ธันวาคม 2557 · 2019-01-17 · น.ส.ประมวล ค ามาก ......

วตถประสงค เพอเผยแพรบทความวชาการในสาขามนษยศาสตร สงคมศาสตร และสาขาอนๆ ทเกยวของกบคนพการและความพการ และเพอ เปนส อกลางในการแลกเปลยนเรยนรและเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางบคลากรทท างานดานคนพการ

ขอบเขต รบตพมพบทความวจย บทความวชาการ บทวจารณหนงสอ และบทความปรทศน ทเกยวของกบคนพการและความพการ โดยบทความดงกลาวตองไมเคยเผยแพรทใดมากอนหรอก าลงอยในระหวางการเสนอเพอพจารณาเผยแพร ในกรณทเปนบทความแปล ตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ

สาขาวชา สหวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร และสาขาอน ๆ ทเกยวของกบคนพการและความพการ

ก าหนดออก ปละ 1 ฉบบ (มกราคม – ธนวาคม) จ านวน 500 เลม

เจาของ วทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล เลขท 111 หม 6 ถ.พทธมณฑลสาย 4 ต.ศาลายา อ.พทธมณฑล จ.นครปฐม 73170 โทรศพท 0 2889 5315 – 9 ตอ 146 โทรสาร 0 2889 5308 e-mail : [email protected] และ [email protected] website : www.rs.mahidol.ac.th/rs-journal

ทปรกษา ศาสตราจารย เกยรตคณ นพ.พนพศ อมาตยกล มลนธราชสดา รองศาสตราจารย ดร.ฉลอง บญญานนต ขาราชการบ านาญ

กองบรรณาธการ รองศาสตราจารย ดร.ทว เชอสวรรณทว วทยาลยราชสดา บรรณาธการ รองศาสตราจารย ดร.กตพฒน นนทปทมะดลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ผชวยศาสตราจารย ดร.นพดล เจนอกษร มหาวทยาลยศลปากร ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรณย อนทโกสม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง ดร.จตประภา ศรออน สถาบนมานฟาเพอการวจยและพฒนาคณภาพชวตคนหหนวก ดร.สขสร ดานธนวานช วทยาลยราชสดา ดร.สธา เหลอลมย วทยาลยราชสดา ดร.วรอนงค โกวทเสถยรชย วทยาลยราชสดา

กองจดการ น.ส.ปยนช นชบญชวย น.ส.รงรพพรรณ อจวาท น.ส.ประมวล ค ามาก นายมานะ ประทปพรศกด น.ส.นฐธรนทรรดา ธญธนช านาญกจ นางศลษา ศรอนทร

ลขสทธ วทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล

บทความทกเรองไดรบการตรวจสอบทางวชาการจากผทรงคณวฒ (Peer Review) อยางนอย 2 ทานตอบทความ ขอความ เนอหา รปภาพ และตาราง ทตพมพในวารสาร เปนความรบผดชอบของผเขยนบทความแตเพยงผเดยว มใช

ความคดเหนและความรบผดชอบของกองบรรณาธการวารสารวทยาลยราชสดา กองจดการ และวทยาลยราชสดา กองบรรณาธการสงวนสทธในการพจารณาและตดสนการตพมพบทความในวารสาร การคดลอกอางองตองด าเนนการตามการปฏบตในหมนกวชาการโดยทวไป และสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ

Journal of Ratchasuda College for Research and Development of Persons with Disabilities ปท 10 ฉบบท 13 มกราคม - ธนวาคม 2557

ISSN 1686-6959

ผทรงคณวฒพจารณาบทความประจ าฉบบ ศาสตราจารย ดร.รตนะ บวสนธ มหาวทยาลยนเรศวร ศาสตราจารย วรยะ นามศรพงศพนธ มลนธสากลเพอคนพการ รองศาสตราจารย ดร.วภา เจรญภณฑารกษ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รองศาสตราจารย ดร.ณรทธ สทธจตต จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารย ดร.บษกร บณฑสนต จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารย ดร.สวมล ตงสจจพจน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร รองศาสตราจารย สรสวด หนพยนต มลนธอาสาสมครเพอสงคม รองศาสตราจารย กตตยา นรามาศ มหาวทยาลยธรรมศาสตร ผชวยศาสตราจารย ดร.สมเกต อทธโยธา มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม ผชวยศาสตราจารย ดร.มยร ศภวบลย สมาคมสขศกษา พลศกษา และนนทนาการแหงประเทศไทย ผชวยศาสตราจารย ดร.เพญจนทร เลศรตน มหาวทยาลยขอนแกน ผชวยศาสตราจารย ดร.วาร กงใจ มหาวทยาลยบรพา อาจารย ดร.จตรงค บณยรตนสนทร มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต อาจารย ดร.มลวลย ธรรมแสง มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต อาจารย ดร.สมพร หวานเสรจ ศนยการศกษาพเศษสวนกลาง กรงเทพมหานคร อาจารย ดร.ไวยวฒ วฒอรรถสาร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

พมพท บรษท พ.เอ.ลฟวง จ ากด

เลขท 4 ซอยสรนธร 7 แขวงบางบ าหร เขตบางพลด กรงเทพฯ 10700 โทรศพท 0-2881-9890

R e v i e w e r s

สารบญ หนา บทบรรณาธการ บทความวจย 1. การเขาสงานอาสาสมครและบทบาทของอาสาสมครในสถานสงเคราะหเดกออน 4 พการทางสมองและปญญาจงหวดนนทบร

ชตมา พชตรณชยกล, สากล สถตวทยานนท……………….................................................................. 2. รปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผล 22 ระบบบรการถายทอดการสอสาร

จรฏฐ วชรเสรชย……………………………………………………………………………………………………………

3. แนวทางการพฒนาการนนทนาการและการทองเทยวเพอคนพการในจงหวดเชยงราย 36 ชกลน อนวจตร, ญานท ศรสาร, ไพรช โรงสะอาด……………………………………………………………………

4. การพฒนารปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา 51 ในประเทศไทย สจนต สวางศร…………………………................................................................... ............................

5. รปแบบของสอภาพกราฟกทเหมาะสมส าหรบการเรยนรวธใชงานเครองมอ 71 ในโปรแกรม Photoshop ส าหรบผเรยนทมความพการทางการไดยน: การศกษากลมเลก

สธา เหลอลมย, ศศธร ทรพยวฒนไพศาล, นนทพร จางวรางกล, นอร เหลอลมย…………………………………. 6. เครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบด: การวเคราะหเนอหา 92

สมชย ตระการรง, นทธ เชยงชะนา…………………………………………………………..……………………………………..

สารบญ (ตอ)

หนา บทความวชาการ 1. สทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการทางสตปญญา 107

อานนท ศรบญโรจน, หทยกาญจน ก าเหนดเพชร ……………………………………………………………….…. 2. แนวคดการใหค าปรกษาชมชนสรปแบบของศนยบรการคนพการ 126

อาดม นละไพจตร …………………………………………………………………………….………………….………..

บทบรรณาธการ

การเผยแพรผลงานทางวชาการดานคนพการ ความพการในเมองไทย สสาธารณะมการตนตวมากขนตามล าดบ แตยงมไมมากนกเมอเทยบกบองคความร งานวชาการในดานอน ๆ รวมทงชองทางการเผยแพรทม “ความเปนวชาการ” และ “คณภาพทเปนมาตรฐานสากล” จงเปนสาเหตหนงทท าใหการพฒนาคณภาพชวตของคนพการในเมองไทยยงคงประสบปญหาและไมรดหนามากนก ทงมตดานสขภาพหรอการแพทย การศกษา การมอาชพ การมงานท า การเดนทางเคลอนไหว การเขาถงบรการ ขอมลขาวสาร รวมทงการมสวนรวมในสงคม และการด าเนนชวตประจ าวนของคนพการ

วารสารวทยาลยราชสดาเพอการวจยและพฒนาคนพการ มหาวทยาลยมหดล มวตถประสงคทชดเจนทจะเปนสวนหนงในการขจดขอจ ากดเหลานน โดยคดสรรผลงานวชาการ งานวจย นวตกรรมและสงประดษฐ ตลอดจนองคความรดานคนพการ ความพการ การพฒนาคณภาพชวตของคนพการและสงคม ทงมตแบบแผนทางการแพทย แบบแผนทางสงคม และการเสรมพลงคนพการ เปนคณปการ การสรางสรรคผลงานของนกวจย นกวชาการ นกวชาชพจากหลากหลายสาขา เปนเวทการเผยแพรผลงานทางวชาการดงกลาว โดยเนนคณภาพทงเนอหา การน าเสนอในระดบชาตและเทยบเคยงมาตรฐานสากล เพอใหผสนใจเขาถงและใชประโยชนจากงานวชาการเหลานในการเพมพนความร ทกษะ การน าไปปรบใชในการปฏบตงาน การบรหารจดการ การศกษาวจยตอยอด และขอเสนอแนะเชงนโยบายตาง ๆ ของประเทศและสงคมในวงกวาง

กองบรรณาธการขอขอบพระคณผทรงคณวฒทกทานทกรณาสละเวลาในการพจารณาบทความในวารสารวทยาลยราชสดาฯ และขอขอบคณผสงบทความวชาการและบทความวจยทกทาน ทท าใหวารสารวทยาลยราชสดาฯ บรรลวตถประสงคดานงานวชาการทเกยวของกบคนพการและองคความรดานความพการ ทงนกองบรรณาธการจะมงมน ทมเท เพอผลตผลงานทางวชาการทมความตอเนองและสรางสรรค รวบรวมคดสรรผลงานวชาการทมคณภาพ และมคณคาตอทานผอานหรอผน าผลงานไปใชใหยงขนตอไป

รองศาสตราจารย ดร.ทว เชอสวรรณทว

บรรณาธการ ธนวาคม ๒๕๕๗

หนา 4วารสารวทยาลยราชสดา ปท 8 ฉบบท 11 หนา 4 วารสารวทยาลยราชสดา ปท 10 ฉบบท 13

การเขาสงานอาสาสมครและบทบาทของอาสาสมคร ในสถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญาจงหวดนนทบร1

ชตมา พชตรณชยกล1, สากล สถตวทยานนท2

1นสตปรญญาโท สาขาพฒนสงคมศาสตร, 2อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1,2คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

E-mail: [email protected]

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษา ภมหลงของอาสาสมคร การเขาสงานอาสาสมครและแรงบนดาลใจ บทบาทของอาสาสมครในงานพฒนาสงคม ณ สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร และขอเสนอแนะของอาสาสมครในเรองของคณสมบตของอาสาสมคร

ผใหขอมลหลกในการศกษาคอ อาสาสมครทเขารวมโครงการในสถานสงเคราะหฯ 11 คน เปนการเลอกตวตวอยางแบบเจาะจง (Purposive sample) โดยพจารณาจากอาสาสมครทเตมใจใหขอมล เครองมอทใชในการเกบขอมล ไดแก แบบสมภาษณแบบมโครงสรางเปนค าถามแบบปลายเปดและปลายปด การจดบนทกภาคสนาม การบนทกเสยงขณะสมภาษณ วธการเกบรวบรวมขอมลด าเนนการโดยนดสมภาษณอาสาสมครเปนรายบคคลหลงจากเสรจกจกรรมการดแลเดกพการ ใชวธสมภาษณเชงลก (In-dept Interview) ซงตลอดการสมภาษณจะมการจดบนทกและบนทกเสยงแลวน ามาถอดเทปเพอตรวจสอบความครบถวนของขอมล และการสงเกตอยางมสวนรวม (Participatory Observation) การวเคราะหขอมลใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยน ามาอภปรายผลรวมกบแนวคด ทฤษฎและงานวจยท เกยวของรวมถงการตรวจสอบสามเสาดานวธรวบรวมขอมล ( Methodological Triangulation) โดยผวจยใชการสงเกตควบคกบการซกถาม พรอมกนนนกศกษาขอมลเพมเตมจากแหลงเอกสาร ผลการวจยพบวา อาสาสมครทง 11 คนเปนเพศหญง 9 คน เพศชาย 2 คน อายระหวาง 22-56 ป ทงหมดมสถานะโสดและนบถอศาสนาพทธ ส าเรจการศกษาระดบปรญญาตร 10 คน และปรญญาโท 1 คน ในสายวทยาศาสตรสงคม 8 คน และสายวทยาศาสตร 3 คน ประกอบอาชพในองคกร 9 คน ประกอบอาชพอสระ1 คน และไมไดประกอบอาชพ1คน โดยอาสาสมครทงหมดใชเวลาในชวงวนเสารและวนอาทตยในการเปนอาสาสมครดแลเดกพการ การเขาสงานอาสาสมครครงแรกสวนใหญเกดขนในชวงวยเรยน รองลงมาคอชวงท างาน เรมกจกรรมอาสาสมครครงแรกในรปแบบของการสละแรงงาน โดยมแรงบนดาลใจในการเปนอาสาสมคร ดงน 1)จากบคคลทตนเองยดเปนตนแบบ ไดแก ตองการท าความดเพอถวายแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ และการมบคคลในครอบครวทบ าเพญประโยชนมากอน 2)จากความคดทจะชวยเหลอผอน

*บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธเรอง “ภมหลงและบทบาทของอาสาสมครตองานพฒนาสงคม ณ สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร” สาขาพฒนสงคมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

วารสารวทยาลยราชสดา ปท 10 ฉบบท 13 หนา 5 วารสารวทยาลยราชสดา ปท 10 ฉบบท 13 หนา 5

3)ตองการเปดโลกทศน หาประสบการณใหมใหกบชวต บทบาทของอาสาสมครม 2 ดาน คอ ดานการกระตนพฒนาการ และดานการใหความรกและความอบอนแกเดกพการ ขอเสนอแนะส าหรบผทตองการท างานอาสาสมครดานเดกออนพการทางสมองและปญญา ควรมความพรอม ความตงใจ และความอดทน ค าส าคญ: ภมหลง, การเขาสงานอาสาสมคร, บทบาท, อาสาสมคร, เดกพการ


Entering of volunteer work and Roles of Volunteer at Home for Disabled Babies, Nonthaburi Province

Chutima Pichitronnachaikun1, Sakol Satitwityanan2

1Graduate Student-Development Social Sciences, 2Thesis Advisor 1,2Faculty of Social Sciences, Kasetsart University


Abstract The objectives of this research were to study the background of volunteer, entering of volunteer work and inspiration, roles of volunteer for social development at Home for Disabled Babies, Nonthaburi province and suggestions of volunteer about qualification of volunteer The key informants in this study consisted 11 of volunteers who participated in the project on creating happiness to children at Home for Disabled Babies. The volunteer were selected through a method of purposive sampling where by the willingness of volunteers to provide the information was taken into consideration. The Instrumentation for data collection used are making structured interview by using open and closed-ended questions, the fieldwork taking notes and the sound recording while interview. The methods of data collection are making an appointment with volunteer one by one after taking care of disabled children by using in-depth interview including taking notes, sound recording after that transcribed for checking the completeness of data along with participatory observation.

Using content Analysis by utilize to content with concept, theory and related research. And methodological triangulation by researcher using observation with asking and additional source of information. The results are as follow: Personal information, All volunteers were 9 females and 2 males. Rangingbetween 22-56 years of old.All of them were single and Buddhists. 10 of them completed bachelor’s degree and the other completed amaster’s of degree. The 9 graduated from Faculty of Sociology and 3 from Faculty of Science. The 9 were working in the organization 9 and were 1 freelance and 1 not employed. All volunteers were taking care of the disabled children every weekend. The majority of the volunteers initially got involved with the entering process of voluntary work during their academic careers, and the second large group joined during their professional careers.Beginning of voluntaries is self-sacrifice of labor. The inspiration of volunteers arethe person which is volunteer


adhere to good model such as need to benefaction for given to HM the King and saw the family ever volunteer work before, volunteers have inspiration by themselves which want to help one who is disadvantaged and want to looking for new experience. The roles of volunteers consisted of development stimulation and psychological aspect by giving in love and warmth to the disabled children. A suggestion to person who want to participate in the volunteer work is that they should be ready willingness and hard-working to take care of disabled children. Keywords: Background, Role, Entering of volunteer work, Volunteer, Disabled babies


บทน า ในประเทศไทยปจจบนสถานการณดาน

เศรษฐกจและสงคมเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว จนกอใหเกดปญหาสงคมตามมานานปการ ปญหาเดกเรรอน เดกก าพรา และเดกพการทางสมองและปญญาทถกทอดทง กเปนปญหาหนงของสงคมอนเกดมาจากสถาบนครอบครวทไมสมบรณและไมมนคง เชน บดามารดาทมอายนอย บดามารดาแยกทางกน เสยชวต ตองโทษ หรอตกอยในสภาวะอนใดทไมสามารถอยกบครอบครวของตนเองได ผลกระทบจากสาเหตดงกลาวจงเกดแกเดกโดยตรงอยางหลกเลยงไมได ท าใหเดกบางคนกลายเปนเดกก าพรา อนาถา ถกทอดทง โดยเฉพาะเดกพการทางสมองและปญญาทไมไดรบการดแลและการปฏบตสงเคราะหชวยเหลอ ตลอดจนใหความคมครองสวสดภาพเดกอยางเหมาะสม ท าใหเดกพการเหลานนไมสามารถชวยเหลอตนเองได ขาดการอบรมศกษา ขาดความรกความอบอน ขาดการพฒนาตามวย มลกษณะพนฐานทางอารมณเตมไปดวยความหวาดระแวง (นนทนา ทมสวรรณ , 2549)

กรมพฒนาส งคมและสวสดการ เปนหนวยงานของรฐมภารกจเกยวกบการใหบรการสวสดการสงคมการสงคมสงเคราะหแกผดอยโอกาส ผยากไร คนไรทพง ผประสบปญหาทางสงคม โดยชวยเหลอและแกไขปญหาในรปแบบของสถานสงเคราะหและการประสานงานสงตอหนวยงานทเกยวของ รวมทงการสงเสรมสนบสนนใหชมชนและทองถนจดสวสดการสงคม เพอใหกลมเปาหมายทมปญหาทางสงคมสามารถด ารงชวตและพงตนเองไดอยางมศกดศรของความเปนมนษย จากขอมลสถตดานสงคมประจ าป 2555 พบวา มเดกทถกทอดทงในสถานสงเคราะหตางๆ ทงหมด 10,225 คน (กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย , ม.ป.ป.) สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมอง

และปญญา จ งหว ดนนทบ ร ซ ง เป นหน ง ในหนวยงานภาครฐทมหนาทรบผดชอบอปการะเลยงดเดกก าพรา อนาถา เรรอน ไรทพง ทงเดกชายและเดกหญง ทมอายตงแตแรกเกด จนถงอาย 7 ขวบ ทพการทางสมองและปญญา ตลอดจนทพการทางรางกาย ซงปจจบนมเดกทอยในความดแลกวา 400 คน โดยมเจาหนาทดแลเดก 1 คนตอจ านวนเดก 15-25 คน ในขณะทเดกในสถานสงเคราะหเองกมจ านวนทเพมมากขนทกป (สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา (บานเฟองฟา) , ม.ป.ป.)

สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร ไดสงเสรมใหหนวยงานทเกยวของไดเขามามสวนรวมในการชวยพฒนาและดแลเดก ซงทางมลนธสขภาพไทยกไดจดท าโครงการ “พลงอาสาสมครสรางสข ใหเดกในสถานสงเคราะห” มเปาหมายหลกในการพฒนากลไกอาสาสมครในสถานสงเคราะห เพอรวมกนสรางสขภาวะทดใหแกเดกในสถานสงเคราะห โดยตระหนกและใหความส าคญวาเดกควรไดรบการเลยงด มผใหความรกความอบอน ตงแตวยแรกเกดถง 18 ป ซงเปนพนฐานของชวต ทจะชวยหลอหลอมใหเดกมพฒนาการทางดานรางกายทเหมาะสมตามวย มความมนคงทางจตใจ และมสขภาพจตทสมบรณ เดกจะเตบโตเปนประชากรทมคณภาพเปนก าลงส าคญในการพฒนาประเทศ (มลนธสขภาพไทย , ม.ป.ป.)และเดกยงมสทธพนฐาน 4 ประการ คอ สทธทจะมชวต สทธทจะไดรบการปกปอง สทธทจะไดรบการพฒนา และสทธทจะมสวนรวม และมโอกาสอยในครอบครวทอบอน เพอเดกทกคนจะเตบโตมสขภาวะทางกายและใจอยางสมบรณ(สวรรณนภา ค าไร และคณะ, 2556, น.140)

ในป พ.ศ.2548 มลนธสขภาพไทยไดเรมงานอาสาสมครแบบระยะสน 3-4 เดอน ในสถานสงเคราะหเดกออนปากเกรด จ.นนทบร เพอให


อาสาสมครไดมสวนในการเขามาชวยเหลอและพฒนาสงคมในเรองของการชวยกระตนพฒนาการของเดก เชน การนวดสมผสเดก (ส าหรบเดกเลก) การสอนหนงสอ การอานนทานใหเดก เปนเพอนเลน ชวยกระตนพฒนาการตามวย รวมถงการพาเดกๆ ออกไปทศนศกษานอกสถานท เปนตน ซงบคลากรในสถานสงเคราะหมอยอยางจ ากด ขณะทเดกในสถานสงเคราะหมจ านวนเพมมากขน ดงนนอาสาสมครจ งมสวนส าคญในการชวยพฒนาสตปญญา อารมณ และทกษะชวตของเดกในสถานสงเคราะหไดเปนอยางด จากนนทางมลนธสขภาพไทยไดพฒนาและด าเนนขยายพนทการด าเนนกจกรรมเพมขนอก 3 แหง คอ สถานสงเคราะหเดกออนพญาไท สถานสงเคราะหเดกหญงบานราชวถ และสถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร (มลนธสขภาพไทย, ม.ป.ป.)แตเนองจากสถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร มแตเดกพการ ท าใหมผทสนใจเขามาเปนอาสาสมครในสถานสงเคราะหแหงนนอยกวาสถานสงเคราะหแหงอนทเปนเดกปกต ดวยเหตนผวจยจงสนใจศกษา เรองภมหลงและบทบาทของอาสาสมครตองานพฒนาสงคม ณ สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร เพอเปนแนวทางในการสรางความพรอมใหกบอาสาสมครในรนตอไปทจะเขารวมโครงการ ตลอดจนเปนแนวทางใหบคคลทเกยวของไดน าวธการดแลเดกพการทางสมองและปญญาดงกลาวไปปฏบตตอเดกทมความบกพรองตอไป

วตถประสงคการศกษา 1.เพอศกษาภมหลงของอาสาสมคร 2.เพอศกษาการเขาสงานอาสาสมครและแรงบนดาลใจ

3.เพอศกษาบทบาทของอาสาสมครในงานพฒนาสงคมณ สถานสงเคราะหเดกออนพการทาง สมองและปญญา จงหวดนนทบร 4.เพอศกษาขอเสนอแนะของอาสาสมครในเรองของคณสมบตของอาสาสมคร วธการวจย

ผใหขอมลหลกทใชในการศกษาครงนเปนอาสาสมครทเขารวมโครงการอาสาสมครสรางสขใหเดกใน สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร 11 คน เปนการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยพจารณาจากอาสาสมครทเตมใจใหขอมลและอนญาตใหผวจยไดเปดเผยขอมลแลวเทานน ระยะเวลาในการวจยตงแตเดอน มกราคม - ธนวาคม 2556

เครองมอท ใชในการเกบขอมล ไดแก แบบสมภาษณแบบมโครงสรางเปนค าถามแบบปลายเปดและปลายปด การจดบนทกภาคสนาม การบนทกเสยงขณะสมภาษณ และการสงเกตอยางมสวนรวม (Participatory Observation)

วธการเกบรวบรวมขอมล ด าเนนการโดยการนดสมภาษณอาสาสมครรายบคคลหลงจากเสรจกจกรรมการดแลเดกพการ เปนการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ใชเวลาประมาณ 30-40 นาท เรมจากภมหลงของอาสาสมคร การเขาสงานอาสาสมครและแรงบนดาลใจ บทบาทของอาสาสมครในงานพฒนาสงคม ณ สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร และขอเสนอแนะของอาสาสมครในเรองของคณสมบตของอาสาสมคร ซงตลอดการสมภาษณจะมการจดบนทก และบนทกเสยงแลวน ามาถอดเทปเพอตรวจสอบความครบถวนสมบรณของขอมล

การวเคราะหขอมล ใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยน ามาอภปรายผลรวมกบ


แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของแบงเปน 4 สวนไดแก

1.ภมหลงของอาสาสมคร 2.การเขาสงานอาสาสมครและแรงบนดาลใจ 3.บทบาทของอาสาสมครในงานพฒนา

สงคม ณ สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร

4.ขอเสนอแนะของอาสาสมครในเรองของคณสมบตของอาสาสมคร

และการตรวจสอบสามเสาดานวธรวบรวมขอมล (Methodological Triangulation) โดยผวจยใชการสงเกตควบคกบการซกถาม พรอมกนนนกศกษาขอมลเพมเตมจากแหลงเอกสาร ผลการวจย 1.ภมหลงของอาสาสมคร

อาสาสมครทง 11 คนเปนเพศหญง 9 คน เพศชาย 2 คน โดยอาสาสมครทเปนเพศหญงไดใหความคดเหน เชน อาสาสมครคนท 6 “ผหญงจะมความละเอยดออนมากกวาผชาย มความเอาใสใจและดแลเดกไดดกวาผชาย เลยท าใหมอาสาสมครเปนผหญงเปนสวนใหญ” อาสาสมครคนท 7 “ดวยความทผหญงเปนเพศแม กจะมสญชาตญาณของความเปนแมอย ในตว มความรก ดแล เอาใจใสมากกวาผชาย การมาเปนอาสาสมครดแลเดกท าใหเหนวามแตผหญงทเขามาท าตรงนมากกวา” เปนตน

อายระหวาง 22-56 ป โดยอาสาสมครใหความคดเหน เชน อาสาสมครคนท 2 “ผใหญจะมความเออเฟอ ความเอออาทรแกคนทมอายนอยกวา โดยเฉพาะเดก บางคร งไม เฉพาะแตงานอาสาสมครเทานน ทจะเหนผ ใหญมาท างานชวยเหลอเดก ในชวตประจ าวนหากเราเหนคนทอายนอยกวาตองการความชวยเหลอ เรากจะเขาไปชวย” อาสาสมครคนท 10 “เราเปนผใหญ เรามโอกาสทางสงคมมากมาย แตกบเดกทนเขาไมม

โอกาสทางสงคมเหมอนเรา เราจงอยากหยบยนโอกาสทเดกควรจะไดรบ เชน การดแล การเอาใจใส และความรก” เปนตน

อาสาสมครทงหมดมสถานะโสด ดงเชนอาสาสมครคนท 11 ไดบอกวา “ตอนนสถานะโสด พอทจะมเวลาวาง กไมอยากใหเสยเปลา เลยเขามาท างานอาสาสมครดแลเดก” รวมถงอาสาสมครคนท 6 “โสด ไมไดมภาระหรอปญหาอะไร กอยากจะใชเวลาทวางใหเกดประโยชน”

อาสาสมครทงหมดนบถอพทธศาสนา ซงอาสาสมครคนท 1 ไดใหความคดเหนวางานอาสาสมครสอดคลองกบหลกธรรมค าสอนของพระพทธศาสนาดงน “การท าความด การเสยสละใหผอน เนองจากเราจะลดความเปนตวตนลงไดเมอไมไดคดถงแตตวเองมากเกนไป พอเรมปฏบตธรรมกรสกอยากจะท าความดตอไป กเลยไดเขามาเปนอาสาสมครทน” ส าหรบอาสาสมครสมครคนท 8 ใหความเหนวา “ความเมตตา เพราะเปนการชวยเหลอ แบงปนใหกบเดก และการปลอยวาง เพราะบางครงการท างานกบคนหมมาก การดแลเดกบางทกมอปสรรค เรากท าใหเตมททเหลอคอปลอยวาง แตเราจะไมวางเฉยกบปญหาทอยตรงหนานะ เมอเหนแลวรวาพอชวยได กจะท าเพอชวยเหลอเดก”เปนตน

ส าเรจการศกษาระดบปรญญาตร 10 คนและปรญญาโท 1 คน ส าเรจสายวทยาศาสตรสงคม 8 คนและส าเรจสายวทยาศาสตร 3 คน ยกตวอยางอาสาสมครทส าเรจจากคณะมนษยศาสตร ไดใหความเหนวา “งานอาสาสมครมนเกยวของกบศาสตรเรองคนและสงคม ซงมองวามนมความสอดคลองมนมความสอดคลองกบงานอาสาสมครทท าอยตอนน คอ เราดแลเดก กเทากบเราไดมสวนชวยเหลอสงคม คดวาสาขาวชาทเราเรยนเปนสวนชวยขดเกลาความคดและพฤตกรรมเราเชนกน”


ประกอบอาช พอย ใ น อ งค ก ร 9 ค น ประกอบอาชพอสระ 1 คนและไมไดประกอบอาชพ1 คน โดยอาสาสมครทงหมดมความสะดวกในเรองของเวลาในการมาท ากจกรรม และไมไดยดงานอาสาสมครเปนงานประจ า เนองจากแตละคนมอ า ช พป ร ะ จ า แ ล ะม ร า ย ได ท เ ป น เ ง น เ ป นคาตอบแทนอยแลว ดงนนอาสาสมครจงใชเวลาในชวงวนเสารและวนอาทตยในการเปนอาสาสมครดแลเดกพการ 2.การเขาสงานอาสาสมครและแรงบนดาลใจ การเขาสงานอาสาสมครสวนใหญเปนชวงวยเรยน เชน อาสาสมครคนท 3 “กจกรรมแรกทท า คอ บ าเพญประโยชนดานศาสนา โดยการท าความสะอาดวด ซงรจกกจกรรมนมาจากบอรดประชาส ม พนธ ของทางมหาวทยาล ย ”และอาสาสมครคนท 5 “ตอนนนไดเรยนวชาสงคมแลวอาจารยกใหท ารายงานกลมเกยวกบทางดานสงคม กไดมโอกาสท ากจกรรมทสถานสงเคราะหแหงหนงยานราชวถ ไดไปดเดกๆ และบรจาคสงของ”เปนตน รองลงมาคอชวงท างาน โดยสวนใหญเรมกจกรรมอาสาสมครครงแรกในรปแบบของการสละแรงงาน เชน อาสาสมครคนท 8 “เรมกจกรรมอาสาสมครครงแรกคอโครงการนวดสมผสเดกในสถานสงเคราะหบานเดกออนปากเกรดของมลนธสขภาพไทย” และอาสาสมครคนท 11 “ออกไปชวยแพคอาหารทสภากาชาดไทย ตอนนนเกดเหตการณน าทวม และรจกกจกรรมนจากขาวและทางอนเตอรเนต”

แรงบนดาลใจในการเปนอาสาสมคร มดงน 1)จากบคคลทตนเองยดเปนตนแบบ ไดแก

ตองการท าความดเพอถวายแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ซงอาสาสมครคนท 8 “ชวงทมงานฉลองพระบาทสมเด จพระ เจ าอย ห วฯ ทรงครองราชย ตว เองกได เขยนถวายพระพร ต งปฏญาณไววาจะท าความดเพอพอ กคดวานาจะ

เปนจดเรมตนใหตดสนใจมงมนวาตวเองจะตองท าความดให ได” และการมบคคลในครอบครวทบ าเพญประโยชนมากอน เชน อาสาสมครคนท 2 ได เล าวา “ดวยความท เปนลกคนสดทาย จะคอนขางตดคณพอ เชนเคยตามคณพอไปในทตางๆ ททานไดท ากจกรรมเชน งานลกเสอชาวบาน เปนตน”

2)จากความคดทจะชวยเหลอผ อน เชน อาสาสมครคนท 7 ไดบอกวา “อยากท าประโยชนเพอสงคมมานานแลว แตไมมโอกาสและเวลาวางจากชวงเวลาเรยน จงตดสนใจเขารวมกจกรรม หลงจากนนเรากไดท ากจกรรมอาสาสมครบอยขน”

3)ตองการเปดโลกทศน หาประสบการณใหมใหกบชวต ซงอาสาสมครคนท 9 ไดเลาวา “ครงแรกทไดไปท าคอสรางหองเรยนทศนยการเรยนรชมชม ชาวไทยภ เขา กลมแม ฟาหลวง โรงเรยนทบาทะ อ าเภอทาสองยาง จงหวดตาก ซงตองเดนเทาเขาไปยงโรงเรยนทอยบนเขา ระยะทาง 7 กโลเมตร ความรสกในตอนนนคอ สนก ไดเรยนรวฒนธรรมใหมๆ ไดไปเทยวในสถานททเรายงไมเคยไดไป” 3. บทบาทของอาสาสมคร ม 2 ดาน คอ

ดานการกระตนพฒนาการ ไดแก การกระตนทกษะทางดานการเคลอนไหวภาษา ทกษะทางดานอารมณและสตปญญา เชน อาสาสมครคนท 6 ไดใหขอมลวา “นองฟาง (นามสมมต) อาย 8 ป เพศหญง มความบกพรองทางดานสมองและปญญา นองไมสามารถควบคมการขยบปากได ท าใหมน าลายไหลตลอดเวลาและพดไดไมชด และกลามเนอมอดานขวาไมปกต แตม พฒนาการทางดานอารมณดมาก ร า เร งแจมใส ย ม เก ง บางครงรเรอง และสามารถบอกความตองการของตนเองไดวธดแลนองฟางคอ ใหนองไดท ากจกรรมทเสรมสรางพฒนาการ เชนรอยลกปดฝกกลามเนอมอ ปนจกรยาน เขยนหนงสอ การอานออกเสยงท า


ใหนองไดมการขยบกลามเนอปาก โดยเลอกตวทอานออกเสยงงายๆ และท าสลบกบกจกรรมทนองชอบไปดวย นองจะไดไมเบอ ซงนองกมพฒนาการทดขน คอ ควบคมการไหลของน าลายไดดกวาแตกอนมาก และเรมทจะพดคยกบเราขน” และอาสาสมครคนท 8 ไดใหขอมลวา “ไดดแล นองปอม (นามสมมต) อาย 7 ป เพศชาย มความบกพรองทางดานสมองและปญญา นองมปญหาในเรองของการเคลอนไหว มอและเทาเกรง ท าใหเดนเองไมได สวนใหญจะคลานแตกไมสมบรณ สามารถใชมอขวาไดขางเดยว ไมอยนง จะชอบเลนของเลนทมลกษณะสเหลยม เชน หนงสอ เสอ เปนตน วธดแลนองปอม คอ จะเสรมสรางพฒนาการใหเขาไดรจกชวยเหลอตนเอง เชน หาผลไม ขนมมาใหเขาไดหดกนเอง มการพดคยกบเดกใหเดกไดฝกการฟง แสดงทาทางเพอเปนการสอสารใหเขาเขาใจ” ซงอาสาสมครทกคนจะเนนใหเดกสามารถชวยเหลอตนเองได

ดานการใหความรกและความอบอนแกเดกพการ โดยการใหเดกมองตาอาสาสมครพดคยกบ เ ด ก เ พ อท า ให เ ด ก เ ก ดคว ามค ย เ คย ก บอาสาสมคร รวมถงการสมผสรางกายเดกท าใหเดกรสกอบอนใจ รสกปลอดภย และเกดความไววางใจอาสาสมคร เชน อาสาสมครคนท 2 ไดใหขอมลวา “นองท (นามสมมต) อาย 7 ป เพศชาย นองจะมพฒนาการชา ตอนแรกทไดพบกบนอง นองจะนงมาก ไมมองตา เหมอลอย ไม พดเลยพยายามกระตนใหเดกสนใจ ใหมองตาของเราบอยๆ เพอใหเดกคน ไวใจและเขากบเราได และกจะสมผสกายเดกบอยๆ อยางการโอบกอด หอมแกม ซงจะท าใหเ ด ก ได ร บคว ามร ส กอบ อนต ง แต ได เ ข า ร ว มโครงการฯซงนองกมพฒนาการทดขน จากเดกทไมสบตา ไมพด ตอนนกสบตา เรมพดเกงขน สามารถพดไดตามทเราสอน พดเปนประโยคสนๆ ได แตอาจจะไมชด”และอาสาสมครคนท 3 ไดใหขอมลวา

“ไดดแล นองเอก (นามสมมต) อาย 8 ป เพศชาย มความบกพรองทางดานสมองและปญญา นองสมาธสน การสอสารยงไมคอยด แตสามารถรบฟงและเขาใจการสอสารจากคนอนไดวธการดแลเดกพการคอ พดคยและท าความรจกกบนองใหมากขนโดยใหความรกความอบอนกบนองเพอทจะใหนองไดเกดความไววางใจกบตวเรา และกลาทจะเปดใจมากขนซงนองกเรมพดคยและคนเคยกบเรามากขน ราเรงมากขน พดชอสตวตาง ๆ ได และนงเลนอะไรนาน ๆ ได” 4.ขอเสนอแนะส าหรบผทจะเขามาท างานดานอาสาสมคร ควรมความพรอม ความตงใจ และความอดทนท จ ะ เ ข า มาด แล เ ด ก พก า ร เ ช น อาสาสมครคนท 4 ไดใหขอเสนอแนะวา “การดแลเดกพการนนอยากใหอาสาสมครยดหลกในเรองของการใหความรกและเหนความสขทเดกตองการได รบ เปนส าคญกอน ตอจากนน เร อง พฒนาทางดานรางกายตองคอยๆ พฒนาเปนขนเปนตอน และหากอาสาสมครตองการท างานชวยเหลอสงคมจรงๆ มความตงใจจรงทอยากจะท า กใหลงมอท าไปเลย เมอเราท าแลว เราจะรสกวาสงทเราท ามนมคณคาในตวของมนเอง”และอาสาสมครคนท 6 “อยากใหคนทมาดแลเดกพการ อดทน และใจเยน เพราะเดกพการตางจากเดกปกตในเรองของสภาพรางกายและจตใจ” เปนตน การอภปรายผล

การศกษาเรองภมหลงและบทบาทของอาสาสมครตองานพฒนาสงคม ณ สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร ผวจยแบงผลการวเคราะหขอมลออกเปน 4 สวน ดงน สวนท 1 ภมหลงของอาสาสมคร

เพศ พบวาอาสาสมครทเปนเพศหญง 9 คน และเพศชาย 2 คน แสดงใหเหนวาเพศหญงม


ความสนใจทจะเขารวมโครงการพลงอาสาสมครสรางสขให เดกในสถานสงเคราะห ณ สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญามากกวาเพศชาย สวนหนงเปนเพราะเพศหญงมสญชาตญาณของความเปนแม และมหนาททจะตองดแลลกตามกฎของสงคม และเพศหญงเปนเพศท ม ความ ออนหวาน ออนไหว ใหความชวยเหลอ และดแลเอาใจใสผอนซงสอดคลองกบแนวคดบรรทดฐานของความเปนแมท เพชรสาคร สมฟองบตรขน (2554 อางถง วยะดา สมสวสด , บก, 2545, น.17) อธบายวา ความเปนแม รางกายของผหญงทเปนทงรางกายทางเพศ (Sex Body) ตามชววทยา และอกรางหนงเปนรางทสงคมใหมา (Social Body) ดวยเหตทวารางทางชววทยาของผหญง มความสามารถในการตงครรภ สามารถใหก า เนดบตร มน านมใหลกด ม ความสามารถทางดานรางกายหรอชววทยานถกน ามาประกอบสรางใหเปนคณลกษณะประจ าเพศทสงคมเชอวา ผหญงเปนเพศทออนหวาน ใหความดแลเอาใจใสตอผ อน ซงงานอาสาสมครดแลเดกพการจะตองอาศ ยคว ามด แล เอา ใจ ใส เ ป น พ เ ศษ จ งพบอาสาสมครทเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย

อาย อาสาสมครมอายระหวาง 22-56 ป และพบวาอายนถอวาเปนวยผใหญมถง 10 คน (25-56ป) โดยทวไปวยผใหญจะมพฤตกรรมแบงปนเผอแผ มความเอออาทรตอบคคลอน โดยเฉพาะบคคลทเปนวยเดกสอดคลองผลการศกษาเรอง การศกษาเปรยบเทยบความเออเฟอระหวางเดก วยรน และวยผใหญ ทรตนา มาแปน (2549) พบวาวยผใหญมความเออเฟอในระดบทมากกวาวยเดกและวยรน ซงอาสาสมครดแลเดกพการจงมความเมตตา เออเฟอเผอแผ ใหความรก ความเขาใจในการดแลเดก

สถานะ อาสาสมครทง 11 คนมสถานะโสด มความคลองตว ไมตองกงวลกบปญหาหรอภาระในครอบครว จงมเวลามาเปนอาสาสมครประกอบกบสถานะทเปนโสดมเวลาวางตองการหากจกรรมตางๆ การท ากจกรรมอาสาสมครเพอสงคมกเปนอกหนงกจกรรมทท าใหรสกตอบสนองความตองการของตนเองและเกดความรสกมคณคาและสามารถท าประโยชนใหกบสงคมไดซงสอดคลองกบแนวคดโสดอยางเปนสขท อนทรา ปทมนทร(หวขอ:โสดอยางเปนสข, ม.ป.ป.) ไดกลาววา คนโสดจะมเวลาวางมาก จงจ าเปนตองมกจกรรมทหลากหลายเพอใหไมเหงา และไมจ าเจอยกจกรรมใดกจกรรมหนงจนเกดความเบอหนาย และชวยใหใชเวลาไดอยางมประโยชนตอตวเองและตอผ อนดวย ซงอาสาสมครถงแมวาจะมชวงเวลาในการประกอบอาชพของตนเอง แตดวยความทเปนโสด จงมเวลาวางเขามาดแลเดกพการเพราะตองการรสกวาตนเองนนไดใชเวลาวางมาท าประโยชนใหกบสงคมได โดยท าใหเดกไดมพฒนาการทดขน

ศาสนา อาสาสมครท ง 11 คน นบถอศาสนาพทธ ซ งอาสาสมครทงหมดไดใหความคดเหนเกยวกบงานอาสาสมครวามความสอดคลองกบหลกศาสนาพทธในเรองของการเสยสละ การใหทาน ความมเมตตา บญกรยาวตถ10 และการท าความด ซงสอดคลองกบแนวคดฉลาดท าบญดวยจตอาสา ทเครอขายพทธกา: เพอพทธศาสนาและสงคม(2556, น.20) ไดกลาววา งานอาสาสมครทวไปคอมแนวคดของพทธธรรม คอหลกในเรองของบญ ในมต 3 ดานไดแก มตของการให โดยงานอาสาสมครนถอวาเปนการใหเวลา แรงกาย ความร ความสามารถ ความเอออาทร น าใจ ฯลฯ ทบคคลมอยใหแกผอน มตของผรบ การใหกบผตกทกขไดยาก ไมวาคนหรอสตว และมตของผลประโยชน เกดขนจากการมองประโยชนของผอนและสงคมเปนประโยชนสงสด ซงอาสาสมครดแลเดกพการ


ทกคนไดสละเวลา แรงกายแรงใจ ความเอออาทร ดแลเดกพการดวยความรกและความเขาใจ มองถงประโยชนทจะเกดขนกบเดกพการเปนส าคญ

การศกษา พบวาอาสาสมคร 10 คนส าเรจการศกษาระดบปรญญาตร และส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท 1 คน ในจ านวน 11 คน ส าเรจสายวทยาศาสตรสงคม 8 คน และส าเรจสายวทยาศาสตร 3 คน โดยทกคนใหความเหนวา ถงแมการเปนอาสาสมครไมเกยวของกบการศกษาและสาขาวชาทส าเรจมาโดยตรง แตกขนอยกบกจกรรมในสถานศกษาวามสวนสนบสนนงานอาสาสมครมากนอยเพยงไร และความตงใจของตนเองในการท างานเพอสงคมหรอไม ซงสอดคลองกบกระบวนการขดเกลาทางสงคมท สพตรา สภาพ (2536, น.51) ไดอธบายไววา สถานศกษานบเปนองคกรทท าหนาทการขดเกลาทางสงคมตอจากครอบครว เมอถงวยเรยนครอบครวกจะสงบตรหลานของตนไปโรงเรยน เพอใหไดมโอกาสไดศกษาเลาเรยนวชาและไดรบการอบรมจากโรงเรยน นอกจากนยงมผลตอการเปลยนแปลงทศนคต คณคา แนวความคด และความเชอของบคคล

อาชพ พบวามอาสาสมครท างานในองคกร 9 คน ประกอบอาชพอสระ (รบจางออกแบบ)1 คน และไมไดประกอบอาชพ 1 คน ทงนอาสาสมครทง 11 คนได ให ความ เหนว าอาชพไม ไดม ความเก ย ว ข อ ง ในการท า ให ตน เองต ดส น ใจ เป นอาสาสมคร แตอาสาสมครทงหมดจะใชเวลาวางในการเขามาท ากจกรรมอาสาสมครในชวงวนเสารและอาทตยซ งสอดคลองกบความหมายของอาสาสมครท ศศพฒน ยอดเพชร (2534, น.6) ไดอธบายวา อาสาสมคร หมายถง ผมศรทธาจะท างานเพอสาธารณประโยชน โดยค านงถงเวลาวาง ความสามารถ และความถน ดท ตน เองมอย เปาหมายหรอวตถประสงคของงานกเพอประโยชนแกสวนรวมแกองคการ และแกผประสบความทกข

ยากเดอดรอน โดยไมมคาจางตอบแทนในการท างาน และมไดยดงานทปฏบตเพอเปนอาชพ สานท 2 การเขาสงานอาสาสมครและแรงบนดาลใจ

อาสาสมคร 7 คน ได เรมท างานเปนอาสาสมครหรอบ าเพญประโยชนในชวงวยเรยน โดยมแรงบนดาลใจจากความคดทจะชวยเหลอผอนอยแลว รวมทงเหนตวอยางจากคนในครอบครว และตองการท าความดถวายแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ประกอบกบสถาบนการศกษาทศกษาอยไดมการประชาสมพนธเกยวกบกจกรรมอาสาสมคร การชกชวนจากรนพและเพอน ท าใหไดเขารวมเปนอาสาสมคร กจกรรมในสถาบนการศกษามทงการท าความสะอาดวด ปลกตนไม และออกคายอาสาพฒนา เปนตน จะเหนวาจดเรมตนของการเปนอาสาสมครสวนหนงเกดจากสถาบนการศกษาทมการใชสอประชาสมพนธขอมลขาวสารกจกรรมอ า ส า ส ม ค ร ใ น ร ป แ บ บ ต า ง ๆ เ ช น บ อ ร ดประชาสมพนธ ปายประกาศ และการบอกตอ ส าหรบอาสาสมครอก 4 คน เรมท ากจกรรมอาสาสมครครงแรกในชวงวยท างาน จากการรบรขาวสารดวยตนเองผานสออนเตอรเนต ปจจบนสออนเตอรเนตมความส าคญมากซง สพตรา สภาพ (2536, น.51) ไดอธบายวา การเผยแพรขาวสารมผลตอสมาชกสงคมอยางกวางขวางแระรวดเรวมาก ซงมผลตอการตดสนใจและการคาดหวงในชวตและสอดคลองกบ ศภรตน รตนมขย(2548) ทไดจากกา รศ กษาถ ง ป จ จ ยท ส ง เ ส ร ม ว ย ร น ใ ห เ ป นอาสาสมครในสหรฐอเมรกาพบวาประสบการณการท างานชวยเหลอสงคมในชวงวยเดกถงชวงวยรนตอนตนมอทธพลตอการตดสนใจเปนอาสาสมคร โดยทอาสาสมครวยรน 80% รายงานวาเคยมประสบการณในชวงวยดงกลาวในการชวยงานในโบสถหรอไมกเปนงานกจกรรมกลมหรอสโมสรของโรงเรยน


2.1 กจกรรมแรกทท า อาสาสมครเรมกจกรรมอาสาสมครครง

แรกในหลายรปแบบ แตสวนใหญเปนการสละแรงงาน เชน การชวยเหลอผประสบอทกภย การท ากจกรรมบ าเพญประโยชน การชวยงานลกเสอชาวบาน การท ากจกรรมอาสานวดเดกเลก การท ากจกรรมเกยวกบสงแวดลอม การดแลเดกพการ การออกคายอาสาพฒนาชนบท และการไปท ากจกรรมอาสาในทหางไกลซงสอดคลองกบบทบาทของอาสาสมครท วยะดา ตระแพทย (2545, น.13 อางใน เลอพงศ สวนสงข, 2549, น.20) อธบายวาผทเปนอาสาสมครประเภทสละแรงงานน ยนดทจะสละแรงงานเพอการปฏบตงานหรอยนดทจะใหบรการโดยตรงกบผตองการความชวยเหลอ เชน อาสาสมครทออกเรยไรเงน เพอเปนทนในการใหความชวยเหลอแกคนทวไป อาสาสมครทออกไปพฒนาแหลงตางๆ อาสาสมครทไปใหการเลยงดเดกก าพราอนาถาตามสถานสงเคราะหหรออาสาสมครทชวยงานสภากาชาด เปนตน

2.2 แรงบนดาลใจของอาสาสมครในการท ากจกรรมอาสาสมครครงแรก

อาสาสมครสวนใหญมแรงบนดาลใจจากการท ากจกรรมอาสาสมครครงแรกจากบคคลทตนเองยดถอเปนตนแบบ เชน อาสาสมครมความตงใจทจะท าความด เพอถวายแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และ การมบคคลในครอบครว พอแม พนอง เคยท างานอาสาสมครหรอก าลงท างานอาสาสมครอยแลว ท าใหอาสาสมครเกดแรงจงใจทจะเปนอาสาสมครซงสอดคลองกบกระบวนการขดเกลาทางสงคม ท สพตรา สภาพ (2536, น.49) ไดอธบายไว ในสวนของการยดถอสงทคลายกบตวเอง เปนความตองการทจะท าตวใหเหมอนกบบคคลทต อ งกา รย ดถ อ เป นแบบฉบ บนอกจากน นมอาสาสมครทมความตองการชวยเหลอผอน รวมถงอาสาสมครท ตองการเปดโลกทศน ตองการ

ประสบการณใหมใหกบชวต เปนความตองการของอาสาสมครเองซงสอดคลองกบ สพตรา สภาพ (2536: 49) ทไดอธบายวา เปนกระบวนการทบคคลจะแสดงความตองการออกมาและคนอนๆ ในสงคมทท าหนาทนจะสนองความตองการนน เปนการสนองตามระเบยบแบบแผนทส งคมนนๆ ก าหนดไวแตกตางกนไปตามสภาพของสงคมทตนเปนสมาชก รวมทงอาสาสมครทเขารวมกจกรรมครงแรกซงเกดจากการคลอยตาม โดยการชกชวนของคนในครอบคร ว เ พอนหร ออาจารย ซ งสอดคลองกบกระบวนการขดเกลาทางสงคม ท สพตรา สภาพ (2536, น.49) ไดอธบายไว ในสวนของการยดถอสงทคลายกบตวเอง เปนความตองการรสกรวมกบบคคลหรอกลมทถอวาเปนพวกเดยวกนกบตน และสอดคลองกบผลการศกษาเรองแรงจงใจในการเปนอาสาสมครและประสบการณทไดรบของ Theoits and Hewitt (2001 อางใน กรรณกา มาโน, 2553) พบวาปจจยทท าใหเปนอาสาสมครมทงเพอตองการหาประสบการณชวต เพมทกษะทางสงคม และตองการท าประโยชนตอผอน ตอสงคม และอกนยหนงเปนการท าเพอพระเจา และประสบการณทไดรบเปนการสรางเสรมสขภาวะทางใจ เพมความมนใจ ความภาคภมใจในตนเอง และชวยใหมเพอน มสงคมมากขน สวนท3 บทบาทของอาสาสมคร

บทบาทของอาสาสมครแตกตางกนไปแลวแตลกษณะของเดกพการทอาสาสมครดแล เนองจากเดกแตละคนมสภาพความบกพรองและปญหาท เกดขนแตกตางกน ดงนนบทบาทของอาสาสมครแตละคนกยอมแตกตางกนออกไปดวยผวจยไดแบงบทบาทของอาสาสมครออกเปน 2 ดาน ไดแก ดานการกระตนพฒนาการใหกบเดกพการ และการใหความรก ความอบอนแกเดกพการ


3.1 บทบาทในดานการกระตนพฒนาการใหกบเดกพการ พจารณาจากความบกพรองในดานตาง ๆ ดงน

3.1.1 ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว เ ช น กลามเนอออนแรงมอและเทาเกรงสงผลใหเดกนงและยนดวยตนเองไมได เดกพการบางคนชอบอมขาว น าลายไหลตลอดเวลาเนองจากมปญหาในเรองของการควบคมกลามเนอปากไมได

3.1.2 การสอสาร ไมสามารถรบรภาษาได เดกพการบางคนพดไดแตพดไมชดและไมคอยรเรอง บางคนมลกษณะปากแหวงท าใหพดไมได

3.1.3 การมองเหน ตาเอยง มองตรง ๆ ไมได

3.1.4 มสมาธสน โ ด ยอาส าสม ค รท ก คนต อ ง เ ข า ร ว ม

ปฐมนเทศ เพอท าความเขาใจถงความบกพรองของเดกพการทอยภายใตการดแลของตนเองและรบค าแนะน าจากนกกายภาพบ าบดทประจ าอยในสถานสงเคราะห เดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบรเกยวกบวธการดแลเดกออนพการทางสมองและปญญาเบองตนทจะชวยกระตนพฒนาการเดกพการทางสมองและปญญา ไดแกการกระตนทกษะทางดานการเคลอนไหว เชน การฝกใหเดกนง ยน เดน กนอาหารไดดวยตวเอง สอนขจกรยาน 3 ลอ เปนตน ส าหรบเดกพการทมปญหาเรองการมองเหนจะฝกใหเดกไดสมผสกบสงของตางๆ และกระตนทกษะทางดานภาษา เชน การฝกพด โตตอบสอสารกบอาสาสมคร การอานออกเสยงทละค า การอานหนงสอใหเดกฟงและใหเดกออกเสยงตาม เปนตน รวมทงการกระตนทกษะทางดานอารมณและสตปญญา เชน การหาของเลนทเดกชอบหรอหากจกรรมทจะสงเสรมใหเดกไดมสมาธกบสงทตวเองท า เชน ฝกการรอยลกปด เปดเพลงใหเดกฟง เปนตน การกระท าเชนนสอดคลอง

กบ ว ธ ก า รด แลผ ป ว ย เ ด กสมอง พการ (The method for taking care of cerebral palsy) ท วรวฒ เจรญศร(2552) ไดอธบายวาเกยวกบวธการดแลผปวยเดกสมองพการ คอ ชวยใหเดกสามารถชวยเหลอตนเองใหไดมากทสด โดยเนนการฝกกจวตรประจ าวน เชน การเคยว การกลน การจบชอน การถอด-ใสเสอผา การอาบน า การเขาหองน า เปนตน รวมทงการฝกกายภาพบ าบด การฝกพด และการฝกทกษะกลามเนอมดยอยกระตนการเรยนรในดานตางๆ เชน การกระตนการเรยนรดวยการเลน ควรเนนการเลนทสงเสรมการออกเสยง การสอสารการใชกลามเนอมอกบตาใหประสานกบการเคลอนไหว กระตนการเรยนรดวยการท ากจกรรมรวมกบพนอง เพอใหเดกเกดการเรยนรการอยรวมกน การเรยนรกฎเกณฑทางสงคม เกดความพยายามทจะท าสงตางๆ ดวยตนเอง นอกจากนควรพาเดกไปเขารวมกจกรรมตางๆ ทางสงคม การไปตลาด ไปหาเพอนบาน หรอการเขารวมกจกรรมตางๆ ของครอบครว ชมชนเพอกระตนการเรยนรและการปรบตวของเดกในการอยรวมในสงคมผปวยเดกสมองพการจ าเปนอยางยงทจะตองไดรบการฟนฟอยางสม าเสมอและตอเนอง ตงแตแรกพบความพการจนกระทงเดกโต หากไมไดรบการฟนฟอยางสม าเสมอและตอเนอง อาจท าใหขอตางๆ ตดยด แขงเกรง หรอมสภาพความพการเพมขน และตองไดรบการฟนฟทงทางดานการแพทย เชน การกายภาพบ าบด กจกรรมบ าบด อรรถบ าบดหรอการฝกพด การเตรยมความพรอมทางการเรยน การเขารวมกจกรรมทางสงคม การเตรยมความพรอมทางดานอาชพ ซงเดกสมองพการจะตองไดรบฟนฟในทกดานตามความเหมาะสมของเดกแตละคนซงปจจบนนอกจากอาสาสมครจะชวยเสรมสรางพฒนาการใหกบเดกพการทางสมองแลว ยงมบ ค ล า ก ร ใ น ส ถ า น ส ง เ ค ร า ะ ห ฯ เ ช น น กกายภาพบ าบด พยาบาลวชาชพ มาชวยดแลและ


