การศกษาความเครยดของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6

สารนพนธ ของ

สวรรณา สสมประสงค

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการแนะแนว

พฤษภาคม 2552

การศกษาความเครยดของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6

สารนพนธ ของ

สวรรณา สสมประสงค

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการแนะแนว

พฤษภาคม 2552 ลขสทธของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การศกษาความเครยดของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6

บทคดยอ ของ

สวรรณา สสมประสงค

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการแนะแนว

พฤษภาคม 2552

สวรรณา สสมประสงค. (2552). การศกษาความเครยดของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. อาจารยทปรกษาสารนพนธ : ผศ.ดร.ทศวร มณศรขา การศกษาครงน มจดประสงคเพอศกษาความเครยดของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 ประจาปการศกษา 2551 มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร จานวนทงสน 283 คน ตวแปรทศกษาแบงเปน 3 สวน คอ 1)ตวแปรปจจย สวนบคคล ไดแก เพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน 2)ระดบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 3)ตวแปรสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว (X1) สาเหตจากการเรยน (X2) สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา (X3) สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) (X4) สาเหตจากเพอน (X5) สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย (X6) สาเหตในอนาคต (X7) สาเหตจากการจดสรรเวลา (X8) สาเหตจากเศรษฐกจ (X9) และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ (X10) โดยเครองมอทใชในการศกษาคนควา ไดแก แบบวดความเครยด TST ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ และแบบสอบถามสาเหตทกอใหเกดความเครยด สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การวเคราะหสถตทวไป การวเคราะหสถตทดสอบ t-test และ F-test โดยใชสถต One-Way ANOVA การวเคราะหหาคาสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหการถดถอยพหคณ ผลการศกษาปรากฎดงน 1. สาเหตทมความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ม 8 สาเหต ไดแก เพศ สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลาและสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ ดงน เพศ พบวา เพศตางกนจะมความเครยดแตกตางกน โดยเพศหญงมแนวโนมเกดความ เครยดสงกวาเพศชาย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนสาเหตทมความสมพนธทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ม 7 สาเหต ไดแก สาเหตจากการเรยน (X2) สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา (X3) สาเหตจากเพอน(X5) สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย (X6) สาเหตในอนาคต (X7) สาเหตจากการจดสรรเวลา (X8) และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ (X10) 2. สาเหตทมความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ม 5 สาเหต ไดแก ชนป ผลสมฤทธทางการเรยน สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว (X1) สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) (X4) และ สาเหตจากเศรษฐกจ (X9)

3. สาเหตทสงผลตอความเครยดของนกศกษาแพทย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยเรยงลาดบจากสาเหตทสงผลมากทสดไปหาสาเหตทสงผลนอยทสดม 4 สาเหต ไดแก สาเหตในอนาคต (X7) สาเหตจากการจดสรรเวลา (X8) สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) (X4) และสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา (X3) ซงสาเหตทง 4 สาเหต สามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของความเครยดของนกศกษาแพทย ไดรอยละ 15.30 4. สมการพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทย ไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยเขยนสมการไดดงน 4.1 สมการพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทย ในรปคะแนนดบ ดงน

Y = .477 + 6.215X7 + 2.878X8 - 5.81X4 + .4.243X3 4.2 สมการพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทย ในรปคะแนนมาตรฐาน ดงน Z = .269X7 + .121X8 - .204X4 + .143X3

A STUDY OF STRESS OF THE FOURTH-YEAR TO THE SIXTH-YEAR MEDICAL STUDENTS

AN ABSTRACT BY

SUWANNA SISOMPRASONG

Presented in partial fulfillment of the requirements for the

Master of Education degree in Psychology Guidande at Srinakharinwirot University

May 2009

Suwanna Sisomprasong.(2009). A Stress of the Fourth-Year to the Sixth-Year Medical Students. Master Project, M.Ed. (Psychology Guidande). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Project Advisor: Assist. Prof. Totsaworn Maneesrikgum The purposes of this research was to study a stress of the fourth-year to the sixth-year medical students. The sample were 283 medical students at Mahidol University in Bangkok in year 2008. Data was collected by questionnaire. These questionnaire were three dimensions; (1) personal factors that include a) gender b) class level c) academic achievement (2) The Thai Stress Test (Phattharayuttawat, and et al. 2000) (3) factors of The Stress Questionnaire for medical students that include a) arguments of their family membership (X1) b) education performance (X2) c) institution attendance (X3) d) romantic relationships (X4) e) peer pressture (X5) f) teacher and medical personal interaction (X6) g) future uncertainty (X7) h) time administration (X8) i) economic (X9) j) emerging adult responsibility (X10). This research instrument was The Thai StrTest (Phattharayuttawat, and et al. 2000) and The Stress Questionnaire for medical students construced by the researcher were used to collect the data by percentage, arithmetic means and standard deviation. The data were analyzed by using t-test, F-test by One-Way ANOVA, the Pearson Product Moment Correlation Coefficient and Stepwise Multiple Regression Analysis. The results were as follows: 1. There were significantly correlation among 8 factors; a) gender b) education performance c) institution attendance d) peer pressture e) teacher and medical personal interaction f) future uncertainty g) time administration j) emerging adult responsibility with stress of medical students at the .05 level. A significant gender differences in stress of medical students were found to be statistically significant at the .05 level. There were significantly positive correlation among 7 factors; a) education performance (X2) b) institution attendance (X3) c) peer pressture (X5) d) teacher and medical personal interaction (X6) e) future uncertainty (X7) f) time administration (X8) g) emerging adult responsibility (X10) with stress of medical students at the .05 level.

2. There were no significantly correlation among 5 factors; a) class level b) academic achievement c) arguments of their family membership (X1) d) romantic relationships (X4) e) economic (X9) with stress of medical students. 3. The factors were significantly effected to stress of medical students ranking from the most to the least were 4 factors; a) future uncertainty (X7) b) time administration (X8) c) romantic relationships (X4) d) institution attendance (X3). These 4 factors could predicted to stress of medical students about the percentage of 15.30 4. The significantly predicted equation of the stress of medical students at .05 level were as follows : 4.1 In term of raw scores were :

Y = .477 + 6.215X7 + 2.878X8 - 5.81X4 + .4.243X3 4.2 In term of standard scores were :

Z = .269X7 + .121X8 - .204X4 + .143X3

ประกาศคณปการ สารนพนธฉบบนสาเรจไดดวยการอนเคราะหจาก ผชวยศาสตราจารย ดร.ทศวร มณศรขา ประธานกรรมการและอาจารยทปรกษา รองศาสตราจารย ดร.นนทา สร กษา และอาจารย ดร.มณฑรา จารเพง กรรมการสอบปากเปลาสารนพนธ ทไดใหคาแนะนาปรกษา ขอเสนอแนะตลอดจนแกไขใหสารนพนธฉบบนสมบรณ ผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง ขอกราบ ขอบพระคณ รองศาสตราจารยเวธน กรทอง อาจารย ดร.มณฑรา จารเพง รองศาสตราจารย แพทยหญงโฉมชบา สรนนทน รองศาสตราจารยนายแพทยศรไชย หงษสงวนศร และผชวยศาสตราจารยแพทยหญง ดร.สนนทา ฉนทกาญจน ทกรณาเปนผทรงคณวฒชวยชแนะ และตรวจสอบเครองมอทใชในการวจยในครงน ขอกราบขอบพระคณคณาจารยในภาควชาการแนะแนวและจตวทยาการศกษาทกทานทประสทธ ประสาทวชาความรใหแกผวจย ขอกราบขอบพระคณคณบด คณาจารย และบคลากรทสนบสนน ของคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร ทอนญาตเออเฟอสถานท และสนบสนนในการดาเนนการเกบขอมลเพอการวจยครงน และ ขอขอบคณนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทง 2 คณะฯ ทกรณาเสยสละเวลาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม จนทาใหการวจยครงนสาเรจลลวงดวยด ขอกราบขอบพระคณ คณสวรรณา คตปญจวรรณ (หวหนางานกจการนกศกษา)ทมงานกจการนกศกษา และเพอนรามาธบดทกคน ตลอดจนเพอนเรยน ทชวยชแนะใหคาปรกษา และใหความอนเคราะหชวยเหลออานวยความสะดวกอยางเตมทในการทาวจยครงน รวมทงใหกาลงใจตลอดมา ทายสดน ขอกราบขอบพระคณ คณพอโบภ พพฒนวโรทย และคณแมจงกลณ ฮอบตร บดา-มารดาผลวงลบ และพๆนองๆรวมบดา-มารดา ครอบครว “วองอภวฒนกล” และครอบครว “พฒนวล” ทสนบสนน คอยหวงใยเปนกาลงใจ และใหคาปรกษาแนะนาตลอดมา

สวรรณา สสมประสงค

สารบญ บทท หนา 1 บทนา………………………………………………………………………………… 1 ภมหลง……………………………………………………………………………….. 1 ความมงหมายของการศกษาคนควา……............................................................ 3 ความสาคญในการศกษาคนควา……………………………………………………. 3 ขอบเขตของการศกษาคนควา………………………………………………………. 4 กรอบแนวคดในการวจย……...…………………………………………………….. 7 สมมตฐานในการวจย……………………………………………………………….. 7 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ........................................................................ 8 แนวคดทเกยวของดานการสนทนากลม……….................................................. 9 การสนทนากลม…..................................................................................... 9 ประโยชนของการสนทนากลม……………………………………………….. 9 ลกษณะการเลอกกลม………………………………………………………… 9 ขนตอนดาเนนการสนทนากลม…………………..………………………….. 10 การดาเนนการสนทนากลม…………………………………………………… 10 บทบาทของทมงานในการจดสนทนากลม…………………………………… 10 ขอดของการสนทนากลม……………………………………………………… 11 ขอจากดของการสนทนากลม…………………………………………………. 11 แนวคดทเกยวของดานการเรยนแพทย………………………………………….. 12 คณสมบตของการเปนแพทย…………………………………………………. 12 จรยธรรมแหงวชาชพ………………………………………………………….. 13 การเรยนแพทยในคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด………………... 15 การเรยนแพทยในระดบชนคลนก……………………………………………. 16 แนวคดเกยวกบความเครยด……………………………………………………… 20 ความหมายของความเครยด…………………………………………………. 21 ประเภทของความเครยด……………………………………………………… 21 สาเหตของความเครยด……………………………………………………….. 23 ระดบความรนแรงของความเครยด…………………………………………… 27

ปจจยทมผลตอระดบความเครยด ……………………………………………. 28 ผลของความเครยด…………………………………………………………… 28

สารบญ (ตอ ) บทท หนา 2 (ตอ ) เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสาเหตทกอใหเกดความเครยด………………….. 31 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบความสมพนธของสมาชกในครอบครว……... 31 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบดานการเรยน.............................................. 34 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสถานศกษา………………………………….. 35 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสมพนธภาพกบคนรอบขาง………………… 36 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบดานสมพนธภาพกบอาจารยและบคลากร ทางการแพทย…………………………………………………………………

38

เอกสารและงานวจยทเกยวของกบผมอานาจ…………………………………..... 39 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบความเครยดในอนาคต................................. 44 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการจดสรรเวลา........................................... 45 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบดานเศรษฐกจ……………………………...... 48 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบความรบผดชอบในฐานะผใหญ…………….. 49 งานวจยทเกยวของกบการศกษาคนควา............................................................... 51 งานวจยในประเทศไทย…………………………………………………………… 51 งานวจยในตางประเทศ………………………………………………………….... 56 3 วธดาเนนการวจย ……………………………………………………………………… 61 ประชากรและกลมตวอยาง……………………………………………………………. 61 เครองมอทใชในการวจย……………………………………………………………… 63 การสรางเครองมอทใชในการวจย……………………………………………………. 64 การเกบรวบรวมขอมล………………………………………………………………… 70 สถตทใชในการวเคราะหขอมล………………………………………………………. 71 4 ผลการวเคราะหขอมล ………………………………………………………………… 72 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล………………………………………………… 72 การวเคราะหขอมล……………………………………………………………………. 73 การนาเสนอผลการวเคราะหขอมล…………………………………………………… 74 ผลการวเคราะหขอมล………………………………………………………………… 75

สารบญ (ตอ ) บทท หนา 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ …………………………………….................. 96 ความมงหมายของการศกษาคนควา…………………………………………………. 96 ขอบเขตของการศกษาคนควา………………………………………………………… 96

สมมตฐานในการวจย………………………………………………………………….. 96 เครองมอทใชในการวจย………………………………………………………………. 97 การเกบรวบรวมขอมล…………………………………………………………………. 98 การวเคราะหขอมล…………………………………………………………………….. 98 สถตทใชในการวเคราะหขอมล……………………………………………………….. 99 สรปผลการวเคราะหขอมล……………………………………………………………. 100 อภปรายผลการศกษาคนควา…………………………………………………………. 101 ขอเสนอแนะ……………………………………………………………………………. 118 บรรณานกรม………………………………………………………………………………….. 120 ภาคผนวก………………………………………………………………………………………. 132 ประวตยอผวจย ………………………………………………………………………………... 168

บญชตาราง ตาราง หนา 1 กลมประชากรจาแนกตามเพศ และชนป……………………………………………….. 61 2 การสมกลมตวอยางจาแนกตามเพศ และชนป…………………………………………. 63 3 เกณฑการจดกลมคะแนนแบบวดความเครยด โดยเปรยบเทยบกบตารางเมตรก

ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ.......................................................................

66 4 การแปลผลแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา

ภทรยตวรรตน และคณะ……………………………………………………………….

67 5 จานวน และรอยละของปจจยสวนบคคลของ นกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตาม เพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน……………………………………………….

76

6 จานวน และรอยละของระดบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 แบบจดกลม ตามเกณฑการแปลคาดวยตารางเมตรกของแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ จาแนกตามระดบ

ความเครยด……………………………………………………………………………..

77 7 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของปจจยสวน บคคล ของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตามเพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน.........................................

78

8 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนกตาม สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว….…………………………………..

79

9 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนกตาม สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว………………………………………

81

10 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนกตาม สาเหตจากการเรยน……………………………………………………………………...

82

11 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนกตาม สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก).............................................................................

83

12 คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนกตาม สาเหตจากเพอน…………………………………………………………………………

84

13 คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนกตาม สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย………………………………………

85

14 คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนกตาม สาเหตในอนาคต…………………………………………………………………………

86

บญชตาราง(ตอ ) ตาราง หนา 15 คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนกตาม สาเหตจากการจดสรรเวลา…………………………………………….

87

16 คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนกตาม สาเหตจากเศรษฐกจ……………………………………………………

88

17 คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ……………………………………..

89

18 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความเครยดของนกศกษาแพทย ระดบชนปท 4-6 จาแนกตามเพศ......................................................................

90

19 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความเครยดของนกศกษาแพทย ระดบชนปท 4-6 จาแนกตามชนป…………………………………………………

90

20 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความเครยดของนกศกษาแพทย ระดบชนปท 4-6 จาแนกตามผลสมฤทธทางการเรยน…………………………….

91

21 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ เพอคนหาตวพยากรณความเครยดของ นกศกษาแพทยชนปท 4-6……………………………………………………………

92

22 สาเหตทสามารถพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 โดยใช การวเคราะหการถดถอยพหคณ (Stepwise Multiple Regression Analysis)…….

93

23 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากความขดแยงของสมาชกใน ครอบครว……………………………………………………………………………….

94

24 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากการเรยน………………………… 163 26 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา............ 164 27 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก).................. 165 28 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากเพอน......................................... 165 29 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากอาจารย และบคลากร ทางการแพทย………………………………………………………………………….

166

30 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตในอนาคต......................................... 166 31 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากการจดสรรเวลา…………………. 167 32 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากเศรษฐกจ.................................... 167 33 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ.... 167

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 วงจรชวตนสตนกศกษาแพทยระดบชนพรคลนก(ชนปท 1-3)…………………... 16 2 วงจรชวตนสตนกศกษาแพทยระดบชนคลนก(ชนปท 4-6)……………………… 17

บทท 1 บทนา

ภมหลง “ความเครยด” เปนคาสนๆ ททกคนลวนพบเจอในชวตประจาวนของมนษยเรา มากบาง นอยบางแตกตางกนไป แตในปจจบนเราจะพบวาค วามเครยดไดกลายเปนปญหาสาคญ และทวความรนแรงมากยงขน และคกคามมนษยเราทกเพศ ทกวย ทกชนชน สงเกตไดจากขาวสารรอบตวเราจากสอตางๆในทกวนน พบวาสถตความเครยดของมนษยเรานบวนยงเพมสงขนอยางเหนไดชด โดยเฉพาะขาวคราวสะเทอนใจจากการหลกหนปญหาหรอความเครยด ตางๆ ซงเราจะพบเหนไดจากการพาดหวรายวนของหนงสอพมพแทบทกฉบบ อาท เกดจากความผดหวงจากการเรยน ความคาดหวงทสงเกนความสามารถ ความกดดนภายในตนเองและคนรอบขาง ปญหา ชองวางของความสมพนธภายในครอบครว หรอการผดหวงจากความรก เปนตน จากสงทเกดขนเหลาน นายแพทยชทตย ปานปรชา อดตอธบดกรมสขภาพจต จงฝากมมมองแงคดไววา "ทกวนน สงคม ครอบครว คาดหวงอะไรจากเดกกนแน” (แกวขวญ ทศบวร; และคณะ. 2544: ออนไลน) นกศกษาในระดบอดมศกษา เปนปญญาชนอกกลมหนงทกาลงเจรญเตบโตเตรย มพรอมกาวไปสความเปนผใหญ ทจะตองมความพรอมในการดาเนนชวตเกอบทกดานทงชวตการเรยน การปรบตวในสงคม การใชชวตประจาวน ภาระความรบผดชอบในเรองตางๆทสงขน จงสงผลใหนกศกษาในระดบ อดมศกษานน เปนอกกลมหนงทอาจตองประสบปญหา เผชญกบความเครยดในรปแบบตางๆ นกศกษาแพทย เปนอกสาขาวชาชพหนงในระดบอดมศกษา ทตองเผชญกบความเครยดไมนอย เพราะกอนทจะไดรบการศกษาในโรงเรยนแพทย นกศกษาจะตองมความมงมน และมการเตรยมพรอมอยางหนก ตงแตสอบคดเลอกเขาศกษาตอ ตองเปนผมความร มจดยน และทศทางการดาเนนชวตทคอนขางจะแนนอนทจะประกอบอาชพแพทย จะตองมการเตรยมพรอมกบการเรยนทคอนขางหนกตลอดระยะเวลา 6 ป ซงการศกษาในวชาชพแพทยนน เปนภาระรบผดชอบทสาคญ ทนกศกษาแพทยทกคนจะตองปรบตวตอสภาพการเรยนการสอนทเกยวของกบชวตมนษยตองมความรอบคอบ ระมดระวง และรบผดชอบสง เพราะความผดพลาดอาจกอใหเกดอนตรายตอชวตผปวยได จากการศกษางานวจยทผานมาพบวามปจจยทเปนตนเ หตทาใหนกศกษาเกดความเครยด เชน สภาพแวดลอมดานการเรยนทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต สมพนธภาพระหวางเพอนรวมชนเรยน อาจารย กฎระเบยบ ขอบงคบ ปญหาการเงน คาใชจายในการเรยน สขภาพ บคลกภาพ (กาญจน โชตชยววงศกล. 2547: 25) โดยเฉพาะอยางยงจากการสมภาษณนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 จานวน 3 คนพบวา นกศกษาแพทยจะตองเผชญกบความเครยดสงขน เนองจากเปนชวงรอยตอของการปรบตวในการเรยนการสอนในรปแบบใหมนกศกษาแพทย รายหนงใหสมภาษณตอผวจยวา “การเรยนแพทยนน ความเครยดสวนใหญ มกจะเปนเรองของการจดสรรเวลา เวลาสวนตวคอนขางนอย การเรยนบางภาควชาคอนขางเรยนหนก งานเยอะ

2

การสอสารกบผปวย รวมทงการปรบตวในการอยเวร” ซงพบวาคอนขางจะแตกตางจากการเรยนการสอนในระดบชนปท 1-3 อยางชดเจน การเรยนในระดบชนปท 1-3 นนนสตนกศกษาแพทยจะมโลกทศนเชนนกเรยนทวๆไป มความกดดนคอนขางตา และในกระบวนการเรยนมกจะเปนการวางรากฐานการเรยนวชาพนฐานทวไป มเพยงอาจารยผสอนเทานนทมบทบาททสด นสตนกศกษาแพทยจะใชทกษะการปรบตวและการสอสารคอนขางนอย เพราะเปนทรกนวาครบาอาจารยนนจะพยายามเขาใจลกศษยของตน ครอาจารยมกจะมเวลาเอาใจใสนสตนกศกษาแพทยมาก กจกรรมใดๆกลวนแตมนสตนกศกษาแพทยเปนศนยกลาง แตเมอขนระดบชนปท 4-6 วงจรจะเปลยนแปลงไป มบคคลเขามาเกยวของมากขน ทงเพอนแพทย อาจารยแพทย พยาบาล ผปวย เจาหนาทฝายตางๆ สมพนธภาพระหวางนกศกษาแพทยกบคนเหลาน และความคาดหวงจากคนรอบขางจงเปนเรองสาคญ การเรยนในระดบนจะเนนหนกทงภาคทฤษฎ และภาคปฏบตทตองสมพนธหรอคลกคลกบกลมผปวย โดยตรง ตองสวมจตวญญาณแหงความเปนแพทยมากขน อาท บทบาทความรบผดชอบทสงขน การศกษาเรยนรวธการรกษาโรคตางๆอยางลกซง การสอบบอยครง การผลด เปลยนเวร การสมภาษณผปวย

การฝกปฏบตบนหอผปวย อาจารยแพทยมกจะไมคอยมโอกาสเฝาดวานสตนกศกษาแพทยแต ละคนกระทากบผปวยอยางไรบาง อาจารยแพทยจะสามารถรบรไดเพยงเฉพาะนสตนกศกษาแพทยทพยายามเขามาใกลชดอาจารยแพทย หรอมความโดดเดนอยางแทจรงในการดแลผปวย ดวยเหตผลดงกลาว ทาใหนสตนกศกษาอาจมปญหาความเครยดทางดานการปรบตวเมอข นคลนกไดงาย (ไวกณฐ สถาปนาวตร. 2545: 95-96) นอกเหนอจากนมการสารวจลกษณะอปนสยและบคลกภาพของนกศกษาแพทยศรราชพยาบาล โดย ม.ล.แสงจนทร วฒกานนท และคณะ (2542: 249) ทสอดคลองกบเรองน ไดนาแบบสารวจ Temperament and Character Inventery (TCI 240) สรางและพฒนาโดย CR Cloninger ในป ค.ศ. 1994 และไดดดแปลงเปน TCI เปนภาษาไทยมาใชสารวจในนกศกษาแพทยศรราชโดยเปรยบเทยบกบเกณฑปกตของนกศกษาอเมรกนท Cloninger ไดศกษาไวพบวา นกศกษาแพทยศรราชมลกษณะ Harm Avoicance คอ ขกงวล เจาทกข หวนกลว อนตราย เครยดงายๆ ไมมนใจเมอมการเปลยนแปลง ขอาย ออนเพลย และเหนอยงายสงกวานกศกษาอเมรกน แสดงวานกศกษาแพทยศรราชไมคอยมพลงแขงแรงทางรางกายมแนวโนมเหนอยลางาย ฟนตวจากโรคภยหรอความเครยดชากวา ในขณะทนกศกษาอเมรกนมองตนวาแขงแรงมพลงกระฉบกระเฉง และฟนตวจากโรคภยหรอความเครยดไดเรว จากทกลาวมาจะพบวา ลวนแลวแตเปนสาเหตทกอใหเกดความเครยดสาหรบกลมนกศกษาแพทย ซงทาใหคนเราตองรจกการปรบตว และแสวงหาวธการจดการความเครยด เพอเอาชนะอปสรรคความเครยดตางๆทเกดขน และทาใหชวตเปนสขกบชวงชวตแหงการเรยนรในรวมหาวทยาลย อยางไรกตามแนวคดของมอนด และนอร (นกล ประทปพชย. 2540: 1; อางองจาก Mondy and Nor. 1987. p. 514; Callham; & Others. 1986. p. 483) ไดกลาววา ถามนษยเรามความเครยดอยในระดบทพอเหมาะกจะกระตนใหมนษยรสกตนตว สนใจในกจวตรประจาวน แตถาระดบความเครยดทไมเหมาะสม มระดบความเครยดทตาเกนไปจะทาใหมนษยเฉอยชา เกยจคราน เบอหนาย ขาดความสนใจตอสงตางๆ ถาหากมความเครยดมากจนเกนไปกจะทาใหเกด ผลเสยตอสขภาพทงรางกายและจตใจ ความเครยดนน

3

เปนประสบการณชวตทไมสามารถหลกเลยง ไดเพราะความเครยดเปนผลมาจากการทมนษยมปฏสมพนธกบสงแวดลอม (ปารชาต สวรรณผล. 2548: 1; อางองจาก Kneish; & Others. 1992. p.80) เปนปฏสมพนธทกระตนและตอบสนองซงกนและกน เมอขาดสมดลทาใหเกดความเครยด ซงสงผลตออารมณ กระบวนการคด และสขภาพ ดวยเหตนผวจยจงสนใจศกษาวจยเรองนเพอเปนการศกษาเรยนรลกษณะความเครยด แนวโนมของระดบความเครยด ตลอดจนภาวะเสยงหรอสาเหตตางๆทกอใหเกดความเครยดทเกดขนจรงในภาวะปจจบนของกลมนกศกษาแพทยระดบชน ปท 4-6 เพอใหไดรบทราบขอมลหรอขอเทจจรง เพอประกอบการอธบายปรากฏการณทางสงคมทเกดขนในกลมเปาหมายน เปนขอมลพนฐานสาคญในการทาความเขาใจมนษย และเปนประโยชนตองานแนะแนวหรอการใหคาปรกษาเชงจตวทยาตอไป ทงยงสอดคลองกบภาระงานตามสายงานปฏบตของผวจยในปจจบน ในการจดระบบการเฝาระวงปญหา ตลอดจนเพอเปนแนวทางในการหาวธปองกนแกไข หรอสงเสรมพฒนานกศกษาใหสามารถเรยนรไดอยาง มความสขจนสาเรจการศกษาในทสด

ความมงหมายของการศกษาคนควา เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจย สวนบคคล และสาเหตทกอใหเกดความเครยด ของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 มหาวทยาลยมหดล

ความสาคญในการศกษาคนควา ผลการศกษาคนควาในครงน จะทาใหรบทราบขอเทจจรงเกยวกบสถานการณความเครยด ของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 ทมภมหลงแตกตางกน สามารถวเคราะหหรออธบายแนวโนมของสถานการณความเครยดทเกดขนไดวาเกดจากสาเหตใด และยงเปนขอมลพนฐานในการทาความเขาใจมนษย โดยเฉพาะนกศกษาแพทย รวมทงอาจเปนประโยชนตออาจารยแพทย หรอสายปฏบตงานทเกยวของกบนกศกษาแพทยเพอการนาขอมลไปประกอบการพจารณาใหคาปรกษาแกนกศกษาทตองการความชวยเหลอ หรอพฒนาระบบดแลนกศกษาใหทวถง เพอเฝาระวงปญหาตอไป หรอเปน

แนวทางในการเตรยมพรอมเพอการพฒนาระบบการเรยนการสอน หรอพฒนากจกรรมสงเสรมการเรยนรอยางมความสข และสงเสรมนกศกษาใหเกดพลง กลาเผชญปญหา สามารถทจะจดการกบความเครยดดวยตนเองในการเรยนแพทยในระดบชนปท 4-6 ไดอยางเหมาะสมหรอดยงขน ตลอดจน การจดสรรสภาพแวดลอมของสถาบนใหเออตอการเรยนรอยางมความสข

4

ขอบเขตของการศกษาคนควา ประชากรทใชในการศกษา ประชากรทใชในการศกษาครงน เปนนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ประจาปการศกษา 2551 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร จานวนทงสน 970 คน จาแนกเปน นกศกษาแพทยชายจานวน 414 คน และนกศกษาแพทยหญงจานวน 556 คน กลมตวอยางทใชในการศกษา กลมตวอยางทใชในการศกษาประกอบดวยนกศกษาแพทยชาย และหญงทกาลงศกษาในระดบชนปท 4 5 และ 6 ปการศกษา 2551 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร จานวนทงสน 283 คน จาแนกเปนนกศกษาแพทยชายจานวน 121 คน และนกศกษาแพทยหญงจานวน 162 คน ทมระดบความเชอมนรอยละ 95 ของยามาเน (Yamane. 1970: 80-81) จากการสมแบบแบงชน (Stratified Random Sampling) ของประชากรตามตวแปรเพศ ชนป แลวสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) ตวแปรทใชในการศกษา 1. ตวแปรอสระ แบงเปนดงน

1.1 ปจจยสวนบคคล 1.1.1 เพศ 1.1.2 ชนป 1.1.3 ผลสมฤทธทางการเรยน 1.2 สาเหตทกอใหเกดความเครยด

1.2.1 สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว 1.2.2 สาเหตจากการเรยน

1.2.3 สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา 1.2.4 สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) 1.2.5 สาเหตจากเพอน 1.2.6 สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย 1.2.7 สาเหตในอนาคต 1.2.8 สาเหตจากการจดสรรเวลา 1.2.9 สาเหตจากเศรษฐกจ 1.2.10 สาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ

5

2. ตวแปรตาม ไดแก ความเครยดของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล นยามศพทเฉพาะ 1. ความเครยดของนกศกษาแพทย หมายถง อาการหรอปฏกรยาการตอบสนองทางดานรางกาย จตใจ กระบวนการทางความคด และพฤตกรรมของบคคลทเกดขนจากสงเราทมากระตน ทงจากตวบคคล และสงแวดลอม ซงหากบคคลมระดบความเครยดสงกวาเกณฑปกตจะสงผลใหเกดความรสกไมสบายใจ และความกดดน หรอคกคามตอสภาวะสมดลในการดาเนนชวต ทาใหบคคลนนเสยความสมดลในตนเอง โดยบคคลทมความเครยดจะปรากฏอาการ ดงน 1.1 ทางรางกาย ไดแก อตราการเตนของหวใจและอตราการหายใจเรวขน ปวดศรษะ ปวดเมอย มสวมากขน ผมรวง นอนไมหลบ มอสน อาหารไมยอย 1.2 ทางจตใจ ไดแก ใจสน ตนเตน ประหมา วตกกงวล ซมเศรา หงดหงด ฉนเฉยว ทอแท เบอหนาย 1.3 กระบวนการทางความคด ไดแก สบสน ลงเล ตดสนใจไมได 1.4 ทางพฤตกรรม ไดแก ขาดเรยนบอย เฉอยชา แยกตว พดเรว การใชภาษาหรอการสอสารเปลยนแปลงไมชดเจน นอนหลบยาก ความจาและสมาธลดลง ความสามารถทางการเรยนลดลง ผลงานไมด การบรโภคเปลยนแปลง 2. นกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 หมายถง นกศกษาแพทยทกาลงศกษาอยในชนปท 4-6 ประจาปการศกษา 2551 ซงกาลงศกษาอยทคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร 3. สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว หมายถง สมาชกในครอบครวขาดความเขาใจระหวางกน และขาดการยอมรบซงกนและกน 4. สาเหตจากการเรยน หมายถง บรรยากาศทผเรยนรสกไมสบายใจตอการเรยน อาท รปแบบการเรยนการสอน ความกดดนจากการเรยน ความคาดหวง และจากการปฏบตงานบนหอผปวย 5. สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา หมายถง กฎระเบยบ หรอกฎเกณฑสภาพแวดลอมตางๆ หรอความพรอมของอปกรณเครองมอเครองใชภายในสถานศกษาทไมเออตอการเรยนรของผเรยน 6. สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) หมายถง การปฏบตตนระหวางนกศกษาแพทย กบคนรกทขาดความเขาใจซงกนและกน ขาดการยอมรบฟงความคดเหน ไมมเวลาใหกน หางเหนกน และการถกปฏเสธจากคนรก

6

7. สาเหตจากเพอน หมายถง การปฏบตตนระหวางนกศกษาแพทย กบเพอนรอบขางทขาดความเขาใจซงกนและกน มความขดแยงระหวางกน ขาดการยอมรบฟงความคดเหน ไมมนาใจชวยเหลอกนและกน ขาดความรบผดชอบในการทางานรวมกน และมอคตตอกน 8. สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย หมายถง การปฏบตตนตอกนระหวางนกศกษาแพทย อาจารย และบคลากรทางการแพทยทเกยวของ อาท พยาบาล แพทยประจาบาน เจาหนาททางการแพทย ทขาดความเขาใจกนและกน ขาดการใหความเคารพนบถอกนและกน ขาดการใหเกยรตกนและกน การตาหน ดวา การไมยอมรบความคดเหนซงกนและกน การใชอานาจเพอใหปฏบตตามคาสง และมอบหมายงานไมเหมาะสม 9. สาเหตในอนาคต หมายถง ความไมสบายใจ หรอกงวลเกยวกบตนเองในเรองทยงมาไมถง เรองการตดสนใจทางาน การศกษาตอในอนาคต และความกดดนจากความคาดหวงของตนเองในการไปสเปาหมาย ทต งไว 10. สาเหตจากการจดสรรเวลา หมายถง สภาวะทไมสามารถบรหารจดการเวลาไดอยางเหมาะสม ทงในการจดแบงเวลาในการเรยน การพกผอนทไมเพยงพออนเนองจากภาระงานทไดรบมอบหมาย การมเวลาใหกบสมาชกในครอบครวไมเพยงพอ การมเวลาสวนตวไมเพยงพอ และการมเวลาสาหรบการทากจกรรมทตนเองชอบไมเพยงพอ 11. สาเหตจากเศรษฐกจ หมายถง ความขดสนทางการเงน หรอสถานภาพทางการเงนไมพรอม ไมเพยงพอสาหรบคาครองชพในการดาเนนชวตในแตละวน 12. สาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ หมายถง ความพรอม หรอความกดดนของนกศกษาแพทยในการดแลเอาใจใสสมาชกในครอบครว และการรบภาระดแลรบผดชอบคาใชจายภายในครอบครวทงในปจจบน และอนาคต

7

กรอบแนวคดในการวจย

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

สมมตฐานในการวจย ปจจยสวนบคคล และสาเหตทกอใหเกดความเครยดทง 10 สาเหต ไดแก เพศ ชนป ผลสมฤทธทางการเรยน สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยระดบ ชนปท 4-6 มหาวทยาลยมหดล

ความเครยดของ

นกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 มหาวทยาลยมหดล

ปจจยสวนบคคล 1. เพศ 2. ชนป 3. ผลสมฤทธทางการศกษา

สาเหตทกอใหเกดความเครยด 1.สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว 2.สาเหตจากการเรยน 3.สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา 4.สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) 5.สาเหตจากเพอน 6.สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย 7.สาเหตในอนาคต 8.สาเหตจากการจดสรรเวลา 9.สาเหตจากเศรษฐกจ 10.สาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และไดนาเสนอตามหวขอตอไปน 1. แนวคดทเกยวของดานการสนทนากลม 1.1 การสนทนากลม 1.2 ประโยชนของการสนทนากลม 1.3 ลกษณะการเลอกกลม 1.4 ขนตอนดาเนนการสนทนากลม 1.5 การดาเนนการสนทนากลม 1.6 บทบาทของทมงานในการจดสนทนากลม 1.7 ขอดของการสนทนากลม 1.8 ขอจากดของการสนทนากลม 2. แนวคดทเกยวของดานการเรยนแพทย 2.1 คณสมบตของการเปนแพทย 2.2 จรยธรรมแหงวชาชพ 2.3 การเรยนแพทยในคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด 2.4 การเรยนแพทยในระดบชนคลนก 3. แนวคดเกยวกบความเครยด 3.1 ความหมายของความเครยด 3.2 ประเภทของความเครยด 3.3 สาเหตของความเครยด 3.4 ระดบความรนแรงของความเครยด 3.5 ผลของความเครยด 4. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสาเหตทกอใหเกดความเครยด 4.1 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบความสมพนธของสมาชกในครอบครว 4.2 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบดานการเรยน 4.3 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสถานศกษา 4.4 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสมพนธภาพกบคนรอบขาง 4.5 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบดานสมพนธภาพกบอาจารย และบคลากรทางการแพทย 4.6 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบผมอานาจ 4.7 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบความเครยดในอนาคต

9

4.8 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการจดสรรเวลา 4.9 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบดานเศรษฐกจ 4.10 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบความรบผดชอบในฐานะผใหญ

5. งานวจยทเกยวของกบการศกษาคนควา 5.1 งานวจยในประเทศไทย 5.2 งานวจยในตางประเทศ

1. แนวคดทเกยวของดานการสนทนากลม (กรแกว จนทภาษา. 2552: ออนไลน) 1.1 การสนทนากลม คอ การสมภาษณในอกรปแบบหนงทรวบรวมขอมลจากการสนทนากบกลมผใหขอมลในประเดนปญหาทเฉพาะเจาะจง โดยมผดาเนนการสนทนากลม (Moderator) เปนผคอยจดประเดนในการสนทนา เพอชกจงใหกลมเกดแนวคดและแสดงความคดเหนตอประเดนหรอแนวทางการสนทนาอยางกวางขวางละเอยดลกซง โดยมผเขารวมสนทนาในแตละกลมประมาณ 6-10 คน ซงเลอกมาจากประชากรเปาหมายทกาหนดเอาไว (สานกงานกองทนสนบสนนการวจย,2549) การสนทนากลมเหมาะสาหรบการศกษาทมจดมงหมายหลากหลาย เชน การคนหาประเดนของเรองใดเรองหนงทย งไมมความรมากอน(Exploratory) การหาคาอธบายสาหรบปรากฏการณบางอยาง (Explanatory) การประเมนสถานการณ (Assessment) 1.2 ประโยชนของการสนทนากลม 1. ใชในการศกษาความคดเหน ทศนคต ความรสก การรบร ความเชอ และพฤตกรรม 2. ใชในการกาหนดสมมตฐานใหมๆ 3. ใชในการกาหนดคาถามตางๆทใชในแบบสอบถาม 4. ใชคนหาคาตอบทย งคลมเครอหรอยงไมแนชดของการวจยแบบสารวจ เพอชวยใหงานวจยสมบรณยงขน 5. ใชในการประเมนผลทางดานธรกจ 1.3 การเลอกกลมตวอยาง โดยทวไปจะเลอกจากกลมตวอยางทมลกษณะทางประชากร สงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรม และมประสบการณทคลายคลง

10

1.4 ขนตอนดาเนนก ารสนทนากลม มดงน 1. กาหนดปญหาหรอหวขอ รวมทงคาถามและวตถประสงคของการวจยใหเหมาะสม 2. กาหนดกรอบการเลอกกลมตวอยาง 3. กาหนดทมงาน ประกอบดวย ผดาเนนการสนทนา (Moderator) ผจดบนทก(Notetaker) และผชวยทวไป (Assistant) 4. สราง/ทดสอบแนวคาถาม 5. เลอกกลมตวอยาง 6. จดการสนทนากลม

1.5 การดาเนนการสนทนากลม ในชวงแรกผดาเนนการสนทนาควรเรมจากการแนะนาตนเอง และทมงาน (ผจดบนทก และผบรการทวไป) โดยควรพยายามสรางบรรยากาศทเปนกนเอง ควรจดเตรยมอปกรณ(กระดาษสาหรบจดบนทกและดนสอ ชารทหรอกระดานดา เครองบนทกเสยง) ทใชในการสนทนากลมใหพรอม หลงจากนนจงดาเนนการตามขนตอนตอไปน 1. อธบายถงวตถประสงคของการศกษา และจดมงหมายในการจดสนทนากลม 2. เกรนนาดวยคาถามอนเครองเพอสรางบรรยากาศผอนคลายเปนกนเอง 3. เมอผเขารวมสนทนากลมเรมมความคนเคยกน จงเรมคาถามในแนวการสนทนาทจดเตรยมไว 1.6 บทบาทของทมงานในการจดสนทนากลม 1.6.1 ผดาเนนการสนทนา (Moderator) 1. ผคยเกง มความสามารถในการซกถาม ควรมการพดแทรกตลกอยางเหมาะสม 2. สามารถสรางบรรยากาศใหเกดการแลกเปลยนความคดเหนตอกน ไมควรซกถามรายบคคล 3. ไมแสดงความคดเหนของตนเอง ไมควรขมความคดผอน หรอชกนาผอนใหเหนคลอยตามกบผทพดเกง (Dominate) ควรจะปลอยใหผเขารวมแสดงความคดเหนไดอยางเตมท อสระเสรและเปนธรรมชาตมากทสด 4. สรางบรรยากาศใหคนทไมคอยพดใหแสดงความคดเหนออกมาใหได 1.6.2 ผจดบนทก (Notetaker) 1. จะตองอยรวมตลอดเวลา 2. ควรทาหนาทในการจดบนทกเพยงอยางเดยวไมควรรวมสนทนาดวย เพราะจะทาใหการจดบนทกขอมลไมครบถวน

11

3. จะตองเปนผถอดเทปดวยตนเอง เพอความเขาใจในสงทไดบนทกและเนอหาสาระในเทปทตรงกน 1.6.3 ผชวยทวไป (Assistant) 1. ควบคมเครองบนทกเสยงและเปลยนเทปขณะทกาลงดาเนนการสนทนา 2. อานวยความสะดวกแกผดาเนนการสนทนาและผจดบนทก เพอใหแตละคนทาหนาทไดอยางเตมท 1.7 ขอดของการสนทนากลม 1. ชวยใหเกบขอมลจากตวอยางจานวนหลายคนไดในระยะเวลาสน และสามารถเสนอผลการศกษาไดในเวลาอนจากด 2. มโครงสรางทยดหยน และใชกบกลมตวอยางไดหลายแบบ 3. นกวจยสามารถเลอกใชไดตามตองการ สามารถใชเสรมกบการวจยแบบอนได 4. ขอมลทไดเปนการผานการถกเถยงโตตอบกนเองของกลมสนทนา ทาใหมนใจในความถกตองแมนยา มความนาเชอถอ และมความหลากหลายของขอมล 5. ขอมลการสนทนากลมแตละครงทาใหไดประเดนคาถามใหมๆ หรอสมมตฐานใหมๆ เพอการคนควาศกษาตอ 6. ปฏกรยาของผรวมวงสนทนาตอประเดนทสนทนา และตอกนและกน ทาใหไดขอมลเกยวกบอทธพลของวฒนธรรมและคณคาตางๆของสงคมของผเขารวมวงสนทนาทมาจากวฒนธรรมเดยวกน 7. บรรยากาศเปนกนเอง การมปฏสมพนธตอกน ชวยทาใหการสนทนาของกลมเปนไปอยาง มชวตชวา ไมตงเครยด 8. ผวจยสามารถดาเนนการสนทนาตามไปดวย คอยควบคมเกมส และสรางบรรยากาศใหราบรนไปตามทตงเปาหมายไว 1.8 ขอจากดของการสนทนากลม 1.ผดาเนนการสนทนาทไมไดรบการฝกฝนอยางถกตอง จะทาใหการดาเนนกลมไมราบรน 2. แนวทางการสนทนากลมทเรยบเรยงไมด ไมมลาดบ มความซบซอน จะทาใหการสนทนาวกวน สบสน ในทสดผรวมสนทนากจะครานทจะออกความคดเหน 3. ผรวมวงสนทนาไมมลกษณะรวมคลายกน หรอวฒนธรรมเดยวกน และสามารถขมกนได การสนทนากจะไมราบรน บรรยากาศกลมเสย หรอมคนไมพดมากขน 4. ขอมลจากการสนทนากลมไมสามารถใหภาพพฤตกรรมจรง ซงไดจากการสงเกต เพราะสงทคดหรอพดออกมาอาจไมใชสงททา

12

5. ขอมลจากกลมแตละกลมไมสามารถเปนตวแทนของสงคมหรอวฒนธรรมทผรวมสนทนาดาเนนชวตอยได ใชอธบายไดเฉพาะกบบรบทของกลมนนๆ เทานน 6. ไมเหมาะทจะใชในหวขอสนทนาทเปนเรองสวนตวมากๆ 7. การสรางแนวคาถาม จะตองเรยบเรยงแนวคาถามใหดไมวกวน โดยอาจจะเรยงลาดบตามประเภทของประเดนตามความยากงายหรอตามลาดบความตรงไปตรงมาและซบซอนของเหตผลดงนนควรจะตองมการทดสอบ (Pretest) 8. การคดเลอกสมาชกผเขารวมวงสนทนา จะตองไดตามหลกเกณฑทกาหนดไว โดยตองมลกษณะตางๆทเหมอนกน (Homogeneous) ไมขมซงกนและกน

2. แนวคดทเกยวของดานการเรยนแพทย 2.1 คณสมบตของการเปนแพทย ตามแนวคดของฮปโปเครตส (Hipopocrates) (ไวกณฐ สถาปนาวตร. 2545: 5-6) ซงเปนชาวกรก เกดประมาณ 460 ปกอนครสตกาล มชวตอยรวมสมยกบนกปราชญกรกคนสาคญ อาท โสคราตส(Socrates) เพลโต (Ploto) อรสโตเตล (Aristotle) ฮปโปเครตสเปนอาจารยแพทยผมชอเสยง ไดเรมแนวคดทางการแพทยและวชาการสมยใหม บทนพนธของฮปโปเครตส (The Hipopocratic collection) เปนทมาของจรยศาสตรทางการแพทย (Medical Ethics) ทสบทอดกนมาจากอดตเปนเวลายาวนาน ฮปโปเครตสไดกลาวถงจตสานกของแพทยและความรบผดชอบตอวชาชพไว ดงน คณลกษณะดงกลาวเปนสงทผเปนแพทยพงตระหนกในจตสานกและพฒนาตนเอง สวนคณลกษณะทแพทยไมพงมพงเปน ไดแกความเปนผขาดความอดทน หยาบคาย ละโมบ มกมากในกาม ไมซอสตย และขาดหรโอตปปะ คอ ความละอายเกรงกลวตอสงทผด ฮปโปเครตส ไดกลาวถงหลกความประพฤตทสาคญสาหรบแพทยในการยดถอปฏบตไวในคาปฏญาณของแพทยทจบการศกษาในสมยกรกซงรจกกนในชอ คาปฏญาณของฮปโปเครตส (The Hipopocratic Oath) มสาระสาคญ ดงตอไปน 1. การใหความเคารพแกครอาจารยและแสดงออกถงความกตญ โดยการดแลทกขสขของตวอาจารยและครอบครว 2. การดารงรกษาไวซงความบรสทธของวชาชพและแนวทางการดาเนนชวต

“ผทเปนแพทยจะตองประกอบดวยคณลกษณะของความไมมอคตแบงแยกความเปนผมศลธรรมความ สภาพออนโยน แตงกายเหมาะสม มวธการคดดวยเหตและผลอยางเปนระบบ มการตดสนใจทด บคลกภาพสงบ นาเชอถอ มความประพฤตทดงาม มสตปญญาทสามารถแยกแยะความดความชว สงท จาเปนสาหรบชวต ธรรมชาตทจะชวยเหลอผอนโดยความสามารถ ไมหลงงมงายในความเชอทผด เปนผม ความดงามโดยทวไปทมนษยพงม”

13

3. การไมมทฐในการรกษาผปวย กรณใดทตนขาดความรความชานาญ กไมลงเลทจะเชญผรและชานาญกวามาดแลรกษาแทน แพทยไมพงใหรายและทะเลาะววาทกนเองอนเปนการเสอมเสยเกยรต 4. ไมทาแทงใหแกสตรใดๆ 5. ไมกระทาในสงทเปนผลรายตอผปวย แมวาจะไดรบการขอรอง รวมถงไมแนะนาสงทผด 6. การรกษาความลบของผปวย ไมแพรงพรายเรองราวของผปวยแกผอน 7. การสารวมระมดระวงทจะไมประพฤตผดทางเพศ ดงบรรยายขางตนเปนสงทฮปโปเครตสไดใหไว ในปจจบน บางสงอาจเปลยนแปลงไปบาง แตยงคงรกษาพนฐานความคดเดมไว สาหรบในยคปจจบนนน สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก

พระบดาแหงการแพทยแผนปจจบนของไทย (คณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม. 2552: ออนไลน) ไดทรงปลกฝงอดมคตของการเปนแพทยสาหรบชนรนหลง ดงพระราชดารสท

พระราชทานไววา

"ฉนไมไดตองการใหเธอเปนเพยงหมออยางเดยวเทานน แตฉนตองการใหเธอเปนคนดวย"

รวมทงสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก (ขาวศรตรง. 2542: ออนไลน) ยงไดทรงพระราชทานพระบรมราโชวาทแกผทประกอบวชาชพแพทยไวดวยวา

“ ขอใหถอประโยชนสวนตน เปนทสอง ประโยชนของเพอนมนษย เปนกจทหนง ลาภ ทรพย และเกยรตยศ จะตกแกตวทานเอง ถาทานทรงธรรมแหงอาชพ ไวใหบรสทธ ”

2.2 จรยธรรมแหงวชาชพ (แสวง บญเฉลมวภาส. 2543: 16-24) 2.2.1 ความหมายของคาวา “วชาชพ ” คาวา “วชาชพ” มาจากคาวา “profession” แปลวา ยอมรบหรอรบวาเปนของตน ศพทคานเดมใชในทางศาสนาเปนการประกาศตนวามศรทธาหรอการประกาศปฏญาณตน พระเจาวรวงศเธอกรมหมนนราธปพงศประพนธ เคยทรงแปลศพท “profession” วา “อาชวปฏญาณ” เพราะสภาพอนแทจรงแหงวชาชพ กคอการปฏญาณตนตอสรรพสงศกดสทธวาจะประกอบอาชพตามธรรมนยมซงมวางไวเปนบรรทดฐาน อาชวปฏญาณในชนตนไดแกวถอาชพของนกบวช ซงตองเครงครดในระเบยบวนยทบงคบไว และตอมากไดแกนกกฏหมายและแพทย ฯลฯ ซงเขาไดจดองคกรควบคมกนเอง มวนยและมารยาทอนเครงครด

