คู่มือ - lertchaimaster.com · คู่มือ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ คู่มือการจัดกิจกรรมการ
คู่มือ การผลิตต้นข้าวโพดพร้อม...
Transcript of คู่มือ การผลิตต้นข้าวโพดพร้อม...
คมอ
การผลตตนขาวโพดพรอมฝกและขาวโพดเลยงสตว
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 1
การผลตตนขาวโพดพรอมฝกและขาวโพดเลยงสตว
ขำวโพดเลยงสตว โดยทวไปนยมปลกในเขตอำกำศอบอน เขตอำกำศกงรอนชน และพนทรำบเขตรอน อกทงมควำมส ำคญในกำรพฒนำเศรษฐกจของประเทศ ใชประโยชนเปนอำหำรสตวและเปนสวนประกอบอำหำรสตว ทงนกำรผลตขำวโพดเลยงสตวมขนตอนและรำยละเอยดในกระบวนกำรผลตขำวโพดเลยงสตว ดงน 1. การเลอกพนทปลก ขำวโพดเปนพชไรทเจรญเตบโตไดดในดนแทบทกชนด โดยเฉพำะดนรวนปนทรำย พนทใชในกำรปลกขำวโพดเลยงสตวควรเปนทดอนหรอพนททน ำไมทวมขง มควำมลำดชนต ำมกำรระบำยน ำด มปรมำณธำตอำหำรเพยงพอ ดนมควำมเปนกรด-ดำงระหวำง 5.5-7.0 ปรมำณอนทรยวตถสงกวำรอยละ 1 ธำตฟอสฟอรสไมต ำกวำ 10 พพเอม ธำตโพแทสเซยมไมต ำกวำ 60 พพเอม 2. การเลอกพนธ เกษตรกรควรเลอกใชเมลดพนธทมคณภำพ ตรงตำมพนธ มำจำกแหลงผลตเมลดพนธทเชอถอไดมควำมงอกไมนอยกวำรอยละ 95 มเมลดพนธอนปะปนไมเกนรอยละ 0.05 ขำวโพดทน ำมำปลกควรเปนพนธทใหผลผลตสง ตำนทำนตอโรครำนคำง และมกำรเจรญเตบโตด เหมำะสมกบสภำพภมอำกำศ โดยสำมำรถแบงประเภทของพนธขำวโพดออกเปน 2 ประเภท คอ 2.1 พนธลกผสม เปนพนธทเกษตรกรนยมปลก มลกษณะทำงกำรเกษตรสม ำเสมอ ไดแก ขนำดฝก ควำมสงฝก ควำมสงตน อำยวนออกไหมและอำยเกบเกยว ใหผลผลตและคณภำพสงกวำพนธผสมเปด เกษตรกรไมสำมำรถเกบเมลดพนธไวท ำพนธได ตวอยำงเมลดพนธประเภทน ไดแก 2.1.1 พนธนครสวรรค 3 เปนขำวโพดลกผสมเดยว เกดจำกกำรผสมขำมระหวำงขำวโพดลยงสตวสำยพนธแทตำกฟำ 1 (พนธแม) และขำวโพดเลยงสตวสำยพนธแทตำกฟำ 3 (พนธพอ) ควำมสงตน 196 เซนตเมตร ควำมสงฝก 110 เซนตเมตร อำยถงวนออกไหม 55 วน ใหผลผลตเฉลย 1,100 กโลกรมตอไร มควำมทนทำนแลงในระยะออกดอก ตำนทำนโรครำน ำคำง และโรครำสนม 2.1.2 พนธไพโอเนยร A33 เปนพนธของบรษท ไพโอเนยรไฮเบรด (ไทยแลนด) จ ำกด ควำมสงตน 200 เซนตเมตร ควำมสงฝก 110 เซนตเมตร อำยถงวนออกไหม 52 วน ผลผลต 1,350 กโลกรมตอไร เปอรเซนตกะเทำะเมลด 81 เปอรเซนต
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 2