ฟนฟสมรรถภาพของเดกอยางตอเน อง และสอดคลองในเรองของบทบาทของอาสาสมครในการพฒนาสงคม ท อณสรา ชนทรวง (2547, น.21 อางถง สมพร เทพสทธา, 2541, น.9-12) ไดอธบายวา อาสาสมครมบทบาทในการพฒนากลมคนตางๆ เชน เดก เยาวชน สตร รวมทงผดอยโอกาส เชน การพฒนาชมชนใหมความเขมแขง และพฒนาสงคมใหมความสงบเรยบรอย 3.2 บทบาทในดานการใหความรกและความอบอนแกเดกพการ อาสาสมครจะใชวธการใหเดกมองตาอาสาสมครและพดคยกบเดกเพอท าใหเดกเกดความคยเคยกบอาสาสมคร รวมถงการสมผสรางกายเดก เชน การกอด การหอมแกม ซงจะท าใหเดกรสกอบอนใจ รสกปลอดภย และเกดความไววางใจอาสาสมคร ทงนจาการสงเกตพฤตกรรมของอาสาสมครทง 11 คนพบวา อาสาสมครไมมความรสกรงเกยจเดกพการ แตยอมรบและเขาใจถงความบกพรองทางดานรางกายและสตปญญาของเดกซงสอดคลองกบ สถาพร สวณณสส (2539, น. 536-537 อางถงใน กว แสงพทร, 2543) ทไดกลาววา การเลยงดเดกพการแตละประเภท แมจะมวธการจากต าราและประสบการณทผอนเลาใหฟง แตไมมหลกเกณฑตายตว การปฏบตทเหมอนกนแตผลทไดรบอาจแตกตางกน ผใหการอบรมเลยงดจะตองพจารณาปรบใหเหมาะสมแกเดกแตละคน และสอทใชไดผลดทกราย ไดแก ความรกและความอาทร เดกพการไมวาประเภทใดตองการการสมผสอยางใกลชด โอบอม กอดจบ พดคยดวย ถาขาดสมผสทางกาย เดกอาจเขาใจวาพอแมรงเกยจความไมสมประกอบของเขา

สวนท 4 ขอเสนอแนะของอาสาสมครในเรองของคณสมบตของอาสาสมคร อาสาสมครไดใหขอเสนอแนะวาผทจะเขามาเปนอาสาสมครควรมความพรอมและความตงใจในการดแลเดกพการ พรอมทจะใหความรกความเขาใจ มความเสยสละ และอดทน ซงสอดคลองกบ เกษม ตนตผลาชวะ (2534, น.379-381 อางถงใน กว แสงพทร, 2543) ทไดอธบายวา กอนทผชวยเหลอจะใหความชวยเหลอแกบคคลพการ ตองเขาใจปญหาของบคคลพการกอน และพรอมทจะใหความรกความเขาใจ พรอมทจะเสยสละ พรอมทจะอดทน เนองจากเดกพการตองการการดแลทแตกตางจากเดกปกตทวไป และการดแลเพอใหเดกมพฒนาการทดขน จะตองท าอยางเปนขนตอนและตอเนอง ดงนนการเสยสละของอาสาสมคร และความอดทนในการด แล เด ก พกา ร เป นส ง ทอาสาสมครควรจะมและหากอาสาสมครมความตงใจท างานเพอชวยเหลอสงคม ควรลงมอท า และอดทนทจะท าสงนน และสอดคลองกบ สมพร เทพสทธา(2541) ทกลาวถงลกษณะของอาสาสมครทพงประสงคควรประกอบดวย คอ เปนผเสยสละ มความสขจากการเปนผใหมากกวาเปนผรบ ควรมศรทธาและรสกเหนชอบในงานอาสาสมคร มเวลาและท าเ พอหนาท โดยไมค านงถงส งตอบแทน รวมถงการเตรยมความพรอมในการดแลเดกพการ เชน การศกษาขอมลในเรองของวธดแลเดกพการทางสมองและปญญา การศกษาขอมลของเดกทอาสาสมครจะตองดแลวามความบกพรองและพฤตกรรมเปนอยางไร เนองจากเดกพการในสถานสงเคราะหแตละคนมความบกพรองและพฤตกรรมทแตกตางกนออกไป อาสาสมครจะตองมความรและความเขาใจในการดแลเดกพการ เพอชวยใหการด าเนนงานของอาสาสมครโดยเฉพาะอยางยงการชวยเสรมสรางพฒนาการใหเดกสามารถด าเนนชวตประจ าวนตามปกตไดดยงขน


สรปผลการวจย อาสาสมครทง 11 คนเปนเพศหญง 9 คน เพศชาย 2 คน อายระหวาง 22-56 ป ทงหมดมสถานะโสดและนบถอศาสนาพทธ ส าเรจการศกษาระดบปรญญาตร 10 คน และปรญญาโท 1 คน ในสายวทยาศาสตรสงคม 8 คนและสายวทยาศาสตร 3 คน ประกอบอาชพในองคกร 9 คน ประกอบอาชพอสระ1 คนและไมไดประกอบอาชพ 1 คน โดยอาสาสมครทงหมดใชเวลาในชวงวนเสารและวนอาทตยในการเปนอาสาสมครดแลเดกพการ การเขาสงานอาสาสมครครงแรกสวนใหญเกดขนในชวงวยเรยน รองลงมาคอชวงท างาน เรมกจกรรมอาสาสมครครงแรกในรปแบบของการสละแรงงาน เชน กจกรรมบ าเพญประโยชน และคายอาสาพฒนาชนบท เปนตน โดยมแรงบนดาลใจในการเปนอาสาสมคร ดงน 1) จากบคคลทตนเองยดเปนตนแบบ ไดแก ตองการท าความดเพอถวายแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ และการมบคคลในครอบครวทบ าเพญประโยชนมากอน เชน คณพอเคยท ากจกรรมชมรมลกเสอชาวบาน เปนตน 2) จากความคดทจะชวยเหลอผอน 3) ตองการเปดโลกทศน หาประสบการณใหมใหกบชวต บทบาทของอาสาสมครม 2 ดาน คอ ดานการกระตนพฒนาการ เ พอให เด กสามารถช วย เหล อตนเองและใชชวตประจ าวนได และดานการใหความรกและความอบอนแกเดกพการ ท าใหเดกรสกอบอน ปลอดภยและไวใจอาสาสมครมากขน ขอเสนอแนะส าหรบผทตองการท างานอาสาสมครดานเดกออนพการทางสมองและปญญา ควรมความพรอม ความตงใจ และความอดทน ขอเสนอแนะ

1.สถาบนครอบครว สถานศกษา และสอมวลชนมสวนส าคญเปนอยางมากทจะชกจงใหบคคล มความสนใจทจะท างานเพอสงคม โดยแต

ละภาคสวนควรสนบสนนและสงเสรมใหรจกการชวยเหลอสงคม การรจกแบงปนแกผทดอยโอกาส เชน การสนบสนนงบประมาณ การประชาสมพนธกจกรรมอาสาสมครตามชองทางตางๆ การชกชวนคนในครอบครว เพอน คนรจกมาท ากจกรรมอาสาสมคร เปนตน

2.ผทจะเขามาเปนอาสาสมครดแลเดกพการจะตองมความพรอมและความตงใจในการทจะเขามาเปนอาสาสมคร ยอมรบและเขาใจถงความบกพรองของเดกพการ โดยศกษาขอมลและหาวธทจะกระตนพฒนาการใหเหมาะสมกบความบกพรองของเดก ซงหนวยงานทเกยวของอาจจะมการจดอบรมการเลยงดเดกพการใหแกอาสาสมคร เพอสรางความรความเขาใจในการปฏบตงานและการปองกนแกไข ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

1.การวจยในครงนเปนการศกษาภมหลงและบทบาทของอาสาสมครตองานพฒนาสงคมสงคม ณ สถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร จงวาควรมการศกษาในสถานสงเคราะหอนทเขารวมโครงการอาสาสมครสรางสขใหเดกในสถานสงเคราะห เชน สถานสงเคราะหเดกออนบานปากเกรด สถานสงเคราะหเดกออนบานพญาไท สถานสงเคราะหเดกหญงบานราชวถ และสถานสงเคราะหเดกพการทพพลภาพปากเกรด

2.ควรศกษาความคดเหนของเจาหนาทในสถานสงเคราะหตอโครงการตางๆ ทเกยวของกบอาสาสมคร และการท างานของอาสาสมครทอาจเปนปญหาและอปสรรคในการท างานของเจาหนาท รวมถงเสนแนะแนวทางแกไข เพอเปนการศกษาปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานเพอสงคม


กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณกลมอาสาสมครโครงการพลง

อาสาสรางสขในสถานสงเคราะห เจาหนาททเกยวของทกทาน ทใหขอมลในการวจยครงน

สดทายการศกษานจะเสรจสมบรณไมไดหากไมไดรบการขดเกลาและแนะน าจากผรทกทาน ขอขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร.สากล สถตวทยานนท และรองศาสตราจารยไฉไล ศกดวรพงศ ขอขอบพระคณทกทานดวยความซาบซงจากใจจรง


เอกสารอางอง เกษม ตนตผลาชวะ. (2534). การพฒนาสภาวะทางจตใจของบคคลพการ.เอกสารการสอนชดวชาการดแล

บคคลพการหนวยท 1-7 มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: หางหนสวน จ ากดอรณการพมพ. อางใน กว แสงพทร. (2543). ปจจยทมผลตอการปฏบตงานของพเลยง เดกในสถานสงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร. (วทยานพนธศลปศาสตร มหาบณฑต).มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, สาขาสงคมวทยาประยกต.

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (18 เมษายน 2557).สทธและความเปนธรรม. สบคนจาก http://www.msociety.go.th/article_attach/edoc_8812.pdf.

เครอขายพทธกา: เพอพทธศาสนาและสงคม. (2556). คมอฉลาดท าบญดวยจตอาสา. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. นนทนา ทมสวรรณ. (2549). วถชวตเดกก าพราในสถานสงเคราะหเดกและเยาวชนเบธาเนย

อ าเภอวงสะพง จงหวดเลย. (วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต).มหาวทยาลยราชภฏเลย, สาขาไทยศกษาเพอการพฒนา.

เพชรสาคร สมฟองบตรขน. (2554).กระบวนการสรางทางสงคมของความเปนแมในสงคมลาวทก าลง เปลยนไป: ประสบการณชวตของผหญงคนหนง . (วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต ).มหาวทยาลยเชยงใหม, สาชาวชาสตรศกษา. อางถง วยะดา สมสวสด (บก.). (2545). พลวตสงคมผานสายตานกวชาการไทย: หกสบปฉลาดชาย รมตานนท. เชยงใหม: โรงพมพมงเมอง.

มลนธสขภาพไทย. (20 เมษายน 2556). โครงการพลงอาสาสมคร สรางสขใหเดกในสถานสงเคราะห. รตนา มาแปน. (2549). การศกษาเปรยบเทยบความเออเฟอระหวางเดก วยรนและวยผใหญ. (วทยานพนธ

วทยาศาสตรมหาบณฑต).มหาวทยาลยรามค าแหง, สาขาจตวทยาพฒนาการ. วยะดา ตระแพทย. (2545). แนวทางการพฒนาเครอขายงานอาสาสมครประชาสงเคราะห. เอกสาร

ประกอบขอประเมนเพอแตงตงใหด ารงต าแหนงนกสงคมสงเคราะห 7ว. ฝายสวสดการสงคม ส านกงานประชาสงเคราะหจงหวดสมทรสาคร. (อดส าเนา). อางใน เลอพงศ สวนสงข. (2549). การสรางเครอขายอาสาสมครชวยเหลอผประสบภยในทศนะของอาสาสมครชวยเหลอผประสบภย.(วทยานพนธสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต).มหาวทยาลยธรรมศาสตร, สาขาการบรหารและนโยบายสวสดการสงคม.

วรวฒเจรญศร. (23 กรกฎาคม 2557). โรคสมองพการ (Cerebral Palsy). สบคนเมอ 20 เมษายน 2556 จาก http://www.meedee.net/magazine/med/opd-guide/2968.

ศภรตน รตนมขย 2548). อาสาสมคร: การพฒนาตนเองและสงคม [ขอมลอเลกทรอนกส]. วารสารส านก บณฑตอาสาสมคร, 1(2), 5.

ศศพฒน ยอดเพชร. (2534). อาสาสมครกบการปฏบตงานสงคมสงเคราะห. กรงเทพฯ: โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สถานสงเคราะหเดกพการทางสมองและปญญา(บานเฟองฟา). ประวตความเปนมา. สบคนเมอ 20 เมษายน 2556, จาก http://www.fuengfah.com/homepage/data1.html.


สถาพร สวณณสส. (2539). การอบรมเลยงดเดกพเศษ. เอกสารการสอนชดวชาพฒนาเดกและการเลยงด หนวยท 1-7 มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (พมพครงท 10). กรงเทพฯ: หางหนสวนจ ากดชวน พมพ. อางใน กว แสงพทร. (2543). ปจจยทมผลตอการปฏบตงานของพเลยงเดกในสถาน สงเคราะหเดกออนพการทางสมองและปญญา จงหวดนนทบร. (วทยานพนธศลปศาสตรมหา บณฑต).มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, สาขาสงคมวทยาประยกต. สพตรา สภาพ. (2536). สงคมวทยา.กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช จ ากด. สมพร เทพสทธา. (2541). วกฤตความจนในสงคมไทย. กรงเทพฯ: สภาสงคมสงเคราะหแหงประเทศไทย. สวรรณนภา ค าไร และคณะ. (2556). นางฟาของหน ชวตจรงของพเลยงเดกในสถานสงเคราะห.

กรงเทพฯ: อษาการพมพ. อณสรา ชนทรวง. (2547). การพฒนาบทบาทอาสาสมครของศนยอ านวยการเดก สตร ผสงอาย และ

ผ ด อยโอกาสกร ง เทพมหานคร . (วทยานพนธ ส งคมสง เคราะหศาสตรมหาบณฑต ) .มหาวทยาลยธรรมศาสตร, สาขาการบรหารและนโยบายสวสดการสงคม.อางถง สมพร เทพสทธา. (2541). อดมการณและบทบาทของอาสาสมคร แนวคด และทศทางการพฒนางานอาสาสมครในสงคมไทย. กรงเทพฯ: สภาสงคมสงเคราะหแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ.

อนทรา ปทมนทร. หวขอ: โสดอยางเปนสข. สบคนเมอ 23 กรกฎาคม 2557, จาก http://www.dmh.moph.go.th/1667/1667view.asp?id=3920.

Thoits, P.A. and Hewitt, L.N. (2001).Volunteer work and well-being.Journal of Health and Social Behavior.42, 115-131. อางใน กรรณกา มาโน. (2553). ความหมายของชวตกบจตอาสา. (วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต). มหาวทยาลยเชยงใหม, สาขาวชาจตวทยาการปรกษา.


รปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวก เพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร

จรฏฐ วชรเสรชย

นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาจตวทยา มหาวทยาลยเกษมบณฑต E-mail: [email protected]

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอ 1)พฒนารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร 2)เพอประเมนคณภาพรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร และ 3)เพอน ารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมไปด าเนนการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร ผลการวจยสรปไดดงน 1.รปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร ประกอบดวยประเดนส าคญทเออใหการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารมความสมบรณ 7 ประเดนคอ 1) หลกการและแนวคด : แนวคดการมสวนรวมของคนหหนวก การประเมนผลแบบมสวนรวม และการประเมนประสทธผล 2) วตถประสงคของรปแบบ : เพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร 3) ผมสวนรวม : คนหหนวกทรวมเปนทมประเมนและคนหหนวกทเปนผใหขอมลในการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร 4) ประเดนการตรวจสอบ 5 ประเดน 28 ตวชวด 5) เครองมอเกบรวบรวมขอมล : แบบตรวจสอบมลตมเดยภาษามอ 6) วธด าเนนการ : จดประชมเกบขอมลแบบตอหนา และ 7) เกณฑการตดสน : สง ปานกลาง และต า 2.ผลการประเมนคณภาพรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารพบวา รปแบบทพฒนาขนเหมาะสมส าหรบการตรวจประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร โดยมคาดชนความสอดคลองระหวางเนอหาและวตถประสงคของการพฒนารปแบบ 0.67 – 1.00 3.ผลการน ารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกไปด าเนนการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารพบวา รปแบบทสรางขนมประสทธผลในระดบสง และผลการตรวจสอบระบบบรการถายทอดการสอสารพบวา ระบบบรการถายทอดการสอสารมประสทธผลโดยรวมอยในระดบปานกลาง โดยเวบไซต www.ttrs.or.th มประสทธผลระดบปานกลาง ระบบลงทะเบยนมประสทธผลระดบปานกลาง ระบบถายทอดและจอลามมประสทธผลระดบปานกลาง ลามภาษามอมประสทธผลระดบสง และประโยชนทไดรบจากการใชบรการมประสทธผลในระดบสง 2 ค าส าคญ: รปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวก, ระบบบรการถายทอดการสอสาร, แบบตรวจสอบมลตมเดยภาษามอ

บทความวจยน เปนสวนหนงของดษฎนพนธเรอง “การพฒนารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมเพอประเมนประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารส าหรบคนหหนวกทใชภาษามอในการสอสาร” หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาจตวทยา มหาวทยาลยเกษมบณฑต รองศาสตราจารย ดร. ประสาร มาลากล ณ อยธยา : อาจารยทปรกษา ศาสตราจารย ดร. ผองพรรณ เกดพทกษ : อาจารยทปรกษารวม

mailto:[email protected]


The Deaf Participated Evaluation Model for Effectiveness Assessment

of the Telecommunication Relay Service

Jirat Wachirasereechai Graduate Student-Psychology, Kasem Bundit University

E-mail: [email protected] Abstract The purposes of this research were 1) to develop the deaf participated evaluation model for effectiveness assessment of the telecommunication relay service 2) to evaluate the quality of the deaf participated evaluation model for effectiveness assessment of the telecommunication relay service, and 3) to implement the deaf participated evaluation model for effectiveness assessment of the telecommunication relay service. The research results were as follows : 1.The deaf participated evaluation model for effectiveness assessment of the telecommunication relay service comprised of 7 main issues which influence to the completeness of the assessment as follow: 1) principle and conception: concept of deaf participation, participatory evaluation , and effectiveness assessment 2) objective of the model : to assess the effectiveness of telecommunication relay service. 3) participants: the deaf participated as evaluation team members, and data sources 4) 5 assessment aspects and 28 indicators 5) research tool : sign language multimedia questionnaire 6) data collection : organize a meeting to collect data 7) criteria : high, moderate and low 2.The quality evaluation of the deaf participated evaluation model for effectiveness assessment of the telecommunication relay service was found that the developed model was well qualified with index of objective congruence (IOC) point at 0.67 – 1.00. 3.The implementation of the deaf participated evaluation model for effectiveness assessment of the telecommunication relay service was found that the effectiveness of developed model was at high level, and the effectiveness assessment of the telecommunication relay service was found that the effectiveness of the telecommunication relay service was at moderate level, comprised of moderate effectiveness website, moderate effectiveness registration system, moderate effectiveness transmittance system and sign language monitor, high effectiveness sign language interpreters and high effectiveness services’ usefulness. Keywords: deaf participated evaluation model, telecommunication relay service, sign language multimedia questionnaire3 This research article is a part of dissertation title “ Development of the Participatory Evaluation for Effectiveness Assessment of the Telecommunication Relay Service for the Deaf with Sign Language Communication”.



บทน า “บรการถายทอดการสอสาร”เปนบรการส ง ค ม ท จ ด ท า ข น ต า ม แ ผ น แ ม บ ท ก จ ก า รโทรคมนาคม ฉบบท 2 พ.ศ. 2551-2553 (2551) มวตถประสงคเพอสรางความเสมอภาคในการเขาถงบรการโทรคมนาคมของคนพการทางการไดยนและสอความหมายหรอทเรยกกนทวไปวา“คนหหนวก”ซงเปนกลมทประสบปญหาการใชบรการโทรศพทเพอการตดตอสอสารอยางยง บรการถายทอดการสอสารบรหารจดการโดยศนยบรการถายทอดก า ร ส อ ส า ร แ ห ง ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย (Thai Telecommunication Relay Services : TTRS) คนหหนวกจงเรยกบรการนวา“TTRS”เรมเปดใหบรการเดอนมกราคม พ.ศ.2555 TTRS มเจาหนาทถายทอดการสอสารทเปนลามภาษามอท าหนาทเปนคนกลางในการถายทอดการสอสารระหวางผสงและผรบปลายทาง เชอมตอการสอสารทงสองทางใหเกดความเขาใจเสมอนคนหหนวกผใชบรการนนสอสารดวยเสยงของตนเอง โดยในระยะแรกของโครงการ เปดใหบรการ 5 ระบบ ประกอบดวย การบรการถายทอดการสอสารแบบ SMS/MMS แบบข อ ค ว า ม อ อ น ไ ล น บ น อ น เ ท อ ร เ น ต แ บ บภ า พ เ ค ล อ น ไ ห ว บ น อ น เ ท อ ร เ น ต แ บ บภาพเคลอนไหวบนเครองบรการสาธารณะ(ต TTRS)และบรการถายทอดการสอสารเพอแจงเหตฉกเฉน TTRS เปนบรการสงคมทเพงจดใหมขนในประเทศไทย และเปนประโยชนตอคนหหนวกทวประเทศทมจ านวนถง 250,810 คน (ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต, 2557) จงจ า เปนตองมการประเมนผลเ พอพฒนาและปรบปรงใหมประสทธผลมากขน ซงในระยะแรก TTRSท าการประเมนความพงพอใจของอาสาสมครหหนวกจ านวน 300 คน โดยใหอาสาสมครทดลองใชบรการ TTRS ทกระบบ และสงแบบประเมนกลบไปยงเจาหนาททรบผดชอบทกๆ สนเดอน เปน

เวลา 5 เดอน แตการประเมนครงนนไมประสบความส าเรจเทาทควร เจาหนาทไดรบแบบประเมนกลบมาจากอาสาสมครหหนวกนอยมาก ซงจากการประมวลปญหาอปสรรคในการด าเนนการ พบวาสาเหต เกดจาก รปแบบการประเมนผลท ไมเหมาะสมกบอาสาสมครซงเปนคนหหนวก อาทเชน เครองมอหรอวธเกบรวบรวมขอมลทไมเหมาะสม ประเดนการประเมนมมากเกนไปท าใหอาสาสมครสบสน เปนตน ดงนนการประเมนผลหรอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารจงจ า เปนตองเลอกใชรปแบบการประเมนผลทเหมาะสม และควรด าเนนการอยางตอเนอง เพราะการประเมนผลเปนเครองมอส าคญทชวยสะทอนความส าเรจหรอชใหเหนขอบกพรองทควรไดรบการแกไข ปรบปรง อนน าไปสการพฒนาประสทธภาพประสทธผล และบรรลวตถประสงคทก าหนด

อ ย า ง ไ ร ก ต า ม บ ร ก า ร ส ง ค ม ท มกลมเปาหมายหรอกลมผใชบรการทเปนบคคลทวไป ซงไมมลกษณะเฉพาะอนเปนขอจ ากดในการใหขอมลตอผประเมน การประยกตใชรปแบบการประเมนผลทวไป สามารถท าได โดยผลการประเมนมความเทยงตรงและยอมรบได ในขณะทระบบบรการถายทอดการสอสารฯ มคนหหนวกเปนผใชบรการซงคนหหนวกมขอจ ากดในการสอสาร ทจ าเปนตองใชการสอสารรปแบบอนๆ อาทเชน ภาษามอ ภาษาเขยน การอานปาก ฯลฯ โดยการสอสารดวยภาษาเขยนของคนหหนวก แมจะใชตวอกษรเดยวกนกบทคนทวไปใช แตการวางต าแหนงไวยกรณมความแตกตางกน ท าใหคนทวไปท าความเขาใจไดยาก ในขณะเดยวกนคนหหนวกกเขาใจภาษาเขยนทวไปไดยากเชนกน โดยทวไป คนหหนวกนยมสอสารดวยภาษามอ ซงการสอสารดวยภาษามอระหวางคนหหนวกดวยกนเอง จะมความเขาใจกนดมากกวาการสอสารผานลามภาษามอ เพราะมการชวยกนอธบายท าใหเกดความเขาใจ


มากขน และในกรณทมค าศพทใหมๆ เกดขน กลมคนหหนวกจะชวยกนคดภาษามอของค าเหลานนแล ะ เผ ยแพร โ ดยก า รบอกต อๆก น ไป ก า รประเมนผลทตองการไดขอมลจากคนหหนวก จงมบรบทตางๆ ทแตกตางจากการประเมนผลทวไป

จากทกลาวมาขางตน จงเปนเหตผลใหงานวจยน มงเนนพฒนารปแบบการประเมนผลทใหความส าคญกบการมสวนรวมของคนหหนวกซงเปนผใชประโยชนปลายทาง (end – users) ของระบบ TTRS ในการรวมเปนทมประเมน แสดงความคดเหนขอเสนอแนะ เรยนรและแลกเปลยนประสบการณรวมกนในทกกระบวนการ โดยรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกทพฒนาขน จะน าไปด าเนนการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารแบบภาพเคลอนไหวบนอนเตอรเนต ซงเปนแบบทคนหหนวกนยมใชมากทสด เนองจากใชภาษามอในการสอสารระหวางคนหหนวกกบเจาหนาทถายทอดการสอสาร ดงนนในงานวจยน ระบบบรการถายทอดการสอสารจงหมายถงระบบบรการถายทอดการส อสารแบบภาพเคลอนไหวบนอนเทอรเนตและเพอใหสามารถกลาวถงระบบบนไดอยางกระชบขอความ ในบางสวนของงานวจยน จงเรยกระบบน ใหสอดคลองกบคนหหนวกวา ระบบ TTRS หรอ บรการ TTRS

วตถประสงคการวจย 1.เพอพฒนารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร 2. เ พ อประ เม นค ณภาพร ปแบบการประเมนผลแบบมส วนร วมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร

3.เพอน ารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมไปด าเนนการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงผสมผสาน วธ (Mixed Method Research) แบบแผนส ารวจบกเบก (Exploratory Design) รปแบบซงเปนแบบแผนการวจยและประเมนแบบสองระยะตอเนองกน โดยใชวธการเชงคณภาพท าการศกษากอน แลวจงใชวธการเชงปรมาณศกษาตอภายหลง โดยมวตถประสงค เ พอใชว ธการเชงคณภาพศกษาปรากฏการณทสนใจ แลวน าผลทไดรบมาสรางเปนตวแปรหรอทฤษฎฐานราก (grounded theory) หลงจากนนจงท าการนยามตวแปร เพอใชวธการเชงปรมาณในการพฒนาเครองมอวดตวแปร หรอทดสอบทฤษฎดงกลาว การวจยแบบแผนนเหมาะส าหรบงานวจยทยงไมทราบตวแปรหรอไมมทฤษฎทจะนรนยออกมาเปนสมมตฐานเพอท าการทดสอบ (รตนะ บวสนธ, 2552, น.276) ซงสอดคลองกบการวจยครงนทเปนการพฒนาองคความรใหม แมจะม งานว จย เก ยวกบคนหหนวกอยบ าง แตสาระส าคญไมตรงกบการวจยคร งน ผ วจยจ งประยกตใชการวจยและประเมนเชงผสมผสานวธ แบบแผนส ารวจบกเบก โดยใหน าหนกความส าคญต อ ก า ร ใ ช ว ธ ก า ร เ ช ง ค ณ ภ า พ (Qualitative Methods) ในการบรหารจดการการมสวนรวมของคนหหนวกเพอใหขอมล ขอเสนอแนะ และรวมออกแบบการประเมนผลแบบมสวนรวม ในขนตอนการพฒนารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร จากนนจงใชวธการเชงปรมาณ (Quantitative Methods) ในการประเมนคณภาพรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกทพฒนาขน รวมทงใชวธการเชงปรมาณ


ในการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการส อสาร ซ ง เปนข นตอนการน า รปแบบทพฒนาขนไปทดลองใช นบวาเปนขนตอนการ

ทดสอบสงทไดจากการใชวธการเชงคณภาพขางตน ดงแผนภมแบบแผนการวจย ดงน

ขนตอนท 1 การพฒนารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเ พอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร 1.แบบแผนการวจย

การด าเนนการวจยในขนตอนน ใชวธการเชงคณภาพ (Qualitative Methods) 2.ประชากรทใชในการวจยคอ คนหหนวกทมภมล าเนาในกรงเทพมหานครฯ และใชบรการถายทอดการสอสารในระหวางเดอน มถนายน – ธนวาคม 2555 จ านวน 469 คน 3.กลมตวอยาง ประกอบดวย 3.1กลมตวอย างผ ใหขอมลในการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) แบบกงมโครงสราง (Semi-structured Interview) ใชการเล อกกล มต ว อย า งแบบ เจ าะจ ง ( purposive sampling) จากกลมประชากรโดยก าหนดคณสมบตใหเปนคนหหนวกทเคยเขารวมเปนอาสาสมครทดลองใชบรการถายทอดการสอสารในระยะแรกของการเปดใหบรการ จ านวน 10 คน 3.2กลมตวอยางทมสวนรวมเปนทมประเมนเพอรวมกนพฒนารปแบบการประเมนผล ใชการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง(purposive sampling) จากกลมประชากรโดยก าหนดคณสมบตใ ห เ ป นผ ท ม ค ว ามสน ใจและ เต ม ใ จท จ ะ เ ข า รวมเปนทมประเมน และมความสามารถในการใชสอเทคโนโลย ประกอบดวย การใชอนเตอรเนต

การสอสารผาน Face book การสอสารผานระบบ Line จ านวนรวม 14 คน 4.เครองมอทใชในการพฒนารปแบบการประ เ ม น ผลแบบม ส ว น ร ว มขอ งคนห หนวก ประกอบดวยแบบบนทกขอมลจากเอกสาร แบบส ม ภ า ษ ณ ก ง ม โ ค ร ง ส ร า ง ( Semi-structured Interview) และแบบบนทกขอมลจากการสนทนากลมเฉพาะ (focus group) 5.การพฒนาเครองมอ ประกอบดวย 5.1ว ธ ส ร า ง แ บ บ ส ม ภ า ษ ณ ก ง มโ ค ร งสร า งด า เ น นการ โดยศ กษาข อม ลจ ากเอกสารรายงานการประเมนผลความพงพอใจของอาสาสมครหหนวกในการทดลองใชระบบบรการถายทอดการสอสารในระยะแรกของโครงการ จากนนจงน าขอมลทไดจากการศกษามาก าหนดเปนโครงสรางของเครองมอและขอบเขตเนอหาน าเสนออาจารยทปรกษาพจารณาใหขอเสนอแนะ หลงจากนนจงสรางแบบสมภาษณตามขอบเขตเนอหาประกอบดวยค าถามเปดจ านวน 8 ขอ 5.2 วธสรางแบบบนทกขอมลจากการสนทนากลมเฉพาะ (focus group) เรมจากการก าหนดประเดนการสนทนาใหครอบคลมเนอหาทก าหนด และจดท าแบบบนทกขอมลตามประเดนเนอหาการสนทนา 6.การเกบรวบรวมขอมล ด าเนนการโดยศกษาเอกสารผลการประเมนความพงพอใจของ

ระยะท 1 ระยะท 2

QUAL QUAL result

develop taxonomy or theory

quan quan result

Interpret QUAL quan


อาสาสมครหหนวกในการทดลองใชระบบบรการถายทอดการสอสารในระยะแรกของโครงการ (2555) และสมภาษณแบบกงมโครงสราง(Semi structured interview) จากคนหหนวกทเคยเปนอาสาสมครในการประเมนครงนน เพอรวบรวมขอมลท ว ไปและความคดเหน เก ยวกบบรการถายทอดการสอสาร ปญหาอปสรรคในการใชบรการ เหตขดของในการใหขอมลในการประเมนและขอมลทเปนประโยชนตอการด าเนนงานรวมกบคนหหนวกจากนนจงจดการสนทนากลมเฉพาะ (focus group) กบคนหหนวกทเขารวมเปนทมประเมน เพอรวมกนสรางรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวม โดยมลามภาษามอเปนผแปลขอความในการสนทนา และผวจยบนทกขอมลทไดลงในแบบบนทกขอมล 7.การวเคราะหขอมล ใชการว เคราะหขอมลเชงคณภาพแบบสรางขอสรปโดยจ าแนกขอมลตามประเดนสาระส าคญ ขนตอนท 2 การประเมนคณภาพรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร

1.แบบแผนการวจย การด าเนนการวจยในขนตอนน ใชวธการ

เชงปรมาณ (Quantitative Methods) 2.ประชากรทใชในการวจยคอผทรงคณวฒดานการประเมนผล จ านวน 5 คน ผทรงคณวฒดานการพฒนาศกยภาพคนพการทมประสบการณการท างานเปนเวลา 10 ปขนไป จ านวน 10 คน ผทรงคณวฒ ดานการพฒนาศกยภาพคนหหนวกทมประสบการณการท างานเปนเวลา 10 ปขนไป จ านวน 5 คน จ านวนรวมทงสน 20 คน 3.กลมตวอยางในการวจยคอ ผทรงคณวฒทท าการประเมนคณภาพรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกทพฒนาขน ใชการเลอก

แบบเจาะจง(purposive selection) ตามคณสมบตทก าหนด จ านวน 3 คน ประกอบดวย 3.1 ผทรงคณวฒดานการประเมนผลทมประสบการณการประเมนผลโครงการหรอบรการสงคมทจดท าขนเพอคนพการในระยะเวลาไมเกน 5 ปยอนหลง จ านวน 1 คน 3.2 ผทรงคณวฒดานการพฒนาศกยภาพ คนพการทมประสบการณการท างานอยางตอเนองเปนเวลาไมนอยกวา 10 ป จ านวน 1 คน 3.3 ผทรงคณวฒดานการพฒนาศกยภาพ คนหหนวกทมประสบการณการท างานอยางตอเนองเปนเวลาไมนอยกวา 10 ป จ านวน 1 คน 4.เครองมอทใชประเมนคณภาพรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกทพฒนาขนคอแบบประเมนคาดชนความสอดคลอง(Index of Objective Congruence : IOC) ของเนอหารปแบบกบวตถประสงคของการพฒนารปแบบ จ านวน 41 ขอยอย และค าถามปลายเปด(open ended question) ส าหรบขอเสนอแนะเพมเตม 5.วธสรางแบบประเมนคณภาพรปแบบการประเมนผลแบบมส วนร วมของคนหหนวกด าเนนการโดยผวจยน าองคประกอบรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมฯทพฒนาขน มาจ าแนกประเดนยอย น าเสนออาจารยทปรกษาเพอใหขอเสนอแนะ จากนนจงน าประเดนทงหมดมาจดท าแบบประเมน เพอเสนอผทรงคณวฒพจารณาใหความคดเหน 6. เกบรวบรวมขอมล ในการประเมนคณภาพรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกด าเนนการโดยขอความอนเคราะหผทรงคณวฒ จ านวน 3 ทาน ประเมนคณภาพรปแบบดวยแบบประเมนทพฒนาขน เมอไดแบบประเมนตอบกลบ ผวจยท าการวเคราะหขอมลโดยการหาคา IOC รายขอ และคดเลอกประเดนทมคา


0.67 ขนไป 7.การวเคราะหขอมล ในสวนของขอมลเชงปรมาณจากแบบประเมนใชการวเคราะหหาคาดชนความสอดคลอง (Index of Objective Congruence : IOC) สวนขอมลจากขอเสนอแนะเพมเตมใชการวเคราะหขอมลแบบสรางขอสรปโดยจ าแนกขอมลตามประเดนสาระส าคญ ขนตอนท 3 การน ารปแบบการประเมนผลแบบมส วนร วมของคนห หนวกไปด า เนนการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร 1.แบบแผนการวจย

การด าเนนการวจยในขนตอนน ใชวธการเชงปรมาณ (Quantitative Methods) ในการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร และใชวธการเชงคณภาพ (Qualitative Methods) ในการประเมนประสทธผลรปแบบทพฒนาขน

2.ประชากรทใชในการวจย คอ คนหหนวกทมภมล าเนาในกรงเทพมหานครฯ และใชบรการถายทอดการสอสารในระหวางเดอน มถนายน – ธนวาคม 2555 จ านวน 469 คน 3.กลมตวอยางในการวจย ประกอบดวย 3.1คนหหนวกทเปนผใหขอมลในการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารฯ ใชการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) จากกลมประชากรทแจงความประสงคสมครเปนกลมตวอยาง ล าดบท 1–83 หลงจากไดทราบขาวการรบสมครกลมตวอยางจากสมาคมคนหหนวกแหงประเทศไทยและสมาคมสมาพนธเครอขายเดกและสตรหหนวกไทย ทใหความรวมมอในการประชาสมพนธ การก าหนดขนาดของกลมตวอยางใชการค านวนตามสตรของ Yamane ก าหนดความคลาดเคลอนของกลมตวอยาง รอยละ 10 เมอแทนคาในสตรแลว ไดขนาดกลม

ตวอยาง 82.42 จงก าหนดขนาดกลมตวอยางเปน 83 คน 3.2คนหหนวกทรวมประชมประเมนประสทธผลรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมฯ หลงจากน ารปแบบไปด าเนนการตรวจสอบระบบบรการถายทอดการสอสารฯ คอทมประเมน จ านวน 14 คน และคนหหนวกผใหขอมลในการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารฯ จ านวน 10 คน ใชการเลอกแบบเจาะจง (purposive sampling) โดยก าหนดคณสมบตใหเปนคนหหนวกทเปนสมาชกของสมาคมคนหหนวกแหงกรงเทพมหานครฯ 4.เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย 4.1เครองมอทใชในการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร คอแบบตรวจสอบมลตมเดยภาษามอทแปลจากแบบตรวจสอบประสทธผลมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating scales) จ านวนรวม 28 ขอ และค าถามปลายเปด (open ended question) ส าหรบขอเสนอแนะเพมเตม และกระดาษค าตอบ ใชส าหรบกลมตวอยางตอบค าถามจากแบบตรวจสอบมลตมเดยภาษามอทฉายขนจอภาพ 4.2เครองมอท ใช ในการประเมนประสทธผลรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกใชแบบบนทกขอมลจากการประชม 5.การพฒนาเครองมอ 5.1วธสรางแบบตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร ด าเนนการโดยน าประเดนการตรวจสอบ 5 ประเดน 28 ตวชวด ทเปนรายละเอยดขององคประกอบรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกดานประเดนการตรวจสอบและตวชวด ทผานการประเมนจากผทรงคณวฒโดยมคา IOC มากกวา 0.60 มาจดท าเปนแบบตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร จากนนจงจดท าแบบ


ตรวจสอบมลตมเดยภาษามอโดยแปลจากแบบตรวจสอบฉบบเอกสารทพฒนาขน พรอมทงจดท ากระดาษค าตอบ 5.2วธสร า งแบบบนทกขอมลการประชมประเมนประสทธผลรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวก ด าเนนการโดยน าประเดนการประเมนทประกอบดวยความพงพอใจของผมสวนเกยวของกบการน ารปแบบไปใชตรวจสอจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร จดท าประเดนการประชม 6.การเกบรวบรวมขอมล 6.1เ ก บ ร ว บ ร ว ม ข อ ม ล ใ น ก า รตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร โดยใชแบบตรวจสอบมลตมเดยภาษามอ ทแปลจากแบบตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารทพฒนาขน จดเกบขอมลจากกลมตวอยางซงเปนคนหหนวกจ านวน 83 คน โดยจดใหมการประชมเพอจดเกบขอมลแบบตอหนา (face to face) เพอใหไดขอมลทเปนจรง

6.2 เกบรวบรวมขอมลในการประเมนประสทธผลรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวก โดยจดใหมการประชมผมสวนเก ยวของกบการน ารปแบบไปใชตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร เพอรวมกนประเมนประสทธผลรปแบบทพฒนาขน 7.การวเคราะหขอมลเชงปรมาณใชการวเคราะหหาคาเฉลย (mean : x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation : S.D.) สวนขอมลเชงคณภาพใชการวเคราะหขอมลแบบสร างข อสร ป โดยจ าแนกข อม ลตามประเด นสาระส าคญ

ผลการวจย 1 . ผ ลกา รศ กษา พบว า ร ป แบบกา รประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร ประกอบดวยประเดนส าคญทเออใหการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารมความสมบรณ 7 ประเดน ดงน


1 . 1 ป ร ะ ส ท ธ ผ ล ข อ ง เ ว บ ไ ซ ต www.ttrs.or.th ประกอบดวย 6 ตวชวด คอ1)มการออกแบบดเหมาะสม 2)สามารถเขาถงและใชงานงาย 3)มขอมลทมประโยชน เปนปจจบน และหลากหลายตรงความตองการของผใชบรการ 4)ในกรณทผใชบรการมปญหาในการใชบรการ สามารถสอบถามหรอรองเรยนบนเวบไซตไดโดยงาย 5)มการรกษาความปลอดภยของขอมล 6)มการจดหมวดหมของขอมลอยางเหมาะสม

1.2 ประสทธผลของระบบลงทะเบยน ประกอบดวย 5 ตวชวด คอ 1)ขอมลในแบบลงทะเบยนมความชดเจน เขาใจงาย 2)ขอมลในแบบลงทะเบยนมจ านวนเหมาะสม ไมมากหรอนอยเกนไป 3)ในกรณทผใชบรการกรอกขอมลผด ผใชบรการสามารถแกไขและกรอกขอมลใหมไดโดยงาย 4)หลงจากทผใชบรการกรอกขอมลเสรจเรยบรอย และกด submit ระบบมการตอบรบขอมลอยางรวดเรว 5)ในกรณทผใชบรการลม

- ทฤษฎการมสวนรวม - การมสวนรวมของคนหหนวก - การประเมนผลแบบมสวนรวม - การประเมนประสทธผลแบบมงเนนลกคา(Client-oriented Model)

2. วตถประสงคของรปแบบ เพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร

3. ผมสวนรวม - คนหหนวกทรวมเปนทมประเมน 14 คน - คนหหนวกผใหขอมลในการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการ ถายทอดการสอสาร 83คน

4. ประเดนการตรวจสอบ และตวชวด

- ประสทธผลของเวบไซต 6 ตวชวด1

- ประสทธผลของระบบลงทะเบยน 5 ตวชวด2

- ประสทธผลของระบบถายทอดและจอลาม 4 ตวชวด3

- ประสทธผลของเจาหนาท TTRS (ลามภาษามอ) 6 ตวชวด4 - ประสทธผลดานประโยชนทไดรบจากการใชบรการ TTRS 7ตวชวด5

5. เครองมอ เกบรวบรวมขอมล

- แบบตรวจสอบมลตมเดยภาษามอ (แปลจากแบบตรวจสอบฉบบเอกสาร) - กระดาษค าตอบ - เครองฉายภาพ

6. วธด าเนนการ

- รบสมครและคดเลอกคนหหนวกทจะเปนผใหขอมลในการตรวจสอบ ประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร - ก าหนดวน เวลาและสถานทจดประชมเกบขอมล และแจงผมสวนรวมทราบ - จดประชมเกบขอมลแบบตอหนา (face to face) - ฉายวดโอแบบตรวจสอบมลตมเดยภาษามอขนจอภาพ ใหกลมตวอยาง ดโจทยค าถาม และเขยนค าตอบลงในกระดาษค าตอบ - วเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยหาคาเฉลย (x ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) - วเคราะหขอมลจากขอเสนอแนะเพมเตม โดยใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ แบบสรางขอสรป - สรปผลการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร

7. เกณฑการตดสน 5.00 - 3.67 หมายถง มประสทธผลในระดบสง 3.66 - 2.33 หมายถง มประสทธผลในระดบปานกลาง 2.32 - 1.00 หมายถง มประสทธผลในระดบต า

1. หลกการและแนวคด

รปแบบ การประเมนผล แบบมสวนรวม ของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผล ระบบบรการ

ถายทอด การสอสาร

ภาพท 2 รปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร


password สามารถแจงระบบวาลม และระบบจะสง password ใหทางอเมลล 1.3 ประสทธผลของระบบถายทอดและจอลาม ประกอบดวย 4 ตวชวด คอ 1)หลงจากการ login และใส password ผใชบรการสามารถเขาใชระบบไดทกครง 2)หลงจากท าการ log in เขาใชบรการจอลามทปรากฎขน ผใชบรการสามารถมองเหนภาพลามภาษามออยางชดเจน 3)จอลามมขนาดเหมาะสม 4)จอลามมการใหแสงอยางเหมาะสมไมมดหรอสวางเกนไป 1.4 ประสทธ ผลของเจ าหนาท TTRS (ลามภาษามอ) ประกอบดวย 6 ตวชวด คอ 1)ลามภาษามอเขาใจขอมลทผใชบรการตองการสอสารเปนอยางด 2)ลามภาษามอใหบรการอยางรวดเรว 3)ภาษามอของลาม มความชดเจน และถกตอง 4)ลามภาษามอแตงกายสภาพ เรยบรอย 5)ลามภาษามอสวสดทกทายผใชบรการทกครง 6)ในกรณทผใชบรการมปญหาในการใชบรการ ลามภาษามอสามารถชวยเหลอไดเปนอยางด 1.5 ประสทธผลดานประโยชนทไดรบจากการใชบรการ TTRS ประกอบดวย 7 ตวชวด คอ 1)บรการ TTRS ชวยใหตดตอสอสารกบคนทวไปได 2)บรการ TTRS ชวยเพมความรแกผใชบรการจากการไดสอสารพดคยกบคนทวไป 3)บรการ TTRS ชวยใหผใชบรการมความสะดวกในการด ารงชวตมากขน 4)บรการ TTRS ชวยใหผใชบรการรสกวามความเสมอภาคในการใชบรการโทรคมนาคมเทาเทยมกบคนทวไป 5)บรการ TTRS ชวยใหมนใจวาจะมผชวยเหลอในยามฉกเฉน 6)บรการ TTRS เปนแรงจงใจใหคนหหนวกฝกฝนทกษะการใชคอมพวเตอรและอนเตอรเนตมากขน 7)บรการ TTRS ชวยใหผใช บรการมคณภาพชวตดขน 2.ผลการประเมนคณภาพรปแบบการประเมนผลแบบมส วนรวมของคนหหนวกเ พอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการ

สอสารโดยผทรงคณวฒ 3 ทาน พบวา รปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกทพฒนาขน ม คว าม เหมาะสมส าหร บน า ไ ป ใช ต ร วจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร โดยทกประเดนมคาดชนความสอดคลอง (Index of Objective Congruence: IOC) ระหวางเนอหาและวตถประสงคของการพฒนารปแบบทระดบ 0.67 – 1.00 3.ผลการน ารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมไปด าเนนการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารจ าแนกเปน 2 ประเดน คอ 3.1 ผลการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร พบวา ระบบบรการถายทอดการสอสารมประสทธผลโดยรวมในระดบปานกลาง (คาเฉลย 3.50) โดยประโยชนทไดรบจากการใชบรการ TTRS มประสทธผลสงสดทคาเฉลย 3.81 รองลงมาคอเจาหนาท TTRS (ลามภาษามอ) มประสทธผลสงทคาเฉลย 3.74 สวนเวบไซต www.ttrs.or.th และระบบลงทะเบยน มประสทธผลในระดบปานกลางทคาเฉลยเทากนคอ 3.35 สวนระบบถายทอดและจอลาม มคาเฉลยต าสดท 3.28 แตยงคงอยในเกณฑประสทธผลระดบปานกลาง 3.2 ผลการประเมนประสทธผลรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวก พบวา ผมสวนเกยวของกบการน ารปแบบไปใช มความพงพอใจตอสาระส าคญ 7 ประเดนทประกอบกนขนเปนรปแบบ ในระดบสง โดยเหนวา ประเดนผมสวนรวม มความส าคญมากทสดตอการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารรองลงมาคอ เครองมอเกบรวบรวมขอมล และวธด าเนนการ ตามล าดบ และในสวนของการน ารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมฯไปด าเนนการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารพบวา ผมสวนเกยวของกบการ

http://www.ttrs.or.th/


น ารปแบบไปใช มความพงพอใจในระดบสง โดยทมประเมนทท าหนาทบรหารจดการการประชมเกบรวบรวมขอมล มความเหนวา การประชมเปนไปตามแผนทวางไว แมจะมปญหา อปสรรคบาง แตกเปนปญหาทเกดจากบรบทอนๆท ไมใชปญหาของรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมฯทน ามาใช สวนคนหหนวกผใหขอมลโดยการตอบแบบตรวจสอบประสทธผลฯ มความเหนวา การประชมเกบขอมลโดยดโจทยค าถามจากภาษามอทฉายขนจอภาพ ท าใหเขาใจค าถามมากขน รวมทงการจดใหมทมประเมนประจ าอย เพออธบายในกรณผใหขอมลมค าถาม ท าใหมนใจวาเขาใจโจทยค าถามไดอยางถกตอง อภปรายผล การพฒนารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกเพอตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสารในครงน ผลลพธส าคญคอ ได ร ปแบบท เหมาะสมส าหรบการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร ทมสาระส าคญบางประเดนแตกตางจากการประเมนผลโดยทวไป เชน เครองมอเกบรวบรวมขอมลทเปนแบบมลตมเดยภาษามอ หรอวธการเกบรวบรวมขอมลทจ าเปนตองเปนแบบตอหนา (face to face) ฯลฯ สงทเปนผลลพธส าคญอกประการหนง คอผลทเกดขนจากการท างานรวมกนระหวางนกวจยและทมประเมนหหนวกทเปนผ ใชประโยชนโดยตรงของบรการ TTRS ทพบวา กระบวนการพฒนารปแบบการประเมนผลทมคนหหนวกเขารวมเปนทมประเมน สามารถสรางศกยภาพการท างานเปนทมทตองเคารพและปฏบตตามขอตกลงในการท างานรวมกน ซงประเดนนสอดคลองกบ สนนทา เลาหนนท (2541) ทอธบายวาการสรางบรรยากาศของการท างานเปนทม (Team climate) ท าใหการท างานเปนไปอยาง

เรยบงาย อบอน สบายใจ และเพอใหมการรบรบทบาทและหนาท ในงานอยางชดเจน (Clear roles and work assignments) ตองมการระบภาระงาน และขอก าหนดในการท างาน เปนแนวทางในการบรหารจดการใหทมงานสามารถท างานไดด แมการประเมนผลจะเปนสงใหมส าหรบทมประเมน ระยะแรกอาจจะยงไมเขาใจอยางชดเจนอยางไรกตาม การท างานรวมกนท าใหเกดการเรยนร และท าความเขาใจไดเองในทสด สอดคลองกบแนวคดของ ปาร-ชาต วลยเสถยร และคณะ (2543, น.383-384) ทกลาววาการประเมนผลแบบมส วนร วมนน จะชวยให เกดการเรยนร จากประสบการณจรงไดในหลายมต นอกจากนน ในข น ตอนของก า รน า ร ป แบบท พฒน าข น ไ ปด าเนนการตรวจสอบประสทธผลระบบ TTRS ทมประเมนแสดงใหเหนถงศกยภาพดานการบรหารจดการการประชมเกบขอมล โดยใชประสบการณจากการจดประชมคนหหนวกมาบรหารจดการดวยตนเอง ซงลกษณะนสอดคลองกบทองคการเพอการพฒนาระหวางประเทศของสหรฐ (1996) อธบายไววาการประเมนผลแบบมสวนรวมนน ทมประเมนทเปนผมสวนเกยวของกบโครงการ จะท าหนาทประเมนดวยตนเอง ไมใชผประเมนภายนอกแบบการประเมนทวไป รปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนห หนวก ได ร บกา ร ประ เม นคณภาพโดยผทรงคณวฒและพบวารปแบบมความเหมาะสมส าหรบการตรวจสอบประสทธผลระบบบรการถายทอดการสอสาร ซงรปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมท พฒนาขนในครงน นบวาเปนรปแบบทยงไมพบเหนโดยทวไป การน าคนหหนวกซงเปนผใชบรการของระบบบรการถายทอดการสอสารมารวมเปนทมประเมน เปนการสรางการเรยนร และสรางแรงจงใจใหคนหหนวกเขาไปม


สวนรวมในการใหขอคดเหนตอบรการหรอโครงการใดๆทจดขนเพอตอบสนองความตองการและเพอพฒนาคณภาพชว ตข อ ง ค น ห ห น ว ก ค ว า มคด เหนจากผ ทร งคณวฒท เปนไปในทางบวก สวนหนงเปนเพราะประสบการณดานการพฒนาคณภาพชวตคนพการทพจารณาเหนถงคณภาพของรปแบบวาเนอหาสาระมความเหมาะสม และจะเปนประโยชนตอคนหหนวกอยางแทจรง การด าเนนงานรวมกนระหวางนกวจยและทมประเมนหหนวกในครงน เปนการเรยนรและแลกเปลยนประสบการณททงนกวจยและคนหหนวกสามารถน าไปประยกตใชในงานของตนเองไดอยางด สอดคลองกบแนวคดของรตนะ บวสนธ (2548, 138)ทกลาววา การประเมนแบบมสวนรวมใหความส าคญกบการเรยนรในการประเมนแกผเกยวของ และสอดคลองกบผลการวจยของ สายอรณ บญค าแสน (2548) ทพบวา การใชกระบวนการ ประเมนผลแบบมสวนรวมในการประเมนผลการด าเนนงานของชมรมผสงอาย น าไปสการสรางความรและท างานรวมกนของสมาชกชมรมผสงอาย ท าใหผ เขารวมในการประเมนผลไดเรยนร เ พอจดการกบปญหาไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนน การมสวนรวมของคนหหนวกในสถานะทมประเมนในครงน ยงเปนการพฒนาศกยภาพดานวชาการใหแกคนหหนวกซงสอดคลองกบยทธศาสตรการวจยดานการพฒนาคณภาพชวตคนพการ ทเครอขายดานคนพการรวมกบส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความม นคงของมนษย ก อต งข น ในน าม “มลน ธสถาบนวจยเพอการพฒนาคณภาพชวตคนพการประเทศไทย (สวทพ.) หรอThailand Research Institute for Empowerment of Persons with Disabilities Foundation (TRIP)” ทใหความส าคญกบ การสงเสรมทงงานวจยดานคนพการและสงเสรมให

คนพการมสวนรวมในการท าวจย ซงเปนการสรางกระบวนการเรยนรอยางตอเนอง เพอการพฒนานกวจ ย พฒนาประเดนการวจย ให เกดการแลกเปลยนเรยนรรวมกน (คณะกรรมาธการการพฒนาสงคมและกจการเดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการและผดอยโอกาส วฒสภา, 2556) การประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกนหากไดรบการพฒนาใหมความสมบรณย ง ข น โ ด ย เ ฉพาะจากน ก ว ช า กา รด านก า รประเมนผล กจะเปนหนทางในการสงเสรมการมสวนรวมของคนพการใหเกดเปนรปธรรมอยางแทจรง อนจะสงผลถงการพฒนาคณภาพชวตของคนหหนวกอยางเหมาะสมตอไป ขอเสนอแนะ 1.ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช

1.1 รปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมน เหมาะส าหรบการประเมนผลโครงการหรอบรการใดๆ ทผใชประโยชนปลายทาง (end-users) มขอจ ากดอนเปนอปสรรคตอการประเมนผลในรปแบบทวไป ในการน าไปใช สงส าคญคอตองออกแบบหรอก าหนดสงทจะชวยลดอปสรรคทเกดจากขอจ ากดนน อาท เชน ในการวจยน ผ ใชประโยชนปลายทางของระบบบรการถายทอดการสอสาร คอคนหหนวกทใชภาษามอในการสอสาร ผวจยจงใชภาษามอเปนวธสอสารในการด าเนนการวจย เพอลดอปสรรคจากขอจ ากดดานการสอสารของคนหหนวก

1.2 รปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมน ผน าไปใช ควรใหความส าคญกบความคดเหนและขอเสนอแนะของทมประเมนคนหหนวก โดยน าไปพจารณาทกประเดน เนองจากประสบการณของทมประเมนเปนประสบการณทผวจยไมม


2.ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.1 ควรน ารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวก ไปทดลองใชประเมนผลบรการถายทอดการสอสารใหครบทกระบบ 2.2 เนองจากในการวจยคร งน มการก าหนดตวแปรขอมลชวสงคมเพยง 3 ตวคอ เพศ อาย และความถในการเขาใชบรการ TTRS ในการวจยครงตอไป ควรก าหนดตวแปรขอมลชวสงคมเพมขน และท าการวจยเพอเปรยบเทยบความแตกตางในการใชบรการถายทอดการสอสารระหวางกลมทมขอมลชวสงคมตางกน 2.3 ควรทดลองน ารปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกน ไปประยกตใชในการวจยประเมนผลโครงการ กจกรรม หรอบรการทมกลมเปาหมายเปนผทมขอจ ากดดานอน ๆ กตตกรรมประกาศ งานวจยฉบบนส าเรจลลวงไดดวยความเมตตาจาก รองศาสตราจารย ดร. ประสาร มาลากล ณ อยธยา อาจารยทปรกษาดษฎนพนธ และศาสตราจารย ดร. ผองพรรณ เกดพทกษ อาจารยทปรกษารวม ซงไดกรณาใหค าปรกษา แนะน า และตรวจแก ไขขอบกพรองต า งๆต ง แต เ ร มด าเนนการจนส าเรจสมบรณ ขอขอบคณคนหหนวกท ร วม เปนท มประเมนในการวจยครงน ทกทานเปนกลยาณมตรทผวจยซาบซงในความรวมมอทมอบให ซงมผลใหการวจยมประสทธภาพและไดขอมลทเปนจรง

การประเมนผลแบบมสวนรวมของคนหหนวกนหากไดรบการพฒนาใหมความสมบรณย ง ข น โ ด ย เ ฉพาะจากน ก ว ช า กา รด านก า รประเมนผล กจะเปนหนทางในการสงเสรมการมสวนรวมของคนพการใหเกดเปนรปธรรมอยางแทจรง อนจะสงผลถงการพฒนาคณภาพชวตของคนหหนวกอยางเหมาะสมตอไป ขอเสนอแนะ 1.ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช

1.1 รปแบบการประเมนผลแบบมสวนรวมน เหมาะส าหรบการประเมนผลโครงการหรอบรการใดๆทผใชประโยชนปลายทาง (end-users) มขอจ ากดอนเปนอปสรรคตอการประเมนผลในรปแบบทวไป ในการน าไปใช สงส าคญคอตอง


เอกสารอางอง คณะกรรมาธการการพฒนาสงคมและกจการเดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการและผดอยโอกาส

วฒสภา. สบคนเมอ 25 มถนายน 2557, จากhttp://www.naewna.com/lady/Columnist/5192

ปารชาต วลยเสถยร และคณะ. (2543).กระบวนการและเทคนคการท างานของนกพฒนา. กรงเทพฯ : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

แผนแมบทกจการโทรคมนาคม ฉบบท 2 พ.ศ. 2551 – 2553. (2551, 1 เมษายน). ราชกจจานเบกษา.เลม 125 ตอนพเศษ 65 ง. รตนะ บวสนธ. (2548). ทศทางและอาณาบรเวณการประเมน. พษณโลก : คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยนเรศวร. _____. (2552). การสงเคราะหงานวจยและประเมนเชงผสมผสานวธ. วารสารวธวทยาการวจย ปท 22

ฉบบท 3. ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต. (2553). แผนจดตงศนยบรการถายทอดการ

สอสารส าหรบผทบกพรองทางการไดยนและการพดระยะท 1 พ.ศ. 2553-2557. กรงเทพฯ. ศนยสาธตอปกรณและบรการโทรคมนาคมส าหรบคนพการและผสงอาย. (2555). ผลการประเมนความพง

พอใจของอาสาสมครหหนวกในการทดลองใชระบบบรการถายทอดการสอสาร. กรงเทพฯ. ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ.(ออนไลน). (2555). สถตขอมลคนพการจ าแนกตาม

เพศและภมภาค. สบคนเมอ 25 มถนายน 2557, จากhttp://www.nep.go.th/index.php?mod=tmpstat.

