0

ISSN 2228-9445

THAM - LAB

งานหองปฏบตการเทคนคการแพทย ฉบบท 2 ปท 5 เดอน มถนายน 2561 โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

Vitamin D

การเจาะเลอดส าหรบการตรวจทางหองปฏบตการ

Ferritin in blood

คณภาพชวตทด

หรอ คณมดพอแลวหรอยง?

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 1

วตามนด (Vitamin D) หรอชอในภาษาองกฤษคอ Calciferol, Antirachitic Factor หรอบางคนจะเรยกวา วตามนแดด กได วตามนดเปนวตามนทสามารถละลายไดในไขมนเทานน ไมสามารถถกผลตขนมาเองจากในรางกายได แตจะไดรบจากการทานอาหารเขาไป หรอสามารถไดรบจากการโดนแสงแดด เนองจาก ในแสงแดดจะมรงสอลตราไวโอเลต (รงส UV) ทจะเปนตวไปกระตน และทาปฏกรยากบนามนทผวหนงใหเปลยนมาเปนวตามนดซงจะถกดดซมกลบเขาสรางกายตอไป วตามนด ทาหนาทสาคญในการเสรมสรางแคลเซยมในกระดก และฟน รวมทงเปนตวกระตนการทางานของเนอเยอตางๆ ภายในรางกายอกดวย

วตามนด (Vitamin D) พบไดหลายรปแบบ แตรปแบบทจาเปนตอรางกาย ไดแก วตามนด 2 หรอเออโกแคลซเฟอรอล (Vitamin D2/Ergocalciferol) พบไดเฉพาะในพชเทานน และอกรปแบบ คอ วตามนด 3 หรอโคเลแคลซเฟอรอล (Vitamin D3 / Cholecalciferol)

ไดรบจากการสงเคราะหทผวหนงเมอโดนแสงแดดออน ๆ และอาหาร โดยทวไปมกเรยกรวมเปนวตามนดหนาทสาคญของวตามนด จะชวยดดซมแคลเซยม ไปใชในกระบวนการสรางกระดก รกษาความสมดลของระดบแคลเซยมและฟอสฟอรสในเลอด มสวนสาคญในการทางานของระบบประสาท กลามเนอ ปอด สมอง หวใจและระบบภมคมกน

แหลงอาหารทอดมดวยวตามนด เชน ไขแดง ปลาทะเล ตบ นม หรอผลตภณฑอาหารทเสรมวตามนดลงไปเพมเตม หรออาจรบประทานเพมในรปแบบอาหารเสรม ซงจะชวยปองกนและรกษาการขาดวตามนด ทรางกายไดรบในรปแบบอนไมเพยงพอ ปองกนโรคทเกยวของกบกระดก เชน โรคกระดกพรน (Osteoporosis) ในผสงอาย หรอโรคกระดกออนในเดกในผทขาดวตามนดอยางรนแรง

วตามนด (Vitamin D) คนพบขนครงแรกในป ค.ศ. 1922 โดย มสเตอรแมคคอลลม (McCollum) โดยมสาเหตมาจากการพยายามหาวธในการรกษาโรคกระดกทมความผดรปของแขน ขา อวยวะตางๆและนอกจากนยงมอาการกลามเนอออนแรง ในแถบเขต

เมองอตสาหกรรมประเทศองกฤษ และทางทวปยโรปตอนเหนอและจงถกนามาสกดเปนวตามนดไดในเวลาตอมาประเภทของวตามนด

วตามนด เปนกรปทางเคมของสารประกอบ สเทอรออยางหนง ซงมคณสมบตชวยในการปองกนโรคกระดกออน กระดกพรน โดยรปแบบของวตามนดมประมาณ 10 ประเภทหรอมากกวานน แตจะมอยเพยง 2 ประเภท ทเกยวของกบทางโภชนาการดงตอไปน

1. วตามนด 2 (Ergocalciferol or Calciferol

or Vitamin D2) สามารถพบไดใน พช รา ยสต เปนตน วตามนดชนดนมสารตงตนมาจากสารเออรโกสเตอรอล (Ergosterol) ทสมผสกบแสงอลตราไวโอเลต ในชวงความถ 230 นาโนเมตร (nm) การเสรมวตามนดนจะใชในรปเออรโกแคลซเฟอรอล