2.1.3 พนธแปซฟค 984 เปนพนธของบรษท แปซฟกเมลดพนธ จ ำกด ควำมสงตน 210 เซนตเมตร ควำมสงฝก 100 เซนตเมตร อำยถงวนออกไหม 55 วน ผลผลต 1,250 กโลกรมตอไร เปอรเซนตกะเทำะเมลด 83 เปอรเซนต 2.1.4 พนธซพดเค 888 (CP-DK 888) เปนพนธของ บรษทกรงเทพอตสำหกรรมเมลดพนธ จ ำกด ควำมสงตน 210 เซนตเมตร ควำมสงฝก 120 เซนตเมตร อำยถงวนออกไหม 58 วน ผลผลต 1,000 กโลกรมตอไร เปอรเซนตกะเทำะเมลดรอยละ 81
พนธนครสวรรค 3 พนธไพโอเนยร A33
พนธแปซฟค 984 พนธซพดเค 888
ภำพท 1 ลกษณะฝกของขำวโพดพนธผสม 2.2 พนธผสมเปด เปนพนธทลกษณธทำงกำรเกษตรไมสม ำเสมอเมอเทยบกบพนธลกผสม ตำนทำนตอโรครำน ำคำง เมลดพนธมรำคำถก เกษตรกรสำมำรถเกบเมลดพนธไวท ำพนธได ตวอยำงเมลดพนธประเภทน ไดแก 2.2.1 พนธสวรรณ 5 เปนพนธของมหำวทยำลยเกษตรศำสตร ตำนทำนโรครำสนม มควำมสงตน 220 เซนตเมตร สงฝก 110 เซนตเมตร อำยถงวนออกไหม 54 วน ผลผลต 800 กโลกรมตอไร เปอรเซนตกะเทำะเมลดรอยละ 78 2.2.2 พนธนครสวรรค 1 เปนพนธของกรมวชำกำรเกษตร ไมตำนทำนโรครำสนม มควำมสงตน 190 เซนตเมตร ควำมสงฝก 100 เซนตเมตร อำยถงวนออกไหม 52 วน ผลผลต 700 กโลกรมตอไร เปอรเซนตกะเทำะเมลดรอยละ 79
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 3
พนธนครสวรรค 1 พนธสวรรณ 5
ภำพท 2 ลกษณะฝกของขำวโพดพนธผสมเปด 3. การเตรยมดน กำรเตรยมดนมวตถประสงคหลก เพอท ำใหสภำพของดนเหมำะแกกำรงอกและเจรญเตบโตของตนขำวโพด มขนตอน ดงน 3.1 ไถดวยผำนสำม 1 ครง ลก 20 – 30 เซนตเมตร ตำกดน 7 – 10 วน เพอชวยท ำลำยวชพช และโรคพชในดน 3.2 พรวนดนดวยผำนเจด 1 ครง ปรบระดบดนใหสม ำเสมอ แลวครำดเกบซำก รำก เหงำ หว และไหลของวชพชขำมปออกจำกแปลง 3.3 หำกดนมควำมเปนกรด – ดำงต ำกวำ 5.5 ควรหวำนปนขำวในอตรำ 100 กโลกรมตอไร ส ำหรบดนรวนปนทรำย และอตรำ 200 – 400 กโลกรมตอไร ส ำหรบดนรวนเหนยวหรอดนเหนยว แลวไถกลบดนหรอหวำนพชบ ำรงดนแลวไถกลบในระยะทพชบ ำรงดนเรมตดฝกหรอหลงเกบเกยวพชบ ำรงดน 4. การปลก กำรปลกขำวโพดเลยงสตวสำมำรถปลกได 2 วธ ไดแก กำรปลกโดยใชแรงงำนคน และกำรปลกโดยใชเครองจกร 4.1 กำรปลกดวยแรงงงำนคน กำรปลกขำวโพดเลยงสตวโดยใชแรงงำนคน ใชระยะระหวำงแถว 75 เซนตเมตร ระยะระหวำงตน 20 – 25 เซนตเมตร ใชอตรำปลก 8,533 – 10,667 ตนตอไร หรอใชเมลดพนธ ขำวโพดเลยงสตว 3 – 4 กโลกรมตอไร อำจใชจอบขดเปนหลมหรอรถไถเดนตำม หรอรถแทรกเตอรตดหวเปดรอง แลวหยอดเมลดหลมละ 1 เมลด กลบดนใหแนน 4.2 กำรปลกดวยเครองจกรกลเกษตร เกษตรกรนยมใชรถแทรกเตอรลำกจงเครองจกรกลส ำหรบกำรปลกขำวโพดเลยงสตวและกำรใสปย ปรบใหมระยะระหวำงแถว 75 เซนตเมตร ระยะระหวำงตน 20 เซนตเมตร จ ำนวน 1 ตนตอหลม หรออตรำปลก 10,667 ตนตนตอไร ใชเมลดพนธ 2 – 3 กโลกรมตอไรโดยไมตองถอนแยก