สนนทา เลาหนนท. (2541). การพฒนาองคการ. กรงเทพฯ : ด ด บคสโตร. สายฝน วบลยรงสรรค. (2550). การพฒนารปแบบการประเมนแบบมสวนรวมส าหรบประเมนและ

พฒนาการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาของสถานศกษาขนพนฐาน.วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต. มหาวทยาลยนเรศวร.

อรณ เวยงแสง, ตลวตร พานชเจรญ, วราลกษณ ไชยทพ และนยนา หวายค า. (2548). การตดตามและประเมนผลแบบมสวนรวม. กรงเทพฯ : โครงการเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข.

สายอรณ บญค าแสน. (2548). การประเมนผลแบบมสวนรวมในการด าเนนงานดานการสงเสรมสขภาพ ของชมรมผสงอายวดอนทาราม อ าเภอไชยปราการ จงหวดเชยงใหม.วทยานพนธปรญญามหา- บณฑต. มหาวทยาลยเชยงใหม

Keeves, Peter J. (1988). “Model and Model Building”, Educational Research Methodology and Measurement : An International Handbook. Oxford : Perganon Press.

USAID Center for Development Information and Evaluation. (1996). Performance Monitoring and Evaluation TIPS. Washington D.C.

Vedung Evert. (1997). Public Policy and Program Evaluation. New Brunswick, N,J. : Transaction Publishers.

http://www.nep.go.th/index.php?mod

http://www.nep.go.th/index.php?mod=tmpstat


แนวทางการพฒนาการนนทนาการและการทองเทยวเพอคนพการในจงหวดเชยงราย

ชกลน อนวจตร1, ญานท ศรสาร2, ไพรช โรงสะอาด3

1,2,3มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย E-mail: [email protected], [email protected] , [email protected]

บทคดยอ

การทองเทยวและนนทนาการเปนความตองการพนฐานอยางหนงของมนษยแตส าหรบคนพการการทองเทยวและนนทนาการมความหมายตอคนพการมากกวาคนปกต ดวยเปนการเปดโอกาสใหคนพการเขาสสงคม ไดผอนคลายความเครยดและพฒนาตนเอง การวจยเรองนมวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมการทองเทยวและความตองการนนทนาการของคนพการในจงหวดเชยงรายและเสนอแนวทางการพฒนานนทนาการและการทองเทยวเพอคนพการในจงหวดเชยงรายโดยการส ารวจความคดเหนของคนพการทกประเภทจ านวน 200 คนโดยใชแบบสอบถามและการจดเวทสนทนากลมผมสวนเกยวของกบคนพการ จ านวน 12 คน น ามาวเคราะหโดยใชคารอยละและเทยบเคยงกบขอมลเชงคณภาพจากเวทสนทนาเพอหาขอสรป

ผลการวจยสรปไดวา พฤตกรรมการทองเทยวของคนพการขนอยกบความพรอมในการสนบสนนของครอบครว แหลงทองเทยวควรเปนสถานทภายในตวจงหวดเชยงราย ทไมไกลจากบาน เดนทางเขาถงไดสะดวก และมสงอ านวยความสะดวกอนๆ ใหแกคนพการตามความจ าเปน นนทนาการส าหรบคนพการควรเปนนนทนาการทไมมอนตราย ไมตองคดมาก ไมใชก าลงมาก และชวยผอนคลายความเครยดทางอารมณ นนทนาการทเหมาะสมกบคนพการเปนนนทนาการในกลมศลปะและดนตรเปนหลก แนวทางการพฒนาการทองเทยวและนนทนาการส าหรบคนพการควรเรมจากการพฒนาเครอขายคนพการระดบทองถน การเสนอแผนงานโครงการตอองคกรปกครองสวนทองถน การสรางการรบรความตองการของคนพการตอสาธารณะอยางถกตองโดยกลมคนพการเองและโดยองคกรทสนบสนนคนพการผานชองทางตาง ๆ ทหลากหลาย ค าส าคญ: คนพการ, การทองเทยว, นนทนาการ





Guidelines for Recreation and Tourism Development For the People with Disabilities in Chiang Rai Province

Chooglin Ounvijit1, Yanat Sirisarn2, Pirat Rongsa-ad3

1,2,3Chiangrai Rajabhat University, Chiangrai, Thailand E-mail: [email protected], [email protected] , [email protected]

Abstract

For general people, tourism and recreation are merely ones of their basic needs but, for persons with disabilities, they are much more meaningful. Tourism and recreation open them to a wider social world, and provide them with opportunities to ease their tension and to develop themselves. This study was aimed at understanding tourism behavior and recreational needs of persons with disabilities in Chiangrai province and suggesting an approach how tourism and recreation can be developed to suit them. Data on the opinions of 200 persons with disabilities were collected by questionnaires. The analyzed percentages were illustrated in juxtaposition with qualitative data gathered from a group discussion of 12 people related to persons with disabilities.

Findings indicated that tourism behaviors of the respondents depended on the supporting capacity of their families. Suitable tourist destinations should be located within the province, not too far from home, easily accessible and provided with necessary facilities to support persons with disabilities. Recreational activities for the respondents should not pose them to danger, not highly demand on their intellectual and physical capacities, but should help ease their emotional tension. Appropriate choices were mainly in the arts and music group of activities.

An appropriate approach to develop tourism and recreation to cater persons with disabilities should start with creating a local network of persons with disabilities, submitting a development program to local administration organizations, and promoting appropriate public awareness of the needs of persons with disabilities through multiple and diverse channels by the persons with disabilities themselves and by organizations supporting persons with disabilities.

Keywords: persons with disabilities, tourism, recreation





บทน า มนษยทกคนมความตองการพนฐานท

คลายคลงกน ตามแนวคดของมาสโลวความตองการของมนษย เรยงตามล าดบจากความตองการดานรางกาย ความปลอดภย การเปนสวนหน งของส งคม การยอมรบและความส า เรจ (Maslow, 1943 อางใน สมเดช มงเมอง 2548, น. 130)จากแนวคดดงกลาวจะเหนไดวาความตองการของมนษยประกอบดวยความตองการทางรางกายและจตใจ ดงนนสขภาพดานจตใจจงสมพนธกบสขภาพดานรางกายดวย คนทมสขภาพจตทดหากเจบปวยทางดานรางกาย อาการเจบปวยกจะทเลาเบาบางลง หากสภาพแวดลอมและสงคมรอบขางเขาใจและใหความเกอหนนกจะยงชวยใหสขภาพรางกายและจตใจของผปวยแขงแรงยงขน ดงทพระไพศาล วสาโล (ม.ป.ป.) สรปไววาสขภาวะโดยรวมเกดจากสขภาวะทางกาย จต และสงคม ซงตางเชอมโยงสมพนธกนอยางใกลชดยากทจะแยกออกจากกนเปนสวน ๆ หรออยางโดด ๆ ดงนนการเสร มส ร า งส ขภาพของบ คคลควบค ก บกา รเสรมสรางสขภาพของสงคม จงเปนหวใจของการสรางสขภาพแบบองครวม

กจกรรมในชวตประจ าวนของคนปกตโดยทวไปมกเกยวของกบการประกอบอาชพ การใชเวลาอยกบครอบครวและการพกผอนหยอนใจ โดยท ากจกรรมทตนเองชอบในยามวาง เพอใหเกดความเพลดเพลน ผอนคลายความตงเครยดทงรางกาย และจตใจ เรยกรวม ๆ กนวานนทนาการ (รงอรณ เขยวพมพวง, 2546) กจกรรมนนทนาการมกเกดขนในยามวาง เชน ในวนหยด ชวงสดสปดาห ประกอบดวยกจกรรมหลายประเภทเชน กจกรรมดานดนตร กฬา งานอดเรก กจกรรมทางสงคม และการทองเทยว เปนตน ซ งกจกรรมนนทนาการเหลานมลกษณะไมเปนงานอาชพ ไมเปนอบายมข ไมมผลตอบแทน และไมมการบงคบ

ใหรวมกจกรรม หากใชในทางทถกตองจะเกดประโยชนและยงชวยใหคนรจกใชเวลาวางใหเปนประโยชนตอตนเอง บคคล อนในส งคมและประเทศชาต นอกจากกจกรรมยามว างจะมประโยชนตอคนทวไปแลว กจกรรมเหลานหากน ามาใชกบคนพการอยางเหมาะสมในรปของนนทนาการบ าบดยงเปนการยกระดบคณภาพชวตคนพการอยางหนง (วณฐพงศ เบญจพงศ, 2554)เพราะคนพการทเขารวมกจกรรมนนทนาการจะมสขภาพจตด ผอนคลายความวตกกงวลในปญหาช ว ต ป ร ะ จ า ว น ส า ม า ร ถ ป ร บ ต ว เ ข า ก บสภาพแวดลอมและบคคล อนๆในส งคมไดด กอใหเกดความสขใจ ความพอใจในชวตและสงคมยงขน นอกจากนนนนทนาการส าหรบคนพการนนเปนนนทนาการบ าบดทม งหมายเ พอบรการสนองตอบความตองการของคนพการมลกษณะของกจกรรมเฉพาะทสอดคลองและเหมาะสมกบความพการนน เพอจะไดมการพฒนาศกยภาพคนพการอยางเตมท(Adapted recreation) (สมบต กาญ-จนกจ 2535, หนา 76)

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (2555-2559) ใหความส าคญกบการพฒนาคนและสงคมไทยใหมคณภาพ มโอกาสเขาถงทรพยากร และไดรบประโยชนจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางเปนธรรม รวมทงส ร า ง โ อกาสทาง เศรษฐก จด ว ยฐ านความร เทคโนโลย นวตกรรม และความคดสรางสรรค บนพนฐานการผลตและการบรโภคท เปนมตรตอสงแวดลอม จากสาระส าคญของแผนพฒนาฉบบนประชาชนไดรบการคมครองทางสงคมเพมขนและมการจดสวสดการทางสงคมในหลายรปแบบ แมรฐบาลทกชดมนโยบายพฒนาระบบสวสดการเพมศกยภาพและโอกาสความเทาเทยมกนทางสงคมโดยจดสวสดการและการคมครองผดอยโอกาสและคนพการเพอใหทดเทยมกบนานาอารยะประเทศแต

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B5

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B8%AC%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%81

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7


ผลการศกษาพบวาโอกาสการเขาถงสทธของคนพการยงไมทวถง (สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2554, หนา 20)

การพฒนาเทคโนโลย และความกาวหนาทางวทยาการทางการแพทย สงผลใหคนเรามอายยนยาวขน สามารถเดนทางไปไหนมาไหนไดสะดวกขน และสามารถท ากจกรรมตางๆ รวมกบคนปกตทวไปไดมากขน โดยเฉพาะการเดนทางทองเทยว ซงจะเปนโอกาสทางธรกจตอเนองสธรกจอนๆอกมหาศาล (กฤษณะ ละไล, 2556 )ดวยเหตน หลายประเทศทวโลก จงไดท าการปรบปรงและพฒนาแหลงทองเทยวใหเปน “แหลงทองเทยวเพอคนทงมวล” เพอรองรบการขยายตวของกลมนกทองเทยวทเปนผสงอาย และคนพการ หรอผปวยพกฟน โดยการท าใหแหลงทองเทยวทกแหง และทกจดมสงอ านวยความสะดวกตางๆ ใหผสงอาย และคนพการเขาถง เทยวได และใชประโยชนได ดวยความ “สะดวก” และ “ปลอดภย” ไมวาจะเปนทจอดรถ ทางลาด หองน า ลฟต และเบรลลบลอกส าหรบคนตาบอด เปนตน เพราะคนพการมความตองการทองเทยวเชนเดยวกบคนปกต (สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย , 2554) ในทวปเอเซย ประเทศไทยเปนประเทศทมความพรอมในการรองรบคนพการเปนอนดบสองรองจากประเทศญปน เพอสงเสรมการทองเทยวของคนพการ การทองเท ยวแห งประเทศไทยไดวางแผนชกน านกทองเทยวคนพการเดนทางไปเทยวในจงหวดตางๆ โดยจงหวดเชยงรายเปนหนงในจงหวดน ารองของ ททท.(พทยาโมเดลเพอผพการ-สงวย, 2556)

ตามแผนพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต ฉบบท4 พ.ศ.2555-2559 ก าหนดไววา คนพการเขาถงและใชประโยชนไดจากระบบบรการดานสขภาพ การศกษา อาชพ กฬาและการทองเทยว(คณะกรรมการสงเสรมคณภาพชวตคน

พการแหงชาต,2554) มหาวทยาลยราชภฏเชยงรายในฐานะทเปนสถาบนอดมศกษาเพอพฒนาทองถนและสนบสนนผดอยโอกาสทางสงคมรวมถงคนพการ ไดจดตงศนยบรการนกศกษาพการเปนหนวยงานหนงในมหาวทยาลยฯ มการจดการศกษาในสาขาการทองเทยวโดยส านกวชาการทองเทยว และม ศ นย ศ กษาและ พฒนากา รท อ ง เท ย วมหาวทยาลยราชภฏเชยงรายเปนหนวยงานวจยและพฒนาการทองเทยวของจงหวดเชยงรายและกล มจ งหวดภาคเหนอตอนบน ประกอบกบมหาวทยาลยราชภฏเชยงรายและมลนธสวนสมเดจพระศรนครนทรเหนชอบทจะพฒนาสวนสมเดจพระศรนครนทรใหเปนแหลงทองเทยวตนแบบส าหรบคนพการของจงหวดเชยงราย การวจยเรองนจงเปนโครงการศกษาเพอคนหาความตองการของคนพการในสวนของนนทนาการและการทองเทยว เพอน าขอมลไปใชประโยชนในการพฒนาสวนสมเดจฯ โดยสรางการมสวนรวมและพลงอ านาจใหคนพการสามารถเขาถงบรการตาง ๆ ในดานนนทนาการและการทองเทยวตามแผนพฒนาคณภาพชวตคนพการฉบบท 4 และเปดโอกาสใหคนพการด ารงชวตอย ในสงคมอยางมความสข ม อสระ สามารถเขาถงสทธตาง ๆ อยางเสมอภาคเทาเทยมกนมากขน

แนวคดทน ามาใชในการศกษาวจยครงนประกอบดวยแนวคดเรองคนพการและความพการแนวคดเกยวกบแรงจงใจและความตองการของมนษย แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการทองเทยวแนวคดเกยวกบนนทนาการ เมอน ามาประกอบกนสามารถเขยนเปนกรอบแนวคดของการวจยไดดงน


สถานการณของคนพการ การทองเทยว นนทนาการ

ความตองการของคนพการ

การทองเทยว นนทนาการ

แนวทางการพฒนาการทองเทยวและนนทนาการ กลมคนพการ หนวยงานทเกยวของ

ภาพท 1 กรอบแนวคดการพฒนาการทองเทยวและนนทนาการเพอคนพการ

การวจยครงนจะไดขอมลพนฐานเกยวกบ

พฤตกรรมการการทองเทยวของคนพการและขอมลเกยวกบนนทนาการทสอดคลองและเหมาะสมกบคนพการ ทหนวยงานเกยวของสามารถน าไปใชประโยชนในการเสรมสรางปจจยทางดานสขภาพใหคนพการ โดยลดความเครยดของคนพการและ/หรอสงเสรมใหคนพการมกจกรรมและมสวนรวมทางสงคมมากขนรวมถงน าไปไปใชเปนแนวทางในการพฒนาแหลงทองเทยวและพฒนาบรการในพนทจงหวดเชยงรายใหสอดคลองกบความตองการของนกทองเทยวและนกลงทนทจะเดนทางเขามาเพมขนในอนาคต ซงในจ านวนนนมคนพการรวมอยดวย

วตถประสงคของการวจย

1.เพอศกษาพฤตกรรมการทองเทยวของคนพการในจงหวดเชยงราย

2.เพอศกษาความตองการนนทนาการของคนพการในจงหวดเชยงราย

3.เพอเสนอแนวทางการพฒนานนทนาการและการทองเทยวเพอคนพการในจงหวดเชยงราย

วธด าเนนการวจย กา ร ว จ ย เ ร อ ง แ น ว ท า ง ก า ร พฒ น า

นนทนาการและการทองเทยวเพอคนพการในจงหวดเชยงราย เปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) โดยใชกระบวนการมสวนรวมของคนพการและผเกยวของกบคนพการในจงหวดเชยงราย ในการบอกขอเทจจรงเกยวกบความตองการทอง เท ยวและความต องการนนทนาการในช ว ต ป ร ะ จ า ว น ข อ ง ค น พ ก า ร ใ น ก า ร ต อ บแบบสอบถามและการรวมเวทสนทนาอยางเปนทางการและไม เปนทางการ ประชากรทใช ในการศกษา ม 2 กลมคอ 1 . คน พการ ในจ งหว ด เช ย ง ร ายท กประเภท ซงมจ านวน 28 ,331 คน (ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต , 2557 ณ วนท 22 มกราคม 2557) แบงเปนคนพการทางกายและการเคลอนไหว 12,664 คน หรอรอยละ 44.70คนพการทางการไดยน 7,329 คน หรอรอยละ 25.87 คนพการทางการเหน 2,480 คน หรอรอยละ 8.75คนพการดานสตปญญา 1,985 คนหรอรอยละ 7.01 ทเหลอเปนคนพการประเภทอนๆ โดย ผวจยก าหนดขนาดของกลมตวอยางท 200 คนเนองจากมขอจ ากดของการวจยครงนคอไมทราบทอยและ/หรอไมสามารถเขาถง


คนพการได จงเลอกกลมตวอยางแบบบงเอญ โดยก าหนดสดสวนของคนพการทางรางกายอยางนอยรอยละ 40 หรอ 80 คนขนไป และก าหนดใหไดกลมตวอยางคนพการกลมอนๆ อยางนอยกลมละ 10 คนท าการสอบถามกบคนพการทกประเภทในอ าเภอตางๆ โดยมตวแทนของสมาคมคนพการในพนทเปนผชวยเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถามและหากเปนการสอบถามคนพการทางการไดยน ใชลามภาษามอชวยในการสอความหมาย 2 . ผ ใ ห ข อ ม ล ส า คญ ไ ด แก ผ ม ส ว นสนบสนนดแลใหสวสดการและผแทนคนพการ จ านวน 12 คน ท าการเลอกแบบเจาะจงจากผทเปนผน าคนพการหรอเกยวของกบชมรม/สมาคมคนพการ ไดแก นกวชาการดานการทองเทยว นกวชาการดานนนทนาการ ผแทนจากส านกงานการทองเทยวและกฬาจงหวด ผแทนจากสมาคมคนพการ ผ แทนจากชมรมคนพการ ผ แทนจากส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย อาจารยสาขาการศกษาพเศษมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย อาจารยโรงเรยนปญญานกล อาจารยศนยการศกษาพเศษประจ าจงหวดเชยงรายแหงละ 1-2 คน

การว จ ยน ผ ว จ ย ได ปฏ บ ต ต ามหล กจรยธรรมการวจยในคน (Ethical principles) 3 ขอ คอ 1)หลกความเคารพในบคคล (Respect for person) โดยท าการขอความยนยอมจากผทเปนกลมประชากรเปาหมายของการวจย ใหเขารวมเปนกล มตวอย างในการวจย 2 )หลกการใหป ร ะ โ ย ช น ไ ม ก อ ใ ห เ ก ด อ น ต ร า ย (Beneficence/Non-maleficence) โดยจะแจงใหกลมตวอยางวจยทราบวาจะไดรบประโยชนอะไรจากการรวมวจยและ/หรอประโยชนอนๆ และ 3) หลกความยตธรรม (Justice) คอการคดเลอกกลมตวอยางมเกณฑการคดเขาและออกชดเจน ไมม

อคต โดยวธการเลอกผตอบแบบสอบถามทเปนคนพการจากหลายๆ แหลงและเลอกแบบบงเอญ

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลไดแก 1 . แบบสอบถาม ใช ใ นการส า ร วจพฤตกรรม และความตองการการทองเทยวและนนทนาการของคนพการทเปนกลมตวอยางโดยแบบสอบถามไดผานการพจารณาความเหมาะสมจากผเชยวชาญดานสขภาพ การดแลคนพการ และสวสดการคนพการ จ านวน 3 ทานตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) ซงมคา IOC (Item of Objective Congruence) ของรายการขอค าถามตงแต 0.66 -1 และน าไปใชทดลองกอนน าไปใชจรงกบคนพการ 30 คน ไดคา Reliability 0.91 ผวจยไดท าการปรบปรงแกไขแบบสอบถามดานภาษาและเนอหากอนน าไปจดท าเปนฉบบสมบรณเพอใชเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยาง 2.การจดเวทสนทนากลม (Focus group interview) ผใหขอมลส าคญ เพอท าการตรวจสอบและเพมเตมขอมลทไดจากแบบสอบถาม สรปขอคดเหนและขอเสนอแนะแนวทางการจดกจกรรมการทองเทยวและนนทนาการส าหรบคนพการของจงหวดเชยงราย ข อ ม ล จ า ก แ บ บ ส อ บ ถ า ม น า ม าประมวลผลโดยใชสถตอยางงายโดยหาคาความถและคารอยละ และจดล าดบความส าคญ โดยระดบความส าคญมากอยทรอยละ 80-100 ส าคญปานกลาง รอยละ 40- 79 และส าคญนอยต ากวารอยละ 39 ขอมลจากเวทสนทนากลมใชการวเคราะหเนอหา ท าการตรวจสอบผลการส ารวจจากแบบสอบถามและเปรยบเทยบกบขอมลเชงประจกษท ผ ร วมสนทนาพบ จากน นท าการวเคราะหรวมกนเพอคนหาชองวางของอปสงค และ


อปทาน เ พอก าหนดชน ดและประ เภทของนนทนาการและแหลงทองเทยวส าหรบคนพการ รวมถงแนวทางการพฒนาการทองเทยวและนนทนาการเพอคนพการในอนาคต

สรปผลการวจย พฤตกรรมและความตองการดานการทองเทยวและนนทนาการของคนพการ ขอมลสวนบคคลของคนพการทเปนกลมตวอยางจ านวน 200 คนมคณสมบตดงนคอสวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 55.77 มอายระหวาง 36-45 ป รอยละ 20.00 มการศกษาระดบมธยมศกษาหรอต ากวา จ านวนรอยละ 46.15 สวนใหญรอยละ 36.69 ไมไดท างาน คนทท างานสวนใหญท าการการเกษตร รอยละ 17.31 ซงมกท างานรบจางดวย

รอยละ 15.77 คนพการสวนใหญพการประเภททางการเคลอนไหวและรางกาย รอยละ 49.83 (รวมคนพการซ าซอน)

พฤตกรรมการทองเทยวของคนพการ พบวาสถานททองเทยวทคนพการไปบอยทสด คอ แหลงทองเทยวทางศาสนา/ท าบญ รอยละ 23.11 บคคลทคนพการมกไปเทยวดวยคอครอบครว รอยละ 79.62 การไปเทยวมชวงเวลาทไปเทยวไมแนนอน รอยละ 50.39 และระยะเวลาท ใชทองเทยวนานไมเกน 1 วน รอยละ 38.08

สงอ านวยความสะดวกทจ าเปนตองใชของคนพการระหวางการทองเทยวสามล าดบแรกคอ หองน า การดแลความปลอดภย และทน งพก ดงแสดงในตารางท 1

ตารางท 1 สงอ านวยความสะดวกระหวางการทองเทยวทคนพการเหนวาส าคญ

รายการสงอ านวยความสะดวก รอยละ ระดบความส าคญ 1. หองน า 90.19 มาก 2. การดแลความปลอดภย 86.73 มาก 3. ทนงพก 84.38 มาก 4. ทจอดรถ 81.42 มาก 5. ทางลาด 81.23 มาก 6. ประชาสมพนธ 81.46 มาก 7. ราวจบ 81.19 มาก 8. ตยาปฐมพยาบาล 76.54 ปานกลาง 9. ปาย/สญลกษณ 69.62 ปานกลาง 10. รานอาหาร เครองดม 67.12 ปานกลาง 11. รานขายของ 65.77 ปานกลาง 12. ขอมลแหลงทองเทยว 65.73 ปานกลาง 13. สญญาณโทรศพท 64.88 ปานกลาง 14. อนๆ เชน ผมความรและเขาใจคนพการ การดแลอยางใกลชด

8.00 นอย


เหตผลทคนพการตองการกจกรรมนนทนาการ เพราะกจกรรมนนทนาการเกดประโยชนตอชวตคนพการมากท ส ด ส ามล า ด บแรก ใน เ ร อ งก า รคลาย เ คร ยด ได อ อกก า ล ง และช ว ยด า นส ขภาพจ ต

ตารางท 2 ประโยชนของกจกรรมนนทนาการทมตอชวตคนพการ

ประโยชน จ านวน รอยละ คลายเครยด 149 18.86 ไดออกก าลง 148 18.73 ชวยดานสขภาพจต 126 15.95 ไดเปลยนบรรยากาศไมจ าเจ 110 13.92 ไดอยรวมกบครอบครวหรอคนอนๆ 87 11.01 ไดใชสมอง 86 10.89 ลมปญหาสวนตว 43 5.44 มเพอนทชอบอะไรเหมอนกน 36 4.56 อนๆ 5 0.63

รวม 790 100

คนพการเหนวากจกรรมตางๆ ตอไปนมความเหมาะสมกบคนพการโดยใหความส าคญโดยรวมอยในระดบปานกลาง (รอยละ 40-79) โดยกจกรรมทคนพการใหความส าคญและเปนทตองการสามล าดบแรกไดแก เพลงและดนตร การชมภาพยนตร/วดโอ และการนงรถชมสวน ดงแสดงในตารางท 3 ตารางท 3 กจกรรมนนทนาการทคนพการเหนวามความส าคญและมความตองการ

กจกรรม รอยละ ระดบความส าคญ 1. เพลง/ดนตร 68.46 ปานกลาง 2. ภาพยนตร/วดโอ 64.35 ปานกลาง 3. นงรถชมสวน 59.96 ปานกลาง 4. นวด/สปา 59.23 ปานกลาง 5. หนงสออานเลน 58.15 ปานกลาง 6. ปลก/เพาะตนไม 57.58 ปานกลาง 7. ท างานประดษฐ 56.31 ปานกลาง 8. ชมนทรรศการ 49.19 ปานกลาง 9. วาดภาพ/ระบายส 48.00 ปานกลาง 10. สนามเดกเลน 46.73 ปานกลาง


ตารางท 3 กจกรรมนนทนาการทคนพการเหนวามความส าคญและมความตองการ(ตอ)

กจกรรม รอยละ ระดบความส าคญ 11. หมากรก 46.00 ปานกลาง 12. หมากฮอส 45.38 ปานกลาง 13. เกมอกษรไขว 42.81 ปานกลาง 14. กฬาเปตอง 42.65 ปานกลาง 15. เกมปาเปา 41.42 ปานกลาง 16. เกมคอมพวเตอร 40.65 ปานกลาง 17. ตกปลา 39.50 นอย 18. โยนลกบอลยาง 38.65 นอย 19. เรอถบ/เรอพาย 35.12 นอย 20. เครองบนบงคบ 31.77 นอย 21. สนามพดกอลฟ 29.23 นอย 22. ขอเสนอแนะจากคนพการ อนๆ เชน วงแขง สวนน า

เมอจ าแนกความตองการนนทนาการตาม

ลกษณะของความพการ (ราชกจจานเบกษา, 2555) พบเพมเตมวาคนพการทางการเหน คนพการทางการเคลอนไหวและรางกาย คนพการทางดานสตปญญา และคนพการซอน มความตองการนนทนาการคลายกนคอประเภทเพลงและดนตรเปนอนดบแรกในระดบมากและระดบปานกลาง สวนคนพการทางการไดยนและการสอความหมายตองการนงรถชมสวนเปนอนดบแรก คนพการดานจตใจและพฤตกรรมตองการนนทนาการประเภทงานประดษฐมากเปนอนดบแรก คนพการดานการเรยนร ตองการนนทนาการประเภท หมากรก หมากฮอส และเกมปาเปาเปนอนดบแรก คนพการทางออทสตก มความตองการนนทนาการประเภทการวาดภาพระบายสมากเปนอนดบแรก

แนวทางการพฒนานนทนาการและการทองเทยวเพอคนพการในจงหวดเชยงราย ผลการประชมสนทนากลมผเปนตวแทนกลม/หนวยงานทเกยวของกบคนพการเพอหาแนวทางการพฒนานนทนาการและการทองเทยวเพอคนพการในจงหวดเชยงราย ไดขอสรปทสนบสนนความตองการของคนพการ ดงน สถานการณการทองเทยวและนนทนาการของคนพการจงหวดเชยงราย คนพการแต ก า เน ดม ก เป นคน พการทางดานสตปญญา ชวยตนเองไมไดและการออกนอกบานเปนเรองยงยาก การตดสนใจท ากจกรรมตางๆ จงขนอยกบครอบครว สวนคนทพการในภายหลงสวนใหญเปนความพการทางรางกายกลมนพยายามชวยตวเองในการเคลอนไหว สามารถเดนทางไปเทยวไดดวยตนเอง และมความพยายามรวมตวเปนกลมสมาคม/ชมรมเพอตดตอสอสารกนเองในกลมสมาชก และยงมคนพการจ านวนหนง


ไมตองการบนทกประวตวาตนเองเปนคนพการจงไมไดแสดงตนตอทางราชการ

การทองเทยวของคนพการมกขนอยกบครอบครวเพราะเกยวของกบการเดนทางและการดแล การทองเทยวจงมกจ ากดอยภายในจงหวดและเทยวตามงานเทศกาลและจะไมพกคางคน คนพการสงอายมกจะไมชอบไปไหนเพราะเกรงจะเปนภาระของผดแล สถานททองเทยวเปนแหลงทมคนไมพลกพลานมากเกนไป คนพการทเปนเดกชอบเทยวสวนสตว ผใหญชอบแหลงธรรมชาต คนพการท เ ป น เด กและคนตาบอดชอบการ ไป เท ย วหางสรรพสนคามาก และสามารถจนตนาการสถานทนนๆ จากการฟงเสยงแมมองไมเหน คนพการสวนใหญรจกแหลงทองเทยวในวงแคบไมกแหง สงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการทส าคญล าดบตนๆ คอปายสญลกษณ สวนการดแลความปลอดภยของคนพการคอ สถานททไปตองไมไกล ไมเปลยวหรอลลบ มอปกรณชวยเหลอเชน รถเขน การเขาถงเชนทางเรยบตลอด ไมเปนขนบนได ไมป พนดวยหนขรขระหรอมทองรอง ผชวยเหลอและทนงพกจ าเปนมากส าหรบคนพการสงอายหรอผทใชไมค ายน ทนงพกรอท าใหคนพการไมรสกวาตนเองเปนภาระแกคนอน ๆ

นนทนาการของคนพการทมอยในปจจบน พบวาเปนนนทนาการทคนพการมกจดกนเองในกลมยอย เชน ชมรมคนพการจดการละเลน/แขงขนกฬาหรอจดการละเลนกนตามโอกาสวนส าคญ ไมพบวามหมบานหรอต าบล/องคกรปกครองสวนทองถนใดจดบรการนนทนาการใหคนพการเปนการเฉพาะ หากมกเปนการจดรวมกจกรรมกบชมรม/หนวยงานตางๆ เชน งานสงทายปเกาตอนรบปใหม งานกฬารวมกบผสงอายของหมบานอน งานวนคนพการสากล งานวนพอ งานวนแม งานแหเทยนเขาพรรษา ซงคนพการจะไปรวมงานมากและรสก

สนกสนาน กจกรรมทคนพการสามารถแสดงออกไดมาก คอการรองเพลงและเลนกฬา (เปตอง) โดยคนพการเดนทางไปโดยรถของคณะกรรมการสมาคมทมรถยนตสวนตวหรอไดรบการสนบสนนการเดนทางจากส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยการทองเทยวและนนทนาการทเปนสวสดการจากภาครฐมคอนขางนอยและไมสม าเสมอ

ขอมลสนบสนนความตองการนนทนาการของคนพการทไดจากเวทสนทนาเพมเตมจากแบบสอบถามคอ นนทนาการชวยใหคนพการเกดก าลงใจจากการพบกบคนทชอบกจกรรมหรอพการเหมอนกน การไดรบโอกาสใหแสดงออกหรอไดแสดงความสามารถพเศษจากการท ากจกรรม ท าใหคนพการไดรบการยอมรบจากคนอนๆ และมความมนใจในตนเอง เปนแรงบนดาลใจใหคนพการพฒนาตนเอง

แหลงทองเทยวและสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการ 1.แหลงทองเทยวทเหมาะสมกบคนพการควรเปนแหลงทองเทยวประเภทเยยมชมสถานทสวยงาม แปลกตา เขาถงงาย เชน สวนสาธารณะ แหลงทองเทยวทางธรรมชาต และแหลงทองเทยวทางศาสนา งานเทศกาลตางๆ เนองจากแหลงทองเทยวประเภทนตอบสนองความตองการของคนพการทตองการคลายเครยด ไดออกก าลงบาง หรอการไหวพระท าบญท าใหสขภาพจตดขน แหลงทองเทยวประเภทนไมมคาเขาชมสถานทและไมจ ากดบคคลทจะเดนทางไปดแลคนพการดวย 2.ระยะทางการทตองพงพาผชวยเหลอและดแล คนพการสวนใหญมเวลาเทยวระหวาง คร งวนถ ง 1 วน ด งนนระยะทางไปถงแหล งทองเทยวส าหรบคนพการทไมมขอจ ากดในเรอง


การน งนาน ควรอย ในระยะไม เกน 50 - 60 กโลเมตร 3.ส งอ านวยความสะดวก คนพการตองการส งอ านวยความสะดวกแทบทกอยาง โดยเฉพาะหองน า ทนงพก ทจอดรถ ผดแลความปลอดภย ทางลาด ราวจบ ปายสญลกษณ และผชวยเหลอคนพการทควรคดเลอกผมความรและมความเหนอกเหนใจคนพการอยางแทจรง 4.การบรหารจดการแหลงทองเทยวและนนทนาการส าหรบคนพการ ผรบผดชอบตองค าน งถ งประโยชนท มตอคนพการและส งคมมากกวาการแสวงหาผลก าไรและมงบประมาณสนบสนนเพยงพอ เพราะตองพฒนาสถานทและสงแวดลอมทางกายภาพใหคนพการเขาถงไดงาย

และสะดวกและตองจดบคลากรเพอดแลชวยเหลอคนพการเปนประจ า รวมถงมเครองมอการสอสารทดใชไดในยามฉกเฉน

5 . ก า ร ค ด เ ล อ ก น น ท น า ก า ร ค ว ร มนนทนาการทหลากหลาย โดยเฉพาะนนทนาการทคนพการชวยเหลอตนเองได หากเปนนนทนาการทตองใชอปกรณจ าเปนทจะตองจดเตรยมผชวยเหลอไวดวย กจกรรมนนทนาการของคนพการทมอายตางกนกลมอายนอยมกเลอกนนทนาการทมการเคลอนไหวและใชอปกรณ กลมผใหญและผสงอายเลอกนนทนาการทไมตองเคลอนไหวมาก และเนนความสนกสนานเพลดเพลน ดงรายละเอยดในตารางท 4

ตารางท 4 กจกรรมนนทนาการของคนพการทเหมาะสมตามกลมอาย

กจกรรม กลมเยาวชน ผใหญและผสงอาย 1. เพลง/ดนตร √ √ 2. ภาพยนตร/วดโอ √ √ 3. นงรถชมสวน √ √ 4. นวด/สปา √ 5. หนงสออานเลน √ √ 6. ปลก/เพาะตนไม √ 7. ท างานประดษฐ √ √ 8. ชมนทรรศการ √ √ 9. วาดภาพ/ระบายส/ปนดนน ามน √ 10. สนามเดกเลน √ 11.กฬาเปตอง √ √ 12. แบดมนตน √ √ 13. โยนลกบอลยาง √ 14. กะบะทราย √ 15. เกมตวตอ √ 16. อนๆ สวนน า ธารน า (ธาราบ าบด) √


ข อ เสนอแนะ เ พ อ พฒนาการท อ ง เท ย วและนนทนาการส าหรบคนพการของจงหวดเชยงราย มแนวทางวาควรพฒนาตามล าดบขน กลาวคอ 1.สนบสนนการจดตงกลมคนพการระดบพนทในระดบต าบลใหเขมแขง มระบบฐานขอมล เพอท างานขบเคลอนเขาสแผนงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถน จากนนจดตงเครอขายคนพการในจงหวดเชยงราย เพอด าเนนกจกรรมรวมกนทก อบต. ควรท าการ “สรางผน ากลมคนพการทเขมแขง” 2.การจ าแนกกลมคนพการ นอกจากเรองอายและประเภทของความพการแลว การสงเสรมดานการทองเทยวและนนทนาการควรแยกคนพการเปนสองกลมคอกลมทชวยเหลอตนเองไดและกลมทชวยเหลอตนเองไมได การสนบสนนควรเนนไปทกลมทชวยตนเองไมไดกอน 3.จดใหมสถานทสาธารณะส าหรบคนพการ และมกจกรรมเสรมสรางสขภาพของคนพการอยางนอยปละครง และคอยๆ เพมจ านวนกจกรรมขนจนเปนสปดาหละครง เพอสงเสรมการเขาสงคมของคนพการ 4.ม facebook ของเครอขาย สมาคมคนพการ เพอสอสารและสงขอมลขาวสารรวมกนระหวางหนวยงาน และระหวางกลมคนพการ 5.สรางกลมอาสาสมครชวยเหลอคนพการ เชน กลมนกศกษา เยาวชน โดยเฉพาะในพนทของแตละแหง (ประสานรวมกบโครงการภาคพลเมอง เยาวชนอาสา) เพอชวยเหลอคนพการในกจกรรมนนทนาการหรอกจกรรมอนๆ ทตองการผชวยเหลอ 6.กระตนหนวยงานตางๆ ใหสนบสนนและพฒนาสถานทดานกายภาพใหคนพการเขาถงสถานทสาธารณะไดสะดวก จดกจกรรมและใหโอกาสคนพการไดแสดงออกเพมขน ใหโอกาสคนพการเขาไปมสวนรวม การใหก าลงใจจากบคคล

รอบขาง และเชดชคนพการตามความเปนจรง ซงเปนการชวยพฒนาความสามารถของคนพการดวย 7.ใหองคกรปกครองสวนทองถนรายงานสถานะการพฒนาคณภาพชวตคนพการดานการทองเทยวและนนทนาการตอจงหวดอยางนอยปละ 2 ครง 8.สรางการรบรตอสงคมวา คนพการอยากใหส งคมยอมรบและเหนคณคาของคนพการ มากกวา“การให”เพยงอยางเดยว คนพการตองการโอกาส การใหก าลงใจ และการเชดชเกยรตและศกดศรดงนนการศกษาความตองการดานการทองเทยวและนนทนาการของคนพการ นอกจากเปนการกระตนสงคมแลว ยงเปนการกระตนใหคนพการไดมบทบาท มสวนรวมในการพฒนากจกรรมของตนเองเชนการก าหนดเกมทเหมาะสมกบคนพการ การมสวนเปนคณะกรรมการจดงาน การมสถานทพบปะสงสรรคอยางถาวร การมโอกาสรวมประชมก าหนดแนวทาง ในการพฒนาแหล งทองเทยวและนนทนาการของจงหวดเชยงราย เปนตน 9.กจกรรมทส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการจงหวดเชยงรายจดขน พบวาการจดงานวนคนพการสากลเปนประจ าทกป ปละ 1 ครงยงไมเพยงพอ จงหวดควรมนโยบายทกระตนใหหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนใหความสนใจรวมจดกจกรรมและกระจายกจกรรมการทองเทยวและนนทนาการเพอคนพการกระจายไปยงทกอ าเภอ และจดกจกรรมอยางสม าเสมอและตอเนอง 10.จดใหมการตรวจความพรอมของแหลงทองเทยวเกยวกบสงอ านวยความสะดวกในการเขาถงและสงอ านวยความสะดวกขนพนฐานในแหลงทองเทยว ตามมาตรฐานของส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต เชน ทจอดรถ ทางลาด บรการพเศษ (เคานเตอร คมอ เอกสารขอมลขาวสารทเปนอกษรเบรลลหรอ


สอเสยง ลามภาษามอ ปายอกษรอเลกทรอนกส(อกษรวง) หองสวม ทางเดนเชอม ราวจบ ลฟท บนได สญลกษณ หองพก หองน าในหองพก) และจดท าท าเนยบแหลงทองเทยวทมบรการและสงอ านวยความสะดวกแกคนพการเผยแพรตอสาธารณะ 11.จดใหมแหลงทองเทยวและนนทนาการส าหรบคนพการทเปนตนแบบระดบจงหวด อยางนอย 1 แหง อภปรายผลการวจย จากผลการส ารวจงานวจยและการจดเวทสนทนาผมสวนไดสวนเสยกบคนพการ พบวาการทองเทยวและนนทนาการเพอคนพการยงเปนเรองทมผสนใจนอย ทงตวคนพการเองและหนวยงานทสนบสนนคนพการ เพราะทกฝายยงเหนวาปจจยทใชในชวตประจ าวนซงเปนความตองการพนฐานและการสง เสรมอาชพมความส าคญกวาการทองเทยวและนนทนาการ สวนพฤตกรรมการทองเทยวของคนพการในเรองบคคลทไปดวยและชวงเวลาไปเทยว แสดงใหเหนวาคนพการจดอยในกลมนกทองเทยวประเภท “ครอบครวส าคญ” (บรษทอนทชรเสรชฯ, 2555) เพราะครอบครวเปนผตดสนใจ เลอกแหลงทองเทยว เวลาทจะไปเทยว ใหการดแลระหวางการทองเทยวและเปนผออกคาใชจายในการเทยวทงหมด อยางไรกตามคนพการมความตองการพบปะคนพการดวยกนและตองการสงทชวยท าใหชวตสดชน เสรมสรางพลง ขจดความเหนอยเมอยลาทางรางกาย จตใจและทางสมอง เพราะฉะนนหากหนวยงานในทองถน เชน ชมรมคนพการ อบต./เทศบาล จดกจกรรมนนทนาการและมสวสดการในการเดนทางและจดผดแลคนพการทมความรความเขาใจดแลระหวางท ากจกรรมดวย จะเปนการชวยเปดโอกาสใหคนพการเปดตวมากขน และชวยสงเสรมคนพการได

หลายดาน ทงดานสขภาพ ดานมนษยสมพนธ ดานการพฒนาความเปนพลเมองดและดานการพฒนาตนเอง(พวง , 2525) ทงนกจกรรมนนทนาการส าหรบคนพการมแนวโนมไปสนนทนาการเพอการบ าบดมากกวาการผอนคลายอยางเดยว โดย วณฐพงศ เบญจพงศ (2554) ได เสนอรปแบบการใหบรการนนทนาการบ าบดไว 3 ระดบ ไดแกการส อ ด แ ท ร ก ท า ง ก า ร ป ฏ บ ต (functional Intervention) การศกษาการใชเวลาวาง(leisure Education) และการเขารวมกจกรรมนนทนาการ(recreation Participation) ยนยนไดวานนทนาการส าหรบคนพการ (adapted recreation) เปนนนทนาการทชวยพฒนาศกยภาพของคนพการไปพรอมๆ กบการใชเวลาวางเพอผอนคลายดวย (สมบต กาญจนกจ, 2535) เพราะชวยตอบสนองความตองการทางรางกายและจตใจชวยผอนคลายความเครยดทางอารมณ ช วยการบ าบดรกษา และชวย ฟนฟสมรรถภาพของคนพการได แนวทางการจดการแหลงทองเทยวเพอคนพการตามโครงการการทองเทยวเพอคนทงมวลแสดงถงความเคลอนไหวลงสการปฏบตทชดเจนกวาเรองนนทนาการส าหรบคนพการ เพราะยงขาดกลไกการขบเคลอนทงคนกลมคนพการเองและหนวยงานสนบสนน ดงนนการสนบสนนใหคนพการรวมกลม คดร เรมท ากจกรรมตามความตองการของตนเองนาจะเปนประโยชนมากกวาจดงานใหคนพการมารวมงาน และเปนทางเลอกหนงททงสองฝายยอมรบได อกทงยงชวยใหคนพการจะร ส ก เป น เจ าของและร วมก จกร รม ได เ ต มท นนทนาการของคนพการทพบจากการศกษาครงนเปนนนทนาการแบบงายๆ โดยเฉพาะเพลงและดนตร การชมภาพยนตร วดโอ การนงรถชมสวน งานประดษฐ เปนตน นนทนาการเหลานไมตองการสงปลกสรางใหมและใชงบประมาณไมมากองคกรปกครองสวนทองถน ชมชนและสถานศกษาในพนท


ส ามา รถ ร ว มม อ ก น สน บ สน น ไ ด ไ ม ย า กน ก นอกจากนผวจยยงพบวาจงหวดเชยงรายไดใหโอกาสคนพการเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจในเรองทเกยวของกบคนพการคอนขางนอยเกนไป กลาวคอ ผแทนสมาคมคนพการบางคนไมไดเปนคน พก า ร ค นท พ ก า ร จ ร ง ท ม ส ว น ร ว ม เ ป นอนกรรมการของจงหวดมสดสวนทนอยมาก การมสวนรวมของสถาบนการศกษาตางๆ ในการพฒนาคณภาพชวตคนพการกยงมขอจ ากดในการรบรขาวสารและเขาไปมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ดงนนการเปดกวางใหหนวยงานตางๆ เขาถงขอมลและโครงการพฒนาคณภาพชวตคนพการจะชวยสรางความหลากหลายของกจกรรมและกระจายโอกาสใหคนพการมชองทางเขาถงสทธตางๆ ไดมากยงขนในอนาคต ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1.รฐบาลและกระทรวงการทองเทยวและกฬาควรมแผนพฒนาการทองเทยวและนนทนาการเพอคนพการโดยเฉพาะ 2.ควรมการบรณาการการท างานของส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต รวมกบหนวยงานอน ๆ เพอใหกลไกขบเคลอนการท างานทเกยวกบคนพการท างานไดหลายมต เกดความตอเนองของโครงการและมผลลพธและผลกระทบทชดเจนมากขน 3.ควรก าหนดนโยบายชดเจนทจะพฒนาแหลงทองเทยวส าหรบคนพการในทกจงหวด นโยบายดงกลาวจะสงผลตอภาพลกษณทางการทองเทยวและสามารถดงดดนกทองเทยวคนพการจากตางประเทศชวยสรางรายไดทางการทองเทยวเพมขนไดในอนาคต

ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใชประโยชน 1.หนวยงานทเกยวของ เชน วด เอกชน องค ก รปกครองส วนท อ งถ น คว รปร บ ปร งสภาพแวดลอมและสงอ านวยความสะดวกในพนทรบผดชอบและจดกจกรรมนนทนาการทเหมาะสม เพอใหคนพการเขาถงและใชประโยชนไดสะดวกขน รวมถงการจดอบรมบคลากรผใหบรการในสถานททองเทยวในพนทใหมความรความเขาใจเกยวกบการใหความชวยเหลอคนพการอยางถกตอง 2.ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต และหนวยงานราชการอน ๆทเกยวของควรสรางชองทางการสอสารใหคนพการบอกความตองการของตนเองผานชองทางตาง ๆ มากขน เพอใหไดขอมลความตองการของคนพการในการพฒนากจกรรมนนทนาการและพฒนาแหลงทองเทยวทตรงกบความตองการของคนพการอยางแทจรง 3.ควรเพมผแทนดานการทองเทยวและนนทนาการในอนกรรมการสงเสรมคณภาพชวตคนพการประจ าจงหวดเชยงราย 4.สถาบนการศกษาควรกระตนใหนกศกษาในหลกสตรต างๆ สมครเข า เปนอาสาสมครชวยเหลอคนพการ เปดสอนหรออบรมหลกสตรผ น านนทนาการส าหรบคนพการ เ พมเตมในหลกสตรปกตดวย


เอกสารอางอง

กฤษนะ ละไล. (2556). “เดนหนาส...การทองเทยวเพอคนทงมวล : คอลมน กฤษนะทวรยกลอ” คมชดลกออนไลน. สบคนเมอ 10 กรกฎาคม 2556, จาก http://www.komchadluek.net/

คณะกรรมการสงเสรมคณภาพชวตคนพการแหงชาต. (2554). แผนพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาตฉบบท 4 (2555-2559).กรงเทพฯ: โรงพมพเทพเพญวานสย.

บรษทอนทช รเสรช แอนด คอนซลแทนซจ ากด. (2555). โครงการส ารวจมมมองของชาวไทยตอการทองเทยวเพอการจดแบงกลมฐานของลกคา (Customer segment). รายงานขนสดทายเสนอตอการทองเทยวแหงประเทศไทย.

พระไพศาล วสาโล. (ม.ป.ป.). สขภาพองครวมกบสขภาพสงคม. สบคนเมอ 10 กรกฎาคม 2556, จากhttp://www.visalo.org/article/ healthsukapabkabOngRuam.htm

พวง.(2525).นนทนาการ. สบคนเมอ 10 กรกฎาคม 2556, จากhttp://www2.udru.ac.th/~sci102/Data/Unit3/Unit3-4.htm) 2525..

“พทยาโมเดลเพอผพการ-สงวย”. ขาวการเมอง.ไทยรฐออนไลน. สบคนเมอ 10 กรกฎาคม 2556, จาก http://www.thairath.co.thวนท 10 กรกฎาคม 2556.

ราชกจจานเบกษา. ประกาศกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เรอง ประเภทและหลกเกณฑความพการ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2555 เลม 129 ตอนพเศษ 119 ง วนท 26 กรกฎาคม 2555.

รงอรณ เขยวพมพวง. (2546). นนทนาการกบการใชเวลาวาง. กรงเทพฯ : ส านกงานส านกงานพฒนาการกฬาและนนทนาการ.

วณฐพงศเบญจพงศ. (2554).นนทนาการบ าบดส าหรบผพการทางรางกาย. วารสารคณะพลศกษาปท 14 เลมท 1(มกราคม-มถนายน 2554) หนา 243-251.

สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย. (2554). โครงการทบทวนแผนยทธศาสตรกองทนสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการพ.ศ. 2553-2556และแผนปฏบตการประจ าปบญช 2555. รายงานวจยฉบบสมบรณเสนอตอคณะกรรมการกองทนสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ.

สมเดช มงเมอง. (2548). พฤตกรรมองคการ. เชยงราย : สยามโฆษณาและการพมพ. สมบต กาญจนกจ. (2535).นนทนาการชมชนและโรงเรยน. กรงเทพฯ: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต . (2557). ขอมลประมวลผลจากฐานขอมล

ทะเบยนกลางคนพการ.สบคนเมอ 22 มกราคม 2557, http://nep.go.th/th/disability-statistic.

http://www.visalo.org/article/%20healthsukapabkabOngRuam.htm

http://www2.udru.ac.th/~sci102/Data/Unit3/Unit3-4.htm

http://www.thairath.co.th/


การพฒนารปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย

สจนต สวางศร นกศกษาปรญญาเอก สาขาการบรหารการศกษาพเศษ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต


บทคดยอ งานวจยเรองการพฒนารปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา

ในประเทศไทย มวตถประสงคเพอ1)ศกษาสภาพการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย และ 2)พฒนารปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาทมประสทธผลในประเทศไทย

การวจยในครงนเปนการวจยแบบผสานวธ ซงประกอบดวยการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) จากการสมมนากลมผบรหารสถานศกษา รองผอ านวยการฝายวชาการ และครจาก 3 กลมสถานศกษาคอ ศนยการศกษาพเศษ โรงเรยนเฉพาะความพการ และโรงเรยนเรยนรวม จ านวน 45 คน เพอวเคราะหสภาพแวดลอม หาขอจ ากด ภยคกคาม และแนวทางการแกปญหา สมภาษณเชงลก (In – depth Interview) ผทรงคณวฒระดบนโยบาย จ านวน 8 คน และระดบปฏบตการ จ านวน 9 คน รวม 17 คน เพอวเคราะหองคประกอบสถานศกษาทมประสทธผลและตรวจสอบความถกตอง เหมาะสม และเปนไปไดของรปแบบจากผเชยวชาญจากการสนทนากลม (Focus Group) จ านวน 9 คน การรวบรวมขอมลใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) และการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ไดแกการสอบถามความคดเหน โดยใชแบบสอบถามเพอสอบถามความเปนไปไดของรปแบบจากกลมตวอยาง ซงเปนบคลากรในศนยการศกษาพเศษ โรงเรยนเฉพาะความพการ และโรงเร ยนเรยนรวม จ านวน 780 คน สถตทใชในการวเคราะหความเปนไปไดของรปแบบใชคารอยละ (%) คาเฉลย ( x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

ผลการวจยพบวา การวเคราะหสภาพปจจบนในการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาใน

ประเทศไทยจากการวเคราะหสภาพแวดลอม (Swot) ประกอบดวยสภาพแวดลอมภายในมขอจ ากด ดานโครงสรางและนโยบายดานการใหบรการและคณลกษณะของผเรยน ดานบคลากร ดานการเงน ดานวสดอปกรณ ดานการบรหารจดการ และสภาพแวดลอมภายนอก ไดแก อปสรรคดานสงคมและวฒนธรรมดานเทคโนโลย ดานเศรษฐกจ ดานการเมองและกฎหมาย ของสถานศกษาทง 3 รปแบบ คอ ศนยการศกษาพเศษ โรงเรยนเฉพาะความพการ และโรงเรยนเรยนรวม ท าใหไมสามารถจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาไดอยางมประสทธภาพ เกดประสทธผล

รปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย จดในสถานศกษา 3 หนวยงาน ไดแก ศนยการศกษาพเศษ โรงเรยนเฉพาะความพการ และโรงเรยนเรยนรวม องคประกอบของสถานศกษาทมประสทธผลในการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทาง


สตปญญา ม 8 ดาน 34 ตวชวด ไดแก 1) ความเปนมออาชพ 7 ตวชวด 2) การมวสยทศนรวม 4 ตวชวด 3) การคาดหวงตอความส าเรจของผเรยน 2 ตวชวด 4) ดานการจดกจกรรมพฒนาศกยภาพผเรยน 5 ตวชวด 5) ดานการจดท าแผนการจดการเรยนการสอน 3 ตวชวด 6) ดานการจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร 2 ตวชวด 7) ดานการใหบรการทางการศกษาอยางมคณภาพ 8 ตวชวดและ 8) ดานการเปนองคกรแหงการเรยนร 3 ตวชวด

ทงนผเชยวชาญมความเหนวารปแบบมความเหมาะสม มความเปนไปได มความถกตองและสามารถน าไปใชประโยชนในการพฒนาการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทยไดอยางมประสทธภาพ ค าส าคญ: บคคลทมความบกพรองทางสตปญญา, การพฒนา, รปแบบการจดการศกษา, สถานศกษาทมประสทธผล


The Development of Educational Management Model for the Persons with Intellectual and Developmental Disabilities in Thailand.

