในการประชมรบฟงความคดเหนตอรางแผนการจดการคณภาพสงแวดลอม

(อานตอหนา 13)

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)20

ความเขาใจและสถานการณการใชมาตรฐาน EUREPGAPในประเทศไทย (ตอนท 1)

รงนภา กอประดษฐสกล และชวนพศ อรณรงสกล1

เรองนาร

1 ฝายปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลอง ม.เกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จ.นครปฐม 73140

ประเทศไทยเปนประเทศทมพนฐานดานการผลตทางการเกษตร และเปนทยอมรบกนวาภาคการเกษตรเปนภาคการผลตท สาคญของประเทศทสรางหลกประกนดานความมนคงทางสงคมและทางเศรษฐกจของประเทศ ดวยการพฒนาผลผลตการเกษตรและอาหารทมคณภาพเพอบรโภคอยางเพยงพอภายในประเทศ และสรางรายไดจากการสงออกขอมลผลผลตโดยรวมของประเทศประมาณ 6 ลานลานบาท(ประมาณ 150 พนลานเหรยญดอลลารสหรฐ) ในขณะทผลผลตในภาคการเกษตรเปนสดสวน 13% ของรายไดผลผลตโดยรวมทงหมด ประชากรไทยอยในภาคการเกษตรมากกวา 50% หรอประมาณวาประชาชนมากกวา 30 ลานคนอยในภาคการเกษตร และในป พ.ศ. 2546 มลคาการสงออกในภาคการเกษตรสงถง 6.2 แสนลานบาท และในขณะทภาพรวมของประเทศไทยมความเปนเอกภาพและสถานภาพทดกวาหลายประเทศในภมภาคเอเชย แตกยงคงมคาถามทหยบยกมาถามเนองๆ เชน เมอสงออกผลผลตเกษตรมากหรอเมอเราสงขาวออกสตลาดโลก เหตใดชาวนาจงยงยากจนและเปนหน สน เมอรฐบาลมนโยบายชดเจนทจะผลกดนโครงการครวไทยสครวโลก กมคาถามเชนกนวา การกระจายอาหารใหทวถงมพอเพยงภายในประเทศหรอไม และความปลอดภยพนฐานของอาหารภายในประเทศมเพยงพอทจะนาเสนอสประเทศตางๆ ในโลกหรอไม

คณภาพและมาตรฐานคณภาพของสนคาถกกาหนดขนโดยความประสงค

และความตองการของผซอ ในขณะทสภาวะการณของตลาดโลกยงมความหลากหลาย และหลายประเทศยงอยในภาวะขาดแคลนอาหาร ไมมกาลงซ อสนคา อกหลายประเทศเกดภาวะพชผลลนตลาดและราคาตกตา ขณะเดยวกนประเทศทพฒนาแลวกเพมกฎระเบยบหรอกาหนดมาตรการตางๆ เปนเกณฑมาควบคม ซงประเทศคคากอาจคดวานเปน

อปสรรค หรอเปนเกณฑเพอปกปองผผลตและผบรโภคในประเทศของตน (บางครงอาจเรยกวาการกดกน) เนองจากการแขงขนทางการคาในโลกดาเนนไปอยางรนแรง และองคกรการคาโลก (WTO; World Trade Organization) ไดถอกาเนดขนมาเพอเปนองคกรกลาง มการกาหนดกฎเกณฑใหประเทศสมาชกดาเนนการคาระหวางกนภายใตกฎการคาเสร ลดการกดกนทางการคาและการเลอกปฏบตอนไมชอบธรรมตลอดจนลดการอดหนนทางการเงนแกผผลตภายในประเทศทสงผลบดเบอนกลไกราคาตลาด ทงนเพอใหเกดการแขงขนทางการคาอยางเสรและเปนธรรม และในทางปฏบตประเทศสมาชกทมอทธพลใน WTO เอง ยงหลกเลยงการปฏบตตามกฎเกณฑดงกลาว ตวอยางเชน ประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศในสหภาพยโรปยงคงทมเทใหการสนบสนนแกเกษตรกรของตนเองทงทางตรงและทางออม และหลายๆประเทศทไดนาวธเลอกปฏบตทางการคามาใชอยางแพรหลายเชน การใหและการตดสทธพเศษทางการคา (GSP; GenerizeSystem Preference) ใหแกบางประเทศ ซงทาใหเกดการไดเปรยบเสยเปรยบขนระหวางประเทศผผลตและผคา