2. วตามนด 3 (Cholecalciferol or Actiated

7–Dehydrocholesterol or Vitamin D3) พบในนามนตบปลา ไขแดง และการสงเคราะหแสงแดดทผวหนงทงคนและสตว วตามนชนดนเกดจาก ในผวหนงซ งจะมสาร7-ด ไฮโดรคอเลสเตอรอล เมอถกแสงอลตราไวโอเลต จากแสงแดดหรอจากเครองมอ ในชวงความถ 275 – 300 นาโนมเตอร (nm) จะเปลยนเปนสาร คอลแคลซเฟอรอล (Cholecalciferol) หรอวตามนด3 ไดโดยในการเปลยนจะเกดจากคอเลสเตอรอล ทผนงของลาไสเลกแลวสงผานไปยงผวหนง

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 2

ปรมาณของวตามนดทเกดขนมปจจยทเกยวของดงน

1. ปรมาณของแสง UV จากแสงแดดในตอนเชา หากเขาสชวงฤดหนาว ปรมาณของแสง UV อาจจะนอยกวาปกต โดยฤดหนาวอาจจะมแสง UV ไมถง 1 ชวโมง สวนฤดรอนอาจจะกนเวลาถง 4 ชวโมงเลยทเดยว

2. เกดจากวสดและอปกรณปองกนความรอนตางๆในชวตประจาวน เชน กระจก หนาตาง มานกนประตหนาตาง เสอผาและสของผวหนง (Melanin) ทชวยปองกนใหรางกายไดรบแสงจากธรรมชาตนอยกวาปกต

นอกจากนยงมขอมลในการศกษาปรมาณของวตามนดในเลอดทไดจากการสงเคราะหจะเปลยนไปตาม ฤดกาล เชน ในฤดรอนความเขมขนของวตามนดในเลอดจะสงกวาในฤดหนาว

คณสมบตของวตามนดวตามนด มคณสมบตเฉพาะตวคอ เปนวตามนท

ไมละลายในนาแตจะละลายไดเฉพาะในไขมนเทานน ซงวตามนด ทมความบรสทธ จะเปนผลกสขาวและไมมกลน ทนตอความรอนไดดแตตองไมเกน 140 องศาเซลเซยสและยงมความทนตอออกซเดชน กรดและดางออน แตจะเสยไดงายหากถกแสง อลตราไวโอเลต

ประโยชนของวตามนด มอะไรบาง

วตามนด มประโยชนมากมายหลากขอ ซงสามารถแบงแยกตามรายละเอยดไดดงน

1. ชวยในการดดซมแคลเซยมและฟอสฟอรสจากลาไสวตามนดจะไปชวยใหการดดซมแคลเซยมและฟอสฟอรสจากลาไสทางานไดดขน ซงสงผลใหการสรางกระดกและฟนเปนไปในทางทด โดยเฉพาะในเดกและยงชวยปกปองกระดกจากการเปนโรคกระดกผ ชวยลดความเสยงตอการแตกหกของกระดกทเกดจากโรคกระดกผวตามนดสามารถชวยใหรางกายดดซมแคลเซยมไดประมาณรอยละ 30-35 จากอาหารทบรโภคเขาไป แตถาไมมวตามนด รางกายดดซมแคลเซยมไดเพยงรอยละ 10 เทานน

2. ชวยรกษาระดบความดนเลอด วตามนด ชวยใหระบบของหลอดเลอดในรางกายทางานไดดยงขนหากไดรบปรมาณวตามนดทเพยงพอและเหมาะสมจะสามารถชวยลดความเสยงตอการเปนโรคความดนสง ไดอกดวย

3. ชวยสงเคราะห Mucopolysaccharide ซงเปนสารทจาเปนในการสราง คอลลาเจน ใหกบรางกาย

4. ชวยควบคมปรมาณของแคลเซยม และฟอสฟอรส

ในกระแสเลอด ไมใหตาลงจนเกดอนตราย เชน แคลเซยมจะตองอยในเลอดประมาณ 7 มลลกรม/เดซลตร โดยวตามนด จะกระตนการดดแคลเซยมในลาไส มฉะนน แคลเซยม จะถกขบออกจากรางกายไปหมด และวตามนดจะกระตนการนาเอาฟอสฟอรสมาใชโดยจะคอยทาหนาทกระตนตลอดเวลา