14

คาวา “วชาชพ” มาจากคาวา “profession” จงมทมาและความหมายทลกซง มความแตกตางจากการประกอบอาชพ (occupation) โดยทวไป เพราะอาชพนน หมายถงการทามาหากน แตวชาชพเปนงานทตองอทศตน แมจะมคาตอบแทนกเรยกไดในลกษณะเปนคาธรรมเนยม (fee) ไมไดเรยกวาเปนคาจาง (wage) เหมอนอาชพอนๆ 2.2.2 ลกษณะของวชาชพ โดยทความหมายของคาวา “วชาชพ” มทมาทแตกตางจากการประกอบอาชพ โดยทวไป วชาชพจงมลกษณะเฉพาะ ดงนคอ

1. เปนงานทมการอทศตนทาไปตลอดชวต เปนการทางานโดยคานงถงประโยชนของสวนรวมเปนสาคญ เปนงานทม เจตนารมณเพอรบใชประชาชน สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรมพระบรมราชชนก ไดทรง ใหขอคดเกยวกบการปฏบตงานของแพทยไววา “ขอใหถอประโยชนสวนตนเปนทสองประโยชนของเพอนมนษยเปนกจทหนง ลาภทรพยและเกยรตยศจะตกมาแกทานเอง ถาทานทรงธรรมะแหงอาชพไวใหบรสทธ”

2. การงานนนตองไดรบการอบรมสงสอนเปนเวลานานมาหลายป หมายความวาผทประกอบวชาชพไดตองมการศกษาโดยเฉพาะในวชานน ไมใชการงานทบคคลทวไปทาไดโดยเพยงแตทดลองปฏบต แตตองมการฝกอบรมอยางสมบรณแบบในทางวทยาศาสตรชวระยะเวลาหนง อกทงเปนการศกษาอบรมทางความคดยงกวาการใชมอ และ แรงงาน ดงนนการผลตแพทย และนกกฎหมายทดจงมใชเรองทจะกระทาไดโดยงาย เชน บางสาขาวชา และหากผลตไปไมด อนตรายจะเกดแกประชาชนเปนอยางมาก อนงโดยเหตทวชาชพทางกฎหมายและทางการแพทยเปนศาสตรทมลกษณะ เฉพาะ ซงประชาชนทวไปมอาจจะร และตรวจสอบไดโดยสามญสานกหรออาศยความรทวไป การประกอบวชาชพของนกกฎหมายกด ของแพทยกด จงตองผกตดอยกบจรยธรรมเปนสาคญ เพราะลกษณะงานเปนการใชความรทมอานาจเหนอบคคลอน หากขาดเสยซงจรยธรรมกม โอกาสทจะใชความรนนไปในทางเอารดเอาเปรยบประชาชนไดการสอนจรยธรรมหรอหลกวชาชพทดจงเปนเรองตองมอยควบคไปกบการใหความรเฉพาะในศาสตรนนๆ 3. มชมชนหรอหมคณะทมขนบธรรมเนยมประเพณทสานกในจรรยาบรรณ และมองคกรทจะคอยสอดสองดแล โดยทลกษณะของวชาชพเปนงานทใชความรอนมลกษณะเฉพาะและตองม จรยธรรมดงกลาวมาแลว การมองคกรคอยควบคมจงเปนเรองจาเปนเพอใหขนบธรรมเนยมทดของหมคณะคงอยได เปนการคมครองประชาชนและรกษาเกยรตยศแหงวชาชพในขณะเดยวกน สาหรบองคกรทจะควบคมนจะประกอบดวยบคคลในวชาชพเดยวกนควบคม กนเอง เพราะบคคลเหลานจะรลกษณะของงานและประโยชนของหมคณะ ตลอดจนผลกระทบถงประชาชนดกวาผอนหากเปนองคกรวชาชพเดยวกน

15

2.2.3 จรรยาแพทยสากล ทางการไดปรบปรงการศกษาแพทยดวยความรวมมอ ของมลนธรอกก เฟลเลอร ตงแตป 2466 เปนตนมา แพทยปรญญารนแรกของประเทศไทยในวนประสทธประสาทปรญญาไดนาจรรยาแพทยสากล ซงมหาอาจารยแพทยฮปโปเครตส แหงประเทศกรซ รเรมใชคาสาบานตอ หนาประธานในพธแขกผมเกยรต และประชาชนทงหลายวา ขาพเจา............................(นาม) ขอกลาวคาปฏญาณตอหนาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ตอหนาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และตอคณะมหาวทยาลยซงชมนมกนอย ณ สถานทนวา

1. ขาพเจาจะประพฤตตนในหนาทแพทย เพอนามาซงเกยรตแกจฬาลงกรณ มหาวทยาลย และเพอใหมหาชนนบถออาชพแพทยทวไป

2. บรรดาผปวยในความอารกของขาพเจา ขาพเจาจะตงในรกษาดวยสจรต และ พากเพยรจนสดกาลงทจะทาใหเขาเหลานนฟนจากความไข ความลบสวนใดๆของผปวยทข าพเจาทราบโดย หนาทแพทยจะสงวนไวโดยมดชด

3. ขาพเจาจะไมใชยาหรอวธบาบดโรคประการใด อนจะนาชอเสยงอนไมดงามแกวชาชพแพทยไมวาในขณะใดๆ

4. ขาพเจาจะปฏบตงานโดยสจรตและยตธรรมตอเพอนรวมอาชพแพทยดวยกนและในการตดตอโดยอาชพจะประพฤตตนเปนสมมาจารทกประการ

คาสาบานสากลนมขนกเพอใหจตของแพทยทงหลายไดพงสานกไวเสมอวาควรจะมจรรยาอะไรบางทจะคอยคมรกษาความประพฤตของแพทยใหเทยงตรงตอประโยชนและประสงคของผปวย ความประพฤตดของแพทยเพอสรางศรทธาและความเชอถอ นอกจากจะเปนความประสงคของตวแพทยเองแลว ยงจะเปนความประสงคของผปวยและบคคลทวไปดวย 2.3 การเรยนแพทยในคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด (ไวกณฐ สถาปนาวตร. 2545: 43-45) การเรยนในคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด สามารถแบงไดเปน 3 ชวง คอ ชวงแรกนกศกษาแพทยจะตองไปเรยนทศาลายา มหาวทยาลยมหดล จงหวดนครปฐม โดยจะตองไปกนอยทหอพกทนน ซงนกศกษาจะมชวตทคอนขางสบาย เพราะเงยบสงบ แตไมไกลกรงเทพฯมาก หางจากกรงเทพฯ(สะพานปนเกลา) ไปเพยง 20 กโลเมตร มรถประจาทางเพอเขาสกรงเทพฯสะดวกสบาย พอผานการเรยนในปแรกกจะขนสป 2 และป 3 จะยายการเรยนมาอยทคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล ทพญาไท จะเรยนวชาพรคลนกทงหมด และเมอขนสป 4 กจะยายไปเรยนในโรงพยาบาลรามาธบด ซงอยตดกบคณะวทยาศาสตร จนจบปท 6

16

สาหรบการปฏบตงานเมอเปนนกศกษาแพทยชนปท 6 นกศกษาจะตองถกสงไปปฏบตงานยงโรงพยาบาลตางจงหวด เชน นครราชสมา บรรมย ในชวงนนกศกษาแพทยทใกลจะเปนแพทยจะไดประสบการณมากมายในการตรวจรกษาผปวย 2.4 การเรยนแพทยในระดบชนคลนก หลงจากผานการเรยนในพรคลนก(Pre-Clinic : ชนปท1-3)ไปแลว ในขนตอไปจะกาวไปสระดบ “คลนก(Clinic : ชนปท 4-6)” ในชวงนจะเขามาสการใชชวตคลกคลกบผปวย อยบน

หอผปวยทงหนกและไมหนก คลกคลกบความเจบ ไขไดปวย สงทไมนาดไมนามองตางๆนานา

ตองรองรบอารมณนานปการของผปวยและญาตทมารบบรการในโรงพยาบาล ปญหาของนสตนกศกษาแพทยในชนคลนก และพรคลนกจะแตกตางกนอยาง

สนเชง การเรยนในชนพรคลนกจะเปนการสอนของอาจารย(แพทย) ถายทอดความรทงหลาย ทงมวลมายงนสตนกศกษาแพทย ชวตของนสตนกศกษาแพทยจะมผเกยวของตามวงจร คอ

อาจารยพรคลนก (แพทย)

ผปกครอง นสตนกศกษาแพทย เพอน

ภาพประกอบ 1 วงจรชวตนสตนกศกษาแพทยระดบชนพรคลนก(ชนปท 1-3) ซงวงจรดงกลาวจะเหนไดวานสตนกศกษาแพทยจะมโลกทศนเชนนกเรยนทวไป มความกดดนคอนขางตา และในกระบวนการเรยนกมแตอาจารยแพทยเทานนทมบทบาททสด นสนกศกษาแพทยจะใชทกษะการปรบตวและการสอสารคอนขางนอย เพราะเปนทรกนวาครบาอาจารยนนจะพยายามเขาใจลกศษยของตน ครอาจารยในระดบพรคลนกกมกจะมเวลาเอาใจใสนสตนกศกษาแพทยมาก เพราะงานของอาจารย (แพทย) กคอการดแลลกศษยของตนและการเรยนการสอนเทานน กจกรรมใดๆกลวนแตมนสตนกศกษาแพทยเปนศนยกลาง ดงนน นสตนกศกษาแพทยทมพนฐานไมดในเรองการสอสารหรอการปรบตวจะยงเหนผลไมคอยมาก แตเมอขนระดบ คลนกวงจรจะเปลยนแปลงไป มบคคลเขามาเกยวของมากขน คอ

17

อาจารยแพทย เพอน

พยาบาล ผปวย นสตนกศกษาแพทย

ผปกครอง ภาพประกอบ 2 วงจรชวตนสตนกศกษาแพทยระดบชนคลนก(ชนปท 4-6)

แบบแผนแนวทางความสมพนธใหมเกดขนนเปนสงทสาคญมาก เพราะสวนของ ผปวยและพยาบาลทเขามาเพมในความสมพนธของอาจารยแพทยนน ทา ใหนสตนกศกษาแพทยลดความสาคญลงไปมาก ในขณะทนสตนกศกษาแพทยกตองทางานรวมกบพยาบาลและตองชวยดแลผปวยดวย พยาบาลกทางานหนก ลาพ งการดแลผปวยกเครยดอยแลว ผปวยเองกมความ

คาดหวงจากอาจารยแพทยและพยาบาลสง นสตนกศกษาแพทยทเปนผเรยนกรนอยยงตองเรยนรสงผดสงถกมากมาย เมอทาผดพลาดกทาใหพยาบาลระบายอารมณหรอแสดงอาการหงดหงดกบความผดพลาดของนสตนกศกษาแพทยไดงาย อาจารยแพทยเองกไมคอยแตกตางกนนก ถกคาดหวงจากผปวยและสงคมรอบขางสงมาก จงสนใจในเนองานการร กษามาก ทาใหจตใจทจะจดจอกบความเปนไปของนสตนกศกษาแพทยนอย อาจารยแพทยมกไมมโอกาสเฝาดวานสตนกศกษา

แพทยแตละคนกระทากบผปวยอยางไรบาง อาจารยแพทยจะสามารถรบรไดเพยงเฉพาะนสต

นกศกษาแพทยทพยายามเขามาใกลชดอาจารยแพทยหรอมความโดดเดนอยางแทจรงในการดแลผปวย ดวยเหตผลดงกลาวทาใหนสตนกศกษาอาจมปญหาทางดานการปรบตวเมอขนคลนกไดงาย

และปญหาดงกลาวมกไมคอยไดรบการแกไขจากอาจารยแพทยอยางทนทวงท การเรยนในระดบพรคลนกจะแบงออกเปน 2 เทอม ในแตละเทอมจะมการเรยนประมาณ 5-6 รายวชา และจะเรยนกนไปพรอมๆกน แตการเรยนในระดบคลนกจะแตกตางกน คอ เมอเรยนวชาใดวชาหนงกขนปฏบตงานวชานนๆ ทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต เชน ถาตองผานภาควชาศลยศาสตร 12 หนวยกต กจะตองขนปฏบตงานในภาควชาศลยศาสตร ดแลผปวยท

เกยวกบการผาตด ออกตรวจผปวยทมารบการรกษาดวยการผาตด เขาชวยผาตด ไปจนถงอยเวร

กลางคนดแลผปวยทตองรกษาดวยการผาตด นานเปนระยะเวลา 12 สปดาหตดตอกน สงทนาหนกใจมากทสดอยางหนงในการเรยนปท 4-6 น คอ การอยเวรนอกเวลาราชการ เปนการปรบตวอนใหญหลวงของนสตนกศกษาแพทย การอยเวรนจะมความแตกตางกนมากในแตละโรงพยาบาล ในบางแหงกจะมผปวยนอกเวลาราชการนอย คนทอยเวรกจะเรยกวา “เวรนอน” แตบางโรงพยาบาลกจะสาหสสากรรจ การอยเวรนอกเวลาราชการนจะเพมขนทงปรมาณเวร และความหนกหนาของเวรเมอจานวนปทเปนนสตนกศกษาแพทยเพมขนคอ เวรจะหนกทสด

18

เมอเปนนสตนกศกษาแพทยเพมขน คอ เวรจะหนกทสดเมอเปนนสตนกศกษาแพทยชนปท 6 แตจะคอนขางเบาเมอเปนนสตนกศกษาแพทยชนปท 4 การอยเวรนคอการทแพทยซงอยเวรจะตองปฏบตหนาทเพอดแลผปวยใน

โรงเรยนแพทยจะมหลายแบบและหลายระดบ ดงน 1. การอยเวรแบบอาจารยแพทย อกชอหนงคอเวรแพทยผเชยวชาญ หรอเวรแพทยทปรกษา ซงยงแบงออกเปน 2 แบบ คอ 1.1 เวรทมผปวยมากและอาการหนก เชน เวรแบบอาจารยศลยแพทยทวไป

เชน เดอนละ 8 ถง 10 เวร เนองจากมผปวยมาก และ เมอมผปวยกมกอาการปางตาย กรณนอาจารยแพทยตองอยโรงพยาบาล แมวาในทางปฏบตแลวแพทยประจาบานจะเปนคนทม บทบาทสงสดในการทางานดแลผปวยเหลาน แตกจะมการปรกษาหารอทางโทรศพทเพอรายงานความ

เปลยนแปลงใหอาจารยแพทยทราบอยตลอด นอกจากนการอยในโรงพยาบาลกจะสามารถทาการรกษารวมกบแพทยประจาบานไดอยางทนทวงท ในกรณทมผปวยวกฤตจนแพทย ประจาบานไมสามารถแกปญหาใหผปวยตอไปได ซงเวรแบบนจะเปนภาระหนกมากกบแพทยผเชยวชาญทมอาย

มากและไมไดเปนโรงเรยนแพทยจะไมมแพทยประจาบานเปนดานหนาให จงทาใหภารกจในการดแลผปวยมาก และการทอยเวรบอยมาก ทาใหเวลาทจะอยกบครอ บครวมนอย จะทาใหแพทยผเชยวชาญอาจไมสามารถปฏบตหนาทไดอยางสมบรณ 1.2 เวรทมผปวยนอยและอ าการเบา เชน เวรศลยแพทยหวใจ ศลยแพทยตกแตง แพทยหคอจมก ซงแพทยผเชยวชาญเหลานกจะมเวรอย แตตวของแพทย ไมไดอยในโรงพยาบาล เมอมการโทรศพทปรกษา แพทยกจะขบรถจากบานมาโรงพยาบาลเพอมา ดแลผปวย

ใหเหตผล ทใหแพทยกลมนอยบานไดกเพราะผปวยมกจะมอาการไมหนก จานวนไมมาก บางครง

นานถง 2-3 เดอนจงจะมผปวยปรกษาสกครง ประกอบกบแพทยกลมนมนอย จงทาใหแพทย กลมนมกไดรบสทธใหอยเวรรอรบปรกษาผปวยทบานได 2. การอยเวรแบบแพทยประจาบาน คาวา “แพทยประจาบาน” หมายถง แพทยทวไปทมาฝกฝนเปนผเชยวชาญดานใดดานหนง การอยเวรแบบนเปนการอยเวรทหนกทสด เพราะผปวยทงหมดทมาโรงพยาบ าลนอกเวลาราชการจะอยภายใตการควบคมดแลอยางใกลชดโดยแพทยกลมน แตพวกเขาเหลานจะเปลยนหนากนเรอยไป พอเรยนครบ 3-4 ปกจะจบและเลอนชนไปเปนแพทยผเชยวชาญ และพนจากสถานะน ในโรงเรยนแพทยเวลากลางคน นสตนกศกษาแพทยทอยเวรจะทางานรวมกบแพทยประจาบานมากกวาอาจารยแพทย 3. การอยเวรแบบนสตนกศกษาแพทยเวชปฏบต คาวา “นสตนกศกษาแพทยเวชปฏบต” หมายถงนสตนกศกษาแพทยชนปท 6 จะตองมการอยเวรบอยมาก ประมาณ 2-4 วนตอครง การอยเวรจะตองเปนดานหนาในการดแลทกประการ เชน ถามผปวยมปญหา 30 ครงใน 1 คน กตองตนมาดทง 30 ครงและรายงานใหแพทยประจาบานรบรหรอลงมาดอยางใกลชด ซงถอวาในปท 6 นเปนปทนสตนกศกษาแพทยเหนอยทสด แตจาเปนตองม เพราะจะทาใหไดนาความร

19

ทราเรยนมาทง 5 ปมาฝกใชเมอเปนนสตนกศกษาแพทยปท 6 ภายใตการควบคมอยางใกลชดของแพทยประจาบาน การอยเวรเมอเปนนสตนกศกษาแพทยเวชปฏบตและแพทยประจาบานนเหนอยมาก เพราะจะตองอดนอน มแตความงวงไปพบเจอกบผปวยทมอาการหนก ผปวยอาละว าด ดาทอผปฏบตงาน ไมพอใจตอบรการทชา พยาบาลทเกรยวกราด จะทาใหนสตนกศกษาแพทยเหนอยทงกายและใจ และหลงจากอดนอนมาทงคน อยาไดคดวาจะไดพก เพราะเชาวนรงขนกตองปฏบตงานเปนปกตไปจนถงเยน จากนนจงไดพกผอน การทตองอดนอนในกรณทเปนแพทยเวรน อยาเอาไปเปรยบเทยบกบการอดนอนเพราะนอนฟงเพลง หรอการอดนอนไปเทยวกลางคน

เพราะการอดนอนเพราะไปเทยวนนเปนการอดนอนทไดดสงเพลนตาเพลนใจ พบเจอแตสงทอยากพบเจอ นอกจากนเรานยมเทยวกนในคนวนศกรหรอเสาร ซงเชาวนรงขนกไดพก แตการเปนแพทยเวรน เชาวนรงขนกไมไดพก...การอยเวรจะหมดสนกหลงจากทมอายประมาณ 50 ปแลว โรงพยาบาลสวนมากมกจะใหแพทยทมอายมากกวา 50 ปขนไปไมตองอยเวรยาม ในตอนนอาจจะไดยนคาศพทใหม 3 คา คาแรกคอ “วอรด(ward)” แปลวา ตกผปวย คาทสอง “ราวนด (round)” ถาแปลวารอบๆแตในทนหมายความวาเดนไปรอบๆหรอถาพดวา วอรด ราวนด (ward round) หมายถง เดนดผปวยบนตกไปรอบๆนนเอง คาทสาม “โอพด (OPD)” ยอมาจาก out patient department หมายถงแผนกผปวยนอก กคอผปวยท

สามารถรกษาแบบกลบบานไดเลย ไมตองนอนคางโรงพยาบาล ชวตโดยปกตของนสตนกศกษาแพทยจะตองตนนอนประมาณต 5 นาฬกาเศษๆ และมาถงตกผปวย เพอดแลผปวยกอนแพทยประจาบานและอาจารยแพทยมาถงตงแตเวล า 6.30-7.00 นาฬกา จากนนกจะดแลผปวยพรอมกบอาจารยแพทยไปจนถงเวลาประมาณ 8.00-9.00 นาฬกา พอหลงจากนไปกจะทางานทไดรบมอบหมาย เชน ออกตรวจผปวย อยเฝาผปวยทตก

เขาหองผาตด เขาหองคลอด เปนตน ไปจนถงเวลาประมาณเทยงวน พอประมาณบายโมงกไดเวลาทจะมานงฟงการบรรยายจากอาจารย จนถงเวลาประมาณ 16.00 นาฬกา นสตนกศกษาแพทยกจะตองกลบไปทางานตามตกผปวยไปดแลผปวยตามทอาจารยแพทยหรอแพทยประจาบาน

ไดมอบหมายไวจนถงเวลาประมาณ 18.00-20.00 นาฬกา จงจะไดกลบบาน สาหรบวนเสาร-อาทตยทเคยเปนวนแหงความสขในสมยเปนนกเรยนชนมธยมกจะหายไป โอกาสทจะไปเทยวตางจงหวดไกลๆกคอนขางนอย เพราะตามระบบระเบยบนสตนกศกษาแพทยจะตองมาดแลผปวยในวนเสาร -อาทตยทกๆสปดาห ในชวงเชาตงแตเวลา 7.00 นาฬกา จนถงเวลาประมาณ 10.00-12.00 นาฬกา หลงจากนนจะไดกลบบานถาไมไดอยเวร แตถาอยเวรกอาจจะตองอยตอจนถงประมาณ 22.00 นาฬกา หรอ 24.00 นาฬกา (ไวกณฐ สถาปนาวตร. 2545: 95-104)

20

3. แนวคดเกยวกบความเครยด 3.1 ความหมายของความเครยด ความหมายของความเครยดมคนนยามไวหลายลกษณะแตกตางกน ดงน ลาซารสและฟอรคแมน (Lazarus; & Folkman. 1984: 21) กลาววาความเครยดเปนผลจากความสมพนธระหวางบคคลกบสงแวดลอม โดยบคคลเปนผประเมนวาความสมพนธนนจะเปนโทษหรอมผลเสยตอสขภาพของบคคลนนหรอไม ซงการตดสนความสมพนธดงกลาวนตองอาศยการประเมนดวยสตปญญา ไรซ (Rice. 1999: 8-9) ไดแบงความหมายของความเครยดออกเปน 3 แนวทาง คอ

1. ความเครยดทเกยวของปจจยภายนอก หมายถง เหตการณหรอสงแวดลอมท เปนสาเหตสรางสภาวะความเครยดใหบคคลรสกถกกดดนหรอถกคกคาม

2. ความเครยดทเกยวของปจจยภายใน หมายถง กระบวนกา รจดการภายในจตใจ ของบคคลทเกดสภาวะความกดดน กงวล ขดแยงภายใน หรอคบของใจ ซงเปนเรองของการปรบตวทางดานอารมณ กระบวนการตความ กระบวนการตดสนใจ การปองกนตนเอง และ

กระบวนการปรบตวของบคคล กระบวนการดงกลาวอาจสงเสรมการพฒนาทางดานจตใจ และวฒภาวะ หรออาจทาใหเกดความบบคนทางจตใจ 3. ความเครยดทเกยวของกบปฏกรยาทางรายกายทมตอสงเราทพงพอใจหรอสงเราทไมพงพอใจ โดยภายในรางกายคนเรานนประกอบไปดวยการควบคมของระบบตางๆทเชอมโยงกบการตอบสนองสงเรา หากเปนสงเราทพงพอใจจะชวยใหรางกายเกดการตนตวตอการทาใหเกดมการกระทาเพมมากขน และยงชวยใหเกดพลงทงทางดานจตใจและพฤตกรรมในการจดการกบสงตางๆดวย นอกจากนการเผชญกบสงทกอใหเกดความเครยดซาๆ อาจนาไปสการกอใหเกดความ แขงแกรงทางรางกายได ความแขงแกรงทางรางกายเปนการเพมความสามารถในการตอบสนองตอการเกดความเครยดไดเพมมากขน ซงรวมถงการเพมความตานทานตอความเครยดทมผลตอ สขภาพทางรางกายดวย หากเปนความเครยดทเรอรงอาจทาใหเกดผลในทางลบ ซงรวมถงการเกดความลา การเจบปวยและถงขนเสยชวตได ศรเรอน แกวกงวาล (2542: 1) ใหความหมายวา ความเครยดเปนสภาวะอารมณประเภทหนง โดยเปนปฏกรยาตอบสนองตอสงเราทงภายนอกและภายใน การตอบสนองตอภาวะททาใหเกดความเครยดเปนเรอง “เฉพาะตว” ความเครยดจะมผลตอสภาพรางกายและจตใจของบคคล ทงทางบวกและทางลบ กลาวคอ บคคลทมความเครยดในระดบสงจะมผลทาใหบคคลเกดโรคภยไขเจบทงทางรางกายและจตใจหลายประการตงแตเบาหนก อยางไรกตามความเครยดในระดบตาจมผลทางบวกตอพฤตกรรมในดานตางๆ เชน มความกระตอรอรน มความคดสรางสรรค รจกปรบตน เปนตน

21

สมชาย จกรพนธ และคณะ (2542: 4) กลาววา ความเครยดเปนปฏกรยาตอบสนองของรางกาย จตใจ ความคด และพฤตกรรมของบคคลทมตอสงเราทงภายในและภายนอกซงอาจจะเปนบคคล ความรสกนกคด สถานการณ หรอสงแวดลอม โดยบคคลจะรบรวาเปนภาวะทถกกดดน คกคามหรอบบคน ถาบคคลนนสามารถปรบตวและมความพงพอใจ จะทาใหเกดการตนตว เกดพลงในการจดการกบสงตางๆ อกทงเปนการเสรมความแขงแกรงทางรางกายและจตใจ แตถาไมมความพงพอใจและไมสามารถปรบตวได จะทาใหบคคลนนเกดความเครยดสงผลใหเกดความเสยสมดลในการดาเนนชวตในสงคมได จากความหมายขางตนสรปไดวาความเครยด หมายถง อาการหรอปฏกรยาการตอบสนอง ทางดานรางกาย จตใจ กระบวนการทางความคด และพฤตกรรมของบคคลทเกดขนจากสงเราทมากระตนทงจากตวบคคล และสงแวดลอม ซงหากบคคลมระดบความเครยดสงกวาเกณฑปกตจะสงผลใหเกดความรสกไมสบายใจ และความกดดน หรอคกคามตอสภาวะสมดลในการดาเนนชวต ทาใหบคคลนนเสยความสมดลในตนเอง 3.2 ประเภทของความเครยด นภา แกวศรงาม (2548: 91-92) กลาวถงความเครยดทเกดขนกบคนเราทงความเครยดทางดานรางกายและจตใจ ลวนมสาเหตทแตกตางกน เราจงสามารถแบงประเภทของความเครยดออกไดดงน 1) แบงตามจดเกดของอาการ แบงไดเปน 2 ประเภทคอ 1.1) เกดความเครยดทรางกาย (Physiological Stress) เกดจากการเปลยนแปลงของฮอรโมนและระดบเลอด ซงมผลกระตนตอระบบประสาทสวนไฮโปทาลามส เกดการเปลยนแปลงของระบบกลามเนอ ระบบหายใจ ระบบทางเดนหายใจ และระบบอนๆของรางกาย

1.2)เกดความเครยดทางอารมณและจตใจ (Emotional & Psychological Stress) เปนการทบคคลตอบสนองออกมาในรปของการเปลยนแปลงทางอารมณ และจตใจ เกดอาการปรวนแปร วาวน อารมณกวดแกวง จนถงขาดสต มความกลว วตกกงวล ขาดความมนใจ ไมกลาตดสนใจ เพอฝน และเกดภาพหลอน เปนตน 2) แบงตามระยะเวลาทเกดอาการ แบงไดเปน 2 ระยะ คอ 2.1) ความเครยดชนดฉบพลน (Acute of Emergency Stress) เปนความเครยดทรางกายถกควบคมในทนททนใด เกดในระยะเวลาสนๆ และเหนผลในทนท เชน การเกดอบตเหต การไดรบโชคมหาศาลอยางไมรเนอรตว การทตองเผชญกบเหตการณนาตกใจไมคาดฝน เปนตน 2.2) ความเครยดชนดตอเนองเรอรง (Continuing Stress) ความเครยดชนดน บางครงจะเรยกวา “ความเครยดแฝง” เปนความเครยดทบคคลถกกระตน หรอถกคกคามจากสงตางๆอยางตอเนองเปนระยะเวลานานๆ ผลการถกคกคามเลยไมเหนเดนชด แตจะสะสมมากขน

22

เรอยๆ เชน การตงครรภ การเจบปวยเรอรง การเปลยนแปลงรางกายไปตามวย การทตองรบหนาทความรบผดชอบทมภารกจหนกอยางตอเนอง เปนตน 3) แบงตามทศทางของเหตและผล แบงไดเปน 2 ระยะ คอ 3.1) ความเครยดทางบวก (Positive Stress)เปนความเครยดทเกดจากสงทดสรางใหบคคลมความสข เชน ความสาเรจในการเรยน การทางาน การแตงงาน ถกรางวล หรอไดตาแหนงจากการประกวดแขงขน กจะมอาการเกรง ตนเตน หรอแสดงออกในลกษณะของการระงบอารมณไมอย บางรายดใจเครยดจนชอค 3.2) ความเครยดทางลบ (Negative Stress) เปนความเครยดทไมด สรางใหบคคลเกดความทกข(Distress) เปนสงทบคคลตองการหลกเลยง เพราะสรางใหเกดความไมสบายใจ เชน ความผดหวง การพลดพราก การหยาราง ตกงาน หรอพลาดจากตาแหนงจากการแขงขน 4) แบงตามระดบความเครยด แบงไดเปน 3 ระยะ คอ 4.1) ความเครยดระดบตา (Mild Stress) เปนความเครยดทเกดขนและสนสดลงในระยะเวลาสนๆ เปนเหตการณทเกดขนในชวตประจาวนทมการเปลยนแปลง อยในระดบทเรายอมรบได หรอไดรบรขอมลการบอกกลาวลวงหนา หรอเคยมประสบการณมากอนเชน การไปแปลกตางถน การตองปรากฏตวในทสาธารณะ เปนตน 4.2) ความเครยดระดบกลาง (Moderate Stress) เปนความเครยดทมากกวาชนดแรก โดยอาจจะเครยดนานวน หรอเกดการเปลยนแปลงชวตทมากกวา แตบคคลกยงคดวาพอจะทนได เชน การไดรบมอบหมายงานเกนกวาทคด ความขดแยงกนในครอบครว หรอททางาน หรอการศกษาเลาเรยน เปนตน 4.3) ความเครยดระดบสง (Severe Stress) ความเครยดระดบนจะรนแรงมากเปนความเครยดทสะสมอยเปนเวลานาน ทาใหเกดอาการความเครยดมากและตอเนอง เชน การลม ละลาย การเจบปวยเรอรง การถกจาคกตลอดชวต การตายของลกหรอคครอง เปนตน สาหรบการวจยในครงน ผวจยจงแบงประเภทความเครยดออกเปน 4 ประเภท ดงน 1. ทางรางกาย ไดแก อตราการเตนของหวใจและอตราการหายใจเรวขน ปวดศรษะ ปวดเมอย มสวมากขน ผมรวง นอนไมหลบ มอสน อาหารไมยอย เจบปวย 2. ทางจตใจ ไดแก ใจสน ตนเตน ประหมา วตกกงวล ซมเศรา หงดหงด ฉนเฉยว ทอแท เบอหนาย 3. กระบวนการทางความคด เชน สบสน ลงเล ตดสนใจไมได 4. ทางพฤตกรรม ไดแก ขาดเรยนบอย เฉอยชา แยกตว พดเรว การใชภาษาหรอการสอสารเปลยนแปลงไมชดเจน นอนหลบยาก ความจาและสมาธลดลง ความสามารถทางการเรยนลดลง ผลงานไมด การบรโภคเปลยนแปลง

23

3.3 สาเหตของความเครยด สมต อาชวนจกล (2542: 2-3) ไดแบงสาเหตของความเครยดตามแนวทางจตวทยาไว 5 ประการ คอ 1. เกดจากความกดดน ทกวนนคนเราถกกดดนจากสภาพแวดลอม และบคคลรอบขาง เชน เดกถกกดดนจากพอแม ใหเรยนหนงสอมากๆ ลกนองถกกดดนจากหวหนาใหทางานตามสงคมสวนใหญ โดยเฉพาะในสงคมเมอง ถกกดดนดวยเวลา จะทาอะไรกตองรบเรง แขงขนกบคนอนไปเสยหมด หลายๆ คนตองทาตนเอง ใหไดมาตรฐานตามทสงคมกาหนด โดยไมเตมใจ จงทาใหเกดความเครยด 2. เกดจากความวตกกงวล คนทชอบคดมาก กงวลกบอดต วตกกงวลอนาคต ยอมไมมความสขในชวต คนเหลานจะนอนไมหลบ อารมณหงดหงด รสกผด ซมเศรา ออนเพลย เปนตน 3. เกดจากความคบของใจ โดยปกตคนเรามกจะมเปาหมายในชวตหรอการ

ทางาน แตเมอถกขดขวางจะเกดอาการเครยดไดงาย เชน รถตดทาใหไมสามารถไปถงจดหมายปลายทางเสยท หรอไมมเงนทาใหไมสามารถซอของทตนเองตองการได นอกจากนน ความผดหวง ความสญเสย กทาใหเครยดไดเชนกน 4. เกดจากการขดแยง มบอยครงทเรามการขดแยงในใจ เมอจาเปนตองตดสนใจใหเลอกอยางหนงอยางใดเพยงอยางเดยว บางคนอยากไดเงนมากแตไมชอบทางานมาก การทตองทาอะไรดวยความจาใจกเปนเหตใหเกดความเครยดได 5. เกดจากความผดปกตทางดานรางกายของตนเอง เชน ความพการ ความผดปกตของอวยวะสวนหนงสวนใดของรางกาย หรอปวยเปนโรคเรอรง และโรคประจาตวทไมมทางรกษาใหหายขาดได จงทาใหเกดความเครยดขนในตลอดเวลา แมสแลส (สดารตน หนหอม. 2544: 29; อางองจาก Maslach. 1986) ไดแบงสาเหตทกอใหเกดความเครยดออกเปนออกเปน 2 สาเหต ไดแก 1. สาเหตจากสงแวดลอม ขนกบสาเหตทมากระตนใหรางกายเกดความเครยด ดงน 1.1 ลกษณะงาน ไดแก งานทหนกเกนไป งานทยงยากซบซอน งานทไมแจงการเปลยนแปลงแผนงานลวงหนา หรองานทมอปกรณเครองใชไมเพยงพอ 1.2 บทบาทและความรบผดชอบในการทางาน ไดแก ตาแหนงหนาทการงานและบทบาทไมชดเจน ทางานนอกเหนอบทบาทหนาทความรบผดชอบ ตองรบผดชอบตอกลมคนหลายกลม ตลอดจนขาดการสนบสนนจากผบรหาร 1.3 โครงสรางของบรรยากาศของหนวยงาน ไดแก การตดตอสอสารทไมด ขาดการใหคาปรกษาหรอชวยเหลอกนทางาน แผนการบงคบไมชดเจน

24

1.4 ความกาวหนาในวชาชพ ไดแก ขาดการสนบสนนความกาวหนาในวชาชพ ความไมเทาเทยมกนในระหวางผรวมงาน 1.5 สมพนธภาพระหวางบคคลในหนวยงาน ไดแก สมพนธภาพทไมดตอ ผบงคบบญชา หรอผใตบงคบบญชา 1.6 สาเหตจากภายนอกหนวยงานไดแก ปญหาครอบครว ฐานะทางเศรษฐกจ 2. สาเหตจากปจจยสวนบคคล บคคลแตละคนมความสามารถในการปรบตวตอความเครยดแตกตางกนไป อาจมสาเหตมาจากกรรมพนธ ประสบการณในวยเดก หรอความสมพนธภายในครอบครว ตลอดจนบคลกภาพ อจเนทาวเชยสและเบยน (สดารตน หนหอม. 2544:29-30; อางองจาก Ignatavicius; & Bayne. 1991) ไดแบงสาเหตของความเครยดออกเปน 4 ดาน คอ

1. ดานรางกาย เชน การไดรบบาดเจบ การตดเชอในรางกาย 2. ดานจตใจ เชน ความขดแยง การสญเสย 3. ดานสงคม เชน การไมไดรบการสนบสนนทางสงคม ปญหาเกยวกบชวต

ความเปนอย 4. ดานสงแวดลอม เชน มลพษ การเปลยนแปลงอณหภม

นวแมน (สดารตน หนหอม. 2544: 30; อางองจาก Neuman. 1995) แบงสาเหต ของความเครยดออกเปน 3 ประเภท คอ

1. ความเครยดภายในบคคล ไดแก ความสามารถในการทางานของรางกาย ทศนคต คานยม ความคาดหวง รปแบบพฤตกรรม วธการปรบตว อาย พฒนาการ เปนตน

2. ความเครยดระหวางบคคล ไดแก การตดตอสอสาร ความสมพนธกบบคคล อนๆ เปนตน

3. ความเครยดภายนอกบคคล ไดแก สงแวดลอมทางกายภาพ เปนตน สธรา เทดวงศวรกล (2547: 27-29) ไดจาแนกสาเหตความเครยดอนเนองจากการปรบตวของนสตนกศกษา ออกเปน 4 ดานใหญ ดงน 1. ความเครยดอนเนองจากการปรบตวดานการเรยน การปรบตวดานการเรยน หมายถง ความสามารถทนสตนกศกษาปรบปรงตนเอง เกยวกบการเรยนดานตางๆ ทนสตนกศกษากาลงประสบอย ไดแก การตงใจและเอาใจใสตอการเรยน ความพยายามทจะเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนด และความพงพอใจในสาขาทเลอกเรยน การเรยนการสอนมองคประกอบทสาคญคอ ผเรยน ผสอน สงแวดลอม และปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผสอน รวมทงปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผเรยนดวยกน ซงเปนสวนสาคญมากในการปรบตว ดานการเรยนของนสตนกศกษา และอาจกอใหเกดอปสรรคตอการ

25

ปรบตวดานการเรยน จงเปนการเหมาะสมทสถาบนการศกษาจะมการดแลเอาใจใส หาวธปองกน

และชวยเหลอนสตนกศกษาทประสบปญหาดงกลาว (ราตร พงษสวรรณ. 2540) 2. ความเครยดอนเนองจากการปรบตวดานผสอน อาจารยในมหาวทยาลย เปนองคประกอบทสาคญองคประกอบหนงทจะชวยใหนสตนกศกษาประสบความสาเรจดานการเรยน และการปรบตวทงนเพราะอาจารยจะมบทบาทสาคญ ตอการจดการเรยนการสอนในหองเรยน เปนผชวยสงเสรมพฤตกรรมดานการสรางสรรคดวยการเปดโอกาสใหนสตนกศกษาไดแสดงความรความสามารถอยางเตมท และอาจารยยงเปนผทสามารถ เลอกใชรปแบบการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบเนอหาวชาและคณลกษณะของผเรยน อกดวย รปแบบการเรยนการสอนในมหาวทยาลยมหลากหลายมากมายเพยงพอทจะใหอาจารยเลอกมาใชไดตามความเหมาะสมของวตถประสงคสภาพของนสตนกศกษา และเนอหา วชาโดยทวไปแลว อาจารยในมหาวทยาลยสวนใหญใชวธการสอนแบบบรรยายในชนเรยนเปนสาคญเพราะนสตนกศกษามเปนจานวนมาก แตอาจเพมโอกาสใหนสตนกศกษามสวนรวมในภายหลง ดงนน คณลกษณะ และพฤตกรรมการสอนรปแบบตางๆของอาจารยจงมความสาคญอยางยงตอการจดการเรยนการสอนในชนเรยน หากคณลกษณะ และพฤตกรรมของอาจารยเปนไปในทางทด จะเปนผลทาใหการเรยนการสอนดาเนนไปดวยด มประสทธภาพ และหากนสตนกศกษาสามารถปรบตวเขากบอาจารยไดเปนอยางด ยอมสงผลไปสการเรยนทมประสทธภาพสงตามไปดวย (ศภวด บญญวงศ. 2539) แตเนองจากอาจารยในมหาวทยาลยมลกษณะทแตกตางกนมเสรภาพทางวชาการ ในการจดการเรยนการสอนในแตละวชาทตนรบผดชอบจงอาจเปนสวนหนงทจะกอใหเกดความลาบากใจแกนสตนกศกษาในการปรบตว 3. ความเครยดอนเนองจากการปรบตวดานเพอน กลมเพอนมความสาคญตอนสตนกศกษาในมหาวทยาลย ทจะตองเรยนรวมกน ทงๆทมพนฐานทตางกน ความสมพนธในหมนสตนกศกษา มความสาคญตอการใชชวตในมหาวทยาลย ตลอดจนการพฒนาการดานตางๆ ของนสตนกศกษาเปนอยางยง หากนสตนกศกษาสามารถปรบตวเขากบเพอนได ไดรบการยอมรบจากกลมเพอนเขากจะเรยนรบทบาทของตนเองเกยวกบการปฏบตตนเมออยในกลมเพอน ชวยใหเกดความรสกอบอนใจ มความมนคงเกดความเชอมนในตนเอง มสขภาพจตด สามารถเลาเรยนไดอยางมประสทธภาพ หากนสตนกศกษาคนใดปรบตวเขากบเพอนไมได เพอนรงเกยจ เขาจะรสกวาเหว ขาดความอบอน มองโลกในแงรายและเกดความคบของใจ ตองเกบกดไวคนเดยว เมอมเรองทกขรอนไมสามารถเลาใหใครฟงได จะสงผลใหมอารมณเครยดอยเสมอ ขาดความสข และยอมสงผลไปสการเรยนทดอยประสทธภาพในทสด การปรบตวดานกจกรรมนสตนกศกษา 4. ความเครยดอนเนองจากกจกรรมนสตนกศกษา เปนการจดกระบวนการเรยนรทสาคญนอกหองเรยนนบเปนสวนหนงของการใหการศกษาตามหลกสตรทมหาวทยาลยจดรวมกบนสตนกศกษา เพอใหนสตนกศกษาเสรมสราง

26

ประสบการณทางการศกษา สงเสรมพลานามย พฒนาคณธรรม และบคลกภาพอนพงประสงค นสตนกศกษาจะไดรบการสนบสนนใหเขารวมกจกรรมตางๆดวยความสมครใจ ตามความสนใจของนสตนกศกษา ในดานตางๆโดยไมมสวนเกยวของกบคะแนนการดาเนนกจกรรมตองไดรบความเหนชอบจากอาจารยทปรกษา และไดรบการสนบสนนจากมหาวทยาลย แกวขวญ ทศบวร และคณะ(2544: ออนไลน) กลาววา ความเครยดเกดจากสถานการณหรอเหตการณใด ๆ กตาม ทผลกดนใหรางกายและจตใจผดไปจากเดม ทาใหไมสบายใจ วตกกงวล ผดลกผดนง อารมณเสย ไมมสมาธ ไมพอใจ บางคนเมอเกดอารมณเครยด กแสดงออกทางกายดวย เชน ปวดหว นอนไมหลบ กนไมได ออนเพลย เปนตน นอกจากนความเครยด ยงอาจเกดจากอปนสยหรอวธการดาเนนชวต ของคนบางคนทมลกษณะตอไปน

1. คนทชอบแขงขนสง ชอบทาทาย ชงดชงเดนเอาชนะ 2. คนทเขมงวด เอาจรงเอาจงกบทกอยางไมมการผอนปรน 3. คนทพยายามทาอะไรหลายๆอยางในเวลาเดยวกน 4. คนทมอารมณรนแรงอดแนนในใจเปนประจา 5. คนทใจรอน จะทาอะไรตองใหไดผลทนทไมชอบรอนาน

จากทกลาวมาขางตน จะพบวาสาเหตของความเครยดสามารถจาแนกออกได หลายลกษณะ ซงผวจยไดศกษาพบวา สงทกลาวมานนมความสมพนธกบการเรยนแพทยของ นกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 เนองจากนกศกษาแพทยมโอกาสประสบความเครยดทหลากหลายรปแบบจากเรยนแพทย ไมวาจะมาจากสาเหตสวนบคคล หรอสงแวดลอมกตาม ซงสาหรบการวจยในครงน โดยผวจยไดแบงสาเหตทกอใหเกดความเครยดสาหรบนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 ออกเปน 2 ดานใหญ ดงน

1. ปจจยสวนบคคล ไดแก 1.1 เพศ 1.2 ชนป 1.3 ผลสมฤทธทางการเรยน

2. ปจจยดาน สาเหตภายนอกทกอใหความเครยด ไดแก 2.1 สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว

2.2 สาเหตจากการเรยน 2.3 สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา 2.4 สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) 2.5 สาเหตจากเพอน 2.6 สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย 2.7 สาเหตในอนาคต

27

2.8 สาเหตจากการจดสรรเวลา 2.9 สาเหตจากเศรษฐกจ 2.10สาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ

3.4 ระดบความรนแรงของความเครยด การรบรระดบความรนแรงของความเครยดในแตละคนนนจะไมเทากน แมจะอยใน เหตการณหรอมสาเหตเดยวกน ทงนขนอยกบความแตกตางของแตละบคคล ตลอดจนความ สามารถในการยอมรบ การปรบตว สภาพแวดลอม และวฒนธรรม สมชาย จกรพนธ และคณะ (2542: 14-15) ไดแบงระดบของความเครยดแบงเปน 5 ระดบดงน

1. ระดบความเครยดตากวาเกณฑปกตอยางมาก เปนระดบทบคคลอาจรสก พงพอใจกบการดาเนนชวตทเปนอย โดยมแรงกดดนหรอแรงจงใจในการดาเนนชวตทนอยกวาบคคลอน

2. ระดบความเครยดเกณฑปกต เปนระดบทบคคลสามารถจดการกบความ เครยดทเกดขนในชวตประจาวน และสามารถปรบตวตอสถานการณตางๆไดอยางเหมาะสม ผลของการปฏบตงานอยในระดบสง 3. ระดบความเครยดสงกวาปกตเลกนอย เปนระดบทบคคลมความไมสบายใจอนอาจเกดจากปญหาการดาเนนชวตประจาวน หรอมปญหาอปสรรคหรอขอ ขดแยงทอาจจะยงไมไดรบการคลคลายหรอแกไข ซงถอเปนความเครยดทพบไดในชวตประจาวน ขณะเดยวกนความเครยดทเกดขนในระดบนอาจรสกไดจากการเปลยนแปลงของรางกาย อารมณ ความรสก และพฤตกรรมบางเลกนอยแตไมชดเจนและยงพอทนได 4. ระดบความเครยดสงกวาปกตปานกลาง เปนระดบทบคคลเรมมความตงเครยดในระดบคอนขางสง และไดรบความเดอดรอนเปนอยางมากจากปญหาทางอารมณทเกดจาก

ปญหา การขดแยงและวกฤตการณในชวต โดยอาจสงเกตไดจากการแสดงออกถงการเปลยนแปลงทางดานรางกาย อารมณ ความคด พฤตกรรมการดาเนนชวต และสงทแสดงออกจะเปนสญญาณเตอนขนตนวาบคคลนนกาลงเผชญกบภาวะวกฤตและความขดแยง ซงบคคลจดการหรอแกไขดวยความยากลาบาก ตราบใดทความขดแยงตางๆยงคงมอยลกษณะอาการตางๆจะเพมความรนแรงมากขน ความเครยดระดบนมผลกระทบตอการทางานและดาเนนชวตได 5. ระดบความเครยดสงกวาปกตมาก เปนระดบทบคคลกาลงตกอยในภาวะตงเครยด หรอกาลงเผชญกบวกฤตการณในชวตอยางรนแรง หากปลอยใหความเครยดในระดบนยงคงมอยตอไปโดยไมไดดาเนนการแกไขอยางเหมาะสมและถกวธ อาจนาไปสความเจบปวยทาง

จตทรนแรง ซงสงผลเสยตอตนเองและบคคลใกลชดตอไปได จากการแบงระดบความรนแรงของความเครยดทกลาวมา พบวาความเครยดสามารถแบงไดหลายระดบ แตสาหรบการวจยในครงน ผวจยสนใจศกษา โดยแบงความเครยด

28

ออกเปน 4 ระดบตามเกณฑแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ ดงน 1. สขภาพจตดมาก (EXcellent mental health) 2. สขภาพจตปกต (Narmal mental health) 3. ภาวะเครยดเลกนอย (Mild Stress) 4. ภาวะเครยดมาก (Stressful) 3.5 ปจจยทมผลตอระดบความเครยด สมต อาชวนจกล (2542: 7-8) กลาวไวดงน 1. ความรนแรงของความกดดนหรอสถานการณทเกดขน เชน ความสญเสยท รายแรง 2. บคลกภาพของแตละคน เชน ผทรจกควบคมอารมณของตนเอง มนใจใน ตนเอง กลาไดกลาเสย รจกมองการณไกล 3. ประสบการณในการเผชญปญหา และความสามารถในการแกไขปญหา กม

