นโยบายสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย

(พ.

นโยบายและยทธศาสตร สงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย

.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔)

สานกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย กระทรวงวฒนธรรม

สงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย

สานกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย กระทรวงวฒนธรรม

นโยบายและยทธศาสตร สงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย

(พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔)

สานกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย กระทรวงวฒนธรรม

สารบญ

เรอง หนา

� บทสรปผบรหาร ก – จ

� ความเชอมโยงระหวางนโยบายและยทธศาสตรการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย ฉ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) กบยทธศาสตรชาต ๒๐ ป และแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาตฯ ฉบบท 12

สวนท ๑ บทนา ความเปนมา ๑

๑. แนวคดทเกยวของและขอบขายของศลปวฒนธรรมรวมมย ๒ ๒. แนวคด ทฤษฎเกยวกบการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม ๑๐

๓. กฎหมาย แนวคดและนโยบายรฐบาลทเกยวของ ๑๒ ๔. มตการพฒนาศลปวฒนธรรมรวมสมย ๒๖

สวนท ๒ ทศทางการพฒนาศลปวฒนธรรมรวมสมย พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ นโยบาย ๓๒ วสยทศน ๓๒ พนธกจ ๓๒ เปาประสงค ๓๒ พนธกจท 1 : สงเสรม สนบสนนใหมการพฒนา เผยแพร องคความร และแหลงเรยนร ๓๓ ดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

• ยทธศาสตรท ๑ ศกษา วจย และสงเสรมการเผยแพรองคความรศลปวฒนธรรมรวมสมย ๓๓ ดานงานสรางสรรควชาการทางศลปะและนวตกรรมดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

• ยทธศาสตรท ๒ สงเสรมใหม และพฒนาพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย ๓๖ และแหลงเรยนร พนธกจท 2 : สงเสรม สนบสนน ใหมการบรณาการความรวมมอของทกภาคสวนใน ๔๑ การสรางสรรคผลงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอขบเคลอนเศรษฐกจ สรางสรรคทสรางคณคาทางสงคมและมลคาทางเศรษฐกจ

• ยทธศาสตรท ๓ สงเสรมการสรางสรรคศลปวฒนธรรมรวมสมยทสรางคณคา ๔๑ ทางจตใจ สงคม และมลคาทางเศรษฐกจ

• ยทธศาสตรท ๔ บรณาการความรวมมอเชงรกเพอพฒนางานศลปวฒนธรรม ๔๕ รวมสมยของทกภาคสวนทงใน และตางประเทศ

สวนท ๓ การขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรไปสการปฏบต แนวทางการขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรไปสการปฏบต ๔๘ แนวทางการตดตามประเมนผล ๔๘ กลไกการขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย 49 พ.ศ. 2560 - 2564

แผนปฏบตการเพอขบเคลอนยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย ๕๑ (พ.ศ. 2560 - 2564)

บรรณานกรม ๕๖

บทสรปผบรหาร

นโยบายและยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย จดทาขนเพอเปนกรอบทศทางการพฒนางานศลปวฒนธรรมรวมสมย โดยมแนวคดสาคญ คอ พฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมทตระหนกถงคณคาของงานศลปวฒนธรรมรวมสมย คนไทยมความรความเขาใจ มความภมใจในงานศลปวฒนธรรมรวมสมยของประเทศ และสามารถรกษารากเหงาของวฒนธรรมไทย ประเทศไทยสามารถเผยแพรงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยไทยไปทวโลก และใชศลปวฒนธรรมรวมสมยเปนสอในการสรางความสมพนธ หรอแกไขปญหาความขดแยงระหวางประเทศ ตลอดจนสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ และคณคาทางสงคมดวยทนทางศลปวฒนธรรมรวมสมยได จากการวเคราะหสถานการณ การดาเนนงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยใน ๓ ประเดนหลก เพอนาไปสการกาหนดกรอบในการพจารณามตใหมของการพฒนาและแนวทางในการกาหนดยทธศาสตร สรปไดดงน

1. แนวคดทเกยวของและขอบขายของศลปวฒนธรรมรวมสมย ศลปวฒนธรรมรวมสมย หมายถง ผลงานศลปวฒนธรรมทมเนอหาหลกสะทอนความเปนปจจบนทยงคงปรากฏรากเหงาทางประวตศาสตรของกลมชนนน ๆ และถกนามาปรบแตงตอยอด มกรอบการพฒนาอยางไมหยดนง โดยผานกระบวนการประยกต ผสมผสานองคประกอบตาง ๆทงเกาและใหม สรางการเชอมโยงระหวางมตของเวลา สถานทและความสมพนธของสมาชกสงคม ผานการใชเทคนคและเทคโนโลย ใหม ๆ ในการนาเสนอผลงาน และผลงานนนเปนเครองมอทศลปนใชในการสอสาร ตแผความคดเกยวกบ สภาพแหงปจจบนสมยใหสงคมรบร ซงงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ในแตละประเภทนนลวนเกดจากจนตนาการ การตอยอดภมปญญาผนวกดวยความคดสรางสรรค หลอมรวมใหเกดเปนผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยอนทรงคณคาในรปแบบตาง ๆเปนประโยชนทงในสวนทเกยวของกบคณคาทางจตใจ อนไดแก สนทรยะและประโยชนเพอการดารงชวต ตามประเภทหรอคณลกษณะของผลงานศลปวฒนธรรมนน ๆ สานกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย กระทรวงวฒนธรรม ไดกาหนดขอบขายงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ออกเปน ๒ ประเภท คอ

ภาพท ๑ ขอบขายงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

๑. วจตรศลป (Fine Art) คอ ศลปะทอานวยประโยชนทางใจทมงเนนความงดงาม และความพงพอใจ มากกวาประโยชนใชสอย หรอสงทมนษยสรางสรรคขนเพอตอบสนองความตองการทางดานจตใจ และอารมณเปนสาคญ ในทนหมายรวมถง ทศนศลป ศลปวฒนธรรมการแสดง ดนตร วรรณศลป และอน ๆ

และอนๆ

และอ�นๆ

ข

๒. ประยกตศลป (Applied Art) คอ ศลปะทอานวยประโยชนทางกาย มงเนนประโยชนทางการใชสอยมากกวาความงาม หรอสงทมนษยสรางสรรคขนเพอตอบสนองความตองการทางรางกาย ซงงานศลปะรวมสมย ในแตละประเภทนนลวนเกดจากจนตนาการ การตอยอดภมปญญาผนวกดวยความคดสรางสรรค หลอมรวมใหเกดเปนผลงานศลปะรวมสมยอนทรงคณคาในรปแบบตาง ๆ เปนประโยชนทงในสวนทเกยวของกบคณคาทางจตใจ อนไดแก สนทรยะและประโยชนเพอการดารงชวต ตามประเภทหรอคณลกษณะของผลงานศลปวฒนธรรมนน ๆ เชน สถาปตยกรรม มณฑนศลป เรขศลป ภาพยนตร การออกแบบเครองแตงกาย และอน ๆ

2. แนวคดเกยวกบการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม

ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมมมากมายทงปจจยทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม.สงแวดลอม ความรและเทคโนโลย ศาสนา อดมการณ ความเชอ รวมทงปจจยทางจตวทยา ปจจยตาง ๆ เหลานกอใหเกดการเปลยนแปลงคานยมหรอแนวความคดทบคคลหรอสงคมยดถอในสงคม ซงการเปลยนแปลงดงกลาวเกดขนไดทงแบบคอยเปนคอยไปหรออาจเปนการเปลยนแปลงอยางรนแรง จนกลายเปนวฒนธรรมใหมทแตกตางจากวฒนธรรมเดม และเกดความไมสมดลของวฒนธรรมขนในสงคม สงผลกระทบในเชงลบ เชน ความไมเขาใจระหวางวยของผคน เปนตน แตในขณะเดยวกนกอาจกอใหเกดผลกระทบในเชงบวก เชน ความสะดวกสบายมากยงขน เปนตน ทามกลางการเปลยนแปลงสงคมทมตนทนทดทางวฒนธรรมอาจมแรงตานและรกษาวฒนธรรมเดมเอาไวได แตหากสงคมใดออนแอกอาจจะถกครอบงาทางวฒนธรรมหรอเกดการผสมผสานระหวางวฒนธรรม ทงนทงนนผลกระทบดงกลาวอาจกอใหเกดไดทงผลดและผลเสยตอสงคม ดงภาพ

3. แนวคดและนโยบายทเกยวของ ภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ และนโยบายรฐบาล พลเอก ประยทธ

จนทรโอชา พระราชบญญตสงเสรมศลปะรวมสมย พ.ศ. ๒๕๕๑ แผนแมบทวฒนธรรมแหงชาต (พ.ศ. 2550-2559) และมตทประชมคณะกรรมการสงเสรมศลปะรวมสมย ทไดกลาวถงการพฒนาและสงเสรมงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมทตระหนกถงคณคาของงานศลปวฒนธรรมรวมสมย คนไทยมความรความเขาใจและเกดความภาคภมใจในงานศลปวฒนธรรมรวมสมยของประเทศ และยงคงรกษาไวซงรากเหงาของวฒนธรรมไทย นอกจากนศกยภาพของศลปวฒนธรรมรวมสมยของไทยในปจจบนยงคงมความสอดคลองกบนโยบายดงกลาว สามารถผลกดนใหเกดการสราง

ภาพท ๒ ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงของสงคม

วฒนธรรม คานยม

ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลง - การเมอง (เชน นโยบาย ) - เศรษฐกจ - วกฤตทางสงคม - สภาพแวดลอม (ภยพบตทาง

ธรรมชาต, ภาวะโลกรอน) - จานวนประชากร - การศกษา ความร เทคโนโลย - ศาสนา อดมการณ ความเชอ - ปจจยทางเศรษฐกจ - จตวทยา (ความจาเปน ความ

ตองการ)

ผลกระทบเชงลบ • ถกครอบงาทาง

วฒนธรรม • ชองวางระหวางวย

ผลกระทบเชงบวก

• ความสะดวกสบาย

ผลกระทบทางสงคม

ค

มลคาเพมทางเศรษฐกจ และคณคาทางสงคมดวยทนทางวฒนธรรมรวมสมยได ผานการเผยแพรงานดานศลปวฒนธรรม รวมสมยในภมภาคอาเซยนและทวโลก

สานกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ในฐานะหนวยงานหลกของประเทศทเปนผนาการพฒนาองคความรและสงเสรม สนบสนน และเผยแพรกจกรรมสรางสรรคงานศลปวฒนธรรมรวมสมย และมความมงมนในการพฒนาสงคมไทยภายใตเจตนารมณขางตน จงไดจดทานโยบายและยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอเปนกรอบทศทางการพฒนางานศลปวฒนธรรมรวมสมยอยางยงยน ทงนทางสานกงานศลปวฒนธรรมรวมสมยยงไดนารางกรอบยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 และแนวคด Thailand 4.0 มาเปนกรอบทศทางการขบเคลอนงานศลปวฒนธรรมรวมสมย โดยสามารถนามตทางวฒนธรรมเพอเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย พรอมสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจเชงสรางสรรค และสรางสนคานวตกรรมเพมมลคาเพอแขงขนไดในบรบทการเปลยนแปลงของโลกทเกดขนอยางเปนพลวต

๔. มตการพฒนาศลปวฒนธรรมรวมสมย ทศทางในการพฒนาประเทศ นบตงแตเรมแผนพฒนาในสวนของภาครฐไดบทเรยนวา การพฒนาในชวงแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตทผานมาไดนาทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณและความไดเปรยบดานแรงงานราคาถกของประเทศมาใชสนบสนนการพฒนาและขยายฐานการผลต โดยขยายการผลตภาคเกษตร สพชหลกหลายชนดขน มการพฒนาอตสาหกรรมทดแทนการนาเขา และในทสดนาไปสการขยายตวในอตราสง การเตบโตดงกลาวแลกดวยทรพยากรธรรมชาตในปรมาณทรอยหรอลงไป และยงตองพงพาอาศยเทคโนโลยทนตลาดจากตางประเทศ ขณะทการพฒนาคณภาพคน การเสรมสรางทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และการฟนฟดแลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเสอมโทรมเปนไปอยางลาชา สงผลใหประสทธภาพการผลตโดยรวมของประเทศไมเพมขน ขดความสามารถในการแขงขนของประเทศลดนอยถอยลง ตลอดจนมปญหาความขดแยง ในสงคมจากการแยงชงทรพยากรธรรมชาตมากขน และแมวารฐไดปรบทศทางของการพฒนาในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ ใหมงทคนเปนศนยกลางของการพฒนา และใหประชาชนมสวนรวมในการพฒนามากขน แตยงไมสงผลในทางปฏบตเทาทควร ซงในทศนะของนกวชาการและนกพฒนาจากองคกรเอกชนเหนวา ความผดพลาดในการพฒนาเนองมาจากการยดแนวทางการพฒนาตามแบบตะวนตกโดยละเลยภมปญญาทองถน ซงเปนองคความรทสาคญของประเทศและการจดระบบการศกษาตามแบบตะวนตกทเรยนแบบแยกสวน ทาใหผคนแปลกแยกจากสงคมเดม รวมทงการเปลยนวถการผลตทมงการสงออก ซงกอใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอมและระบบนเวศวทยา แตอยางไรกตามหากพจารณาในรายละเอยดของแผนพฒนาฯ จะพบวารฐไดมการปรบเปลยนแผนไปตามผลจากการดาเนนงาน เชน เมอพบวาการพฒนาใหนาหนกทางดานเศรษฐกจมากเกนไป จงไดปรบไปสการพฒนาดานสงคมและมรายละเอยดมากขนในแผนฉบบตอไป โดยใหยด.“คน”.เปนศนยกลางในการพฒนา รวมทงกาวไปสการปรบกระบวนทศนในแนวทางทยงยนมากขน

ผลการศกษาขางตนนาไปสมตใหมของการพฒนา โดยตองอาศยปจจยการพฒนาทนมนษย การจะนาศลปวฒนธรรมดงเดม (ทนทางวฒนธรรม) มาพฒนาตอยอด ใชความคดสรางสรรค นามาวจยพฒนาเปนคลงความร จนกลายเปนความแขงแกรง ยงยน ตานการไหลบาทางวฒนธรรมภายใตกระแสโลกาภวตนไดนน ตองอาศยมนษยในการใชความรความสามารถมาพฒนาออกแบบ ใชความคดสรางสรรคเตมแตง ใหศลปวฒนธรรม กลายเปนสนคาทมมลคา นาไปขายหรอเผยแพรใหเปนทรจกได ซงการจะทาใหมนษยมความคดสรางสรรคในการสรางผลงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยไดนน ตองมการพฒนามนษยใหสามารถเปนผสรางสรรคงานใหเกดมลคาเพมได แนวคดขางตนนเปนแนวทางสาคญในการกาหนดยทธศาสตร โดยมรายละเอยดวสยทศน พนธกจ และยทธศาสตร ดงน

ง

๕. แผนยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย (พ.ศ. 25๖๐ – 256๔) ปรชญา

ศลปวฒนธรรมรวมสมยเปนยทธศาสตรในการเสรมสรางความเขมแขงสรางจตสานก คานยม คณธรรมและจรยธรรมทดงามของคนในชาต

ศลปวฒนธรรมรวมสมยเปนทน และพลงขบเคลอนในการพฒนาสงคม

เศรษฐกจ และคณภาพชวต

ศลปวฒนธรรมรวมสมยเปนปจจยสาคญในการเสรมสรางความสามคค และสมานฉนท

ของคนในชาตและนานาชาต ภารกจ

สงเสรม สนบสนน และเผยแพร กจการสรางสรรคศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอเพมพนพฒนาภมปญญา และการประยกตใชในสงคม นโยบาย

1. พฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมทตระหนกถงคณคาของงานศลปวฒนธรรมรวมสมย 2. คนไทยมความรความเขาใจ มความภมใจในงานศลปวฒนธรรมรวมสมยของประเทศ และสามารถรกษารากเหงาของวฒนธรรมไทย 3. ประเทศไทยสามารถเผยแพรงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยไทยไปทวโลก และใชศลปวฒนธรรมรวมสมยเปนสอในการสราง

ความสมพนธ หรอแกไขปญหาความขดแยงระหวางประเทศ 4. ประเทศไทยสามารถใชทนทางศลปวฒนธรรมรวมสมยสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ และคณคาทางสงคม

วสยทศน บรณาการความรวมมอกบทกภาคสวน โดยใชมตดานศลปวฒนธรรมรวมสมยเพอขบเคลอน

เศรษฐกจสรางสรรคทสรางคณคาทางสงคม และมลคาทางเศรษฐกจอยางยงยน พนธกจ (ประเดนยทธศาสตร)

1. สงเสรม สนบสนนใหมการพฒนา เผยแพร องคความร และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

2. สงเสรม สนบสนน ใหมการบรณาการความรวมมอของทกภาคสวนในการสรางสรรคผลงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอขบเคลอนเศรษฐกจสรางสรรคทสรางคณคาทางสงคมและมลคาทางเศรษฐกจ

ยทธศาสตรท ๑ ศกษา วจย และส ง เส ร มก ารเผยแพ รองค ค วาม รศลปวฒนธรรมรวมสมย ดานงานสรางสรรควชาการทางศลปะ และนวตกรรมดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

ยทธศาสตรท ๒ สงเสรมใหมและพฒนาพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนร

ยทธศาสตรท ๓ สงเสรม

การสรางสรรคศลปวฒนธรรมรวมสมย ทสรางคณคาทางจตใจ สงคม และมลคาทางเศรษฐกจ

ย ท ธศาสตร ท ๔ บ รณ าก า ร ความรวมมอเชงรก เพอพฒนางานศลปวฒนธรรมรวมสมยของทกภาคสวนทงในและตางประเทศ

เปาประสงค ระดบบคคล • คนไทยมความรความเขาใจงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย และสามารถรกษารากเหงาของวฒนธรรมไทย

• คนไทยมความสนใจ และสามารถเสพงานศลปวฒนธรรมรวมสมยในแตละสาขา • คนไทยสามารถใชประโยชนจากงานศลปวฒนธรรมรวมสมยเพอเพมมลคาทางเศรษฐกจ • คนไทยมความภมใจในงานศลปวฒนธรรมรวมสมยของประเทศสามารถสงเสรมใหศลปวฒนธรรมรวมสมย

ดาเนนไดอยางตอเนอง ระดบชมชน • ชมชนตระหนกถงคณคาของงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

• ชมชนสามารถพฒนาศลปะรวมสมยทสบทอดมรดกทางวฒนธรรมของชมชนใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจ ระดบประเทศ • ประเทศไทยสามารถเผยแพรงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยไทยไปทวโลก และใชศลปวฒนธรรม

รวมสมยเปนสอในการสรางความสมพนธ หรอแกไขปญหาความขดแยงระหวางประเทศ • ประเทศไทยสามารถสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ และคณคาทางสงคมดวยทนทางศลปวฒนธรรมรวมสมย

จ

๖. การขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรไปสการปฏบต

แนวทางการขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรไปสการปฏบต เรมตนจากการจดทาแผนปฏบตการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมยระยะสน ระยะกลางและระยะยาว แลวถายทอดนโยบายและยทธศาสตรไปทกระดบ เพอใหเกดความสอดคลองและเชอมโยงระหวางนโยบายและยทธศาสตรการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย พ.ศ. 2560 – 2564 กบแผนการบรหารราชการแผนดนของหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการขบเคลอนและพฒนา และรวมมอกบกลไกสานกงานวฒนธรรมจงหวดและสภาวฒนธรรมจงหวด เพอวเคราะหถายทอดและผลกดนนโยบายและยทธศาสตรในพนท ทงนการตดตามและประเมนผลตองกากบ ตดตามอยางตอเนอง ผปฏบตงาน ผมสวนไดสวนเสย ภาคประชาชน และทกภาคสวนทเกยวของมสวนรวมในการประเมนผล ดงนนตองพฒนาระบบฐานขอมลใหเชอมโยงเปนเครอขายทกระดบ สรางระบบทเขาใจงายและใชประโยชนไดสะดวก พรอมรายงานผลการตดตามและประเมนผลการดาเนนงานทกระยะ 2 ปและเผยแพร กลไกสาคญในการขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมยตองอาศยตงแตกลไกนโยบาย ผานคณะกรรมการสงเสรมศลปะรวมสมย สานกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย กลไกสวนกลาง ผานหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม สถาบนการศกษาและวจย และกลไกระดบจงหวดและพนท คอ สานกงานวฒนธรรมจงหวด สภาวฒนธรรมจงหวด สภาวฒนธรรมอาเภอ และสภาวฒนธรรมตาบล ทงน การขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย พ.ศ. 2560 – 2564 ตองอาศยความรวมมอจากทกภาคสวน เพอใหการขบเคลอนบรรลผลอยางตอเนองและเปนรปธรรม มงไปสการสรางความมนคง มงคง ยงยน อยางเปนธรรมและทวถงสบไป

ความเชอมโยงระหวาง นโยบายและยทธศาสตรการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) กบยทธศาสตรชาต ๒๐ ป และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฯ ฉบบท 12

นโยบายและยทธศาสตร การสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย

(พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔)

เชอมโยงกบ ยทธศาสตรชาต ๒๐ ป

สอดคลองกบ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฯ ฉบบท 12

ยทธศาสตรท ๑ ศกษา วจย และสงเสรมการเผยแพรองคความรศลปวฒนธรรมรวมสมย ดานงานสรางสรรควชาการทางศลปะ และนวตกรรมดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

ยทธศาสตรท ๒ ดานการสรางความสามารถในการแขงขน ยทธศาสตรท ๓ ยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสราง ศกยภาพคน

ยทธศาสตรท ๑ การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย

ยทธศาสตรท ๓ การสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยน

ยทธศาสตรท ๒ สงเสรมใหมและพฒนาพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนร

ยทธศาสตรท ๓ ยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสราง ศกยภาพคน ยทธศาสตรท ๔ ดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม

ยทธศาสตรท ๑ การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย

ยทธศาสตรท ๓ สงเสรมการสรางสรรคศลปวฒนธรรมรวมสมย ทสรางคณคาทางจตใจ สงคม และมลคาทางเศรษฐกจ

ยทธศาสตรท ๒ ดานการสรางความสามารถในการแขงขน ยทธศาสตรท ๓ ยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสราง ศกยภาพคน ยทธศาสตรท ๔ ดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม

ยทธศาสตรท ๑ การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย

ยทธศาสตรท ๓ การสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยน

ยทธศาสตรท ๔ บรณาการความรวมมอเชงรก เพอพฒนางานศลปวฒนธรรมรวมสมยของทกภาคสวนทงในและตางประเทศ

ยทธศาสตรท ๒ ดานการสรางความสามารถในการแขงขน ยทธศาสตรท ๓ ยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคน

ยทธศาสตรท ๑ การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย

ยทธศาสตรท ๓ การสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยน

1

สวนท 1

บทน ำ ควำมเปนมำ

“ศลปะ” ทกแขนงยอมมคณคาทางจตใจเปนพนฐาน เพราะศลปะถกน ามาใชเพอการพฒนาจตใจ ผอนคลาย บ าบด ถายทอดความรสกนกคด และยงถกน าไปใชในการพฒนาสงคม ท าหนาทเปนสอส าคญทชวยใหสมพนธภาพของคนในสงคมด าเนนไปอยางสงบสข แตในขณะเดยวกน “ศลปะ” ยงสามารถสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ โดยเหนไดจากผลงานศลปะของศลปนชอดงในประเทศไทยทโดดเดนเปนทนาจดจ าและมมลคา อกทงยงมการเตบโตในรปแบบของอตสาหกรรมสรางสรรครายสาขา ยกตวอยางเชน ในป พ.ศ. 2557 สาขาทศนศลปทมมลคาสงถง 158,315 ลานบาท สาขาแฟชนทมมลคาสงถง 20,754 ลานบาท และสาขาภาพยนตรและวดทศนทมมลคาสงถง 78,670 ลานบาท เปนตน1 นอกจากนการสรางชอเสยงผานการไดรบรางวลในระดบโลก กลายเปนชองทางการเผยแพรวฒนธรรม ปลกกระแสความนยมไทย และน าไปสการขยายตลาดการทองเทยว ตลาดการสงออก และฐานเศรษฐกจอน ๆ ของไทยอกทางหนงดวย แมการสรางมลคาเพมดงกลาวจะยงเปนสวนนอยทเกดขนกบงานศลปะของประเทศไทย แตกสรางความคาดหวงวางานศลปะของไทยจะกลายเปนปจจยหลกในการสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจไดในอนาคต

“วฒนธรรม” เปนสงทไดรบการปรบปรง เปลยนแปลง ถายทอดและสบตอกนมาอยางยาวนานเคยงคกบงานศลปะ และมปจจยมากมายสงผลตอการเปลยนแปลงของทงศลปะและวฒนธรรม ทงปจจยทางการเมอง การเปลยนแปลงดานนโยบาย ปจจยทางเศรษฐกจ ปจจยทางสภาพแวดลอม ปจจยทางการศกษา ความร เทคโนโลย ปจจยศาสนา อดมการณและความเชอ ปจจยจากการเลอนไหลของวฒนธรรมตางชาต ลวนสงผลกระทบทงในเชงบวก เชน เกดการประดษฐสงใหม ๆ การขยายตวทางดานการผลตสนคาและสง ตาง ๆ มากขน เกดการแลกเปลยนทางศลปะและวฒนธรรม เปนตน และผลกระทบในเชงลบ เชน เกดความลาหลงและชองวางระหวางศลปวฒนธรรมดงเดมกบศลปวฒนธรรมสมยใหม เกดความไมเปนระเบยบทางสงคม เพราะประชาชนบางสวนอาจปรบตวไมทนตอความเปลยนแปลงทางศลปะและวฒนธรรม และอาจรบเอาศลปะและวฒนธรรมทหลากหลายเขามาในสงคม โดยขาดการเลอกสรรอยางเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย เปนตน “ศลปวฒนธรรมรวมสมย” จง เกดจากการผสมผสานระหวางศลปวฒนธรรมด ง เดมและศลปวฒนธรรมสมยใหม เกดการตอยอดพฒนาเพอคนหาอตลกษณใหมของงานดานศลปวฒนธรรม โดยมความสอดคลองกบปจจบนทงในวธคด กลวธการน าเสนอ รสนยมการบรโภคกระแสหลกทงในระดบประเทศและระดบนานาชาต และสรางประโยชนทงในเชงคณคาและเชงเศรษฐกจ ซงกระทรวงวฒนธรรม โดย ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ในฐานะหนวยงานหลกของประเทศทเปนผน าการพฒนาองคความรและสงเสรม สนบสนน และเผยแพรกจกรรมสรางสรรคงานศลปวฒนธรรมรวมสมย จงมความมงมนในการพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมทตระหนกถงคณคาของงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ซงสามารถสรางคณคาทางดานจตใจและเพมมลคาทางเศรษฐกจของประเทศได ดงนนคนไทยจงจ าเปนตองมความร ความเขาใจ และความภาคภมใจในงานศลปวฒนธรรมรวมสมยของประเทศ คนไทยรเทาทนความเปลยนแปลงของศลปะและ