ปจจบนปญหาความปลอดภยของอาหารไดทวความสาคญอยางมาก ถอเปนขนตอนสาคญประการหนงในการผลตขนพนฐานของประเทศ ในขณะเดยวกนประเทศทเปนตลาดสาคญไดนามาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (SPS;Sanitary Phytosanitary) ซงเปนมาตรการทไมใชภาษ (NTB;Non Tariff Barrier) มาเปนอปสรรคหน งทางการคา(ขอกดกนทางการคา) เนนดานสารปองกนและกาจดแมลงศตรพช สารพษตกคาง สารปนเปอน เชอจลนทรยปนเปอนและในชวงเวลา 3-4 ปทผานมา ขอกาหนดและกฎระเบยบในประเทศท นาเขาสนคามการปรบเปลยนและเขมงวดมากขน ทาใหผสงออกตองปฏบตตามขอกาหนดและกฎระเบยบดงกลาวอยางเครงครด มเชนนนสนคาอาจถกทาลายหามนาเขา หรอถกสงกลบ

21

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)22

ภาพรวมนโยบายเมอประเทศไทยภายใตการบรหารของรฐบาลทม

พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตรประกาศใหป 2547เปนปแหงอาหารปลอดภย หรออาจเรยกวาปแหงสขอนามยเพอรณรงคและเผยแพรคณภาพและมาตรฐานอาหารของไทยใหเปนทรจกแพรหลายและกวางขวางออกไปทงในประเทศและตางประเทศ และรองนายกรฐมนตร นายสมคด จาตศรพทกษไดมอบใหกระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานหลกในการประสานแผนยทธศาสตรดานอาหาร โดยมหนวยงานทร บผดชอบโดยตรง คอ กระทรวงเกษตรและสหกรณไดมการประสานงานและแบงหนาทรบผดชอบอยางชดเจนประกอบกบมตคณะรฐมนตร เมอวนท 4 มนาคม 2546ไดใหความเหนชอบตามแนวทางท กระทรวงสาธารณสขเสนอ ภายใตยทธศาสตร 5 ดาน คอ 1) ดานการพฒนามาตรฐานกฎหมายใหเปนสากล 2) ดานความเขมแขงในการกากบดแลใหอาหารปลอดภย 3) ดานการพฒนาศกยภาพผบรโภค 4) ดานการพฒนาบคลากรและกระบวนการผลต5) ด านการพฒนาศกยภาพหองปฏบตการตรวจสอบทาใหเกดความลกลนในทางปฏบต จงไดมการกาหนดภารกจและขอตกลงกนระหวาง 2 กระทรวงวากระทรวงสาธารณสขจะดแลดานการนาเขาอาหาร ดแลความปลอดภยและสขอนามยของอาหารภายในประเทศ ในขณะทกระทรวงเกษตรและสหกรณซ งดแลภาคการผลตทางการเกษตรภายในประเทศ และดแลภาคการผลตทางการเกษตรเพอการสงออกดวย

ในป 2549 นายกรฐมนตร พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตรไดกลาวในการประชมรวมนกธรกจชาวไทยและชาวตางประเทศกวา 400 คน ณ ทาเนยบรฐบาลเมอวนท 11 มกราคม 2549เพอรบทราบนโยบายของรฐบาลและทศทางเศรษฐกจในปปจจบน เนอหาสาคญ คอ รฐบาลจะปฏรปเศรษฐกจ (economyreform) เพอมงสงเสรมอตสาหกรรมเฉพาะทมความไดเปรยบเชงแขงขนสง สวนวธการทาการเกษตรกจะมการปฏรปเชนกนเนนการลดคาใชจายและเพมผลตอบแทน สนบสนนการแปรรปการเกษตรมากขน โดยนาแนวคดและมมมองในการทาธรกจในภาพกวาง การทาธรกจเพอเพมมลคาสนคา (valuechain) อย 3 ระดบชน คอ 1) ประเภทขายแรงงาน อาจเรยกไดวาเกษตรปฐมภม ชนนเมอเกดวกฤตเศรษฐกจ มการลดคาเงนกจะไดรบผลกระทบในวงกวาง 2) ประเภทขายหยาดเหงอและปญญา (sweat and brain) กลมนเปนกลมอตสาหกรรมตอเนอง แปรรปสนคาเกษตร 3) ประเภทขายปญญาและโอกาส (brain and opportunity) ซงสอดคลองกบเศรษฐกจฐานความร (knowledge economy) ในขณะนประเทศไทย