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 4
5. ฤดปลก ฤดปลกจ ำแนกไดเปน 2 ลกษณะ ดงน 5.1 กำรปลกขำวโพดทวไป สำมำรถปลกไดทงตนฤดฝน (เดอนมนำคม - มถนำยน) หรอปลำยฤดฝน (เดอนกรกฎำคม - สงหำคม) กำรปลกขำวโพดชวงตนฤดฝนจะไดผลผลตสงกวำปลำยฤดฝน เนองจำกมปรมำณฝนทเหมำะ สวนขำวโพดปลำยฤดฝนนนมปญหำในชวงกำรเตรยมดนปลก เพรำะฝนตกชก ดนออนตว และสงผลใหตนขำวโพดทก ำลงงอกเปนโรคเนำตำย 5.2 กำรปลกขำวโพดในเขตทมระบบชลประทำน สำมำรถปลกขำวโพดไดตลอดปโดยแบงออกเปน 3 ระยะ ดงน 5.2.1 กำรปลกขำวโพดในเดอนพฤศจกำยน - ธนวำคม เปนชวงเวลำทเหมำะสมทสดของกำรปลกขำวโพด เนองจำกอณหภมโดยทวไปอยในชวง 20 – 25 องศำเซลเซยส และสำมำรถใชประโยชนจำกแสงแดดไดเตมท ชวงเวลำในกำรเกบเกยวเดอนมนำคน – เมษำยน เปนชวงทมอำกำศรอนและแหงแลงจงสะดวกตอกำรเกบเกยวขำวโพด อยำงไรกตำมกำรปลกบำงพนทในชวงนนนบำงปอณหภมอำจต ำมำกเกอบถง 10 องศำเซลเซยส ท ำใหขำวโพดชะงกกำรเจรญเตบโต และอำยกำรเกบเกยวผลผลตยดออกไปอำจมำกกวำ 10 วน 5.2.2 กำรปลกขำวโพดในเดอนมกรำคม – กมภำพนธ กำรปลกขำวโพดชวงนท ำใหขำวโพดพบกบสภำพอำกำศ 2 แบบ คอ ในระยะแรกสภำพอำกำศคอนขำงเยน ตอมำเปนสภำพอำกำศรอนจด ซงอำกำศรอนจดเปนอนตรำยตอขำวโพด สงผลใหขำวโพดมอตรำกำรคำยน ำสงกวำปกต รำกไมสำมำรถดดน ำไดทน ใบขำวโพดเหยว และเปนอนตรำยตอกำรผสมเกสรและสรำงเมลดในขำวโพด 5.2.3 กำรปลกขำวโพดในเดอนมนำคม กำรปลกขำวโพดชวงนมประสทธภำพต ำกวำชวงฤดปลกอน เนองจำกมอำกำศรอนจด สงผลใหตนขำวโพดเจรญเตบโตชำและล ำตนมขนำดเลก ดงนนตองใหน ำตนขำวโพดบอยครงกวำกำรปลกขำวโพดในชวงท 1 และชวงท 2 6. การใหนา ขำวโพดตองกำรน ำตลอดฤดปลกประมำณ 450 – 500 มลลเมตร วธกำรใหน ำแกขำวโพด ไดแก กำรใหน ำแบบทอฝอยหรอระบบสปรงเกอร และกำรใหน ำแบบรอง 7. การใหปย กำรใสปยใหแกขำวโพดเลยงสตวควรมกำรใสปยเคมรวมกบปยอนทรย รำยละเอยด ดงน
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 5