Sujin Sawangsri

Graduate Student-Special education administration, Suan Dusit Rajabhat University E-mail: [email protected]

ABSTRACT

This research aimed to 1) study the state of educational management model forintellectual disabilities in Thailand, and 2) develop with effectiveness on educationalmanagement model for the intellectual disabilities in Thailand. This selective research comprised firstly a qualitative research, resulting from the school administrator group seminar, deputy directors for academic affairs, and 45 teachers from 3 schools groups namely special education centers, special schools and inclusive schools, in order to analyze the environment, find strengths, weakness and resolutions; in – depth interview 8 experts of policy levels, and 9 experts of performance levels, a total of 17 experts in order to analyze the schools components with effectiveness and check its correctiveness, appropriateness and possibilities of the model from 9 experts using focus group discussion. The data covered were contents analysis , and secondary a quantitative research was used to ask about opinions from 780 samples of special education centers, special school and inclusive schools on the possibilities of the model. The data used were percentage (%) mean ( x ) and standard deviations (S.D) The findings showed as follows;The present state and problems in the Education administration for the student with the developmental and intellectual disabilities in Thailand by Swot technic, composed of the internal environment within the weakness or limitation of 2s are structure and policy, quality of students and services, and 4 Ms are man, money, materials and administration. External environment within the threats of social and culture, technology, economics political and laws special education schools, special centers and inclusive schools. They cannot give good quality education for the students with the developmental and intellectual disabilities.

The aforementioned model, held in 3 school authorities, namely special centers, special schools and inclusive schools had 8 experts and 34 indicators of school opponents with effectiveness in learning management for the intellectual disabilities as follows: 1) 7 indicators of professional aspects. 2) 4 indicators of inclusive vision aspects 3) 2 indicators of expectation on the students success aspects. 4) 5 indicators of holding activities to develop the students potential aspect. 5) 3 indicators of making lessons plan aspect. 6) 2 indicators of environment management to support


learning management aspect 7) 8 indicators of proving educational services with quality aspect. 8) 3 indicators of being a learning organization aspect. The experts agreed that said model had appropriateness, possibilities, correctiveness, and were able to make use of developing educational management for intellectual disabilities in Thailand effectively. Keywords: Person with Intellectual and developmental disabilities, Development, Educational Management Model, Effective school


บทน า การชวยเหลอคนพการใหสามารถอยในสงคมไดถอเปนหนาทของทกคนในสงคม ปจจบนคนพการในประเทศตาง ๆ ทวโลกไดรบการสงเสรมใหมการฟนฟสมรรถภาพทกดาน ท งดานการแพทย การศกษา อาชพ และสงคม เพอใหสามารถด ารงชพอยไดอยางมคณคา มศกดศรและมบทบาทในสงคม สอดคลองกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (ราชกจจานเบกษา, 2550, น.8) ซงไดก าหนดสทธ ความเสมอภาคของคนพการไวอยางชดเจนในหลายมาตรา เชน มาตรา 30 วรรค 1 กลาววาการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองถนก าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐก จหร อส งคม คว าม เช อทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญจะกระท ามได และในดานโอกาสในการไดรบการศกษาไดก าหนดไวในมาตรา 49 วาบคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ปทรฐจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย ผยากไร ผพการหรอทพพลภาพหรอผอยในสภาวะยากล าบากตองไดรบสทธตามวรรคหนง นอกจากน ส าระ ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม ฉบบท 3 พ.ศ. 2553 (ราชกจจานเบกษา, 2553, น. 1) มาตรา 10 วรรค 2 ก าหนดใหการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณ สงคม การสอสารและการเรยนร หรอมรางกายพการ หรอทพลภาพหรอบคคลซงไมสามารถพงตนเองได หรอไมมผดแลหรอดอยโอกาส ตองจดใหบคคลดงกลาวมสทธและโอกาสได ร บการศกษาขน พนฐานเปน พ เศษ การศกษาส าหรบคนพการในวรรค 2 ใหจดตงแต

แรกเกดหรอพบความพการ โดยไมเสยคาใชจาย และใหบคคลดงกลาวมสทธไดรบสงอ านวยความสะดวก สอ บรการและความชวยเหลออนใดทางการศกษา ประกอบกบพระราชบญญตการจดการศกษาส าหรบคนพการ พ.ศ.2551 (ราชกจจานเบกษา, 2551, น.3) ยงไดก าหนดไวในหมวด 1 เรองสทธและหนาททางการศกษาโดย มาตรา 5 กลาววาคนพการมสทธ ไดรบการศกษาโดยไมเสยคาใชจายตงแตแรกเกดหรอพบความพการจนตลอดชวตพรอมทงไดรบเทคโนโลยส งอ านวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทางการศ กษา และ เล อกบร การทางการศ กษา สถานศกษา ระบบและรปแบบการศกษา โดยค านงถงความสามารถ ความสนใจ ความถนดและความจ าเปนพเศษของบคคลนน รวมทงไดรบการศ กษาท ม มาตรฐานและประกนคณภาพการศกษา มการจดหลกสตร กระบวนการเรยนร การทดสอบทางการศกษาทเหมาะสมสอดคลองกบความตองการจ าเปนพเศษของคนพการแตละประเภทและบคคล เดกทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทยนนมโอกาสเขารบการศกษาในโรงเรยนทวไปนอยมากทงน อาจเนองมาจากเหตผลหลายประการ ประการแรก ผบรหารสถานศกษา คร ผปกครองของเดกปกตยงมเจตคตในทางบวกตอเดกทมความบกพรองคอนขางนอย ประการทสอง ครผสอนขาดความรความเขาใจดานการศกษาพเศษประการทสาม ชนเรยนในโรงเรยนปกตมกเปนชนเรยนขนาดใหญ ซงมนกเรยนประมาณ 30-50 คน ท าใหครไมสามารถจดการเรยนการสอนทตองสนองตอบเปนรายบคคลได ประการทส เดกทมความบกพรองทางสตปญญาระดบปานกลางถงรนแรงนนตองการความชวยเหลอมากกวาเดกทมความบกพรองระดบนอย จงเปนปญหาทหนกมากส าหรบครผสอนในชนเรยนทวไป ดงนน การจดการ


ศกษาส าหรบเดกทมความบกพรองทางสตปญญาระดบปานกลางถงรนแรงจงถกแยกออกมาจดในโรงเรยนส าหรบเดกทมความบกพรองโดยเฉพาะ (Special School) ซงเชอวา บคลากรในโรงเรยนเหลานไดรบการฝกอบรมมาทางดานนโดยเฉพาะ นาจะสามารถจดการศกษาทเหมาะสมส าหรบเดกเหล าน ได อย างไรกตาม ย งพบวา โรงเรยนการศกษาพเศษทเปนโรงเรยนเฉพาะความพการนยงคงมปญหาในการจดการศกษาส าหรบเดกทมความบกพรองทางสตปญญาระดบปานกลางและระด บร นแรงอย น นเอง ท งน อาจเน องมาจาก โรงเรยนเฉพาะความพการไมมหลกสตรเฉพาะทเหมาะสมส าหรบเดกกลมน ไมตอบสนองตอความตองการพเศษของเดก นอกจากนน โรงเรยนยงไมมการวางแผนการเชอมตอเฉพาะบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาทเรยนอยในโรงเรยน กอนทจะมการจ าหนายออกจากโรงเรยน ท าใหทงบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาและผปกครองประสบกบปญหาเฉพาะหนาเพราะไมไดเตรยมความพรอมในการจดการชวตหลงจากถกจ าหนายออกจากโรงเรยนไวลวงหนา การใหบรการชวยเหลอระยะแรกเรมของศนยการศกษาพเศษทใหบรการบคคลทมความบกพรองทางสตปญญายงขาดประสทธภาพ ไมสามารถสงตอนกเรยนไปยงโรงเรยนเรยนรวม หรอโรงเรยนเฉพาะความพการได ปญหาทพบโดยจดล าดบจากมากไปหานอย ไดแก ขาดงบประมาณสนบสนน ขาดบคลากรทมความรความสามารถ บคลากรมภาระงานมาก และขาดการตดตามส ารวจเดกพการผปกครองนกเรยนใหความรวมมอไม เตมท ขาดเคร องมอ วสด อปกรณ ในการใหบรการ บคลากรมภาระงานมาก ขาดบคลากรทมความร ความสามารถเฉพาะดาน และขาดงบประมาณสนบสนนขาดการท าวจยเพอการศกษา (วรช ภเลก, 2547) ผวจยจงเหนความส าคญและ

ความจ าเปนอยางยงทจะตองศกษาสภาพปญหาภยคกคามของการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย โดยไดศกษารปแบบการจดการศกษาในตางประเทศ เพอก าหนดองคประกอบของสถานศกษาทจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาทมประสทธผล เพอพฒนารปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย

วตถประสงคของการวจย ในการศกษาวจยเรองการพฒนารปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย ผวจยมวตถประสงคดงน 1.ศกษาสภาพการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย 2.พฒนารปแบบการจดการศกษาส าหรบบ คคลท ม ค ว ามบกพร อ งทา งสต ป ญญาท มประสทธผลในประเทศไทย วธด าเนนการ ในการวจยครงน ผวจยก าหนดขอบเขตของการวจยไว โดยมรายละเอยดดงน 1. ประชากร กลมตวอยางและผใหขอมล 1.1 การศกษาสภาพปจจบนของการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา ขอบเขตดานผใหขอมลส าคญ (Key Informants) ผ ใหขอมลในการเสวนากลมเ พอคนหาสภาพปญหา ภยคกคาม แนวทางแกไขปญหา และกรอบแนวคดของสถานศกษาทมประสทธผลในหนวยงานทจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา ไดแก


1.1.1 บคลากรในศนยการศกษาพเศษ จ านวน 15 คน 1.1.2 บคลากรในโรงเรยนเฉพาะความพการทสอนนกเรยนทมความบกพรองทางสตปญญา จ านวน 15 คน 1.1.3 โ ร ง เ ร ยน เ ร ยนร ว มท จ ดการศกษาส าหรบบคคลท มความบกพรองทางสตปญญาจ านวน 15 คน 1.1.4 ผปกครองของบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา 3 คน 1.1.5 ผแทนองคกรคนพการ 3 คน 1.2 การพฒนารปแบบการจดการศกษา ส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา 1.2.1 การสอบถามขอมลดวยเชงปรมาณเพอวเคราะหความเปนไปไดของรปแบบสถานศกษาทมประสทธผล ประชากรประกอบดวย ผบรหาร รองผบรหาร/หวหนากลม และคร/เจาหนาทของโรงเรยนการศกษาพเศษทจดการเรยนการสอนนกเรยนทมความบกพรองทางสตปญญา ศนยการศกษาพเศษประจ าจงหวด/เขตการศกษา โรงเรยนเรยนรวม กล ม ต ว อย า ง ป ร ะกอบด ว ยผบรหาร รองผบรหาร/หวหนากลม และคร /เจาหนาทโรงเรยนการศกษาพเศษทจดการเรยนการสอนเดกท มความบกพรองทางสตปญญา จ านวน 19โรงเรยน ใชวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) จาก ผอ านวยการศนยการศกษาพเศษประจ าจงหวด จ านวน 64 ศนย ผอ านวยการศนยการศกษาพเศษเขตการศกษาจ านวน 12 ศนย โ ด ย ร ว ม ส ม จ า ก ท ก ภ ม ภ า ค จ านวน 60 โรงเรยน ประกอบไปดวยผบรหาร รองฝายวชาการ และคร จ านวน 318 คน

เพอน าไปวเคราะหถงรปแบบของสถานศกษาทมประสทธผลในการจดการศกษาและพฒนาบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย 1.2.2 ก า ร ว เ ค ร า ะ ห ท ฤ ษ ฎ สถานศกษาทมประสทธผลในการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา ผใหขอมลส าคญในขนตอนน คอผทรงคณวฒจ านวน 2 กลม คอกลมผบรหารทเกยวของกบการก าหนดนโยบายและควบคมการบรหารโรงเรยนเฉพาะความพการ โรงเรยนเรยนรวม และศนยการศกษาพเศษ และกลมผบรหารทเปนผปฏบตในสถานศกษา เปนการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Method) จ านวน 15 คน โดยแบงออกเปนผบรหารระดบนโยบายจ านวน 9 คน และผบรหารสถานศกษาทมความสามารถในการบรหารสถานศกษาจนเปนผลส าเรจ จ านวน 6 คน 1.2.3 การตรวจสอบรปแบบ ผวจยใชการสนทนากลม เพอตรวจสอบรปแบบสถานศกษาทมประสทธผลในการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา ผใหขอมลในการสนทนากลม จ านวน 9 คน ไดแก -บคลากรในศนยการศกษาพเศษประจ าจงหวด/เขตการศกษา -บคลากรในโรงเรยนการศกษาพเศษ/โรงเรยนเรยนรวมทจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา -ผ บ ร ห า ร ข อ ง ก ร ะ ท ร ว ง ศกษาธการ -ผแทนจากสมาคมชวยคนพการทางสตปญญาฯ ระยะเวลา การรวบรวมขอมลอยในชวงเวลาระหวาง ปการศกษา 2556


เครองมอทใชในการวจย การศกษาวจยเรองการพฒนารปแบบการ

จดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทยในครงน ประกอบไปดวยเครองมอตามระยะการด าเนนการดงน

1.การศกษาสภาพปจจบนของการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย ประกอบดวย 1.1 เคร องมอท ใช ในการเกบรวบรวมขอมลการสนทนากลม เ พอว เคราะหสภาพแวดลอมขององคกร เพอใหทราบขอจ ากด ( Weakness) จ ด แ ข ง ( Strength) โ อ ก า ส (Opportunity) และภยคกคาม (Threats) เปนแบบสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-structure Interview) ของโรงเรยนเฉพาะความพการ ศนยการศกษาพเศษ และโรงเรยนเรยนรวม 1.2 เคร องมอว เคราะห กรอบทฤษฎ สถานศกษาทมประสทธผลใชแบบสมภาษณแบบมโครงสราง สอบถามผทรงคณวฒ 2.การพฒนารปแบบการการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทยเครองมอทใชไดแก 2.1 เครองมอทใชในการวเคราะหความ เป น ไป ได ของร ปแบบสถานศกษาท มประสทธผลในเชงปรมาณ เปนแบบสอบถาม จ านวน 1 ฉบบ แบงเปน 3 ตอน ประกอบดวย ตอนท 1 เกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ประกอบดวยสถานภาพทวไป เพศ ระดบการศกษา และอาย ต อ น ท 2 แ บ บ ส อ บ ถ า มเกยวกบความคดเหนของผบรหาร รองผบรหาร และคร ท มต อองคประกอบของการบรหารสถานศกษาทมประสทธผล เ พอพฒนาการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา เพอใหครอบคลมองคประกอบตาง ๆ ใน

การพฒนาการบรหารจดการเรยนการสอนใหมคณภาพ ซงสอดคลองกบแนวคดของ ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ (2543, น.67) ทวาใหมจ านวนทมากพอเพอใหครอบคลมองคประกอบตางๆ ซงเปนแบบสอบถามชนดจดล าดบคณภาพ 5 ระดบ ของลเคอรท (พวงรตน ทวรตน, 2540, น.107) ตอนท 3 ขอเสนอแนะเกยวกบแนวทางการบรหารจดการศกษาทมประสทธผลในสถานศกษาทจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบ ก พ ร อ ง ท า ง ส ต ป ญ ญ า ใ น ล ก ษ ณ ะ ข อ งแบบสอบถามปลายเปด 2.2 เครองมอทใชในการสมภาษณผทรงคณวฒระดบนโยบายและระดบปฏบตเพอก าหนดเปนรปแบบการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย

2.3 การตรวจสอบรปแบบ เครองมอ ทใชในการสนทนากลมเพอตรวจสอบรปแบบเปนค าถามแบบมโครงสรางเพอหาความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนไปได และประโยชนของการน าไปใช การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวจย

เม อ ได ร บข อม ลค นมาแล ว พจ ารณาตรวจสอบเพอคดเลอกแบบสอบถามทมความสมบรณครบถวน แลวรวบรวมแบบสอบถามทสมบรณมาจดระเบยบขอมลลงรหส จากนนน าไปวเคราะหขอมล 1.ว เคราะหขอมลการเสวนากล ม เ พอวเคราะหสภาพแวดลอมขององคกร เพอใหทราบขอจ ากด (Weakness) จดแขง (Strength) โอกาส (Opportunity) และภยคกคาม (Threats) เปนแบบสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-structure Interview) ใช การว เคราะห เน อหา (Content Analysis) 2.วเคราะหกรอบทฤษฎสถานศกษาทมประสทธผลใชแบบสมภาษณแบบมโครงสราง


สอบถามผทรงคณวฒ ใชการว เคราะห เนอหา (Content Analysis) 3.วเคราะหขอมลทไดจากการตรวจสอบรปแบบในเชงปรมาณดวยโปรแกรมส าเรจรป สถตทใชในการวจยประกอบดวย 3.1การวเคราะหสถานภาพสวนตว ของผตอบแบบสอบถามใชคารอยละ (%) 3.2การวเคราะหความเปนไปไดของรปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา ใชคาเฉลย ( x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)ซงการวเคราะหระดบความคดเหน ผวจยใชคาเฉลยไปเปรยบเทยบเกณฑตามแนวคดของเบสท (บญชม ศรสะอาด,2547, น.103) 3.3 วเคราะหขอเสนอแนะทไดโดยการใชคาความถ (frequency) และการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) 4.ว เคราะห ข อม ล การสนทนากล มทสอบถามผทรงคณวฒเพอหาความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนไปได และประโยชนของการน าไปใชของรปแบบทได ใชการวเคราะหเนอหา (content analysis) ผลการวจย สรปผลทไดจากการวจยตามวตถประสงคการวจยดงน 1. ศกษาสภาพปจจบนและปญหาการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา จ า ก ก า ร เ ส ว น า ก ล ม เ พ อ ว เ ค ร า ะหสภาพแวดลอมจดแขง ขอจ ากด โอกาส และภยคกคาม ดงน

1.1 สรปผลการเสวนากลมของบคลากรจากศนยการศกษาพเศษ พบวามสภาพปจจบน ปญหา ขอจ ากด และภยคกคาม ดงน

ขอจ ากด 1) ดานโครงสรางและนโยบายพบวาโครงสรางการบรหารทใชอยในปจจบนไมมคว ามสอดคล องก บบทบาทหน าท ขอ งศนยการศกษาพเศษ ผบรหารและบคลากรทางการศกษายงขาดความเขาใจในเรองบทบาทหนาททแทจรงของศนยการศกษาพเศษ 2) ด า น ก า ร ใ ห บ ร ก า ร แ ล ะคณลกษณะของผ เรยน พบวามความเขาใจทคลาดเคลอนเกยวกบแผนพฒนาศกยภาพผเรยน ซ ง ไดแก แผนการใหบรการเฉพาะครอบครว แผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล แผนการสอนเฉพาะบคคล แผนเปลยนผาน และกระบวนการตอบสนองตอผเรยน (RTI) 3) ดานบคลากร ผบรหารขาดประสบการณ ในการบรหาร บคลากรสวนใหญมวฒการศกษาไมตรงกบงานทปฏบต ขาดนกสหวทยาการทมความรโดยตรง การท างานของพเลยงไมตรงสายงาน เงนเดอนของพเลยงไมสมดลกบคาครองชพในปจจบน 4) ดานการเงน การจดงบประมาณไมเพยงพอกบบทบาทหนาท งบประมาณของศนยการศกษาพเศษไมไดจดใหสอดคลองกบพนทการใหบรการ ท าใหยากตอการจดการ 5) ดานวสดอปกรณ สอทใชในการชวยเหลอ เดกพการจดใหไมตรงกบความบกพรองเดกพการ มความลาสมย ไมสอดคลองหรอสามารถน าไปใชไดจรง 6) ดานการบรหารจดการ การสรรหาผบรหารไดบคลากรท ไมตรงกบความตองการ ระบบเชอมตอกบเครอขายการสงเดกพการเรยนรวมยงไมมประสทธภาพ


ภยคกคาม 1) ด านส งคมและวฒนธรรมประชากรทเพมสงขน สงผลท าใหศนยการศกษาพเศษปรบสภาพไมทนตอความเปลยนแปลง และครอบครวของเดกพการไมน าเดกมาเขารบการพฒนา และเรยนร เพราะยดตดกบค าวาเดกพการไมสามารถเรยนได หรอเรยนไปกไมสามารถน าไปประกอบอาชพได 2) ดานเทคโนโลย คนพการยงไมสามารถเขาถงและใชประโยชนจากสอเทคโนโลยไดเทาทควร อปกรณตาง ๆ ไดมาแลวเกบไว ไมน าออกมาใช จงท าใหเกดความลาสมยหรอเกดการช ารด 3) ดานเศรษฐกจ ครอบครวคนพการสวนใหญมฐานะยากจน ซงมปญหาในการเลยงดเดกเหลาน ท าใหเดกพการขาดความรกความอบอน สงผลใหมความรนแรงทางอารมณเปนอยางมาก 1.2 สรปผลการสมมนาบคลากรจากโรงเรยนเฉพาะความพการพบวามสภาพปจจบนปญหา ขอจ ากด ภยคกคาม และแนวทางแกไข ดงน ขอจ ากด 1) ดานโครงสรางและนโยบาย ครไมเขาใจวางานทไดรบมอบหมายอยฝายใด ครมการเขา ออกคอนขางบอย ตองเรยนรงานใหม การท างานไมตอเนอง โรงเรยนไมมการตงเปาหมายเมอนกเรยนจบหลกสตรแลวสามารถไปประกอบอาชพได บางโรงเรยนมปญหาในการท างานควบสองต าแหนง ท าใหประสทธภาพของงานแตละอยางออกมาไมดเทาทควร 2) ด า น ก า ร ใ ห บ ร ก า ร แ ล ะคณลกษณะของผ เรยน ผปกครองคาดหวงกบนกเรยนมากเกนไป ครไมมความรเกยวกบการคดกรองเดกทแทจรง การจดการเรยนรวมไมประสบ

ผลส าเรจ เพราะโรงเรยนบางแหงไมอยากรบเดกทมความบกพรองทางสตปญญาเขาเรยนรวม เพราะคดวาจะเปนภาระตอครและเพอนรวมชนเรยน 3) ดานบคลากร ผบรหารขาดประสบการณในการบรหาร การจดท า IEP ยงไมตรงกบลกษณะของความพการทแทจรง บคลากรยงขาดความรทางดานเดกทมความบกพรองทางสตปญญา และบคลากรมการเปลยนบอย ท าใหการท างานไมมความตอเนอง พรอมทงขาดจตวทยาในการปรบพฤตกรรมเดก เนนใชความรนแรง เพอใหเดกเกรงกลวเทานน 4) ดานการเงน คาสาธารณปโภคคอนขางนอย เพราะการทมเดกประจ าอยดวยท าใหมการใชงบประมาณคอนขางสง ซงในบางครงกไมเพยงพอตอรายจายทเกดขนในแตละครง 5) ด านว สด อ ปกรณ ค ร ไม มประสบการณในการใชสออปกรณทถกจดมาให สอสวนใหญมลกษณะคลายๆ กน ไมมสอทพฒนากลามเนอมดเลก มดใหญของเดกพการ สอวสดอปกรณไมเหมาะสมกบหองเรยน เพราะสวนใหญจะเปนสอของเดกปกต 6) ดานการบรหารจดการ การน านโยบายตางๆ มาสการปฏบตบางครงยงขยายผลไมครอบคลม ท าใหมภาระงานเพมมากขน คนทเปนหลกมอบหมายเปนหวหนาฝายมการโยกยายบอยอาคารเรยนเปนอาคารส าหรบนกเรยนทวไป ไมเหมาะสมกบนกเร ยนทม ความบกพรองทางสตปญญา เชน อาคารม 3 ชน ซงเปนอนตราย ภยคกคาม 1) ดานสงคมและวฒนธรรมการเลยงดเดกระหวางโรงเรยนกบบานจะมการดแล ทแตกตางกน โดยสวนมากทบานจะไมยอมใหเดกชวยเหลอตวเอง ท าใหตดนสยน ามาใชทโรงเรยนและกจะสรางภาระงานใหกบพเลยงในการดแล บคคลภายนอกไมเขาใจเดกพการ แสดงอาการ


รงเกยจ เพราะคดวาเดกพการท าอะไรเองไมได และจะท าอนตรายใหกบผอน 2) ดานเทคโนโลย คนพการไมมความรและทกษะในการใชเทคโนโลยตางๆ ใชงานในทางทผดวตถประสงค ครไมมความรดานสอเทาทควร 3) ดานเศรษฐกจ เดกบางคนไดรบการฝกแลวสามารถท างานได ยงไมส าเรจการศกษาผปกครองกจะมารบกลบเพอให ไปชวยงานทบาน เพราะทางครอบครวมรายไดต า ตองกลบไปชวยแบงเบาภาระครอบครว 4) ดานการเมองและกฎหมาย พบวาถงจะมความพการนอย ถามความประสงคทเขาเรยนกบโรงเรยนของผทมความบกพรองทางปญญา จะตองมการวดไอคว เปนการแสดงใหเหนชด เจนว า เด กม ไอควต าจร งๆ และบางกรณผปกครองไมไดอยากใหบตรหลานของตนจดทะเบยนเปนผทมความพการ 1.3 สรปผลการสมมนาบคลากรจากโรงเร ยนร วมพบวาสภาพปจจบน มปญหา ขอจ ากด และภยคกคาม ดงน ขอจ ากด 1) ดานโครงสรางและนโยบายพบวาปญหาในระดบขนพนฐาน โรงเรยนดแลใหอยในสงคมไดแตในเรองการเรยนรไมสามารถท าได เนองจากโรงเรยนมพนททจ ากด สถานทบางสวนไมเหมาะสมกบความพการของเดก ผปกครองบางคนไมยอมรบวาลกตนเองเปนเดกพการ รวมถงไมมการกระจายเดกนกเรยนไปโรงเรยนอน ในการรบนกเรยน ศนยควรมการคดกรองกอนทจะสงเดกพการไปยงโรงเรยนตางๆ ไมใชเพยงแตสงมาทโรงเรยนใดโรงเรยนหนง

2) ด า น ก า ร ใ ห บ ร ก า ร แ ล ะคณลกษณะของผ เรยน พบวาไดรบคปองทาง

การศกษาลาชามความล าบากใจในการสอน เพราะในเวลาเดยวกน ตองสอนเดกปกตและตองดแลเดกพเศษ ประสานงานกบครลาม มปญหาในเรองของการวดผลของเดก การเรยนการสอนไมมคณภาพ เพราะเดกมจ านวนคอนขางมาก โรงเรยนมกมขออางวาหองเรยนไมเพยงพอทจะใหเดกพเศษมารวมเรยนดวยในชนเรยน 3) ดานบคลากร ผบรหารใหมไมเขาใจในการศกษาพเศษ อตราก าลงไมตรงตามจ านวนเดก การบรหารจดการในเรองบคลากรทไมชดเจน เชน ครไปปฏบตหนาทใหตนสงกดโดยไมปฏบตงานตามหนาทของตนทรบมอบหมาย และครท ไดรบเงนจากการจดสรรงบประมาณจากหนวยงานทองถน ไมมความมนคงในการท างาน เพราะถางบหมดกจะมการเลกจาง ท าใหเกดการเปลยนแปลงคร สวนเรองคาตอบแทนของพเลยงกไมสอดคลองกบคาใชจายในยคปจจบน 4) ด านการ เ ง น กา รบร ห า รงบประมาณทมาจากหนวยงานหลกจะคอนขางยงยาก บางโรงเรยนมงบประมาณไมพอกบรายจายท าใหคาอาหารไมเพยงพอตอเดกพเศษ 5) ดานวสดอปกรณ ครยงไมมความรเกยวกบสอ เทคโนโลย ส าหรบเดกพเศษเทาทควร หนวยงานนอกมกจะไมเขาใจเกยวกบสออปกรณของเดกพการ เพราะบางความพการความตองการสอกตองจดใหมความแตกตางกนไป 6) ดานการบรหารจดการ การบรหารจดการครทสงมาจากศนยการศกษาพเศษ ผบรหารใหมกจะไมเขาใจงานการศกษาพเศษ พอนกเรยนเพมมากขนจ าเปนตองใหพเลยงเขาไปดแล ซงพเลยงอาจยงไมมความเขาใจหรอช านาญในการสอนเดกพเศษ


ภยคกคาม 1) ด านส งคมและวฒนธรรมผปกครองจะไมคอยยอมรบเปดตววาลกตนเองเปนเดกพการไมอยากใหลกไปเรยนในโรงเรยนเดกพการหรอโรงเรยนทเปดสอนใหกบเดกปกตและเดกพการรวมกน 2) ดานเทคโนโลย หนวยงานบางสวนไมเขาใจวาเดกพการมความสามารถ ท าใหใชเทคโนโลยกบพวกเขาไมตรงจด หรอไมตรงตามวตถประสงคของเทคโนโลย 3) ดานเศรษฐกจ สวนใหญแลวผปกครองมรายไดต า ครอบครวแตกแยกและมปญหาทางอารมณ ท าใหเดกการเปนเดกมปญหา ภาวะจตใจและอารมณจะไมคงท 4) ดานการเมองและกฎหมาย หนวยงานในทองถนจะมภยคกคามในการขอสนบสนนงบประมาณการจดซอ พสด ครภณฑต า งๆ มขอจ ากด เร องกรอบอตราก าล งตามกฎหมาย 1.4 สรปกรอบแนวคดของสถานศกษาทมประสทธผลทไดจากการเสวนากลมจากการสอบถามผเขารวมเสวนาพบวา การจะท าใหสถานศกษาสามารถจดการศกษาส าหรบบคคลทม ค ว า ม บ ก พ ร อ ง ท า ง ส ต ป ญ ญ า ไ ด ด มประสทธภาพ จะตองพฒนาสถานศกษาใหเปนสถานศกษาทมประสทธผล ดงน ศนยการศกษาพเศษทมประสทธผลควรมองคประกอบดงน 1)การเปนองคกรแหงการเรยนรของศนยการศกษาพเศษ 2)ความเปนมออาชพของผบรหารและครในศนยการศกษาพเศษ

3 ) ก า รป ร ะก นคณภ าพ ก า รตรวจสอบได และความนาเชอถอได

4)สภาพแวดลอมท เ ออตอการชวยเหลอระยะแรกเรมของเดกทมความบกพรองทางสตปญญาท งสภาพแวดลอมภายใน และภายนอก 5 ) ก า ร ม ว ส ย ท ศ น แ ล ะวตถประสงครวมกนของบคลากรและเครอขาย 6)ศนยการศกษาพเศษเนนการใหบรการชวยเหลอระยะแรกเรม 7)ศนยการศกษาพเศษใหบรการชวยเหลอระยะแรกเรมอยางมวตถประสงค 8)ศนยการศกษาพเศษมความคาดหวงสงตอเดกทมความบกพรองทางสตปญญา โ ร ง เ ร ย น เ ฉ พ า ะ ค ว า ม พ ก า ร ท มประสทธผล ควรมองคประกอบดงน 1)การเปนองคกรแหงการเรยนร 2)ความเปนมออาชพของผบรหารและคร 3 ) ก า รป ร ะก นคณภ าพ ก า รตรวจสอบได และความนาเชอถอได 4)สภาพแวดลอมท เ ออตอการเรยนร 5 ) ก า ร ม ว ส ย ท ศ น แ ล ะวตถประสงครวมกน 6)เนนการเรยนการสอนและเนนการจดการศกษาเพอการมงานท า 7)กา ร เ ร ยนการสอนอย า งมวตถประสงค 8) มความคาดหวงตอนกเรยนสง โรงเรยนเรยนรวมทมประสทธผล ควรมองคประกอบดงน 1)การเปนองคกรแหงการเรยนร 2)ความเปนมออาชพของผบรหารและคร


3 ) ก า รป ร ะก นคณภ าพ ก า รตรวจสอบได และความนาเชอถอได 4)สภาพแวดลอมท เ ออตอการจดการเรยนรวม 5 ) ก า ร ม ว ส ย ท ศ น แ ล ะวตถประสงครวมกน 6) เนนการเรยนการสอน และเนนการจดการศกษาเพอการมงานท า 7 )กา ร เ ร ยนการสอนอย า งมวตถประสงค 8) มความคาดหวงตอนกเรยนสง 2.การพฒนารปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย ศกษาความเปนไปไดของกรอบแนวคดสถานศกษาทมประสทธผลในรปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา ซงผวจยไดน ากรอบแนวคดทไดจากการเสวนากลมในรอบแรก ไปสอบถามจากบคลากรของสถานศกษา ไดแกผบรหาร รองผบรหารฝายวชาการ และคร น าผลทไดไปสอบถามผทรงคณวฒ และตรวจสอบรปแบบโดยผทรงคณวฒ พบวาองคประกอบของสถานศกษาทมประสทธผล ดงน 2.1 องคประกอบท 1 ความเปนมออาชพ ตวชวดท 1 ภาวะผน าการเปลยนแปลง ตวชวดท 2 การบรหารงานเชงรก ตวชวดท 3 การสรางวฒนธรรมองคกร ตวชวดท 4 การบรหารแบบมสวนรวม และรวมคดรวมท า ตวชวดท 5 การนเทศ ก ากบตดตาม ประเมนผล การปฏบตงาน

ตวชวดท 6 การใชขอมลผลการประเมน หรอผลการวจยเปนฐานคดทงดานวชาการและการจดการ

ต ว ช ว ด ท 7 ม ค ว า ม เ ข า ใ จลกษณะเฉพาะและปรชญาการจดการศกษาของบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา 2.2 องคประกอบท 2 การมวสยทศนรวม ตวชวดท 1 สรางสรางวสยทศน ตวชวดท 2 การสรางบรรยากาศทกระตนใหบคคลมวสยทศนรวม ตวชวดท 3 การพฒนาวสยทศนของบคคลใหเปนวสยทศนรวมขององคกร ตวชวดท 4 การท าใหวสยทศนรวมกนไปสจดมงหมาย 2.3 องคประกอบท 3 การคาดหวงตอความส าเรจของผเรยน ตวชวดท 1 การใชกลยทธในการสรางความส าเรจของผเรยน โดยใชการสอสารเพอเสรมแรงในความคาดหวง ตวชวดท 2 การใชบทบาทเชงรกในการจดการเรยนการสอน โดยการ สรางความเชอมนในการท างานทมประสทธผล 2.4 องคประกอบท 4 การจดกจกรรมพฒนาศกยภาพผเรยน ศนยการศกษาพเศษ ตวชวดท 1 การจดท าหลกสตรหรอแนวทางการจดการเรยนการสอน ตวชวดท 2 การจดกจกรรมพฒนาผเรยน ตวช วดท 3 การจดส งอ านวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทางการศกษา ตวชวดท 4 การใหบรการฟนฟสมรรถภาพผเรยน


ตวชวดท 5 การจดการเรยนการสอนอยางเปนระบบ มประสทธภาพ โร ง เ ร ยน เฉพาะความพการ และโรงเรยนเรยนรวม ตวชวดท 1 การจดท าหลกสตรของสถานศกษา ตวชวดท 2 การจดกจกรรมพฒนา ศกยภาพผเรยน ตวชวดท 3 การจดสงอ านวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทางการศกษา ตวชวดท 4 การใหบรการฟนฟสมรรถ ภาพผเรยน ตวชวดท 5 การจดการเรยนการสอนอยางเปนระบบ มประสทธภาพ 2.5 องคประกอบท 5 การจดท าแผนการพฒนาศกยภาพผเรยน ศนยการศกษาพเศษ ตวชวดท 1 การจดท าแผนการใหบรการเฉพาะครอบครว (IFSP) ตวชวดท 2 การจดท าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล (IEP) ตวชวดท 3 การจดท าแผนการสอน เฉพาะบคคล (IIP) โรงเรยนเฉพาะความพการ และโรงเรยนเรยนรวม ตวชวดท 1 การจดท าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล (IEP) ตวชวดท 2 การจดท าแผนการสอนเฉพาะบคคล (IIP) ตวชวดท 3 การจดท าแผนการใหบรการเปลยนผานเฉพาะบคคล (ITP)

2.6 องคประกอบท 6 การจดสภาพ แวดลอม ทเออตอการเรยนร ตวชวดท 1 การจดและปรบสภาพ แวดลอมทเออตอการเรยนร อยางทวถงและเปนธรรม ตวชวดท 2 การเชอมโยงการใชแหลงเรยนร 2.7 องคประกอบท 7 การใหบรการทางการศกษาอยางมคณภาพ ตวชวดท 1 การก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา ตวชวดท 2 การจดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาทมงสคณภาพตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา ตวชวดท 3 การจดระบบบรหารและสารสนเทศ ตวชวดท 4 การด าเนนงานตามแผน พฒนาการจดการศกษาของสถานศกษา ตวชวดท 5 การจดใหมการตดตาม ตรวจสอบคณภาพการศกษา ตวชวดท 6 การจดใหมการประเมน คณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา ตวชวดท 7 การจดท ารายงานประจ าป ทเปนการประเมนคณภาพภายใน ตวชวดท 8 จดใหมการพฒนาคณภาพ การศกษาอยางตอเนอง 2.8 องคประกอบท 8 การเปนองคกรแหงการเรยนร ตวชวดท 1 การจดระบบแลกเปลยน เรยนรในสถานศกษา ตวชวดท 2 การสรางเครอขายความร และการมสวนรวมในการจดการศกษา


ตวชวดท 3 การจดการความรในสถานศกษา

สามารถสรปเปนรปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย ดงแสดงในแผนภาพท 1


ภาพท 1 รปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย

สวนน า

1

วตถประสงคของรปแบบ

ความเปนมาของรปแบบ

เงอนไขในการน า รปแบบไปใช

แนวคด ทฤษฎพนฐานทใชในการสรางรปแบบ

โครงสรางและขอบขายของรปแบบ

2

2.1 โครงสราง 2.2 ขอบขาย

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ส านกบรหารงานการศกษาพเศษ

ศนยการศกษาพเศษ

โรงเรยนเฉพาะ ความพการ

โรงเรยนเรยนรวม

สถานศกษาทมประสทธผล 1.ความเปนมออาชพ 5.การจดท าแผนการพฒนาศกยภาพผเรยน 2.การมวสยทศนรวม 6.การจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร 3.การคาดหวงตอความส าเรจของผเรยน 7.การใหบรการทางการศกษาอยางมคณภาพ 4.การจดกจกรรมเพอพฒนาศกยภาพผเรยน 8.การเปนองคกรแหงการเรยนร

3

องคประกอบ

เกณฑ ตวชวด แนวทางการด าเนนการ

1

เงอนไขความส าเรจ


อภปรายผล การว เคราะหสภาพป จจ บนในการจ ด

การศกษาส าหรบบ คคลท มความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทยจากการว เคราะหส ภ า พ แ ว ด ล อ ม ( SWOT) ป ร ะ ก อ บ ด ว ยสภาพแวดลอมภายในมขอจ ากด ดานโครงสรางและนโยบายดานการใหบรการและคณลกษณะของผ เรยน ดานบคลากร ดานการเงน ดานวสดอ ป ก ร ณ ด า น ก า ร บ ร ห า ร จ ด ก า ร แ ล ะสภาพแวดลอมภายนอก ไดแก ภยคกคามดานสงคมและวฒนธรรมดานเทคโนโลย ดานเศรษฐกจ ดานการเมองและกฎหมาย ของสถานศกษาทง 3 รปแบบ คอ โรงเรยนเฉพาะความพการ ศนยการศกษาพเศษ และโรงเรยนเรยนรวม ท าใหไมสามารถจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสต ป ญญา ได อ ย า ง ม ป ระส ท ธ ภ าพและ เก ดป ร ะ ส ท ธ ผ ล ผ ล ท เ ป น เ ช น น เ น อ ง จ า ก สภาพแวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอกมขอจ ากด สอดคลองกบ วรช ภเลก(2547) ทไดศกษาวจย เรองการศกษาสภาพและปญหาการบรหารงานศนยการศกษาพเศษสงกดส านกงานบรหารงานการศกษาพเศษ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ สภารตน ตนตนรนาท (2549) ไดศกษาวจยเรอง การศกษาสภาพและปญหาการบรหารโรงเรยนแกนน าจดการเรยนรวมของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เขตภาคกลางจไรรตน คงปน (2549) ทศกษาวจยเรองการศกษาสภาพและปญหาการด าเนนโครงการพฒนารปแบบ การจดการศกษาส าหรบเดกทมความตองการพเศษในโรงเรยนประถมศกษา สงกด ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต สรญจต วรรณนวล ( 2549 ) ไดศกษาวจยเร องการด า เนนงานการใหบรการชวยเหลอระยะแรกเรมแกเดกพการ ของศนยการศกษาพเศษ ประจ าจงหวด อจฉรยา กดหอม

(2550) ท าการศกษาการปฏบตงานทเปนเลศของโรงเรยนแกนน าจดการเรยนรวมตามมาตรฐานการศกษาพเศษโรงเรยนเรยนรวม : การวจยพหกรณศกษาแสงจนทรย งสมพนธ เจรญ (2553) ศกษาวจยเรองยทธศาสตรในการจดการศกษาขนพนฐานส าหรบเดกทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย

รปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทยจงควรน าการบรหารจดการสถานศกษาทมประสทธผลมาใชในการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา ซงประกอบดวย ความเปนมออาชพการม ว ส ยทศน ร วม การม งหว งต อความส าเรจของผ เรยนการจดกจกรรมพฒนาศกยภาพผเรยนการจดท าแผนการพฒนาศกยภาพผเรยน การจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรการใหบรการทางการศกษาอยางมคณภาพ การเปนองคกรแหงการเรยนร สอดคลองกบแซมมอนส ฮลแมน และมอรตมอร (Sammons, Hillman and Mortimore, 1995, p.8) ไดศกษาวจยและพฒนาองคประกอบทสงผลถงความส าเรจหรอความมประสทธผลของโรงเรยนทมประสทธผล ลเนนเบอรก และออสเตน (Lunenburg and Ornstein, 1996, p.348) ไดศกษาเกยวกบประสทธผลของโรงเรยน จากโครงการ Connecticut School Effectiveness Project และไดสรปลกษณะของการบรหารโรงเรยนทมประสทธผลวามลกษณะ 7 ประการ คลกแมน กอรดอน และโรสกอรดอน (Glickman, Gordon and Ross-Gordon, 2001, p. 49) ไดสรปคณลกษณะของโรงเรยนประสทธผล หรอโรงเรยนทประสบผลส าเรจในการบรหารงานทปรบปรงแลววาม 12 ประการ นงลกษณ เรอนทอง (2550, น.177-188) ไดศกษาวจยองคประกอบของโรงเรยนทมประสทธผล ไดแก1)การเปนองคกรแหง


การเรยนร 2)ความเปนมออาชพของผบรหารและคร 3)การประกนคณภาพ การตรวจสอบไดและความนาเชอถอได 4)สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร 5)การมวสยทศนและวตถประสงครวมกน 6)เนนการเรยนการสอน 7)การเรยนการสอนอยางมวตถประสงค 8)มความคาดหวงตอนกเรยนสง ขอเสนอแนะ ข อ เ ส น อ แ น ะ ใ น ก า ร ว จ ย ค ร ง น ประกอบดวย ขอเสนอแนะในการน าไปใชประโยชน และขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป ขอเสนอแนะในการน าไปใชประโยชน ผวจยขอน าเสนอขอเสนอแนะในการน าไปใชประโยชนดงน 1.ส านกบรหารงานการศกษาพเศษควรสร างความตระหนกในการพฒนาสถานศกษาใหเปนสถานศกษาทมประสทธผล 2.ส านกบรหารงานการศกษาพเศษควรมโครงการน ารปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญาไปปฏบตใน 3กลมสถานศกษา และคดเลอกหนวยงานทมการปฏบตทด (Best Practice) ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป ผวจยขอน าเสนอขอเสนอแนะในการวจยครงตอไปดงน 1.ควรท าการศกษาวจยรปแบบการจดการศกษาส าหรบคนพการประเภทอน ๆ 2.ควรศกษาวจยการทดลองใชรปแบบการจดการศกษาส าหรบบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา และประเมนผลการน ารปแบบไปใช


เอกสารอางอง จไรรตน คงปน. (2549). การศกษาสภาพและปญหาการด าเนนโครงการพฒนารปแบบ การจดการ

ศกษาส าหรบเดกทมความตองการพเศษในโรงเรยนประถมศกษา สงกด ส านกงาน คณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต

นงลกษณ เรอนทอง. (2550). รปแบบการบรหารโรงเรยนทมประสทธผล. วทยานพนธปรญญา ดษฎบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต.(2542).ราชกจจานเบกษา.เลม 116 ตอนท 74 ก . ลงวนท 19 สงหาคม 2542.

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต. (2553). ราชกจจานเบกษา.เลม 127 ตอนท 45 ก . ลงวนท 22 กรกฎาคม 2553.

พระราชบญญตการจดการศกษาส าหรบคนพการ. (2551).ราชกจจานเบกษา. เลมท125 ตอนท 28 ก. (5 กมภาพนธ 2551).

พวงรตน ทวรตน.(2540).วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร.พมพครงท 7. ม.ป.ท. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย . ( 2550). ราชกจจานเบกษา. เลมท 124 ตอนท 47 ก.24. (สงหาคม 2551). ลวน สายยศ และองคณา สายยศ.(2543). การวดดานจตพสย. ส านกพมพสวรยาสาสน.กรงเทพฯ. วรช ภเลก.(2547).การศกษาสภาพและปญหาการบรหารงานศนยการศกษาพเศษสงกดส านกงาน

บรหารงานการศกษาพเศษ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สรญจต วรรณนวล. (2549). การด าเนนงานการใหบรการชวยเหลอระยะแรกเรมแกเดกพการ ของศนยการศกษาพเศษ ประจ าจงหวด. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สภารตน ตนตนรนารท. (2549). การศกษาสภาพและปญหาการบรหารโรงเรยนแกนน าจดการเรยน รวมของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เขตภาคกลาง. ศกษาศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการศกษา) กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

แสงจนทร ยงสมพนธเจรญ. (2553).ยทธศาสตรในการจดการศกษาขนพนฐานส าหรบเดกทม ความบกพรองทางสตปญญาในประเทศไทย. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการจด

การศกษา มหาวทยาลยราชภฎสวนดสต. อจฉรยา กดหอม. (2550). การปฏบตงานทเปนเลศของโรงเรยนแกนน าจดการเรยนรวมตามมาตรฐาน

การศกษาพเศษโรงเรยนเรยนรวม: การวจยพหกรณศกษาครศาสตรมหาบณฑต ภาควชาวจย และจตวทยาการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Glickman, D. and Others, (2001) Supervision and Instructional Leadership a developmental approach (USA; Allyn and bacon,fifth edition.


Lunenburg. Fred, and Allan, C. Ornstein. (1996) Educational Administration: Concepts and Practiccs.2nd ed. Oxford: Wadsworth Publishing Company. Sammonds, Peter, Hillman, Judi, and Mortimore, P. (1995). “Key characteristics of effective Schools A review of school effectiveness research.” A report by the Institute of Education for The Office for Standards in Education.