อยทชนหนงครงหรอเขาสชนสองซงยงไมสมบรณ จาเปนตองผลกดนและสนบสนนใหไปอยทชนสองขนไปถงชนสาม ซงมทง sweat, brain และ opportunity ดงนนกลไกภาครฐจงตองปรบตวอยางรนแรงมากขน และตองควาโอกาสทมอยเพอวางทศทางการปฏบตใหครอบคลมทงสามขนใหทนเหตการณ

ในยคโลกาภวฒนทประเทศไทยไดรบผลกระทบจากภาวะความตองการของตลาดโลก ทาใหภาครฐตองคานงถงการยกระดบหรอเปลยนบทบาทจากเกษตรกรรายยอยไดรบการอดหนนและการชวยเหลอจากรฐมาตลอดเวลา เปลยนมาเปนเกษตรกรรนใหมทตองคดระบบผลตทถกตองเหมาะสมและคานวณรายรบรายจาย ตนทน-กาไร สามารถตดสนใจจากพนฐานขอมลทเปนจรง เกดการเรยนรและแลกเปลยนประสบการณในการทาการเกษตรใหเกดประสทธภาพสงสด(productivity)

การเรยนร EUREPGAP และ GAPกรมวชาการเกษตร

พนทการเกษตรภาคตะวนตกซงประกอบดวยจงหวดนครปฐม กาญจนบร ราชบร และสพรรณบร มการปลกพชผกสงออกทมความสาคญของประเทศ เชน หนอไมฝรง ขาวโพดฝกออน กระเจยบเขยว และพรก เกษตรกรสวนใหญในพนทปลกเขตนมกทาสญญากบบรษทสงออก หรอเรยกวาเปนลกไรของบรษท เนองจากตลาดทสงขายมความหลากหลายทงดานคณภาพและมาตรฐาน บรษทสงออกจงตองมเจาหนาททาหนาทดแลเกษตรกรทเปนลกไร เจาหนาทของบรษทจะตองเรยนรระบบและจดการใหเกดระบบผลตและผลผลตจากไรมคณภาพและความปลอดภยใหตรงความตองการของตลาดดงนนในพนททปลกพชผกของเกษตรกรจงมความหลากหลายในขอกาหนดและระเบยบปฏบต ขนกบผรบซอ ในฐานะผผลตหรอเกษตรกรยอมตองการใหผลผลตขายไดราคาด ผลตด วยความเหมาะสมและสะดวกต อการต ดต อซ อขายเกษตรกรอาจเปลยนแปลงการขายผลผลตของตนไปยงจดรบซอหรอจดรวบรวมทไมตองการกฎเกณฑหรอระเบยบเทยบเทา EUREPGAP ดงนนรฐบาลจงมมาตรฐาน GAP ของประเทศหรอ GAP ของกรมวชาการเกษตร เพอเปนทางเลอกอกทางหนงใหแกเกษตรกรและผประกอบการเชนกน ทงนมาตรฐาน GAP ของประเทศยงถอวาเปนมาตรฐานท ไมสามารถเทยบเคยงไดกบมาตรฐาน EUREPGAP แตจะสามารถสงออกไปยงบางประเทศในเอเชยได เชน จน ญปนไตหวน เปนตน

ในป พ.ศ. 2546 กลมเครอขาย GAP ภาคตะวนตกไดรวมตวกนระหวางผผลต เกษตรกร ผประกอบการคาปจจย

การผลต ผสงออก นกวชาการ โดยมแนวคดทจะผลกดนและสนบสนนใหการผลตผกและผลไมของเกษตรกร (ชวนพศและวชย, 2546) เพอใหเกดความปลอดภยและคานงถงการอนรกษสงแวดลอม ในขณะเดยวกนกไดศกษาแนวคดภายใตขอกาหนด EUREPGAP ตลอดจนนาแนวคดมาปรบเขาเปนระบบ ผลจากการใหความรความเขาใจแกเกษตรกรและการสอสารทาใหเกษตรกรเกดความตระหนกในการผลตและการสรางความเชอมนในการผลตของกลมเกษตรกร แนวคดการสงเสรมใหเกษตรกรรจกและเขาใจระบบ GAP เบองตน เปนหลกสตรสอนใหเกษตรกรรจกโรคและแมลงศตรพชในแปลงของตน วธการควบคมและปองกนโดยหลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะหเพยงวธเดยว หรอพยายามตอบสนองความตองการของเกษตรกรโดยสอนใหรจกวธผลตนาหมกชวภาพทถกวธและคานงถงความสะอาดและความปลอดภย วธการใหนาแกพชทถกตอง ฯลฯ เนองจากระบบ EUREPGAP นนมไดกลาวถงการปฏบตหรอการปลกใหไดผลผลตเทานนแตยงมขอกาหนดอนๆ นอกเหนอจากเทคโนโลยการผลตซงตองนามาบรณาการเปนองครวมของระบบจดการและควบคมการผลตทใหไดคณภาพและปลอดภย

