คมอ ทกษะชวตองคการแพลน อนเตอรเนชนแนล (ประเทศไทย)

มลนธ ไรท ท เพลย ประเทศไทย

สารบญ

หนา

บทน�า 7

บทน�าสทกษะชวต 9 คมอเลมนเหมาะส�าหรบใคร 9 คมอเลมนมความส�าคญอยางไร 9 บทน�าสทฤษฎการเรยนรอารมณและสงคม 9 การเรยนรทางอารมณและสงคมคออะไร? 9 ทกษะส�าคญในการเรยนรทางวชาการและการเรยนรทางอารมณและสงคมมอะไรบาง? 10 ทฤษฎการเรยนรทางอารมณและสงคมเกยวของกบการพฒนาทกษะชวตอยางไร 11 ทกษะชวตคออะไร 11 รปแบบการเปลยนแปลงพฤตกรรม 12 การใชคมอทกษะชวต 14 ระเบยบวธของRightToPlay 14 ค�าถามRCAคออะไร 15 ค�าถามทดควรมลกษณะอยางไร 18 การพฒนาทกษะชวตดวยกฬาและการเลนใหแกเยาวชน 19 ท�าไมจงควรใชกฬาและการเลนในการพฒนาทกษะชวต? 19 ท�าความรจกกจกรรมการเรยนรทกษะชวตผานการเลน 20 ขนตอนการท�ากจกรรมในรปแบบของRightToPlay 20 การสนทนาระหวางการท�ากจกรรม 20 การสนทนาเปดมความส�าคญอยางไร? 20 ท�าไมการปดการสนทนาจงมความส�าคญ? 21 ประโยชนระยะยาวของการมสวนรวมในการสนทนาของเยาวชนคออะไร? 21 ความคดขนสงคออะไร 21 การไมมการสนทนาระหวางการท�ากจกรรมจะเกดผลอยางไร 22 TeachableMoment 22 ค�าแนะน�าส�าหรบการวางแผนและเปนผน�ากจกรรมทกษะชวต 23 วธการวางแผนกจกรรมทด 23 การวางแผนกจกรรมไวลวงหนามความส�าคญอยางไร? 23 ตวอยางแผนกจกรรม 25

คมอ ทกษะชวต

คมอเลมนจดท�าโดย

องคการแพลน อนเตอรเนชนแนล (ประเทศไทย)ชน14อาคาร253อโศกถนนสขมวท21

แขวงคลองเตยเหนอเขตวฒนากรงเทพฯ10110โทร.+66-2-259-8284แฟกซ+66-2-259-8287

http://www.plan-international.org/asia

มลนธ ไรท ท เพลย ประเทศไทย2533ถนนสขมวทแขวงบางจากเขตพระโขนงกรงเทพฯ10260

โทร.+66-2-740-3520แฟกซ+66-2-740-3519http://www.righttoplay.or.th

สงวนลขสทธหามคดลอกท�าซ�าหรอดดแปลงใดๆกอนไดรบอนญาต

2 3

FAQ 25 เคลดลบส�าหรบการเปนผน�ากจกรรมทด 26 กลยทธในการเปนผน�าการสนทนาทด 27 วธการใชคมอทกษะชวต 30

บทท 1 ทกษะชวต: การจดการกบอารมณและความเครยด 33

เปาหมายและวตถประสงค 35 การจดการอารมณหมายความวาอยางไร 35 การบอกความรสก 36 การแสดงความเหนอกเหนใจผอน 37 การท�าความเขาใจและการแปลความหมายสถานการณ 38 การปฏเสธการยวย 40 ตวอยางล�าดบกจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท1 44 ตวอยางกจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท1 49 วงผลดบอกอารมณ 49 แฮรชผมความสข 52 ขยบตาสงสญญาณ 55 ไมโกรธไมกลว 57 สลกรปปนบอกความรสก 59 การแสดงบทบาทขมเหงรงแก 61 เวลาตดสนใจ 64 การปฏเสธ 67

บทท 2 การสรางสมพนธภาพทดกบผอน 71 เปาหมายและวตถประสงค 73 การพฒนาความสมพนธทดหมายความวาอยางไร 73 การเคารพผอน 73 การแสดงความเหนอกเหนใจผอน 75 การรจกวธสอสารกบผอนอยางมประสทธภาพ 77 การใหความรวมมอกบผอน 79 การเจรจาตอรองกบผอนในสถานการณทมปญหา 80 ตวอยางล�าดบกจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท2 82 กจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท2 86 ฉนรกเพอนบาน 86 ถงถวตวแขง 88

การสอสารเจาปญหา 90 ปดตาหาของ 92 บทบาทผเลน 94 ปมมนษย 97

บทท 3 การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน 101

เปาหมายและวตถประสงค 103 ความหมายของการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน 103 การเคารพผอน 104 การชนชมความหลากหลาย 105 การรบรจดแขงตางๆ 107 ตวอยางล�าดบกจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท3 109 กจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท3 112 ขามเสน 112 จบควงปดตา 115 ผหญงท�าแตม 118 ทมสะดดตา 121 วงดนตรธรรมชาต 123

บทท 4 การคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค 127

เปาหมายและวตถประสงค 129 ความหมายของการแกปญหาและการตดสนใจ 129 การแสดงออกอยางมจรยธรรม 130 การก�าหนดเปาหมายและวางแผน 131 การขอความชวยเหลอ 134 มความรบผดชอบ 135 การปฏเสธการยวย 136 ตวอยางล�าดบกจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท4 137 กจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท4 141 คณจะท�าอยางไร 141 ควาจดหมาย 145 ทาขาเดยว 147 ทางเลอกเปนของคณ 149 “ไม”แปลวาหยด 151

4 5

ภาคผนวก 155

กจกรรมเตรยมความพรอมเพอชวยใหเดกท�าความรจกกน 157 กจกรรมส�าหรบชวยในการแบงกลม 160 กจกรรมอนๆเพอคนเวลาระหวางท�ากจกรรมหลก 161

บทน�า

6 7

บทน�า

บทน�าสทกษะชวต

คมอเลมนเหมาะส�าหรบใคร

คมอเลมนจดท�าขนเพอใหครหรอผทท�างานกบเดกและเยาวชนไดน�าไปเปนแนวทางในการด�าเนนกจกรรมเพอการพฒนาทกษะชวตใหแกเดกและเยาวชน โดยครหรอผสอนด�าเนนกจกรรมจ�าเปนตองมประสบการณและมความเขาใจกบระเบยบการพฒนาตามแนวทางของRight toPlay เชนการเปดบทสนทนาและปดการสนทนากบเยาวชนอยางมประสทธภาพ

คมอเลมนมความส�าคญอยางไร

คมอทกษะชวตจดท�าขนเพอชวยพฒนาทกษะชวตของเยาวชนใหดขนรวมถงชวยพฒนาทกษะการใชชวตประจ�าวนและการประกอบอาชพในอนาคตและทส�าคญคมอเลมนจะเปนเครองมอใหครหรอผทท�างานกบเยาวชนสามารถพฒนาทกษะการสอสารอารมณของเยาวชนไดอยางมประสทธภาพชวยสรางสรรคสงแวดลอม ทเออใหเยาวชนไดเกดการเรยนรทกษะชวตทมคณคานอกเหนอไปจากหลกสตรแบบดงเดม นอกจากน ยงชวยใหครหรอผทท�างานกบเยาวชนสามารถถายทอดหลกการพฒนาและด�าเนนกจกรรมและวธการเชอมโยงบรณาการความรทางวชาการเขากบทกษะเฉพาะดานทจ�าเปนตอความส�าเรจของเยาวชนทงในโรงเรยนครอบครวชมชนสถานทท�างานและการใชชวตโดยทวไป

บทน�าสทฤษฎการเรยนรอารมณและสงคม

การเรยนรทางอารมณและสงคมคออะไร?

การเรยนรทางอารมณและสงคมเปนรปแบบพนฐานของทกษะชวตบางครงกเรยกวา“ชนสวนทขาดหายไป”เพราะเปนสวนหนงของการศกษาทเชอมโยงความรทางวชาการเขากบทกษะเฉพาะดานทส�าคญเพอใหประสบความส�าเรจในโรงเรยนครอบครวชมชนสถานทท�างานและการใชชวตตามปกตจากสถานการณโลกในปจจบนไดสอนใหรวามอนตรายอยรอบตวเราไมวาจะในระดบทองถนหรอระดบประเทศดงนนเมอเยาวชนเตบโตขนโดยมความรแตขาดทกษะทางอารมณและสงคมและจรยธรรมทมนคงดงนนการบรณาการ การเรยนรทางวชาการและการเรยนรทางอารมณและสงคมเขาดวยกนจงเปนมาตรฐานทแทจรงของการศกษา ทมประสทธภาพส�าหรบโลกในยคปจจบนและในอนาคตขางหนา

8 9

การกระท�า & พฤตกรรม

ทศนคต

คณคา

ทกษะส�าคญในการเรยนรทางวชาการและการเรยนรทางอารมณและสงคมมอะไรบาง?

1. ทกษะในการรจกตนเองและผอน เชน มความสามารถใน

·การบอกความรสกคอการตระหนกและสามารถบงบอกความรสกของบคคล

·การรบผดชอบคอการเขาใจหนาทของบคคลทปฏบตตามหลกจรยธรรมความปลอดภยและกฎหมาย

·การตระหนกถงขอดคอการแยกแยกและเสรมสรางคณสมบตในทางบวกของบคคล2. ทกษะในการรบผดชอบตอการตดสนใจ เชน มความสามารถทจะ

·จดการอารมณความร สก คอ สามารถควบคมความร สก ซงจะชวยใหเยาวชนรบมอกบสถานการณตางๆไดโดยไมใชการปองกน

·เขาใจสถานการณคอสามารถเขาใจสถานการณทแตละบคคลก�าลงประสบอยไดอยางถกตอง

·ตงเปาหมายและวางแผนคอสามารถตงเปาหมายและท�างานเพอใหบรรลผลส�าเรจไดทงในระยะสนและระยะยาว

3. ทกษะการเรยนรวธการดแลเอาใจใสผอน เชน มความสามารถทจะ

·แสดงความเหนอกเหนใจผอนคอการแยกแยะและเขาใจความรสกนกคดของผอน

·เคารพผอนคอมความเชอวาคนอนสมควรไดรบการปฏบตดวยความเมตตาและความเหนอกเหนใจซงเปนสวนหนงของมนษยธรรมรวมกน

·เขาใจความหลากหลายคอการเขาใจวาผทมความแตกตางนนเปนสวนเตมเตมซงกนและกน4. ทกษะการเรยนรวธการแสดงออกตอผอนเชน มความสามารถทจะ

·ตดตอสอสารอยางมประสทธภาพคอการใชทกษะทางดานการพดและการสอสารโดยไมใชถอยค�า(อวจนภาษา)และสนบสนนการสนทนาแลกเปลยนกบผอนอยางมประสทธภาพ

·สรางความสมพนธคอการสรางและด�ารงไวซงการสมพนธภาพกบผอนดวยด

·เจรจาตอรองดวยความยตธรรมคอการแกปญหาความขดแยงแบบถอยทถอยอาศยโดยการบอกถงความตองการของทกคนทมสวนเกยวของ

·ปฏเสธสงยวยทางอารมณคอการถายทอดและปฏบตตามการตดสนใจของตน โดยไมของเกยวกบพฤตกรรมทไมพงประสงคไมปลอดภยหรอไมถกตองตามหลกจรยธรรม

·ขอความชวยเหลอคอการแยกความตองการสามารถขอการสนบสนนและความชวยเหลอทเหมาะสมเพอบรรลความตองการและเปาหมาย

·ปฏบตตวตามหลกจรยธรรมคอการตดสนใจและปฏบตตวตามหลกเกณฑหรอมาตรฐานทเปนทยอมรบถกตองตามกฎหมายหรอกฎระเบยบในการประกอบอาชพหรอหลกศลธรรมหรอระเบยบการปฏบตโดยอาศยศรทธา

ทฤษฎการเรยนรทางอารมณและสงคมเกยวของกบการพฒนาทกษะชวตอยางไร

ทฤษฎการเรยนรทางอารมณและสงคมเปนพนฐานเบองตนของกลยทธในการพฒนาทกษะชวตใหกบเยาวชน

ทกษะชวตคออะไร

ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน(สพฐ.)ใหค�าจ�ากดความของค�าวา“ทกษะชวต”(LifeSkills)ไววา“…ความสามารถของบคคลทจะจดการกบปญหาตางๆรอบตวในสภาพสงคมปจจบนและเตรยมพรอมส�าหรบการปรบตวในอนาคต”

ทกษะชวตม4ดานไดแก1. การจดการกบอารมณและความเครยด2. การสรางสมพนธภาพทดกบผอน3. การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน4. การคดวเคราะหตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค

การพฒนาทกษะชวตไมไดหมายถงการเปลยนแปลงทศนคตและคานยมของเยาวชน แตเปนการ เสรมสรางใหเยาวชนเกดการเปลยนแปลงของพฤตกรรมในเชงบวก

จากภาพนการกระท�าและพฤตกรรมคอสวนน�าแขงทโผลพนน�าออกมาเพราะเราสามารถมองเหนไดท�าซ�าไดคาดการณไดวดไดสวนทอยตรงกลางใตน�าคอทศนคตและสวนทอยลกทสดและใหญสดคอคานยม ทฤษฎนเสมอนภเขาน�าแขงทเราจะเหนไดแคสวนบนทโผลพนน�าเทานน

10 11

พฤตกรรมเกา

พฤตกรรมใหม

สนบสนน

คงไว

ปฏบต

เชอ

รตว

ไมรตว

รปแบบการเปลยนแปลงพฤตกรรม

ขนตอนในการเปลยนแปลงพฤตกรรมจะเรมตนจากการไมรตววาสงทตนเองประพฤตอยนนดหรอไมดตอมาจงเรมตระหนกรวาสงนนไมดแตกยงไมสามารถหยดหรอเปลยนแปลงพฤตกรรมนนไดจนเมอตนเองมความเชอวาสงนนไมดจรงๆอยากจะเปลยนแปลงพฤตกรรมตนเองกจะเรมตนปฏบตการเปลยนแปลงตนเองและเมอเปลยนแปลงไดแลวกจะตองเรมคงพฤตกรรมนนไว และจะดยงขนไปอกเมอการเปลยนแปลงนนไดสงผลตอการชวยเหลอผอนใหเกดการเปลยนแปลงดวย

ความเปลยนแปลงพฤตกรรมจะเกดขนเมอ1. มความตองการจะเปลยนแปลง2. ตองมความรทราบขอมลและรวาจะท�าอยางไร3. มสถานการณทเหมาะสม4. มรางวลและแรงจงใจส�าหรบการเปลยนแปลง

การเลนสามารถเขาถงการพฒนาและการเรยนรในทกดาน

โรเจอร แอนด ซอวเยอรผแตงหนงสอและผเชยวชาญดานเดกปฐมวย

12 13

การดงขอมล

การเรยนรผานเกม กจกรรมหรอกฬา

น�าความเขาใจไปใชกบสถานการณอนๆ

การคดเกยวกบประสบการณทไดรบ

ท�าความเขาใจและเรยนร

การเปดสนทนา ประสบการณ สะทอน เ

ชอมโยง

ปรบ

ใช

การใชคมอทกษะชวต

ระเบยบวธของ Right To Play

ส�าหรบคมอเลมนเปนการผสมผสานทฤษฎการเรยนรทางอารมณและสงคมกลยทธในการพฒนาทกษะชวตใหกบเยาวชนของสพฐ.และระเบยบวธของRightToPlayเขาดวยกนและคมอเลมนเปนเครองมอ ส�าหรบครและผทท�างานรวมกบเยาวชนสามารถน�าไปใชด�าเนนกจกรรมเพอพฒนาทกษะชวต ในรปแบบกจกรรมการเรยนรผานการเลนรวมกบเยาวชนโดยแบงออกเปน5สวนดงน

บทน�า–ค�าแนะน�าเบองตนเกยวกบทกษะชวตบทท1-คมอทกษะชวตเรองการจดการอารมณและการจดการความเครยดบทท2-คมอทกษะชวตเรองการสรางสมพนธภาพทดกบบคคลอนบทท3-คมอทกษะชวตเรองการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอนบทท4-คมอทกษะชวตเรองการคดวเคราะหตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค

แนวทางในการพฒนาและการเรยนรในรปแบบของRighttoPlayเปนวธทปรบมาจากการพฒนาเชงแนะน�าของเดวดอ. คอลบนกทฤษฎการศกษาชาวอเมรกน เปนรปแบบการเรยนรจากประสบการณจรง(ELM)ประกอบดวยองคประกอบ4ประการคอ

·ประสบการณทเปนรปธรรม

·การสงเกตและการสะทอนตอประสบการณนนๆ

·การพฒนากรอบความคดทเปนนามธรรมจากการสะทอนความคด

·การทดสอบกรอบความคดใหม

จากการออกแบบและวจยของคอลบRightToPlayจงออกแบบวธการเรยนรจากการปฏบตโดยเรมตนดวยการเปดการสนทนาตามดวยการใชประสบการณและสรปบทเรยนดวยการตงค�าถามสะทอน-เชอมโยง- ปรบใช(RCA)ซงสามารถแสดงเปนแผนภมไดดงน

เกมกจกรรมหรอกฬาทใหเดกท�าจะเกดเปนประสบการณและน�าประสบการณทไดดงกลบมาซงเรยกวา Ref lectiveLearningหรอการเรยนรแบบสะทอนกลบการสะทอนคอการดงขอมลจากกจกรรมออกมาจากนน กจะสอนทกษะชวตดวยการเชอมโยงเหตการณหรอกจกรรมทเพงเกดขนใหเขากบสงทเคยพบเจอมากอนและสามารถน�าไปปรบใชใหเขากบสถานการณอนๆตอไป

บอกฉนฉนกจะลมแสดงใหฉนดฉนอาจจะจ�าได

แตถาใหฉนมสวนรวมฉนกจะเขาใจขงจอ 450 ปกอนครสตกาล

การเรยนรแบบสะทอนกลบเปนการเรยนรโดยใชประสบการณของผเรยนสะทอนกลบดวยการตงค�าถามRCA

ค�าถาม RCA คออะไร

ค�าถามRCAเปนค�าถามทสะทอนประสบการณของผเรยนมวตถประสงคหลกเพอดงประสบการณทเกยวกบทกษะชวตของบคคลนนออกมาการท�ากจกรรมแลวมการตงค�าถามRCAรวมดวยจะท�าใหเดกเขาถง บทเรยนมากขนแลวสามารถน�าไปเชอมโยงกบเหตการณหรอสงตางๆทผานมารวมถงการน�าประสบการณตางๆเหลานนไปปรบใชในอนาคต

14 15

EXPERIENCE REF LECT CONNECT

A

PPLY

E

XPERIENCE REF LECT CONNECT

AP

PLY

EXPERIENCE REF LECT CONNECT

A

PPLY

อดต กจกรรม อนาคต

อดต กจกรรม อนาคต

อดต กจกรรม อนาคต

ค�าถามสะทอน (Reflect : R)

·การดงขอมล

·ประสบการณจากเกมทเกดการเรยนรเปนขนตอน

·การตงค�าถามทเปดโอกาสใหเดกสามารถทจะสะทอนความรสกการเรยนรและประสบการณทไดในขณะทท�ากจกรรม

·ค�าถามจะเรมตนดวย“ขณะททานไดท�ากจกรรม........”

ค�าถามเชอมโยง (Connect : C)

·ความเขาใจ

·เปนค�าถามทน�ากจกรรมทไดท�ามาเปรยบเทยบเชอมโยงกบประสบการณทผานมา

·คยเวรด“ทผานมา......”

ค�าถามปรบใช (Apply : A)

·ค�าถามทจะน�าไปประยกตใชกบเหตการณอน

·คยเวรด“ในอนาคต.....”

ค�าตอบไมไดท�าใหทกสงทกอยางชดเจนแตค�าถามตางหากทท�าใหค�าตอบเหลานนชดเจนในตวของมนเอง

ยจน อโนเนสโก

อยางไรกตามค�าถามR-C-Aถอเปนค�าถามหลก แตในการท�ากจกรรมจรงควรใชเทคนคการถามค�าถามเชงลกโดยการใสค�าถามรองเขาไปสนบสนนและอางองถงค�าถามหลกเพอดงขอมลออกมาใหมากขน

การใชค�าถามเชงลกสามารถท�าไดโดยน�าค�าตอบทไดมาตงเปนค�าถามแลวถามตอไปซงจะท�าใหค�าตอบ ทไดรบและประเดนทก�าลงพดคยกนอยมความชดเจนมากขน

16 17

มใครบางทตวแขง R

1.1 ตอนตวแขงรสกอยางไร

1.1.1 ตอนทมคนมาชวยรสกอยางไร

1.2 เหนเพอนตวแขง เรารสกอยางไร

1.2.1 รไดอยางไรวาเพอน ตองการความชวยเหลอ

1.2.3 พอชวยแลวรสกอยางไร เพราะอะไร

• สงสาร• อยากเขาไปชวย

• เขามองมา / เรยก• เหนเขาล�าบาก

• รสกด เปนเพอนตอง รกกนชวยเหลอกน

• เบอ / ไมสนก• อยากใหมคนชวย

• รสกขอบคณ• รสกด จะไดเลนตอ

ไดค�าตอบชดเจน

ท�าไม?

อยางไร?อะไร?

ใคร / เมอไร / ทไหน?

อนไหน? ค�าถามใช/ไมใช?

ไดค�าตอบคลมเครอ และตองถามค�าถามอนๆ ตามมา

ตวอยางค�าถามเชงลก

ค�าถามทดควรมลกษณะอยางไร

โดยทวไปค�าถามจะม2ประเภทคอค�าถามปลายปดและค�าถามปลายเปดค�าถามปลายปดจะเปนค�าถามทจะไดรบค�าตอบวา“ใช”หรอ“ไมใช”ในขณะทค�าถามปลายเปดจะตงค�าถามเชนอยางไรเพราะเหตใดท�าไมเมอไรเปนตนซงจะท�าใหไดรบค�าตอบทชดเจนขน

การพฒนาทกษะชวตดวยกฬาและการเลนใหแกเยาวชน

ท�าไมจงควรใชกฬาและการเลนในการพฒนาทกษะชวต?

กฬาและการเลนเพอการพฒนาเปนหนงในบรรดาเครองมอทมประสทธภาพมากทสดในการพฒนาคณภาพชวตของบคคลทวโลกเนองจาก

·ไดรบความนยมเปนสากล

·มขดความสามารถเปนรปแบบการสอสารระดบโลก

·มความสามารถในการเชอมโยงผคนไดอยางดเยยม

กฬาและการเลนมความส�าคญโดยเฉพาะอยางยงส�าหรบการพฒนาเดกและเยาวชนกลาวคอ

·มความส�าคญตอการพฒนาทางรางกายความจ�าและขดความสามารถในการแสดงออกทางอารมณและสงคมทท�าใหเยาวชนเรยนรและน�าไปใชงานในชวต

·ท�าใหเดกและเยาวชนมชองทางในการแสดงตนเองและอารมณในแบบทพวกเขามกไมแสดงในชนเรยน

·ท�าใหเดกและเยาวชนมโอกาสใหความรวมมอเนองจากกจกรรมทกกจกรรมจะตองมสวนเกยวของกบคนอนเชนเพอนรวมทมคแขงกรรมการและผสอน

·มศกยภาพในการสนบสนนความสามารถในการเขาใจทกษะในการแสดงความรสกนกคดของผอนความอดทนความรวมมอทกษะทางสงคมและการท�างานเปนทม

·เปนวธทส�าคญทสดวธหนงทเยาวชนสามารถเรยนรวธแสดงปฏกรยาตอบสนองทางสงคมและแกไขปญหาเรองความแตกตางระหวางเพอนๆไดอยางยตธรรม

·ชวยลดความรสกทเปนอารมณในเชงลบเชนความวตกกงวลและความหดห

กฬาและกจกรรมการเลนทท�าเปนประจ�าจะสามารถชวย

·น�ากจกรรมมาใชในชวตจรง

·ใหส�านกถงความปลอดภยและความมนคง

·สรางเครอขายทางสงคมเชงสนบสนนขนใหม

18 19

เกมหรอกจกรรม (15-20 นาท)

การสนทนาเปดเขาสบทเรยน (2-3 นาท)

(การอบอนรางกาย)

สรป (5-10 นาท)

(การผอนคลายรางกาย)

1

2

3

ท�าความรจกกจกรรมการเรยนรทกษะชวตผานการเลน

ขนตอนการท�ากจกรรมในรปแบบของRight To Play

1. การสนทนากอนเขาสกจกรรมเปนชวงเกรนน�าบอกวตถประสงค2. เกมหรอกจกรรมเปนสวนส�าคญตองใชเวลาในสวนนมากทสด3. สรปจะกลาวถงขอคดทไดจากกจกรรม

รปแบบขนตอนในการท�ากจกรรมน สามารถปรบเปลยนระยะเวลาหรอวางแผนการด�าเนนกจกรรมไดตามความเหมาะสมส�าหรบการอบอนรางกายหรอการผอนคลายรางกายนนอาจจะมหรอไมมกได

การสนทนาระหวางการท�ากจกรรม

การสนทนาเปดมความส�าคญอยางไร?

การสนทนาเปดกอนเขาสกจกรรมนนมกจะเปนค�าถามสนๆ1-2ค�าถามเพอชวยใหเยาวชนมความเขาใจหวขอหรอประเดนหลกของกจกรรมค�าถามทใชจะตองมความกระชบมการโตตอบและมสวนรวมการสนทนาเปดจะชวยสรางความคนเคยระหวางเดกและผสอนท�าใหเดกและเยาวชนรบทราบและเขาใจวตถประสงคหลกของการท�ากจกรรม รวมถงมโอกาสพจารณาสาระส�าคญของกจกรรมในระหวางการท�ากจกรรมท�าใหเดกสามารถเชอมโยงบทเรยนไดดวยตนเองท�าใหการเรยนรงายขนและมประสทธภาพมากขน

ท�าไมการปดการสนทนาจงมความส�าคญ?

กฬาและกจกรรมทท�าเปนประจ�าจะท�าใหเดกและเยาวชนมโอกาสเรยนรมความรทกวางขวางมทกษะเพมขนและเพมคณคามากขนในกระบวนการการเรยนการสอนอยางไรกตามหลงจากการท�ากจกรรมแลวหากปราศจากการชแนะ เดกอาจจะไมจ�าหรอไมถายทอดสงทไดเรยนรใหแกผปกครองหรอน�าไปปรบใชในอนาคตไดดงนนครหรอผสอนจงควรเตรยมตวส�าหรบการปรบค�าถามเปดการสนทนาและปดการสนทนาดวยค�าถามทเกยวกบการสะทอน-เชอมโยง-ปรบใช(RCA)รวมถงสอดแทรกบทเรยนเขาไปในชวงนเพอใหเกดผลสะทอนกลบไปในการเรยนรของเดกและเยาวชนโดยเชอมโยงเขากบประสบการณของพวกเขาและน�าไปประยกตใชในการด�าเนนชวตประจ�าวนนอกจากนการปดการสนทนาและกลาวสรปภายหลงการท�ากจกรรมยงเปนการชวยทบทวนบทเรยน และท�าใหครหรอผสอนสามารถประเมนไดวากจกรรมนนบรรลเปาหมายทวางไวหรอวตถประสงคหรอไมเดกเขาใจบทเรยนหรอมความพงพอใจในการท�ากจกรรมมากนอยเพยงไร

อยางไรกตามค�าถามทใชควรปรบใหเขากบอายของเดกและเยาวชนกลมเปาหมายดวยและตองไมมความหมายในเชงแขงกราวหรอเชงลบควรเปนการถามค�าถามหรอสนทนาในบรรยากาศทสบายๆเปนกนเองครหรอผสอนควรพยายามสรางค�าถามของตนเองเพอใหสนทนากบเดกและเยาวชนไดอยางมประสทธภาพ

ประโยชนระยะยาวของการมสวนรวมในการสนทนาของเยาวชนคออะไร?

จากผลการวจยไดแสดงใหเหนวาการมสวนรวมในการสนทนาของเยาวชนนนมความส�าคญมากเนองจาก

·ไดสงเสรมการพฒนากระบวนการรบร(โดยเฉพาะการคดแบบมวจารณญาณ)

·ใหโอกาสเดกและเยาวชนสรางแนวคดหรอมมมองใหมโดยการเชอมโยงความรทมมากอนและประสบการณเพอน�าไปสความรและความเขาใจใหมๆ

·สงเสรมความคดขนสง

นอกจากนการสนทนาแบบR-C-Aยงชวยให

·เหนเปาหมายหลกของการเรยนร

·เยาวชนสามารถแยกแยะการเปลยนแปลงทพวกเขาสามารถท�าไดในการใชชวต

·ปรบการเรยนรหลกใหเขากบบคคลเมอเยาวชนมโอกาสทจะเชอมโยงการเรยนรกบชวตของพวกเขา

·พฒนาทกษะการฟงและการพดของนกเรยน

·ปรบปรงความมนใจในการพดตอหนาหมคณะของเยาวชน

ความคดขนสงคออะไร

ความคดขนสงเกยวของกบการประมวลขอมลและแนวความคด การประมวลนเกดขนเมอเดกและเยาวชนมโอกาสน�าความจรงและแนวความคดมาสงเคราะหสรปอธบายสรางสมมตฐานหรอสรปใจความส�าคญหรอแปลความหมายขอมลและแนวความคดซงปรบใหเหมาะสมผานกระบวนการเหลานท�าใหเดกและเยาวชนแกไขปญหาเพมความเขาใจและคนพบความหมายใหมๆได

20 21

การไมมการสนทนาระหวางการท�ากจกรรมจะเกดผลอยางไร

ถาไมมการสนทนาเปดและปดระหวางการท�ากจกรรมอาจจะท�าให

·เดกและเยาวชนจะไมไดรบการสงเสรมใหแสดงออกหรอมสวนในการแสดงออก

·มโอกาสนอยลงในการสรางความเขาใจจากการเชอมโยงความรทมมากอนและขอมลใหม

·พลาดการเรยนรหลกทงหมดหรอเรยนรในสงทผดไปจากวตถประสงคหลก

·ไมมโอกาสซกถามหรอขอค�าอธบายในเรองทคลมเครอหรอเขาใจผด

·ครอาจจะพลาดโอกาสในการ“สอนทนทเมอมโอกาส”(TeachableMoment)

Teachable Moment

TeachableMomentหรอการพฒนาทนทเมอมโอกาสหมายถงเหตการณหรอสถานการณทเกดขน โดยไมคาดคดในระหวางจดกจกรรมและสามารถน�ามาสอดแทรกเปนประเดนการเรยนรดานทกษะชวตส�าหรบเยาวชน

เมอเกดสถานการณทไมคาดคดขนครหรอผสอนอาจจะตองหยดการท�ากจกรรมเพอสอดแทรกบทเรยนใหเยาวชนไดเรยนรจากประสบการณใหมากทสด หรอบางกรณอาจจะรอจนกระทงถงชวงทายของกจกรรมจงน�าบทเรยนดงกลาวเขามาเปนประเดนในการสนทนา

เหตการณทจะน�ามาสอนไดนนเปนไดทงเหตการณทเปนบวกและลบไดแก เหตการณในดานบวก

·การแสดงออกทดในกลมเยาวชน

·ชวงเวลาทเหมาะสมในการสนบสนนสงเสรมหรอการท�างานเปนทม

·ชวงเวลาทกลมบรรลเปาหมายจากการท�างานรวมกนมาเปนระยะเวลานาน

·มเยาวชนทมพฤตกรรมทควรจะน�ามาใชเปนตนแบบส�าหรบคนอนทเหลอ เหตการณในดานลบ

·เกดความขดแยงในกลมเยาวชน

·กจกรรมทลมเหลวเชนมการฝาฝนกฎระเบยบมอบตเหตเกดขน

·ค�าถามหรอขอกงวลใจทไมคาดคดจากนกเรยน

ค�าแนะน�าส�าหรบการวางแผนและเปนผน�ากจกรรมทกษะชวต

วธการวางแผนกจกรรมทด

การวางแผนทดถอเปนสงส�าคญมากส�าหรบการท�ากจกรรมหรอเลนเกมใหประสบผลส�าเรจขนตอนในการวางแผนมดงน

1. พจารณาวาประเดนหลกทตองการเนนใหเยาวชนไดเรยนรคออะไร กจกรรมแตละกจกรรมจะสอดคลองกบประเดนหลกในการเรยนร

2. เลอกกจกรรมทกษะชวตทสอดคลองกบประเดนหลกทเลอกไว3. วางแผนการเปดการสนทนาในคมอครหรอผสอนจะไดพบกบตวอยางค�าถามทใชในการเปดการ

สนทนาซงค�าถามเหลานเปนเพยงแนวความคดส�าหรบเปดการสนทนาทอาจจะตองน�ามาใชเทานนส�าหรบเคลดลบในการเปนผน�าการสนทนาทดจะอยในหวขอถดไป

4. วางแผนกจกรรมปดการสนทนาควรจดใหมการปดการสนทนาเมอสนสดกจกรรมหรอเกมในแตละครงหรอเมอสนสดชวงการฝกอบรมและควรเปดโอกาสใหเยาวชนไดเขามามสวนรวมในชวงน

ตองมแผนเสมอและเชอในแผนทมไมมอะไรเกดขนไดเอง

ชค นอค ครฝกฟตบอล

การวางแผนกจกรรมไวลวงหนามความส�าคญอยางไร?

การวางแผนทดนนมความส�าคญเปนอยางมากทจะชวยใหกจกรรมนนประสบความส�าเรจดงนนครหรอผสอนจงควรเตรยมความพรอมใหมากดกวาเตรยมความพรอมนอยเกนไป

22 23

การวางแผนทดจะท�าใหมนใจไดวากจกรรมทเลอก

·มความเหมาะสมกบอายของเยาวชนและขนตอนการพฒนา (ครหรอผสอนทเปนผน�าการท�ากจกรรมควรมนใจวาเยาวชนมความเขาใจในบทบาทของการจดการอารมณในชวงการท�ากจกรรมแตละกจกรรม)

·มประสทธภาพ

·เขาใจงาย

·มความปลอดภย

การวางแผนทดจะยนยนความเขาใจของครหรอผสอนถงเรองตอไปน

·สงทครหรอผสอนตองการบรรลผลระหวางชวงท�ากจกรรม

·จะท�าอยางไรครหรอผสอนจงจะบรรลผลดงกลาวได

·จะตองท�าอยางไรถาแผนทวางไวไมไดผล

การวางแผนทดจะตอง

·ลดปญหาดานระเบยบวนย

·น�ามาใชกบเยาวชนไดโดยงายและใหความสนกสนาน

การวางแผนทดแสดงวา

·ครหรอผสอนอยในความควบคม

·ครหรอผสอนทราบวาก�าลงท�าอะไรอย

·ครหรอผสอนมเหตผลส�าหรบกจกรรมตางๆทเลอกมา

เพอเปนการชวยครหรอผสอนในการวางแผนและจดกจกรรมในคมอเลมนจงไดจดใหม“ตวอยางล�าดบกจกรรม”ล�าดบกจกรรมจะมความตอเนองกนและในตารางตวอยางล�าดบกจกรรมจะมขอมลตอไปน

·เรองทเนนใหความส�าคญ

·ประเดนการเรยนรหลก

·ค�าถามเปดการสนทนา

·กจกรรมทกษะชวต

·ค�าถามปดการสนทนา(RCA)

·ค�าถามการประเมนผล

ตวอยางแผนกจกรรม

วนท:...........................................................................ชนเรยน:......................................................ทกษะชวตทตองการเนน:.................................................การเรยนรทส�าคญ:......................................