7.1 ปยอนทรย ใชปยอนทรยเพอเพมปรมำณอนทรยวตถในดน และปรบปรงโครงสรำงดน โดยเลอกใชปยอนทรยทผำนกระบวนกำรหมกหรอกระบวนกำรอนทยอยสลำยโดยสมบรณ หรอกำรปลกพชบ ำรงดน เชน ถวเขยว โสนแอฟรกน ปอเทอง หรอพชตระกลถวอนๆ กอนและหลงปลกขำวโพด และไถกลบเมอพชบ ำรงดนอำย 50 วนหรอก ำลงออกดอก 7.2 ปยเคม แบงใส 2 ครง ครงท 1 ใสปยสตร 16 – 20 – 0 หรอ 15 – 15 – 15 รองพนกอนปลกหรอโรยเปนแถวแลวกลบพรอมปลก ในอตรำ 25 – 30 กโลกรมตอไร ครงท 2 ใสปยยเรยสตร 21 – 0 – 0 ในอตรำ 25 – 30 กโลกรมตอไร เมอขำวโพดอำยไดประมำณ 40 – 45 วน 8. การปองกนกาจดโรคพช ขำวโพดเลยงสตวมโรคทส ำคญ ไดแก โรครำน ำคำงหรอโรคใบลำย สงผลใหตนขำวโพดแคระแกรน ใบเปนทำงสขำว เขยวออน หรอเหลองออนไปตำมควำมยำวของใบ พบผงสปอรสขำวเปนจ ำนวนมำกบรเวณใตใบในเวลำเชำมดทมควำมชนสง ถำระบำดรนแรงตนจะยนตนแหงตำย แตถำอยรอดจะไมออกฝกหรอตดฝกแตไมมเมลด กำรปองกนโรคเบองตน พบวำเมลดพนธตำนทำนไมจ ำเปนตองคลกเมลดดวยสำรเคมปองกนโรค หำกเปนพนธทไมมควำมตำนทำนโรคจ ำเปนตองคลกเมลดดวยสำรเคมปองกนโรคกอนปลก กำรใชสำรเคมปองกน ก ำจดโรคในขำวโพดเลยงสตว ดงแสดงในตำรำงท 1 ตำรำงท 1 กำรใชสำรเคมปองกนก ำจดโรคพช
โรค สำรปองกนก ำจดโรค อตรำกำรใช/เมลด
1 กโลกรม วธกำรใช
รำน ำคำง หรอโรคใบลำย
เมทำแลกซล (35% ดเอส)
7 กรม คลกเมลดพนธกอนปลก
หมำยเหต: * ในวงเลบ คอเปอรเซนตสำรออกฤทธและสตรของสำรก ำจดวชพช ทมำ: กรมวชำกำรเกษตร (2557)
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 6
9 การปองกนกาจดวชพช กำรปลกขำวโพดเพอใหไดผลผลตสงทสดจ ำเปนตองใหขำวโพดเลยงสตวปลอดจำกวชพชตลอดชวง 1 เดอนแรกตงแตปลก กำรปลกขำวโพดในกรณทไมมวสดคลมดนหรอกำรไถพรวนดนตองมกำรก ำจดวชพชดวยสำรเคมกอนปลก หรอใชสำรคมวชพชประเภทกอนงอก สำรอะลำคอรใชคลมวชพชกอนงอกส ำหรบวชพชใบแคบ เชน หญำตนกำ หญำปำกควำย หญำตนนก หญำขจรจบ เปนตน สำรอะทรำซน ใชคลมวชพชกอนงอกส ำหรบวชพชใบกวำง เชน ผกโขม เทยนนำ กะเมง ผกบงยำง เปนตน จำกนน ดำยหญำหรอท ำรนอกครงหนงพรอมกบกำรใสปยรองพน ส ำหรบแปลงทมวชพชไมมำก กำรดำยหญำเพยงครงเดยวพรอมกบกำรใสปยรองพนกเพยงพอแลว รำยละเอยดดงแสดงในตำรำงท 2 ตำรำงท 2 กำรใชสำรปองกนและก ำจดวชพชในแปลงขำวโพดอำหำรสตว
วชพช สำรก ำจดวชพช*
อตรำกำรใช/น ำ 20
ลตร วธใช/ขอควรระวง
วชพชฤดเดยว
อะลำคลอร (40% อซ)
125 – 150 มลลลตร
พนคลมดนหลงปลก กอนขำวโพดเลยงสตว และวชพชงอก ขณะพนดนตองมควำมชน อะทรำซน
(40% อซ) 80 – 120 มลลเมตร
พำรำควอท (27.6% อซ)
75 – 110 มลลเมตร
พนกอนเตรยมดน 3 – 7 วนหรอพนระหวำงแถวหลงปลก 20 – 25 วน ขณะทวชพชออกดอก/ระวงละอองสำรเคมสมผสใบและตนขำวโพด
วชพชฤดเดยว วชพชขำมป