สวนทจะทาใหความเครยดมากขนหรอมนอยลง 4. การประเมนความสาคญของปญหา ถงแมจะเปนเรองรนแรง แตคดวามความสาคญตอตนไมมากนก หรอมเจตคตในลกษณะทมองเหนปญหา เปนสงททาทา ยความสามารถของตนเอง ระดบความเครยดกจะไมสง 5. ความชวยเหลอจากภายนอก หากรสกวาถงจะมภย กจะไดรบความชวยเหลอ จากผอน ความเครยดถงจะม แตกไมมาก 6. สาหรบผทมทพ งทางใจ เชน ศรทธาในศาสนาอยางมาก กจะไมเครยดมากนก

จากทกลาวมา สรปไดวาปจจยทมผลตอระดบ ความเครยดของนกศกษาแพทย ระดบชนปท 4-6 สามารถแบงออกเปน 5 ดาน ดงน 1. ระดบความรนแรงของความเครยด 2. ลกษณะสวนบคคล 3. ประสบการณการเผชญปญห าสวนบคคล 4. การใหความสาคญกบปญหา 5. แรงยดเหนยวทางดานจตใจ 3.6 ผลของความเครยด สมต อาชวนจกล (2542: 9) กลาวถงผลกระทบจากความเครยดในระดบตางๆดงน

1. ความเครยดในระดบตา จะเพมความสามารถในการทางานไดสงยงขน และ สรางความสขใจใหมนษยมากจากความสาเรจทไดรบ

2. ความเครยดในระดบปานกลาง อาจมผลกระทบกระเทอนตอพฤตกรรม และ

29

อาจนาไปสการกระทาในลกษณะททาอะไรซาบอยๆ ไดแก การกนมากกวาปกต นอนไมหลบ หรตดเหลาตดยา เปนตน

3. ความเครยดในระดบรนแรง อาจทาใหเกดพฤตกรรมกาวราว รนแรง ถงบา ดเดอด หรอซมเศรา หรอถงกบวตกจรต ไมรบรความจรง ไมสามารถควบคมตนเองได

4. ความเครยดในระยะยาว อาจทาใหเกดโรคทางกายไดหลายโรค ดงไดกลาว มาแลวในตอนตนๆ และอาจทาใหแกเรวและอายสนไดอกดวย มเชล(สมชาย จกรพนธ, ม.ล.; และคณะ. 2542: 4-7; อางองจาก Michal. 1991) กลาวถงการเปลยนแปลงทางชวเคมทเกดขนเมอบคคลมความเครยดดงน ความเครยดทางดานรางกายหรอจตใจ มผลกระตนสมองสวนอะมกดาลา (amygdala) ซงเปนสวนหนงของระบบขอมลดานอารมณในสมอง ขอมลทสงมาจากศนยกลางชนสงในสมองสวนหนาจะมผลตอการตอบสนองทางอารมณตอภาวะความเครยด เมออะมกดาลาถกกระตนโดยภาวะเครยดจะสงสญญาณทางระบบประสาทไปกระตนไฮโปธาลามสใหหลงฮอรโมนคอรตโคโทรปนรลสซงแฟคเตอร (corticotrophin releasing factor) ซงมผลไปกระตนตอมพตอทาร (pituitarygland) ใหหลงอะดรโนคอรตโคโทรปกฮอรโมน (adrenocorticotropic hormone) เขาสกระแสเลอด หลงจากนนฮอรโมนตวนจะไปกระตนตอมหมวกไต (adrenalsglands) ซงเปนตอมเลกๆอยทสวนยอดของไต 2 ขาง ตอมหมวกไตประกอบดวย 2 สวน คอ สวนในหรอเมดลลา(medulla) ซงหลงฮอรโมนอะดรนาลน (adrenaline) และนอรอะดรนาลน สวนเปลอกของตอมหรอคอรเทกซ (corteX) ทาหนาทหลงฮอรโมนแอนโดสเตอโรน (aldosterone hormone) และคอตซอล (cortisol hormone) และในขณะเดยวกนตอมไฮโปธาลามสกมผลกระตนโดยตรงตอระบบประสาทอตโนมต ทาใหเกดการตอบสนองของรางกายอยางทนททนใดตอภาวะเครยด ผลจากการกระตนเหลานจะสงผลใหรางกายอยในภาวะเตรยมพรอมสาหรบการตอสหรอการหนโดยผานทาง 2 ระบบ คอ การตอบสนองทางระบบประสาทซงมผลในระยะสน และการตอบสนองทางระบบตอมไรทอ ซงจะมผลในระยะยาวกวา ซมบารโด (สมชาย จกรพนธ, ม.ล.; และคณะ. 2542: 4-7; อางองจาก Zimbardo. 1985) อธบายวา ในภาวะเครยดระบบประสาทอตโนมตสวนทเรยกวาระบบประสาทซมแพทเทตค (sympathetic nervous system) จะเรมทางาน มผลทาใหหายใจถข น เสนเลอดบบตว และความดนโลหตสง นอกจากนนระบบประสาทอตโนมตยงสงสญญาณไปยงสวนในของตอมหมวกไต (adrenalmedulla) ใหปลอยฮอรโมนแคทคอลามนส (catechplamines hormone) ซงประกอบ ดวยอะดรนาลน (adrenaline) และนอรอะดรนาลน (nordrenalin) ซงตวแรกมบทบาทสาคญในปฏกรยาการกลว และการหลกหน ในขณะทตวหลงมความสมพนธกบปฏกรยาความโกรธ และ การตอส การตอบสนองตอความเครยดทเกดขนจะสงผลกระทบทแสดงออกในดานตางๆดงน 1. การตอบสนองทางดานรางกายเมอบคคลมความเครยดเกดขนระบบประสาทอตโนมตและระบบตอมไรทอจะทางานรวมกน สมองสวนทเรยกวาไฮโปธาลามสเปนสมองสวนท

30

สาคญทสดทจะตอบสนองตอสภาวะความเครยด ซงเรยกไดวาเปนศนยกลางการทางานในสภาวะความเครยดเพราะมหนาท 2 ประการคอ ควบคมการทางานของระบบประสาทอตโนมต และกระตนการทางานของตอมพทอทาร 2. การตอบสนองทางจตใจและอารมณ เวลาทมความเครยดบคคลจะมความรสกเบอ ขาดสมาธ ตดสนใจไมได ความจาเลอะเลอน ลมงาย ซมเศรา มองตนเองในแงลบ ความคดอาจบดเบอนไป คดในแงราย และกงวลใจ 3. การตอบสนองทางพฤตกรรม เวลาทมความเครยดบคคลจะพยายามหลกเลยง หนสงคม ดมเหลา สบบหร หรอใชยามากขนกวาปกต นอกจากนยงพบวามอาการนอนไมหลบ กาวราว ยาคด ยาทา เบออาหาร และหมดความสนใจทางเพศ เปนตน เบรคเวล (Breakwell. 1990) กลาววาเมอเกดความเครยดขนจะมผลตอจตใจ ดงน 1. พฤตกรรมและบคลกภาพเปลยนแปลง เชน มพฤตกรรมถอยหลง แยกตว เฉอยชา ไมใหความรวมมอ มอารมณแปรปรวน 2. ระดบความรสต ความจา ความสนใจหรอสมาธเสยไป 3. การแสดงออกทางอารมณไมเหมาะสม เชน หงดหงดงาย โกรธงาย รองไหงาย ขอจฉา ตาหนผอน อปทานกลวจะเปนโรคหรอเจบปวย 4. กระบวนการทางความคดถกรบกวน เชน สบสน ลงเล ตดสนใจไมได 5. การรบรถกรบกวน เชน มอาการประสาทหลอน เหนภาพหลอน 6. ความสนใจในสงตางๆลดลง เชน ไมสนใจตอการพดคย แตจะไปสนใจ สงแวดลอม 7. การใชภาษาในการพดเปลยนแปลง เชน พดประโยคซาๆ คาพดอาจจะ เกยวของ หรอไมเกยวของกบสถานการณในขณะพด นาเสยงและจงหวะการพดเปลยนแปลงไป 8. ใชกลไกปองกนตนเองโดยไมรสกตว เชน การถดถอย การใชเหตผลเขาขาง ตนเอง การปฏเสธ การโทษผอน หรอการฝนกลางวน 9. มการแสดงออกถงการเปลยนแปลงภาพลกษณ เชน พดบดเบอน ทาตวเปน เดก แยกตนเอง ออนแอ การตดสนใจไมเหมาะสม รสกวาตนเองไมปลอดภย ตาตอย ไรคา บางครงแสดงออกถงความตองการมากกวาปกต จากทกลาวมา สรปไดวาผลกระทบจากความเครยดสงผลตอมนษยเรา ดงน

1. การเปลยนแปลงทางดานรางกาย เชน หวใจเตนเรว ระบบทางเดนอาหารไม เปนปกต เจบปวย งาย ปวดหว ปวดทอง

2. การเปลยนแปลงทางดานอารมณ และจตใจ เชน อารมณแปรปรวน หงดหงด โกรธงาย กงวล ซมเศรา

3. การเปลยนแปลงทางดานความคด เชน ลงเล สบสน ตดสนใจไมได 4. การเปลยนแปลงทางดานพฤตกรรม เชน พฤตกรรมถอยหลง แยกตว เฉอยชา

ไมสนใจสงแวดลอม

31

โดยผลกระทบจากความเครยด สงผลกระทบตอมนษยเราในระดบตางๆ ดงน 1. กอใหเกดความเครยดในระดบนอยทสด 2. กอใหเกดความเครยดในระดบนอยกวาเกณฑปกต 3. กอใหเกดความเครยดในระดบปานกลางหรอเกณฑปกต 4. กอใหเกดความเครยดในระดบมาก

5. กอใหเกดความเครยดในระดบมากทสด

4. เอกสารและงานวจยทเกยวของ กบสาเหตทกอใหเก ดความเครยด 4.1 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบ ความสมพนธของสมาชกในครอบครว สงวน สทธเลศอรณ (2545: 245-254) กลาวถงการสรางสมพนธภาพกบสมาชกในครอบครวไวดงน การสรางสมพนธภาพระหวางญาตพนองทด มรายละเอยดดงน 1) การใหการยอมรบระหวางญาตพนอง เราเปนญาตพนองกนจะตองใหการยอมรบซงกนและกน ใหความเคารพนบถอ ใหความเกรงใจผอาวโสกวาตามลาดบ 2) การมความรบผดชอบ โดยจะตองมความรบผดชอบตอกน ใหความไววางใจ เชอถอ และซอสตยตอกน 3) การแบงปนผลประโยชนรวมกน เราเปนญาตกนควรแบงปนผลประโยชน ซงกนและกน ใหการชวยเหลอเกอกลกนและกน ถอยทถอยอาศยกน 4) การเฉลยความสขรวมกน เราเปนญาตพนองกนควรเฉลยความสขรวมกน แสดงความรกและหวงใยซงกนและกน มาล จฑา (2542 : 244-248) กลาวถงการสรางสมพนธภาพระหวางบดามารดากบบตรธดาทด ไวดงน 1) การปฏบตตนของบดามารดาตอบตรธดา 1.1) สรางความสมพนธอนดโดยถายทอดมรดกทางสงคมใหแกบตรธดาดวยการอบรมสงสอนถงการดาเนนชวตทด ประกอบดวย มารยาททางสงคม วฒนธรรม ประเพณ คานยม คณธรรม จรยธรรม ความเกรงใจ การมนาใจ และการเสยสละ 1.2) สรางความสมพนธอนดโดยการตอบสนองความตองการทางดานจตวทยา ดวยการใหความรก ความอบอน ใหอสรภาพ ใหมความเชอมนในตนเอง ใหมสวนรวมในฐานะเปนสวนหนงของครอบครว สงเสรมความคดรเรมสรางสรรค และปลกฝงปรชญาชวตทพง

ปรารถนา เชน ความอดทน ความขยนหมนเพยร และความซอสตยสจรต 1.3) สรางความสมพนธอนดโดยการตอบสนองความตองการทางสรระวทยา ดวยการจดหาอาหารทถกตองตามหลกโภชนาการ สลบกบการไดรบประทานอาหารตามสมยนยม พยายามจดเวลาใหไดรบประทานอาหารพรอมกนทงครอบครวสปดาหละ 3-5 วน จดหา

32

เสอผาและเครองนงหมใหไดตามความตองการของบตรธดา ประมาณรอยละ 75 เพอฝกการรอคอย การรจกคาของเงนและคาของความไมไดดงใจ ฝกการขบถายใหเปนเวลา หลกเลยงการกลนปสสาวะอนอาจเปนสาเหตทาใหกระเพาะปสสาวะอกเสบได ฝกใหรจกการรกษาความสะอาดของ

รางกาย การบวนนาลาย การเตรยมผาอนามย และการใชผาอนามย ตลอดการทงผาอนามยอยาถกวธ การเตรยมกระดาษทชชกอนจะเขาหองนา การปองกนโรคตดตอทเปนอนตราย ไดแก เอ

ไอว และหดเยอรมน และวธคมกาเนด การตรวจฟนเปนประจาทก 6 เดอน การจดหองนอนใหถกสขลกษณะ การออกกาลงกาย การพกผอนนอนหลบใหพอเพยง การปองกนอบตเหตในการ

เดนทาง ตลอดจนการถกกระทามดมรายทางเพศ พยายามใหระมดระวงตนเอง โดยคานงถงความไมประมาทและความปลอดภยไวกอนเสมอ 1.4) สรางความสมพนธอนดโดยการสงเสรมความสนใจ ดวยการจดหา หรอซอหนงสอ อปกรณ และเครองมอเกยวกบกฬา ดนตร และคอมพวเตอร ตลอดจนการใชเวลาวางรวมกน เชน ดโทรทศน เลนอนเทอรเนต และไปทองเทยงดวยกน เปนตน 1.5) สรางความสมพนธอนดโดยการสงเสรมใหไดรบการศกษา ดวยการจดหาโรงเรยนหรอสถานศกษาทไดมาตรฐาน เพอเขารบการศกษาอบรม ตงแตการศกษาขนพนฐานถงระดบอดมศกษา บดามารดาตองเอาใจใสตดตามความประพฤตการไป-กลบโรงเรยน การทาการบาน การสงรายงาน และกจกรรมกลม เพอฝกความรบผดชอบตอตนเองและกลม และควรทาความรจกเพอนของบตรธดาดวย 2) การปฏบตตนของบตรธดาตอบดามารดา 2.1) สรางความสมพนธอนดโดยการเชอฟงบดามารดา เพราะทานรกและ

ปรารถนาดตอบตรธดา ทานอบรมสงสอนเพอตองการใหเราเปนคนด เมอบดามารดาดาวากลาวตกเตอน ถอเสมอนวาทานใหศลใหพร เพอใหเราประพฤตตนเปนคนด เราจะไมตาหนทานในภายหลงวา “พอแมรงแกฉน” ฉะนนจงเชอฟงบดามารดา 2.2) สรางความสมพนธอนดโดยการเอาใจใสเลยงดบดามารดา ถาทานอยกบเรา เราจะตองเอาใจใสในความเปนอย การนงหม และอาหารการกนของทาน ถาเราตองไปทางานนอกบาน จะตองจดหาคนรบใชดแลแทนเรา และหมนตดตามขาวดวยโทรศพท หรอเครองมอสอสารอยางอน เชน คนรบใชไดจดอาหารใหทานไดรบประทานในตอนเชา กลางวน และเยนครบถวนหรอไม ทานไดอาบนา เปลยนเสอผา ไดพกผอนนอนหลบ ทางานอดเรกอะไร มอาการเจบปวยอยางไรหรอไม เพอเราจะไดเตรยมแกปญหาไดทนทวงท ในวนหยดเราควรหา

โอกาสซอหาหรอจดทาอาหารอรอยๆททานชอบ และรวมโตะรบประทานอาหารพรอมๆกนทงเรา บดามารดา และสมาชกอนในครอบครว ในกรณททานมไดอยรวมกบเรา เรากควรหาโอกาสจดหาซอหรอจดทาอาหารททานชอบ นาไปใหทานไดรบประทานในชวงกลางวน (ถาอยใกล) หรอในชวงเยนทกลบจากททางาน และ/หรอในวนหยด พรอมทงจดหาเสอผา ผาขนหนหรอผาหม(หนาหนาว)ไปใหทานไดใชสอยดวย

33

2.3) สรางความสมพนธอนดโดยใหทานสบายใจ การทเราจะทาใหบดามารดาสบายใจ เราตองเรยนรนสยใจคอของทานวาทานชอบอะไร และไมชอบอะไร เชน ทานชอบทาบญ เรากชวยจดหาและจดทาเพอสนบสนนการทาบญของทานใหสาเรจเรยบรอยดวยด แตทานไมชอบใหบตรธดาดมของมนเมา สบบหรอนเปนสาเหตของการเกดมะเรง เทยวเธค ใสชดสายเดยว เรากควรงดดม งดสบ งดเทยว งดใส เพอใหทานสบายใจ ทานจะไดมความสขใจ 2.4) สรางความสมพนธอนดโดยการประสานใจ บตรธดาทกาลงอยในเยาววย จาเปนตองขอเงนบดามารดาไปจายคาเลาเรยนพเศษ คาอปกรณ คาลงทะเบยน คาเขาคาย คาฝกอบรม คาทศนศกษา คารองเทาเสอผา และคาเบยเลยงประจาวน/สปดาห กอนขอควรศกษาสงเกตวาบดามารดากาลงอารมณด และเตรยมขอมลชแจงแสดงเหตผลใหทานทราบ บางครงทานอาจจะเตรยมเงนไมทนหรอนบเงนชา เรากควรอดทน มขนต มสมาธ ถอวาชาๆไดพราเลมงาม ในทสดเรากจะไดรบชยชนะ คอ ไดเงนไปตามทเราขอ ถงแมบางครงบตรธดาอาจจะโกหก หรอบอกเหตผลในการขอเงนจากบดามารดา ทานกอาจจะหลงเชอดวยความรกบตรจงจายเงนให เชน อางวาตองใชเงนสองพนบาทเพอทาโปรเจค ตองใชเงนสพนหารอยบาทเพอซอโปรแกรมบญช หรอตองใชเงนสองพนบาทเพอซอสไลดรล เปนตน ซงเปนสงทไมสมควรกระทา 2.5) สรางความสมพนธอนดตามประเพณไทย รฐบาลไดกาหนดใหวนท 14 เมษายน เปนวนครอบครว วนท 12 สงหาคม เปนวนแม และวนท 5 ธนวาคม เปนวนพอ ฉะนนในวนสาคญดงกลาว บตรธดาควรทาตนใหวางเพอไปกราบเทาบดามารดาตามโอกาสนนๆ และรดนาดาหวใหทานในวนครอบครว อวยพรใหทานอยเยนเปนสข มอายยนนาน เปนมงขวของบตรหลาน พรอมทงขอพรจากทานดวย ในกรณทบตรธดายายถนฐานไปทางานในตางจงหวด ตางอาเภอ ในกรงเทพมหานคร และ/หรอไปทางานในตางประเทศ ในโอกาสวนสาคญดงกลาว บตรธดาควรกลบมายงบานของบดามารดาเพอกราบเทาทาน อวยพรและขอพร และควรพาทานไปรบประทานอาหารททานชนชอบ หรอจดทาอาหารรบประทานกนในครอบครว หรอวนรวมญาต เพอเปนการสรางความสมพนธอนดระหวางบตรธดากบบดามารดา และเครอญาต 2.6) สรางความสมพนธอนดเพอรกษาชอเสยงดารงวงศสกล บตรธดาควรสรางความสมพนธอนดกบบดามารดา โดยการรกษาชอเสยงดารงวงศสกลมใหเสอมเสยทอาจทาใหทานตองเสยใจ ดงนนบตรธดาจะตองตระหนกเสมอวา เราจะรกษาชอเสยงวงศสกลของเรามใหเสอมเสย กอนจะคดทาอะไร จะตองมสตปญญา ไตรตรองใหรอบคอบ และ ไมใชชวตเสเพลหรอประมาทอยางรายแรง เชน การใชชวตเสเพล เทยวเธค และเสพยาบา/ยาอ เมอถกเจาหนาทตารวจจบไดลงขาวในสอมวลชน นงแทกซและหลบไปจนถกกระทามดมรายทางเพศ หรอถกชงทรพยจนเปนขาวในสอมวลชน และการประพฤตตนเปนอาชญากรจนเปนขาวในสอมวลชน เปนตน พฤตกรรมดงกลาวเราควรหาทางปองกนมใหเกดแกเรา ชอเสยงวงศสกลจะไดไมเสอมเสย จากทกลาวมาขางตน ผวจยพบวา ความสมพนธระหวางสมาชกในครอบครวนนเปนเรองสาคญสาหรบการอยรวมกน ครอบครวเปนจดเรมตนของความรกพนฐานทสมาชกในครอบครว

34

จะไดรบ และเปนแรงสนบสนนสาคญในการดาเนนชวต หากความสมพนธของครอบครวมแตความขดแยงกนระหวางสมาชกในครอบครว กยอมสงผลกระทบตอชวตมนษยเราในดานตางๆ ไมวาจะเปนชวตการเรยน การทางาน หรอแมแตการดาเนนชวตประจาวน นกศกษาแพทยกเชนเดยวกน ยอมมาจากพนฐานครอบครวแตกตางกนมาเรยนอยในรวมหาวทยาลยเดยวกน ยอมทาใหนกศกษาแพทยมความแตกตางระหวางกนทงดานความคด อารมณความรสก และพฤตกรรมทแสดงออก สาหรบการวจยครงน ผวจยจงสนใจศกษาความเครยดจากสาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว 4.2 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบดานการเรยน สธรา เทอดวงศวรกล (2547: 27-29) ไดใหความหมายการปรบตวของนสตนกศกษาดานการเรยนไววา การปรบตวดานการเรยน หมายถง ความสามารถทนสตนกศกษาปรบปรงตนเองเกยวกบการเรยนดานตางๆ ทนสตนกศกษากาลงประสบอย ไดแก การตงใจและเอาใจใสตอการเรยน ความพยายามทจะเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนด และความพงพอใจในสาขาทเลอกเรยน สรอยศร อนนตประเสรฐ(2544: 120-121) ไดศกษาความเครยดและสขภาพจตของนกศกษาแพทยแผนโบราณแบบประยกต โรงเรยนอายรเวทวทยาลย (ชวกโกมารภจจ) กรงเทพมหานคร พบวานกเรยนทมผลสมฤทธทางการเรยนแตกตางกน มความเครยดแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สตเวนสน และอดม (ประภสราภา จนทรวงศา. 2548: 31; อางองจาก Stevenson and Adam. 1969. pp. 24-28) ไดศกษาความสมพนธระหวางความวตกกงวลกบการเรยนรของกลมตวอยางทเปนนกเรยนเกรด 4 และเกรด 6 จานวน 318 คน พบวา คะแนนจากแบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนมความสมพนธทางลบกบความวตกกงวลนน คอ ความวตกกงวลมผลตอการเรยนร ถาระดบความวตกกงวลตา ผลสมฤทธทางการเรยนสง แตถาระดบความวตกกงวลสง ผลสมฤทธทางการเรยนจะตา เบค และศรวสตาวา (ประภสราภา จนทรวงศา. 2548: 31; อางองจาก Beck and Srivastava. 1991. p. 127) ไดศกษาเกยวกบระดบความเครยดและสาเหตทกอใหเกดความเครยดในนกศกษาพยาบาลหลกสตรปรญญาตร จานวน 94 คน ผลการศกษาพบวา นกศกษาพยาบาลสวนใหญมความเครยดอยในระดบสง สาเหตเกดจากตองทางานหนก การขาดความชานาญ และผลสมฤทธทางการเรยน จากเอกสารขางตน พบวา การเรยน เปนเรองสาคญสาหรบทกคนทอยในชวงชวตวยเรยน เพราะนนคอจดเรมตนของความสาเรจในอนาคตอนสดใส แตหลายคนพบวาเสนทางสความสาเรจจากการเรยนนน อาจพบอปสรรคมากมายทตองใชความพยายาม ความอดทนมมานะ หลายคนประสบปญหาในการเรยนจนเกดความเครยด และสงผลกระทบตอการดาเนนชวตใน

หลายๆดาน นกศกษาแพทยกเชนเดยวกน สาหรบเรองการเรยนแพทยเปนเรองสาคญอยางยง

35

สาหรบพวกเขา การวจยครงน ผวจยจงสนใจศกษาความเครยดจากสาเหตจากการเรยน เกยวกบบรรยากาศทผเรยนรสกไมสบายใจตอการเรยน อาท รปแบบการเรยนการสอน ความกดดนจากการเรยน ความคาดหวง และจากการปฏบตงานบนหอผปวย 4.3 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสถานศกษา ซลลแวน และเดคเกอร (สปปกร สมสกล. 2548: 19; อางองจาก Sullivan; & Deccker. 1997. pp. 235-239) กลาวถงปจจยหนงททาใหเกดความเครยดในการปฏบตงานของ

พยาบาล เกดจากปจจยสภาพแวดลอมทางกายภาพอนไดแก เสยงตางๆ จากเครองมอ แสงไม

เพยงพอ ความรอนอบอาว สถานททางานคบแคบแออด มการจดสภาพแวดลอมไมเหมาะสม และการมเครองมอไมเพยงพอ ซลลแวน (นวรตน มนสวาทะไพบลย. 2547: 31; อางองจาก Sullivan. 1993. pp. 524-525)ไดศกษาความเครยดในงานของพยาบาลจตเวชททางานในหอผปวยทรบผปวยใหม

จานวน 8 หอผปวย ใน 2 โรงพยาบาล ศกษาจากกลมตวอยางจานวน 78 คน พบวา สาเหตททาใหเกดความเครยดในงานของพยาบาลจตเวชสงทสด คอ การขาดการสนบสนนชวยเหลอจากผบรหาร และเพอนรวมงาน รองลงมาคอ สภาพแวดลอมในการทางาน การรบรเกยวกบองคการ และความขดแยงระหวางบคคล เคอรบ พอลลอกค (นวรตน มนสวาทะไพบลย. 2547: 30; อางองจาก Kirby & Pollock. 1995. pp. 862-867) ไดศกษาความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมในการปฏบตงานและความเครยดในงานของพยาบาลจตเวช จานวน 38 คน ทปฏบตงานในหอผปวยทมความแตกตาง

กนคอ หอผปวยทมความปลอดภยในก ารปฏบตงานระดบสง กบหอผปวยทมความปลอดภยใน

ระดบปานกลาง พบวามความเครยดในงานไมแตกตางกน และความเครยดในงานเกดจากการควบคมของผบรหาร ความพงพอใจในงาน สมพนธภาพในการปฏบตงาน สมพนธภาพของบคลากร บทบาททางการบรหาร โครงสรางขององคการ การสนบสนนทางสงคม และแรงกดดนดานเวลา จากเอกสารขางตน พบวา สถานศกษาเปนองคประกอบหนงทสาคญสาหรบผเรยนเพราะความพรอมของสถานศกษานน มสวนชวยสงเสรมและเปนตวชวดความสาเรจของผเรยนวาเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ และมความสขจากการเรยนรหรอไม หากสถานศกษาม กฎ ระเบยบ และสงแวดลอมทไมเออตอการเรยนรทดพอ อาจสงผลใหผเรยนเกดความเครยดในการเรยนได สาหรบการวจยครงน ผวจยจงสนใจศกษาความเครยดจากสาเหตจากขอบงคบของ สถานศกษาเกยวกบกฎระเบยบ หรอกฎเกณฑสภาพแวดลอมตางๆ หรอความพรอมของอปกรณเครองมอเครองใชภายในสถานศกษาทไมเออตอการเรยนรของผเรยน

36

4.4 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบสมพนธภาพกบคนรอบขาง 4.4.1 การสรางสมพนธภาพทดระหวางนกศกษาแพทยกบคนรอบขาง สงวน สทธเลศอรณ (2545 : 263-265) กลาววา การทางานกบเพอนรวมงาน ตองมการชวยเหลอเกอกลกนในการทางาน กระทาตนใหเปนทเชอถอ ไววางใจได นาคบหาสมาคม นารกใคร และนบถอในระหวางเพอนรวมงานดวยกน การสรางความสมพนธอนดในการทางานรวมกบเพอนรวมงาน มดงน 1) ใหความเปนมตร โดยการตดตอคบหาสมาคมพบปะพดคยสนทนากน ถามทกขสขกน เปนคคดใหคาแนะนา ใหคาปรกษา ใหการชนาในแนวทางทด สรางสรรค และเปนประโยชนแกเพอนรวมงาน ใหความรวมมอและสนบสนนในการรวมกนทางานจนเปนผลสาเรจดวยด 2) ใหความจรงใจ โดยมความปรารถนาด หวงดตอเพอนรวมงาน ตองการใหเพอนรวมงานมความสาเรจในการดาเนนชวตในหนาทการงาน เมอเพอนรวมงานไดร บความสาเรจในการทางาน กแสดงความยนดใหกาลงใจ เมอเพอนรวมงานมความทกข กชวยแกไขปญหา ใหคาแนะนา เปนผคอ ยปลอบขวญใหกาลงใจสมาเสมอ และปฏบตตนทดตอเพอนรวมงาเสมอตนเสมอปลาย ทงตอหนาและลบหลง 3) ใหเกยรตเพอนรวมงานโดยการคบหาสมาคมกบเพอนในฐานะเทาเทยมกน ถอยทถอยอาศย พงพาชวยเหลอกนตลอดเวลา ไมอวดเกงหรอกระทาตนใหเหนอกวา หรอยกตนขมทานจนเปนทนาราคาญ หรอทาใหเพอนรวมงานเกดความรสกอบอายขายหนา 4) ใหการยกยองสรรเสรญคณงามความดเมอมโอกาส เมอเพอนรวมงานทาความดหรอประสบผลสาเรจในการทางาน หรอมความรความเชยวชาญในทางใด เราจะตองชวยเหลอสนบสนนสงเสรมโดยการกลาวยกยองชมเชย สรรเสรญคณงามความดของเพอนรวมงานใหเปนทปรากฏแกผบงคบบญชา เพอนรวมงานดวยกน และบคคลทวไป เปนการสงเสรมใหเกดขวญและกาลงใจในการกระทาความดสบไป 5) สนบสนนใหมความกาวหนา เมอมโอกาสและมตาแหนงหนาท เราจะตองชวยเหลอสนบสนนเพอนรวมงานทเปนผมความรความสามารถ มทกษะ และประสบการณ มความรบผดชอบในการทางานสง มผลงานดเดน มคณลกษณะและคณสมบตเหมาะสม โดยเสนอชอใหผบงคบบญชาไดรบทราบและเปนผพจารณาตอไป 6) ใหการแบงปนสงของตามโอกาสอนสมควร เปนการจดสรรแบงปนสงของ

ทเปนเครองใชสอย ของทระลก ของฝาก ผลไมตางๆ ในโอกาสตามฤดกาล เพอเปนการแสดงความมนาใจ ความหวงใย ระลกถงเพอนรวมงาน 7) ใหการชวยเหลอและสงเคราะหเมอมความทกข การใหความชวยเหลอและการใหความสงเคราะหแกเพอนรวมงานเมอคราวตกทกขไดยาก นบไดวาเปนการใหทพงทางใจ เพอชวยใหคาแนะนาปรกษา ใหขวญและกาลงใจในการแกไขปญหา แสดงความรสกเหนใจและ

37

สงสาร ตลอดจนการใหความชวยเหลอ สงเคราะหทางดานการเงนตามแตทจะสามารถชวยไดในบางครงตามฐานะ 8) หลกเลยงความขดแยงในการทางาน การทางานกบเพอนรวมงานยอมมการกระทบกระทงกนในการทางานไมมากกนอย ถอวาเปนเรองปกตธรรมดาของการทางานรวมกน เราจะตองทางานดวยความรจกการประสานงานรวมมอกนทางาน สงใดทเปนความขดแยงกนในทางความคดเหน วธการทางานจะตองรจกผอนปรนตอกน ไมถอเอาแพชนะตอกน ควรจะถอตามเสยงขางมากทมเหตผลรบฟงได และมความเปนไปได ควรหลกเลยงความขดแยงในการทางา นเพราะจะเปนการทาลายสมพนธภาพของเพอนรวมงานและทาลายความสามคคขององคการ 9) หลกเลยงการนนทา การนนทาหรอการกลาวรายปายสใหแกเพอน

รวมงานเปนการทาลายความรสกความเปนเพอน ตดสมพนธภาพในการเปนเพอนรวมงาน และผไดรบฟงการนนทานบเปนก ารกระทาทเพอนรวมงานและสงคม ฉะนนจงพยายามหลกเลยงการนนทาเพอนรวมงานจะเปนการดทสด ทาใหความเปนเพอนรวมงานยงคงดารงอยไดตลอดไป 10) เขารวมงานกจกรรมทางสงคม เปนการเขารวมงานสงคมในกจกรรมทจดขนเพอสวนรวม ทาใหเกดความรจกคนเคยจากการพบปะสงสรรค รวมสนทนา รวมกจกรรมสมพนธ เชน งานกฬาสมพนธ งานสงสรรค งานทาบญตามประเพณ และงานเทศกาลประจาป เปนตน การเขารวมงานกจกรรมทางสงคมมประโยชนตอการสรางความสมพนธทางดานมตรภาพกบเพอนรวมงาน และยงชวยในการประสานงานรวมกบหนวยอนๆในองคการไดเปนอยางด จากเอกสารขางตน สรปไดวาสมพนธภาพกบคนรอบขาง ไมวาจะเปนคนรก หรอกลมเพอน ยอมมความสาคญกบชวตเรา เพราะคนเราอยรวมกน หากมความขดแยงระหวางกน ขาดความเขาใจกนและกน ไมยอมรบความแตกตางระหวางกน อาจสงผลทาใหเกดปญหาและเกด

ความเครยดตามมา สาหรบการศกษาวจยในครงน ผวจยสนใจศกษาความเครยดจากสาเหตตอไปน 1. สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) เกยวกบการปฏบตตนระหวางนกศกษาแพทย กบคนรกทขาดความเขาใจซงกนและกน ขาดการยอมรบฟงความคดเหน ไมมเวลาใหกน หรอทากจกรรมรวมกน และการถกปฏเสธจากคนรก 2. สาเหตจากเพอน เกยวกบการปฏบตตนระหวางนกศกษาแพทย กบเพอนรอบขางทขาดความเขาใจซงกนและกน มความขดแยงระหวางกน ขาดการยอมรบฟงความคดเหน ไมมนาใจชวยเหลอกนและกน ขาดความรบผดชอบในการทางานรวมกน และมอคตตอกน 4.4.2 ประโยชนสมพนธภาพทดระหวางนกศกษาแพทยกบคนรอบขาง พงษพนธ พงษโสภา (2542: 129-130) กลาววา เรองของมนษยสมพนธนบวามความสาคญมาก เพราะเปนเรองทเกยวกบความสมพนธของมนษย เปนตวเชอมโยงใหมนษยเกดความรก ความเขาใจ และความเหนใจซงกนและกน ซงจะนาไปสการทางานรวมกนและการดาเนน

38

ชวตรวมกนอยางมความสขและประสบผลสาเรจ คณคาของมนษยสมพนธชวยกอใหเกดประโยชนตอการดาเนนชวตดงน 1) เพอใหเกดความเขาใจอนดตอเพอนมนษยดวยกน 2) เพอใหเกดความเชอถอรกใครตอกน 3) เพอใหเกดความพงพอใจ และยนดรวมมอในการทางาน 4) เพอใหการคบหาสมาคมเปนไปดวยความราบรน 5) เพอใหเกดความสาเรจในกจการงานทมวตถประสงครวมกน 4.5 เอกสารและงานวจยทเ กยวของกบดานสมพนธภาพกบอาจารยและบคลากร ทางการแพทย ราตร พงษสวรรณ (2540) กลาววา การเรยนการสอนมองคประกอบทสาคญ คอ ผเรยน ผสอน สงแวดลอม และปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผสอน รวมทงปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผเรยนดวยกน ซงเปนสวนสาคญมากในการปรบตวดานการเรยนของนสตนกศกษา และอาจกอใหเกดอปสรรคตอการปรบตวดานการเรยน จงเปนการเหมาะสมทสถาบนการศกษาจะมการดแลเอาใจใส หาวธปองกนแ ละชวยเหลอนสตนกศกษาทประสบปญหาดงกลาว สธรา เทอดวงศวรกล (2547: 27-29) กลาวถงการปรบตวดานผสอนไววาอาจารยในมหาวทยาลย เปนองคประกอบทสาคญองคประกอบหนงทจะชวยใหนสตนกศกษาประสบความ สาเรจดานการเรยน และการปรบตว ทงนเพราะอาจารยจะมบทบาทสาคญตอการจดการเรยนการสอนในหองเรยนเปนผชวยสงเสรมพฤตกรรมดานการสรางสรรคดวยการเปดโอกาสใหนสตนกศกษา ไดแสดงความรความสามารถอยางเตมท และอาจารยยงเปนผทสามารถเลอกใชรปแบบการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบเนอหาวชาและคณลกษณะของผเรยนอกดวย ศภวด บญญวงศ (2539) กลาววารปแบบการเรยนการสอนในมหาวทยาลยมหลากหลายมากมายเพยงพอทจะใหอาจารยเลอกมาใชไดตามความเหมาะสมของวตถประสงคสภาพของนสตนกศกษา และเนอหาวชาโดยทวไปแลวอาจารยในมหาวทยาลยสวนใหญใชวธการสอนแบบบรรยายในชนเรยนเปนสาคญ เพราะนสตนกศกษามเปนจานวนมาก แตอาจเพมโอกาสใหนสตนกศกษามสวนรวมในภายหลง ดงนน คณลกษณะ และพฤตกรรมการสอนรปแบบตางๆของอาจารย จงมความสาคญอยางยงตอการจดการเรยนการสอนในชนเรยน หากคณลกษณะ และพฤตกรรมของอาจารยเปนไปในทางทด จะเปนผลทาใหการเรยนการสอนดาเนนไปดวยด มประสทธภาพ และหากนสตนกศกษาสามารถปรบตวเขากบอาจารยไดเปนอยางด ยอมสงผลไป สการเรยนทมประสทธภาพสงตามไปดวย แตเนองจากอาจารยในมหาวทยาลยมลกษณะทแตกตางกน มเสรภาพทางวชาการในการจดการเรยนการสอนในแตละวชาทตนรบผดชอบ จงอาจเปนสวนหนงทจะกอให เกดความลาบากใจแกนสตนกศกษาในการปรบตว

39

วณ เทศนธรรม (2541: 78) ไดศกษาเกยวกบความเครยดของนกศกษาพยาบาลวทยาลยบรมราชชนน ศรธญญา กลมตวอยางเปนนกศกษาพยาบาลหลกสตรประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรชนปท 1,2,3 และชนปท 4 จานวน 155 คน ปการศกษา 2540 โดยวธการสมแบบแบงชนตามสดสวนประชากรของระดบชนป ผลการศกษาพบวา นกศกษาพยาบาลวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ศรธญญา มความเครยดอยในระดบปานกลาง นกศกษาชนปท 1 มความเครยดโดยเฉลยสงสด รองลงมาไดแกนกศกษาพยาบาลชนปท 4,2 และชนปท 3 ตามลาดบ นกศกษามสมพนธภาพกบอาจารยตางกนมความเครยดแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนนกศกษาพยาบาลทศกษาอยระดบชนปตางกน มคาใชจายตอเดอนตางกน ม สมพนธภาพกบเพอนรวมชน และมสมพนธภาพกบบคลากรทางการพยาบาลในสถานทฝกปฏบต งานตางกน มความเครยดไมแตกตางกน จากเอกสารขางตน จะพบวา อาจารยผสอน เปนบคคลสาคญทมความสมพนธกบผเรยนมากทสดสาหรบชวตการเรยน รปแบบการเรยนการสอน บรรยากาศภายในหองเรยน หรอแมแตสมพนธภาพในการวางตวของผสอน ลวนแลวแตสงผลตอสขภาพจตของผเรยน เพราะหากบรรยากาศทเกดขนในหองเรยนมแตความตงเครยด ยอมสงผลใหผเรยนเกดความเครยดตามไปดวย สาหรบการศกษาวจยในครงน ผวจยจงสนใจศกษาความเครยดจากสาเหตจากอาจารย เกยวกบการปฏบตตนตอกนระหวางนกศกษาแพทย กบอาจารยทขาดความเขาใจกนและกน ขาดการใหความเคารพนบถอกนและกน ขาดการใหเกยรตกนและกน การตาหน ดวา การไมยอมรบความคดเหนซงกนและกน การใชอานาจเพอใหปฏบตตามคาสง หรอมอบหมายงานไมเหมาะสม 4.6 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบ ผมอานาจ 4.6.1 สมพนธภาพระหวางนกศกษากบผมอานาจเหนอกวา อานวย แสงสวาง (2540: 105-110) กลาววา ผใตบงคบบญชา(ในการวจยครงนหมายถง นกศกษาแพทย) จะตองศกษาเรยนรและทาความเขาใจผบงคบบญชา (ในการวจยครงนหมายถง ผมอานาจเหนอกวา เชน อาจารยแพทย แพทยประจาบาน) เพอจะไดปฏบตตนใหสามารถเขากบผบงคบบญชาในการทางานรวมกนไดเปนอยางด ซงกอใหเกดประสทธภาพในการดาเนนงานขององคการเปนสวนรวม ดงนนนกศกษาแพทยในบทบาทผใตบงคบบญชาจะตองสรางความสมพนธ อนดกบผบงคบบญชา เพอใหเกดมนษยสมพนธในการทางาน ดงน 1) เรยนรนสย จตใจ และแนวทางการทางานของผบงคบบญชา ผใตบงคบ บญชาควรตองทราบขอมลเกยวกบตวผบงคบบญชาวา มนสยอยางไร ชอบอะไร ไมชอบอะไร มจตใจด เออเฟอเผอแผ ออนโยน หรอใจรอน โมโหงาย มรปแบบการทางานเปนไปในแนวทางใด ชอบทางานแบบเดมๆ หรอชอบสรางสรรคและพฒนางานใหม การเรยนรนสย จตใจ และแนวทางการทางานของผบงคบบญชา เพอยงประโยชนใหเกดแกผใตบงคบบญชา ในการรจกธรรมชาตของบคคลผเปนหวหนางาน รจกปรบปรงและพฒนาตนเองเพอใหสามารถทางานรวมกบ

40

ผบงคบบญชาไดอยางมความสขใจ โดยทางานตามทผบงคบบญชามนโยบายและแผน หรอกาหนดแนวทางทางานไวใหถอปฏบตและหลกเลยงวธการทางานทผบงคบบญชาไมชอบใหทา 2) ทางานดวยความรบผดชอบ ใชความรความสามารถ ทกษะ และประสบการณทางาน ทางานไดอยางถกตองแมนยา มความรวดเรว ประหยดเวลา และคาใชจายในการดาเนนงาน มผลงานทมคณภาพ เปนทเชอถอได ไววางใจได กลาแสดงความรบผดชอบเมอทางานผดพลาด หรอทางานบกพรองจนเกดความเสยหาย โดยไมปฏเสธหรอปดความรบผดชอบ

ไปใหผอนหรอโทษวาเปนความผดของบคคลอน 3) ยอมรบและใหเกยรตผบงคบบญชาโดยการใหความเคารพนบถอ เพราะ ผบงคบบญชายอมมฐานะตาแหนงเปนผบรหารสงสดในองคการ ซงนบไดวาเปนบคคลสาคญขององคการ ดงนนตองสรางความสมพนธอนดโดยการใหเกยรต แสดงความเคารพเมอมการพบกนโดยการไหว แสดงพฤตกรรมนอบนอม และใหการตอนรบดวยอธยาศยไมตรอนดเมอมโอกาส 4) ใหการยกยองสรรเสรญผบงคบบญชา โดยรจกเผยแพรเกยรตคณงามความด และผลงานของผบงคบบญชาใหปรากฏแกผรวมงาน ตลอดจนบคคลทวไปในโอกาสตางๆอยเสมอ ทงนการประกาศยกยองสรรเสรญตองกระทาดวยความสจรตใจ 5) ไมนนทาผบงคบบญชาลบหลง เพราะการนนทาเปนสาเหตททาใหเกดความไมเขาใจกน เกดการแตกความสามคค และเกดการขดแยงในการทางานรวมกน ดงนน ผใตบงคบบญชาทดควรหลกเลยงการพดจานนทาผบงคบบญชาทงตอหนาและลบหลง 6) ใหความรวมมอสนบสนนการทางานของผบงคบบญชาตลอดเวลา โดย ผใตบงคบบญชาจะตองตงใจปฏบตงานตามตาแหนงหนาททไดรบมอบหมาย ในการทางานตองใหสอดคลองกบนโยบาย แผนงาน และแนวทางในการทางานของผบงคบบญชา โดยใชความรความสามารถ ทกษะ และประสบการณในการทางานอยางเตมท และพยายามทางานใหไดผลงานดเดน คมคาเกนคาจางหรอเงนเดอนทไดรบ เพอบรรลผลสาเรจตามเปาหมายทผบงคบบญชา

คาดหวงไว 7) สรางสมพนธทดตอผบงคบบญชา โดยการทางานรวมกบผบงคบบญชาใหได มการศกษาแผนงาน ระบบงาน เตรยมจดหาขอมลใหพรอม ประสานงาน และรวมมอกบบคคลอนทเกยวของ จดเตรยมบคลากร วสดครภณฑ สถานท และงบประมาณคาใชจายในการทางาน รวมทงศกษาความเปนไปไดในการทางานเพอใหงานสาเรจ ซงจะทาใหเกดสมพนธภาพทดตอผบงคบบญชา และเมอการทางานมปญหาและอปสรรคเหลอบากวาแรงกตองขอคาปรกษา

รวมกนคดรวมกนแกไขกบผบงคบบญชาโดยตรง เพอใหการแกไขปญหาสาเรจลลวงไปดวยด 8) พยายามพฒนาตนเองใหมศกยภาพสงยงขน ผใตบงคบบญชาทดจะตองพฒนาตนเองใหมความรความสามารถ และทกษะในงานทรบผดชอบใหสงเดน 9) เขารวมกจกรรมทางสงคมตามทผบงคบบญชาเชญหรอเปนงานทองคการจดขน เชน เขารวมงานสงสรรคปใหม งานกฬาสมพนธ งานประชมนอกสถานท และงานทาบญตามประเพณ เปนตน เพอการตดตอประสานงานรวมมอกนในการทางาน และลดปญหาความ

41

ขดแยงในการทางาน ดงนนผใตบงคบบญชาตองรจกการเขารวมกจกรรมทางสงคมเพอทาความ คนเคยรจกกบบคคลทวไป ตลอดจนผบงคบบญชาทกระดบ 10) แสดงความมนาใจตอผบงคบบญชา เชน เมอผบงคบบญชาใหกาสนบสนนใหมโอกาสกาวหนา ไดรบการเลอนเงนเดอนเปนพเศษ (2 ขน) ไดรบการเลอนตาแหนงหนาทใหสงขน ไดรบการชวยเหลอแนะนา ไดรบคาปรกษาในการทางานจนเปนผลสาเรจ ผใตบงคบ บญชาจะตองรจกสานกในบญคณของผบงคบบญชา โดยการแสดงออกถงความมนาใจดวยการกลาคาขอบคณ 11) แสดงความคารวะในโอกาสอนควรตอผบงคบบญชา รจกการแสดงความคารวะในโอกาสตางๆ เชน การไปอวยพรผบงคบบญชาในโอกาสวนขนปใหม หรอโอกาสทผบงคบบญชาไดเลอนตาแหนงสงขน เปนตน เพอแสดงความคารวะและมทตาจตแกผบงคบบญชา ดงนน การสรางสมพนธภาพระหวางนกศกษาแพทยกบผมอานาจเหนอกวา หมายถง การปฏบตตนตอกนระหวางนกศกษาแพทยกบผมอานาจเหนอกวา อาท อาจารยผสอน แพทยประจาบาน รนพ และบคลากรทางการแพทยดานอนๆ โดยการสรางความเขาใจกนและกน การเปนแบบอยางทด การใหความเปนกนเอง การใหความเคารพนบถอกนและกน การใหเกยรตกนและกน การยอมรบและเคารพความคดเหนซงกนและกน การใชอานาจในการมอบหมายงานอยางเหมาะสม 4.6.2 สมพนธภาพระหวางนกศก ษาแพทยกบผมอานาจนอยกวา 1) การสรางสมพนธภาพทดระหวางนกศกษาแพทยกบผมอานาจนอยกวา อานวย แสงสวาง (2540 : 105-110) กลาววา ผบงคบบญชาเปนหวใจทสาคญขององคการ จะตองเปนบคคลทเปนหลก เปนทพงพาอาศยทงทางดานการงาน การใหขวญและกาลงใจแกผบงคบบญชาดงนนนกศกษาแพทยในบทบาทผบงคบบญชาหรอผมอานาจเหนอกวาจะตองสรางความสมพนธอนดกบผใตบงคบบญชาเพอใหเกดมนษยสมพนธในการทางาน ดงน 1) สรางแบบอยางการเปนผนาทด เปนตวอยางทดในการทางานเปนระบบ ใชหลกวชาการในการทางาน เอาใจใสในการทางาน เปนหลกและทพงได และสามารถชวยแกไขปญหาในการทางานใหแกผใตบงคบบญชาไดเสมอ 2) มความจรงใจ ผบงคบบญชาตองมความจรงใจตอผใตบงคบบญชา โดยใหความสาคญตอผใตบงคบบญชา ถอวาทกคนเปนสมาชกขององคการเดยวกน มสทธเสรภาพเทาเทยมกน มผลประโยชนรวมกน ผบงคบบญชาจะตองสรางความสมพนธอนดกบผใตบงคบ บญชา ใหมความรสกวาผบงคบบญชามความจรงใจตอผใตบงคบบญชา โดยกระทารกษาผลประโยชน ใหความยตธรรม ใหความเสมอภาค ใหความเทาเทยมกนแกผใตบงคบบญชาทกคน โดยไมเลอกทรกมกทชง