เปดการสนทนา(5นาท) ค�าถามทจะถาม:

กจกรรมทกษะชวต(25+นาท) กจกรรมทกษะชวต(1-3)ทจะเลน

ปดการสนทนา(5นาท) ค�าถามทจะถาม: ค�าถามสะทอน–Rค�าถามเชอมโยง–Cค�าถามปรบใช–A

การประเมนผล ค�าถามทจะถามเพอพจารณาวามการเรยนรเกดขนหรอไม

อปกรณทจ�าเปนตองใช

FAQ

ขาพเจาจ�าเปนตองปฏบตตามตวอยางล�าดบกจกรรมหรอไมไมจ�าเปนคณสามารถสรางสรรคและออกแบบกจกรรมไดตามความเหมาะสมโดยอาจจะเลอกจาก

·กจกรรมการเรยนรทก�าหนดไวในคมอเลมน

·เกมและกจกรรมภายในทองถน

·กจกรรมหรอเกมทสรางสรรคขนเองทสามารถเขากบประเดนการเรยนรหลกโดยรวมไดอยางไรกตาม ในการวางแผนกจกรรมควรเรยงล�าดบกจกรรมโดยค�านงถงพละก�าลงของเดกและ

เยาวชนดวยควรเรมตนดวยกจกรรมเบาๆทไมตองออกแรงมากกอนแลวจงเรมท�ากจกรรมทตองใชแรงตอไป เนองจากหากท�ากจกรรมทตองออกแรงมากตงแตตนจะท�าใหเดกและเยาวชนเหนอยลามากเกนไปกอนจะถงกจกรรมสดทาย

ขาพเจาจ�าเปนตองรวมกจกรรมทง 2 กจกรรมเขาดวยกนในชวงการท�ากจกรรมหรอไมไมจ�าเปนเรามกจะลองรวมกจกรรม2-3กจกรรมกอนทจะมการสนทนาอยางไรกตามครหรอผสอน

อาจจะชอบท�ากจกรรมเพยงกจกรรมเดยวแลวท�าการปดการสนทนาทนท

การถามค�าถามประเมนผลท�าเพออะไรค�าถามประเมนผลจะชวยใหครหรอผสอนไดพจารณาวานกเรยนไดสาธตใหเหนถงประเดนการเรยนร

หลกหรอไมโดยควรพจารณาค�าถามเหลานกอนเรมท�ากจกรรมใชค�าถามเหลานเพอสงเกตเยาวชนระหวางการท�ากจกรรมและถามตนเองหรอเยาวชนดวยค�าถามเหลานหลงจากจบกจกรรมเพอพจารณาวาเกดการเรยนรขนหรอไม

24 25

ล�าดบกจกรรมทกลาวถงในทนยงไมรวมกจกรรมใดล�าดบกจกรรมทกลาวถงในทนยงไมรวมกจกรรมการอบอนรางกาย (warm-up)และการผอนคลาย

รางกาย(cool-down)ซงเปนกจกรรมทจะน�ามารวมไวในบทเรยนหรอไมกไดอยางไรกตามถาตองการใชเวลาในการท�ากจกรรมโดยรวมมากขนกสามารถน�ากจกรรมทงสองนเขามารวมได

ท�าไมค�าถามเปดและค�าถามปดการสนทนาในตวอยางล�าดบกจกรรมจงแตกตางไปจากค�าถามในกจกรรมแตละกจกรรม

ตวอยางล�าดบกจกรรมจะเกยวของกบกจกรรม2กจกรรมขนไปในแตละชวงดงนนค�าถามทปรากฏในตวอยางล�าดบกจกรรมจงเชอมโยงกบประเดนการเรยนรหลกจากทงสองกจกรรมและมกจะเปนค�าถามทมความเฉพาะเจาะจงนอยกวาค�าถามทปรากฏในกจกรรมการเรยนรผานการเลนแตละกจกรรมอยางไรกตามครหรอผสอนสามารถตงค�าถามเชอมโยงทเขากบกจกรรมนนๆไดเอง

เคลดลบส�าหรบการเปนผน�ากจกรรมทด

สงทควรระลกไวเสมอเมอเปนผน�ากจกรรมสงหนงทครหรอผสอนควรระลกไวเสมอระหวางทท�ากจกรรมคอ ขอมลหรอค�าแนะน�าในคมอเลมน

ไมไดเปนขอก�าหนดทจะตองท�าตามเสมอไปครหรอผสอนสามารถดดแปลงค�าถามการสนทนาและกจกรรมใหเหมาะสมกบความตองการทแตกตางกนไปของกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมอยางไรกตามควรปฏบตตามหลกเบองตนของRightToPlayเสมอดงน

·เนนความส�าคญทการเลนอยางยตธรรมและการเลนเปนทมไมควรใหความส�าคญกบการแขงขน

·ใหเยาวชนทกคนมสวนรวมไมวาเยาวชนแตละคนจะมเพศเชอชาตศาสนาความสามารถวฒนธรรม โครงสรางครอบครวหรอพนฐานทางสงคมอยางไร

·ใหนกเรยนทกคนมสวนรวมอยางเทาเทยมกน

·เนนความส�าคญดานความปลอดภยทงดานอารมณและทางรางกายของเยาวชนแตละคน

·จดกลมเลกๆเพอใหเยาวชนแตละคนมโอกาสในการท�ากจกรรมมากขน

การเปนผน�ากจกรรมทประสบความส�าเรจจะตองท�าอยางไร1. การจดการกลม

·มการใชสญญาณทบอกใหเดกทราบวาเมอใดทพวกเขาตองหยดและใหความสนใจเชนการเปานกหวดหรอยกแขนขนสงและจะตองมนใจวาเดกทกคนรบรและตอบสนองตอการสงสญญาณดงกลาว

·ถากจกรรมใดตองมอปกรณในการท�ากจกรรมจะตองท�าใหเดกสนใจและใหเดกคนอปกรณทงหมดเมอสนสดกจกรรมแตละกจกรรม

·ตองตระหนกไวเสมอวาเดกทกคนมสไตลการเรยนรและทกษะทแตกตางกนและจะตองมนใจวาทกคนไดมสวนรวมและรสกสนกสนานในกจกรรม

2. สอสารใหชดเจน

·ในการใหค�าแนะน�าแกเยาวชนนนควรใหเดกทกคนอยใกลๆและพดดงๆเพอใหทกคนไดยนทวกน

·ควรใหค�าแนะน�าสนๆและตรงประเดนและเมอตองอธบายทกษะใหมๆควรมการสาธตใหดดวย

3. เนนความส�าคญของการพฒนาทกษะทเกยวของ

·จะตองมนใจวาเดกทกคนเขาใจวาทกกจกรรมลวนแตมวตถประสงคและจดประสงคการเรยนรหลกและควรท�าใหเดกตระหนกวากจกรรมนนวาเปนวธการพฒนาใหเกดทกษะใด

-การจดการกบอารมณและความเครยด(ทกษะชวตบทท1) -การสรางสมพนธภาพทดกบผอน(ทกษะชวตบทท2) -การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน(ทกษะชวตบทท3) -การคดวเคราะหตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค(ทกษะชวตบทท4)

·เดกควรมการเตรยมตวเพอการสนทนาทงกอนและหลงการท�ากจกรรม

กลยทธในการเปนผน�าการสนทนาทด

ในระหวางการเปนผน�ากจกรรม ครหรอผสอนควรระลกถงอะไร?การเปนผน�าในการเปดและปดการสนทนานบเปนความทาทายและเปนสวนส�าคญทจะชวยใหเยาวชน

ไดเรยนรขอความส�าคญจากกจกรรมการเปนผน�าการสนทนาอยางมประสทธภาพจะตองท�าความเขาใจและเรยนรวธทจะ

·ตงค�าถามและถามค�าถามทเกยวกบบทเรยนทเหมาะสม

·สรางสภาพแวดลอมทปลอดภยส�าหรบเยาวชนระหวางการสนทนาและแลกเปลยนความคดเหนกน

·รบรวธการสอสารทมประสทธภาพทสดกบเยาวชนกลมตางๆ

·รบฟงค�าตอบจากเยาวชนดวยความตงใจ

·ควบคมการสนทนาใหอยในกรอบทก�าหนด

การทครหรอผสอนจะมทกษะในการด�าเนนการสนทนาอยางสมบรณแบบนนยอมตองใชเวลาในขณะเดยวกนจะใหนกเรยนเรยนรการมสวนรวมทดกตองใชเวลาเชนกนในคมอเลมนจะมตวอยางค�าถามRCAของแตละกจกรรม ซงค�าถามเหลานเปนเพยงแนวทางการตงค�าถามเทานน ครหรอผสอนไมจ�าเปนตองใชค�าถามตวอยางทใหไวเสมอไปแตสามารถสรางสรรคค�าถามหรอแนวทางการสนทนาไดเองส�าหรบกลยทธตอไปนจะเปนแนวทางทชวยใหการสนทนาเปนไปไดดวยด

1. การจดการสนทนาทด จดกลมใหเปนครงวงกลม

·เพอสงเสรมใหมการประสานสายตามากขน

·เพอสงเสรมใหเดกมการพดคยกนเองดวยไมใชพดกบครหรอผสอนเทานน

26 27

ถาเยาวชนยงไมรจกกนใหมกจกรรมดงน

·เลนเกมเรยกชอ

·แนะน�าตวเอง

·จบคสมภาษณคของตนแลวแนะน�าคของตนใหคนอนในกลม2. ก�าหนดระเบยบทสรางบรรยากาศทปลอดภยส�าหรบเยาวชน การสนทนาทดเดกจะตองไมรสกกงวลทจะพดครหรอผสอนไมควรชน�าไมวาดวยวธใดและตอง

ไมอนญาตใหเดกคนไหนแสดงความเหนเกยวกบความคดเหนของเดกคนอนนาข�าหรอไมถกตองนอกจากน ในการเรมสนทนาครงแรกควรใหเดกชวยกนก�าหนดกฎระเบยบส�าหรบปฏบตระหวางการสนทนาและประกาศใหทกคนรบทราบเชน

·ทกคนมสทธทจะพด

·ทกคนควรเขามามสวนรวม

·ทกคนควรฟงผอนดวยความเคารพถงแมวาจะไมเหนดวยกตาม

·ใหพดไดทละคนเทานน

·จะไมมองคนอนเปนตวตลก

·ทกคนตองฟงคนทก�าลงพด

3. ใหเดกและเยาวชนเตรยมตวเพอการสนทนา ในชวงแรกของกจกรรมโดยรวมใหพดเกยวกบการสนทนาทดครหรอผสอนควรถามค�าถามกบเดก

เชน

·คณควรพดกบใคร

·คณควรถามค�าถามใคร

·การเปนผพดเสมอมประโยชนหรอไม

·การไมพดเลยมประโยชนหรอไม

·คนทพดแบบตามสบายสามารถสนบสนนใหคนอนพดไดอยางไร

·ท�าไมการฟงและการถามค�าถามจงมความส�าคญในการสนทนา

·ค�าตอบประเภทใดทท�าใหคนทก�าลงพดรสกไมด

·จะท�าอยางไรถงจะแสดงความไมเหนดวยกบคนอนโดยทไมท�าใหบคคลนนรสกไมด

4. เรมการสนทนาดวยวธเชญชวน

·เรมตนดวยความคดหรอขอมลทเดกมความคนเคย

·เรมตนดวยค�าถามงายๆแลวคอยๆเปลยนเปนค�าถามทยากขน

·เรมตนดวยค�าถามทตอบวาใช/ไมใชแลวจงตามดวยค�าถาม“ท�าไมคณจงคดเชนนน”

·เรมตนดวยสงทสงเกตเหนวานกเรยนก�าลงพดหรอก�าลงท�าอย

·เรมตนดวยนทานเพลงรปภาพการตนขาวหรอประสบการณทมรวมกน

·เรมตนดวยค�าถามทเดกสามารถตอบไดจากประสบการณสวนตว

·เรมตนดวยประสบการณของครหรอผสอนเองเพอสนบสนนใหเดกพดเกยวกบประสบการณของตวเองบาง

5. ยอมรบการมสวนรวมของเยาวชนแตละคน

·ใหแสดงความสนใจประสานสายตาและรกษาการประสานสายตาไวผงกศรษะยมหรอกรยาอนๆ

·พดทวนความคดเหนของเดกหรอขอใหเดกคนอนพดทวนความคดเหนดงกลาว

·ถามค�าถามทตองตดตามเชน“ท�าไมคณถงพดเชนนน”“คณชวยยกตวอยางไดหรอไม”

·ใหขอคดเหนของเดกเปนสะพานไปสค�าถามตอไป เชนแนะน�าค�าถามตอไปของคณดวยการพดวา“มาลแนะน�าวา....”หรอ“ซาลนายกตวอยางใหเราฟงวา....”

·กลาวค�าขอบคณหลงจากเดกแสดงความคดเหนเสมอเชน“ขอบคณส�าหรบความคดนน”

·หลกเลยงการพดตดสนเชน“ด”“ถกตองแลว”แตใหเลอกพดอยางอนแทนเชน“นาสนใจด”“ผมไมคดวาจะเปนเชนนน”“ตวอยางของคณท�าใหผมเขาใจแนวความคดไดชดเจน”

6. รกษาการสนทนาใหด�าเนนไป

·ถามค�าถามครงละ1ค�าถามเทานน

·ใหเดกไดมเวลาคดหลงจากทถามค�าถามไปแลวถงแมวาความเงยบ10-20-30วนาทจะนานแตความอดทนรอจะท�าใหไดผลตอบแทนทด

·ครหรอผสอนจะตองไมตอบค�าถามทถามเดกเสยเอง

·เชอมโยงระหวางความคดเหนตางๆและมองหาการเชอมโยงระหวางค�าตอบและค�าถามตอไป

·ใหฟงอยางตงใจและเอาใจใส ถาค�าตอบไมชดเจนสามารถทวนค�าตอบได หรอถามวา “คณก�าลงพดวา.........ใชไหม”หรอ “คณหมายความวา...........ใชไหม”หรอขอใหเดกชวยอธบายใหเขาใจมากขน

·ถาค�าถามท�าใหเดกสบสนใหทวนค�าถามซ�าอกครงหรอถามค�าถามโดยใชวธการยกตวอยาง

·ควรกระตนใหเดกตอบแตอยาผลกดนจนกวาเดกจะรสกสบายใจทจะพด ใหสนบสนนเดก คนอนชวยตอบค�าถาม

7. สนบสนนใหเดกคยกนเองดวยไมใชคยกบครหรอผสอนเทานน

·ใหมองเพอนคนอนในกลมในขณะทพวกเขาพดคยกน

·พยายามย�ากบเดกวาพวกเขาสามารถคยกนและถามค�าถามกนได

·ถามเดกถามค�าถามกบคณใหใชค�าถามนนไปถามเดกคนอนดวย

·ถามเดกแสดงความคดเหนใดๆใหเดกคนอนยกตวอยางเพอสนบสนนความคดเหนเพมเตม

·เมอเดกคนใดคนหนงพดจบอยาเพงพดตอบแตใหคอยเพอใหคนอนไดพดบางใหดเหมอนวาคณก�าลงคาดหวงใหพวกเขาท�าเชนนน

8. ใหเดกทกคนมสวนรวมในการสนทนา

·คอยสงเกตภายในกลมบอยๆวามเดกคนไหนตองการจะพด

·ใหถามค�าถามกบเดกทไมคอยพดบางเปนครงคราว

·ใหเดกจบกลมสองหรอสามคนและหารอกนเองภายในกลมวธนจะท�าใหเดกทขอายและไมกลาพดไดมสวนรวมมากขน

28 29

·ใหเดกจบคกนและ“สมภาษณ”กนและกนพรอมทงใหแตละคนน�าเสนอความคดเหนของคของตนใหเพอนฟง

·บางครงใหเดกตอบค�าถามโดยไมตองพดแลวจงตดตามผล เชน ใหเดก “ยกมอขนถาคณ คดวา.......”แลวจงถามตอวา“ท�าไมจงคดเชนนน”

9. วางแผนหลกเลยงปญหาและแกไขปญหาทเกดขน ในกรณทมเดกคนหนงมททาวาจะพดมากกวาคนอนในชวงสนทนาครหรอผสอนตองพยายามใช

กลยทธอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางดงตอไปน

·หลกเลยงการมองไปในทศทางทเดกคนนนอยขณะทก�าลงถามค�าถาม

·มองหนาเดกคนอนและรอใหคนอนตอบ

·อยามองขามเดกทพดมากกวาคนอนบางครงใหเรยกเดกคนนนตอบค�าถามบาง ในกรณทมเดกหลายคนพดพรอมกนมากเกนไปลองใชกลยทธเหลาน

·ใหเดกยกมอกอนทจะพด

·ลองใชกจกรรมหรอเกมเขามาชวยเชนกจกรรม“ลกบอลกระเดง”คอใหคนทถอลกบอลเปนคนพดเมอพดเสรจใหกลงลกบอลไปใหอกคนหนงพดคนทสามารถพดไดจะตองเปนคนทถอลกบอลเอาไวเทานน

·เปลยนวธจากลกบอลกระเดงเปนการใหคนทพดเรยกชอคนทจะพดเปนคนถดไป

วธการใชคมอทกษะชวต

หวขอและสญลกษณภายในคมอ

1. ชอกจกรรม

2. ทกษะชวตทตองการเนนคอทกษะชวตหลกทเดกและเยาวชนจะไดเรยนรจากกจกรรมน3. การเรยนรหลกคอวตถประสงคในการเรยนรของกจกรรมนนเปนค�าตอบจากค�าถามวา“เราตองการ

ใหเยาวชนเตบโตขนโดยการท�ากจกรรมนอยางไร?”4. จดมงหมายของเกมเปนเปาหมายหลกทเยาวชนจะตองปฏบตระหวางท�ากจกรรมใหบรรลเปาหมายน5. อปกรณทตองใชจะบอกรายการอปกรณทตองใชในการท�ากจกรรม

6. จ�านวนผเลน จะบอกจ�านวนผเลนทเหมาะสมโดยกจกรรมในคมอชดนออกแบบขนส�าหรบ เยาวชนในกลมขนาดเลก6คนและกลมขนาดใหญ100คน

7. ค�าถามเปดการสนทนา เปนตวอยางค�าถาม 1-2ค�าถามเพอเตรยมความพรอมใหกบ เยาวชนส�าหรบการเรยนรทก�าลงจะเกดขนและเพอดงดดความสนใจจากเยาวชน

8. วธการเลนค�าแนะน�าเปนค�าแนะน�าส�าหรบครหรอผสอนใชส�าหรบ“อธบาย”และ“สาธต” วธเลนเกมใหเดกฟง โดยการสอสารทประสบความส�าเรจจะตองประสานสงทคณพด(ถอยค�าของคณ)กบวธการทคณพด (คอน�าเสยงและภาษากายของคณ)จะท�าใหเดกเขาใจทงขอความทพดและความส�าคญของขอความนน

ความปลอดภย สญลกษณนจะเตอนใหระวงถงความปลอดภยระหวางการท�ากจกรรม

ขอใหคณไดอานค�าเตอนและท�าความเขาใจเปนอยางดกอนทจะเรมท�ากจกรรมนน

9. ขอควรสงเกต ในหวขอนจะก�าหนดค�าถาม2-3ค�าถามเพอชวยใหครหรอผสอนไดสงเกต พฤตกรรมของเดกในระหวางท�ากจกรรมหรอเลนเกมถาค�าตอบคอ“ใช”หมดทกขอกใหด�าเนนกจกรรมตอไปแตถามค�าตอบวา“ไมใช”กอาจจะตองดงกจกรรมหรอเกมกลบมาดวยวธการ ตอไปน

·ใหค�าแนะน�าเกยวกบเกมนนซ�าอกครง

·สาธตวธการท�ากจกรรมหรอเลนเกมอกครง

·ใชวธการตางๆเพออธบายกจกรรมหรอเกม

·เตอนนกเรยนเกยวกบความปลอดภย

·ลดหรอเพมความยากของงานทบอกใหเดกท�า

10. การสนทนา รวมค�าถามสะทอน-เชอมโยง-ปรบใช(R-C-A)2-5ค�าถามและเนองจาก ครหรอผสอนอาจจะตองท�ากจกรรม2-3กจกรรมในแตละครง ดงนนอยาถามค�าถามเหลานหลงจากเสรจสนกจกรรมแตละกจกรรมแตใหเลอกค�าถามเพอใชในการปดการสนทนาเมอ สนสดชวงการท�ากจกรรมหรอการเลนเกม

อยางไรกตามครหรอผสอนอาจจะตงค�าถามเชอมโยงเขากบการเรยนรหลกดวยตวเองกได

11. การดดแปลงและประยกตใช ในหวขอนเปนการก�าหนดวธเพมความยากของกจกรรมอก 1-4วธซงครหรอผสอนอาจจะตองท�ากจกรรมหนกขน

30 31

บทท

1ทกษะชวต: การจดการกบอารมณ

และความเครยด

32 33

บทท 1 ทกษะชวต: การจดการกบอารมณ

และความเครยด

เปาหมายและวตถประสงค

1. ท�าความเขาใจวธการพฒนาทกษะชวตโดยการจดการเรยนรของRightToPlayไดอยางลกซง2. มความคนเคยกบกจกรรมการเรยนรผานการเลนของRightToPlayทสนบสนนการพฒนาความ

สามารถของนกเรยนแตละคนใหสามารถสรางและรกษาความสมพนธทดไว3. ประสานกจกรรมการเรยนรผานการเลนทเนนทความสามารถในการจดการอารมณเขากบมาตรฐาน

หลกสตรการท�ากจกรรมของนกเรยนของประเทศไทย

การจดการอารมณหมายความวาอยางไร

อารมณเปนสวนส�าคญทจะบอกใหทราบวาเราเปนใครและมความเกยวของกบบคคลอนอยางไรการท�า ความเขาใจอารมณและบทบาททคนเหลานนแสดงออกในทางสรางสรรครวมถงการแกปญหาความขดแยงจะเปนปจจยส�าคญดานหนงของการพฒนาสขภาพทางอารมณและสงคมและการพฒนาอปนสย

วธการจดการอารมณของแตละคนไดรบอทธพลจากปจจยหลายประการตงแตอายยงนอยเชนวฒนธรรม ครอบครวสถานการณตางๆในชวตดงนนในฐานะทเปนครผสอนและผดแลเบองตนจงจ�าเปนตองใชเวลาในการแสดงใหเหนวาตวครและผสอนเองไดเรยนรทจะจดการอารมณของตวเองอยางไร เพอใหมนใจวาครหรอผสอนเปนแบบอยางทดส�าหรบเยาวชน

เดกกสามารถรบรอารมณทหลากหลายไดจงเปนเรองธรรมชาตส�าหรบเดกทจะรสกมความสขโกรธเสยใจ สบสนเครยดวตกกงวลและอายแตในบางครงเดกเหลานนกไมเขาใจวาตวเองก�าลงรสกเชนไรซงจะท�าใหเดกตอบสนองอารมณของตวเองในลกษณะทไมเหมาะสมซงเดกอาจจะตองการค�าแนะน�าเพอชวยใหพวกเขาเขาใจและสามารถเขาใจอารมณของตนเองและแสดงปฏกรยาตอบสนองตอผอนไดอยางเหมาะสม

ดงนนการชวยใหเดกสามารถบอกและสอสารในสงทพวกเขารสกและรวธการตอบสนองตออารมณของผอนจงเปนสงจ�าเปนซงหมายความวาครหรอผสอนไดใหเครองมอทจ�าเปนทจะท�าใหเดกเขาใจถงสถานการณทเกดขนเขาใจตวเองและเพอนไดดยงขนโดยทกษะทางดานการจดการอารมณทเดกควรไดรบการพฒนามดงน

·การบอกความรสก

·ความสามารถในการเหนอกเหนใจผอน

34 35

· การเขาใจสถานการณตางๆ

· การปฏเสธการยวย

การบอกความรสก

ในบางครงเดกกเขาใจความรสกของตวเองไดยากและการไมเขาใจความรสกของตนเองกท�าใหพวกเขาประสบปญหาในการจดการกบอารมณของตวเองและมปญหากบอารมณของผอนเชนกนดงนนการพฒนา ใหเดกรจกอารมณ รวมทงสอนใหรวาพวกเขาถกมองอยางไรและเปนอยางไร นบเปนขนตอนแรกทจะชวยใหเดกพฒนาความสามารถในการจดการอารมณของพวกเขา และเปนรากฐานส�าคญทจะท�าใหเดกเรยนรเพอเขาสงคมได

นอกจากนถาเดกไมรจกการใชถอยค�าทเหมาะสมในการพดคยเกยวกบความรสกของตนเองเดกอาจจะแสดงออกทางกายในลกษณะทไมเหมาะสมและอาจจะเปนอนตรายไดดงนน การจะท�าใหเดกรจกใชถอยค�าทชดเจนและเหมาะสมครหรอผสอนจะตองใหเดกเรยนรและพฒนาค�าศพททจ�าเปนส�าหรบการพดคยเกยวกบอารมณของตวเดกเองเพอใหสามารถเขาใจอารมณของตนเองไดดยงขน รวมถงรบรและเขาใจอารมณของผอนดวย

ตวอยางกลยทธเชงปฏบตทครหรอผสอนสามารถน�ามาใชในชนเรยนหรอกจกรรมเพอชวยใหเดกไดเรยนรการบอกความรสก

·ขนตอนส�าคญประการแรกคอการสรางบรรยากาศในชนเรยนและโรงเรยนทสงเสรมการใหโอกาสเดกจะตองรวาพวกเขาสามารถแสดงอารมณและพดคยกนไดอยางเปดเผยเกยวกบอารมณของตนเองโดยไมตองกงวลวาจะถกวพากษวจารณโดยมเคลดลบดงน§ใหเดกและครรวมมอกนพฒนาหลกปฏบตททกคนรสกสบายใจทจะท�าใหเดกทกคนลงชอและ

เกบไวในททมองเหนไดงายรวมถงพยายามอางถงหลกปฏบตนใหบอยเทาทจะท�าได§สงเสรมพฤตกรรมการคดและกลยทธเกยวกบการรคดของตนเองเพอชวยใหเดกแสดงออกถง

วธการตอบสนองตอความรสกของตนเองและผอนรวมถงวธยอมรบการกระท�าและทางเลอกของตน

·ยงมอะไรอกมากมายทครหรอผสอนจะสามารถท�าในชนเรยน เพอชวยใหเดกไดพฒนาค�าศพททจ�าเปนตองใชเพอบอกความรสกไดอยางมประสทธภาพและสามารถเชอมโยงเขากบความรสกของผอนโดยมแนวความคดบางประการดงน

ครหรอผสอนควรใสใจอารมณความรสกของเดก และเมอเดกมความรสกใดๆ เกดขน ใหน�าเขาสชวงเวลา

(Teachable Moment) เพอชวยใหเดกรบรความรสกนน เชน ถาสงเกตเหนวามเดกคนหนงก�าลงโกรธ ควรพดวา

“ผมเหนคณโกรธ เหนคณก�ามอและกระทบเทา” และคณสามารถใชชวงเวลานใหค�าปรกษาและชวยใหเดก

แกปญหาได

·ใชกจกรรมเขามาชวย โดยใหเดกเขยนรายงานเกยวกบความรสกทแตกตางกนไปในแตละสปดาหเชนก�าหนดระดบอารมณทตางกนเขยนลงบนกระดาษและใสไวในกระเปาในแตละสปดาหใหหาอาสาสมครมาหยบกระดาษทเขยนไวออกจากกระเปาและใหเดกเขยนเรองเกยวกบชวงเวลาทพวกเขารสกถงอารมณนนๆสงทเกดขนความรสกและวธการจดการกบสถานการณดงกลาว

·วางแผนจดการกบอารมณทรนแรงลวงหนาดวยการสรางพนทสงบเงยบขนในชนเรยน โดยเปนพนททเดกสามารถหยดพกในระหวางทก�าลงมอารมณรนแรงนนซงการกระท�าเชนนจะตองไมถกมองวาเปนการลงโทษ(เชนการใหเดกยนทมมหองหนหนาเขาหาฝาผนง)แตควรจดใหพนทนนเปนพนทสงบจรงๆ ทจะท�าใหเดกไดใชเวลาคดทบทวนความคดของตนนอกจากน ควรจดใหมอปกรณเพอบรรเทาความเครยดและสรางพลงงานในทางบวกไวในพนทดงกลาวดวยเชน§ลกบอลคลายเครยด(Stressball)ดนน�ามนหรออปกรณศลปะ§ใหมการบรหารรางกายทใหความสนกสนานและสรางสรรคทเดกสามารถท�าไดอยางเงยบๆท

จดๆหนง§จดหนงสอใหเดกอาน

·ก�าหนดค�าพดใหใชเมอเดกก�าลงรสกกดดนทางอารมณและจ�าเปนตองปลกตวออกจากสถานการณทตงเครยดเชน“ขอโทษครบผมตองการเวลาคดสกสองสามนาท”

·สอนเดกเกยวกบวธการรบรและเชอมโยงความรสกของผอนโดยการ§ใชรปและภาพจากนตยสารและภาพวาด§ใหเดกแสดงบทบาทสมมต§อานนทานและใหพดคยกนเกยวกบเรองทอานเพอชวยใหเดกบอกวามอารมณอยางไร

การแสดงความเหนอกเหนใจผอน

ความเหนอกเหนใจผอนคอความสามารถในการบอกและเขาใจความรสกของผอนเมอเราเขาใจผอนเรากจะรวาคนอนรสกอยางไรและจะปฏบตตอเขาดวยความเขาใจการเขาใจผอนเปนคณสมบตส�าคญส�าหรบผเรยนทประสบความส�าเรจ เพราะท�าใหเราสามารถมองเหนตวเองและโลกรอบตวเราผานสายตาของคนอนและการแสดงความเหนอกเหนใจเปนสวนส�าคญทจะชวยพฒนาทกษะอนทมความสลบซบซอนมากขน

การพฒนาความสามารถในการเขาใจความรสกของผอนนนเปนกระบวนการทเกดขนอยางชาๆและคอยเปนคอยไปโดยเรมตนจากความตระหนกในตวเองดงนนการสรางโอกาสใหนกเรยนสามารถแสดงอารมณของพวกเขาสงเสรมใหพวกเขายอมรบอารมณเหลานนในตวผอนดวยวธการสะทอน-เชอมโยง-ปรบใช เปนการเปดโอกาสใหเดกไดฝกอานอารมณโดยการพดคยกนอยางเปดเผยเกยวกบความรสกของตนเองและรบฟงซงกนและกนอยางไรกตามสงส�าคญในการเขาใจความรสกของผอนคอการแสดงความเหนอกเหนใจโดยไมลงเลใจ

ส�าหรบบทบาทของครหรอผสอนคอการท�าใหเดกมนใจวาการแสดงอารมณในชนเรยนเปนสงทยอมรบไดแตมเงอนไขวาจะตองเปนการแสดงออกอยางเหมาะสมและไมรนแรงและการจะท�าใหเดกพดคยกนอยางเปดเผยเกยวกบสงทรสกนนจะตองสรางบรรยากาศทปลอดภยใหการสนบสนนความเอาใจใสและเคารพสงทเดกแสดงออกมารวมถงตองเปดใจรบฟงเดกดวย

36 37

ตวอยางกลยทธเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชเพอชวยใหเดกไดเรยนรการแสดงความสามารถในการเขาใจความรสกของผอน

·พยายามใชเวลาเพอสนทนาวาการกระท�ามอทธพลตอความรสกอยางไรเชนครหรอผสอนอาจใหขอคดเหนแกเดกคนหนงวา“เออรนดมความสขจงเมอคณแบงขนมใหเธอคณเหนไหมเธอยมอยางมความสข”

·พดคยกบเดกเปนการสวนตวถาการกระท�าในดานลบของเดกอนบางคนท�าใหพวกเขาหงดหงดขอให เดกทหงดหงดพดถงความรสกของตนเองและเพราะเหตใดจงรสกเชนนนและพดคยกนเพอหาทางวาเขาหรอเธอควรตอบโตอยางไรถาเกดเหตการณเชนนขนอกในครงตอไป

·ครหรอผสอนตองท�าตวเปนตวอยางในการเขาใจความรสกของผอนเมอครหรอผสอนปฏบตกบเดกดวยความเขาใจความรสกของเขาจะไมเพยงแตชวยในดานการสนบสนนทางอารมณเทานนแตยงเปนตนแบบของความเมตตาทเดกสามารถเลยนแบบไดการแสดงความเขาใจความรสกของผอนสามารถท�าไดเมอ§ ตลอดทงวน§ เมอเดกกระท�าความผดพลาด§ เมอเดกก�าลงแสดงความรสก

·ใหเดกมโอกาสในการฝกท�าความเขาใจความรสกของผอนซงการฝกฝนเปนประจ�าจะเปลยนแปลงพฤตกรรมจนเปนนสยได เชน เมอครหรอผสอนสงเกตเหนเดกก�าลงเลนเกมกนอย ควรพดวา “ดเหมอนวาเทอรรจะเลนคนเดยวนะคณคดวาเธออยากเลนกบพวกคณหรอไม”พยายามท�าใหเดกเขาใจความรสกของผอนบอยๆเชนใหเดกท�าบตรอวยพรสงใหเพอนทปวยหรอขอใหเดกชวยสมาชกในชมชนทตองการความชวยเหลอ

·พยายามยกตวอยางเกยวกบการเขาใจความรสกของผอนอยางสม�าเสมอ เมอครหรอผสอนเหนหรอไดยนเดกคนใดคนหนงก�าลงแสดงความเหนอกเหนใจผอน ใหแสดงการยอมรบและชมเชยทพวกเขาสามารถเขาใจความรสกของคนอน

การท�าความเขาใจและการแปลความหมายสถานการณ

เดกแตละคนตางกมประสบการณสถานการณทางเศรษฐกจสงคมวฒนธรรมครอบครวและสขภาพทหลากหลายแตกตางกนไปสงเหลานเปนปจจยส�าคญตอวธการเรยนรในการตอบสนองตอปญหาหรอสถานการณทมปญหาทเกดขน

การทเดกจะสามารถแปลความหมายในสถานการณหนงๆ ไดนนพวกเขาตองสามารถตดสนใจไดวาในขณะนนก�าลงเกดเหตการณอะไรขนเหตการณนนเกดขนเพราะเหตใดและสาระส�าคญของเหตการณคออะไรดงนนจงจ�าเปนตองพฒนาทกษะในการสงเกตและวเคราะหเพอชวยใหเดกสามารถแปลความหมายในสถานการณตางๆ ได ทกษะดงกลาวเดกสามารถพฒนาไดโดยผานการสงเกตการณทไดรบค�าแนะน�า การพดกบตวเองและการสนทนาแบบสะทอน-เชอมโยง-ปรบใชในระหวางการท�ากจกรรมซงเดกจะคอยๆคนเคยท�าความเขาใจและตอบสนองตอสงรอบตวในดานบวกไดดยงขน

สงทเดกจะไดรบเมอสามารถแปลความหมายในสถานการณหนงๆและพจารณาสถานการณนนในมมมองทหลากหลายไดแลวคอ

·สามารถจดการอารมณของตวเองไดดยงขน

·สามารถตอบสนองในเชงบวกตอสถานการณทแตกตางและสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงได

·มความมนใจในการน�าสงทไดเรยนรไปใชในการด�ารงชวต

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการท�าความเขาใจและแปลความหมายสถานการณ

·กจกรรมบางอยางทครหรอผสอนสามารถท�าไดเพอใหเดกสามารถพฒนาทกษะการสงเกตซงถอเปนเครองมอทส�าคญทสดทจะชวยใหเดกประสบความส�าเรจในชวต

·เกมการจ�าวตถ:กอนทนกเรยนจะมาถงใหเตรยมถาด(หรอพนทวางเลกๆในหองเรยน)และวางสงของทใชในชวตประจ�าวนประมาณ10-20ชนลงในถาดคลมถาดดวยผาจากนนใหเดกเตรยมดนสอและกระดาษจดกลมเปนวงกลมและวางถาดทเตรยมไวลงบนพนเปดผาออกและใหเวลาประมาณ10–20วนาทเพอใหเดกลองจบและจ�าสงของในถาดหลงจากหมดเวลาแลวใหคลมผาเหมอนเดมและใหเดกเขยนสงของทจ�าไดเมอจบเกมลองใหเดกชวยกนจดสงของดงกลาวลงในถาดใหมใหเหมอนเดม§ หารปมาแสดงใหเดกดใหเวลาดรป1นาทเมอหมดเวลาแลวüใหเดกอธบายสงทเหนในรปüครหรอผสอนถามค�าถามเกยวกบสาระส�าคญของรปüใหเดกเขยนเรองทสอดคลองกบรปทเหน§ แจกดนสอ(ดนสอสถาม)และกระดาษใหเดกพาเดกออกไปนอกหองเรยนและใหเดกเลอก

วาดรปอะไรกไดเชนดอกไมกอนหนแมลงหรอตนไมเมอวาดรปเสรจแลวใหเดกจบคกนหรอแบงเปนกลมเลกๆและใหพดคยกนภายในกลมเกยวกบรปทพวกเขาวาด โดยใหแสดงความคดเหนวาพวกเขาสงเกตเหนอะไรจากสงทวาดและจะยากหรองายถาจะวาดรปดงกลาวซ�าอก

·ส�าหรบการวเคราะหสถานการณเปนการพฒนาเดกใหรจกความหลากหลายการเปดใจใหกวางและวธการ“คดนอกกรอบ”หรอการเรยนรทจะคดแตกตางในบางสถานการณทงนเดกจะอยในสภาวะทพรอมทจะรบรอยแลวและสามารถเปดใจใหกวางยงขนเพอยอมรบวธการคดหรอความเหนทแตกตางกนตวอยางวธการชวยใหเดกพฒนาทกษะการคดเชงวเคราะหไดแก§ ใชกจกรรมเกมจ�าวตถทกลาวมาแลวขางตน เพอสงเสรมใหเดกสงเกตความเหมอนและความ

แตกตางระหวางสงของตางๆและใหเดกบอกประเภทและจดหมวดหมรายการสงของเหลานน§ เปดโอกาสใหเดกไดสนทนาหรออภปรายกนหรอสรางสถานการณใดๆทจะชวยใหเดกสามารถ

รวบรวมความคดเหนและปรบตวเขาหากน โดยการกระท�าเชนนจะชวยสงเสรมใหเดกมอสระในการคดดวย

§ เลานทานใหเดกฟงโดยไมตองมการสรปแตใชค�าถามทเตรยมไวเปนแนวทางในการสนทนาซงจะชวยใหเดกเขยนขอสรปจากนทานทฟงได

38 39

§ ใชเทคนคการประเมนผลในชนเรยน เพอสงเสรมใหนกเรยนคดเกยวกบสงทไดเรยนร เชน การประเมนผลเมอสนสดวนครหรอผสอนสามารถเตรยมค�าถามตางๆไดเชน“สงทส�าคญทสดทไดเรยนรในชนเรยนวนนคออะไร”ขย�ากระดาษสตางๆเขาดวยกนท�าเปนลกบอลและใหเดกโยนลกบอลกระดาษสใหเพอนอกคนแลวจงเขยนค�าตอบ

การปฏเสธการยวย

ความสามารถในการปฏเสธการยวยคอรากฐานส�าคญส�าหรบแกไขปญหาสองประการทพบมากขนภายในโรงเรยนนนคอการขมเหงรงแกและความกดดนจากเพอน

การขมเหงรงแก

ดงทไดกลาวมาแลววาอารมณมบทบาทส�าคญทงในการสรางและแกไขขอขดแยง เมอเดกไมสามารถจดการอารมณของตนเองได เชนความโกรธความสบสนหรอความอจฉารษยาจะท�าใหบางครงเดกอาจปฏบตตวไมเหมาะสมหรอแสดงพฤตกรรมกาวราวความรสกเหลานน�าไปสการยวยหรอแหยผอนทางดานอารมณและ/หรอรางกายเนองจากการกระท�าดงกลาวจะท�าใหเดกรสกวามอ�านาจควบคมผอนตนเองมความส�าคญมากขนหรอเปนทรจกมากขน เมอการยยงปลกปนกลายมาเปนรปแบบของความโกรธอยางตอเนอง ตลอดเวลาเราจะเรยกวา“การขมเหงรงแก”

การขมเหงรงแกมกเปนรปแบบพฤตกรรมกาวราวทมเจตนาท�ารายหรอสรางความไมสบายใจใหผอน การขมเหงรงแกสามารถเกดขนไดในหลายรปแบบจงจ�าเปนตองท�าความรจกรปแบบตางๆตงแตตนและจดการ กบพฤตกรรมนทนททานอาจจะเคยพบพฤตกรรมการขมเหงรงแกทงในและนอกหองเรยนมาแลวโดยรปแบบ ตางๆของพฤตกรรมการขมเหงรงแกมดงน

·พฤตกรรมการขมเหงรงแกดวยวาจาตวอยางของพฤตกรรมนรวมถงการเรยกชอและการพดหรอการเขยนสงทท�ารายจตใจใครบางคน

·พฤตกรรมการขมเหงรงแกทางสงคมรวมถงการแบงแยกใครบางคนออกจากกลมหรอออกจากกจกรรมการไมสนใจหรอการปฏเสธทจะพดคยกบคนเหลานนและการกระจายขาวลอหรอเรองซบซบนนทาโดยมเปาหมายเพอแยกบางคนออกจากกลมและสถานการณตางๆนอกจากนยงรวมถง การบงคบใหกระท�าในสงทเขาไมตองการท�าเชนการบงคบใหเขารวมแกง

·พฤตกรรมการขมเหงรงแกทางรางกายคอการตบตเตะและตอยการกกขงนพนทจ�ากดหรอการสมผสไมวาประเภทใดทผถกสมผสไมยนดตอการกระท�าดงกลาว

พฤตกรรมการขมเหงรงแกในโรงเรยนเปนปญหารนแรงทกอใหเกดผลกระทบในหลายประเทศทวโลกซงพฤตกรรมดงกลาวมเพมมากขนจนกลายเปนปญหาทครผปกครองและนกสงคมสงเคราะหใหความสนใจกนมากขนมการศกษาปญหาดงกลาวในโรงเรยนแหงหนงในจงหวดปตตานภาคใตของประเทศไทยพบวามนกเรยนถกขมเหงรงแกจ�านวน18.5เปอรเซนตหรอเกอบหนงในหาตามทไดรบรายงานจากนกเรยนซงผลการศกษาทไดแสดงใหเหนวาเพศไมไดมความสมพนธอยางมนยส�าคญกบการขมเหงรงแกหมายความวาการขมเหงรงแกสามารถเกดขนไดเทากนทงในกลมเดกชายและเดกหญง จากการศกษาพบวานกเรยนทเคยเหนการกระท�าความรนแรงทางรางกายระหวางบดามารดาจะมแนวโนมทจะมพฤตกรรมการขมเหงรงแกผอนมากกวานกเรยนทไมเคยเหนการกระท�าดงกลาวนอกจากนยงนกเรยนเหนการใชความรนแรงของบดามารดามากเทาใดกยงมสวนเกยวของกบพฤตกรรมของนกเรยนมากยงขนซงนอกจากสภาพแวดลอมภายในครอบครวแลวยงมปจจยอนอกเชนกลมอายชาตพนธและประเภทของโรงเรยนกถอเปนสวนส�าคญทมผลตอพฤตกรรมการขมเหงรงแกผอนเชนกน

ดงนนการท�าใหเดกเขาใจวาพฤตกรรมการขมเหงรงแกผอนนนเปนการกระท�าทไมเปนทยอมรบและจะไมมใครทนไดจงเปนสงจ�าเปนอยางไรกตามถามเดกคดวาตนเองอยในสถานการณทเปนผถกขมเหงรงแกสงทพวกเขาท�าไดคอ

·การพดคยกบใครบางคนเกยวกบเรองนถงแมวาจะเปนเรองยากแตกเปนสงทส�าคญทสดมฉะนนพฤตกรรมดงกลาวอาจจะยงคงด�าเนนตอไปถาเหตการณดงกลาวเกดขนทโรงเรยนนกเรยนควรไดรบการสนบสนนใหพดคยกบครและผปกครอง

·ใชวธการเขยนบนทกสนบสนนใหนกเรยนเขยนเปนรายงานเกยวกบสงตางๆทเกดขน

·ใหเดกอยในสถานททมคนเยอะๆคนทมพฤตกรรมขมเหงรงแกผอนมกจะไมชอบใหมคนมองและชอบเขาหาคนอนเมอคนๆนนอยตามล�าพง