ไกลโฟเสท (48% เอสแอล)
120 – 160 มลลลตร
ใชในแหลงทพบวชพชหนำแนน โดยพอกอนปลกหรอกอนเตรยมดน 7 – 15 วน กลโฟซเนต-
แอมโมเนยม (15% เอสแอล)
300 – 400 มลลลตร
หมำยเหต: * ในวงเลบ คอเปอรเซนตสำรออกฤทธและสตรของสำรก ำจดวชพช ทมำ: กรมวชำกำรเกษตร (2557)
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 7
10. การปองกนกาจดแมลงศตรพช ขำวโพดเลยงสตวมแมลงศตรพพชทส ำคญ ไดแก หนอนเจำะล ำตนขำวโพด หนอนกระทหอม และมอดดน เมอมกำรระบำดรนแรงสงผลใหลผลตขำวโพดเลยงสตวลดลง 10.1 หนอนเจำะล ำตนขำวโพด หนอนเรมเขำท ำลำยขำวโพดเลยงสตวตงแตอำยประมำณ 20 วนจนถงระยะเกบเกยว โดยเจำะท ำลำยชอดอกตวผและล ำตน และท ำลยำฝก มกำรระบำดรนแรงในสภำพอำกำศแหงแลงหรอฝนทงชวงเวลำนำน 10.2 หนอนกระทหอม หนอนกดกนทกสวนในระยะตนออน ท ำควำมเสยหำยรนแรงเมอหนอนมควำมยำวตงแต 2 เซนตเมตร มกำรระบำดรนแรงในสภำพอำศแหงแลงหรอฝนทงชวงเวลำนำน 10.3 มอดดน กดกนใบตงแตงอกถงอำยประมำณ 14 วน ท ำใหตนออนตำยหรอชะงกกำรเจรญเตบโต ระบำดในนพนทปลกทเปนดนรวนทรำย มกำรระบำดรนแรงในสภำพอำกำศแหงแลงหรอฝนทงชวงเวลำนำน โดยเฉพำะกำรปลกในปลำยฤดฝน เกษตรกรสวนใหญไมนยมใชสำรปองกนก ำจดศตรพช ยกเวนพบกำรระบำดเปนจ ำนวนมำก รำยละเอยดกำรใชสำรปองกนก ำจดแมลงศตรพช ดงแสดงในตำรำงท 3 ตำรำงท 3 กำรใชสำรปองกนก ำจดแมลงศตรขำวโพดเลยงสตว
แมลงศตรพช
สำรก ำจดวชพช* อตรำกำรใช/น ำ 20 ลตร
วธใช/ขอควรระวง หยดกำรใชสำรกอนกำรเกบเกยว (วน)
หนอนเจำะล ำตนขำวโพด
ไซเพอรเมทรน (15% อซ)
10 มลลลตร พนเมอพบยอดขำวโพดถกท ำลำย 40 – 50 % ในระยะกอนออกชอดอกตวผ หรอพบรเจำะ 3 รตอตน
10
ไตรฟลมรอน (25% ดบบลวพ)
30 กรม 14
หนอนกระทหอม
นวเคลยรโพลฮโดรซสไวรส
20 – 30 มลลลตร
พนเวลำเยนจ ำนวน 1 – 2 ครง หำงกน 5 วน เมอพบหนอนเฉลย 2 – 3 ตวตอตน
1
เบตำไซฟลทำรน (2.5% อซ)
40 มลลลตร พนเมอพบหนอนเฉลย 2 – 3 ตวตอตน จ ำนวน 1 – 2 ครง หำงกน 7 วน
14
มอดดน อมดำโคลพรด (70% ดบบลวเอส)
5 กรม/เมลด 1 กโลกรม
คลกเมลดกอนปลก
หมำยเหต: * ในวงเลบ คอเปอรเซนตสำรออกฤทธและสตรของสำรก ำจดวชพช ทมำ: กรมวชำกำรเกษตร (2557)
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 8
11. การเกบเกยว 11.1 กำรเกบเกยวเพอผลตเมลดขำวโพดอำหำรสตว ตองเกบเกยวเมอขำวโพดแกจดหรอแหงหมดทงแปลงแลวประมำณ 7 วน หรอเมลดมควำมชนประมำณ 23 เปอรเซนต หรออำจสงเกตไดจำกใบขำวโพดเปลยนเปนสฟำงขำวทงแปลง ไมควรเกบเกยวขำวโพดหลงนตกเพรำะเมลดมควำมชนสง ควรปลอยใหฝกและตนขำวโพดแหงกอน