42

3) ควบคมอารมณได ผบงคบบญชาจะตองสรางความสมพนธอนดคอ รจกการควบคมอารมณของตนเองในสภาพการณ และโอกาสตางๆในการทางาน เชน เมอเวลาไมพอใจ พงหลกเลยงการแสดงความโกรธดวนการโมโหฉนเฉยว เมอมการทางานผดพลาดอยาคดวาตนเองเกงกวาคนอนโดยการหวเราะเยาะเยยหรอใชอานาจคาดโทษเกนกวาความจาเปน เมอเวลาโกรธอยาดวนตดสนใจสงการในการทางาน เพราะอาจจะทาใหเกดการผดพลาดเสยหายได ผบงคบบญชา ทรจกการควบคมอารมณตนเองไดจะเปนทรกใครและนาเคารพของผใตบงคบบญชาเสมอ 4) สรางขวญและกาลงใจ ผบงคบบญชาจะตองสรางความสมพนธอนด คอ หมนเอาใจใสดแลเยยมเยยนผใตบงคบบญชาในขณะทางานอยางสมาเสมอ เพอรบทราบควาเปนอย ความเดอดรอน ปญหาทเกดขนในททางาน เพอจดการทาใหเกดสภาพบรรยากาศการทางานทด มความสะดวกรวดเรวในการทางาน มความสขในการทางาน มขวญและกาลงใจในการทางานตลอดเวลาโดยไมถกทอดทงหรออยหางไกลโดดเดยวจากผบงคบบญชา 5) ใหการยกยองชมเชย เมอผใตบงคบบญชาปฏบตงานไดผลงานดเดน สรางชอเสยงใหแกองคการ ผบงคบบญชาจะตองสรางความสมพนธอนดคอ ใหการสนบสนนสงเสรม โดยการกลาวยกยองชมเชย มอบสงของรางวล มอบเงน รางวลพเศษหรอปนบาเหนจความดความชอบให เพอประกาศเปนตวอยางทดใหปรากฏแกสมาชกขององคการ ทาใหผใตบงคบบญชาทกระทาดมความรสกวาไดรบเกยรตยกยอง มขวญและกาลงใจทจะกระทาดสบตอไป และสมาชกขององคการกจะถอเปนแบบอยางในการกระทาความดตอไปเชนเดยวกนดวย 6) ใหการสนบสนนใหมโอกาสกาวหนาในอาชพ ผบงคบบญชาจะตองสรางความสมพนธอนดคอ ใหการสนบสนนผใตบงคบบญชาททางานด มคณภาพด มผลงานเปนทเชอถอและไววางใจไดใหมโอกาสกาวหนาในอาชพ เชน ไดรบการสงเสรมใหมความรความ สามารถ ทกษะ และประสบการณอาชพ โดยการเขารบการฝกอบรม การดงาน และการศกษาตอเพมเตม และเมอมโอกาสอนสมควรกจะตองสนบสนน และมอบความไววางใจใหไดรบการเลอนตาแหนงหนาทใหสงขน เพอเปนการตอบแทน และสนบสนนสงเสรมใหมโอกาสกาวหนาในอาชพ 7) ใหเกยรตผใตบงคบบญชา เมอผใตบงคบบญชาฝาฝนระเบยบขอบงคบ ทางานผดพลาดหรอบกพรองตอหนาททไมรายแรง กอนอนตองรจกรกษานาใจของผใตบงคบบญชไวบาง อยามงจบผดทตวบคคลตองหาสาเหตและขอบกพรองวาเกดจากอะไรบาง การกลาวตาหนหรอวากลาวตกเตอนควรกระทาเปนการสวนตว และตองกระทาดวยการสรางสรรค หวงด อยาทาลายนาใจ อยาใชความโกรธ และอยาทาตอหนาเพอนรวมงาน ตองกระทาไมใหผใตบงคบ บญชาเกดความรสกอบอายขายหนา หรอเสยหนา เสยเกยรต ควรจะตกเตอนหรอใหโอกาสในการแกตวใหม จะเปนการดกวาการลงโทษในทนท 8) ใหหลกการประกนความมนคงในอาชพ ผบงคบบญชาจะตองทาให ผใตบงคบบญชามความรสกมนใจวา ตนเองมหลกประกนความมนคงในอาชพ เชน ไมถกกลนแกลง ไมถกเอารดเอาเปรยบ ไมถกลงโทษโดยไมเปนธรรม ไมถกเลกจางใหออกจากงานโดยไมมความผด

43

ซงผบงคบบญชาสามารถกระทาไดโดยกาหนดเปนแนวทางปฏบตในการใหหลกประกนความมนคงในอาชพสาหรบใชปฏบตแกผใตบงคบบญชา 9) เปดโอกาสใหมสวนรวมในการทางานผบงคบบญชาจะตองสรางความ สมพนธอนด คอ สงเสรมและเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดมสวนรวมในการทางาน นบตงแตการรวมกาหนดเปาหมายการทางาน การเสนอแนะวธการทางานทด การเสนอแนะการพฒนางานใหมความกาวหนา เพราะวาผใตบงคบบญชาเปนผปฏบตงาน ยอมรจกสภาพเหตการณ เงอนไข ขอจากด ปญหาทเกดจากการทางานไดดกวา ผบงคบบญชาจงควรใชวธการสงเสรมใหผใตบงคบ บญชาไดมสวนรวมในการคดเปน ทาเปน โดยใชวธการระดมสมอง ดงนน ในการประชมผบงคบ บญชาควรเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดพดไดแสดงความคดเหนตอปญหาตางๆภายในขอบเขต ทเหมาะสม เพอเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาทกคนไดแสดงความรความสามารถในการรวมกนแกไขปญหาในการทางาน และรวมกนสรางสรรคในการพฒนาองคการรวมกน 10)ใหความชวยเหลอสงเคราะหตามโอกาสอนควร ผบงคบบญชาจะตองสรางความสมพนธอนด คอ สามารถเปนทพงพาอาศยของผใตบงคบบญชาไดตลอดเวลา เชน ใหคาแนะนาปรกษาเมอมปญหา ใหการชวยเหลอเมอมโอกาสในงานตางๆเกยวกบการเยยมไขเมอเจบปวย การรวมงานมงคลสมรส การรวมทาบญ การรวมงานฌาปนกจ และการรวมงานกจกรรมสมพนธ เปนตน 2) ประโยชนสมพนธภาพทดระหวางนกศกษาแพทยกบผมอานาจนอยกวา ปราณ รามสตร และจารส ดวงสวรรณ (2545: 79) กลาวถงประโยชนของมนษยสมพนธในการบรหาร มดงน 1) ทาใหผบรหารไดเขาถงบคลากรทกระดบ ไดรบความรก ความศรทธา และความรวมมอ 2) กระตนใหบคลากรเกดความรกความภาคภมใจ และความจงรกภกดตอองคการ 3) จงใจและกระตนใหคนรวมกนทางานอยางมความสข 4) ชวยแกไขปญหาลดความขดแยงระหวางบคลากรในองคการ 5) ชวยสรางภาพพจนขององคการ 6) ชวยแกปญหาขาวลอ หรอความเขาใจผด 7) ทาใหเกดความคลองตวในการทางาน 8) กอใหเกดอานาจแฝงในตวผบรหาร สามารถขอความรวมมอจากบคคลทงในและนอกองคการ ดงนน การสรางสมพนธภาพระหวางนกศกษาแพทยกบผมอานาจนอยกวา หมายถง การปฏบตตนตอกนระหวางนกศกษาแพทยกบผมอานาจนอยกวา อาท นกศกษาแพทยรนนอง

44

และบคลากรทางการแพทยดานอนๆ โดยการสรางความเขาใจกนและกน การเปนแบบอยางทด การใหความเคารพนบถอกนและกน การใหเกยรตกนและกน การยอมรบและเคารพความคดเหนซงกนและกน การใชอานาจในการมอบหมายงานอยางเหมาะสม จากเอกสารขางตน จะพบวา ความสมพนธระหวางผเรยน กบผมอานาจเหนอกวา-ตากวา ไดแก อาจารยผสอน แพทยประจาบาน พยาบาล หรอบคลากรทางการแพทยอนๆทเกยวของ รนพ-รนนอง ลวนแลวแตมความสาคญตอการอยรวมกน เรยนรวมกน หรอปฏบตงานรวมกนเพราะหากเกดความขดแยงระหวางกน ขาดความเขาใจกนและกน ขาดการใหเกยรตกนและกน หรอมการใชอานาจอยางไมเหมาะสม ยอมสงผลใหทกฝายเกดผลกระทบ ในการทางานรวมกน และสงผลตอสภาวะจตใจจนอาจกอใหเกดความเครยดรวมกน สาหรบการศกษาวจยในครงน ผวจยจงสนใจศกษาความเครยดจากสาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทยทเกยวของ 4.7 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบ ความเครยดในอนาคต อมเบรซท (เอกชย โลหะกมลชย.2546: 16; อางองจาก Albrecht. 1979: 87-98) กลาวถงสาเหตของความเครยดไววาสวนหนงของความเครยดเกดจากการคาดการณลวงหนา (Anticipatory Stress) เปนความทกขใจหรอกงวลใจตอเหตการณทคาดวาจะเกด ซงเหตการณนนจะเกดขนหรอไมเกดขนกได ไอวานซวซ และแมททสน (นวรตน มนสวาทะไพบลย.2547: 27; อางองจาก Ivancevich & Matteson. 1990: 85-89) ไดกลาวถง ความเครยดในงานนน สวนหนงเกดจากความคาดหวงของตนเอง และการทจะปฏบตงานใหประสบผลสาเรจตามความคาดหวงของคนอนๆ สกลล (นวรตน มนสวาทะไพบลย.2547: 27; อางองจาก Scull. 1990: 212-214) กลาวถง สาเหตหนงททาใหเกดความเครยดในงานทางการพยาบาล คอ ความคาดหวงทไมเปนจรง เปนภาวะทพยาบาลไมสามารถใหการดแลผปวยใหมคณภาพเทาเทยมกน และการไดปฏบตงานรวมกบบคลากรทมความรความสามารถไมเพยงพอ ไรดง และวลเลอร (นวรตน มนสวาทะไพบลย.2547: 27; อางองจาก Riding & Wheeler. 1995: 160-168) ไดศกษาความเครยดในงานของพยาบาลทปฏบตงานในหอผปวยจตเวช จานวน 204 คน ผลการศกษาพบวา พยาบาลทปฏบตงานในหอผปวยจตเวชมความเครยดในงานสงสด

จากสาเหตปรมาณงานทมากเกนไป และแรงกดดนดานเวลา รองลงมา คอ ความกาวหนาในงาน ปญหาในองคการและการบรหาร ปญหาดานสมพนธภาพ และแรงกดดนจากผปวย จากเอกสารขางตน พบวา อนาคต เปนเรองสาคญทเปนตวกาหนดความสาเรจในชวตของมนษยเรา แตหากคนเรามความคาดหวงกบอนาคตไวสงเกนไป กงวลในสงทยงมาไมถง หรอกงวลตอเหตการณทคาดวาจะเกดมากเกนไป อาจสงผลใหคนเราเกดความเครยดความกดดนภายในตนเองทจะกาวไปสความสาเรจเหลานน การวจยครงน ผวจยสนใจจงศกษาความเครยดจากสาเหตในอนาคต

45

4.8 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการจดสรรเวลา วมาน จวเจยม (2539: 6) ไดใหความหมายของเวลาไวดงน เวลาเปนทรพยากรธรรมชาตทมนษยไดรบมาเทาเทยมกน สาหรบการใชในการทางาน โดยมหนวยนบเปน วนาท นาท ชวโมง วน สปดาห เดอน ป ยกเวนชวงอายขย ซงจะไมเทากน 1. เวลาเปนทรพยากรทเปลยนแปลงไมได เวลาทผานไปแลวจะหวนกลบไปสอดตอกยอมทาไมได 2. เวลาเปนทรพยากรทสะสมไมได จงไมมธนาคารหรอโรงพสด หรอหองเกบสะสมเวลา 3. เวลาเปนทรพยากรทอนรกษไมได หรอหยดเวลาไมได เวลาจะตองเดนไปตามทศทางของเวลา จากอดตไปสปจจบนและอนาคตเปนลกษณะกาวไปขางหนาอยางไมหยดยง 4. เวลาเปนทรพยากรทหายมเชนเดยวกบเงนหรอวสดไมได

ดงนน คณคาของเวลาจะขนอยกบการรจกใชใหเกดประโยชนของผใชเวลาเทานน เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2543: 18-27) ไดกลาวถงการจดสรรเวลา หรอการบรหารเวลาไววา เวลากเหมอนกบชวต เมอใชหมดแลวกหมดไป การบรหารเวลากเทากบการบรหารชวต และคนทตองการประสบความสาเรจ และความสขในชวตยอมหลกเลยงการบรหารชวตหรอการบรหารเวลาไปไมได การบรหารเวลามความจาเปนซงสามารถสรปไดดงน 1. ทาใหชวตมเปาหมาย การตระหนกถงความสาคญของการบรหารเวลาเปนจดกระตนใหเราคนหาเปาหมายทมคณคาในชวต เมอคนเรามเปาหมายแลว เปาหมายน นจะกลบมากระตนใหเรามความมงมน ตงใจ บรหารเวลาในชวต จนกวาจะไปซงจดหมายปลายทางของเปาหมายนน 2. ทาใหไปถงเปาหม ายทตงไว เมอคนเรามเปาหมายแลว การทจะประสบความสาเรจไดนน บคคลนนจะตองทมเท บากบนเพอไปใหถงเปาหมายนน สา หรบคนทตงใจไวอยางแทจรงแลว เขาจะตระหนกถงคณคาของเวลาทกวนาท และจะพยายามอยางเตมททจะใชเวลาทงหมดทมอยใหเกดประโยชนสงสดในการผลกดนชวตของเขาไปสเปาหมา ย ซงเขาจะวางตาราง เวลาในชวตแตละวนวาจะตองทากจกรรมใดในชวงเวลาใด และแตละชวงเวลาของชวตทงในระยะสน ระยะยาววาจะตองทาอะไร จะตองฝกฝนเรยนรเพอพฒนาตนในดานใดบางจงจะเออตอการกาวไปสความสาเรจ 3. ทาใหชวตมคณคามความหมาย เราสามารถนาเวลาไปทาในสงตางๆทประโยชนตอตนเองและผอน เชน ใชในการสรางสรรคศลปะทจะชวยจรรโลงจตใจของคนในสงคม อานหนงสอแสวงหาความรทจะชวยยกระดบปญญาของตนใหสงขน เพอความกาวหนาในชวต และมสวนชวยพฒนาสงคมใหดขน ซงสงเหลานทาใหชวตเรามคณคาและมความหมายมากขน

46

4. ทาใหชวตมสมดลครบดาน การทเรารจงหวะของเวลาในการดาเนนชวต และมการจดสรรเวลาในแตละดาน ซงไดแก ครอบครว หนาทการงาน มตรภาพ สงคม ชวตสวนตวและอนๆไดอยางสมดล ชวตของเรากสามารถทจะประสบผลสาเรจในทกๆดานไดอยางนาภมใจ 5. ทาใหชวตมความสข ความพงพอใจในชวต ซงความพอใจในชวตนเกดจากการทเราประสบผลสาเรจดานตางๆในชวต เชน การเรยน การงาน ชวตในครอบครว อนเปนผลมาจากความมงมน อตสาหะพากเพยรในการบรหารเวลา บรหารชวตอยางตงใจ นอกจากนการบรหารเวลาทดยงนามาซงความสข ความพงพอใจในชวตอกแงมมหนง คอ เมอเราจดสรรเวลาอยางเพยงพอ สาหรบการพกผอนประจาวน สาหรบงานอดเรกทเรารก การไดใชเวลากบคนทมความหมายพเศษสาหรบเรา การเปนเจาของสขภาพทแขงแรงสมบรณ เนองจากมเวลาออกกาลงกายอยางสมาเสมอ การเปนเจาของจตใจทสดชน เนองจากไมตองเครงเครยดกบเสนตายของงาและการไดไปพกผอนตากอากาศ เปนตน 6. ทาใหทางานไดสาเรจลลวงและไดรบความกาวหนาในชวต การบรหารเวลา คอ การบรหารชวต จะทาใหคนพฒนาตนจากความบกพรองตางๆได หากเราเรมตนตงเปาหมายในชวต

และเรยนรทจะจดสรรเวลาในการทากจกรรมตางๆนน จะทาใหเราพบความสาเรจและความกาวหนาในชวต สมชาย ศรสนตสข (2541: 63) ไดกลาวถง การจดสรรเวลา หรอการบรหารเวลาใหมประสทธภาพม 6 ขนตอน คอ 1. ตงเปาหมายของตนเองและจดลาดบความสาคญ 1.1 พจารณาวาอะไรคอเปาหมายระยะยาวในชวตของตนเอง(Life time) 1.2 พจารณาวาอะไรคอเปาหมายในชวง 6 เดอนขางหนา 1.3 จดลาดบความสาคญของเปาหมายทกาหนดไว พรอมทงคดกจกรรมเสรมทชวยใหเปาหมายของทานสามารถบรรลผลสาเรจไดตรงเวลา 2. ทาบนทกสงทตองทา หรอ “To Do List” เปนรายวน 3. เรมทาเรยงตามลาดบความสาคญ 4. อยาใชเวลากบเรองใดเรองหนงมากเกนความจาเปน 5. ถามตวเองบอยๆวา ขณะนทานไดใชเวลาอยางคมคาหรอยง 6. เรมทาทกขอตงแตวนน จากทกลาวมา สรปไดวาการจดสรรเวลาเปนเรองสาคญในชวต โดยจะตองรจกการวางแผน หรอเปาหมายของตนเอง จดลาดบความสาคญของสงทต งเปาหมายไว และลงมอปฏบต

ตามแผน หรอเปาหมายอยางสมาเสมอ และใชเวลาอยางคมคา นอกเหนอจากเอกสารสนบสนนทกลาวมา ยงพบวามงานวจยทเกยวของกบการจดสรรเวลาอกหลายเรอง ไดแก นธพฒน เมฆขจร (2540: 67) ไดศกษาการใชเวลาของนกศกษาทเปนนกกฬามหาวทยาลยศรปทม กรงเทพมหานคร ปการศกษา 2539 จานวน 140 คน พบวานกศกษาท

47

เปนนกกฬาทมทพกอาศยตางกน มการใชเวลาดานการเรยนแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนตวแปรทางดานเพศ ระดบชน คณะทศกษา ฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว ผลสมฤทธทางการเรยน เชาวนปญญา และทศนคตตอการเรยนตางกน มการใชเวลาดานการเรยนแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถต สระยา สมมาวาจ (2541: 299) ไดศกษาการบรหารเวลาและการใชเวลาของนกศกษาพยาบาล กลมตวอยางเปนนกศกษาพยาบาลชนปท 3 โรงพยาบาลรามาธบด จานวน 121 คน โดยใชแบบสอบถามปลายปดและปลายเปด ผลการศกษาพบวา นกศกษาพยาบาลสวนใหญมการบรหารเวลาในทกขนตอน ไดแก การวเคราะหการใชเวลา การกาหนดเปาหมายของการใชเวลา

การดาเนนการตามแผนทกาหนดไว และการประเมนผลการใชเวลา แตนกศกษามกมปญหาในเรอง

การขาดความสมาเสมอในการปฏบตตามแผนทกาหนดไว เนองจากขาดการวางแผนทด หรอมนสยผลดวนประกนพรง ทางดานการใชเวลานนนกศกษาใหความสาคญในการแบงเวลาใหตนเองครอบครว และเพอนตามลาดบ โดยใชเวลาในการเรยนและแบงเวลาในการนอนและพกผอนออกกาลงกายตามสมควร และใชเวลาวางสวนใหญในการอานหนงสอ ละมน ตรนานนท (2545: 47-48) ไดศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมสขภาพกบพฤตกรรมการใชเวลาวางของนกศกษาสถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตภาคตะวนออก เฉยงเหนอ นครราชสมา พบวา พฤตกรรมการใชเวลาวางของนกศกษามความสมพนธกนทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 นอกจากนยงพบวานกศกษามพฤตกรรมการใชเวลาวาง ดานกจกรรมสงเสรมสขภาพและการออกกาลงกาย ดานกจกรรมสงเสรมการศกษา และดานการพกผอนหยอนใจและงานอดเรก อยในระดบคอนขางไมด อศรา รงทวชย (2548: 18) ศกษาเรองการบรหารเวลาของนสตนกศกษา โดยม วตถประสงคเพอศกษาการบรหารเวลาของนสตนกศกษา และเปรยบเทยบการใชเวลาของนสตนกศกษา ตามตวแปร เพศ ระดบชนป สาขาวชาทศกษา ทพกอาศย และความสนใจตอสภาพแวดลอม กลมตวอยางเปนนสตนกศกษาของมหาวทยาลยแหงหนง ในกรงเทพมหานคร จานวน 760 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามเกยวกบการบรหารเวลาของนสตนกศกษา สถตทใชวเคราะหขอมลคอ คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน t-test, F-test และการทดสอบของเชฟเฟ ผลการศกษาพบวา การบรหารเวลาของนสตนกศกษาภายใน 1 สปดาห นสตนกศกษามการใชเวลาดานการเรยนเปนอนดบท 1 รองลงมาไดแก การใชเวลากบเพอน การใชเวลาในชวงเวลาวาง การใชเวลากบครอบครว และการใชเวลาในการพบอาจารย ตามลาดบ และนสตนกศกษาทมระดบชน สาขาวชาทศกษา และความสนใจตอสงแวดลอมตางกนมการบรหารเวลาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนนสตนกศกษาทมเพศตางกน ทพกอาศยตางกน มการบรหารเวลาแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถต เอกชย โลหะกมลชย (2546: 130-133) ไดศกษาเรองการจดสรรเวลากบผลสมฤทธทางการเรยนของนสตระดบปรญญาโท(ภาคพเศษ)คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ กลมตวอยาง คอ นสตระดบปรญญาโท(ภาคพเศษ) คณะสงคมศาสตร สาขาวชา

48

เศรษฐศาสตรการศกษา และสาขาวชาเศรษฐศาสตรการจดการ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร ทผานการลงทะเบยนเรยน ภาคฤดรอน 2545 จานวน 57 คน เครองมอทใชในการเกบขอมลเปนแบบสอบถามปลายเปดและปลายปด สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และการหาคาความสมพนธแบบเพยรสน ผลการศกษาพบวา นสตระดบปรญญาโท(ภาคพเศษ) คณะสงคมศาสตร สาขาวชาเศรษฐศาสตรการศกษา และสาขาวชาเศรษฐศาสตรการจดการ สวนมากเขาชนเรยนเฉลยท 14 ครง/รายวชา โดยใชเวลาในการเขาเรยนเฉลย 2.30 ชวโมง การจดสรรเวลาของนสตจะใชเวลาในการอานหนงสอ(กอนสอบ)มากทสด นอกจากนในการคนควาจากสอตางๆ ไดแก สอวทย โทรทศน อนเตอรเนต สงพมพ นสตใหความสนใจในสอสงพมพมากกวาสออนๆ และในดานการเดนทางมาเรยนของนสตจะใชเวลาเฉลยท 2.30 ชวโมง สวนความสมพนธของการจดสรรเวลากบผลสมฤทธทางการเรยนของนสตระดบปรญญาโท พบวาจานวนการเขาชนเรยน จานวนเวลาในการเขาชนเรยน จานวนเวลาในการอานหนงสอ(กอนเรยน) จานวนการอานหนงสอ(หลงเรยน) จานวนเวลาในการอานหนงสอ(กอนสอบ) การคนควาในหองสมด และการรวมกลมแลกเปลยนความคดทางวชาการ มความสมพนธกบผลสมฤทธทางการศกษา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 มความสมพนธในทศทางเดยวกน สวนการคนควาจากสอตางๆ ไดแก สอวทย โทรทศน อนเตอรเนต สงพมพ และเวลาในดานการเดนทางมาเรยนของนสตพบวาไมมความสมพนธกบผลสมฤทธทางการเรยนของนสต จากเอกสารขางตน พบวา การจดสรรเวลาเปนเรองจาเปนอยางยงสาหรบผเรยน โดยเฉพาะในกลมนกศกษาแพทย เพราะดวยสภาพการเรยนทมปรมาณเนอหาคอนขางเยอะ เรยนหนก ภายในเวลาเรยนรทจากด การจดสรรเวลาจงเปนสงสาคญทจะชวยใหผเรยน เรยนรอยางมความสข ครบถวนทกดานในสงทมงหวง และวางแผนไว แตหากไมสามารถจดสรรเวลาในชวตไดอยางเหมาะสม อาจสงผลกระทบตอผลการเรยน และการใชชวตประจาวนทสบสน วนวาย ไมสามารถทาในสงทตนตองการไดอยางครบถวน จนในทสดอาจสงผลใหเกดความเครยดตามมาสาหรบการวจยครงน ผวจยจงสนใจศกษาความเครยดจากสาเหตจากการจดสรรเวลา 4.9 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบดานเศรษฐกจ พมลพรรณ สวรรณโถง(ศรรตน อจนามนสสร.2545: 23; อางองจาก พมลพรรณ สวรรณโถง. 2539: 75) กลาววา ความเครยดมกมาจากการงานการเงนครอบครว สงคมแวดลอม ในเรองของการเงน เกยวของกบการหาเงนไดไมเพยงพอ การไมรจกจดสรรรายได รายจาย การตองรบผดชอบมากขน ซอาน(เอกชย โลหะกมลชย.2546: 13; อางองจาก Sheehan. n.d.) การศกษาเปนการลงทนอยางหนงซงการลงทนทางการศกษาประกอบดวย

1. การลงทนทางสงคม(Social Invesment) หมายถง คาใชจายทางการศกษา ทรฐเปนผจายเพอประโยชนของสวนรวม

2. การลงทนสวนบคคล(Private Invesment) หมายถง คาใชจายทแตละบคคล

49

จะตองจายใหแกสถาบนทเขารบการศกษา แบงออกไดดงน 2.1 คาใชจายทางตรง(Direct Education Cost ) คอ คาใชจายทผเรยนจะตองเปนผจายไดแก คาธรรมเนยมการศกษา คาพาหนะเดนทางไปศกษา คาสมดหนงสอ เปนตน 2.2 คาใชจายทางออม(Indirect Education Cost ) คอ คาใชจายในลกษณะทเปนการสญเสยรายได เนองจากใชเวลาศกษาเลาเรยนแทนทจะใชเวลานนไปทางานเพอหารายได ทาใหเสยโอกาสทจะไดรบรายไดหรอเรยกวา คาเสยโอกาส ฟารเมอร และคนอนๆ (ศรรตน อจนามนสสร.2545: 11; อางองจาก Farmer and others. 1984: 20-24) กลาวถงสาเหตของการเกดความเครยดนน สวนหนงเกดจากสาเหตจากเงน(Financial Sourch) ซงเปนสาเหตทเกยวกบเศรษฐกจ เชน รายไดสภาพทางการเงน ความสามารถในการจดหาอาหาร เครองนงหม และทอยอาศย รวมทงการรบรของบคคลเกยวกบสถานภาพทางการเงนทควรจะเปน พรรณวด สนธทรพย (2542: 80) ไดศกษาตวแปรทเกยวของกบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลกรงเทพมหานคร พบวา รายไดประจาตอเดอนไมสงผลตอการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ เพอรลแมน (ประภสราภา จนทรวงศา. 2548: 30; อางองจาก Perlman. 1973: 13) ไดศกษาเกยวกบความเครยดของนกศกษาพบวาคาใชจายรายเดอนของนกศกษา คาใชจายรายเดอนมความสมพนธกบความเครยดในการปรบตวในมหาวทยาลยของนกศกษา จากเอกสารขางตน พบวา ปญหาทางการเงน ฐานะทางเศรษฐก จ รายไดของครอบครวตอเดอน เปนปจจยหนงทมสวนสมพนธ และสงผลตอความเครยด ครอบครวทมปญหา

ทางดานการเงนตางกน สงผลใหเกดความเครยดแตกตางกน ในการวจยครงน ผวจยจงสนใจศกษาความเครยดจากสาเหตจากเศรษฐกจ 4.10 เอกสารและงานวจ ยทเกยวของกบความรบผดชอบ ในฐานะผใหญ นวรตน มนสวาทะไพบลย (2547: 65-67) ไดศกษาปจจยทสงผลตอความเครยดใน

การปฏบตงานของพยาบาลประจาการโรงพยาบาลศรราชพยาบาล กรงเทพมหานคร จาแนกตามปจจย 3 ดาน คอ ปจจยสวนตว ไดแก อาย สถานภาพ สมรส ระยะเวลาในการปฏบตงาน แผนกผปวย และทศนคต ตอวชาชพ ปจจยดานครอบครว ไดแก รายไดครอบครว ภาระความรบผดชอบตอครอบครว ปจจยดานสภาพแวดลอมในโรงพยาบาล ไดแก ลกษณะทางกายภาพของโรงพยาบาล สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผบงคบบญชา สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผใตบงคบบญชา สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบเพอนรวมงาน สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผปวยและญาต กล มตวอยาง เปนพยาบาลประจาการ โรงพยาบาลศรราชพยาบาลทปฏบตงานกบผปวยโดยตรง จานวน 370 คน เครองมอทใชในการศกษา ไดแก แบบสอบถามปจจยทเกยวของ

กบความเครยดของพยาบาลประจาการ สถตทใชวเคราะหขอมล ไดแก การหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหถดถอยพหคณ พบวา ปจจยทมความสมพนธทางบวกกบ

50

ความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลประจาการ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ ความรบผดชอบในครอบครวทไมเดอดรอน ทศนคตตอวชาชพพยาบาลดานความคด ความรสก และแนวโนมทจะแสดงพฤตกรรม สภาพแวดลอมในโรงพยาบาล สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผบงคบบญชา พฤตกรรมทพยาบาลปฏบตตอผบงคบบญชา และพฤตกรรมทผบงคบบญชาปฏบตตอพยาบาล รวมทงสมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผปวยและญาต ศรรตน อจนามนสสร (2545: 47-49) ไดศกษาตวแปรทเกยวของกบความเครยดของพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลบารงราษฎร เขตวฒนา กรงเทพมหานคร จาแนกตามตวแปร 3 ดาน คอ ตวแปรดานสวนตว ไดแก อาย สถานภาพสมรส ประสบการณในการทางาน รายไดตอเดอนทศนคตตอวชาชพพยาบาล และลกษณะงาน ตวแปรดานครอบครวไดแก ความรบผดชอบตอครอบครว สมพนธภาพระหวางพยาบาลวชาชพกบสมาชกในครอบครว และตวแปรดานสภาพ แวดลอมในททางาน ไดแก สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบเพอนรวมงาน สมพนธภาพระหวางพยาบาลวชาชพกบผบงคบบญชา สมพนธภาพระหวางพยาบาลวชาชพกบผใตบงคบบญชา และบรรยากาศในททางาน กลมตวอยางเปนพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลบารงราษฎรทปฏบตงานกบผปวยโดยตรง จานว น 187 คน เครองมอทใชในการศกษา ไดแก แบบสอบถามปจจยทเกยวของ

กบความเครยดของพยาบาลวชาชพ สถตทใชวเคราะหขอมล ไดแก การหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหถดถอยพหคณ พบวา ตวแปรทมความสมพนธทางบวกกบความเครยดของพยาบาลวชาชพ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ ความรบผดชอบในครอบครวปานกลาง สาหรบตวแปรทมความสมพนธทางลบกบความเครยดของพยาบาลวชาชพ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ไดแก ความรบผดชอบครอบครวนอย ลกษณะการปฏบตงานในแผนกผปวยอาการคอนขางนอย ทศนคตตอวชาชพพยาบาล สมพนธภาพระหวางพยาบาลวชาชพกบสมาชกในครอบครว สมพนธภาพระหวางพยาบาลวชาชพกบผบงคบบญชา พฤตกรรมทพยาบาลวชาชพปฏบตตอผบงคบบญชา และบรรยากาศในการทางาน จากเอกสารขางตน พบวา ภาระความรบผดชอบในครอบครว ทงภาระการดแลสมาชกในครอบครว และภาระดแลรบผดชอบคาใชจายในครอบครว ลวนแลวแตเกยวของสมพนธกบระดบความเครยด โดยการวจยครงน ผวจยสนใจศกษาความเครยดจากสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ เกยวกบความพรอม หรอความกดดนของนกศกษาแพทยในการดแล เอาใจใสสมาชกในครอบครวและการรบภาระดแลรบผดชอบคาใชจายภายในครอบครวทงในปจจบน

และอนาคต

51

5. งานวจยทเกยวของกบการศกษาคนควา 5.1 งานวจยในประเทศไทย ดลภางค จนทรทอง (2548: 93-96) ไดศกษาปจจยทสง ผลตอความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤตโรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพมห านคร โดยจาแนกตามปจจย 3 ดาน คอ ปจจยดานสวนตว ไดแก อาย ระดบการศกษา สถานภาพสมรส ประสบการณการทางาน รายได บคลกภาพ สขภาพจต และอตรากาลงคน ปจจยดานครอบครว

ไดแก ภาระความรบผดชอบตอครอบครว และสมพนธภาพระหวางพยาบาลกบสมาชกในครอบครว และปจจยด านสงแวดลอมในการปฏบตงาน ไดแก ลกษณะทางกายภาพในการปฏบตงาน สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผบงคบบญชา สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบเพอน สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผใตบงคบบญชา และสมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผปวยและญาต กลมตวอยางเปนพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤตโรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพมหานคร ป

พ.ศ.2547 จานวน 120 คน เครองมอทใชในการศกษา คอ แบบสอบถามปจจยทส งผลตอความเครยดของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหการถดถอยพหคณ ผลการศกษาพบวา ปจจยทสมพนธทางบวกกบความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผ ปวยภาวะ

วกฤต โรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพมหานคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ม 8 ปจจย

ไดแก บคลกภาพ ภาระความรบผดชอบตอครอบครว สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบสมาชกในครอบครว ลกษณะทางกายภาพในการปฏบตงาน สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผบงคบบญชา สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผใตบงคบบญชา สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบเพอน และ สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผปวยและญาต สวนปจจยทสมพนธทางลบกบความเครยดในการ

ปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต โรงพยาบาลรามาธบด กรง เทพมหานคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ม 1 ปจจย ไดแก บคลกภาพ สาหรบปจจยทสงผลตอ

ความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต โรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพมหานคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ม 3 ปจจย โดยเรยงลา ดบจากปจจยท

สงผลมากทสดไปหานอยทสด ไดแก สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผปวยและญาต บคลกภาพ

และสขภาพจต ซงทง 3 ปจจยสามารถพยากรณความเครยดไดรอยละ 52.70 สปปกร สมสกล(2548: 67-81)ไดศกษาปจจยทสงผลตอความเคร ยดในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหออภบาลผปวย โรงพยาบาลภมพลอดลยเดช กองทพอากาศ กรงเทพมหานคร ปจจยทศกษาแบงเปน 3 ดาน คอ ปจจยดานสวนตว ไดแก อาย สถานภาพ

สมรส ประสบการณการทางาน กองทสงกด และบคลกภาพ ปจจยดานครอบครว ไดแก ภาระความรบผดชอบตอครอบครว และสมพนธภาพระหวางพยาบาลกบสมาชกในครอบครว ปจจยดาน

สภาพแวดลอมในททางาน ไดแก ลกษณะทางกายภาพของสถานททางาน สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผบงคบบญชา สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบเพอนรวมงาน สมพนธภาพระหวาง

52

พยาบาลกบผใตบงคบบญชา และสมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผปวยและญาต กลมตวอยางเปนพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหออภบาลผปวย โรงพยาบาลภมพลอดลยเดช กองทพอากาศ กรงเทพมหานคร จานวน 206 คน โดยใชแบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหการถดถอยพหคณ ผลการ ศกษาพบวา ปจจยทมความสมพนธทางบวกกบความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ ทปฏบตงานในหออภบาลผปวย โรงพ ยาบาลภมพลอดลยเดช กองทพอากาศ กรงเทพมหานคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ม 3 ปจจย ไดแก กองทสงกดกอง กมารเวชกรรม บคลกภาพ และภาระความรบผดชอบตอครอบครว ปจจยทมความสมพนธทางลบ อยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ .01 ม 7 ปจจย ไดแก กองทสงกดกองออรโธปดกส สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบสมาชกในครอบครว ลกษณะทางกายภาพของสถานททางาน สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผบงคบ บญชา สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบเพอนรวมงาน สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผใตบงคบ บญชา และสมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผปวยและญาต สวนปจจยทไมมความสมพนธก บความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหออภบาลผปวย โรงพยาบาล ภมพลอดลยเดช กองทพอากาศ กรงเทพมหานคร ม 7 ปจจย ไดแก อาย สถานภาพสมรส ประสบการณการทางาน กองทสงกดกองศลยกรรม กองอายรกรรม และกองสตนรเวชกรรม สาหรบปจจยท สงผลตอความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหออภบาลผปวย โรงพยาบาล ภมพลอดลยเดช กองทพอากาศ กรงเทพมหานคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยเรยงลาดบปจจ ยทสงผลมากทสดไปนอยทสด ไดแก ลกษณะทางกายภาพของสถานททางาน สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผใตบงคบบญชา ภาระความรบผดชอบตอครอบครว บคลกภาพ และสมพนธภาพระหวางพยาบาลกบเพอนรวมงาน ตามลาดบ โดยปจจย ทง 5 ปจจยนรวมกนพยากรณความเครยดในการปฏบตงานไดคดเปนรอยละ 51.50 ประพนธ แฟมคลองขอม (2540: 158-159)ไดศกษาความสมพนธระหวางความเครยดกบความพงพอใจในการทางานของพยาบาล โรงพยาบาลสมเดจพระปนเกลา กรมแพทยทหารเรอ กลมตวอยางเปนพยาบาล โรงพยาบาลสมเดจพระปนเกลา กรมแพทยทหารเรอ จานวน 285 คน ผลการศกษาพบวา พยาบาลมความเครยดในระดบนอย มความพงพอใจในการทางานในระดบ ปานกลาง พยาบาลทมเพศ อาย ชนยศ สถานภาพสมรส ระดบการศกษาทางการพยาบาล ประสบการณในการทางาน สถานททางานตางกนมความเครยดแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 อรญญา จอดนอก (2544: 85-86) ศกษาความเครยดและการปรบตวของบคลากรพยาบาลโรงพยาบาลกรงเทพ กรงเทพมหานคร กลมตวอยางเปนบคลากรพยาบาลโรงพยาบาลกรงเทพ กรงเทพมหานคร จานวน 205 คน ผลการศกษาพบวา บคคลกรพยาบาลสวนใหญมความเครยดอยในระดบปกต บคลากรพยาบาลทมเพศ อาย สถานภาพสมรส รายได ประสบการณในการทางาน ตาแหนงหนาท และปฏบตงานอยหอผปวยตางกน มความเครยดไมแตกตา งกน แตบคลากรพยาบาลทมอาย และสมพนธภาพระหวางเพอนรวมงานตางกนมความเครยดแตกตางกน

53

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และความเครยดของบคลากรพยาบาลมความสมพนธทางลบกบการปรบตว อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 อภญญา วเวโก (2544: 62-73) ไดศกษาปจจยดานงาน ความเครยด และ

ประสทธภาพการปฏบตงานของพนกงานในกรงเทพมหานคร เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจย

ดานงานกบความเครยดในการปฏบตงานของพนกงาน และศกษาความสมพนธระหวางความเครยดกบประสทธภาพการปฏบตงานของพนกงาน ปจจย ดานงานประกอบดวย ลกษณะงาน สภาพ แวดลอมในการทางาน และลกษณะสงคม ความเครยดประกอบดวย ความเครยดทางดานรางกายและความเครยดทางดานจตใจ ประสทธภาพการปฏบตงานประกอบดวย ปรมาณงาน คณภาพงาน และความพอใจในงาน กลมตวอยางเปนพนกงานเอกชนในกรงเทพมหานคร จานวน 366 คน โดยใชแบบสอบถาม และวเคราะหขอมลโดยใชสถตพนฐาน และทดสอบความสมพนธเบองตนดวยสถตทดสอบสหสมพนธแบบเพยรสน การทดสอบสมมตฐานใชสถตการวเคราะหความถดถอยเชงซอน ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมลกษณะงาน สภาพแวดลอมในการทางาน ลกษณะทางสงคม ปรมาณงาน คณภาพงาน และความพอใจในงานในระดบปานกลาง ความเครยดทางดานรางกาย และจตใจในระดบนอย และผลการทดสอบสมมตฐานทระดบนยสาคญ พบวา สภาพแวดลอมในการทางาน และประสทธภาพในการปฏบตงานดานความพอใจในงาน มความสมพนธกบความเครยดในการปฏบตงานทงทางดานรางกายและทางดานจตใจ และความเครยดทางดานจตใจมความสมพนธกบประสทธภาพในการปฏบตงานดานปรมาณงานและคณภาพงาน นลน ธรรมอานวยสข (2541: 213) ไดศกษาเกยวกบตวแปรทเกยวของกบความเครยดในการเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาโรงเรยนกฬาจงหวดสพรรณบร สงกดกรม พลศกษา จงหวดสพรรณบร กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาจานวน 461 คน เปนนกเรยนชาย 338 คน นกเรยนหญง 123 คน ผลการศกษาพบวา นกเรยนชาย และนกเรยนหญงมความเครยดแตกตางกนเลกนอย ทงนอาจเปนเพราะวาในปจจบนนนกเรยนชายและนกเรยนหญง

ตางกมประสบการณและสทธเทาเทยมกน ดานอาย พบวานกเรยนทมอายมากทงในกฬาประเภททมและประเภทบคคลมความเครยดในการเรยนสงกวานกเรยนทมอายนอย และในดานระดบชน พบวา นกเรยนชนมธยมศกษาตอนตน และชนมธยมศกษาตอนปลายมระดบความเครยดแตกตางกนเพยงเลกนอย โดยนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายมความเครยดอยในระดบสงกวานกเรยน ชนมธยมศกษาตอนตน กาญนา ขาวนอก (สรางค ศโรโรตมสกล; และ นภาพร เดชะ. 2551: 94; อางองจาก กาญนา ขาวนอก. 2546) ไดศกษาเปรยบเทยบความเขมแขงในการมองโลกและวธการเผชญความเครยดของกลมผดแลผปวยจตเภททมระดบคณภาพชวตแตกตางกน เป นการวจยเชงพรรณา กลมตวอยาง คอ ผดแลหลก ตามคณสมบตทกาหนด และนาผปวยมารบการรกษาทตก

ผปวยนอก โรงพยาบาลจตเวชนครราชสมา ราชนครนทร เกบรวบรวมขอมลจานวน 250 ราย ระหวางเดอน ธนวาคม พ.ศ.2546 ถงเดอน มนาคม 2547 โดยใชแบบสอบถามจานวน 4 ชด คอ แบบสอบถามขอมลสวนบคคล แบบวดความเขมแขงในการมองโลก แบบวดการเผชญ

54

ความเครยด และแบบวดคณภาพชวต วเคราะหขอมลโดยคานวณหารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบระหวางตวแปรดวยสถต t-test independent ผลการศกษาพบวา ผดแลผปวยจตเภทมความเขมแขงในการมองโลกโดยรวมในระดบ ปานกลาง ใชวธการเผชญความเครยดโดยการเผชญหนากบปญหา และการจดการกบอารมณรอยละ 40 เทากน และการมองสถานการณในแงมมใหมรอยละ 20 มคะแนนคณภาพชวตโดยรวมระดบปานกลาง คะแนนเฉลยความเขมแขงในการมองโลกของกลมผดแลผปวยจตเภททมคะแนนคณภาพช วตสง สงกวากลมผดแลผปวยจตเภททมคะแนน คณภาพชวตตา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนกลม ผดแลผปวย จตเภททมคะแนนคณภาพชวตตา มคะแนนการใชวธการจดการกบอารมณสงกวากลมทมคะแนนคณภาพ ชวตสง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และกลมผดแลผปวยจตเภททม

คะแนนคณภาพชวตสง และตามคะแนนการใชการเผชญความเครยด โดยวธการมองสถานการณใแงมมใหมแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต กาญจน โชตชยววงศกล(2545: 29; อางองจากเธยรชย งามทพยวฒนา; และคนอนๆ (2543: 59-69) ไดศกษาความเครยดและความสมพนธระหวางความเครยดกบผลสมฤทธทางการเรยนกบรปแบบการแกปญหาของนกศกษาแพทยชนปท 3 คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล โดยกลมตวอยางเปนนกศกษาแพทยชนปท 3 ภาคเรยนท 2 ประจาปการศกษา 2542 จานวน 207 คน ผลการศกษาพบวาผลสมฤทธทางการเรยน มความสมพนธกบภาวะความเครยด กลาวคอ พบความเครยดมากในนกศกษาแพทยกลมทมผลการเรยนออน รองลงมาคอ ผทมการเรยนพอใช ธรณนทร กองสข, อจฉรา จรสสงห, เนตรชนก บวเลก และคณะ (2548: ออนไลน) ไดศกษาเรองความเครยดของคนไทย: การศกษาระดบชาต ป 2546 เพอศกษาระดบความเครยดของประชาชนไทยและเพอศกษาปจจยทกอใหเกดความเครยดและพฤตกรรมการเผชญความเครยด ของประชาชนไทยระเบยบวธวจยเปนการศกษาเชงพรรณนา ภาคตดขวาง ประชากรทศกษา คอ ผทมอาย 15-59 ป พนท 4 ภาค และกรงเทพมหานคร ทสามารถตดตอสอสารไดดวยการพดและการไดยน ใชวธการสมตวอยางแบบ Stratified three – stage cluster sampling ในพนท 4 ภาค สวนกรงเทพมหานครใชวธสมแบบ Stratified two – stage cluster sampling ไดกลมตวอยาง ทงสน 10,660 คน เครองมอทใชเปนแบบสอบถามทวไป แบบสอบถามเกยวกบความเครยด และแบบวดความเครยดสวนปรง เกบรวบรวมขอมล โดยบคลากรสงกดกรมสขภาพจต และวเคราะหโดยโปรแกรมสาเรจรปโดยใชสถต รอยละ และไคสแควร ผลการศกษาพบวา ประชาชนสวนใหญมความเครยดอยในระดบนอย (รอยละ 58.7: รอยละ 95 cI=57.77-59.63) โดย 1.ปญหา /สาเหตททาใหเครยด 5 อนดบแรก คอ ปญหาเศรษฐกจ /การเงน (รอยละ 49.4) ปญหาค รอบครว (รอยละ 34.2) เรองงาน (รอยละ 30.0) เรองแฟน/ครก (รอยละ 13.3) และปญหาเพอนรวมงาน /เพอนรวมเรยน/เพอน (รอยละ10.5) มมมองตอปญหาททาใหเครยด สวนใหญเหนวามทางออก (รอยละ 90.0) วธการจดการความเครยด 5 อนดบแรก คอ ยอมรบในสงทเกดขน (รอยละ 91.3) หางานอดเรกทา (รอยละ 89.1) พดระบายกบผอน (รอยละ 74.4) ทาบญตกบาตร/ทาบญทางศาสนา (รอยละ 65.5) และออกกาลงกาย (รอยละ 60.1) 2.ปจจยสวนบคคลทมความสมพนธกบความเครยด อยางม

55

นยสาคญทางสถตทระดบ .05 ไดแก เพศ อาย ศาสนา สถานภาพ สมรส ระดบการศกษา อาชพ รายได สถานภาพทางการเงน จานวนหองพกในบานการมทดนเปนของตนเอง เคยผาตด ไดรบการบาดเจบทศรษะ การเจบปวยจนตองไปพบ แพทย ความกงวลกบความเจบปวย 3.ปจจย

ดานครอบครวทมความสมพนธกบความเครยด อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ไดแก จานวนสมาชกในครอบครว ความสมพนธในครอบครว ความสมพนธทมตอแม-พอ ตอสาม / ภรรยา การมญาตปวยดวยโรคทางจตเวช และความสมพนธกบญาตทปวยดวยโรคทางจตเวช บศรนทร หลมสนทร (2544: ออนไลน) ไดศกษาเกยวกบความเครยด การรบรภาวะ สขภาพ และพฤตกรรมการจดการความเครยดของนกศกษาพยาบาล ซงมวตถประสงคเพอศกษาความสมพนธระหวางความเครยด การรบรภาวะสขภาพ และพฤตกรรมการจดการความเครยด นกศกษาพยาบาล กลมตวอยางประกอบดวยนกศกษาพยาบาลชนปท 1,2 และ 3 ของวทยาลยพยาบาลสภากาชาดไทย จานวน 309 คน รวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม ผลการศกษาพบวา ความเครยด การรบรภาวะสขภาพ และพฤตกรรมการจดการความเครยดของนกศกษาพยาบาลอยในระดบปานกลาง สวนความเครยดมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการจดการความเครยดอยางมนยสาคญทางสถต (p=0.01) และการรบรภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกกบ พฤตกรรมการจดการความเครยดอยางมนยสาคญทางสถต (p=0.01) ผลจากการศกษาดงกลาวแสดงใหเหนวาลกษณะของแตละบคคล(การรบรภาวะสขภาพ) และอทธพลของสถานการณ(ความเครยด) มความสมพนธกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของบคคล(พฤตกรรมการจดการความเครยด) สนศกด สวรรณโชต, วภาวรรณ ชะอม เพญสขสนต (2547: ออนไลน) ไดศกษาเรองความเครยด สถานการณทกอใหเกดความเครยด และการจดการความเครยดในการปฏบตงานของบคลากรโรงพยาบาลสวนสราญรมย ซงมวตถประสงคเพอศกษาระดบความเครยด สถานการณทกอใหเกดความเครยด และการจดการความเครยดในการปฏบตงานของบคลากรโรงพยาบาลสวนสราญรมย โดยใชกรอบแนวคดเกยวกบความเครยดของลาซารสและโฟรคแมน กลมตวอยางจานวน 294 คน เปนบคลากรทกระดบและทกวชาชพ เครองมอทใชประกอบดวยแบบสอบถาม ขอมลสวนบคคล แบบสอบถามระดบความเครยด สถานการณทกอใหเกดความเครยด และการจดการความเครยด วเคราะหขอมลเชงปรมาณ และทดสอบคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรส น (pearson correlation coefficient) สาหรบขอมลเชงคณภาพใชวธการวเคราะหเนอหา (cotent analysis) ผลการศกษาพบวาบคลากรโรงพยาบาลสวนสราญรมย สวนใหญรอยละ 79.25 มความเครยดระดบปานกลาง ปจจยสวนบคคล ไดแก อาย และระยะเวลาการปฏบตงานมความสมพนธเชงลบกบระดบความเครยด อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากการวเคราะหเนอหาพบวาสถานการณทกอใหเกดความเครยดในการปฏบตงาน จาแนกไดเปน 4 ประเภท คอ 1)ปจจยนาเขาทเกยวของในการปฏบตงาน 2)กระบวนการปฏบตงาน 3)ผลการปฏบตงาน 4)ผลกระทบจากการปฏบตงานบคลากรสวนใหญมความเครยดจากปจจยนาเขาดานการบรหาร