·ถาเหนใครบางคนถกขมเหงรงแกควรคยกบผใหญทตนเองเชอใจและถาตองการรายงานเหตการณดงกลาวทเกดขนในโรงเรยนควรหาเวลาพดคยกบครตามล�าพง เพอไมใหคนทมพฤตกรรมการขมเหงรงแกผอนทราบวาใครเปนผรายงานเหตการณทเกดขนสวนนกเรยนทถกกระท�าจะตองการเพอนเพอชวยเหลอพวกเขาบางเปนบางครง

กจกรรมผานกฬาและการเลนเปนเครองมอทมประสทธภาพในการชวยใหเดกสามารถพฒนาทกษะในการปฏเสธการยวยปลกปนและลดการขมเหงรงแกไดและหากครหรอผสอนทานใดสนใจขอมลเพมเตม เกยวกบการขมเหงรงแกสามารถเขาไปหาขอมลไดทเวบไซตดงตอไปน

·ChildlineSouthAfrica:www.childlines.org.ca

·KidsHealth:www.kidshealth.org/parent/emotions/behavior/bullies.html

·StopaBully:CanadianAnti-BullyingProgram:www.stopabully.ca

40 41

ความกดดนจากเพอน

ทกษะในการปฏเสธการยยงปลกปนยงมความส�าคญในการตอตานความกดดนจากเพอนโดย“ความกดดนจากเพอน”คอ การทกลมพยายามเขามามอทธพลโดยการสนบสนนใหใครบางคนเปลยนคานยมทศนคตและนสยของเขาเพอปฏบตตามบรรทดฐานของกลมเดกและเยาวชนมกจะตองรบมอกบความกดดนจากเพอนเพราะพวกเขามกจะใชเวลาอยกบกลมเพอนเปนสวนใหญแตกท�าไดยากเพราะเดกยงไมบรรลนตภาวะและยงไมมทกษะทมประสทธภาพเพยงพอทจะเอาชนะการถกกดดนจากเพอน

อยางไรกตามความกดดนจากเพอนกไมไดกอใหเกดพฤตกรรมในดานลบเสมอไปแตสามารถมอทธพลในดานบวกไดเชนกน เชนถาเดกคนหนงถกหอมลอมดวยเพอนทมความทะเยอทะยานและพยายามท�าสงตางๆใหไดดเดกกมกจะตองท�าตวใหเกงเพอหลกเลยงการถกตดออกจากกลมกรณนคอ“ความกดดนจากเพอนในดานบวก”ซงมกจะพบไดในกลมเยาวชนทมสวนรวมในกฬาหรอกจกรรมตามหลกสตรพเศษอนๆ

วธการในการรบมอกบการถกกดดนจากเพอนสามารถกอใหเกดผลกระทบไดตลอดชวตบางคนอาจจะมความกลาและแขงแกรงมากพอทจะยนหยดอยในกลมในขณะทบางคนอาจจะตองการไดรบการสนบสนนและกลยทธในการตอตานความกดดนของเพอนส�าหรบครหรอผสอนบทบาทสวนหนงของครคอจะตองมนใจวานกเรยนเขาใจวาความกดดนจากเพอนคออะไรและพวกเขาจ�าเปนตองมเครองมออะไรเพอใชตอตานความกดดนดงกลาว

พฤตกรรมการขมเหงรงแกและความกดดนจากเพอนเปนสวนหนงทเกดขนในวยเดกและจะหายไปเมอเวลาผานไปหลายปพรอมกบทศนคตกจะเปลยนไปดวยครบดามารดาและผดแลตางกทราบถงอนตรายและผลกระทบในดานลบทเกดขนกบเดกและเยาวชนจากพฤตกรรมดงกลาว ดงนนครหรอผสอนควรตอบปญหาของเดกพยายามลดความกลวแสดงความใสใจโดยพดคยกบเดกเกยวกบปญหาเหลาน และชวยใหเดกตอตานความกดดนจากเพอนไดโดย

·ออกนโยบายภายในโรงเรยนและนโยบายประจ�าชนเรยนทมความมนคง

·ใหโอกาสนกเรยนไดพดคยกนอยางเปดเผยเกยวกบพฤตกรรมการขมเหงรงแกและความกดดนจากเพอน

นอกจากนการท�าวจยเกยวกบปญหาพฤตกรรมการขมเหงรงแกและความกดดนจากเพอนจะชวยใหครหรอผสอนไดรบรสญญาณของพฤตกรรมการขมเหงรงแกในชนเรยนและสามารถจดใหเดกสนทนากนอยางเปดเผยเกยวกบวธการจดการกบปญหานไดอยางมประสทธภาพ

เดกจะพฒนาความสามารถในการปฏเสธการยยงปลกปนไดเมออยในสภาพแวดลอมทสงเสรมการมสวนรวมและไดรบการสนบสนนเทานน เดกจะรสกถงส�านกแหงการเปนเจาของและสภาพความเปนอยทดและมก�าลงใจและความมนใจทจะยนขนเพอตวเอง

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการแสดงความสามารถในการเขาใจผอน

·เมอครหรอผสอนท�างานรวมกบเดกจะตองมนใจวาเดกเขาใจเรองพฤตกรรมการขมเหงรงแกและความกดดนจากเพอนอยางถกตองตองทราบวาพฤตกรรมดงกลาวเกดขนไดอยางไรและท�าอยางไรจงสามารถปฏเสธทจะเขาไปเกยวของกบปญหาเหลานไดนอกจากนจะตองชวยใหเดกทราบและเขาใจสทธของตนเอง เดกจะตองทราบวาตนเองมสทธทจะไมถกขมเหงรงแกถกท�าใหอบอาย ถกท�ารายรางกายหรอถกทารณและมสทธทจะใชและปกปองสทธของตนเองในดานบวกส�าหรบค�าแนะน�าบางอยางเกยวกบประเดนนมดงน§ ใหเดกเขยนรายงานเกยวกบสถานการณทมการขมเหงรงแกหรอความกดดนจากเพอน(ส�าหรบ

เดกทอายยงนอยควรมตวอยางใหดวย)จดกจกรรมใหเดกสนทนาหรออภปรายกนเกยวกบวธจดการกบสถานการณดงกลาวโดยไมใชความรนแรงใหเดกแสดงบทบาทสมมตหรอใชหนแสดงแทนนอกจากนควรใหเดกสรางภาพบนผนงภาพทท�าดวยเศษหนงสอพมพหรอการตนสนในหนงสอพมพเพอแสดงใหเหนรปแบบตางๆของพฤตกรรมการขมเหงรงแกทเกดขนในโรงเรยน

§ อานนทานทแสดงใหเหนถงพฤตกรรมการขมเหงรงแกหรอความกดดนจากเพอนรวมกบเดกพดคยกบเดกวาควรท�าอยางไรจงจะสามารถจดการกบสถานการณดงกลาวและนทานทอานนนสามารถจบลงในลกษณะตางๆกนไดอยางไร

§ ถาสงสยวามเดกถกขมเหงรงแกใหพาเดกคนนนออกมาและพดคยกบเดกเกยวกบเรองนท�างานรวมกนเพอวางแผนปฏบตการทเดกรสกสบายใจ สนบสนนใหเดกจดบนทกทกสงทกอยาง ทเกดขนทกวนและเกบบนทกนไวในทปลอดภย

§ ตองมนใจวาเดกเขาใจวาพวกเขาไมสามารถรบมอกบพฤตกรรมการขมเหงรงแกไดโดยล�าพงสนบสนนใหเดกเลาใหผใหญทไวใจไดฟง เพอใหผใหญชวยเหลอในการจดท�าแผนปฏบตการเกยวกบวธจดการกบปญหาดงกลาว

§ พยายามท�าความเขาใจเดกทมพฤตกรรมกาวราวพฤตกรรมชอบขมเหงรงแกผอนและสาเหตทอาจจะท�าใหเดกมพฤตกรรมดงกลาวบอยครงทเดกและเยาวชนมพฤตกรรมชอบขมเหงรงแกผอนเพราะไมสามารถจดการกบอารมณของตนเองได หรอไมไดเรยนรเกยวกบวธการแกไข ขอขดแยงดวยความรวมมอและไมเขาใจในความแตกตางของบคคล

·การท�างานรวมกนระหวางครหรอผสอนและผปกครองของเดกเปนปจจยส�าคญในการรบรวามพฤตกรรมการขมเหงรงแกตงแตแรกและเพอใหการแกปญหาประสบผลส�าเรจจงจ�าเปนทครและผปกครองตองเรยนรทจะยอมรบสญญาณทบงบอกถงพฤตกรรมดงกลาว โดยอาจจะใชวธการดงตอไปน§ รวมกบทางโรงเรยนจดท�านโยบายตอตานการขมเหงรงแก (ในกรณทยงไมเคยมนโยบายน)

และผลทเกดขนอยางตอเนองจากพฤตกรรมการขมเหงรงแก เดกและผปกครองตองท�าความเขาใจวาพฤตกรรมดงกลาวเปนสงทไมไดรบการยอมรบและจะไมยอมใหเกดขน

§ เรยนรทจะรบรเมอมพฤตกรรมการขมเหงรงแกเกดขนใหการสนบสนนแกเดกทถกขมเหงรงแกและเขาแทรกแซงอยางเหมาะสมเมอนกเรยนมพฤตกรรมชอบขมเหงรงแกผอน

§ ท�างานรวมกบผปกครองและหนวยงานราชการเพอชวยลดระดบการใชความรนแรงในครอบครว

42 43

ตว

อยาง

ล�าดบ

กจกร

รมใน

การเ

รยนร

ทกษะ

ชวตบ

ทท 1

การ

จดกา

รกบอ

ารมณ

และค

วามเ

ครยด

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

1.กา

รพฒนา

ทกษะ

ในกา

รบอก

ความ

รสก

สามา

รถรบ

รและ

บอกค

วามร

สกแล

ะอา

รมณขอ

งผอน

•กรณายกต

วอยาง

อารม

ณตา

งๆ

ทคณรสก

•คด

วาคน

ทโกรธ/

มค

วามส

ข/โศกเศรา

ดเหม

อนอะ

ไร•ลอ

งยกต

วอยางสง

ทท�าใหค

ณมอ

ารมณ

ไมดท�า

ไม

วงผล

ดบอก

อารม

ณ

(หนา

49)

R •กา

รแสด

งอารมณ

ใดทย

ากทส

ดเพราะเหต

ใด

C

•กรณายกต

วอยางอารมณ

บางอยาง

ทเหน

วาแส

ดงออ

กยาก

ทสดในช

วตทผ

านมา

เพราะอ

ะไร

•กรณายกต

วอยางอารมณ

ทคดว

าแส

ดงออ

กไดงายเพ

ราะอ

ะไร

A •คณ

คดวาจะ

เกดอ

ะไรขนถ

ามคน

ทไมเคยแ

สดงอารมณ

ในแงลบ

เลย

•คณ

คดวาวธทด

ในกา

รแสด

งอา

รมณโกรธหร

อสบส

นคออ

ะไร

•คณ

คดวาจะ

ท�าอะ

ไรไดบา

งเพอ

ท�าใหตว

เองรสก

ดขน

•คณ

คดวาจะ

ท�าอะ

ไรไดบา

งเพอ

ท�าใหผอ

นรสก

ดขน

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

น ไดหร

อไม

•ยก

ตวอย

างอา

รมณในเชงบ

วก•ยก

ตวอย

างอา

รมณในเชงลบ

•บอ

กกลย

ทธในกา

รจดก

ารอา

รมณ

ในเชงลบแล

ะวธช

วยใหผอ

นรสก

ดขน

•กรณายกต

วอยางสง

ทท�าใหค

ณมอ

ารมณ

ไมดเพราะอ

ะไร

แฮรชผม

ความ

สข

(หนา

52)

R •กรณายกต

วอยางอารมณ

ทคณ

รสกระห

วางการท�า

กจกรรม

นC

•ในชวตจ

รงเม

อคณอา

รมณเสย

คณท�า

อยางไร

•คณ

รสกอ

ยางไรเมอ

รอบต

วคณม

แตคน

อารม

ณเสยแล

ะเมอ

รอบ

ตวมแ

ตคนอ

ารมณ

ดท�า

ไมจงรสก

เชนน

นA •คด

วาสงทด

ทสด3อย

างทค

ณสา

มารถท�า

เพอต

วเองไดเมอก

�าลง

รสกอ

ารมณ

ไมดค

ออะไร

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•บอ

กอารมณ

ตางๆ

ทพวก

เขารสก

ระหว

างกา

รท�าก

จกรรม

•สน

ทนาเกย

วกบว

ธตางๆใน

การดแล

ตวเองเมอ

พวกเขารสก

อารม

ณเสย

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

2.กา

รพฒนา

ทกษะ

ในกา

รท�าค

วาม

เขาใจแ

ละแป

ลความ

หมายสถ

านกา

รณ

สามา

รถแป

ลความ

หมายสถ

านกา

รณ

อยางถก

ตองและ

เขาใจส

ถานก

ารณท

เกดข

นกบต

นเอง

•คณ

เปนค

นชางสงเกต

หรอไม

•อะ

ไรท�า

ใหคณ

พดเชน

นน

ขยบต

าสงสญญาณ

(ห

นา55)

R •กรณายกต

วอยางสงท

คณท�า

เพอช

วยใหคณ

ใหคว

ามสน

ใจใน

กจกรรม

ไดดแล

ะอะไรท

ท�าใหคณ

ไขวเขว

C

•คณ

จ�าไดหร

อไมว

าเวล

าเกด

อารม

ณในเชงลบท

ท�าใหคณ

ไขว

เขวในชวงน

นเกด

อะไรขน

บาง

•คณ

จ�าเวลา

ทการใหคว

ามสน

ใจชวยใหค

ณเขาใจบ

างสงไดดข

นหร

อไม

A •กรณาบ

อกสงทค

ณสา

มารถท�า

เพอ

ใหคณ

มความส

นใจแล

ะสงเกต

อยางละ

เอยด

รอบค

อบและ

หลก

เลยงสงทท

�าใหไขวเขวเหม

อนอา

รมณในเชงลบ

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงตอ

ไปนไดห

รอไม

•บอ

กไดว

าการเปนน

กสงเกต

การณ

ทด

หมายคว

ามวาอย

างไร

•รบ

รความส

�าคญขอ

งการสงเกต

อยางละ

เอยด

รอบค

อบเพอ

ท�าคว

ามเขาใจส

ถานก

ารณ

•บอ

กกลย

ทธในกา

รใหค

วามส

นใจ

และห

ลกเลยงสงทท

�าใหไขวเขว

สามา

รถคว

บคม

ความ

รสกเพอ

ให

เปนต

วชวย

แทนท

จะ

เปนอ

ปสรรค

ในกา

รจดก

ารกบ

สถาน

การณ

ตางๆ

•คว

ามรสกใดท

ยากต

อกา

รจดก

ารมา

กทสด

ท�า

ไมจงเปนเชน

นน•ยก

ตวอย

างสงทท

�าให

คณโกรธและ

/หรอ

กลว

ไมโกรธไมก

ลว

(หนา

57)

R •ในกา

รท�าก

จกรรมจะ

ตองม

ทมท

ชนะแ

ละทม

ทแพคณรสกอ

ยางไร

ทเปน

ผชนะ

และ

รสกอ

ยางไรท

เปนผ

แพ

C

•บา

งครงเมอค

นทแพ

จะรสกโกรธ

คณสา

มารถบอ

กถงเหต

การณ

ในชวตท

คณรสกโกรธไดห

รอไม

•เกดอ

ะไรขนก

บรางกา

ยของคณ

เมอร

สกโกรธ

•กรณายกต

วอยางวธท

คนมก

แสดงออ

กเมอ

รสกโกรธ(เชน

ตะ

โกนกรดร

องเด

นหนทบ

ต)•จะ

เกดอ

ะไรขนเมอเราโกรธแล

วตะ

โกนใสผ

อนหรอทบ

ตผอน

A •กรณายกต

วอยางวธท

ดทชวยให

คณสา

มารถจด

การกบอ

ารมณ

ตา

งๆเช

นอา

รมณโกรธได

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•บอ

กเวล

าทพวก

เขารสก

โกรธ

•อธ

บายว

ารางกา

ยของพว

กเขารสก

อยางไรเมอรสก

โกรธ

•บอ

กผลก

ระทบ

ในกา

รตอบ

โต

ความ

โกรธในเชงลบ

•บอ

กกลย

ทธในเชงบ

วกแล

ะเชงลบ

ในกา

รจดก

ารคว

ามโกรธ

44 45

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

3.กา

รพฒนา

ทกษะ

ในกา

รแสด

งความ

สามา

รถในกา

รเขาใจค

วามร

สกขอ

งผอ

น

สามา

รถบอ

กและ

เขาใจค

วามร

สกนก

คดขอ

งผอน

•คณ

จ�าไดหร

อไมว

าใน

ชวงท

ผานม

าไดเหน

ใคร

มก�าล

งรสก

โศกเศรา

วตกก

งวลแล

ะโดด

เดยว

บางห

รอไม

•อะ

ไรทท

�าใหค

ณทร

าบวาคน

เหลา

นนก�า

ลงรสกไมด

แกะส

ลกรป

ปนแส

ดงคว

ามรสก

(หนา

59)

R •คณ

เดาอ

ารมณ

ท“รปป

น”ก�าล

งรสกไดอ

ยางไรคณ

ใหคว

ามสน

ใจทใดแ

ละสงเกตอ

ะไร

C

•ในชวตจ

รงคณรสกอ

ยางไรเมอ

คนทค

ณรจกก

�าลงรสก

โศกเศราโกรธ

โดดเดย

วแล

ะรสก

อาย

•คณ

จ�าชวงเวล

าทคณ

รสกไมด

และ

มคนบ

างคน

มาชวยท

�าใหค

ณรสกด

ขน

ไดหร

อไมพว

กเขาท�า

อยางไร

A •คณ

สามา

รถท�า

อยางไรไดบา

งเพอ

ท�าใหเขาใจค

วามร

สกขอ

งผอน

ได

ดยงขนคณ

สามา

รถแส

ดงใหเหน

วาคณ

เขาใจค

วามร

สกขอ

งผอน

ได

อยางไร

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•อธ

บายค

วามร

สกบา

งอยางวา

เหมอ

นกบอ

ะไร

•สะ

ทอนใหเหน

วธกา

รทคน

อนรสก

ระหว

างกา

รท�าก

จกรรม

•พฒ

นากล

ยทธในก

ารท�า

ความ

เขาใจค

วามร

สกขอ

งผอน

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

4.กา

รพฒนา

ทกษะ

ในกา

รปฏเสธ

การยยง

ปลกป

น

สามา

รถยด

มนแล

ะปฏบ

ตตาม

การต

ดสนใจข

องตน

เองอยางม

ปร

ะสทธ

ภาพ

และ

จะไมแส

ดงพฤ

ตกรรม

ใดๆทไม

เปนท

ตองการไม

ปลอด

ภยและ

ไร

จรยธ

รรม(การ

ขมเหงรงแก)

•ตา

มความค

ดของคณ

ค�าวา“ขม

เหงรงแก”

หม

ายคว

ามวาอย

างไร

**ใหอ

ธบายใหเดกเขาใจ

วากา

รขมเหง

รงแก

คอกา

รทใครบา

งคนท

�าใหค

นอน

รสกเสย

ใจกลว

หรอไม

สบายใจถาม

คนกระท

�าเชนน

มากก

วาหน

งครง

และต

อเนอ

งกา

รกระท�า

เชนน

เรยก

วา“กา

รขมเหง

รงแก

”

การแสด

งบทบ

าทกา

รขมเหง

รงแก

(ห

นา61)

R •ในกจ

กรรม

ไดพบเหน

การขมเหง

รงแก

มากม

ายขอใหย

กตวอ

ยาง

ตอไปน

การขมเหง

รงแก

ดเหม

อนอะ

ไร

(การทบ

ตกา

รตอย

การหย

กกา

รเตะฯล

ฯ)

การขมเหง

รงแก

ฟงดเหมอ

นการก

ระท�า

อยางไร(กา

รเรยกช

อกา

รพด

ถงสงทเลว

ทราม

การกระจ

ายขาวล

อ)

การขมเหง

รงแก

ท�าใหคณ

รสก

อยางไร(เสยใจกล

วอบ

อาย)

**อธบ

ายใหเดกฟ

งวาก

ารขม

เหง

รงแก

สามา

รถท�า

ไดทง

ทางรางกา

ยวาจาและ

อารม

ณและ

การกระ

ท�าเหลา

นจะไมไดร

บการยอ

มรบ

C

•บอ

กใหเดก

ทกคน

หลบต

าเมอ

ถาม

ค�าถา

มนใหย

กมอข

นถาค

ณเคย

ถกขม

เหงรงแกโดย

ผอน(บ

อกให

เดกล

ดมอล

งแลว

ลมตา

)คณ

คดวากา

รถกข

มเหง

รงแก

ท�าใหคณ

รสกอ

ยางไร

•บอ

กใหท

กคนห

ลบตา

อกครง

ส�าหร

บค�าถ

ามขอ

ตอไปใหย

กมอ

ขนถา

คณเคยข

มเหง

รงแก

ผอน

(บอก

ใหลด

มอลงแล

วลมต

า)

ท�าไมคณ

จงคด

วากา

รขมเหง

รงแก

ในลก

ษณะด

งกลา

วจงท

�าใหค

นอน

เสยใจ

A•เมอค

ณพบ

เหนว

าก�าล

งเกด

การ

ขมเหงรงแกข

นคณ

สามา

รถท�า

อะไรไดบา

งเพอ

หยดก

ารกระท

�านน

หรอเมอเกด

การขมเหง

รงแก

ขนกบ

ตวคณ

หรอเพอ

นของคณ

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•อธ

บายว

าการขม

เหงรงแกค

ออะไร

•ยก

ตวอย

างรป

แบบก

ารขม

เหง

รงแก

ทางรางกา

ยวาจาและ

อารม

ณ

•อธ

บายว

าการขม

เหงรงแกท

�าใหค

นรสกอ

ยางไร

•บอ

กไดว

าคนท

ถกขม

เหงรงแก

กลายเปนค

นทขม

เหงรงแกผ

อนเสยเองไดอย

างไร

•บอ

กกลย

ทธในกา

รปองกน

ตวเอง

ไมใชเปนค

นขมเหง

รงแก

ผอน

•บอ

กกลย

ทธทช

วยหย

ดการขม

เหง

รงแก

ทงในแล

ะนอก

โรงเรยน

46 47

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

สามา

รถยด

มนแล

ะปฏบ

ตตาม

การต

ดสนใจข

องตน

เองอยางม

ปร

ะสทธ

ภาพ

และ

จะไมแส

ดงพฤ

ตกรรม

ใดๆทไม

เปนท

ตองการไม

ปลอด

ภยและ

ไร

จรยธ

รรม(ความ

กดดน

จากเพอ

น)

•คณ

คดวา“คว

ามกด

ดนจากเพอ

น”

หมายคว

ามวาอะ

ไร•คณ

คดวาคว

ามแต

กตาง

ระหว

างคว

ามกด

ดนจากเพอ

นในเชงบว

กแล

ะในเชงลบ

แตกต

างกน

อยางไร

เวลา

ตดสน

ใจ

(หนา

64)

R •คณ

รสกอ

ยางไรท

เปนเพอ

นทดม

แรงกดด

นในเชงบว

กแล

ะตองชวย

เพอน

ทมแรงกดด

นในเชงลบ

C

•ในชวตจ

รงท�าไมบ

างครงจงยาก

ทจะ

ตอตา

นความก

ดดนจ

ากเพอน

•เพราะเหต

ใดจงเปนก

ารเสยงทจ

ะทน

รบคว

ามกด

ดนจากเพอ

นเมอ

เกดเหต

การณ

เชนน

ขนA •เมอค

ณตอ

งตอต

านคว

ามกด

ดนจากเพอ

นในค

รงตอ

ไปคณคด

วาจะ

ท�าอะ

ไรไดบา

งทจะ

ชวยใหค

ณตด

สนใจท�า

ในสงทถ

กตอง

•ในอน

าคตถา

คณเหนค

นอนถ

กกด

ดนใหท�า

บางสงท

พวก

เขาไม

อยาก

ท�าคณจะ

ท�าอย

างไรเพอ

ชวยค

นเหล

านน

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•อธ

บายค

วามแ

ตกตา

งระห

วาง

ความ

กดดน

จากเพอ

นทงในเชง

บวกแ

ละเชงลบ

•บอ

กเหต

ผลวาเพราะเหต

ใดจงยาก

ทจะต

อตาน

ความ

กดดน

จากเพอ

น•บอ

กกลย

ทธตา

งๆทชวยใหพ

วกเขาและ

คนอน

สามา

รถตอ

ตาน

ความ

กดดน

ได

สามา

รถยด

มนแล

ะปฏบ

ตตาม

การต

ดสนใจข

องตน

เองอยางม

ปร

ะสทธ

ภาพ

และ

จะไมแส

ดงพฤ

ตกรรม

ใดๆทไม

เปนท

ตองการไม

ปลอด

ภยและ

ไร

จรยธ

รรม(การ

ปฏเสธก

ารยย

งปลก

ปน)

•คว

ามกด

ดนจากเพอ

นมอ

ทธพลต

อสงท

เรา

เลอก

อยางไร

การป

ฏเสธ

(ห

นา67)

R •คณ

รสกอ

ยางไรท

ตองป

ฏเสธ

ค�าขอ

รองส�า

หรบค

ณเปนก

ารงายห

รอยากท

จะปฏ

เสธเพราะเหต

ใดC

•ในเวลา

ทคณไมมก

�าลงใจม

ากพอ

ทจะ

ปฏเสธวา“ไม”

เกดอ

ะไรขน

ในขณ

ะนนคณ

จดกา

รกบเรองน

อย

างไร

•ในชวตป

ระจ�าวน

ท�าไมจ

งตอง

เรยน

รการพด

ค�าวา“ไม”

A •คณ

คดวาจะ

ท�าอย

างไรเพอใหต

วคณ

และเพอ

นมคว

ามมน

ใจแล

ะสา

มารถปฏ

เสธได

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•อธ

บายว

าเพร

าะเหตใดจ

งยาก

ทจะ

ตอตา

นความก

ดดนจ

ากเพอน

•บอ

กกลย

ทธในกา

รหาก

�าลงใจแ

ละคว

ามมน

ใจในกา

รพดค

�าวา“ไม”

•อธ

บายว

าท�าไมจ

งจ�าเปน

ตองเรยน

รการปฏ

เสธโดย

พดค�า

วา“ไม”

ตวอยางกจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท 1 การจดการกบอารมณและความเครยด

วงผลดบอกอารมณ

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการบอกความรสก

การเรยนรหลก สามารถรบรและบอกความรสกและอารมณของผอน

จดมงหมายของเกม การสงสญญาณทผเลนจะตองแสดงอารมณใหเพอนรวมทมเดา

อปกรณทตองใช·กรวยหรออปกรณท�าเครองหมาย1ชนตอ1ทม

·ชอลกหรอปากกาหรออปกรณส�าหรบวาดเสนสตารท

·ถงถวหรออปกรณอะไรกไดทสามารถวางบนบาไดเชนกอนหนกอนเลกๆ1ชนตอ1ทม

·บตรบอกอารมณความรสก1ชดตอ1ทม(จ�านวนบตรอยางนอย1ใบตอผเลน1คน)

จ�านวนผเลน 6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·ถาพดถงอารมณคณจะนกถงอารมณใดบางลองยกตวอยาง

·อธบายวาเกมนเกยวของกบการแสดงออกทางอารมณ

วธเลน1. เตรยมบตรทเขยนสญลกษณอารมณความรสกทแตกตางกนออกไปบนบตรแตละใบ เชน มความ

สขเศราโกรธตนเตนและหงดหงด2. แบงผเลนออกเปนทมทมละ6-8คน3. อธบายวาเกมนเกยวกบการแสดงออกทางอารมณ4. บอกใหแตละทมเขาแถวเปนเสนตรงหลงเสนสตารท

48 49

5. วางกรวยหรอตวท�าเครองหมายทดานหนาของแตละทมมระยะทางประมาณ5-10เมตร(ดภาพประกอบ)

6. อธบายกฎกตกาและท�าการสาธตวธการเลน

·เกมนเปนการแขงขนการสงสญญาณ

·ผเลนแตละคนมโอกาสทจะแสดงอารมณเชนมความสขเศราโกรธหรอหงดหงด

·เมอครหรอผสอนบอกวา“ไป”ผเลนคนแรกจากแตละทมจะตองหยบถงถวมาวางบนบาของตนเอง

·ผเลนจะวงไปทครหรอผสอนและดบตรบอกอารมณทวางไวบนพน

·ผเลนไมสามารถใชมอหรอศรษะประคองถงถวบนบาได

·ถาถงถวหลนลงพนสมาชกในทมคนอนจะตองไปเกบและเอากลบมาวางไวบนบาใหเหมอนเดม

·ผเลนวงกลบมาททมเพอแสดงอารมณโดยหามใชค�าพดใดๆ

·ทมจะมเวลาปรกษาและตดสนใจเดาอารมณทไดเหนวาคออะไร จากนนตองตะโกนบอกวาผเลนแสดงอารมณใด

·เมอทมเดาอารมณไดถกตองกจะถงควของผเลนคนตอไปท�าเชนเดยวกน7. เกมจะจบลงเมอเดกทกคนมโอกาสไดแสดงอารมณอยางนอยหนงอยาง

ตองแนใจวาเดกทกคนรจกและเขาใจอารมณตางๆ กอนทจะเรมเลน

ขอควรสงเกต·ผเลนเขาใจอารมณตางๆดพอทจะแสดงออกมาหรอไม

·ผเลนแสดงอารมณความรสกโดยไมใชค�าพดหรอไม

การสนทนาสะทอน

·อารมณทคณชอบมากทสดในเกมคออะไรอารมณไหนทท�าใหคณรสกดทสด

·อารมณไหนเดายากทสดท�าไม

·ส�าหรบผทท�าถงถวหลนรสกอยางไรเมอเพอนรวมทมชวยเกบใหเพราะอะไรเชอมโยง

·บางครงท�าไมจงยากทจะอธบายอารมณของคณ

·ท�าไมการแสดงอารมณจงมความส�าคญ

·อารมณอะไรบางทยากทจะแสดงออกมาใหคนในครอบครวหรอชมชนทราบเพราะอะไรปรบใช

·คณมวธอะไรทจะชวยใหผอนเขาใจอารมณและความรสกของคณ

·วธทดทสดทจะแสดงความโกรธเศราคอวธใด

·เพอนจะสามารถชวยใหเราแสดงอารมณออกมาไดดวยวธใด

การน�ามาประยกตใช·บอกใหผเลนเลอกอารมณดวยตนเองจากนนใหแสดงอารมณนนๆและบอกผเลนคนอนใหพยายาม

ไมแสดงอารมณซ�ากบผเลนคนกอนหนาEMOTIONCARDS

STARTLINE

50 51

แฮรชผมความสข

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการบอกความรสก

การเรยนรหลก สามารถรบรและบอกความรสกและอารมณของผอน

จดมงหมายของเกม เพอเขาไปใหถงเขตอารมณเสยโดยไมถกแฮรชผมความสขจบตวได

อปกรณทตองใช·ชอลกหรอปากกาหรออปกรณส�าหรบท�าเครองหมายสเหลยมผนผาบนพน

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·หนาตาของคณเปนอยางไรเมอคณอารมณเสย

·หนาตาของคณเปนอยางไรเมอคณอารมณด

วธเลน 1. วาดหรอท�าเครองหมายสเหลยมผนผาขนาดใหญลงบนพนท�าเครองหมายโซนอารมณเสยทขอบ

สนามแตละดาน(โปรดดภาพประกอบ)ขนาดของสเหลยมขนอยกบจ�านวนของเดกทเลนเกมน2. ถามเดกวาเมอสปดาหทผานมามใครอารมณเสยหรอไม และใหพวกเขาสาธตหนาตาของคนท

อารมณเสย3. ขออาสาสมคร1คนเพอเลนเปนHappyHarish4. อธบายวาในเกมนใหทกคนเรมจากอารมณเสย5. อธบายวาHappyHarishตองการใหทกคนอารมณด เมอพวกเขาถกHappyHarish จบได

อารมณของพวกเขาจะเปลยนจากอารมณเสยเปนอารมณด6. ใหHappyHarishยนตรงกลางวงทเลน7. ใหเดกทเหลอยนเขาแถวเรยงหนงในโซนอารมณเสย(ดภาพประกอบ)8. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ผเลนจะยนอยในโซนอารมณเสย และโซนอารมณอกโซนจะอยตรงขามของบรเวณทผเลนยนอย

·เมอHappyHarishบอกวา“Happy,happyday.”ผเลนจะวงขามไปยงโซนอารมณเสยทอยอกฝงหนงและตองหลบหนHappyHarish

·สวนHappyHarishจะตองไลจบผเลนคนอนทก�าลงวงหนใครทถกHappyHarishจบไดอารมณของพวกเขาจะเปลยนเปนอารมณด

·เมอผเลนคนใดถกจบไดจะตองรวมตวกบHappyHarishและพยายามจบเดกคนอนตอไป9. เมอผเลนทงหมดวงขามไปในโซนอารมณเสยอกฝงหนงไดแลวHappyHarish จะตะโกนวา

“Happy,happyday.”อกครงและผเลนจะตองวงขามไปฝงอารมณเสยอกฝงหนง10.เกมจะด�าเนนไปจนกระทงผเลนทงหมดอยฝายเดยวกบHappyHarish11.เรมเกมอกครงโดยหาอาสาสมครคนใหมมาเปนHappyHarish

!! เตอนใหเดกไลจบกนเบาๆ

ขอควรสงเกต·เดกๆอารมณดหรอไมในระหวางวงหนHappyHarish

·HappyHarishวงไลจบโดยการใชมอขางเดยวหรอไม

MOODYZONE

MOODYZONE

HAPPYHARISH

HAPPY HAPPY DAY

52 53

การสนทนาสะทอน

·สงทคณชอบมากทสดในเกมคออะไร

·รสกอยางไรเมอไดชวยเหลอHappyHarishท�าใหเดกคนอนอารมณดเชอมโยง

·ในชวตของคณคณท�าอยางไรเมอตวเองอารมณเสย

·ทผานมาคณมอารมณอยางไรเมอคณพบวารอบตวคณมแตคนทอารมณเสยหรออารมณดเพยงอยางเดยวท�าไม

ปรบใช

·คณจะใหก�าลงใจคนอนไดอยางไรในเวลาทพวกเขาก�าลงอารมณเสย

การน�ามาประยกตใช·เรมเกมดวยการเพมHappyHarishมากกวาหนงคน

·จดพนทเลนใหมขนาดใหญขน

ขยบตาสงสญญาณ

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการท�าความเขาใจและแปลความหมายสถานการณ

การเรยนรหลก สามารถแปลความหมายสถานการณอยางถกตองและเขาใจสถานการณทเกดขนกบตนเอง

จดมงหมายของเกม เพอใหผเลนมสมาธคอยดวาผเลนคนใดก�าลงขยบตาใหตนและการเปลยนต�าแหนงอยางรวดเรว

ทสดเมอมผเลนคนอนขยบตาให

อปกรณทตองใช·ไมม

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·สงทท�าใหคณเปนนกสงเกตทดมอะไรบาง

·ในระหวางทคณก�าลงใหความสนใจและสงเกตบางสงอยมอะไรบางทสามารถเบยงเบนความสนใจของคณได

วธเลน1. แบงผเลนออกเปนกลมกลมละ6-12คน2. บอกผเลนใหหาคภายในกลมของตนและใหก�าหนดตวเองวาใครจะเปนAหรอB3. ใหคนทเปนAทกคนนงลงกบพนและสรางวงกลมรวมกบAคนอนๆและบอกใหเอามอไพลหลง4. ใหผเลนBทกคนคกเขาขางหลงAทเปนคของตน(โปรดดภาพประกอบ1)5. ใหผเลน1คเปนอาสาสมคร6. ใหอาสาสมครเหลานแยกกนคกเขาเพอไมใหมใครอยขางหนา(โปรดดภาพประกอบ2จะเหนวา

มจดทวาง)7. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·จดประสงคของเกมนคอเพอหาคนมานงแทนต�าแหนงทวางอยโดยอาสาสมครทมทนงวางดานหนาจะตองขยบตาใหผเลนAและผเลนAจะตองพยายามหนจากจดของตนและวงไปยงผเลน ทขยบตาให

54 55

·ส�าหรบผเลนBทเปนคของAจะตองปองกนไมใหAหนโดยการจบAใหไดกอนทAจะวงไปถงทถาถกจบไดAจะตองนงลงทเดม

·ผเลนBจะตองมองไปทดานบนศรษะของAทอยขางหนาระหวางเกมเพอจะไดไมเหนการขยบตา

8. จบเกมตามทเหนสมควร

ขอควรสงเกต·ผเลนBทคกเขาอยจองไปทดานบนศรษะของคของตนหรอไม

·เดกไลจบตวกนอยางไมรนแรงหรอไม

การสนทนาสะทอน

·อะไรคอสงทยากในการเลนเกมนและอะไรคอสงทงายในเกมน

·สมาธหมายถงอะไร

·การตงสมาธชวยในการเลนเกมนไดอยางไรเชอมโยง

·อะไรทชวยใหคณมสมาธในการใชชวต

·ท�าไมบางครงจงยากทจะใหความสนใจในสงใดสงหนงปรบใช

·คณสามารถบอกไดวาคนบางคนก�าลงใหความสนใจหรอไมอยางไร

·อะไรคอกลยทธทคณสามารถน�ามาใชเพอชวยใหคณใหความสนใจในบางสงถงแมวาสงนนจะไมนาสนใจกตาม

การน�ามาประยกตใช·ใหผเลนทคกเขาและไมมคสามารถขยบตาใหกบผเลนAไดมากกวาหนงคนและผเลนทถกขยบตา

จะตองวงแขงกนไปตรงทวางหนาคนทขยบตาเพอดวาใครถงกอน

ไมโกรธ ไมกลว

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการท�าความเขาใจและแปลความหมายสถานการณ

การเรยนรหลก เพอรบรและจดการกบความรสกและอารมณของคนอนรวมถงสามารถควบคมความรสกของตนเอง

เพอใหเปนตวชวยแทนทจะเปนอปสรรคในการจดการกบสถานการณตางๆ

จดมงหมายของเกม เกมการแขงขนทเดกจะตองท�างานรวมกนเพอเคลยรบอลในสวนของตน

อปกรณทตองใช·ซอฟทบอลจ�านวน1ลกตอผเลน1คน

·ชอลกหรอปากกาหรออปกรณส�าหรบท�าเครองหมายแบงพนทบนสนาม

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·ยกตวอยางสงทท�าใหคณโกรธและ/หรอกลว

·เมอมความรสกโกรธหรอกลวคณมวธจดการกบความรสกดงกลาวอยางไร

วธเลน 1. แบงสนามทเลนออกเปน2ดานเทาๆกน2. ถามผเลนวาค�าแรก/ความคดแรก/ทาทางแรกทพวกเขานกถงเมอพดค�าวา“โกรธ”คออะไร

และถามค�าถามเดยวกนส�าหรบค�าวา“กลว”3. น�าลกบอลทจะใชเลนเกมออกมาแสดงอธบายวาลกบอลแตละลกจะแทนค�าวา“โกรธ”และ“กลว”

และอธบายวาเกมนจะเปนเกมทเกยวกบการรบรและจดการความรสกและอารมณของคน4. แจกลกบอลใหผเลนแตละคนคนละ1ลก5. แบงผเลนออกเปน2ทม6. สงทมAไปอยดานหนงของสนามและทมBอยฝงตรงขาม7. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·เมอเรมเกมแตละทมจะตองคอยๆขวางลกบอลของตนไปยงทมทอยตรงขาม