ภำพท 3 กำรเกบเกยวขำวโพดเลยงสตว (ผลตเมลด) 11.2 กำรเกบเกยวเพอผลตตนขำวโพดพรอมฝก ตองเกบเกยวเมอเมลดขำวโพดอยในระยะเมลดน ำนมประมำณครงหนง (Milk line 50%) หรอเม อตนขำวโพดพรอมฝกมอำย 85 – 90 วน และไมคสรเกบเกยวขำวโพดหลงฝนตกเพรำะสงผลใหมควำมชนสง
ภำพท 4 กำรเกบเกยวตนขำวโพดพรอมฝก
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 9
การใชประโยชนจากขาวหมก
ขำวโพดหมก (Corn silage) คอ ตนขำวโพดหรอตนขำวโพดพรอมฝกทเกบเกยวในขณะทมควำมชชอพอเหมำะ น ำมำหมก (Fermentation) เกบถนอมไวในสภำพสญญำกำศ สำมำรถเกบไดเปนเวลำนำน โดยคณคำทำงอำหำรไมเปลยนแปลง
กระบวนกำรตำงๆ ทเกดขนภำยหลงกำรปดภำชนะหมก แบงได 2 กระบวนกำรใหญ คอ กระบวนกำรหกทใชออกซเจน (Aerobic) และกระบวนกำรหมกทไรออกซเจน (Anaerobic) ภำยหลงกำรอดพชใหแนน ควรไลอำกำศออกใหหมดมำกทสดและปดหลมหมก จลนทรยหลำยชนดทใชออกซเจน ในกำรเจรญเตบโต เชน ยสต และรำ (Yeast and fungi) จะเพมจ ำนวนมำกขนในขณะทมอำกำศอยจนกระทงอำกำศถกใชหมดไป จลนทรยพวกนกไมสำมำรถเพมจ ำนวนไดอกและตำยลง เมอออกซเจนหรออำกำศถกใชหมดไป กระบวนกำรหมกทไมใชออกซเจนในสภำพทดจะเกดขนโดยกำรท ำงำนของแบคทเรยทผลตกรดแลคตก ผลทไดคอ กระแลคตก (Lactic acid) และมคำควำมเปนกรด-ดำง เทำกบ 4.2 หรอนอยกวำนน กำรท ำงำนของแบคทเรยกลมนขนอยกบปรมำณน ำตำล คอ หำกมปรมำณน ำตำลมำกและอยในสภำพทไมมออกซเจน จะท ำใหเกดกรดแลคตกเรวขน ขนตอนการทาขาวโพดหมก สำมำรถท ำไดดงตอไปน 1. กำรตดขำวโพดหมก ขำวโพดทจะน ำมำหมกควรมคำรโบไฮเดรตทละลำยน ำไดหรอน ำตำลในระดบทเพยงพอตอกำรหมกเพอใหเกดกรดแลคตกโดยเรว ทงนขำวโพดทเหมำะสมทสดในกำรน ำมำท ำเปนขำวโพดหมกคอขำวโพดทมอำย 85 – 90 วน หรอระยะทเมลดเปนแปงแขงครงเมลด (Milk line 50%) ดงแสดงในภำพท 5
ภำพท 5 ขำวโพดในระยะเมลดเปนแปงแขงครงเมลด (Milk line 50%) 2. กำรสบใหขำวโพดมขนำดเลกลง เพอใหน ำตำลถกปลอยออกมำไดอยำงรวดเรว ท ำใหเกดกรดแลคตกในกระบวนกำรหมกไดเรวขน ชวยใหสำมำรถอดลงภำชนะไดแนน และเพมควำมนำกนและกำรยอยไดเมอน ำมำใชเปนอำหำรสตว โดยขนำดของขำวโพด
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 10
สบทกรมปศสตวแนะน ำเพอผลตเปนตนขำวโพดพรอมฝกหมกตองมควำมยำวไมเกน 2 เซนตเมตร ดงแสดงในภำพท 6