1 ศนยสรางสรรคงานออกแบบ (TCDC). TCDC Outlook จบกระแสอนาคตเศรษฐกจสรางสรรค JANUARY – JUNE, 2016

2

วฒนธรรม สามารถรกษารากเหงาของวฒนธรรมไทย ลดชองวางระหวางศลปวฒนธรรมดงเดมกบศลปวฒนธรรมสมยใหม แตสรางความเชอมโยง ตอยอด และใชประโยชนผานการวจยและการสรางนวตกรรมใหม ๆ และเผยแพรงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยไปทวโลก ดงนนการสงเสรม สนบสนน ทงภาครฐ เอกชน และประชาชน การวางนโยบายและยทธศาสตรในการบรหารจดการศลปวฒนธรรมรวมสมยจงเปนสงส าคญตอการน าไปสวสยทศนในการบรณาการความรวมมอกบทกภาคสวน โดยใชมตดานศลปวฒนธรรมรวมสมยในการขบเคลอนเศรษฐกจสรางสรรคทสรางคณคาทางสงคมและเพมมลคาทางเศรษฐกจอยางเปนรปธรรม

จากการวเคราะหสถานการณ ปญหาการด าเนนงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย ไดศกษาทงหมดใน ๔ ประเดนหลก ดงน

1. แนวคดทเกยวของและขอบขายของศลปวฒนธรรมรวมสมย 2. แนวคดเกยวกบการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม ๓. กฎหมาย แนวคดและนโยบายรฐบาลทเกยวของ ๔. มตการพฒนาศลปวฒนธรรมรวมสมย

๑. แนวคดทเกยวของและขอบขำยของศลปวฒนธรรมรวมสมย ควำมหมำยของศลปวฒนธรรมรวมสมย

ศลปวฒนธรรมรวมสมย (Contemporary.Art)2 มความหมายกวางขวางและยงเปนทถกเถยง แตวาโดยรวมๆ หมายถงศลปวฒนธรรมหลงสงครามโลกครงท ๒ นนกคอประมาณหลงป ๑๙๕๐ (ศตวรรษท ๒๐) จนถงปจจบน ชวงเวลาน มศลปวฒนธรรมหลายรปแบบและหลากสไตล การแบงของนกประวตศาสตรศลปวฒนธรรม บางทกยงไมลงตว สไตลงานศลปวฒนธรรมในยครวมสมย มตงแต โมเดนอารต (modern art) แอปสแตรก อารต (abstract art) แอปสแตรก เอกซเพรชชนนส (abstract expressionism) ปอป อารต (pop art) โพสโมเดน (postmodern) มนมาลส (minimalist) คอนเซปชวล อารต (conceptual art) เพอฟอมเมนส (performance) อนสตอลเลชน (installation) มเดย อารต (media art) มลตมเดย (multimedia) ฯลฯ

นยำมของศลปวฒนธรรมรวมสมย ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมยไดก าหนดนยามของค าวา ศลปวฒนธรรมรวมสมย3 เปน ๓

ประการ ไดแก ๑ .ศลปวฒนธรรมรวมสมย หมายถง ศลปวฒนธรรมทพฒนาสรางสรรคขนใหมในยคเดยวกน หรอใน

เวลาเดยวกน และเกดขนในสมยปจจบน โดยมวฒนธรรมเปนรากฐานส าคญในการสรางสรรค ๒. ศลปวฒนธรรมรวมสมย หมายถง ศลปวฒนธรรมทสรางสรรคขนใหมโดยมกระบวนแบบหรอ

แนวความคดของสงคมและวฒนธรรมปจจบนเปนพนฐาน ๓. ศลปวฒนธรรมรวมสมย หมายถง ศลปวฒนธรรมทสรางสรรคขนใหม เพอรบใชสงคมในยค

ปจจบน ทเกดจากความคดและประยกตอยางบรณาการ สอดคลองสมพนธและสงผลตอกนและกน ระหวางศลปะและวฒนธรรม

2 อแกว สาณะเสน. ศลปวฒนธรรมรวมสมย. https://riendee.wordpress.com/contemporary-art 3 ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย. รายงานประจ าป ๒๕๕๖. กรงเทพฯ, ๒๕๕๖.

3

ค าวา รวมสมย นน สชาต สวสดศร 4 เคยใหค าอธบายแบบไทย – ไทยมากอนในหลายทหลายแหงวาอะไรกตามทเรยกวา รวมสมย นน นาจะดไดจากองคประกอบทเรยกวา “๓ รวม” คอ ๑. รวมชวต อยางทเขาใจกนคอหมายถง “คนท างานศลปวฒนธรรมทยงมชวตอย” ซงกจะมรายละเอยดของมน เพราะศลปนบางคนทยงมชวตอย บางทกอาจจะไมมอะไร “รวมสมย” เลยกได กลาวคอเคลอนตวเองไปสความ “ลาสมย”หรอ “รวงสมย” ๒. รวมเหตการณ เชน อยในเหตการณทางประวตศาสตร หรออยใน main event ของยคสมยเดยวกน เชน เหตการณเปลยนแปลงการปกครอง ๒๔๗๕ เหตการณ “๑๔ ตลา ๒๕๑๖” “เหตการณ “๖ ตลา ๒๕๑๙” เหตการณ “๑๗ พฤษภา ๒๕๓๕” เหตการณ “๑๙ กนยา ๒๕๔๙”ฯลฯ แตละเหตการณ แตละยคสมย กจะมขอปลกยอยของมน ซงอาจมจดรวมบางอยางท าใหเกดลกษณะ “รวมสมย” ในยคนนๆ ขนมา ๓. รวมความคด เชน ความคดเรองประชาธปไตย สงคมนยม ชาตนยม เพศนยม ความคดเรองตอตานเผดจการ ความคดเรองตอตานสงคราม ความคดเรองประชานยม ฯลฯ ลกษณะของการ “รวมความคด” ทวานอาจดไดจาก Movement ตางๆ ทเกดขนวามหรอไม เชน ในชวงเหตการณ ๑๔ ตลา ๒๕๑๖ เกดกระแสของ ค าวา “ศลปะเพอชวต” แตมาในชวงเหตการณ ๑๙ กนยา ๒๕๔๙ เกดกระแสปจจบนทศลปนบางประเภทท างานจ าพวก“เฉลมพระเกยรต” เปนตน

นอกจากน ยงมการใหค านยามของศลปวฒนธรรมรวมสมยไวหลายประการ ไดแก กนกพรรณ อยชา และสาคร สมเสรฐ (๒๕๕๒)5 ไดแบงค าวา “ศลปวฒนธรรมรวมสมย” ออกเปน ๒

ค า คอ ค าวา “ศลปะ” และ “วฒนธรรมรวมสมย” โดยกลาววา “ศลปะ” เปนการแสดงออกของมนษยในการสรางสรรคงาน โดยผลงานทมนษยสรางสรรคขนนน ไดกลายเปนมรดกตกทอดทางวฒนธรรมทล าคาของสงคมมนษย ศลปะมไดแยกขาดออกจากสงคมและวฒนธรรม แตเปนสวนหนงของชวตทางวฒนธรรมและสงคมมนษย สวนค าวา “วฒนธรรมรวมสมย” แบงความหมายออกเปน ๒ มต คอ

๑. วฒนธรรมรวมสมย เกดขนจากโลกของความทนสมยเปนปรมณฑลทเตมไปดวยวฒนธรรมทมชวต เปนเสมอนกระแสหรอพลงทเรามองไมเหนแตรสกได บรโภคได และใชชวตสวนใหญในขณะทเราตนนอน ท างาน พกผอน หยอนใจ รวมทงกจกรรมตางๆ ในชวตประจ าวน

๒. วฒนธรรมรวมสมยในมตของเวลาปจจบน เปนวฒนธรรมทสรางสรรคแบบขามแดน ขามประเทศ ขามชมชน อยคนละทละทางกยงสามารถสมพนธกบวฒนธรรมตางแดนได วฒนธรรมขามยคขามสมยกยงสามารถจะกลบมามความส าคญไดในยคสมยปจจบน ผลการวเคราะหเนอหาค าสมภาษณเชงลก และการสนทนากลมจากผใหขอมลหลกทเปนศลปนทมผลงานสรางสรรคดานตางๆ รวมทงศลปนแหงชาต ศลปนรางวลศลปนศลปาธร ผดแลหอศลป นกวชาการศลปวฒนธรรมรวมสมยในสถาบนการศกษาจากภมภาคตางๆ ในประเทศไทย โดย รองศาสตราจารย ดร.จนทมา เขยวแกว และ ดร.ชวลลกษณ คณาธกรกจ (๒๕๕๕)6 พบวา ศลปน นกวชาการ และผเกยวของกบงาน

4 สชาต สวสดศร. ศลปวฒนธรรมรวมสมยในความค านง. บทปาฐกถาเนองในงานแสดงนทรรศการศลปวฒนธรรม น าเปลยนรป โดย โชคชย ตกโพธ เมอวนท ๑๗ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๐ ณ หอศลปสมเดจพระนางเจาสรกตฯ จาก สานแสงอรณ ปท ๑๒. ฉบบท ๓. พฤษภาคม-มถนายน ๒๕๕๑.

5 สรชย หวนแกว และกนกพรรณ อยชา (บรรณาธการ). ศลปวฒนธรรมรวมสมยบนความหลากหลายและสบสน. สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๒.

6 รองศาสตราจารย ดร.จนทมา เขยวแกว และ ดร.ชวลลกษณ คณาธกรกจ. การศกษาการจดท าแผนยทธศาสตรการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมยในระยะ ๕ ป (พ.ศ.๒๕๕๖ – ๒๕๖๐), ๒๕๕๕.

4

ศลปวฒนธรรมรวมสมยสวนใหญเหนคลายคลงกนในบางประเดนและมความเหนแตกตางกนในบางประเดนเชนกน แตผลการวเคราะหเนอหาขอมลอาจสรปไดวาศลปวฒนธรรมรวมสมยเปนผลงานสรางสรรคทมลกษณะหลากหลายซงสามารถสรปได ๗ ประการ คอ ๑) ความเปนปจจบน ๒) การประยกต/ผสมผสาน ๓) การพฒนา/พลวต ๔) รากเหงาและการตอยอด ๕) การเชอมโยง ๖) เครองมอ และ ๗) เทคนค/เทคโนโลย

แผนภำพท ๑ องคประกอบของควำมหมำยและขอบขำยของงำนศลปวฒนธรรมรวมสมย จากแผนภาพสามารถอธบายไดโดยสรปเปนประเดนดงตอไปน ๑.๑ ควำมเปนปจจบน องคประกอบส าคญทกลมผใหขอมลหลกสวนใหญเหนตรงกนคอ มตของความเปนปจจบน ผลงานนนเปนตวบอกเวลาหรอยคของศลปนคอ งานศลปะรวมสมยเปนงานสรางสรรคทถกผลตขนในปจจบนสมยโดยตวผสรางสรรคทมชวตอยในยคสมยนน และดานเนอหาตองมพนฐานของบรบทสมยปจจบนเปนตวขบเคลอนเพอสะทอนบรบทแหงยคสมยนน ทกอยางทเกดขนในปจจบนเปนศลปะรวมสมยในสมยนนๆ อาจจะเปนอะไรกได ทเนอหาสาระในงานสรางสรรคนน เปนการน าวถชวตมาสอสารเลาเรองสะทอนความเปนตวตนทงในระดบปจเจกบคคลและสงคมทอยในชวงระยะเวลาปจจบน ไมวาจะเปนเหตการณคานยมตางๆมกจะเกยวของกบชวต หรอสงคม รปแบบการด าเนนชวตของคนในยคปจจบนไมวาการสรางสรรคงานศลปะจะเปนงานวจตรศลปหรอประยกตศลป งานนนตองสะทอนใหเหนถงวถชวตของสมาชกสงคมในปจจบน ๑.๒ กำรประยกต/ ผสมผสำน ลกษณะทส าคญตอมาของงานศลปวฒนธรรมรวมสมยคอการประยกตหรอการผสมผสานเนอหาสาระในชนงานใหเขากบความเปนปจจบน การน าเอาเนอหาของความคดวถชวตเกาในอดตมาปรบแตงใหเขากบปจจบน หรอสอดคลองกบยคสมยการเอาศลปะสมยเกามาผสมกบศลปะสมยใหม ท าใหเกดสงใหมปรบตวใหเขากบวถความ

ลกษณะศลปวฒนธรรม

รวมสมย

๑. ควำมเปนปจจบน

๒. กำรประยกต/ผสมผสำน

๓. กำรพฒนำ/พลวต

๔. รำกเหงำและกำรตอ

ยอด

๕. กำรเชอมโยง

๖. เครองมอ

๗. เทคนค/เทคโนโลย

5

ทนสมยรปแบบสงคมทมเปลยนแปลงการน าเอาแบบดงเดม มาผสมผสานกบของใหม เปนการประยกตรวมกน สะทอนเกยวกบวถชวตทกดานของคนในปจจบนมการผสมของเกาและใหม มการแลกเปลยนวฒนธรรมดานตางๆ มการประยกตสงททนสมยเขามาเพอใหเกดความแตกตางเปนการผสมเปลยนแปลงเอาพนเดมมาบวกกบความคด ณ ปจจบนรวมทงการน าเขาจากตางประเทศทเราไดรบอทธพลมาแลวผสมผสานกบตววฒนธรรมตามบรบท ๑.๓ กำรพฒนำ/ พลวต ในความเปนปจจบนทมการประยกต ประสมประสานของผลงานศลปะทสรางสรรคโดยศลปนทมชวตในยคนน .ตองสะทอนความพยายามของการพฒนาอยางตอเนองเปนพลวตของผลงานตามการเปลยนแปลงของสงคมใหเกดการกาวไปขางหนา เกดการยอมรบทจะน ามาปฏบตได น ามาใชได มารวมด าเนนการได อาจไมจ าเปนตองเปนของทท าขนมาใหม แตเปนการน ามาพฒนาโดยมกรอบของการพฒนาทสอดคลองกบปจจบนเปนการท าใหของเกามาอยรวมกบชวตคนในยคใหม ๑.๔ รำกเหงำ และกำรตอยอด กระบวนการท าใหศลปะมความรวมสมยนนสงทตองมปรากฏคอรองรอยของการมรากเหงาหรอพนฐานมาจากวฒนธรรมดงเดมเพยงพอเพอไปตอยอดใหดขน การน าเอาเนอหาซงเปนภมปญญาแลวสามารถตอยอดท าใหคนทกรนทกยคเขาใจรากเหงาของสงคมน าอตลกษณ หรอเอกลกษณตางๆ ทมลกษณะเฉพาะตว แบบแผนแหงวถชวตปจจบนมาสอสารหรอเลาเรองในรปแบบทมรากของอตลกษณดงเดมอยโดยไมยดตดกบแบบดงเดมจนเกนไป สะทอนความเขาใจบรบทและความเคารพในความดงเดม ไมปฏเสธของใหม ในขณะเดยวกนตองไมท าลายแบบเกาทมกฎเกณฑไว แตน ามาปรบเปลยนใหเขากบโอกาสและเหตการณในปจจบน ๑.๕ กำรเชอมโยง งานศลปะรวมสมยตองมการเชอมโยง ซงเปนการไหล เปนอาการทตรงขามกบการหยดนงของศลปะ ไหล เท ถาย โอน คาบ เกยว เหลอม โยง ทงในระหวางหนวยของศาสตรศลปะดวยกนเองและทงศลปะกบศาสตรอนๆ มการเชอมทกสวนใหเขากนกลมกลนไปกบยคสมย น าเอาชวงระยะเวลา กบสถานทในแตละสถานการณทเกดขนมาเชอมโยงสมพนธกบชวตปจจบน สะทอนกจกรรมทสงคมมปฏสมพนธตอกนใหทกสวนเขากนไดอยางกลมกลนไปกบยคสมย ใหเดนไปดวยกน การเกยวโยงกบ ยคสมยของศลปน เขากบชวตทเกยวของกนกบเงอนเวลาปจจบน ๑.๖ เครองมอ งานศลปวฒนธรรมรวมสมยเปนเครองมอหนงของศลปนทน าความจรงตามสภาพแวดลอมของสงคมมาตแผ ตามมมมองของศลปน มาสอสารเรองราว โดยอาจมจดมงหมายเพอกลอมเกลาสงคม เพอสอสารกบสงคม ใหเกดการตระหนกถงการเปลยนแปลงรอบตว ๑.๗ เทคนค/ เทคโนโลย มตสดทายทพบจากการวเคราะหเนอหาตามความคดเหนของกลมผใหขอมลหลก คอผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยตองสะทอนการน าเทคโนโลยแหงสมยมาผสมผสานกบความดงเดมของศลปวฒนธรรม เพอน าเสนอความคดหรอกระตน ใหคนชวงเวลานนๆใหความสนใจการน าเทคโนโลยหรอสงใหมๆ เขามารวมกบวถชวตอาจจะเปนเทคนคใหมๆ ในการน าเสนองานศลปวฒนธรรม หรอรปแบบใหมทใชเทคโนโลยใหมเปนเครองมอในการสรางสรรค มการน าเทคโนโลยมาผสมผสานกบความดงเดมของศลปวฒนธรรมใหคนในชวงเวลานนๆ รบเอาเทคโนโลย หรอสงใหมๆเขามารวมกบวถชวตปจจบน ดงนน อาจสรปไดวา ศลปวฒนธรรมรวมสมย คอ ผลงานของศลปน ทแสดงวถชวตวฒนธรรมไทยของคนในปจจบนทตามสมย ทนกระแสนยม โดยวถชวตรวมถง วฒนธรรม ความเชอ ประเพณตางๆ ซงไดรบ

6

การสบทอดมาจากโบราณ อตลกษณ หรอเอกลกษณตางๆ ทมลกษณะเฉพาะตว แบบแผน ทสามารถน ามาปรบเปลยนใหเขากบสถานการณ หรอใหอยรวมกบปจจบน ไดผานการประยกตการประสมประสานอยางไมหยดนงมความเปนพลวตของรากเหงาและการตอยอดเรยงรอยดวยกระบวนการเชอมโยงองคประกอบตางๆ เปนเครองมอการสอสารส าคญของศลปนผรงสรรคงานผานเทคนคใหมหรอเทคโนโลยแหงสมยไปสการรบรและสรางการยอมรบในหมสมาชกของสงคม และสามารถสะทอนอตลกษณทเปนรากเหงาเดมกบความเปนปจจบนของชนชาตตอกลมสงคมหรอชนชาตอนได ทงน รองศาสตราจารย ดร.จนทมา เขยวแกว และ ดร.ชวลลกษณ คณาธกรกจ (๒๕๕๕) ไดวเคราะหขอมลการสมภาษณเชงลกจากศลปน นกวชาการ และผเกยวของกบงานศลปวฒนธรรมรวมสมยเกยวกบความหมายของศลปะรวมสมยและศลปวฒนธรรมรวมสมยจ าแนกตามภมภาคตางๆ พบวา ความเหนของกลมผใหขอมลหลกแตละกลมแบงเปนกลมศลปน นกวชาการ และผเกยวของกบงานศลปวฒนธรรมรวมสมยสวนใหญเหนคลายคลงกนและมบางประเดนทมความเหนแตกตางกนบาง

ประเดนทนาสนใจประการหนง คอ การระบถงความยากในการนยามค าวา “ศลปะรวมสมย” ของศลปน นกวชาการ และผเกยวของกบงานศลปวฒนธรรมรวมสมยภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยมการระบวา “ไมสามารถจ ากดความในเนอหาแบบอนเดยวได กวางมาก มองไดหลายมม การ define ดวยเนอหาจะยงยากเพราะไมมชายแดน” และ “เปนสงทไกลตวของคนอสาน เปนค าทชมชมหรอทองถน อาจไมคนชน เปนค าทตองอธบาย ศลปะรวมสมยยงไมมทสนสด อาจจะจ ากดความไมได ไมมกรอบ ไมมขอจ ากด เกยวของในเรองของกาลเวลา”

นอกจากน ในการนยาม “ศลปวฒนธรรมรวมสมย” พบวามศลปน นกวชาการ และผเกยวของกบงานศลปวฒนธรรมรวมสมยจากภาคเหนอ ภาคกลาง และภาคใต รวมกบการสนทนากลมทกลาวถง โดยระบ ตามล าดบวา

“ศลปวฒนธรรมรวมสมย คอ วถชวตของคนในปจจบนทตามสมย ทนกระแสนยม ไมวาจะเปนเรองวฒนธรรมในการกน แฟชนเปนกจกรรมทสงคมท ารวมกน มความสมพนธตอกนในปจจบน”

“ศลปวฒนธรรมรวมสมย คอ สวนทใหญกวาศลปะรวมสมย คอทกอยางทเกดขนทงหมด ศลปวฒนธรรมรวมสมย ไมไดรวมแคศลปวฒนธรรมแขนงตางๆ แตรวมถง วฒนธรรม ความเชอ ประเพณตางๆ ซงไดรบการสบทอดมาจากโบราณ สามารถปรบเปลยนใหเขากบสถานการณได เปนวถชวตวฒนธรรมของคนไทยใหอยรวมกบปจจบน”

“ศลปวฒนธรรมรวมสมยนน คอ อตลกษณ หรอเอกลกษณตางๆ ทมลกษณะเฉพาะตว แบบแผน น ามาปรบเปลยนใหเขากบโอกาสและเหตการณในปจจบน”

“ศลปวฒนธรรมรวมสมย เปนการน าเอาเอกลกษณ และเทคนคตางๆหรอสถานการณในชวงนนๆ น ามาสะทอนเขาไปแลวรวบรวมเปนองคประกอบใหอยในปจจบน”

เมอพจารณาการใหนยามตางๆ ดงกลาว สามารถสรปไดวา “ศลปวฒนธรรมรวมสมย คอ วถชวตวฒนธรรมของคนไทยในปจจบนทตามสมย ทนกระแสนยมโดยวถชวตรวมถง วฒนธรรม ความเชอ ประเพณตางๆ ซงไดรบการสบทอดมาจากโบราณ อตลกษณ หรอเอกลกษณตางๆ ทมลกษณะเฉพาะตว แบบแผน ทสามารถปรบเปลยนใหเขากบสถานการณหรอใหอยรวมกบปจจบนได”

และเมอน าผลการวเคราะหขอมลมาพจารณา จะสามารถสรปไดวา ความหมายและลกษณะของผลงานรงสรรคทจดวาเปนศลปวฒนธรรมรวมสมยของไทยทพบ คอ

“ผลงำนศลปวฒนธรรมทมเนอหำหลกสะทอนควำมเปนปจจบนทยงคงปรำกฏรำกเหงำทำงประวตศำสตรของกลมชนนนๆ ทถกน ำมำปรบแตงตอยอด มกรอบกำรพฒนำอยำงไมหยดนง โดยผำน

7

กระบวนกำรประยกต ผสมผสำนองคประกอบตำงๆ ทงเกำและใหม สรำงกำรเชอมโยงระหวำงมตของเวลำ สถำนทและควำมสมพนธของสมำชกสงคม ผำนกำรใชเทคนคและเทคโนโลยใหมๆ ในกำรน ำเสนอผลงำน และผลงำนนนเปนเครองมอทศลปนใชในกำรสอสำร ตแผควำมคดเกยวกบสภำพแหงปจจบนสมยใหสงคมรบร”7

ขอบขำยของงำนศลปวฒนธรรมรวมสมย รองศาสตราจารยอทธพล ตงโฉลก (๒๕๕๐)8 อธบายไววา ศลปะรวมสมยสามารถแบงกลมตาม

จดมงหมายในการสรางสรรคของศลปน เปน ๓ กลม ดงน ๑. ศลปะเปนภำษำแหงควำมงำม เปนศลปะทมจดมงหมายในการสรางสรรคผลงานทม “ความงาม”

หรอสนทรยภาพทางรปทรงเปนหลกการส าคญ “แกนแท” ของศลปะกคอ “ความงาม” ดจเดยวกบ “ความไพเราะ” ในคตศลป เมอพจารณายอนกลบไปในอดต “มาตรฐานของความงาม” เปลยนแปลงอยตลอดเวลาทกยคทกสมย ดงเหนไดประจกษชดจากยคสมยและลทธของศลปะทเปลยนไป ปจจยส าคญอกประการหนงนอกเหนอจาก “เวลา” คอ “สถานท” ประเทศแตละประเทศ ในแตละสมยลวนแตมมาตรฐานของความงามทแตกตางกน อาจจะกลาวสรปไดวามาตรฐานของความงามนนขนอยกบ “กาละและเทศะ” นนคอ เวลาและสถานท อนทจรงมาตรฐานของความงามในระดบ ทเปน “สากล” คงอยทกยคทกสมยทกแหงหนเปนทยอมรบและยกยองในความงามทเปน “อมตะ” อยเหนอกาลเวลาและสถานทของศลปกรรมจ านวนมากกปรากฏใหเหนเปนทประจกษแจงอยมากมายในพพธภณฑตางๆ ทวโลก ดงนนจงสรปไดวาความงามมหลายลกษณะและหลายระดบ ความงามเปนนามธรรมทจบตองไมไดและเปน “อตวสย” อยางยงของบคคลแตละคนทมไดใชเพยง “ตา” แตใช “จตใจ” สมผส ไมมเครองมอใดๆทวด “เชงปรมาณ” วาขนาด สดสวน น าหนกเทาใดถงจะงามเปนมาตรฐานได ความงามในศลปกรรมมใชเปนเพยงรปทรงทสวย องคประกอบทลงตวและเทคนคฝมอทสมบรณแบบเทานน แตเนอหาส าคญคอ ทศนคตและเจตนาของศลปนผสรางทปรารถนาใหเกดผลลพธทดงามตอจตใจและปญญาของผดอกดวย ศลปะทเปนภาษาแหงความงามน หมายถง คณคาทางรปทรงทมพรอมทงความงามทางรปทรงองคประกอบและเทคนคฝมอทสมบรณ รวมทงคณคาทางความเปนจรงและคณคาทางความด

๒. ศลปะเปนภำษำแหงอำรมณ ควำมรสก ศลปนในกลมนมจดมงหมายในการสรางสรรคผลงานทเปนการแสดงออกของ“อารมณ ความรสก” สะเทอนใจเปนคณคาส าคญทสด ศลปนในกลมนจงมกจะมภมหลงของชวตสวนตวทไดรบแรงกดดนจากสงคมจนมบคลกภาพพเศษ การท างานศลปะเปนเสมอนวถทางของการระบาย ปลดปลอย ลดแรงกดดน และเขายงสามารถแปรเปลยนแรงกดดนนใหกลายเปนพลงแหงการสรางสรรคทมพลานภาพอยางยงแรงกดดนจากภายในของศลปนกลมนไดกลายเปนคณสมบตส าคญทเปนปจจยแหงความส าเรจ เพราะดงทไดกลาวไปแลววา การแสดงออกอยางซอ บรสทธ ศลปะในกลมนเนนการแสดงออกทางอารมณ ความรสกอยางชดแจง โดยการปฏเสธความประณต ละเอยดออนของความงดงามทางรปทรงและเทคนคฝมอ ศลปนทมความเชอในกลมนสรางสรรคผลงานในลกษณะทท าตรงกนขาม ซงกลาวไดวาเปนการตอตานและเปนปฏปกษกบสนทรยภาพ ทงดวยวธการดดแปลงรปทรง โดยการฉกทง หด ยอ ขยาย แปรเปลยนรปทรงใหบดเบยว ผดเพยนไปจากความเปนจรง รวมทงการใชเสนสายทหยาบกระดาง สสนทสด ดบ น าหนกทตดกนอยางขดแยง รนแรง พวกเขาไดเปลยนความเชอ หลกการ และคณคาส าคญจากศลปะทเปนภาษาแหงความงาม มาเปนศลปะทเปนภาษาแหงอารมณความรสก ศลปะทเปนภาษาแหงการแสดงออก

7 รองศาสตราจารย ดร.จนทมา เขยวแกว และ ดร.ชวลลกษณ คณาธกรกจ, อางแลว. 8 รองศาสตราจารยอทธพล ตงโฉลก. แนวทางการสอนและสรางสรรคจตรกรรมขนสง. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง,๒๕๕๐.