รปแบบของสอภาพกราฟกทเหมาะสมส าหรบการเรยนรวธใชงานเครองมอในโปรแกรม Photoshop ส าหรบผเรยนทมความพการทางการไดยน: การศกษากลมเลก

สธา เหลอลมย1, ศศธร ทรพยวฒนไพศาล2, นนทพร จางวรางกล3, นอร เหลอลมย4

1, 2, 3ภาควชาหหนวกศกษา วทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล E-mail: [email protected],

[email protected], [email protected], [email protected]

บทคดยอ งานวจยนศกษาเปรยบเทยบประสทธผลของสอภาพกราฟก 2 รปแบบ ระหวางแบบภาพนงหลายภาพทคลกแสดงผลทละขน Step by step Multiple Static Visual(SSV) กบแบบภาพเคลอนไหว Animated Visual(AV) ส าหรบใชเปนสอการเรยนรของผพการทางการไดยนในการเรยนรการใชงานเครองมอในโปรแกรม PhotoShop โดยศกษาในกลมตวอยางขนาดเลกจ านวน 13 คน แบงผเขารวมการทดลองเปน 2 กลม แตละกลมเรยนดวยสอภาพกราฟกทมรปแบบทแตกตางกน ท าการทดลองจ านวน 3 ครงโดยในแตละครงเปนการเรยนรวธใชเครองมอในกลองเครองมอ 1 ชนด เปรยบเทยบประสทธผลของสอทงสองจากการเปรยบเทยบคะแนนทดสอบหลงเรยนและคะแนนสอบปฏบต รวมกบการวเคราะห ความคดเหนทกลมตวอยางมตอสอแตละแบบในกรณตางๆ ผลการวจยกลมเลกนพบวาเมอเปรยบเทยบคะแนนทดสอบหลงเรยนและคะแนนปฎบตระหวางกลมทดลองทงสองพบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตในทกเครองมอทวจย ซงบงชวาสอภาพกราฟกทงสองรปแบบนอาจมสวนชวยในการท าความเขาใจใหกบผเรยนไดดเหมอนๆ กน แตจากผลการแสดงความคดเหนของกลมตวอยางเมอสอบถามแยกเปนรายเครองมอ พบวา กรณเครองมอทมลกษณะการใชงานแบบตอเนอง กลมตวอยางจะชอบเรยนดวยสอ AV สวนกรณเครองมอซงมลกษณะการใชงานเปนขนๆ กลมตวอยางจะชอบเรยนดวยสอ SSV มากกวา นอกจากนกลมตวอยางยงไดใหความเหนอกวา สอภาพกราฟกทงสองรปแบบชวยใหเขาใจและจดจ าวธใชงานเครองมอในโปรแกรม PhotoShop ไดดกวาสอทเคยใช โดยตองการใหใชสอ AV ในหวขอทตองการความตอเนอง และใชสอ SSV ในหวขอทเนนการท างานเปนล าดบขนตอนผลการศกษาครงนจงบงชวา รปแบบสอภาพกราฟกทเหมาะสมส าหรบสอนวธใชเครองมอในโปรแกรม PhotoShop ทมลกษณะการใชงานแบบตอเนองควรเปนสอภาพกราฟกแบบภาพเคลอนไหว (AV) สวนเครองมอในโปรแกรมทมลกษณะการใชงานแบบขนตอนควรเลอกใชสอภาพกราฟกแบบภาพนงหลายภาพทคลกแสดงผลทละขน (SSV) ค าส าคญ: สอการสอน, โปรแกรม PhotoShop, ผพการทางการไดยน, ภาพนงหลายภาพ, ภาพเคลอนไหว


An Appropriate Graphical Media for the Learning of Usage of tools in the tool box of PhotoShop Program for Hearing Impaired Learners: A Pilot Study

Sutha Luealamai1, Sasithorn Supwattanapaisan2, Nunthaporn Changwarangkul3, Niorn Luealamai4

1, 2, 3Ratchasuda College, Mahidol University E-mail: [email protected],

[email protected], [email protected], [email protected]

Abstract This pilot study is a comparative study between two types of graphics, Step by step - multiple Static Visuals (SSV) and Animated Visual (AV) for their effectiveness as an instructional media for the learning of usage of tools in the tool box of PhotoShop program for hearing impaired students. The study was conducted with 13 students who were put into two groups: SSV and AV. Three experiments were constructed for three tools, one tool at a time. Effectiveness of the two types of graphics on the learning achievement was comparatively assessed through the comparison of posttest and practical scores between the two groups. Learners’ opinions in various aspects on both types of graphics obtained from a questionnaire and an interview were also used in the assessment. The result obtained shows no significant difference in both the posttest and the practice score between the two groups, hence, this might be able to conclude that both types of graphics are equally useful. Although the results show no statistical difference between the scores, when asked about each tool individually, the sample suggested that they prefer the AV in the kind of continuous usage and prefer the SSV in the kind of step by step usage of tool. The sample also expressed that both type of graphical media help them understand and memorize how to use the tools better than another instructional media they had ever used. These results imply that an appropriate graphic type for teaching Photoshop’s tools in the kind of continuous usage is the AV and in the kind of step by step usage is the SSV. Keywords: Instructional media, PhotoShop, Hearing impaired students, multiple Static Visuals, Animated Visuals


บทน า การทผพการทางการไดยนไมสามารถไดยนเสยงซงเปนชองทางการรบรขอมลทส าคญทสดท าใหเกดอปสรรคในการเรยนรอยางยง การทตองรบรขอมลทกอยางผานตาอยตลอดเวลาท าใหเกดภาระการเรยนรทหนก การละสายตาหรอขาดสมาธเพยงชวครจะท าใหตามบทเรยนไมทน นอกจากนผเรยนกลมนยงมอปสรรคดานภาษาคอ ไมสามารถท าความเขาใจขอความทอานไดอยางถองแท เปนเหตใหการเรยนรไมมประสทธภาพ เรยนแลวลมอยางรวดเรว ผพการทางการไดยนจงตองการสอการเรยนการสอนทเนนภาพ เพอเขามาชวยลดภาระการเรยน ซงจะสงผลใหการเรยนรมประสทธภาพมากข น โดยในการสอนรายวชาการใช งานโปรแกรมกราฟก Photoshop ใหกบนกศกษาผพการทางการไดยน ผวจยพบวาผเรยนมอปสรรคในการเรยนรและท าความเขาใจวธการใชโปรแกรมมาก เพราะนอกจากขอจ ากดของผเรยนดงกลาวขางตนแลวยงมปญหาจากความซบซอนในการใชงานโปรแกรม Photoshop ซงมเครองมอตางๆ ทตองเรยนรจ านวนมาก ท าใหผเรยนไมสามารถใชโปรแกรมสรางสรรคผลงานไดอยางมประสทธภาพ สอสอนการใชโปรแกรม Photoshop ทมจ าหนายอยโดยทวไปม 2 ลกษณะคอ เปนหนงสอสอนการใชงานทละขนซงอธบายขนตอนตางๆ ดวยภาพและขอความ กบสอแบบมลตมเดยทสาธตการใชงานโปรแกรมดวยภาพเคลอนไหวทมเสยงบรรยาย ซงสอทงสองลกษณะนเปนสอทเหมาะส าหรบคนปกตทสามารถฟงเสยงไดและไมมปญหาดานการอานท าความเขาใจภาษา แตไมเหมาะส าหรบผพการทางการไดยนทฟงไมไดและอานขอความยาวๆ ไมเขาใจ ผวจยจงสนใจทจะผลตสอการสอนทเหมาะสมส าหรบการเรยนรและทบทวนการใชงานโปรแกรม Photoshop ใหแกผเรยนทพการ

ทางการไดยนขน โดยจะท าการศกษาวจยหารปแบบของภาพกราฟกทเหมาะสมทจะชวยลดภาระในการเรยน เ พอชวยใหผ เ ร ยนเรยนรโปรแกรม Photoshop ไดงายขนกอน โดยศกษาเปรยบเทยบระหวางสอภาพกราฟกแบบภาพนงหลายภาพกบแบบภาพเคลอนไหววาภาพกราฟกแบบใดและกรณใดทเหมาะสมกวาซงองคความรจากการศกษานจะน าไปใชในการผลตสอมลตมเดยเพอการเรยนรและทบทวนการใชงานโปรแกรม Photoshop ดวยตนเองส าหรบผพการทางการไดยนตอไป ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ทฤษฎ Cognitive theory of multimedia learning ของ Mayer (2005) กลาววา ชองทางส าหรบการประมวลผลขอมลมอย 2 ชองทางแยกกน คอการฟงเสยงกบการดภาพและความจของชองทางประมวลผลแตละชองมขดจ ากด ซงขอสมมตฐานเหลานบงชวามนษยสามารถประมวลผลขอมลในแตละชองทาง ณ เวลาหนงๆ ไดในปรมาณจ ากดเทานน ทฤษฎ The cognitive load ทเสนอโดย Sweller (1988) กลาววา การเรยนรเกดขนไดดทสดภายใตสภาวะทสอดคลองกบรปแบบการเรยนรของมนษย Sweller สรางทฤษฎทใชแผนผง (schemas) ซงเปนการรวมองคประกอบตางๆ เขาดวยกน เปนโครงสรางของการเรยนรทบคคลแตละคนน าไปใชในการสรางฐานความรของตนเอง ทฤษฎของ Sweller ถกน าไปประยกตใชไ ด ผ ลด ท ส ด ในด านกา รออกแบบการสอน โดยเฉพาะในเรองทยากทางเทคนคหรอมความซบซอนในการเรยนร ส าหรบการออกแบบสอการเรยนรทมประสทธภาพนน ทฤษฎนแนะน าวา จะตองรกษาระดบภาระในการเรยนร (cognitive


load) ของผเรยนใหอยในระดบต าสดในระหวางการเรยน (Sweller และคณะ, 1998) ทฤษฎ information processing ของ Miller (1956) ไดใหแนวความคดเกยวกบการสรางกอนขอมล (chunk) และความจของความจ าระยะสน เขาได เสนอความคดวาความจ าระยะสนสามารถจดการกบขอมลไดเพยง 7± 2 กอนขอมลหรอเทากบ 5-9 กอนขอมลเทานน โดยแตละกอนขอมลจะเปนหนวยใดๆ กไดทมความหมาย กอนขอมลอาจเปนตวเลข ขอความ หรอหนาคนกได ยงไปกวานน ผลการศกษาในเวลาตอมาเกยวกบสมองพบวาจ านวนกอนขอมลสงสดทสามารถบรรจอยในความจ าระยะสนได มคาเทากบ 4 เทานน (Scholl & Xu, 2001) ขอมลเหลานบงชวาค ว ามจ า ร ะยะส น จ ะ ถ ก จ า ก ด ด ว ย จ า น ว นองคประกอบทมนสามารถรบไวไดในเวลาเดยวกน ดงนน เมอเผชญกบขอมลใหมทมความเกยวพนกบขอมลอนๆ สง สมองจะไมสามารถประมวลผลขอมลเหลานนไดดพอ ท าใหผเรยนไมสามารถท าความเขาใจขอมลใหมทมความซบซอน (เกนไป) ไดอยางมประสทธภาพ ขอมลจากทฤษฎตางๆ ดงกลาวขางตน บงชตรงกนเกยวกบขอจ ากดในการเรยนรของมนษย วามขดจ ากดหลายอยาง ทงในดานขดจ ากดของชองทางการรบรขอมล (ตาและห ) และขดจ ากดของสมองในการประมวลผลขอมลในความจ าระยะสน ซงสงผลตอทงการเรยนรและการจดจ าความรในหนวยความจ าระยะยาว การทหนวยความจ าระยะสนทใชในการประมวลผลขอมลมความจจ ากด และการทผเรยนซงมความพการทางการไดยนมชองทางการรบขอมลเหลอเพยง 1 ชองทาง ท าใหตาตองรบภาระหนกในการเรยนร/รบรขอมล ท าใหตองใชเวลาในการเรยนรมากและลมไดงาย ทงนเพราะความทรงจ าทเปนภาพหรอสญลกษณ จะสลายไปเรวกวาความทรง

จ าทเปนเสยง (Boutla และคณะ, 2004 อางถงใน Hamilton, 2011)

ภาพกราฟกเพอการเรยนการสอนในป จ จ บ น ม หล ากหลายประ เภท ท ง ภ าพน ง ภาพเคลอนไหว และภาพวดโอ ท าใหเกดค าถามวา ภาพกราฟกประเภทใดทมประโยชนมากทสดในสถานการณการเรยนทมความจ าเพาะหนงๆ นนคอ ควรจะใชกราฟกแบบไหน และในกรณใด ผลการศกษาวจยเกยวกบการใชภาพเคลอนไหวในการเรยนรของผเรยนปกตทวไปนนยงไมไดขอสรปทชชดถงประโยชนของการใชภาพเคลอนไหวเพอสง เสรมการเรยนร ไดอยางชดเจน เนองจากผลการวจยจากแหลงตางๆ ไดขอสรปทหลากหลายและมหลายกรณทใหผลสรปตรงขามกน เชน Yang และคณะ (2003) (อางถงใน Fengfeng Ke และคณะ, 2006) พบวาผเรยนกลมทมความสามารถเชงมตสมพนธ (spatial ability) สงกวา จะไดรบประโยชนจากภาพเคลอนไหวมากกวาภาพนงแต Hays(1996) กลบไดขอสรปตรงขามกนวาภาพ เคลอนไหวชวยนกเรยนทมความสามารถเชงมตส ม พ น ธ ต า ใ ห เ ข า ใ จ ไ ด ม า ก ก ว า ก ล ม ท มความสามารถเชงมตสมพนธสง ซง Fengfeng Ke (2006) กลาววาผลนสนบสนนสมมตฐานทางทฤษฎท ว า นกเรยนทมความสามารถเชงมตสมพนธต าจะสราง dynamic schema ขนจากภาพนงไดยาก จงจ าเปนตองใชภาพเคลอนไหวเปนตวชวย นอกจากน Tversky และคณะ (2002) ไดรายงานไววาการใชภาพเคลอนไหวชวยลดภาระการเรยนร (cognitive load) และชวยนกเรยนสราง automated schemas ขนได Large และคณะ (1996) (อางถงใน Fengfeng Ke, 2006) สรปวา ภาพเคลอนไหวสงเสรมการเรยนร เชงกระบวนการ (procedural) แตไมสงเสรมดานการบรรยาย(descriptive) สวน ChanLin(1998)


สรปวา ภาพเคลอนไหวสามารถสงเสรมการเรยนรทงสองลกษณะ

Ke พบวาผลการวจยเชงทดลองหลายๆ ง า น ท เ ป ร ย บ เ ท ย บ ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ ข อ งภาพ เคล อน ไหวก บภาพน ง ได ใ ห ข อบ ง ช ว า ภาพเคลอนไหวจะชวยสงเสรมการเรยนรหรอไมนนขนกบการออกแบบและวธการน าภาพเคลอนไหวไปใช (Baek & Layne, 1988; ChanLin, 2001; Rieber, 1990, 1991; Spotts & Dwyer, 1996; Szabo & Poohkay, 1996)

Rieber (1990) ไดทบทวนวรรณกรรมเกยวกบการใชภาพเคลอนไหวในการเรยนการสอนดวยคอมพวเตอร แลวใหขอแนะน าในการออกแบบการใชภาพเคลอนไหวในบทเรยน 3 ขอ ดงน

1. ควรใชภาพเคล อนไหวเฉพาะเม อบทเรยนตองการใชคณสมบตของมนซงไดแก การท าใหมองเหนภาพ (visualization) การแสดงการเคลอนไหว (motion) และการแสดงทศทางการเคลอนทของวตถ (trajectory)

2. กรณทผเรยนไมเคยมความรเกยวกบเรองท เรยนมากอน อาจท าใหไมรวาจะเขาถงรายละเอยดหรอสงทภาพเคลอนไหวก าลงบอกใบไดอยางไร

3. สวนส าคญทสดของภาพเคลอนไหวในบทเรยนคอมพวเตอรอาจเปนการประยกตใชภาพกราฟกแบบมปฏสมพนธ

นอกจากน Rieber (1990) ไดท าการวจยใชภาพเคลอนไหวสอนกฏการเคลอนทของนวตนซ ง เ ป น ก า ร ใ ช ค ณ ส ม บ ต ข อ ง ค ว า ม เ ป นภาพเคลอนไหวครบทงสามคณสมบตในนกเรยนประถม พบว าน ก เ ร ยนไม ไดประ โยชน จากภาพเคลอนไหว เนองจากบทเรยนยากเกนไปและการใชเวลาดภาพเคลอนไหวนอยเกนไป (นกเรยนอาจเสยเวลาไปอานขอความทเปนค าบรรยาย) Rieber จงท าการวจยซ าอกครง แตลดระดบความ

ยากขอ งบท เ ร ย นล ง และ เปล ย นว ธ แ ส ด งภาพเคลอนไหวทแสดงอย ในหนาจอเดยวกบขอความ เปนแบบใหมดวยการแยกขอความและภาพเคลอนไหวออกจากกน แลวใหนกเรยนมปฏสมพนธโดยดขอความหรอภาพเคลอนไหวทละสวนแลวกดแปนเวนวรรค (space key) เพอดขอความหรอภาพเคลอนไหวในสวนตอไป พบวานกเรยนทเรยนดวยวธนเรยนไดผลดกวากลมทเรยนโดยใชภาพนงและกลมทไมใชภาพเลย และพบวานกเรยนทเรยนดวยภาพเคลอนไหวทขาดการฝกฝนจะไมไดรบประโยชนจากภาพเคลอนไหว ซงผลนบงชวาประสทธผลของการใชภาพเคลอนไหวขนกบการใหความชวยเหลอในการเรยนอยางเตมทดวย จากนน Rieber และคณะ ยงไดท าการวจยซ าอกครงกบผใหญ(โดยมการปรบเนอหา) พบวาไมมความแตกตางระหวางการเรยนดวยตวหนงสอ ดวยภาพนง และดวยภาพเคลอนไหว แตพบวากลมทเรยนดวยภาพเคลอนไหวใชเวลาในการตอบค าถามนอยกว าอย างมนยส าคญ ซ งอาจบ งบอกว าภาพเคลอนไหวชวยสงเสรมการจดโครงสรางและชวยในการปะตดปะตอเนอหาในระหวางการดงขอมลทไดเรยนกลบมาใช แตทวา Rieber เองกไดเขยนไวในการทบทวนวรรณกรรมวาไมพบผลแบบเดยวกนจากงานวจยอนๆ อกจ านวนมากทศกษากบกลมผใหญ

จะเหนไดวาการจะเลอกใชสอประเภทใดระหวางการใชภาพนงกบการใชภาพเคลอนไหวนน ควรค านงถงความเหมาะสมของลกษณะเนอหาบทเรยน วตถประสงคการเรยนร การออกแบบและวธการน าภาพเคลอนไหวไปใช ซงโดยหลกการแลว ภาพเคลอนไหวควรมประสทธผลส าหรบใชแสดงการเปลยนแปลงทางกายภาพและต าแหนงของวตถ และสนนษฐานวาการใชภาพเคลอนไหวเปนสอการสอนจะมประสทธผลมากกวาการใชภาพนงในการสอขอมลท เกยวของกบทศทางหรอการ


เปลยนแปลงตามเวลา (Mayer & Moreno, 2002 และ Rieber, 1991) ดงนนการใชภาพเคลอนไหวจงเปนวธทชดเจนส าหรบการเรยนเนอหาลกษณะดงกลาว โดยเปนตวชวยลดภาระในการประมวลผลขอมลในความจ าระยะสน และชวยเพมศกยภาพในการเปลยนเปนความจ าระยะยาว (Rieber& Kini, 1991) แตประสทธผลของการใชภาพเคลอนไหวอาจถกลดทอนดวยปจจยอนๆ เชน เนอหาทมวตถประสงคการเรยนมากหรอยากเกนไป การออกแบบการสอนทไมดพอ หรอการทนกเรยนไมส า ม า ร ถ เ ข า ถ ง ข อ ม ล ท ก า ล ง แ ส ด ง อ ย ใ นภาพเคลอนไหวนนได เปนตน (Rieber, 1990)

ส า ห ร บ ก า ร ศ ก ษ า ว จ ย ท ท า ก า รเปรยบเทยบการใชภาพนงกบภาพเคลอนไหวทด าเนนการศกษาในผเรยนทมความพการทางการไดยน สธา (2556) ไดท าการศกษาเปรยบเทยบประสทธผลของการใชสอภาพนงหลายภาพแบบคลกแสดงผลทละขน กบภาพเคลอนไหวในการสอนใชเครองมอในกลองเครองมอของโปรแกรม Flash กบกลมตวอยางขนาดเลก ซงผลการศกษาพบวา สอภาพเคลอนไหวมประสทธผลดกวาในกรณสอนใช เคร องมอทมล กษณะการใชงานแบบตอเนอง เชนการวาดรปดวยดนสอและปากกา สวนกรณเครองมอทมลกษณะการใชงานแบบเปนล าดบขนตอนเชน เครองมอเทส สอภาพนงมประสทธผลดกวาอยางไรกด การวจยดงกลาวนเปนกรณศกษาในโปรแกรม Flash เพยงโปรแกรมเดยว ผ ว จ ยจ งสนใจท จะศกษาเปรยบเทยบความเหมาะสมและประสทธภาพของภาพกราฟก 2 แบบนอกครงในโปรแกรม Photoshop เพอใหไดขอสรปความรทมนใจมากขนส าหรบน าไปใชในการผลตส อมลตม เดยสอนการใช งานโปรแกรม Photoshop ส าหรบผพการทางการไดยนตอไป

วตถประสงคของการวจย เพอศกษาหารปแบบของสอภาพกราฟกท

เหมาะสมและมประสทธภาพส าหรบสอนการใชงานโปรแกรม Photoshop ส าหรบผพการทางการไดยน โดยศกษาเปรยบเทยบระหวางสอแบบภาพนงหลายภาพทคลกแสดงผลทละขน (Step by Step Multiple Static Visuals: SSV) กบสอแบบภาพเคลอนไหว (Animated Visual: AV)

เครองมอในกลองเครองมอทเลอกมาวจย

เครองมอในกลองเครองมอของโปรแกรม Photoshop ทเลอกมาวจย ไดแก เครองมอพกน (Brush tool) เครองมอพมพอกษร (Text tool) และเครองมอเลอกพนท (Selection tool) โดยเครองมอแตละชนดมลกษณะการใชงานทตางกน ดงน

1. เครองมอพกน (Brush tool)

เปนเครองมอวาดรปดวยวธการลากเมาส ดงแสดงในภาพท 1

ภาพท 1ตวอยางการใชงานเครองมอพกน


2. เครองมอพมพอกษร (Text tool) เปนเคร องมอพมพขอความ ผ ใช

สามารถก าหนดลกษณะตางๆ ใหกบขอความ เชน รปแบบตวอกษร ขนาด ส นอกจากนยงสามารถสรางขอความกราฟกทมความสวยงามได ดงแสดงในภาพท 2

ภาพท 2 การใชงานเครองมอพมพอกษร

3. เครองมอเลอกพนท (Selection tool) เปนเครองมอทใชเลอกพนทในภาพ เพอน ามาแกไขหรอปรบแตง ประกอบดวยเครองมอยอยหลายเครองมอซงแตละเครองมอจะมเทคนคในการเลอกพนททแตกตางกนไป ภาพท 3 แสดงตวอยางการเลอกลกแพรดวยเครองมอเลอกพนทแบบ Lasso

ภาพท 3 ตวอยางการใชงานเครองมอเลอกพนท

ลกษณะการใช งานเคร องมอแตละชนดในภาพรวม

ภายหลงก าหนดคาเรมตนใหกบเครองมอแตละชนดซงมลกษณะการสงงานแบบเปนขนๆ ไปตามล าดบแลว กจะเขาสขนใชงาน โดยเครองมอแตละชนดมรปแบบการใชงานในภาพรวม โดยสรปดงน

- พกน (Brush tool) เปนเครองมอทใชวาดเสนเปนหลก การใชเครองมอจะเปนไปอยางตอเนอง โดยการลากเมาสจากจดเรมตนไปจนถงจดสดทายลงบนพนทวางเครองมอนจงยากและใชเวลามากในขนใชงานภาพรวมการใชงานเครองมอนจงจดเปนแบบตอเนอง

- เครองมอเลอกพนท (Selection tool) เครองมอนประกอบดวยเครองมอยอยหลายเครองมอ แตละเครองมอยอยมลกษณะการใชงานแตกตางกน บางเครองมอ (Polygonal Lasso tool และ Magic Wand tool) ตองคลกเมาสไปทละจดจนครอบคลมพนททตองการเลอก ซงเปนลกษณะการท างานแบบเปนขนตอน บางเครองมอ (Lasso tool) ใชวธลากเมาสใหคลมพนททตองการเลอก ซ งเปนลกษณะการท างานแบบตอเนอง เครองมอเลอกพนทนจงประกอบไปดวยเครองมอยอยทมลกษณะการใชงานตางกนตามชนดของเครองมอยอยทเลอกใช

- เครองมอพมพอกษร(Text tool) ส าหรบเครองมอนในขนก าหนดคาเรมตนใหกบเครองมอเชน การก าหนดชนดของตวอกษร สของตวอกษร และลกษณะอนๆ ของตวอกษรตามทตองการ จะเปนการคลกแลวเลอกเพอก าหนดคาตางๆ ไปตามล าดบ และในขนการใชงานกจะเปนการคลกวางเคอเซอร ณ จดทจะพมพขอความ จากนนกเปนการพมพขอความทตองการลงไป ขนใชงานจงจดเปนการท างานแบบขนตอนเชนกน


เครองมอ Text นจงเปนเครองมอทมลกษณะการใชงานทงหมดเปนแบบขนตอน

ขนตอนการวจย ประกอบดวย 2 ขนตอนหลกคอ

1. สรางเครองมอวจย (สอภาพกราฟกแบบ AV และแบบ SSV) และเครองมอวดผล (ขอสอบวดความร ขอสอบปฏบต แบบสอบถามความคดเหน และแบบสมภาษณ)

2. น าเครองมอวจยและเครองมอวดผลไปทดลองใชกบกลมตวอยาง เครองมอวจยและเครองมอวดผล

ไดด าเนนการสรางเครองมอวจย คอสอภาพกราฟก 2 แบบคอ คอ แบบภาพนงหลายภาพท ค ล ก แ ส ด ง ผ ล ท ล ะ ข ( SSV) แ ล ะ แ บ บภาพ เคล อน ไหว ( AV) สอนว ธ ใ ช โ ป รแกรม

PhotoShop ในสวนของกลองเครองมอ (Tool box) เพอศกษาเปรยบเทยบกนโดยสอทงสองแบบมทงสวนทสอนวธใชงานเครองมอและสวนของการฝกปฏบตใช เครองมอในการสรางชนงาน สวนเครองมอวดผลไดแก ขอสอบวดความร ขอสอบปฏบต แบบสอบถามความคดเหน และแบบสมภาษณ

1. สอภาพกราฟก มสองแบบ โดยสอแตละแบบมรายละเอยดดงน

1.1 ส อภาพน งหลายภาพทคลกแสดงผลทละขน (SSV) สอ SSV เปนสอคอมพวเตอรทประกอบ

ดวยภาพนงหลายภาพทจะแสดงภาพเปนล าดบขนตามการคลกเมาสของผสอนตวอยางของสอ SSV ในการสอนใชงานเครองมอพกนในโปรแกรม PhotoShop บางสวนแสดงดงภาพท 4

ภาพนงท 1

ภาพนงท 2

ภาพนงท3

ภาพท 4 ตวอยางสอภาพนงหลายภาพส าหรบสอนการใชเครองมอพกน


1.2 สอภาพเคลอนไหว (AV) สอ AV จะเปนการบนทกการสาธต

กา ร ใ ช ง า น เ ค ร อ ง ม อต า ง ๆ ของ โ ป รแกรม PhotoShop บนหนาจอคอมพวเตอรอยางตอเนองในรปแบบไฟลภาพเคลอนไหว ตวอยางเชน ไฟลภาพเคลอนไหวสาธตการใชเครองมอพกนวาดภาพ ดงตวอยางในภาพท 5

ภาพท 5 ตวอยางสอภาพเคลอนไหว (AV) ซงเลนดวยโปรแกรม Windows Media Player

2. เครองมอวดผลตางๆ ประกอบดวยเครองมอวด 4 เครองมอ ไดแก แบบทดสอบวดความร ขอสอบภาคปฏบต แบบสอบถามความคดเหน (แบบสอบถามความคดเหนหลงเรยน แบบสอบถามความคดเหนเปรยบเทยบ) และแบบสมภาษณ รายละเอยดโดยยอของเครองมอวดแตละเครองมอเปนดงน

2.1 แบบทดสอบวดความร เปนแบบทดสอบทใชวดความรความ

เขาใจเกยวกบการใชงานเครองมอแตละชนดทเลอกมาวจย โดยมจ านวนขอสอบ 10 ขอตอหน งเครองมอ ขอสอบนใชวดความรกอนเรยน และหลง

เรยน โดยขอสอบหลงเรยนจะเปนขอสอบเดมทมการสลบขอค าถาม

2.2 ขอสอบภาคปฏบต เปนขอสอบทก าหนดใหผ เรยนใช

เครองมอชนดทไดเรยนรมาในการทดลองแตละครง สรางผลงาน 1 ชน แลวบนทกเปนไฟลส งใหอาจารย(ผวจย)ตรวจ ซงผลการสอบภาคปฏบตจะท าใหไดขอมลทบงบอกผลสมฤทธการเรยนของผเรยนไดเปนอยางด ตวอยางขอสอบปฏบต เชน“ใหผเรยนใชเครองมอ Brush วาดภาพธรรมชาต”

2.3 แบบสอบถามความคดเหน มสองชดคอ แบบสอบถามความ

คดเหนหลงเรยน และแบบสอบถามความคดเหนเปรยบเทยบ ซงมรายละเอยดดงน

2.3.1 แบบสอบถามความคดเหนหลงเรยน เปนแบบสอบถามวดความคดเหนของ

ผเรยนทมตอสอการสอน (SSV /AV) โดยจะวดความคดเหนของผเรยนแตละกลมทนทหลงเรยนแตละครงแบบสอบถามประกอบดวยขอค าถามทถามความคดเหนของผเรยนในประเดนตางๆโดยแตละขอค าถามมระดบความคดเหนใหเลอก 5 ระดบ

ขอค าถาม (QN) ในแบบสอบถามความคดเหนหลงเรยน ไดแก QN1: กอนเรยนนกศกษาสามารถใชเครองมอไดในระดบใด QN2: หลงเรยนนกศกษาสามารถใชเครองมอไดในระดบใด QN3: การเรยนดวยสอ (AV/SSV) ชวยใหเขาใจวธการใชงานเครองมอไดงายขนกวาสอเดมทเคยใชในระดบใด QN4: การเรยนดวยสอ (AV/SSV) นชวยใหจดจ าวธใชเครองมอในโปรแกรมไดมากกวาสอเดมท เคยใชในระดบใด


QN5:สอ (AV/SSV) นเปนอยางไรเมอเปรยบเทยบกบสอเดมทนกศกษาเคยใช

2.3.2 แบบสอบถามความคดเหนเปรยบเทยบ (ระหวางสอ AV และ SSV) เปนแบบสอบถามท ใช ในการเกบ

ขอมลความคดเหนเชงเปรยบเทยบระหวางสอทงสองประเภท โดยจะวดความคดเหนหลงจากผเรยนไดใชสอประกอบการสอนครบทงสองรปแบบแลว (ทง SSV และ AV) ทงนค าถามทกขอจะมค าตอบใหเลอกระหวาง AV และ SSV

ขอค าถาม (QN) ในแบบสอบถามความคดเหนเปรยบเทยบไดแก QN1: สอการสอนแบบใดทชวยใหนกศกษาเขาใจวธใชเครองมอในโปรแกรมไดงายกวากน QN2: สอการสอนแบบใดทชวยใหนกศกษาจดจ าวธใชเครองมอในโปรแกรมไดดกวากน QN3: สอการสอนแบบใดตรงกบความตองการของนกศกษามากกวากน QN4: นกศกษาตองการใหเตรยมสอการสอนแบบใดมาใชในการสอนโปรแกรมประยกตอนๆ QN5: ส าหรบการเรยนเครองมอพมพอกษร (Text) นกศกษาชอบสอชนดใดมากกวา QN6: ส าหรบการเรยนเครองมอพกน (Brush) นกศกษาชอบสอชนดใดมากกวา QN7: ส าหร บการ เ ร ยน เคร อ งมอ เล อก พนท (Selection) นกศกษาชอบสอชนดใดมากกวา

2.4 แบบสมภาษณ แนวค า ถ าม ในกา รส มภ าษณ จ ะ

เกยวของกบสภาพการใชบรการสอการเรยนการสอนทมอยเดม ปญหาทพบในการใชสอดงกลาว แ ล ะ ค ว า ม ต อ ง ก า ร ท ม ต อ ส อ ก า ร ส อ น ใ นโครงการวจยน

ระเบยบวธวจย ประชากร คอ ผพการทางการไดยนทวไป

ทมพนฐานความรการใชงานคอมพวเตอรเบองตนและสนใจเรยนรการใชงานโปรแกรม PhotoShop กลมตวอยาง ใชวธเลอกกลมตวอยางแบบ Purposive sampling เปนนกศกษาทพการทางการไดยนระดบปรญญาตรในหลกสตรหหนวกศกษา แขนงวชา เทคโนโลยสารสนเทศทางการศกษาของวทยาลยราชสดา จ านวน 13 คน จากหองเรยนเดยวกน จดเขากลมทดลองสองกลมดวยวธเรยงล าดบคะแนนผลการเรยนสะสม (เกรดเฉลย) แลวจดเขากลมทดลองท 1 และ 2 (กลม AV และกลม SSV) สลบกนไปทละคน ไดกลมละ 6 คนและ 7 คนตามล าดบ การเกบขอมล ด าเนนการเกบขอมลจากการทดลองทงหมด 3 ครง (สปดาหละครงครงละ 3 คาบ) โดยในแตละครงเปนการเรยนรเครองมอในกลองเครองมอ 1 ชนด

การเกบขอมลแตละครงจะมการวดความรกอนเรยนของผ เรยนในกลมทดลองทงสองกลมพรอมกนดวยแบบทดสอบวดความรโดยนดสอบกอนเวลาเขาเรยนจรง 30 นาท จากนนจดใหกลมทดลองแตละกลม เรยนแยกกนในคาบท 1 และ 2 ซงเปนการสอนใชเครองมอในแถบเครองมอและการฝกปฏบตดวยสอคนละแบบ (SSV หรอ AV) จากนนในคาบท 3 จะเปนการวดผลการเรยนรพรอมกนดวยแบบทดสอบวดความรและการสอบปฏ บ ต แ ล ว ว ด คว ามค ด เห นท ม ต อส อด ว ยแบบสอบถามความคดเหนหลงเรยน

หลงจากท าการทดลองและเกบขอมลครบ 3 ครง (3 สปดาห) แลว มการสอนเสรมดวยสออก


แบบ (กลม AV สอนเสรมดวยสอ SSV กลม SSV สอนเสรมดวยสอ AV) เพอใหนกศกษาแสดงความคดเหนเปรยบเทยบระหวางสอภาพเคลอนไหว (AV) และสอภาพนงหลายภาพทคลกแสดงผลทละข น ( SSV) แ ล ะ ห ล ง จ า ก ว ด ค ว า ม ค ด เ ห นเปรยบเทยบเรยบรอยแลว ไดท าการสมภาษณเพมเตมในบางประเดนเพอใหไดขอมลความคดเหนทชดเจนมากยงขน

ขนตอนและวธการในการวเคราะหขอมล ขนท 1: วเคราะหเปรยบเทยบคะแนน

ทดสอบกอนเรยน (pretest score) ของกลมทดลองทงสองกลม

น าคะแนนทดสอบกอนเรยนของทงสองกลม มาวเคราะหเปรยบเทยบวามความแตกตางอยางมนยส าคญหรอไม โดยใชสถตนอนพาราเมตรกส าหรบกลมตวอยางท เปนอสระตอกน (Wilcoxon Rank Sum Test) โดยคะแนนทดสอบกอนเรยนจะตองไมตางกน นนคอกลมทดลองทงสองกลมตองมพนฐานความรเทาเทยมกนจงจะด าเนนการวจยตอไป

ขนท 2: วเคราะหเปรยบเทยบคะแนนทดสอบหลงเรยน (posttest score) และคะแนนภาคปฏบต (practical score) ระหวางกลม

น าคะแนนทดสอบหลงเรยนและคะแนนปฏบตของกลม SSV และ AV มาวเคราะหเปรยบเทยบกน โดยใชสถตแบบนอนพาราเมตรกส าหรบกลมตวอยางทเปนอสระกน (วธ Wilcoxon Rank Sum Test) เพอวดประสทธผลของสอทงสองแบบเปรยบเทยบกน

ขนท 3: วเคราะหความคดเหนทมตอสอการสอนหลงเรยน น าค าตอบจากแบบสอบถามความคดเหนหลงเรยนทมตอสอการสอน SSV และ AV มาวเคราะหแลวสรปความเหนของผเรยนทมตอสอในแงมมตางๆ ข นท 4 :ว เคราะห ความค ด เห น เช งเปรยบเทยบระหวางสอการสอน SSV และ AV น าค าตอบจากแบบสอบถามความคดเหนเปรยบเทยบมาวเคราะห แลวสรปผล ข น ท 5:ว เ ค ร า ะ ห ข อ ม ล จ า ก ก า รสมภาษณเพมเตม ผลการวจย แบงเปน 3 สวนคอ ผลการทดสอบ ผลการสอบถามความคดเหน และผลการสมภาษณ

1. ผลการทดสอบ ไดแก ผลการทดสอบวดความรกอนเรยนและหลงเรยน และผลการสอบปฏบตแยกตามชนดเครองมอและกลมทดลอง ดงแสดงในตารางท 1 และ 2 ดงน

ตารางท 1 ผลการทดสอบวดความรกอนเรยน (คะแนน pretest) ของกลมทดลองทงสองกลม

เครองมอ กลม คะแนน pretest เฉลย Brush tool SSV 4.1 ± 1.6 AV 2.7 ± 1.5 Text tool SSV 4.0 ± 0.8 AV 4.0 ± 1.3 Selection SSV 2.7 ± 1.1 tool AV 3.0 ± 0.9


ตารางท 2 ผลการทดสอบวดความรหลงเรยน (คะแนน posttest) และการสอบปฏบต (คะแนน practice) ของกลมทดลองทงสองกลม

เครองมอ กลม คะแนน posttest เฉลย คะแนน Practice เฉลย Brush tool SSV 7.1 ± 1.3 7.3 ± 1.0 AV 7.7 ± 2.1 7.8 ± 1.3 Text tool SSV 7.3 ± 1.1 7.2 ± 1.0 AV 6.8 ± 1.2 7.8 ± 0.9 Selection SSV 6.3 ± 1.5 7.0 ± 1.0 tool AV 6.8 ± 1.7 7.8 ± 1.2

2. ผลการสอบถามความคดเหน ไดแกผลการสอบถามความคดเหนหลงเรยน และผลการสอบถามความคดเหนเปรยบเทยบ ดงแสดงในตารางท 3 และตารางท 4 ดงน

ตารางท 3 ผลการสอบถามความคดเหนหลงเรยนทผเรยนมตอสอการสอนแยกตามกลมและเครองมอ

เครองมอ กลม คะแนนความคดเหนเฉลย แยกตามขอค าถาม

QN-1 QN-2 QN-3 QN-4 QN-5 Brush tool SSV 2.0 3.6 4.1 3.7 3.6

AV 2.0 4.2 4.3 4.5 4.5 Text tool SSV 2.3 4.0 4.1 4.3 4.1

AV 2.2 3.2 3.7 3.7 4.2 Selection Tool SSV 1.0 3.3 4.3 4.1 4.6

AV 1.0 3.6 4.3 4.2 4.3

ตารางท 4 ผลการสอบถามความคดเหนเชงเปรยบเทยบระหวางสอการสอน SSV และ AV

QN1 QN2 QN3 QN4 QN5 QN6 QN7 จ านวนคนเลอก SSV (คน) 5 9 6 5 9 3 8 จ านวนคนเลอก SSV (%) 38.5 69.2 46.2 38.5 69.2 23.1 61.5 จ านวนคนเลอก AV (คน) 8 4 7 8 4 10 5 จ านวนคนเลอก AV (%) 61.5 30.8 53.8 61.5 30.8 76.9 38.5


3. ผลการสมภาษณ จากการสอบถามนกศกษาหหนวกทเขา

รวมการวจย ถงการใชบรการสอการเรยนการสอนทมอยแลว ซงไดแก วดโอบนทกการเรยนการสอน และเอกสารสรปบทเรยนจากผจดค าบรรยาย พบวานกศกษาทกคนไมไปใชบรการวดโอบนทกการเรยนการสอนเลยนอกจากไดรบมอบหมายใหไปด เนองจากมองภาพหนาจอโปรแกรมกบมอของลามไมชดเจน สวนเอกสารสรปบทเรยนจะใชในกรณทขาดเรยน เพอดวามการเรยนหวขออะไรบาง แตนกศกษาสวนใหญระบวา เอกสารสรปบทเรยนมขอความจ านวนมาก อานแลวไมเขาใจความหมายทงหมด ภาพในเอกสารสรปบทเรยนไมคอยชด มนอย เปนภาพนงภาพเดยว บางทดแลวนกไมออกวาเปนเรองอะไร หรอตองท าอะไรบาง และบางครงภาพไมเหมอนกบทไดดในหองเรยน ท าใหรสกสบสน

เมอสอบถามความคดเหนทนกศกษามตอสอ SSV / AV เทยบกบสอวดโอบนทกการเรยนการสอน นกศกษาหหนวกแสดงความคดเหนวา ภาพท เหนในวด โอไมคอยชด โดยเฉพาะภาพหนาจอโปรแกรมบนเครองฉาย และภาพมอของลาม ท าใหดไมออกวาก าลงพดถงเรองอะไรไมมการขยายหรอเนนในจดทส าคญ นอกจากน ภาพหนาจอโปรแกรมจากวด โอจะมขนาดเลกมาก เพราะตองถายทงหนาจอโปรแกรมและลามสวนภาพในสอ AV / SSV จะเหมอนในโปรแกรมจรงๆ อยากใหมสอแบบ AV ใหยม เพราะชดเจนกวา ทงนนกศกษายงใหขอคดเหนเพมเตมเกยวกบสอ AV / SSV ดวยวา ควรเลอกใชสอ AV ในหวขอทตองการความตอเนอง เชน การวาดภาพ สวนกรณสอ SSV ทแสดงผลทละภาพเหมาะกบหวขอทเนนการท างานเปนล าดบขนตอน เชน Text

การวเคราะหผลการวจย 1. ผลการวเคราะหเปรยบเทยบคะแนนความรกอนเรยนของกลมทดลองทงสองกลม

เมอเปรยบเทยบคะแนนความรกอนเรยน (pre-test) เกยวกบเครองมอชนดตางๆ กน 3 ชนดคอ เครองมอพกน (Brush) เครองมอพมพอกษร (Text tool) และเครองมอเลอกพนท(Selection tool) ระหวางกลมทเรยนดวยสอแบบ AV และแบบ SSV ด ว ยสถ ต นอนพารา เมตร กแบบ Wilcoxon Rank Sum Test พบวา คะแนน pre-test ของกลมทดลองทงสองกลมไมแตกตางกนในทกเครองมอทเลอกมาวจย ทระดบนยส าคญ 0.05แสดงวาผรวมวจยในกลมทดลองทงสองกลมมพนฐานความรกอนเรยนเทาเทยมกน

2. ผลการวเคราะหเปรยบเทยบคะแนนทดสอบหลงเรยนและคะแนนปฏบตระหวางกลม

เมอเปรยบเทยบคะแนนทดสอบหลงเรยน (posttest) และคะแนนปฏบต (practice) ระหวางกลม AV และ SSV ดวยสถตนอนพาราเมตรกวธ Wilcoxon Rank Sum Test พบวา คะแนนระหวางกลม AV และ SSV ไมแตกตางกนทระดบนยส าคญ 0.05 ในทกเครองมอทท าการวจย จงอาจกลาวไดวาสอทงสองแบบมประสทธผลดเทาๆ กน ภาพท 6แสดงกราฟเปรยบเทยบคะแนนทดสอบความรหลงเรยนและคะแนนปฏบตเฉลยระหวางกลม AV และ SSV แยกตามรายเครองมอ


ภาพท 6 กราฟเปรยบเทยบคะแนนทดสอบความรหลงเรยนและคะแนนปฏบตเฉลยระหวางกลม AV และ SSV แยกตามรายเครองมอ

3. ผลการวเคราะหความคดเหนหลงเรยนทมตอสอ AV และ SSV

จากการสอบถามความค ด เห นขอ งนกศกษาวา กอนเรยนนกศกษาสามารถใชเครองมอตางๆ ไดในระดบใด (QN-1) พบวา กอนเรยน

นกศกษาทงกลม AV และ SSV ยงใชเครองมอไมเปน และส าหรบเครองมอเลอกพนท นกศกษาไมเคยเหนมากอนเลย ดงแสดงในภาพท 7

ระดบความคดเหน 1. ไมเคยเหนเครองมอประเภทนมากอนเลย 2. ใชไมเปนเพราะยงไมรวธใช 3. ใชไดเลกนอย 4. ใชเปนแลวแตยงไมคลอง 5. ใชไดอยางคลองแคลว

ภาพท 7 คะแนนความคดเหนเฉลยในการตอบแบบสอบถามขอท 1 แยกตามกลมและเครองมอ

เมอสอบถามวาหลงเรยนนกศกษาสามารถใชเครองมอไดในระดบใด (QN-2) นกศกษาสวนใหญระบวาใชเครองมอเปนแลวแตยงไมคลอง โดยใน

เครองมอ Brush - กลม AV และ ในเครองมอ text - กลม SSV ระบวา สามารถใชงานไดอยางคลองแคลวดงแสดงในภาพท 8


ระดบความคดเหน 1. ยงใชไมเปนเลย 2. ใชไดเพยงเลกนอย 3. ใชเปนแลวแตยงไมคลอง 4. ใชงานไดอยางคลองแคลว 5. ใชงานไดอยางคลองแคลวมาก


เมอสอบถามวาสอ (AV / SSV) ชวยให

นกศกษาเขาใจวธการใชงานเครองมอไดงายขนกวาสอทเคยใชในระดบใด (QN-3) นกศกษาสวนใหญ จากทงกลม AV และ SSV ระบวาชวยใหเขาใจไดงายขนในทกเครองมอ ยกเวนกรณเครองมอ Text กลม AV ใหคะแนนต ากวากลมอนเลกนอย ทงน

อาจเปนเพราะเครองมอพมพอกษร เปนเครองมอทตองมองขอความมากกวาเครองมออน ท าใหนกศกษาบางคนอาจดสอ AV ไมทน กราฟแสดงคะแนนความคดเหนเฉลยของแตละกลม แยกตามรายเครองมอ แสดงดงภาพท 9

ระดบความคดเหน

1. เขาใจยากกวาแบบเดมมาก 2. เขาใจยากกวาแบบเดม 3. ไมตางกบแบบเดม 4. ชวยใหเขาใจงายขน 5. ชวยใหเขาใจไดงายขนมาก


เมอสอบถามความเหนวา การเรยนดวย

สอการสอน (AV / SSV) นชวยใหจดจ าวธใชเครองมอในโปรแกรมไดมากกวาสอท เคยใชในระดบใด (QN-4) นกศกษาสวนใหญมความเหนวาสอนชวยใหจดจ าไดมากกวาสอทเคยใชอยางไรกด ในกรณเครองมอ Brush - กลม SSV และเครองมอ Text - กลม AV ใหคะแนนต ากวากลมอน อาจ

เนองมาจากในกลม SSV-Brush นน การดวธใชพกนเปนภาพน งท คลกแสดงทละภาพ ท าใหนกศกษามความรสกไมตอเนอง สวนกรณ AV-Text นาจะเปนปญหาจากการทมขอความมาเกยวของอยมาก ท าใหนกศกษาดสอภาพเคลอนไหวไมทน กราฟแสดงคะแนนความคดเหนเฉลยของแตละกลม แยกตามรายเครองมอ แสดงดงภาพท 10


ระดบความคดเหน

1.ท าใหลมงายขนมาก 2. ท าใหลมงายขน 3. ไมตางกบแบบเดม 4. ชวยใหจดจ าไดมากขน 5. ชวยใหจดจ าไดมากขนมาก


เมอถามความคดเหนวาสอ AV / SSV น

เปนอยางไรเมอเปรยบเทยบกบสอทเคยใช (QN-5) ความเหนของนกศกษาสวนใหญเหนวา สอการสอนทงสองชนดนดกวาสอทเคยใชคอนขางมาก ยกเวนในการเรยนเครองมอ Brush กลม SSV ใหคะแนน

ต ากวากลมอนทงนอาจเนองมาจากการดวธใชพกนวาดรปในสอแบบคลกแสดงผลทละภาพ ท าใหขาดความตอเนอง

คะแนนความคดเหนเฉลยของแตละกลม แยกตามรายเครองมอ แสดงดงภาพท 11

ระดบความคดเหน 1. สอนแยกวามาก 2. สอนแยกวา 3. ไมแตกตางกน 4. สอนดกวา 5. สอนดกวามาก


4. ผลการวเคราะหความคดเหนเชงเปรยบเทยบระหวางสอการสอน SSV และ AV เมอถามวา สอแบบใดชวยใหเขาใจวธใชเครองมอในโปรแกรมไดงายกวา (QN1) และตองการใหเตรยมสอการสอนแบบใดมาใชในการสอนโปรแกรมประยกต อนๆ (QN4) นกศกษาประมาณ 60% เลอกสอ AV และประมาณ 40%

เลอกสอ SSV นาจะเปนเพราะการดสอ AV จะท าใหเหนขนตอนการใชงานเครองมอแบบตอเนองไปเรอยๆ ท าใหเกดความเขาใจอยางตอเนอง ไมสะดดในขณะทการดสอ SSV กไดเหนขนตอนไปทละขนตามล าดบซงชวยใหเขาใจไดดเชนเดยวกน เมอถามวา สอการสอนแบบใดชวยใหจดจ าวธใชเครองมอในโปรแกรมไดดกวา(QN2)


นกศกษาสวนใหญ (ประมาณ70%) แสดงความคดเหนวา สอ SSV ชวยใหจดจ าไดดกวา นาจะเปนเพราะการไดหยดดไปทละภาพจะท าใหมเวลาในการจ ามากกวา เมอถามวา สอการสอนแบบใดตรงกบความตองการของนกศกษามากกวากน (QN3) นกศกษาประมาณครงหนงเลอกสอ AV และอกครงเลอกสอ SSV อาจเปนไดวา สอแตละแบบมจดเดนข อ ง ต ว เ อ ง ผ เ ร ย น ท ม ส ม า ธ ด ส า ม า ร ถ ดภาพเคลอนไหวไดอยางตอเนองจะเลอกสอ AV เพราะรวดเรว ทนใจ สวนผเรยนทเรยนชากวา หรอมความสามารถในการดภาพเคลอนไหวไมด หรอขาดสมาธ จะเลอกสอ SSV เพราะไดดไปทละภาพอยางชาๆ ท าใหดไดทน เมอสอบถามแยกตามชนดเครองมอทเรยนวานกศกษาชอบเรยนจากสอแบบใดมากกวา พบวาในการเรยนเครองมอ Text (QN5) นกศกษาสวนใหญชอบส อ SSV มากกวา และในการเรยนเครองมอ Brush (QN6) นกศกษาสวนใหญชอบสอ AV มากกวาซงการทผเรยนสวนใหญเลอกสอ SSV ในการเรยนเครองมอ Text นาจะเปนเพราะเครองมอนเปนเครองมอทมลกษณะการใชงานแบบเปนขนตอนและเกยวของกบขอความ ผเรยนหหนวกซงมอปสรรคในการอานอยแลวจงตองการ

เวลามากเปนพเศษในการอานท าความเขาใจ และการทผเรยนสวนใหญเลอกสอ AV ในการเรยนเครองมอ Brush นาจะเปนเพราะเครองมอ Brush มลกษณะการใชงานแบบตอเนอง การไดดการท างานอยางตอเนองแบบภาพเคลอนไหวจงชวยใหผ เรยนเขาใจไดดอยางตอเนอง สวนการเรยนเครองมอ Selection (QN7) นกศกษาประมาณ 60% เลอกสอ SSV และประมาณ 40% เลอกสอ AV อาจเนองมาจาก เครองมอเลอกพนทประกอบดวยเครองมอยอยๆ มากกวา 1 เครองมอ แตละเครองมอมวธการเลอกพนทแตกตางกน เชน Lasso tool เลอกโดยการลากเมาสตอเนองครอบบร เ วณท ต องการ เล อก (ถอ เปนการท างานแบบตอเนองเหมอนในเครองมอ Brush) ในขณะท Polygonal Lasso tool เลอกโดยการคลกเมาสทละจดใหครอบคลมบรเวณทตองการเลอก (ถอเปนการท างานแบบเปนข นตอนเหมอนในเคร องมอ Text) จ งท าใหน กศ กษาเล อกศกษาเคร องม อ Selection จากสอทงสองแบบในสดสวนทใกลเคยงกน สดสวนระหวางผ เรยนท เลอกสอแบบ SSV และ AV ในแตละประเดนค าถามแสดงดงภาพท 12

ภาพท 12 กราฟแสดงสดสวนของผเรยนทเลอกสอแตละแบบ (SSV หรอ AV) ในแตละขอค าถาม


5. การวเคราะหผลการสมภาษณ นกศกษาตองการสอ AV และ SSV มาใช

ในการเรยนการสอนทดแทนสอสนบสนนการเรยนแบบเดมทมอยคอ วดโอบนทกการเรยนการสอนและเอกสารสรป เนองจาก วดโอบนทกการเรยนการสอนดไมรเรอง นกศกษาใหเหตผลวา ภาพหนาจอโปรแกรมและมอของลามมขนาดเลกเกนไป มองเหนไมชดเจน ไมมการขยายหรอเนนในจดทส าคญ สวนเอกสารสรปบทเรยนมขอความจ านวนมาก นกศกษาอานแลวไมเขาใจความหมายทงหมด ภาพไมคอยชด บางสวนมภาพนอย ดแลวนกไมออกวาเปนเรองอะไร และในบางครงภาพยงตางจากทไดดในหองเรยนดวยท าใหรสกสบสนดวยสาเหตดงกลาวนท าใหนกศกษาระบวาตองการสอสนบสนนการเรยนแบบใหม โดยตองการสอ AV ส าหรบใชทบทวนทหองพกหรอทบานเนองจากภาพในสอจะเหมอนในโปรแกรมจรงๆ และมความชดเจนกวา และตองการสอ SSV ส าหรบการสอนในหองเรยนเพราะควบคมความเรวได พรอมใหความเหนวาควรเลอกใชสอ AV ในหวขอทตองการความตอเนอง เชน การวาดภาพ สวนกรณสอ SSV ทแสดงผลทละภาพเหมาะกบหวขอท เนนการท างานเปนล าดบขนตอน เชน Text

สรปผลการวจย หลงจากนกศกษาผ เขารวมการวจยไดเรยนรวธการใชงานเครองมอตางๆ ในโปรแกรม Photoshop โดยใชสอทพฒนาขนทงสองแบบ (สอ AV และ SSV) ทกคนสามารถใชเครองมอเหลานนสรางงานได จากเดมท ใชเครองมอไมเปน เมอเปรยบเทยบคะแนนทดสอบความรหลงเรยนและคะแนนปฎบตทกลมทดลองทงสองท าได พบวาไมแตกตางกนในทกเครองมอทวจย ดงนน จงดเหมอนสอทงสองแบบใชไดผลเหมอนกน แตจากผลการแสดงความคดเหนของนกศกษาในแบบสอบถาม

หลงเรยนและแบบสอบถามเปรยบเทยบ พบวา ในภาพรวมแลว นกศกษาคดวาสอ AV ชวยใหเขาใจการใชงานเครองมอในโปรแกรมไดงายกวา แตคดวาสอแบบ SSV ชวยในการจดจ ามากกวา และเมอสอบถามความคดเหนแยกเปนรายเครองมอ พบวา กรณเครองมอทมลกษณะการใชงานแบบตอเนองเชน พกน (Brush) นกศกษาจะชอบเรยนดวยสอ AV สวนกรณเครองมอทมลกษณะการใชงานแบบเปนขนตอน เชน เครองมอพมพอกษร (Text) นกศกษาจะชอบเรยนดวยสอ SSV มากกวา ซงสอดคลองกบผลจากการสมภาษณทนกศกษาระบวา ควรเลอกใชสอ AV ในหวขอทตองการความตอเนอง และใชสอ SSV ในหวขอทเนนการท างานเปนล าดบขนตอน และเมอใหผเรยนทงสองกลมเปรยบเทยบสอ AV และ SSV กบสอประกอบการเรยนแบบเดมซงเปนสอ PowerPoint ทวไปทเคยใชผเรยนแสดงความคดเหนวาสอทงสองแบบ (AV และ SSV) ช วยให เข า ใจและจดจ าว ธ ใช งานเครองมอในโปรแกรม PhotoShop ไดดกวามากและตองการสอ AV และ SSV ส าหรบการเรยนและการทบทวน เพราะมความชดเจนมากกวา สวนสอสนบสนนทมอยคอ วดโอบนทกการเรยนการสอน และเอกสารสรปบทเรยนจากผจดค าบรรยายใชประโยชนไมได เตมท เนองจาก เอกสารสรปมขอความจ านวนมาก อานแลวไมเขาใจความหมายทงหมด สวนวดโอบนทกการเรยนการสอน ภาพหนาจอและมอลามมขนาดเลกเกนไปมองเหนไมชด

ดงนน จากผลการวจยกลมเลกครงนซงเปนการศกษาเปรยบเทยบประสทธผลของสอภาพกราฟกสองรปแบบคอ แบบภาพนงหลายภาพทคลกแสดงผลทละขน (SSV) และแบบภาพเคลอนไหว (AV) สามารถสรปไดวา รปแบบสอภาพกราฟกทเหมาะสมส าหรบสอนวธใชเครองมอในโปรแกรม PhotoShop ทมลกษณะการใชงานแบบตอเนองควรเปนสอภาพกราฟกแบบภาพเคลอนไหว (AV)


สวนเครองมอในโปรแกรมทมลกษณะการใชงานแบบขนตอนควรเลอกใชสอภาพกราฟกแบบภาพนงหลายภาพทคลกแสดงผลทละขน (SSV) ซงขอสรปนสอดคลองกบขอสรปทศกษาในกลมผเรยนปกตของ Rieber (1990) ทวาควรใชภาพเคลอนไหวในเนอหาทเกยวของกบการเคลอนไหวและทศทางและตรงกบขอสรปทไดท าการศกษาในกลมผเรยนทมความพการทางไดยนซงเปนการศกษากลมเลกในโปรแกรม Flash ของสธา (2556) ทวาควรใชสอ AV กรณสอนใช เคร องมอทม ล กษณะการใช งานแบบตอเนองและควรใชสอแบบ SSV กรณสอนใชเครองมอทมลกษณะการใชงานแบบเปนขนตอน

ขอเสนอแนะ การศกษาครงนเปนการทดลองและวดผล

กบกลมตวอยางขนาดเลกจ านวน 13 คน และเปนการศกษากบเครองมอในกลองเครองมอของโปรแกรม PhotoShop เพยง 3 เครองมอ จงควรท าการศกษาในกลมตวอยางขนาดใหญขนและเพมชนดเครองมอใหมากขน เพอใหไดขอสรปทมนใจมากยงขน กตตกรรมประกาศ ผวจยขอขอบคณนกศกษาหหนวก แขนงเทคโนโลยสารสนเทศทางการศกษาส าหรบการเขารวมการทดลองดวยความตงใจ และขอขอบคณบคลากรสายสนบสนนวทยาลยราชสดาทชวยอ านวยความสะดวก ให ง านว จ ยน ส ามาร ถด าเนนการไปไดจนบรรลเปาหมาย โครงการวจยน ได รบทน อดหนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการวจย(พ.ศ.2556 – 2557) และความเหนในรายงานผลการวจยของผวจย ส านกงานกองทนสนบสนนการวจยไมจ าเปนตองเหนดวยเสมอไป


เอกสารอางอง สธา เหลอลมย (2556). การศกษาเปรยบเทยบประสทธผลของการใชภาพนงหลายภาพแบบคลกแสดงผล

ละขนกบการใชภาพเคลอนไหวเปนสอประกอบการสอนการใชงานโปรแกรมประยกต (Flash) ส าหรบนกศกษาทมความพการทางการไดยนระดบปรญญาตร : การศกษากลมเลก. วารสารวทยาลยราชสดา เพอการวจยและพฒนาคนพการ, 9(12), 70 - 87.

Baek, Y.K., & Layne, B.H. (1988) Color, graphics and animation in a computer-assisted learning tutorial lesson. Journal of Computer-Based Instruction, 15(4), 131-135. Boutla, M., Supalla, T., Newport, E.L., & Bavelier, D, (2004). Short-term memory span:

Insights from sign language. Nature Neuroscience, 7, 997-1002. ChanLin, L.J. (2001). Formats and prior knowledge on learning in a computer-based lesson.

Journal of Computer Assisted Learning, 17, 409-419. Fengfeng, K., Huifen, L., Yu-Hui, C. & Francis, D., (2006). Effects of animation on multi-level

learning outcomes for learners with different characteristics: A meta-analytic assessment and interpretation. Journal of Visual Literacy, 26(1), 15-40.

Hamilton, H. (2011). Memory skills of deaf learners: Implications and applications. American Annals of the Deaf, 156(4), 402-423.

Hays, T.A. (1996). Spatial abilities and the effects of computer animation on short-term and long-term comprehension. Journal of Educational Computing Research, 14, 139-155.

Large, A., Beheshti, J., Breuleux, A., & Renaud, A. (1996). Effect of animation in enhancing descriptive and procedural texts in a multimedia learning environment. Journal of the American Society for Information Science, 47(6), 437-448.

Mayer, R.E. (2005). Cognitive theory of Multimedia Learning. In Mayer, R.E. (Eds.) The Cambridge Handbook of Multimedia Learning (pp.31-48). Cambridge, New York: CambridgeUniversity Press.

Mayer, R.E., &Moreno, R. (2002). Aids to computer-based multimedia learning. Learning and Instruction, 12,107-119.

Miller, G.A. (1956). The magical number seven, plus or minus two: Some limits on our capacity for processing information. Psychological Review, 63, 81-97.

Rieber, L.P. (1990). Animation in Computer-Based Instruction. Educational Technology research and development, 38(1), 77-86.

Rieber, L.P. (1990). Using computer animated graphics in science instruction with children. Journal of Educational Psychology, 82(1), 135-140.


Rieber, L.P. (1991). Animation, incidental learning, and continuing motivation. Journal of Educational Psychology, 83(3), 318-328.

Rieber, L.P., & Kini, A.S. (1991). Theoretical foundations of instructional applications of computer-generated animated visuals. Journal of Computer-Based Instruction, 18(3), 83-88.

Scholl, B. J., & Xu, Y. (2001). The magical number 4 in vision. Behavioral and Brain Sciences, 24(1), 145 - 146.

Spotts, J., & Dwyer, F. (1996). The effect of computer-generated animation on student achievement of different types of educational objectives. International Journal of Instructional Media, 23(4), 365-375.

Sweller, J (1988). "Cognitive load during problem solving: Effects on learning". Cognitive Science 12 (2): 257–285.

Sweller, J., Van Merriënboer, J., & Paas, F. (1998). "Cognitive architecture and instructional design". Educational Psychology Review, 10: 251–296.

Szabo, M., & Poohkey, B. (1996). An experimental study of animation, mathematics achievement, and attitude toward computer-assisted instruction. Journal of Research on Computing in Education, 28 (3), 0888-6504.

Tversky, B.. Morrison, J.. & Betrancourt, M. (2002). Animation: Can it facilitate? International Journal of Human Computer Studies, 57, 247-262.

Yang, E., Andre, T., & Greenbowe, T.J. (2003). Spatial ability and the impact of visualization/animation on learning electrochemistry, International Journal of Science Education, 25(3), 329-349.


เครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบด: การวเคราะหเนอหา

สมชย ตระการรง¹, นทธ เชยงชะนา² ¹สาขาวชาดนตรศกษา วทยาลยดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดล,

²ภาควชาหหนวกศกษา วทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล Email: [email protected], ²[email protected]

บทคดยอ

การวจยในครงนมวตถประสงคเพอวเคราะหเนอหาจากงานวจยทางดนตรบ าบดในประเดนเกยวกบเครองมอทใชประเมนผลสมฤทธทไดรบจากการบ าบดดวยดนตร โดยผวจยท าการคดเลอกงานวจยทางดนตรบ าบดทจดท าขนในประเทศไทยจากฐานขอมลวทยานพนธไทย (TIAC) และฐานขอมลวจยของสถาบนการศกษาตาง ๆ จนไดงานวจยทตรงตามเกณฑในการคดเลอกจ านวนทงหมด 65 เรอง ซงเผยแพรในชวงป พ.ศ. 2528 – 2553 เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบบนทกสาระดานเครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบด จากนนท าการวเคราะหขอมลดวยการวเคราะหเนอหา โดยใชสถตเชงบรรยาย เพอจ าแนก และจดหมวดหมสาระจากงานวจย ผลการวจย พบวา งานวจยสวนใหญใชเครองมอประเภทแบบวดความเครยด/ความวตกกงวล และแบบประเมนความเจบปวด ในจ านวนทเทากน (รอยละ 20) โดยสวนใหญใชเครองมอในลกษณะของมาตรประมาณคา (รอยละ 70.8) เครองมอสวนใหญใชประเมนผทมความบกพรองทางอารมณและจตใจมากทสด (รอยละ 47.7) โดยมการหาคณภาพของเครองมอดานความเทยงแบบ Cronbach (รอยละ 41.5) และมการตรวจสอบความตรงตามเนอหามากทสด (รอยละ 29.2) ในดานผลการวเคราะหระยะของการประเมนพบวา เครองมอทใชในการประเมนสวนใหญใชในการประเมนกอนและหลงการบ าบด (รอยละ 60) และใชประเมนเฉพาะหลงการบ าบด (รอยละ 21.5) ค าส าคญ: เครองมอประเมนผล, งานวจย, ดนตรบ าบด, การวเคราะหเนอหา




Assessment Tools in Music Therapy Research: A Content Analysis

Somchai Trakarnrung¹, Natee Chiengchana² ¹Music Education Department, College of Music, Mahidol University,

²Department of Deaf Studies, Ratchasuda College, Mahidol University Email: ¹[email protected], ²[email protected]

Abstract The purpose of this study was to analyze the contents of music therapy research in Thailand emphasis on assessment tools used in measuring music therapy outcomes. There were 65 research reports in the field of music therapy in Thailand published during 1985 – 2010 selected from Thai Theses Online by TIAC and Universities Research Database. A coding form of music therapy assessment tools was used as a research instrument to collect the data from research reports. Content analysis with descriptive statistics was employed to categorize and analyze the research findings. The results of content analysis revealed that anxiety and pain assessment tools were types of the tools used most in music therapy assessment (20%). Most of the music therapy assessment tools were the rating scale (70.8%) and were used to assess people with emotional and mental disabilities (47.7%). Regarding types of reliability and validity testing used in music therapy research, Cronbach's alpha coefficient was employed most in reliability testing (41.5%) and content validity was used most in validity testing (29.2%). In terms of assessment time period, pretest and posttest period were used most (60%) in music therapy assessment, followed by posttest period only (21.5%). Keywords: Assessment Tools, Research, Music Therapy, Content Analysis


บทน า ดนตรบ าบด (Music therapy) เปนศาสตร

แหงการน าดนตรเขามาใชในการบ าบด และฟนฟอาการเจบปวย หรอสงเสรมคณภาพชวตทดขนผานองคประกอบของดนตรในดานรปแบบจงหวะ ท านอง เสยงประสาน อตราจงหวะ ความดง-เบา รปพรรณ (American Music Therapy Association, 2011) ไดกลาววา สงส าคญทตองค านงถงในการท าดนตรบ าบด คอการประเมนจดแขงและจดออนของผปวยซงตองท าเปนอนดบตนๆ กอนการใหการบ าบด หลงจากนนนกดนตรบ าบดจะระบวธการรกษาในลกษณะตางๆ ไดแก การสรางสรรค การรองเพลง การเคลอนไหวไปกบดนตร หรอการฟงบทเพลง

ดวยความส าคญของศาสตรทางดนตรบ าบด จงมนกวจยหลายทานไดท างานวจยเพอพฒนาองคความรทางดนตรบ าบด โดยเฉพาะการพฒนาวธการบ าบดทางดนตรเพอบ าบดผปวยในความผดปกตในดานตางๆ แตอยางไรกตามสงทส าคญควบคไปกบวธการบ าบดทถกตอง คอการใชวธการประเมนผลและเครองมอประเมนผลการบ าบดทางดนตรทมความถกตอง มคณภาพ และมความเหมาะสมกบตวแปรและบรบทของการวจยทตองการวดและประเมนผล

การประเมนผล (Assessment) หมายถง กระบวนการส าคญของการแสวงหา การสบหาขอมล หรอการตรวจสอบขอเทจจรง หรอเปนกระบวนการจดหาสารสนเทศส าหรบใชตดสนใจเกยวกบผเรยน ในการประเมนทางดนตรบ าบด มวตถประสงครวมถงการประเมนวนจฉย การประเมนความตองการจ าเปนโดยท ว ไป การประเมนแผนการบ าบด และการประเมนโปรแกรมการบ าบดอยางตอเนอง (Miller, 2006)

ส าหรบประเภทของการประเมนทางดนตรบ าบดนน จะถกขบเคลอนดวยความหลากหลาย

ของตวดนตรหรอวธการทางดนตร ซ งรวมถงรปแบบการดนสด (improvisational models), รปแบบของการบ าบดทางจต (psychoanalytic models) รปแบบทางการศกษา (educational models) และรปแบบทางชวการแพทย (biomedical models) ทน ามาใชรวมกบการใหการบ าบดทางดนตร (Miller, 2006)

ในปจจบนเครองมอทใชในการประเมนผลมความหลากหลายมากขน เครองมอเหลานรวมไปถง แบบทดสอบ แบบส ารวจ หรอ เครองมออนๆทใชในการวดหรอประเมนความสามารถของบคคลตามเป าหมายทตองการ ไดอย างมมาตรฐาน (Bruscia, 1987; Douglass, 2006; Fraenkel & Wallen, 2000; Gantt, 2001; Hanser, 1999) รปแบบและเนอหาของเครองมอประเมนจะมความหลากหลายและมความแตกตางกนขนอยกบอายและประเภทของอาการหรอพฤตกรรมของผเขารบการประเมน ขนอยกบความสะดวกในการเขาถงขอมล และขนอยกบขอก าหนดของรฐบาลหรอหนวยงานตางๆทไดก าหนดระยะเวลาของการทดลองหรอระยะเวลาของการประเมนผลใหกบโครงการนนๆ (Cole, 2002; Douglass, 2006)

Hanser (1999) ไดกลาวถง ความส าคญของเครองมอทใชในการประเมนผลทางดนตรบ าบดอย 6 ประเดน คอ 1) เครองมอจะตองสามารถระบจดแขงและจดออนของสงทศกษาได 2) เครองมอชวยใหหล กฐานหรอข อมลท ช วย ในการก าหนดเปาหมายของการบ าบด 3) เครองมอชวยก าหนดพฤตกรรมเปาหมายและวตถประสงคเฉพาะส าหรบการบ าบดได 4) เครองมอสามารถวดหรอแสดงถงศกยภาพของเปาหมายตามทก าหนด 5) เครองมอสามารถชวยคนหาขอมลเกยวกบธรรมชาตของพฤตกรรมเปาหมายและทกษะทมมากอน และ6) เครองมอสามารถชวยระบความ สามารถของบคคลวาท าสงใดไดหรอท าสงใดไมได


ดวยความส าคญของการวดและประเมนผล ในปจจบนจงม งานวจยทางดนตรบ าบดของตางประเทศหลายเรองทไดศกษาเกยวกบการประเมนผล การพฒนาหรอการตรวจสอบเครองมอประเมนผลทางดนตรบ าบด ไดแก งานวจยของ Daveson (2010) ไดศกษาการประเมนผลทางดนตรบ าบดกบผปวยวยผใหญทมการรบรต า โดยใชเครองมอทมชอวา The Music Therapy Assessment Tool for Low Awareness States (MATLAS) ซงเปนเครองมอทถกพฒนาขนเพอใชประเมนและวางแผนการบ าบดส าหรบผปวยทมการรบรต า โดยใชท โรงพยาบาล The Royal Hospital for Neuro-disability ปจจบนเปนเครองมอทน ามาใชในการวดผลสมฤทธของผปวยตามเกณฑการวนจฉยทก าหนดขน เครองมอนเปนเครองมอทถอไดวามคณภาพเครองมอทด มความเทยง และความตรง อยในระดบมาตรฐาน

Madsen, Maden, & Madsen (2009) ไดท าการพฒนาและตรวจสอบเครองมอทมชอวา Concise Emotional Inventory โดยไดทดลองใชเครองมอนกบการประเมนความแตกตางทาง อารมณของนกเรยนดนตรวยรน ลกษณะของแบบประเมนน เปนแบบมาตรประมาณคา มการใหคะแนน ตงแต -5 (low) จนถง +5 (high) โดยเนนใหผตอบท าการตอบทนท Waldon & Wolfe (2006) ไดท าการประเมนผลเกยวกบการรบรทางดนตรของผปวยเดกในโรงพยาบาลโดยใชเครองมอชอวา Computer-Based Music Perception Assessment for Children (CMPAC) ซงการประเมนดงกลาวจะเนนทกษะดานการฟงเปนหลก โดยเนนพฤตกรรมการฟงของเดก 3 ประเภท ไดแก 1) ความถในการฟงเพลงของเดก 2 ) ระยะเวลาทเดกใชในการฟงเพลง และ 3 ) ล าดบเพลงทเดกเลอกฟง

ในป 2004 Chase (2004) ไดใชแบบส ารวจศกษาขอมลจากนกดนตรบ าบดเกยวกบเดกทมความผดปกตทางพฒนาการ และในวธการเดยวกนนน Langan (2009) ไดศกษาผลของแบบส ารวจทางดนตรบ าบดส าหรบเดกทมความตองการพเศษ (Music Therapy in Special Education Survey) โดยท าการส ารวจจากนกดนตรบ าบดทมความเชยวชาญและมประสบการณเกยวกบการบ าบดเดกทมความตองการพเศษในประเทศออสเตรเลยและประเทศองกฤษ

Layman, Hussey, & Laing (2002) ไดท าการศกษาเครองมอประเมนทางดนตรบ าบดทใชส าหรบประเมนเดกทมความผดปกตทางดานอารมณ โดยศกษาเครองมอทมชอวา Beech Brook Music Therapy Assessment for Severely Emotionally Disturbed Children ซงเครองมอดงกลาวใชประเมนใน 4 ดานหลกๆ ไดแก ดานพฤตกรรม/หนาททางสงคม ดานการตอบสนองทางอารมณ ดานความสามารถทางภาษาและการสอสาร และดานทกษะทางดนตร

นอกจาก งานว จ ย ท ท า ก า ร พฒนาหร อตรวจสอบเครองมอประเมนผลทางดนตรบ าบดแล วน น ย ง ม ง านว จ ยท ศ กษา เก ย วก บการสงเคราะหเครองมอประเมนทใชในการท าวจย ในวารสารดนตรบ าบด (Journal of Music Therapy) ทเผยแพรตงแตป 1984 – 1997 จดท าโดย Gregory (2000) การวจยนเปนการส ง เคราะห งานวจ ยจากงานวจ ย เช งทดลอง (experimental research) และงานวจยเชงบรรยาย (descriptive research) โดยมการน าเสนอถงเครองมอทใชในการประเมนผลทางดนตรบ าบดเทานน สวนเครองมอทใชส าหรบการวดและประเมนผลในรปแบบอนๆ เชน แบบวดทางสรรวทยา แบบสงเกตพฤตกรรม การใชเครองคอมพวเตอร และแบบรายงานตนเอง จะไมน ามา


สงเคราะหในงานวจยน ส าหรบการจดประเภทเครองมอประเมนทางดนตรบ าบดส าหรบงานวจยน แบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก เครองมอทไดรบการเผยแพร เคร องมอท ไม ได เผยแพร และเครองมอทนกวจยสรางขนเอง ผลการวจยสรปไดวา จากงานวจยจ านวน 183 เรอง มงานวจยอย 92 เรองทระบเครองมอทใชในการประเมนผลทางดนตรบ าบด คดเปนรอยละ 50 และจากงานวจยดงกลาวมจ านวนเครองมอประเมนรวมกนทงหมดได 115 เครองมอทมความแตกตางกน โดยมเครองมอทเผยแพร รอยละ 40 เครองมอทไ มเผยแพร รอยละ 35 และเครองมอทผวจยท าขนเอง รอยละ 25

จากขอมลการวจยของตางประเทศ แสดงใหเหนถงความหลากหลายและความกาวหนาในการพฒนาเครองมอส าหรบประเมนผลการบ าบดทางดนตร และเมอพจารณางานวจยทางดนตรบ าบดในประเทศไทยในปจจบน พบวา ไดมองคกรหรอสถาบนการศกษาหลากหลายแหงทใหความสนใจในการท างานวจยทางดนตรบ าบด จงสงผลใหมจ านวนงานวจยทางดนตรบ าบดเพมขนอยางตอเนอง เพราะฉะนนดวยจ านวนงานวจยทเพมขน จงท าใหจ านวนเครองมอทใชประเมนผลทางดนตรบ าบดเพมขนและมความหลากหลายมากขนดวยเชนกน

ดวยจ านวนเครองมอท ใชประเมนผลทางดนตรบ าบดเพมขนและมความหลากหลายมากขน จงควรคาแกการสงเคราะหองคความร เกยวกบเครองมอดงกลาวจากงานวจย การสงเคราะหงานวจย (Research Synthesis) เปนระเบยบวธการศกษาหาขอเทจจรงเพอ ตอบปญหาวจยเรองใดเรองหนง โดยการรวบรวมงานวจยทเกยวกบปญหานนๆ มาศกษาวเคราะหดวยวธการทางสถต และน าเสนอขอสรปอยางมระบบใหไดค าตอบปญหาทเปนขอยต (นงลกษณ วรชชย และ สวมล

วองวาณช, 2541) ส าหรบการวจยในครงนเปนการสงเคราะหเครองมอทใชในการประเมนผลการบ าบดทางดนตรจากงานวจยทท าขนในประเทศไทย ดวยวธการวเคราะหเนอหา ผลการวจยในครงนจะเปนประโยชนตอการสรปองคความรเกยวกบเครองมอทใชในการประเมนผลการบ าบดทางดนตร ทมการใชกนในบรบทของสงคมไทย ซงจะท าใหทราบถงขอบเขตขององคความร สถานภาพและทศทางของเครองมอทใชในการประเมนผลการบ าบดทางดนตร ในประเทศไทย และจะเปนประโยชนตอการพจารณาเลอกใชเครองมอในการประเมนผลทางดนตรบ าบดใหสอดคลองและเหมาะสมตอกล ม เป าหมายทตองการบ าบด โดยเฉพาะกลมผพการประเภทตางๆ เชน ผทมความบกพรองทางภาษาและการสอสาร ผทมความบกพรองทางจต ผทมความบกพรองทางสตปญญา ผทมความบกพรองทางพฤตกรรมและอารมณ และผทมความบกพรองทางรางกาย เปนตน วตถประสงคของการวจย

การวจยในครงนมวตถประสงคเพอวเคราะหเนอหาดานเครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบดในประเทศไทย ทจดท าขนตงแต ป พ.ศ. 2528 - 2553 วธด าเนนการวจย

การวจยในครงนใชระเบยบวธวจยเอกสาร (Documentary research) ในการวเคราะหเนอหาและสงเคราะหองคความรดานเครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบดทจดท าขนในประเทศไทย

แหลงเอกสารทใชในการสงเคราะห ไดแก

บทความวจย รายงานวจย วทยานพนธ และสารนพนธในดานดนตรบ าบดทจดท าขนในประเทศไทย


และมการเผยแพรในฐานขอมลวจยในระดบชาตหรอนานาชาต ตงแตป พ.ศ. 2528 จนถง ป พ.ศ. 2553 งานวจยดงกลาวจะตองรายงานขอมลเกยวกบเครองมอทใชประเมนผลการบ าบดทางดนตรอยางชดเจน โดยมการรายงานขอมลเกยวกบประเภทของเครองมอ ลกษณะของเครองมอ แหลงทมาของเครองมอ คณภาพของเครองมอดานความเทยง และความตรง และมการรายงานถงรปแบบระยะเวลาในการประเมนผล

การสบคนแหลงเอกสารดงกลาว ผวจยท าการสบคนจากฐานขอมลวทยานพนธไทยของศนยบรการสารสนเทศทางเทคโนโลยไทย (TIAC) และสบคนจากฐานขอมลงานวจยของมหาวทยาลยในประเทศไทยและตางประเทศ ไดงานวจยทผานเกณฑในการคดเลอกจ านวนทงหมด 65 เลม จาก 5 สถาบนการศกษา ดงรายละเอยดในตารางท 1

ตารางท 1 จ านวนงานวจยจ าแนกตามสถาบนทผลตงานวจย สถาบนทผลตงานวจย จ านวนงานวจย

1. จฬาลงกรณมหาวทยาลย 13 2. มหาวทยาลยมหดล 21 3. มหาวทยาลยเชยงใหม 7 4. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 15 5. มหาวทยาลยขอนแกน 9

รวม 65 เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบ

บนทกสาระดานเครองมอทใชประเมนผล ซงเปนแบบบนทกทอย ในรปแบบของการตรวจสอบรายการ (Checklist) การลงรหส (Coding) และการเขยนตอบ ผวจยพฒนาขนจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และตรวจสอบคณภาพของเครองมอในดานความตรงตามเนอหา (Content validity) จากผเชยวชาญ เพอใหไดขอค าถามทมสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย

ส าหรบการเกบรวบรวมขอมลในครงน ผวจยแบงขนตอนการเกบรวบรวมขอมลออกเปน 6 ขนตอน ไดแก

1.การสบคนบทความวจย และรายงานวจยทางดนตรบ าบดทเกยวของกบเครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบด

2.การอานงานวจยรอบแรกเพอคดเลอก

งานวจยตามเกณฑทก าหนดขน

3.การอานงานวจยรอบทสองเพอศกษาเนอหาสาระของงานวจยในภาพรวม

4.การ อานงานว จ ย รอบท ส ามอย า งละเอยด เพอบนทกสาระของงานวจย

5.การตรวจสอบความถกตองและความครบถวนของขอมลทบนทก

6.การน าสาระทบนทกไดจากงานวจยมาวเคราะหและสงเคราะหเพอสรปองคความร

การวเคราะหขอมล ในงานวจยน ผวจย

ใชการวเคราะหเนอหา (Content analysis) เพอจดหมวดหม และจ าแนกประเภทของเครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบด โดยใชสถตเชงบรรยาย (Descriptive statistics) ในการวเคราะหความถ และรอยละของเครองมอทใชประเมนผลในงานว จ ยทางดนตร บ าบ ดในแต ละประเด น


ผลการวจย การน าเสนอผลการสงเคราะหเครองมอทใช

ประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบด แบงออก เปน 9 ดาน ดงรายละเอยดตอไปน

1.ดานประเภทของเครองมอ

ผลการวเคราะหจ านวนและรอยละประเภทของเครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบด พบวา งานวจยสวนใหญใชเครองมอประเภทแบบวดความเครยด/ความวตกกงวล และแบบประเมนความเจบปวด ซงมจ านวนเทากน คดเปนรอยละ 20 รองลงมาใชเครองมอประเภทแบบวดความวตกกงวลและความเจบปวด และแบบวดความซมเศรา/ความวาเหว ซงมจ านวนเทากน คดเปนรอยละ 7.7 รองลงมาเปนเครองมอท ใชทดสอบและประเมนความสามารถทางวชาการ เชน แบบทดสอบการอาน แบบทดสอบทางภาษา และแบบทดสอบการค านวณ คดเปนรอยละ 6.2

2.ดานลกษณะของเครองมอ

ผลการว เคราะหจ านวนและรอยละของลกษณะของเครองมอทใชในการประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบด พบวาลกษณะของเครองมอทใชสวนใหญเปนเครองมอแบบมาตรประมาณคา (Rating scale) รอยละ 70.8 รองลงมาเปนเครองมอทใชมาตรวดแบบออสกด (Osgood scale) รอยละ 9.2 และมงานวจยทใชเคร อ งมอสองลกษณะร วมกนคอแบบ มาตร

ประมาณคา และมาตรวดแบบออสกด รอยละ 4.6 สวนลกษณะของเครองมอทมการใชนอยทสดคอ มาตรวดแบบรปภาพ (Picture test) และขอสอบแบบเลอกตอบหลายตวเลอก (Multiple choice) ซงมจ านวนเทากน คดเปนรอยละ 1.5

3.ดานประเภทเครองมอจ าแนกตามศาสตร

ผลการวเคราะหจ านวนและรอยละประเภทเครองมอจ าแนกตามศาสตร พบวาเครองมอทใชในงานวจยทางดนตรบ าบดสวนใหญเปนเครองมอในสาขาจตวทยา รอยละ 44.6 รองลงมาเปนเครองมอในสาขาการแพทย รอยละ 38.5 และเครองมอทางสาขาการศกษา รอยละ 15.4

4.ดานเครองมอจ าแนกตามความพการ

ผลการว เคราะหจ านวนและรอยละของเครองมอจ าแนกตามความพการในดานตางๆ พบวา เครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบดสวนใหญใชในการประเมนผทมความบกพรองทางอารมณและจตใจ รอยละ 47.7 รองลงมาเปนเครองมอทใชในการประเมนผทมความบกพรองทางรางกาย รอยละ 23.1 และผทมความบกพรองทางอารมณและรางกาย รอยละ 9.2 สวนประเภทของความพการทถกประเมนนอยทสด คอ ผทมความบกพรองทางสตปญญา รอยละ 3.1 ดงรายละเอยดในตารางท 2


ตารางท 2 เครองมอทใชประเมนผลจ าแนกตามความพการในดานตางๆ ประเภทของความพการ จ านวน รอยละ

1. ผทมความบกพรองทางสตปญญา 2 3.1 2. ผทมความบกพรองทางอารมณและจตใจ 31 47.7 3. ผทมความบกพรองทางทกษะสงคม 3 4.6 4. ผทมความบกพรองทางภาษาและการสอสาร 5 7.7 5. ผทมความบกพรองทางรางกาย 15 23.1 6. ผทมความบกพรองทางพฤตกรรม 3 4.6 7. ผทมความบกพรองทางอารมณและรางกาย 6 9.2

รวม 65 100 5. ดานแหลงทมาของเครองมอ

ผลการวเคราะหจ านวนและรอยละแหลง ทมาของเครองมอ พบวา ผ ว จยสวนใหญน าเครองมอของผอนมาใช รอยละ64.6 รองลงมาเปนเครองมอทผ วจยพฒนาขนเองจากการศกษาเอกสารและงานวจย รอยละ 20 สวนรอยละ 13.8 เปนเครองมอทผวจยพฒนาขนโดยประยกตจากเครองมอของผอน

6. ดานการหาคณภาพของเครองมอโดยรวม

ผลการว เคราะหจ านวนและรอยละคณภาพของเครองมอ พบวา งานวจยสวนใหญมการหาคณภาพของเครองมอดานความเทยง(Reliability) รอยละ 35.4 รองลงมามการหาคณภาพของเครองมอทงดานความเทยงและความตรง (Reliability & Validity) รอยละ 29.2 และมการ หาคณภาพของเครองมอดานความตรง (Validity) เพยงอยางเดยว รอยละ 15.4 แตมงานวจย จ านวน 12 เรอง คดเปน รอยละ 18.5 ทไมระบ การหาคณภาพของเครองมอ 7. ดานประเภทของความเทยง (Reliability)

ผลการว เคราะหจ านวนและรอยละประเภทของความเทยงทใชในการทดสอบ พบวา เครองมอสวนใหญไดรบ การตรวจสอบความ เทยง

แบบ Cronbach’s alpha coefficient รอยละ 41.5 รองลงมาเปนการตรวจสอบความเทยงแบบ Test-retest reliability รอยละ 9.2 และการตรวจ สอบความเทยงแบบ Interrater reliability รอยละ 7.7 และยงมเครองมอทไมระบการตรวจสอบ คาความเทยงอกจ านวน 22 เลม คดเปนรอยละ 33.8 8. ดานประเภทของความตรง (Validity)

ผลการว เคราะหจ านวนและรอยละประเภทของความตรงทใชในการทดสอบ พบวา เครองมอสวนใหญไมระบการตรวจสอบความตรง รอยละ 55.4 รองลงมาเปนเคร องมอทมการตรวจสอบความตรงแบบความตรงตามเนอหา (Content Validity) รอยละ 29.2 ความตรงเชงโครงสรางหรอทฤษฎ (Construct Validity) รอยละ10.8 สวนความตรงตามสภาพ (Concurrent Validity) เปนความตรงทมการใชนอยทสด รอยละ 1.5 9. ดานรปแบบระยะเวลาในการประเมนผล

ผลการวเคราะหจ านวนและรอยละรปแบบระยะเวลาในการประเมนผล พบวา เครองมอทใชในการประเมนงานวจยทางดนตรบ าบดสวนใหญใชในการประเมนกอนและหลงการบ าบด รอยละ 60 รองลงมาใชประเมนเฉพาะหลงการบ าบด รอยละ 21.5 และใชประเมนตลอดชวงเวลาของการใหการ


บ าบด รอยละ 13.8 สวนทเหลอรอยละ 4.6 ใชในการประเมนกอน ระหวางกลาง และหลงการบ าบด อภปรายผลการวจย

เครองมอทใชในการประเมนผลถอไดวาเปนสงส าคญมากในการวจยทางดนตรบ าบด ซงเกยวของกบความตรงภายในของงานวจย โดยผ ว จ ยตองศกษาว า เคร องมอด งกล าวว าจะม ประสทธภาพ มความนาเชอถอ และสามารถ วดผลไดตรงกบสงทผวจยตองการวดหรอไม จากผลการวเคราะหจ านวนและรอยละประเภทของเครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบด พบวา งานวจยสวนใหญใชเครองมอประเภทแบบวดความเครยด/ความวตกกงวล และ แบบประเมนความเจบปวด ซงมลกษณะของเครองมอเปนแบบมาตรประมาณคา (Rating Scales) มากทสด รองลงมาเปนเครองมอทใชมาตรวดแบบออสกด (Osgood scale) ผลการ วจยนสอดคลองกบผลการวจยของ Groen (2007) ซงไดศกษาเกยวกบการส ารวจการประเมนผลและวธการบ าบดทางดนตรส าหรบการจดการและการประเมนความเจบปวดส าหรบการดแลผป วยระยะสดทาย ผลการวจยพบวามาตรวดทมการใชมากทสดในทางดนตรบ าบดคอมาตรวดแบบมาตรประมาณคา (Rating Scales) โดยเฉพาะมาตรประมาณคาแบบตวเลข (Numerical Rating Scales) และมาตรประมาณคาจากค าพด (Verbal Rating Scales) ซงมการก าหนดคาน าหนกในการตอบแตละระดบเพอใหเกดความเปนปรนยในการประเมนผล สวนลกษณะของมาตรวดทมการใชรองลงมาคอมาตรวดแบบออสกด (Osgood scale) โดยมากจะใชกบการประเมนตวแปรตามดานความเจบปวด ส าหรบมาตรวดแบบออสกด (Osgood scale) เปนมาตรวดทมการใหคาน าหนกของตวแปรทมความหมายตรงขามกน เชน การก าหนดคาในแบบประเมน

ความเจบปวด เปน เจบ และไม เจบ เปนตน เพราะฉะนน งานวจยทางดนตรบ าบดสวนใหญในประเทศไทยทศกษาเกยวกบความเจบปวด จงนยมใชมาตรวดแบบออสกดในการประเมนผลเนองจากเปนแบบวดทมความเหมาะสมกบคณลกษณะของพฤตกรรมและสามารถแปลความหมายของคะแนนจากพฤตกรรมนน ๆ ไดอยางชดเจน

เมอพจารณาลกษณะของเครองมอแบบมาตรประมาณคา (Rating Scales) ทางดนตรบ าบดทใชกบกลม ผพการหรอผทมความบกพรองในดานตางๆ พบวา มนกดนตรบ าบดหลายทานไดพฒนาเครองมอในลกษณะดงกลาวไดครอบคลมประเภทของกลมผพการหรอผทมความบกพรอง และสอดคลองกบการใหการบ าบดทางดนตร ดงเชน เครองมอทมชอวา The Individualized Music Therapy Assessment Profile (IMTAP) พฒนาขนโดย Baxter, Berghofer, MacEwan, Nelson, Peters, และ Roberts เครองมอนมลกษณะเปนมาตรประมาณคา พฒนาขนมาเพอใชประเมนผลการบ าบดทางดนตรโดยมแบบประเมนฉบบยอยส าหรบใชในการประเมนความผดปกตหร อท กษะในด านต า งๆ ไ ด แก 1 ) ด านการเคลอนไหวของกลามเนอในรางกาย แบงออกเปนการประเมนกลามเนอมดเลก กลามเนอมดใหญ และกลามเนอในการพด 2) ดานประสาทสมผสในรางกาย ไดแก การประเมนการรบรจากการสมผส ประสาทสมผสการมองเหน การไดยน และการทรงตว 3)ดานการรบการสอสาร และการรบรทางการไดยน 4)ดานการสงสารทางการสอสารทงวจนะและอวจนะภาษา 5)ดานสตปญญา เชน ความจ าระยะสน-ยาว การตดสนใจ ความรทางวชาการ 6) ดานทกษะทางอารมณ 7)ดานทกษะทางสงคม และ 8)ดานดนตร (Baxter et al., 2007) นอกจากนยงมเครองมอแบบมาตรประมาณคา(Rating Scales) ทพฒนาขนมาเฉพาะความพการ


และนยมน ามาใชในการประเมนผลในการบ าบดทางดนตร เชน เครองมอทใชประเมนผลในกลมเดกออทสซม หรอกลมทมความบกพรองรอบดาน (Pervasive Development Disorders) ทมชอวา The SCERTS Assessment Process-Observation (SAP-O) แบบประเมนน พฒนาขนมาจากกระบวนการวจย และไดรบความนยมในการน ามาใชวดและประเมนผลทางดนตรบ าบด โดยมวตถประสงคเ พอใชประเมนความผดปกตและทกษะทจ าเปนตองพฒนาของเดกออทสซม แบบประเมนนมลกษณะเปนแบบมาตรประมาณคา 3 ระดบ มการใหคะแนนต งแต 0 - 2 แบงการประเมนออกเปน 3 ดาน ไดแก 1) ดานการสอสารทางสงคม แบงการประเมนเปน 2 ดานหลกๆ คอ การมสวนรวมทางสงคม และการใชภาษาในการสอสาร 2) ดานการควบคมทางอารมณ แบงการประเมน 2 ดาน ไดแก การควบคมอารมณของตนเอง และการควบคมอารมณในการมปฏสมพนธร ว ม ก บ ค น อ น แ ล ะ 3 ) ด า น ก า ร ส ง เ ส ร มความสมพนธระหวางบคคล แบงออกเปน 4 ดาน ไดแก การสงเสรมความสมพนธระหวางบคคลอน การสง เสรมดานการเรยนร การสง เสรมทางครอบครวและการสงเสรมโดยผเชยวชาญและผใหบรการอนๆ (Prizant, Wetherby, Rubin, Laurent, and Rydell, 2006)

จากผลการวจยดานเครองมอจ าแนกตามความพการในดานตางๆ พบวา เครองมอท ใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบดในประเทศไทยสวนใหญใชในการประเมนผทมความบกพรองทางอารมณและจตใจ สอดคลองกบประเภทของเครองมอทใชประเมนผลในงานวจยทางดนตรบ าบด ซ งพบวางานวจยสวนใหญใชเครองมอประเภทแบบวดความเครยด/ความวตกกงวล และแบบประเมนความเจบปวด กบกลมผปวยทเขารบการผาตด เครองมอดงกลาว เชน แบบวดความวตก

กงวล Visual analog rating scale: VAS of anxiety measurement ซงเปนแบบวดแบบมาตรประมาณคา มการใหคะแนนต งแต 0 ถง 10 คะแนน โดยคะแนน 0 หมายถง ไมมความวตกกงวล จนถงคะแนน 10 หมายถง มความวตกกงวลมากทสด (Aitke, 1969) แบบวดความวตกกงวล The State-Trait Anxiety Inventory (STAI) เปนแบบวดทมการใหคะแนน 4 ระดบ ตงแตระดบ 1 ถง 4 กลาวคอจากระดบนอยไปหามาก มจ านวนขอค าถามทงหมด 20 ขอ ขอค าถามดงกลาวมลกษณะใหรายงานความรสกของตนเอง (Spielberger, 1983)

เมอพจารณาผลการวเคราะหจ านวนและ รอยละแหลงทมาของเครองมอ พบวา ผวจยสวนใหญน าเครองมอของผอนมาใช โดยมากเปนการน าเครองมอของนกวชาการในตางประเทศมาใช ซงมการขออนญาตจากเจาของลขสทธอยางถกตองตามกฏหมาย โดยน ามาแปลเปนภาษาไทยใหงายตอการใชในบรบทของประเทศเรา ส าหรบเครองมอประเภทรองลงมาเปนเครองมอทผวจยพฒนาขนเองจากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยมการพฒนาอยางถกตองตรงตามหลกการวดและประเมนผล และมการตรวจสอบคณภาพเครองมอ อยางมระบบ และมความนาเชอถอ นอกจากนยงมเครองมออกจ านวนหนงเปนเครองมอทผวจย พฒนาขนโดยประยกตจากเครองมอของผ อน ซงอาจจะมการปรบขอค าถาม หรอเกณฑการประเมนผลเพอใหเหมาะสมและสอดคลองกบตวแปรทตองการประเมนและสอดคลองกบการน าไปใชในงานวจยเรองนนๆ

เมอพจารณาผลการวจยในดานการตรวจ สอบคณภาพของเครองมอ พบวา งานวจยสวนใหญมการตรวจสอบคณภาพของเครองมอดานความเทยง (Reliability) รองลงมามการหาคณภาพของเคร องมอท งด านความเท ย ง และความตรง


(Reliability & Validity) ซงจากผลการวจย แสดงใหเหนวา ผวจยสวนใหญนยมตรวจสอบคณภาพของเครองมอดานความเทยงมากกวา คณภาพของเครองมอดานความตรง จงท าใหงานวจยดงกลาว ขาดความนาเชอถอในดานความเปนตวแทนของเนอหาหรอขาดความเปนตวแทนของขอค าถามทตองการมงวด เพราะฉะนนในการสรางเครองมอหรอการน าเครองมอของผอนมาใช ผวจยควรค านง ถงหลกการตรวจสอบคณภาพของเครองมอและการเลอกเครองมอใหมความนาเชอถอ โดยค านงถงการตรวจสอบคณภาพเครองมอทงความเทยงและความตรงใหสอดคลองกบตวแปรและคณลกษณะของกลมตวอยางทตองการวด แตทงนการเลอกวธการตรวจสอบคณภาพของเ คร องมอตองพจารณาความเหมาะสมระหวางวธการตรวจสอบและประเภทของเครองมอเปนส าคญ

เมอพจารณาผลการวเคราะหจ านวนและ รอยละประเภทของความเทยงทใชในการทดสอบ (Reliability) พบวา เครองมอสวนใหญไดรบการ ตรวจสอบความเทยงแบบ Cronbach’s alpha coefficient ซงนยมใชในกรณทการใหคะแนนเปนแบบมาตรประมาณคา (Rating scale) หรอ ขอสอบอตนย และยงใชไดกบแบบทดสอบท ใหคะแนนแบบ 0, 1 ไดอกดวย รองลงมาเปนการ ตรวจสอบความเทยงแบบ Test-retest reliability และการตรวจสอบความเทยงแบบ Interrater reliability ส าหรบการหาความเทยงแบบ Test-retest reliability เปนการวดความคงเสนคงวาของคะแนนจากการวดในชวงเวลาทตางกนดวยวธ การสอบซ าดวยเครองมอฉบบเดม แลวน าผลการ วดทงสองครงมาหาคาสมประสทธสหสมพนธ ระหวางคะแนนการวดทงสองครง สวนการหา ความเทยงแบบ Interrater reliability เปนการหา คาความเทยงโดยการหาความสอดคลองระหวาง ผลการสมภาษณหรอการสงเกตของผสมภาษณ

หรอสงเกตตงแต 2 คนขนไป (วรรณ แกมเกต , 2551) เมอพจารณาผลการวจยดานลกษณะของ เครองมอทใชพบวาผวจยใชวธการหาความเทยงทเหมาะสมและสอดคลองกบลกษณะของเครองมอ โดยเฉพาะการหาความเทยงแบบ Cronbach’s alpha coefficient กบแบบวดหรอแบบประเมนทมลกษณะเปนมาตรประมาณคา (Rating scale) ซงเปนมาตรวดทนยมใชมากท ส ด ในเคร องมอประเมนผลงานวจยทางดนตรบ าบด ในประเทศไทย เมอพจารณาความสอดคลองของผลการสงเคราะหงานวจยในประเทศไทย ในศาสตรทเกยวของกน คอ ศาสตรทางดนตรศกษา พบวา ผลการวจยมความสอดคลองกน กลาวคอ วธการหาความเทยงทนยมใชมากทสดในงานวจยทางดนตรศ กษา คอ การหาค าความ เท ย งแบบ Cronbach’s alpha coefficient (นทธ เชยงชะนา และณฏฐภรณ หลาวทอง, 2551)

เมอพจารณาผลการวเคราะหจ านวนและ รอยละประเภทของความตรงทใชในการทดสอบ (Validity) พบวา เครองมอสวนใหญไมระบการ ตรวจสอบความตรง ซงสอดคลองกบผลการวจยดานการหาคณภาพของเครองมอ ผลการวจยแสดงใหเหนวาเครองมอทใชในงานวจยทางดนตรบ าบดสวนใหญมกจะมการหาคณภาพของเครองมอดานความเทยงเพยงอยางเดยว แตอยางไรกตามหากพจารณาประ เภทของความตรงท ใช ในการตรวจสอบมากทสดส าหรบงานวจยทางดนตรบ าบด พบวา การหาความตรงตามเนอหา (Content Validity) เปนวธการหาความตรงทไดรบความนยมมากทสดในงานวจยทางดนตรบ าบด และเมอพจารณาความสอดคลองกบผลการสงเคราะหงานวจยทางดนตรศกษา ในประเทศไทย พบวา การหาความตรงตามเนอหา (Content Validity) เปนวธการทไดรบความนยมมากทสด เชนเดยวกน (นทธ เชยงชะนา และณฏฐภรณ หลาวทอง, 2551)


เนองจากวธการนเปนวธการตรวจสอบทไมซบซอน งายตอการน าไปใช และสามารถวดมวลเนอหาสาระไดอยางครอบคลม ดงท วรรณ แกมเกต (2551) กลาวไววา การตรวจสอบความตรงตามเน อหา เปนว ธการตรวจสอบคณสมบ ตของเครองมอวจยทวดเนอหาสาระไดอยางครอบคลมและเปนตวแทนของมวลเนอหาทตองการวดอยางครบถวน

ส าหรบการหาความตรงทมการใชในการวจยทางดนตรบ าบดรองลงมา คอ การหาความตรงเชงโครงสรางหรอทฤษฎ (Construct Validity) ซงความตรงประเภทนเปนการตรวจสอบคณสมบตของ เคร อ งม อว า ให ผลการวดสอดคล องกบคณลกษณะทตองการวดมากนอยเพยงใด ซงมนยามโดยใชตวแปรโครงสรางตามทฤษฎ ความตรงตามโครงสราง นยมใชในการหาคณภาพของเครองมอทเปนคณลกษณะทางจตวทยาหรอตวแปรแฝง ซงเปนตวแปรนามธรรมทตองอาศยพนฐานทางทฤษฎทเกยวของในการก าหนดนยามตวแปรทงนยามเชงทฤษฎและนยามเชงปฏบตการ (วรรณ แกมเกต, 2551) เมอพจารณาถงผลการวเคราะหจ านวนและรอยละประเภทเครองมอจ าแนกตามศาสตร พบวา เครองมอทใชในงานวจยทางดนตรบ าบดสวนใหญเปนเครองมอในสาขาจตวทยา ดงนนเครองมอดงกลาวจงเปนเครองมอทใชวดตวแปรแฝง หากผวจยหาความตรงของเครองมอดวยวธการอนๆ อาจจะไมครอบคลมหรอไมสอดคลองกบตวแปรดงกลาว เพราะฉะนนวธการตรวจสอบความตรงของเครองมอท ใช วดตวแปรแฝงทเหมาะสมทสด คอ วธการตรวจสอบความตรงเชงโครงสราง โดยพจารณาความสอด คลองระหวางทฤษฎกบขอค าถามหรอเนอหาทตองการวด

ขอเสนอแนะในการวจย จากผลการสง เคราะห งานวจยพบวา

งานวจยทางดนตรบ าบดสวนใหญน าเครองมอประเมนผลของผอนหรอเครองมอจากงานวจยในศาสตรอนๆทเกยวของมาใช ซงมนกวจยเพยงสวนนอยเทานนทมการพฒนาเครองมอขนมาใหมเพอใชในงานวจยของตน เมอพจารณาถงงานวจยทน าเครองมอประเมนผลของผอนมาใช พบวา งานวจยสวนใหญทศกษาตวแปรตามเดยวกน มกจะมการใชเคร องมอในการประ เมนผลทางดนตรบ าบดเครองมอเดยวกน และมทมาจากแหลงเดยวกน ถงแมวางานวจยนนจะมวธการบ าบดทางดนตรทแตกตางกน หรอใหการบ าบดในกลมผปวยคนละกลมกนกตาม โดยเฉพาะอยางย งงานวจยในปจจบนทยงคงมการใชเครองมอซ ากนกบงานวจยในอดต ซงขอคนพบดงกลาว ชใหเหนวางานวจยทา งดนตร บ าบ ด ในประ เทศ ไทยขาดความหลากหลายและความทนสมยในการใชเครองมอในการประเมนผล และเมอพจารณาถงคณภาพของเครองมอ พบวา งานวจยสวนใหญมการรายงานคณภาพของเครองมอเฉพาะดานความเทยง (Reliability) โดยมงานวจยเพยงสวนนอยทรายงานคณภาพของเครองมอดานความตรง (Validity) ควบคไปกบคาความเทยง และยงมงานวจยอกสวนหนงทไมมการรายงานคณภาพของเครองมอ ท าใหงานวจยนนขาดความนาเชอถอในการวดและประเมนผลตวแปรตาม

จากผลการสงเคราะหในขางตน ท าใหเหนวา ในการท างานวจยครงตอไป นกวจยควรมงพจารณาและใหความส าคญกบการ เลอกใชเครองมอและการพฒนาเครองมอประเมนผลทางดนตรบ าบดใหมความนาเชอถอและสามารถวดและประเมนผลจากการบ าบดไดถกตอง เปนปรนย และเหมาะสมกบตวแปรและสภาพการณในขณะนน โดยควรพจารณาจากประเดนดงตอ ไปน


1.พจารณาความเหมาะสมของรปแบบเครองมอ ขอค าถาม เกณฑการวดและการใหคะแนนทสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย แบบแผนการวจย และตวแปรทตองการวดและประเมนผล

2.พจารณาถงคณภาพของเครองมอ เชน ความเทยง ความตรง ความเปนปรนย คาความยากหรออ านาจจ าแนกของเครองมอ เปนตน นกวจยควรเลอกงานวจยทมการรายงานคณภาพของเครองมอครบถวน โดยพจารณาจากผลการทดสอบคณภาพของเครองมอจากงานวจยทศกษามากอน ซงควรเลอกเครองมอทมคณภาพอยในระดบสง หลงจากนนผวจยควรมการทดสอบคณภาพของเครองมออกครงเพอพจารณาคณภาพของเครองมอในบรบทงานวจยของตนเอง โดยค านงถงการเลอกวธการทดสอบคณภาพของเครองมอทเหมาะสมกบรปแบบของเครองมอ ขอค าถาม และเกณฑการวดและการใหคะแนน และควรรายงานคณภาพของเครองมอลงในรายงานวจยใหครบถวน เพอใหผทสนใจเครองมอดงกลาวใชเปนขอมลในการพจารณาเลอกใชเครองมอนนตอไป ส าหรบงานวจยทมการพฒนาเครองมอขนมาใหม กควรด า เนนการตรวจสอบและรายงานคณภาพของเครองมอเชนเดยวกน ดงรายละเอยดในขางตน

3.พจารณาถงความทนสมยและความเหมาะสมของเคร องมอตอการวดตวแปรในสภาพการณ พฤตกรรม หรอบรบททเปลยนไป โดยเฉพาะเครองมอทมการปรบปรงใหทนสมยอยตลอดเวลา ซงนกวจยควรพจารณาใหรอบคอบเพอใหไดเครองมอทมความทนสมยและเหมาะสมกบบรบท พฤตกรรม ทกษะ และตวแปรทตองการประเมนผลในปจจบน

4.พจารณาถงขนตอนของการน าเครองมอไปใช โดยเฉพาะการเลอกเครองมอของผอนมาใช นกวจ ยควรศกษารายละเ อยดของเคร องมอ

เกยวกบขนตอนการใช ขอค าถาม และเกณฑในการวดและใหคะแนนอยางละเ อยด เ พอใหการด าเนนการใชเครองมอมความถกตอง เพอใหไดผลการประเมนทถกตองและนาเชอถอ

กตตกรรมประกาศ

บทความวจยเรองน เปนสวนหน งของโครงการวจยท ไดรบทนสนบสนนการวจยจากส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา และมหาวทยาลยมหดล ภายใตโครงการมหาวทยาลยวจยแหงชาต ปงบประมาณ 2554 ผวจยขอกราบขอบพระคณคณะกรรมการฯ หนวยงาน และผทเกยวของในการใหทนสนบสนนการวจยในครงน


เอกสารอางอง นงลกษณ วรชชย และสวมล วองวานช. (2541). การสงเคราะหงานวจยทางการศกษาดวยการ

วเคราะหอภมานและการวเคราะหเนอหา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพและท าปกเจรญผล. นทธ เชยงชะนา และณฏฐภรณ หลาวทอง. (2551). การสงเคราะหงานวจยทางดนตรศกษา :การวเคราะห

อภมานและการวเคราะหเนอหา .วารสารอเลกทรอนกสทางการศกษา, 3(1), 613-599. วรรณ แกมเกต. (2551). วธวทยาการวจยทางพฤตกรรมศาสตร. กรงเทพมหานคร. ภาควชาวจยและ

จตวทยาการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. Aitke, RC. (1969). Measurement of feelings using visual analogue scales. Proc R Soc Med, 62(10), 989–993. American Music Therapy Association. (2011). About Music Therapy & AMTA. Retrieved August 1, 2011 from, http://www.musictherapy.org/about/quotes/ Baxter, H.T. et al. (2007). The individualized music therapy assessment profile: IMTAP. London: Jessica Kingsley. Bruscia, K. E. (1987). Improvisational models of music therapy. Springfield, IL: Charles C.

Thomas. Chase, K. M. (2004). Music therapy assessment for children with developmental disabilities:

A survey study. Journal of Music Therapy, 41(1), 28 - 54. Cole, K. M. (2002). The music therapy assessment handbook. Columbus, MS: SouthernPen. Daveson, B. (2010). An audit about music therapy assessments and recommendations for

adult patients suspected to be in a low awareness state. Journal of Music Therapy, 47(4), 408 - 422.

Douglass, E. T. (2006). The development of a music therapy assessment tool for hospitalizes children. Music Therapy Perspectives, 24(2), 73 – 79.

Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2000). How to design and evaluate research in education (4th ed.). Dubuque, IA: McGraw-Hill Higher Education.

Gantt, L. (2001). Music psychotherapy assessment. Music Therapy Perspectives, 18(1), 47 – 58. Gregory, D. (2000). Test instruments used by journal of music therapy authors from 1984- 1997. Journal of Music Therapy, 37(2), 79 - 94. Groen, K. M. (2007). Pain assessment and management in end of life care: a survey of

assessment and treatment practices of hospice music therapy and nursing professionals. Journal of Music Therapy, 44(2), 90 - 112.

Hanser, S. B. (1999). The new music therapist’s handbook. Boston, MA: Berklee Press.

http://www.musictherapy.org/about/quotes/


Langan, D. (2009). Music therapy assessment tool for special education: Incorporating education outcomes. The Australian Journal of Music Therapy, 20, 78 – 98.

Layman, D. L., Hussey, D. L., & Laing, S. J. (2002). Music therapy assessment for severely emotionally disturbed children: A pilot study. Journal of Music Therapy, 39(3), 164 - 187.

Madsen, C. K., Maden, C. H., & Madsen, R. K. (2009). Development and validation of a concise emotional inventory. Journal of Music Therapy, 46(1), 2 - 14.

Miller, E. B. (2006). A mosaic of music therapy assessments. In S. L. Brooke (Eds), Creative arts therapies manual: A guide to the history, theoretical approaches, assessment, and work with special populations of art, play, dance, music, drama, and poetry therapies. Springfield, IL: Charles C Thomas.

Prizant, B.M., Wetherby, A.M., Rubin, E., Laurent, A.C., & Rydell, P.J. (2006). The SCERTS model: A comprehensive educational approach for children with autism

spectrum disorders (Vols.1). Baltimore, MD: Brookes. Spielberger, C. D. (1983). Manual for the State-Trait Anxiety Inventory (STAI). PaloAlto, CA: Consulting Psychologists Press. Waldon, E. G., & Wolfe, D. E. (2006). Predictive unility of the computor-based music

perception assessment for children (CMPAC). Journal of Music Therapy, 43(4), 356 – 371.


สทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการทางสตปญญา

อานนท ศรบญโรจน1 , หทยกาญจน ก าเหนดเพชร2 1,2อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยทกษณ,

2นกวจยประจ าหนวยวจยประชาธปไตยชมชนเพอการพฒนา มหาวทยาลยทกษณ Email: [email protected], ²[email protected]

บทคดยอ

ผพการทางสตปญญาเปนกลมคนทมความออนแอเนองจากมสภาวะความบกพรองทางสตปญญา ท าใหการรบรและการท าความเขาใจตอสงตาง ๆ มความแตกตางจากบคคลทวไป โดยเฉพาะเมอตองเขาไปเกยวของในกระบวนการยตธรรมทางอาญาอนเปนกระบวนการทมความสลบซบซอนและอาจสงผลกระทบตอสทธของผพการทางสตปญญา ฉะนน จงควรมกฎหมายและมาตรการทเหมาะสมโดยค านงความตองการจ าเปนทเปนพเศษของผพการทางสตปญญา อยางไรกด กฎหมายทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมทางอาญาของประเทศไทยไมไดมการบญญตรบรองสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการทางสตปญญาไวเปนการเฉพาะ ดงนน ประเทศไทยจงควรปรบปรงกฎหมายและมาตรการทเกยวของ เพอใหสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการทางสตปญญาไดรบการคมครอง ค าส าคญ: คนพการทางสตปญญา, การเขาถง, สทธในกระบวนการยตธรรมทางอาญา


The Rights to Access to Justice in Criminal Proceedings of Persons with Intellectual Disabilities

Arnon Sriboonroj1, Hataikarn Kamnerdpetch2

1,2Lecturer at Faculty of Law, Thaksin University 2Researcher at Community Democracy Unit for Development, Thaksin University

Email: [email protected], [email protected] Abstract

People with intellectual disability are vulnerable group because of their intellectual impairment.They are different from other individual in cognitive and understanding abilities. Especially, when they participant in a complicated criminal justice system, their rights are likely to be violated. Therefore in order to protect the right of people with intellectual disability, it should have the appropriate law and measure which suit for their special needs. In Thailand, however, there is no registration that recognizes the right to access to justice of people with intellectual disability. For this reason, Thailand law should be reformed in order to protect the right of people with intellectual disabilities in access to criminal proceeding. Keywords: People with intellectual disability, access, Rights in Criminal Proceedings


บทน า

“ใหรฐภาคประกนการเขาถงกระบวนการยตธรรมอยางมประสทธผลส าหรบคนพการบนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลอน ซงรวมถงการใหความชวยเหลอในเรองกระบวนวธพจารณาและความชวยเหลอทเหมาะสมตามวยเพออ านวยความสะดวกในการแสดงบทบาทของคนพการในฐานะผมสวนรวมโดยตรงและโดยทางออม รวมทงในฐานะเปนพยานในกระบวนการพจารณาทางกฎหมายทงป ว ง ร ว ม ท ง ใ น ข น ตอน ก า ร ส อบ ส ว น แ ล ะกระบวนการเบองตนอน ๆ”

(ขอ 13 วรรค 1 แหงอนสญญาวาดวยสทธคนพการ)

สทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมนบเปนสทธขนพนฐานของมนษยทกคนทไดรบการรบรองโดยกฎหมาย ในอนทจะไดรบการคมครอง ใหความชวยเหลอ ตลอดจนอ านวยความยตธรรมจากศาลและหน วยงาน อนๆ ท เ ก ยวขอ ง ในกระบวนการย ต ธ รรม ซ งสทธ ในการ เข าถ งกระบวนการยตธรรมเชนวานไดรบการรบรองจากกฎหมายระหวางประเทศ เชน ขอ 10 และ 11 แหงปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1948 ขอ 14-16 ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.1966 และกฎหมายภายในอยางรฐธรรมนญและกฎหมายอนทเกยวของกบวธพจารณาความ อนเปนผลพวงมาจากขอความคดทวา “บคคลทกคนยอมเสมอกนตอหนากฎหมาย” (equality of persons before the law) อยางไรกด ยงมบคคลบางกลมทยงประสบกบปญหาและอปสรรคในการเขาถงกระบวนการยตธรรม ไดแก คนพการ อนเนองมาจากขอจ ากดทางสภาพรางกาย จตใจ และสตปญญา จงท าใหบคคลกลมนไมสามารถเขาถงสทธในกระบวนการ

ยตธรรมไดอยางเตมทเฉกเชนเดยวกบบคคลทวไป ซงสงผลใหการบงคบการใหเปนไปตามสทธตาง ๆ ทบคคลกลมนพงมพงไดตามทกฎหมายบญญตไมสามารถเกดขนไดจรงในทางปฏบต เพราะสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมนนเปนพนฐานส าคญท ท า ใหคนพการสามารถอป โภคสทธมนษยชนในดานอน ๆ ได (Ortoleva, 2011) เชน หากคนพการถกเลอกปฏบตในสทธทางการศกษา และน าขอพพาทมาฟองตอศาล ถากระบวนการยตธรรมไมสามารถจดสงอ านวยความสะดวกใหเหมาะสมกบความตองการจ าเปนพเศษ (Special needs) ของความพการในแตละประเภท ไมวาจะเปนในทางกายภาพ การสอสาร ฯลฯ ยอมท าใหคนพการไมสามารถเขาถงสทธในกระบวนการยตธรรมไดอยางเตมท ซงนอกจากจะเปนการเลอกปฏบตตอคนพการในกระบวนการยตธรรมแลว โดยนยนยงเปนการกระทบถงการคมครองสทธทางการศกษาของคนพการในอกทางหนงดวย โดยในบรรดาความพการทงหลาย ผพการทางสตปญญานบเปนบคคลกลมทมความออนแอ (Vulnerable group) มากทสดกลมหนง เนองจากมความสามารถในการรบรและท าความเขาใจสงตาง ๆ ไดอยางจ ากดกวาบคคลทวไป โดยเฉพาะอยางยงในสถานการณทตองเขาไปเกยวของกบกระบวนการยตธรรมทางอาญาทมผลกระทบตอสทธ หนาท และความรบผดของพวกเขาเหลานน โดยผพการทางสตปญญาอาจเขาไปเกยวของในกระบวนการยตธรรมทางอาญาไดในหลายสถานะ เชน ผเสยหาย พยาน ผกระท าความผด หรอแมแตผตองขงในเรอนจ า โดยมรายงานระบวาในรฐ New South Wales ประเทศออสเตรเลย มผตองขงทเปนคนพการทางสตปญญาจ านวนรอยละ 13 ของผตองขงทงหมด (Villamanta Disability Rights Legal Service Inc., 2012) ซงจ าเปนอยางยงทผพการทางสตปญญาจะตองไดรบการคมครองเปน


พเศษ เพอใหเขาสามารถเขาถงสทธในกระบวนการยตธรรมทางอาญาไดอยางเตมท

ส าหรบประเทศไทย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดวางหลกการ กวางๆ เกยวกบการคมครองสทธของคนพการในกระบวนการยตธรรมไวในมาตรา 40(6)วา “ผพการหรอผทพพลภาพยอมมสทธไดรบความคมครองในการด าเนนกระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในคดทเกยวกบความรนแรงทางเพศ” สวนในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 13 วรรค 3 คงบญญตแตเพยงเรองการจดหาลามภาษามอใหกบผพการทางการไดยนหรอสอความหมายในการด าเนนกระบวนวธพจารณาความอาญาเทานน และถงแมวาในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาจะไดใหการคมครองสทธของผถกกลาวหาและจ าเลยทวกลจรตไวในมาตรา 14 แลวกตาม แตอาจยงไมครอบคลมถงลกษณะเฉพาะของผพการทางสตปญญาทอาจมความแตกตางกบบคคลวกลจรต บทความนมงศกษาถงขอความคดวาดวยสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการทางสตปญญา ตลอดจนแนวทางในการค ม ค ร อ ง ส ท ธ ข อ ง บ ค ค ล ก ล ม ด ง ก ล า ว ใ นกระบวนการยตธรรมทางอาญา โดยจะไดแบงการพจารณาออกเปน 6 สวน ดงน สวนท 1 สทธในกระบวนการยตธรรมในกฎหมายระหวางประเทศ สวนท 2 ขอความคดวาดวยหลกการเขาถง สวนท 3 ความหมายและลกษณะของความพการทางสตปญญา สวนท 4 แนวทางการปรบใชหลกการเขาถง:ส าหรบผพการทางสตปญญาในกระบวนการยตธรรมทางอาญา สวนท 5 ประเทศไทยกบปญหาสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการทางสตปญญา และสวนท 6 บทสรป ซงจะไดพจารณาเปนล าดบดงน

1.สทธ ในกระบวนการยตธรรมในกฎหมายระหวางประเทศ

สทธในกระบวนการยตธรรมทเกยวของกบผ พการไดรบการบญญตไวในตราสารดานสทธมนษยชนหลายฉบบ ในบทความนจะกลาวถงเฉพาะปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง และอนสญญาวาดวยสทธของคนพการเทานน โดยสวนใหญจะเปนการคมครองสทธของผพการโดยภาพรวม มไดมงเนนไปทความพการในลกษณะใดลกษณะหนงโดยเฉพาะ ดงน

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights) ป ฏ ญ ญ า ส า ก ล ว า ด ว ย ส ท ธมนษยชนเปนตราสารระหวางประเทศทเกยวของกบสทธมนษยชนฉบบแรกทจดท าขนโดยองคการสหประชาชาต ดวยความมงหวงทจะสรางบรรทดฐานกลางดานการคมครองสทธมนษยชนขนในระดบสากลเพอใหนานาประเทศเคารพในสทธเสรภาพขนพนฐานและศกดศรความเปนมนษยของบคคลทกคน แมวาปฏญญาสากลฯ จะไมมผลผกพนตามกฎหมายระหวางประเทศ แตกมลกษณะเปนเอกสารทแสดงถงหลกการพนฐานดานสทธมนษยชนทรฐตองใหการรบรองแกมนษยทกคน และเปนสทธทมนษยทนคนพงมและมอาจโอนแกกนได อนเปนการสรางมาตรฐานสากลดานการคมครองสทธมนษยชนใหกบประเทศทงมวล (อดมศกด สนธพงษ, 2553) กลาวอกนยหนงปฏญญาสากลฯ เปนบรรทดฐานกลาง หรอเปนมาตรฐานขนต าในการใหความคมครองสทธมนษยชนแกคนในชาตทรฐสมาชกขององคการสหประชาชาตจะตองยดถอ ในปฏญญาสากลฯ ฉบบน ไดคมครองผพการ ไมวาจะเปนผทมความพการทางรางกายหรอทางสตปญญาใหไดรบความคมครองตามกฎหมาย


อยางเทาเทยมกบบคคลทวไป โดยไดบญญตไวในขอ 7 ทก าหนดใหบคคลทกคนมสทธในการไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางเทาเทยมกน โดยปราศจากการเลอกปฏบตใด ๆ ซงสอดคลองกบหลกความเสมอภาคกนตอหนากฎหมาย ดงนน ไมวาบคคลนนจะมความแตกตางกนในเรองเพศ ภาษา ศาสนา เชอชาต ความคดเหนทางการเมอง หรอความพการ กยอมไดรบการปฏบตจากรฐอยางเทาเทยมกน กลาวคอ รฐจะตองไมเลอกปฏบต หรอจะตองปฏบตอยางเทาเทยมกนในส งทมสาระส าคญอยางเดยวกน และปฏบตแตกตางกนในสงทมสาระส าคญแตกตางกน อนเปนหลกการขนพนฐานของการคมครองสทธมนษยชน (บรรเจด สงคะเนต, 2552) ในสวนของสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมนนไดบญญตไวเปนการเฉพาะในขอ 10 ทก าหนดใหบคคลทกคนมสทธในความเสมอภาคอยางเตมทในการไดรบการพจารณาคดอยางเปนธรรมและเปดเผยจากศาล และบคคลทกคนทถกกลาวหาวากระท าความผดทางอาญาจะตองไดรบการสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธจนกวาศาลจะพพากษาวามความผด ตามขอ 11

ดงนน รฐจงตองจดใหมความชวยเหลอเปนพเศษในกรณตางๆ แกผ พการเพอให เขาสามารถใชสทธตางๆ ไดเชนเดยวกบบคคลทวไป จงจะถอไดวาไมเปนการเลอกปฏบตตอผพการ

กต การะห วางประ เทศ วาด วยสทธ

พลเ มองและสทธทางการเมอง ค .ศ . 1966 (International Covenant on Civil and Political Rights; ICCPR) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง เปนตราสารดานสทธมนษยชนระหวางประเทศทส าคญและเปนหนาทของรฐภาคทจะตองปฏบตตาม โดยกตกาฯน ได

รบรองใหบคคลทกคนเสมอภาคกนในการไดรบการพจารณาคดจากศาล ดงทไดบญญตไวในขอ 14(1) ดงน “ขอ 14(1) บคคลทกคนยอมเสมอภาคในการพจารณาของศาลและคณะตลาการ ในการพจารณาคดอาญาทตองหาวากระท าผด...