·ผเลนของแตละทมจะตองไมขามไปในฝงตรงขาม

DIAGRAM1 DIAGRAM2

WINKING

WINKINGSITTING

KNEELING

EMPTYSPOTS

56 57

·ผเลนในทมจะตองพยายามท�าใหสวนของตนปราศจากลกบอลโดยการโยนบอลกลบไปอกฝงหนงโดยทลกบอลจะตองอยในเขตสนามทเลน

·ใชเวลาเลนเกมประมาณ2นาทจากนนใหบอกใหหยดผเลนทกคนจะตองหยดขวางบอลและนงกอดอก

·นบลกบอลทอยในเขตของแตละทม8. เลนเกมตอหยดและนบลกบอลทกๆ2-3นาท9. ตองมนใจวาผเลนไมไดขวางบอลของฝายตรงขามหรอขวางบอลออกนอกสนาม

ขอควรสงเกต·ผเลนขวางบอลออกนอกสนามในฝงของตนบางหรอไม

·ผเลนท�างานรวมกนเปนทมหรอไม

การสนทนาสะทอน

·คณรสกอยางไรทมลกบอลหลายลกอยในเขตของคณเชอมโยง

·เมอชวงเรมตนเลนเกมไดมการอธบายวาลกบอลเหลานนแทนอารมณ“โกรธ”และ“กลว”ดงนนเกมนจงเหมอนแสดงใหเหนวาในชวตจรงคนสวนใหญจดการกบความโกรธหรอความกลวอยางไร

ปรบใช

·กฬาชวยใหคณจดการกบความรสกโกรธหรอความรสกกลวไดอยางไร

·ตอไปเมอคณรสกโกรธหรอกลวคณจะท�าอยางไรเพอใหการแสดงอารมณโกรธเปนไปในเชงบวก

การน�ามาประยกตใช·เกมนสามารถปรบใหยากขนโดยการเพมลกบอลหรอเพมขนาดของสนาม

สลกรปปนบอกความรสก

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการแสดงความสามารถในการเขาใจความรสกของผอน

การเรยนรหลก เพอพฒนาทกษะในการบอกและท�าความเขาใจความรสกของผอน

จดมงหมายของเกม เปนเกมทผเลนจะตองแกะสลกรปปนเพอแสดงอารมณทก�าหนด

อปกรณทตองใช·กระดาษส�าหรบเขยนบอกอารมณตางๆ

·กลองหรอตะกราหรอกระเปาหรออปกรณใดๆส�าหรบใสกระดาษทเขยนบอกอารมณแลว

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา คณจะทราบไดอยางไรเมอพบคนทก�าลงรสกโกรธมความสขเศราเหงาสบสนหรออาย

วธเลน1. เขยนอารมณตางๆลงบนกระดาษและใสในกลองตะกราหรอกระเปา2. แบงผเลนออกเปนกลมกลมละ4คน3. อธบายวาผเลนในกลมของพวกเขาจะตองตกลงกนวาใครจะเปนคนแสดงบทบาทเปน “รปปน”

และใครจะแสดงบทบาทเปน“ชางแกะสลก”4. ขออาสาสมคร1คนของแตละกลมมาเปน“รปปน”ซงคนทเปนรปปนจะตองไมเคลอนไหว5. ขออาสาสมคร1คนของแตละกลมมาเปน“ชางแกะสลก”6. ใหชางแกะสลกแตละคนหยบกระดาษทเขยนบอกอารมณคนละ1อยางจากนนใหท�าทา“แกะสลก”

รางกายของคนทเลนเปนรปปนใหแสดงอารมณทหยบไดโดยไมบอกวาอารมณนนคออะไร7. ใหผเลนคนอนในแตละกลมพยายามเดาวาอารมณทรปปนก�าลงแสดงอยนนคออารมณอะไร8. ใหรปปนเปลยนบทบาทเปนชางแกะสลกบางและท�ากจกรรมซ�าแบบเดม9. การเปลยนบทบาทคอการใหโอกาสผเลนไดแสดงบทบาทเปนทงรปปนและชางแกะสลก10.เลนเกมจนกวาผเลนทกคนไดมโอกาสแสดงทงสองบทบาท

CENTERLINE

TEAMA

TEAMB

58 59

ขอควรสงเกต·ผเลนเลนเกมโดยมความเคารพในรางกายของกนและกนหรอไม

·เดกทกคนมโอกาสแสดงบทบาททงสองบทบาทหรอไม

การสนทนาสะทอน

·การเดาอารมณนนยากหรองายเพราะเหตใด

·การแสดงบทบาทเปน“รปปน” นนยากหรองาย เพราะเหตใดและการแสดงบทบาทเปน“ชางแกะสลก”นนยากหรองายเพราะเหตใด

เชอมโยง

·ในชวตประจ�าวนการรบรอารมณความรสกของคนอนเปนเรองงายหรอยากเพราะเหตใด

·คณเคยพบชวงเวลาทคนอนไมเขาใจความรสกของคณบางหรอไมเหตการณดงกลาวท�าใหคณรสกอยางไร

ปรบใช

·ในอนาคตคณจะท�าอยางไรเพอใหคนอนไดรบรและเขาใจอารมณและความรสกของคณ

·คณจะท�าอยางไรเพอท�าความเขาใจความรสกของผอน

การน�ามาประยกตใช·เปลยนไปใชค�าศพททเกยวของกบอารมณอนๆทยากขนและตองใหผเลนเดาความหมายเชนค�าวา

“มความสข”หรอ“Happy”ใหเปลยนไปใชDelighted,Content,PleasedหรอThrilledแทน

การแสดงบทบาทขมเหงรงแก

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการปฏเสธการยยงปลกปน

การเรยนรหลก เพอยดมนและปฏบตตามการตดสนใจของตนเองอยางมประสทธภาพและไมแสดงพฤตกรรมท

ไมเปนทตองการไมปลอดภยและไรจรยธรรม(การขมเหงรงแก)

จดมงหมายของเกม การท�างานเปนกลมเลกๆเพอพฒนาและน�าเสนอเรองราวทแสดงใหเหนการกระท�าทเปนการขมเหง

รงแกและผลกระทบของการขมเหงรงแกทมตอผอน

อปกรณทตองใช บตรbullyingทมละ1ใบ

จ�านวนผเลน ตงแต8คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·คณคดวาคนอนๆสามารถขมเหงรงแกผอนโดยไมตงใจไดหรอไม

·ความแตกตางระหวาง“การขมเหงรงแก”กบ“แกลงเลนๆ”คออะไร

วธเลน1. คดลอกบตรbullyingจากตวอยางดานทวางบตรbullyingทกลางสนามโดยคว�าหนาไว2. แบงกลมออกเปน4กลม3. ขอใหแตละทมยนหางจากจดทวางบตรไวอยางนอย3เมตร4. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·เมอคณพดวา “ไป” ใหสมาชกคนหนงจากแตละทมวงไปทกลางสนามหยบบตรbullying ทมละ1ใบและวงกลบมาททมของตน

·ใหทกทมมเวลาอานสถานการณการขมเหงรงแกและแสดงความเหนในการหยดพฤตกรรมการขมเหงรงแกจากบตรทหยบไดประมาณ2-3นาท

·ใหเวลา5นาทในการแสดงบทบาทสมมตทแสดงเหตการณของการขมเหงรงแกจากบตรทหยบได และวธการแกไข

HAPPYSAD ANGRY

SCULPTOR SCULPTOR SCULPTORSTATUE STATUE STATUE

60 61

มคนหยบอาหารกลางวนของคณไป

คณเหนและไดยนคนกระซบกน

“Bullies” ก�าลงรอดกรงแกคณระหวางทางกลบบาน

บางคนท�าสหนาหยาบคายใสคณ

บางคนขวาจะท�ารายคณถาคณไมตองการใหพวกเขาพด

บางคนลอชอคณ

มใครบางคนชอบผลกคณ

เมอคณเขารวมกลม เพอนในกลมหยดคยและเดนหนไป

คณไมมเพอนเลน

บางคนชอบหยกคณ

5. บทบาทสมมตเหลานนจะตองแสดงใหเหน3สงตอไปนอยางชดเจน

·การกระท�าทเปนการขมเหงรงแกตามทระบไวบนบตร

·ความรสกของคนทถกขมเหงรงแก

·วธการแกปญหาเพอหยดการขมเหงรงแก6. หลงจากแตละกลมแสดงจบแลวใหน�าผเลนเขาสการสนทนาสะทอน-เชอมโยง-ปรบใช

!! อธบายวาระหวางการแสดงบทบาทสมมต บางคนกตองแสดงบทบาทของ bully ซงจะตองแสดงบทบาทอยางออนโยน เคารพเพอน และไมรกรานทางรางกาย ใหเนนความส�าคญของการแสดงความเคารพกนและกนระหวางการแสดง

ขอควรสงเกต·สมาชกของแตละทมใหความรวมมอในการแสดงบทบาทสมมตหรอไม

·แตละทมแสดงใหเหนผลกระทบในเชงลบของพฤตกรรมการขมเหงรงแกผอนอยางชดเจนหรอไม

การสนทนาสะทอน

·คณคดวาอะไรคอพฤตกรรมการขมเหงรงแกในเรองททมนเลาพวกเขาจดการใหมการหยดพฤตกรรม ดงกลาวหรอไม

·คณคดวาเพราะเหตใดbullyจงมพฤตกรรมขมเหงรงแกผอน

·คณคดวาคนทถกขมเหงรงแกรสกอยางไร

เชอมโยง

·คณหรอเพอนของคณเคยมประสบการณการถกขมเหงรงแกในลกษณะนหรอไมการกระท�าดงกลาวท�าใหคณหรอเพอนของคณรสกอยางไรและคณตอบโตอยางไร

ปรบใช

·เราจะแกปญหาพฤตกรรมการขมเหงรงแกนไดอยางไรมวธแกปญหาอนอกหรอไม

การน�ามาประยกตใช·ใหผเลนเขยนบตรbullyingของตนเองโดยใหถอวาเปนสวนหนงของกจกรรม

·ใหผเลนแสดงละครใบแทนการเลาเรอง

ตวอยางบตร bullying

62 63

เวลาตดสนใจ

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการปฏเสธการยยงปลกปน

การเรยนรหลก เพอยดมนและปฏบตตามการตดสนใจของตนเองอยางมประสทธภาพและจะไมแสดงพฤตกรรม

ใดๆทไมเปนทตองการไมปลอดภยและไรจรยธรรม(ความกดดนจากเพอน)

จดมงหมายของเกม เกมการไลจบทผเลนจะวงจากดานหนงไปอกดานหนงโดยไมใหผเลนทอยกลางสนามจบได

อปกรณทตองใช·กอนหนขนาดกลาง5-10กอน

·หวงหรอเชอกส�าหรบลอมกอนหน

·ภาชนะส�าหรบใสกอนหนทใชแลว2ใบ

จ�านวนผเลนตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·ยกตวอยางสงทเพอนของคณพดเพอกดดนใหคณท�าในสงทไมถกตอง

·ยกตวอยางสงทเพอนของคณพดเพอกดดนใหคณท�าในสงทถกตอง

วธเลน1. แบงสนามออกเปน3โซนโดยใหมโซนส�าหรบเลนเรยกวาPlayZoneและอก2โซนขนาดเลก

เรยกวาHealthZone2. เลอกพนทภายในPlayZoneเพอวางหวงและกอนหน(ดภาพประกอบ)3. วางภาชนะใสกอนหนท“ใชแลว”หนงอนในHealthZoneทงสองแหง4. ใหผเลนเขาแถวครอมHealthZoneดานใดดานหนง5. บอกผเลนวาในเกมนพวกเขาจะตองแสดงบทบาทเปนเพอนทดทสามารถมอทธพลในเชงบวกตอ

เพอนคนอนไดโดยการใหค�าแนะน�าทถกตอง6. ใหผเลนเขยนรายการความเสยงภยหรอพฤตกรรมทไมถกตองทท�าใหเกดผลตอเนองในเชงลบ

(เชนการสบบหรการลกขโมยการดมแอลกอฮอลการใชยาเสพตดการโกหกผปกครองการโกงขอสอบและอนๆ)

7. อธบายวาความกดดนในเชงลบของเพอนสามารถท�าใหคนเลอกสงทไมถกตอง แตความกดดนในเชงบวกใหผลตรงกนขามเพราะเพอนทสรางแรงกดดนในเชงบวก(PositivePeer)สามารถชวยใหคนเลอกสงทถกตอง

8. ขออาสาสมครเพอแสดงบทบาทเปนเพอนทสรางความกดดนในเชงลบ(NegativePeer)9. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ใหNegativePeerยนตรงกลางสนามในPlayZone

·NegativePeerตองพยายามแตะหรอจบPositivePeerในขณะทวงขามสนามไปยงHealthZoneอกดานหนง

·เมอNegativePeerพรอมแลวใหตะโกนวา“ถงเวลาตดสนใจแลว”

·PositivePeerกจะตองวงขามสนามโดยไมใหถกNegativePeerจบตวโดยจะตองพยายามหยบกอนหนจากHealthyAdviceAreaดวย

·เมอPositivePeerวงขามเขาไปในHealthZoneแลวNegativePeerจะไมสามารถตามไปแตะไดอก

·ถาPositivePeerถกแตะหรอจบตวจะตองนงลงตรงจดทถกแตะและชวยNegativePeerแตะหรอจบตวคนอนทวงผานโดยหามขยบออกจากทและใหใชแตมอและแขนเทานนและถาPositivePeerถกจบในขณะทถอกอนหนจะตองน�ากอนหนไปคนทHealthyAdviceArea

·ถาผเลนวงขามไปถงHealthZoneพรอมกบกอนหนแลวเมอNegativePeerตะโกนค�าวา “ถงเวลาตดสนใจแลว”ในครงตอไปผเลนคนนนจะตองชวยผเลนทนงอยโดยการสงกอนหนใหและผเลนคนนนจะสามารถยนขนและวงเขาไปในHealthZone

·เมอผเลนวงถงHealthZoneแลวจะตองวางกอนหนในภาชนะใส“กอนหนใชแลว”10.จบเกมเมอผเลนทกคนถกสมผสตว

!! ตองมนใจวาผเลนแตะหรอจบตวกนแตเพยงเบาๆ

‘USE’STONECONTAINER

STONE

‘USE’STONECONTAINER

POSITIVEPEER

PLAYINGAREA

HEALTHZONE

HEALTHZONE

NEGATIVEPEERPRESSURE

HEALTHYADVICEAREA(HOOP&STONE)

64 65

ขอควรสงเกต·PositivePeerก�าลงวงอยหรอไมเมอNegativePeerตะโกนค�าวา“ถงเวลาตดสนใจแลว”

·ผเลนทถกแตะตวแลวมการขยบออกจากทเมอชวยNegativePeerจบตวคนอนหรอไม

·ผเลนทวางกอนหนลงในภาชนะใสกอนหนใชแลวเพยงครงเดยวเพอ“ปองกน”ผเลนคนอนหรอไม

การสนทนาสะทอน

·ส�าหรบPositivePeerคณรสกอยางไรเมอตองชวยNegativePeerกดดนเพอนคนอน

·ท�าไมบางคนจงเลอกเสยงทจะถกจบตวเพอชวยเหลอผเลนคนอนเชอมโยง

·ในการใหค�าแนะน�าแกคนทก�าลงจะเลอกทางเลอกทไมถกตองจะมความเสยงอะไรบางปรบใช

·จะใหค�าแนะน�าทดทสดอยางไรเพอพดกบคนทก�าลงถกกดดนใหท�าในสงทไมถกตอง

การน�ามาประยกตใช·ใหผเลนเลยงลกบอลไปทวพนทPlayZoneโดยไมใหNegativePeerแยงไดถาลกบอลถกแยง

ผเลนจะตองเขารวมกบNegativePeerเพอพยายามแยงลกบอลจากผเลนคนอน

การปฏเสธ

ทกษะชวตทตองการเนนการพฒนาทกษะในการปฏเสธการยยงปลกปน

การเรยนรหลก เพอยดมนและปฏบตตามการตดสนใจของตนเองอยางมประสทธภาพ และจะไมแสดงพฤตกรรมใดๆ

ทไมเปนทตองการไมปลอดภยและไรจรยธรรม(การปฏเสธการยยงปลกปน)

จดมงหมายของเกมเพอฝกการรจกปฏเสธบางสงทคณไมตองการท�า

อปกรณทตองใช·บตรหรอแผนกระดาษคนละ1แผน

·ปากกาหรอดนสอคนละ1แทง

จ�านวนผเลนตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·คณคดวา“การกดดนจากเพอน”คออะไร

·คณรสกอยางไรทมคนมาแสดงการกดดนคณ

วธเลน1. ใหผเลนทกคนนงเปนวงกลม2. ใหทกคนนกถงสถานการณทมคนบางคนทอายเทากนมาขอใหผเลนหรอคนรจกท�าบางสงบางอยาง

ทพวกเขาไมตองการท�ายกตวอยางเหตการณบางเหตการณเพอชวยอธบายใหผเลนเขาใจมากขนเชนเพอนคนหนงขอยมสงของมคาของคณเพอนบอกใหคณลองสบบหรหรอยาเสพตดเพอนแนะน�า ใหขโมยของจากหางหรอรานคาเพอนพยายามชกจงใหคณขมเหงรงแกคนอน

3. บอกใหผเลนเขยนตวอยางลงบนกระดาษ4. เมอเขยนเสรจแลวบอกใหพวกเขาขย�ากระดาษและขวางกระดาษไปตรงกลางวงกลม5. หาอาสาสมคร2คนบอกใหอาสาสมครแสดงบทบาทตามสถานการณ โดยใหอาสาสมครเลอก

กระดาษทอยกลางวงกลมมา1ชน6. อาสาสมครคนหนงจะตองแสดงบทบาทเปนผพยายามชกจงใหอกคนหนงท�าบางสงบางอยางสวนคน

ทถกชกจงจะตองพยายามปฏเสธ

66 67

7. หลงจากแสดงบทบาทสมมตแลวบอกใหผเลนคดหาวธทจะปฏเสธเชน

·ปฏเสธอยางสภาพและพดซ�าๆ

·ใหเหตผลในการทคณปฏเสธ(แตตองไมกลาวค�าขอโทษ)

·เดนหน

·แนะน�าใหพวกเขาท�าสงอน

·ไมเหนดวยกบคนอน

·หลกเลยงสถานการณ8. หาอาสาสมครคนอนเลอกกระดาษชนอนจากกลางวงกลมและแสดงบทบาทสมมตอกครงโดยให

ใชวธการปฏเสธทแตกตางจากวธทเพงสนทนากนไปแลว9. จบเกมเมอทกคนมโอกาสแสดงบทบาทสมมตแลว

ขอควรสงเกต ·ผเลนยกตวอยางความกดดนจากเพอนทเปนเรองจรงหรอไม

·ผเลนสามารถแสดงบทบาทตามสถานการณไดหรอไม

การสนทนาสะทอน

·สถานการณใดทปฏเสธไดยากทสดเพราะเหตใดเชอมโยง

·คณเคยถกขอใหท�าในสงทคณไมตองการท�าบางหรอไมอยางไรปรบใช

·เมอคนอนสรางความกดดนใหคณคณยอมรสกสบสนหรอรสกเหมอนมบางสงผดพลาดคณคดวาคณจะชวยคนอนใหมความมนใจในตวเองและสามารถปฏเสธไดอยางไร

การน�ามาประยกตใช·เพมอาสาสมครเปน3คนโดยจะม2คนแสดงเปนเพอนกนและเปนผสรางความกดดนและอก

คนหนงเปนคนตอตานความกดดน

NO, I HAVE OTHER THINGS

TO DO

CRUMPIED QUESTIONS

LEADER

68 69

บทท

2การสรางสมพนธภาพ

ทดกบผอน

70 71

บทท 2การสรางสมพนธภาพทดกบผอน

เปาหมายและวตถประสงค

1. ท�าความเขาใจวธการพฒนาการพฒนาและการเรยนรของRightToPlayไดอยางลกซง2. มความคนเคยกบกจกรรมการเรยนรผานการเลนของRightToPlayทสนบสนนการพฒนาความ

สามารถของนกเรยนแตละคนใหสามารถสรางและรกษาความสมพนธทดไว3. ประสานกจกรรมการเรยนรผานการเลนทเนนความสามารถในการสรางและรกษาความสมพนธท

ดเขากบมาตรฐานหลกสตรการท�ากจกรรมของนกเรยนของประเทศไทย

การพฒนาความสมพนธทดหมายความวาอยางไร

ความสมพนธทดจ�าเปนตองมความไววางใจซงกนและกนซงไมใชสงทสามารถพฒนาไดภายในวนเดยวแตจ�าเปนตองใชเวลาพลงกายและความมงมนทจะรกษาความสมพนธนนไวโดยการพฒนาความไววางใจซงกนและกนนนจ�าเปนตองพฒนาทกษะดงน

·การเคารพผอน

·การแสดงความเหนอกเหนใจผอน

·การรจกวธสอสารกบผอน

·การใหความรวมมอกบผอน

·การเจรจาตอรองกบผอนในสถานการณทมปญหา

การเคารพผอน

เดกและเยาวชนทไดรบการปลกฝงใหมความรสกเคารพผอนตงแตอายยงนอยจะเขาใจและเหนคณคาของการเคารพผอนและจะชวยใหเดกเหลานนประสบความส�าเรจในชวตรวมถงไดรบความเคารพเมอเตบโตเปนผใหญแลวเชนกนดงนนครหรอผสอนจ�าเปนตองเปนแมแบบทดและสรางโอกาสในการแสดงพฤตกรรมทนาเคารพตอนกเรยนโดยวธทดทสดในการพฒนาการพฒนาเรองความเคารพในตวผอนคอการแสดงความเคารพใหเหนกอนซงหมายความวาปฏบตตอผอนในลกษณะเดยวกบทตองการใหผอนปฏบตตอตนเอง

72 73

ความเคารพเปนมากกวาพฤตกรรมทแสดงออก แตเปนทศนคต วธการคดและการมองคนทอยรอบตวเราความเคารพนนจะแตกตางจากการเชอฟงเดกตองเชอฟงเพราะความรสกกลวเมอครหรอผสอนพดกบเดกเรองความเคารพจะตองสรางสภาพแวดลอมในชนเรยนทปลอดภยและมบรรยากาศทชวยสนบสนนใหเกดการเรยนรซงจะชวยใหเดกสามารถพฒนาทกษะและทศนคตทจ�าเปนในการเคารพผอนไดดยงขน

เนองจากเราตองใชชวตรวมกบผอนบางคนกเปนคนทเราคนเคยบางคนกแตกตางกนไปดงนนเราจงตองเคารพทงในความเหมอนและความแตกตางของคนไมวาแตละคนจะมเพศเชอชาตศาสนาอายความสามารถวฒนธรรมโครงสรางครอบครวหรอความเปนมาทางสงคมอยางไรเดกกตองเรยนรทจะยอมรบในความแตกตางเหลานนและตองใหความเอาใจใสและเคารพในตวผอนไดดยงขนสงเหลานเปนขนตอนส�าคญทจะน�าไปสการพฒนาความเขาใจในตวผอน

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการเคารพผอน

·แสดงความเคารพใหเดกทกคนเหนเมอเดกไดรบความเคารพพวกเขากจะทราบวาการไดรบความเคารพนนท�าใหพวกเขารสกอยางไรและจะเรมเขาใจวาความเคารพมความส�าคญอยางไรตวอยางวธการแสดงความเคารพไดแก

·ซอสตย – ถาครหรอผสอนท�าบางสงบางอยางผดใหยอมรบและขอโทษ

·คดในแงบวก–อยาท�าใหเดกอายดถกหรอเหนเปนตวตลกแตใหชมเชยพวกเขา§ แสดงใหเหนความไววางใจ–ใหเดกไดมโอกาสเลอกและรบผดชอบ§ มความยตธรรม–รบฟงความคดเหนและประสบการณของเดกกอนทจะสรป ไมวาจะเปน

เรองใดกตาม

·มความสภาพ–ใชค�าวา“กรณา”และ“ขอบคณ”และหลกเลยงการขดจงหวะในขณะทเดกก�าลงเลาความคดและความคดเหนของเขา

·เชอถอได–ตองรกษาสญญาเสมอแสดงใหเดกเหนวาคณหมายความตามทพดจรงๆ

·เปนนกฟงทด–ใหความสนใจเดกทกคนอยางเตมท

·หาชวงเวลาท�าใหเดกเขาใจวาความเคารพมองดเหมอนอะไรฟงดเหมอนอะไรและรสกเหมอนอะไรเชน

·ขอใหเดกอธบายวาพวกเขารสกอยางไรเมอไดรบความเคารพ

·ขอใหเดกแสดงตวอยางวาจะมองเหนการเคารพในความคดเหนของบคคลอนไดอยางไรและดเหมอนอะไร

·ขอใหเดกเลาตวอยางจากประสบการณทเกดขนจรงในชวตของพวกเขาเมอเวลาทพวกเขารสกวาไดรบการเคารพและเวลาทเขาเคารพผอนโดยเนนใหเดกอธบายถงพฤตกรรมทนาเคารพ

·เสรมความส�าคญของความเคารพอยางสม�าเสมอเชน

·แสดงความชนชม–เมอครหรอผสอนไดยนเดกใชภาษาทสภาพและใชทางเลอกอยางสภาพใหยอมรบและชนชมพวกเขาทตดสนใจในทางบวกและนาเคารพ

·หารอกน– เมอเหนเดกคนอนใชภาษาหรอมพฤตกรรมทนาเคารพหรอไมนาเคารพ ใหหาจงหวะพดคยหารอกบเดกในความดแลของคณ

·แกไข–ตองมความหนกแนนและตรงไปตรงมาในระหวางการพฒนาบทเรยนเรองความเคารพ ในขณะเดยวกนกตองมนใจวาครหรอผสอนปฏบตตวใหเปนทนาเคารพในขณะทก�าลงแกไขพฤตกรรมของเดกและเยาวชน

·ยอมรบ–อยามองขามสงเลกนอยจะตองมนใจวาครหรอผสอนสงเกตเหนเมอพบพฤตกรรมของการใหความเคารพและตองมนใจวาสามารถจดการกบเดกทแสดงพฤตกรรมทไมเคารพและครหรอผสอนจะตองปฏบตตวอยางเสมอตนเสมอปลาย

·สงเสรม–ครหรอผสอนควรกลาวย�าซ�าๆ ในเรองทเดกตดสนใจไดด เพอใหพวกเขาไดระลกถงความรสกและค�าชมเชยทไดรบรวมถงประสบการณโดยรวมในการแสดงความเคารพ

·ตอบแทน – พฤตกรรมการแสดงความเคารพควรเปนสงทเดกตองการท�าโดยไมหวงสงตอบแทน อยางไร

กตาม จะเปนการดมากถาเชอมโยงพฤตกรรมทนาเคารพเขากบรางวลในเชงนามธรรม เชน ค�าชมเชย

การยอมรบ การมอบหมายความรบผดชอบพเศษ และการใหสทธพเศษ

การแสดงความเหนอกเหนใจผอน

การพฒนาความสามารถในการแสดงความเหนอกเหนใจผอนเปนกระบวนการทเกดขนอยางชาๆและคอยเปนคอยไปโดยเรมตนจากความตระหนกในตวเองการสรางโอกาสใหเดกและเยาวชนเพอสะทอนใหเหนอารมณของตนเองจะชวยสนบสนนใหพวกเขายอมรบในตวผอน ซงวธการสะทอน-เชอมโยง-ปรบใช เปนโอกาสทดทเดกจะไดสนทนาในเรองอารมณแตอยางไรกตามจะไมมประโยชนใดๆเลยถาแสดงความเหนอกเหนใจโดยปราศจากองคประกอบส�าคญคอการใชดลพนจดงนนครหรอผสอนจะตองมนใจวาเดกและเยาวชนเขาใจวาการแสดงอารมณสามารถท�าไดในชนเรยนทเปดโอกาสใหสนทนากนไดอยางอสระตามความเหมาะสม

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการแสดงความเหนอกเหนใจผอน

·ใหเดกและเยาวชนมโอกาสอธบายความรสกของตนเอง โดยจ�าเปนจะตองมความสามารถในการจดระดบความรสกของตนเพอใหเขาใจความรสกของผอนได ครหรอผสอนจะตองใหความชวยเหลอเมอเดกพยายามจะอธบายความรสกของตนเองดวย เชน เมอเดกตองการแสดงความรสกทแขงกระดางและพยายามหาถอยค�าทจะอธบายความรสกนนครหรอผสอนควรมรายการถอยค�าแสดงความรสกเหลานนใหแกเดกและชวยวางรากฐานความเขาใจเกยวกบความรสกของผอนโดยการชวยใหเดกอธบายความรสกนนออกมาเปนค�าพด

·ชวยใหเดกเรยนรการอานการแสดงออกทางใบหนาและภาษากายเชน

·ใหเดกดรปภาพของคน ชใหเหนและสนทนาเกยวกบการแสดงออกทางใบหนาและภาษากาย อนๆทบงบอกความรสก

·ถาใหเดกดวดโอ ใหหยดภาพเมอตวละครมการแสดงอารมณขอใหเดกบอกอารมณทไดเหนจากการแสดงแสดงสหนา

74 75

·ในการสนทนาเกยวกบการกระท�าทมผลตออารมณจ�าเปนตองใชเวลา โดยครหรอผสอนตองให ขอเสนอแนะแกเดกเชนพดกบเดกวา“เออรนดมความสขจงเลยเมอคณแบงขนมใหกบเขาเหนไหมวา เขายมใหญเลย”

·พดคยกบเดกเปนการสวนตวถาการกระท�าในดานลบของเดกอนบางคนท�าใหพวกเขาหงดหงดขอให เดกทหงดหงดพดถงความรสกของตนเองและเพราะเหตใดจงรสกเชนนนและพดคยกนเพอหาทางวา เขาหรอเธอควรตอบโตอยางไรถาเกดเหตการณเชนนขนอกในครงตอไป

·ครหรอผสอนจะตองเปนแมแบบทดทเขาใจความรสกของผอนเมอครหรอผสอนปฏบตตอเดกหรอเยาวชนดวยความเขาใจความรสกของพวกเขาการกระท�าดงกลาวไมเพยงแตจะชวยใหการสนบสนน ทางดานอารมณเทานนแตครหรอผสอนจะเปนตนแบบของความเมตตาทเดกสามารถเลยนแบบได

การแสดงความเขาใจความรสกของผอนสามารถท�าไดเมอ

·ตลอดทงวน

· เมอเดกกระท�าความผดพลาด

·เมอเดกก�าลงแสดงความรสก

·หาโอกาสชใหเหนตวอยางความสามารถในการเขาใจผอนทเกดขนในชวตจรง เชน จากในขาว ในประวตศาสตรในกลมเพอนบานและทโรงเรยน

·ใหเดกไดมโอกาสฝกฝนการแสดงความเหนอกเหนใจผอนการฝกฝนเปนประจ�าจะเปลยนนสยไดเชน

·เมอครหรอผสอนสงเกตเหนเดกก�าลงเลนเกมกนอยควรพดวา“ดเหมอนวาเทอรรจะเลนคนเดยวนะคณคดวาเธออยากเลนกบพวกคณหรอไม”

·พยายามท�าใหเดกเขาใจความรสกของผอนบอยๆเชนใหเดกท�าบตรอวยพรสงใหเพอนทปวยหรอขอใหเดกชวยสมาชกในชมชนทตองการความชวยเหลอ

·ยกตวอยางเกยวกบความเหนอกเหนผอนอยางสม�าเสมอเมอครหรอผสอนเหนหรอไดยนเดกก�าลงแสดงความเหนอกเหนใจผอน ใหแสดงการยอมรบและชมเชยทเดกสามารถเขาใจความรสกของ ผอน

การสอสารกบผอนอยางมประสทธภาพ

ความสามารถในการปรบตวเขากบผอนและสามารถสอสารอยางมประสทธภาพเปนทกษะส�าคญทมผลตอชวตของเดกในทกดานเดกทสามารถเขากนไดกบพอแมครและเพอนไดดจะมความสขและประสบความส�าเรจในชวตส�าหรบเดกทมทกษะการสอสารทดจะมความเคารพในตวเองและมความเชอมนในตวเองสงกวาเดกอนเพราะพวกเขาสามารถควบคมสงทอยรอบตวใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ

การทเดกจะสามารถสอสารทมประสทธภาพไดนนจ�าเปนตองเรยนรวธการแสดงออกถงความตองการความรสกความคดและความคดเหนของพวกเขาออกมาอยางชดเจนซงเดกจะสามารถกระท�าเชนนไดนนจะตองเรยนรวาการสอสารทดขนอยกบทกษะอนๆประกอบดวยนอกเหนอจากการเลอกใชถอยค�าทเหมาะสม

มผเชยวชาญวเคราะหออกมาวาขอมลขาวสารทคนอนเรยนรไดจากผพดนนมาจาก

·ถอยค�า7เปอรเซนต

·ระดบเสยงสงต�าและระดบความดงของเสยง37เปอรเซนต

·การสอสารทไมใชวาจา(การสอสารแบบอวจนะเชนทาทางการแสดงออกทางสหนาภาษากายและการประสานสายตา)55เปอรเซนต

ดงนนในการสอสารอยางมประสทธภาพเดกจะตองเรยนรการประสานสงทพด(ถอยค�า)เขากบวธการพด(น�าเสยงและภาษากาย)

ความสามารถของบคคลในการแสดงออกถงความตองการความรสกความคดและความเหนไดอยางชดเจนและมประสทธภาพเปนเพยงครงหนงของกระบวนการสอสารทจ�าเปนส�าหรบการสรางความสมพนธระหวางบคคลสวนอกครงหนงคอการฟงและการท�าความเขาใจในสงทผอนสอสารมายงตวเราทงนเพอใหเดกและเยาวชนสามารถสอสารไดอยางมประสทธภาพจงจ�าเปนตองเรยนรวธการฟงอยางตงใจและไตรตรองโดยการฟงอยางตงใจนนผฟงจะตอง

·ใหความสนใจทจะท�าความเขาใจในสงทอกคนหนงก�าลงคดก�าลงรสกก�าลงตองการหรอก�าลงสอความหมายในขอความของเขา/เธอ

·ใหความสนใจทจะตรวจสอบความเขาใจกอนทจะตอบโตกลบ

·ทบทวนหรอแปลขอความทไดรบฟงกลบไปยงผสงขอความเพอตรวจสอบความถกตอง

ในตวอกษรภาษาจนทแปลวา“ฟง”ประกอบดวยตวอกษรทบอกใหเราทราบวาการฟงเปนเรองทเกยวของ กบหตาความเอาใจใสและหวใจโดยไมสามารถแบงแยกได

76 77

ส�าหรบผใหญจะสนบสนนใหเดกไดพฒนาทกษะการสอสารอยางมประสทธภาพไดอยางไรการสอสารอยางมประสทธภาพเปนทกษะชวตทส�าคญประการหนง เดกตองเรยนรวธการแสดงออก

อยางมประสทธภาพรวมถงวธการรบฟงดวยความสนใจโดยบดามารดาครและผใหญคนอนทมความส�าคญกบเดกตางกมบทบาทในชวตของเดกในฐานะทเปน“ผสอนดานการสอสาร”ของพวกเขาหรออกนยหนงเดกจะพฒนาทกษะการสอสารอยางมประสทธภาพผานปฏกรยาโตตอบกบผใหญทเกยวของในชวตประจ�าวน ของพวกเขาเปนประจ�าทกวน

ดงนนเพอใหบดามารดาและครเปน“ผสอนดานการสอสาร”ทดจะตอง

·เปนตนแบบแสดงวธการสอสารทมประสทธภาพ

·ชวยใหเดกและเยาวชนไดเรยนรทกษะชวตทจ�าเปนในการสอสารอยางมประสทธภาพ

เดกและเยาวชนจะไดประโยชนอยางไรเมอครชวยใหพวกเขาสามารถพฒนาทกษะการสอสารอยางมประสทธภาพได

ในขณะทครหรอผสอนพฒนาทกษะของเดกและเยาวชนในการสอสารอยางมประสทธภาพนนเดกจะตองมคณสมบตทดยงขนในเรองตอไปน

·มความตระหนกในตวเอง

·มความเชอมนและสามารถเขาสงคมได

·มความสามารถในการใขทกษะบรการจดการตวเองและจดการความสมพนธเพอใหประสบความส�าเรจทางการศกษา

·มความตระหนกในตวเองและผอน

·มจรรยาบรรณและเคารพในตวผอน

เพมความสามารถในการ

·เชอในความเปนไปไดทจะประสบความส�าเรจ

·สอสารกบครเพอนสมาชกในครอบครวและคนอนๆไดเปนอยางด

· เอาชนะอปสรรคในชวตได

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการสอสารกบผอนอยางมประสทธภาพ

การสอสารดวยวาจาและการสอสารแบบอวจนะ เพอแสดงตวตนอยางชดแจง

·ครหรอผสอนจะตองเปนตนแบบทด รวมถงมอธบายวธการทเหมาะสมและไมเหมาะสมในการสอสาร เชนการใหขอมลในชนเรยนโดยเจตนาใชเสยงและภาษากายทไมเหมาะสม เชนครหรอ ผสอนอาจจะพดวา“ผมมความสขมากทไดพบพวกคณทกคนในเชาน”ในขณะเดยวกนกใชน�าเสยงทแสดงความโกรธและภาษากายทแสดงความไมพอใจหลงจากนนจงใหเดกตอบค�าถามตอไปน

·รสกอยางไรเมอครหรอผสอนพด

·อะไรคอสงทควรปรบปรงในการสอสารของครหรอผสอน

·น�าเสยงและภาษากายของครหรอผสอนมความจ�าเปนอยางไรในกระบวนการสอสาร

·ใหโอกาสเดกและเยาวชนในการรวบรวมความมนใจในดานทกษะการพดของพวกเขาเชน

·เรมดวยการสงเสรมใหเดกแลกเปลยนความคดกนภายในกลมเลกๆ

·ตอมาจงสงเสรมใหพวกเขาแลกเปลยนความคดกนในกลมขนาดใหญขน

·สดทายสงเสรมใหพวกเขาแลกเปลยนความคดกนกบเพอนทงหมดภายในหองเรยน

·มปฏกรยาตอบสนองในเชงสรางสรรคกบเดกแตละคนหลงจากทเดกพดตอหนากลมชใหเหนทกษะเฉพาะทเดกไดแสดงออกเชน“จวงคณท�าไดดทเดยวน�าเสยงของคณชดเจนมากและระดบเสยงกเขากบสงทคณพด”

การฟงอยางตงใจและไตรตรองเพอท�าความเขาใจในขอมลขาวสารทผอนสอออกมา

·ครหรอผสอนจะตองเปนตนแบบทด แสดงใหเหนวาการฟงอยางตงใจและไตรตรองเปรยบเสมอนอะไร

·อธบายและย�าเตอนใหเดกและเยาวชนเลงเหนคณคาของการฟงอยางตงใจและไตรตรอง

·ใหโอกาสเดกและเยาวชนฟงอยางระมดระวงและสนใจเชน

·ถามค�าถามเกยวกบสงทเดกไดยน

·จบคเดกเพอใหแลกเปลยนความคดซงกนและกนและขอใหเขยนรายงานความคดทตนไดยนจากเพอนทจบคกน

·สรางสภาพแวดลอมทสนบสนนการฟงอยางตงใจเชน

·ขจดสงรบกวนทางสายตาและทางเสยงทไมจ�าเปน

·สงเสรมใหเดกและเยาวชนเขารวมกจกรรมทท�าใหจตใจสงบและผอนคลายกอนทจะฝกการฟงเพอใหพวกเขามงใหความสนใจงานทก�าลงท�า

การใหความรวมมอกบผอน

ทกษะในการใหความรวมมอเปนทกษะส�าคญในการสรางความสมพนธทดและจะท�าใหเดกและเยาวชนสามารถทกษะทางสงคมทมความซบซอนมากขนความรวมมอเปนเครองมอทมประสทธภาพในการหลอเลยงมตรภาพและความไวเนอเชอใจกนซงสงผลใหเดกและเยาวชนสามารถท�างานเพอใหบรรลเปาหมายรวมกนยงเดกและเยาวชนสามารถโตตอบกนและท�างานรวมกนไดดมากขนเทาใด โอกาสในการพฒนาทกษะทางสงคมอนๆทสรางจากรากฐานนกยงดขนเทานน

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการใหความ

รวมมอกบผอน

·ครหรอผสอนจะตองใหเดกเขาใจวา“ทม”หมายความวาอะไรรวมถงลกษณะของการเปนสมาชกทดของทมเชนใชเรองสนทมเนอหาเกยวกบความรวมมอหลงจากเลาเรองดงกลาวแลวใหเดกแสดงความคดเหนวาความรวมมอแบบไหนทมความหมายส�าหรบพวกเขาโดยขอใหเดกตอบค�าถามเชน

·อะไรทท�าใหการท�างานกบผอนเกดความสนกสนาน

78 79

·ค�าวา“ความรวมมอ”มความหมายอยางไรตอคณ

·คณคดวาสงทคณท�าทบานหรอทโรงเรยนทเปนการใหความรวมมอกบผอนมอะไรบาง

·ใหเดกออกแบบโปสเตอรเกยวกบความรวมมอเพอแสดงใหเหนพฤตกรรมการใหความรวมมอตามทเดกอธบาย

·สรางสถานการณหลากหลายรปแบบใหแกเดกและเยาวชนเพอใหบรรลเปาหมายรวมกนเชน

·สอนใหรจกการใหความรวมมอผานการท�ากจกรรมกลมทจ�าเปนตองใชทกษะเชนการรอคอยควและการปฏบตตามค�าสง

·การใชค�าศพทเกยวกบความรวมมอทกวน เชนความเคารพความรบผดชอบความซอสตยสรางบทเรยนและกจกรรมส�าหรบชนเรยนของคณเองโดยใชค�าศพททเกยวของเหลาน

·จดกลมขนาดเลกใหท�างานรวมกนใหอานเรองสนดงๆ(หรอบางสวนของเรองเดยวกน)แลวจงใหอานทงกลมจนกระทงใหอานดวยกนทงชนเรยนหรอใหแสดงเปนละคร

·ใชกจกรรมทไมใชการแขงขนเชนการสรางปราสาทดวยการดกจกรรมการปรงอาหารและการท�าสวน กจกรรมศลปะการท�าความสะอาดเมอสนสดวนเปนตนเพอใหเดกไดเรยนรวาจดมงหมายไมไดอยทการเอาชนะแตอยทการท�างานรวมกนเพอใหบรรลเปาหมายรวมกน

การเจรจาตอรองกบผอนในสถานการณทมปญหา

ความสามารถในการเจรจาตอรองกบผอนในสถานการณทมปญหาเพอใหแกไขปญหาไดดวยความพงพอใจรวมกนเปนทกษะส�าคญอยางหนงเพอความส�าเรจในชวตสถานการณทมปญหาหรอ “ขดแยงกน”สามารถเรมตนจากปญหาตางๆมากมายเชนการมมมมองแตกตางกนเปาหมายและผลประโยชนแตกตางกนและอนๆซงสถานการณเหลานเปนสวนหนงของชวตทเราไมสามารถหลกเลยงไดซงหากความขดแยงไดรบการแกไขดวยสนตวธกจะน�าไปสความเปลยนแปลงในทางบวกดงนนการชวยใหเดกและเยาวชนพฒนาทกษะและทศนคตทจ�าเปนในการแกไขสถานการณทมปญหาดวยสนตวธ รวมถงสามารถคนหาประโยชนจากการแกไขปญหาอยางสนตนนจงเปนสงทจ�าเปนโดยเดกและเยาวชนจ�าเปนตองเรยนรเพอฝกฝนวธการเจรจาตอรองกบผอนดวยกลยทธและกจกรรมทหลากหลาย

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการเจรจาตอรองกบผอนในสถานการณทมปญหา

ขนตอนท 1–ชวยเดกและเยาวชนใหสามารถบอกและระบปญหาทเกดขนไดใหครหรอผสอนยกตวอยางปญหาขนมากลาวโดยปญหานนจะตองเปนไปในเชงสรางสรรคและความ

ขดแยงนนจะตองสามารถแกไขไดและใหเดกชวยกนหากลยทธในเชงบวกเพอแกปญหาดงกลาวโดยอาจจะใชวธตอไปน

·ใชค�าถามแบบเปดเพอใหเดกสามารถบอกและระบปญหาได

·ใหเดกอธบายวาท�าไมเรองดงกลาวจงเปนปญหา

·เนนใหเดกพดถงอารมณความรสกของพวกเขาทมตอปญหานนพยายามใหเดกระบอารมณความรสกโดยใชค�าศพททเหมาะสมเชน“ผมรสก(โกรธเสยใจหรอกลว)เรอง......”