8

ของอารมณนไดพฒนาไปจนถงจดสงสด ในแนวจตรกรรมนามธรรมแหงลทธศลปวฒนธรรมแอบสแตรก เอกซเพรสชนนสม โดยการตดทงเรองราว ความหมายทสะทอนความเปนจรงของสงคมแบบศลปวฒนธรรมเอกเพรสชนนสมออกไป พฒนาเทคนคจตรกรรมใหมทไมเคยมการใชมากอนในโลกแหงจตรกรรมและเปนเทคนคทตอบสนองตอการแสดงออกไดอยางลนไหล รวดเรว ฉบพลนและรนแรง ประสานกบการขยายขนาดของจตรกรรมใหใหญโตขนอยางมากมาย ลวนแลวแตสงผลใหการแสดงออกของอารมณรนแรงและตรงออกมาจากจตไรส านกไดอยางอตโนมต

๓. ศลปะเปนภำษำแหงควำมคด หรอ ศลปะเปนภำษำแหงควำมหมำย ศลปนในกลมนจะมความเชอวาศลปะ คอ เครองมอในการสอสารทเปนเรองราว ความหมาย เกยวกบชวต สงคมและโลกเพอยกกระชบจตใจและสงคมใหสงสงดขน ศลปนกลมนเชอวา ศลปวฒนธรรมเกดขนไดจากแนวความคด สารตถะของศลปะคอแนวความคดเทานน มใชสนทรยภาพหรออารมณความรสก ความคดจงมบทบาทมากกวาทกษะฝมอ อารมณความรสกและสนทรยภาพ ศลปนกลมนไดตอตานการสรางรปทรงหรอวตถทางสนทรยภาพในแบบเดม ถาไมมตวศลปะวตถแลวศลปะคออะไร ศลปนจะสรางผลงานไดอยางไร พวกเขาจะน าเสนอความคดใหผดรบรไดอยางไร ทางออกของศลปนกลมน คอ เสนอความคดดวยการใชวตถส าเรจรปทมอยแลวโดยไมตองผลตเองหรอใชภาษาแหงอกษร หรอภาษาแหงวรรณศลป ตวอกษรถกใชเปนทงขอความเพอ “สอสาร”ทางความคด ศลปะแหง “ความคด” น ศลปนไมไดผลตตวศลปะวตถ อยางเชน จตรกรรม ประตมากรรมหรอภาพพมพในแบบเดมอกแลว แตสอทใชในการน าเสนอความคด คอตววตถหรอถอยค า เอกสาร ภาพถาย ภาพราง โทรเลข แผนท โปสการดหรอสอทางเทคโนโลยสมยใหม เชน วดโอ โทรทศน คอมพวเตอร โปรเจคเตอรหรออนๆ รวมถงการใชภาษาแหงอกษรมาทดแทนหรอผสมกบภาษาแหงภาพเพอสอความคดหรอความหมาย นอกจากวตถส าเรจรปและภาษาอกษรแลว “ภาพถาย” คอสอส าคญยงอกอยางหนงของศลปะแนวความคดน

ขอบขำยศลปวฒนธรรมรวมสมย ๙ สำขำ

เมอ พ.ศ.๒๕๔๕ ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมยเรมกอตงเปนครงแรกเปนกรมหนงในสงกดกระทรวงวฒนธรรม เปนหนวยงานทมภารกจในการสงเสรมสนบสนน และเผยแพรกจกรรมการสรางสรรคงานศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอเพมพนภมปญญาและประยกตใชในสงคม นน ไดมการก าหนดขอบขายศลปวฒนธรรมรวมสมยออกเปน ๙ สาขา9 ไดแก

๑. สำขำทศนศลป หมายถง ศลปวฒนธรรมทมองเหนไดดวยตาทงศลปะสองมตและสามมต ทเปนวจตรศลป และประยกตศลป ลกษณะของทศนศลป คอ ภาพและรป ไดแก จตรกรรม (ภาพเขยนสและภาพลายเสน) ประตมากรรม (งานปนและแกะสลก) ภาพพมพ (ศลปะการพมพดวยกรรมวธตางๆ เชน การพมพดวยแมพมพไมหรอโลหะเปนตน) ภาพถาย (ผลงานศลปวฒนธรรมภาพถายทเสนอดวยสอและกรรมวธตางๆ) สอประสม (ผลงานศลปวฒนธรรมทสรางสรรคขนดวยกรรมวธและเทคนคตางๆ อยางอสระ) เปนตน

๒. สำขำศลปะกำรแสดง หมายถง ศลปะการแสดง การละเลน การแสดงพนบานประยกต ฯลฯ ๓. สำขำดนตร หมายถง การเลนดนตรสากล และดนตรไทยประยกต ทมทงประเภทดด ส ต เปา

รวมถงการขบรอง หมายถงการใชเสยงทเปลงออกมาจากล าคออยางมศลปะ ดวยการตบแตงเสยงท านองเพลงใหเกดความไพเราะ เชน การรองอสระ รองประกอบดนตร รองประกอบการฟอนร า ฯลฯ

9 ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย. ศลปวฒนธรรมรวมสมย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ, ๒๕๔๗.

9

๔. สำขำวรรณศลป หมายถง ศลปะในการแตงหนงสอหรอศลปวฒนธรรมทางวรรณกรรมทมองคทส าคญในการแสดงความรสกสะเทอนใจ จนตนาการและการแสดงออกทวงทเฉพาะตว มวธการเสนอเรองราวทนาสนใจ ทงกวนพนธ เรองสน นวนยาย บทละคร ฯลฯ เปนตน

๕. สำขำสถำปตยกรรม หมายถง งานออกแบบหรอศลปะทเกยวกบสงกอสราง ซงสรางขนใหมอยางเปนศลปะ สวยงามเปนสงา และถกตองตามหลกวชาการเหมาะสมกบประโยชนใชสอย มคณคาทางศลปะและมนคงแขงแรง ไดแก วดวาอาราม สถปเจดย ปราสาทราชวง บานเรอน เปนตน

๖. สำขำมณฑนศลป หมายถง ศลปะการออกแบบ การประดบและตกแตงสภาพแวดลอมภายนอกและภายในอาคาร บานเรอน สถานท ทงในลกษณะทสอถงศลปวฒนธรรมทเปนสากลและศลปวฒนธรรมของชาต ฯลฯ

๗. สำขำเรขศลป หมายถง การออกแบบศลปะในการสอสารกบกลมชนดวยภาษาทตความได โดยการดดวยตาทงทเปน “ภาษาอกษร”(เขยนดวยตวอกษรและเครองหมายวรรคตอนตางๆ) และ “ภาษาภาพ” (ภาพถาย ภาพวาด ลายเสนสสน และอนๆ) โดยตอบสนองการสอสารเปนส าคญงานเรขศลปมรปทงแบบงาน ๒ มต เชน งานสงพมพ งานออกแบบตราสนคา งานออกแบบบรรจภณฑ งานโฆษณารณรงค งานออกแบบเวบไซต เปนตน และรปแบบงาน ๓ มต เชน สอผสมโครงสรางเพอจดแสดงในงานตางๆ ตราสญลกษณขององคกรรปประตมากรรมลอยตว เปนตน

๘. สำขำภำพยนตร หมายถง งานศลปะดานสอภาพเคลอนไหว ( Moving Images) หรอ โสตทศน (Audio visual) ทงทผลตดวยฟลมภาพยนตร เทปวดทศน และสอผสม มขอบเขตกวางขวาง ตงแตภาพยนตรสมครเลน ภาพยนตรครอบครว ภาพยนตรสน ภาพยนตรทดลอง ภาพยนตรสารคด ไปจนถงภาพยนตร ในอตสาหกรรมบนเทง ฯลฯ

๙. สำขำออกแบบเครองแตงกำย หมายถง การออกแบบเสอผาอาภรณ เครองประดบรางกายและการแสดงแบบการนงหมแบบตางๆ ทมรปแบบและสสนตามสมยนยม ตามแบบหรอวธการทนยมกนทวไปในชวงระยะเวลาหนง ขอบขำยของศลปวฒนธรรมรวมสมยของส ำนกงำนศลปวฒนธรรมรวมสมย

ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย กระทรวงวฒนธรรมไดจ าแนกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ๙ สาขาออกเปน ๒ ประเภท10 คอ ๑. วจตรศลป (Fine Art) คอ ศลปวฒนธรรมทอ านวยประโยชนทางใจทมงเนนความงดงามและความพงพอใจ มากกวาประโยชนใชสอย หรอสงทมนษยสรางสรรคขนเพอตอบสนองความตองการทางดานจตใจ และอารมณเปนส าคญ เชน ทศนศลป ศลปวฒนธรรมการแสดง ดนตร วรรณศลป เปนตน ๒. ประยกตศลป (Applied Art) คอ ศลปวฒนธรรมทอ านวยประโยชนทางกาย มงเนนประโยชนทางการใชสอยมากกวาความงาม หรอสงทมนษยสรางสรรคขนเพอตอบสนองความตองการทางรางกาย ซงงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ในแตละประเภทนนลวนเกดจากจนตนาการ การตอยอดภมปญญาผนวกดวยความคดสรางสรรค หลอมรวมใหเกดเปนผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยอนทรงคณคาในรปแบบตางๆ เปนประโยชนทงในสวนทเกยวของกบคณคาทางจตใจ อนไดแก สนทรยะและประโยชนเพอการด ารงชวต ตามประเภทหรอคณลกษณะของผลงานศลปวฒนธรรมนนๆ เชน สถาปตยกรรม มณฑนศลป เรขศลป ภาพยนตร และการออกแบบเครองแตงกาย เปนตน

10 ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย. รายงานประจ าป ๒๕๕๖. อางแลว.

10

๒. แนวคด ทฤษฎเกยวกบกำรเปลยนแปลงทำงสงคมและวฒนธรรม11

กำรเปลยนแปลง (change) หมายถง ความแตกตางทเกดขนตอเนองในชวงเวลาหนงขององคกรหนงซง

ยงคงตวอยได (Nisbet, อางถงใน สนท สมครการ, ๒๕๔๒, หนา ๒) ในปจจบนไมมใครปฏเสธไดวาทกสงในโลกนยอมมการเปลยนแปลงอยเสมอไมมสงหนงสงใดทมสภาพมนคง หากแตยอมเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา สงคมและวฒนธรรมกมลกษณะเชนเดยวกน ไมมสงคมและวฒนธรรมใดหยดอยกบทโดยแทจรงตลอดเวลามการเปลยนแปลงเกดขนเสมออนเปนลกษณะธรรมดาของสงคมมนษย กำรเปลยนแปลงทำงสงคม หมายถง การเปลยนแปลงทเกดขนในระบบความสมพนธของบคคลทอยรวมกนเปนกลมเปนพวกเดยวกนเปนการเปลยนแปลงในกรอบก าหนดขอบเขตสทธและหนาททบคคลจะปฏบตตอกนไดจากทเคยก าหนดอยกอนการเปลยนแปลงของสงคมมทงในระดบจลภาคไดแก การเปลยนแปลง ในพฤตกรรมสวนบคคลทเกดขนอยเปนปกต แตในอตราและความมากนอยแตกตางกนตามทองทแลวแตโอกาสหรอกาลเวลา เชน ในเรองคานยมหรอคณคาทางจรยธรรม การแตงกายมารยาทและการใชภาษา การเปลยนแปลงในระดบนจะเปลยนไปอยางชาๆ ในระดบมหภาค คอการเปลยนแปลงในรปแบบของสงคม การเปลยนแปลงในระดบนเกดขนจากการเปลยนแปลงสะสมในระดบจลภาค (ผจงจตต อธคมนนทะ, ๒๕๔๓, หนา ๑๑-๑๓) การเปลยนแปลงทางสงคม คอกระบวนการเปลยนแปลงทเกดขนในโครงสรางและหนาทของสงคม มกจะหมายถงการเปลยนแปลงของโครงสรางหรอของรปแบบของความสมพนธ และการปะทะสมพนธกนทางสงคม ซงเกยวของกบบทบาท ระเบยบแบบแผน คานยมและวฒนธรรม ซงเปนปรากฏการณทซบซอนมาก และเกยวของกบความสมพนธระหวางสงตางๆ ในโครงสรางสงคม รวมทงความสมพนธกบปจจยทไมใชทางสงคมดวย เชน การเปลยนแปลงทางนเวศวทยา ประชากรและเทคโนโลยการเปลยนแปลงทางสงคมเกดขนไดหลายระดบ ตงแตระดบบคคลไปจนถงระดบโลก ทฤษฎพนฐานทใชอธบายการเปลยนแปลงทางสงคม แบงออกไดเปนทฤษฎใหญๆ หลายทฤษฎ ไดแก ทฤษฎววฒนาการการเปลยนแปลงทางสงคม (evolutionary theories of social change) ใชอธบายการเปลยนแปลงทางสงคมวาเปนกระบวนการทเกดขนแบบคอยเปนคอยไป ทฤษฎพฒนาการ

11 จรชยา เจยวกก. ทฤษฎและแนวคดการเปลยนแปลงทางสงคม และวฒนธรรมhttp://www.oknation.net/blog/ jirachayabuab/2015/02/03/entry-1

และอนๆ

และอนๆ

11

(developmental theories) อธบายการเปลยนแปลงทางสงคมในประเทศก าลงพฒนาเขาสการพฒนาเกดมาจากผลกระทบของโครงสรางเศรษฐกจของประเทศตะวนตกทมตอประเทศก าลงพฒนา ทฤษฎความขดแยงทางสงคม (conflict theories) อธบายการเปลยนแปลงทางสงคมวาเปนผลมาจากการขดแยงทเกดขนระหวางชนชนหรอกลมบคคลในสงคม ทฤษฎโครงสรางและหนาทของสงคม (structural functional theories) ซงโครงสรางของสงคม คอรปแบบของความสมพนธระหวางบคคลกบกลมสงคม หนาทของสงคมกลาวถงผลทไดจากรปแบบของความสมพนธเหลานน ยงสงคมมขนาดใหญเทาใดความแตกตางทางดานโครงสรางและหนาทของประชากรในสงคมนาจะมมากขนดวย ความแตกตางนหมายถงความแตกตางทางดานเชอชาต ศาสนาระดบการศกษา อาย ระดบรายได ภมหลงของครอบครว เปนตน และทฤษฎจตวทยาสงคม (social psychology theories) มรากฐานมาจากทฤษฎววฒนาการการเปลยนแปลงทางสงคมทมความคดวาการน าไปสความทนสมยจะท าส าเรจไดโดยผานการกลายเปนประเทศอตสาหกรรม แนวความคดส าคญของกลมนคอ การเปลยนแปลงทเกดขนในตวบคคล เชน บคลกภาพ คานยมและทศนคต จะสามารถสรางการเปลยนแปลงทางสงคม (นเทศ ตนณะกล, ๒๕๔๖, หนา ๖-๒๗) หากพจารณาถงความหมายการเปลยนแปลงทางสงคมและการเปล ยนแปลงทางวฒนธรรมแลว การเปลยนแปลงทางสงคมอาจเกดขนไดจากความสมพนธทางสงคมในแตละเรองอาจเกดขนในสวนยอยหรอสวนใหญของความสมพนธทางสงคมกไดหรอการเปลยนแปลงใดๆ ทมผลท าใหความสมพนธ ทางสงคมเกดมความแตกตางกนขนในชวงเวลาใดเวลาหนงแลว ไมวาการเปลยนแปลงจะเปลยนเลกนอยหรอใหญโตเพยงไรกตาม ยอมถอวาเปนการเปลยนแปลงทางสงคมไดทงสน สวนการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมนน เปนการเปลยนแปลง ในแบบแผนของการด าเนนชวตของชนกลมใด กลมหนงยอมจะมวถชวตเปนของตนเอง การเปลยนแปลงทางสงคมกบการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมนน ในทางปฏบตแลวยากทจะแยกออกจากกนไดโดยเดดขาด เพราะหากมการเปลยนแปลงเกดขน ทายทสดการเปลยนแปลงกจะมผลกระทบถงสองลกษณะดงกลาวเสมอ (สนท สมครการ, ๒๕๔๒, หนา ๓-๕)

ผลกระทบจำกกำรเปลยนแปลงทำงสงคมและวฒนธรรม การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมสงผลกระทบตอมนษยและสงคม ทงในดานบวกและดานลบ ๑. ดานบวก ท าใหมนษยเกดความสะดวกสบาย เชน การประดษฐเครองมอ เครองใชและสงตางๆ เพอใชงานแทนมนษยและท าใหเกดการขยายตวทางดานการผลตสนคาและสงตางๆ มากขน เชน สนคาอปโภค และบรโภคทเพยงพอแกสมาชกในสงคม รวมทงท าใหเกดการวางแผนพฒนาสงคมเพอความเปนอยทสะดวกสบายขน นอกจากนยงท าใหมนษยในแตละสงคมเกดการเรยนรแลกเปลยนวฒนธรรมกนขน และมผลท าใหวถมนษยเปลยนแปลงไปจากเดม ๒. ดานลบ ท าใหเกดความลาหลงทางวฒนธรรมขนได หากอตราการเปลยนแปลงระหวางวฒนธรรมทางวตถกบวฒนธรรมทไมใชวตถเกดขน นอกจากนยงท าใหเกดความไมเปนระเบยบทางสงคม เนองจากคนบางสวนอาจสามารถปรบตวไดทนตอการเปลยนแปลงแตบางสวนอาจปรบตวไมทน ท าใหเกดความไมเปนระเบยบทางสงคม ซงหมายรวมไปถงการทคนในสงคมมพฤตกรรมเบยงเบนไปจากปกต ท าใหเกดปญหาสงคม เชน ปญหาอาชญากรรม ปญหายาเสพตด เปนตน และทส าคญสงคมทมวฒนธรรมเหนอกวาจะไดเปรยบสงคมทมวฒนธรรมดอยกวา ท าใหเกดปญหาความไมเสมอภาคและความไมเปนธรรมในทางสงคม

ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมมมากมายทงปจจยทางการเมองเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความรและเทคโนโลย ศาสนา อดมการณ ความเชอ รวมทงปจจยทางจตวทยา ปจจยตาง ๆ

12

เหลานกอใหเกดการเปลยนแปลงคานยมหรอแนวความคดทบคคลหรอสงคมยดถอในสงคม ซงการเปลยนแปลงดงกลาวเกดขนไดทงแบบคอยเปนคอยไปหรออาจเปนการเปลยนแปลงอยางรนแรง จนกลายเปนวฒนธรรมใหมทแตกตางจากวฒนธรรมเดม และเกดความไมสมดลของวฒนธรรมขนในสงคม สงผลกระทบในเชงลบ เชน ความไมเขาใจระหวางวยของผคน เปนตน แตในขณะเดยวกนกอาจกอใหเกดผลกระทบในเชงบวก เชน ความสะดวกสบายมากยงขน เปนตน ทามกลางการเปลยนแปลงสงคมทมตนทนทดทางวฒนธรรมอาจมแรงตานและรกษาวฒนธรรมเดมเอาไวได แตหากสงคมใดออนแอกอาจจะถกครอบง าทางวฒนธรรมหรอเกดการผสมผสานระหวางวฒนธรรม ทงนทงนนผลกระทบดงกลาวอาจกอใหเกดไดทงผลดและผลเสยตอสงคม ดงภาพ

๓. กฎหมำย แนวคดและนโยบำยรฐบำลทเกยวของ

๓.๑ รฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย (ฉบบชวครำว) พทธศกรำช ๒๕๕๗ เปนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบท ๑๙ จดรางโดยคณะรกษาความสงบแหงชาต คณะผยด

อ านาจการปกครองหลงรฐประหาร เมอวนท ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๗ ซงมพลเอก ประยทธ จนทรโอชา เปนหวหนา ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม ๑๓๑ ตอนท ๕๕ ก ณ วนท ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๕๗ ม ๔๘ มาตรา โดยหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตเปนผรบสนองพระบรมราชโองการ

มาตรา ๔ ภายใตบงคบบทบญญตแหงรฐธรรมนญน ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และ ความเสมอภาค บรรดาทชนชาวไทยเคยไดรบการคมครองตามประเพณการปกครองประเทศไทย ในระบอบ ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขและตามพนธกรณระหวางประเทศทประเทศไทย มอยแลว ยอมไดรบการคมครองตามรฐธรรมนญน

มาตรา ๒๗ ใหมสภาปฏรปแหงชาตมหนาทศกษาและเสนอแนะเพอใหเกดการปฏรปในดานตาง ๆ ดงตอไปน (๑) การเมอง (๒) การบรหารราชการแผนดน (๓) กฎหมายและกระบวนการยตธรรม (๔) การปกครองทองถน (๕) การศกษา (๖) เศรษฐกจ (๗) พลงงาน (๘) สาธารณสขและสงแวดลอม (๙) สอสารมวลชน (๑๐) สงคม (๑๑) อน ๆ

ภำพท ๒ ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงของสงคม

วฒนธรรม คานยม

ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลง - การเมอง (เชน นโยบาย ) - ปจจยทางเศรษฐกจ - วกฤตทางสงคม - สภาพแวดลอม (ภยพบตทาง

ธรรมชาต, ภาวะโลกรอน) - จ านวนประชากร - การศกษา ความร เทคโนโลย - ศาสนา อดมการณ ความเชอ - จตวทยา (ความจ าเปน ความ

ตองการ)

ผลกระทบเชงลบ ถกครอบง าทาง

วฒนธรรม ชองวางระหวางวย

ผลกระทบทางสงคม

ผลกระทบเชงบวก ความสะดวกสบาย

13

ทงน เพอใหการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขมความเหมาะสม กบสภาพสงคมไทย มระบบการเลอกตงทสจรตและเปนธรรม มกลไกปองกนและขจดการทจรต และประพฤตมชอบทมประสทธภาพ ขจดความเหลอมล าและสรางความเปนธรรมทางเศรษฐกจและสงคม เพอการพฒนาอยางยงยน ท าใหกลไกของรฐสามารถใหบรการประชาชนไดอยางทวถง สะดวก รวดเรว และมการบงคบใชกฎหมายอยางเครงครดและเปนธรรม

๓.๒ นโยบำยรฐบำล พลเอก ประยทธ จนทรโอชำ นำยกรฐมนตร นโยบายรฐบาล 11 ดาน คอ 1) การปกปองเชดชสถาบนพระมหากษตรย 2) การรกษาความมนคงของรฐและการตางประเทศของประเทศ 3) การลดความเหลอมล าของสงคมและการสรางโอกาสการเขาถงบรการของรฐ 4) การศกษาและเรยนร การทะนบ ารงศาสนา ศลปะและวฒนธรรม 5) การยกระดบคณภาพบรการดานสาธารณสขและสขภาพของประชาชน 6) การเพมศกยภาพทางเศรษฐกจของประเทศ 7) การสงเสรมบทบาทและใชโอกาสในประชาคมอาเซยน 8) การพฒนาและสงเสรมการใชประโยชนจากวทยาศาสตร เทคโนโลย การวจยและพฒนาและนวตกรรม 9) การรกษาความมนคงของฐานทรพยากร และการสรางสมดลระหวางการอนรกษกบการใชประโยชนอยางยงยน 10) การสงเสรมการบรหารราชการแผนดนทมธรรมา ภบาลและการปองกนปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบในภาครฐ 11) ปรบปรงกฎหมายและกระบวนการยตธรรม

ทงน นโยบายทเกยวของกบศลปวฒนธรรมรวมสมย คอ นโยบำยขอ 4. กำรศกษำและเรยนร กำรทะนบ ำรงศำสนำ ศลปวฒนธรรมและวฒนธรรม

“นโยบายขอท ๔ กำรศกษำและเรยนร กำรทะนบ ำรงศำสนำ ศลปวฒนธรรมและวฒนธรรม” รฐบาลจะน าการศกษา ศาสนา ศลปวฒนธรรม ความภาคภมใจในประวตศาสตรและความเปนไทยมา

ใชสรางสงคมใหเขมแขงอยางมคณภาพและคณธรรมควบคกน โดยขอทเกยวของกบศลปวฒนธรรมรวมสมยกบนโยบายดงกลาว คอ

ขอท 4.8 อนรกษ ฟนฟ และเผยแพรมรดกทำงวฒนธรรม ภำษำไทยและภำษำถน ภมปญญำทองถน รวมทงควำมหลำกหลำยของศลปวฒนธรรมไทย เพอการเรยนร สรางความภาคภมใจในประวตศาสตรและความเปนไทย น าไปสการสรางความสมพนธอนดในระดบประชาชน ระดบชาต ระดบภมภาค และระดบนานาชาต ตลอดจนเพมมลคาทางเศรษฐกจใหแกประเทศ

ขอท 4.9 สนบสนนกำรเรยนรภำษำตำงประเทศ วฒนธรรมของประเทศเพอนบำนและวฒนธรรมสำกล และกำรสรำงสรรคงำนศลปวฒนธรรมและวฒนธรรมทเปนสำกล เพอเตรยมเขาสเสาหลกวฒนธรรมของประชาคมอาเซยนและเพอการเปนสวนหนงของประชาคมโลก

๓.๓ รำงกรอบยทธศำสตรชำตระยะ ๒๐ ป วสยทศน “ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” หรอคตพจนประจ าชาต “มนคง มงคง ยงยน”.เพอใหประเทศมขดความสามารถในการแขงขน มรายไดสงอยในกลม ประเทศพฒนาแลว คนไทยมความสข อยด กนด สงคมมความมนคง เสมอภาคและเปนธรรม ซงยทธศาสตรชาตทจะใชเปนกรอบแนวทางการ พฒนาในระยะ ๒๐ ปตอจากนไป จะประกอบดวย ๖ ยทธศาสตร ไดแก (๑) ยทธศาสตรดานความมนคง (๒) ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน (๓) ยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสราง ศกยภาพคน (๔) ยทธศาสตรดาน