EUREPGAP และประสบการณในการนาไปปฏบตในกลมเกษตรกร

อาหารทมคณภาพ หมายถง อาหารทประกอบดวยสารอาหารทมครบถวนตามทรางกายตองการ และตองปลอดภยจากสงทเปนพษตอรางกาย อนตรายในอาหารมกเปนสงทมองไมเหน ระยะเวลาทผานมาภาครฐไดมมาตรการดานตางๆเพอสนบสนนนโยบายอาหารปลอดภย เชน พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 และพระราชบญญตแกไขเพมเตมภายใตกฎกระทรวงสาธารณสข (2522) กฎระเบยบการควบคมระบบความปลอดภยนนใชกบการควบคมดแลและบงคบในโรงงานอตสาหกรรม ภายใตระบบควบคมทรจกกนวาเปนระบบการจดการทดสาหรบโรงงาน Good ManufacturePractice (GMP) และมาตรฐานหรอขอกาหนด HACCP(Hazard Analysis and Critical Control Point) (สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2540) ทวาถงระบบการวเคราะหอนตรายและจดวกฤตทตองควบคม

EUREPGAP เปนคายอมาจาก Euro RetailersProduce Working Group of Good Agricultural Practiceเกดจากการรวมตวของกลมผคาปลก ตงแตป ค.ศ 1996ภายใตวตถประสงคทจะพฒนาการผลตดทเหมาะสมรวมกบระบบการรบรองตามมาตรฐานของ EUREPGAP ประกอบดวยหลกการผลตทคานงถง 1) ความปลอดภยของอาหาร 2)

คานงดานสงแวดลอม และ 3) คานงสวสดภาพของผทางานแตละขอกาหนดหรอประเดนทกาหนดไวเพอการพจารณาเรยกวา Control Point (จดควบคม) ประเดนของแตละหวขอหรอแตละจดควบคมนน ไดมการกาหนดความสาคญไว 3ระดบ คอ 1) ระดบทตองปฏบตใหสอดคลอง หรอ MajorMust 2) ระดบทตองปฏบตเชนกนแตความสาคญนอยกวาเรยกระดบนวา Minor Must และ 3) ระดบทแนะนาใหปฏบตหรอ Recommendation

การประกนคณภาพว ธการประกนคณภาพระดบฟารมท ไดมาตรฐาน

EUREPGAP นน ถอเปนแนวทางการปฏบตและปรบระบบการผลตของแตละประเทศเพอมงสการเทยบเคยง (bench-mark) ตามแนวทางของวตถประสงคดงน

± สามารถตอบคาถามไดชดเจนวาวธการผลตจะทาไดอยางไร

± เปนการผลตทแสดงใหเหนถงความรบผดชอบทพงมและเปนการผลตทนาไปสความยงยนในทสด

± ยดเกณฑการผลตทตงอยบนความเปนจรงและสามารถปฏบตได

± แนวทางปฏบตยดตามความเปนจรงในทองถนของการผลต

± ยดหลกการทตองมการพฒนาและปรบปรงโดยตอเนอง

± สามารถแสดงความชดเจนในขอบขายทไมสามารถนามาใชปฏบตในพนทได หรอสามารถแสดงวธปฏบตหรอกลไกอนๆ ทมอยและใชทดแทนกนได

สถานการณทเปนปจจบน:การผลตพชทเปนมาตรฐาน GAP ของประเทศไทยนน

มงเนนใหไดผลผลตทมมาตรฐานความปลอดภย โดยเฉพาะปลอดภยจากสารเคมตกคางและปลอดภยจากจลนทรยปนเปอนผปฏบตงานในแปลงกตองมความปลอดภยในขณะปฏบตงานรวมทงมกระบวนการรกษาสภาพแวดลอมและสงแวดลอมอยางเหมาะสม ดงนนการผลตทดดงกลาวจงตองประกอบดวยการจดการระบบผลตทงหมดในแปลงอยางบรณาการดวยเหตและผลในเชงวทยาศาสตรและมขอมลหลกฐานทสามารถใชพจารณาตรวจสอบไดจรง ดงนนการผลตพชในยคใหมนจงจาเปนตองอาศยความถกตองในการจดการผลตอยางเขาใจและมหลกฐานประกอบเพอสรางความมนใจใหกบผบรโภคผลผลต โดยอาศยระบบการตรวจสอบรบรอง กลาวคอ มการตรวจประเมนระบบการผลตของเกษตรกรจากองคกร