ขอ 14(3) ในการพจารณาคดอาญา บคคลทกคนซงตองหาวากระท าผดยอมมสทธทจะไดรบหลกประกนขนต าดงตอไปนโดยเสมอภาค

(ง) สทธทจะไดรบการพจารณาตอหนาบคคลนน และสทธทจะตอสคดดวยตนเอง หรอโดยผานผชวยเหลอทางกฎหมายทตนเลอก สทธทบคคลไดรบแจงใหทราบถงสทธในการมผชวยเหลอทางกฎหมาย หากบคคลนนไมมผชวยเหลอทางกฎหมาย ในกรณใด ๆ เพอประโยชนแหงความยตธรรมบคคลนนมสทธทจะมผชวยเหลอทางกฎหมายซ ง ม ก า ร แต ง ต ง ใ ห โ ดยปร าศจากคาตอบแทน ในกรณทบคคลนนไมสามารถรบภาระในการจายคาตอบแทน”

อนสญญาวาดวยสทธคนพการ ค.ศ. 2006 (Convention on the Rights of Person with Disability; CRPD) ส าหรบอนสญญาวาดวยสทธคนพการนน ประเทศไทยไดลงนามและใหสตยาบนเมอวนท 29 กรกฎาคม 2551 และมผลบงคบใชตงแตวนท 28 สงหาคมในปเดยวกน โดยอนสญญาฉบบนเปนตราสารระหวางประเทศทรบรองสทธของผ พการ ไว โดย เฉพาะ ในอารมภบทของอนสญญาฉบบน แสดงให เหนว า ร ฐภาคของอนสญญายอมรบในศกดศรและคณคาของความเปนมนษยทมมาแตก าเนดไมวาผนนจะมสภาพรางกายหรอสตปญญาครบถวนสมบรณหรอไม และยอมรบดวยวาการเลอกปฏบตตอบคคลใดๆ บน


พนฐานของความพการเปนการละเมดศกดศรและคณคาทมมาแตก าเนดของมนษย นอกจากนยงไดสงเสรมความเสมอภาคดวยการยอมรบวามนษยทกคนมสทธเสรภาพเทาเทยมกนโดยไมค านงถงความแตกตางใดๆ โดยภาพรวม อนสญญาฉบบนมไดรบรองสทธใดขนมาใหม หากแตเปนการเตมเตมสทธมนษยชนขนพนฐานทปรากฏอยแลวในกตการะหวางประเทศ หรออนสญญาฉบบตาง ๆ ไมวาจะเปนสทธพลเมอง สทธทางการเมอง สทธทางเศรษฐกจ หรอสทธทางสงคม โดยมงเนนไปทหลกการไมเลอกปฏบต และหลกความเสมอภาคเท า เ ท ย ม ก น ด ง ท ไ ด ก ล า ว ม า แล ว ข า ง ต น (European Union Agency for Fundamental Rights, 2013) การคมครองสทธของคนพการทเกยวของกบการเขาถงกระบวนการยตธรรมถกบญญตไดรบการบญญตไวโดยเฉพาะใน ขอ 12 และขอ 13 ดงน “ขอ 12 การยอมรบอยางเทาเทยมกนเบองหนากฎหมาย 1.รฐภาคยนยนวาคนพการมสทธทจะไดรบการยอมรบวาเปนบคคลเบองหนากฎหมายในทกแหงหน 2.ใหรฐภาคยอมรบวาคนพการอปโภคความสามารถทางกฎหมายในทกดานของการด าเนนชวต บนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลอน 3.ใหรฐภาคด าเนนมาตรการทเหมาะสมในการจดใหคนพการเขาถงการสนบสนนทตนตองการในการใชความสามารถทางกฎหมาย...” “ขอ 13 การเขาถงกระบวนการยตธรรม 1.ใหรฐภาคประกนการเขาถงกระบวนการยตธรรมอยางมประสทธผลส าหรบคนพการบนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลอน ซงรวมถงการใหความชวยเหลอในเรองกระบวนวธพจารณาและความชวยเหลอทเหมาะสมตามวยเพออ านวยความ

สะดวกในการแสดงบทบาทของคนพการในฐานะผมสวนรวมโดยตรงและโดยทางออม รวมทงในฐานะเปนพยานในกระบวนการพจารณาทางกฎหมายทงปวงรวมทงในขนตอนการสอบสวนและกระบวนการเบองตนอน ๆ 2.เ พอประกนการเขาถงกระบวนการยตธรรมอยางมประสทธผลส าหรบคนพการใหรฐภาคสงเสรมการฝกอบรมทเหมาะสมส าหรบผทท างานในดานกระบวนการยตธรรม รวมถงเจาหนาทต ารวจและเจาหนาทราชทณฑ”

ขอ 12 ของอนสญญาก าหนดใหรฐทเปนภาคจะตองยอมรบวาคนพการไดรบความคมครองตอหนากฎหมายและมสถานะทางกฎหมายเทาเทยมกบบคคลทวไปในทกดานของชวต และรฐไมส ามารถ ใช เ หต แห ง คว าม พการมาลดทอนความสามารถทางกฎหมายไปจากผพการได โดยรฐภาคตองมมาตรการในการจดการใหคนพการเขาถงความสามารถทางกฎหมายของตนไดอย า งเหมาะสม ทส าคญรฐภาคตองใหหลกประกนแกคนพการในการเขาถงกระบวนการยตธรรมไดอยางเทาเทยมกบบคคลอน โดยการจดการชวยเหลอทเหมาะสมแกผ พการเหลานนในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรม โดยในขอน ยงหมายความรวมถง การทรฐภาคยงตองมมาตรการทจะก าจดอปสรรค ตาง ๆ ทเปนการกดกนผพการจากการเขาเปนสมาชกของสงคมไดอยางเทาเทยมกบบคคลอนดวย

สวนการเขาถงกระบวนการยตธรรมนน อนสญญาวาดวยสทธคนพการไดก าหนดใหรฐภาคใหความชวยเหลอหรอจดสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ เพอใหคนพการเขาถงกระบวนการยตธรรมไดเทาเทยมกบบคคลทวไป ตงแตชนสอบสวน ชนพจารณา หรอกระบวนการการเขาถงความยตธรรมเบองตน ใหผ พการมสวนรวมในกระบวนการยตธรรมทงทางตรงและทางออมและในฐานะพยาน


ในคดดวย นอกจากนยงก าหนดใหรฐภาคจดการฝกอบรมท เหมาะสมแกบคคลท เก ยวของกบกระบวนการยตธรรมเพอใหการอ านวยความยตธรรมแกผ พการมประสทธภาพมากขน ทงน หมายความวา ประเทศไทยในฐานะรฐภาคของอน สญญาฉบ บน จ ง ต อ งปร บปร งกฎหมาย แนวนโยบาย หรอการปฏบต ใหสอดคลองกบบทบญญตดงกลาวดวย ประเทศไทย ในฐานะภาคแหงอนสญญาฯนจงมหนาทหลกในเรองการคมครองสทธมนษยชนในเรองสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรม ดงน

1.มหนาทตองเคารพ (Respect) สทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมโดยการยนยนวาเจาหนาทของรฐ ไมวาจะเปนต ารวจ ผพพากษา เจาหนาทราชทณฑ จะไมแทรกแซงการใชสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการ

2.มหนาทตองปกปอง (Protect) สทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมโดยการยนยนวาหนวยงานภาคเอกชน ทนายความ หรอแมแตครอบครวของผพการเอง จะไมแทรกแซงสทธในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการ

3.มหนาทในการจดใหประชาชนสามารถใชสทธไดอยางเตมท (Fulfill) โดยจดท ามาตรการตาง ๆ ทเหมาะสมเพอสงเสรมสทธของผพการทางสตปญญา เชน จดการอบรมเจาหนาททเกยวของกบกระบวนการยตธรรมทางอาญา หรอจดสถานทการสอบสวนหรอพจารณาคดใหเหมาะสม หลงจากน จะพจารณาถงหลกวาดวยการเขาถง (Accessibility) ซงเปนหลกการทส าคญทจะท าใหผพการสามารถใชสทธตาง ๆ ไดอยางเตมท

2.ขอความคดวาดวยหลกการเขาถง “หลกการเขาถง” (Accessibility) นนถอไดวาเปนหลกการพนฐานทส าคญในการคมครองสทธมนษยชนของคนพการ เนองจากหลกการ

ดงกลาวมวตถประสงคเพอขจดอปสรรคและเปนหลกประกนทท าใหคนพการสามารถเขาถงสทธในดานตาง ๆ ทมอยไดอยางแทจรง (International Disability Alliance (IDA), 2010) ซงหลกการเขาถงนไดถกอางถงในตราสารระหวางประเทศทเกยวดวยสทธมนษยชนหลายฉบบ เชน ในขอ 21 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนทใหการยอมรบวาบคคลทกคนยอมมสทธเขาถงบรการสาธารณะในประเทศของตนโดยเสมอภาค กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมในขอ 13 ไดรบรองการเขาถงสทธทางการศกษาของบคคลทกคนอยางเสมอภาค เปนตน แตอยางไรกด ในอดตทผานมา ตราสารระหวางประเทศทเกยวดวยสทธมนษยชนกมไดน าหลกการเขาถงไปปรบใชในบรบทของคนพการโดยตรง ตอมาเมอองคการสหประชาชาตไดใหการรบรองเกณฑมาตรฐานวาดวยความเทาเทยมในโอกาสของคนพการ (Standard Rules on the Equalization of Opportunities for Persons with Disabilities) ในป ค.ศ. 1994 ขอความคดวาดวยการเขาถงจงไดถกน ามาปรบใชในบรบทของคนพการ ในขอ 5 ของมาตรฐานดงกลาวไดก าหนดใหรฐตองยอมรบถงความส าคญของความสามารถในการเขาถงในโอกาสทเทาเทยมกนในทกมตของสงคมส าหรบคนพการทกประเภท แตอยางไรกดมาตรฐานฉบบนกม ไดมสถานะเปนกฎหมายระหวางประเทศทจะกอใหเกดพนธกรณแกรฐสมาชกขององคการสหประชาชาตใหตองปฏบตตาม จนกระทงในป ค.ศ. 2006 อนสญญาวาดวยสทธคนพการไดใหการรบรองหลกการดงกลาว รวมทงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 เองกไดใหการรบรองหลกการเขาถงไวในท านองอยางอนสญญาวาดวยสทธคนพการดวยเชนกน อาท ในมาตรา 40 และมาตรา 54 เปนตน โดยในอารมภบทของอนสญญากลาววา “ยอมรบ


ถงความส าคญของความสามารถในการเขาถงสภาพแวดลอมทางกายภาพ สงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรม สาธารณสข การศกษา และสารสนเทศและการสอสาร ซงจะท าใหคนพการไดอปโภคสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานทงปวงไดอยางเตมท” ตลอดจนไดก าหนดพนธกรณใหรฐภาคแหงอนสญญาตองด าเนนมาตรการทเหมาะสมทจะใหคนพการสามารถเขาถงสภาพแวดลอมทางกายภาพ การขนสง สารสนเทศและการสอสาร รวมทงบรการอนทจดใหแกสาธารณะ ทงนบนพนฐานของความเทา เทยมกบบคคล อน ไว ในขอ 9 แห งอนสญญาวาดวยสทธของผพการ ทงยงไดรบรองหลกการเขาถงในฐานะทเปนหลกการทวไปของอนสญญา ไวในขอ 3 (ฉ) อกดวย จงอาจกลาวไดวาอนสญญาวาดวยสทธคนพการเปนกฎหมายระหวางประเทศทเปนลายลกษณอกษรทเกยวดวยสทธมนษยชนฉบบแรกท ไดน าขอความคดวาดวยหลกการเขาถงมาปรบใชในบรบทของคนพการโดยเฉพาะ (Lords et al, 2012) ซงเมอพจารณาขอความคดวาดวยการเขาถงภายใตขอบเขตของอนสญญาวาดวยสทธคนพการกจะเหนไดวาหลกการดงกลาวมการใชบงคบทคอนขางกวางและเปนนามธรรม โดยในการท าความเขาใจหลกการดงกลาวอาจพจารณาไดใน 2 ลกษณะ (Lords, 2010) กลาวคอ ลกษณะแรกในฐานะทเปนหลกการทวไป โดยหลกการดงกลาวจะท าหนาท เปนกลไกควบคมใหกฎหมายทมอยสอดคลองกบความมงหมายและวตถประสงคของอนสญญา ตามนยนจงท าใหการตรากฎหมาย และการบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายของรฐภาคแหงอนสญญาในเรองทเกยวดวยสทธคนพการจงตองค านงถงหลกการดงกลาวดวย ทงนเพอใหคนพการสามารถใชประโยชนจากทรพยากรตาง ๆ ตลอดจนอปโภคสทธมนษยชนและสทธขนพนฐานทมอยไดอยางเตมทและทดเทยมกบบคคลทวไป

และลกษณะทสองพจารณาหลกการเขาถงในฐานะทเปนเครองมอในการตความ ในแงนหลกการเขาถงไดถกน าไปใชเปนแนวทางในการอธบายอนสญญาวาดวยสทธคนพการ โดยเฉพาะสารตถะแหงสทธตาง ๆ ทก าหนดไวในอนสญญา (Lords, 2010) โดยหากพ เคราะหถ ง อปสรรคท เปนขอจ ากดตอความสามารถในการเขาถงของคนพการนน อาจปรากฏอยในหลายลกษณะ ไมวาจะเปนอปสรรคในทางกายภาพ ซ งท าใหคนพการไมสามารถเขาถงสภาพแวดลอมตาง ๆ ในทางกายภาพได เชน อาคารหรอสถานทนนทนาการทไมมทางลาดส าหรบคนพการทตองนงรถวลแชร (Wheelchairs) รวมทงระบบขนสงและบรการสาธารณะอน ๆ ทมลกษณะไมเออตอการเขาถงของคนพการ หรออปสรรคในการเขาถงขอมลขาวสาร เนองจากขอมลขาวสารมกจะอยในรปแบบทคนพการไมสามารถเข าถง ได ตวอย างเชน ร ายการ โทรท ศน ท ไ ม ม ค าบร รยาย ใต ภ าพ (caption) ซงท าใหคนพการทางการไดยนไมสามารถท าความเขาใจได หรออปสรรคทางองคกร (institutional barriers) ซงหมายรวมถงกฎหมาย ทางปฏบต ตลอดจนกระบวนการทท าใหคนพการไมสามารถเขาถงสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ ได เชน ในบางประเทศคนพการทางจตและคนพการทางสตปญญากฎหมายหามมใหใชสทธเลอกตง เปนตน (Lords et al, 2012)

3.ความหมายและลกษณะของความพการทางสตปญญา ส าหรบการใหความหมายหรอลกษณะของคว าม พก า รทา งสต ป ญญาน น เป น เ ร อ งท มความส าคญ เนองจากจะสงผลถงการก าหนดประเภทความพการของบคคลซงจะมความสมพนธตอการปรบใชกฎหมาย นโยบาย ตลอดจนการจดสวสดการหรอบรการสาธารณะใหเหมาะสมกบ


ความพการแตละประเภท ในปจจบนตามประกาศกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เรอง ประเภทและหลกเกณฑความพการ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2555 ไดก าหนดประเภทความพการไว 7 ประเภท ไดแก 1.ความพการทางการเหน 2.ความพการทางการไดยนหรอสอความหมาย 3.ความพการทางการเคลอนไหวหรอทางรางกาย 4.ความพการทางจตใจหรอพฤตกรรม 5.ความพการทางสตปญญา 6.ความพการทางการเรยนร และ 7.ความพการทางออทสตก โดยมขอทนาสงเกตวา ค าวา “ความพการทางสตปญญา” ในภาษาองกฤษนน ประเทศอเมรกามกจะใชค าวา “Intellectual retardation” ในขณะทออสเตรเลยมกจะใชค าวา “Intellectual disability” (Villamanta Disability Rights Legal Service Inc., 2012) โดยค าวา “ความพการทางสตปญญา” (Intellectual Disability) น ไดมการใหความหมายไวอยางหลากหลาย (Law Reform Committee, 2013) โดยสมาคมบคคลปญญาออนแหงสหรฐอเมรกา (American Association of Mental Retardation: AAMR) ตอมาไดเปลยนชอเปน The American Association on Intellectual and Developmental Disabilities ซงเปนองคกรทมบทบาทตอการพฒนาความหมายและก าหนดลกษณะของความพการทางสตปญญา ไดใหความหมายของความพการทางสตปญญาไววา หมายถง “ความพการทางสตปญญาเกยวของกบขอจ ากดอนเปนสาระส าคญในการปฏบตหนาท ซงจะปรากฏลกษณะระดบเชาวปญญาต ากวาเกณฑเฉลย พรอมกนกบทมขอจ ากดดานพฤตกรรมการปรบตวตอไปนสองดานหรอมากกวานน ไดแก การสอความหมาย การดแลตนเอง การด ารงชวตภายในบาน ทกษะทางสงคม การใชประโยชนจากชมชน การควบคมตนเอง สขอนามยและความปลอดภย การน าความรมาใชในชวตประจ าวน การ

ใชเวลาวางและการท างาน โดยความผดปกตของสตปญญานตองปรากฏชดกอนอาย 18 ป” ในท านองเดยวกนสมาคมจตเวชศาสตรสหรฐอเมรกา (The American Psychiatric Association) ไดมการจดท าคมอการวนจฉยและสถตส าหรบความผดปกตทางจต ซงในปจจบนไดมการปรบปรงเปนครงท 4 (Diagnostic and Statistical Manual Disorders: DSM IV) โดยคมอฉบบดงกลาวไดรบการยอมรบและใชอางองจากทงแพทย นกวจย บรษทประกนสขภาพ บรษทยา รวมทงศาล (Villamanta Disability Rights Legal Service Inc., 2012) ในคมอฉบบดงกลาวไดใหความหมายของภาวะความบกพรองทางสตปญญาวา หมายถง “ลกษณะส าคญของความพการทางสตปญญา คอ ระดบเชาวปญญาต ากวาเกณฑเฉลย พฤตกรรมการปรบตวบกพรองอยางนอยตงแต 2 ดานขนไปจากทกษะดงตอไปน (ตาราง A) ไดแก การสอความหมาย การดแลตนเอง การใชชวตภายในบาน ทกษะทางสงคมและการปฏสมพนธระหวางบคคล การใชประโยชนจากทรพยากรในชมชน การควบคมตนเอง ทกษะทางวชาการ การท างาน การใชเวลาวาง สขภาพและความปลอดภย (ตาราง B) ลกษณะดงกลาวตองปรากฏอาการกอนอาย 18 ป (ตาราง C)” ในขณะทพระราชบญญตคนพการ ค.ศ. 2006 (Disability Act 2006) ของมลรฐวคตอเรย (Victoria) ซงเปนกฎหมายทไดก าหนดเกยวกบการจดบรการใหแกคนพการ โดยกฎหมายฉบบดงกลาวเปนกฎหมายทน ามาบงคบใชแทนพระราชบญญตการจดบรการส าหรบคนพการทางสตปญญา ค.ศ.1986(Intellectually Disable Persons’ Services Act 1986) และพระราชบญญตการจดบรการส าหรบคนพการ ค.ศ. 1991 (Disability Services Act 1991) ภายใตพระราชบญญตคน


พการ ค.ศ. 2006 ไดใหความหมายของความพการทางสตปญญาไววา “ความพการทางสตปญญา หมายถง บคคลทมอายตงแต 5 ปขนไปในขณะเดยวกนกบทปรากฏวา ระดบเชาวปญญาต ากวาเกณฑเฉลย และพฤตกรรมการปรบตวบกพรอง ซงปรากฏอาการกอนอาย 18 ป” ส าหรบประเทศไทย ประกาศกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เรอง ประเภทและหลกเกณฑความพการ พ.ศ. 2552 ซงเปนประกาศทออกตามพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 ไดก าหนดหลกเกณฑของความพการทางสตปญญาไว มาตรา 8 ด งน “หลกเกณฑก าหนดความพการทางสตปญญา ไดแก การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงเปนผลมาจากการมพฒนาการชากวาปกต หรอมระดบเชาวปญญาต ากวาบคคลทวไป โดยความผดปกตนนแสดงกอนอาย 18 ป” จากการใหค านยามดงกลาวขางตนจะเหนไดวา ความพการทางสตปญญาเปนความพการทไมอาจเหนไดโดยประจกษ เหมอนอยางเชนความพการทางรางกาย จงจ าเปนอยางยงทจะตองไดรบการวนจฉยทางการแพทยจากแพทยผเชยวชาญเฉพาะทาง โดยทวไปสงบงชทางการแพทยในการวนจฉยวาบคคลใดมความพการทางสตปญญาหรอไมนน จะตองประกอบดวยลกษณะส าคญ 2 ประการ ดงน 1.ระดบเชาวปญญา(Intelligence Quotient: IQ) ผพการทางสตปญญาจะตองมระดบเชาวปญญาอยในระดบ 70 หรอต ากวา 70 ลงมา (Law Reform Committee, 2013) และ 2.พ ฤ ต ก ร ร ม ก า ร ป ร บ ต ว (Adaptive Behavior) หมายถง การปฏบตตนในชวตประจ าวนทวไป ซงเปนความสามารถของบคคลนนทจะ

ด ารงชวตไดดวยตนเองในสงคม โดยผทมความพการทางสตปญญาจะตองมความบกพรองในดานพฤตกรรมการปรบตวในทกษะตาง ๆ ตงแต 2 ทกษะขนไป อนไดแก การสอความหมาย การดแลตนเอง การใชชวตภายในบาน การปฏสมพนธกบผ อนในสงคม การใชประโยชนจากทรพยากรในชมชน การควบคมตนเอง การน าความรมาใชในชวตประจ าวน การใชเวลาวาง การท างาน การมสขภาพอนามยและความปลอดภย ทส าคญสงบงชทงสองประการดงกลาวจะตองปรากฏกอนอาย 18 ป ตามนยนหากปรากฏสงบงชทง สองประการภายหลงอาย 18 ป จงไมจดวาบคคลนนมความพการทางสตปญญา แตอาจอยในความพการประเภทอน เชน ความพการทางการเรยนร (Learning Disability: LD) ความพการทเกดจากการกระทบกระเทอนทางสมอง (Brain injury) หรอ ความพการทเกดจากโรคสมองเสอม อยางไรกด ไดมการวพากษวจารณเกยวกบการจ ากดเงอนไขในแงของเวลา วาอาจเปนการกดกนมใหบคคลบางกลมทปรากฏสงบงชทง 2 ประการขางตนภายหลงอาย 18 ป ควรตองจดอยในป ร ะ เ ภ ท ค ว า ม พ ก า ร ท า ง ส ต ป ญ ญ า ด ว ย (Villamanta Disability Rights Legal Service Inc., 2012)

4.แนวทางการปรบใชหลกการเขาถงส าหรบผพการทางสตปญญาในกระบวนการยตธรรมทางอาญา

การน าหลกการเขาถงมาปรบใชกบผพการทางสตปญญาในกระบวนการยตธรรมทางอาญานนอาจแบงการพจารณาไดเปน 3 สวน ดงน ในชน เจาพนกงานต ารวจ ชนการพจารณาคดของศาล และในชนราชทณฑ

ชนเจาพนกงานต ารวจ ในชนเจาพนกงานต ารวจเปนขนตอนทมความส าคญตอการรวบรวมส านวนคด


โดยเฉพาะในคดทมผพการทางสตปญญาเขาไปเกยวของ อาจกลาวไดวาในชนเจาพนกงานต ารวจถอเปนประตบานแรกในการเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการทางสตปญญากวาได ในชนน เจาพนกงานต ารวจจะตองพจารณาในเบองตนกอนวาผทตนก าลงสอบสวนอยนนเปนผพการทางสตปญญาหรอไม เนองจากอาจสงผลตอการปฏบตบางประการในการสอบสวนทมความแตกตางกนระหวางบคคลทวไปกบผ พการทางสตปญญา เชน การใชถอยค าในการสอบสวน การทจะตองมนกสงคมสงเคราะห ผเชยวชาญดานความพการทางสตปญญา หรอผดแลคนพการอยรวมในการสอบสวนดวย เปนตน ซ ง ใ น ก า ร พ จ า ร ณ า ป ญ ห า ด ง ก ล า ว นอกจากเจาพนกงานต ารวจจะพจารณาจากขอมลในทางกายภาพทสามารถเหนไดโดยประจกษแลว ย ง จ ะต อ งอาศ ยกา รว น จ ฉ ยทา งการแพทยประกอบดวย ซงเปนเรองทางเทคนค ฉะนน จงท าใหเจาพนกงานต ารวจประสบกบความยงยากอยางมากในการพจารณาวาบคคลนนเปนผพการทางสตปญญาหรอไม ดวยเหตนมลรฐ Victoria ของออสเตรเลย จงไดมการจดท าหลกเกณฑส าหรบใชในการตรวจสอบเบองตน เพอชวยใหเจาพนกงานต ารวจพจารณาปญหาดงกลาวไดอยางงายขน (Villamanta Disability Rights Legal Service Inc., 2012) ในการสอบสวนผพการทางสตปญญาเจาพนกงานต ารวจมกจะประสบกบปญหาผพการทางสตปญญาไมเขาใจในสทธขนพนฐานของตนหรอค าถามของเจาพนกงาน ตลอดจนภาวะความเครยดของผพการทางสตปญญา (Villamanta Disability Rights Legal Service Inc., 2012) ดงน ในหลายประเทศ ไมวาจะเปนออสเตรเลย องกฤษ เวลส จงไดน ากลไกบคคลภายนอกเขามาชวยในการสอบสวนของเจาพนกงานต ารวจ ซงบคคลภายนอก

ดงกลาวอาจเปนผทมความใกลชดผพการ เพอนของผ พการ หรอบคคลภายนอกท เปน อสระ (Independent Third Persons: ITPs) ซงไมมสวนไดเสยในคดกได (Villamanta Disability Rights Legal Service Inc., 2012) โดยบคคลภายนอกดงกลาวจะท าหนาทชวยอ านวยความสะดวกในการสอสารระหวางผพการทางสตปญญากบเจาพนกงานต ารวจ รวมทงชวยปรบอารมณ (Emotional Support) และท าใหแนใจวาผพการทางสตปญญาเขาใจในสทธของตนในระหว า งการสอบสวน แต อย า ง ไรก ดบคคลภายนอกดงกลาวไมอาจใหค าปรกษาทางกฎหมาย แนะน าขอกฎหมาย หรอกระท าการในนามของผพการทางสตปญญาได ซงในแงนจงท าใหบคคลภายนอกมความแตกตางจากทนายความหรอท ป ร กษ ากฎ หม ายข อง ผ พ ก า ร (Villamanta Disability Rights Legal Service Inc., 2012; Victorian Office of the Public Advocate, 2007) ชนการพจารณาคดของศาล ส าหรบในชนการพจารณาคดของศาลนน ยงมขอจ ากดหลายประการทเปนอปสรรคตอการเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการ ไมวาจะเปน อปสรรคในทางกายภาพ หรอการขาดสงอ านวยความสะดวกทจ าเปนตอคนพการ เชน ขนบนใดทงดานนอกและดานในศาล เกาอส าหรบพยานทสงมากเกนไป ไมมเทคโนโลยทเขามาชวยใหคนพการสามารถเขาใจถงกระบวนการในศาล การหามไมใหน าสตวน าทางเขาไปในศาล ฯลฯ (Ortoleva, 2011) โดยในสวนของผพการทางสตปญญานน เมอตองเขาไปเกยวของในการพจารณาคดของศาลไมวาในฐานะใดยอมจะตองเผชญกบขอจ ากดหลายประการ ไมวาจะเปน ในเรองกระบวนการขนตอนในการพจารณาคดในชนศาลทมความสลบซบซอน


ถอยค าทางกฎหมายทยากแกการท าความเขาใจ การใหถอยค าของผพการทางสตปญญาในชนศาล การรบฟงพยานหลกฐาน ตลอดจนภาวะความกดดนของผพการทางสตปญญาในการพจารณาคด เปนตน ซงปญหาตาง ๆ ดงกลาวอาจกระทบถงผลแหงคดได (Law Reform Committee, 2013)

ด ง น น เ พ อ ใ ห ส ท ธ ใ น ก า ร เ ข า ถ งกระบวนการยตธรรมทางอาญาของคนพการทางสตปญญาไดรบความคมครอง กฎหมายของบางประเทศ เชน มลรฐวกตอเรยของออสเตรเลย (Crimes (Mental Impairment and Unfitness to be Tried) 1997) ประเทศองกฤษ (Criminal Procedure (Insanity and Unfitness) Act 1991) จงไดจดใหมกระบวนวธพจารณาคดเปนพเศษส าหรบผพการทางสตปญญา เชน ตามกฎหมายของมลร ฐวกตอเรยของออสเตรเลย มาตรา 7 (4) ก าหนดใหเมอไดมการกลาวอางประเดนในเรองความสามารถในการตอสคดของคความ (Fitness to Stand Trial) โดยเฉพาะผถกกลาวหา โดยคความฝายทกลาวอางความพการจะตองเปนผน าสบ โดยในการประเมนวาผนนเปนผพการทางสตปญญาอนเปนเหตใหไมมความสามารถในการตอสคดหรอไมนนจ าเปนทจะตองอาศยผเชยวชาญในการประเมนระดบเชาวปญญาและพฤตกรรมโดยเฉพาะ อยางไรกดผพการทางสตปญญาอาจสามารถตอสคดไดหากการด าเนนคดใชถอยค าทเขาใจงาย และมสงทชวยใหคนพการทางสตปญญาสามารถเขาใจขนตอนการพจารณาคดในศาลได (Law Reform Committee, 2013) ซงในคมอเรองการเขาถงหองพจารณาส าหร บผ พ การของมลร ฐจอร เ จ ย ประ เทศสหรฐอเมรกา ไดใหค าแนะน าเมอมผพการทางสตปญญาเขาไปเกยวของในกระบวนวธพจารณาคดวา (A Handbook for Georgia Court, 2004)

- ควรตองพดใหชดเจน ชา และใชประโยคสนๆ

- ไมควรใชประโยคหรอแสดงขอมลทยากเกนไป ควรท าใหเปนเรองเขาใจงาย และหลกเลยงถอยค าทซบซอน

- ถาเปนไปไดควรใชสญลกษณ ภาพ หรอทาทางในการชวยสอความหมาย

- ถามใหชด เจน เปนค าถามปลายเปด หลกเลยงค าถามทใหตอบวาใชหรอไม

- ใหเวลาในการซกถามและการตอบค าถามเพมมากขน

- เมอเปนประเดนทส าคญ ควรถามซ าโดยใชค าหรอวธการสอสารทแตกตางกน โดยใหเวลาในการท าความเขาใจกบค าถามอยางเตมท

- ควรท าใหขอความอย ในรปแบบของแถบบนทกเสยงมากกวาในรปแบบลายลกษณอกษร

นอกจากน ใ นกระบวนว ธ พ จ ารณาคดอาญาในศาลทมผ พการทางสตปญญาเขาไปเกยวของควรทจะตองใหผ ใกลชดคนพการหรอผเชยวชาญในดานความพการทางสตปญญาอยรวมในการพจารณาคดดวย โดยศาลอาจเปดโอกาสใหบคคลดงกลาวชวยอ านวยความสะดวกในการสอสารระหวางผพการทางสตปญญากบทนายความหรอศาล หรอชวยในการปรบอารมณของผพการทางสตปญญาในระหวางการพจารณาคด

ชนราชทณฑ ในทณฑสถานผตองขงทเปนคนพการถอเปนกลมคนทมความออนแอและเสยงทจะถกละเมดสทธมนษยชนไดมากทสดกลมหน ง เนองจากขอจ ากดทางดานรางกายหรอสตปญญา ประกอบกบดวยลกษณะของทณฑสถานท เปนสถานทปดและมขอจ ากดในดานสภาพแวดลอมอนเปนผลมาจากความแออดของผ ตองข ง ดงน ผตองขงทเปนคนพการจงถกละเลยไมไดรบการดแล ปราศจากสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการโดยเฉพาะ หรอการใหความชวยเหลอท


เหมาะสมในการใชชวตประจ าวน ท าใหงายทจะตกเปนเหยอของการใชความรนแรงจากผตองขงดวยกนเองหรอแมแตจากเจาหนาทของทณฑสถาน โดยเฉพาะผตองขงหญงทเปนคนพการยงมความเสยงมากขนตอการถกใชความรนแรง ถกลวงละเมดทางเพศ และการถกขมขน (Handbook on Prisoners with Special Needs, 2009) ส าหร บผ ต อ งข งท เ ป นคนพการทา งสตปญญานน ตองประสบกบสภาวะความเครยดจากสภาพแวดลอมภายในทณฑสถานทไมเออตอผพการทางสตปญญา ความแออดของผตองขงท าใหคนพการทางสตปญญาไมไดรบความชวยเหลอทจ าเปน เชน ไมไดรบบรการทางการแพทยทจ าเปนตอความพการ การขาดสขอานามยทเหมาะสม รวมทงบรรยากาศทเตมไปดวยความเสยงตอการถกลวงละเมดทางเพศและการใชความรนแรง ปจจยตาง ๆ เหลานอาจพฒนาไปสความพการทางสตปญญาทรนแรงมากยงขน และอาจสงผลตอสภาพจตใจหรออารมณ จนถงขนท ารายตวเองหรอผ อน หรอฆาตวตายได ถาไม ไดรบการดแลทเหมาะสม (Handbook on Prisoners with Special Needs, 2009) โดยผตองขงทเปนคนพการทางสตปญญาจ าเปนทจะตองไดรบการบรการทางดานสขภาพ เชน พฤตกรรมบ าบด การบ าบดในเรองของการพด อาชวบ าบด จตบ าบด (Handbook on Prisoners with Special Needs, 2009) และเพอเปนหลกประกนใหผตองขงทเปนคนพการทางสตปญญาไดรบการสงเสรมและคมครองสทธมนษยชน ทณฑสถานจะตองด าเนนมาตรการตาง ๆ ทจ าเปนส าหรบคนพการ ซงมาตรการดงกลาวตองไมจ ากดอยแตเฉพาะตวคนพการเทานน แตควรใหครอบคลมถงผทเกยวของดวย ไมวาจะเปน เจาหนาทราชทณฑ ผตองขงดวยกนเอง หรอแมแตครอบครวของผตองขงทเปนคนพการทางสตปญญา เชน การปรบ

สภาพแวดลอมหรอการจดบรการภายในทณฑสถานใหเหมาะสมกบผตองขงทกกลม สรางความตระหนกและท าความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมของผพการทางสตปญญาใหแกเจาหนาทและผตองขง หลกเลยงการใชมาตรการการขงเดยวเพอลงโทษผตองขงทเปนคนพการทางสตปญญา หรอจดใหผตองขงทเปนคนพการทางสตปญญาอยในพนทโรงพยาบาลของทณฑสถาน เปนตน (Handbook on Prisoners with Special Needs, 2009) 5.ประเทศไทยกบปญหาสทธ ในการเขาถ งกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการทางสตปญญา ร ฐ ธ ร รมนญแห ง ร าชอาณาจ ก ร ไทย พทธศกราช 2550 ไดบญญตรบรองสทธของบคคลในกระบวนการยตธรรมไวในมาตรา 40 ทบญญตรบรองใหบคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรม อาท สทธเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว และทวถง ซงไดบญญตไวในมาตรา 40(1) สวนในกรณทมเดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการหรอทพพลภาพ เขามาเกยวของในกระบวนการยตธรรม บคคลเหลานยอมมสทธไดรบความคมครองในการด าเนนกระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในคดท เกยวกบความรนแรงทางเพศ ตามทไดรบรองไวในมาตรา 40(6) ดวย

นอกจากนในคดอาญา ผตองหาหรอจ าเลยมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดทถกตอง รวดเรว และเปนธรรม รวมทงตองไดรบโอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ การตรวจสอบหรอไดรบทราบพยานหลกฐานตามสมควร การไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ และการไดรบการปลอยตวชวคราวตามทไดรบรองไวใน มาตรา 40(7)


ดงนน ในทางทฤษฎผพการทางสตปญญายอมมสทธทเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาไดโดยงาย สะดวก รวดเรว และทวถง ตามทรฐธรรมนญก าหนด แตในทางปฏบตผพการทางสตปญญามอาจเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาไดเนองจากขอจ ากดตาง ๆ ทมาจากปจจยภายในของตวผพการทางสตปญญาทมกมปญหาในดานพฒนาการและการสอสาร ท าใหเขาไมเขาใจขอกลาวหาทพนกงานสอบสวนตง กรณตกเปนจ าเลย หรออาจใหการไมตรงกนเมอตองใหการหลายครง กรณเปนผเสยหาย เปนตน สวนปจจยภายนอกทท าใหผพการทางสตปญญาไมอาจเขาถงกระบวนการยตธรรมได อาจเกดจากการขาดความรความเขาใจตอตวผพการของเจาหนาททเกยวของในเรองขอจ ากดตาง ๆ ของผพการ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทย ไดก าหนดใหตองมแพทยหรอทในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 14 เรยกวา “พนกงานแพทย” เขามาเกยวของในการตรวจผตองหาหรอจ าเลยทสงสยวาเปนผวกลจรต หากตรวจพบวาผตองหาหรอจ าเลยนนเปนผวกลจรตและไมสามารถตอสคดได พนกงานสอบสวน หรอศาลอาจงดการสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรอการพจารณาไปจนกวาผนนจะหายเปนปกตกได ดงนจงมปญหาทนาพจารณาวา ค าวา “ผวกลจรต” ในมาตรา 14 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาดงกลาวจะมความหมายกวางแคบเพยงใด เนองจากประเดนปญหาดงกลาวอาจสงผลถงการก าหนดมาตรการทเหมาะสมส าหรบผวกลจรต ประกอบกบในมาตรา 14 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเองกจ ากดไวแตเฉพาะกรณของผตองหาหรอจ าเลยเทานน โดยมไดกลาวถงกรณทผกลาวหาหรอโจทกมปญหาในเรองความสามารถในการตอสคดไวแตอยางใด

ในต ารา ตลอดจนงานเขยนทางวชาการทางกฎหมายอาญาของไทยสวนใหญไดอธบายถงการพจารณา “ความวกลจรต” ของบคคลวาหมายรวมถงความพการทางสตปญญา “ปญญาออน” และจดใหความพการทางสตปญญาอยในกลมผปวยทางจตเวชประเภทหนง (แสวง บญเฉลมวภาศ , 2550) ซ งการจ าแนกในลกษณะเชนน อาจไมสอดคลองกบความตองการจ าเปนทเปนพเศษของบคคลในแตละกลม เนองจากความพการทางสตปญญานนมความแตกตางจากผปวยทางจตเวช (Mental Illness and Intellectual Disability, 2007) กลาวคอ ผปวยทางจตเวชนนเปนความเจบปวยทสามารถรกษาไดและตองการการรกษาดวยยาและการบ าบดทางจต ซงโดยทวไปจะไมมความบกพรองทางสตปญญาและสามารถด ารงชวตอยไดดวยตนเอง ในขณะทผพการทางสตปญญานน ไมไดเปนการปวยแตเกดจากสมองไมไดพฒนาอยางเตมทและไมสามารถรกษาใหหายได โดยคนพการทางสตปญญาตองการขอมลทสามารถเขาใจไดงาย การศกษา ตลอดจนการบ าบดเพอพฒนาศกยภาพใหคนพการทางสตปญญาสามารถใชชวตอยได ซงการใชมาตรการหรอการปฏบตท เหมอนกนอาจกอใหเกดการเลอกปฏบตตอบคคลกลมใดกลมหนงได (Mental Illness and Intellectual Disability, 2007) เนองจากบคคลทงสองกลมมสาระส าคญทแตกตางกนแตไดรบการปฏบตทเหมอนกน

นอกจากนการทมาตรา 14 ประมวลกฎหมาย วธ พจารณาความอาญาไดก าหนดให ในกรณทพนกงานสอบสวนหรอศาลเหนวาผตองหาหรอจ าเลยเปนผวกลจรตและไมสามารถตอสคดได ใหงดการสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรอพจารณาไวจนกวาผนนหายวกลจรตหรอสามารถจะตอสคดได ซงในกรณของผ พการทางสตปญญา ดงทกลาวมาแลววาความพการทางสตปญญานนไมใชความเจบปวยและไมสามารถรกษาใหหายได การบ าบด


จะท าไดแตเพยงการพฒนาทกษะทางสงคมของผพการเทานน ดงน การทกฎหมายก าหนดใหมการงดการสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรองดการพจารณาไวจนกวาจะหายหรอสามารถตอสคดไดน น อ า จ เ ป น ม า ต ร ก า ร ท ไ ม เ ห ม า ะ ส ม ก บลกษณะเฉพาะของความพการทางสตปญญา อนง ดงทกลาวมาแลวขางตนวาประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 14 เปนมาตรการทกลาวถงแตเฉพาะผตองหาหรอจ าเลยทเป นผ ว กลจร ต เท าน น โดย ไม ครอบค ล มถ ง ผเสยหาย และพยาน ซงเปนผทเกยวของโดยตรงในกระบวนวธพจารณาความอาญาดวย จนอาจสงผลกระทบตอการอ านวยความยตธรรมใหแกคความทกฝายในคดอาญา เนองจากผพการทางสตปญญาเปนกลมบคคลทมแนวโนมทจะตกเปนเหยอของการใชความรนแรงในรปแบบตาง ๆ (Davis, 2009) ไมวาจะเปนการถกลวงละเมดทางเพศ หรอการถกหลอกลวงทอาจเกดจากผทมความใกลชดกบคนพการทางสตปญญาเอง นอกจากนเมอผพการทางสตปญญาตกเปนเหยอในการกระท าความผดอาญา ผ พการทางสตปญญามกจะไมเขาใจวาสงทถกกระท านนเปนอาชญากรรมและไมรถงวธการในการแกไขปญหาหรอปกปองตนเอง เนองจากการมระดบเชาวปญญาทต ากวาบคคลทวไป ดงนน ประเทศไทยจงจ าเปนทตองมมาตรการพเศษเพอใหผ พการทางสตปญญาท เปนเหยอในคดอาญาสามารถเขาถงกระบวนการยตธรรมเพอปกปองสทธของตนได บทสรป การเขาถงกระบวนการยตธรรมเปนเรองทมความส าคญอยางยงตอการคมครองสทธของผพการทางสตปญญาในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ดงทจะเหนไดจากไดมการรบรองเรองดงกลาวไวในอนสญญาวาดวยสทธคนพการ ซงเปน

กฎหมายระหวางประเทศทไดก าหนดพนธกรณใหรฐภาคตองประกนการเขาถงกระบวนการยตธรรมของคนพการบนพนฐานของความเทาเทยมกบบคคลอน ตลอดจนกฎหมายภายในทเกยวของกบวธพจารณาความอาญาของหลายประเทศกไดก าหนดใหมมาตรการเฉพาะในการด าเนนกระบวนวธพจารณาความอาญาในล าดบชนตาง ๆ ทมผพการทางสตปญญาเขาไปเกยวของ เพอใหคนพการทางสตปญญาสามารถอปโภคสทธไดอยางทดเทยมกบบคคลทวไป โดยขอความคดวาดวยการเขาถงนน ไดเขามามบทบาทในฐานะทเปนหลกการพนฐานทชวยสรางหลกประกนใหคนพการสามารถใชสทธไดอยางเตมท ซงหลกการดงกลาวจะท าหนาทเปนกลไกควบคมใหกฎหมายภายในของรฐตองค านงถงการขจดขอจ ากดทเปนอปสรรคตอการใชสทธของคนพการ ตามนยนเมอพจารณาหลกการเขาถงในบรบทของกระบวนการยตธรรมทางอาญาทมผพการทางสตปญญาเขา ไป เก ยวของจ ง ไม ไดหมายความแตเพยงในแงของโอกาสในการเขาถงกระบวนวธพจารณาคดอาญาทตองเทาเทยมกบบคคลทวไปเทานน หากแตยงจะตองหมายรวมถงการจดกระบวนการยตธรรมทางอาญาในชนตาง ๆ ทเหมาะสมและสอดคลองกบลกษณะความตองการจ าเปนทเปนพเศษของคนพการทางสตปญญาดวย ซงการจดใหมมาตรการท เหมาะสมในกระบวนวธพจารณาความอาญาเพอชวยเหลอคนพการทางสตปญญานน ตองจดใหมในทกล าดบชนของกระบวนวธพจารณาความไมวาจะเปนในชนสอบสวน ชนพจารณา และรวมถงชนราชทณฑ ทงนโดยไมค านงวาผพการทางสตปญญาจะเขาไปเกยวของในกระบวนการยตธรรมทางอาญาในฐานะใด หรอกลาวอกนยหนง คอ ไมควรจ ากดการใหความคมครองไวแตเฉพาะผตองหาหรอจ าเลยทเปนผพการทางสตปญญาเทานน แตยงจะตองใหความ


คมครองผเสยหาย โจทก พยาน และผตองขงทเปนคนพการทางสตปญญาดวย ส าหรบประเทศไทย แมวาจะไดเขาเปนภาคในอนสญญาวาดวยสทธคนพการซงไดก าหนดพนธกรณใหรฐตองประกนใหคนพการตองสามารถเขาถงกระบวนการยตธรรมบนพนฐานของความเทาเทยมแลวกตาม แตประเดนในเรองสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการทางสตปญญากลบไมไดรบความสนใจมากนกจากทงนกวชาการและผท เกยวของในกระบวนการยตธรรมทางอาญา และแมวาประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาจะไดก าหนดมาตรการในการคมครองผวกลจรตทไมสามารถตอสคดไดไวแลวกตาม แตมาตรการดงกลาวไมสอดคลองกบความตองการทจ าเปนเปนพเศษและลกษณะเฉพาะของความพการทางสตปญญา เนองจากผพการทาง สตปญญากบผปวยจตเวชมความแตกตางกนอยางมนยยะส าคญ

ด ง น น เ พ อ ใ ห ส ท ธ ใ น ก า ร เ ข า ถ งกระบวนการยตธรรมทางอาญาของผพการทางสตปญญาไดรบการคมครองอยางแทจรง ประเทศไทยจงจ าเปนทจะตองทบทวนกฎหมายทเกยวของ โดยเฉพาะประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาในมาตรา 14 ใหครอบคลมถงความพการทางสตปญญา และขยายขอบเขตการบงคบใชใหรวมถงผเสยหายและโจทกในคดอาญาดวย และควรตองก าหนดมาตรการ เฉพาะส าหรบผ พการทางสตปญญา เชน ก าหนดใหความพการทางสตปญญาเปนเงอนไขประการหนงในการพจารณาขอปลอยตวชวคราว รวมทงควรใหน ากระบวนวธพจารณาคดอาญาของเดกทอายไมเกนสบแปดปมาปรบใชกบผพการทางสตปญญาโดยอนโลมดวย

นอกจากนยงควรสรางมาตรการตาง ๆ ทจ าเปนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาทกล าดบชน โดยในชนเจาพนกงานต ารวจอาจน ากลไก

บคคลภายนอกเขามาชวยในการสอบสวนของเจาพนกงานกได ซงบคคลภายนอกดงกลาวอาจเปนผทมความใกลชดผ พการ เ พอนของผ พการ หรอบคคลภายนอกทเปนอสระ (Independent Third Persons: ITPs) เชน นกสงคมสงเคราะห ผ เชยวชาญดานความพการทางสตปญญา ซ งบคคลภายนอกเชนวานจะท าหนาทชวยอ านวยความสะดวกในการสอสารระหวางผ พการทางสตปญญากบเจาพนกงานต ารวจ รวมทงชวยปรบอารมณ และท าใหแนใจวาผพการทางสตปญญาเขาใจในสทธของตนในระหวางการสอบสวน ในขณะทหากเปนในชนการพจารณาคดของศาลนน ศาลควรตองใหผใกลชดคนพการ นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห หรอผเชยวชาญดานความพการทางสตปญญาอยรวมในการพจารณาคด และอาจเปดโอกาสใหบคคลดงกลาวชวยอ านวยความสะดวกในการสอสารระหวางผพการทางสตปญญากบทนายความหรอศาล สวนในชนราชทณฑนนนอกจากจะตองสรางความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมของผ พการทางสตปญญาใหกบเจาหนาทของเรอนจ าและผตองขงคนอน ๆ แลว การจดใหผตองขงทเปนคนพการทางสตปญญาอยในพนททเหมาะสม เชน ในสวนโรงพยาบาลของทณฑสถาน กเปนอกมาตรการหนงทจะชวยใหสทธของผตองขงทเปนคนพการทางสตปญญาไดรบการคมครองมากยงขน

อนง เพอกอใหเกดความเปนเอกภาพในการคมครองสทธของผ พการทางสตปญญาในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ควรจดท าคมอหรอ แนวทางในการปฏบตส าหรบเจาหนาทรฐในเรองดงกลาว ตลอดจนสรางความรความเขาใจ และความตระหนกในเรองสทธมนษยชนของคนพการในกระบวนการยตธรรมใหกบเจาหนาท ร ฐทเก ยวของ ไม ว าจะเปน เจ าพนกงานต ารวจ พนกงานอยการ ผ พพากษา รวมทงเจาหนาท


ราชทณฑ โดยเฉพาะในเรองการยอมรบอยางเทาเทยมกนเบ องหนากฎหมาย และการเข าถ งกระบวนการยตธรรมของคนพการ ทไดรบการรบรองไวในอนสญญาวาดวยสทธคนพการ ค.ศ. 2006 ขอ 12 และ 13 ตามล าดบ อนเปนเรองทเกยวของกบสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมของคนพการโดยตรง ทงน เพอมใหกระบวนการยตธรรมตองเปนสวนหน ง ในการละเมดสทธมนษยชนของคนพการเสยเอง

จากพระราชบญญตสงเสรมและพฒนา

คณภาพชวตคนพการ (ฉบบท 2)พ.ศ. 2556 มาตรา 2


เอกสารอางอง

กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966, (16 ธนวาคม 2509). ทประชม สมชชาแหงสหประชาชาต สมยสามญ. ขอ 14-16.

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2552). ประกาศกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคง ของมนษย เรอง ประเภทและหลกเกณฑความพการ พ.ศ. 2552.

บรรเจด สงคะเนต. (2552). หลกพนฐานเกยวกบสทธเสรภาพ และศกดศรความเปนมนษย. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน.

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต ค.ศ. 1948, (10 ธนวาคม 2491). ทประชมสมชชา แหงสหประชาชาต สมยสามญ สมยท 3. ขอมต 217 (III)A, หนา 71.

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา, (10 มถนายน 2478). ราชกจจานเบกษา. เลม 52 ตอน 0ก, หนา 598 ภาวะบกพรองทางสตปญญา/ ภาวะปญญาออน, เขาถงเมอ 22 พฤษภาคม 2014, จาก

http://rajanukul.go.th/main/_admin/images/groupreview/groupreview0000008.pdf รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550, (24 สงหาคม 2550). ราชกจจานเบกษา. เลม 124

ตอน 47ก, หนา 3. แสวง บญเฉลมวภาศ. (2550). ผปวยจตเวชกบปญหาในกระบวนการยตธรรมทางอาญา. ดลพาห, 54(1).