14

การสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม (๕) ยทธศาสตรดานการสรางการเตบโตบน คณภาพชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม และ (๖) ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ โดยยทธศำสตรทเกยวของกบกำรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย คอ

ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน ขอ (๒) การพฒนาภาคการผลตและบรการบนฐานของการพฒนานวตกรรมและมความเปนมตรตอสงแวดลอม โดยมการใชดจทลและการคาทเขมขนเพอสรางมลคาเพมและขยายกจกรรม การผลตและบรการ โดยมงสความเปนเลศในระดบโลกและในระดบภมภาคในอตสาหกรรมหลายสาขา และในภาคบรการทหลากหลายตามรปแบบการด าเนนชวตและการด าเนนธรกจทเปลยนไป เกยวของกบการด าเนนการเพอใชมตทางวฒนธรรม สนบสนนการพฒนาภาคการผลตและบรการ พฒนาผประกอบการและเศรษฐกจชมชน รวมทงเชอมโยงกบภมภาคและเศรษฐกจโลก

ยทธศาสตรดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคน เกยวของกบการด าเนนการโดยใชมตทางศลปวฒนธรรม เพอสนบสนนการพฒนาศกยภาพคนตลอดชวงชวต ยกระดบการศกษาและการเรยนร ปลกฝงระเบยบวนย คณธรรม จรยธรรม คานยมทพงประสงครวมทงสรางความอยดมสขของครอบครวไทย

ยทธศาสตรดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม ขอ (๔) การสรางความเขมแขงของสถาบนทางสงคม ทนทางวฒนธรรมและความเขมแขงของชมชน

ทงน การขบเคลอนการด าเนนงานตามกรอบทศทางยทธศาสตรชาต ๒๐ ปดงกลาว จ าเปนตองมความสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) และกรอบทศทางตามนโยบายการพฒนาสประเทศไทย ๔.๐ ดวย

๓.๔ นโยบำยรฐบำลและกำรเปลยนแปลงทำงสงคมในชวงแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๑-๑๒

๓.๔.๑ แผนพฒนำเศรษฐกจแหงชำต ฉบบท ๑ และแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๒ และ ๓ แผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท ๑ เรมตนจากแนวคดของผเชยวชาญจากตางประเทศทจดประเทศไทยวาเปนประเทศดอยพฒนาประเทศหนง นโยบายทปรากฏในแผนพฒนาจงเปนนโยบายทก าหนดจากผเชยวชาญตางประเทศและจากธนาคารโลก แผนพฒนาเศรษฐกจฉบบแรกใหความสนใจกบการพฒนาโครงสรางพนฐาน เพอตอบสนองความกาวหนาทางเศรษฐกจอนมเปาหมายทการเพมรายไดประชาชาต ไดแก การจดบรการโครงสรางพนฐาน เชน ถนน เขอน ทงนเพอใหมผลตอการเพมรายไดโดยเฉลยตอหวและสนบสนนใหเกดการพฒนาทางเศรษฐกจอยางรวดเรว ขณะเดยวกนการใหความส าคญกบการพฒนาทางดานเศรษฐกจมากเกนไป ท าใหรฐเลงเหนปญหาทมไดใหความส าคญกบการพฒนาสงคมและก าลงคนเทาทควร ดงนนในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๒ เปนตนไป จงชอวาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตในแผนพฒนาฉบบตอมาไดรางแผนพฒนาแยกออกเปนสาขาตาง ๆ คอ สาขาการศกษา การพฒนาสงคม สาธารณสข และสาธารณปโภค โดยเฉพาะในดานการศกษารฐไดมงเนนการพฒนาทการศกษาในระบบ โดยมงพฒนาการศกษาภาคบงคบ การปรบปรงดานประถมศกษาทประสบปญหาครขาดแคลน ครมคณวฒต า นกเรยนไมมาโรงเรยนและการขาดแคลนอปกรณการเรยนการสอนและในดานมธยม มการปรบปรงโรงเรยนอาชวศกษาและเพมโรงเรยนมธยมศกษา โดยเปนทงดานวชาชพและวชาการอาชวศกษา ไดถกน ามาเปนเครองมอในการผลตก าลงคนในระดบกลาง เพอสนองความตองการของระบบเศรษฐกจทขยายตวขน การผลตก าลงคนทางการศกษา โดยเฉพาะในระดบกลางไดด าเนนการ

15

ใหสอดคลองกบความตองการของประเทศ และสามารถแกปญหาคนลนงานในบางสาขาและขาดแคลนในบางสาขาเชนกน นอกจากนยงไดมการขยายการศกษาในทกระดบและทกรปแบบในดานอาชวศกษาและฝกหดคร ซงเปนทนาสงเกตวาในสวนของฝกครไดมการผลตครเกนความตองการ ในภาคเกษตรกรรม ประเทศไทยไดรบอทธพลจากการปฏวตเขยว (green revolution) ซงท าใหเกดการเปลยนแปลงผลผลต มการคดคนและปรบปรงเครองมอเครองใชทางการเกษตรและปย อนมผลใหเกดความกาวหนาครงส าคญทางเทคโนโลยดวยการผสมพนธพชใหมๆ แนวคดนไดน าไปสการปลกพชในเชงเดยว (monoculture) ซงเปนการปลกพชชนดเดยวในพนทแปลงเดยวกน เพอใหไดผลผลตมากๆ ซงแนวคดใหมไดเขาไปแทนทแนวคดในการปลกพชแบบดงเดมเพอยงชพ (subsistence farming) หรอการปลกพชแบบผสมผสาน (integrated farming) ทเกษตรกรไทยใชอย

รฐไดสงเสรมใหน าพนธขาว กข. (high yield variety) การท านา ๒ ครงดวยระบบชลประทานและการปลกพชเศรษฐกจโดยผานกลไกการสงเสรมการเกษตรจากเจาหนาทของรฐทไดรบการบมเพาะจากสถาบนการศกษาในเรองวชาการเกษตรแผนใหม ในระดบมากกกวาวทยาลยและสถาบนการเกษตรซงเปนสถาบนการศกษาชนสงไดบรรจเนอหาการศกษาเกษตรแผนใหมเพอผลตบคลากรทางดานการสงเสรมเกษตรไปน าการเปลยนแปลงในชนบท รวมทงเผยแพรนวตกรรมใหมใหกบชาวชนบท ซง อภชย พนธเสน (๒๕๔๑) ไดตงขอสงเกตวารฐบาลไดเนนการปองกนคอมมวนสต จงอาศยการเพมผลผลตทางการเกษตรประกอบกบแนวคดของการพฒนาประเทศตามแนวทางตะวนตก ท าใหมแนวคดในการยกระดบผลผลตเพอขายและสงออกมากขน ประชาชนจะไดมรายไดดขน ซงรฐมองวาการสรางงานและการหารายไดใหประชาชนคอ แนวทางในการแกไขปญหา ซงการพฒนาตามแผนพฒนาทง ๓ แผนน ไดสงผลใหมการแพรกระจายเทคโนโลย (diffusion of technology) และแพรกระจายวฒนธรรมตะวนตก (westernization) รวมทงความทนสมยแบบตะวนตก (modernization) อยางกวางขวาง (อมรา พงศาพชญ, ๒๕๔๒) ส าหรบดานการเกษตร ไดม ทศทางของการเปลยนแปลง ซง ธนวา จตตสงวน และคณะ (๒๕๔๓) ไดสรปไวดงน

แผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท ๑ ในชวงป พ.ศ. ๒๕๐๔-๒๕๐๙ เนนสงเสรมและสนบสนนใหเกดการขยายตวในภาคการเกษตรดวยการปรบปรงโครงสรางพนฐาน เชน การสราง เขอน ฝายเกบน า การสรางทางการสนบสนนเงนทนดวยการตงธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ การใหมเจาหนาทเกษตรประจ าต าบล การสนบสนนทางวชาการและเทคนคตางๆ ซงทงหมดลวนมงขยายการผลตตอไรเพอตอบสนองตลาดโลก แตการขยายตวของผลผลตดงกลาวโดยเฉพาะผลผลตขาวสวนใหญมกเปนผลมาจากการขยายพนทเพาะปลก ท าใหผลกระทบท าใหพนทปาไมของประเทศลดลงอกดวย แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท ๒ ในชวงป พ.ศ. ๒๕๑๐-๒๕๑๔ ไดมการด าเนนการปรบปรงโครงสรางพนฐานทางการเกษตรตอจากแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑ แตผลผลตตอไร กลบลดลงจากแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑ เนองจากมการขยายพนทเพาะปลกเหมอนกบการผลตในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑ อยางไรกตามในชวงนการมการไหลเขามาของเทคโนโลยทางการเกษตรอนเปนผลจากการปฏวตเขยวอยางมากมาย เชน พนธพชใหมๆ ปยเคมและยาฆาแมลง เปนตน เพอท าการผลตพชตางๆ เปนพชเศรษฐกจส าหรบเปนวตถดบในการแปรรปอาหารสตวหรอเพอการสงออกเปนหลก แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท ๓ ในชวงป พ.ศ. ๒๕๑๕-๒๕๑๙ ไดมการปรบทศทางการพฒนาการเกษตรโดยเนนการเรงรดการผลต ปรบปรงคณภาพผลผลตพชเพอการสงออกและมากชนดขน โดยเฉพาะพชไร ออย ขาวโพด และมนส าปะหลง นอกเหนอจากการผลตขาวและพชหลกดงเดมเพยงไมกชนด ถงแมวาผลการด าเนนงานพฒนาในชวงระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๓ มอตราการขยายตวประมาณรอยละ ๔ แตในปรมาณรวมและในสดสวนผลตภณฑประชาชาตรวมการเกษตรถอวามบทบาทส าคญ

16

อยางมาก นบวาเปนยคทองแหงการขยายตวของการเกษตรเชงเดยวในประเทศไทย ซงจะเหนไดวา กรอบคดในการพฒนาอยภายใตกระบวนทศนเดยวกน คอ การมงขยายความสามารถ ในการผลตและการเพมรายไดจากการขยายผลผลตจากพชเชงเดยว โดยรฐยงมงเนนการสงออกเปนเปาหมายส าคญในการพฒนาประเทศ ชวงนเปนชวงเวลาทการเกษตรไทยไดรบอทธพลมาจากการปฏวตเขยวอยางเตมท การขยายตวเพมขนของการผลตด าเนนไปในทศทางแหงการพฒนาการเกษตรกระแสหลกทเนนการขยายตวของผลผลตเพอตอบสนองความตองการของตลาดมการบกรกพนทปาธรรมชาตเพอใชประโยชนพนทท าการเกษตร กอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและการเกดโรคแมลงระบาดตดตามมา

๓.๔.๒ แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๔-๖ การด าเนนงานในการกระจายบรการสงคมในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๔ ไดเปลยนจากเดมซงเปนการบรการเพอบรรเทาทกขสการกระจายบรการสงคมทางดานการศกษา การสาธารณสขและโภชนาการ และลดอตราเพมประชากรในสวนของการพฒนา ซงในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๕ และ ๖ รฐไดรบอทธพลจากกระแสสากลในเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา รวมทงการกอตวขององคกรพฒนาเอกชนทไดเสนอแนวคดในการพฒนา รวมทงผานประสบการณการท างานในพนทตางๆ และปรากฏผลงานในเชงคณภาพมากขน ในสวนขององคกรรฐโดยเฉพาะกลมขาราชการทมแนวคดกาวหนาไดผลกดนใหแสวงหาความรวมมอจากองคกรพฒนาเอกชน ซงองคกรพฒนาเอกชนไดชใหเหนภยของการครอบง าจากมหาอ านาจ ในวงการธรกจและระบบเศรษฐกจ รวมทงการขยายตวของบรษทขามชาต (multinational corporation) และการพงพาทางการผลตและบรโภคตามทฤษฎพงพา (dependency theory) ดงนนในการพฒนาองคกรพฒนาเอกชนจงไดเสนอแนวคดในการพงพาตนเอง (self reliance) และการมสวนรวมของประชาชน (people participation) ปรากฏอยในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๖ จงเหนไดวามการรวมเอาแนวคดทแตกตางระหวางบคลากรในองคกรรฐทมแนวคดของการพฒนากระแสหลกกบแนวคดขององคกรพฒนา ซงมแนวคดในเชงทางเลอกเขาดวยกน ในภาคการเกษตร เนองจากรฐไดผานการเรยนรจากประสบการณของการเกษตรกระแสหลก การพฒนาการเกษตรไทยเรมใหความส าคญกบการพฒนาคน โดยเฉพาะการกระจายอ านาจสทองถน การมสวนรวมของประชาชน รวมทงเปดโอกาสใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการจดท าแผนพฒนาฯ ขณะเดยวกนเรมมรองรอยของแนวคดการผลตทสอดคลองกบการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซง ธนวา จตตสงวน และคณะ (๒๕๔๓) ไดสรปไวดงน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๔ ในชวงป พ.ศ. ๒๕๒๐-๒๕๒๔ จากความส าเรจของการเกษตรเชงเดยว เกษตรกรไดบกรกพนทปาธรรมชาตเพอขยายพนทท าการเกษตรเพมเปนจ านวนมาก ปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงโรคแมลงระบาด ในนาขาวและพชไรเรมมความเดนชดมากขน จงไดก าหนดแนวทางการพฒนาโดยเฉพาะทดนเกยวกบการมกรรมสทธในทดนโดยสนบสนนการปฏรปทดน แหลงน า ปาไม ใหมการใชในอตราและลกษณะทมผลประโยชนทางเศรษฐกจตอสวนรวม ตลอดจนเรมมการศกษาวจยดานเทคนคการผลตในไรนามากขน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๕ ในชวงป พ.ศ. ๒๕๒๕-๒๕๒๙ เสนอใหมการวางแผนและก าหนดทศทางเพอพฒนาการเกษตร โดยยงคงสนบสนนการปรบโครงสรางการผลต แตเนนใหเพมประสทธภาพแทนการขยายพนทเพาะปลก นอกจากนยงมงเนนใหเกดการกระจายรายไดและขยายความเจรญไปสภมภาค แกปญหาความยากจนในชนบท เนองจากการพฒนาของประเทศ ในระยะทผานมาท าใหเกดความแตกตางระหวางรายไดของประชากรในภาคเกษตรและภาคการผลตอนเพมสงขน จากภาวะเศรษฐกจและราคา

17

ผลผลตตกต า ในชวงน ท าใหเกดการขาดทนของการเกษตรเชงเดยวมากขน เรมมการคดหารปแบบแนวทางเลอกใหม ๆ ของระบบฟารมมากขน

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๖ ในชวงป พ.ศ. ๒๕๓๐-๒๕๓๔ ไดด าเนนการตอเนองมาจากแผนพฒนาฯ ฉบบท ๕ โดยเนนการปรบโครงสรางการผลต เพมประสทธภาพการผลต สนบสนน การใชและการถายทอดเทคโนโลยทเหมาะสมกบพนทสนบสนนการด าเนนงานขององคกรพฒนาเอกชนเพอพฒนาเกษตรกรรมทางเลอก เพอลดความเสยงภยจากการเกษตรเชงเดยว ปรบปรงประสทธภาพการใชและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทเสอมโทรมและยงเนนการปรบปรงระบบการบรหารงานพฒนาการเกษตรอกดวย

๓.4.๓ แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๗ และ ๘

ประเทศไทยไดมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจอยางตอเนอง แตมสภาวการณทางการเมองทสะทอนใหเหนวาการพฒนาทางการเมองไทยลาหลงกวาความกาวหนาทางเศรษฐกจมาก เชน การกอรฐประหารของ รสช. ในป พ.ศ. ๒๕๓๔ และเหตการณพฤษภาทมฬ ในป พ.ศ. ๒๕๓๕ และในขณะเดยวกนทประเทศไทยมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจสงสดตดอนดบโลก แตปญหาทเปนผลพวงของการศกษาเรมปรากฏเปนปญหาสงคมชดขน เชน ปญหาการโยกยายแรงงานจากภาคเกษตรกรรมสเมองหลวง ภาวะหนสนของเกษตรกร ปญหาการใชแรงงานเดก โสเภณ ยาเสพตด หรอแมแตปญหาการซอเสยงในภาวะทมการเลอกตง ดงนนเปาหมายหลกของแผนพฒนา ฉบบท ๗ จงจ ากดขอบเขตเพยง ๑) การรกษาอตราการขยายตวทางเศรษฐกจใหอยในระดบทเหมาะสมตอเนอง และมประสทธภาพ ๒) การกระจายรายไดและกระจายการพฒนาสภมภาคใหกวางขวาง ๓) เรงพฒนาทรพยากรมนษย คณภาพชวต สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต (ส านกงานคณะกรรมการ พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ๒๕๓๔) ซงการก าหนดเปาหมายของการพฒนาใหแคบเขา เพอหวงการพฒนาในเชงคณภาพมากกวาเชงปรมาณและเปนการเตรยมพนฐานการกาวสสงคมประชา (civil society) ซงเปนหวใจของการพฒนาทง ๒ แผน ในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๗ (พ.ศ. ๒๕๓๔-๒๕๓๙) มบรรยากาศของการเรยกรองประชาธปไตยและการมสวนรวมเกดขน ท าใหเกดการเรยกรองใหองคกรสงคมประชาและประชาชนมสวนรางแผนพฒนา ซงองคกรพฒนาเอกชนไดมบทบาทในการก าหนดนโยบายอยางเปนรปธรรม รวมทงเมอเขาสแผนพฒนา ฉบบท ๘ นบเปนการปรบเปลยนกระบวนทศนในการพฒนาทเปนรปธรรมทแจมชดทสด และในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๗ รฐไดวางแนวทางในการรกษาอตราการขยายตวของภาคเกษตรใหอยในระดบทเหมาะสม ยกระดบรายไดของครวเรอนเกษตรใหสงขน คมครองและสนบสนนใหเกษตรกรไดรบความเปนธรรมในระบบการผลตและการคาผลผลตการเกษตร มการสงเสรมใหมการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาตใน ไรนาอยางถกตองในรปเกษตรยงยน ทงในแงทฤษฎและการทดลองในระดบฟารมสวนมากผานทางหนวยงานของรฐ ส าหรบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๘ (พ.ศ. ๒๕๔๐-๒๕๔๔) ไดปรบกระบวนการพฒนาโดยใชคนเปนศนยกลางดวยเลงเหนปญหาวา แมเศรษฐกจในขณะนนอยในระดบด แตสงคมมปญหาและการพฒนาไมยงยน กระบวนการรางแผนมทงสวนทรวมกนแสดงความคดเหนกอนลงมอท าการจดประชาพจารณเชญชวนประชาชนจากทกสาขาอาชพมารวมรางแผนและการทองคกรสงคมประชาจดประชมเสนอแผนฉบบรางในภมภาคตางๆ ทวประเทศกอนทแผนรางสดทายจะไดรบการตพมพ ซงเปนสวนของการพฒนาสงคมโดยประชาชนมสวนรวม แมเปาหมายอาจแตกตางกนตามความตองการของทองถน แตสอดคลองกบแนวคดเรองการกระจายอ านาจสทองถน แตอยางไรกตามเนองจากการบรหารภาครฐขาดความยดหยนไมสามารถปรบตวไดทนกบการเปลยนแปลงจงท าใหการแปลงแผนสภาคปฏบตเปนไปไดชา

18

แตอยางไรกตามในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตรฐไดใหความส าคญเกยวกบการพฒนาและสงเสรมการเกษตรแบบยงยนอยางจรงจงมากขน โดยระบเปาหมายพนททจะปรบโครงสรางการเกษตรแบบยงยนในรปแบบตางๆ คอ วนเกษตร เกษตรธรรมชาต เกษตรอนทรย เกษตรผสมผสาน และเกษตรทฤษฎใหม ไมต ากวารอยละ ๒๐ ของพนทการเกษตร รวมทงประเทศหรอประมาณ ๒๕ ลานไร รวมทงเปนการสรางโอกาสทางเลอก ใหเกษตรกรทยากจนจ านวน ๘ ลานคน ในการประกอบอาชพการเกษตรใหมรายไดเพยงพอและมทางเลอกในการด ารงชวตอยในชนบทไดอยางมนคงในภาวะวกฤตเศรษฐกจของประเทศ โดยการรวมประสานระหวางภาครฐ เอกชนและเกษตรกรเพอใหการเกษตรกรรมเปนทางออกหนงของสงคมภายใตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

๓.4.๔ แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๙

รฐไดระดมความคดเหนจากประชาชนทวประเทศ ซงไดรวมกนก าหนดวสยทศนรวมของสงคมไทยเพอใหเกดการเปลยนแปลงและสรางคณคาทดในสงคมไทย โดยมงพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมทเขมแขงและมดลยภาพ โดยก าหนดวตถประสงคหลก คอ การปรบโครงสรางการพฒนาประเทศใหเขาสดลยภาพโดยเปลยนกระบวนการพฒนาประเทศทมงเนนการพฒนาในเชงปรมาณสการพฒนาในเชงคณภาพควบคไปกบการสรางความเปนธรรมในสงคมและความสามารถกาวทนโลกทจะอ านวยประโยชนตอคนสวนใหญของประเทศ แนวคดในการพฒนาในแผนพฒนา ฉบบท ๙ จงเปลยนจากเดมทมงสรางความร ารวยดวยการเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลกไปสการพฒนาประเทศทมรากฐานเขมแขงมการกระจายผลประโยชนไดอยางทวถงเพอแกปญหาความยากจน และกระจายรายได รวมทงเพมขดความสามารถและโอกาสในการพงตนเอง พรอมทงยกระดบรายไดและคณภาพชวตของคนสวนใหญของประเทศ อนจะท าใหเกดการพฒนาทคนเปนศนยกลางอยางแทจรง ซงการพฒนาจะบรรลเปาหมายไดเพยงไร ขนอยกบรฐจะปรบโครงสรางการปฏบตงานใหสามารถตอบสนองตอความตองการไดเพยงไร รวมทงสามารถแสวงหาความรวมมอจากองคกรอนและประชาชนไดมากเพยงไร สวนในภาคการเกษตร องคกรพฒนาเอกชนไดมบทบาทเพมมากขนเรอยๆ และพยายามน าแนวคดการพฒนาการเกษตรดวยแนวทางทยงยนแปรไปสระบบการปฏบต เนองจากพบวาองคกรของรฐมขอจ ากดในการแปรแนวคดไปสการปฏบตดวยสาเหตความไมชดเจนในแนวคดและวธปฏบตตามแนวเกษตรยงยนทตงอยบนพนฐานการมสวนรวมของประชาชนและภมปญญาทองถน ดงนนในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตจงเปนเรองของการพยายามท าแนวคดใหเปนรปธรรม ขณะเดยวกนในภาครฐไดมการปรบแนวคดในการพฒนาครงใหญ โดยมงการผลตทสอดคลองกบการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มการวจยและพฒนาตามแนวทางดานการเกษตรยงยนมากขน เพอเปนทางเลอกทลดความเสยงภยในการผลตแกเกษตรกรทงยงเปดโอกาสในการมสวนรวมเรยนรขององคกรพฒนาเอกชนและเกษตรกรซงนบวาเปนสวนส าคญทท าใหการพฒนาการเกษตรยงยนในรปเครอขายตางๆ มความเขมแขงและเกดการสงเสรมแพรหลายมากขน แตในอกดานหนงทการพฒนาการเกษตรยงยนมการขยายตวทงแนวคดและแนวปฏบตในภาครฐยงคงใหการสนบสนนการเกษตรกระแสหลกทมงเนนการสงออกอยอยางไมเปลยนแปลง

๓.4.๕ แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๑๐ แผนพฒนาฉบบท ๑๐ เนนการพฒนาให “สงคมมความสขอยางยงยน” ภายใตยทธศาสตรสความพอเพยง ประกอบดวยยทธศาสตร ๕ ดาน คอ คน ชมชน โครงสรางเศรษฐกจการจดการทรพยากรและการสรางธรรมาภบาล ดงน ๑. การพฒนาคณภาพคนและสงคมไทยสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนร เปนยทธศาสตรทเนนการพฒนาคน ทงในมตของจรยธรรมและมตของความรมงส “สงคมทมความสขยงยน” โดยน าแนวทาง

19

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาปฏบต ทงเรงการปฏรปการศกษา ขยายรปแบบการเรยนการสอนทมงการ “เรยนใหร” การพฒนาหลกสตรเศรษฐกจพอเพยงควบคกบการพฒนาดานจตใจ เพอใหรเทาทนการเปลยนแปลงสสงคมฐานความรและเพมขดความสามารถของประเทศ ๒. การสรางความเขมแขงของชมชนและสงคมเปนรากฐานทมนคงของประเทศในฐานการใชงบประมาณ การใชทรพยากรเพอการแกไขปญหาของชมชน กระบวนการจดท าแผนชมชนในการสรางความสมดลระหวางหนสนและรายไดของชมชน การดแลทรพยากรธรรมชาตในหมบานและบรหารจดการ ๓. การปรบโครงสรางทางเศรษฐกจใหสมดลและยงยน จากปญหาในดานเศรษฐกจกบโครงสรางการผลตและการบรการยงไมสมดล จงตองมการปรบโครงสรางดานเศรษฐกจเนนการผลตทเปนเชงมลคาเพม เรมกระจายความเสยงการผลตจากการผลตในเชงอตสาหกรรมอยางเดยวลงสภาคบรการและเนนจดแขงในดานการเกษตร เขาสอตสาหกรรมการเกษตร สรางความมนคงของอาหารในระดบชมชนเนนการออมเพอเปนฐานในการลงทน ในอนาคต เนนยทธศาสตรเรองพลงงานทจะสามารถพงพาตนเองไดในระยะยาว ๔. การพฒนาบนพนฐานความหลากหลายทางชวภาพและการสรางความมนคงของฐานทรพยากรและสงแวดลอมไดวางแนวทางการพฒนาภายใตยทธศาสตร ๔ แนวทาง คอ ๑) การรกษาฐานทรพยากรและความสมดลของระบบนเวศน เพอความยงยนของฐานการผลตการด ารงชวตและพงตนเองของสงคมชมชน ๒) การสรางสภาพแวดลอมทดเพอยกระดบคณภาพชวตและการพฒนาทยงยน ๓) การพฒนาคณคาความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถน ๔) การบรหารจดการองคความรเพอสรางพนฐานของการพฒนา โดยอาศยพนฐานภมปญญาทองถน รวมกบเทคโนโลยทน าไปสการยกระดบความสามารถการจดการทรพยากร และสงแวดลอมใหเกดความสมดลและยงยน ๕. การเสรมสรางธรรมาภบาลในการบรหารจดการประเทศสความยงยน การปรบระบบบรหารจดการภาครฐใหสอดคลองกบหลกธรรมาภบาลมากขน ปรบโครงสรางกลไกและกระจายการจดสรรทรพยากรภาครฐไปสภมภาคทองถนและชมชน กระจายอ านาจใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถรบผดชอบจดบรการสาธารณะตอบสนองความตองการของประชาชนในพนทและสรา งความเจรญทางเศรษฐกจสงคมแกทองถนและชมชน ไดอยางแทจรง สงเสรมความเขมแขงของภาคประชาชนใหเขารวมในการบรหารจดการประเทศ ไมวาจะเปนการรวมมอระหวางภาคราชการ บาน วด โรงเรยนและสอในการปลกฝงจตส านกในเรองธรรมาภบาล สงเสรมภาคธรกจเอกชนใหเกด ความเขมแขงสจรตและมธรรมาภบาลเพมขน การเปลยนแปลงของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ ทแตกตางจากแผนพฒนาฉบบอนอยางเหนไดชด คอความสขไมไดอยท “เงน” แมวาจะใชปญหาเศรษฐกจเปนปญหาชน า แตหลกการของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนหลกของการท าแผนไปสความสมดลและสรางภมคมกนจากผลกระทบของโลกาภวตน โดยใชกระบวนการเรยนร การสรางโอกาสในการเขาสความรและการสงเสรมจรยธรรม ความสามคค ความซอสตยสจรตและความเพยร เปนกลไกหลกในการขบเคลอนหลกการของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐

๓.4.๖ แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๑๑ แผนพฒนาฯ ๑๑ ใชแนวคดทตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - ๑๐ โดยยงคงยดหลก

“ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” ทให “คนเปนศนยกลางของการพฒนา” และ “สรางสมดลการพฒนา” ในทกมต เนนการสรางภมคมกนประเทศเพอใหประเทศไทยสามารถรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงจากภายนอกและภายในไดอยางมประสทธภาพ การพฒนาประเทศใหอยบนฐานความรและเทคโนโลยททนสมย มงใชความรในตวคน ความรทางเทคโนโลย และความรในวทยาการตางๆ เปนปจจยหลกของการพฒนาประเทศ

20

โดยมวสยทศนประเทศไทยในระยะ ๕ ปขางหนา คอ “สงคมอยรวมกนอยางมความสขดวยความเสมอภาคเปนธรรม และมภมคมกนตอการเปลยนแปลง” ประกอบดวย ยทธศาสตรการพฒนาประเทศ ๖ ประการ คอ

1. ยทธศาสตรการสรางความเปนธรรมในสงคม 2. ยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน 3. ยทธศาสตรความเขมแขงภาคเกษตร ความมนคงของอาหารและพลงงาน 4. ยทธศาสตรการปรบโครงสรางเศรษฐกจ สการเตบโตอยางมคณภาพและยงยน 5. ยทธศาสตรการสรางความเชอมโยงกบประเทศในภมภาค เพอความมนคงทางเศรษฐกจและสงคม 6. ยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน

จดเดนของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ คอ เรมจากการวเคราะหหา "จดออนของประเทศ" หรอปจจยเสยงส าคญของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ในอก ๕ ปขางหนา ซงส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต กลนกรองออกมาได ๕ ขอ คอ

๑. ความออนแอของการบรหารภาครฐ ๒. โครงสรางเศรษฐกจไทยออนแอ เพราะพงการสงออกมากเกนไป ๓. โครงสรางประชากรออนแอไมสมดล แนวโนมจะเปนสงคมผสงอายมากขน ๔. คานยมและวฒนธรรมไทยออนแอ อนเปนผลจากวฒนธรรมใหม ๆ จากตางประเทศไหลเขา ๕ . ทนทรพยากรและธรรมชาต ส งแวดลอมออนแอ เกดการเปลยนแปลงในฐาน

ทรพยากรธรรมชาต จาก ๕ ปจจยเสยงทเปนจดออนของประเทศ จงเปนโจทยทตงขนเพอจดท ายทธศาสตรของ

แผนพฒนาฯฉบบท ๑๑ เพอ "ปดจดออน" หรอ "ปดความเสยง" ของประเทศในอก ๕ ปขางหนา ดวยการยดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และวสยทศนประเทศไทยในอก ๒๐ ปขางหนา ป ๒๕๗๐ คอ "คนไทยภาคภมใจในความเปนไทย เปนมตรไมตรบนวถชวตแหงความพอเพยง ยดมนในวฒนธรรมประชาธปไตย และหลกธรรมาภบาล การบรการสาธารณะขนพนฐานททวถง มคณภาพ สงคมมความปลอดภยและมนคง อยในสภาวะแวดลอมทด เกอกลและเอออาทรซงกนและกน ระบบการผลตเปนมตรกบสงแวดลอม มความมนคงดานอาหารและพลงงาน อยบนฐานทางเศรษฐกจทพงตนเองและแขงขนไดในเวทโลก สามารถอยในประชาคมภมภาคและโลกไดอยางมศกดศร"

นอกจากน "ภมคมกน" ทจ าเปนตอประเทศ เพอปดจดออนประเทศไทยทส าคญอก ๖ ประการ คอ ๑. ยดระบอบการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ๒. ยดภาคการเกษตรเปนพนฐานรายไดหลกและความมนคงดานอาหารของสงคมชนบทโดย

เนนใชเกษตรทฤษฎใหมมาเปนแนวทาง ๓. ยดการพฒนาชนบทบนฐานความรและเทคโนโลยททนสมย ๔ . ยดคานยมทดและวฒนธรรมไทยทรจก เ ออเ ฟอ เสยสละ ซอสตยสจรต เหน

ประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน ๕. ยดชมชนเปนฐานทมความสามารถในการบรหารจดการ มสวนรวมในการพฒนาชนบท ๖. ยดความเปนเอกราช ความเปนกลางในเวทโลก และความเปนพนธมตรในเวทอาเซยน เพราะ

ความเชอมนระหวางประเทศยงมความส าคญ โดยมแนวทางเกยวกบศลปะและวฒนธรรม ไดแก ยทธศาสตรท ๒ การพฒนาคนสสงคมแหงการ

เรยนรตลอดชวตอยางยงยน ขอ ๒.๒ การพฒนาคณภาพคนไทยใหมภมคมกนตอการเปลยนแปลง มงพฒนาคณภาพคนไทยทกชวงวย สอดแทรกการพฒนาคนดวยกระบวนการเรยนรทเสรมสรางวฒนธรรมการเกอกล พฒนา

21

ทกษะใหคนมการเรยนรตอเนองตลอดชวต ตอยอดสการสรางนวตกรรมทเกดจากการฝกฝนเปนความคดสรางสรรคปลกฝงการพรอมรบฟงความคดเหนจากผอน และจตใจทมคณธรรม ซอสตย มระเบยบวนย พฒนาคนดวยการเรยนรในศาสตรวทยาการใหสามารถประกอบอาชพไดอยางหลากหลาย สอดคลองกบแนวโนมการจางงานและเตรยมความพรอมสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน สรางจตส านกใหคนไทยมความรบผดชอบตอสงคม เคารพกฎหมาย หลกสทธมนษยชน สรางคานยมการผลตและบรโภคทรบผดชอบตอสงแวดลอม เรยนรการรองรบการเปลยนแปลงทเกดจากสภาพภมอากาศและภยพบต ขอ ๒.๔ การสงเสรมการเรยนรตลอดชวต มงสรางกระแสสงคมใหการเรยนรเปนหนาทของคนไทยทกคน มนสยใฝร รกการอานตงแตวยเดก และสงเสรมการเรยนรรวมกนของคนตางวย ควบคกบการสงเสรมใหองคกร กลมบคคล ชมชน ประชาชน และสอทกประเภทเปนแหลงเรยนรอยางสรางสรรค สอสารดวยภาษาทเขาใจงาย รวมถงสงเสรมการศกษาทางเลอกทสอดคลองกบความตองการของผเรยน และสรางสงคมแหงการเรยนรทมคณภาพและสนบสนนปจจยทกอใหเกดการเรยนรตลอดชวต และขอ ๒.๕ การเสรมสรางความเขมแขงของสถาบนทางสงคม เปนการเสรมสรางความเขมแขงและพฒนาบทบาทของสถาบนหลกทางสงคมใหเออตอการพฒนาคน สรางคานยมใหคนไทยภมใจในวฒนธรรมไทยและยอมรบความแตกตางของความหลากหลายทางวฒนธรรมทลดปญหาความขดแยงทางความคดและสรางความเปนเอกภาพในสงคม สรางเครอขายความรวมมอทางวฒนธรรมรวมกบประชาคมโลก โดยเฉพาะประชาคมอาเซยนใหเกดการไหลเวยนทางวฒนธรรมในรปแบบการแลกเปลยนเรยนร สงเสรมความเขาใจระหวางประชาชนในการเรยนรประวตศาสตร วฒนธรรม และการแลกเปลยนเรยนรขอมลขาวสาร

๓.4.๗ แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔)

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) มเปาหมายหลกเพอใหไดคนไทยทมคณลกษณะเปนคนไทยทสมบรณ มวนย มทศนคตและพฤตกรรมตามบรรทดฐานทดของสงคม มความเปนพลเมองตนรมความสามารถในการปรบตวไดอยางรเทาทนสถานการณ มความรบผดชอบ และท าประโยชนตอสวนรวมมสขภาพกายและใจทด มความเจรญงอกงามทางจตวญญาณ มวถชวตทพอเพยง มความเปนไทย ทงนศลปวฒนธรรมรวมสมยมความเกยวของกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ ใน ๒ ประเดนยทธศาสตร ประกอบดวย ยทธศำสตรท ๑ กำรเสรมสรำงและพฒนำศกยภำพทนมนษย โดยมความเกยวของกบเปาหมายตามแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒ ไดแก เปาหมายท ๑ “คนไทยสวนใหญมทศนคตและพฤตกรรมตามบรรทดฐานทดของสงคม” และเปาหมายท ๕ “สถาบนทางสงคมมความเขมแขงและมสวนรวมในการพฒนาประเทศเพมขนโดยเฉพาะสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา สถาบนศาสนา ชมชน สอมวลชนและภาคเอกชน” ซงกระทรวงวฒนธรรมจะด าเนนการเพอสนองเปาหมายดงกลาวโดยการปลกฝงคณธรรมจรยธรรม อนรกษ และสรางคานยมความเปนไทยทดงาม การสบสาน สรางสรรคมรดก ศลปะ วฒนธรรม และภมปญญาไทย รวมทงการด าเนนการเพอประชาชนกลมเปาหมายน าหลกธรรมทางศาสนา เพอพฒนาคณภาพชวต และยทธศำสตรท ๓ กำรสรำงควำมเขมแขงทำงเศรษฐกจและแขงขนไดอยำงยงยน โดยมความเกยวของกบ เปาหมายตามแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒ ไดแก เปาหมายท ๔ ประเทศไทยมรายไดจากการทองเทยวเพมขน ไมต ากวา ๓ ลานลานบาท และอนดบความสามารถในการแขงขนดานการทองเทยว (The Travel & Tourism Competitive Index : TTCI) โดยศลปวฒนธรรมรวมสมยสามารถสนองเปาหมายดงกลาวผานการเนนการสรางคณคาเชงสงคม และมลคาเชงเศรษฐกจของศลปะและวฒนธรรม ในการวางแผนยทธศาสตรการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย การสงเสรมสรางความเขมแขงของเศรษฐกจกระแสใหม อาท เศรษฐกจดจทล เศรษฐกจเชงสรางสรรคและวฒนธรรม อนจะน าไปสการสงเสรมและสนบสนนธรกจบรการทมศกยภาพ เสรมสรางผประกอบการใหสามารถแขงขนไดในบรบทการเปลยนแปลงของโลกทเกดขนอยางเปน

22

พลวต ศลปวฒนธรรมรวมสมยสามารถชวยยกระดบมาตรฐานสนคาพนถนในแตละพนทใหกาวไปสการเปนสนคานวตกรรมเพมมลคา ขยายตลาดและสรางโอกาสทางธรกจ นอกจากดานเศรษฐกจแลวศลปวฒนธรรมรวมสมยยงเปนศนยรวมของวฒนธรรมทมลกษณะของการเตบโตอยางตอเนอง ไดรบอทธผลจากปจจยตาง ๆ และถอเปนหนงในวฒนธรรมทมการเลอนไหลทงภายในและภายนอกประเทศผานสงคมยคดจทล ศลปวฒนธรรมรวมสมยจงตองสรางความเขมแขงภายในประเทศเพอสรางคานยม ทศนคต และพฤตกรรมในการด าเนนชวต

๓.5 แผนแมบทวฒนธรรมแหงชำต (พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๙)

แผนแมบทวฒนธรรมแหงชาต (พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๙) เปนแผนยทธศาสตรทจดท าขนเพอ เปนกรอบทศทางการพฒนางานศาสนา ศลปะและวฒนธรรม โดยมเปาหมายส าคญ คอ พฒนา สงคมไทยใหเปนสงคมทมความเขมแขง และมนคงทางวฒนธรรม คนไทยมความภาคภมใจในความ เปนไทย มความเปนน าหนงใจเดยวกนทามกลางความหลากหลายทางวฒนธรรม (unity in diversity) มความร คคณธรรม สามารถด ารงภมปญญาของสงคมไทย ตลอดจนสามารถปรบเปลยน วถชวตไดอยางเหมาะสม และเทาทนกบการเปลยนแปลงของโลกปจจบนและอนาคต ซงแสดงถงการมภมคมกน และสามารถด ารงตนไดอยางมเหต มผล พอประมาณตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง อนจะน าไปสการพฒนาประเทศใหเกดความสมดล มนคง และยงยนสบไป

โดยพนธกจ ยทธศาสตร และกลยทธท เกยวของกบการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย คอ “พนธกจท ๕ สรำงคณคำทำงสงคม และสงเสรมมลคำเพมทำงเศรษฐกจดวยทนทำงวฒนธรรม”

ประกอบดวย ๑ ยทธศาสตร ๒ กลยทธ ดงน

ยทธศำสตรท ๖ น ำทนทำงวฒนธรรมสรำงมลคำเพมทำงเศรษฐกจ และคณคำทำงสงคม

เปำหมำย

ทนทางวฒนธรรมมบทบาทส าคญในการสรางเพมมลคาทางเศรษฐกจและคณคาทางสงคมดวยพลงของความรวมมอจากทกภาคสวน

กลยทธท ๑ สงเสรม และพฒนำศกยภำพแหลงทองเทยวทำงวฒนธรรม

วตถประสงค

๑. ยกระดบคณภาพมาตรฐานแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม

๒. พฒนาคณภาพการผลตผลตภณฑการบรการ และอตสาหกรรมทางวฒนธรรมใหสอดคลองกบความตองการของผบรโภคโดยด ารงไวซงเอกลกษณของภมปญญาระดบทองถน และระดบชาต

๓. สงเสรมการเตบโตของเศรษฐกจชมชนใหขยายสระดบภาค ระดบชาต และระดบสากล

กลยทธท ๒ พฒนำระบบบรหำรจดกำรทนทำงวฒนธรรมของภำคเครอขำย

วตถประสงค

๑. พฒนาระบบการบรหารจดการเพอน าทนทางวฒนธรรมไปสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจและสงคม ๒. พฒนาระบบฐานขอมลแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม

๓.6 แนวคด Thailand ๔.๐

23

ประเทศไทย ๔.๐ เปนนโยบายส าคญของรฐบาลทตองการปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจไปส เศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม สรางความเขมแขงจากภายใน เชอมเศรษฐกจไทยสโลกดวยความสมดล สรางคนไทยใหเปน “มนษยทสมบรณ” ทงดานพทธศกษา ศลปศกษา พลศกษาและจรยศกษา สรางสงคมไทย เปน “สงคมทเกอกลและแบงปน” โดยนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาใชในการด าเนนชวต และผนก ก าลงสานพลงประชารฐ เนนการพงพาตนเอง พงพากนเอง และรวมกนเปนกลมอยางมพลง โดยการเตมเตม ดวยวทยาการ ความคดสรางสรรค นวตกรรม วทยาศาสตร เทคโนโลย และการวจยและพฒนา ตอยอด ความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ ๕ กลมอตสาหกรรมเปาหมาย ประกอบดวย ๑) กลมอตสาหกรรมอาหารเกษตร และไบโอเทคโนโลย ๒) กลมอตสาหกรรมเพอสขภาพ ๓) กลมอตสาหกรรมอปกรณอจฉรยะ และหนยนตเพออตสาหกรรม ๔) กลมอตสาหกรรมดจทล ระบบการสอสารและเทคโนโลยสมยใหม และ ๕) กลมอตสาหกรรมสรางสรรค วฒนธรรม และบรการทมมลคาสง โดยศลปวฒนธรรมรวมสมยมสวนเกยวของกบการขบเคลอนสประเทศไทย ๔.๐ คอ การสงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมสรางสรรค วฒนธรรม และบรการทมมลคาสง โดยเรมจากสนคาและการบรการทางวฒนธรรมทมศกยภาพ ๕ F คอ ๑) อาหาร (Food) ๒) ภาพยนตรและวดทศน (Film) ๓) การออกแบบและแฟชน (Fashion) ๔) มวยไทย (Fighting) และศลปะการปองกนตวแบบไทย และ ๕) เทศกาล ประเพณ (Festival) โดยการด าเนนงาน ดงกลาวจะตองมการบรณาการและรวมมอกบหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ตามแนวนโยบายพลงประชารฐ เพอพฒนาสนคาและบรการดงกลาว ใหสอดคลองกบความตองการของตลาดและลกคา เชอมโยงความรวมมอทงภายในและภายนอกประเทศ เชน ประเทศเพอนบาน กลมสมาชกอาเซยน ฯลฯ ซงจ าเปนตองด าเนนการตามกรอบทศทางการขบเคลอนงานวฒนธรรมตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔)

๓.๗ พระราชบญญตสงเสรมศลปะรวมสมย พ.ศ. ๒๕๕๑ ศลปะรวมสมยมสวนในการสรางสรรค และคงไวซงวฒนธรรมของชาตใหมการพฒนาอยางตอเนอง และเปนการพฒนาและเสรมสรางคณภาพชวตของประชาชนใหมคณธรรม สรางความสมานฉนท และมความสขทางจตใจโดยทางตรงหรอทางออมประกอบกบศลปะรวมสมยเปนทนและพลงในการชวยขบเคลอนเศรษฐกจของชาตใหดขน ดงนน สมควรสงเสรมศลปะรวมสมยโดยสนบสนนการสรางองคความร ปลกจตส านก สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนทงภาครฐและภาคเอกชนเพอสนบสนนผสรางสรรคงานศลปะรวมสมย ซงตรงตามเจตนารมณของพระราชบญญตสงเสรมศลปะรวมสมย พ.ศ. ๒๕๕๑ คอ เพอสงเสรม การด าเนนงานดานศลปะรวมสมย และใหมการจดตงกองทนสงเสรมศลปะรวมสมย เพอเปนทนหมนเวยนในการอดหนนหรอใหกยมเงนแกผขอรบการสงเสรม

มาตรา ๑๐ ใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทดงตอไปน (๑) เสนอนโยบายเกยวกบการสงเสรมและพฒนาศลปะรวมสมยตอคณะรฐมนตร (๒) ก าหนดแนวทางการสรางเครอขายความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนในการสงเสรมศลปะรวมสมย (๓) ก าหนดแนวทางในการจดท าและใหความเหนชอบแผนงานและยทธศาสตรเพอใหเกดการสรางสรรคงานศลปะรวมสมยทงในระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบชาต และเพอสงเสรมการเผยแพรผลงานในระดบนานาชาต มาตรา ๑๖ โครงการทจะไดรบการสงเสรม ตองเปนโครงการศลปะรวมสมยทคณะกรรมการเหนวาเปนประโยชนในดานการศกษา วฒนธรรม และสงคมในลกษณะอยางหนงอยางใด ดงตอไปน (๑) เปนการสรางเสรมภมปญญาทางศลปะรวมสมย

24

(๒) เปนการสรางสรรค สะสม และเพมคณคาทางศลปะรวมสมยใหแกสงคมในระดบทองถน ระดบภมภาคระดบชาต หรอระดบนานาชาต (๓) เปนการพฒนาใหเกดคณประโยชนตอชาตในดานเศรษฐกจ อตสาหกรรมทองเทยวและศลปะรวมสมย (๔) เปนการพฒนาความรใหกาวทนตอความเปลยนแปลงของกระแสโลกาภวตนทางดานศลปะรวมสมย (๕) เปนการสรางเครอขายความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนในการสงเสรมศลปะรวมสมยลกษณะของโครงการ การเสนอและการพจารณาอนมตโครงการใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด

๓.๘ ตำมอ ำนำจหนำทของคณะกรรมกำรสงเสรมศลปะรวมสมย ตำมมำตรำ 10 (1) และ (3) และ มตทประชมคณะกรรมการสงเสรมศลปะรวมสมยเหนชอบรำงนโยบำยและยทธศำสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย (พ.ศ. 2560 – 2564)

ตามพระราชบญญตสงเสรมศลปะรวมสมย มาตรา 10 (1) ไดก าหนดใหคณะกรรมการสงเสรมศลปะรวมสมยมอ านาจหนาทเสนอนโยบายเกยวกบการสงเสรมและพฒนาศลปะรวมสมยตอคณะรฐมนตร และ (3) ก าหนดแนวทางในการจดท าและใหความเหนชอบแผนงานและยทธศาสตรเพอใหเกดการสรางสรรคงานศลปะรวมสมย ทงในระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบชาต และเพอสงเสรมการเผยแพรผลงานในระดบนานาชาต ดงนน ในการประชมคณะกรรมการสงเสรมศลปะรวมสมย ครงท 1/ 2558 ฝายเลขานการจงไดน าเสนอทประชมพจารณารางนโยบายและยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย ซงมทมาจากการศกษาการจดท าแผนยทธศาสตรการสงเสรมศลปะรวมสมยในระยะ 5 ป โดยคณะผวจย รองศาสตราจารย ดร. จนทมา เขยวแกว และ ดร. ชวลลกษณ คณาธกรกจ และทประชมของคณะกรรมการสงเสรมศลปะรวมสมยมมตเหนชอบ และมอบฝายเลขานการด าเนนการปรบแกและพฒนาตามค าแนะน าของคณะกรรมการอยางตอเนอง พรอมรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดสวนเสย เพอใหยทธศาสตรม ความครอบคลมและสงเสรมงานศลปวฒนธรรมรวมสมยไดอยางแทจรง จนเมอการประชมคณะกรรมการสงเสรมศลปะรวมสมย ครงท 2/ 2559 คณะกรรมการสงเสรมศลปะรวมสมยไดใหความเหนชอบรางนโยบายและยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย (พ.ศ. 2560 – 2564) โดยมอบหมายใหฝายเลขานการแกไขขอความตามทคณะกรรมการใหความเหนกอนน าเสนอคณะรฐมนตรเพอทราบตอไป

๔. มตกำรพฒนำศลปวฒนธรรมรวมสมย

ศลปวฒนธรรม นบเปนสงส าคญในการพฒนาคนและพฒนาประเทศ การพฒนาศลปวฒนธรรมของประเทศ ควรเปนการพฒนาทท าอยางไรใหคงอตลกษณของไทย ยนอยบนรากฐานของตนเองและภมปญญาของชมชน จากนยามค าวา ศลปวฒนธรรมรวมสมย ทส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมยไดก าหนดนยามไวในสวนท ๑ สรปไดวา ศลปวฒนธรรมรวมสมย คอ

๑. ศลปวฒนธรรมทพฒนาสรางสรรคขนใหมในยคเดยวกน หรอในเวลาเดยวกน และเกดขนในสมยปจจบน โดยมวฒนธรรมเปนรากฐานส าคญในการสรางสรรค

๒. ศลปวฒนธรรมทสรางสรรคขนใหมโดยมกระบวนแบบหรอแนวความคดของสงคมและวฒนธรรมปจจบนเปนพนฐาน

๓. ศลปวฒนธรรมทสรางสรรคขนใหม เพอรบใชสงคมในยคปจจบน ทเกดจากความคดและประยกตอยางบรณาการ สอดคลองสมพนธและสงผลตอกนและกน ระหวางศลปะและวฒนธรรม

25

นอกจากความเขาใจในความหมายของศลปวฒนธรรมรวมสมย การจะก าหนดทศทางในการพฒนางานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยในกระแสโลกาภวตนเชนในปจจบน จงควรศกษาแนวคดดานตางๆ ดงน

แนวคดสงคม เศรษฐกจ ทนนยม อ.รงสรรค ธนะพรพนธ (2539) มองวา ทนทางวฒนธรรม คอ “…ทนทใชในการผลตสนคาและบรการทมนยทางวฒนธรรม สงเหลานเรยกวาทนวฒนธรรม…” ซงทนวฒนธรรมของอ.รงสรรค กคอทนการเงน ทนบรการ ทมความส าคญในระบบทนนยมโลกปจจบน ทมความเชอมโยงกบอตสาหกรรมทสอถงนยทางวฒนธรรมทเรยกวา อตสาหกรรมสนคาวฒนธรรม ทผลตสนคาวฒนธรรม (Cultural Product) และบรการทมวฒนธรรมฝงตวอยในสนคาและบรการนน อ.ชยอนนต สมทวาณช ไดน าเสนอแนวคดเรองทนวฒนธรรมทมความคลายคลงในแงของการท าใหวฒนธรรมเปนทน เปนสนคาและบรการ แตทแตกตางจากแนวคดของ อ.รงสรรค กคอจดเนนในการใหความส าคญกบเรองของวฒนธรรมเปนหลก เรองสนคาและบรการคอเรองรอง อ.ชยอนนต มองวา วฒนธรรมคอทน (Cultural as Capital) ซงเมอวฒนธรรมตวนมลกษณะเปนทนแลว กมสงทเรยกวา โกดงหรอคลงเกบวฒนธรรม (Cultural Stacle) เพอรกษาคณคา และความมงคงในทางวฒนธรรมเอาไวซงเปนการใหความส าคญกบทนเดมหรอมรดกทางวฒนธรรม ซงเปนทนหลกของสงคม ซงแนวคดของ อ.ชยอนนต กคอวา การท าวฒนธรรมใหเปนสนคา ไมใชเพยงแคท าใหสนคามราคา มรายไดทางเศรษฐกจ เพราะนนเทากบวฒนธรรมกลายเปนผถกกระท า (Passive) ทนทางวฒนธรรมทเปนแนวคดทน ามาใชในปจจบน มอย 2 สาย คอสายเศรษฐศาสตรการเมอง และสายวฒนธรรมชมชน ทมองในเชงของระบบเศรษฐกจ การคาขาย โดยเอารายไดเปนตวตง อะไรทนาจะขายกเอามาขายไดทงหมดรวมทงวฒนธรรม และการพฒนาเปนอตสาหกรรมทางวฒนธรรม Cultural Industry ทงผลตภณฑทเปนสนคาและการทองเทยว ทประเทศในยโรป และเอเชยหลายประเทศกด าเนนกจกรรมโดยใชแนวความคดน ในขณะทนกมานษยวทยา นกสงคมวทยาและนกวชาการทเคลอนไหว เชน อ. อานนท มองทนวฒนธรรม/ทนทางสงคมเปนเรองของพนททางวฒนธรรม พนททางอ านาจเพอเปนเวทใหชมชนมวถชวต และการด ารงอยอยางมศกดศรรเทาทนการเปลยนแปลงมความยงยนเปนการเสรมสรางพลงของประชาสงคมและ การสรางความเขมแขงขององคกรชมชน