เรองนาร 23

คณะกรรมการจดทาวารสารขาวศนยฯทปรกษาผอานวยการสถาบนวจยและพฒนาแหง มก.รองผอานวยการสถาบนวจยและพฒนาฯ กาแพงแสนหวหนาฝายปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลอง

บรรณาธการชวนพศ อรณรงสกล

กองบรรณาธการรงรอง หอมหวล มณ ตนตรงกจธรนต รมโพธภกด อตนช แซจวเนตรชนก เกยรตนนทพทธ นวลวรรณ ฟารงสางอดม แกวสวรรณ อรวรรณ ชวนตระกล

รปเลม/จดสงพษณ บญศร เฟองฟา จนทนยมคณตฐา ชนวงษเขยว

การเงนชจต ทศจนทร

ระเบยบการวารสารออกราย 6 เดอน

บอกรบเปนสมาชกไดทบรรณาธการ วารสารขาวศนยฯฝายปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลองมหาวทยาลยเกษตรศาสตร กาแพงแสนนครปฐม 73140โทร. 0-3435-1399, 0-3428-1092โทรสาร 0-3435-1392E-mail: rdicha@ku.ac.th

วารสารอเลคทรอนกสhttp://clgc.rdi.ku.ac.th

พมพท หางหนสวนจากดฟนนพบบลชชง 549/1 ซอยเสนานคม 1 ลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900 โทร. 0-2579-1933

วารสารขาวศนยปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลองCentral Laboratory and Greenhouse Complex

CLGC NEWSLETTER

วารสารขาวศนยฯ ปท 20 ฉบบท 1 (2549)24

ตรวจประเมนรบรอง จงถอไดวาเปนการผลตพชทเปนไปตามมาตรฐานและขอกาหนด EUREPGAP นนเอง จะเหนไดวาในชวงเวลาทผานมา บรษทสงออกหลายบรษทตองพยายามทาการผลตตามระบบมาตรฐาน EUREPGAP ในพนทของตนเอง ซ งตองเสยคาใชจายมากมายในการเรมตน ตองทาความเขาใจและปรบแกไขอยตลอดเวลา เนองจากไมมหนวยงานของภาครฐทจะสามารถใหคาปรกษาและคาแนะนาได นอกจากนนวธการของแตละบรษทกไมมการเปดเผยใหเหน จงเปนความยงยากทเกษตรกรรายยอยหรอบรษทขนาดเลกๆ จะดาเนนการได ประกอบกบการผลตพชตามมาตรฐาน GAP ของประเทศไทยนน เกษตรกรมความเขาใจเฉพาะการมบนทกและเกบบนทกการปฏบตงานเพอใหเจาหนาทภาครฐมาตรวจประเมนและใหการรบรองเทานน ภายใตการพจารณาการใชปจจยการผลตทถกตองและเหมาะสม เชนปยเคม ปยอนทรย ปยคอก หรอปยหมก และสารเคมกาจดศตรพช เปนตน (จากสถานการณปจจบนทพดถง ผเขยนจะสอถงขนตอนดาเนนการตอไป เพอนาไปส EUREPGAPในฉบบหนา)

เอกสารอางองกฎกระทรวงสาธารณสข. 2522. กฎกระทรวงออกตามความ

ใน พ.ร.บ. อาหาร พ.ศ. 2522 http://newsser.fda.moph.go.th/newsser/list/list category.php?CatID=1

ชวนพศ อรณรงสกล และวชย กอประดษฐสกล. 2546.กลมเครอขายจเอพภาคตะวนตกกบธรกจพชผกสงออก.วารสารขาวศนยปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลอง.17(1 และ 2): 21-24.

สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม. 2540. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ระบบการวเคราะหอนตรายและจดวกฤตทตองควบคมในการผลตอาหารและคาแนะนาในการนาไปใช. กระทรวงอตสาหกรรม. 1-19 น.