ภำพท 6 ขำวโพดสบ ขนำดควำมยำว 1 – 2 เซนตเมตร 3. กำรตรวจสอบควำมชนของขำวโพดหมก ระดบควำมชนทเหมำะสมกบกำรท ำขำวโพดหมกอยระหวำงรอยละ 65 – 70 โดยทวไปสำมำรถประเมนคำควำมชนในพชอยำงงำยได โดยกำรน ำเอำชนสวนของขำวโพดทสบแลวมำก ำ หำกมน ำไหลออกมำแสดงวำมควำมชนมำกกวำรอยละ 80 แตถำไมมน ำไหลออกมำและชนสวนของขำวโพดคลำยตวออกเมอแบมอนนคอ ระดบควำมชนในอำหำรนอยกวำรอยละ 65 4. กำรควบคมระยะเวลำกอนกำรบรรจภำชนะหมก หลงจำกตดตนขำวโพดควรสบและบรรจลงภำชนะทจะหมกทนท หรอภำยใน 12 ชวโมงเพอปองกนผลกระทบจำกอณภมภำยนอก และกำรสญเสยควำมชนออกจำกขำวโพด (ตำยนง) ท ำใหประสทธภำพของกระบวนกำรหมกลดลง และเพมอตรำกำรสญเสยของขำวโพดหมก 5. กำรควบคมอณหภมในภำชนะหมก ควรก ำจดอำกำศออกใหมำกทสดภำยหลงจำกปดภำชนะหมก แบคทเรยทมอทธพลตอกระบวนกำรหมกนนจะถกควบคมโดยอณหภม ถำในหลมหมกมอำกำสมำกอณหภมจะสงขนดวย ดงนนหำกสำมำรถอดขำวโพดใหแนนและมอำกำศหลงเหลออยนอยอณหภมกจะต ำลงดวย โดยปกตอณหภมทเหมำะสมตอกำรเกดกรดแลคตกมคำประมำณ 38 องศำเซลเซยส
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 11
รปแบบการทาขาวโพดหมก
1. หมกแบบบอหมก เปนกำรหมกทท ำไดงำยโดยกำรเจำะเปนหลมลกบนพนทรำบธรรมดำหรอบรเวณทลำดเชงเขำ พนทลำดเอยงมควำมเหมำะสมเนองจำกสำมำรถระบำยของเหลวออกไดงำย อำจบผนงดวยคอนกรต กำรปดหลมท ำไดงำยโดยใชพลำสตกคลม ท ำใหงำยในกำรปฏบต และลงทนไมสงมำกนก
ภำพท 7 กำรท ำขำวโพดหม กแบบบอหมก
2. หมกแบบบบรรจถง 2 ชน เปนกำรหมกทเกษตรกรนยมกนมำกในปจจบน โดยเกบเกยวและสบตนขำวโพดพรอมมฝกบรรจในถง 2 ชน อดขำวโพดใหแนนและไลอำกำศออก มดปำกถงชนใน และเยบปดปำกถงชนนอกอกครงแยกออกจำกถงชนใน
ภำพท 8 กำรท ำขำวโพดหมกแบบบบรรจถง 2 ชน
3. หมกแบบบรรจถงสญญำกำศ เปนกำรหมกโดยน ำขำวโพดมำบรรจลงถงพลำสตก หลงจำกนนดดอำกำศออกดวยเครองและปดปำกถงใหสนทดวยควำมรอน
ภำพท 9 กำรท ำขำวโพดหมกแบบบบรรจถงสญญำกำศ
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 12
ลกษณะของขาวโพดหมกทด
1. สเหลองอมเขยว 2. เนอสมผสไมเปนเมอกลน ไมเละ 3. มกล นหอมของกำรหมก 4. มรสเปรยวคลำยน ำสมสำยช 5. มคำควำมเปนกรด-ดำง ระหวำง 3.5 – 4.2 6. โปรตน 7 – 9 เปอรเซนต 7. ปรมำณกรดแลคตก มำกกวำ 4 เปอรเซนต 8. ผนงเซลล (NDF) 35 – 55 เปอรเซนต 9. ลกโนเซลลโลส (ADF) 20 – 33 เปอรเซนต 10. โภชนะรวมทยอยได (TDN) 65 – 73 เปอรเซนต
ภำพท 10 ลกษณะของขำวโพดพรอมฝกหมก