แนวคดเกยวกบกำรแพรกระจำยทำงวฒนธรรมสำกลในยคโลกำภวตน ค าวา “โลกาภวตน”.หมายถง การแพรกระจายไปทวโลก (ของขาวสาร) การทประชาคมโลกไมวาจะอย ณ จดใดสามารถรบร สมผส หรอ รบผลกระทบจากสงทเกดขนไดอยางรวดเรว กวางขวาง สบเนองมาจากการพฒนาระบบสารสนเทศ ดงนนยคโลกาภวตนจงเปนยคขอมลขาวสาร (Information Age) ทไรพรมแดน อนเปนยคทมพฒนาการและการเปลยนแปลงอยางมากทางดานเทคโนโลยสอสารและคมนาคม ท าใหประเทศตาง ๆ ไดเขามาใกลชดกนมากขน กระแสโลกทงในรปของทนและขอมล รวมทงคานยมบางประการไดขยายตวครอบคลมไปทวโลก กลำวไดวำ ผลกระทบของโลกำ ภวตนตอสงคมโลกกำรครอบโลกทำงวฒนธรรม เนองจากระบบสอสารไรพรมแดน ท าใหเกดการครอบโลกทางวฒนธรรม อทธพลของวฒนธรรมและอ านาจของเศรษฐกจจากประเทศทพฒนาแลวไดไหลบาเขาสประเทศอนอยางรนแรง กอใหเกดกระแสวฒนธรรมโลก (Neo.-.Westernization) ครอบง าทาง ความคด การมองโลก การแตงกาย การบรโภคนยม แพรหลายเขาครอบคลมเหนอวฒนธรรมประจ าชาตของแตละประเทศ ผลทตามมา คอ เกดระบบผกขาดแบบไรพรมแดน

26

ส ำหรบโลภำภวตนกบวฒนธรรมนน อ. ประภสสร โพธศรทอง เคยกลาวไววา ปจจบนความรวาดวยการจดการวฒนธรรมเปนเรองททาทายคนท างานวฒนธรรม วฒนธรรมในปจจบน มความหมายกวางมากขนกวาในอดตมาก วฒนธรรมไมใชเรองของการสบสานขนบธรรมเนยมประเพณเพยงอยางเดยว และไมใชเปนเรองของการจดงานประเพณตามเทศกาลเทานน ยงมสงตาง ๆ อกมากมายทคนท างานดานวฒนธรรมตองพฒนาใหเทาทน สงททาทายงานวฒนธรรมในปจจบน ประกอบดวย กระแสโลกาภวตน หรอ ยคทขอมลขาวสารหรอปรากฏการณทเกดขนในมมหนงของโลกสงผลกระทบถงสวนอน ๆของโลกไดอยางรวดเรว หรอทบางคนเรยกวาโลกไรพรมแดน ดงนน โลกาภวตน เองท าใหเกดกระแสการเคลอนยายถายเท และสงทเขามากบกระแสโลกาภวตน คอ บรโภคนยม และวตถนยม ถากระแสโลกาภวตน ผนวกเขากบเงนทนกยงสามารถสรางสนคาททรงอทธพลในการสรางคานยมแบบใหม ๆ ใหกบคนมากไดยงขน เกดตนแบบหรอแมพมพทางวฒนธรรมในโลกยคใหม กระแสแฟชนกางเกงลวายสในกลมวยรน ทผผลตสามารถท าเงนไดมากมาย นอาจจะเรยกวาการสรางตนแบบวฒนธรรมใหมขนมาใหมหรอเปลา ท าใหคนรนใหมมกระแสความนยมในเรองแฟชน หรอ รปแบบการใชชวตทเหมอนกน.(บทความ “โลกาภวตนกบการจดการวฒนธรรม” โดย อ. ประภสสร โพธศรทอง ,4 ตลาคม 2556) สงเหลาน หนวยงานนอกภาคราชการของประเทศตางๆ จงตองลกขนมาคดคานและขอใหรฐบาลตองตดสนใจและทบทวนอะไรใหม เกดกระแสการพยายามปกปองอตลกษณหรอผลประโยชนของชาตเพมมากขน เกดเปนการผลตสนคาทางวฒนธรรมขนมาตอสกบสนคาวฒนธรรมจากตะวนตกมากขน เชน รฐบาลเกาหลทมองเรองการพฒนาประเทศจากรากฐานวฒนธรรมของตวเอง (culture based development) และพฒนามาเปนสนคาวฒนธรรมสงออกไปขายในประเทศแถบเอเชย และไดรบการตอบรบเปนอยางด เปนตน

แนวคดดานคานยม จากแนวคดระบบทนนยมและโลกาภวตนดงกลาวขางตน ท าใหคานยมไดเกดการเปลยนไปเนองจากระบบ

เศรษฐกจทเขาสระบบทนนยมมากขน ท าใหเกดวฒนธรรมของการบรโภค ซงกลไกการโฆษณาจะท าหนาทโนมนาวชกจงใหบคคลเชอและมพฤตกรรมคลอยตาม รวมทงท าหนาทในการผลตซ า (reproduce) เพอใหเกดความเชอเพมขนและฝงแนนอยในระบบจตส านก สอจงมอทธพลตอการด าเนนชวตของผคนสมยใหม ความกาวหนาทางดานเทคโนโลยการสอสารและการคมนาคมภายใตระบบทนนยมโลกถอเปนหวใจส าคญของโลกานวตร ระบบการสอสารชวยสงผานประสบการณ วถชวตและวฒนธรรม วตถนยมจากสากลมาผนวกรวมเขากบทองถน กอใหเกดกระบวนการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทงทางดานเศรษฐกจ สงคม คานยม และระบบคณคาตางๆ ในสงคมไทย ผลของมนกคอ การเปลยนแปลงวธคด เปลยนวธการมองความจรง เปลยนแบบแผนในการใชชวตประจ าวนของปจเจกบคคล และเปลยนแบบแผนประเพณตางๆ ทเคยปฏบตสบทอดกนมา (พฒนา กตอาษา, 2546)

แนวคดกำรใชควำมคดสรำงสรรคและกำรตอยอดของศลปวฒนธรรม ยทธศาสตรส าคญประการหนงของการพฒนาประเทศ ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙) คอ การสรางโอกาสทางเศรษฐกจดวยฐานความร เทคโนโลย นวตกรรม และความคดสรางสรรคบนพนฐานการผลตและการบรโภคทเปนมตรตอสงแวดลอม หลกการส าคญ คอ การพฒนาภาคการผลตสนคาและบรการ บนพนฐานเศรษฐกจสรางสรรค ทสงเสรมการใชกระบวนการคดเพอเพมมลคา ซงจ าเปนตองมการสงเสรมตอเนองไปสการศกษาวจยและพฒนาในเชงลกในสาขาเศรษฐกจเฉพาะดานทตองเชอมโยงเขากบการสงเสรมและพฒนากลไกในเรองของทน ทงทนทางการเงนและทนทางวฒนธรรม การผลกดนอตสาหกรรมทใชความคดสรางสรรค (Creative Industry) อนเปนเปาหมายของ การขบเคลอนระบบเศรษฐกจบนพนฐานความคดสรางสรรค (Creative Economy) ไมอาจหวงผลใหเกดขน

27

ในชวขามคน แตสงส าคญคอการสรางและพฒนาบคลากรตอบสนองภาคการผลตและบรการทงในระดบวชาชพและผประกอบการใหมความคดเชงสรางสรรค การจดกจกรรมฝกอบรมและแลกเปลยนเรยนรทงในและตางประเทศ สามารถสรางบคลากรไทย ทไดผานการรบรองจากหนวยงานระดบนานาชาต ท าใหเกดการสอสารปฏสมพนธในวงการบมเพาะธรกจ ตลอดจนการเชอมโยงเขากบเครอขายในระดบสากลเพอเพมประสทธภาพ

จากการศกษาโครงการงานศกษาหลายชนงาน พบวา การใชความคดสรางสรรคในสนคาวฒนธรรม เปนการชวยสรางมลคาเพมใหกบสนคา อยางไรกตาม การทมนษยจะผลตสนคาทางวฒนธรรมในเชงสรางสรรคไดนน จ าเปนตองอาศยทนดานตางๆ ๕ ประการ ไดแก

๑. ทนมนษย (Human Capital)

๒. ทนสงคม (Social Capital)

๓. ทนวฒนธรรม (Cultural Capital)

๔. ทนเทคโนโลย (Technology Capital)

๕. ทนโครงสรางสนบสนน (Infrastructure Capital) แนวคดกำรน ำ 'ทนมนษย' ส 'เศรษฐกจสรำงสรรค' ดวยกำรวจยและพฒนำนวตกรรม ประเทศไทยเตบโตกาวหนาขนมาได โดยอาศยปจจยในดานตนทนการผลตและแรงงาน ขณะน ถงยคทตองปรบเปลยนแนวคดใหมทงหมด การพฒนาประเทศ ไมสามารถผลกดนใหเกดขนจากตนทนการผลต และแรงงานคาจางต าไดอกตอไป ภาคธรกจตองหนกลบมาใหความส าคญกบเรองของการเรงพฒนาทนมนษย สงเสรมใหเกดการพฒนากระบวนการคดและใชสตปญญาแกปญหา รวมถงเสนอคณคาทดกวาใหกบโลก ไมใชการแสวงหาแหลงตนทนและแรงงานคาจางต า รากฐานของการสรางเศรษฐกจสรางสรรค ยงจ าเปนตองมาจากการผลกดนใหเกดการคดคน วจยและพฒนา ภายใต พนฐานสตปญญาของหลกการคดทางวทยาศาสตรและการถายทอดทางเทคโนโลย ดงนน การสรางสตปญญาใหเกดขนในสงคมเพอกาวไปสทนมนษย จงตองมความรวมมอจากหลายหนวยงาน เรมตนตงแตภาคการศกษา การปฏรประบบการศกษาใหศกษาเลาเรยนในสถานศกษาเพอทจะออกไปพฒนาการเรยนรตอไป ไมใชระบบการศกษาทบงคบใหเรยนเพอสอบใหผานไดคะแนนสง ๆ แขงกนทองจ าใหตรงตามแนวขอสอบ ซงไมชวยใหเดกเตบโตขนไปกลายเปนทนมนษยทดใหกบสงคมและประเทศชาตในอนาคต แมในการพฒนาทนมนษยจ าเปนตองใชทนทรพย แตสงส าคญ คอ การสนบสนนดานการวจยและพฒนานวตกรรม โดยหลกของนวตกรรม คอ ความแปลกใหม กาวกระโดด หรอแตกตางจากของเดมหรอวธการเดมอยางมากมาย นวตกรรมสามารถสรางสงทยงใหญโดยอาศยความร ทเปนระบบ มเปาหมายทชดเจนเปนรปธรรม ทงนการน าความรและการเรยนรมาสรางคณคาและมลคา ตองน ามาผานกระบวนการใหครบทง 3 มม คอ มมของการวจย มมของนวตกรรม และมมของการจดการความร ทมการเคลอนไหวเปลยนแปลงและปรบตวอยตลอดเวลา จากแนวคดทางทฤษฎดงกลาว ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย จงไดน ามาวเคราะห และจดท าเปนแผนวงจรการพฒนางานดานศลปวฒนธรรม ดงน

28

จากแผนภาพ อธบาย ไดวา ส านกงานศลปวฒนธรรม มภารกจงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย แบงเปน วจตรศลป และประยกตศลป

วจตรศลป ประกอบดวยงานศลปะสาขาทศนศลป วรรณศลป ดนตร ศลปะการแสดง และอนๆ ประยกตศลป ประกอบดวยงานสถาปตยกรรม มณฑนศลป เรขศลป ภาพยนตร การออกแบบเครองแตงกาย และอนๆ การพฒนางานศลปวฒนธรรมรวมสมย ของส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมยตองเรมจากการน าศลปวฒนธรรมดงเดม หรอทเรยกวา ทนทางวฒนธรรม ทงทนทเปนวตถ เชน โบราณสถาน โบราณวตถ และทนทเปนภมปญญา ซงเปนภมปญญา มรดกตกทอดของคนในพนทตางๆ ทงทจบตองไดและจบตองไมไดและมอตลกษณไทย มาพฒนาตอยอดโดยใชความคดสรางสรรค เกดการผลตเปนสนคาศลปวฒนธรรมและวฒนธรรมรวมสมยทมมลคาทางเศรษฐกจ การน าศลปวฒนธรรมดงเดม (ทนทางวฒนธรรม) มาพฒนางานวจย/นวตกรรม โดยน าศลปวฒนธรรมดงเดม (ทนทางวฒนธรรม) ทมอยในประเทศไทยตามแหลงตาง ๆ มาวจยและพฒนา อนกอใหเกดเปนคลงความรดานศลปวฒนธรรม และสามารถน าคลงความรนน ไปเปนประโยชนตอการสรางสรรคผลงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย การน าศลปวฒนธรรมดงเดม (ทนทางวฒนธรรม) มาบรหารอยางไรใหเขมแขงสามารถตอสกบการไหลบาทางวฒนธรรมจากประเทศอนๆ ไดภายใตกระแสโลกาภวตนในปจจบน ยกตวอยางเชน หลายจงหวดไดมการน าแหลงวฒนธรรมของแตละพนทมาพฒนาใหกลายเปนแหลงวฒนธรรมเชงเศรษฐกจทยงยน

ทศทางของการพฒนา ศลปวฒนธรรมรวมสมย

วจตรศลป - ทศนศลป - วรรณศลป - ดนตร - ศลปะการแสดง - และอนๆ

ศลปวฒนธรรมรวมสมย

ประยกตศลป - สถาปตยกรรม - มณฑนศลป - เรขศลป - ภาพยนตร - การออกแบบเครอง แตงกาย - อนๆ

ศลปวฒนธรรมรวมสมย

ศลปวฒนธรรม

ดงเดม (ทนทางวฒนธรรม)

การพฒนา ทนมนษย

คำนยม

สงคม/ เศรษฐกจ/ ทนนยม

ความคด สรางสรรค/

ตอยอด

การวจย/ นวตกรรม

โลกาภวตน

29

การน าศลปวฒนธรรมดงเดม (ทนทางวฒนธรรม) น ามาพฒนาสรางสรรค ออกแบบ จนกลายเปนสนคาทางศลปวฒนธรรม ทมคานยมไทยอยในตวสนคาหรองานศลปวฒนธรรม อนท าใหทนทางวฒนธรรมกลายเปนสงทเมอผใดพบเหน กจะรวานคอศลปวฒนธรรมไทย ทงน แนวทางการพฒนาทงหมดทงมวลดงกลาวขางตน จ าเปนอยางยง ตองอาศยปจจยการพฒนาทนมนษย การจะน าศลปวฒนธรรมดงเดม (ทนทางวฒนธรรม) มาพฒนาตอยอด ใชความคดสรางสรรค น ามาวจยพฒนาเปนคลงความร จนกลายเปนความแขงแกรง ยงยน ตานการไหลบาทางวฒนธรรมภายใตกระแสโลกาภวตนไดนน ตองอาศยมนษยในการใชความรความสามารถมาพฒนาออกแบบ ใชความคดสรางสรรคเตมแตงใหศลปวฒนธรรมกลายเปนสนคาทมมลคา น าไปขายหรอเผยแพรใหเปนทรจกได ซงการจะท าใหมนษยมความคดสรางสรรคสรางผลงานดานศลปวฒนธรรมไดนน ตองมการพฒนามนษยใหสามารถเปนผสรางสรรคงานใหเกดมลคาเพมได การวเคราะหศกยภาพของการด าเนนงานทเกยวของกบการสรางสรรคงานศลปวฒนธรรมรวมสมย การด าเนนงานของทงภาครฐและเอกชน ในดานการสงเสรมงานศลปวฒนธรรมรวมสมยทง ๙ สาขาใหพฒนาและขยายตวไดในอนาคต จากการวเคราะหสภาพการณและความสนใจของประชาชนกบการไดรบการสนบสนนจากหนวยงานทงภาครฐบาลและเอกชน โดย รองศาสตราจารย ดร.จนทมา เขยวแกวและ ดร.ชวลลกษณ คณาธกรกจ (๒๕๕๕)12 สามารถสรปผลการวเคราะหไดดงน

แผนภาพท ๓ สรปการวเคราะหศกยภาพของการด าเนนงานทเกยวของกบการสรางสรรคงาน

ศลปวฒนธรรมรวมสมยแตละสาขาดวย BCG Matrix จากแมททรกซในแผนภาพท ๓ พบวาศลปวฒนธรรมในแตละอตสาหกรรมสวนใหญอยในระดบม

ปญหาหรอเครองหมายค าถามซงแสดงวาอตสาหกรรมสวนใหญ มการขยายตวและมคนใหความสนใจในระดบสงซงเปนโอกาสทดตอการขยายภาคอตสาหกรรมใหประเทศไทยเปนผน าทางดานศลปวฒนธรรมแขนงตางๆ ได แตเมอพจารณาการสนบสนนจากภาครฐบาลและ/หรอ ภาคเอกชน สวนใหญพบวา การสงเสรมสนบสนนยงไมเพยงพอทจะท าใหอตสาหกรรมมความสามารถในการแขงขนเพอทจะเปนผน าในกลมประเทศอาเซยนได ดงนนจงควรมแนวทางสงเสรมใหอตสาหกรรมสามารถพฒนาใหดยงขนจนกลายเปนระดบดาว

12 รองศาสตราจารย ดร.จนทมา เขยวแกว และ ดร.ชวลลกษณ คณาธกรกจ, อางแลว.

30

เมอวเคราะหแลวพบวา อตสาหกรรมดานสถาปตยกรรม มโอกาสเปนไปไดมากทสดท ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย (สศร.) สามารถสงเสรมสนบสนนใหเปนผน าในกลมประเทศอาเซยนได เนองจากงานดานสถาปตยกรรมเปนงานทคนใหความสนใจมาก เปนเรองของทอยอาศย ซงเปนสงจ าเปนส าหรบมนษย ถาไดรบการผลกดนใหเตมรปแบบและจรงจง จะสามารถขยายอตสาหกรรมดานสถาปตยกรรมไปไดอกไกล รองลงมาคอสาขาวรรณศลปมโอกาสเปนไปไดมากทส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย (สศร.) จะสามารถผลกดนใหแขงขนกบอาเซยนได เนองจากปจจบนมคนสนใจงานทางวรรณศลปเพมขนอยในระดบมาก เมอส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย (สศร.) สงเสรมหรอสนบสนนใหมการจดประกวดผลงานหรอกจกรรมงานหนงสอ ทวประเทศ จะสามารถท าใหอตสาหกรรมนกาวไปสการเปนผน าของประเทศในกลมสมาชกอาเซยนได นอกจากนยงมอกสองสาขาทสามารถใหการสงเสรมได คอ สาขาทศนศลปและดนตร ซงมแนวโนมทจะพฒนาใหกลายเปนกลมผน าของประเทศอาเซยน เนองจากประเทศไทยมวฒนธรรมทเปนเอกลกษณเฉพาะตว ดงนนงานทางดานทศนศลป รวมถงงานดนตร กสามารถน าเอาความเขมแขงของวฒนธรรมมาผสมผสานสรางงานศลปวฒนธรรมรวมสมย โดยตองการความรวมมอและใหการสนบสนนจากภาครฐบาลเพมมากขนและอยางตอเนอง สวนอตสาหกรรมทนาเปนหวงทสดตอนนคออตสาหกรรมภาพยนตร เนองจากเกดความอมตวทงของโรงฉาย ผผลต และคนเสพ และขาดการสงเสรมอยางมากจากภาครฐ ดงนนการทจะฟนฟอตสาหกรรมภาพยนตรใหพฒนาขนมาได ตองมการท างานรวมกน เปนพนธมตรทงจากผผลต ในการสรางภาพยนตรทหลากหลาย สามารถตอบสนองความตองการของคนดไดหลายกลม อกทงรฐกตองชวยสนบสนนใหมการก าหนดนโยบายทเออตอการพฒนาอตสาหกรรมน

สวนท ๒ ทศทำงกำรพฒนำศลปวฒนธรรมรวมสมย พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔

นโยบำย 1. พฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมทตระหนกถงคณคาของงานศลปวฒนธรรมรวมสมย 2. คนไทยมความรความเขาใจ มความภมใจในงานศลปวฒนธรรมรวมสมยของประเทศ และสามารถ

รกษารากเหงาของวฒนธรรมไทย 3. ประเทศไทยสามารถเผยแพรงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยไทยไปทวโลก และใชศลปวฒนธรรม

รวมสมยเปนสอในการสรางความสมพนธ หรอแกไขปญหาความขดแยงระหวางประเทศ 4. ประเทศไทยสามารถใชทนทางศลปวฒนธรรมรวมสมยสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ และคณคา

ทางสงคม

วสยทศน บรณาการความรวมมอกบทกภาคสวน โดยใชมตดานศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอขบเคลอนเศรษฐกจ

สรางสรรค ทสรางคณคาทางสงคม และมลคาทางเศรษฐกจ พนธกจ

1. สงเสรม สนบสนน ใหมการพฒนา เผยแพรองคความร และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย 2. สงเสรม สนบสนน ใหมการบรณการความรวมมอของทกภาคสวนในการสรางสรรคผลงานดาน

ศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอขบเคลอนเศรษฐกจสรางสรรคทสรางคณคา ทางสงคม และมลคาทางเศรษฐกจ

31

เปำประสงค

ระดบบคคล - คนไทยมความรความเขาใจงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย และสามารถรกษารากเหงาของวฒนธรรมไทย - คนไทยมความสนใจ และสามารถเสพงานศลปวฒนธรรมรวมสมยในแตละสาขา

- คนไทยสามารถใชประโยชนจากงานศลปวฒนธรรมรวมสมยเพอเพมมลคาทางเศรษฐกจ - คนไทยมความภมใจในงานศลปวฒนธรรมรวมสมยของประเทศสามารถสงเสรมใหศลปวฒนธรรม

รวมสมยด าเนนไดอยางตอเนอง

ระดบชมชน - ชมชนตระหนกถงคณคาของงานศลปวฒนธรรมรวมสมย - ชมชนสามารถพฒนาศลปะรวมสมยทสบทอดมรดกทางวฒนธรรมของชมชนใหเกดประโยชนทาง

เศรษฐกจ

ระดบประเทศ - ประเทศไทยสามารถเผยแพรงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยไทยไปทวโลก และใชศลปวฒนธรรม

รวมสมยเปนสอในการสรางความสมพนธ หรอแกไขปญหาความขดแยงระหวางประเทศ - ประเทศไทยสามารถสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ และคณคาทางสงคมดวยทนทางศลปวฒนธรรม

รวมสมย พนธกจท 1 : สงเสรม สนบสนนใหมกำรพฒนำ เผยแพร องคควำมร และแหลงเรยนรดำนศลปวฒนธรรม

รวมสมย

ประกอบดวย 2 ยทธศาสตร 6 กลยทธ ดงน ยทธศำสตรท ๑ ศกษำ วจย และสงเสรมกำรเผยแพรองคควำมรศลปวฒนธรรมรวมสมย ดำนงำนสรำงสรรค

วชำกำรทำงศลปะ และนวตกรรมดำนศลปวฒนธรรมรวมสมย

เปำหมำย ประชาชนมความรความเขาใจงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย สามารถตอยอดพฒนาภมปญญา

และน าไปประยกตใชในวถชวต ตวชวด ๑. จ านวนผลงานวจยและองคความรใหมดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

2. จ านวนองคความรใหมดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทน าไปประยกตใช ๓. รอยละความส าเรจของการพฒนาฐานขอมลดานศลปวฒนธรรมรวมสมย ๔. จ านวนขอมลดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทเผยแพรผานระบบดจทล ๕. จ านวนเครอขายทเชอมโยงฐานขอมลดจทล ๖. จ านวนผใชบรการสบคนระบบฐานขอมลดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

32

กลยทธท ๑ สงเสรมกำรศกษำ วจย องคควำมรทขำดแคลนดำนศลปวฒนธรรมรวมสมย

วตถประสงค ๑. เพอใหไดองคความรศลปวฒนธรรมรวมสมยทขาดแคลน ๒. เพอสงเสรมใหมการน าองคความรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยไปประยกตใชในการเพมขด

ความสามารถการสรางสรรคผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

แผนงำนตำมยทธศำสตร

แนวทำง/วธกำรด ำเนนงำน วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

๑.1 สงเสรมการศกษา วจย องคความรทขาดแคลนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

๑. ส ารวจสภาพปญหา และความตองการในการใชองคความรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย ๒. ก าหนดกรอบงานวจยเพอใหไดองคความรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทขาดแคลน ๓. ประสานความรวมมอกบ สภาวจยแหงชาต และหนวยงาน/สถาบนทเกยวของเพอใหเกดงานวจยรวมกน ๔. สนบสนนทนในการวจยและพฒนางานศลปวฒนธรรม รวมสมย ๕. เผยแพรงานวจยสสาธารณชนและสถาบน การศกษาดานศลปวฒนธรรมรวมสมยในระดบชาตและนานาชาตผานชองทางตางๆ สอตางๆ และระบบสารสนเทศ ๖. ศลปนรวมสมย สถาบนการศกษา และหนวยงานทเกยวของน าผลงานวจยไปประยกตใชในการเพมขดความสามารถการสรางสรรคผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

๑. เพอใหไดองคความรศลปวฒนธรรมรวมสมยทขาดแคลน ๒. เพอสงเสรมใหมการน าองคความรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยไปประยกตใชในการเพมขดความสามารถการสรางสรรคผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

๑. จ านวนผลงานวจยและองคความรใหมดานศลปวฒนธรรมรวมสมย 2. จ านวนองคความรใหมดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทน าไปประยกตใช

- ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

- กระทรวงวฒนธรรม - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศฯ - กระทรวงมหาดไทย - มหาวทยาลยวทยาลยทเปดสอนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย - เครอขายภาคประชาชน - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรมรวมสมย - OKMD (ส านกงานบรหารและพฒนา องคความร)

33

กลยทธท ๒ สรำงและเผยแพรองคควำมรศลปวฒนธรรมรวมสมยสระบบดจทล* วตถประสงค

1. เพอใหมระบบฐานขอมลดจทลในการเผยแพรองคความรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย 2. เพอใหเกดการเชอมโยงฐานขอมลดจทลกบเครอขายทเกยวของ