ขนตอนท 2–สงเสรมใหเดกคนหาผลประโยชนรวมกนภายใตสถานภาพทแตกตางกนของแตละบคคลมกจะมผลประโยชนรวมกนอยเสมอ เมอสงเหลาน

ถกคนพบพวกเขากจะสามารถวางแผนแกไขปญหารวมกนไดโดยครหรอผสอนอาจจะใชวธตอไปน

·พยายามสงเสรมใหเดกถามกนเองวา“เราทงสองคนจะท�าใหบรรลผลส�าเรจไดอยางไร”

·พยายามสงเสรมใหเดกฟงดวยความเหนอกเหนใจและเคารพความคดของกนและกน

ขนตอนท 3 –คนหาวธการแกไขปญหาทสามารถเปนไปไดและปฏบตตามวธดงกลาว วธการแกปญหานนมมากมายกอนทจะตดสนใจเลอกวธใดวธหนงควรสงเสรมใหเดกและเยาวชน

ท�างานรวมกนเพอคดหาทางเลอกในการแกไขปญหาสก2-3อยางเชน

·ใชวธการระดมสมองหาทางแกไขปญหาใหมากทสดเทาทจะท�าได

·พยายามสงเสรมใหเดกถามกนเองวา“อะไรทเราสามารถเหนพองตองกนวาจะท�า”

·ขอใหเดกบอกวธแกปญหาทจะท�าใหทกฝายพอใจนอกจากนครหรอผสอนตองเตรยมพรอมทจะเขาแทรกและชวยเดกในการเจรจาตอรองในสถานการณ

ทมปญหาทงน เดกและเยาวชนตองการแนวทางและการสนบสนนจากครหรอผสอนใหสามารถใชค�าพดทเหมาะสมและมองสงตางๆจากมมมองของผอนซงครหรอผสอนสามารถสนบสนนเดกไดดวยวธตอไปน

·ใหเดกและเยาวชนระดมความคดกบเพอนเพอหาวธแกไขขอขดแยงทงในดานบวกและดานลบ

·เขยนวธการลงบนกระดาษและตดไวบนฝาผนงใหทกคนมองเหนได

·กลาวถงวธตางๆบอยๆเทาทจะท�าไดระหวาง“ชวงเวลาแหงพฒนาการ”

80 81

ตว

อยาง

ล�าดบ

กจกร

รมใน

การเ

รยนร

ทกษะ

ชวตบ

ทท 2

การ

สราง

สมพ

นธภา

พทด

กบผ

อน

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

1.กา

รพฒนา

ทกษะ

ในกา

รเคา

รพผอ

นเพอใหเกด

ความ

เชอว

าคนอ

นควร

ไดรบ

ความ

เมตต

าเหนอ

กเหน

ใจเสมอ

นเปน

สวน

หนงของกา

รแบง

ปนในเพอน

มนษย

•ยก

ตวอย

างสงตา

งๆท

คณมเหม

อนกบ

เพอน

คนอน

ในชน

เรยน

น

ฉนรกเพอน

บาน

(หนา

86)

R •สงทค

ณไดเรยน

รจาก

การท

�ากจ

กรรม

นรวม

กบเพอน

คนอน

มอะ

ไรบา

งC

•สงทค

ณคด

วามเหม

อนกบ

เพอน

ในกล

มแล

ะเพอ

นบาน

ไดแก

อะ

ไรบา

ง•สม

าชกในก

ลมตา

งกมห

ลาย

อยางทแ

ตกตา

งกนไปขอ

ดของ

กลมท

มสมา

ชกทม

ทมาพน

เพ

ประส

บการณความส

นใจทก

ษะ

หรอค

วามส

ามารถท

แตกต

างกน

คออะ

ไรA •จะ

ท�าอย

างไรเพอเรยนร

เกยว

กบเพอน

คนอน

ในชน

เรยน

และเพอ

นบา

นใหม

ากขน

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•บอ

กบคล

กลกษ

ณะท

มทวไปใน

แตละ

คนไดหร

อไม

•บอ

กบคล

กลกษ

ณะท

แตกต

างกน

ในแต

ละคน

ไดหร

อไม

•ตร

ะหนก

ถงขอ

ดหลา

กหลา

ยภา

ยในก

ลมไดหร

อไม

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

2.

การพ

ฒนา

ทกษะ

ในกา

รแสด

งความเหน

อกเหนใจผ

อน

สามา

รถบอ

กและ

เขาใจค

วามร

สกนก

คดขอ

งผอน

ได

•กา

รเหน

อกเหนใจ

คนอน

หมายคว

ามวา

อยางไร

ถงถว

ตวแขง

(หนา

88)

R •ระหว

างกา

รท�าก

จกรรมคณ

มโอกา

สไดช

วยเหลอ

คนอน

หรอไม

คณมว

ธชวย

เหลอ

คนอน

อยางไร

•ท�า

ไมถงตด

สนใจชวยเหล

อคนอ

นคณ

คดวาคน

อนรอ

ยางไรเมอ

ท�าถงถว

หลน

C

•ทผ

านมา

คณเคยย

อมล�า

บากเพอ

ชวยเหล

อผอน

หรอไมอย

างไร

•คณ

คดวาคน

ทคณชวยเหล

อนน

รสกอ

ยางไรกอน

ทคณจะ

เขาไป

ชวยเหล

อแล

ะรสก

อยางไรหล

งจากท

คณไดชวยเหล

อพวก

เขาแลว

A •บอ

ยครงทผ

คนตด

สนใจชวยเหล

อคน

อนเพราะพ

วกเขาม

ความ

เหนอ

กเหน

ใจคน

อนคณจะ

ท�าอย

างไรไดบา

งเพอ

ใหเขาใจค

วาม

รสกข

องคน

อนไดดข

น

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•สะ

ทอนใหเหน

ความ

รสกท

คนอน

อาจจ

ะมระหว

างกา

รท�าก

จกรรม

ไดหร

อไม

•อธ

บายค

วามร

สกขอ

งคนท

พวก

เขาใหค

วามช

วยเหลอ

ในอด

ตได

หรอไม

•พฒ

นากล

ยทธในก

ารท�า

ความ

เขาใจค

วามร

สกขอ

งคนอ

นได

หรอไม

3.กา

รพฒนา

ทกษะ

เพอเรยนร

วธกา

รสอ

สาร

เพอใชท

กษะก

ารสอ

สารด

วยวาจา

และภ

าษาท

าทาง

ในกา

รแสด

งออก

ใหคน

อนรบ

รและ

สงเสรม

การแลก

เปลย

นขอม

ลกบ

คนอน

อยางม

ประส

ทธภา

พ

ทกษะ

ส�าคญ

บางป

ระกา

รทค

ณจ�าเปนต

องใช

ในกา

รสอส

ารอย

างม

ประส

ทธภา

พคออ

ะไร

การสอส

ารเจาป

ญหา

(ห

นา90)

R •คณ

ไดเรยน

รอะไรบ

างเกยว

กบสม

าชกในท

ม•คณ

ท�าอย

างไรเพอส

อสารกบ

สมาชก

ในทม

ระหว

างการท

�ากจก

รรม

C

•เกดอ

ะไรขนก

บการท�า

งานในท

มถา

ไมไดรบ

อนญาต

ใหมก

ารสอ

สาร

ดวยว

าจา

•คณ

จะท�า

อะไรแท

นการสอ

สาร

ดวยว

าจา

A •ส�า

หรบท

กษะก

ารสอ

สารท

คณแล

ะเพอน

รวมท

มไดแ

สดงออก

มาใน

วนนคณ

คดวาทก

ษะใดจะ

เปน

ประโยช

นมาก

ทสดในก

ารใชชวต

ประจ

�าวนข

องผค

น

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•เขาใจวธก

ารสอ

สารของกน

และ

กนหร

อไม

•บอ

กทกษ

ะการสอ

สารท

ส�าคญ

ได

หรอไม

82 83

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

เพอฝ

กการฟง

อยางตงใจแล

ะไตรต

รองเพอ

ท�าคว

ามเขาใจ

ขอมล

ขาวส

ารขอ

งคน

อน

เปนก

ารยากท

จะฟง

หรอใหค

วามส

นใจต

อสง

หนงสงใดห

รอไมเพ

ราะ

เหตใด

ปดตา

หาขอ

ง(ห

นา92)

R •คณ

ชอบอ

ะไรในก

จกรรมบ

างสง

ทยาก

คออะ

ไรC

•คณ

เคยพ

บเหต

การณ

ทคณตอ

งฟง

ใครบ

างคน

แตถก

เบยงเบนค

วาม

สนใจจากบ

างสงบา

งอยางไดห

รอไมอยางไร

•คน

อนมก

จะท�า

อะไรเพอใหค

ณรสกว

าพวก

เขาก

�าลงฟ

งคณพด

A •คณ

จะมน

ใจไดอย

างไรวาตอ

ไปคณ

จะฟงอยางตงใจเมอ

มสงอน

เบยงเบนค

วามส

นใจจ

ากคณ

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•บอ

กสงท

ท�าใหพวก

เขาเบย

งเบน

ความ

สนใจแล

ะขดข

วางเขาจาก

การต

งใจฟ

งคนอ

นพด

•สะ

ทอนใหเหน

วาคน

อนรสก

อยางไรเมอค

ณไมไดฟงพ

วกเขา

อยไดห

รอไม

•บอ

กสงท

พวก

เขาท

�าเพอ

แสดง

ใหเหนว

าพวก

เขาก

�าลงฟ

งอยได

หรอไม

4.กา

รพฒนา

ทกษะ

ในกา

รใหค

วามร

วมมอ

กบผอ

น

เพอส

รางและ

รกษา

การต

ดตอส

มพนธ

ทด

และ

การ

ตอบแ

ทนบค

คลแล

ะกลม

เมอค

ณท�า

งานร

วมกบ

สมาชกในท

มทโรงเรยน

หรอในช

มนมสม

าชกใน

ทมแส

ดงบท

บาทท

แตก

ตางกนอ

ยางไรบ

าง(เชน

เปนผ

จดกจ

กรรม

หรอ

ผชวย

)

บทบา

ทผเลน

(หนา

94)

R •ในกา

รท�าก

จกรรมคณ

แสดงเปน

บทบา

ทอะไร

•สม

าชกค

นอนในก

ลมฟงคณหร

อไมท�าไม

•ถา

มโอก

าสท�า

กจกรรม

อกคณคด

วาจะ

ท�าอะ

ไรทแ

ตกตา

งออก

ไปหร

อไมเพราะเหต

ใดC

•ทก

ษะทแ

ตกตา

งกนข

องสม

าชกใน

กลมค

ออะไร

•เมอใดท

ความ

แตกต

างกน

ของ

คนในกล

มไมวาจะ

เปนท

กษะ

หรอค

วามส

ามารถไดก

อใหเกด

ประโยช

นตอก

ลมA •สงทค

ณไดเรยน

รเกย

วกบท

กษะ

และค

วามส

ามารถท

แตกต

างกน

คออะ

ไร

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•บอ

กบทบ

าททพ

วกเขาแสด

งใน

กลมไดห

รอไม

•รบ

รขอด

ของคนอ

นทแส

ดงบท

บาทท

แตกต

างกน

ไดหร

อไม

•รบ

รขอด

ของการมท

กษะท

แตก

ตางกนภ

ายในกล

มไดห

รอไม

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

5.

การพ

ฒนา

ความ

สามา

รถในกา

รเจรจาต

อรองกบ

ผอน

ในสถ

านกา

รณท

มปญหา

เพอแ

กปญหา

ความ

ขดแย

งโดย

ใหเกด

ความ

พงพอ

ใจรวม

กนแล

ะตอบ

สนอง

ความ

ตองการขอ

งทก

คนทม

สวน

เกยว

ของ

คณเคยเกด

ความ

ขดแย

งกบ

ใครสกค

นหรอไม

สาเหตข

องคว

ามขด

แยง

คออะ

ไร

ปมมน

ษย

(หนา

97)

R •ปญ

หาแบ

บใดท

เผชญ

ในกา

รท�า

กจกรรม

น•คณ

ท�าอย

างไรเพอเอา

ชนะป

ญหา

นนC

•คว

ามขด

แยงม

กจะเกด

จากป

ญหา

ระหว

างคน

สองคนห

รอกล

มสอง

กลมคณ

เคยพ

บปญหา

ความ

ขดแย

งทเกดข

นในโรงเรยน

หรอใน

ชมชน

หรอไมอะ

ไรคอ

สาเหตข

องคว

ามขด

แยงน

นA •ในอน

าคตคณ

จะสา

มารถท�า

อะไรไดบา

งเพอ

เอาชนะ

ความ

ความ

ขดแย

งทมก

บผอน

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•บอ

กปญหา

ทเกด

ขนระหว

างกน

ไดหร

อไม

•บอ

กวธก

ารเอาชนะ

ปญหา

ได

หรอไม

•บอ

กขอข

ดแยงทว

ไปทเกด

ขนใน

โรงเรยนห

รอชม

ชนไดหร

อไม

•บอ

กขนต

อนในกา

รเอา

ชนะค

วาม

ขดแย

งในอ

นาคต

ไดหร

อไม

84 85

กจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท 2 การสรางสมพนธภาพทดกบผอน

ฉนรกเพอนบาน ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการเคารพผอน

การเรยนรหลก เพอใหเกดความเชอวาคนอนควรไดรบความเมตตา เหนอกเหนใจเสมอนเปนสวนหนงของการ

แบงปนในเพอนมนษย

จดมงหมายของเกม เกมนเปนการจดวงกลมทผเลนตองตอบค�าถามโดยการวงไปในวงและหาจดทจะยนใหม

อปกรณทตองใช ไมม

จ�านวนผเลน ตงแต10คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·เพอนบานคออะไร

·สงทคณและเพอนบานมเหมอนกนคออะไร

วธเลน1. ใหผเลนยนเปนวงกลมหาอาสาสมครหนงคนเปน“เพอนบานทแสนด”และยนตรงกลางของวง2. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·เมอเรมเกมเพอนบานทแสนดจะพดขนมาวา“ผม/ฉนชอบเพอนบานทใสเสอสแดง”

·คนทใสเสอสแดงจะตองวงเขาไปในวงกลมและหาทวางใหมจากทของผเลนคนอนทใสเสอสแดงและวงเขาไปในวงกลมเชนเดยวกน

·สวนเพอนบานทแสนดกจะพยายามหาทยนของตนดวยการเขาไปแทนทผเลนคนอนทวงออกมา

·ผเลนทไมสามารถหาทวางไดจะตองกลายเปน“เพอนบานทแสนด”คนตอไป

·เพอนบานทแสนดคนใหมกจะเรมตนประโยค“ผม/ฉนชอบเพอนบานท......”(เชนเกดเดอนกนยายนใสเสอสน�าเงนใสแวนตาชอบกนมะมวงเปนตน”

3. หลงจากเลนไปได9-10รอบใหเพอนบานทแสนดเพมเงอนไขเชน“ผม/ฉนชอบเพอนบานทสวมหมวกหรอชอบเลนฟตบอล”

4. ใหเกมด�าเนนไปอกประมาณ5-6รอบ

ขอควรสงเกต·ผเลนใหความเคารพกนและกนหรอไมเมอพวกเขาพยายามแยงทกน

การสนทนาสะทอน

·คณรสกอยางไรเมอคณเปนเพอนบานทแสนด

·คณประหลาดใจหรอไมเมอคณมบางสงบางอยางทเหมอนกบผเลนคนอนเชอมโยง

·สงทคณคดวาเหมอนกบเพอนในกลมนหรอเหมอนกบเพอนบานไดแกอะไรบาง

·สมาชกในกล มยงมสงทแตกตางกนอกหลายอยาง ขอดของกล มทมสมาชกทมทมา พนเพประสบการณความสนใจทกษะหรอความสามารถทแตกตางกนคออะไรบาง

ปรบใช

·คณจะท�าอยางไรเพอท�าความรจกคนอนในกลมและเพอนบานของคณใหมากขน

การน�ามาประยกตใช·เพมจ�านวน“เพอนบานทแสนด”มากกวา1คน

ILIKEMYNEIG

HBOURS

ESPECIALLYT

HOSE

WEARINGGLASS

ES

86 87

ถงถวตวแขง

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการแสดงความเหนอกเหนใจผอน

การเรยนรหลก สามารถบอกและเขาใจความรสกนกคดของผอนได

จดมงหมายของเกม เกมทผเลนเสยงทจะถกแชแขง(หยดอยกบท)หรอชวยเหลอคนอนใหเคลอนทได

อปกรณทตองใช ถงถว(หรอถงเทามวนๆ)1ถงตอผเลน1คน

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·คณไดเคยชวยเหลอผอนหรอไมเมอใดอยางไร

·ท�าไมคณจงชวยเหลอพวกเขา

วธเลน1. บอกผเลนใหแบงเขตในสนาม2. แจกถงถวใหผเลนแตละคน3. ใหผเลนวางถงถวลงบนศรษะของตนเอง4. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ผเลนมอสระในการเคลอนยายไปรอบๆสนามดวยการเดน

·ถาถงถวหลนจากศรษะผเลนคนนนจะตองถกแชแขง(หยดอยกบท)

·ผเลนจะละลาย(เคลอนทได)อกครงผเลนคนอนจะตองกมลงเกบถงถวและวางบนศรษะใหโดยผทมาชวยจะตองไมท�าถงถวของตวเองหลน(อนญาตใหผเลนทอายนอยจบถงถวไวไดตอนทกมลงเกบถงถวใหคนอน)

5. เกมสนสดลงตามทเหนสมควร

!! พนททเลนจะตองสะอาดและปราศจากสงกดขวาง

ขอควรสงเกต·ผเลนยนดทจะชวยเหลอคนอนทท�าถงถวหลนหรอไม

·ผเลนเดนไปรอบๆสนามหรอไม

การสนทนา สะทอน

·รสกอยางไรทถกแชแขง(ท�าถงถวหลน)

·คนทไดรบความชวยเหลอรสกอยางไรทมคนมาชวยเหลอเพราะเหตใด

·คนทชวยละลายคนอน(เกบถงถวใหคนอน)รสกอยางไรทไดใหความชวยเหลอผอนเพราะเหตใด เชอมโยง

·ในชวตของคณคณรไดอยางไรวาบางคนก�าลงคดหรอมความรสกอยางไร

·คณเคยพบเหตการณทยากจะรบรวาใครบางคนก�าลงคดหรอมความรสกอยางไรหรอไมอยางไร ปรบใช

·เราจะท�าความเขาใจสงทคนอนก�าลงคดหรอก�าลงรสกไดอยางไร

การน�ามาประยกตใช·ใหผเลนวางถงถวสองถงลงบนศรษะ

·ใหผเลนเคลอนไหวใหเรวขนเชนเดนเรวเตนเขาจงหวะเปนตน

·วางสงกดขวางใหผเลนเดนขามพรอมกบประคองไมใหถงถวหลน

·เพมกตกาวาคนทชวยหยบถงถวใหเพอนทท�าตกจะตองถกทาแปง

88 89

การสอสารเจาปญหา

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะเพอเรยนรวธการสอสาร

การเรยนรหลก เพอใชทกษะการสอสารดวยวาจาและภาษาทาทางในการแสดงออกใหคนอนรบรและสงเสรมการ

แลกเปลยนขอมลกบคนอนอยางมประสทธภาพ

จดมงหมายของเกม การแขงขนกฬาโดยใหเปรยบเทยบระหวางการไมอนญาตใหมการสอสารกนในทมและใหสอสารได

อปกรณทตองใช ลกบอล

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·ในการท�ากจกรรมเลนเกมหรอเลนกฬาเมอใดทการตดตอสอสารมความส�าคญมาก

·สงทคณท�าเพอตดตอสอสารกบสมาชกในทมไดแกอะไรบาง

วธเลน1. กอนเรมตนเลนเกม เลอกกฬาทตองเลนเปนทม และเปนกฬาทผเลนสามารถเลนไดดวยความ

สนกสนานเชนโยนบอลลงตะกราฟตบอลวอลเลยบอล2. แบงผเลนออกเปน2ทม3. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·เรมการแขงขนเมอคณบอกวา“ไป”

·ใน10นาทแรกของการแขงขนผเลนทกคนไมไดรบอนญาตใหตดตอสอสารกนไดดวยค�าพดหรอทาทาง(อยาใหผเลนมเวลาคดหากลยทธ)

4. เมอครบ10นาทแลวบอกใหผเลนหยดเลนเกมและใหอธบายสถานการณการแขงขนวาเมอใดทการตดตอสอสารกบคนอนมความส�าคญ

ใหคนหาค�าส�าคญตอไปน

·การตดตอสอสารมความส�าคญเมอผม/ฉนตองการสงลกและตองการใหเพอนรวมทมเหน

·ผม/ฉนสามารถตะโกนหรอเตอนเพอนรวมทมถาผเลนจากทมอนเขามาจากดานหลง

·เมอผสอนตองการใหทมเลนตามทเจาะจงเราจะตองรบฟง

·ถาเพอนรวมทมไมเขาในหนาทความรบผดชอบของตนเอง ผม/ฉนสามารถพาเขาหรอเธอมาขางสนามและอธบายสงทคาดหวงเอาไวได

5. อธบายเกยวกบความมประสทธภาพของการตดตอสอสารใหชดเจนวา“เหมอนกบ”และ“ดเหมอน”อะไรพดคยเกยวกบขอแตกตางระหวางการสอสารดวยวาจาและทาทาง(อวจนภาษา)ในเกมกฬา

6. อธบายวาเมอเรมเลนเกมอกครงผเลนควรจะใชการตดตอสอสารทงดวยวาจาและอวจนภาษา7. เรมตนเกมอกครงใหเวลาเลนเกมประมาณ10-15นาทในครงนผเลนจะรสกถงความแตกตาง

ระหวางการเลนทใชและไมใชการสอสารดวยวาจาและอวจนภาษา8. บอกใหหยดเกมอกครง และใหทมพฒนากลยทธการเลนโดยใชการตดตอสอสารดวยวาจาและ

อวจนภาษาจากนนใหเรมเลนเกมใหมอกครง9. เกมสนสดลงตามทเหนสมควร

ขอควรสงเกต ·ผเลนยงคงกระตอรอรนหรอเตรยมพรอมหรอไมเมอพวกเขาไมสามารถสอสารกนได

การสนทนาสะทอน

·กลยทธทดของทมคณคออะไรเพราะเหตใดเชอมโยง

·เกดอะไรขนกบการท�างานของทมเมอไมไดรบอนญาตใหตดตอสอสารกน

·จากประสบการณของคณเมอใดทการตดตอสอสารท�าใหสถานการณดขน

ปรบใช

·ส�าหรบทกษะการตดตอสอสารขนพนฐานทมการสาธตในกจกรรมนมทกษะใดบางทเปนประโยชนทสดตอชวตประจ�าวนของคณ

การน�ามาประยกตใช·ในการเลนเกมรอบทสองเมออนญาตใหผเลนตดตอสอสารกนไดแลวใหผเลนสงบอลไดเฉพาะคน

ทไดตดตอสอสารดวยและสามารถรบบอลไดเทานน

90 91

ขอควรสงเกต·ผเลนทอยรอบวงมโอกาสบอกทศทางใหแกผคนหาครบหมดทกคนหรอไม

·ผเลนทกคนยนมอออกไปมความปลอดภยตอผคนหาหรอไม

การสนทนาสะทอน

·คณคดวาในการบอกทศทางใหผคนหาอะไรเปนสงทยากทสด

·ส�าหรบคนหารสกอยางไรทตองถกปดตาและตองเชอทศทางตามทเพอนบอก

·ค�าบอกทศทางประเภทใดทมประโยชนมากทสด

·จะเกดอะไรขนถาผเลนครงหนงไมไดรบอนญาตใหบอกทางเชอมโยง

·ท�าไมการสอสารใหชดเจนจงมความจ�าเปนในชวตประจ�าวนปรบใช

·ครงตอไปเมอคณพบใครบางคนทตองการความชวยเหลอคณจะท�าอยางไรเพอใหมนใจวาจะสอสารไดอยางชดเจน

การน�ามาประยกตใช·ใหผเลนแตละคนในวงกลมสลบกนบอกทศทางน�าทางใหผคนหา

·เพมเปาหมายเปน2คนและอธบายใหคนหาตองหาเปาหมายตามล�าดบ

·จดกลมเปน2 ทม ใหผเลนหนงคนของแตละทมปดตาเปนผคนหา เปลยนเปาหมายเปนสงของกระจายสงของในพนททก�าหนดเพอใหผเลนทปดตาเปนคนหา จดท�าล�าดบสงของเพอใหคนหาสงของตามล�าดบใหทงสองทมแขงกนเกบสงของตามล�าดบใหถกตอง

ปดตาหาของ

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะเพอเรยนรวธการสอสาร

การเรยนรหลก เพอฝกการฟงอยางตงใจและไตรตรองเพอท�าความเขาใจขอมลขาวสารของคนอน

จดมงหมายของเกม เปนเกมทเนนการสอสารและความเชอใจโดยเดกทถกปดตาจะตองหาเปาหมายใหพบดวยการเดน

ตามค�าแนะน�าของเพอนรวมทม

อปกรณทตองใช ผาปดตา1ผนตอ1กลม

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา ในชวตประจ�าวนมชวงเวลาใดบางทคณจ�าเปนตองมการสอสารอยางชดเจน

วธเลน1. แบงผเลนออกเปนกลมกลมละ6-10คน2. ใหแตละกลมจดกลมเปนวงกลมและประสานมอกนไวขางหนา3. ขออาสาสมคร2คนจากแตละทมใหปดตาอาสาสมครคนหนง(เปนคนหา)และใหอาสาสมคร

อกคนหนงสามารถมองเหนได(เปนเปาหมาย)4. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·เปาหมายและผคนหาจะตองยนตรงกลางของวง

·ผคนหาจะตองพยายามหาเปาหมายใหพบ

·สวนคนทเปนเปาหมายจะตองพยายามหลบเลยงผคนหา

·ผเลนทเขาแถวเปนวงกลมจะตองยนมอออกไปเพอท�าเปนก�าแพงและคอยๆน�าคนหาใหกลบเขาไปกลางวงและจะตองบอกทศทางใหคนหาทราบทศทางทจะเดนไปหาเปาหมาย

5. เมอคนหาพบเปาหมายแลว ใหเลนเกมซ�าอกโดยเปลยนใหผเลนคนอนเปนเปาหมายและเปนคนหา

GOAL

SEARCHER

SEARCHER

92 93

บทบาทผเลน

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการใหความรวมมอกบผอน

การเรยนรหลก เพอสรางและรกษาการตดตอสมพนธทดและการตอบแทนบคคลและกลม

จดมงหมายของเกมส เกมนเปนการบอกวาคนอนในกลมแสดงบทบาทอะไร

อปกรณทตองใช·บตรแสดงหนาททมละ1ชด

·ชอลคหรอปากกาหรออปกรณส�าหรบวาดเสนในสนาม

จ�านวนผเลน ตงแต8คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·โดยปกตแลวเวลาทคณเลนกฬาทชนชอบคณมกจะเลอกเลนต�าแหนงใด

·เมอคณตองท�างานเปนทมคณมกจะเลอกท�าหนาทหรอมบทบาทอยางไรในทม

วธเลน 1. แบงผเลนออกเปนกลมกลมละ4-6คน2. วาดเสน2เสนในสนามหางกนประมาณ10เมตร3. ใหผเลนยนเขาแถวหลงเสนหนงเสน(ดภาพประกอบ)4. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ภารกจของแตละทมคอตองพาผเลนทกคนยายจากฝงหนงไปอกฝงหนงใหได

·ผเลนไมสามารถสมผสพนไดเมอพวกเขาก�าลงเคลอนยาย5. เมอพวกเขาขามไปยงอกฝงหนงแลวใหถามวา

·ใชกลยทธใดเพอขามไปอกฝงหนง(เชนอาจจะใชวธอมใหขหลงเปนตน)

·ในการวางแผนแตละคนมบทบาทหนาทอะไร6. คดลองบตรหนาทจากตวอยางจากทายกจกรรมตดบตรแตละใบออกเปนชดๆ โดยจะตองมบตร

หนาททมละ1ชด

7. มอบบตรหนาททมละ1ชดคว�าบตรเอาไวใหผเลนแตละคนหยบบตรหนาทคนละ1ใบแตไมให บอกเพอนรวมทมวาไดหนาทอะไร

8. ใหผเลนวางแผนและปฏบตภารกจอกครงแตครงนใหท�าหนาทใหมตามบตรทไดรบเตอนผเลนวาไมใหบอกเพอนในทมวาตนเองท�าหนาทอะไร

9. ใหคนในทมพยายามเดาหนาทของสมาชกแตละคนหลงจากเกมจบแลว10.สงเกตวาผเลนแตละคนแสดงออกอยางไรส�าหรบหนาททไดรบมอบหมาย

ขอควรสงเกต·ผเลนท�าหนาทของตนเองในขณะทวางแผนเลนเกมในครงทสองหรอไม

·ผเลนเดาหนาทของผเลนคนอนไดหรอไม

การสนทนาสะทอน

·คณมความรสกอยางไรทไดท�าหนาททปกตไมเคยท�ามากอนเชอมโยง

·โดยปกตคณมกจะท�าหนาทอะไรภายในกลม

·จะเกดอะไรขนถาทกคนท�าหนาทเหมอนกน

·ท�าไมการมบทบาทหนาททแตกตางกนภายในกลมจงมความส�าคญปรบใช

·ท�าไมการใหทกคนมสวนรวมในภารกจถงแมวาแตละคนจะมความแตกตางกนจงมความส�าคญ

START FINISH

94 95

กองเชยร : ใหก�าลงใจในดานบวกใหแกกลม และสรางพลงใหแกกลม

ผรกษาความสงบ : ชวยเหลอสมาชกแกไขปญหา

ตดสนใจ และเขาใจกนและกน

คนทใหแนวความคด : ใหและหาความคด วธการ

ทเปนประโยชน เรมตนกระท�าและตรวจสอบความชดเจน

ในสงตางๆ

ผด�าเนนการ : ชวยใหกลมปฏบตภารกจตอไปตามเวลา สนบสนนการจดการวสด

และทรพยากร

ผชวย : สนบสนนและเปนมตร ยนดรบฟงและ

ชวยเหลอผอน

ผน�า : ชวยปรบปรงแผนการและมอบหมาย

ใหสมาชกปฏบตภารกจตอไป

การน�ามาประยกตใช·ขยายพนทเพอใหเกดความทาทายมากขน

ตวอยางบตรหนาท

ปมมนษย ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาความสามารถในการเจรจาตอรองกบผอนในสถานการณทมปญหา

การเรยนรหลก เพอแกไขปญหาความขดแยงโดยใหเกดความพงพอใจรวมกนและตอบสนองความตองการของ

ทกคนทมสวนเกยวของ

จดมงหมายของเกม การท�างานรวมกนเพอแกปมมนษยทยงเหยง

อปกรณทตองใช ไมม

จ�านวนผเลน ตงแต8คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·น�าเชอกทผกเปนปมมาใหผเลนดและถามวา“ปญหาคลายกบปมอยางไร”(เชนบางครงคณไมเหน

จดเรมตนของปญหาจงยากทจะเหนวธการแกไขเปนตน)

วธเลน1.แบงผเลนออกเปนกลมกลมละ8-10คน2.ใหแตละกลมยนลอมกนเปนวงกลม3.อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ผเลนแตละคนจะตองยนมอไปกลางวงและจบมอหรอขอมอของเพอนในกลมอก2คนใหแนน

·ผเลนจะตองท�างานรวมกนและพยายามปลดปลอยตวเองออกจากการจบกมและสามารถหาทางกลบมายนเปนวงกลมไดโดยหามปลอยมอกน

4.เกมสนสดเมอแตละกลมสามารถหาทางกลบมายนเปนวงกลมได5.สนบสนนใหแตละกลมแกปมใหไดอยางรวดเรวเพอชวยเหลอกลมอนทยงไมสามารถแกปมได

96 97

ขอควรสงเกต·ผเลนทงหมดกระตอรอรนทจะมสวนในการแกปมทเกดขนหรอไม

·ผเลนในแตละกลมท�างานรวมกนหรอไม

การสนทนาสะทอน

·ทมของคณรวมกนแกหรอคลายปมอยางไรบาง

·เกดอะไรขนถาคณตองแกหรอคลายปมเพยงคนเดยวโดยไมไดรบความชวยเหลอจากคนอน

·ในระหวางการท�ากจกรรมมใครแสดงตวเปนผน�ากลมหรอไมใครเปนผน�ากลมผน�ากลมไดท�าอะไร บางเขาหรอเธอใชรปแบบการเปนผน�าแบบไหนไดผลหรอไม

เชอมโยง

·โปรดยกตวอยางเหตการณในชวตประจ�าวนของคณวาเมอใดทคณเหนวาการท�างานรวมกนมความส�าคญ

·ในเหตการณนนคณชวยเหลอสมาชกในทมอยางไรบางปรบใช

·ท�าไมการท�างานรวมกนเปนทมเพอใหบรรลเปาหมายจงมความส�าคญ

·เราจะท�างานรวมกนเพอแกไขปญหาทเกดขนในชมชนของเราไดอยางไร

98 99

บทท

3การตระหนกรและเหนคณคา

ในตนเองและผอน

100 101

บทท 3การตระหนกรและเหนคณคา

ในตนเองและผอน

เปาหมายและวตถประสงค

1. ท�าความเขาใจวธการพฒนาการพฒนาและการเรยนรของRightToPlayไดอยางลกซง2. มความคนเคยกบกจกรรมการเรยนรผานการเลนของRightToPlayทสนบสนนการพฒนาความ

สามารถของนกเรยนแตละคนใหสามารถสรางและรกษาความสมพนธทดไว3. บรณาการกจกรรมการเรยนรผานการเลนทเนนทความสามารถในการมองเหนคณคาของตนเอง

และผอนเขากบมาตรฐานหลกสตรการท�ากจกรรมของนกเรยนของประเทศไทย

ความหมายของการตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน

ถาเดกและเยาวชนไดเรยนรทจะตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอนจะท�าใหพวกเขาเตบโตขนเปนผใหญทมความเชอมนในตนเองและมศกยภาพสงซงการมองเหนคณคาของผอนจะตองมองเหนผอนในดานอนนอกเหนอจากรปลกษณภายนอกทงนหากเราตองการอาศยอยในโลกทมสนตภาพและความสามคคเราจะตองชนชมและยกยองสงทแตกตางจากเราใหไดเชนเดยวกบตนเอง

การจะชวยใหเดกและเยาวชนสามารถมองเหนคณคาของตนเองและผอนนนจ�าเปนจะตองพฒนาความสามารถดงตอไปน

·การเคารพผอน–เพอใหเกดความเชอวาคนอนสมควรไดรบความเมตตาและเหนอกเหนใจเสมอนเปนสวนหนงของการแบงปนในเพอนมนษย

·การชนชมความหลากหลาย–เพอใหเขาใจวาความหลากหลายของแตละบคคลเปนสวนประกอบทท�าใหอกสวนหนงสมบรณ

·การรบรจดแขงตางๆ–เพอคนพบและพฒนาคณลกษณะเชงบวกของแตละคน

102 103

การเคารพผอน

การเคารพผอนนนเปนมากกวาการน�าเอาทกษะการเรยนรและความประพฤตมารวมกนแตเปนทศนคตอยางหนงและเปนวธการมองผอนในมมมองทมพนฐานมาจากความจรงใจและการนบถอในดานบวกตอผอนทมคณสมบตความสามารถภมหลงหรอประสบการณแตกตางจากตนเองความเคารพนนจะแตกตางจากการเชอฟงหรอการอดกลนเนองจากพฤตกรรมทงสองนนไมเกยวของกบความรสกในดานบวกแตมความหมาย ทแสดงออกถงการดถกมากกวาซงตรงกนขามกบความเคารพ