จดการ และการจดการกบสถานการณนนโดยใชวธจดการกบอารมณ

56

5.2 งานวจยในตางประเทศ ไบเน ดาเวนพอต และมาซานอฟ (Byrne; Davenport and Mazanov. 2006. pp 10-11: ออนไลน) ศกษาเรองการพฒนาแบบวดความเครยดในกลมวยรน (Profile of adolescent Stress: The development of the adolescent stress Questionnaire -ASQ) โดยทมผวจยมองวาความเครยดเปนเรองสาคญในการทาความเขาใจสขภาพจต และความเปนอยของวยรน การศกษาวจยในครงน เปนการศกษาพนฐานความเครยดของกลมวยรน (The nature of adolescent stressors) กอนจะนามาพฒนาสรางเปนเครองมอสาหรบวดความเครยดในกลมวยรน กลมตวอยางในการวจยเปนวยรนระดบมธยมศกษาตอนตน (high schools: school years 7-10) และระดบมธยมศกษาตอนปลาย (secondary colleges: school years 11-12) ในรฐแคนเบอรรา ประเทศออสเตรเลย วธศกษาวจยแบงออกเปน 2 วธ ดงน 1.การทาสนทนากลม (Focus Group) โดยแบงวยรนเปน 4 กลมๆละ 8 คน ซงมอายแตกตางกน และเฉลยเพศชาย-หญงเทาๆกน ดาเนนการภายในเวลา 60 นาท โดยอยภายใตการดาเนนการของนกจตวทยาคลนก เพอเปนการพฒนารวบรวมประเดนคาถามใหมๆ และเสนอแนะการเลอกใชภาษาถอยคาทรวมสมย เหมาะสมสาหรบวยรนในปจจบน 2.การทบทวนและพฒนาจากแบบวดเดมๆ และวรรณกรรมทเกยวของกบประสบการณความเครยดของวยรน โดยยดตามแนวทางขององคกรวเคราะหจาแนกองคประกอบ (Principle Component Analysis: PCA) ควบคกบพฒนาจากแบบวดอนๆ ไดแก แบบวดประสบการณความเครยดของวยรน (Adolescent stress experience) (Byrne et al., 1995; Byrne & Mazanov, 2002) แบบวดสภาวะความวตกกงวล (Spielberger State-Trait Anxeity Inventory) (STAI: Spielberger, 1983) แบบวดความซมเศรา (The Reynolds Adolescent Depression Scale) (Reynolds & Mazza, 1998) และแบบวดความภาคภมในตนเอง (The Rosenberg Self-Esteem Scale) (RES: Rosenberg, 1965) ผลการวจยในการพฒนาแบบวด Adolescent Stress Questionnaire (ASQ) พบวา แบบวดนสามารถชใหเหนสถานการณความเครยดหรอแนวโนมสภาวะความเครยดของวยรนได และทาใหคนพบมตใหมสาหรบเครองมอวดความเครยดในกลมวยรนทงในแงมมของการวจย และแงมมเชงเนอหาทางการแพทย ลาแวนท (ศรรตน อจนามนสสร. 2545: 20; อางองจาก Lavant. 1990. p. 2732) ไดศกษาเปรยบเทยบ ปจจยดานสงแวดลอมในการทางานทมอทธ พลตอความเครยดของผบรหาร งานบคลากรนสต โดยไดศกษาถงสงแวดลอมในการทางาน ตาแหนงงาน เหตการณในชวต หรอสถานการณทสรางความเครยดซงอาจจะเปนสงขดขวางการทางาน และศกษาถงวธการจดการกบความเครยดของผบรหารงาน บคลากรนสตกลมตวอยางทใชในการวจย ไดแก ผบรหารงานบคลากรนสต จานวน 400 คน จากสถาบนระดบอดมศกษาทางภาคตะวนตก ของสหรฐอเมรกา เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสอบถาม ชอ “Life Stress and Work” ผลการศกษาพบวาผบรหารงานบคลากรนสตมความเครยดในระดบสง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ผบรหารงานบคลากรนสตทอยในวยกลางคนมความเครยดมากกวาผบรหารงานบคลากรนสตในวยอนๆ ผบรหารงาน

57

บคลากรนสตทมวฒตากวาระดบปรญญาตร และระดบปรญญาตรมความเครยดมากกวาผบรหารงาบคลากรนสตทมวฒในระดบปรญญาโทและระดบปรญญาเอก และผบรหารงานบคลากรนสตประสบการณในการทางานมากขน ระดบความเครยดกจะลดลง เบรน และคณะ (ดลภางค จนทรทอง. 2548: 55; อางองจาก Hawley. 1992: 211; citing Burns et al. 1983) พบวา สมพนธภาพระหวางบคคลระหวางผรวมงาน เชน แพทย พยาบาล เปนสาเหตของความเครยดในการปฏบตงานในหนวยฉกเฉน ดษฎ ทศนาจนทธาน (2539: 39) กลาววา สมพนธภาพกบบคคลอนของพยาบาลในการปฏบตงาน กลาวคอ สมพนธภาพในการทางาน ไมวาจะเปนระหวางผบงคบบญชากบบคคลอน หรอผรวมงานกบบคคลนนไมดพอ ยอมกอใหเกดความเครยด ทาใหงานขาดคณภาพ ขาดความรวมมอในการทางาน ขาดความสานกในหนาทการงานทตองรบผดชอบ มผลกระทบโดยตรงตอผทมาตดตอและมาใชบรการ ถาหากถงขนวกฤต จะแสดงพฤตกรรม คอ การลางานบอยๆ ลาปวย ลากจ ข าดงานทางานผดพลาดบอยๆ เทเลอร (นฤมล พระใหญ. 2547: 41; อางองจาก Taylor. 1993) ไดศกษาเรองการเปรยบเทยบระดบความเครยด และปจจยของความเครยดของพยาบาลในหอผปวยหนก พยาบาล

หนวยฉกเฉน และพยาบาลทปฏบตงานบนเครองบน กลมตวอยางไดมาดวยการสมจากสมาคมพยาบาลรวม 148 คน เครองมอทใชคอแบบวดความเครยดของพยาบาล (Nursing Stress Scale) ของเกรย-ทอป และแอนเดอรสน (Gray-Toft and Anderson. 1981) ผลการศกษาพบวา พยาบาลหอผปวยหนกมความเครยดในการปฏบตงาน มากกวา กลมตวอยางทเหลอ ปจจยทมความสมพนธกบความเครยด คอ ระดบการศกษา เงนเดอน และการทางานเปนผลด ชรบอกา และไบเลย (นฤมล พระใหญ. 2547: 45; อางองจาก Chiriboga and Bailey. 1983. pp 294-299) ไดศกษาเรองความเครยดและการปรบตวของพยาบาลในโรงพยาบาลทดแลผปวยสนหวง พบวาพยาบาลทปฏบตงานในโรงพยาบาลทมประสบการณการทางานนอยมระดบความเครยดสง เนองจากการรบร และประเมนตอความเครยดไดไมกวางขวางลกซง ประสบการณไมเพยงพอ ขาดทกษะและความสามารถในการปฏบตงาน บางคนมปญหาในการสราง

สมพนธภาพ ทาใหขาดแนวทางในการปฏบตงาน หรอบางคนทยงไมมผลงาน หรอไมคอยยอมรบการประเมนผลดวยแลวจะยงมความเครยดเพมขน โฮวทซ และคณะ (มนฤด เพญสรยา. 2545: 49; อางองจาก Horowiz. 1980) ไดศกษาเรอง “สญญาณและอาการของภาวะเครยด” (Signs and Symptom of Post-traumatic Stress)โดยศกษาพฤตกรรมตางๆ ทเกดขนกบคนทมความเครยด วตกกงวล และมอาการซมเศรา พบวา มอาการเศราใจและกงวลตอสงตางๆมากเกนไป รอยละ 97 รสกหงอยเหงา รอยละ 92 รสกรางกายไมมพลงงาน รอยละ 91 ตาหนตนเอง รอยละ 80 นอกจากนน ยงมอาการรองไหงาย ทาอะไรตองใชความพยายามอยางมาก ไมสนใจสงแวดลอมตน รสกตนเองสนหวงในอนาคต รสกตนเองไมคณคา ไมสนใจเรองเพศ รสกจานนตอชวต และคดวาชวตนไมมคา สวนอาการวตกกงวลพบวา มความรสกเครยดรอยละ 95 รสกกลวไปหมด รอยละ 75

58

พช (มนฤด เพญสรยา. 2545: 49; อางองจาก Peach. 1991) ศกษาเรอง “ความเครยดทเกดขนกบนกเรยนระดบมธยมของโรงเรยนในชนบท” มวตถประสงคเพอศกษาเหตการณตางๆ ททาใหเกดความเครยดกบนกเรยนระดบมธยมศกษาในโรงเรยนชนบท มลรฐ เทนเนสซ โดยใชแบบสอบถามในการเกบขอมล กลมตวอยาง คอ นกเรยนจานวน 240 คน เปนนกเรยนชาย 96 คน นกเรยนหญง 44 คน พบวาสาเหตสาคญททาใหเกดความเครยด มดงตอไปน คอ 1.การบาน 2.ความสมพนธกบเพศตรงขาม 3.ผลการเรยน 4.การรบรเกยวกบบคคล 5.ความกดดนทตองทาสงตางๆใหสาเรจ 6.การสอบ 7.ความรสกเกยวกบคณคาของตนเอง และการนบถอตนเอง 8.การไดรบการยอมรบจากผอน 9.ความสมพนธกบเพอน 10.ปญหาตางๆในโรงเรยน สาเหตทสาคญททาใหเกดความเครยดในนกเรยนหญงคอ คดมากในเรองเกยวกบอนาคตของตนเอง สวนนกเรยนชายสาเหตทสาคญททาใหเกดความเครยด คอ กฎระเบยบของโรงเรยน การทางานพเศษ การมหนสน และการรวมกจกรรมตามหลกสตรของโรงเรยน เมอนกเรยนชายมปญหา

เกดขนในโรงเรยน จะเลอกปรกษากบบคคลทใกลชด โดยเรยงลาดบตอไปน คอ อาจารยแนะแนว เพอน พอแม อาจารย และอาจารยใหญ สวนนกเรยนหญงนนจะเลอกปรกษากบอาจารยแนะแนว อาจารย พอแม เพอน และอาจารยใหญ นอกจากนผลการศกษายงพบวา นกเรยนหญงไมสามารถแกไขความเครยดไดดเทากบนกเรยนชาย เบรกเซยน (กาญจน โชตชยววงศกล. 2545: 26; อางองจาก Bjorksien. 1983. pp. 759-763) ศกษาปญหาความเครยดในนกศกษาแพทย ไดเปรยบเทยบปญหาของนกศกษาแพทย

จานวน 585 คน กบนกศกษาอนๆทางดานสขภาพ มหาวทยาลย Medicine University of South Carolina (MUSC) พบวา นกศกษาแพทยมปญหามากกวานกศกษาอนๆในแงสภาพกา รศกษา เชน มเวลาสวนตวนอย มการแขงขนกบเพอนรวมชน ความรสกวาเหวไมมเพอน ปญหาดาน สมพนธภาพกบคนอนๆ ไมมนใจตนเอง ปญหาการวางตว และปญหาดานเศรษฐกจ บารตน และโฟลการด (ศรรตน อจนามนสสร. 2545: 20; อางองจาก Barton; & Folkard. 1991. p.207) ศกษาความเครยดของพยาบาลพบวา งานพยาบาลมลกษณะของงาน ทตองเผชญกบความเครยดอยเสมอ เพราะงานทเกยวของกบชวตมนษย ความเปนความตาย ความทกขทรมานของผปวยโรคตางๆ ตลอดจนการเรยกรองของผปวยและญาต และเปนงานทตอง

ประสานความรวมมอกบบคลากรดานตางๆทางสขภาพมากมาย เชน แพทย เจาหนาท หองปฏบต การ นกกายภาพบาบด เปนตน อกทงยงมลกษณะการทางานแบบผลดเวรสลบไปมา ทาใหมผลกระทบตอวงจรการพกผอน ซงการปรบตวทจะทางานในชวงกลางคนและการพกผอนในชวงกลางวน มอทธพลตอระดบความเครยดทจะตามมาภายหลง เอ แลมเบรต, อ แลมเบรต และมเซ (A.Lambert; E.Lambert and Misae) (2003: ออนไลน)ไดศกษาคนควาเรองความเครยดอนเนองมาจากสถานททางาน วธการจดการความเครยด และบคลกภาพของประชากร ในการทานายลกษณะทางกายภาพและสขภาพจตของพยาบาลประจาโรงพยาบาลชาวญปน กลมตวอยางทศกษาเปนพยาบาลประจาโรงพยาบาลญปน จานวน 310 คน โดยมวตถประสงคในการศกษา เพอศกษาความสมพนธความเครยดในสถานททางาน วธการจดการ

59

ความเครยด บคลกภาพ ลกษณะทางกายภาพ และสขภาพจตของพยาบาล และเพอศกษาความเครยดในสถานททางาน วธการจดการความเครยด และลกษณะเฉพาะของผถกศกษารปแบบใดทมผลตอสขภาพกายและสขภาพจต โดยใชเครองมอเปนแบบสอบถามจานวน 4 ชด ไดแก Demeographic Data Questionnaire, The Ways of Coping Questionnaire (WCQ) และ the ”SF-36 Health Survey” ผลการศกษาพบวา ตวแปรมความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถต สวนสงทสามารถทานายสขภาพจตไดดทสด คอ โอกาสทจะตองออกจากงาน การขาดการสนบสนนจากททางาน และวธการจดการกบปญหาแบบหลกหนปญหา ลเซอรเจน และฮนเน (LeSergent and Haney) (2004: ออนไลน) ไดศกษาเชง สารวจสภาวะความเครยดของพยาบาลประจาโรงพยาบาลนอกเมอง และศกษาความสมพนธระดบความเครยดกบกลวธการจดการความเครยด โดยเฉพาะการสนบสนนทางสงคม กลมตวอยางเปนพยาบาลประจาโรงพยาบาลในเมองบรตทสทางตอนเหนอของประเทศโคลมเบยร จานวน 87 คน ระหวางอาย 25-65 ป โดยใชแบบสอบถาม WCQ (Ways of Coping Questionnairenair) โดยพฒนามาจากแบบสอบถามของฟอลคแมน และลาซารส (Folkman and Lazarus) ผลการศกษาพบวามความสมพนธทางบวกระหวางความเครยดของพยาบาลและการจดการโดยมงแกไขอารมณ และระหวางความเครยดกบการสนบสนนทางสงคมอยางมนยสาคญ และพบวา มความสมพนธตามทฤษฎความเครยด และรปแบบการจดการความเครยดของฟอลคแมน และลาซารส (Lazarus and Folkman; 1984) ไดวค และคณะ (Dysvik; et al.) (2004: ออนไลน) ไดศกษาการจดการความเครยดอนเนองมาจากอาการปวย เรอรง การจดการความเครยดสามารถนามาปรบเปลยนเพอชวยเหลออาการปวยเรอรงได โดยศกษาพฒนามาจากทฤษฎความเครยด และกรอบแนวคดการจดการความเครยดเกยวกบแนวคดปรากฏการณความเครยด และความสมพนธระหวางกลวธการจดการความเครยด และภาวะการปวยเรอรงตามแนวคดของ ฟอลคแมน และลาซารส (Folkman and Lazarus) บอยครงอาการปวยเรอรงจาเปนตองใชทกษะการจดการความเครยด การทาความเขาใจ

แนวคดความเครยด และใชวธการอยางไรในการจดการความเครยดของผปวยนนสาคญมากตอ

ความสาเรจของการฟนฟสภาพผปวย เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม WCQ (Ways of Coping Questionnaire) ซงสมพนธกบ ตวแปรในทางการแพทย แบบวดภาวะความซมเศรา (Short Zung depression rating scale), และแบบวดความภาคภมใจในตนเอง(Rosenberg’s self-esteem scale)โดยกลมตวอยางทศกษามจานวน 88 คน ซงเปนกลมตวอยางทไดเขารวมโปรแกรมการบรหารจดการอาการปวยเรอรงจากหลายภาควชา ขอมลสวนหนงรวบรวมจากการประเมนกอนการ

บาบดรกษา ผลการศกษาพบวา การจดการความเครยดมความสมพนธกบชวตครอบครว และปฏสมพนธทางสงคม และพบวากระบวนการคดทประเมนวา ความเจบปวยเปนสงทาทายน น มความสมพนธกบวธจดการความ เครยดทมงแกไขปญหา แตในทางกลบกนการประเมนวาความเจบปวยเปนสงทคกคามนน ซงเปนการบาบดรกษาเกยวกบอาการซมเศรา และการลดคณคาใน

ตนเอง จะมความสมพนธกบการจดการความเครยดแบบมงแกไขอารมณ

60

ไลแซคเกอร วทน และเดวส (Lysaker; Whitney and Dawis) (2005: ออนไลน) ไดศกษาเกยวกบอาการ ยาคดยาทา และกลมอาการเชงลบในผปวยโรคจตเภท กบการชวยเหลอด

การจดการความเครยดเบองตน และความหวง เพอศกษาความสมพนธระหวางอาการยาคดยาท ากการจดการความเครยด และความหวง โดยศกษาในกลมตวอยางจานวน 67คน ทเปนโรคจตเภท เปนการศกษาเชงเปรยบเทยบระหวางกลมตวอยางทมอาการยาคดยาทา กบกลมตวอยางทไมมอากยาคดยาทา รวมทงเปรยบเทยบระหวางกลมตวอยางทมอาการยาคดยาท ารวมกบกลมอาการเชงลบกบกลมตวอยางทมอาการเชงลบ แตไมมอาการยาคดยาทา และกลมตวอยางทไมมอาการยาคดยาและไมมอาการเชงลบ เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม จานวน 5 ชด คอ Structured Clinical Interview, Beak Hopelessness Scale (BHS), Ways of Coping Questionnaire (WCQ), Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS) และ Yale-Brown Obsessive-Compulsive Scale (YBOCS). จากการวเคราะหความแตกตางกลมตวอยางทระดบนยสาคญทางสถต พบวากลมตวอยางทมอาการยาคดยาทา เปนกลมทมความหวงนอย และมกจดการปญหาด

การหลกหนปญหาสงกวา และมความสมพนธกบกลมตวอยางทไมมอาการยาคดยาทา อยางนยสาคญทางสถต สวนกลมตวอยางทมท งอาการเชงลบและอาการยาคดยาท าเปนกลมทมความหวนอย ตลอดจนมความเครยดสงกวากลมตวอยางทมอาการเชงลบแตไมมอาการยาคดยาทา และกลตวอยางทไมมท งอาการยาคดยาทา และไมมอาการเชงลบ ไฟลแมน (Friedman) (1990: 08-A) ศกษาการประเมนความเครยด การเผชญปญหา

และผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนมธยมศกษาจานวน 140 คน เพอวเคราะหความสมพนธ ในการประเมนภาวะคกคามและทาทาย การเผชญปญหาแบบเนนทปญหา กบเนนทอารมณ และ

ผลการสอบวชาภาษาไทย และคณตศาสตร ผลการศกษาพบวา การประเมนสถานการณวาทาทายมความสมพนธระดบสงกบการเผชญปญหาทง แบบเนนทปญหาและเนนทอารมณ และยงพบวาผทม คะแนนภาษาตามความสมพนธในการประเมนสถานการณวาคกคาม สวนผทมคะแนนคณตศาสตรสจะประเมนวาทาทาย เมอควบคมตวแปรชนปและเพศ

บทท 3 วธการดาเนนการวจย

ในการวจยครงน ผวจยไดดาเนนตามขนตอนดงน 1. ประชากรและกลมตวอยาง 2. เครองมอทใชในการวจย 3. การสรางเครองมอทใชในการวจย 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. เครองมอทใชในการวจย

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษา ประชากรทใชในการศกษาครงน เปนนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ปการศกษา 2551 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร จานวนทงสน 970 คน จาแนกเปน นกศกษาแพทยชายจานวน 414 คน และนกศกษาแพทยหญงจานวน 556 คน สามารถแจกแจงกลมประชากรไดดงน ตาราง 1 กลมประชากรจาแนกตามเพศ และชนป ( 970 คน)

คณะ และเพศ

ชนป คณะแพทยศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราช รวมแตละ โรงพยาบาลรามาธบด พยาบาล ชนป

ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม 4 66 65 131 109 130 239 370

5 53 72 125 87 159 246 371

6 29 27 56 70 103 173 243

รวม 148 164 312 266 392 658 970

62

กลมตวอยางทใชในการศกษา กลมตวอยางทใชในการศกษาประกอบดวยนกศกษาแพทยชาย และหญงทกาลงศกษา ในระดบชนปท 4 5 และ 6 ปการศกษา 2551 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และ คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร จานวนทงสน 283 คน จาแนกเปนนกศกษาแพทยชายจานวน 121 คน และนกศกษาแพทยหญงจานวน 162 คน ทมระดบความเชอมนรอยละ 95 ของยามาเน (Yamane. 1970: 80-81) จากการสมแบบแบงชน (Stratified Random Sampling) ของประชากร ตามตวแปรเพศ ชนป แลวสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) โดยมข นตอนดงน 1) การกาหนดขนาดตวอยางทใชในการวจย ผวจยประมาณโดยใชแนวคดการกาหนดกลมตวอยาง เพอประมาณคาเฉลยประชากรโดยสตรการคานวณของยามาเนห (ธานนทร ศลปจาร. 2551: 47-49) คอ

n = N 1+ N(e)2

เมอ n = ขนาดของกลมตวอยางทผวจยใชในการศกษา N = ประชากรทงหมดทตองการศกษาในทนกาหนดใหเทากบ 970 คน

e = ความคลาดเคลอนของกลมตวอยางซงกาหนดคาความคลาดเคลอน = 0.05

แทนคาในสตร n = 970

1+ 970(0.05)2

= 283

ในการศกษานผวจยใชขนาดกลมตวอยางจานวนไมตากวา 283 คน

2) การเลอกกลมตวอยาง มขนตอนดงน รวมประชากรทงสน 970 คน กลมตวอยางทใชในการสอบถามในการวจย 283 คน คดเปนเปอรเซนตไดเทากบ 29 เปอรเซนต

63

ในการสมกลมตวอยางใชวธการสมกลมตวอยางแบบแบงชน (Stratified Random Sampling) และสมแบบอยางงาย (Simple Random Sampling) โดยใชวธการจบฉลาก ดงน ตาราง 2 กลมตวอยางจาแนกตามเพศ และชนป

คณะ และเพศ กลมตวอยาง

ชนป คณะแพทยศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราช (29%ของ

โรงพยาบาลรามาธบด พยาบาล แตละชนป )

ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม 4 19 19 38 32 38 70 108

5 16 21 37 25 46 71 108

6 9 8 17 20 30 50 67

รวม 44 48 92 77 114 191 283

สาหรบการศกษาวจยครงนผวจยใชขนาดกลมตวอยางจานวนทงสน 283 คน จาแนกเปนนกศกษาแพทยชายจานวน 121 คน และนกศกษาแพทยหญงจานวน 162 คน

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน แบงออกเปน 3 สวน ดงน การวจยสวนท 1 คอ การสนทนากลม (Focus Group) (Byrne; Davenport and Mazanov. 2006. pp 10-11: ออนไลน) ในกลมนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 เพอระดมความคดเหนสรปประเดนเกยวกบสาเหตทกอใหเกดความเครยดในการเรยนแพทยระดบชนปท 4-6 เพอประกอบการพฒนาแบบสอบถามทเหมาะสมสาหรบกลมนกศกษาแพทยไทย การวจยสวนท 2 แบงออกเปน 3 ตอน ดงน 1.แบบสอบถามขอมลสวนบคคลของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล ตามตวแปรทศกษา คอ เพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน 2.แบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) โดยใชแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ (2543. น. 248-249: ออนไลน)

64

3.แบบสอบถามสาเหตทกอใหเกดความเครยดสาหรบนกศกษาแพทย พฒนาจาก แบบสอบถามความเครยดในวยรน The Adolescent Stress Questionnaire (ASQ) ของไบเน ดาเวนพอต และมาซานอฟ (Byrne; Davenport and Mazanov. 2006. pp 10-11: ออนไลน) และจากการสนทนากลม (Focus Group) การวจยสวนท 3 คอ การสมภาษณแบบกงมโครงสรางกบนกศกษาแพทยเกยวกบสถานการณความเครยด สาเหต และการจดการความเครยดในการเรยนแพทยระดบชนปท 4-6 เพอสนบสนนขอมลเพมเตม จานวน 3 คน

การสรางเครองมอทใชในการวจย การวจยสวนท 1 คอ การสนทนากลม (Focus Group) โดยการสมกลมตวอยาง จานวน 8-10 คน ซงเปนนกศกษาแพทยทกาลงศกษาอยในระดบชนปท 4-6 ทมอายแตกตางกน และ เฉลยเพศจานวนเทาๆกน และมความสมครใจ พรอมกาหนดวนนดหมายเพอทาสนทนากลม(Focus Group) หรอการระดมความคดเหนสรปประเดนปญหาเกยวกบสาเหตทกอใหเกดความเคร ยดใน การเรยนแพทยระดบชนปท 4-6 เพอนาไปประกอบการพฒนาแบบสอบถามทเหมาะสมสาหรบกลมนกศกษาแพทยไทย การวจยสวนท 2 แบงออกเปน 3 ตอน ดงน 1.แบบสอบถามขอมลสวนบคคลของน กศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล ตามตวแปรทศกษา โดยศกษาทฤษฎในสวนทเกยวของ ซงในการวจยครงนประกอบดวยขอคาถามจานวน 3 ขอ ไดแก เพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน 2.แบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) โดยใชแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ (2543. น. 248-249: ออนไลน ) 2.1 ลกษณะของแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย(Thai Stress Test) เปนแบบวดทประเมนแนวโนมระดบความเครยดในระดบตางๆ มลกษณะเปนมาตรประมาณคาแบบ Likert Scale 3 ระดบ คอ ไมเคยรสกเครยด รสกเครยดเปนครงคราว และความรสกเครยดบอยๆ ประกอบดวยขอคาถามโดยใหเลอกตอบขอความทตรงกบความรสกของตนเองในขณะน ซงแบงออกเปน 2 สวน คอ ขอ 1-12 บอกความรสกทางดานลบ และขอ 13-24 บอกความรสกทางดานบวก รวมทงหมด 24 ขอ ตวอยางแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) สวนท 1 (ขอ 1-12 : บอกความรสกทางดานลบ) ขอความขางลางตอไปนเปนขอความททานจะใชบรรยายเกยวกบตวทานเอง โปรดอานขอความในแตละขอ และพจารณาเลอกตอบขอความทตรงกบความรสกของทานในขณะน ขอความตอไปนไมมคาตอบทถกหรอผด

65

ทานจงไมควรจะใชเวลานานเกนควรในการพจารณาคาตอบในขอหนงขอใด แตจงเลอกคาตอบททานคดวาบรรยายความรสกของทานในขณะนไดชดเจนทสด

ระดบความรสก ความรสก

รสกบอยๆ รสกเปนครงคราว ไมเคยรสกเลย 1.ทานรสกเหงา และวาเหว 2.ทานรสกไมมความสขเลย 3.ทานมความรสกเบอหนาย ทอแท ไมอยากทาอะไรเลย

4.ทานรสกกระวนกระวายเกอบตลอดเวลา

5.ทานรสกกงวลเกอบตลอดเวลา

สวนท 2 (ขอ 13-24 : บอกความรสกทางดานบวก) ขอความขางลางตอไปนเปนขอความททานจะใชบรรยายเกยวกบตวทานเอง โปรดอานขอความในแตละขอ และพจารณาเลอกตอบขอความทตรงกบความรสกของทานในขณะน ขอความตอไปนไมมคาตอบทถกหรอผด ทานจงไมควรจะใชเวลานานเกนควรในการพจารณาคาตอบในขอหนงขอใด แตจงเลอกคาตอบททานคดวาบรรยายความรสกของทานในขณะนไดชดเจนทสด

ระดบความรสก ความรสก

รสกบอยๆ รสกเปนครงคราว ไมเคยรสกเลย 13.ทานรสกภาคภมใจวา ทานเปนคนเกง 14.ทานรสกภาคภมใจวาทานเปนคนทมความสามารถ

15.ทานรสกภาคภมใจวาทานไมไดดอยไปกวาใคร

16.ทานรสกพอใจกบชวตความเปนอยในขณะน

17.ทานรสกวาสงตางๆรอบตวทาน ยงมอะไรบางอยางททาใหทานมความสนใจเปนพเศษอย

66

2.2 วธการตอบแบบวด และเกณฑการใหคะแนน ขอคาถามแตละขอจะมการเรยงลาดบตวเลอกในลกษณะมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 3 ระดบ โดยมเกณฑการใหคะแนนเปนชวง 0, 1, 3 ดงน 0 หมายถง ไมเคยรสกเครยดเลย 1 หมายถง รสกเครยดเปนครงคราว 3 หมายถง รสกเครยดบอยๆ เกณฑการใหคะแนนระดบความเครยด คอ ใหคะแนนเปนชวง 0, 1, 3 โดยรวมคะแนนแตละดานเทยบกบตารางเมตรกของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะสรางขน ดงน คะแนนขอ 1-12 บอกความรสกทางดานลบ คะแนนขอ 13-24 บอกความรสกทางดานบวก ตาราง 3 เกณฑการจดกลมคะแนนแบบวดความเครยด โดยเปรยบเทยบกบตารางเมตรกของ สชรา ภทรยตวรรตน และคณะฯ

คะแนนรวมดาน Negative (1-12) คะแนนรวมดาน Positive (13-24)

12-36 9-11 6-8 3-5 0-2

0-1 1 2 3 4 5

2-3 2 3 4 5 6

4-5 3 4 5 6 7

6-7 4 5 6 7 8

8-36 5 6 7 8 9

2.3 การแปลผลแบบวดความเครยด ผวจยใชเกณฑการแปลผลแบบวดความ เครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ ดงน 1. สขภาพจตดมาก (EXcellent mental health) 2. สขภาพจตปกต (Narmal mental health) 3. ภาวะเครยดเลกนอย (Mild Stress) 4. ภาวะเครยดมาก (Stressful)

67

ตาราง 4 การแปลผลแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ

กลม ระดบความเครยด

1 สขภาพจตดมาก

2, 3, 4 ปกต

5, 6 เครยดเลกนอย

7, 8, 9 เครยดมาก

2.4 การศกษาแบบวดความเครยด ผวจยดาเนนตามขนตอน ดงน 1. ศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบแบบวดระดบความเครยด และการประเมนจากเอกสารงานวจยทเกยวของ รวมทงแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน สชรา ภทรยตวรรตน และคณะ (2543. น. 248-249: ออนไลน ) 2. ผวจยไดนาแบบวดความเครยดของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ ซงเปนผพฒนาสรางแบบวดความเครยดฉบบนขน ไปหารอเพอตรวจสอบความเทยงตรงดานเนอหา โดยผานการตรวจสอบจากผทรงคณวฒ จานวน 4 ทาน ไดแก รองศาสตราจารยเวธน กรทอง อาจารย มณฑรา จารเพง รองศาสตราจารยโฉมชบา สรนนทน และรองศาสตราจารยศรไชย หงษสงวนศร โดยแบบวดความเครยดฉบบนมคาอานาจจาแนกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 และหาคาความเชอมนดวยวธของครอนบค (Cronbach’ Alpha Coefficients) ไดเทากบ .84 3.แบบสอบถามสาเหตทกอใหเกดความเครยดใน นกศกษาแพทยชนปท 4-6 พฒนาจากแบบสอบถามความเครยดในวยรน The Adolescent Stress Questionnaire (ASQ) ของไบเน ดาเวนพอต และมาซานอฟ (Byrne; Davenport and Mazanov. 2006. pp 10-11: ออนไลน) และจากขอมลทไดจากการสนทนากลม (Focus Group) มาเปนแนวทางประกอบการสรางแบบสอบถามสาเหตทกอใหเกดความเครยดในกลมนกศกษาแพทยชนปท 4-6 3.1 ลกษณะของแบบสอบถามสาเหตทกอใหเกดความเครยด ในนกศกษาแพทยชนปท 4-6 เปนแบบสอบถามทประเมนสถานการณทเปนสาเหตกอใหเกดความเครยดในระดบตางๆ มลกษณะเปนมาตรประมาณคาแบบ Likert Scale 5 ระดบ คอ กอใหเกดความเครยดนอยทสด กอใหเกดความเครยดเพยงเลกนอย กอใหเกดความเครยดในระดบปานกลาง กอใหเกดความเครยดมาก และกอใหเกดความเครยดมากทสด โดยใหเลอกตอบวาขอความหรอสถานการณนนๆเปนสาเหตกอใหเกดความเครยดในระดบใด

68

ตวอยางแบบสอบถาม สาเหตทกอใหเกดความเครยด สาหรบนกศกษาแพทย ทานประสบกบความเครยดทเกดขนจากสถานการณ และประสบการณในชวต ประจาวนในแตละดานในระดบใด

สถานการณ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว 1.ทานมการทะเลาะโตเถยงกนในครอบครว

2.ความขดแยงระหวางพอกบแม หรอผปกครอง

3.ทานมความขดแยงกบแม 4.ทานมความขดแยงกบพอ 5.พอขาดความเขาใจในตวทาน 6.แมขาดความเขาใจในตวทาน สาเหตจากการเรยน 7.อาจารยคาดหวงในตวทานมากเกนไป

8.การเขยนรายงานหรอการทางานทไดรบมอบหมาย

9.ทานตองเรยนในสงททานไมชอบ หรอไมสนใจ

10.เวลาทใชในการเรยนแตละวนนานเกนไป

สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา 11.การตนนอนแตเชาเพอไปเรยน หรอ ขนวอรด(ประมาณ 05.00-7.00 นาฬกา)

12.การปฏบตตามกฎระเบยบสาหรบนกศกษาแพทย

13.การเดนทางไปเรยนไมสะดวก 14.สภาพหองเรยน และบรรยากาศโดยรวม ไมเอออานวยความสะดวก

69

3.2 วธการตอบแบบสอบถาม และเกณฑการใหคะแนน แบบสอบถามสาเหตทกอใหเกดความเครยดสาหรบนกศกษาแพทย มขอคาถาม 82 ขอ แตละขอเปนมาตราสวนประมาณคาแบบ Likert scale ม 5 ระดบ โดยใหผตอบพจารณาวาเมอทานพบสถานการณ และประสบการณความเครยดในชวตประจาวนในแตละดาน ทานมความเครยดอยในระดบใด ซงมลกษณะและเกณฑการใหคะแนน ดงน 1 หมายถง กอใหเกดความเครยดนอยทสด 1 คะแนน 2 หมายถง กอใหเกดความเครยดเพยงเลกนอย 2 คะแนน 3 หมายถง กอใหเกดความเครยดในระดบปานกลาง 3 คะแนน 4 หมายถง กอใหเกดความเครยดมาก 4 คะแนน 5 หมายถง กอใหเกดความเครยดมากทสด 5 คะแนน 3.3 การแปลผลแบบสอบถามสาเหตทกอใหเกดความเครยด เกณฑในการแปลผลคะแนนสาเหตทกอใหเกดความเครยดสาหรบนกศกษาแพทย เมอไดคะแนนครบทกขอแลว นาคะแนนของผตอบแตละคนมารวมกน แลวหาคาเฉลยใชหลกการแปลผลคาเฉลยในการใหความหมายคะแนนเฉลยสาเหตทกอใหเกดความเครยด(ประคอง กรรณสต. 2542 :108) ดงน คะแนนเฉลย การแปลความหมาย 4.50 - 5.00 มความสมพนธกอใหเกดความเครยดในระดบสงมากทสด 3.50 - 4.49 มความสมพนธกอใหเกดความเครยดในระดบสงมาก 2.50 - 3.49 มความสมพนธกอใหเกดความเครยดในระดบปานกลาง 1.50 - 2.49 มความสมพนธกอใหเกดความเครยดในระดบนอย 1.00 - 1.49 มความสมพนธกอใหเกดความเครยดในระดบนอยทสด 3.4 การพฒนาแบบสอบถามสาเหตทกอใหเกดความเครยด ผวจยดาเนนตามขนตอน ดงน

1. ศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบแบบสอบถามสาเหตความเครยด รวมถงการประเมนจากเอกสารงานวจยทเกยวของ และเครองมอแบบสอบถามความเครยดในวยรน The Adolescent Stress Questionnaire (ASQ) ของไบเน ดาเวนพอต และมาซานอฟ (Byrne; Davenport and Mazanov. 2006. pp 10-11: ออนไลน) เพอเปนแนวทางในการพฒนาปรบปรงขอคาถามเพอความเหมาะสมกบกลมตวอยาง 2. การสนทนากลม(Focus Group) ในกลมนกศกษาแพทยชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล ซงเปนการรวบรวมประเดนทเปนสาเหตของความเครยดในกลมนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 เพอนามาประกอบในการพฒนาแบบสอบ ถามควบคกบการศกษาพฒนาจากทฤษฎหรอแบบสอบถามทผานๆมา ตลอดจนเพอความเทยงตรงในดานเนอหา และเปนภาษาทเหมาะสมสาหรบวยรนกลมน ตามยคสมย

70

3. ผวจยไดพฒนาเครองมอ โดยไดนาแบบสอบถามสถานการณทกอใหเกดความ เครยดไปหาความเทยงตรงดานเนอหาโดยผานการตรวจสอบจากผทรงคณวฒ จานวน 4 ทาน ไดแก รองศาสตราจารยเวธน กรทอง อาจารยมณฑรา จารเพง รองศาสตราจารยโฉมชบา สรนนทน และรองศาสตราจารยศรไชย หงษสงวนศร จากนนนาแบบสอบถาม จานวน 84 ขอไปทดลองใช (Try Out ) กบกลมนกศกษาแพทยชนปท 4-6 มหาวทยาลยมหดล ทมใชกลมตวอยางเดยวกน จานวน 69 คน แลวนามาหาคาอานาจจาแนกเปนรายขอ เพอปรบภาษา และหาความเชอมนดวยวธของครอนบค (Cronbach’ Alpha Coefficients) การวจยสวนท 3 คอ การสมภาษณแบบกงมโครงสรางเกยวกบสถานการณความเครยด สาเหต และการจดการความเครยดของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 เพอสนบสนนขอมลเพมเตมจานวน 3 คน โดยความสมครใจ

การเกบรวบรวมขอมล

ในการศกษาครงน ผวจยใชเวลาในการศกษาในสถานศกษาแหงนทงสนประมาณ13 เดอน นบตงแตเดอนกนยายน 2550 – กนยายน 2551 โดยมข นตอนการเกบรวบรวมขอมลดงน 1. ผวจยนาหนงสอจากคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอขอความรวมมอในการวจยไปยง คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล เพอดาเนนการในการสนทนากลม (Focus Group) ซงเปนการสมกลมตวอยาง ทมความสมครใจในการระดมความคดเหนของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 เกยวกบประเดนสถานการณความเครยด และสาเหตทกอใหเกดความเครยดในการเรยนแพทยชนปท 4-6 กอนนาไปประกอบการพฒนาปรบปรงแกไขแบบสอบถามควบค กบการพฒนาจากแบบสอบถามเดมๆทไดจากการศกษาทฤษฎ กอนนาไปใชกบกลมตวอยางจรง 2. ผวจยนาหนงสอจากคณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอขอความรวมมอในการวจยในการนาเครองมอไปทดลองใชเกบขอมลกบกลมนกศกษาแพทยชนปท4-6 ทมใชกลมตวอยางเดยวกน จานวน 69 คน หลงจากนนนาขอมลมาปรบปรงกอนนาไปใชจรงกบนกศกษาแพทยชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล แลวนามาวเคราะหขอมล เพอปรบปรงแกไขแบบสอบถามดงกลาวอกครง 3. ผวจยนาหนงสอจากคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอขอความรวมมอในการวจยไปยงคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล เพอขออนญาตในการเกบรวบรวมขอมลจรงกบนกศกษาแพทย ชนปท 4-6 ดวยตนเอง และนามาวเคราะห พรอมดาเนนการนดหมายวน เวลา และสถานทกบกลมนกศกษาแพทยทมความสมครใจในการใหสมภาษณ

71

สถตทใชในการวเคราะหขอมล 1. การวจยขอมลพนฐาน ผวจยวเคราะหโดยใชสถตพนฐานในการคานวณ ไดแก คารอยละ(Percentage) คาเฉลย(Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) 2. สถตทใชในการวเคราะหคณภาพเครองมอ ไดแก 2.1 การหาคาอานาจจาแนกเปนรายขอของแบบสอบถาม โดยการหาคาสหสมพนธของแบบสอบถามรายขอกบคะแนนรวมของแบบสอบถาม เพอหาคาสหสมพนธระหวางคะแนน แตละขอกบคะแนนรวมทงฉบบ แลวคดเลอกขอทมคาอานาจจาแนกทมากกวา 0.20 ขนไป ซงถอวาขอคาถามนนใชได (สนย เหมะประสทธ. 2536: 385) จานวน 82 ขอ มาใชในการวจยตอไป 2.2 การหาคาความเชอมนของแบบสอบถาม โดยการหาคาสมประสทธแอลฟา (α-Coefficient) ของครอนบค (Cronbach) ซงไดคาความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.97 3. สถตทใชวเคราะหการทดสอบสมมตฐาน ไดแก 3.1 การวเคราะหหาความสมพนธของปจจยสวนบคคล และ สาเหตทกอใหเกดความ เครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ดงน 3.1.1 สถตเปรยบเทยบความแตกตางคาคะแนนเฉลยความเครยด ของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตามตวแปรเพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน โดยใชคาเฉลย(Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) สถตทดสอบคาท(t-test) และสถตทดสอบคาเอฟ (F-test) 3.1.2 สถตหาคาความสมพนธระหวางสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษาสาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (The Pearson Product Moment Correlation Coefficient) 3.2 การวเคราะหเพอคนหาตวพยากรณของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลาสาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณ (Stepwise Multiple Regression Analysis)

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวจยครงนมงศกษาเรอง “การศกษาความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท4-6” ผวจยไดทาการเกบขอมลจากกลมเปาหมายจานวน 283 คน และนามาดาเนนการวเคราะหขอมลและประมวลผลดวยโปรแกรมสาเรจรป โดยผวจยไดกาหนดสญลกษณและอกษรยอในการวเคราะหขอมลดงน

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล

N แทนจานวนประชากร n แทนจานวนกลมตวอยาง x แทนคาเฉลย(Mean) S.D. แทนคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) t แทนคาทใชในการพจารณา t-Distribution F แทนคาทใชในการพจารณา F-Distribution F-Prob., P แทนคาความนาจะเปนสาหรบบอกนยสาคญทางสถต df แทนชนของความเปนอสระ (Degree of Freedom) SS แทนผลรวมของคะแนนเบยงเบนยกกาลงสอง (Sum of Squares) MS แทนคาเฉลยผลรวมของคะแนนเบยงเบนยกกาลงสอง (Mean Squares) R แทนคาสมประสทธสหสมพนธ R2 แทนกาลงสองของคาสมประสทธสหสมพนธพหคณ SE แทนความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณ SEb แทนความคลาดเคลอนของการประมาณคาพารามเตอร b แทนคาสมประสทธการถดถอ ยของตวพยากรณซงพยากรณในรปคะแนนดบ β แทนคาสมประสทธการถดถอยขอ งตวพยากรณซงพยากรณในรปคะแนน มาตรฐาน

Y แทนสมการพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ในรปคะแนนดบ Z แทน สมการพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ในรปคะแนนมาตรฐาน a แทนคาคงทของสมการพยากรณในรปคะแนนดบ Y แทนความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6

73

X1 แทนสาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว X2 แทนสาเหตจากการเรยน X3 แทนสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา X4 แทนสาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) X5 แทนสาเหตจากเพอน X6 แทนสาเหตจากอาจารย และบคลาการทางกรแพทย X7 แทนสาเหตในอนาคต X8 แทนสาเหตจากการจดสรรเวลา X9 แทนสาเหตจากเศรษฐกจ X10 แทนสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ * แทน มนยสาคญทางสถตทระดบ.05 ** แทน มนยสาคญทางสถตทระดบ.01

การวเคราะหขอมล 1. การวเคราะหหาคาสถตพนฐาน ไดแก ขอมลปจจยสวนบคคล และระดบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 แบบจดกลม โดยใชสถตพรรณา ไดแก คาความถ (Frequency) คารอยละ(Percentage) และเกณฑการแปลคาดวยตารางเมตรกของแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ (2543. น. 248-249: ออนไลน ) 2. การวเคราะหคาคะแนนเฉลยความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตามปจจยสวนบคคล และส าเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต ไดแก เพศ ชนป ผลสมฤทธทางการเรยน สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ เปนรายขอ โดยใชคาเฉลย(Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) 3. การวเคราะหขอมลเพอการทดสอบสมมตฐาน 3.1 การวเคราะหหาความสมพนธของปจจยสวนบคคล และ สาเหตทกอใหเกดความ เครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ดงน 3.1.1 การวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความเครยด ของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตามตวแปรเพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน โดยใชคาเฉลย(Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) สถตทดสอบคาท(t-test) และสถตทดสอบคาเอฟ (F-test)

74

3.1.2 การวเคราะหหาความสมพนธระหวางสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (The Pearson Product Moment Correlation Coefficient) 3.2 การวเคราะหเพอคนหาตวพยากรณของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณ (Stepwise Multiple Regression Analysis)

การนาเสนอผลการวเคราะหขอมล

ในการศกษาคนควาครงน ผวจยไดนาเสนอผลการศกษาคนกวา ตามลาดบดงน ตอนท 1 แสดงจานวน และคารอยละของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตร โ ร งพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศ ร ร าชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล จาแนกตามเพศ ชนป ผลสมฤทธทางการเรยน และระดบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 แบบจดกลม ตามเกณฑการแปลคาดวยตารางเมตรกของแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ (2543. น. 248-249: ออนไลน ) ตอนท 2 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนเฉลยความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ดานปจจยสวนบคคล และสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต จาแนกตาม เพศ ชนป ผลสมฤทธทางการเรยน สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ ตอนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเพอการทดสอบสมมตฐาน 3.1 ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล และสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ดงน 3.1.1 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความเครยด ของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตามตวแปรเพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน โดยใช

75

คาเฉลย(Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) สถตทดสอบคาท(t-test) และสถตทดสอบคาเอฟ (F-test) 3.1.2 ผลการศกษาความสมพนธระหวางสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (The Pearson Product Moment Correlation Coefficient) 3.2 ผลการวเคราะหเพอคนหาตวพยากรณทสามารถพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล โดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณ (Stepwise Multiple Regression Analysis)

ผลการวเคราะหขอมล

ตอนท 1 แสดงจานวน และคารอยละของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล จาแนกตามเพศ ชนป ผลสมฤทธทางการเรยน และระดบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 แบบจดกลม ตามเกณฑการแปลคาดวยตารางเมตรกของแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ (2543. น. 248-249: ออนไลน )

76

ตาราง 5 จานวน และรอยละของปจจยสวนบคคลของ นกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตาม เพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน

ปจจยสวนบคคล จานวน (คน) รอยละ

1.เพศ

เพศชาย 121 42.76

เพศหญง 162 57.24

รวม 283 100

2.ชนป

ชนปท 4 108 38.16 ชนปท 5 108 38.16 ชนปท 6 67 23.68

รวม 50 100

3.ผลสมฤทธทางการเรยน

ผลสมฤทธทางการเรยน 3.50 ขนไป 92 32.50 ผลสมฤทธทางการเรยนระหวาง 3.00-3.49 143 50.50 ผลสมฤทธทางการเรยน 2.99 ลงมา 48 17.00

รวม 283 100

จากตาราง 5 พบวาผลการวเคราะหปจจยสวนบคคลของ นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทใชเปนกลมตวอยางในการศกษาครงน จานวน 283 คน จาแนกตามตวแปรไดดงน เพศ นกศกษาแพทยชนปท 4-6 สวนใหญเปนเพศหญง จานวน 162 คน คดเปนรอยละ 57.24 และเพศชาย จานวน 121 คน คดเปนรอยละ 42.76 ชนป นกศกษาแพทยชนปท 4-6 สวนใหญเปนชนปท 4 และ 5 จานวน 108 คน คดเปน รอยละ 38.16 และชนปท 6 จานวน 67 คน คดเปนรอยละ 23.68 ตามลาดบ ผลสมฤทธทางการเรยน นกศกษาแพทยชนปท 4-6 สวนใหญมผลสมฤทธทางการเรยนระหวาง 3.00-3.49 จานวน 143 คน คดเปนรอยละ 50.50 รองลงมาคอ ผลสมฤทธทางการเรยน 3.50 ขนไป จานวน 92 คน คดเปนรอยละ 32.50 และ ผลสมฤทธทางการเรยน 2.99 ลงมาจานวน 48 คน คดเปนรอยละ 17.00 ตามลาดบ

77

ตาราง 6 จานวน และรอยละของระดบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 แบบจดกลม ตามเกณฑการแปลคาดวยตารางเมตรกของแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ (2543. น. 248-249: ออนไลน) จาแนกตามระดบ ความเครยด

ท ระดบความเครยด จานวน (คน) รอยละ 1 สขภาพจตดมาก 16 5.70

2 สขภาพจตปกต 132 46.60

3 ภาวะเครยดเลกนอย 133 47.00

4 ภาวะเครยดมาก 2 0.70

จากตาราง 6 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 สวนใหญมภาวะเครยดเลกนอย จานวน 133 คน คดเปนรอยละ 47.00 รองลงมาคอมสขภาพจตปกต มจานวน 132 คน คดเปนรอยละ 46.60 ถดมามสขภาพจตดมาก จานวน 16 คน คดเปนรอยละ 5.70 และมภาวะเครยดมาก จานวน 2 คน คดเปนรอยละ 0.70 ตามลาดบ ตอนท 2 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนเฉลยความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ดานปจจยส วนบคคล และสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต จาแนกตาม เพศ ชนป ผลสมฤทธทางการเรยน สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ

78

ตาราง 7 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนเฉลยความเครยดของ นกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตามเพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน

คะแนนเฉลยความเครยด

ตวแปร N S.D.