5. ชวยลดความเสยงตอโรคซมเศรา เนองจากวตามนด จะไปชวยกระตนใหเกดการผลตฮอรโมน เซโรโทนน ซงเปนฮอรโมนชนดทชวยทาใหรสกอารมณด ลดความวตกกงวลจากภาวะของโรคซมเศรา ขณะทการขาด เซโรโทนน สงผลใหเกดความเครยดได

6. ชวยสงเคราะหนายอยใน Mucous Membrane ซงจะเกยวของกบการเคลอนยายแบบ Active Transport ของแคลเซยมใหสามารถขามเซลลไปไดโดยงาย

7. ชวยในการดดซมกลบของกรดอะมโน ทไต หากรางกายไดรบวตามนด ในปรมาณทเพยงพอแลวจะชวยใหอตราการดดซมกลบของกรดมโนทางานไดดขน และจะลดปรมาณลงในปสสาวะ

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 3

8. ชวยลดอาการปวดหวจากโรคไมเกรน เนองจากวตามนดจะไปชวยใหระบบหมนเวยนเลอด ทางานไดดขน จงสงผลใหหลอดเลอดเกรงและคลายตวตามปกตจงชวยลดอาการปวดหวจากโรคไมเกรนได

9. ชวยในกระบวนการทสาคญตางๆ ของรางกายวตามนด ยงมประโยชนอกมากมาย เชน เกยวของกบการใชเกลอซเตรท, การใชคารโบไฮเดรตและ การใชฟอสฟอรสในรางกาย เปนตน

สามารถหาวตามนดไดจากทไหนบาง?

วตามนด ไมอาจสงเคราะหขนไดเองจากในรางกายมนษย แตเราสามารถพบวตามนดไดในอาหารทเราทานเขาไปในชวตประจาวนอยแลว หรอไดมาจากการไดรบแสงแดดในตอนเชา ซงมรายละเอยดดงตอไป 1. วตามนด ทไดจากการบรโภคอาหารแหลงของอาหารทอดมไปดวยวตามนด ไดแกตบ ไขแดง เนย นม ปลาทมไขมนสง เชน ปลาแซลมอล ปลาทนา และนามนตบปลา ปลาซาดน เปนตน 2. วตามนดทได จากการรบแสง UV นอกจากอาหารแลว การไดรบแสง UV ในตอนเชา ยงสามารถชวยใหรางกายไดรบวตามนด อกดวยซงจะไดจานวนมากหรอนอยกขนอยกบปรมาณของแสงแดดในวนนนๆ 3. วตามนดทไดจากการทานอาหารเสรมปจจบนมผผลตหลายเจาไดวางขายผลตภณฑ วตามนด ซงสามารถชวยเพมปรมาณวตามนดในรางกายได แตกมราคาทสงดวยเชนกน

ปรมาณทเหมาะสมของวตามนดทรางกายควรไดรบ วตามนด กเหมอนกบวตามนอกหลายๆชนด ทจะไดรบประโยชนสงสดหากไดรบในปรมาณทเหมาะสม แตหากไดรบมากหรอนอยเกนไปกจะสงผลเสยตอรางกายไดเชนกน ดงนนจงไดมการคานวณถงปรมาณทเหมาะสมของวตามนด ดงตารางดงตอไปน

วย ชวงอาย ปรมาณของวตามนดท เหมาะสม

ทารก 6 – 12 เดอน 5 ไมโครกรม/วน

เดก 1 – 8 ป 5 ไมโครกรม/วน

วยรน 9-18 ป 5 ไมโครกรม/วน

ผใหญ 19-50 ป 5 ไมโครกรม/วน

ผใหญ 51-70 ป 10 ไมโครกรม/วน

ผใหญ >70 ป 15 ไมโครกรม/วน

จากขอมลพบวา การไดรบปรมาณของ วตามนด 2.5 ไมโครกรมตอวนจะสามารถปองกนโรคกระดกออนและชวยใหมการดดซมของแคลเซยมในลาไสอยางเพยงพอสาหรบการสรางความเจรญเตบโตของกระดกและฟนในทารก แตการกนวนละ 10 ไมโครกรมน น ชวยสง เสรมการดดซมใหดย งข น นอกจากนการวจยโดยศนยวจยโรคมะเรงของมหาวทยาลยแคลฟอรเนย พบวา ถากนวตามนดขนาด 25 ไมโครกรมทกวน จะสามารถปองกนโรคมะเรงลาไสใหญไดถงรอยละ 50 เลยทเดยว