การเคารพผอนเปนการเหนคณคาอยางแทจรงในวฒนธรรมศาสนาการปฏบตและความคดเหนทแตกตางจากของเราเมอเดกและเยาวชนไดมโอกาสฝกฝนใหมความเคารพผอนกจะสามารถรบรไดวาความหลากหลาย นบเปนจดแขงและสามารถน�ามาใชแกไขความขดแยงไดอยางมประสทธภาพเพอใหบรรลจดม งหมาย และท�าใหสมพนธภาพเปลยนแปลง

ส�าหรบครหรอผสอนซงอยในต�าแหนงทสามารถชวยใหเดกมพฤตกรรมการเคารพผอนได ซงการท�า เชนนนกชวยใหการท�าหนาทของครหรอผสอนงายดายขนกลาวคอ เดกและเยาวชนจะมความเอาใจใสในความสมพนธระหวางกนมความรบผดชอบ เขากบผอนได และเหนคาของสมาชกทงหมดในสงคมของเขาการพฒนาใหเดกและเยาวชนปฏบตตอผอนดวยความเคารพจะท�าใหชนเรยนของคณโรงเรยนของคณชมชนของคณและโลกของเราเปนสถานททนาอยยงขน

การพฒนาใหเดกและเยาวชนไดเรยนรวาจะเคารพผอนอยางไรนน ครหรอผสอนจะตองเปดโอกาสใหเดกไดมปฏสมพนธรวมกน เพอสรางความเชอใจและความรบผดชอบ โดยการสรางสถานการณใหเดกไดพฒนาสมพนธภาพใหเปนน�าหนงใจเดยวกนซงสงนจะท�าใหเดกไดเรยนรถงความเหมอนความแตกตางของแตละบคคลและรจกจ�าแนกแยกแยะผอนไดดกวาและเมอเดกและเยาวชนไดเรยนรทเหนคาของความเหมอนและแตกตางของผอนแลวพวกเขาจะเขาใจถงความส�าคญของการปฏบตตอทกคนเชนเดยวกบทพวกเขา คาดหวงใหผอนปฏบตตอตน

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการใหความรวมมอกบผอน

·วธการทดทสดในกการพฒนาพฤตกรรมการเคารพผอนคอการแสดงใหเดกและเยาวชนเหนตวอยางทดตวอยางการแสดงความเคารพไดแก

·ความซอสตยเปนพฤตกรรมทดทสดเสมอกลาวคอ เมอครหรอผสอนท�าผดกตองรบผดชอบความผดขอโทษและแกไขสงทผดใหถกตอง

·คดบวกอยเสมออยาท�าใหเดกอายอยาดถกหรอมทศนคตตายตวตอเดกและเยาวชน

·แสดงความสนใจและเหนคณคาในความแตกตางทางวฒนธรรมศาสนาและความเชอ

·ใหความยตธรรมและรบฟงเรองราวในมมมองของเดกกอนทจะตดสนใจ

·ปฏบตตอเดกและเยาวชนดวยความสภาพโดยใชถอยค�าทแสดงความสภาพเชน“โปรด”และ“ขอบคณ”

·มความนาเชอถอและรกษาสญญา

·เปนผฟงทดถาคณรบฟงพวกเขาพวกเขากจะรบฟงคณเชนกน

·ปฏบตตามกฎหมายกฎระเบยบและนโยบายของโรงเรยนเสมอ

·ปฏเสธการเหนพองกบอคตและทศนคตเกยวกบการแบงแยกเชอชาตและเมอครหรอผสอนพบตวอยางการไมเคารพจงเปดใจและสนทนากบเดกเกยวกบสถานการณและเหตการณทเกดขน

·ใชวธระดมความคดเพอท�ารายการสงทควรท�าและไมควรท�าเกยวกบการปฏบตตอผอนดวยความเคารพใหเดกยกตวอยางพฤตกรรมและทศนคตทเฉพาะเจาะจงตดรายการดงกลาวในจดททกคน สามารถมองเหนไดเพอชวยเตอนความจ�า

·ใชวธการเขยนรายงานโดยใหเดกจนตนาการถงอนาคตเมอพวกเขามลกและเมอลกๆมอายเทากบพวกเขาในตอนน และขอใหเดกเขยนจดหมายถงลกๆ ในอนาคตเพอแนะน�าวธการทคนอนหรอเพอนในกลมปฏบตตอกนในวนนและการปฏบตตวตอผอนทพวกเขาหวงวาจะเหนในอนาคต

·ใหเดกอานเรองราวเกยวกบการปฏบตตอผอนดวยความเคารพดวยกนเมออานจบแลวใหสนทนากน เกยวกบเรองดงกลาวและถามค�าถามทเกยวของกบตวละครในเรองเชนพวกเขาท�าอะไรพวกเขา รสกอยางไรพวกเขาคดอยางไรคณคดวาเรองจบในดานบวกหรอไม

**ส�าหรบเวบไซตทน�าเสนอเรองสนทสอนคณคาใหเดกและเยาวชนไดแก www.freestoriesforkids.com www.teachingvalues.com/ebooks.html

·สอนกฎสามนว เดกและเยาวชนมกจะชอบชนวไปทคนแปลกหนาและลอเลยนพวกเขา ซงเดกจ�าเปนตองเขาใจ

วาการตดสนคนอนเปนรปแบบหนงของการไมเคารพผอนดงนนครหรอผสอนจะตองอธบายใหเดกเขาใจโดยใชวธการกฎสามนวกลาวคอเมอครหรอผสอนเหนวาเดกไดชนวไปทใครบางคนขอให พวกเขามองทมอตวเองในขณะทก�าลงชนวอยและอธบายใหพวกฟงวาเมอพวกเขาชนวไปทคนอนจะมอกสามนวทชเขาหาตวเองดงนนถาพวกเขาก�าลงตดสนผอนอยพวกเขาจ�าเปนจะตองท�าตวเอง ใหดดกอนเปนอนดบแรกและสอนใหรวาในโลกนไมมใครทสมบรณแบบถาพวกเขาไมตองการทจะเปนผถกตดสนและไมไดรบการเคารพกไมควรท�าเชนนนกบผอน

การชนชมความหลากหลาย

เราจะพบความหลากหลายไดทกทรอบตวเราไมวาจะเปนความหลากหลายทางภาษาเชอชาตกลมชนศาสนาความเชออายวฒนธรรมประเพณความสามารถทางรางกายและสตปญญาโครงสรางครอบครวสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจและอนๆอกมากมายการชนชมความหลากหลายจงเปนการน�าความแตกตางและความเขาใจวาทกคนไมเหมอนกนและมความพเศษแตกตางกนมารวมกนและทส�าคญยงหมายถงความเขาใจซงกนและกนดวยการหลอมรวมและยกยองสงทท�าใหเราไมเหมอนใคร

104 105

ส�าหรบเดกและเยาวชนมกจะกลวสงทไมรจกเชนเดยวกบผใหญ เรามกจะหลกเลยงหรอสงสยผอนทมความแตกตางจากเราและเมอเดกเตบโตขนความกลวอาจจะเปลยนเปนความเกลยดชงและไมไวใจไดดงนน เพอสนบสนนความหลากหลายและจดการกบความกลวของเดก รวมถงรบรและยอมรบความรสกของเดกเมอพวกเขามสงทท�าใหไมเขาใจและสอนใหเดกเรยนรเกยวกบความหลากหลายซงจะชวยลดความกลวและแทนทดวยความอยากรอยากเหนในดานบวก

ในฐานะครหรอผสอนสามารถชวยใหเดกและเยาวชนไดเรยนรวาเพราะเหตใดผคนถงไดมรปลกษณ การแตงตวการพดการแสดงทาทางแตกตางกนไปโดยเรมตนดวยการสงเสรมใหเดกรบรถงความคลายคลงกนกอนแลวจงพฒนาทกษะใหเดกสามารถมองเหนและเขาใจความแตกตางตอไปการเขาใจความแตกตางจะเปนกาวแรกทจะชวยหลกเลยงการรบรผดๆและสงเสรมการชนชมความหลากหลาย

นอกจากนธรรมชาตของเดกและเยาวชนยงมความอยากรอยากเหนรวมถงความไรเดยงสาตอโลกและผคนรอบตวเดกจะเรมสงเกตความแตกตางระหวางตวเองและเพอนตงแตยงมอายนอยมากดงนนการเรมสอนเดกใหมองเหนความแตกตางใหเรวทสดเทาทจะท�าไดพรอมกบปลกฝงความสนใจใครรและกระตนใหเดกถามค�าถามจงเปนเรองส�าคญ เดกจะเรยนรทจะไมถามค�าถามทท�าใหผอนไมสบายใจตงแตชวงตนของอายครหรอผสอนจงตองกาวออกจากพนทปลอดภยและชวยเดกวเคราะหค�าถามทยากๆสงทส�าคญคอควรหลกเลยงการเสแสรงวาไมมความแตกตางหรอพยายามทจะไมสนใจความแตกตางเพราะเทากบวาเราก�าลงสงสารทผดๆและท�าใหเกดความเขาใจผดอยางถาวร

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการชนชมความหลากหลาย

·กระตนใหถามเดกเรยนรทจะไมถามค�าถามทท�าใหคนอนไมสบายใจตงแตอายยงนอยดงนนเมอม การปฏเสธทจะพดคยกนในบางเรองกจะท�าใหเกดชองวางอนเปนบอเกดแหงอคตและจะขยายกวางขนเรอยๆ โดยอคตและการแบงแยกเชอชาตมกจะเกดขนเมอเดกและเยาวชนเรมมความคดเหนผดๆเกยวกบผอนทมความแตกตางจากตนซงเกดจากประสบการณของพวกเขาทมอยอยางจ�ากด

·จดสปดาหชนชมวฒนธรรมอนหลากหลายใหเดกแสดงเปนตวแทนของกลมเชอชาตตางๆทแตกตางกนและใหออกแบบสรางสรรคและน�าเสนอความโดดเดนของกลมนนๆเชนประวตศาสตรประเพณคานยมวฒนธรรมฯลฯเพอใหคนอนไดรบรเขาใจและชนชมซงการกระท�าเชนนจะชวยท�าลายก�าแพงทสกดกนมตรภาพลงได

·ใหเดกและเยาวชนท�าหนงสอจากกระดาษชานออยหรอกระดาษแขงเกยวกบวฒนธรรมทแตกตางกนใหเดกวาดรปหรอตดรปภาพจากนตยสารตดลงบนกระดาษอาจจะใหเดกเขยน(หรอบอกใหเดกเขยนตาม)ความคดเหนทเกยวกบภาพนนๆ ไดดวย เมอเสรจแลวใหครหรอผสอนรวบรวมกระดาษทงหมดและเยบเลมเปนหนงสอ

·ใหครหรอผสอนอานเรองสนเกยวกบโลกทสงบสขรวมกบเดกจากนนตงค�าถามเปดเกยวกบตวละคร(ความแตกตางและความเหมอน)และเหตการณจากเรองสนทอานไปเพอท�าใหเดกเขาใจเรองทอานไดลกซงขน ใหเดกชวยกนระดมความคดเพอท�ารายการวธการทพวกเขาสามารถสรางสรรคโรงเรยนชมชนและโลกทสงบสขมากขนวาดหรอหารปนกพราบตดลงบนกระดาษชกชวนใหเดก

เขยนความคดเหนของพวกเขาลงบนภาพนกพราบนและแขวนภาพไวในหองเรยนหรอในโรงเรยนเพอชนชมผลงานของเดก

การรบรจดแขงตางๆ

ในแตละบคคลจะมจดแขงแตกตางกนไปมากมายหลายแบบและถอเปนสสนอยางหนงของบคคลนนๆเชน

·ลกษณะนสยหรอบคลกภาพดานบวกเชนความมเมตตาความมน�าใจหรอความมอารมณขน

·ลกษณะทเกดจากความสามารถเชงสรางสรรคเชนชอบผจญภยมระเบยบวนยหรอมเปาหมายชวตชดเจน

·มทกษะชวตเชนความเปนผน�าการสอสารและทกษะในการแกปญหา

·มทกษะดานการเรยนเชนการอานการเขยนคณตศาสตรศลปะกฬาดนตร

เดกและเยาวชนจ�าเปนตองรวาพวกเขาทกคนมสงทไมเหมอนใครและไมมใครเหมอนซงเกดจากการทแตละคนมจดแขงทแตกตางกนหลายอยางรวมเขาดวยกนส�าหรบครหรอผสอนจะตองชวยเดกท�าความเขาใจวาพวกเขาควรจะหาจดแขงของตวเองใหพบและแบงปนสงทตนเองมกบผอน ดงนนจงควรมองหาวธทจะท�าใหเดกและเยาวชนคนพบจดแขงของตวเองโดยการสรางสภาพแวดลอมภายในหองเรยนใหมความทาทายและปลกฝงความสามารถและความสนใจใหกบเดกและเยาวชนซงจะท�าใหเดกและเยาวชนไดรบการปลกฝงศกยภาพทดกวาและเตบโตเปนคนด

นอกจากนเมอครหรอผสอนไดชวยใหเดกและเยาวชนสามารถคนพบจดแขงของตนเองไดนนจะท�าใหเดกและเยาวชนสามารถพฒนาและเสรมสรางความภาคภมใจในตวเองไดอกดวยและเมอเดกเขาใจวาตวเองมความสามารถดานใดและมสวนใดทตองปรบปรงพวกเขากจะเตบโตขนในแบบฉบบของตวเองสามารถเขาใจ ตวเองและรวาควรปรบปรงตวเองไดอยางไร

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการรบรจดแขงของตนเอง

·ชวยเดกท�ารายการจดแขงของพวกเขาไดแกลกษณะนสยคณสมบตประจ�าตวและทกษะในดานทเปนบวกมากทสดขอใหเดกวาดหรอแสดงตวอยางจดแขงของตวเองลงบนกระดาษเมอเสรจแลวใหสราง “ปรามดแหงพลง” ขนมารปหนงในหองเรยนบรเวณทสามารถมองเหนจดแขงทงหมดของเดกและใหเดกและเยาวชนเขารวมสนทนาเพอใหพวกเขาไดส�ารวจวาไดใชจดแขงของตนเองอยางไรจดแขงเหลานท�าใหตนเองรสกอยางไรและไดมการแบงปนจดแขงใหกบผอนอยางไรครหรอผสอนจะตองชวยใหเดกและเยาวชนเขาใจจดแขงของตนเองโดยการชนชมพวกเขาและควรชมเชยดวยความจรงใจไมควรแกลงชมซงอาจจะถกตความวาเปนการดถกได และขอใหแนใจวาเดกและเยาวชนไดนกถงสงตางๆทท�าไดอยางรอบคอบแลว

106 107

·ครหรอผสอนควรใหก�าลงใจเดกในการสรางจดแขงของตนเอง เมอครสงเกตเหนความสามารถทพวกเขามเชนมแนวโนมวาจะชอบดนตรมความเปนผน�าโดยธรรมชาตเปนนกกฬาทดเปนตนนอกจากนควรหากจกรรมทจะท�าใหเดกไดใชและพฒนาจดแขงของพวกเขาวธการทดคอเสนอทางเลอกในการท�ากจกรรมและใหอสระแกเดกไดตดสนใจดวยตวเองวาตองการท�าอะไร เชนวาดรป รองเพลงเลนหรอเตนร�าเปนตนเพอแสดงใหเหนถงความเขาใจในการเรยนรหลก

·เปดโอกาสใหเดกและเยาวชนไดรบรและยกยองจดแขงของตนเองพยายามหาทางชมเชยเดกทงโดยค�าพดและกรยาทาทางส�าหรบความพยายามของพวกเขาอยางสม�าเสมอเชนปรบมอแสดงความยนดและยกนวใหเมอเดกท�าไดดหรอบอกใหเดกทราบวางานทท�านนดเพยงใดซงจะชวยสนบสนนความสามารถและคณคาในตวเองของเดกรวมถงเปนแรงบนดาลใจใหพวกเขาตงเปาหมายทสงขนไปอกและกจะประสบความส�าเรจยงขนไป

·เปดโอกาสใหเดกใหคะแนนงานของตวเองเชนมอบหมายใหเดกท�ารายการตรวจสอบสงทตองท�าเมอพวกเขาสงงานแลวใหถามวามความคดเหนอยางไรเกยวกบงานของตวเองพวกเขาไดใชความพยายามในการท�างานหรอไม ท�าตามทก�าหนดทกอยางหรอไม เชน ไดเขยนชอของตวเองลงบนกระดาษแลวหรอไม

ตว

อยาง

ล�าดบ

กจกร

รมใน

การเ

รยนร

ทกษะ

ชวตบ

ทท 3

การ

ตระห

นกรแ

ละเห

นคณ

คาใน

ตนเอ

งและ

ผอน

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

1.กา

รพฒนา

ทกษะ

ในกา

รเคา

รพผอ

นเพอใหเกด

ความ

เชอว

าคนอ

นสม

ควรไดร

บความ

เมตต

าเหน

อกเหนใจเสม

อนเปน

สวนห

นงขอ

งการ

แบงป

นในเพอ

นมน

ษย

•สงทค

ณเหนในโรงเรยน

หรอในช

มชนท

แสดง

ถงคว

ามไมเคารพม

อะ

ไรบา

ง•คณ

รสกในเรองน

นอย

างไร

ขามเสน

(ห

นา112

)R •ระหว

างกา

รท�าก

จกรรมชวงเวล

าไหนท

คณรสกโดด

เดยว

หรอ

ถกกน

ออกไปจ

ากกล

มท�า

ไมสง

นนท�า

ใหคณ

รสกอ

ยางไร

C

•ในชวตจ

รงคณไมชอ

บอะไรม

ากทส

ดเกย

วกบว

ธทผค

นปฏบ

ตตอ

กนคณชอ

บอะไรม

ากทส

ดท�า

ไมจงรสกเชน

นน•คณ

คดวาบา

งครงผค

นกลว

ความ

แตกต

างใชหร

อไมคณ

สามา

รถยก

ตวอย

างไดหร

อไมท�า

ไมคณ

จงคด

วาเปนค

วามจ

รงA •สงหน

งทคณ

ก�าลงจะ

ท�าใน

สปดา

หนเพอใหแ

นใจว

าทกค

นท

อยรอ

บตวค

ณรส

กมคณ

คาแล

ะได

รบกา

รรวม

เขาไวในก

ลมคอ

อะไร

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•บอ

กตวอ

ยางของกา

รปฏบ

ตตอ

ผคนในท

างทไมด

และ

ปฏบต

ตอผค

นดวย

ความ

เคารพ

•อธ

บายค

วามร

สกขอ

งการถก

กดกน

ออกไปจ

ากกล

มหร

อถก

โดดเดย

ว•พฒ

นากล

ยทธเพอ

ใหแน

ใจวาทก

คนรส

กอยากเปน

สวนห

นง

•คณ

ปฏบต

ตอผอ

นดวย

ความ

เคารพอ

ยางไร

จบคว

งปดต

า(ห

นา115

)R •จากก

จกรรมคณ

คดวาเปนก

ารงาย

หรอย

ากทจ

ะเชอ

ใจผอ

นท�า

ไมC

•ในชวตจ

รงคณพบ

วาเปนก

ารงาย

หรอย

ากทจ

ะเชอ

ใจผอ

นเพราะ

เหตใด

•เคยม

ใครสญเสยค

วามเชอ

ใจหร

อไมเก

ดอะไรขนพว

กเขาท�า

ให

ความ

เชอใจก

ลบคน

มาไดอย

างไร

•คณ

เคยส

ญเสยค

วามเชอ

ใจผ

อนหร

อไมเกดอ

ะไรขนคณ

แก

ปญหา

อยางไร

A •สงส�า

คญทส

ดทคณ

สามา

รถท�า

ได

เพอท

จะไดรบ

ความ

เชอใจจ

ากใครบ

างคน

คออะ

ไร

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•เขาใจค

วามห

มายข

องคว

ามเชอใจ

•บอ

กไดว

าท�าไมค

วามเชอ

ใจจงม

ความ

ส�าคญ

•มว

ธการทจ

ะท�าใหไดร

บความเชอ

ใจจากผ

อนได

108 109

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

2.กา

รพฒนา

ทกษะ

ในกา

รชนช

มความ

หลาก

หลาย

เพอใหเขาใจวา

ความ

แตกต

างขอ

งบค

คลแล

ะกลม

เปนส

วนปร

ะกอบ

ทท�าใหอ

กสวน

หนง

สมบร

ณ

•ผห

ญงในช

มชน/

ครอบ

ครว/โรงเรยน/

รฐบา

ลของคณ

มบท

บาทอ

ะไรบ

าง

•ยก

ตวอย

างจด

แขงห

รอคณ

สมบต

ของผหญ

งเหลา

นน

ผหญงท

�าแตม

(ห

นา118

)R •ระหว

างกา

รท�าก

จกรรมโปรด

ยกตว

อยางทก

ษะแล

ะคณคา

ทคณ

เหนในต

วผอน

พวก

เขาไดท

�าอะ

ไรเพอแ

สดงใหเหน

ทกษะ

หรอ

คณคา

นนบา

งC

•ยก

ตวอย

างทก

ษะแล

ะคณคา

ทคณ

เหนในต

วผหญ

งทอย

ในครอบ

ครว

หรอเพอ

นของคณ

พวก

เขาได

แสดงใหเหนค

ณคา

เหลา

นนอย

างไร

A •เราส

ามารถท

�าอะไรไดบ

างเพอ

ชวยส

นบสน

นผหญ

งในช

มชนข

องเราใหก

ลายเปน

ผน�า

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•บอ

กบทบ

าทผห

ญงในช

มชน

•บอ

กจดแ

ขงแล

ะคณคา

ทผหญ

งใน

ชมชน

ม•พฒ

นากล

ยทธท

ชวยส

นบสน

นผ

หญงในช

มชนใหก

ลายเปน

ผน�า

•ระหว

างคว

ามเหมอ

นแล

ะความแ

ตกตา

งระหว

างคณ

และเพอ

นสงใดทท

�าใหค

ณรสก

ตนเตนม

ากกว

ากน

เพราะเหต

ใด

ทมสะ

ดดตา

(ห

นา121

)R •ระหว

างกา

รท�าก

จกรรมคณ

รสก

อยางไรทพ

บวาค

ณมอ

ะไรเหม

อนกบ

คนอน

•คณ

รสกอ

ยางไรเมอ

ไดเรยน

รสง

ใหมๆ

เกยว

กบใครบ

างคน

C

•คณ

เคยค

ดหรอไมวาคน

สองคนม

าดว

ยกนท

งทมค

วามแ

ตกตา

งกน

มนเกดข

นไดอ

ยางไร

A •ในบา

งครงคนเราอา

จจะรสก

เหมอ

นถกก

ดกนอ

อกจากก

ลมเพราะเขาคด

วาเขาม

ความ

แตก

ตางจาก

คนอน

คณคด

วาคณ

จะท�า

อยางไรเพอช

วยใหคน

เหลา

นนสา

มารถเขารวม

กลมด

วยได

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•บอ

กประโยชน

ของความค

ลายก

นแล

ะความต

างกน

•มค

วามเขาใจวาพว

กเรามท

งสงท

เหมอ

นและ

สงทแ

ตกตา

งกน

•พฒ

นาวธกา

รทจะ

ชวยค

นทถก

โดดเดย

วใหเขากล

มได

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

3.กา

รพฒนา

ทกษะ

ในกา

รรบร

จดแขง

เพอค

นหาและ

พฒนา

คณสม

บต

ทางดาน

บวกข

องแต

ละบค

คล

•กา

รรบร

คณสม

บตใน

ดานบ

วกขอ

งตวเราเอง

และผ

อนมค

วามส

�าคญ

อยางไร

วงดน

ตรธรรม

ชาต

(หนา

123

)R •ระหว

างกา

รท�าก

จกรรมเปนก

ารงายห

รอยากท

จะรบ

รจดแ

ขงแล

ะทก

ษะขอ

งคณเพ

ราะเหต

ใด•จด

แขงของผอ

นทคณ

เหนใน

ระหว

างกา

รท�าก

จกรรมม

อะไร

บาง

C

•ยก

ตวอย

างจด

แขงในค

รอบค

รวแล

ะชมช

นของคณ

และ

จดแขง

เหลา

นนถก

น�ามา

ใชอย

างไร

•คณ

คดวาเราค

วรใหกา

รยกย

องจด

แขงและ

คณสม

บตในดา

นบวก

ของชมช

นของเราห

รอไมเพ

ราะ

เหตใด

A •ยก

ตวอย

างวธกา

รทเราส

ามารถ

ยกยาองจด

แขงและ

คณสม

บต

ดานบ

วกในตว

เราในชน

เรยน

ของ

เราทบ

านและ

ในชม

ชนขอ

งเรา

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•เขาใจว

าท�าไมก

ารรบ

รและ

ยกยอ

งคณ

สมบต

ดานบ

วกในตว

เองและ

ในชม

ชนจงมค

วามส

�าคญ

•บอ

กจดแ

ขงแล

ะคณสม

บตดา

นบว

กของผอ

น•สา

มารถพฒ

นาวธกา

รยกย

องจด

แขงของตน

เองและ

ชมชน

110 111

กจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท 3การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน

ขามเสน

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการเคารพผอน

การเรยนรหลก เพอใหเกดความเชอวาคนอนสมควรไดรบความเมตตาเหนอกเหนใจเสมอนเปนสวนหนงของการ

แบงปนในเพอนมนษย

จดมงหมายของเกม กาวขามเสนออกมาเมอประโยคทผเรยกพดตรงกบตวคณ

อปกรณทตองใช ชอลกหรอปากกาหรออปกรณส�าหรบวาดเสนลงบนพน

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·คณเขาใจความหมายของความรสกโดดเดยวหรอไมอยางไร

วธเลน 1. บอกผเลนวาการรบฟงซงกนและกนเปนสงส�าคญ ในการท�ากจกรรมน สงส�าคญคอตองเงยบ

ไมพดคยกนไมกระซบกระซาบกนไมยมหรอหวรอตอกระซกความเงยบจะชวยท�าใหทกคนไดมสวนรวมอยางเตมทและจะชวยใหเราไดสมผสความคดสวนตวของเราไดชดเจนยงขน

2. ขดเสนตรงในบรเวณทจะเลน3. บอกใหผเลนยนเรยงแถวหนากระดานบรเวณหนาเสนตรงนนใหวทยากรยนหางจากเสนประมาณ

3กาวและหนหนาเขาหาผเลน(ดภาพประกอบ)

4. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·เมอคณพดประโยควา“กาวขามเสนออกมาถา...”ขอใหผเลนทคดวาประโยคนนตรงกบความรสกหรอความเปนตวเองเดนกาวขามเสนออกมาประโยคตวอยางเชนกาวขามเสนออกมาถา...

คณเหนอย คณไมชอบเลนกฬา คณไมชอบโรงเรยน คณสามารถปนตนไมได คณเปนผชาย คณเปนผหญง คณมเพอนมากมาย คณรองไหอยางนอยครงหนงแลวในปน คณไมชอบ....(บอกชออาหารผลไมหรออนๆสกอยาง) คณทราบวาโตขนอยากเปนอะไร คณเลนดนตรได คณเคยเลนกฬา บางครงคณรสกวาตวเองเปนคนไมด คณกงวลใจเรองอนาคต

5. หากประโยค“ถา”นนไมตรงกบตวเองขอใหผเลนยนอยกบท6. เมอกาวขามเสนออกมาแลวขอใหผเลนหนหนากลบไปหาผเลนอกดานหนง7. ปลอยใหผเลนทกคนอยในความเงยบสกคร เพอสงเกตผเลนคนอนในดานตรงขามของเสนหลง

จากนนใหผเลนทกาวขามเสนเดนกลบไปยงจดแรกทเขายนอย8. พดประโยค“ถา”อนๆตอไป9. เกมสนสดลงตามความเหมาะสม

PLAYERS

LEADER

CROSSTHELINEIFYOUARE

112 113

ขอควรสงเกต·ผเลนทกคนกาวขามเสนออกมาอยางนอยคนละ1ครงหรอไม

·ผเลนทกคนเฝาสงเกตและเงยบในระหวางชวงเวลาทตองเงยบหรอไม

การสนทนาสะทอน

·คณรสกอยางไรระหวางการท�ากจกรรม

·คณรสกอยางไรเมอเลอกทจะกาวขามเสนหรอไมกาวขามเสนแลวท�าใหคณกลายเปนคนสวนใหญหรอเปนคนสวนนอยในกลม

·คณรสกอยางไรตอนทตดสนใจจะไมขามเสนเชอมโยง

·ทผานมามใครบางทมกจะถกตดออกจากกจกรรมตางๆในสงคมของคณโปรดยกตวอยาง

·คณคดวาพวกเขาจะรสกอยางไรทอยฝายทเปนคนสวนนอยของสงคมปรบใช

·เราจะชวยใหคนทวาเหวหรอโดดเดยวรสกวาเขาไดรบการยอมรบมากขนไดอยางไร

การน�ามาประยกตใช·สามารถเปลยนแปลงค�าถามไดตามความเหมาะสม

·ขอใหหาอาสาสมครจากกลมผเลนออกมาเปนคนเรยก

·ขอใหผเลนกาวขามเสนดวยการกระโดดขามแทนการกาว

จบควงปดตา

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการเคารพผอน

การเรยนรหลก เพอใหเกดความเชอวาคนอนสมควรไดรบความเมตตาเหนอกเหนใจเสมอนเปนสวนหนงของการ

แบงปนในเพอนมนษย

จดมงหมายของเกม การแขงขนเปนคโดยตองเดนไปใหถงจดทก�าหนดแลวเดนกลบมาทจดเรมตน

อปกรณทตองใช·ผาปดตา1ผนตอผเลน1ค

·กรวยหรออปกรณท�าเครองหมาย1ชนตอ1ทม

·ชอลกหรอปากกาหรออปกรณทแสดงจดเรมตนได

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา โปรดยกตวอยางบคคลทคณใหความไววางใจเพราะเหตใดคณจงไววางใจพวกเขา

วธเลน1. แบงผเลนออกเปนทมทมละ4-8คน(พยายามไมใหเกน5ทม)2. ขอใหผเลนจบคกนเองภายในทม3. วาดจดเรมตนใหเหนไดชดเจน4. บอกใหแตละทมยนเขาแถวอยหลงจดเรมตนใหแตละคนยนขางๆคของตน(ดภาพประกอบ)5. ตงกรวยไวขางหนาของแตละทมโดยตงใหหางออกไปจากจดเรมตนประมาณ10เมตร6. บอกใหผเลนแตละคคลองแขนกนไว7. มอบผาปดตาใหคละ1ผน8. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·อธบายวาเกมนเปนการแขงขนเดนผลดโดยแตละคจะตองเดนไปใหถงจดทก�าหนดไวและเดนกลบมายงจดเรมตน

114 115

·ในแตละคจะมผเลนคนหนงถกปดตาและผเลนอกคนหนงจะท�าหนาทเปนผชวยน�าทางคนทถกปดตาเดนไป

·เมอเดนกลบมาถงจดเรมตนแลวคตอไปจงจะเรมเดนได

·ใหแตละคลองเปลยนบทบาทกนเพอผเลนทกคนจะไดมโอกาสเปนทงผถกปดตาและผน�าทาง

·เกมจะสนสดเมอสมาชกในทมทงหมดเดนไปถงจดทก�าหนดและเดนกลบมายงจดเรมตนรวม 2ครงและตองเปนทงผถกปดตาและผน�าทาง

9. เมอเหนวาผเลนเรมคนเคยกบการเดนแลวลองใหพวกเขาเลนเกมซ�าอกโดยใหวงแทนการเดน

!!! อยาใหเรมตนเลนเกมพรอมกนเกน 5 ทม !!! ระวงความปลอดภย โดยสถานทเลนเกมจะตองสะอาดและไมมสงกดขวางทจะท�าใหผเลนทถกปดตาเดนสะดดได

ขอควรสงเกต·ผเลนทเปนผน�าทางระวงความปลอดภยใหคของเขาทถกปดตาหรอไม

·ผเลนอยหางกนในระยะทปลอดภยหรอไม

การสนทนาสะทอน

·คณรสกอยางไรเมอถกปดตา

·เมอคณเปนคนน�าทางคณท�าอยางไรเพอใหคนทถกปดตารสกไววางใจ

·อะไรทท�าใหการถกปดตาเปนเรองทาทายหรอเรองงายดาย

เชอมโยง

·โปรดยกตวอยางสถานการณทคณตองมความรบผดชอบตอผอน

·คณมความรสกอยางไรเมอตองรบผดชอบตอความปลอดภยของผอนปรบใช

·สงส�าคญทควรระลกไวเสมอเมอตองดแลผอนมอะไรบาง

·คณจะเปลยนวธการสอสารกบผอนอยางไรเมอพวกเขาไมสามารถ“เหน”ในมมมองเดยวกบคณ

การน�ามาประยกตใช·สรางอปสรรคใหผเลนเดนผาน

·จดกลมสามคนโดยใหมผเลน1-2คนถกปดตา

·เพมกตกาวาหามใชเสยงระหวางเดน

STARTLINE

CONES

PARTNERS

116 117

ผหญงท�าแตม

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการชนชมความหลากหลาย

การเรยนรหลก เพอใหเขาใจวาความแตกตางของบคคลและกลมเปนสวนประกอบทท�าใหอกสวนหนงสมบรณ

จดมงหมายของเกม เลนกฬาทเดกผหญงเทานนสามารถท�าแตมได

อปกรณทจ�าเปนตองใช อปกรณกฬาส�าหรบกฬาทเลอก(เชนฟตบอล)

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไปโดยใหมผหญงอยางนอย2คน

ค�าถามเปดการสนทนา คณชนชมเดกผหญงหรอผหญงคนไหนในชมชนหรอในประเทศของคณบาง

วธเลน1. จดพนทใหม3ฐานกบอก1ฐานหลก(ดภาพประกอบ)2. แบงผเลนออกเปน2ทมแตละทมจะตองมผหญงอยางนอย1คน3. อธบายวาทมAจะไดเรมเลนกอนโดยเปนผเตะสวนทมBเปนฝายรบลกทงสองทมจะสลบกน

เลนเปนฝายเตะและฝายรบลก4. ขอใหทมAไปจดแถวขางนอกพนทเลนและนงลง(ดภาพประกอบ)5. ขออาสาสมครจากทมBใหเปนผขวางบอล6. บอกใหผเลนทงหมดจากทมBกระจายตวออกทวพนทเลน7. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ผเลนคนแรกในทมAจะอยทฐานหลกท�าหนาทเปนผเตะผขวางบอลจะกลงลกบอลไปใหผเตะ ผเตะจะตองเลงใหเตะไปใหไกลทสดเทาทจะท�าไดแตตองอยภายในพนทเลน

·ผเตะแตละคนจะมโอกาสเตะลกบอลคนละ3ครงกรณทเตะพลาดไมโดนบอล

·เมอเตะบอลไปแลวคนเตะจะตองพยายามวงไปยงฐานตางๆและวงไปใหถงฐานทไกลทสดเทาทจะท�าไดกอนททมBจะเอาลกบอลคนมาได

·เมอแตะทฐานใดฐานหนงแลวผเตะกจะปลอดภยผเตะไมจ�าเปนตองวงตอไปใหครบทกฐานและกลบมาทฐานหลกภายในการเตะบอลหนงครงแตสามารถหยดอยทฐานหนงและรอจนกวาผเตะคนตอไปจะเตะลกบอลกอนจงจะวงไปยงฐานตอไปและตองพยายามวงไปใหครบทกฐานเมอวงครบรอบและวนกลบไปฐานหลกแลวเทากบไดโฮมรน

·ทมBจะตองรวมกนสกดกนไมใหผเลนทมAวงไปถงฐานโดยท�าไดสองวธคอ วธแรกโดยการสงตอลกบอลใหกบผเลนทอยใกลผเตะมากทสดเพอทจะจบผเตะทก�าลงวงระหวางฐานกบฐานหลกวธทสองคอสงลกบอลกลบไปใหผขวางเมอลกบอลถกสงกลบถงผขวางแลวทกคนกจะหยดเลนผเลนคนใหมจากทมAจะถกเรยกมาเตะบอล

·ทมAจะไดแตมจากโฮมรนแตละครง

·เมอผเลนทงหมดจากทมAมโอกาสเตะบอลครบทกคนแลวกจะสบเปลยนบทบาทกบทมBโดยทมBจะเปลยนมาเปนฝายเตะและทมAไปเปนฝายรบลก

·การเตะและรบลกรอบหนงของแตละทมจะเรยกวาชวงท�าแตมการเลนแตละครงจะมชวงท�าแตม3หน

·ทมทไดโฮมรนมากทสดเมอจบชวงท�าแตมหนทสามจะเปนฝายชนะ

·เรมเลนใหมอกครงแตในครงนจะใหผเลนผหญงเทานนทเปนผยดฐานผยดฐานจะยนอยขางๆผเตะและท�าหนาทแทนผเตะในการวงไปยงฐานตอไปผยดฐานจะวงไปทฐานและพยายามท�าโฮมรน

·ส�าหรบรอบใหมของการเตะแตละรอบผเลนหญงคนใหมจะตองท�าหนาทเปนผยดฐานผเลนหญงหมายเลข1จะเรมกอนจากนนจะเปนผเลนหญงหมายเลข2และตอๆไป

!!! ตองแนใจวาพนทส�าหรบเลนเกมจะตองสะอาดและไมมสงกดขวาง

KICKER

HOMEBASE

TEAMA

TEAMB

BASE

POTCHER

118 119

ขอควรสงเกต·ผเลนสบเปลยนกนมาเตะบอลหรอไม

·ผเลนแตละคนเขาใจหนาทของตนในขณะทเตะบอลและรบลกบอลหรอไม

·ผยดฐานท�าโฮมรนไดหรอไม

·คนในทมชวยเหลอผยดฐานของพวกเขาใหวงไปถงฐานหรอไม

การสนทนาสะทอน

·คณรสกอยางไรเมอคนทท�าแตมไดตองเปนผหญงเทานน

·ทมของคณชวยเหลอผหญงในทมใหท�าแตมอยางไร

·มวธอนอกหรอไมททมของคณจะสามารถใหความชวยเหลอผหญงในทมไดอยางไรเชอมโยง

·คณคดวาท�าไมถงใหผหญงสามารถท�าแตมไดเทานนปรบใช

·ท�าไมการสนบสนนเดกผหญงและเดกสาวใหเปนผน�าจงมความส�าคญเปนพเศษ

·สงทเราสามารถสนบสนนใหมผหญงเปนผน�าเพมมากขนคออะไร

การน�ามาประยกตใช จะท�าใหเกมนมความยากเพมขนไปอกนนจะตองจ�ากดและเปลยนวธทผรบบอลจะสามารถเคลอน

ยายลกบอลได(เชนใหเตะไดอยางเดยวเตะหรอโยนบอลขามศรษะไดเทานน)ในระหวางชวงเวลาท�าแตมแตละครง

ทมสะดดตา

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการชนชมความหลากหลาย

การเรยนรหลก เพอใหเขาใจวาความแตกตางของบคคลและกลมเปนสวนประกอบทท�าใหอกสวนหนงสมบรณ

จดมงหมายของเกม เรยนรสงใหมๆเกยวกบสมาชกในกลมเพอน�าเสนอใหกลมทราบ

อปกรณทตองใช ไมม

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา เมอคณเหนใครคนใดคนหนงคณสามารถบอกอะไรเกยวกบคนๆนนไดบาง

วธเลน1. แบงผเลนออกเปนกลมกลมละ4-5คน2. ใหเวลาผเลน20นาทเพอปฏบตภารกจตอไปน

·ใหแตละกลมคนหาขอมลของสมาชกแตละคนใหมากทสด

·แตงตวใหกบทมโดยใชอะไรกไดทพวกเขาหาได

·เตรยมการน�าเสนอเกยวกบทมของตนในเวลา5นาท3. ใหผเลนออกไปเตรยมหรอฝกซอมการน�าเสนอของทมในสถานทตางๆกนกระตนใหผเลนมความ