1.เพศ เพศชาย 121 0.71 0.21 เพศหญง 162 0.76 0.23

รวม 283 0.74 0.22

2.ชนป ชนปท 4 108 0.75 0.23 ชนปท 5 108 0.73 0.20 ชนปท 6 67 0.74 0.25

รวม 283 0.74 0.22

3.ผลสมฤทธทางการเรยน ผลสมฤทธทางการเรยน 3.50 ขนไป 92 0.75 0.26 ผลสมฤทธทางการเรยนระหวาง 3.00-3.49 143 0.72 0.18 ผลสมฤทธทางการเรยน 2.99 ลงมา 48 0.79 0.26

รวม 283 0.74 0.22

จากตาราง 7 พบวา นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทใชเปนกลมตวอยางในการศกษาครงน จานวน 283 คน เพศหญง มแนวโนมเกดความเครยดสงกวาเพศชาย โดยมคาเฉลยเทากบ 0.76 และ 0.71 ตามลาดบ โดยความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4 มแนวโนมสงกวาชนปท 6 และ ชนปท 5 มคาเฉลยเทากบ 0.75 0.74 และ 0.73 ตามลาดบ และนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมผลสมฤทธทางการเรยน 2.99 ลงมา มแนวโนมเกดความเครยดสงกวากลมทมผลสมฤทธทางการเรยน 3.50 ขนไป และผลสมฤทธทางการเรยนระหวาง 3.00-3.49 โดยมคาเฉลยเทากบ 0.79 0.75 และ 0.72 ตามลาดบ

x

79

ตาราง 8 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

1 ทานมการทะเลาะโตเถยงกนในครอบครว 2.06 1.10 นอย

2 ความขดแยงระหวางพอกบแม หรอผปกครอง 1.94 1.11 นอย

3 ทานมความขดแยงกบแม 1.70 1.05 นอย

4 ทานมความขดแยงกบพอ 1.69 1.06 นอย

5 ทานมความขดแยงกบผปกครอง 1.68 1.02 นอย

6 พอขาดความเขาใจในตวทาน 1.80 1.11 นอย

7 แมขาดความเขาใจในตวทาน 1.80 1.12 นอย

8 ผปกครองขาดความเขาใจในตวทาน 1.78 1.07 นอย

9 การปฏบตตามกฎระเบยบทเครงครดของครอบครว

1.79 0.96 นอย

10 พอไมใหความสาคญกบทาน 1.54 0.99 นอย

11 แมไมใหความสาคญกบทาน 1.48 0.95 นอยทสด

12 ผปกครองไมใหความสาคญกบทาน 1.51 0.98 นอย

13 พอกาหนดกฎเกณฑหรอควบคมชวตของทานมากเกนไป

1.62 0.93 นอย

14 แมกาหนดกฎเกณฑหรอควบคมชวตของทานมากเกนไป

1.66 0.93 นอย

15 ผปกครองกาหนดกฎเกณฑหรอควบคมชวตของทานมากเกนไป

1.67 0.94 นอย

16 ขาดความไววางใจจากผใหญ 1.66 0.94 นอย

17 พอคาดหวงในตวทานมากเกนไป 2.04 1.08 นอย

x

80

ตาราง 8 (ตอ)

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

18 แมคาดหวงในตวทานมากเกนไป 2.03 1.06 นอย

19 ผปกครองคาดหวงในตวทานมากเกนไป 1.99 1.05 นอย

20 พอดวา และตาหนทานบอยครง 1.58 0.91 นอย

21 แมดวา และตาหนทานบอยครง 1.62 0.95 นอย

22 ผปกครองดวา และตาหนทานบอยครง 1.58 0.91 นอย

23 พอไมยอมรบความคดเหนในมมมองของทาน 1.79 0.96 นอย

24 แมไมยอมรบความคดเหนในมมมองของทาน 1.72 0.93 นอย

25 ผปกครองไมยอมรบความคดเหนในมมมองของทาน

1.69 0.88 นอย

สาเหตจากความขดแยงของสมาชกใน

ครอบครวโดยรวม

1.74 0.78 นอย

จากตาราง 8 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 มความเครยดเนองจากสาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครวโดยรวมอยในระดบนอย โดยมคาเฉลยเทากบ 1.74 เมอวเคราะหความเครยดเนองจากสาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว เปนรายขอ พบวา สาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบมากทสด คอ ทานมการทะเลาะโตเถยงกนในครอบครว โดยมคาเฉลยเทากบ 2.06 รองลงมา ไดแก พอคาดหวงในตวทานมากเกนไป และแมคาดหวงในตวทานมากเกนไป โดยมคาเฉลยเทากบ 2.04 และ 2.03 ตามลาดบ สวนสาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบนอยทสด คอ แมไมใหความสาคญกบทาน โดยมคาเฉลยเทากบ 0.95

x

81

ตาราง 9 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตจากการเรยน

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

1 อาจารยคาดหวงในตวทานมากเกนไป 2.43 1.08 นอย

2 การเขยนรายงานหรอการทางานทไดรบมอบหมาย 3.09 0.91 ปานกลาง

3 ทานตองเรยนในสงทไมชอบหรอไมสนใจ 2.57 0.96 ปานกลาง

4 เวลาทใชในการเรยนแตละวนนานเกนไป 2.87 1.05 ปานกลาง

5 ทานมความกดดนในการเรยน 2.98 1.02 ปานกลาง

6 ทานมเวลาในการคนควาความรเพมเตมไมเพยงพอ

3.12 1.10 ปานกลาง

7 รปแบบการสอนของอาจารยสวนใหญไมนาสนใจ 2.56 0.85 ปานกลาง

8 ความถของการสอบบอยครง 2.93 0.97 ปานกลาง

9 ความถของการอยเวรบอยครง 2.87 1.02 ปานกลาง

10 อาจารยหรอแพทยประจาบานตาหนหรอดวา 2.47 1.09 นอย

11 ความเหนอยลาจากการเรยน 3.47 1.04 ปานกลาง

สาเหตจากการเรยนโดยรวม 2.85 0.66 ปานกลาง

จากตาราง 9 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 มความเครยดเนองจากสาเหตจากการเรยนโดยรวมอยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลยเทากบ 2.85 เมอวเคราะหระดบความเครยดเนองจากสาเหตจากการเรยนเปนรายขอ พบวา สาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบมากทสด คอ ความเหนอยลาจากการเรยน โดยมคาเฉลยเทากบ 3.47 รองลงมา ไดแก การเขยนรายงานหรอการทางานทไดรบมอบหมาย และทานมเวลาในการคนควาความรเพมเตมไมเพยงพอโดยมคาเฉลยเทากบ 3.09 และ 3.12 ตามลาดบ สวนสาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบนอยทสด คอ อาจารยคาดหวงในตวทานมากเกนไป โดยมคาเฉลยเทากบ 2.43

x

82

ตาราง 10 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

1 การตนนอนแตเชาเพอไปเรยนหรอขนวอรด (ประมาณ 05.00-07.00 น.)

3.42 1.20 ปานกลาง

2

การปฏบตตามกฎระเบยบสาหรบนกศกษาแพทย

2.38 1.11 นอย

3 การเดนทางไปเรยนไมสะดวก 1.65 0.90 นอย

4 สภาพหองเรยน และบรรยากาศโดยรวม ไมเอออานวยความสะดวก

1.87 0.88 นอย

5 สวสดการตางๆ เชน หอพก รานอาหาร ฯลฯ ไมเพยงพอ

2.13 1.10 นอย

สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษาโดยรวม 2.29 0.75 นอย

จากตาราง 10 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 มความเครยดเนองจากสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษาโดยรวมอยในระดบนอย โดยมคาเฉลยเทากบ 2.29 เมอวเคราะหระดบความเครยดเนองจากสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษาเปนรายขอ พบวา สาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบมากทสด คอ การตนนอนแตเชาเพอไปเรยนหรอขนวอรด (ประมาณ 05.00-07.00 นาฬกา) โดยมคาเฉลยเทากบ 3.42 รองลงมา ไดแก การปฏบตตามกฎระเบยบสาหรบนกศกษาแพทย และสวสดการตางๆเชน หอพก รานอาหาร ฯลฯ ไมเพยงพอ โดยมคาเฉลยเทากบ 2.38 และ 2.13 ตามลาดบ สวนสาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบนอยทสด คอ การเดนทางไปเรยนไมสะดวก โดยมคาเฉลยเทากบ 1.65

x

83

ตาราง 11 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก)

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

1 การปรบตวโดยรวมเขากบเพอนตางเพศ 1.91 0.89 นอย

2 ปญหาความสมพนธกบเพอนตางเพศ ไดแก การยอมรบฟงความคดเหน ความเขาใจซงกนและกน

1.89 0.90 นอย

3 การมเวลาใหกบเพอนตางเพศไมเพยงพอ 1.97 1.00 นอย

4 การถกปฏเสธหรอบอกเลกจากเพอนตางเพศ (อกหก)

2.00 1.18 นอย

สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก)โดยรวม 1.94 0.78 นอย

จากตาราง 11 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 มความเครยดเนองจากสาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก)โดยรวมอยในระดบนอย โดยมคาเฉลยเทากบ 1.94 เมอวเคราะหระดบความเครยดเนองจากสาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก)เปนรายขอ พบวา สาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบมากทสด คอ การถกปฏเสธหรอบอกเลกจากเพอนตางเพศ (อกหก) โดยมคาเฉลยเทากบ 2.00 รองลงมา ไดแก การมเวลาใหกบเพอนตางเพศไมเพยงพอ และการปรบตวโดยรวมเขากบเพอนตางเพศ โดยมคาเฉลยเทากบ 1.97 และ1.91 ตามลาดบ สวนสาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบนอยทสด คอ ปญหาความสมพนธกบเพอนตางเพศ ไดแก การยอมรบฟงความคดเหน ความเขาใจซงกนและกน โดยมคาเฉลยเทากบ 1.89

x

84

ตาราง 12 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตจากเพอน

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

1 ความกดดนจากบรรยากาศการแขงขนดานการเรยน

2.72 2.98 ปานกลาง

2 การปรบตวเขากบกลมเพอน 2.09 0.86 นอย

3 การปรบตวเขากบบคลากรวชาชพอนทเกยวของ

2.21 0.86 นอย

4 เพอนรวมกลมไมรบฟงความคดเหนของทาน 1.98 0.81 นอย

5 เพอนรวมกลมขาดความรบผดชอบในการทางานเปนกลม

2.21 0.94 นอย

6 เพอนรวมกลมขาดความมนาใจ และชวยเหลอเกอกลกน

2.19 1.06 นอย

7 การยอมรบความสามารถทแตกตางกนของเพอนรวมกลม

2.15 0.99 นอย

8 เพอนมอคตตอทาน 1.95 1.02 นอย

9 ความขดแยงระหวางทานกบเพอน 2.00 0.98 นอย

10 เพอนตาหนหรอไมยอมรบความคดเหนในมมมองของทาน

1.96 0.90 นอย

11 ความพงพอใจในตวของทานเอง 2.25 1.11 นอย

สาเหตจากเพอนโดยรวม 2.17 0.66 นอย

จากตาราง 12 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 มความเครยดเนองจากสาเหตจากเพอน โดยรวมอยในระดบนอย โดยมคาเฉลยเทากบ 2.17 เมอวเคราะหระดบความเครยดเนองจากสาเหตจากเพอนเปนรายขอ พบวา สาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบมากทสด คอ ความกดดนจากบรรยากาศการแขงขนดานการเรยน โดยมคาเฉลยเทากบ 2.72 รองลงมา ไดแก ความพงพอใจในตวของทานเอง การปรบตวเขากบบคลากรวชาชพอนทเกยวของ และเพอนรวมกลมขาดความรบผดชอบในการทางานเปนกลม โดยมคาเฉลย

x

85

เทากบ 2.25, 2.21 และ 2.21 ตามลาดบ สวนสาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบนอยทสด คอ เพอนมอคตตอทาน โดยมคาเฉลยเทากบ 1.95 ตาราง 13 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

1 ความกดดนจากผทมสถานภาพสงกวา เชน อาจารย แพทยประจาบาน พยาบาล ฯลฯ

2.71 1.03 ปานกลาง

2 อาจารยมอบหมายงานทไมเหมาะสม โดยทานไมสามารถตอรองได

2.52 1.01 ปานกลาง

3 ความขดแยงระหวางทานกบผมสถานภาพ สงกวา เชน อาจารย แพทยประจาบาน พยาบาล ฯลฯ

2.15 1.04 นอย

4 ผมสถานภาพสงกวาตาหนหรอไมยอมรบความคดเหนในมมมองของทาน

2.23 0.97 นอย

5 ขาดการใหเกยรตจากอาจารย 1.79 0.95 นอย

6 อาจารยไมรบฟงความคดเหนของทาน 1.89 0.93 นอย

7 การปรบตวเขากบอาจารย 2.00 0.95 นอย

8 ความขดแยงระหวางทานกบอาจารย 1.77 0.97 นอย

9 อาจารยดวา และตาหนทานบอยครง 2.00 1.01 นอย

10 อาจารยไมยอมรบความคดเหนในมมมองของทาน

1.86 0.92 นอย

สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทยโดยรวม

2.09 8.08 นอย

จากตาราง 13 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 มความเครยดเนองจากสาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทยโดยรวมอยในระดบนอย โดยมคาเฉลยเทากบ 2.09

x

86

เมอวเคราะหระดบความเครยดเนองจากสาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทยเปนรายขอ พบวา สาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบมากทสด คอ ความกดดนจากผทมสถานภาพสงกวา เชน อาจารย แพทยประจาบาน พยาบาล ฯลฯ โดยมคาเฉลยเทากบ 2.71 รองลงมา ไดแก อาจารยมอบหมายงานทไมเหมาะสมโดยทานไมสามารถตอรองได และผมสถานภาพสงกวาตาหน หรอไมยอมรบความคดเหนในมมมองของทาน โดยมคาเฉลยเทากบ 2.52 และ 2.23 ตามลาดบ สวนสาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบนอยทสด คอ ความขดแยงระหวางทานกบผมสถานภาพสงกวา เชน อาจารย แพทยประจาบาน พยาบาล ฯลฯ โดยมคาเฉลยเทากบ 2.15

ตาราง 14 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตในอนาคต

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

1 ทานกงวลเกยวกบอนาคตของตวเอง 3.07 1.03 ปานกลาง

2 ความจาเปนตองตดสนใจเรองการทางาน หรอการศกษาตอในอนาคต

3.14 1.05 ปานกลาง

3 ความกดดนตอตนเองในดานความคาดหวงเพอจะไปสเปาหมายทต งใจไว

3.11 1.03 ปานกลาง

สาเหตในอนาคตโดยรวม 3.11 0.97 ปานกลาง

จากตาราง 14 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 มความเครยดเนองจากสาเหตในอนาคตโดยรวมอยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลยเทากบ 3.11 เมอวเคราะหระดบความเครยดเนองจากสาเหตในอนาคตเปนรายขอ พบวา สาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบมากทสด คอ ความจาเปนตองตดสนใจเรองการทางาน หรอการศกษาตอในอนาคต โดยมคาเฉลยเทากบ 3.14 รองลงมา ไดแก ความกดดนตอตนเองในดานความคาดหวงเพอจะไปสเปาหมายทตงใจไว และท านกงวลเกยวกบอนาคตของตวเอง โดยมคาเฉลยเทากบ 3.11 และ 3.07 ตามลาดบ

x

87

ตาราง 15 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตจากการจดสรรเวลา

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

1 ทานมเวลาสาหรบการทางานอดเรกไมเพยงพอ 3.07 1.11 ปานกลาง

2 ทานมเวลาสาหรบการทากจกรรมนอกเหนอจากการเรยนไมเพยงพอ

3.07 1.12 ปานกลาง

3 ทานมเวลาสาหรบกจกรรมสนกสนานไมเพยงพอ 3.00 1.12 ปานกลาง

4 ทานมเวลาสาหรบการดแลหรออยรวมกบสมาชกในครอบครวไมเพยงพอ

3.21 1.11 ปานกลาง

5 ทานไดรบมอบหมายงานมากเกนไป 2.88 1.00 ปานกลาง

6 ขาดความเปนอสระในตนเอง 2.85 1.16 ปานกลาง

สาเหตจากการจดสรรเวลาโดยรวม 3.01 0.94 ปานกลาง

จากตาราง 15 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 มความเครยดเนองจากสาเหตจากการจดสรรเวลาโดยรวมอยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลยเทากบ 3.01 เมอวเคราะหระดบความเครยดเนองจากสาเหตจากการจดสรรเวลาเปนรายขอ พบวา สาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบมากทสด คอ ทานมเวลาสาหรบการดแลหรออยรวมกบสมาชกในครอบครวไมเพยงพอ โดยมคาเฉลยเทากบ 3.21 รองลงมา ไดแก ทานมเวลาสาหรบการทางานอดเรกไมเพยงพอ ทานมเวลาสาหรบการทากจกรรมนอกเหนอจากการเรยนไมเพยงพอ และทานมเวลาสาหรบกจกรรมสนกสนานไมเพยงพอ โดยมคาเฉลยเทากบ 3.07, 3.07 และ 3.00 ตามลาดบ สวนสาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบนอยทสด คอ ขาดความเปนอสระในตนเอง โดยมคาเฉลยเทากบ 2.85

x

88

ตาราง 16 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตจากเศรษฐกจ

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

1 คาใชจายในการซอของทจาเปนไมเพยงพอ 2.12 1.00 นอย

2 คาใชจายในการซอของทตองการของทานไมเพยงพอ

2.23 1.03 นอย

3 ความกดดนทจะตองหารายไดเพมเตม เชน การสอนพเศษ การรบจางทางานนอกเวลาเรยน

1.61 0.87 นอย

4 ภาระความรบผดชอบทางดานการเงนในอนาคต 2.35 1.13 นอย

สาเหตจากเศรษฐกจโดยรวม 2.08 0.83 นอย

จากตาราง 16 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 มความเครยดเนองจากสาเหตจากเศรษฐกจโดยรวมอยในระดบนอย โดยมคาเฉลยเทากบ 2.078 เมอวเคราะหระดบความเครยดเนองจากสาเหตจากเศรษฐกจเปนรายขอ พบวา สาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบมากทสด คอ ภาระความรบผดชอบทางดานการเงนในอนาคต โดยมคาเฉลยเทากบ 2.35 รองลงมา ไดแก คาใชจายในการซอของทตองการของทานไมเพยงพอ และคาใชจายในการซอของทจาเปนไมเพยงพอ โดยมคาเฉลยเทากบ 2.23 และ 2.21 ตามลาดบ สวนสาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบนอยทสด คอ ความกดดนทจะตองหารายไดเพมเตม เชน การสอนพเศษ การรบจางทางานนอกเวลาเรยน โดยมคาเฉลยเทากบ 1.61

x

89

ตาราง 17 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จาแนก ตามสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ

ระดบความเครยด

ท สาเหตทกอใหเกดความเครยด S.D. แปลผล

1 ภาระความรบผดชอบตอครอบครวในปจจบน 2.07 1.01 นอย

2 ภาระความรบผดชอบตอครอบครวในอนาคต 2.69 1.18 ปานกลาง

3 ความกดดนจากความคาดหวงของครอบครว 2.45 1.13 นอย

สาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยรวม

2.40 0.97 นอย

จากตาราง 17 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 มความเครยดเนองจากสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญโดยรวมอยในระดบนอย โดยมคาเฉลยเทากบ 2.402 เมอวเคราะหระดบความเครยดเนองจากสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญเปนรายขอ พบวา สาเหตทกอใหเกดความเครยดทพบมากทสด คอ ภาระความรบผดชอบตอครอบครวในอนาคต โดยมคาเฉลยเทากบ 6.69 รองลงมา ไดแก ความกดดนจากความคาดหวงของครอบครว และภาระความรบผดชอบตอครอบครวในปจจบน โดยมคาเฉลยเทากบ 2.45 และ 2.07 ตามลาดบ ตอนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเพอการทดสอบสมมตฐาน 3.1 ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล และ สาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ดงน 3.1.1 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความเครยด ของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตามตวแปรเพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน โดยใชคาเฉลย(Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) สถตทดสอบคาท(t-test) และสถตทดสอบคาเอฟ (F-test)

x

90

ตาราง 18 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความเครยดของนกศกษาแพทย ระดบชนปท 4-6 จาแนกตามเพศ

เพศ N S.D. t P-Value

ชาย 121 0.71 0.21 -2.106 0.036

หญง 162 0.76 0.23

รวม 283 0.74 0.22

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .05

จากตาราง 18 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 เพศชาย และเพศหญงมความเครยดแตกตางกน โดยเพศหญงมแนวโนมเกดความเครยดสงกวาเพศชาย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงสอดคลองกบสมมตฐานทวา เพศมความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 คอ เพศตางกนมความเครยดตางกน ตาราง 19 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความเครยดของนกศกษาแพทย ระดบชนปท 4-6 จาแนกตามชนป

แหลงความแปรปรวน df SS MS F P-Value

ระหวางกลม 2 0.38 0.02 0.382 0.683

ภายในกลม 280 14.00 0.05

รวม 282 14.04

จากตาราง 19 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทศกษาอยในชนปทแตกตางกน มความเครยดไมแตกตางกน ซงไมสอดคลองกบสมมตฐานทวา ชนปมความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 คอ ชนปตางกนมความเครยดตางกน

x

91

ตาราง 20 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความเครยดของนกศกษาแพทย ระดบชนปท 4-6 จาแนกตามผลสมฤทธทางการเรยน

แหลงความแปรปรวน df SS MS F P-Value

ระหวางกลม 2 0.18 0.09 1.849 0.159

ภายในกลม 280 13.86 0.05

รวม 282 14.04

จากตาราง 20 พบวานกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมผลสมฤทธทางการเรยน แตกตางกน มความเครยดไมแตกตางกน ซงไมสอดคลองกบสมมตฐานทวา ผลสมฤทธทางการเรยน มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 คอ ผลสมฤทธทางการเรยน ตางกนมความเครยดตางกน 3.1.2 ผลการศกษาความสมพนธระหวางสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (The Pearson Product Moment Correlation Coefficient)

92

ตาราง 21 คาสมประสทธสหสมพนธของ สาเหตทกอใหเกดความเครยดในนกศกษาแพทยชนปท 4-6

ตวแปร X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 Y

X1 1.000 0.373** 0.201** 0.293** 0.505** 0.581** 0.213** 0.193** 0.432** 0.391 0.019

X2 1.000 0.515** 0.306** 0.579** 0.624** 0.525** 0.651** 0.404** 0.366** 0.260*

X3 1.000 0.381** 0.482** 0.348** 0.277** 0.534** 0.352** 0.343** 0.205*

X4 1.000 0.486** 0.343** 0.256** 0.312** 0.278** 0.341** -0.043

X5 1.000 0.634** 0.450** 0.438** 0.440** 0.439** 0.184*

X6 1.000 0.357** 0.490** 0.459** 0.329** 0.119*

X7 1.000 0.449** 0.292** 0.446** 0.311*

X8 1.000 0.383** 0.371** 0.254*

X9 1.000 0.584** 0.05

X10 1.000 0.133*

Y 1.000

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 **มนยสาคญทางสถตทระดบ .01

92

93

จากตาราง 21 พบวา คาสมประสทธสหสมพนธของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 โดยสาเหตทมความสมพนธทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ม 7 สาเหต ไดแก สาเหตจากการเรยน (X2) สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา (X3) สาเหตจากเพอน(X5) สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย (X6) สาเหตในอนาคต (X7) สาเหตจากการจดสรรเวลา (X8) และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ (X10) สวนสาเหตทไมมความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ม 3 สาเหต ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว (X1) สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) (X4) และ สาเหตจากเศรษฐกจ (X9) 3.2 ผลการวเคราะหเพอคนหาตวพยากรณความเครยด ของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล จากสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญทสามารถพยากรณความเครยด โดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณ (Stepwise Multiple Regression Analysis) ตาราง 22 ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ เพอคนหาตวพยากรณความเครยดของ นกศกษาแพทยชนปท 4-6

แหลงของความแปรปรวน df SS MS F Regression 4 2.142 0.536 12.512

Residual 278 11.899 0.043

Total 282 14.041

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .05

จากตาราง 22 พบวา สาเหตทสงผลตอความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ม 4 สาเหต โดยมความสมพนธเชงเสนตรงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยเรยงลาดบจากสาเหตทสงผลมากทสดไปหาสาเหตทสงผลนอยทสด ไดแก สาเหตในอนาคต(X7) สาเหตจากการ

94

จดสรรเวลา(X8) สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก)(X4) และสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา(X3) ดงแสดงในตาราง 23 ตาราง 23 สาเหตทสามารถพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 โดยใชการ วเคราะหการถดถอยพหคณ (Stepwise Multiple Regression Analysis)

ตวแปรทศกษา b SEb B R R2 F

X7 6.215 0.014 0.269 0.311 0.097 30.096

X7 X8 2.878 0.017 0.121 0.336 0.113 17.876

X7 X8 X4 -5.81 0.017 -0.204 0.373 0.139 15.003

X7 X8 X4 X3 4.243 0.02 0.143 0.391 0.153 12.512

R = 0.391

R2 = 0.153

SE = 0.207

a = 0.477

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .05

จากตาราง 23 พบวา สาเหตทสามารถพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยเรยงลาดบจากสาเหตทสงผลมากทสดไปหาสาเหตทสงผลนอยทสดม 4 สาเหต ไดแก สาเหตในอนาคต(X7) สาเหตจากการจดสรรเวลา(X8) สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก)(X4) และสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา(X3) ซงสาเหตทง 4 สาเหต สามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของความเครยดของนกศกษาแพทยชนป 4-6 มหาวทยาลย มหดล ไดรอยละ 15.30 จงไดนาคาสมประสทธสหสมพนธของตวพยากรณมาเขยนเปนสมการเสนตรงทเหมาะสม ไดดงน

95

สมการพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ในรปคะแนนดบ ไดผลดงน

Y = .477 + 6.215X7 + 2.878X8 - 5.81X4 + .4.243X3 สมการพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ในรปคะแนนมาตรฐาน ไดผล ดงน Z = .269X7 + .121X8 - .204X4 + .143X3

บทท 5

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ความมงหมายของการศกษาคนควา เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจย สวนบคคล และสาเหตทกอใหเกดความเครยด ของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 มหาวทยาลยมหดล

ขอบเขตของการศกษาคนควา ประชากรทใชในการศกษา ประชากรทใชในการศกษาครงน เปนนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ปการศกษา 2551 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร จานวนทงสน 970 คน จาแนกเปน นกศกษาแพทยชายจานวน 414 คน และนกศกษาแพทยหญงจานวน 556 คน กลมตวอยางทใชในการศกษา กลมตวอยางทใชในการศกษาประกอบดวยนกศกษาแพทยชาย และหญงทกาลงศกษา ในระดบชนปท 4 5 และ 6 ปการศกษา 2551 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และ คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร จานวนทงสน 283 คน จาแนกเปนนกศกษาแพทยชายจานวน 121 คน และนกศกษาแพทยหญงจานวน 162 คน ทมระดบความเชอมนรอยละ 95 ของยามาเน (Yamane. 1970: 80-81) จากการสมแบบแบงชน (Stratified Random Sampling) ของประชากร ตามตวแปรเพศ ชนป แลวสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) โดยการจบฉลาก

สมมตฐานในการวจย ปจจยสวนบคคล และสาเหตทกอใหเกดความเครยดทง 10 สาเหต ไดแก เพศ ชนป ผลสมฤทธทางการเรยน สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 มหาวทยาลยมหดล

97

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน แบงออกเปน 3 สวน ดงน การวจยสวนท 1 คอ การสนทนากลม (Focus Group) (Byrne; Davenport and Mazanov. 2006. pp 10-11: ออนไลน) ในกลมนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 เพอระดมความคดเหนสรปประเดนเกยวกบสาเหตทกอใหเกดความเครยดในการเรยนแพทยระดบชนปท 4-6 เพอประกอบการพฒนาแบบสอบถามทเหมาะสมสาหรบกลมนกศกษาแพทยไทย การวจยสวนท 2 แบงออกเปน 3 ตอน ดงน 1.แบบสอบถามขอมลสวนบคคลของนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล ตามตวแปรทศกษา คอ เพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน 2.แบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) โดยใชแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย(Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ (2543. น. 248-249: ออนไลน ) 3.แบบสอบถามสาเหตทกอใหเกดความเครยดสาหรบนกศกษาแพทย พฒนาปรบปรง จากแบบสอบถามความเครยดในวยรน The Adolescent Stress Questionnaire (ASQ) ของไบเน ดาเวนพอต และมาซานอฟ (Byrne; Davenport and Mazanov. 2006. pp 10-11: ออนไลน) และจากการสนทนากลม (Focus Group) ในนกศกษาแพทยชนปท 4-6 การวจยสวนท 3 คอ การสมภาษณแบบกงมโครงสรางเกยวกบสถานการณความเครยด สาเหต และการจดการความเครยดในการเรยนแพทยระดบชนปท 4-6 เพอสนบสนนขอมลเพมเตม จานวน 3 คน โดยความสมครใจ

การเกบรวบรวมขอมล

ในการศกษาครงนผวจยใชเวลาในการศกษาในสถานศกษาแหงนทงสนประมาณ 13 เดอน นบตงแตเดอนกนยายน 2550 – กนยายน 2551 โดยมข นตอนการเกบรวบรวมขอมลดงน 1. ผวจยนาหนงสอจากคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอขอความรวมมอในการวจยไปยงคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดลเพอดาเนนการ ในการสนทนากลม (Focus Group) ซงเปนการสมกลมตวอยาง ทมความสมครใจในการระดมความคดเหนของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 เกยวกบประเดนสถานการณความเครยด และสาเหตทกอใหเกดความเครยดในการเรยนแพทยชนปท 4-6 กอนนาไปประกอบการพฒนาปรบปรงแกไขแบบสอบถาม ควบคกบการพฒนาจากแบบสอบถามเดมๆทไดจากการศกษาทฤษฎ กอนนาไปใชกบกลมตวอยางจรง 2. ผวจยนาหนงสอจากคณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอขอความรวมมอในการวจยในการนาเครองมอไปทดลองใชเกบขอมลกบกลมนกศกษาแพทยชนปท4-6 ทมใช

98

กลมตวอยางเดยวกน โดยเกบแบบสอบถามฉบบสมบรณ ไดจานวนทงสน 69 ฉบบ หลงจากนนนามาปรบปรงแกไขแบบสอบถามดงกลาวอกครง และไดคาความเชอมนทงฉบบเทากบ .97 กอนนาไปใชจรงกบนกศกษาแพทยชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล 3. ผวจยนาหนงสอจากคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอขอความรวมมอในการวจยไปยงคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล เพอขออนญาตในการเกบรวบรวมขอมลจรงกบนกศกษาแพทยระดบชนปท 4-6 ดวยตนเอง โดยทาการแจกแบบสอบถามกบกลมตวอยางจานวน 283 คน ไดกลบคนมาครบทกฉบบ และคดเลอกแบบสอบถามทสมบรณ ปรากฏวากลมตวอยางตอบแบบสอบถามสมบรณทกฉบบ จากนนนาขอมลจากแบบสอบถามมาวเคราะหทางสถตเพอทดสอบสมมตฐานตอไป พรอมดาเนนการนดหมายวน เวลา และสถานทกลมนกศกษาแพทยทมความสมครใจในการใหสมภาษณ

การวเคราะหขอมล 1. การวเคราะหหาคาสถตพนฐาน ไดแก ขอมลปจจยสวนบคคล และระดบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 แบบจดกลม โดยใชสถตพรรณา ไดแก คาความถ (Frequency) คารอยละ(Percentage) และเกณฑการแปลคาดวยตารางเมตรกของแบบวดความเครยดสาหรบคนไทย (Thai Stress Test) ของสชรา ภทรยตวรรตน และคณะ (2543. น. 248-249: ออนไลน ) 2. การวเคราะหคาคะแนนเฉลยความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตามปจจยสวนบคคล และสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต ไดแก เพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ เปนรายขอ โดยใชคาเฉลย(Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) 3. การวเคราะหขอมลเพอการทดสอบสมมตฐาน 3.1 การวเคราะหหาความสมพนธของปจจยสวนบคคล และ สาเหตทกอใหเกดความ เครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ดงน 3.1.1 การวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความเครยด ของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตามตวแปรเพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน โดยใชคาเฉลย (Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) สถตทดสอบคาท (t-test) และสถตทดสอบคาเอฟ (F-test)

99

3.1.2 การวเคราะหหาความสมพนธระหวางสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (The Pearson Product Moment Correlation Coefficient) 3.2 การวเคราะหเพอคนหาตวพยากรณของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณ (Stepwise Multiple Regression Analysis)

สถตทใชในการวเคราะหขอมล 1. การวจยขอมลพนฐาน ผวจยวเคราะหโดยใชสถตพนฐานในการคานวณ ไดแก คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) 2. สถตทใชในการวเคราะหคณภาพเครองมอ ไดแก 2.1 การหาคาอานาจจาแนกเปนรายขอของแบบสอบถาม โดยการหาคาสหสมพนธของแบบสอบถามรายขอกบคะแนนรวมของแบบสอบถาม เพอหาคาสหสมพนธระหวางคะแนนแตละขอกบคะแนนรวมทงฉบบ แลวคดเลอกขอทมคาอานาจจาแนกทมากกวา 0.20 ขนไป ซงถอวาขอคาถามนนใชได (สนย เหมะประสทธ. 2536: 385) จานวน 82 ขอ มาใชในการวจยตอไป 2.2 การหาคาความเชอมนของแบบสอบถาม โดยการหาคาสมประสทธแอลฟา (α-Coefficient) ของครอนบค (Cronbach) ซงไดคาความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.97 3. สถตทใชวเคราะหการทดสอบสมมตฐาน ไดแก 3.1 การวเคราะหหาความสมพนธของปจจยสวนบคคล และ สาเหตทกอใหเกดความ เครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ดงน 3.1.1 สถตเปรยบเทยบความแตกตางคาคะแนนเฉลยความเครยด ของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 จาแนกตามตวแปรเพศ ชนป และผลสมฤทธทางการเรยน โดยใชคาเฉลย(Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) สถตทดสอบคาท(t-test) และสถตทดสอบคาเอฟ (F-test) 3.1.2 สถตหาคาความสมพนธระหวางสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต กบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชก

100

ในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (The Pearson Product Moment Correlation Coefficient) 3.2 การวเคราะหเพอคนหาตวพยากรณของสาเหตทกอใหเกดความเครยด จานวน 10 สาเหต ไดแก สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา สาเหตจากเศรษฐกจ และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ โดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณ (Stepwise Multiple Regression Analysis)

สรปผลการวเคราะหขอมล

1. สาเหตทมความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ม 8 สาเหต ไดแก เพศ สาเหตจากการเรยน (X2) สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา(X3) สาเหตจากเพอน (X5) สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย (X6) สาเหตในอนาคต (X7) สาเหตจากการจดสรรเวลา (X8) และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ (X10) ดงน เพศ พบวา เพศตางกนจะมความเครยดแตกตางกน โดยเพศหญงมแนวโนมเกดความเครยดสงกวาเพศชาย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนสาเหตทมความสมพนธทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ม 7 สาเหต ไดแก สาเหตจากการเรยน (X2) สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา (X3) สาเหตจากเพอน (X5) สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย (X6) สาเหตในอนาคต (X7) สาเหตจากการจดสรรเวลา (X8) และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ (X10) 2. สาเหตทมความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ม 5 สาเหต ไดแก ชนป ผลสมฤทธทางการเรยน สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว (X1) สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) (X4) และ สาเหตจากเศรษฐกจ (X9) 3. สาเหตทสงผลตอความเครยดของนกศกษาแพทย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยเรยงลาดบจากสาเหตทสงผลมากทสดไปหาสาเหตทสงผลนอยทสดม 4 สาเหต ไดแก สาเหตในอนาคต (X7) สาเหตจากการจดสรรเวลา (X8) สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) (X4) และสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา (X3) ซงสาเหตทง 4 สาเหต สามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของความเครยดของนกศกษาแพทย ไดรอยละ 15.30 4. สมการพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทย ไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยเขยนสมการไดดงน

101

4.1 สมการพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทย ในรปคะแนนดบ ดงน

Y = .477 + 6.215X7 + 2.878X8 - 5.81X4 + .4.243X3 4.2 สมการพยากรณความเครยดของนกศกษาแพทย ในรปคะแนนมาตรฐาน ดงน Z = .269X7 + .121X8 - .204X4 + .143X3

อภปรายผลการศกษาคนควา

ผลการศกษาคนควาครงน อภปรายผลไดดงน 1. สาเหตทมความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ม 8 สาเหต ไดแก เพศ สาเหตจากการเรยน สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สาเหตจากเพอน สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย สาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา และสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ ดงน 1.1 เพศ มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย กลาวคอ เพศตางกนจะมความเครยดแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยเพศหญงมแนวโนมเกดความเครยดสงกวาเพศชาย มคาเฉลยเทากบ 0.76 และ 0.71 ตามลาดบ อาจเปนเพราะวาเพศหญง เปนเพศทสามารถเกบความรสก และควบคมอารมณไดดกวาเพศชาย การแสดงออกทางดานความรสก หรอพฤตกรรมตางๆไมสามารถแสดงออกไดเทาเทยมกบเพศชาย เพราะสงคมสวนใหญไมยอมรบ จงอาจสงผลใหเมอเพศหญงเกดความเครยดความกดดน อาจทาใจยอมรบผลทเกดขนไดยากกวาเพศชาย โดยเฉพาะในกลมทมความคาดหวงสง มกจะเกดความเครยดความกงวลอยภายในจตใจ สบสน ทอแท สนหวง และมพฤตกรรมเปลยน แยกตวจากกลมเพอน แตสาหรบเพศชาย อาจเปนเพราะเปนเพศทถกสงคมกาหนดใหเปนเพศทตองเขมแขง อดทน ไมออนแอ ดงนนเมอเกดความเครยดจงอาจมชองทางการระบายความเครยดไดหลากหลายกวาเพศหญง มกไมเกบความรสกเครยดกดดนไวภายในจตใจตนเอง และสามารถแยกแยะอารมณความรสกไดชดเจนกวาเพศหญง เพศชายมกจะสามารถทาใจยอมรบกบความจรงทเกดขนไดเรว บางคนอาจแสดงออกดวยการระบายอารมณความรสกเครยดผานพฤตกรรม เชน เลนกฬา ทองเทยวกบกลมเพอน รองเพลง ผลการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยของทพวรรณ สวรรณประเสรฐ (2541: 113) ไดศกษาตวแปรทเกยวของกบพฤตกรรมการเรยนของนกศกษาชนมธยมศกษาตอนตน สงกดกรมสามญศกษา จงหวดปราจนบร ผลการศกษาพบวา เพศหญงมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการเรยนของนกศกษาชนมธยมศกษาตอนตน และสอดคลองกบงานวจยของพนธผกา ไชยสาล (2547: 57-63) ไดศกษาเกยวกบความเครยดในการปฏบตงานพนกงานใหบรการลกคา บมจ.แอดวานซ

102

อนโฟซ เซอรวส ผลการศกษาพบวา เพศแตกตางกนจะมความเครยดในการปฏบตงานทแตกตางกน ซงเพศหญงจะมความเครยดในการปฏบตงานมากกวาเพศชายเพราะพนกงานมเวลาพกกลางวนคนละ 1 ชวโมง โดยสลบกนพก และโดยตาแหนงงานแลวตองอาศยความรวดเรวในการใหบรการลกคา ดงนน พนกงานเพศหญงจงมขอจากดมากกวาเพศชายทมสรระของรางกายทเหมาะสมกบงานมากกวา ดงนนพนกงานเพศหญงจงมความเครยดมากกวาเพศชาย ดงนนสรปไดวาเพศ มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 1.2 สาเหตจากการเรยน มความสมพนธทางบวกกบความเครยดในนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมปญหา

ดานการเรยนสง หรอไมมความสามารถในการปรบตวทางดานการเรยนไดดพอ จะมแนวโนมเกดความเครยดในการเรยนแพทยชนปท 4-6 สง กลาวคอ หากนกศกษาแพทยมปญหาในดานการ

ปรบตวในการเรยนแพทยสง หรอมความสามารถทางการเรยนแพทยคอนขางนอย อาท ไมสามารถทางานตามทไดรบมอบหมาย หรอตามความคาดหวงของอาจารยผสอนไดทนเวลา เรยนไมคอยเขาใจในบทเรยนทยากและมปรมาณเนอหาคอนขางเยอะในเวลาทจากด เรยนรชา ตามไมทนเพอน เกดความกดดนในการเรยนสง วตกกงวล อาจารยผสอนสอนไมนาสนใจ ตนเตนบอยครงทม การสอบวดผล ไมพยายามปรบตวเขาหาหรอยอมรบในความแตกตางดานบคลกภาพของอาจารยผสอนแตละคน หรอกบบคลากรทางการแพทยอนๆทรวมงานดวย ตลอดจนไมพยายามทจะปรบสภาพชวตประจาวนใหคนเคยกบความเหนอยลาจากสภาพการเรยนทหนก และใชระยะเวลาเรยนทยาวนานในแตละวน ยอมทาใหนกศกษาแพทยมปญหาดานการปรบตวในการเรยนแพทยสง และทาใหเกดความเครยดสงตามมา ดงทไวกณฐ สถาปนาวตร (2545: 43-45) กลาววา การเรยนในระดบชนปท 4-6 นน รปแบบวธการเรยนการสอนจะแตกตางจากการเรยนในระดบชนปท 1-3 คอนขางมาก ตองอาศยการปรบตวหลายดาน ทงในดานวธการเรยนรทพงพาตนเองมากยงขน ความรบผดชอบทสงขนอยางมาก เพราะการเรยนจะมความสมพนธกบผปวย และวชาชพอนๆ การ

ปรบเปลยนการดารงชวตประจาวน การออกกาลงกาย การพกผอน หรอแมแตการใหเวลากบครอบครว การเรยนในระดบพรคลนก (Pre-Clinic : ชนปท 1-3) จะแบงออกเปน 2 เทอม ในแตละเทอมจะมการเรยนประมาณ 5-6 รายวชา และจะเรยนกนไปพรอมๆกน แตการเรยนในระดบคลนก (Clinic: ชนปท 4-6) จะแตกตางกน คอ เมอเรยนวชาใดวชาหนงกขนปฏบตงานวชานนๆ ทงภาคทฤษฎ และภาคปฏบต มการสอบบอยครง และวงจรชวตของนสตนกศกษาแพทยจะเปลยนแปลงไป มบคคลเขามาเกยวของมากขน เพราะสวนของผปวย และพยาบาลทเขามาเพมใน

ความสมพนธของอาจารยแพทยนน ทาใหนสตนกศกษาแพทยลดความสาคญลงไปมาก ในขณะทนสตนกศกษาแพทยกตองทางานรวมกบพยาบาล และตองชวยดแลผปวยดวย พยาบาลกทางาน

หนก ลาพงการดแลผปวยกเครยดอยแลว ผปวยเองกมความคาดห วงจากอาจารยแพทย และพยาบาลสง นสตนกศกษาแพทยทเปนผเรยนกรนอย ยงตองเรยนรส งผดสงถกมากมาย เมอทาผดพลาดกทาใหพยาบาลระบายอารมณ หรอแสดงอาการหงดหงดกบความผดพลาดของนสต

103

นกศกษาแพทยไดงาย อาจารยแพทยเองกไมคอยแตกตางกนนก ถกคาดหวงจากผปวยและสงคม

รอบขางสงมาก จงสนใจในเนองานการรกษามาก ทาใหจตใจทจะจดจอกบความเปนไปของนสตนกศกษาแพทยนอย อาจารยแพทยมกไมมโอกาสเฝาดวานสตนกศกษาแพทยแตละคนกระทากบ

ผปวยอยางไรบาง อาจารยแพทยจะสามารถรบรไดเพยงเฉพาะนสตนกศกษาแพทยทพยายามเขา

มาใกลชดอาจารยแพทย หรอมความโดดเดนอยางแทจรงในการดแลผปวย ดวยเหตผลดงกลาวทา

ใหนสตนกศกษาอาจมปญหาทางดานการปรบตวเมอขนคลนกไดงาย และปญหาดงกลาวมกไมคอย

ไดรบการแกไขจากอาจารยแพทยอยางทนทวงท อกทงสงทนาหนกใจมากทสดอยางหนงในการเรยนปท 4-6 น คอ การอยเวรนอกเวลาราชการ ซงเปนการปรบตวอนใหญหลวงของนสตนกศกษาแพทย การอยเวรเมอเปนนสตนกศกษาแพทยเวชปฏบตนเหนอยมาก เพราะจะตองอดนอน มแตความงวงไปพบเจอกบผปวยทมอาการหนก ผปวยอาละวาด ดาทอผปฏบตงาน ไมพอใจตอ

บรการทชา พยาบาลทเกรยวกราด จะทาใหนสตนกศกษาแพทยเหนอยทงกายและใจ และหลงจากอดนอนมาทงคน และเชาวนรงขนกตองปฏบตงานเปนปกตไปจนถงเยน จากนนจงไดพกผอน และสอดคลองกบคากลาวของสธรา เทอดวงศวรกล (2547: 69) ทกลาววา นสตทมการปรบตวไมดกจะสงผลใหสขภาพจตไมดตามไปดวย ผลการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยของบารตน และโฟลการด (ศรรตน อจนามนสสร. 2545: 20; อางองจาก Barton; & Folkard. 1991. p.207) ศกษาความเครยดของพยาบาล พบวา งานพยาบาลมลกษณะของงานทตองเผชญกบความเครยดอยเสมอ เพราะงานทเกยวของกบชวตมนษย ความเปนความตาย ความทกขทรมานของผปวยโรคตางๆ ตลอดจนการเรยกรองของผปวยและ

ญาต และเปนงานทตองประสานความรวมมอกบบคลากรดานตางๆ ทางสขภาพมากมาย เชน แพทย เจาหนาท หองปฏบตการ นกกายภาพบาบด เปนตน อกทงยงมลกษณะการทางานแบบผลดเวรสลบไปมา ทาใหมผลกระทบตอวรจรการพกผอน ซงการปรบตวทจะทางานในชวงกลางคน และการพกผอนในชวงกลางวน มอทธพลตอระดบความเครยดทจะตามมาภายหลง และสอดคลองกบงานวจยของณรงค ทปประชย (2547: 123) ไดศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการกบ

ความทอแทในการศกษา ของนกศกษาระดบปรญญาตรในระบบการ ศกษาทางไกล มหาวทยาลยเปดของรฐ ผลการศกษาพบวา ปจจยดานการศกษาและสถานศกษา มตวแปรยอยทม

ความสมพนธกบความทอแทในการศกษา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และสอดคลองกบงานวจยของพช (มนฤด เพญสรยา. 2545: 49; อางองจาก Peach. 1991) ไดศกษาเรองความเครยดทเกดขนกบนกเรยนระดบมธยมของโรงเรยนในชนบท ผลการศกษาพบวา สาเหตสาคญททาใหเกดความเครยด มดงตอไปน คอ 1.การบาน 2.ความสมพนธกบเพศตรงขาม 3.ผลการเรยน 4.การรบรเกยวกบบคคล 5.ความกดดนทตองทาสงตางๆใหสาเรจ 6.การสอบ 7.ความรสกเกยวกบคณคาของตนเอง และการนบถอตนเอง 8.การไดรบการยอมรบจากผอน 9.ความสมพนธกบเพอน 10.ปญหาตางๆในโรงเรยน และสอดคลองกบงานวจยของ เบรกเซยน (กาญจน โชตชยววงศกล. 2545: 26; อางองจาก Bjorksien. 1983. pp. 759-763) ศกษาปญหาความเครยดในนกศกษา แพทย ไดเปรยบเทยบปญหาของนกศกษาแพทยจานวน 585 คน กบนกศกษาอนๆทางดานสขภาพ