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 4

ผลกระทบหากไดรบวตามนดนอยเกนไป

หากรางกายไดรบปรมาณของวตามนดท ไมเพยงพอ จะสงผลกระทบตอรางกายคอ การดดซมของแคลเซยมและฟอสฟอรสจากลาไสเลกนอยลง ทาใหเปนสาเหตของการเกดโรคเกยวกบกระดก อยาง กระดกผดรป กระดกไมแขงแรงจนรบนาหนกไมไหว ทาใหเกดการโคงงอของกระดก นอกจากนขาดขาดวตามนด ยงมผลอกหลายประการ เชน 1. ภาวะกระดกออนในเดก (Ricket) โรคนจะพบไดในเดกอายประมาณ 1-3 ขวบ ซงเปนระยะทเดกกาลงเจรญเตบโตมอาการทสาคญของโรค ดงน – ขาโกง (Bow Legs) เนองจาก กระดกขาออนไมแขงแรงพอทจะรบนาหนกตวไหว นอกจากนยงมอาการทขอเขาโคงเขาหากน (Knock – Knees) เพราะขอเขาไมแขงแรงพอทจะรบนาหนกตวเชนเดยวกน

– รอยตอกะโหลกทกระหมอมปดชา กะโหลกศรษะมขนาดใหญกวาปกตกะโหลกศรษะจะมความออนนมกวาคนปกต ถากด อาจจะยบไดเรยกวา Craneotabes – เกดความผดปกตขนทกระดกซโครง ทาใหกระดกอกและกระดกซโครงโกงขน เรยกวา Concave Breast หรอ Pigion Breast นอกจากนเกดการบวมขนตรงปลายของกระดก (Epiphysis) ทตอกบขอและตรงสองขางของกระดกซโครงทาใหมความโปงนนเปนเมดกลมเหมอนใสลกประคาคอเรยกวา “Rachitic rosary” – อารมณแปรปรวน ขนๆ ลงๆ กลายเปนคนทหงดหงดงาย – กระดกขอตางๆมการขยายขนาด เชน กระดกขอมอ ขอเทา และหวเขาโตผดปกต

– การเจรญเตบโตของกลามเนอ เปนไปไดไมด ไมแขงแรง – จะมอาการฟนผเรวกวาปกต หรอ ฟนขนชากวาปกต กระดกฟนและกระดกขากรรไกรมรปรางทผดปกตไป

2. ภาวะกระดกออนในผใหญ (Osteomalacia) เปนโรคกระดกโรคชนดหนง ทเกดจากการบกพรองในกระบวนการสรางความแขงแรงของเนอกระดกหรอมวลกระดกซงมสาเหตหลกมาจากการขาดวตามนดและแคลเซยมในผใหญ เน องจากเปนระยะท กระดกเจรญเตบ โตเตมท แล ว เจรญเตบโต มอาการทสาคญของโรคดงน – กระดกจะออนและไมแขงแรง สวนใหญจะเปนกระดกบรเวณขา กระดกสนหลง กระดกเชงกราน ทาใหรปรางผดปกต เชน หลงโกง – กระดกเปนโพรงเปราะและหกไดงาย เนองจากแคลเซยมและฟอสฟอรสสลายตวออกจากกระดกออกไปเรอยๆทาใหกระดกไมแขงแรงเหมอนคนปกต – รสกเจบและปวดตามขอ ตามกระดกบรเวณทวรางกาย 3. อาการชก (Tetany) การขาดวตามนด ยงสงผลใหรางกายเกดอาการเหนบชามอาการกลามเนอกระตก และอาจมอาการชกในบางคร ง ซงเกดจากการทปรมาณของแคลเซยมในเลอดลดตาลงกวา 7.5 มลลกรม/เดซลตร ทงนเพราะรางกายดดซมแคลเซยมและวตามนดไดนอยกวาปกตหรออาจเกดจาก การตอมพาราธยรอยดถกกระทบกระเทอนยางแรง ซงวตามนดและพาราธยรอยดฮอรโมน นนทางานรวมกนในการขนสงแคลเซยมใหเปนไปตามปกต ถาขาดอยางใดอยางหนงจะทาใหเกดอาการดงกลาว