อดมศกด สนธพงษ. (2553). สทธมนษยชน. (พมพครงท 4). กรงเทพมหานคร: วญญชน. อนสญญาวาดวยสทธคนพการ ค.ศ. 2006, (13 ธนวาคม 2549). ทประชมสมชชาแหงสหประชาชาต สมย

สามญ สมยท 61. ขอมต 61/106. A Handbook for Georgia Court Officials on Courtroom Accessibility for Individual with

Disabilities. (2004). Retrieved Sep 30, 2013 from http://www.georgiacourts.org/files/ADAHandbk_MAY_05_800.pdf

Bray A. (2003). Definition of Intellectual Disability. Retrieved. Retrieved May 13, 2014) from http://www.donaldbeasley.org.nz/publications/NHC_Definitions.pdf

European Union Agency for Fundamental Rights. (2013). Legal Capacity of Person with Disabilities and Person with Mental Health Problems, Luxembourg: Publications Office of the European Union. 9.

Handbook on Prisoners with Special Needs. (2009). 44-45. Retrieved Sep 19, 2013 from http://www.unodc.org/documents/justice-and-prison-reform/Prisoners-with-special-needs.pdf

International Disability Alliance (IDA). Submission to the Committee on the Rights of Persons with Disabilities Day of General Discussion on Accessibility- Article 9 CRPD, 7 October 2010. Retrieved Oct 11, 2013 from http://www2.ohchr.org/SPdocs/CRPD/DGD7102010/submissions/IDA.doc (Accessed).

http://rajanukul.go.th/main/_admin/images/groupreview/groupreview0000008.pdf

http://www.georgiacourts.org/files/ADAHandbk_MAY_05_800.pdf

http://www.donaldbeasley.org.nz/publications/NHC_Definitions.pdf

http://www.unodc.org/documents/justice-and-prison-reform/Prisoners-with-special-needs.pdf

http://www.unodc.org/documents/justice-and-prison-reform/Prisoners-with-special-needs.pdf

http://www2.ohchr.org/SPdocs/CRPD/DGD7102010/submissions/IDA.doc


Janet E L. (2010). Accessibility and Human Rights Fusion in the CRPD : Assessing the Scope and Content of the Accessibility Principle and Duty Under the CRPD, Presentation for the General Day of Discussion on Accessibility CRPD Committee UN – Geneva, October 7, 2010, Retrieved Apr 26, 2014 from http://www2.ohchr.org/SPdocs/CRPD/DGD7102010/submissions/JanetELord.doc

Janet E Lords et al. (2012). Human Rights. YES! Action and Advocacy on the Rights of Persons with Disabilities. (2nd ed) Minnesota: University of Minnesota Human Rights Center.

Law Reform Committee. (2013). Inquiry into Access to and Interaction with the Justice System by People with an Intellectual Disability and their Families and Carers. 33, Retrieved Sep 20, 2013 from http://www.parliament.vic.gov.au/images/stories/committees/lawrefrom/iaijspidtfc/2013-03-05_Access_to_justice_intellectually_disabled_-_Final_Report.pdf

Davis LA. (2009). People with Intellectual Disabilities in the Criminal Justice system: Victims & Suspect. Retrieved Jan 10, 2014 from http://www.thearc.org/page.aspx?pid=2458

Mental Illness and Intellectual Disability. (2007). Cornell University ILR School. Retrieved Jul, 2 2014 from http://digitalcommons.ilr.cornell.edu/gladnetcollect/276

Villamanta Disability Rights Legal Service Inc. (2012). People who have an Intellectual Disability and Criminal Justice System. Retrieved Jul,2 2014 from http://www.villamanta.org.au/edit/documents/People_with_ID_in_Criminal_Justice_System_Project_Final.pdf

Ortoleva S. (2011). Inaccessible Justice: Human Rights, Person with Disabilities and Legal System. ILSA Journal of International & Comparative Law, 17(2). 285.

Victorian Office of the Public Advocate submit to the Victorian Law Reform Commission Inquiry into Supporting Young People in Police Interview. 6-7. Retrieved Jul,2 2014 from http://www.tpav.org.au/_documents/ir_policies/a9daa777-0e6b-4ef6-97bb-f087aaed1ba4/302_3_rostering.pdf.

http://www2.ohchr.org/SPdocs/CRPD/DGD7102010/submissions/JanetELord.doc

http://www.parliament.vic.gov.au/images/stories/committees/lawrefrom/iaijspidtfc/2013-03-05_Access_to_justice_intellectually_disabled_-_Final_Report.pdf

http://www.parliament.vic.gov.au/images/stories/committees/lawrefrom/iaijspidtfc/2013-03-05_Access_to_justice_intellectually_disabled_-_Final_Report.pdf

http://www.thearc.org/page.aspx?pid=2458

http://www.villamanta.org.au/edit/documents/People_with_ID_in_Criminal_Justice_System_Project_Final.pdf

http://www.villamanta.org.au/edit/documents/People_with_ID_in_Criminal_Justice_System_Project_Final.pdf

http://www.tpav.org.au/_documents/ir_policies/a9daa777-0e6b-4ef6-97bb-f087aaed1ba4/302_3_rostering.pdf

http://www.tpav.org.au/_documents/ir_policies/a9daa777-0e6b-4ef6-97bb-f087aaed1ba4/302_3_rostering.pdf


แนวคดการใหค าปรกษาชมชนสรปแบบของศนยบรการคนพการ

อาดม นละไพจตร

ภาควชาฟนฟสมรรถภาพคนพการ วทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล E-mail: [email protected]

บทคดยอ บทความวชาการน มวตถประสงคเพอน าเสนอแนวคดของการใหค าปรกษาชมชนเพอน าไปสรปแบบของศนยบรการคนพการซงไดถกก าหนดขน ตามพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2556 มาตรา 20/3 เพอท าใหผปฏบตงานมกรอบแนวทางในการปฏบตหนาทครอบคลมถงความตองการของผพการ ในขอบขายงาน 4 ดานคอ 1.การใหบรการชมชนทางตรง เปนการใหขอมลแกชมชนเพอใหคนพการไดมความรไปใชในการด าเนนชวต 2.การใหบรการผรบบรการทางตรง เปนการยนมอใหความชวยเหลอตอผพการทประสบปญหา 3.การใหบรการชมชนทางออม เปนการเขาไปมสวนรวมเพอก าหนดนโยบายสาธารณะในชมชน และ 4.การใหบรการผรบบรการทางออม การเปนทปรกษาเพอสนบสนนใหคนพการยนยนสทธตาม พระราชบญญตคนพการ ค าส าคญ: การใหค าปรกษาชมชน, ศนยบรการคนพการ, คนพการ


From a Concept of Community Counseling to a Model of Service Center for Person with Disability

Adam Neelapaijit

Ratchasuda College, Mahidol University E-mail: [email protected]

Abstract

This article was aimed to propose a concept of a community counseling to be used as a model of service center for person with disability as it is stipulated by the Support and Improvement of Quality of Life of Person with Disability Act B.E. 2556 Article 20 / 3. The model provides workers with an operational framework to meet person which Disability needs. The framework covers four aspects, i.e. 1.Direct Community Service which provides the information for the community in order that person with disability acquires knowledge necessary for their living; 2.Direct Clients Service which helps Person with Disability who are in trouble; 3.Indirect Community Service which concerns participation in public policy making in the community; 4.Indirect Clients Service which involves being a consultant to encourage person with disability to confirm their rights according to the Person with Disability Act.

Key words: Community Counseling, Service Center for Person with Disability, Person with Disability


บทน า จากพระราชบญญตสงเสรมและพฒนา

คณภาพชวตคนพการ (ฉบบท 2)พ.ศ. 2556 มาตรา 20/3 ใหจดตงศนยบรการคนพการ เพอประโยชนในการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ และในมาตรา 20/4 ไดก าหนดวาใหศนยบรการคนพการมอ านาจหนาท “ส ารวจ ตดตามสภาพปญหาคนพการ และจดท าระบบขอมลการใหบรการในเขตพนททรบผดชอบ ใหบรการขอมลขาวสารเกยวกบสทธประโยชน สวสดการ และความชวยเหลอตามทคนพการรองขอ และตามทหนวยงานของรฐก าหนด รวมทงการใหค าปรกษาหร อช วยด า เน นการ เก ย วกบการขอใชส ทธประโยชนแกคนพการ เรยกรองแทนคนพการใหไดรบสทธประโยชนส าหรบคนพการ ใหความชวยเหลอในการด ารงชวตขนพนฐาน การฟนฟสมรรถภาพดานอาชพ การฝกอาชพและการจดหางานใหแกคนพการ ใหความชวยเหลอคนพการใหไดรบเครองมอหรออปกรณตามความตองการจ าเปนพเศษเฉพาะบคคล ประสาน คดกรอง สงตอ และใหความชวยเหลอคนพการหรอผทมแนวโนมวาจะพการให ไดรบการดแลรกษาพยาบาลทเหมาะสม ประสานความชวยเหลอกบหนวยงานของรฐทมอ านาจหนาทรบผดชอบเพอใหความชวย เหลอคนพการตามประเภทความพการ ตดตามและประเมนผล และรายงานเกยวกบการไดรบสทธประโยชน และการด ารงชวตของคนพการ”(ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต, 2557, น.59)

จากพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ ดงกลาว พบวา บทบาททถกก าหนดขนมหลากหลายบทบาท ทบคลากรทเกยวของกบการใหบรการคนพการตองด าเนนการในฐานะผใหบรการอยางเขาใจ และใหคนพการสามารถเขาถงความตองการในการไดรบบรการ ซง

บทบาททใหบรการสวนใหญเปนไปในลกษณะของผพการคอผรบบรการ ซงอาจขาดหายในเรองของการใหบรการเพอสรางพลงอ านาจใหเกดขนกบตวผพการ ดงนน บทความนมวตถประสงคเพอน าเสนอแนวคดของการใหค าปรกษาชมชนเพอน าไปสรปแบบการใหบรการเพอสรางพลงอ านาจใหกบคนพการ โดยสอดคลองกบนโยบายการจดต งศนยบรการคนพการซ ง ไดถกก าหนดขน ตามพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ(ฉบบท 2)พ.ศ. 2556 มาตรา 20/3 เนอหา

ค าวา “ชมชน” เปนกจกรรมทบคคลเขาไปมสวนรวม ทงตามหนาทหรอการเปนอาสาสมคร โดยมวตถประสงคทแนชด และตองการท าใหกจกรรมนนเกดผลส าเรจตามเปาหมายทตองการ โดยจะตองเขาใจธรรมชาตของบคคล และน าความเขาใจไปก ากบการกระท าของตนเองและผ อนทเกยวของ (สรพล พยอมแยม, 2556, น.17-18) ซงแนวทางในการศกษาธรรมชาตของมนษย ในทางจตวทยาเปนการศกษาเพอท าความเขาใจวาท าไมบคคลจงท าหรอไมท าในสงตาง ๆ

ดงนน การท างานในชมชนทเกยวของกบคนพการ จงเปนการเขาไปมสวนรวม โดยมวตถประสงคทชดเจน โดยจะตองเขาใจธรรมชาตและความตองการจ าเปนของคนคนพการ เพอน าไปสแนวการด าเนนการใหคนพการไดพฒนาศกยภาพทมอยในตนเองอยางเตมท ซงในการท างานในชมชนหรอกบชมชนท เก ยวของกบคนพการท ผ านมา เปนประสบการณทแตละคนมมมมองทแตกตางกน มมมองทเกดขนจะเกดจากประสบการณเดมทไดเรยนรหรอรบร ผานหลกการทางวชาการ หรอประสบการณตรง จากการท าตามหนาทหรอการเปนอาสาสมคร ท าใหเกดมมมองทตางกน น าไปส


การใหบรการคนพการตามความจ าเปนของผใหบรการแทนการมองไปทคนพการ แนวคดการใหค าปรกษาชมชน เปนหลกการทด าเนนการเพอ เสรมสรางพลงอ านาจใหเกดขนในตวบคคล ซงเปนมมมองดงกลาวเปนหลกการทส าคญของการใหบรการกบคนพการ เปนการสรางความรสกสวนตวของคนพการใหเกดความรสกวาตนเองมคณคาหรอสามารถจดการสงตางๆ ไดดวยขอจ ากดทตนเองม กระบวนการสรางพล งอ านาจในตนเอง ควร เร มจากการสร า งความรสกของการมคณคาในตวบคคล โดยมแนวคดส าคญในการปฏบต ไดแก (กตวภา สวรรณรตน, 2545, น.54) 1.การเพมความสามารถในตวบคคล (increasing self-efficacy) โดยการเสรมสรางความเขมแขงของจตใจตนเอง เพอใหมความพรอมทจะตอสหรอเอาชนะตนเอง โดยการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ 2.การพฒนาความส านกในเรองกลม (developing group consciousness) โดยการปลกจตส านกในตวบคคลทเปนสมาชกกลม ใหมความรสกรวมทจะเสนอความเหนและวธการชวยเหลอซงกนและกน การท าใหเกดการตระหนกถ ง พ ล ง ก ล ม ใ น ก า ร แ ก ป ญ ห า จะช ว ย ส ร า งความสมพนธใหบคคลทรสกขาดพลงใจ สามารถมจดมงหมายรวมกนในการแกปญหาไดอยางมนใจขน ลกษณะของการด าเนนการเพอใหเกดการสรางจตส านกรวมกน เชน ประประชมรวมกนของสมาชกชมชน เพอการแกไขปญหาทเกดขนในชมชน การมสวนรวมกจกรรมตางๆ ในชมชน เปนตน 3.การลดการต าหนตนเอง (reducing self-blame) โดยการปรบเปลยนจดเนนจากการ มองเฉพาะปญหาตนเอง หรอกลาวโทษตนเองใหเปนการน าปญหาตนเองมาพดคยในกลม เพอสรางความรบผดชอบรวมกนในการมองและแกไขปญหา

วธนจะชวยใหบคคลทมปญหารสกเปนอสระจากสถานการณทางลบทตนประสบอย และเกดความเปนเจาของกลมรวมกน 4.การสรางความรสกใหบคคลเกดความร บ ผ ด ช อบต อก า ร เ ปล ย นแปล ง ในอนาคต (assuming personal responsibility for change) โดยการใหบคคลนนไดมสวนรวมอยางจรงจงและรสกถงพลงของการเปนเจาของรวมกน น ามาสการแสวงหาแนวทางแกไข แกปญหาหรอการท าใหเกดการเปลยนแปลง ซงจะท าใหกลมเกดความเขมแขงมากขน

การใหค าปรกษาชมชน (Community Counseling)

จากแนวคดการเสรมสรางพลงอ านาจใหเกดขนในตวบคคล ซงเปนหลกการทส าคญของ แนวคดการใหค าปรกษาชมชน (community counseling) น ามาสกรอบแนวทางทจะชวยท าใหเกดความครอบคลมส าหรบกลวธในการใหความชวยเหลอและการใหบรการ ทสงเสรมใหเกดการพฒนาในตวบคคลและสวสดภาพของบคคลและชมชนไดอยางทวถง จากงานวจยเรอง การศกษาคณลกษณะผ ใหค าปรกษาชมชนกบนกศกษามหาวทยาลยศลปากร (อาดม นละไพจตร, 2555) ไดสอบถามผเชยวชาญจ านวน 17 คน โดยใชเทคนคเดลฟายพบวา คณลกษณะทส าคญของผใหบรการชมชนทจะท าหนาทใหค าปรกษาชมชน ไดแก การชอบทจะรจกผอน การมความตงใจชวยเหลอผอน การมองโลกในแงด การเปนผรบฟงทด การมความจรงใจ การควบคมอารมณได และการมความเสยสละ ซงคณลกษณะดงกลาวเปนคณลกษณะพนฐานในการใหความชวยเหลอ และการใหบรการกบผรบบรการในชมชน และเปนสวนส าคญทควรมการพฒนาใหเกดขนกบผใหบรการกบคนพการในชมชน


สงทส าคญอกประการหน งของการใหค าปรกษาชมชน คอ การใหผปฏบตสามารถทจะพฒนาวธการใหมๆ ในการจดระบบและการใหบรการแกผรบบรการ ผใหบรการจะตองหาวธการชวยเหลอมากกวาสงทผใหความชวยเหลอไดปฏบตตามแนวทางของวชาชพ ดงนนผใหบรการในศนยบรการคนพการในชมชน ทใชแนวทางการใหค าปรกษาชมชน ควรจะมงใหความสนใจตอทงตวบคคลและสภาวะแวดลอมของผรบบรการในขณะทท าการใหบรการเพอทจะปองกน แกไข และพฒนาดานตางๆทจะเกดขนกบคนพการอยางเตมท สภาวะแวดลอมของผพการ

โดยทวไปแลวสภาพแวดลอมทางสงคมสงผลกระทบตอบคคลทกๆ คน โดยเฉพาะอยางยงกบคนพการ ท ง เป นการส ง เสร มหรอยบย งพฒนาการในตวบคคล รปแบบการใหค าปรกษาชมชนเปนการสงเสรมผใหบรการไดเกดมมมองการใหบรการทกวางขน ไมไดจ ากดอยเพยงแคการแกปญหา เหมอนกบการใหบรการในอดตทผใหบรการชวยใหผรบบรการตรวจสอบพฤตกรรมของตนเอง รบผดชอบตอการกระท าของตนเอง และเปลยนแปลงในสงทสามารถเปลยนแปลงได โดยมองวาสภาพแวดลอมไมสามารถเปลยนแปลงไ ด ท า ใ ห ผ ร บ บ ร ก า ร จ ะ ต อ ง ป ร บ ต ว ต า มสภาพแวดลอมรวมทงผลกระทบทเกดขน ซงตางจากการใหความชวยเหลอตามแนวคดของการใหค า ป ร ก ษ า ช ม ช น ท เ ป น ก า ร ท า ใ ห เ ก ด ก า รเปลยนแปลงสภาวะแวดลอม ซงจะเปนการปองกนปญหาตาง ๆ ไมใหเกดขนกบผรบบรการ โดยผปฏบตจะตองสรางความคนเคยตอชมชน โรงเรยน ครอบครว เพอนบาน ศนยตาง ๆในชมชน และสถานทท างาน ทจะสงผลกระทบตอสวสดภาพสวนบคคลของผรบบรการ

การเขาไปสรางความคนเคยและมสวนร วมกบชมชนของผ รบบรการนน เปนส งท มความส าคญเปนอยางยงตอการรบบรการของคนพการ โดยผใหบรการจะตองตระหนกถงสงตางๆดงตอไปน 1.ท าความเขาใจถงประสบการณทางดานวฒนธรรม เชอชาต และบรบทผรบบรการ 2.สงเกตปจจยและเงอนไขตางๆ ทางดานสภาวะแวดลอมประเภทตางๆ เชน ทอยอาศย มมมองของชมชน เปนตน ทจะสงผลกระทบโดยตรงตอปญหาตางๆ ของผรบบรการ 3.ใหความส าคญตอสงทสามารถสนบสนนทตรงกบลกษณะเฉพาะของผรบบรการใหมศกยภาพ เชนสถานศกษา ในการท าใหผพการไดมความรเพมมากขน สถานประกอบการ ในการท าใหผพการไดมอาชพ หนวยบรการสขภาพ ในการดแลโรคทเชอมโยงกบความพการ เปนตน การใหความส าคญตอสภาพแวดลอม ผใหบรการจะตองท าการวางแผนเกยวกบกลวธตางๆ ทจะน าไปสการเปลยนแปลงสงตางๆในชมชน ในการทจะตระหนกถงบทบาทดงกลาว ผปฏบตการจะตองพฒนาและน าวธการตางๆ ทมหลากหลายแงมมไปใชในการใหบรการกบคนพการ การสงเสรมและการปองกน

การใหค าปรกษาชมชนทใหความส าคญกบการพฒนา และการปองกนปญหานน จ าเปนตองมมมมองเกยวกบลกษณะของปญหาและวธการในการแกไขปญหาทมความเปนไปไดทจะเกดขนกบผ ร บบร การ ผ ให บร การท ใ ช แนวค ดการ ใหค าปรกษาชมชน จะตองมองดานการพฒนามากกวาปญหารวมถงปจจยทางสภาพแวดลอมของผรบบรการทอาจเปนสาเหตทท าใหเกดปญหา การใหความส าคญกบการปองกน ท าใหการใหค าปรกษาชมชนมความจ าเปนมากขน เนองจาก


การปองกน เปนวธการในการด าเนนการในขณะทปญหายงไมเกดขน หรอการเกดปญหาในขนเรมตนเพอท าใหไมเกดปญหาในขนรนแรง ซงผปฏบตการสามารถทจะใหความชวยเหลอ ดวยการวางแผนและการสรางสรรคโครงการเพอทจะตอบสนองตอความตองการของผ รบบรการและชมชนของผรบบรการเอง น าไปสการพฒนาตวผรบบรการและผทเกยวของในการยนอยในสงคมอยางมคณคาตอไป แนวคดของรปแบบการใหค าปรกษาชมชน

การ ใหค าปร กษาชมชน เป น ว ธ ก ารหลากหลายแงมม ทผสมผสานการใหบรการทงทางตรงและทางออม เพอใหความชวยเหลอสมาชกขอ งช ม ชน ให ส าม า ร ถด า ร ง ช ว ต ไ ด อ ย า ง มประสทธภาพมากยงขน และเพอปองกนปญหาตางๆ ทบคคลทมารบบรการมกจะประสบบอยครงมากทสด โดยเนนย าทการเสรมสรางพลงอ านาจในตวบคคล

องคประกอบของวธการในการใหค าปรกษาชมชนทมความครอบคลมในการใหความชวยเหลอนน สามารถแบงออกเปนประเภทตางๆ อยางชดเจน ดงตอไปน ประการท 1 การแยกแยะความแตกตางระหวางการใหบรการทางตรงและทางออม การใหบรการทางตรงท าใหสมาชกของชมชนไดมโอกาสทจะเรยนรทกษะใหมๆ และพฒนาการท าความเขาใจใหมๆ ทสามารถชวยท าใหสมาชกสามารถทจะด าเนนชวตไดอยางมประสทธภาพและเปนอสระมากยงขน สวนการใหบรการทางออมนน ใหความส าคญกบบรบทตางๆ ทสงผลกระทบตอสวสดภาพของบคคล เมอมการใหการบรการในทางออม ผใหบรการจะเขาไปมบทบาทหรอเขาไปอยในสถานการณตางๆ ทจะน าไปสการเปลยนแปลงทจะท าใหสภาวะแวดลอมมความเหมาะสมตอศกยภาพ

ของบคคลได ดงนน การใหบรการและโปรแกรมทางตรงมงเนนทกลมบคคลทเปนเปาหมายเฉพาะ ส วนการ เ ข า ไปม บทบาททาง ออมม ง เ น นทสภาพแวดลอม ประการท 2 การใหบรการแกชมชน (community services) จะใหความชวยเหลอสมาชกเปนจ านวนมาก ทเปนบคคลซงยงไมไดรบการระบวาเปนผทมความบกพรองเฉพาะดาน แตในทางตรงกนขาม การใหบรการแกผรบบรการ (client services) นน มความเขมขนมากกวา โดยมงเนนไปทตวบคคลทไดรบการระบวา เปนผทจ าเปนตองไดรบการใหความชวยเหลอโดยตรง เมอผสมผสานประเภทตางๆ เขาดวยกน พบวา ในทางปฏบต วธการในการใหค าปรกษาชมชนมแงมมทชดเจนทงหมด 4 ดาน ดงตอไปน

1.การใหบรการชมชนทางตรง (direct community services) เปนการใหการศกษาเชงปองกน(preventive education) คอ การจดโปรแกรมการใหการศกษาแกชมชนในวงกวาง โดยการจดประสบการณตรงและเปนประโยชนตอกลมบคคลโดยรวม 2.การใหบร การผ ร บบร การทางตรง (direct client services) เปนการยนมอใหความชวยเหลอและการใหค าปรกษา (outreach and counseling) ค อก า ร จ ด โ ป รแกรมท ใ ห ค ว ามชวยเหลอโดยตรงแกผรบค าปรกษา หรอผรบค าปรกษาทอาจมความเปนไปไดวาจะมความเสยงตอการทจะเกดปญหาทางดานสขภาพจต 3.การใหบรการชมชนทางออม (indirect community services) เปนการสงเสรมการเปลยนแปลงเชงระบบและการเขาไปมอทธพลตอนโยบายสาธารณะ (promoting systemic changes and influencing public policy คอความพยายามทจะท าใหสภาพแวดลอมทางดานสงคมมการตอบ


สนองมากขนตอความตองการของกลมบคคลโดยรวม

4.การใหบร การผ รบบร การทาง ออม (indirect client services) เปนการใหการสนบสนนและการเปนทปรกษา(advocacy and consultation) คอ การจดโปรแกรมเพอการมสวนรวมในสภาวะแวดลอมของบคคลหรอกลมบคคลเฉพาะ เพอทจะ

ท าใหเกดการตอบสนองตอความตองการของบคคลหรอกลมบคคลดงกลาว แง มมแต ละแงม มของร ปแบบการ ใหค าปรกษาชมชน มความครอบคลมและสมพนธกบรปแบบตางๆ เฉพาะดานของการใหบรการ โดยผใหบรการจะตองเสนอการใหบรการทมความเกยวของเหมาะสมกบสวนตางๆ ทง 4 สวนทเสนอในตารางท 1 ดงตอไปน

ตารางท 1 การใหค าปรกษาชมชนและรปแบบของการบรการ 4 ดาน (Lewis. et al. 2003)

รปแบบของการบรการ

การใหบรการชมชน (Community Services)

การใหบรการผรบค าปรกษา (Client Services)

ทางตรง (Direct)

การใหการศกษาเชงปองกน (Preventive Education)

- การใหค าปรกษา - การยนมอใหความชวยเหลอตอผรบ ค าปรกษาทมความเปราะบาง (Counseling Outreach to Vulnerable Clients)

ทางออม (Indirect)

การเขาไปมอทธพลตอนโยบายสาธารณะ

(Influencing Public Policy)

- การใหการสนบสนนผรบค าปรกษา - การเปนทปรกษา (Client Advocacy Consultation)


การใหบรการชมชนทางตรง: การใหการศกษาเชงปองกน (Direct Community Services: Preventive Education)

ผใหบรการชมชนทางตรง จะปฏบตหนาทในการใหความร หรอฝกอบรมกลมบคคลกลมใหญ ในการเขาไปมบทบาทดงกลาวนน ผใหบรการมเปาหมายเพอทจะเขาไปมสวนรวมในการใหความรและการฝกฝนทกษะตางๆ ทจะชวยลดภาระการใหบรการจากนกวชาชพตางๆ ซ งมจ านวนไมเพยงพอตอความตองการในการเขารบบรการ โดยทวไปแลว การเขาไปมสวนรวมดงกลาวนน สมาชกของชมชนจะไดรบทงความรและทกษะใหมๆ ทเปนประโยชนตอการด าเนนชวต

ตวอยางรปแบบของผ ใหบรการชมชนทางตรง เชน การจดโครงการใหความรแกอาสาสมครคนพการ เปนโครงการทจะท าใหบคคลหรอกลมบคคล มโอกาสทจะเพมพนการตระหนกรและการพฒนาทกษะตางๆ ทสามารถชวยใหคนพการสามารถด าเนนชวตไดอยางมประสทธภาพ และสามารถจดการกบความทาทายดงกลาวไดอยางเตมท โดยเรมจากการจดสมมนาเพอสรางความชดเจนเกยวกบทศนคตคานยม ไปจนถงการฝกฝนการแสดงออกทเหมาะสม การตดสนใจและการวางแผนชวต ไปจนถงการจดสมมนาเชงปฏบตการเกยวกบการท าความเขาใจความแตกตางทางดานวฒนธรรม การฝกการผอนคลายกบผพการ ไปจนถงกจกรรมทชวยเสรมสรางทศนคตทดใหกบชมชน ซงผใหบรการทมความรไมเพยงพอ สามารถจดหาผทมความรในชมชนมามสวนรวมกบกจกรรมตางๆ ทเกดขนได

นอกจากนน ผใหค าปรกษาสามารถพฒนาเทคนค แนวคด น าไปสการสรางสรรคโครงการ ซงเปนขอทาทายในการน าแนวคดตางๆ ไปใชกบกลมบคคลทมความหลากหลาย ดวยการใชโปรแกรมการใหความรในเชงปองกน ผใหบรการสามารถท

จะชวยใหผพการสามารถทจะคนพบกบศกยภาพของตนเอง และตระหนกวา ทกษะชวตทมศกยภาพนน สามารถทจะแกไขปญหาตางๆ ทหลากหลายได การใหบรการผรบบรการทางตรง: การยนมอใหความชวยเหลอและการใหค าปรกษาส าหรบกลมบคคลทมความเปราะบาง (Direct Client Services: Outreach and Counseling for vulnerable Population)

ถงแมวาหลกการและคานยมตางๆ ในการใหค าปรกษาชมชน จะน าไปสมมมองใหมส าหรบกระบวนการในการเยยวยากตาม แตวธการใหค าปรกษา กยงเปนเครองมอทมความส าคญส าหรบทกษะตางๆ ของผใหค าปรกษาชมชน ดวยเหตผลพนฐานทวา “ปญหาตางๆ ไมสามารถทจะไดรบการปองกนไดทกๆ ปญหา” อยางไรกตาม ดวยการระบถงสถานการณทจะท าใหแตละบคคล มความเสยงตอการเกดความบกพรองตางๆ นน ผใหค าปรกษากจะสามารถทจะเขาถงบคคลดงกลาว โดยเฉพาะอยางยงผ พการทมแนวโนมประสบปญหา โดยการเขาไปมบทบาทกอนทปญหาตางๆ จะเกดมากขน

ดงนนจงมความจ าเปนทจะตองพฒนาวธการใหมๆ ในการใหความชวยเหลอผพการทประสบปญหาในสถานการณตางๆ เพอใหสามารถน าไปปฏบตไดจรงในชวตประจ าวน ผใหบรการทใชแนวทางการใหค าปรกษาชมชน พยายามทจะตอบสนองความตองการโดยตรงของผรบบรการ โดยการใหบรการและชวยเหลอตอบคคลทไดรบการระบวา มความตองการการใหความชวยเหลอเปนการสวนตว รวมทงใหความชวยเหลอโดยตรงตอโรงเรยนหรอชมชน ทมความยนดทจะรบความชวยเหลอ นอกจากนนสามารถใหค าปรกษาทางดานงานอาชพตางๆ ครอบครว ในดานวชาการ


และสวนบคคล ส าหรบบคคลในกลมทมความเสยงและเปราะบาง การใหบรการชมชนทางออม: การเปลยนแปลงเชงระบบและนโยบายสาธารณะ (Indirect Community Services: System Changes and Public Policy)

ถงแมวาบคคลกลมตางๆอาจจะเปนทกข อนเนองมาจากเงอนไขตางๆ ทางดานสภาวะแวดลอม แตกมงานวจยชใหเหนวา บคคลทพการทางรางกาย นน มแนวโนมทจะไดรบกบผลกระทบทเปนอนตรายตอสวสดภาพทางดานรางกายและจตใจ มากยงกวาบคคลทมาจากกลมอนๆ (Lewis. et al, 2003, p.33) ในขณะทผใหค าปรกษาพยายามทจะตอบสนองตอความตองการของสมาชกทงหมดในชมชน โดยเฉพาะอยางยง บคคลทมความเสยงมากทสดนน ความจ าเปนทจะตองจดการกบการเปลยนแปลงทางดานสภาวะแวดลอมกเปนอกหนงภารกจทควรกระท า เนองจากในสงคมปจจบน คนพการตองเผชญกบปญหาความยากจน การแบงแยกความสามารถทางดานรางกาย และสงทเกดขนจากนโยบายทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม ทปลอยใหผพการตองเผชญกบความรสกหมดหนทาง บาดแผลทเกดขนจากปฏเสธความรบผดชอบของหนวยงานฝายปกครองทตองสนองตอความตองการ และบาดแผลทเกดขนจากบรรทดฐานทางดานสงคมทบบบงคบใหตองอยอยางโดดเดยว ดวยความจรงทปรากฏดงกลาว ผใหบรการอาจเขาไปมสวนรวมการสงเสรมการเปลยนแปลงใหแกระบบตางๆ เหลานน ทสงผลกระทบโดยตรงตอสวสดภาพของผรบบรการ เหตผลทส าคญอกประการหนง ทผใหบรการจะตองเขาไปมสวนรวมในการปฏบตการของชมชนกคอ การสงเสรมการเปลยนแปลงเชงระบบ โดยการเขาไปมอทธพลตอนโยบายสาธารณะ อนเกดจากความรวมมอกนของ

สมาชกชมชน และบคคลภายนอกชมชน ผทเกยวของในการเขามามสวนรวมไดแก สมาชกชมชนทเกยวของกบเรองทด าเนนการ องคการหรอหนวยงานทสนบสนน และหนวยงานราชการทมสวนเกยวของ ทงสามองคประกอบนจะเปนสวนทชวยเสรมสรางพลงเขมแขงใหเกดขนกบชมชน

ตวอยางของการใหบรการชมชนทางออม เชน ผ ใหบรการสามารถเขาไปมสวนรวมกบ หนวยงานหรอองคกรทางดานการศกษา การประกอบอาชพ สถานประกอบการ องคกรทางส ง ค ม แ ล ะก า ร เ ม อ ง โ ด ย ก า ร เ ข า ไ ป เ ป นคณะกรรมการในการก าหนดนโยบายตางๆ การสะทอนมมมองและปญหาทมกจะเกดขนกบคนพการใหกบผก าหนดนโยบาย และมสวนรวมในการสนบสนนสงเสรมกจกรรมตางๆของชมชน เพอท าการปองกนหรอบรรเทา การเกดขนของปญหาตางๆ ทงทางดานรางกายและจตใจ

การใหบรการผรบบรการทางออม: การใหการสนบสนนและการเปนทปรกษา (Indirect Client Services: Advocacy and Consultation)

ผลกระทบของสภาวะแวดลอมจะมความชดเจนมากยงขน เมอผใหบรการปฏบตหนาทกบผพการ เพอทจะชวยใหผรบบรการแตละคนสามารถทจะไดรบการตอบสนองความตองการ ผใหบรการจะตองใหการสนบสนน ดวยการเขาไปมบทบาททเช อมโยงกบสภาพแวดลอมของผ รบบรการ พยายามทจะผลกดนความรสกของผรบค าปรกษาให เปนอสระและมศกยภาพ และชวยใหผ รบค าปรกษาสามารถน าทรพยากรทมอยในตนเองและชมชนมาใชใหเปนประโยชนสงสด

ในการทจะเขาถงทรพยากรทมอย ในตนเองและชมชนไดอยางมประสทธภาพนน ผใหบรการสามารถใหขอมลแกผ พการ เกยวกบเครอขายการใหความชวยเหลอ ทสามารถทจะชวย


ใหผรบบรการสามารถทจะตอบสนองความตองการของตนเองได เครอขายดงกลาวอาจประกอบไปดวยหนวยงานทใหบรการเกยวกบการชวยเหลอทเปนปญหาของผรบบรการ นอกจากการสงตวผรบค าปรกษาไปรบการบรการแตละดานแลว บอยครงทผใหค าปรกษาจะตองเขาไปมสวนรวมในการใหการสงเสรมดวยการใหการสนบสนน การใหก าลงใจผรบบรการ เนองจากบอยครงผพการตองเผชญกบระบบทางราชการทเขมงวด และเผชญกบบคคลทมเจตคต ในทางลบ ท งตวระบบและตวบคคลดงกลาวอาจกอใหเกดการละเมดสทธของผพการทงทางดานรางกายและจตใจ เมอสทธขนพนฐานของผพการถกละเมดดวยวธการดงกลาวหรอวธอนๆ กตาม ผใหบรการอาจมความจ าเปนทจะตองปฏบตตนในฐานะทเปนผใหการสนบสนนในฐานะการเปนทปรกษา ต วอย า งของการใหบร การผ ร บบร การทางออม เชน กรณเดกพการไดถกปฏเสธในการเขาศกษา ในการชวยเหลอในอดต อาจใชวธการชวยหาโรงเรยนใหม หรอวางแผนในการหาแนวทางการศกษาตอ แตรปแบบการใหค าปรกษาชมชนจะสงเสรมใหผท เก ยวของกบเดกพการ ท าการเผชญหนากบสทธทถกละเมด โดยการยนยนในสทธ

ทพงจะไดรบตามกฎหมาย การปฏบตดงกลาว ผใหบรการจะกระท าในฐานะทเปนผสนบสนนบคคล

องคประกอบทง 4 ดานของรปแบบการใหค าปรกษาชมชน ไดแกการใหบรการผรบบรการทางตรง การใหบรการชมชนทางตรง การใหบรการผรบบรการทางออม และการใหบรการชมชนทางออมนน แสดงใหเหนถงปจจยส าคญตางๆ ของกรอบการใหความชวยเหลอทมความครอบคลมทมสวนสงเสรมซงกนและกน และพงพงซงกนและกนของคนในชมชน เมอพจารณาแลวพบวา ในบางบทบาทผทเปนผใหบรการในปจจบนไดด าเนนการมาอยางตอเนอง แตยงขาดบางบทบาทท าให การปองกน การแกไข และการพฒนา ทยงไมสามารถคลอบคลมในเรองการใหความชวยเหลอผพการ ดงนนแนวทางการใหค าปรกษาชมชนจงเปนแนวทางทสามารถใหความชวยเหลอผพการไดอยางคลอบคลม โดยผใหบรการทจะน าแนวคดนไปใชในศนยบรการคนพการนน จ าเปนทจะตองมการบรณการองคประกอบตางๆ เหลานดวยวธการตางๆ ทจะส ง เสร ม พฒนาการท ม ความสมบ รณของผรบบรการใหมความสามบรณขนได

ตารางท 2 การน าแนวคดการใหค าปรกษาชมชน มาประยกตใชในรปแบบศนยบรการคนพการในชมชน รปแบบบทบาทของ

การบรการ การใหบรการชมชน

(Community Services) การใหบรการผรบบรการ

(Client Services)

ทางตรง (Direct)

การใหขอมลเก ยวกบสทธทางดานกฎหมายคนพการและปญหาตางๆ เกยวกบคนพการ

- การยนมอใหความชวยเหลอตอผพการ โดยการใหค าปรกษา และการแนะแนว

ทางออม (Indirect)

ก า ร เ ข า ไ ป ม อ ท ธ พ ล ต อนโยบายสาธารณะ

- การเปนทปรกษาเกยวกบสทธคนพการ ตามพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคนพการ


การน าแนวคดการใหค าปรกษาชมชน มาประยกตใชในรปแบบศนยบรการคนพการในชมชน มดงน

1.การใหบรการชมชนทางตรง เปนการใหขอมลเกยวกบสทธทางดานกฎหมายคนพการและปญหาตางๆเกยวกบคนพการ เชน ตองการมความรสทธคนพการ กฎหมายทเกยวของกบคนพการ ความรการบรหารจดการธรกจ การปรบทศนคตกบคนในชมชน เปนตน

2.การใหบรการผรบบรการทางตรง เปนการยนมอใหความชวยเหลอตอผพการ ในปญหาตางๆทผพการเผชญ อาจเปนปญหาดานการท างาน ไดแก ปญหาการท างานรวมกบคนปกตการไมกลาออกไปสการท างาน การปรบตวทท างาน เจตคตของ ตวเอง ครอบครว สงคม การสรางคณคาและเหนคณคาในตนเอง การประสานงานเกยวกบการไม ได เงนคาครองชพผ พการ การขาดโอกาส เนองจากครอบครวไมสนบสนนใหท างาน การไมมสงอ านวยความสะดวกในทท างาน การศกษาขนพ น ฐ า น ก า ร เ ต ร ย ม ค ว า ม พร อ ม ค น พ ก า รกระบวนการฟนฟอาชพ การประสานงานผพการทสนใจเขาท างานการประชาสมพนธ ใหขอมลกบคนพการ เปนตน

3.การใหบรการชมชนทางออม เปนการเขาไปมสวนรวมตอนโยบายสาธารณะ เชน การเขารวมประชมกบหนวยงานภาครฐในการก าหนดนโยบายทเกยวของกบคนพการ การหาชองทางตลาดกระจายสนคาผพการ การประสานงานหากกรณผ พการตองการการรวมกลมคนพการการประสานงานใหสถานประกอบการมาสนบสนนการประกอบอาชพในชมชน ในรปแบบของ CSR เชน ศนยการเรยนร ศนยการฝกอาชพผพการ การเปนคณะกรรมการสนบสนนกจกรรมชมชนในการพฒนาศกยภาพคนพการ เปนตน

4.การใหบรการผรบบรการทางออม การเปนทปรกษาเกยวกบสทธคนพการ การประกอบอาชพและการม ง านท า ร ะหว า งร ฐ สถานประกอบการ และผพการ เชน การตองการเงนทน ประกอบอาชพอสระ กระบวนการยนขอ การด าเนนการกรณสถานประกอบการเลยงกฎหมาย คนปกตหาผลประโยชนจากคนพการ การสนบสนนใหคนพการยนยนสทธตาม พระราชบญญตคนพการ เปนตน

เมอพจารณาดานศกยภาพของคนพการทจะเปนผด าเนนการของศนยบรการคนพการ ทจะสามารถขบเคลอนใหศนยนไดเกดขนไดจรงและมประสทธภาพตามพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ(ฉบบท 2)พ.ศ. 2556 มาตรา 20/3 คนพการจะตองท าหนาทในการประสาน งานไดทกองคกรและคนพการทกประเภท มความรขอมลองคกรคนพการ ขอมลพนฐานผพการ มความรกฎหมาย สทธ สามารถตรวจสอบเรองการถกละเมดสทธ สามารถใหขอมลกบผพการไดใหความชวยเหลอเรองอาชพ ชวยเตรยมเอกสารแบบฟอรมตางๆ ทใชในการตดตอทางราชการ ประสานงานเพอเตรยมความพรอมในการประกอบอาชพ เปนตน ดงนน การพฒนาศกยภาพของคนพการจงเปนอกหนงแนวทางในการเตรยมการกอนการจดตงศนยบรการคนพการ ซงตามแนวคดของการใหค าปรกษาชมชนเชอวา คนทกคนมศกยภาพ และสามารถพฒนาได แตระดบของการพฒนานนกจะแตกตางกนไปตามศกยภาพของแตละบคคล หลายคนมองวาความพการนนถอวาเปนอปสรรคแตหากผ านอปสรรคนน ได ก สามารถพฒนาศกยภาพได ทจรงแลว ความพการสามารถมองใหเปนจดแขงได หากสามารถเขาถงการใหบรการกบคนพการดวยความเขาใจอยางลกซง อนงการพฒนาศกยภาพคนพการนนไมจ าเปนตองไดผลเหมอนกนถงแมวาจะมเปาหมายเดยวกน เพยงแต


ตองเรมตนจากการมจตใจทอยากชวยเหลออยางแทจรง บนมมมองความคดทวา “ทกคนสามารถพฒนาไดแตเปนไปตามความแตกตางระหวางบคคล” ดงนน ถามกระบวนการหรอแนวทางทสอดคลองเหมาะสมกบกานเรยนรของคนพการแลว คนพการกสามารถไดรบการพฒนาศกยภาพใหสงขนได โดยสงทส าคญในการพฒนาคอการมจตใจทอยากชวยเหลอ โดยมองวาตนเองมคณคา

อนงจากการลงพนทในชมชนเพอพดคยสอบถามเกยวกบความตองการรบความชวยเหลอของคนพการในชมชนพบวา ผพการสวนมากจะเรมตนขอความชวยเหลอจากคนพการดวยกนเอง ซงอาจอย ในรปแบบขององคกรคนพการ ดวยเหตผลในการสอสารทมการพดคยแลวเขาใจซงกนและกน ความสะดวกในการขอรบบรการเนองจากบอยครงไดมการเขาเยยมบาน ดงนนหนงในผทจะสามารถใหบรการในศนยบรการคนพการทมความเขาใจไดดทสดคอ“คนพการ”หรอ “ผทดแลคนพการ” (อาดม นละไพจตร และคณะ, 2556) และเปนการกระตนใหคนพการไดเกดการสรางพลงอ านาจในตนเอง บทสรป

แนวคดการใหค าปรกษาชมชน ทน ามาใชในศนยบรการคนพการ ตาม พระราชบญญตคนพการ เปนการท าให คนพการเหนคณคาในตนเอง และเสรมสรางพลงอ านาจในตนเองใหกบคนพการ ซงเปนผทความส าคญในการใหความชวยเหลอ สงเสรม สนบสนน ผพการทประสบปญหาไดอยางเข า ใจโดยในแนวทางการใหบรการคอ การใหบรการชมชนทางตรง เปนการใหขอมลเพอใหคนพการไดมความรไปใชในการด าเนนชวต การใหบรการผรบบรการทางตรง เปนการยนมอใหความชวยเหลอตอผพการทประสบปญหา การ

ใหบรการชมชน ทางออม เปนการเขาไปมสวนรวมเพอก าหนดนโยบายสาธารณะในชมชน และ การใหบรการผรบบรการทางออม การเปนทปรกษาเพอสนบสนนใหคนพการยนยนสทธตาม พระราชบญญตคนพการ

ผเขยนเหนวา แนวคดการใหค าปรกษาชมชนสรปแบบศนยบรการคนพการ เปนรปแบบหนงทสามารถเปนกรอบของการปฏบตงานภายใตแนวคดของการเสรมพลงอ านาจ ซ งสามารถน าไปใชทงผพการทเปนผใหบรการคนพการและบคคลทวไปทท างานเกยวของกบคนพการ ซงจากการสงเกตการณในใหบรการคนพการในชมชน ไดพบบางดานทอยในกรอบใหบรการตามแนวคดน ในการใหบรการเชน การเปนผใหขอมล แตเปนไปในลกษณะของการใหบรการกบผใชบรการเมอมการรองขอความชวยเหลอ ยงขาดดานอนๆทส าคญในการใหความชวยเหลอตามความจ าเปนของคนพการ

ส งทส าคญของแนวคดนทอาจจะเปนขอจ ากดของการน าไปใช ใหกวางขวางขนคอ ผใหบรการจ าเปนจะตองมความรและประสบการณทเกยวของกบการใหค าปรกษาเพอการชวยเหลอ มความรในเรองการฟนฟคนพการ มทกษะการตดตอประสานงาน เนองจากบทบาททง 4 ดานของแนวคดเปนทงการใหขอมล การใหความชวยเหลอแนะน า การประสานงานตดตอ การเปนทปรกษา ซงจะตองใชองคความรทหลากหลายดาน ดงนนในการทจะท าใหเกดแนวคดทงสดานไดนนควรจะตองมหลกสตรการเรยนรการอบรมรวมทงการฝกปฏบตเพออธบายกรอบแนวคดในแตละดาน และท าใหเกดทกษะในกรอบแนวคดดานตางๆ เพมมากขน


เอกสารอางอง กตวภา สวรรณรตน. (2545). การสรางพลงอ านาจในตนเองของสตรทประสบปญหาความรนแรงในครอบครว

: ศกษาเฉพาะกรณศนยพทกษสทธสตร มลนธเพอนหญง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สรพล พยอมแยม. (2556). จตวทยาในงานชมชน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ส. เจรญการพมพ. ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต. (2557). พระราชบญญตสงเสรมและพฒนา

คณภาพชวตคนพการ พ.ศ.2550 ฉบบอางอง. พมพครงทครง 9.กรงเทพ,โรงพมพดสวรรณ ซพพลาย เซอรวส.

อาดม นละไพจตร. (2555). รายงานการวจย การศกษาคณลกษณะผใหค าปรกษาชมชนของนกศกษาสาขา จตวทยาชมชน มหาวทยาลยศลปากร. นครปฐม:มหาวทยาลยศลปากร.

อาดม นละไพจตร, ทว เชอสวรรณทว, ปารณย คณเศษ และ ขจรพรรณ สวรรณส ารด. (2556). รายงาน การวจย นโยบายสงคมและกฎหมายดานอาชพและการบรณาการในสงคมอยางเทาเทยมของคน พการแบบจ าลองและถอดบทเรยน. นครปฐม: มหาวทยาลยมหดล.

Lewis, Judith A., Lawis, Michael D., Daniels, Judy A.& D’Andrea, Michael J. (2003). Community counseling. Pacific Grove,CA:Brooks/Cole.


วทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล มหลกสตรทเปดสอน ดงน

ปรญญาตร หลกสตรศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาหหนวกศกษา ส าเรจการศกษาแลว สามารถประกอบอาชพดานตาง ๆ ดงน

ครสอนภาษามอไทย ครสอนเดกหหนวก ลามภาษามอ นกเทคโนโลยทางการศกษาลามภาษามอทางการศกษา ประกอบอาชพทางดานเครองเคลอบดนเผาและงานศลปะตางๆ เปนบคลากรทางการศกษาในหนวยงานทางการศกษาตางๆ ตลอดจนประกอบอาชพอสระตามความถนดและความสนใจของตนเองได (หมายเหต : มทนการศกษาใหส าหรบผทมผลการเรยนดหรอยากจน)

ปรญญาตร หลกสตรศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาลามภาษามอไทย ส าเรจการศกษาแลว สามารถประกอบอาชพดานตาง ๆ ดงน

ลามภาษามอในส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต กรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบนการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐานจนถงระดบอดมศกษา กระทรวงแรงงาน ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC) องคการปกครองสวนทองถน กรงเทพมหานคร องคกรดานคนพการ องคกรระดบนานาชาต หรอท างานเปนลามอสระ

ปรญญาโท หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวทยาการฟนฟสมรรถภาพคนพการ (ภาคปกตและภาคพเศษ)

ส าเรจการศกษาแลว สามารถประกอบอาชพดานตาง ๆ ดงน นกใหค าปรกษาในดานการฟนฟสมรรถภาพคนพการ นกเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก นกวชาการฟนฟสมรรถภาพคนพการ นกวชาการฟนฟสมรรถภาพคนพการ นกวชาการดานคนพการ นกสงคมสงเคราะห นกพฒนาสงคม

ปรญญาโท หลกสตรศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการศกษาส าหรบบคคลทมความตองการพเศษ (ภาคพเศษ)

ส าเรจการศกษาแลว สามารถประกอบอาชพดานตาง ๆ ดงน นกวชาการทางการศกษาพเศษ บคลากรทางการศกษาทงในและนอกระบบ ระดบการศกษาขนพนฐาน อาชวศกษา และอดมศกษา

สอบถามรายละเอยดเพมเตมไดท งานบรการการศกษา วทยาลยราชสดา 0-2889-5315-9 ตอ 230, 237, 238 0-2889-5308 หรอ www.rs.mahidol.ac.th

ขาวประชาสมพนธ

http://www.rs.mahidol.ac.th/


ค าแนะน าส าหรบผเขยนบทความ (ส าหรบวารสารฯ ปท 11 ฉบบท 14 เปนตนไป)

1. ใชกระดาษขนาด A4 พมพหางจากขอบกระดาษ 1 นว ทงสดาน พมพหนาเดยว ใสเลขหนาทมมบนขวา

จ านวนหนาของเนอหารวมตารางและรปภาพไมต ากวา 10 หนา แตไมควรเกน 15 หนา 2. ส าหรบบทความทเปนภาษาไทย ใชอกษร TH SarabunPSK ขนาด 16 พอยท ระยะหาง 1 บรรทด

ตลอดบทความ ตวเลขใหใชเลขอารบค และศพททเปนภาษาองกฤษและบทคดยอภาษาองกฤษ ใชอกษร TH SarabunPSK ขนาด 16 พอยทเชนเดยวกน

3. ส าหรบบทความทเปนภาษาองกฤษลวน ใชอกษร Times New Roman ขนาด 12 ระยะหาง 1 บรรทด ตลอดบทความ และตวเลขใหใชเลขอารบค

4. สวนตนของบทความ ประกอบดวย 1) ชอเรองใชตวเขม 2) ชอผเขยน หนวยงานทสงกด(ถาม) และ e-mail address ใชตวอกษรปกต โดยระบทงภาษาไทยและภาษาองกฤษไวทสวนตนของบทคดยอภาษาไทยและภาษาองกฤษ

5. สวนของบทคดยอภาษาไทย ประกอบดวยค าวา “บทคดยอ” กงกลางหนากระดาษตวเขม และเนอหาของบทคดยอความยาวประมาณ 250 ค า หรอไมเกนครงหนากระดาษ และค าส าคญภาษาไทย 3-5 ค า

6. สวนของบทคดยอภาษาองกฤษ ประกอบดวยค าวา “Abstract” กงกลางหนากระดาษตวเขม และเนอหาของบทคดยอภาษาองกฤษ ความยาวประมาณ 250 ค า หรอไมเกนครงหนากระดาษ และค าส าคญภาษาองกฤษ 3-5 ค า โดยบทคดยอภาษาองกฤษควรมเนอหาตรงกบบทคดยอภาษาไทย

7. สวนของเนอหา 7.1 ส าหรบบทความวจย ประกอบดวยหวขอหลกตอไปน

1) ความเปนมาและความส าคญของปญหา (Background and Significance of the Study) 2) วตถประสงค (Objective) 3) นยามศพท (Definition of Terms) 4) กรอบแนวคดในการวจย (Conceptual Framework) 5) วธด าเนนการวจย (Research Methodology) ประกอบดวย ประชากร ตวอยางหรอ

ผเขารวมวจยหรอผใหขอมล เครองมอทใชในการวจยและการพฒนาเครองมอ การเกบรวบรวมขอมลและระยะเวลาทเกบขอมล การวเคราะหขอมลและสถตทใช

6) ผลการวจย (Results) 7) อภปรายและขอเสนอแนะ (Discussion and Recommendation) 8) กตตกรรมประกาศ (Acknowledgment) (ถาม) 9) เอกสารอางอง (References)

7.2 ส าหรบบทความวชาการ ประกอบดวยหวขอหลกตอไปน 1) บทน า (Introduction) 2) เนอเรอง (Body) โดยอาจแบงเปนประเดนหรอหวขอยอยตามความเหมาะสม 3) บทสรป (Conclusion)


4) กตตกรรมประกาศ (Acknowledgment) (ถาม) 5) เอกสารอางอง (References)

8. การอางองในเนอหาและรายการอางองทายบทความ ใชการอางองรปแบบ APA (American Psychological Association style)

9. กรณทมตาราง ก าหนดหมายเลขตารางและชอตารางไวบนตารางชดขอบซาย และใหมเฉพาะเสนแนวนอนเทานน

10. กรณทมภาพ ก าหนดหมายเลขภาพและชอภาพไวใตภาพ โดยจดกงกลางภาพ 11. บทความทจะสงเพอพจารณาตพมพจะตองไมเคยตพมพทใดมากอน หรออยในระหวางการเสนอเพอ

พจารณาเผยแพร 12. ในกรณทเปนบทความแปล ตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ โดยการขออนญาตใหเปนไปตาม

หลกจรยธรรมสากล 13. ขอความ เนอหา รปภาพ และตาราง ทตพมพในวารสาร เปนความรบผดชอบของผเขยนบทความแต

เพยงผเดยว มใชความคดเหนและความรบผดชอบของกองบรรณาธการวารสารวทยาลยราชสดา กองจดการ และวทยาลยราชสดา

14. การตรวจแกไขตนฉบบ บรรณาธการวารสารฯ ขอสงวนสทธในการตรวจแกไขและตพมพตามล าดบกอนหลงตามความเหมาะสม เมอบทความวจยหรอบทความวชาการไดรบการพจารณาใหลงตพมพ ผเขยนจะไดรบวารสารฯ เลมทลงตพมพ ทานละ 1 เลม

การสงบทความ สงไดตลอดป ตามวธตอไปน 1. สงไฟลอเลกทรอนกสตนฉบบในรปแบบ doc/docx และ pdf file ทางจดหมายอเลกทรอนกส ไปท E-mail address: [email protected] โดยใชชอเรอง (Subject) วา “สงบทความเพอพจารณาตพมพของ....(ชอเจาของบทความชอแรก).....” 2. สงไฟลอเลกทรอนกสตนฉบบดวยการ upload เขาสระบบฐานขอมลวารสาร ท

http://www.rs.mahidol.ac.th/rs-journal/article/index.php หรอ http://www.rs.mahidol.ac.th/rs-journal/article-submissions.php คลก Submission Form

3. สงไฟลอเลกทรอนกสตนฉบบในรปแบบ word และ pdf ทบนทกในแผน CD/DVD ไปท กองบรรณาธการวารสารวทยาลยราชสดาเพอการวจยและพฒนาคนพการ วทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล 111 หม 6 ถนนพทธมณฑลสาย 4 ต าบลศาลายา อ าเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม 73170 โทรศพท 0 2889 5315-9 ตอ 146 โทรสาร 0 2889 5308

การสมครสมาชก ผสนใจสมครสมาชกวารสารวทยาลยราชสดาเพอการวจยและพฒนาคนพการ สามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดทเวบไซต http://www.rs.mahidol.ac.th/rs-journal

http://www.rs.mahidol.ac.th/rs-journal/article/index.php

http://www.rs.mahidol.ac.th/rs-journal/article-submissions.php%20คลก

ธันวาคม 2557 · 2019-01-17 · น.ส.ประมวล ค ามาก ......

Documents

Transcript of ธันวาคม 2557 · 2019-01-17 · น.ส.ประมวล ค ามาก ......