คดสรางสรรคเชนใหแตละทมรองเพลงไดเตนสรางหรอวาดอะไรกไดทแสดงตวตนของกลม4. เมอครบก�าหนดเวลา20นาทเรยกผเลนใหกลบเขามาทหองประชมอกครงใหเวลาแตละทมน�าเสนอ

ภารกจของกลมกลมละ5นาทผเลนแตละคนสามารถแนะน�าสมาชกคนอนได(มากกวาแนะน�าตนเอง)

120 121

ขอควรสงเกต·ผเลนรสกสบายใจทจะแบงปนขอมลกบผอนหรอไม

·ผเลนทกคนมโอกาสไดพดหรอไม

การสนทนาสะทอน

·คณประหลาดใจหรอไมในเรองราวใหมๆทคณไดรบรจากเพอนแตละคน

·เพราะเหตใดคณคดวาการแบงปนขอมลระหวางกนและกนจงเปนเรองส�าคญเชอมโยง

·ยกตวอยางเหตการณทคณไมเหนดวยหรอเขาใจใครบางคนผดเพราะคณไมรจกคนๆนนดพอปรบใช

·คณคดวาเวลาทจ�าเปนจะตองไดขอมลของคนอนๆนนมชวงเวลาไหนบางโปรดยกตวอยาง

การน�ามาประยกตใช เพมหรอลดเวลาเตรยมตวตามทตองการ

วงดนตรธรรมชาต

ทกษะชวตทตองการเนน การพฒนาทกษะในการรบรจดแขง

การเรยนรหลก เพอคนหาและพฒนาคณสมบตทางดานบวกของแตละบคคล

จดมงหมายของเกม สรางสรรคบทเพลงภายในเวลา20นาท

อปกรณทตองใช ไมม

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา คณเคยมประสบการณทตองวางแผนท�าอะไรบางอยางในนาทสดทายบางหรอไมอยางไร

วธเลน1. แบงผเลนออกเปน2ทม2. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·แตละทมคอวงดนตร1วง

·แตละทมจะเลอกวาทยากรหนงคนมาเปนผก�ากบวงดนตร

·ผเลนจะใชอะไรกไดทสามารถหาไดในหองหรอบรเวณใกลเคยงมาท�าเปนเครองดนตร เชน ใบหญากอนหนทอนไมกระปองจานชามชอนสอมเปนตน

·เปาหมายของทมคอการแสดงดนตรใหทมอนฟง

·ใหเวลา20นาทในการหาเครองดนตรและซอมเพลงหลงจากหมดเวลาแลวใหแตละทมเลนดนตรใหอกทมหนงฟง

122 123

ขอควรสงเกต·ผเลนเรมกจกรรมอยางยากล�าบากหรอไม

·ผเลนมความคดสรางสรรคในการหาเครองดนตรรอบตวหรอไม

การสนทนาสะทอน

·คณเลอกเพลงอะไรท�าไมจงเลอกเพลงน

·คณตดสนใจแบงงานกนอยางไรวาใครจะท�าอะไร

·ในการท�ากจกรรมมอะไรทท�าใหคณประหลาดใจหรอไมเพราะเหตใด

·ความเปนผน�าประเภทใดทไดน�ามาใชในกจกรรมน

·ในระหวางการเตรยมงานพบอปสรรคบางหรอไมอยางไรเชอมโยง

·ในชวตจรงคณเคยวางแผนการท�าอะไรหรอไมอยางไร

·ความยากในการวางแผนการนนคออะไรเพราะเหตใดปรบใช

·เมอเราคดถงความพยายามทจะสรางความเปลยนแปลงในสงคมของเรามนเปนเรองงายทจะคดถงสงทเราไมมแลวจะท�าอยางไรจงจะสามารถน�าสงทเรามอยมาปรบใชวางแผนและชวยท�าใหเราประสบความส�าเรจได

การน�ามาประยกตใช เพมจ�านวนกลมลดเวลาในการวางแผนและฝกซอมเพลง

RANDOMOBJECT

CONDUCTOR

124 125

บทท

4การคดวเคราะห ตดสนใจ

และแกปญหาอยางสรางสรรค

126 127

บทท 4การคดวเคราะห ตดสนใจ

และแกปญหาอยางสรางสรรค

เปาหมายและวตถประสงค

1. ท�าความเขาใจวธการพฒนาและการเรยนรของRightToPlayไดอยางลกซง2. มความคนเคยกบกจกรรมการเรยนรผานการเลนของRightToPlayทสนบสนนการพฒนาความ

สามารถของนกเรยนแตละคนใหสามารถสรางและรกษาความสมพนธทดไว3. บรณาการกจกรรมการเรยนรผานการเลนทเนนทความสามารถในการแกปญหาและตดสนใจเขา

กบมาตรฐานหลกสตรการท�ากจกรรมของนกเรยนของประเทศไทย

ความหมายของการแกปญหาและการตดสนใจ

ในชวตของคนเราจะพบทางเลอกมากมายเปนประจ�าทกวนซงลกษณะนสยของเราจะแสดงออกมาจากทางเลอกทเราไดเลอกโดยทางเลอกและการตดสนใจทเราไดท�าลงไปทกวนกลวนแตเปนตวก�าหนดลกษณะนสยของเราทงสนไมวาเราจะรตวหรอไมกตามและลกษณะนสยของเรานเองทจะเปนตวก�าหนดชวตของเรา

การแกปญหาและการตดสนใจทมประสทธภาพนนเดกและเยาวชนควรรวาพวกเขาควรจะคดอยางไรไมใชเพยงแตคดอะไรเทานนซงทกษะการแกปญหาและการตดสนใจกเชนเดยวกบทกษะชวตในดานอนคอจะพฒนาไปตามเวลาและประสบการณการทเดกและเยาวชนจะสามารถเรยนรวธการแกปญหาและการตดสนใจไดอยางมประสทธภาพนนจะตองไดรบการพฒนาทกษะดงตอไปน

·การแสดงออกอยางมจรยธรรม

·การก�าหนดเปาหมายและวางแผน

·การขอความชวยเหลอ

·มความรบผดชอบ

·การปฏเสธการยวย

128 129

การแสดงออกอยางมจรยธรรม

การแสดงออกอยางมจรยธรรมคอวธทเรามองโลกและใชชวตอยในโลกใบน ซงหมายถงความคดและการกระท�าทเนนไปในเรองการดแลเอาใจใสและความเหนใจมมมมองและเขาใจในความตองการของผอนตลอดจนปรารถนาทจะท�าบางสงบางอยางทเกยวของกบความตองการเหลานนดวย

การปลกฝงจรยธรรมใหแกเดกและเยาวชนตงแตยงเยาววยนนเปนสงส�าคญโดยสามารถเรมจากกการพฒนาใหเดกรจกความเอาใจใสและรบรวาคนเราเกดมาพรอมกบความรสกสงสารและเหนใจผอนทส�าคญควรหาโอกาสใหเดกไดพฒนาความสามารถในการเขาใจความรสกและมความเหนอกเหนใจผอน ซงกฬาและการท�ากจกรรมผานการเลนจะเปดโอกาสใหเดกมความรสกผกพนกบผอนอกทงยงสงเสรมใหเดกรสกถงความเปนเจาของและมความปรารถนาทจะชวยเหลอผอนอกดวย

ความสามารถในการแยกแยะถกผดและการแสดงออกอยางเหมาะสมนนถอเปนเรองสามญทใชสอนเดกและเยาวชนไดเนองจากโลกของเราไมไดมแตสขาวและสด�าเดกและเยาวชนจะตองเผชญกบเหตการณทท�าใหตดสนใจอยางยากล�าบากอยทกวนดงนนครหรอผสอนจะตองชวยใหเดกและเยาวชนเรยนรวาพวกเขาจะคด“อยางไร”ไมใชแคคด“อะไร”เทานนซงครหรอผสอนจะตองเตรยมเครองมอทจ�าเปนตอการท�าใหเดกและเยาวชนเตบโตขนเปนผใหญทมคณภาพและจะตองชวยใหเดกเรยนรทจะเลอกท�าในสงทถกตองได

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนร การแสดงออกอยางมจรยธรรม

·ครหรอผสอนควรชวยใหเดกสามารถตรวจสอบพฤตกรรมของพวกเขาเองไดเมอจ�าเปนตองพดถงพฤตกรรมทไมด ใหครหรอผสอนตงค�าถามปลายเปดเพอใหเดกสามารถแสดงความตองการของตนเองออกมาดวยการกระท�ารวมถงสาเหตของปญหา

·หลกเลยงการลงโทษเดกการลงโทษเปนวธการของการใชอ�านาจกดขซงจะเปนการกระตนใหเดกโกรธและจะน�าไปสความขดแยงมากขนได

·วางระเบยบวนยใหแกเดกและเยาวชนระเบยบวนยเปนกระบวนการสรางกรอบการเรยนรใหเดกและเยาวชนได โดยวธการนจะเนนสอนใหเดกและเยาวชนสามารถแยกแยะสงทถกตองออกจากสงทผดไดตลอดจนแสดงใหเหนวาพวกเขาจะสามารถควบคมอารมณตนเองไดอยางไรซงเปนการสรางความเปลยนแปลงจากภายในตวของเดกและเยาวชนเคลดลบบางประการในการวางระเบยบวนยใหเดกและเยาวชนอยางมประสทธภาพมดงน

·อยาลงโทษทางกายมผลการวจยแสดงใหเหนวารปแบบของการลงโทษทางกายจะเพมความโกรธและสงผลใหเกดพฤตกรรมทกาวราวรนแรง

·การสงบนงหลกเลยงการขนเสยงเนองจากจะท�าใหเดกคดวาการไมสามารถควบคมตนเองไดนนเปนสงทยอมรบไดหากครหรอผสอนรสกวาไมสามารถควบคมอารมณตนเองไดแลวขอใหหยดพกสกครจนกวาจะสงบสตอารมณลงได

·หลกเลยงการต�าหนตเตยนมากเกนไปครหรอผสอนตองท�าใหเดกและเยาวชนเขาใจวาสงทคณไมชอบคอพฤตกรรมไมดทเดกกระท�าไมใชไมชอบทตวบคคล

·ชวยเดกและเยาวชนส�ารวจพฤตกรรมและสงทพวกเขามซงเปนสงทจะน�ามาซงปญหา

·ปฏบตตวใหสอดคลองกบระเบยบวนยทวางไวอยางสม�าเสมอ

·สงเสรมใหเดกและเยาวชนมสวนรวมในการท�ากจกรรมกบเพอนเพอเสรมสรางพฤตกรรมทสรางสรรคมความรบผดชอบและรจกสงคม

การก�าหนดเปาหมายและการวางแผน

เปาหมายนนมอยหลายประเภทโดยทวไปอาจจะแบงออกเปน1หรอ2ประเภทโดยอาจจะแบงไดเปน เปาหมายทมลกษณะเปนวชาการหรอเปาหมายทเกยวของกบความสนใจสวนบคคลเชนศลปะศาสนาหรอกฬาเปนตนโดยเปาหมายทดคอ

·เปาหมายทอธบายสงทคณตองการไดอยางแทจรง

·เปาหมายทอธบายระยะเวลาทคณตองการไดอยางแทจรง

·เปาหมายทอธบายไดวาคณจะบรรลเปาหมายนนไดอยางไร

·เปนเปาหมายทสามารถบรรลไดถาคณมความเชอมน

ส�าหรบครหรอผสอนนอกจากจะตองท�าใหเดกและเยาวชนเขาใจความแตกตางระหวางเปาหมายทางวชาการและเปาหมายสวนตวแลวการสงเสรมใหเดกสามารถก�าหนดเปาหมายและวางแผนอยางมสวนรวมกเปนสงส�าคญเชนกน เดกและเยาวชนกมแนวโนมทจะประสบความส�าเรจเชนเดยวกบผใหญถาพวกเขาไดเลอกเปาหมายทมความส�าคญตอตวเองดงนน เดกจงตองการโอกาสในการก�าหนดเปาหมายของตนเองทแตกตางกนส�าหรบเดกทไมสามารถท�าตามเปาหมายทไดก�าหนดเอาไวนนครหรอผสอนอาจชวยสงเสรมพวกเขาดวยกจกรรมทเนนการก�าหนดเปาหมายและการวางแผนอยางมสวนรวม โดยอาจจะใหทางเลอกหลายๆทางและปลอยใหเดกไดเลอกดวยตวเองรวมถงใหความส�าคญกบสงทเดกตองการเรยนรตลอดจน วธการทพวกเขาจะสามารถเรยนรได ซงการปลอยใหเดกไดเขามามสวนรวมในกระบวนการและยกยองใหพวกเขาไดก�าหนดเปาหมายทางการศกษารวมถงการวางแผนดวยตนเองเชนน กเทากบวาเดกและเยาวชนไดเรยนรดวยตนเองแลว

สงส�าคญอกประการหนงคอการพฒนาใหเดกและเยาวชนเรยนรความแตกตางระหวางเปาหมายระยะสนและเปาหมายระยะยาวโดยทวไปเปาหมายของเดกเองนนจะแตกตางจากสงทผใหญก�าหนดไวใหและมแนวโนมวาเมอเดกและเยาวชนไดรบความรทกษะและประสบการณชวตเพมขนเปาหมายของพวกเขากจะเปลยนแปลงไปจะเหนไดวาเมอสมยทเรายงเปนเดกหลายคนเคยตองการจะเปนหมอทนายความครนกดบเพลงหรอนกเตนร�าอนทจรงไมไดหมายความเราไมไดบรรลเปาหมายนแตเปนเพราะเราเปลยนเปาหมายของเราไปตามกาลเวลาทผานไปดงนนการใหความส�าคญกบเปาหมายระยะสนหรอระยะกลางมากกวาเปาหมายระยะยาวจงเปนประโยชนส�าหรบเดกและเยาวชนมากกวา

130 131

หลงจากทเดกและเยาวชนไดก�าหนดเปาหมายของตนเองแลวพวกเขากจ�าเปนจะตองรดวยวาจะสามารถบรรลเปาหมายนนภายในกรอบเวลาทตงไวไดอยางไรดงนนการชวยใหเดกและเยาวชนสามารถวางขนตอนการบรรลเปาหมายโดยการท�าใหเปาหมายนนเปนสงทเดกสามารถจดการไดจะชวยใหเดกและเยาวชนสามารถบรรลเปาหมายไดอยางคอยเปนคอยไปสงทส�าคญคอครและผสอนจะตองคอยเคยงขางพวกเขาไปตลอดทางดวยควรใหเดกไดตรวจสอบความกาวหนาของพวกเขาในระยะแรกเรมในระหวางทางและเมอไปถงจดหมายแลวซงการกระท�าเชนนครหรอผสอนจะสามารถสอนเดกใหเรยนรถงความส�าคญของการส�ารวจความกาวหนาในการกาวไปสเปาหมายและจะท�าใหเดกไดชนใจกบความส�าเรจเลกๆนอยๆของพวกเขาไปไดตลอดทางการฉลองใหกบชยชนะเลกๆนอยๆนนเปนสงส�าคญตอเดกเปนพเศษเพอหลกเลยงความผดหวงและท�าใหเดกและเยาวชนสามารถกาวไปสความส�าเรจได

การก�าหนดเปาหมายอาจจะน�าไปสความเขาใจในความรสกเปนสขความหวงแรงบนดาลใจและความเชอมนในตนเองยงมอบโอกาสใหเดกและเยาวชนไดฝกฝนการก�าหนดเปาหมายวางแผนและฉลองความส�าเรจของพวกเขามากเทาใดพวกเขากมแนวโนมวาจะมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรอยางกระตอรอรนมากยงขน

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกไดเรยนรการก�าหนดเปาหมายและการวางแผนได

·หาโอกาสสรางแรงบนดาลใจใหแกเดกและเยาวชนและอธบายเรองการก�าหนดเปาหมายโดยผานการบอกเลาเรองราว

·ชวยใหเดกและเยาวชนเขาใจวาเปาหมายของพวกเขาคออะไร โดยการวาดวงกลมลงบนกระดานจากนนแบงวงกลมออกเปน4-8สวนแลกเปลยนเปาหมายของตวคณเองกบเดกขอใหเดกชวยระบขนตอนตางๆทคณจะตองกาวเดนไปเพอใหบรรลเปาหมายเขยนขนตอนแตละขนตอนลงไปในแตละสวนของวงกลมระบายสทบในสวนทคณไดกาวผานมาแลว วธการนจะแสดงใหเดกเหนวาแตละขนตอนนนจะชวยน�าคณไปสการบรรลเปาหมายไดอยางไร

·มสวนรวมในการก�าหนดเปาหมายทางการศกษาและเปาหมายสวนตวตามความสนใจของเดกและเยาวชนตงแตเรมตนปการศกษาเชนจะมสขภาพดไดอยางไรจะเปนนกฟตบอลทดไดอยางไรหรอจะปรบปรงทกษะความสามารถดานการอานไดอยางไรครหรอผสอนควรเปดโอกาสใหเดกไดมสวนรวมในการอภปรายและอธบายใหเดกรบรวาเพราะเหตใดเปาหมายเหลานจงมความส�าคญตอพวกเขาตวอยางเชนแบงกระดานด�าออกเปน2ฝงคอสวนทเปนความปรารถนาและสวนทเปนเปาหมาย ใหเดกเขยนรายการ“ความปรารถนา”และ“เปาหมาย”ของพวกเขาลงไปจากนนใหครกบเดกรวมกนตรวจสอบความแตกตางระหวางความปรารถนากบเปาหมายมเปาหมายจ�านวนเทาไรทจะสามารถเปนความปรารถนาไดและจะเปนไดอยางไร

·ชวยเดกและเยาวชนสามารถวางแผนการบรรลเปาหมายทละขนตอนซงจะชวยใหเดกสามารถบรรลเปาหมายไดเชนอาจจะท�ากจกรรมศลปะโดยใหเดกวาดรปบนไดทปลายบนไดใหวาดรปเปาหมายของพวกเขาและแตละขนของบนไดคอสงทตองท�าเพอบรรลเปาหมายตดภาพนนไวบนผนงและใหเดกคอยตรวจสอบความกาวหนาของพวกเขาอยางสม�าเสมอ

·น�ากจกรรมในลกษณะของกฬาเขามาปรบใชเชนครหรอผสอนอาจจะแบงสวนหนงของกระดานด�าหรอผนงหองเรยนดานหนงไวส�าหรบการวาดภาพทจะชวยสรางแรงจงใจใหเดกและเยาวชนรวมถงตดตามความกาวหนาของตวเองซงท�าไดโดย

·ใหเดกรวมกนวาดภาพหรอสรางสนามฟตบอลขนาดใหญขนบนผนง

·แบงเดกออกเปน2ทม

·ใหเดกแตละคนใชกระดาษสราง“ลกฟตบอล”ของตวเองขนกระตนความคดสรางสรรคของเดกดวยการใหเดกตกแตงลกฟตบอลของตวเอง

·เมอเดกสามารถบรรลเปาหมายในแตละขนตอนไดใหขยบลกฟตบอลของพวกเขาไปขางหนาสเปาหมายทวางไว

·เปดโอกาสใหเดกอภปรายกนในทมถงความกาวหนาของพวกเขาทกวนหรอทกสปดาห

·จดงานเลยงฉลองความส�าเรจของพวกเขาทกวนสดสปดาห(เปาหมายระยะสน)หรอสนเดอน(เปาหมายระยะกลาง)

·เมอเดกสามารถบรรลเปาหมายทวางไวแลวกใหตงเปาหมายใหมขนมาอก การพฒนาใหเดกและเยาวชนมเปาหมายและมงมนทจะท�าสงใดสงหนงใหส�าเรจอยางตอเนองจะท�าใหเดกมความสขและมประสทธภาพในดานการเรยนโดยครหรอผสอนอาจจะใหเดกสรางสรรควธการหรอกจกรรมอนๆทจะตดตามความกาวหนาของพวกเขาไดทกเดอนซงการกระท�าดงกลาวจะสามารถกระตนเดก ในขณะเดยวกนกท�าใหเดกมสวนรวมและส�านกในความเปนเจาของอกดวย

·ถาเดกไมประสบความส�าเรจในการบรรลเปาหมายของพวกเขาจะท�าอยางไรครหรอผสอนควรท�าใหเดกนกถงสงทพวกเขาไดเรยนรจากทผานมาโดยอาจจะเลาเรองนายเอดสนซงเปนผประดษฐหลอดไฟส�าเรจเปนคนแรกของโลกใหเดกฟงนายเอดสนไมไดประดษฐหลอดไฟส�าเรจภายในครงเดยวเขาผานความลมเหลวมาหลายครงพยายามคนควาหาวธครงแลวครงเลาจนในทสดกประสบความส�าเรจทกครงทเขาพยายามแลวลมเหลวเขาจะบอกกบตวเองวา“ฉนไดเรยนรวธอนทไมใชแคการประดษฐหลอดไฟอกแลวส”เขาพอใจทไดเรยนรและพยายามคดคนวธใหมๆทกครงจนสามารถบรรลเปาหมายไดในทสดครหรอผสอนจะตองใหก�าลงใจเดกวาอยาเพงทอถอยแตจงคนหาสงทพวกเขาไดเรยนรจากประสบการณนนและพยายามตอไป

·ครหรอผสอนควรชมเชยเดกเสมอในความพยายามของพวกเขาและฉลองใหกบชยชนะเลกๆนอยๆของพวกเขา เทคนคดงกลาวจะชวยตอกย�าใหเดกเหนวาความพยายามทจะกาวไปสเปาหมายนนจะไดรบผลตอบแทนในทสด

132 133

การขอความชวยเหลอ

เปนเรองธรรมดาทในระหวางการกาวไปสเปาหมายเราจะพบกบปญหาและความลมเหลวไปตลอดทางถงแมวาเราจะวางเปาหมายและวางแผนการอยางรอบคอบรดกมแลวกตามแตสงส�าคญอยทวาเราจะจดการกบปญหาและอปสรรคทเผชญอยไดอยางไรดงนนการพฒนาใหเดกและเยาวชนมงสเปาหมายจงหมายถงการชวยใหเดกมความคดรเรมและสามารถแกปญหาไดดดวยโดยวธการทเดกควรไดเรยนรคอ

·การคาดการณอปสรรคทอาจจะเกดขนและสามารถขดขวางไมใหบรรลเปาหมายได

·รบรเมอเดกตองการความชวยเหลอ

·ใหการสนบสนนเดกเพมเตมเพอชวยใหเดกบรรลเปาหมายได

โดยทวไปอปสรรคทคอยขดขวางไมใหบรรลเปาหมายทพบไดมากทสดคอการขาดแรงสนบสนนหรอ ค�าแนะน�าเดกและเยาวชนอาจจะเดนบนทางขรขระหรอพบกบทางตนจนท�าใหไมรวาจะเดนหนาตอไปหรอกาวไปสขนตอนตอไปไดอยางไรเมอเปนเชนนสงส�าคญทสดทครหรอผสอนจะตองท�าคอการใหก�าลงใจพวกเขาใหกลาทจะเขามาปรกษาครทปรกษาหรอเพอนทจะคอยชวยเหลอและใหค�าแนะน�าจนกวาจะสามารถบรรลเปาหมายได

นอกจากการพฒนาใหเดกและเยาวชนไดเรยนรทจะคาดการณถงอปสรรคทอาจจะเกดขนแลวครหรอผสอนยงจะตองคอยชวยเหลอเดกใหมทกษะในการพฒนาแรงจงใจในตวเองมความเดดเดยวแนวแน และทกษะในการแกปญหาดวย เมอเดกและเยาวชนเรมเรยนรทจะคาดการณและแกปญหาของตวเองไดตงแตเยาววยแลว ครหรอผสอนกอาจจะสามารถชวยใหเดกสามารถพฒนาทกษะในการควบคมตนเองไดดขนกลาวคอท�าใหเดกมความสามารถในการควบคมอารมณพฤตกรรมและความปรารถนาของตนเองเพอบรรลเปาหมายสดทายได

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกรจกขอความชวยเหลอได

·ครหรอผสอนจะชวยใหเดกและเยาวชนสามารถพฒนาการวางแผนไดดงน

·สงเสรมใหเดกและเยาวชนคดถงอปสรรคตางๆทอาจจะเกดขนกบพวกเขา

·ใหเดกชวยกนระดมความคดวาเมอพบปญหาหรออปสรรคจะขอความชวยเหลออยางไร และชวยกนมองหาบคคลทสามารถเขาไปขอการสนบสนนและค�าแนะน�าได

·ใหเดกชวยกนระดมสมองโดยใชทกษะความสามารถทแตกตางกนของแตละคนทจ�าเปนตอการบรรลเปาหมายเชนทกษะดานการศกษาทมประสทธภาพ(การสอบผานวชาประวตศาสตร)หรอความคลองแคลว(กฬา)หรอการท�าสมาธและการปฏบต(เพอปรบปรงทกษะการอาน)จากนนใหเดก เขยนรายชอบคคลทพวกเขารจก(เชนครเพอนและทปรกษา)ทจะชวยใหพวกเขาสามารถพฒนาทกษะของเขาไดสงเสรมใหเดกรจกมองหาความชวยเหลอโดยใชเวลาอยกบคนทอยในรายชอของพวกเขาถามค�าถามพรอมทงเรยนรจากพวกเขาดวย

การมความรบผดชอบ

ความรบผดชอบเปนทกษะและทศนคตพนฐานทหลอหลอมเปนคณลกษณะของบคคลหนงเชนเดยวกบ ทกษะดานอนๆการพฒนาความสามารถในการแสดงความรบผดชอบนนตองอาศยเวลาส�าหรบบทบาทของครหรอผสอนคอการหาโอกาสใหเดกและเยาวชนไดเรยนรและฝกฝนความรบผดชอบเปนประจ�าทกวน ทง รบผดชอบตอความคดค�าพดและการกระท�าของตนเองในทกโอกาส เดกและเยาวชนจะเรยนรเรองความรบผดชอบได3วธไดแก

·โดยการมองผอนทอยรอบตว(พอแมครผดแล)

·โดยการไดรบการอบรมสงสอน

·โดยผานทางประสบการณชวตและการไตรตรองดวยตนเอง

การเปนแบบอยางทดนบเปนขนตอนแรกและส�าคญทสดทจะสอนใหเดกและเยาวชนมความรบผดชอบไดครหรอผสอนควรส�ารวจพฤตกรรมของตนเองวาไดเรมและจบการพฒนาในชนเรยนตรงเวลาหรอไม?ใหความส�าคญกบค�ามนสญญาทมตอเดกและผปกครองหรอไม?ปฏบตตอหองเรยนและอปกรณตางๆดวยความใสใจและเคารพหรอไม?

ในการพฒนาหรออบรมแกเดกและเยาวชนครหรอผสอนควรสงเสรมใหเดกไดเรยนรผานประสบการณสอนเดกใหชดเจนถงวธการท�าใหงานนนบรรลผลส�าเรจและควรชแจงความคาดหวงของคณใหชดเจนดวย

นอกจากนครหรอผสอนควรมความคาดหวงสงกบเดกเพอใหพวกเขามความรบผดชอบและปลอยใหเดกท�างานใหส�าเรจลลวงดวยตวเอง เพราะเมอครคาดหวงไวสงและชดเจนแลว กจะสามารถพาเดกไปสความส�าเรจและท�าใหเดกมความเชอมนในตวเองไดแตไมควรใหความชวยเหลอมากเกนไปหรอลงมอท�าใหพวกเขาเองถงแมวาจะตองใชเวลาในการบรรลเปาหมายนานขนกตามการปลอยใหเดกและเยาวชนมอสระในการท�างานใหบรรลผลส�าเรจดวยตวเองจะท�าใหพวกเขาไดเรยนรจากการคนพบสงตางๆมากขน

ตวอยางกลยทธและกจกรรมเชงปฏบตทสามารถน�ามาใชในชนเรยนเพอชวยใหเดกเรยนรการมความรบผดชอบ

·ครหรอผสอนตองเปนแบบอยางทดใหแกเดกและเยาวชน

·เรมและจบการพฒนาในชนเรยนใหตรงเวลา

·รกษาสญญาเมอตกลงวาจะท�าอะไรสกอยางกตองท�าสงนนใหได

·ดแลรกษาและใชอปกรณในหองเรยนอยางระมดระวง

·ใสใจกบความคดถอยค�า และการกระท�าของตวเองอยาแกตวหรอต�าหนผอน เมอครหรอ ผสอนมความรบผดชอบตอการกระท�าของตนเองแลวกจะสามารถสอนใหเดกรจกทกษะชวตทมคาอยางยงได

·แนะน�าใหเดกรจกบคคลทมความรบผดชอบโดยอาจจะใหอานเรองสนเกยวกบประวตของบคคลทไดรบการชนชมวามลกษณะนสยเชนนนและตงค�าถามกบเดกเพอใหเดกแสดงความคดเหนเกยวกบ สงทท�าใหบคคลนนๆมความรบผดชอบ

134 135

·เปดโอกาสใหเดกไดเรยนรและปฏบตตนอยางมความรบผดชอบเชน

·ใหมชวงเวลาท�าความสะอาดหลงเลกเรยนทกวนเพอใหเดกไดรบผดชอบในงานตางๆเชนเชดกระดานด�าท�าความสะอาดหนาตางโตะเรยนกวาดพนเกบของเลนเปนตน

·ใหเดกเขามามสวนรวมรบผดชอบงานตางๆมากขนตวอยางเชนใหมการท�าสวนในหองเรยนหรอในโรงเรยนใหเดกมสวนตงแตเรมตนเพาะเมลดรดน�าตนไมก�าจดวชพชท�าความสะอาดและดแลความเรยบรอยในสวน

·ดแลสตวเลยงของชนเรยนใหอาหารและน�าดมท�าความสะอาดกรงและน�ากลบไปดแลทบานในวนหยดเปนตน

·ก�าหนดวนท�าความสะอาดหรอรายการหนาททตองท�าไวในททสามารถมองเหนไดชดเจนเพอใหเดกสามารถตรวจสอบงานทท�าเสรจแลวได

·ใหเดกไดมสวนรบผดชอบตอการเรยนรของตวเองมองหาวธการทจะชวยใหเดกเขาใจโดยผานทางการท�ากจกรรมและการเรยน เชนครหรอผสอนอาจจะถามเดกวา “คดวาเราจะเรยนเรองนดวยวธทนาตนเตนทสดไดดวยวธใด?แลวถาเราท�าอยางนนไมไดคดวาวธทนาตนเตนเปนอนดบท2ควรจะเปนอะไร”

·พฒนาการคดตามล�าดบอยางมเหตผลและใหเดกไดมสวนรวมในความคดนนชวยพวกเขาใหแสดงความคดถอยค�าและการกระท�าออกมาเมอสงตางๆด�าเนนไปไดไมดนก

·สอนใหเดกและเยาวชนเขาใจในพฤตกรรมของพวกเขาเองสงเสรมใหเดกคดเกยวกบการกระท�าของตนเองและเมอมความขดแยงเกดขนควรสอนใหเดกเลกโทษกนไปมาโดยการตงค�าถามปลายเปดเพอชวยใหเดกเขาใจในขอผดพลาดของตนเอง

·เมอเดกกระท�าความผดเชนโกหกหรอทจรตควรหลกเลยงการท�าใหพวกเขารสกไมดแตควรใหก�าลงใจและกระตนใหพวกเขาคดหาทางแกไขใหถกตองแทนคนเราลวนผดพลาดกนไดสงทส�าคญทสดคอเราจะตองเลอกกระท�าในสงทถกตอง

การปฏเสธการยวย

การปฏเสธการยวยเปนอกทกษะหนงทส�าคญและเปนทกษะทรวมอยในบทท 1ทกษะชวตดานการจดการกบอารมณและความเครยด(อานรายละเอยดเพมเตมจากบทท1ทกษะชวต:การจดการกบอารมณและความเครยดหนา33

ตว

อยาง

ล�าดบ

กจกร

รมใน

การเ

รยนร

ทกษะ

ชวตบ

ทท 4

การ

คดวเ

คราะ

ห ตด

สนใจ

และแ

กปญ

หาอย

างสร

างสร

รค

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

1.เพอพ

ฒนา

ทกษะ

การรบร

วาจะ

ปฏบต

ตน

ใหมจ

รยธรรม

ได

อยางไร

เพอช

แนะก

ารตด

สนใจแล

ะการก

ระท�า

โดยใชห

ลกกา

รหรอมา

ตรฐาน

ทมรากฐ

านใน

การด

แลเอาใจใส

และค

วามเหน

อกเหนใจอ

ยางลกซ

ง

•คณ

เคยจ

ะตองเลอก

หรอต

ดสนใจอ

ยางยาก

ล�าบา

กหรอไมเก

ดอะ

ไรขน

บาง

•กา

รแสด

งออก

อยางม

จรยธ

รรมห

มายค

วาม

วาอย

างไร

คณจะ

ท�าอย

างไร

(หนา

141

)R •ในกา

รท�าก

จกรรมคณ

มนใจใน

สงทค

ณจะ

ท�าหร

อวธก

ารทค

ณแส

ดงปฏ

กรยาออ

กมาห

รอไม

อะไรคอ

สงทท

�าใหค

ณตด

สนใจได

วาจะ

ท�าอะ

ไรC

•คณ

เคยม

ชวงเวล

าทไมเขาใจ

ความ

ตองการขอ

งผอน

หรอไม

เกดอ

ะไรขนคณ

แกปญ

หานน

อยางไร

A •ในอน

าคตสงทค

ณจะ

ท�าเพอเปน

หลกป

ระกน

วาทา

งเลอ

กทคณ

เลอก

นนเปนส

งทถก

ตองคออ

ะไร

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•อธ

บายไดว

าการแส

ดงออ

กอยางม

จรยธ

รรมเปน

อยางไร

•สา

มารถระบไดว

าเพร

าะเหตใด

การแสด

งออก

อยางมจ

รยธรรม

จงเปนส

งส�าค

ญ

2.เพอพ

ฒนา

ทกษะ

ในกา

รตงเปา

หมาย

และวางแผ

น

เพอส

รางและ

กาว

เดนไปส

การบ

รรล

เปาห

มายระย

ะสน

และระย

ะยาว

•กา

รมเปาห

มาย

หมายคว

ามวาอย

างไร

•คณ

ตงเปาห

มาย

ส�าหร

บสปด

าหนไว

อยางไร

ควาจดห

มาย

(หนา

145

)R •จากก

จกรรมเปาห

มายท

คณเขยน

คออะ

ไรC

•ในชวตคณ

เคยว

างเปาห

มายไว

หรอไมเปาห

มายท

คณสา

มารถ

บรรลไดแล

วคออ

ะไรคณ

ท�าอย

างไรจงสา

มารถบร

รลเปา

หมายนน

ได

A •เปาห

มายท

ส�าคญ

ทสดท

คณตง

ไวภา

ยในป

นคออ

ะไรคณ

จะท�า

อยางไรเพอใหบ

รรลเปา

หมายนน

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•ระบเปา

หมายจากก

จกรรมน

ได

•ระบเปา

หมายระยะ

สนแล

ะระย

ะยาวในช

วตขอ

งพวก

เขาได

•พฒ

นากล

ยทธเพอ

บรรลเปา

หมายได

136 137

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

3.เพอพ

ฒนา

ทกษะ

ในกา

รขอค

วามช

วยเหลอ

เพอร

องขอ

ความ

ชวยเหล

อและ

การ

สนบส

นนอย

างเหมา

ะสมต

ามคว

ามตอ

งการแล

ะเปาห

มายท

ตงไว

•กา

ร“ส

นบสน

น”ผอน

หมายคว

ามวาอย

างไร

ทาขาเดยว

(ห

นา147

)R •ระหว

างกา

รท�าก

จกรรมคณ

มโอกา

สไดช

วยเหลอ

ผอนห

รอไม

ชวยเหล

ออยางไรเหตใดค

ณจง

ตดสน

ใจชวยเหล

อผอน

C

•ทผ

านมา

คณเคยช

วยเหลอ

ผอน

หรอไมคณ

คดวาคน

ทคณให

ความ

ชวยเหล

อรสก

อยางไรกอ

นไดรบ

ความ

ชวยเหล

อแล

ะรสก

อยางไรหล

งจาก

ไดรบ

ความ

ชวย

เหลอ

จากค

ณA •ผค

นมกจ

ะเขาไปชวยเหล

อผอน

เนองจากส

ามารถเขาใจคว

ามรสกข

องคน

อนไดคณจะ

ท�าอย

างไรเพอท

�าใหต

นเองสา

มารถ

เขาใจผ

อนไดดย

งขน

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•สะ

ทอนไดว

าผอน

รสกอ

ยางไร

ระหว

างกา

รท�าก

จกรรม

•อธ

บายค

วามร

สกขอ

งคนท

พวก

เขาเคย

ชวยเหล

อในอ

ดต•พฒ

นากล

ยทธก

ารท�า

ความ

เขาใจ

ความ

รสกข

องผอ

นได

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

4.เพอพ

ฒนา

ทกษะ

การม

ความ

รบผด

ชอบ

เพอใหเขาใจ

ในพน

ธะหน

าท

ของบ

คคลอ

นม

ตอพฤ

ตกรรม

ทมจรยธ

รรม

ปลอด

ภยแล

ะถก

ตองตาม

กฎหม

าย

•คณ

คดวาเดกแ

ละเยาวชน

จ�านว

นมาก

ไดเขาไปเกย

วของกบ

กจกรรม

ทไมป

ลอดภ

ยปร

ะเภท

ใดบา

ง

ทางเลอ

กเปน

ของ

คณ(หน

า14

9)

R •ตว

อยางทา

งเลอ

กทดต

อสขภ

าพท

ไดอภ

ปรายกน

ไปแล

วในร

ะหวาง

การท

�ากจก

รรมม

อะไรบา

ง•ตว

อยางทา

งเลอ

กทไมดต

อสข

ภาพม

อะไรบา

งC

•คณ

เคยเหน

เพอน

เลอก

ทางเลอ

กทไมด

ตอสข

ภาพบ

างหร

อไมทา

งเลอก

เหลา

นนมอ

ะไรบ

างคณคด

วาท�า

ไมคน

เหลา

นนถงเลอก

ทาง

เลอก

ทไมด

ตอสข

ภาพ

A •เพราะเหต

ใดกา

รเลอ

กทางทด

ตอสข

ภาพต

งแตเยาววยจ

งมคว

ามส�า

คญ•อะ

ไรคอ

ผลกระท

บจาก

การเลอ

กทา

งทไมดต

อสขภ

าพ•คณ

จะท�า

อยางไรเพอช

วยให

เพอน

เลอก

ทางท

ดตอส

ขภาพ

•คณ

ตองการใหเพอน

ชวยเหล

อใหคณ

ไดเลอก

ทางท

ดตอส

ขภาพ

หรอไมอย

างไร

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•ยก

ตวอย

างทา

งเลอ

กทดแ

ละไมด

ตอสข

ภาพ

•นก

ถงสา

เหตท

ผคนเลอ

กทางทไม

ดตอส

ขภาพ

ได

•นก

ถงผล

กระท

บจาก

การเลอ

กทา

งทไมดต

อสขภ

าพได

•พฒ

นากล

ยทธในก

ารเลอก

ทางท

ดตอ

สขภา

พไดในอ

นาคต

138 139

ล�าดบ

ทกษะ

ทตอง

การเ

นนกา

รเรย

นรหล

กค�า

ถามเ

ปดกา

รสนท

นากจ

กรรม

การส

นทนา

RCA

ค�าถา

มประ

เมนผ

ลใช

ไม

ใช

5.เพอพ

ฒนา

ความ

สามา

รถในกา

รปฏ

เสธก

ารยว

ย

เพอส

อถงการ

ตดสน

ใจขอ

งบค

คลไดอย

างม

ประส

ทธภา

พใน

การป

ฏเสธ

ทจะ

เขาไปข

องเกยว

กบพฤ

ตกรรมท

ไมพงป

ระสงคไม

ปลอด

ภยและ

ไร

จรยธ

รรม

•ครงสดท

ายทค

ณกล

าวค�า

วา“ไม”กบ

ใครสก

คนคอ

เมอใด

•เราจะใชค

�าวา“ไม”