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 5

4. ฟนผ (Dental Caries) หากรางกายขาดวตามนด จะทาใหรางกายขาดแคลเซยม จงสงผลกระทบใหเกดอาการฝนพมากกวาคนปกตตวอยางเชน พบวาเดกทไดรบนม ไข เนอ ผกและผลไมหรอบรโภคอาหารทมวตามนดสงจะมโอกาสนอยทจะเปนโรคเกยวกบฟนผ เปรยบเทยบกบคนทบรโภควตามนดปานกลาง ดงนนหากไมอยากฟนผงายตองใหรางกายไดรบปรมาณวตามนดทเหมาะสมดวย

ผลกระทบหากไดรบวตามนดมากเกนไป

นอกจากการขาดวตามนด ทสงผลกระทบตอรางกายแลว หากรางกายไดรบวตามนดมากเกนไป กจะสงผลกระทบตอรางกายไดเชนกน เรยกภาวะนวา อาการเปนพษเนองจากไดรบวตามนดเกน (Hypervitaminosis D) โดยเฉพาะผทไดรบปรมาณวตามนดมากถง 3 แสน ถง 8 แสน I.U. ตอวนเปนระยะเวลานานตดตอกน หากรางกายไดรบวตามนดประมาณ 3 หมน I.U ตอวนหรอมากกวา จะเกดผลตอเดก

ทารกได และหากไดรบปรมาณมากถง 5 หมน I.U. กจะเปนอนตรายตอเดกวยกาลงโตไดเชนกน ซงอาการทพบจากการไดรบวตามนดเกนจะมดงตอไปน – มอาการคลนไส อาเจยน ทองเดน – ปสสาวะมากกวาปกต ทงกลางวนและกลางคน – หวนาตลอดเวลา – นาหนกตวลดลง เนองจากมการสลายของแคลเซยม

ออกมาจากกระดก – บางรายทอาการหนก สามารถเสยชวตไดเลย จากการ

ลมเหลวของอวยวะตางๆในรางกาย สาหรบในการรกษาอาการวตามนดเกนในรางกายนน หากมอาการตามเบองตนน ควรลดปรมาณของวตามนดลง โดยเฉพาะผททานอาหารเสรมตางๆ ควรดปรมาณสวนประกอบใหดกอน สวนผใดทมอาการเรมหนกแลวใหรบไปพบแพทยในทนท

วตามนด ทเปนสงจาเปนตอรางกาย เปนสงทรางกายผลตออกไมไดเอง ตองไดมาจากการบรโภคอาหารเทานน แตวตามนดจะพเศษกวาวตามนอนๆ เนองจากสามารถไดมาจากการรบแสง UV ในตอนเชาดวยทงน วตามนดกเหมอนกบวตามนชนดอนๆ ทวไป หากไดรบในปรมาณทเหมาะสม กจะเกดประโยชนสงสดกบรางกาย แตหากไดรบในปรมาณทมากหรอนอยจนเกนไป กลวนแตสงผลกระทบตอรางกายทงสน ดงนนจงควรรบปรมาณวตามนด เขาสรางกายในปรมาณทเหมาะสมจงจะดทสด

การประเมนสภาวะวตามนดในรางกาย แนะนาใหใชระดบ 25(OH)D ในการประเมนสภาวะ วตามนดในรางกาย ถงแมวา 1,25(OH)2 D จะเปน

metabolite ของวตามนดทออกฤทธ แตเนองจากรางกายมการควบคม การสงเคราะห 1,25(OH)2 D เปนอยางดทาใหระดบ 1,25(OH)2 D ไมเปลยนแปลงมากนก ถงแมมภาวะขาด วตามนด การตรวจวเคราะห 25(OH)D ในปจจบนมหลายวธไดแก

1. Immunoassay วธนอาศยหลกการ antigen จบกบ antibody ซงมวธ การตรวจหลายวธไดแก

• Radioimmunoassay(RIA) ปค.ศ. 1985 ไดมการพฒนาวธRIA มาใชในการตรวจวเคราะห 25(OH)D วธนเปนการตรวจวเคราะห 25(OH)D2 และ 25(OH)D3 รวมกนการตรวจวเคราะหตองอาศย การตดฉลากสาร