104

มหาวทยาลย Medical University of South Carolina (MUSC) ผลการศกษาพบวา นกศกษาแพทยมปญหามากกวานกศกษาอนๆในแงสภาพการศกษา เชน มเวลาสวนตวนอย มการแขงขน

กบเพอนรวมชน ความรสกวาเหวไมมเพอน ปญหาดานสมพนธภาพกบคนอนๆ ไมมนใจตนเอง

ปญหาการวางตว และปญหาดานเศรษฐกจ ดงนนสรปไดวาสาเหตจากการเรยน มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 1.3 สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา มความสมพนธทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา ขอบงคบของสถานศกษาทเครงครด หรอเขมงวดมากสงมากเกนไป จะทาใหนกศกษาแพทยชนปท 4-6 มแนวโนมเกดความเครยดสง กลาวคอ สถานศกษาทมกฎเกณฑ หรอกฎระเบยบทเครงครดมากจนเกนไป อาทกฎเกณฑกาหนดพฤตกรรมทพงประสงคสาหรบนกศกษาแพทย กฎระเบยบการเขาเรยนของนกศกษาแพทย กฎเกณฑเงอนไขตางๆระหวางอาจารยผสอนและนกศกษาแพทย บทลงโทษสาหรบผกระทาการฝาฝนกฎเกณฑหรอเงอนไข รวมทงลกษณะทางกายภาพ ไมวาจะเปนสภาพหองเรยนทไมเอออานวยตอการเรยนรอยางมความสข คบแคบ อากาศรอน สอและอปกรณประกอบการเรยนการสอนไมเพยงพอตอจานวนผเรยน สวสดการหอพก สวสดการรกษาพยาบาล หรอสวสดการรานอาหาร ไมเพยงพอตอความตองการผรบบรการ ยอมทาใหนกศกษาแพทยเกดความเบอหนายในการเรยน เกดความเครยดในการเรยนรส งตางๆ และขาดแรงจงใจ ดงท ศรสดา ทรพยสน (2550: 95) กลาววา ลกษณะทางกายภาพทเหมาะสม ไมวาจะเปนภายนอกหรอภายในหองทางานลวนแลวมผลตอจตใจของสมาชก มแรงจงใจ และไมกอใหเกดความเครยด ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของพรรณวด สนธทรพย (2547: 70-71) ไดศกษาตวแปรทเกยวของกบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลกรงเทพ กรงเทพ มหานคร ผลการศกษาพบวา ความมระเบยบวนย มความสมพนธทางบวกกบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ และสอดคลองกบงานวจยของดลภางค จนทรทอง (2548: 98) ไดศกษาปจจยท

สงผลตอความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต โรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา ลกษณะทางกายภาพในการปฏบตงาน มความ สมพนธทางบวกกบความเครยดในการปฏบต งานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต

โรงพยาบาลรามาธบดกรงเทพมหานคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และสอดคลองกบงานวจยของณรงค ทปประชย (2547: 123) ไดศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการกบ

ความทอแทในการ ศกษาของนกศกษาระดบปรญญาตรในระบบการศกษาทางไกล มหาวทยาลยเปดของรฐ ผลการศกษาพบวา ปจจยด านการศกษาและสถานศกษา มตวแปรยอยดานการใหบรการการศกษา และเวลาในการศกษา มความสมพนธกบความทอแทในการศกษา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และสอดคลองกบงานวจยของกานดา วธานธรกล (2549: 87) ไดศกษาปจจยทมอทธพลต อความเครยดของเจาหนาทตารวจสถานตารวจภธร อาเภอเมอง จงหวด ชมพร ผลการศกษาพบวา สภาพแวดลอมในสถานททางานมความสมพนธทางบวกกบความเครยด

105

ดงนนสรปไดวาสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

1.4 สาเหตจากเพอน มความสมพนธทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทย ชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมปญหา

ดานการปรบตวเขากบกลมเพอนสง มแนวโนมเกดความเครยดสง กลาวคอ นกศกษาแพทยคนใดทมปญหา การปรบตวเขากบกลมเพอนไดยาก ชอบแยกตว ไมสนใจและใสใจผอน ไมใหความรวมมอในการทางานกลมรวมกน ขาดความรบผดชอบ คดถงแตผลประโยชนตนเองเปนหลก ไมมการชวยเหลอซงกนและกน ขดแยงกบกลมเพอนบอยครง ไมยอมรบฟงความคดเหนทแตกตาง ของกนและกน ยอมทาใหเพอนรวมกลมไมยอมรบ ตอตาน หรอไมพอใจ และหากมความเชอมนและความพงพอใจในตนเองตา สงเหลานลวนแลวแตสงผลทาใหนกศกษาแพทยเกดปญหาดานการ

ปรบตวเขากบกลมเพอน และเกดความเครยดสงตามมาจากสาเหตทเพอนไมยอมรบเขากลม หรอแมแตเพอนรวมชน หรอสมาชกในกลมเองกเกดความเครยดดวยเชนเดยวกน ดงทฉววรรณ สขพนธโพธาราม (พชรนทร วนยกลพงศ. 2546: 54; อางองจากฉววรรณ สขพนธโพธาราม.2527) กลาววา กลมเพอน เปนกลมทมความสาคญอยางยงในสงคมปจจบน เพราะบคคลจะยดเอากลมเพอนเปนแนวทางในการปฏบต และสอดคลองกบคากลาวของพงษพนธ พงษโสภา (2542 :129) กลาววา เรองของมนษยสมพนธ นบวามความสาคญ เพราะเปนเรองทเกยวกบความสมพนธของมนษย เปนตวเชอมโยงใหมนษยเกดความรก ความเขาใจ และความเหนใจซงกนและกน ซงจะนาไปสการทางานรวมกนและการดาเนนชวตรวมกนอยางมความสขและประสบผลสาเรจ ผลการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยของดลภางค จนทรทอง (2548:95-96) ศกษาเรองปจจยทส งผลตอความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต

โรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา สมพนธภาพพยาบาลระหวางพยาบาลกบเพอนรวมงาน มความสมพนธทางบวกกบความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต โรงพยา บาลรามาธบด กรงเทพมหานคร และสอดคลองกบงานวจยของณรงค ทปประชย (2547: 120) ไดศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการกบความทอแทใน

การศกษาของนกศกษาระดบปรญญาตรในระบบการศกษาทางไกล มหาวทยาลยเปดของรฐ ผลการ ศกษาพบวา ปจจยดาน สภาพเศรษฐกจและสงคม มตวแปรยอยดานสมพนธภาพระหวางนกศกษากบเพอนมความสมพนธกบความทอแทในการศกษา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ดงนนสรปไดวาสาเหตจากเพอน มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 1.5 สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย มความสมพนธทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมปญหาดานการปรบตวเขากบอาจารย และบคลากรทางการแพทยสง มแนวโนมเกดความเครยดสง กลาวคอ อาจารยผสอน และบคลากรทางการแพทย หรอผทมอานาจเหนอกวา-ตากวาทเกยวของกบนกศกษาแพทย ไดแก แพทยประจาบาน พยาบาล นกศกษาแพทย

106

รนพ-รนนอง รวมทงบคลากรอนๆสายสนบสนนดานการพยาบาล ทมความเขมงวดมากเกนไป มอบหมายงานไมเหมาะสม และไมใหความเปนกนเองสาหรบนกศกษา หรอสรางกดดนใหกบนกศกษา จะทาใหนกศกษาแพทยขาดความเชอมน เมอมปญหาเกยวกบการเรยน หรอการฝกปฏบตงานบนหอผปวย นกศกษาแพทยกจะไมกลาขอคาปรกษาหรอซกถามเพมเตมในสงทยงไมเขาใจ ทาใหนกศกษาแพทยมทศนคตทไมดตออาจารยผสอน หรอบคลากรทรวมงาน ไมเกดความพยายามปรบตวเขาหาอาจารยดวยความออนนอม หรอดวยความเคารพ รวมทงหากอาจารยไมยอมรบฟงความคดเหนในมมมองของนกศกษาแพทย ขาดการใหเกยร ตจากอาจารย ไดรบการตาหนบอยครง และเกดความขดแยงระหวางนกศกษากบอาจารย กจะสงผลทาใหนกศกษาแพทยเกดการตอตาน หรอเกดความคบของใจ ไมสนใจเรยน เกดความเบอเหนาย ทอแท และหมดหวง มความวตกกงวลเกยวกบการเรยน จนทาใหเกดความเครยดในทสด ดงทราตร พงษสวรรณ (2540: 31) กลาววา การเรยนการสอนมองคประกอบทสาคญคอ ผเรยน ผสอน สงแวดลอม และปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผสอน รวมทงปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผเรยนดวยกน ซงเปนสวนสาคญมากในการปรบตวดานการเรยนของนสตนกศกษา และอาจกอใหเกดอปสรรคตอการปรบตวดานการเรยน จงเปนการเหมาะสมทสถาบนการศกษาจะมการดแลเอาใจใส หาวธปองกนและ

ชวยเหลอนสตนกศกษาทประสบปญหาดงกลาว และคเปอร(ฉตรกมล ออกกจวตร. 2546:76; อางองจาก Cooper. 1988: 404-424) กลาววา การทมสมพนธภาพทไมดกบผบงคญชา เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชา ทาใหไมสามารถผสมผสานความรบผดชอบในงานได ขาดผใหคาปรกษาทเขาใจและมประสทธภาพ กอใหเกดความเหนอยหนายในการทางานได ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของณรงค ทปประชย (2547: 120) ไดศกษา ความสมพนธระหวางปจจยบางประการกบความทอแทในการศกษาของนกศกษาระด บปรญญาตรในระบบการศกษาทางไกล มหาวทยาลยเปดของรฐ ผลการศกษาพบวา ปจจยดาน สภาพเศรษฐกจและสงคมมตวแปรยอยดานสมพนธภาพระหวางนกศกษากบอาจารยมความสมพนธกบความทอแท ในการศกษา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.01 และสอดคลองกบงานวจยของดลภางค จนทรทอง (2548:95-96) ศกษาเรองปจจยทสงผลตอ ความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต โรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวาสมพนธภาพพยาบาลกบผบงคบบญชา และสมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผใตบงคบบญชา มความสมพนธทางบวก กบความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต โรงพยาบาล

รามาธบด กรงเทพมหานคร ดงนนสรปไดวาสาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 1.6 สาเหตในอนาคต มความสมพนธทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมความกงวลเกยวกบอนาคตตนเองสง หรอมความคาดหวงดานตางๆสงเกนไป มแนวโนมเกดความเครยดสง ไมวาจะเปนเรองของเปาหมาย แหงความสาเรจในชวต หรอสภาวะของความกงวลในการตดสนใจใน

107

เรองใดเรองหนง อาท การเลอกสถานทประกอบวชาชพในการทางานเพอความมนคงและกาวหนา หรอการศกษาตอเฉพาะทางเมอเรยนแพทยจบ จนกลายเปนการสรางความกดดนภายในจตใจตนเอง หรอมาจากความคาดหวงของคนรอบขางทกดดนใหตองตดสนใจเลอกบางสงบางอยาง โดยทมไดมาจากความตองการทแทจรงภายในของตนเอง ทาใหเกดความกงวลใจ ไมสบายใจ อดอดใจ จนเกดความเครยดสงขนในทสด อาจเปนเพราะ เสนทางของการกาวไปสการเปนแพทยทประสบความสาเรจ และกาวหนาทางวชาชพในอนาคต หรอการตดสนใจศกษาเฉพาะทางนน จะพบวาปจจบนสภาวะการแขงขนคอนขางสงในกลมว ชาชพเดยวกน ทงในเรองของความตองการทจะการเลอกพนททดทสดสาหรบการประกอบวชาชพแพทย เปนแหลงทมโอกาสทจะเจรญกาวหนาทางวชาชพ หรอแมแตการตดสนใจทจะเลอกศกษาตอเฉพาะทางในสถาบนแพทยทมชอเสยง และเปนทยอมรบของสงคม ภายใตภาวะความกดดนในการแขงขนระหวางเพอนรวมวชาชพดวยกนทมจานวนคแขงสงขน หรอมตวเลอกมากขนในแตละสาขาวชาเฉพาะทางทรบจานวนจากด เพอ ใหไดศกษาตอในสาขาวชาทตนเองตงเปาหมาย ไว ดงทไอวานซวซ และแมททสน (นวรตน มนสวาทะไพบลย. 2547: 27; อางองจาก Ivancevich & Matteson. 1990: 85-89) กลาววา ความเครยดในงานนน สวนหนงเกดจากความคาดหวงของตนเอง และการทจะปฏบตงานใหประสบผลสาเรจตามความคาดหวงของคนอนๆ นนคอนกศกษาแพทยทมความคาดหวงในอนาคต หรอมเปาหมายในชวตไมด ยอมมความเครยดสง ผลการศกษาครง น สอดคลองกบงานวจยของไรดง และวลเลอร (นวรตน มนสวาทะไพบลย. 2547: 27; อางองจาก Riding & Wheeler. 1995: 160-168) ไดศกษาความเครยดในงานของพยาบาลทปฏบตงานในหอผปวยจตเวช จานวน 204 คน ผลการศกษาพบวา ความกาวหนาในงาน เปนสาเหตหนงททาใหพยาบาลทปฏบตงานในหอผปวยจตเวชมความเครยด

ในงานสง รองลงมาจากสาเหตปรมาณงานทมากเกนไป และแรงกดดนดานเวลา และสอดคลองกบงานวจยของแววสดา ดวงมณ(2550: 57-58) ไดศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมการเผชญความเครยด ความเครยดทวไป และความเครยดในการทางานของพนกงานระดบปฏบตการ ศกษาเฉพาะกรณ ธนาคารเพอการสงออกและนาเขาแหงประเทศไทย สานกงานใหญ ผลการศกษาพบวา ความเครยดในการทางานดานความสาเรจและความกาวหนาในอาชพ และความเครยดทวไปของพนกงานปฏบตการในสานกงานใหญ มความสมพนธทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ดงนนสรปไดวาสาเหตในอนาคต มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 1.7 สาเหตจากการจดสรรเวลา มความสมพนธทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมปญหาดานการจดสรรเวลาไมเหมาะสมมาก มแนวโนมเกดความเครยดสง อาจเปนเพราะนกศกษาแพทยทไมสามารถจดสรรเวลาในการเรยน และชวตประจาวนไดอยางเหมาะสม ทงสภาพการเรยนแพทยทคอนขางหนกกวาสาขาอนๆ งานทไดรบมอบหมายทคอนเยอะ ความรบผดชอบทคอนขางสง เวลาสวนตวทลดนอยลงไป ขาดความเปนอสระในตนเอง ทาใหเวลาสาหรบการทากจกรรมกบ

108

สมาชกในครอบครว เวลาสาหรบการออกกาลงกาย เวลาพกผอน เวลาทากจกรรมเพอความบนเทง เวลาสาหรบทางานอดเรก ลดนอยตามไปดวย หรอไมเพยงพอกบความตองการ ซงหากนกศกษาแพทยจดสรรเวลาไดไมดพอ จะทาใหการดาเนนชวตมแตความเรงรบ ไมเปนระเบยบ สบสน ทางานสงไมทนตามกาหนดเวลา หรอไมครบถวนตามเปาหมายทต งไว จนทาใหเกดความวตกกงวล ไม

สบายใจ และเกดความเครยดเพมสงขน จากผลกระทบทเกดขนจากการจดสรรเวลาไมเหมาะสม และทาใหการเรยนตกตาลง และการใชชวตประจาวนสบสนวนวาย ดงทไวกณฐ สถาปนาวตร (2545: 43-45) กลาวไววาชวตโดยปกตของนสตนกศกษาแพทยจะตองตนนอนประมาณต 5 นาฬกาเศษๆ และมาถงตกผปวย เพอดแลผปวยกอนแพทยประจาบานและอาจารยแพทยมาถงตงแตเวลา 06.30-07.00 น. จากนนกจะดแลผปวย พรอมกบอาจารยแพทยไปจนถงเวลาประมาณ 08.00-09.00 น. พอหลงจากนไปกจะทางานทไดรบมอบหมาย เชน ออกตรวจผปวย อยเฝาผปวยทตก เขาหองผาตด เขาหองคลอด เปนตน ไปจนถงเวลาประมาณเทยงวน พอประมาณบายโมงกไดเวลาทจะมานงฟงการบรรยายจากอาจารย จนถงเวลาประมาณ 16.00 น. นสตนกศกษาแพทยกจะตองกลบไปทางานตามตกผปวยไปดแลผปวย ตามทอาจารยแพทยหรอแพทยประจาบ านไดมอบหมายไวจนถงเวลาประมาณ 18.00-20.00 น. จงจะไดกลบบานหรอหอพก และปฏบตภาระกจประจาวน รวมทงทบทวนอานหนงสอเพอเตรยมพรอมในการเรยนในวนถดไป และสอดคลองกบคากลาวของเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2543: 18-27) ทกลาววา เวลากเหมอนกบชวต เมอใชหมดแลวกหมดไป การบรหารเวลากเทากบการบรหารชวต และคนทตองการประสบความสาเรจ และความสขในชวตยอมหลกเลยงการบรหารชวตหรอการบรหารเวลาไปไมได การบรหารเวลามความจาเปน ผลการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยของสระยา สมมาวาจ (2541: 299) ไดศกษาการบรหารเวลาและการใชเวลาของนกศกษาพยาบาล ผลการศกษาพบวา นกศกษาพยาบาลสวนใหญมการบรหารเวลาในทกขนตอน ไดแก การวเคราะหการใชเวลา การกาหนดเปา หมายของการใชเวลา การดาเนนการตามแผนทกาหนดไว และการประเมนผลการใชเวลา แตนกศกษามกมปญหา

ในเรองการขาดความสมาเสมอในการปฏบตตามแผนทกาหนดไว เนองจากขาดการวางแผนทดหรนสยผลดวนประกนพรง ทางดานการใชเวลานนนกศกษาใหความสาคญในการแบงเวลาใหตนเอง ครอบครว และเพอนตามลาดบ โดยใชเวลาในการเรยนและแบงเวลาในการนอนและพกผอนออกกาลงกายตามสมควร และใชเวลาวางสวนใหญในการอานหนงสอ ดงนนสรปไดวาสาเหตจากการจดสรรเวลา มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 1.8 สาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญมความสมพนธทางบวกกบความเครยด ของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา นกศกษาแพทยทม ภาระรบผดชอบตอครอบครวสงในฐานะผใหญ จะมความเครยดสง กลาวคอ นกศกษาแพทยชนปท 4-6 นน เปนวยทกาวสความเปนผใหญ มวฒภาวะทางอารมณ และสงคมดพอในระดบหนงแลว ทาใหนกศกษาแพทยหลายคนมภาระหนาทในการดแลสมาชกในครอบครวเปนหลก หรอมหนาทชวยเหลอดแลคาใชจายภายในครอบครว ซงอาจทาใหนกศกษาแพทยเกดความเครยดสงขนได เปน

109

เพราะวานอกเหนอจากบทบาทของการเรยนหนงสอแลว นกศกษาแพทยยงตองจดสรรเวลาเพอการดแลสมาชกในครอบครวดวย ทงในดานการดแลความเปนอย หรอการหารายไดเพมเตมเพอมา จนเจอครอบครว ทาใหนกศกษาแพทยบางคนนนมภาระความรบผดชอบในฐานะผใหญทสงขน ตองทาหนาทหลายบทบาทไปพรอมๆกน สงผลใหนกศกษาเกดความทอแท เหนอยลาจากสภาพการเรยนทหนก และจากภาระรบผดชอบในครอบครว ทาใหนกศกษาเกดความเครยดความกงวลใจ ไมสบายใจในการจดสรรเวลาใหเหมาะสม โดยมใหกระทบตอการเรยนแพทยของตน ดงท คาเรน (สปปกร สมสกล. 2548: 72; อางองจาก Karen. 1980) กลาวถง ความเครยดทเกดกบพยาบาลวา เหตการณตางๆในชวตสวนตวของพยาบาล เชน ความรบผดชอบตอครอบครว และมงานบานมากมายกจะทาใหเกดอาการเมอยลา ออนเพลย กจะมผลตอการปฏบตงานในหนาท ผลการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยของสปปกร สมสกล (2548: 72) ไดศกษาปจจยทสงผลตอความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหออภบาลผ ปวย

โรงพยาบาลภมพลอดลยเดช กองทพอากาศ กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา ภาระความรบผดชอบตอครอบครว มความสมพนธทางบวกกบความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหออภบาลผปวย โรงพยาบาลภมพลอดลยเดช กองทพอากาศกรงเทพมหานคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และสอดคลองกบงานวจยของศรสดา ทรพยสน (2550: 86) ไดศกษาองคประกอบทมอทธพลตอความเครยดในการใชจายเงนของสมาชกโครงการกาวหนาพฒนาชมชนโมโคร เอนเทอรไพรซ ดเวลลอปเมนท เขตคลองเตย กรงเทพ มหานคร ผลการศกษาพบวา ภาระความรบผดชอบตอครอบครวมความสมพนธทางบวกกบในการใชจายเงนของสมาชกโครงการกาวหนาพฒนาชมชนโมโคร เอนเทอรไพรซ ดเวลลอปเมนท เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ดงนนสรปไดวาสาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 2. สาเหตทมความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล อยางไมมนยสาคญทางสถต ม 5 สาเหต ไดแก ชนป ผลสมฤทธทางการเรยน สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) และ สาเหตจากเศรษฐกจ โดยอภปรายผลไดดงน 2.1 ชนป มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถต กลาวคอ นกศกษาแพทยทมช นปแตกตางกน มความเครยดไมแตกตางกน อาจเปนผลมาจากนกศกษาแพทยมวยทไมแตกตางกนมากนก ถงแมวาจะมาจากพนฐานครอบครวทตางกน แตเนองจากเรยนอยภายใตในสถานท บรรยากาศ และสงแวดลอมภายในสถานศกษาเดยวกน ตลอดจนรปแบบการเรยนการสอน และการปฏบตงานบนหอผปวยม สภาพคลายคลงกน โดยมการเรยนหมนเวยนเปลยนแผนกหรอภาควชาไปแตละภาควชาจนครบตามหลกสตร การเรยนเปนแบบแลกเปลยน และปฏบตงานรวมกนระหวางรนพ-รนนอง พงพาอาศยกนและกน นกศกษาแพทย

110

ทกชนป จงมกจะมความสมพนธเกยวของกบบคคลกลมเดยวกน อาท อาจารยแพทยผสอน พยาบาลประจาหอผปวย แพทยประจาบาน ผปวย และญาตผปวย ทาใหสภาพการเรยนการสอนม

ลกษณะคลายคลงกน จงทาใหนกศกษามความเครยดไมแตกตางกน ดงทสรอยศร อนนตประเสรฐ (2544: 126) กลาววาสภาพแวดลอมของนกศกษาในโรงเรยนมสภาพคลายกน ซงไดแก หลกสตร การจดการเรยนการสอนในแตละชนปการศกษา จะไดรบวธการสอนแบบเดยวกน จากอาจารยคนเดยวกนในแตละชนปการศกษา ทาใหนกศกษาทกชนปมความเครยดอยในระดบใกลเคยงกนและมความสามารถในการปรบตวไดในระดบใกลเคยงกน จงสงผลนกศกษาแตละชนปการศกษามความเครยดไมแตกตางกน ผลการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยของจฬามณ จนทรมณ(2543: 84) ไดศกษาเกยวกบสขภาพจตของนกศกษาพยาบาล หลกสตรประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรระดบตน วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ในจงหวดนนทบร กลมตวอยางจานวน 203 คน ปการศกษา 2541 ผลการศกษาพบวา นกศกษาพยาบาลในชนปการศกษาทตางกน มสขภาพจตไมแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถต และสอดคลองกบงานวจยของประภสราภา จนทรวงศา(2548: 69) ไดศกษาเกยวกบลกษณะสวนบคคล และความคดเชงบวกกบความเครยดในการเรยนของนกศกษาสถาบนเทคโนโลยราชมงคลวทยาเขตพระนครศรอยธยา หนตรา ภาคการเรยนท 2 ปการศกษา 2547 ผลการศกษาพบวา นกศกษาทมช นปแตกตางกนมความเครยดในการเรยนไมแตกตางกน ดงนนสรปไดวาชนป มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถต 2.2 ผลสมฤทธทางการเรยน มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถต กลาวคอ นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมผลสมฤทธทางการเรยนแตกตางกนมความเครยดไมแตกตางกน อาจเนองมาจากนกศกษาแพทยบางคนทมผลสมฤทธทางการเรยนตานน มความเขาใจในศกยภาพของตนเอง ยอมรบในความสามารถ และทราบถสาเหตของปญหาทสงผลทาใหผลสมฤทธทางการเรยนของตนตา จงทาใหทาใจยอมรบผลทางกา

เรยนได ในขณะทนกศกษาแพทยหลายคนทมผลสมฤทธทางการเรยนตา มความเครยดสงเพราะ ไมเขาใจสาเหตแหงปญหา มความรบผดชอบจากด หรอคอนขางนอยกวานกศกษาแพทยสวนใหญ และดวยภาวะทมการแขงขนสงในกลมเพอนแพทยดวยกน นกศกษาแพทยบางคนมความสามารถทางการเรยนจากด เรยนไมทนกลมเพอน เขาใจชา มปญหาในการปรบตวในการทางานรวมกบ

กลมเพอน บรหารจดการเวลาในการเรยนไมเหมาะสม ตลอดจนความคาดหวงจากสงแวดลอม รอบขางคอนขางสง จงทาใหเกดความกดดนจากเพอนรอบขาง หรอไมมความถนดในบางดาน เชน ดานฝกปฏบตหรอหตถการ จงสงผลใหเกดความเครยด กดดน วตกกงวล ขาดความเชอมนในตนเอง คดมาก สบสน หรอเกดความทอแท เหนอยหนาย ขาดสมาธ และขาดกาลงใจในการมมานะในการเรยนแพทยอยางเตมประสทธภาพ สวนนกศกษาแพทยทมผลสมฤทธทางการเรยนสงบางคน อาจมความเครยดในการเรยนแพทยระดบชนปท 4-6 นอย ทงนเพราะนกศกษาแพทยกลมทผลสมฤทธทางการเรยนสง

111

มกจะมความรบผดชอบสง ตงใจเรยน ขยน เหนความสาคญของการศกษา รจกการบรหารจดการเวลาไดดในการจดตารางการอานหนงสอทบทวนอยางสมาเสมอ และคนควาบทเรยนเพมเตมควบคมตนเองได ทาใหงายตอการทาความเขาใจในการศกษาเรยนรศาสตรตางๆอยางรวดเรว ไมรสกกดดน และตนเตน หรอเกดความรสกกลวเกยวกบการสอบวดผลตางๆ เนองจากมการเตรยมพรอมอยตลอดเวลา ซงเปนการลดความวตกกงวล และความเครยดในตนเอง แตทงนกยงมกลมนกศกษาแพทยทมผลสมฤทธทางการเรยนสงบางคน ทมความเครยดในการเรยนแพทยระดบ ชนปท 4-6 สง อาจเปนเพราะนกศกษาแพทยทผลสมฤทธทางการเรยนสงนน มกเปนคนทมความรบผดชอบคอนขางสง มความคาดหวงและอดมการณในการตงเปาหมาย แหงความสาเรจคอนขางสง และมกใชเวลาสวนใหญในการอานหนงสอและการเรยน มภาวะการแขงขนสงในกลมเพอนทมความ สามารถทดเทยมกน จงอาจกอใหเกดการตนตวตลอดเวลา และรสกกดดนกบตนเองสงในเปาหมายทตน เองตงไว หรอกดดนจากความคาดหวงของคนรอบขาง จนทาใหเกดความเครยด วตกกงวลสง กลวความผดหวง ซงหากผดหวงจากสงทตนเองมงหวงไวนน จะทาใหทาใจยอมรบกบผลทเกดขนไดยากมากกวาบคคลอน แมความผดหวงนน อาท ผลสมฤทธทางการเรยนทตาลเพยงเลกนอยจากทผานมา ซงยงคงจดอยในเกณฑทด และเปนทยอมรบไดในมมมองของเพอนรอบขาง กอาจทาใหนกศกษาแพทยบางคนนนเกดความเครยดสงไดเชนกน ผลการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยของวราภรณ มละชวะ (2548: 109)ไดศกษาปจจยทสงผลตอ ความเครยดในการเตรยมตวสอบเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาชนปท 6 โรงเรยนพระหฤทยคอนแวนต เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา ผลสมฤทธทางการเรยน ไมมความสมพนธกบความเครยดในการเตรยมตวสอบเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาชนปท6 โรงเรยนพระหฤทยคอนแวนต เขตคลองเตย และสอดคลองกบสธรา เทอดวงศวรกล (2547: 69) ไดศกษาการปรบตวและสขภาพจตของนสต คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กาแพงแสน ผลการศกษาพบวา นสตทมผลสมฤทธทางการเรยนตางกน มระดบสขภาพจตไมแตกตางกน อาจเนองจากนสตมความเขาใจ ในตวเอง และทราบถงสาเหตของปญหาททาใหมผลสมฤทธตา ทาใหสา มารถทาใจยอมรบผล ทางการเรยนได และสอดคลองกบกาญจน โชตชยววงศกล (2547: 69) ไดศกษาปจจยบาง ประการทเกยวของกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท1 คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล ผลการศกษาพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนตางกน มความเครยดไมแตกตางกน และสอดคลองกบงานวจยของจฬามณ จนทรมณ (2543: 83) ไดศกษาสขภาพจตของนกศกษาพยาบาล หลกสตรประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรระดบตน วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน จงหวดนนทบร ผลการศกษาพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนตางกน มสขภาพจตไมแตกตางกน ดงนนสรปไดวาผลสมฤทธทางการเรยน มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถต 2.3 สาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถต แสดงวา นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมความ

112

ขดแยงกบสมาชกในครอบครวแตกตางกน มความเครยดไมแตกตางกน กลาวคอ นกศกษาแพทยบางคนทมความขดแยงกบสมาชกในครอบครวสง จะมความเครยดสง อาจเปนเพราะหากนกศกษาแพทยบางคนทภายใตครอบครวทมแตบรรยากาศของการทะเลาะหรอมปากเสยงกนระหวางกนของสมาชกในครอบครว พอแมมความขดแยงระหวางกน หรอสมาชกในครอบครวขดแยงกนทางความคด ไมเคารพ หรอไมยอมรบฟงกนและกน อกทงถาพอแม หรอผปกครองทคาดหวงใน ตวเดกสง สรางความกดดนดวยการสรางระเบยบกฎเกณฑควบคมชวตของนกศกษาทเครงครดมากจนเกนไป ชอบตาหนมากกวาการชนชม จนทาใหนกศกษาแพทยขาดความเชอมนในตนเอง ขาดอสระในชวต เกดความเบอหนาย วาเหว ทอแท วตกกงวลขาดความสข และขาดกาลงใจในการตอสอปสรรคตางๆ ไรทปรกษาเมอตองการคาปรกษาในยามจาเปนจากคนใกลชด จนอาจทาใหเกดความเครยดสงขน ในขณะเดยวกนนกศกษาแพทยบางคนถงแมวาครอบครวจะมปญหาดานความ

ขดแยงของสมาชกในครอบครว แตบางคนมความเครยดนอย อาจเปนเพราะนกศกษาแพทยบางคนมมมมอง และวธคดในเชงบวก เขาใจและทาใจยอมรบตามสภาพปญหาทเกดขน ได สามารถแยกแยะความรสก และบทบาทหนาทไดเหมาะสม สามารถสรรหาวธผอนคลายความเครยดดวยตนเองไดหลากหลายวธสาหรบในยคปจจบน อาท ระบบอนเตอรเนท เกมคอมพวเตอร ทากจกรรม

รวมกบกลมเพอน และเมอยามเกดปญหากมกจะปรกษากลมเพอน หรออาจารยทเคารพและ

ไววางใจแทนการปรกษาสมาชกในครอบครว จงทาใหนกศกษามความเครยดนอยลง ผลการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยของวราภรณ มละชวะ (2548: 104-105) ไดศกษาปจจยทสงผลตอความเครยดในการเตรยมตวสอบเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาขอ งนกเรยนชนมธยมศกษาชนปท 6 โรงเรยนพระหฤทยคอนแวนต เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร ผลการ ศกษาพบวา สมพนธภาพระหวางนกเรยนกบผปกครอง ไมมความสมพนธกบความเครยดใน การเตรยมตวสอบเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาชนปท 6 โรงเรยน พระหฤทยคอนแวนต เขตคลองเตย และสอดคลองกบงานวจยของนลน ธรรมอานวยสข (2541:201) ไดศกษาตวแปรทเกยวของกบความเครยดในการเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษา โรงเรยนกฬาจงหวดสพรรณบร สงกดกรมพลศกษา จงหวดสพรรณบร ผลการศกษาพบวา นกเรยนทมตวแปรทสมพนธภาพระหวางนกเรยนกบผปกครองตางกน ในกฬาประเภทบคคล ไมพบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต ของความเครยดในการเรยนทกดาน และสอดคลองกบงานวจยของ ทศนวรรณ ปานศรอาษา (2547:81) ไดศกษาตวแปรทเกยวของกบความวตกกงวลในการสอบใบประกอบโรคศลปของนกศ กษาพยาบาล มหาวทยาลยครสเตยน จงหวดนครปฐม ผลการศกษาพบวา สมพนธภาพระหวางนกศกษาพยาบาลกบสมาชกในครอบครวไมมความสมพนธกบความวตกกงวลในการสอบใบประกอบโรคศลปของนกศกษาพยาบาล ดงนนสรปไดวาสาเหตจากความขดแยงของสมาชกในครอบครว มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถต 2.4 สาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถต แสดงวา นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมปญหาดานสมพนธภาพ

113

หรอการปรบตวเขากบเพอนตางเพศ(คนรก)แตกตางกน มความเครยดไมแตกตางกน กลาวคอ นกศกษาแพทยบางคนมปญหาเรองความรกหรอมปญหาดานการปรบ เขากบคนรกสง ทาใหเกดความเครยดสง ทงนอาจเปนเพราะดวยสภาพการเรยนทหนกของนกศกษาแพทยชนปท4-6 บางคนนน ทาใหนกศกษาแพทยไมสามารถจะจดสรรเวลาเรยน และชวตสวนตวไดอยางสมดล มกเกดปญหาในเรองของการมเวลาใหกนและกนไมเพยงพอ ขาดความเขาใจซงกนและกน ไมยอมรบฟง

เหตผลของกนและกน จนบางคอาจถงขนตองเลกราตอกน หรอถกปฏเสธจากคนรก จงอาจทาใหนกศกษาแพทยบางคนทมลกษณะเปนคนออนไหว ยดมนกบความรก และคาดหวงกบเรองความรกไวมาก อาจเกดความวาเหว ทอแท หมดหวง ไรทยดเหนยวทางจตใจ ไมมทปรกษาทรใจ ขาดกาลงใจในการตอสอปสรรค จนทาใหเกดความเครยดความวตกกงวลมาก และสงผลกระทบตอการเรยนทแยลง และการดาเนนชวตประจาวนทไมราบรน แตสาหรบนกศกษาแพทยบางคน แมจะมปญหาดานสมพนธภาพหรอการปรบตวกบคนรก แตมความเครยดนอย เนองจากนกศกษาแพทย

บางคนมมมมอง และวธคดเรองความรกแตกตางจากในอดต และคดเชงบวก โดยความรกสาหรบคนหนมสาวบางคนในยคสมยใหมน นกศกษาแพทยบางคนนน อาจรกตวเอง และรกอสระมากขน ชอบทจะเลอกทาในสงทตนเองมงหวงหรอตงเปาหมายแหงชวตใหสาเรจกอนสงอนใด หลายคนอาจทมเทและใหความสนใจในกจกรรมอนๆมากกวาเรองของความรก หรอการมคนรก จงทาใหนกศกษาแพทยบางคนไมคอยใหความสาคญกบเรองของสมพนธภาพ หรอการปรบตวกบคนรกเทาทควร เพราะการมคนรกนนตองทมเท เสยสละ และมเวลาใหกนและกน มความเขาใจตอกนมากพอ แตอาจเปนเพราะนกศกษาแพทยบางคนนนยงคงจดอยในกลมวยเรยนทมกจะยดมนกบกลมเพอนหรอการเขาสงคมเปนสาคญ ทาใหนกศกษาแพทยบางคนรสกผกพนและใหความสาคญกบกลมเพอนมากกวาสงอนใด และเกดความรสกวาอยางนอยตนเองยงคงมเพอนเปนทปรกษา และเปนทยดเหนยวทางจตใจ จงทาใหนกศกษาแพทยกลมนมความเครยดนอย นอกจากนคากลาวของประพมพ พะยอมใหม(2549: 22) กลาววา พฤตกรรมการคบเพอนตางเพศของวยรนนน เปนลกษณะธรรมชาตอยางหนงทเกดขนตามวยเดกหญง เดกชายเรมสนใจซงกนและกนมการคบหาสมาคมในลกษณะตางๆ เชน คบหาสมาคมกนในฐานะเพอนทวๆไป จนถงขนการเปนครกได มการนดพบนดเทยว และการตดพน ถาผปกครองทเกยวของกบตวเดกเขมงวดกวดขน หรอปลอยใหเดกมอสระเสรในการคบหาสมาคมกบเพอนตางเพศมากเกนไป จะทาใหเดกวยรนเหลานอาจจะหาทางออกในรปแบบของพฤตกรรมไมเหมาะสม และไมถกตองตามบรรทดฐานของสงคม แตถาผปกครองเขาใจธรรมชาตของชวงวย และเปดโอกาสใหเดกคบหาสมาคมกบเพอนตางเพศในแนวทางทถกตองเหมาะสมแลว วยรนเหลานกจะสามารถปฏบตตนใหถกตองเหมาะสมปราศจากปญหาตอตนเองและสงคม และเตบโตเปนกาลงสาคญของชาตตอไป ดงนนสรปไดวาสาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก) มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถต 2.5 สาเหตจากเศรษฐกจ มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถต แสดงวา นกศกษาแพทยทมปญหาดาน เศรษฐกจตางกน จะมความเครยดไม

114

แตกตางกน กลาวคอ นกศกษาแพทยบางคนทมปญหาดาน เศรษฐกจสง อาจจะมความเครยดในการเรยนแพทยสง ทงนอาจเปนเพราะนกศกษาแพทยบางคนนนนอกเหนอจากเรองการเตรยมความพรอมในการเรยน การสอบอยางสมาเสมอแลว ยงตองกงวลในเรองคาใชจายตางๆในการเรยน แลในอนาคต ทงในดานสอการเรยนการสอน หรออปกรณประกอบการเรยนแพทยตางๆทนกศกษาแพทยตองลงทน คาใชจายทจาเปนสาหรบการดาเนนชวตประจาวน คาใชจายตางๆตามความตองการของตนเองตามคานยมของกลมเพอนหรอสงคม และการเขาสงคมกบกลมเพอน หรอบางคนกอาจมภาระในการชวยเหลอครอบครวทางานเพอหารายไดเพมขน ทาใหนกศกษาไมสามารถทมเทเวลาใหกบการเรยนแพทยไดอยางเตมท จนสงผลทาใหนกศกษาแพทยเกดความทอแท เบอหนาย หมดหวง เกดความเครยดตามมา แตนกศกษาแพทยบางคนทมปญหาดาน เศรษฐกจสง อาจมความเครยดในการเรยนแพทยตา ทงนอาจเปนเพราะนกศกษาแพทยบางคนนน มองโลกในเชงบวก มความเขาใจความเปนจรง และยอมรบกบสถานภาพทางการเงนของตนเองได ใชจายแตพอประมาณตามความจาเปน หรอบางคนกอาจมชองทางในการชวยเหลอตนเองดวยการใชบรการกยมเงนจากกองทนเพอการศกษาของสถานศกษา ทาใหนกศกษาแพทยบางคนเกดความกงวลนอยลง หรอไมเครยดมากนก แมวาจะมปญหาดานเศรษฐกจ ในครอบครวกตาม แตกยงคงสามารถเรยนแพทย และดาเนนชวตในรวมหาวทยาลยไดอยางมความสข ดงทพมลพรรณ สวรรณโถง (ศรรตน อจนามนสสร. 2546: 23; อางองจาก พมลพรรณ สวรรณโถง.2539: 75) กลาววา ความเครยดมกมาจากการงานการเงนครอบครว สงคมแวดลอมในเรองของการเงน เกยวของกบการหาเงนไดไมเพยงพอ การไมรจกจดสรรรายได รายจาย การตองรบผดชอบมากขน ผลการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยดลภางค จนทรทอง (2548: 98) ได ศกษาปจจยทสงผลตอความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต

โรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา รายไดตอเดอนไมมความสมพนธกบความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต โรงพยาบาลรามาธบด

กรงเทพมหานคร และสอดคลองกบงานวจยของวราภรณ มละชวะ (2548:104-105)ไดศกษาปจจย

ทสงผลตอความเครยดในการเตรยมตวสอบเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาชนปท 6 โรงเรยนพระหฤทยคอนแวนต เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา ฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว ไมมความสมพนธกบความเครยดในการเตรยมตวสอบเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาชนปท 6 โรงเรยนพระหฤทยคอนแวนต เขตคลองเตย และสอดคลองกบงานวจยของจฬามณ จนทรมณ (2543: 83) ไดศกษาสขภาพจตของนกศกษาพยาบาล หลกสตรประกาศนยบตรพยาบาลศาสตร ระดบตน วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ในจงหวดนนทบร ผลการศกษาพบวา ฐานะเศรษฐกจตางกน มสขภาพจตไมแตกตางกน ดงนนสรปไดวาสาเหตจากเศรษฐกจ มความสมพนธกบความเครยดของนกศกษาแพทย อยางไมมนยสาคญทางสถต 3. สาเหตทสงผลตอความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล อยางมนยสาคญ

115

ทางสถตทระดบ .05 โดยเรยงลาดบจากสาเหตทสงผลมากทสดไปหาสาเหตทสงผลนอยทสดม 4 สาเหต ไดแก สาเหตในอนาคต (X7) สาเหตจากการจดสรรเวลา (X8) สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) (X4) และสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา (X3) ซงสาเหตทง 4 สาเหต สามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของความเครยดของนกศกษาแพทยชนป 4-6 มหาวทยาลยมหดลไดรอยละ 15.30 โดยอภปรายผลไดดงน 3.1 สาเหตในอนาคต สงผลทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 เปนอนดบแรก แสดงวา สาเหตในอนาคต เปนปจจยทสามารถพยากรณความเคร ยดไดดทสด จงเปนปจจยสาคญทจะสงผลตอความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 กลาวคอ นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมความกงวลเกยวกบอนาคตตนเองสง หรอมความคาดหวงดานตางๆสงเกนไป มแนวโนมสงผลใหเกดความเครยดสง เพราะเรองอนาคตสาหรบนกศกษาแพทยปสง หรอป 4-6 นน อาจนบวาเปนเรองสาคญยงสาหรบพวกเขาในวยน เนองจากเปนวยเรมตนแหงการกาวไปสความเปนผใหญอยางเตมตว และเปนวยทกาลงเตรยมพรอมเพอการเปนแพทยโดยสมบรณแบบ และมประสทธภาพในเวลาอนใกล ซงจะตองเตมเปยมไปดวยความรบผดชอบ เปาหมายแหง

ความสาเรจ และความมประสทธภาพ จงอาจสงผลใหเกดภาวะความกดดน เกดความกงวล ไมสบายใจ จนเกดความเครยดตามมา ดงทไอวานซวซ และแมททสน (นวรตน มนสวาทะไพบลย. 2547: 27; อางองจาก Ivancevich & Matteson. 1990: 85-89) กลาววา ความเครยดในงานนน สวนหนงเกดจากความคาดหวงของตนเอง และการทจะปฏบตงานใหประสบผลสาเรจตามความคาดหวงของคนอนๆ นนคอนกศกษาแพทยทมความคาดหวงในอนาคต หรอมเปาหมายในชวตไมด

ยอมมความเครยดสง ผลการศกษาครง นสอดคลองกบงานวจยของไรดง และวลเลอร (นวรตน มนสวาทะไพบลย. 2547: 27; อางองจาก Riding & Wheeler. 1995: 160-168) ไดศกษาความเครยดในงานของพยาบาลทปฏบตงานในหอผปวยจตเวช จานวน 204 คน ผลการศกษาพบวา ความกาวหนาในงาน เปนสาเหตหนงททาใหพยาบาลทปฏบตงานในหอผปวยจตเวชมความเครยด

ในงานสง รองลงมาจากสาเหตปรมาณงานทมากเกนไป และแรงกดดนดานเวลา และสอดคลองกบงานวจยของแววสดา ดวงมณ(2550: 57-58) ไดศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมการเผชญความเครยด ความเครยดทวไป และความเครยดในการทางานของพนกงานระดบปฏบตการ ศกษาเฉพาะกรณธนาคารเพอการสงออกและนาเขาแหงประเทศไทย สานกงานใหญ ผลการศกษาพบวา ความเครยดในการทางานดานความสาเรจและความกาวหนาในอาชพ และความเครยดทวไปของพนกงานปฏบตการในสานกงานใหญ มความสมพนธทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 3.2 สาเหตจากการจดสรรเวลา สงผลทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 เปนอนดบทสอง แสดงวา สาเหตจากการจดสรรเวลา เปนปจจยทสามารถพยากรณ

ความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ในระดบรองลงมา กลาวคอ นกศกษาแพทยชนปท 4-6 ทมปญหาดานการจดสรรเวลามาก ยอมเปนสาเหตทสงผลใหเกดความเครยดสง อาจเปนเพราะนกศกษาแพทยทมปญหา ไมสามารถจดสรรเวลาในการเรยน และชวตประจาวนไดอยางเหมาะสม

116

ทงสภาพการเรยนแพทยทคอนขางหนกกวาสาขาอนๆ งานทไดรบมอบหมายทคอนเยอะ ความรบผดชอบทคอนขางสง เวลาสวนตวทลดนอยลงไป ขาดความเปนอสระในตนเอง ทาใหเวลาสาหรบการทากจกรรมกบสมาชกในครอบครว เวลาสาหรบการออกกาลงกาย เวลาพกผอน เวลาทากจกรรมเพอความบนเทง เวลาสาหรบทางานอดเรก ลดนอยตามไปดวย หรอไมเพยงพอกบความตองการ ความสขในชวตวยเรยนลดนอยลงไป ซงหากนกศกษาแพทยจดสรรเวลาไดไมดพอ จะทาใหการดาเนนชวตมแตความเรงรบ ไมเปนระเบยบ สบสน ทางานสงไมทนตามกาหนดเวลา หรอไมครบถวนตามเปาหมายทตงไว จนทาใหเก ดความวตกกงวล ไมสบายใจ และสงผลใหเกดความเครยดเพมสงขน และอาจทาใหผลการเรยนตกตาลง และการใชชวตประจาวนสบสนวนวายดงทเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2543: 18-27) กลาววา เวลากเหมอนกบชวต เมอใชหมดแลวกหมดไป การบรหารเวลากเทากบการบรหารชวต และคนทตองการประสบความสาเรจ และความสขในชวตยอมหลกเลยงการบรหารชวตหรอการบรหารเวลาไปไมได การบรหารเวลามความจาเปน ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของสระยา สมมาวาจ (2541: 299) ไดศกษาการบรหารเวลาและการใชเวลาของนกศกษาพยาบาล กลมตวอยางเปนนกศกษาพยาบาลชนปท 3 โรงพยาบาลรามาธบด จานวน 121 คน โดยใชแบบสอบถามปลายปดและปลายเปด ผลการศกษาพบวา นกศกษาพยาบาลสวนใหญมการบรหารเวลาในทกขนตอน ไดแก การวเคราะหการใชเวลา การกาหนดเปาหมายของการใชเวลา ก ารดาเนนการตามแผนทกาหนดไว และการประเมนผลการใชเวลา แตนกศกษามกมปญหาในเรองการขาดความสมาเสมอในการปฏบตตามแผนทกาหนดไว

เนองจากขาดการวางแผนทด หรอมนสยผลดวนประกนพรงทางดานการใชเวลานน นกศกษาใหความสาคญในการแบงเวลาใหตนเองครอบครว และเพอนตามลาดบ โดยใชเวลาในการเรยนและแบงเวลาในการนอนและพกผอนออกกาลงกายตามสมควร และใชเวลาวางสวนใหญในการอานหนงสอ และสอดคลองกบงานวจยของอศรา รงทวชย (2548: 18) ศกษาเรองการบรหารเวลาของนสตนกศกษา โดยมวตถประสงคพอศกษาการบรหารเวลาของนสตนกศกษา และเปรยบเทยบการใชเวลาของนสตนกศกษา ตามตวแปร เพศ ระดบชนป สาขาวชาทศกษา ทพกอาศย และความสนใจตอสภาพแวดลอม กลมตวอยางเปนนสตนกศกษาของมหาวทยาลยแหงหนง ในกรงเทพ มหานคร จานวน 760 คน ผลการศกษาพบวา การบรหารเวลาของนสตนกศกษาภายใน 1 สปดาห นสตนกศกษามการใชเวลาดานการเรยนเปนอนดบท 1 รองลงมาไดแก การใชเวลากบเพอน การใชเวลาในชวงเวลาวาง การใชเวลากบครอบครว และการใชเวลาในการพบอาจารย ตามลาดบ และนสตนกศกษาทมระดบชน สาขาวชาทศกษา และความสนใจตอสงแวดลอมตางกนมการบรหารเวลาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนนสตนกศกษาทมเพศตางกน ทพกอาศยตางกน มการบรหารเวลาแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถต 3.3 สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) สงผลทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 เปนอนดบทสาม แสดงวา สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) เปนปจจยท สามารถ พยากรณความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ในระดบถดมาจากสาเหตในอนาคต และสาเหตจากการจดสรรเวลา กลาวคอ นกศกษาแพทยทมปญหา ดานความรก หรอมปญหาดานการ