ในสถ

านกา

รณปร

ะเภท

ใด

“ไม”

แปล

วาหย

ด(ห

นา151

)R •ค�า

วา“ไม”ในปร

ะโยค

ใดทค

ณเหนว

าหนก

แนนม

ากมนใจห

รอไมเพ

ราะเหต

ใดC

•คณ

เคยพ

ดค�าวา“ไม”

กบใครสก

คนอย

างมน

ใจหร

อไมคณ

ท�าหร

อพด

อะไรออ

กไป

•คณ

เคยพ

ดค�าวา“ไม”

กบใครสก

คนอย

างหน

กแนน

หรอไมเพราะ

เหตใดจ

งท�าเชน

นน

•เมอใดท

คณเหนว

าควรทจ

ะพด

กบใครสกค

นอยางห

นกแน

นA •เมอค

ณตอ

งปฏเสธ

ใครบ

างคน

ในคราวตอ

ไปคณจะ

ท�าอย

างไรจง

จะสา

มารถยน

ยนอย

างมน

ใจหร

อหน

กแนน

ได

เดกแ

ละเยาวชน

สามา

รถท�า

สงเหลา

นไดห

รอไม

•แส

ดงคว

ามเขาใจในค

วามห

มาย

ของความก

าวราวไมมป

ฏกรยา

และย

นยนอ

ยางม

นใจเกน

ไปคอ

อะไร

•ระบไดว

าควรจะ

ตอบโตอ

ยาง

รนแรงในส

ถานก

ารณเชนไร

•พฒ

นากล

ยทธท

จะยน

ยนอย

างมน

ใจได

กจกรรมในการเรยนรทกษะชวตบทท 4 การคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค

คณจะท�าอยางไร

ทกษะชวตทตองการเนน เพอพฒนาทกษะการรบรวาจะปฏบตตนใหมจรยธรรมไดอยางไร

การเรยนรหลก เพอชแนะการตดสนใจและการกระท�าโดยใชหลกการหรอมาตรฐานทมรากฐานในการดแลเอาใจใส

และความเหนอกเหนใจอยางลกซง

จดมงหมายของเกม กจกรรมบทบาทสมมตโดยผเลนตองตอบค�าถามเกยวกบสถานการณตางๆ

อปกรณทตองใช·ชอลคปากกาหรออปกรณส�าหรบวาดเสนแบงเขต

·กระดาษส�าหรบเขยนค�าถาม

·กลองหรอตะกราหรอกระเปาหรออปกรณใดๆส�าหรบใสกระดาษค�าถาม

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·คณเคยรสกวาตวเองตดสนใจผดพลาดหรอไม เกดอะไรขน (เชนคณอาจจะท�าบางสงบางอยาง

ดวยความไมซอสตยไมถกตองหรอคณเหนเพอนเปนอนธพาลแตคณกไมไดท�าอะไร)

·คณรสกอยางไรหลงจากไดตดสนใจท�าอะไรทผดพลาดลงไป

วธเลน1. กอนเรมกจกรรมเตรยมท�า“ใบค�าถาม”1ชดตามตวอยางค�าถามทปรากฏอยในหนา??แลว

พบค�าถามลงในกลอง2. วาดวงกลมลงบนพนในบรเวณสดพนททใชเลนเกม

140 141

3. วางกลองกระดาษค�าถามลงในวงกลม โดยเกบค�าถามท 10 เอาไวกอนจนกวาผเลนจะท�าความเขาใจกจกรรมนจากการท�าภารกจในรอบแรก

4. แบงผเลนออกเปนทมทมละ4-6คน5. วาดเสนเรมตนและใหแตละทมยนอยหลงเสน6. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ใหผเลนท�างานดวยกนเปนทมโดยตอบค�าถามและเตรยมตวแสดงบทบาทสมมตใหผอนด

·วตถประสงคคอการคดค�าตอบบนพนฐานของการตดสนใจทถกตอง7. เมอคณบอกวา“ไป”ผเลนคนแรกจากแตละทมจะวงไปทวงกลมหยบค�าถามทมละ1ค�าถามและ

วงกลบมาททม8. ใหเวลา2-3นาทในการอานค�าถามและปรกษากนวาจะตอบค�าถามอยางไรผเลนจะตองรวมกน

ตดสนใจและเหนดวยกบค�าตอบของกลม9. จากนนใหเวลาประมาณ5นาทเพอใหแตละกลมเตรยมแสดงบทบาทสมมต10.เมอแสดงบทบาทสมมตครบทกกลมแลวใหด�าเนนกจกรรมการสนทนาR-C-A11.เมอด�าเนนกจกรรมR-C-Aแลวใหผเลนคนถดไปวงไปเลอกค�าถามใหมและท�ากจกรรมซ�า12.สนสดกจกรรมตามทเหมาะสมหรอค�าถามหมดแลว

!! พนทท�ากจกรรมจะตองปลอดภย !! ผเลนจะตอบค�าถามและแสดงบทบาทสมมต ซงค�าตอบทไดรบนนอาจจะไมใชค�าตอบทถกหรอผด แตผสอนจะตอง

·สอบถามอยางนมนวลดวยค�าถามปลายเปด

·ฟงอยางตงใจ

·ประทบใจในความซอสตย

·หลกเลยงการวพากษวจารณ

ขอควรสงเกต·ผเลนทกคนใหความรวมมอในการตอบค�าถามหรอไม

·ผเลนทกคนเหนดวยกบค�าตอบหรอไม

·ผเลนทงหมดมกฎกตกาในการเลนเรองลอเลยนหรอไม

การสนทนาสะทอน

·เปนการงายหรอยากในการตดสนใจวาจะท�าอะไรในสถานการณตางๆเหลานเพราะเหตใดคณเลอก ค�าตอบอยางไรอะไรเปนสงส�าคญทควรเกบไวในใจเมอตดสนใจเลอกค�าตอบ

เชอมโยง

·คณเคยตดสนใจผดพลาดและพยายามแกไขสถานการณใหถกตองหรอไมเกดอะไรขนคณตดสนใจท�าในสงทถกตองอยางไรเพราะเหตใดคณจงตองการท�าในสงทถกตอง

ปรบใช

·ในครงตอไปเมอคณตองตดสนใจท�าบางสงทยากสงทจะชวยใหคณตดสนใจไดถกตองคออะไร

·ในครงตอไปเมอคณตดสนใจผดพลาดอะไรจะชวยใหคณสามารถท�าในสงทถกตองได

การน�ามาประยกตใช ·ใชวธการกระโดดขาเดยวหรอเตนหรอเดนพรอมกบเลนหวงฮลาฮปเขาไปหยบค�าถามในเสนวงกลม

แทนการวง

·วางสงกดขวางใหผเลนหลบหลกไปมา

ตวอยางค�าถามทใชในกจกรรม คดลอกค�าถามลงในกระดาษพบกระดาษค�าถามใสลงในกลอง โดยคณสามารถคดค�าถามดวย

ตนเองทเขากบบรบทพนทและผเลนได1. คณก�าลงเดนอยในตลาดกบเพอนเพอนของคณหยบแอปเปลใหคณโดยทไมไดจายเงนคณควรท�า

อยางไร2. คณสญญากบเพอนวาจะชวยเรองการเรยนของเขาแตคณชอบเลนฟตบอลมากกวาคณควรท�า

อยางไร3. เพอนรวมหองปลอยขาวลอทไมดเกยวกบตวคณคณเจบปวดและโกรธในขณะเดยวกนเพอนบาง

คนตองการใหคณชวยท�างานทไดรบมอบหมายตอนนคณจะท�าอยางไร4. คณเปนคนเกงคณตศาสตรมากแตไมเกงในการท�าขอสอบคณจะโกงขอสอบสกเลกนอยหรอไม

คณจะอธบายการตดสนใจของคณอยางไร5. อะไรคอความแตกตางระหวางการโกงขอสอบวชาคณตศาสตรและการโกหกพอแมเกยวกบสถานท

ทคณอยเมอคนน6. คณตองไปรวมงานเลยงของเพอนแตไมพอแมไมอนญาตใหไปเพราะบานของเพอนอยนอกเมอง

คณจะท�าอยางไร

STARTLINE

ทม

ค�าถามทถกพบไว

142 143

7. คณไดรบการเสนอบางสงบางอยางทพเศษแตมนจะเปนการไมยตธรรมกบเพอนคนอนถาคณไดรบสงนนคณจะท�าอยางไร

8. คณรสกหวขาวกลางวนมากแตคณสงเกตเหนวาเพอนรวมหองของคณไมไดเตรยมอะไรไวใหรบประทานเลยคณควรจะท�าอยางไร

9. คณเหนวาเพอนคนหนงของคณก�าลงถกกลนแกลงโดยเพอนคนอนในเวลาพกคณควรท�าอยางไร10.สรางสถานการณวกฤตของคณเอง

ควาจดหมาย

ทกษะชวตทตองการเนน เพอพฒนาทกษะในการตงเปาหมายและวางแผน

การเรยนรหลก เพอสรางและกาวเดนไปสการบรรลเปาหมายระยะสนและระยะยาว

จดมงหมายของเกม ท�างานรวมกนเปนทมเพอควาจดหมายโดยปราศจากเสนกนขวาง

อปกรณทตองใช·กระดาษและดนสอ

·ชอลคปากกาหรออปกรณส�าหรบวาดเสนบนพน

จ�านวนผเลน ตงแต4คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา·คณมเปาหมายอะไรบาง เชนการปฏบตตวเปนคนด การเขากบพนองไดด การท�าแตมในเกม

ฟตบอล

·การก�าหนดเปาหมายในชวตมความจ�าเปนอยางไร

วธเลน1. วาดเสนเรมตนลงบนพนในบรเวณหนงของพนทเลนบอกใหผเลนยนหลงเสน2. แจกกระดาษและดนสอใหผเลนแตละคนเขยนเปาหมายในชวต3อยาง3. บอกผเลนใหพบกระดาษทเขยนเปาหมายนน4. รวบรวมกระดาษและวางใหกระจดกระจายในพนทท�ากจกรรมโดยใหกระดาษ2-3ชน

·อยในเสนเรมตน(ภายในระยะ1เมตร)

·อยนอกเปาหมาย(หางออกไปประมาณ1-2เมตร)

·อยไกลจากเปาหมาย(หางออกไปประมาณ3-4เมตร)5. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·เปาหมายของกจกรรมนคอการท�างานเปนทมและพยายามรวบรวมเปาหมาย(กระดาษ)ใหมาก ทสดเทาทจะท�าได

144 145

·มกฎกตกาหลก2ขอคอ ผเลนสามารถสมผสพนดนทอยเหนอเสนเรมตนดวยมอเทานน หากอวยวะสวนอนทนอกเหนอจากมอของผเลนสมผสกบพนดนทงทมจะตองเสยเปาหมาย

2อยาง6. ใหเวลาผเลนชวยกนคดหาวธการหยบเปาหมายประมาณ2-3นาท7. เมอเรมกจกรรมพยายามสนบสนนผเลนใหสรางสรรควธและควาเปาหมายใหได8. กจกรรมสนสดตามความเหมาะสม

ขอควรสงเกต·ผเลนสามารถใชมอสมผสพนดนหลงจากเสนเรมตนเทานน

·ผเลนทงหมดมสวนรวมในกจกรรมหรอไม

การสนทนาสะทอน

·สงทยากทสดในกจกรรมนคออะไรเพราะเหตใดและอะไรทท�าใหสงนนงายขน

·คณวางแผนอยางไรเพอใหควาเปาหมายได

·คณสามารถควาเปาหมายทงหมดไดหรอไมเพราะเหตใดเชอมโยง

·คณเคยก�าหนดเปาหมายในชวตหรอไมคณสามารถบรรลเปาหมายนนไดหรอไมคณรสกอยางไรสงทคณประสบความส�าเรจในการบรรลเปาหมายนนคออะไร

·คณมเปาหมายทคณคดวายงเปนไปไมไดทจะท�าใหเปาหมายนนประสบความส�าเรจคออะไรปรบใช

·เปาหมายระยะสนทคณสามารถก�าหนดไวเพอชวยใหคณบรรลเปาหมายในระยะยาวไดคออะไร

การน�ามาประยกตใช·แบงผเลนออกเปน2ทม ใหแขงขนกนควาเปาหมายใหมากและเรวทสดเทาทจะท�าได สนสด

กจกรรมเมอแตละทมไมสามารถควาเปาหมายไดมากกวาน

ทาขาเดยว

ทกษะชวตทตองการเนน เพอพฒนาทกษะในการขอความชวยเหลอ

การเรยนรหลก เพอรองขอความชวยเหลอและการสนบสนนอยางเหมาะสมตามความตองการและเปาหมายทตงไว

จดมงหมายของเกม ชวยเหลอสมาชกในกลมใหลกนงและยนขาเดยวใหนานทสด

อปกรณทตองใช ไมม

จ�านวนผเลน 6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา สงทคณสามารถท�าเพอเปนก�าลงใจใหแกผอนไดคออะไร

วธเลน1. แบงผเลนออกเปนกลมกลมละ6-25คน2. บอกใหผเลนแตละกลมจบมอลอมกนเปนวงกลม3. อธบายใหผเลนฟงวาเกมนจะเกยวของกบความไวเนอเชอใจกนและการชวยเหลอซงกนและกนผเลน

จะตองสนบสนนสมาชกในทมใหดทสด4. ใหผเลนยนขาเดยวโดยใหยนบนขาทคดวาแขงแรงทสดและยกขาอกขางไปขางหนาโดยหามแตะ

พน5. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·สงททาทายส�าหรบเกมนคอการทผเลนแตละคนจะตองชวยกนประคองเพอนรวมทมใหยนขาเดยวใหนานทสดเทาทจะเปนไปได

·ใหผเลนทงหมดนงยองๆใหต�าทสดเทาทจะเปนไปไดและจะตองพยายามยนขนพรอมกนผเลน จะตองคอยจบมอกนไวในขณะทลงนงหรอลกขนยน

·หามสวนอนในรางกายสมผสพนดนนอกจากเทาทใชยนเพยงเทาเดยวเทานน

·ถาคนใดคนหนงในกลมเสยสมดลย หรอมสวนใดสวนหนงของรางกายนอกจากเทาทใชยนเหยยบหรอสมผสพนดนทงกลมจะตองเรมตนเลนใหมอกครง

GOALS

146 147

·ผเลนควรจะรวมกนวางแผนทจะชวยใหประสบความส�าเรจ6. สนสดกจกรรมความความเหมาะสม

!! ผเลนอาจจะมการหกลมในระหวางการท�ากจกรรม ควรดแลพนทเลนเกมใหไมม สงกดขวาง และอธบายใหผเลนทราบวาจะตองชวยเหลอกนและกนระหวางการท�า กจกรรม !! ผเลนทไมสะดวกทจะเขารวมกจกรรมน สามารถเดนวนรอบและคอยชวยเหลอ ผเลนทไมสามารถถวงสมดลยได

ขอควรสงเกต·ผเลนทกคนชวยเหลอสนบสนนกนและกนหรอไม

·ผเลนไดวางกลยทธและท�างานรวมกนเพอใหประสบความส�าเรจหรอไม

การสนทนาสะทอน

·ในชวงเรมตนกจกรรมคณคดวาสามารถบรรลเปาหมายของเกมนไดอยางงายดายหรอไม

·อะไรคอเปาหมายของความทาทายน

·ทมของคณเอาชนะความทาทายนไดอยางไรเชอมโยง

·ในชวตจรงอะไรคออปสรรคททาทายในการกาวเดนไปสเปาหมายทวางเอาไวเมอใดทคณตองการความชวยเหลอใครจะสามารถชวยไดและจะชวยคณใหประสบความส�าเรจตามเปาหมายของคณไดอยางไร

ปรบใช

·เมอเกดอปสรรคระหวางทางสงทคณจะท�าเพอใหสามารถบรรลเปาหมายนนไดคออะไรโปรดยกตวอยางความทาทายนน

การน�ามาประยกตใช·เพมจ�านวนสมาชกในกลมใหมากขน

·บอกใหผเลนเปลยนเทาขางทยนเปนเทาขางทบอบบางกวา

ทางเลอกเปนของคณ

ทกษะชวตทตองการเนน เพอพฒนาทกษะการมความรบผดชอบ

การเรยนรหลก เพอใหเขาใจในพนธะหนาทของบคคลอนมตอพฤตกรรมทมจรยธรรมปลอดภยและถกตองตาม

กฎหมาย

จดมงหมายของเกม เพอคนหากลมเพอนและพดคยหวขอทเกยวของกบทางเลอกของสขภาพทดและสขภาพทไมด

อปกรณทตองใช ไมม

จ�านวนผเลน ตงแต6คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา คณคดวาเดกและเยาวชนจ�านวนมากไดเขาไปเกยวของกบกจกรรมทไมปลอดภยประเภทใดบาง

วธเลน1. บอกใหเดกจบกลมกนเปนวงกลม2. อธบายวากจกรรมนจะพดคยกนเกยวกบทางเลอกของการมสขภาพด3. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ผเลนจะรองเพลงหรอปรบมอระหวางเคลอนไหวหรอเตนไปรอบๆหอง

·เมอผเลนไดยนคณบอกหมายเลขจะตองจบกลมใหไดจ�านวนตามหมายเลขนนเชนเมอบอกวา 3ผเลนจะตองจบกลม3คน

·ภายในกลมผเลนจะตองฟงค�าถามจากคณและพดคยอภปรายกนเกยวกบค�าถามนน เชน“ท�าไมคนจงเรมสบบหร”

·ใหเวลาพดคยกนประมาณ2-3นาทจากนนใหเรมรองเพลงหรอปรบมอและผเลนจะเรมเคลอนไหวไปรอบๆหองอกครง

4. เรมบอกหมายเลขใหผเลนจบกลมและตงค�าถามใหผเลนอภปรายกนอกครง โดยเลอกค�าถามทเกยวของกบทางเลอกของการมสขภาพดและไมดทเดกไดยกตวอยางไปแลวในชวงเปดการสนทนาและเพมค�าถามอนๆจากตวอยางค�าถามทปรากฏในหนาถดไปหรอสามารถคดค�าถามขนมาได

ONELEGINTHEAIR

HOLDINGHAND

148 149

เองตามความเหมาะสม5. สนสดกจกรรมตามความเหมาะสม

ขอควรสงเกต·ผเลนรวมมอกนหาเพอนรวมกลมคนใหมๆในการจบกลมแตละครงหรอไม

·ผเลนมการสนทนาในประเดนทเกยวของกบหวขอทคณน�าเสนอหรอไม

·ผเลนไดค�าตอบจากการสนทนากลมเลกของพวกเขาหรอไม

การสนทนาสะทอน

·ค�าถามใดเปนค�าถามทยากทสดในการพดคยอภปรายกนเพราะเหตใด

·ค�าถามใดเปนค�าถามทงายทสดเพราะเหตใดเชอมโยง

·คณเคยพบเพอนทเลอกทางเลอกทไมดตอสขภาพบางหรอไมทางเลอกนนคออะไร

·ผลลพธของการเลอกทางเลอกทไมดตอสขภาพคออะไรปรบใช

·เพราะเหตใดการเลอกทางเลอกทดตอสขภาพตงแตวยรนจงเปนสงส�าคญ

·คณสามารถชวยใหผอนเลอกทางเลอกทดตอสขภาพไดอยางไร

การน�ามาประยกตใช·เปลยนชดค�าถามใหเหมาะสมกบประเดนทตองการเนน

ตวอยางค�าถามในการสนทนา·วยรนและหนมสาวเลอกทจะสบบหรเพราะเหตใด

·ผลกระทบของการสบบหรทมตอสขภาพของคณคออะไร

·เพราะเหตใดผคนจงหยดทจะเสรมสรางรางกายใหแขงแรง

·ประโยชนของการเสรมสรางรางกายใหแขงแรงคออะไร

·กฬาประเภทใดทคณชนชอบและไดเขาไปมสวนรวมเพราะเหตใดจงชนชอบ

·วธการทเพอนกดดนใหผอนดมสราหรอสบบหรคออะไร

·คณสามารถปองกนตวเองจากการกดดนจากเพอนของคณไดอยางไร

·อาหารโปรดทคณชอบรบประทานคออะไร

·อาหารประเภทใดทไมดตอสขภาพแตคณกรบประทานเพราะเหตใดจงรบประทานอาหารชนดนน

·ถาคณสามารถเลอกอาหารทดตอสขภาพมาแทนทอาหารทไมดตอสขภาพทคณรบประทานไดคณจะ เลอกอาหารชนดใด

“ไม” แปลวาหยด

ทกษะชวตทตองการเนน เพอพฒนาความสามารถในการปฏเสธการยวย

การเรยนรหลก เพอสอถงการตดสนใจของบคคลไดอยางมประสทธภาพในการปฏเสธทจะเขาไปของเกยวกบ

พฤตกรรมทไมพงประสงคไมปลอดภยและไรจรยธรรม

จดมงหมายของเกม เพอเคลอนไหวใหไปถงตวผน�าเปนคนแรก

อปกรณทตองใช ชอลกหรอปากกาหรออปกรณส�าหรบวาดเสนบนพน

จ�านวนผเลน ตงแต8คนขนไป

ค�าถามเปดการสนทนา การจะพดค�าวา“ไม”นนเปนสงทท�าไดงายหรอยาก

วธเลน1. วาดเสนเรมตนยาวประมาณ10เมตรลงบนพน2. บอกใหผเลนยนเขาแถวหลงเสนเรมตน3. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกมรอบท1

·ผเลนจะตองตงใจฟงเมอผน�าเกมบอกวา“ไป”ผเลนจะวงไปขางหนาผน�าเกมแตเมอไดยนผน�าเกมพดวา“ไม”หมายถงพวกเขาจะตองหยด

·ถาผเลนยงคงเคลอนไหวหลงจากทผน�าบอกวา“ไม”ผเลนจะตองกลบไปเรมตนใหมทจดเรมตน

·ผเลนคนแรกทไปถงตวผน�าจะเปนผชนะ4. บอกผเลนวาควรจะพดค�าวา“ไม”อยางไรถาพวกเขาไมตองการท�าบางสงบางอยาง5. อธบายวาเมอพวกเขาถกกดดนใหเขารวมกจกรรมทมความเสยงสงจะพดค�าวา “ไม” ไดหลาก

หลายวธเชน“ไมมทาง”“ฉนไมตองการ”“ไมใชโอกาส”“ฉนไมมนใจในสงนน”“ไมใชตอนน”“ขอคดดกอน”หรอ“ไมใชภายในลานป”เปนตน

150 151

6. เรมตนเลนเกมอกครงโดยรอบนอธบายเพมวาคณจะพดค�าวา“ไม”รวมไปในขอความอนเชนไมใชโอกาส”“ฉนไมตองการเลนบาสเกตบอล”“ฉนไมอยากฟงเพลง”เปนตน

7. เมอผเลนไดยนขอความเหลานนผเลนจะตองวงไปขางหนาผน�าเกมเมอไดยนค�าวา“ไม”จะตองไมเคลอนไหว

8. สนสดกจกรรมตามความเหมาะสม

!!! ใหมนใจวาพนทเลนเกมจะตองสะอาดและปราศจากสงกดขวาง

ขอควรสงเกต·ผเลนทงหมดหยดเมอไดยนค�าวา“ไม”หรอไม

การสนทนาสะทอน

·ในการเลนเกมรอบแรกการรอฟงค�าวา“ไม”นนเปนเรองงายหรอยาก

·ในการเลนเกมรอบทสองการรอฟงค�าวา“ไม”นนเปนเรองงายหรอยาก

·ในชวตจรงท�าไมการฟงผอนพดวา“ไม”จงเปนสงส�าคญปรบใช

·คณจะท�าอยางไรตอไปเมอคณพดค�าวา“ไม”แลวแตยงถกกดดนตอไป(แนะน�า:ลองพดคยกบเพอนแสดงความคดเหนเรองสนกสนานอนๆทคณสามารถท�าดวยกนไดและไมมความเสยงรวมถง ลองพจารณาปรบความสมพนธใหหางมากขนถาเพอนคนนนไมฟง)

การน�ามาประยกตใช·ถามหาอาสาสมครเพอมาท�าหนาทเปนผน�าเกมและพดค�าวา“ไม”

·พจารณาปรบผเลนทไมหยดเคลอนไหวเมอไดยนค�าวาไมจากทใหกลบไปยงจดเรมตนใหเปลยนเปนการเคลอนไหวแบบอนไปยงผน�าเชนกระโดดคลานเตนเปนตน

LEADER

STARTLINE

152 153

ภาคผนวกกจกรรมเตรยมความพรอม

เพอชวยใหเดกท�าความรจกกน

154 155

ภาคผนวกกจกรรมเตรยมความพรอม

เพอชวยใหเดกท�าความรจกกน

กจกรรมท 1 – ปายชอทกษะชวต

อปกรณทตองใช กระดาษและดนสอ

วธเลน1. แจกกระดาษปายชอใหผเลนคนละ1แผน2. บอกใหผเลนเขยนชอของตนเองไวตรงกลางและวาดภาพสงทท�าเวลาเครยดสงทสรางความสมพนธ

ทดกบผอนสงทตดสนใจยากในชวตสงทท�าใหภาคภมใจลงบนมมกระดาษทง 4 มม (ดภาพ ประกอบ)

3. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ใหผเลนน�าปายชอของตวเองไปแนะน�าตวกบคนอนแลวแลกการดของตวเองกบคนทเราแนะน�าตวดวย

·น�าการดของเพอนไปแนะน�าตวกบคนอนตอไปเรอยๆ4. สนสดกจกรรมตามความเหมาะสม5. หาอาสาสมครออกมาแนะน�าตวและแนะน�าวทยากรตงค�าถามถงจ�านวนเพอนทผเขาอบรมแตละคน

เขาไปแนะน�าตวดวยมกคนและหาอาสาสมครออกมาอธบายวาไดการดชอของใครบางในแตละชอ มรายละเอยดอะไร

ชอ

สงทท�าเวลาเครยด

สงทตดสนใจยากในชวต

สงทสรางความสมพนธ

ทดกบผอน

สงทท�าใหภาคภมใจ

156 157

กจกรรมท 2

วธเลน1. บอกใหผเลนยนเปนวงกลม2. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ครหรอผสอนเรมตนโดยการขานชอตวเองและอาหารทชอบรบประทานเชน“สวสดผมชออาล ผมชอบกนไก”

·ผเลนคนอนจะทกทายกลบโดยการพดวา“นคออาลเขาชอบกนไก”

·ผเลนคนถดไปจะเรมขานชอตวเองและอาหารทชอบรบประทานสมาชกในกลมจะทกทายและโตตอบกน

3. ด�าเนนกจกรรมจนกระทงผเลนทกคนแนะน�าตวครบแลว

การน�ามาประยกตใช·เปลยนจากอาหารทชอบเปนอยางอน เชนฉายาบคลกลกษณะ กฬาทชนชอบนกรองคนโปรด

เปนตน

กจกรรมท 3

วธเลน1. บอกใหผเลนยนเปนวงกลม2. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ครหรอผสอนเรมตนโดยการขานชอตวเองดวยการใชเสยงและน�าเสยงทตองการเชนเสยงดงและมความสข

·ผเลนคนอนจะทวนชอของคณดวยเสยงและน�าเสยงเหมอนทคณใช

·ผเลนคนถดไปจะเรมขานชอตวเองดวยเสยงและน�าเสยงทตองการสมาชกในกลมจะทวนชอและน�าเสยงทผเลนคนกอนหนาใชเชนฮนนาตะโกนวา“ฮนนา!”ทกคนในกลมกจะตะโกนกลบวา“ฮนนา!”ฟาตมากระซบวา“ฟาตมา”ทกคนกจะกระซบวา“ฟาตมา”

3. ด�าเนนกจกรรมจนกระทงผเลนทกคนแนะน�าตวครบแลว

กจกรรมท 4

วธเลน1. บอกใหผเลนยนเปนวงกลม2. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ครหรอผสอนเรมตนโดยการขานชอตวเองเชน“ผมชออาล”

·ผเลนคนถดไปจะพดชอของคณซ�าและขานชอตวเองเชนเรมตนทจามลา“นคออาลและฉนชอจามลา”โมฮมหมดพดตามวา“นคอจามลาและผมชอโมฮมหมด”

3. ด�าเนนกจกรรมจนกระทงผเลนทกคนแนะน�าตวครบแลว

กจกรรมท 5 (กจกรรมนจะคลายกบกจกรรมท 4 แตมความทาทายมากขน)

วธเลน1. บอกใหผเลนยนเปนวงกลม2. อธบายและสาธตกฎกตกาของเกม

·ครหรอผสอนเรมตนโดยการขานชอตวเองเชน“ผมชออาล”

·ผเลนคนถดไปจะพดชอตวเองและเรยกชอของคณซ�า“ฉนชอซามาและเพอนของฉนชออาล”

·ผเลนคนทสามจะพดวา“ผมชออบดลอาลและซามาเปนเพอนของผม”3. ด�าเนนกจกรรมจนกระทงผเลนทกคนแนะน�าตวครบแลว

กจกรรมท 6

อปกรณทตองใช·ลกบอล

วธเลน1. ผเลนโยนลกบอลหรอสงของใหกนและกนลกบอลจะเคลอนทไปรอบๆกลมในรปแบบสมการรบ

ลกบอลแตละครงผเลนจะรบบอลพรอมกบขานชอตวเองและโยนลกบอลไปยงผเลนคนอนตอไป2. ความหลากหลายจะอยทผเลนทโยนลกบอลและขานชอของผเลนทจะโยนบอลใหตอ

158 159

กจกรรมส�าหรบชวยในการแบงกลม

กจกรรมท 1

อปกรณทตองใช·ลกบอลหลากสจ�านวนสเทากบจ�านวนกลมทตองการและมจ�านวนลกบอลเทากบจ�านวนผเลน

วธเลน1. แจกลกบอลใหผเลนทกคน2. ใหทกคนเดนแนะน�าตวเองกบคนอนพรอมทงแลกลกบอลกนเปดเพลงประกอบ3. เมอจบเพลงจดกลมผเลนทมลกบอลสเดยวกนมาอยกลมเดยวกน

กจกรรมท 2

วธเลน1. ครหรอผสอนบอกชออวยวะภายในรางกายและบอกจ�านวนตามจ�านวนสมาชกในกลมทตองการ2. ผเลนจะน�าอวยวะทไดยนมาแตะกนเชนelbowtoelbow3คอผเลนจ�านวน3คนน�าขอศอกมา

แตะกนหรอkneetoknee5ผเลนจ�านวน5คนน�าหวเขามาแตะกน

กจกรรมท 3

อปกรณทตองใชลกอมหลายๆชนดชนดของลกอมเทากบจ�านวนกลมทตองการและมจ�านวนลกอมเทากบจ�านวนผเลน

วธเลน1. น�าลกอมทงหมดใสกลองทบ2. ใหผเลนจบฉลาก3. ผเลนทไดลกอมชนดเดยวกนใหอยกลมเดยวกน

กจกรรมท 4 – รวมเงน

วธเลน 1. ใหผเลนทกคนชวยกนรองเพลงรวมเงนดงน

“รวมเงนๆใหดรวมเงนคราวนอยาใหมผดพลาด ผหญงนนเปนเหรยญบาท ผชายเกงกาจเปนหาสบสตางค”

2. เมอรองเพลงจบแลววทยากรจะบอกจ�านวนเงนแลวใหเดกจบกลมกนใหไดจ�านวนเงนตามทบอกโดยผหญงจะถอวามคาเทากบ1บาทและผชายมคาเทากบ50สตางค

กจกรรมอนๆ เพอคนเวลาระหวางท�ากจกรรมหลก

กจกรรมท 1 - ฟาแลบ ฟารอง ฟาผา ฝนตก

วธเลน1. ใหผเลนท�าทาดงน

·ถาพดวา“ฟาแลบ”ใหตบมอ

·ถาพดวา“ฟารอง”ใหตบทตก

·ถาพดวา“ฟาผา”ใหชนวขนขางบนและรองเปรยง

·ถาพดวา“ฝนตก”ใหพดวาหนาวจงเลยและท�าทาหนาว2. วทยากรพดสลบกนไปและเพมความเรวขนเรอยๆ

กจกรรมท 2 – ชค (เสอ/สงโต) และชคาร (นายพราน)

วธเลน1. แบงผเลนออกเปน2กลมกลมหนงคอ“ชค”และอกกลมคอ“ชคาร”2. ใหผเลนทงสองกลมยนเขาแถวเรยงเดยวหนหนาเขาหากน3. ถาพดวา“ชค”ใหกลมชคนงลงและกลมชคารท�าทาจะยงและถาพดวา“ชคาร”กลมชคารจะตอง

นงลงและกลมชคท�าทาจะยง4. ถาใครท�าทาผดหรอชาทสดใหออกจากเกม

160 161

5. เมอผานไปสกระยะใหสลบบทบาทกนโดยถาพดวา“ชค”ใหกลมชคารนงลงและกลมชคท�าทาจะยงและถาพดวา“ชคาร”กลมชคจะตองนงลงและกลมชคารท�าทาจะยง

6. สนสดกจกรรมเมอผเลนท�าทาผดและออกจากเกมจนเหลอผเลนเพยงคนเดยวทเปนผชนะหรอ สนสดกจกรรมตามความเหมาะสม

กจกรรมท 3 - ฟรตสลด

วธเลน 1. ใหผเลนยนเรยงแถวกนเปนตวย2. แบงผเลนออกเปนสามกลมแตละกลมมชอผลไมกลมละชนด3. เมอพดชอผลไมชนดใดใหคนทอยในกลมนนวงสลบทกนและถาพดค�าวาฟรตสลดใหทกคนวงสลบ

ทกน

กจกรรมท 4 - เปายงฉบ

วธเลน 1. ใหผเลนจบคกน2. รองเพลงและเตนประกอบเพลงเมอรองจบเพลงใหผเลนเปายงฉบกนเนอเพลงมดงน

เนอเพลง 1 มงกรมงกรมงกรทอง มเงนมทองตลอดป ใครไดลกชายกโชคด มสงาราศจจดมงกรทอง

เนอเพลง 2 ซายแลวกซายแลวกซาย ขวาแลวกขวาแลวกขวา ขางหนาขางหลง ขางหนาขางหนาขางหนา เจอใครขวางหนาใหเปายงฉบ3. คนทแพจะตองไปตอแถวคนทชนะคนทชนะกตองไปหาคเปายงฉบตอไปท�าแบบนไปเรอยๆจนเหลอ

แถวเดยวและผชนะคอคนทยนหวแถว

กจกรรมท 5 – รองเพลงและเตนประกอบจงหวะ

หากพวกเราก�าลงสบายจงปรบมอพลนหากพวกเราก�าลงสบายจบปรมมอพลน(ซ�า)หากพวกเราก�าลงมสขหมดเรองทกขใดๆทกสงมวระวงอะไรกนเลาจงปรบมอพลนหากพวกเราก�าลงสบายจงยกไหลพลน(ซ�า)หากพวกเราก�าลงมสขหมดเรองทกขใดๆทกสงมวระวงอะไรกนเลาจงยกไหลพลนหากพวกเราก�าลงสบายจงสายเอวพลน(ซ�า) หากพวกเราก�าลงมสขหมดเรองทกขใดๆทกสงมวระวงอะไรกนเลาจงสายเอวพลน

ไกยางไกยางชาววงไกยางชาววงมนจะถกไมเสยบมนจะถกไมเสยบเสยบกนซายเสยบกนขวารอนจรงๆรอนจรงๆรอนจรงๆไกยางถกเหมาไกยางถกเหมามนจะไมรบแขกมนจะไมรบแขกแหวกขาซายแหวกขาขวาจดจรงๆจดจรงๆจดจรงๆไกยางกระเทยไกยางกระเทย มนจะไมรบแขกมนจะไมรบแขกเสรมเตาซายเสรมเตาขวาอมจรงๆอมจรงๆอมจรงๆ

เพลงกลวยปงกลวยทบกลวยทบกลวยทบ กลวยทบอรอยอรอย กนบอยๆ กลวยทบกลวยทบ

เพลงตบมอตบมอ4ครง(ปรบมอ4ครง)ตบใหดงกวาน(ปรบมอ4ครง)ตบใหมอกท(ปรบมอ4ครง)ตบใหดตบใหดง(ปรบมอ4ครง)

162 163

เพลงดมนม นมคออะไรรไหมเธอจานมคอยาบ�ารงก�าลงดมนมแลวแขงแรงดจง(ซ�า)นมใหพลงคอนมจากเตา

เพลงหนอนผเสอตวมๆเตยมๆออกมาจากไขเจาหนอนตวใหญลกใครกนหนอ กระดบๆไปกระดบๆไปกระดบๆไปบนใบไมออนกดๆกนอมแลวกนอนแลวเจาหนอนกชกใยหมตวกระดบๆๆกระดบดบดบ

เพลงตมตมใสน�าใสน�าใหเตมตม(ซ�า)ตกราดแลวชนใจ(ซ�า) ตมตะลมตมโปะ

เกมดบเบล ดบเบล ดส Double,double,this,this.Double,double,that,that.Doublethis,doublethat.Doublethis,that.**จบคกนถารองวา doubleใหตบมอthisเอาฝามอตบแปะกบเพอนthatเอาหลงมอแปะหลงมอ

กบเพอน

เพลง “ยนด” ครบ คะ(สวสดครบ)คะ(ผม)หน(ชอยนด ไมมปญหา)(ซ�า)ตาหจมกปากตาหจมกปากตาหจมกปากตา

เพลง ฮปโปฮปฮปฮปฮปโปฮปโปฮปโปโอโหตวมนใหญมนเดนอยอาย(ซ�า)ตาลาลาตาลาลาตาลาลาตาลาลา

เพลงไกไกทฉนเลยงเปนเพอนทกวน(ซ�า)มนสงเสยงรองดงเอกอเอกเอกเอกอเอกเอกกกกกกกกกกกไกเอย(ซ�า)

เพลง นารกจงบอกกบคนซายมอวานารกจงบอกกบคนขวามอวานารกจงบอกกบคนทกคนทกคนบอกกบคนทกคนไมเวนซกคนบอกกบคนทกคนทกคนวานารกจง

เพลงสวสดสวสดสวสดสวสดวนนเรามาพบกนเธอและฉนเราพบกนสวสดๆ(จบแลวแนะน�าตวเองกบเพอน)

เพลงดอกลนทมโอเจาดอกลนทมฉนเคยเดดดมฉนเคยเดดเลนเดดเชาเดดเยนฉนเคยเดดเลนเดดดมเดดดม

เพลงอาบน�าอาบน�าอาบน�าอาบน�าแลวสบายตวสระหวแลวมาสระผมตดเลบทมนแหลมคมปากหอมนาดมเพราะหนแปรงฟนอะดวดวดวอะดวดวดวดวดวดวดว

164 165

เพลงคนพเศษมองดฉนใหดสมองดฉนใหดสฉนนเปนคนพเศษ(ซ�า)หลาลาลาลาลาหลาลาลาลาหลาลาลาลาหลาลาลา(ซ�า)

เพลงตนนอนตอนเชาตนนอนตอนเชาแลวเรากมาหกแขนแลวเรากมาหกขาแลวเรากท�าปากอาโปงชงชงชงโปงๆชง

เพลงดาวเดอนดนนนดาวนนเดอนนนดนนนดนนนเดอนนนดาวลาลาลาลาลาลาลาลาลา

เพลงพระอาทตย(พด)พระอาทตยมาแลว(เสยงตอบรบ)จา...โผลมาจากขอบฟาฉนมาในยามเชาสองแสงใหเราอบอนสบายเขาลอยขามเราไปจมหายในยามเยนพรงนเรากจะเหนเขาโผลอกทท...เดมพระอาทตยยมแฉงแกมแดงแดงแตงตวทาแปงโผลมาตอนเชาตรฮ....

166