กมมนตรงสเมอแรกเรมสารกมมนตรงส ทใชคอ 3H ตอมาในปค.ศ. 1993 ไดเปลยนมาเปน 125I วธนมขนตอนการตกตะกอน protein ดวย acetonitrile กอน ทาการว เคราะห ขอจ ากดคอ ว ธ น ไม เหมาะกบหองปฏบตการ ทไมมพนทสาหรบการตรวจวเคราะหสารทมการปนเปอนสาร กมมนตรงสวธนใหผลการตรวจใกลเคยงกบวธ HPLC (High performance liquid

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 6

chromatography และวธ liquid chromatography-tandemmassspectrometry(LC-MS/MS) แตอยางไรกตาม มบางการศกษาททาการเทยบผลการตรวจ ดวยวธ RIA กบ LC-MS/MS พบวาทความเขมขนของระดบวตามนดตา วธ RIA จะใหผลทตากวาและทความเขมขนของ ระดบวตามนดสง วธ RIA จะใหผลทสงกวา ซงโดยเฉลยแลว วธRIA จะใหผลระดบวตามนดทสงกวาวธLC-MS/MS ประมาณ รอยละ13

• Enzyme-linked immunosorbent assay วธนมการใชกนนอย ขอมลจากองคกรททาการ ประเมนคณภาพหองปฏบตการในการตรวจวเคราะห วตามนด(DEQAS) พบวา วธนม recovery ตา (25(OH)D2 อยทรอยละ 56 และ 25(OH)D3 อยทรอยละ 79) นอกจากนยงใหคาความเขมขนของระดบวตามนดทตากวา วธRIA ประมาณ 5.2-6ng/mL(31) และตากวาวธ LC-MS/MS ประมาณรอยละ 21

• Chemiluminescent immunoassay ปค.ศ. 2004 ไดมการพฒนาการตรวจวเคราะหมา เปนวธchemiluminescence วธน เปนเทคโนโลยใหมท สามารถทาการตรวจวเคราะหบนเครองอตโนมตทาให ประหยดเวลาในการตรวจ สงผลใหการตรวจวเคราะหนม ความสะดวกและรวดเรวมากขน เหมาะสาหรบหองปฏบต การทวไป แตมขอเสยคอ antibody อาจจะตรวจจบกบ metabolites อนๆ ของวตามนดซงอาจทาใหการวดดวย วธนมคาสงกวาปกตได

2. Chemistry- based assay วธนอาศยหลกการแยกตามคณสมบตทางเคม ของสาร ไดแกวธHPLC และ LC-MS/MS ซงทงสองวธน สามารถแยกวเคราะหระดบของ 25(OH)D2 และ 25(OH)D3 ไดอยางแมนยา โดยวธLC-MS/MS มความไวมากกวา HPLC ในการวดระดบ 25(OH)D2 หรอ 25(OH)D3 ทมคาตามาก ปจจบนเปนทยอมรบกนวาวธLC-MS/MS

เปน reference method ในการประเมนสภาวะของวตามนดแตขอจากดของทง 2 วธนคอ เครองมอทใชตรวจมราคาแพง และการวเคราะหตองอาศยผเชยวชาญในการควบคม เครอง และถงแมวาจะมการพฒนาใหตอกบเครอง semi-automate หรอ automate ไดแตกยงใชเวลาในการ ตรวจวเคราะหนานกวาวธimmunoassay

คาปกตของระดบ 25(OH)D โดยปกตแลวคาปกตของสารตางๆ ในรางกาย คานวณ มาจาก คาเฉลย + 2 เทาของสวนเบยงเบนมาตรฐานของ ประชากรทมสขภาพแขงแรงสมบรณด แตสาหรบระดบ 25(OH)D พบวาคาทไดจากการคานวณดงกลาวในแตละประเทศมความแตกตางกนอยางมาก ทงนเนองจากระดบ วตามนดของประชากรในแตละการศกษาจะขนอย กบปจจยทเกยวของหลายประการ จงเปนทมาของการกาหนดคา เกณฑปกต ตามหลกฐานจากการศกษาในเชงประโยชนตอรางกายแทน