๓. เพอใหผทสนใจในงานศลปวฒนธรรม และประชาชนทวไปไดใชประโยชนจากระบบฐานขอมล

แผนงำนตำมยทธศำสตร

แนวทำง/วธกำรด ำเนนงำน วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

1.๒ สรางและเผยแพรองคความรศลปวฒนธรรมรวมสมยสระบบดจทล*

1. วเคราะหและจดหมวดหมฐานขอมลองคความรตามสาขาของศลปวฒนธรรมรวมสมย 2. จดเกบขอมลตามหมวดหม สาขาของศลปวฒนธรรมรวมสมย อาท - ระบบฐานขอมลสถานศกษา มหาวทยาลยทเปดการเรยนการสอนวชาเกยวกบศลปวฒนธรรมรวมสมยเพอเปนแนวทางในการพฒนาหลกสตรศลปวฒนธรรม รวมสมยในกลมเดกและเยาวชน - ระบบฐานขอมลประเทศทประสบความส าเรจในดานการพฒนาศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอเปนแนวทางการพฒนาศลปวฒนธรรมรวมสมยของไทย 3. ตรวจสอบความถกตองของขอมลดานศลปวฒนธรรม รวมสมยในแตละสาขาโดยผเชยวชาญ 4. บนทกขอมลดานศลปวฒนธรรมรวมสมย ในแตละสาขา 5. ทดสอบระบบและน าระบบไปใชงาน 6. ประชาสมพนธ เผยแพรระบบฐานขอมลดจทลดานศลปวฒนธรรมรวมสมยในแตละสาขาใหเปนทรจก 7. พฒนาและปรบปรงขอมลดานศลปวฒนธรรมรวมสมย ใหเปนปจจบน มประสทธภาพ และเชอมโยงทงภายใน ภายนอกองคกร

1. เพอใหมระบบฐานขอมลดจทลในการเผยแพรองคความรดานศลปวฒนธรรม รวมสมย 2. เพอใหเกดการเชอมโยงฐานขอมลดจทลกบเครอขาย ทเกยวของ ๓.เพอใหผทสนใจในงานศลปวฒนธรรมและประชาชนทวไปไดใชประโยชนจากระบบฐานขอมล

๑. รอยละความส าเรจของการพฒนาฐานขอมลดานศลปวฒนธรรมรวมสมย ๒. จ านวนขอมลดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทเผยแพรผานระบบดจทล ๓. จ านวนเครอขายทเชอมโยงฐาน ขอมลดจทล ๔. จ านวนผใช บรการสบคนระบบฐานขอมลดานศลปวฒนธรรม รวมสมย

- กระทรวงวฒนธรรม - กระทรวงศกษาธการ

- กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศฯ - มหาวทยาลย/วทยาลยทเปดสอนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย - กรมประชาสมพนธ - หอศลปทงภาครฐและเอกชน - กระทรวงมหาดไทย - เครอขายภาคประชาชน - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรมรวมสมย - สอมวลชนทกแขนง - OKMD (ส านกงานบรหารและพฒนา องคความร)

กำรสรำงและเผยแพรองคควำมรศลปวฒนธรรมรวมสมยสระบบดจทล* หมายถง การสรางและเผยแพรองคความรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย ทอาศยเทคโนโลยสารสนเทศ หรออนเทอรเนต เพอการรบรและสรางรายได หรอกจกรรมทางเศรษฐกจ รวมทงการใชเทคโนโลยการสอสาร และโทรคมนาคมไปใชพฒนาอตสาหกรรมสรางสรรค

34

ยทธศำสตรท ๒ สงเสรมใหม และพฒนำพนทกำรแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนร

เปำหมำย ๑. มพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนรในพนทตางๆ ใหเปนสถานทแลกเปลยน

เรยนรองคความรและผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยทงในระดบประเทศและระดบนานาชาต ๒. พฒนาพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนร ในรปแบบทเหมาะสมเพอเปนแหลง

เรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยของชมชนโดยอาศยการมสวนรวมของคนในพนท ๓. บคลากรมความร.ความเขาใจ.มทกษะ.ประสบการณในการบรหารจดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรม

รวมสมย และแหลงเรยนร ๔. ประชาชนสนใจงานศลปวฒนธรรมรวมสมยมากขนผานการสอสารและประชาสมพนธ

ตวชวด

1. จ านวนพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยทเปนแหลงเรยนรตนแบบ 2. รอยละของความพงพอใจของบคลากรทเกยวของทไดเขามาศกษาเรยนรในแหลงเรยนรตนแบบ 3. จ านวนแหลงเผยแพรศลปวฒนธรรมรวมสมย ทไดรบการพฒนาใหเปนแหลงเรยนรในระดบประเทศ

และ/หรอในระดบนานาชาต 4. จ านวนกจกรรมการเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทจดขนในแหลงเรยนร 5. จ านวนผเขารวมกจกรรมการเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย 6. รอยละของบคลากรทไดรบการพฒนาใหมความร ความเขาใจ มทกษะ ประสบการณในการบรหาร

จดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย 7. รอยละของผใชบรการทมความพงพอใจในการใหบรการของบคลากรทปฏบตงานดานการจดการพนท

การแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย 8. จ านวนผสนใจในงานศลปวฒนธรรม และเขาถงพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยและแหลงเรยนร 9. จ านวนสอประชาสมพนธทใชในการประชาสมพนธกจกรรมของพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวม

สมยและแหลงเรยนร

35

กลยทธท ๑ จดสรรและพฒนำพนทกำรแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยใหเปนแหลงเรยนรตนแบบ วตถประสงค 1. เพอสงเสรมใหเกดพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยทเปนแหลงเรยนรตนแบบ

๒. เพอใหเกดแรงบนดาลใจในการเรยนรการบรหารจดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยและแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยอนๆ

แผนงำน ตำมยทธศำสตร

แนวทำง/ วธกำรด ำเนนงำน

วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

2.1 จดสรรและพฒนาพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย ใหเปนแหลงเรยนรตนแบบ

1. ส ารวจพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทมความพรอม และเหมาะสมในการพฒนาเพอเปนพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยตนแบบ 2. สงเสรมใหมการพฒนาพนทการแสดงรวมสมย และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรม รวมสมยทไดรบการคดเลอกใหเปนพนทการแสดงรวมสมย และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยตนแบบ 3. จดโครงการแลกเปลยนเรยนรระหวางบคลากรพนทการแสดงรวมสมย และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยอน ๆ 4. ใหค าปรกษาในการน าความรการบรหารจดการพนทการแสดงรวมสมยไปใชในการปฏบตงานจรง 5. ตดตามประเมนผลการพฒนาพนทการแสดงรวมสมย และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยอน ๆ ในพนท

1. เพอสงเสรมใหเกดพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยทเปนแหลงเรยนรตนแบบ ๒. เพอใหเกดแรงบนดาลใจในการเรยนรการบรหารจดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยและแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยอนๆ

1. จ านวนพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยทเปนแหลงเรยนรตนแบบ 2. รอยละของความพงพอใจของบคลากรทเกยวของทไดเขามาศกษาเรยนรในแหลงเรยนรตนแบบ

- กระทรวง วฒนธรรม

- - หนวยงานภาครฐหรอเอกชนทมพนททเหมาะสมในการพฒนาเปนแหลงเรยนรตนแบบ

- กระทรวงมหาดไทย - องคกรปกครอง สวนทองถน (อปท.) -กรงเทพมหานคร - ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย - กรมประชาสมพนธ - มหาวทยาลยวทยาลยทเปดสอนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย - เครอขายภาคประชาชน - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรม รวมสมย - OKMD (ส านกงานบรหารและพฒนา องคความร) - สอมวลชนทกแขนง

36

กลยทธท ๒ สงเสรมแหลงเผยแพรศลปวฒนธรรมรวมสมย ใหมศกยภำพในกำรเปนแหลงเรยนร

วตถประสงค ๑. เพอพฒนาแหลงเผยแพรศลปวฒนธรรมรวมสมย ใหมศกยภาพในการเปนแหลงเรยนรใน

ระดบประเทศและ/หรอในระดบนานาชาต ๒. เพอสงเสรมใหเกดกจกรรมการเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

แผนงำน ตำมยทธศำสตร

แนวทำง/ วธกำรด ำเนนงำน

วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

2.๒ สงเสรมแหลงเผยแพรศลปวฒนธรรมรวมสมย ใหมศกยภาพในการเปนแหลงเรยนร

๑. ส ารวจแหลงเผยแพรศลปวฒนธรรม รวมสมยทมศกยภาพในการเปนแหลงเรยนร ๒. สงเสรมใหมการพฒนาพนทดงกลาวใหเปนแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย ๓. สงเสรมใหมการจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรในพนทดงกลาว

๑. เพอพฒนาแหลงเผยแพรศลปวฒนธรรมรวมสมย ใหมศกยภาพในการเปนแหลงเรยนร ๒. เพอสงเสรมใหเกดกจกรรมการเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

๑. จ านวนแหลงเผยแพรศลปวฒนธรรมรวมสมยทไดรบการพฒนาใหเปนแหลงเรยนรในระดบประเทศและ/หรอในระดบนานาชาต ๒.จ านวนกจกรรมการเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทจดขนในแหลงเรยนร ๓. จ านวนผเขารวมกจกรรมการเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

-กระทรวงวฒนธรรม -กระทรวงศกษาธการ -หนวยงานภาครฐหรอเอกชนทมพนททเหมาะสมในการพฒนาเปนแหลงเรยนร

- กระทรวงมหาดไทย - องคกรปกครอง สวนทองถน (อปท.) - กรงเทพมหานคร - ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย - กรมประชาสมพนธ - มหาวทยาลย/วทยาลยทเปดสอนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย - เครอขายภาคประชาชน - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรม รวมสมย - OKMD (ส านกงานบรหารและพฒนา องคความร) - สอมวลชนทกแขนง

37

กลยทธท ๓ สงเสรมและพฒนำบคลำกรดำนกำรบรหำรจดกำรพนทกำรแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนร

วตถประสงค 1. เพอใหบคลากรมความร ความเขาใจ มทกษะ ประสบการณในการบรหารจดการพนทการแสดง

ศลปวฒนธรรมรวมสมย 2. เพอใหบคลากรทปฏบตงานในพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย สามารถใหบรการอยางมประสทธภาพ เปนทพงพอใจของผรบบรการ

แผนงำน ตำมยทธศำสตร

แนวทำง/ วธกำรด ำเนนงำน

วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

2.๓ สงเสรมและพฒนาบคลากรดานการบรหารจดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนร

1. ส ารวจระดบความรความเขาใจ และความตองการพฒนาของบคลากรทปฏบตงานดานการจดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรม รวมสมย ๒. สงเสรมและพฒนาบคลากรใหมความรความเขาใจ มทกษะประสบการณในการบรหารจดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย

1. เพอใหบคลากรมความร ความเขาใจ มทกษะประสบการณ ในการบรหารจดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรม รวมสมย 2. เพอใหบคลากรทปฏบตงานในพนทการแสดงศลปวฒนธรรม รวมสมย สามารถใหบรการอยางมประสทธภาพเปนทพงพอใจของผรบบรการ

1. รอยละของบคลากรทไดรบการพฒนาใหมความร ความเขาใจ มทกษะ ประสบการณในการบรหารจดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรม รวมสมย และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรม รวมสมย 2. รอยละของผใชบรการทมความพงพอใจในการใหบรการของบคลากรทปฏบต งานดานการจดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรม รวมสมย และแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรม รวมสมย

- กระทรวงวฒนธรรม - มหาวทยาลย/วทยาลยทเปดสอนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

- หนวยงานภาครฐหรอเอกชนทมพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย - กระทรวงมหาดไทย - องคกรปกครอง สวนทองถน (อปท.) - กรงเทพมหานคร - เครอขายภาคประชาชน - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรมรวมสมย - OKMD (ส านกงานบรหารและพฒนา องคความร)

38

กลยทธท 4 สอสำรและประชำสมพนธกำรจดแสดงงำนศลปวฒนธรรมรวมสมยเชงรก เพอเพมจ ำนวน ผสนใจในงำนศลปวฒนธรรมรวมสมย

วตถประสงค 1. เพอพฒนาผเสพศลปะและเพมจ านวนผสนใจในงานศลปวฒนธรรมรวมสมย และเขาถงพนทการ

แสดงศลปวฒนธรรม รวมสมยและแหลงเรยนรและน าไปสการพฒนา 2. เพอใหมสอประชาสมพนธทกรปแบบในการเผยแพรประชาสมพนธกจกรรมของพนทการแสดง

ศลปวฒนธรรมรวมสมยและแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยอนๆ

แผนงำน ตำมยทธศำสตร

แนวทำง/ วธกำรด ำเนนงำน

วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

2.๔ จดกจกรรม สอสารและประชาสมพนธการจดแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยเชงรก เพอเพมจ านวนผสนใจในงานศลปวฒนธรรม

1. จดใหมชองทางในการเผยแพร ประชาสมพนธ พนทการแสดงศลปวฒนธรรม รวมสมยและแหลงเรยนร ไปยงผรบบรการผานสอตางๆ อาท - สอมวลชน - สอบคคล - สอสงพมพ - สอโสตทศน - สอกจกรรม - สอสมยใหม Social Media 2. ผลตสอประชาสมพนธพนทการแสดงศลปวฒนธรรม รวมสมยและแหลงเรยนร ในทกรปแบบ อาท - ภาพยนตร สารคด - วดทศน, วดโอ - นตยสาร - แผนพบ แผนปลว - ปายโฆษณา - สอสมยใหม Social Media - จอมอนเตอร 3. จดท าปฏทนกจกรรม รายป (year plan)

1. เพอเพมจ านวนผสนใจในงานศลปะ และเขาถงพนทการแสดงศลปวฒนธรรม รวมสมย และแหลงเรยนรและน าไปสการพฒนา 2. เพอใหมสอประชาสมพนธทกรปแบบในการเผยแพรประชาสมพนธกจกรรมของพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยและแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยอนๆ

1. จ านวนผสนใจในงานศลปะ และเขาถงพนท การแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยและแหลงเรยนร ๒.จ านวนสอประชาสมพนธทใชในการประชาสมพนธกจกรรมของพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมยและแหลงเรยนร

- กระทรวงวฒนธรรม -กรมประชาสมพนธ - สอมวลชนทกแขนง

- หนวยงานภาครฐหรอเอกชนทมพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม - กระทรวงการทองเทยวและกฬา - กระทรวงการตางประเทศ - มหาวทยาลย/วทยาลยทเปดสอนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย - กรงเทพมหานคร - เครอขายภาคประชาชน - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรมรวมสมย - กระทรวงมหาดไทย - องคกรปกครอง สวนทองถน (อปท.)

39

พนธกจท 2 : สงเสรม สนบสนน ใหมการบรณาการความรวมมอของทกภาคสวนในการสรางสรรค ผลงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอขบเคลอนเศรษฐกจสรำงสรรคทสรำงคณคำทำง

สงคม และมลคำทำงเศรษฐกจ

ประกอบดวย 2 ยทธศาสตร ๕ กลยทธ ดงน

ยทธศำสตรท ๓ สงเสรมกำรสรำงสรรคศลปวฒนธรรมรวมสมย ทสรำงคณคำทำงจตใจ สงคม และมลคำ ทำงเศรษฐกจ

เปำหมำย

1. มงานศลปะรวมสมยทสรางคณคาทางจตใจและสงคม 2. มงานศลปะรวมสมยทสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจใหแกประเทศไทย 3. ศลปนรวมสมยมแรงจงใจในการสรางสรรคและพฒนาผลงาน

ตวชวด

1. จ านวนผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยทเขารวมแสดงงาน 2. ระดบความคดเหนของประชาชนทเขารวมงาน ๓. จ านวนสนคาและบรการทไดรบการตอยอดจากทนทางวฒนธรรม ๔. จ านวนพนท/ชองทางในการซอขายแลกเปลยนผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

๕. จ านวนแหลงเงนทนทสนบสนนการสรางสรรคงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ๖. จ านวนมาตรการหรอกลไกจงใจในการสนบสนนการสรางสรรคงานศลปวฒนธรรมรวมสมยท

เกดขน ๗. จ านวนผไดรบประโยชนจากมาตรการภาษเพอสรางแรงจงใจในการสนบสนนการสรางสรรคงาน

ศลปวฒนธรรมรวมสมย

40

กลยทธท 1 สงเสรมกำรสรำงสรรค และพฒนำศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอสรำงคณคำทำงจตใจและ สงคม

วตถประสงค

1. เพอใหศลปนรวมสมยสามารถสรางสรรคและพฒนาผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยทมคณคาทางจตใจและสงคม

2. เพอสรางสงคมแหงความสข โดยมงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยเปนสอกลางในการด ารงชวต

แผนงำน ตำมยทธศำสตร

แนวทำง/ วธกำรด ำเนนงำน

วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

3.1 สงเสรมการสรางสรรค และพฒนาศลปวฒนธรรม รวมสมย เพอสรางคณคาทางจตใจและสงคม

1.สนบสนนใหเกดการสรางสรรคผลงานศลปวฒนธรรม รวมสมยอยางเหมาะสมและตอเนอง 2.สงเสรมใหมกจกรรมเพอพฒนาการสรางสรรคผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยในรปแบบตางๆ อาท การฝกอบรม,การแขงขน,การศกษาดงาน,การแลกเปลยนองคความรนทรรศการ ทงในระดบประเทศ อาเซยน และนานาชาต ๓. สงเสรมใหมเทศกาลดานศลปวฒนธรรมรวมสมยเพอคนความสขใหแกสงคม

1. เพอใหศลปนรวมสมยสามารถสรางสรรคและพฒนาผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยทมคณคาทางจตใจและสงคม 2. เพอสรางสงคมแหงความสข โดยมงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยเปนสอกลางในการด ารงชวต

1.จ านวนผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยทเขารวมแสดงงาน 2. ระดบความคดเหนของประชาชนทเขารวมงาน

- กระทรวงวฒนธรรม

- กระทรวงการตางประเทศ - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงการทองเทยวและกฬา - สถานทตตางประเทศในประเทศไทย - กระทรวงพาณชย - มหาวทยาลย/วทยาลยทเปดสอนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย - TCEP (ส านกงานสงเสรมการจดการประชมและนทรรศการ) - กรมการพฒนาชมชน - เครอขายภาคประชาชน - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรมรวมสมย - หนวยงานภาครฐหรอเอกชนทมพนทการแสดงศลปะรวมสมย - องคกรปกครอง สวนทองถน (อปท.) -TCDC(ศนยสรางสรรคงานออกแบบ) - OKMD (ส านกงานบรหารและพฒนาองคความร) - สอมวลชนทกแขนง

41

กลยทธท 2 สงเสรมและพฒนำงำนศลปวฒนธรรมรวมสมยสเศรษฐกจสรำงสรรค เพอสรำงมลคำทำง เศรษฐกจ

วตถประสงค 1. เพอใชศลปวฒนธรรมรวมสมยมาพฒนาและตอยอดในการผลตสนคาและบรการทสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ 2. เพอสงเสรมการตลาดงานศลปวฒนธรรมรวมสมยสผบรโภคทงในประเทศ และตางประเทศ

แผนงำน ตำม

ยทธศำสตร

แนวทำง/ วธกำรด ำเนนงำน

วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

3.2 สงเสรมและพฒนางานศลปวฒนธรรม รวมสมยสเศรษฐกจสรางสรรค เพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ

1. ส ารวจและจดกลมสาขาของเศรษฐกจสรางสรรคทเกยวของกบศลปวฒนธรรมรวมสมย 2. จดท าแผนการสงเสรม สนบสนนรายสาขาตามความตองการของผมสวนไดสวนเสยทกระดบ 3. สงเสรมใหมฐานขอมลเศรษฐกจสรางสรรคเพอเพมชองทางการสรางรายไดใหกบศลปนและผประกอบการดานศลปวฒนธรรมรวมสมย 4. สงเสรมใหมกจกรรมการตอยอดทนศลปวฒนธรรมรวมสมยเพอเพมมลคา อาท การอบรมเชงปฏบตการ การอบรมคอมพวเตอรและ โปรมแกรมทใชประโยชนในการสรางสรรคผลงาน จดอบรม เปดการเรยนการสอนภาษาองกฤษ นอกจากนยงสามารถเพมเตมการอบรมภาษาอนๆ เชน บาฮาซา เพอเพมขดความสามารถในการสอสาร เนองจากใชในหลายประเทศของกลมอาเซยน 5.จดท านามานกรมศลปน วทยากร นกวชาการดานศลปวฒนธรรมทมความรความสามารถในการตอยอดทนศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอเพมมลคาสนคาและบรการ 6. สงเสรมใหมการจดงานแสดงสนคาเพอเปนพนทใหศลปนจดแสดงผลงานและเสนอขายผลงาน อาท Tradeshowใหผผลตไดมโอกาสพบปะผสนใจหรอผลงทน (Business Matching)

1. เพอใชศลปวฒนธรรมรวมสมยมาพฒนาและตอยอดในการผลตสนคาและบรการทสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ 2. เพอสงเสรมการตลาดงานศลปวฒนธรรมรวมสมยสผบรโภคทงในประเทศ และตางประเทศ

1. จ านวนสนคาและบรการทไดรบการตอยอดจากทนทางวฒนธรรม 2. จ านวนพนท/ชองทางในการซอขายแลกเปลยนผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

- กระทรวงพาณชย - กระทรวงอตสาหกรรม - กระทรวงการตางประเทศ - กระทรวงวฒนธรรม

-กระทรวงศกษาธการ -มหาวทยาลย/วทยาลยทเปดสอนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย - สถานทตตางประเทศในประเทศไทย - กระทรวงการทองเทยวและกฬา - เครอขายภาคประชาชน - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรมรวมสมย - หนวยงานภาครฐหรอเอกชนทมพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย - องคกรปกครอง สวนทองถน (อปท.) - TCEP (ส านกงานสงเสรมการจดการประชมและนทรรศการ) - TCDC (ศนยสรางสรรคงานออกแบบ) - OKMD (ส านกงานบรหารและพฒนาองคความร) - สอมวลชนทกแขนง - สมาคมวชาชพทเกยวของกบศลปวฒนธรรมรวมสมยและการออกแบบ

42

กลยทธท ๓ สรำงและพฒนำกลไกจงใจในกำรสนบสนนกำรสรำงสรรคงำนศลปวฒนธรรมรวมสมย

วตถประสงค 1. เพอใหมการระดมทนในการสงเสรมการสรางสรรคศลปวฒนธรรมรวมสมยอยางเหมาะสม 2. เพอใหมกลไกจงใจในการสนบสนนการสรางสรรคงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

แผนงำน

ตำมยทธศำสตร แนวทำง/วธกำรด ำเนนงำน วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

3.3 สรางและพฒนากลไกจงใจ ในการสนบสนน การสรางสรรคงานศลปวฒนธรรม รวมสมย

1. ส ารวจแหลงทนทงในและตางประเทศ 2. จดท าแผนและกจกรรมระดมทนจากหนวยงานทกภาคสวน 3. สงเสรมใหเกดมาตรการ ภาษเพอสรางแรงจงใจในการสนบสนนการสรางสรรคผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมย อาท การลดหยอนภาษส าหรบ ผบรจาค หรอผซอผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมย การก าหนดอตราภาษน าเขาวสด อปกรณ เครองมอ เครองใชในการสรางงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ๔.สงเสรมใหมการรณรงคใหผผลตรายการโทรทศน และสออนๆ มการน าศลปะรวมสมยสาขาตางๆ เขาไปผสมผสานเปนสวนหนงของรายการ เพอใหเกดการยอมรบ ซมซบ และสรางสรรคผลงานศลปะรวมสมย ๕. สงเสรมใหมการยกยองเชดชเกยรตศลปนรวมสมยดเดนในทกสาขา ๖. สงเสรมใหมการมอบรางวลแกบคคล/หนวยงานทสนบสนนงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ๗. สงเสรมใหหนวยงาน หรอองคกรมการจดซองานศลปะรวมสมยไปตดตง และจดวางในพนท

1. เพอใหมการระดมทนในการสงเสรมการสรางสรรคศลปะรวมสมยอยางเหมาะสม 2. เพอใหมกลไกจงใจในการสนบสนนการสรางสรรคงานศลปะรวมสมย

๑. จ านวนแหลงเงนทนทสนบสนนการสรางสรรคงานศลปวฒนธรรม รวมสมย ๒. จ านวนมาตรการหรอกลไกจงใจในการสนบสนนการสรางสรรคงานศลปวฒนธรรม รวมสมยทเกดขน ๓. จ านวนผไดรบประโยชนจากมาตรการภาษเพอสรางแรงจงใจในการสนบสนนการสรางสรรคงานศลปวฒนธรรม รวมสมย

-กระทรวงการคลง - ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - หนวยงานภาคเอกชน - กระทรวงวฒนธรรม

- ส านกงบประมาณ - สถานทตตางประเทศในประเทศไทย - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรม รวมสมย - สอมวลชนทกแขนง

43

ยทธศำสตรท ๔ บรณำกำรควำมรวมมอเชงรกเพอพฒนำงำนศลปวฒนธรรมรวมสมยของทกภำคสวนทงใน และตำงประเทศ

เปำหมำย ทกภาคสวนผสานพลงในการขบเคลอนงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทงในและตางประเทศ

ตวชวด 1. จ านวนภาคสวนทรวมขบเคลอนงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทงใน และตางประเทศ 2. จ านวนประเทศทมขอตกลงรวมกนในการขบเคลอนงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย ๓. จ านวนศลปนไทยทไดเขารวมแสดงผลงานในระดบนานาชาต ๔. จ านวนผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยไทยทน าไปจดแสดงในระดบนานาชาต ๕. จ านวนประเทศทศลปนรวมสมยไทยไดเขารวมแสดงงาน

กลยทธท 1 สงเสรม สนบสนน ทกภำคสวนใหเกดควำมรวมมอ ในกำรพฒนำงำนศลปวฒนธรรมรวมสมยทงในและตำงประเทศ

วตถประสงค 1. เพอบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ในการพฒนางานดาน

ศลปวฒนธรรมรวมสมยใหสอดคลองกบทศทางการพฒนาประเทศ ๒. เพอสงเสรมใหเกดความรวมมอในการพฒนางานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย ระหวางหนวยงาน

ภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนทงในและตางประเทศ แผนงำนตำมยทธศำสตร

แนวทำง/ วธกำรด ำเนนงำน วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

4.1 สงเสรม สนบสนน ทกภาคสวนใหเกดความรวมมอ ในการพฒนางานศลปะ รวมสมยทงใน และตางประเทศ