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 13
รปแบบการจาหนายขาวโพด
รปแบบกำรจ ำหนำย รำคำจ ำหนำย (บำท/กโลกรม)
ภำพประกอบ
ตนขำวโพดพรอมฝกสด 1.00
ตนขำวโพดพรอมฝกหน 1.20
ตนขำวโพดพรอมฝกบรรจถง 1.50
ขำวโพดอำหำรสตว (เมลดขำวโพด)
6.50
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 14
เอกสารอางอง
คณะกรรมกำรกลมปรบปรงชดวชำกำรจดกำรกำรผลตธญพชและพชอำหำรสตว. 2559. กำรจดกำรกำรผลตธญพชและพชอำหำรสตว (ฉบบปรบปรงครงท 1). นนทบร: มหำวทยำลย สโขทยธรรมำธรำช
จนทกำนต อรณนนท. มปป. กำรปลกขำวโพดเพอผลตขำวโพดหมก. ทมำ:
http://extension.dld.go.th/th1/images/stories/news/2017/news2017032401/Silage%20corn%20&%20Corn%20silage.pdf
สถำบนวจยพชไร. มปป. พนธขำวโพดเลยงสตว. ทมำ: http://www.arda.or.th/
kasetinfo/north/plant/fcorn_kind.html
ส ำนกพฒนำอำหำรสตว กรมปศสตว หนำ 15
ภาคผนวก
ตนทนและผลตอบแทน
1. ตนทนการผลตเมลดขาวโพดเลยงสตว 3,400 บำท/ไร ผลผลตไรละ 700 กก.ๆละ 6.50 บำท เปนเงน 4,550 บำท ก ำไร 1,150 บำท/ไร เปนมลคำ 230 ลำนบำท (กองสงเสรมและพฒนำกำรปศสตว, 2560) 2. ตนทนการผลตตนขาวโพดพรอมฝก 3,000 บำท/ไร ผลผลตไรละ 5,000 กก. มลคำ 598 ลำนบำท แบงเปน 3 รปแบบ ดงน
1) เกษตรกรจ ำหนำยตนขำวโพดพรอมฝกแบบไมบรรจถง (Bulk) จ ำนวน 4,000 ไร มก ำไร 2,500 บำท/ไร เปนมลคำ 10 ลำนบำท (ส ำนกพฒนำอำหำรสตว, 2560)
2) เกษตรกรจดหำถงบรรจตนขำวโพดพรอมฝกใชเองภำยในฟำรม จ ำนวน 196,000 ไร มก ำไร 3,000 บำท/ไร เปนมลคำ 588 ลำนบำท
ตำรำงผนวกท 1 ตนทน รำยได และก ำไร กำรผลตตนขำวโพดพรอมฝกและเมลดขำวโพดเลยงสตวรปแบบตำงๆ
รายการ รปแบบท 1 รปแบบท 2 รปแบบท 3 รวมผลกาไรทงหมด (ลานบาท) 828 กาไรเบองตน (ลานบาท) 10 588 230 พนทปลก (ไร) 4,000 196,000 200,000 ผลผลตรวม (ตน) 20,000 980,000 140,000 ตนทน - กำรปลก (บำท/ไร) 2,700 2,700 2,700 - กำรเกบเกยว (บำท/ไร) 300 300 700 - คำถงบรรจ (บำท/ไร) - 1,500 -
รวมตนทน (บาท/ไร) 3,000 4,500 3,400 รายได - ผลผลต (ตน/ไร) 5.0 5.0 0.7 - รำคำ (บำท/ตน) 1,200 1,500 6,500
รวมรายได(บาท/ไร) 6,000 7,500 4,550 กาไร(บาท/ไร) 2,500 3,000 1,150
หมายเหต: รปแบบท 1 หมำยถง เกษตรกรจ ำหนำยตนขำวโพดพรอมฝกหนแบบไมบรรจถง (Bulk) รปแบบท 2 หมำยถง เกษตรกรจ ำหนำยตนขำวโพดพรอมฝกบรรจถง รปแบบท 3 หมำยถง เกษตรกรจ ำหนำยเมลดขำวโพดเลยงสตว