117

ปรบตวกบคนรกมาก อาจสงผลทาใหนกศกษาแพทยเกดความเครยดสงขนได ทงนอาจเปนเพราะดวยสภาพการเรยนทหนกของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 นน ทาใหนกศกษาแพทยไมสามารถจะบรหารจดการชวต ทงดานการจดสรรเวลาเรยน และชวตสวนตวไดอยางสมดล โดยมกเกดจากสาเหตของการมเวลาใหกนและกนไมเพยงพอ ขาดความเขาใจซงกนและกน ไมยอมรบฟงเหตผล

ของกนและกน จนบางคอาจถงขนตองเลกราตอกน หรอถกปฏเสธจากคนรก จงอาจทาใหนกศกษาแพทยบางคนทมลกษณะเปนคนออนไหว ยดมนกบความรก และคาดหวงกบเรองความรกไวมาก อาจเกดความวาเหว ซมเศรา ทอแท หมดหวง ไรทยดเหนยวทางจตใจ ไมมทปรกษาทรใจ ขาดกาลงใจในการตอสอปสรรค จนทาใหเกดความเครยดความวตกกงวลมาก และอาจสงผลให ผลการเรยนตกตา หรอความสามารถทางการเรยนลดลง เหมอลอย ขาดสมาธในการเรยนอยางเตประสทธภาพ ตลอดจนการดาเนนชวตประจาวนทไมราบรน ดงทประพมพ พะยอมใหม (2549: 22) กลาววา พฤตกรรมการคบเพอนตางเพศของวยรนนน เปนลกษณะธรรมชาตอยางหนงทเกดขนตามวยเดกหญง เดกชายเรมสนใจซงกนและกนมการคบหาสมาคมในลกษณะตางๆ เชน คบหาสมาคมกนในฐานะเพอนทวๆไปจนถงขนการเปนครกได มการนดพบนดเทยว และการตดพน ถาผปกครองทเกยวของกบตวเดกเขมงวดกวดขน หรอปลอยใหเดกมอสระเสรในการคบหาสมาคมกบเพอนตางเพศมากเกนไป จะทาใหเดกวยรนเหลานอาจจะหาทางออกในรปแบบของพฤตกรรมไมเหมาะสม และไมถกตองตามบรรทดฐานของสงคม แตถาผปกครองเขาใจธรรมชาตของชวงวย และเปดโอกาสใหเดกคบหาสมาคมกบเพอนตางเพศในแนวทาง ทถกตองเหมาะสมแลว วยรนเหลานกจะสามารถปฏบตตนใหถกตองเหมาะสมปราศจากปญหาตอตนเองและสงคม และเตบโตเปนกาลงสาคญของชาตตอไป ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของพช (มนฤด เพญสรยา. 2545: 49; อางองจาก Peach.1991) ไดศกษาเรองความเครยดทเกดขนกบนกเรยนระดบมธยมของโรงเรยนในชนบท ผลการศกษาพบวา สาเหตสาคญททาใหเกดความเครยด มดงตอไปน คอ 1.การบาน 2.ความ สมพนธกบเพศตรงขาม 3.ผลการเรยน 4.การรบรเกยวกบบคคล 5.ความกดดนทตองทาสงตางๆใหสาเรจ 6.การสอบ 7.ความรสกเกยวกบคณคาของตนเอง และการนบถอตนเอง 8.การไดรบการยอมรบจากผอน 9.ความสมพนธกบเพอน 10.ปญหาตางๆในโรงเรยน 3.4 สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา สงผลทางบวกกบความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 เปนอนดบทส แสดงวา สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา เปนปจจยทสามารถ

พยากรณความเครยดของนกศกษาแพทยชนปท 4-6 ในระดบนอยทสด เมอเปรยบเทยบกบสาเหตในอนาคต สาเหตจากการจดสรรเวลา และสาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) แสดงวา ขอบงคบของสถานศกษาทเครงครด หรอเขมงวดมากสงมากเกนไป จะทาใหนกศกษาแพทยชนปท 4-6 มแนวโนมเกดความเครยดสง กลาวคอ สถานศกษาทมกฎเกณฑ หรอกฎระเบยบทเครงครดมากจนเกนไป อาท กฎเกณฑกาหนดพฤตกรรมทพงประสงคสาหรบนกศกษาแพทย กฎระเบยบการเขาเรยนของนกศกษาแพทย กฎเกณฑเงอนไขตางๆระหวางอาจารยผสอนและนกศกษาแพทย บทลงโทษสาหรบผกระทาการฝาฝนกฎเกณฑหรอเงอนไข รวมทงลกษณะทางกายภาพ ไมวาจะ

118

เปนสภาพหองเรยนทไมเอออานวยตอการเรยนรอยางมความสข คบแคบ อากาศรอน สอและอปกรณประกอบการเรยนการสอนไมเพยงพอตอจานวนผเรยน สวสดการหอพก สวสดการรกษาพยาบาล หรอสวสดการรานอาหาร ไมเพยงพอตอความตองการผรบบรการ ยอมทาใหนกศกษาแพทยเกดความเบอหนายในการเรยน เกดความเครยดในการเรยนรส งตางๆ และขาดแรงจงใจ ดงท ศรสดา ทรพยสน (2550: 95) กลาววา ลกษณะทางกายภาพทเหมาะสม ไมวาจะเปนภายนอกหรอภายในหองทางานลวนแลวมผลตอจตใจของสมาชก มแรงจงใจ และไมกอใหเกดความเครยด ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของพรรณวด สนธทรพย (2547: 70-71) ไดศกษาตวแปรทเกยวของกบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลกรงเทพ กรงเทพ มหานคร ผลการศกษาพบวา ความมระเบยบวนย มความสมพนธทางบวกกบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ และสอดคลองกบงานวจยของดลภางค จนทรทอง (2548: 98) ไดศกษาปจจยท

สงผลตอความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภา วะวกฤต โรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา ลกษณะทางกายภาพในการปฏบตงาน มความสมพนธทางบวกกบความเครยดในการปฏบต งานของพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะ

วกฤต โรงพยาบาลรามาธบดกรงเทพมหานคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และสอดคลองกบงานวจยของณรงค ทปประชย(2547: 123) ไดศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการกบ

ความทอแทในการศกษาของนกศกษาระดบปรญญาตรในระบบการศกษาทางไกล มหาวทยาลยเปดของรฐ ผลการศกษาพบวา ปจจยดานการศกษาและสถานศกษา มตวแปรยอยดานการให บรการการศกษา และเวลาในการศกษามความสมพนธกบความทอแทในการศกษา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และสอดคลองกบงานวจยของกานดา วธานธรกล (2549: 87) ไดศกษา ปจจยทมอทธพลต อความเครยดของเจาหนาทตารวจ สถานตารวจภธรอาเภอเมอง จงหวดชมพร ผลการศกษาพบวา สภาพแวดลอมในสถานททางานมความสมพนธทางบวกกบความเครยด และสอดคลองกบงานวจยของ

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช 1.1 ผลการศกษาคนควาครงน สามารถนามาประกอบเปนขอมลพนฐานทสาคญใหแก หนวยงานทเกยวของ อาท ผบรหาร อาจารยผสอน อาจารยทปรกษา ฝายงานแนะแนว เพอ

ไดรบทราบถงสถานการณการเกดความเครยดของนกศกษาแพทยในปจจบน และเปนขอมลพนฐานในการทาความเขาใจมมมองอารมณความรสก และเหตผลของนกศกษาแพทยมากยงขน 1.2 ขอมลจากการศกษาครงน สามารถนาไปประกอบการปรบเปลยนกลยทธการจดการดานตางๆทจะชวยเสรมสรางความสขเพมขนใหแกนกศกษาแพทย ไมวาจะเปนดานการเสรมสรางบรรยากาศในการเรยนการสอนทอบอน ผอนคลาย และสอดคลองกบความเปนจรงท

119

เกดขน การวางแผนในการสงเสรม ปองกน และเฝาระวงปญหาทอาจเก ดขนจากความเครยดของนกศกษา การปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพใหเออตอการเรยนร การสงเสรมโครงการสรางสขเพอการเรยนแพทย หรอการสงเสรมการผอนคลายความเครยดดวยกจกรรมสรางสรรคสงคมทกระตนจตสานกของความเปนแพทย หรอ ทงในดานกายภาพ และสขภาพจต 2. ขอเสนอแนะเพอการวจย 2.1 ควรศกษาเกยวกบปจจยทจะชวยเสรมสรางความสข และลดความเครยดในกลมนกเรยน นกศกษาแพทย หรอนกศกษากลมอนๆ 2.2 ควรมการศกษาพฒนาโปรแกรมคลายทกข เพอสรางสขในวยเรยน หรอศกษาการบรหารจดการชวตใหมสขในวยเรยน อาท ดานทศนคตหรอมมมองทางวชาชพ ดานความคาดหวง ดานครอบครว ดานกายภาพ หรอดานสขภาพจต เพอมงพฒนานกศกษาใหรจกการบรหารจดการความเครยดอยางสรางสรรคและเปนระบบ

บรรณานกรม

121

บรรณานกรม

กานดา วธานธรกล. (2549). ปจจยทมอทธพลตอความเครยดของเจาหนาทตารวจสถาน ตารวจภธรอาเภอเมอง จงหวดชมพร. สารนพนธ บธ.ม. (การจดการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. กาญจน โชตชยววงศกล. (2547). ปจจยบางประการทเกยวของกบความเครยดของ นกศกษาแพทยชนปท 1 คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.ถายเอกสาร. กหลาบ รตนสจธรรม. (2541). รายงานการวจยเรองสมพนธภาพในครอบครวกบปญหา ยาเสพยตดและพฤตกรรมทางเพศของนกศกษาระดบอาชวศกษา. กรงเทพฯ: สานก นโยบายและแผนอดมศกษา. โกเมศ กาบแกว. (2541). เจตคตของนกเรยนนกศกษาชางอตสาหกรรมทกอการทะเลาะ ววาททมผลตอสภาพภายในสถานศกษาเขตกรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (อตสาหกรรมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.ถายเอกสาร. เกรยงศกด เจรญวงศศกด . (2543). การบรหารเวลาเพอความสาเรจ. กรงเทพฯ: ซคเซส มเดย. จรวรรณ ชานาญชาง. (2544). การเปรยบเทยบความเชอมนและความเทยงตรงเชง โครงสรางของมาตรฐานวดเจตคตแบบลเคอรตทจดเรยงลาดบขอคาถามทางบวก และทางลบตางกน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวดผลศกษา). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. จฬามณ จนทรมณ. (2543). สขภาพจตของนกศกษาพยาบาลหลกสตรประกาศนยบตรพยาบาล ศาสตรระดบตน วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ในจงหวดนนทบร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (สขศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ฉตรกมล ออกกจวตร. (2546). การศกษาปญหา สาเหตของปญหา การเผชญปญหาเกยวกบการ ปฏบตงาน และความตองการของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลหวเฉยว. สารนพนธ กศ.ม.(จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ถายเอกสาร. ชนกา จงเจรญพานชย. (2546). ตวแปรทเกยวของกบทศนคตตอวชาชพครของนกเรยน ระดบปรญญาตร คณะครศาสตร สถาบนราชภฏพระนคร กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม.(จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ถายเอกสาร.

122

ชยญาสทธ ศนสนะวระกล . (2544). การวเคราะหประสบการณของสมาชกกลมหลงการเขา กลมพฒนาตน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต (จตวทยาการปรกษา). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชาตร ลกษณะศร. (2546). การศกษาลกษณะมงอนาคต ความเครยดและการเผชญ ความเครยด ปญหาการปรบตว และวธการปรบตวของนกเรยนโรงเรยนกฬา จงหวดสพรรณบร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาพเศษ). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ชวน ประทมรตน. (2546). การอบรมเลยงดและการเผชญความเครยดของเดกวยรนทอย ในสถานพนจ และคมครองเดก กบเดกวยรนในครอบครวปกตในเขต กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ชตมน ศรแกว. (2546). ปจจยทสงผลทศนคตตอการเรยนทเนนผเรยนเปนสาคญของ นกเรยนชน มธยมศกษาตอนตน โรงเรยนสารวทยา เขตจตจกร กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ดลภางค จนทรทอง. (2548). ปจจยทสงผลตอความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาล หนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤต โรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพมหานคร . ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ทศนวรรณ ปานศรอาษา. (2547). ตวแปรทเกยวของกบความวตกกงวลในการสอบใบประกอบ โรคศลปของนกศกษาพยาบาล มหาวทยาลยครสเตยน จงหวดนครปฐม . ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. ทพวรรณ สวรรณประเสรฐ. (2541). ตวแปรทเกยวของกบพฤตกรรมการเรยนของนกเรยนชน มธยมศกษาตอนตน สงกดกรมสามญศกษา จงหวดปราจนบร ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ถายเอกสาร. ธนาวรรณ ธนพรด. (2551). ปจจยทสงผลตอเปาหมายในชวตของนกเรยนชวงชน 4 โรงเรยน พระหฤทยคอนแวนต เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยา การศกษา). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. ธานนทร ศลปจาร. (2551). การวจยและวเคราะหขอมลทางสถตดวย SPSS. กรงเทพฯ: หาง หนสวนสามญ บสซเนสอารแอนดด.

123

ณรงค ประทปประชย. (2547). การศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการกบความ ทอแทในการศกษา ของนกศกษาระดบปรญญตรในระบบการศกษาทางไกล มหาวทยาลยเปดของรฐ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวดผลการศกษา). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. นฤมล พระใหญ. (2547). การศกษาความเครยดและสาเหตของความเครยดในการ ปฏบตงานของพยาบาลประจาการในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนงในกรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ถายเอกสาร. นวรตน มนสวาทะไพบลย. (2547). ปจจยทสงผลตอความเครยดในการปฏบตงานของ พยาบาลประจาการ โรงพยาบาลศรราช กรงเทพมหานคร. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ถายเอกสาร. นลน ธรรมอานวยสข. (2541). ตวแปรทเกยวของกบความเครยดในการเรยนของนกเรยน ชนมธยมศกษา โรงเรยนกฬาจงหวดสพรรณบร สงกรมพลศกษา จงหวด สพรรณบร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. นยนา เหลองประวต. (2547). ผลของการใชวธการจดการกบความเครยดโดยฝกสมาธ การคด แบบอรยสจ และการฝกเกรงและคลายกลามเนอ เพอการจดการกบความเครยดของนสต ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. นกล ประทปพชย. (2540). ตวแปรทเกยวของกบความเครยดในการปฏบตงานของศกษานเทศ เขตการศกษา 5. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. นธพฒน เมฆขจร. (2540). การศกษาการใชเวลาของนกศกษาทเปนนกกฬา มหาวทยาลย ศรปทม กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.ถายเอกสาร. นพนธ สงขจนทร. (2547). ตวแปรทเกยวของกบความเครยดในการปฏบตงานของพนกงาน บรษท ในเครอ ท เอส กรป ประเทศไทย. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. นภา แกวศรงาม. (2548, มกราคม). : ความเครยด. วารสารวงการคร. 2(3) : 90. ประคอง กรรณสต. (2542). สถตเพอการวจยทางพฤตกรรมศาสตร. กรงเทพฯ: สานกพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

124

ประพนธ แฟมคลองขอม . (2540). ความสมพนธระหวางความเครยดกบความพงพอใจใน การทางานของพยาบาล โรงพยาบาลสมเดจพระปนเกลา กรมการแทพยทหารเรอ.

ปรญญานพนธ กศ.ม. (สขศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.ถายเอกสาร. ประพมพ พยอมใหม. (2549). การปฏบตจนในการคบเพอนตางเพศ ของนกเรยนชวงชนท 3 โรงเรยนมธยมประชานเวศน เขตจตจกร กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. ประภสราภา จนทรวงศา. (2548). ลกษณะสวนบคคลและความคดเชงบวกกบความเครยด ในการเรยนของนกศกษา สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตพระนครศรอยธยา. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. ปารชาต สวรรณผล. (2548). ความเครยดและกลวธเผชญความเครยดของคนพการ ทมารบ บรการทศนยสรนธร เพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทร วโรฒ ถายเอกสาร. ปราณ รามสตร และจารส ดวงสวรรณ. (2545). “พฤตกรรมนษยกบการพฒนาตน”. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ธนการพมพ. ปยะวรรณ เลศพานช. (2542). การศกษาความเครยด สาเหตของความเครยด และวธการ เผชญความเครยดทางการเรยนของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายในโรงเรยน มธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา สวนกลาง กลมท 4. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.ถายเอกสาร.. พงษพนธ พงษโสภา. (2542). “พฤตกรรมกลม”. กรงเทพฯ: สานกพมพพฒนาศกษา. พรดารา แซฉว. (2545). การเปรยบเทยบวธการเผชญความเครยดของพยาบาลทมบคลกภาพ และสมพนธภาพในครอบครวแตกตางกน. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พรรณวด สนธทรพย (2542). ตวแปรทเกยวของกบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลกรงเทพ กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. พนธผกา ไชยสล. (2547). ความเครยดในการปฏบตงานพนกงานใหบรการลกคา บมจ.แอดวานซ อนโฟซ เซอรวส. วทยานพนธ ศศ.ม. (พฒนาสงคม). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. เพญแข แสงแกว. (2541). การวจยทางสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

125

มนฤด เพญสรยา. (2546). การศกษาความเครยด สาเหต และวธการจดการกบความเครยด ในการเตรยมตวสอบเขามหาวทยาลยของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. มาล จฑา. (2542). จตวทยาการเรยนการสอน. กรงเทพฯ: อกษราพฒน. รตนาภรณ ศรจนทร. (2542).การศกษาความเหนอยหนายในการทางานของพยาบาลในจงหวด อทยธาน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.ถายเอกสาร. ราตร พงษสวรรณ. (2540).การศกษาปญหาการปรบตวดานการเรยนของนกศกษาชนปท 1 มหาวทยาลยรามคาแหง. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.ถายเอกสาร. ละมน ตรนานนท. (2545). ความสมพนธระหวางพฤตกรรมสขภาพกบพฤตกรรมการใชเวลาวาง ของนกศกษาสถาบนเทคโนโลยราชมงคลวทยาเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอนครราชสมา. วทยานพนธ ศษ.ม. (พลศกษา). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. วนนธร แววสวางวงศ. (2549). ปจจยทสงผลตอความเครยดของพนกงาน บมจ .แอดวานซ อนโฟ เซอวส. สารนพนธ บธ.ม.(การจดการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. วณ เทศนธรรม. (2541). ความเครยดของนกศกษาพยาบาลวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ศรธญญา กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (สขศกษา). กรงเทพฯ: มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.ถายเอกสาร. วราภรณ มละชวะ. (2547). ปจจยทสงผลตอความเครยดในการเตรยมตวสอบเขาศกษาตอใน ระดบอดมศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาชนปท 6 โรงเรยนพระหฤทยคอนแวนต เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วราภรณ รตนาวศษฐกล. (2545). ความหวง และกลวธการเผชญปญหาของนกศกษา . วทยานพนธปรญญามหาบณฑต (จตวทยาการปรกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วมาน จวเจยม. (2539). การบรหารเวลา. วทยาลยพลศกษาจงหวดมหาสารคาม. วณา มงเมอง. (2540). ผลของการปรกษาเชงจตวทยาแบบกลมตามแนวคดพจารณาความ เปนจรงตอกลวธการเผชญปญหาของนกเรยนชนมธยมศกษาชนปท 3 ทมผลสมฤทธ

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต (จตวทยา). กรงเทพ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

126

แววสดา ดวงมณ. (2550). ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการเผชญความเครยด ความเครยด ทวไป และความเครยดในการทางานของพนกงานระดบปฏบตการ: ศกษาเฉพาะกรณ ธนาคารเพอการสงออกและนาเขาแหงประเทศไทย สานกงานใหญ. วทยานพนธ มหาบณฑต คณะศลปะศาสตร กรงเทพ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ไวกณฐ สถาปนาวตร. (2545). จากวยใส...ไปเปนหมอ. กรงเทพฯ: สานกพมพหนาตางส โลกกวาง จากด. ศรรตน สภาพทรง(2548).ปจจยทสงผลตอความวตกกงวลในดานควา มมนคงในการทางายคปฏรป ระบบราชการของขาราชการสานกงานปลดกระทรวง กระทรวงศกษาธการ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. ศรรตน อจนามนสสร. (2545). ตวแปรทเกยวกบความเครยดของพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาล บารงราษฎร เขตวฒนา กรงเทพมหานคร. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา) กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. ศรนภา กลวรกลพทกษ. (2546). ปจจยทสงผลตอคว ามวตกกงวลในการศกษาตอนกเรยนระดบชน มธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนราชวนตบางแกว ในพระบรมราชปถมภ อาเภอบางพล สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ศรเรอน แกวกงวาล. (2542). ตวแปรทเกยวกบความเครยดของพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาล บารงราษฎร เขตวฒนา กรงเทพมหานคร. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. ศรสดา ทรพยสน. (2550). องคประกอบทมอทธพลตอความเครยดในการใชจายเงนของสมาชก โครงการกาวหนาพฒนาชมชนไมโคร เอนเทอรไพรซ ดเวลลอปเมนท เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. ศภวด บญญวงศ. (2539). การแกไขปญหาการปรบตวของนสตในหอพกดวยการใหคาปรกษาราย กลม. ภาควชาการแนะแนวและจตวทยาการศกษา. สงขลา: มหาวทยาลยศรนครนทร วโรฒ ภาคใต. สงวน สทธเลศอรณ. (2545). “พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน”. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: อกษราพฒน. สมต อาชวนจกล. (2542). เครยดเปนบา. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ดบเบลนายน พรนตง. สมชาย จกรพนธ, ม.ล. และคณะ. (2542). รายงานวจยการพฒนาแบบประเมนและวเคราะห ความเครยดดวยตนเองสาหรบประชาชนไทยดวยคอมพวเตอร. กรงเทพฯ: กองแผนงาน กรมสขภาพจต. สมชาย ศรสนตสข. (2541). “การบรหารเวลา”. สรรพากรสาสน ปท 45 ฉบบท 11 พฤศจกายน.

127

สระยา สมมาวาจ. (2541, ตลาคม-ธนวาคม). รายงานการวจย การบรหารเวลาและการใชเวลาของ นกศกษาพยาบาล. วารสารพยาบาล(4): 229-312. สปปกร สมสกล. (2548). ปจจยทสงผลตอความเครยดในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพท ปฏบตงานในหออภบาลผปวย โรงพยาบาลภมพลอดลยเดช กองทพอากาศ กรงเทพมหานคร. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.ถายเอกสาร. สชรา ภทรายตวรรตน. (2545). คมอการวดทางจตวทยา. กรงเทพฯ: สานกพมพเมดคล มเดยร สดารตน หนหอม. (2544). อทธพลของเชาวนอารมณทมตอความเครยดและพฤตกรรมการเผชญ

ความเครยดของพยาบาล: ศกษาเฉพาะกรณโรงพยาบาลศรราชพยาบาลวทยานพนธศลปศาสตร มหาบณฑต (จตวทยาอตสาหกรรมและองคการ) คณะศลปศาสตร. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สธรา เทอดวงศวรกล. (2547). การศกษาการปรบตวและสขภาพจตของนสตนกศกษา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กาแพงแสน . ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาจตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สนย เหมะประสทธ. (2536). สถตเพอการวจย. กรงเทพฯ: สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา ธนบร คณะครศาสตรอตสาหกรรม. สภาพรรณ โคตรจรส. (2539). ความเครยด และการบรหารความเครยด. เอกสารประชม วชาการ. กรงเทพฯ: สมาคมจตวทยาแหงประเทศไทย: 1-14. สภาพรรณ โคตรจรส และชมพร ยงกตตกล. (2544). การวดการเผชญปญหา . กรงเทพฯ: คณะจตวทยา จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สภางค จนทวานช. (2543). การวเคราะหขอมลในการวจยเชงคณภาพ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สภางค จนทวานช. (2546). การวเคราะหขอมลในการวจยเชงคณภาพ. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สรางค ศโรโรตมสกล และ นภาพร เดชะ. (2551). “บทคดยอวทยานพนธ สาขาพยาบาลศาสตร พ.ศ. 2545-2547 ”. กรงเทพฯ: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล. สขภาพจต, กรม. (2543). คมอคลายเครยด. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: โรงพมหสยามเอม แอนดบ พบลชชง จากด. แสงจนทร วฒกานนท, ม.ล. และคณะ. (2542). “การสารวจลกษณะอปนสยและบคลกภาพของ นกศกษาแพทยศรราช”. วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย. ปท 44 ฉบบท 3 กรกฎาคม-กนยายน. แสวง บญเฉลมวภาส และคณะ. (2543). เรองยง...ทควรร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สถาบน พฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล (พรพ.).

128

แสวง บญเฉลมวภาส. (2544). กฎหมายและขอควรระวงของแพทย พยาบาล. กรงเทพฯ: สานกพมพวญ ชน จากด. สรอยศร อนนตประเสรฐ. (2544). ความเครยดและสขภาพจตของนกศกษาแพทยแผนโบราณ แบบประยกต โรงเรยนอายรเวทวทยาลย(ชวกโกมารภจจ) กรงเทพมหานคร. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). สารนพนธ กศ.ม. (สขศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อโนทย แทนสวสด. (2546).การเปรยบเทยบความเชอมนและความเทยงตรงเชงโครงสราง ของแบบทดสอบวดความเครยดของนกเรยนทมการจดเรยงขอความและจานวน มาตราตางกน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวดผลการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อภญญา วเวโก. (2544). ปจจยดานงาน ความเครยด และประสทธภาพการปฏบตงาน ของพนกงานในกรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ บธ.ม. (การจดการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อรญญา จอดนอก. (2544). ความเครยดและการปรบตวของบคลากรพยาบาลในโรงพยาบาล กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (สขศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อรพนทร ชชม. (2542). “สถานภาพการวด EQ” วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 5 ฉบบท 1 สงหาคม. อารยา อนทรวรานนท. (2547). ภาพลกษณตวตนของ “พยาบาล” ในโรงพยาบาลของรฐ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต (สตรศกษา) กรงเทพฯ: สานกบณฑตอาสาสมคร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. อศรา รงทวชย. (2548). การบรหารเวลาของนสตนกศกษา. สารนพนธ กศ.ม. (จตวทยาการ แนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. อบลวนา ขวญบญจนทร. (2543). ความเครยดและสขภาพจตของตารวจ สถานตารวจภธร สงกด ตารวจภธรจงหวดนครราชสมา. ปรญญานพนธ กศ.ม. (สขศกษา). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อษา เชาวลต. (2540). ปจจยบางประการทมสวนเกยวของกบการเผชญปญหาของนกศกษา พยาบาลวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ศรธญญา. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ถายเอกสาร. เอกชย โลหะกมลชย. (2546). การจดสรรเวลากบผลสมฤทธทางการเรยนของนสตระดบ ปรญญาโท(ภาคพเศษ). สารนพนธ ศ.ม. (เศรษฐศาสตรการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. อานวย แสงสวาง. (2540). จตวทยาอตสาหกรรม. กรงเทพฯ: อกษราพฒน.

129

Breakwell ,G. M.; (1990). “Are you Stressed out ?” American Journal of Nursing, 90(8). Bettina, P.; (2000). Gender differences and similarities in adolescent’s ways of coping. Psychology Record, 51, pp. 223-236. Friedman, J. L,; (1990). Appraisal of Stress, Coping and performance of high school students. Dissertation Abstracts International 50: 08-A. Frydenberg, E.; and Lewis, R.,; (1993). Adolescent Coping scale administrator’s manual. The Australian Council for Educational Research Ltd. Garland, L.M.; and Bush, C. T.; (1982). Coping Behavior and Nursing. Virginia: Reston Publishing Co. Gomez. (1993). The relationship between academic achievement and coping with stress among public junior high school adolescents. Dissertation Abstracts International 54: 60- B. Lazarus, R. S.; (1991). Emotion and Adaptation. ;New York: Oxford University Press. Lazarus, R. S.; and Folkman, S.; (1984). Stress, Appraisal, and Coping. New York: Springer Publishing, Maslach, C.; (1986). “ Stress, Burnout and Workaholism.” In R.R. Killbury, P. E. Nathan; and R. W. Thoreson (Eds.) Professionals in issues syndromes and Solutions in psychology. Washington: America Psychology Association. Michal, M.; 1991. Stress. Basel, Switzerland: Edition by Roche. Monat, A.; and Lazarus, R.; (1978). Stress and Coping. New York: University Press. Newman, B.; (1995). The Neuman Systems Model. 3rd ed. New York: Appleton and Lange. Powell, Trevor J.; and Engright J. Simon. (1990). Anxiety and Stress Management. London: Routledge. Rice, Phillip L.; (1999). Stress and Health. (3rd ed ). Brooks/Cole Plubishing Company, California: Moorhed State University. Taylor, M.C.; (1994). Essentials of Psychiatric Nursing. St. Louis: R.R. Donnelley and Sons Company. Zimbardo, P. G.; (1985). Psychology and Life. Illinois: Scott, Foresman and Company.

130

Website กรแกว จนทภาษา. (เมษายน, 2552). “เทคนคการเกบขอมลเชงคณภาพ”.

จาก http://home.kku.ac.th/korcha/dis6.html แกวขวญ ทศบวร และคณะ. (2544, ธนวาคม). “ปญหาสงคม ความเครยด ”. จาก http://www.geocities.com/stress_problem/cause.html ขาวศรตรง. (2542). “พระราชประวต”. ปท 22, ฉบบท 10, ตลาคม.

จาก http://oas.psu.ac.th/psu_archive1/images/stories/Ducument_/PSU/PSUday/ psu_spday03-1.html

คณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม. (2552, เมษายน). “ประวตพระบดาแหงการแพทยแผน ปจจบนของไทย ”. จาก http://www.med.cmu.ac.th/secret/admin/web/mahidol.html

ชทตย ปานปรชา. (2551). “เหยอเดก สงเวยนเรยน”. จาก http://www.geocities.com/stress_problem/d4.html ธรณนทร กองสข, อจฉรา จรสสงห, เนตรชนก บวเลก และคณะ. (2548). “ความเครยดของคนไทย : การศกษาระดบชาต ป 2546”. การประชมวชาการสขภาพจตนานาชาต, ครงท 4, เรองสขภาพจตกบภยพบต, วนท 6-8 กรกฎาคม 2548 ณ โรงแรมปรนซพาเลซ, กรงเทพมหานคร, หนา 79-80. จาก http: //www.dmh.moph.go.th/main.asp นตกร มทรพย. (2551). “แฟชน ฆาตวตาย ทางเลอกสงคมเปราะบาง ”. จาก http://www.geocities.com/stress_problem/d3.html บศรนทร หลมสนทร. (2544). “การศกษาความเครยด การรบรภาวะสขภาพ และพฤตกรรมการ จดการความเครยดของนกศกษาพยาบาล”. วารสารคณะแพทยศาสตร, ปท 9, ฉบบท 3, กนยายน-ธนวาคม หนา 20-28. จาก http: //www.dmh.moph.go.th/main.asp สนศกด สวรรณโชต , วภาวรรณ ชะอม เพญสขสนต. (2547). “ความเครยด สถานการณทกอ ใหเกดความเครยด และการจดการความเครยดในการปฏบตงานของบคลากรโรงพยาบาล สวนสราญรมย”. วารสารสขภาพจตแหงประเทศไทย, ปท 12, ฉบบท 1, หนา 31-39. จาก http: //www.dmh.moph.go.th/main.asp สชรา ภทรายตวรรตน เธยรชย งามทพยวฒนา และกนกรตน สขตงคะ. (2543). “การพฒนา แบบวดความเครยดในคนไทย”. วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย, ปท 45, ฉบบ ท 3, หนา 248-249. จาก http: //www.ramamental.com/journal/vol453.html หนวยจตเวชเดก ภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร. (2541). “จตพยาธสภาพของวยรน ทพฤตกรรมฆาตวตาย”. วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย. 43(1): 22-38. จาก http://www.geocities.com/stress_problem/d5.html

131

Byrne D.G.; Davenport S.C.; and Mazanov J. (2006). “Profile of adolescent stress: The development of the adolescent stress Questionnairenaire (ASQ)”. Retrived April 04, 2004, From: http://www.elsevier.com/ locate/ jado. Cheryl Marie LeSergent; and Colleen J. Haney. (2004). “Rural hospital nurse’s stressors and coping strategies: a survey”. Retrived August 18, 2004, From: http://www.geocities.com/ stress_problem/cause.html Elin Dysvik,; Gerd Karnin Natvig; Ole-Johan Eikeland; and Torill Christine Lindstrom (2004). “Coping with chronic pain”. Retrived August 10, 2004, From: http://www.geocities.com/stress_problem/cause.html Pual H. Lysaker; Kriscinda A. Whitney; and Louanne W. Dawis; (2005). “Obsessive- compulsive and negative symptoms in schizophrenia : Associations with coping

preference and hope”, Retrived March 6, 2006, From: http://www.geocities.com/stress_problem/cause.html

Vickei A. Lambert, Clinton E. Lambert and Misae. (2002). “Workplace stressors, ways of coping and demographic characteristics as predictors of physical and mental of Japanese hospital nurses”. Retrived June 25, 2003, From: http://www.geocities.com/stress_problem/cause.html Xianchen Liu, Jenn-Yun Tien and Zhongtang Zhao (2003). “Coping strategies and behavioral/emotional problems among Chinese adolescints”. May 17, 2004, From: http://www.geocities.com/stress_problem/cause.html

ภาคผนวก

133

ภาคผนวก ก หนงสอขอความรวมมอ แบบสอบถาม

134

135

136

137

138

139

140

141

142

143

144

145

146

147

148

149

150

151

152

153

154

แบบสอบถามในการวจย

สวนท 1 ขอมลสวนบคคล

คาชแจง : กรณาเขยนเครองหมายถก / ลงในชองทตรงกบขอมลของทานตามความเปนจรงในปจจบน 1. เพศ ชาย หญง 2. ระดบชนป

ชนปท 4 ชนปท 5 ชนปท 6 3. เกรดสะสมเฉลย (G.P.A)

ผลสมฤทธทางการเรยน 3.5 ขนไป ผลสมฤทธทางการเรยนระหวาง 3.00-3.49 ผลสมฤทธทางการเรยนตงแต 2.99 ลงมา

ขอมลจากแบบสอบถามนใชเพอการวจยของนสตปรญญาโท คณะศกษาศาสตร สาขาวชาจตวทยาการ

แนะแนว ภาควชาการแนะแนวและจตวทยาการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ขอมลตางๆ จะเกบเปนความลบ และจะนาขอมลดงกลาวไปใชเพอการวจยเทานน จงไมตองเปดเผยชอตนเองในแบบสอบถาม

เมอตอบแบบสอบถามเสรจแลว ใหผตอบแบบสอบถามแยกเฉพาะสวนทเปนแบบสอบถามน พบใสซอง และปดผนกใหเรยบรอย

แบบสอบถามชดนประกอบดวย 3 สวน คอ ขอมลสวนบคคล 1 ชด และแบบสารวจตนเอง 2 ชด

นางสาวสวรรณา สสมประสงค ผวจย

สถานทตดตอผวจย งานกจการนกศกษา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด 270 ถนนพระราม 6 พญาไท ราชเทว กทม. 10400 โทร.0-2201-1056 โทรศพทมอถอ 086-6775331

155

สวนท 2 แบบวดความเครยด (Thai Stress Test)

ของสชรา ภทรยตวรรตน เธยรชย งามทพยวฒนา และกนกรตน สขตงคะ

คาชแจง คาถามตอไปนเปนความรสกททานอาจมในชวตประจาวน ทานมอาการ พฤตกรรม หรอความรสกตอไปนมากนอยเพยงใด ขอใหทานอานขอความทละขอ แลวเลอกคาตอบทตรงกบตวทานมากทสด ทเปนอยในขณะน โดยไมตองคานงวาคนสวนใหญจะทาหรอคดอยางไร ใสเครองหมาย ลงในชอง

ตามลาดบความมากนอยทตรงกบตวทาน ไมมคาตอบใด “ถก” หรอ “ผด” แตละขอมคาตอบใหเลอกดงน

ไมเคยรสกเลย หมายถง ไมเคยเกดความรสกนนเลย รสกเปนครงคราว หมายถง เกดความรสกนนบางเปนครงคราว

รสกบอยๆ หมายถง เกดความรสกนนบอยๆ

ระดบอาการ อาการ พฤตกรรม หรอความรสก รสกบอยๆ รสกเปน

ครงคราว ไมเคย รสกเลย

1.ทานรสกเหงา และวาเหว

2.ทานรสกไมมความสขเลย

3.ทานมความรสกเบอหนาย ทอแท ไมอยากทาอะไรเลย

4.ทานรสกกระวนกระวายใจเกอบตลอดเวลา

5.ทานรสกกงวลเกอบตลอดเวลา

6.ทานรสกไมสบายใจโดยหาสาเหตไมได

7.ทานรสกไมคอยมสมาธในการกระทาสงตางๆ

8.ทานรสกไมอยากทาสงทเคยสนใจทาเปนประจา

9.ทานอยากถอยหน ไมอยากพบปะพดคยกบคนอนๆ

10.ทานรสกหมดกาลงใจ

11.ทานรสกสนหวง

12.ทานรสกตนเองไมมคณคา

156

ระดบอาการ

อาการ พฤตกรรม หรอความรสก รสกบอยๆ รสกเปน

ครงคราว ไมเคย รสกเลย

13.ทานรสกภาคภมใจวาทานเปนคนเกง

14.ทานรสกภาคภมใจวาทานเปนคนทมความสามารถ

15.ทานรสกภาคภมใจวาทานไมไดดอยไปกวาใคร

16.ทานรสกพอใจกบชวตความเปนอยในขณะน

17.ทานรสกวาสงตางๆรอบตวทาน ยงมอะไรบางอยางททาใหทานมความสนใจเปนพเศษอย

18.ทานรสกยนดและพงพอใจกบการทตนเองไดรบความสาเรจในบางสงบางอยาง

19.ทานรสกกระตอรอรนในการกระทาสงตางๆในชวตประจาวน

20.ทานรสกสนกสนานกบการพบปะพดคยกบคนอนทอยรอบ ตวทาน

21.การคดและการตดสนใจของทานยงเปนปกตเหมอนกอน

22.ทานรสกวาชวตนยงมความหวง

23.ทานรสกมกาลงใจทจะปรบปรงเปลยนแปลงตนเองในทางทดหรอกาวหนาขน

24.ทานรสกวาจตใจของทานเปนปกต

157

สวนท 3 แบบสอบถามสถานการณทกอใหเกดความเครย ดสาหรบนกศกษาแพทย

คาชแจง ทานประสบกบความเครยดทเกดขนจากสถานการณ และประสบการณในชวตประจาวน ในแตละดานในระดบใด ขอใหทานอานขอความทละขอ แลวเลอกคาตอบทตรงกบตวทานมากทสด โดยไมตองคานงวาคนสวนใหญจะทาหรอคดอยางไร ใสเครองหมาย ลงในชอง ตามลาดบความมาก

นอยทตรงกบ ตวทาน ไมมคาตอบใด “ถก” หรอ “ผด” แตละขอมคาตอบใหเลอกดงน

มากทสด หมายถง กอใหเกดความเครยดมากทสด มาก หมายถง กอใหเกดความเครยดมาก ปานกลาง หมายถง กอใหเกดความเครยดในระดบปานกลาง นอย หมายถง กอใหเกดความเครยดเพยงเลกนอย

นอยทสด หมายถง กอใหเกดความเครยดนอยทสด

สถานการณทกอใหเกดความเครยด มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

สาเหตจากความขดแยงของสมาชกใน

ครอบครว 1.ทานมการทะเลาะโตเถยงกนในครอบครว

2.ความขดแยงระหวางพอกบแม หรอ ผปกครอง

3.ทานมความขดแยงกบแม

4.ทานมความขดแยงกบพอ

5.ทานมความขดแยงกบผปกครอง

6.พอขาดความเขาใจในตวทาน

7.แมขาดความเขาใจในตวทาน

8.ผปกครองขาดความเขาใจในตวทาน

9.การปฏบตตามกฎระเบยบทเครงครดของครอบครว

10.พอไมใหความสาคญกบทาน

11.แมไมใหความสาคญกบทาน

158

สถานการณทกอใหเกดความเครยด มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

12.ผปกครองไมใหความสาคญกบทาน

13.พอกาหนดกฎเกณฑหรอควบคมชวตของทานมากเกนไป

14.แมกาหนดกฎเกณฑหรอควบคมชวตของทานมากเกนไป

15.ผปกครองกาหนดกฎเกณฑหรอควบคมชวตของทานมากเกนไป

16.ขาดความไววางใจจากผใหญ

17.พอคาดหวงในตวทานมากเกนไป

18.แมคาดหวงในตวทานมากเกนไป

19.ผปกครองคาดหวงในตวทานมากเกนไป

20.พอดวา และตาหนทานบอยครง 21.แมดวา และตาหนทานบอยครง 22.ผปกครองดวา และตาหนทานบอยครง 23.พอไมยอมรบความคดเหนในมมมอง ของทาน

24.แมไมยอมรบความคดเหนในมมมอง ของทาน

25.ผปกครองไมยอมรบความคดเหนใน มมมองของทาน

สาเหตจากการเรยน 26.อาจารยคาดหวงในตวทานมากเกนไป

27.การเขยนรายงานหรอการทางานทไดรบ มอบหมาย

28.ทานตองเรยนในสงทไมชอบหรอไมสนใจ 29.เวลาทใชในการเรยนแตละวนนานเกนไป 30.ทานมความกดดนในการเรยน 31.ทานมเวลาในการคนควาความรเพมเตมไมเพยงพอ

32.รปแบบการสอนของอาจารยสวนใหญไมนาสนใจ

33.ความถของการสอบบอยครง 34.ความถของการอยเวรบอยครง 35.อาจารยหรอแพทยประจาบานตาหนหรอดวา 36.ความเหนอยลาจากการเรยน

159

สถานการณทกอใหเกดความเครยด มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

สาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา 37.การตนนอนแตเชาเพอไปเรยนหรอขนวอรด (ประมาณ 05.00-07.00 น.)

38.การปฏบตตามกฎระเบยบสาหรบนกศกษาแพทย

39.การเดนทางไปเรยนไมสะดวก 40.สภาพหองเรยน และบรรยากาศโดยรวม ไมเอออานวยความสะดวก

41.สวสดการตางๆ เชน หอพก รานอาหาร ฯลฯ ไมเพยงพอ

สาเหตจากเพอนตางเพศ (คนรก) 42.การปรบตวโดยรวมเขากบเพอนตางเพศ

43.ปญหาความสมพนธกบเพอนตางเพศ ไดแก การ

ยอมรบฟงความคดเหน ความเขาใจซงกนและกน

44.การมเวลาใหกบเพอนตางเพศไมเพยงพอ 45.การถกปฏเสธหรอบอกเลกจากเพอนตางเพศ (อกหก)

สาเหตจากเพอน 46.ความกดดนจากบรรยากาศการแขงขนดาน การเรยน

47.การปรบตวเขากบกลมเพอน 48.การปรบตวเขากบบคลากรวชาชพอนทเกยวของ 49.เพอนรวมกลมไมรบฟงความคดเหนของทาน 50.เพอนรวมกลมขาดความรบผดชอบในการทางานเปนกลม

51.เพอนรวมกลมขาดความมนาใจ และชวยเหลเกอกลกน

52.การยอมรบความสามารถทแตกตางกนของเพอนรวมกลม

53.เพอนมอคตตอทาน 54.ความขดแยงระหวางทานกบเพอน 55.เพอนตาหนหรอไมยอมรบความคดเหนในมมมองของทาน

56.ความพงพอใจในตวของทานเอง

160

สถานการณทกอใหเกดความเครยด มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

สาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย 57.ความกดดนจากผทมสถานภาพสงกวา เชน อาจารย แพทยประจาบาน พยาบาล ฯลฯ

58.อาจารยมอบหมายงานทไมเหมาะสม โดยทาน ไมสามารถตอรองได

59.ความขดแยงระหวางทานกบผมสถานภาพสงกวา เชน อาจารย แพทยประจาบาน พยาบาล ฯลฯ

60.ผมสถานภาพสงกวาตาหนหรอไมยอมรบ ความคดเหนในมมมองของทาน

61.ขาดการใหเกยรตจากอาจารย 62.อาจารยไมรบฟงความคดเหนของทาน 63.การปรบตวเขากบอาจารย 64.ความขดแยงระหวางทานกบอาจารย 65.อาจารยดวา และตาหนทานบอยครง 66.อาจารยไมยอมรบความคดเหนในมมมองของทาน สาเหตในอนาคต 67.ทานกงวลเกยวกบอนาคตของตวเอง

68.ความจาเปนตองตดสนใจเรองการทางาน หรอ การศกษาตอในอนาคต

69.ความกดดนตอตนเองในดานความคาดหวงเพอจะไปสเปาหมายทต ง ใจไว

สาเหตจากการจดสรรเวลา 70.ทานมเวลาสาหรบการทางานอดเรกไมเพยงพอ

71.ทานมเวลาสาหรบการทากจกรรมนอกเหนอจากการเรยนไมเพยงพอ

72.ทานมเวลาสาหรบกจกรรมสนกสนานไมเพยงพอ 73.ทานมเวลาสาหรบการดแลหรออยรวมกบสมาชกในครอบครวไมเพยงพอ

74.ทานไดรบมอบหมายงานมากเกนไป 75.ขาดความเปนอสระในตนเอง

161

สถานการณทกอใหเกดความเครยด มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

สาเหตจากเศรษฐกจ 76.คาใชจายในการซอของทจาเปนไมเพยงพอ

77.คาใชจายในการซอของทตองการของทานไมเพยงพอ

78.ความกดดนทจะตองหารายไดเพมเตม เชน การสอนพเศษ การรบจางทางานนอกเวลาเรยน

79.ภาระความรบผดชอบทางดานการเงนในอนาคต สาเหตจากความรบผดชอบในฐานะผใหญ 80.ภาระความรบผดชอบตอครอบครวในปจจบน

81.ภาระความรบผดชอบตอครอบครวในอนาคต 82.ความกดดนจากความคาดหวงของครอบครว

ประเดนความเครยดอนๆนอกเหนอจากขอคาถาม.......................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ขอเสนอแนะแนวทางการจดการความเครยดในการเรยนแพทย....................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

162

ภาคผนวก ข คณภาพเครองมอ

163

ตาราง 24 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตความขดแยงของสมาชกในครอบครว

ขอท คาอานาจจาแนกเปนรายขอ

(Corrected Item-Total Correlation)

1 0.740

2 0.774

3 0.807

4 0.828

5 0.864

6 0.817

7 0.791

8 0.867

9 0.516

10 0.733

11 0.767

12 0.749

13 0.726

14 0.738

15 0.797

16 0.813

17 0.669

18 0.653

19 0.669

20 0.78

21 0.76

22 0.822

23 0.758

24 0.782

25 0.823

คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .973

164

ตาราง 25 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากการเรยน

ขอท คาอานาจจาแนกเปนรายขอ

(Corrected Item-Total Correlation)

26 0.53

27 0.572

28 0.512

29 0.621

30 0.644

31 0.574

32 0.581

33 0.504

34 0.602

35 0.545

36 0.543

คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .867

ตาราง 26 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากขอบงคบของสถานศกษา

ขอท คาอานาจจาแนกเปนรายขอ

(Corrected Item-Total Correlation)

37 0.465

38 0.515

39 0.594

40 0.604

41 0.575

คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .770

165

ตาราง 27 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากเพอนตางเพศ(คนรก)

ขอท คาอานาจจาแนกเปนรายขอ

(Corrected Item-Total Correlation)

42 0.63

43 0.714

44 0.637

45 0.479

คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .792

ตาราง 28 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากเพอน

ขอท คาอานาจจาแนกเปนรายขอ

(Corrected Item-Total Correlation)

46 0.406

47 0.611

48 0.523

49 0.724

50 0.654

51 0.694

52 0.561

53 0.763

54 0.671

55 0.743

56 0.39

คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .887

166

ตาราง 29 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากอาจารย และบคลากรทางการแพทย

ขอท คาอานาจจาแนกเป นรายขอ

(Corrected Item-Total Correlation)

57 0.628

58 0.711

59 0.796

60 0.83

61 0.811

62 0.871

63 0.701

64 0.858

65 0.782

66 0.857

คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .948

ตาราง 30 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตในอนาคต

ขอท คาอานาจจาแนกเปนรายขอ

(Corrected Item-Total Correlation)

67 0.862

68 0.858

69 0.833

คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .927

167

ตาราง 31 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากการจดสรรเวลา

ขอท คาอานาจจาแนกเปนรายขอ

(Corrected Item-Total Correlation)

70 0.848

71 0.831

72 0.848

73 0.717

74 0.765

75 0.665

คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .922

ตาราง 32 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากเศรษฐกจ

ขอท คาอานาจจาแนกเปนรายขอ

(Corrected Item-Total Correlation)

76 0.766

77 0.764

78 0.583

79 0.621

คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .843

ตาราง 33 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอ ดานสาเหตจากความรบผดชอบตอในฐานะผใหญ

ขอท คาอานาจจาแนกเปนรายขอ

(Corrected Item-Total Correlation)

80 0.678

81 0.737

82 0.726

คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .846

168