1. เปดโอกาสใหมการแสดงความคดเหนจากทกภาคสวนเพอท าใหเกดความรวมมอ 2.จดท าแผนบรณาการความรวมมอในการสรางสรรคผลงานศลปวฒนธรรม รวมสมยทกระดบทงใน และตางประเทศ 3.สงเสรมใหมกจกรรมพบปะรวมกนของเครอขายศลปวฒนธรรมรวมสมย ทงในและตางประเทศ ๔. สงเสรมการสรางและเชอมโยงเครอขาย

1. เพอบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ในการพฒนางานดานศลปวฒนธรรม รวมสมยใหสอดคลอง กบทศทางการพฒนาประเทศ ๒. เพอสงเสรมใหเกดความรวมมอในการพฒนางานดานศลปวฒนธรรม รวมสมย ระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนทงในและตางประเทศ

1. จ านวนภาคสวนทรวมขบเคลอนงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทงในและตางประเทศ 2.จ านวนประเทศทมขอตกลงรวมกนในการขบเคลอนงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

- กระทรวงวฒนธรรม - กระทรวงการตางประเทศ

-กระทรวงศกษาธการ -มหาวทยาลยวทยาลยทเปดสอนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย - สถานทตตางประเทศในประเทศไทย - กระทรวงการทองเทยวและกฬา - เครอขายภาคประชาชน - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรมรวมสมย - กระทรวงมหาดไทย - องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) - กระทรวงพาณชย - กรงเทพมหานคร - กรมการพฒนาชมชน

44

แผนงำนตำมยทธศำสตร

แนวทำง/ วธกำรด ำเนนงำน วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

- TCEP (ส านกงานสงเสรมการจดการประชมและนทรรศการ) - TCDC (ศนยสรางสรรคงานออกแบบ) - OKMD (ส านกงานบรหารและพฒนา องคความร) - สอมวลชนทกแขนง - หนวยงานภาครฐหรอเอกชนทมพนทการแสดงศลปวฒนธรรม รวมสมย

45

กลยทธท ๒ สงเสรมใหผลงำนศลปวฒนธรรมรวมสมยไทยกำวสพนทในระดบนำนำชำต

วตถประสงค 1. เพอสงเสรมใหศลปนรวมสมยไทยไดมโอกาสเขารวมแสดงผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยในระดบ

นานาชาต 2. เพอเผยแพรผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยของไทยใหเปนทรจกและยอมรบในระดบนานาชาต

แผนงำนตำมยทธศำสตร

แนวทำง/ วธกำรด ำเนนงำน วตถประสงค ตวชวด ผรบผดชอบหลก ผรบผดชอบรวม

4.2 สงเสรมใหผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยไทยกาวสพนทในระดบนานาชาต

1. ส ารวจและจดกลมศลปนรวมสมยไทยตามสาขาตางๆ ทมศกยภาพในระดบนานาชาต ๒.จดท าแผนการสงเสรมและสนบสนนศลปนเพอเขารวมแสดงผลงานในระดบนานาชาต ๓. สงเสรมใหมการสนบสนนการสรางสรรคงานศลปวฒนธรรมรวมสมยแกศลปนเพอเขารวมแสดงผลงานในระดบนานาชาต ๔. เผยแพรประชาสมพนธงานหรอกจกรรมของศลปนทจะเขารวมการแสดงผลงานระดบนานาชาต

1. เพอสงเสรมใหศลปนรวมสมยไทยไดมโอกาสเขารวมแสดงผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยในระดบนานาชาต 2. เพอเผยแพรผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยของไทยใหเปนทรจกและยอมรบในระดบนานาชาต

1. จ านวนศลปนไทยทไดเขารวมแสดงผลงานในระดบนานาชาต ๒. จ านวนผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยไทยทน าไปจดแสดงในระดบนานาชาต ๓. จ านวนประเทศทศลปนรวมสมยไทยไดเขารวมแสดงงาน

- กระทรวงวฒนธรรม - กระทรวงการตางประเทศ

- กระทรวงศกษาธการ - มหาวทยาลย/วทยาลยทเปดสอนดานศลปวฒนธรรมรวมสมย - สถานทตตางประเทศในประเทศไทย - กระทรวงการทองเทยวและกฬา - กระทรวงอตสาหกรรม - กระทรวงพาณชย - เครอขายภาคประชาชน - ศลปนและองคกรเครอขายศลปวฒนธรรมรวมสมย - หนวยงานภาครฐหรอเอกชนทมพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย - กรมการพฒนาชมชน - TCEP (ส านกงานสงเสรมการจดการประชมและนทรรศการ) - TCDC (ศนยสรางสรรคงานออกแบบ) - OKMD (ส านกงานบรหารและพฒนา องคความร) - สอมวลชนทกแขนง

46

สวนท ๓ การขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรไปสการปฏบต

๑. แนวทางการขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรไปสการปฏบต

๑. การจดท าแผนปฏบตการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมยระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว ๑.๑ สรางความรความเขาใจใหกบหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และทกภาค

สวนทเกยวของใหตระหนกถงคณคาและความส าคญของการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย และรวมเปนภาคเครอขายการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย โดยจดท าแผนงานโครงการในภารกจของหนวยงานใหสอดคลองกนนโยบายและยทธศาสตรการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔

๑.๒ พฒนากระบวนการสอสารทางสงคม ผานเวทการประชมและชองทางการสอสารสาธารณะทกรปแบบ เพอกระตนและสรางกระแสใหสงคมทกภาคสวนตระหนกถงความส าคญของศลปวฒนธรรมรวมสมย และเขามามสวนรวมในการพฒนาสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย ๒. การถายทอดนโยบายและยทธศาสตรทกระดบ เพอใหเกดความสอดคลองและเชอมโยงระหวางนโยบายและยทธศาสตรการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ กบแผนการบรหารราชการแผนดนของหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการขบเคลอนและพฒนา เพอใหภาครฐสามารถประสานบทบาท ภารกจ แนวทางและมาตรการ ตลอดจนวธการท างานไปในทศทางทสอดรบกนอยางเปนระบบ มการจดสรรทรพยากรและงบประมาณอยางเหมาะสม เกดการบรณาการในการด าเนนงานในระดบแผนยทธศาสตรดานศลปวฒนธรรมรวมสมย รวมทงการบรราการแนวราบระหวางหนวยงานภาครฐ สามารถเชอมโยงบทบาทจากภาคสวนอน ๆ ทเกยวของมาหนนเสรม รวมทงสงเสรมใหมการจดท าแผนสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมยระดบจงหวด และระดบต าบล ๓. การขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรทกระดบ ขบเคลอนผานกลไกส านกงานวฒนธรรมจงหวดและสภาวฒนธรรมจงหวด โดยการรวบรวมสถานการณและทนทางดานศลปวฒนธรรมรวมสมยในพนท เผยแพร พรอมกบสรางความเขาใจผานชองทางตาง ๆ อาท การประชมสวนราชการทงในระดบจงหวดและระดบทองถน เพอเชอมโยงยทธศาสตรกบแผนงาน โครงการ กจกรรมของหนวยราชการทเกยวของ โดยเนนทการบรณาการแผนงาน โครงการ กจกรรม ของหนวยงานทสอดคลองกบยทธศาสตร ๒. แนวทางการตดตามประเมนผล

เพอตดตามความกาวหนาการด าเนนงาน รวมทงประสทธภาพและประสทธผลการด าเนนงานของกลไกในทกระดบ เพอใหเกดการพฒนา และปรบปรงแนวทางการพฒนาทกระยะ

๒.๑ กลไกในระดบนโยบายมแนวทางในการก ากบ ตดตาม การด าเนนงานอยางตอเนอง เพอใหการด าเนนงานเปนไปในทศทางเดยวกน

๒.๒ พฒนากลไกในการตดตามและประเมนผลนโยบายและยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ เพอท าหนาทในการก าหนดแนวทางในการตดตามความกาวหนาของการด าเนนงานตามนโยบายและยทธศาสตร การประเมนตวชวด ความส าเรจของการแปลงแผนสการปฏบต จดท ารายงานประจ าป

47

๒.๓ ใชกระบวนการตดตามและประเมนผลแบบมสวนรวมจากผปฏบตงาน ผมสวนไดสวนเสย ภาคประชาชน และทกภาคสวนทเกยวของ

๒.๔ พฒนาระบบฐานขอมลใหเชอมโยงเปนเครอขายทกระดบ ส าหรบการตดตามและประเมนผลอยางมประสทธภาพ ใหเปนระบบทเขาใจงายและใชประโยชนไดสะดวก เพอใหทกฝายมขอมลทถกตองแมนย า เปนประโยชนตอการวางแผนและตดตามประเมนผลในระดบตาง ๆ ใหมความสมพนธสอดคลองไปในทศทางเดยวกนมากขน

๒.๕ รายงานผลการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบายและยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย ทกระยะ ๒ ป และเผยแพร

๓. กลไกกำรขบเคลอนนโยบำยและยทธศำสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔

๓.๑ กลไกระดบนโยบาย ๓.๑.๑ คณะกรรมการสงเสรมศลปะรวมสมย ท าหนาทเสนอนโยบายเกยวกบการสงเสรมและพฒนาศลปะรวมสมยตอคณะรฐมนตร ก าหนดแนวทางการสรางเครอขายความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนในการสงเสรมศลปะรวมสมย และก าหนดแนวทางในการจดท าและใหความเหนชอบแผนงานและยทธศาสตรเพอใหเกดการสรางสรรคงานศลปะรวมสมยในระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบชาต และเพอสงเสรมการเผยแพรผลงานในระดบนานาชาต

๓.๑.๒ ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมยรบผดชอบในงานธรการและงานวชาการของคณะกรรมการ และมหนาทจดท าแผนงานและยทธศาสตรเพอใหเกดการสรางสรรคศลปะรวมสมยทงในระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบชาต

๓.๒ กลไกสวนกลาง ๓.๒.๑ หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคมทเกยวของในแตละประเดนยทธศาสตร รวมเปนภาคเครอขายดานศลปวฒนธรรมรวมสมย โดยจดท าแผนงาน โครงการ กจกรรม เพอใหมการด าเนนงานบรรลตามตวชวดของนโยบายและยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ ๓.๒.๒ สถาบนการศกษาและวจย ท าหนาทพฒนางานวชาการ องคความร และนวตกรรมในการสงเสรมและพฒนาศลปวฒนธรรมรวมสมย

๓.๓ กลไกระดบจงหวด ๓.๓.๑ ส านกงานวฒนธรรมจงหวด กระทรวงวฒนธรรม ท าหนาทเปนหนวยงานกลางในการประสาน สงเสรม สนบสนนการด าเนนงานของภาคเครอขายทกภาคสวนในระดบจงหวด ๓.๓.๒ สภาวฒนธรรมจงหวด กลไกภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และภาคเครอขายดานศลปวฒนธรรมรวมสมยในระดบจงหวด ๓.๔ กลไกระดบพนท ๓.๔.๑ สภาวฒนธรรมอ าเภอ กลไกภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และภาคเครอขายดานศลปวฒนธรรมรวมสมยในระดบอ าเภอ ๓.๔.๒ สภาวฒนธรรมต าบล กลไกภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และภาคเครอขายดานศลปวฒนธรรมรวมสมยในระดบต าบล

แผนปฏบตการเพอขบเคลอนยทธศาสตรสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย (พ.ศ. 2560 - 2564)

ยทธศาสตรท 1 ศกษา วจย และสงเสรมการเผยแพรองคความรศลปวฒนธรรมรวมสมย ดานงานสรางสรรควชาการทางศลปะ และนวตกรรมดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

แนวทาง/แผนงาน/โครงการ 2560 2561 2562 2563 2564

หนวยงาน เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ

ยทธศาสตรท 1 ศกษา วจย และสงเสรมการเผยแพรองคความรศลปวฒนธรรมรวมสมย ดานงานสรางสรรควชาการทางศลปะ และนวตกรรมดานศลปวฒนธรรมรวมสมย กลยทธท 1 สงเสรมการศกษา วจย องคความรทขาดแคลน ดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

แผนงานสงเสรมศกษาวจยและพฒนาศลปวฒนธรรมรวมสมย

10 500,000.00 100 5,000,000.00 100 5,000,000.00 100 5,000,000.00 100 5,000,000.00 วธ./ ศธ/ สศร./ สถาบนการศกษา/ วช./ OKMD

รวมกลยทธท 1 10 500,000.00 100 5,000,000.00 100 5,000,000.00 100 5,000,000.00 100 5,000,000.00

กลยทธท 2 สรางและเผยแพรองคความรศลปวฒนธรรมรวมสมยสระบบดจทล*

1. แผนงานสงเสรมการเผยแพรองคความรศลปวฒนธรรมรวมสมย

100 1,000,000.00 200 2,500,000.00 200 2,500,000.00 200 2,500,000.00 200 2,500,000.00 วธ./ สศร./ กรมประชาสมพนธ/ เอกชน/ DE

2. แผนงานสงเสรมการสรางระบบฐานขอมลดจทลดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

100 1,000,000.00 200 2,500,000.00 200 2,500,000.00 200 2,500,000.00 200 2,500,000.00 วธ./ สศร./ กรมประชาสมพนธ/ เอกชน/ DE/ มท.

รวมกลยทธท 2 200 2,000,000.00 400 5,000,000.00 400 5,000,000.00 400 5,000,000.00 100 5,000,000.00

รวมยทธศาสตรท 1 210 2,500,000.00 500 10,000,000.00 500 10,000,000.00 500 10,000,000.00 200 10,000,000.00

ยทธศาสตรท 2 สงเสรมใหมและพฒนาพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนร

แนวทาง/แผนงาน/โครงการ 2560 2561 2562 2563 2564

หนวยงาน เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ

ยทธศาสตรท 2 สงเสรมใหมและพฒนาพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนร

กลยทธท 1 จดสรรและพฒนาพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย ใหเปนแหลงเรยนรตนแบบ แผนงานสงเสรมการพฒนาหอศลปรวมสมยราชด าเนน/รชดาภเษก และพนทอน ๆ

100 318,668.72 300 1,500,000.00 500 3,000,000.00 500 3,000,000.00 500 3,000,000.00 สศร./ วธ./ หอศลปอน ๆ

รวมกลยทธท 1 100 318,668.72 300 1,500,000.00 500 3,000,000.00 500 3,000,000.00 500 3,000,000.00

กลยทธท 2 สงเสรมแหลงเผยแพรศลปวฒนธรรมรวมสมย ใหมศกยภาพในการเปนแหลงเรยนร 1. แผนงานการสงเสรมผลตสอประชาสมพนธหอศลปรวมสมยและแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยอนๆ ในทกรปแบบ อาท ภาพยนตร สารคด วดทศน นตยสาร แผนพบ แผนปลว ปายโฆษณา สอสมยใหม

1,000 500,000.00 5,000 2,500,000.00 5,000 2,500,000.00 5,000 2,500,000.00 5,000 2,500,000.00 สศร./ วธ./ หอศลปอน ๆ

2. การสนบสนนองคความรในการบรหารจดการหอศลปรวมสมยและสถานทจดแสดงงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

200 500,000.00 1,000 2,500,000.00 1,000 2,500,000.00 1,000 2,500,000.00 1,000 2,500,000.00 สศร./ วธ./ หอศลปอน ๆ/ OKMD

รวมกลยทธท 2 1,200 1,000,000.00 1,200 5,000,000.00 1,200 5,000,000.00 6,000 5,000,000.00 6,000 5,000,000.00

ยทธศาสตรท 2 สงเสรมใหมและพฒนาพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนร

แนวทาง/แผนงาน/โครงการ 2560 2561 2562 2563 2564

หนวยงาน เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ

กลยทธท 3 สงเสรมและพฒนาบคลากรดานการบรหารจดการพนทการแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย และแหลงเรยนร

แผนงานพฒนาบคลากร 1. สงเสรมการแลกเปลยนบคลากรระหวางหอศลปรวมสมยและแหลงเรยนรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทงในและตางประเทศ (ภณฑารกษ,นกวชาการวฒนธรรม สาขาทศนศลป ดนตร การแสดง ออกแบบ วรรณศลป ฯลฯ)

0 0.00 100 1,000,000.00 200 2,000,000.00 200 2,000,000.00 200 2,000,000.00 สศร./ วธ./ กต./ หอศลปอน ๆ

2. สนบสนนการอบรมการบรหารจดการหอศลปและสถานทจดแสดงศลปวฒนธรรมรวมสมย

0 0.00 1,000 5,000,000.00 1,000 5,000,000.00 1,000 5,000,000.00 1,000 5,000,000.00 สศร./ วธ./ หอศลปอน ๆ

3. สนบสนนแลกเปลยนความรดานศลปวฒนธรรมรวมสมยทงในระดบชาตและนานาชาต

0 0.00 1,000 5,000,000.00 1,000 5,000,000.00 1,000 5,000,000.00 1,000 5,000,000.00 สศร./ วธ./ กต./ หอศลปอน ๆ

รวมกลยทธท 3 0 0.00 2,100 11,000,000.00 2,200 12,000,000.00 2,200 12,000,000.00 2,200 12,000,000.00

กลยทธท 4 สอสารและประชาสมพนธ การจดแสดงงานศลปวฒนธรรมรวมสมยเชงรก เพอเพมจ านวนผสนใจในงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

แผนงานเพมและพฒนาผเสพงานศลปวฒนธรรมรวมสมย

200 500,000.00 1,000 2,500,000.00 1,000 2,500,000.00 1,000 2,500,000.00 1,000 2,500,000.00 วธ./ ศธ/ สศร./ กก./ มท./ หอศลปอน ๆ /สถาบนการศกษา

รวมกลยทธท 4 200 500,000.00 1,000 2,500,000.00 1,000 2,500,000.00 1,000 2,500,000.00 1,000 2,500,000.00

รวมยทธศาสตรท 2 1,500 1,818,668.72 4,600 20,000,000.00 4,900 22,500,000.00 9,700 22,500,000.00 9,700 22,500,000.00

ยทธศาสตรท 3 สงเสรมการสรางสรรคศลปวฒนธรรมรวมสมย ทสรางคณคาทางจตใจ สงคม และมลคาทางเศรษฐกจ

แนวทาง/แผนงาน/โครงการ 2560 2561 2562 2563 2564

หนวยงาน เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ

ยทธศาสตรท 3 สงเสรมการสรางสรรคศลปวฒนธรรมรวมสมย ทสรางคณคาทางจตใจ สงคม และมลคาทางเศรษฐกจ กลยทธท 1 สงเสรมการสรางสรรค และพฒนาศลปวฒนธรรมรวมสมย เพอสรางคณคาทางจตใจและสงคม

1.แผนงานสงเสรมการสรางสรรคผลงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

20 600,000.00 100 3,000,000.00 100 3,000,000.00 100 3,000,000.00 100 3,000,000.00 สศร./ วธ./ ศธ./ กต./ ภาคเอกชน/ TCDC/สถาบนการศกษา

2.แผนงานยกยองเชดชเกยรตศลปนรวมสมย 9 900,000.00 9 900,000.00 9 900,000.00 9 900,000.00 9 900,000.00 สศร./ วธ.

รวมกลยทธท 1 29 1,500,000.00 109 3,900,000.00 109 3,900,000.00 109 3,900,000.00 109 3,900,000.00

กลยทธท 2 สงเสรมและพฒนางานศลปะรวมสมยสเศรษฐกจสรางสรรค เพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ

1.แผนงานสงเสรมความรดานเศรษฐกจสรางสรรค และการประยกตใช

0 0.00 0 0.00 0 0.00 1,000 1,000,000.00 2,000 2,000,000.00

สศร./ วธ./ มท./ กต./ พณ./ กก./ TCDC/ สถาบนการศกษา/ ภาคเอกชน

2.แผนงานสงเสรมการตลาดเศรษฐกจสรางสรรค

0 0.00 0 0.00 0 0.00 1,000 1,000,000.00 2,000 2,000,000.00 สศร./ วธ./ พณ./ อก./ ภาคเอกชน

3. แผนงานบรหารภาพลกษณศลปวฒนธรรมรวมสมยประเทศไทย

0 0.00 5,000 2,500,000.00 5,000 2,500,000.00 5,000 2,500,000.00 5,000 2,500,000.00 สศร./ วธ.

4.แผนงานสอสารภาพลกษณดานศลปวฒนธรรมรวมสมย

1,000 500,000.00 5,000 2,500,000.00 5,000 2,500,000.00 5,000 2,500,000.00 5,000 2,500,000.00 สศร./ วธ./ กก./ กต./กรมประชาสมพนธ/ ภาคเอกชน

รวมกลยทธท 2 1,000 500,000.00 10,000 5,000,000.00 10,000 5,000,000.00 12,000 7,000,000.00 14,000 9,000,000.00

กลยทธท 3 สรางและพฒนากลไกจงใจในการสนบสนนการสรางสรรคงานศลปวฒนธรรมรวมสมย แผนงานการบรหารจดการกองทน

การเผยแพรประชาสมพนธกองทนสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมย

1,000 500,000.00 2,000 1,000,000.00 2,000 1,000,000.00 2,000 1,000,000.00 1,000 500,000.00 สศร./ วธ.

รวมกลยทธท 3 1,000 500,000.00 2,000 1,000,000.00 2,000 1,000,000.00 2,000 1,000,000.00 1,000 500,000.00

รวมยทธศาสตรท 3 2,029 2,500,000.00 12,109 9,900,000.00 12,109 9,900,000.00 14,109 11,900,000.00 15,109 13,400,000.00

ยทธศาสตรท 4 บรณาการความรวมมอเชงรก เพอพฒนางานศลปวฒนธรรมรวมสมยของทกภาคสวนทงในและตางประเทศ

แนวทาง/แผนงาน/โครงการ 2560 2561 2562 2563 2564

หนวยงาน เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ

ยทธศาสตรท 4 บรณาการความรวมมอเชงรก เพอพฒนางานศลปวฒนธรรมรวมสมยของทกภาคสวนทงในและตางประเทศ กลยทธท 1 สงเสรม สนบสนนทกภาคสวนใหเกดความรวมมอในการพฒนางานศลปวฒนธรรมรวมสมย ทงในและตางประเทศ

1.แผนงานบรณาการความรวมมอกบหนวยงานหลกทเกยวของ

0 0.00 1,000 2,000,000.00 2,000 4,000,000.00 2,000 4,000,000.00 2,000 4,000,000.00 สศร./ วธ./ ศธ./ กก./ททท./ กต./ อก./พณ./ หอศลป

2. แผนงานสรางเครอขายศลปวฒนธรรมรวมสมย

0 0.00 500 1,000,000.00 500 1,000,000.00 500 1,000,000.00 500 1,000,000.00 สศร./ วธ./ กต.

รวมกลยทธท 1 0 0.00 1,200 3,000,000.00 2,500 5,000,000.00 2,500 5,000,000.00 2,500 5,000,000.00

กลยทธท 2 สงเสรมใหผลงานศลปวฒนธรรมรวมสมยไทยกาวสพนทในระดบนานาชาต

1. แผนงานเสรมสรางอตลกษณไทยและความเปนไทยใหเขมแขง

100 500,000.00 1,000 5,000,000.00 2,000 10,000,000.00 2,000 10,000,000.00 2,000 10,000,000.00 สศร./ วธ./ สวธ./ ศธ.

2. แผนงานสงเสรมและพฒนาการเปนผน าดานการสรางสรรคผลงานดานศลปวฒนธรรมรวมสมยในระดบอาเซยน

100 500,000.00 200 1,000,000.00 300 1,500,000.00 300 1,500,000.00 300 1,500,000.00 สศร./ วธ./ กต.

3. แผนงานสนบสนนใหประเทศไทยเปนศนยกลางแหงศลปวฒนธรรมรวมสมย

0 0.00 250 1,100,000.00 300 1,500,000.00 300 1,500,000.00 300 1,500,000.00 สศร./ วธ./ สวธ./ กต.

รวมกลยทธท 2 200 1,000,000.00 300 7,100,000.00 2,600 13,000,000.00 2,600 13,000,000.00 2,600 13,000,000.00

รวมยทธศาสตรท 4 200 1,000,000.00 1,500 10,100,000.00 5,100 18,000,000.00 5,100 18,000,000.00 1,500 18,000,000.00

รวมกลมเปาหมาย (คน) ทงหมด 3,939 18,709 22,609 29,409 26,509 101,175

รวมงบประมาณ (บาท) ทงหมด 7,818,668.72 50,000,000.00 60,400,000.00 62,400,000.00 63,900,000.00 ฿244,518,668.72

บรรณานกรม

จรชยา เจยวกก. ทฤษฎและแนวคดการเปลยนแปลงทางสงคม และวฒนธรรม. เขาถงไดจาก http://www.ok nation.net/blog/jirachayabuab/2015/02/03/entry-1 ประเภทของศลปวฒนธรรม. เขาถงไดจาก http://www.br.ac.th/CAI/benjamasilp/art%201.html รองศาสตราจารย ดร.จนทมา เขยวแกว และ ดร.ชวลลกษณ คณาธกรกจ. การศกษาการจดท าแผน ยทธศาสตรการสงเสรมศลปวฒนธรรมรวมสมยในระยะ ๕ ป (พ.ศ.๒๕๕๖ – ๒๕๖๐), ๒๕๕๕. รองศาสตราจารยอทธพล ตงโฉลก. แนวทางการสอนและสรางสรรคจตรกรรมขนสง. กรงเทพฯ : อมรนทร พรนตง แอนดพบลชชง,๒๕๕๐. วณศา อดมส. วเคราะหสถานการณศลปะรวมสมยในสงคมไทย. เขาถงไดจาก http://www.artbangkok. com/ detail_page.php?sub_id=2593 ศนยสรางสรรคงานออกแบบ (TCDC). TCDC Outlook จบกระแสอนาคตเศรษฐกจสรางสรรค JANUARY – JUNE, 2016 สชาต สวสดศร. ศลปวฒนธรรมรวมสมยในความค านง. บทปาฐกถาเนองในงานแสดงนทรรศการศลปวฒนธรรม น าเปลยนรป โดย โชคชย ตกโพธ เมอวนท ๑๗ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๐ ณ หอศลปสมเดจพระนางเจาสรกตฯ จาก สานแสงอรณ ปท ๑๒. ฉบบท ๓. พฤษภาคม-มถนายน ๒๕๕๑. สรชย หวนแกว และกนกพรรณ อยชา (บรรณาธการ). ศลปวฒนธรรมรวมสมยบนความหลากหลายและสบสน. สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๒. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. รางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – 2564). เอกสารประกอบการประชมประจ าป 2559 วนศกรท 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 ณ ศนยแสดงสนคาและการประชมอมแพคเมองทองธาน จงหวดนนทบร ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย. รายงานประจ าป ๒๕๕๖. กรงเทพฯ, ๒๕๕๖. ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย. ศลปวฒนธรรมรวมสมย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ, ๒๕๔๗. ส านกนายกรฐมนตร. รางกรอบยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579) (สรปยอ). เขาถงไดจาก http://www.portbusines.com/download/report.pdf อแกว สาณะเสน.ศลปวฒนธรรมรวมสมย. เขาถงไดจาก https://riendee.wordpress.com/contemporary-