อยางไรกตามเกณฑของระดบ 25(OH)D ท กาหนดวามการขาดวตามนดกยงมความแตกตางกนระหวางองคกร Institute of Medicine (IOM) ประเทศสหรฐอเมรกา และEndocrine Society ประเทศสหรฐอเมรกา ดวยเหตผลจากมมมองในเชงกลมประชากร ตางกน โดย IOM จะคานงถงประชากรทวไปเปนหลก สวน Endocrine Society จะคานงถงประโยชนของประชากรกลม เสยงเปนหลก

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 7

เอกสารอางอง แอพเพลเกต, ลซ. 101 อาหารรกษาหวใจ.–กรงเทพฯ : องคการคาของครสภา, 2547. 342 หนา. 1. อาหารเพอสขภาพ. 2.โภชนบาบด. I.จงจต อรรถยกต, ผแปล. II.ชอเรอง. 641.56311 ISBN 974-00-8692-6. Bergman P, Lindh AU, Björkhem-Bergman L, Lindh JD. Vitamin D and Respiratory Tract Infections: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. PLoS One2013;356:e65835. Yakoob MY, Salam RA, Khan FR, Bhutta ZA (November 2016). “Vitamin D supplementation for preventing infections in children under five years of age”. The Cochrane Database of Systematic Reviews. John Wiley & Sons, Ltd. 11: CD008824.. Martineau AR, Jolliffe DA, Hooper RL, Greenberg L, Aloia JF, Bergman P, et al. (February 2017). “Vitamin D supplementation to prevent acute respiratory tract infections: systematic review and meta-analysis of individual participant data”. BMJ. 356

Giovannucci E, Liu Y, Rimm EB, Hollis BW, Fuchs CS, Stampfer MJ, et al. Prospective study of predictors of vitamin D status and cancer incidence and mortality in men. J Natl Cancer Inst 2006;98:451-9. 2.

Garland CF, Garland FC, Gorham ED, Lipkin M, Newmark H, Mohr SB, et al. The role of vitamin D in cancer

prevention. Am J Public Health 2006;96:252-61. 3.

Grant WB, Garland CF. The association of solar ultraviolet B (UVB) with reducing risk of cancer: multifactorial

ecologic analysis of geographic variation in age-adjusted cancer mortality rates. Anticancer Res 2006;26:2687-99.

หองเจาะเลอด โรงพยาบาลธรรมศาสตรฯ เปดบรการเจาะเลอด จ – ศ เวลา 07.00 – 16.00 น. จ – ศ เวลา 16.00 – 20.00 น. คลนกพเศษเฉพาะทาง เสาร เวลา 07.00 -12.00 น. คลนกพเศษเฉพาะทาง ส าหรบผปวยนอกเวลาและเจาะเลอดลวงหนาไมรอผลตรวจ

ใหบรการทกวน 16.00 -24.00 น. ตกกตตวฒนา ชน 1

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 8

ภรภทร ชดดนอก นกเทคนคการแพทย

หนวยบรหารจดการสงสงตรวจและบรการผปวยนอก

การเจาะเลอดเปนเทคนคพนฐานทมความสาคญในการตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการ เปนขนตอนกอนการวเคราะหใชจดเกบตวอยางเลอดและเปนเทคนคทมผลกระทบตอ ความถกตอง แมนยา ดงนน การเจาะเลอดดวยเทคนคทถกตอง มการเตรยมผปวยทด มความรความเขาใจและทราบวธจดการเกยวกบปจจยตางๆทเกยวของและกระทบตอการตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการ จะทาใหผทาหนาทท เก ยวของสามารถจดเกบตวอยางเลอดทมคณภาพ เพอสงมอบใหหองปฏบตการทาการตรวจวเคราะหไดอยาง ถกตอง แมนยา และกอใหเกดประโยชนแกผปวยไดอยางแทจรง

ตวแปรในชวงกอนการวเคราะห (Pre-analysis)

1. ทาทางหรออรยาบถ เมอผใหญเปลยนจากทานอนมาเปนทายน จะเกดการเปลยนแปลงของปรมาณเลอดในรางกายประมาณรอยละ 10 ( ประมาณ 600-700 มลลลตร ) ซงเกดจากการทมการเพมขนของความดนชนด infiltration แทรกซมในหลอดเลอด สงผลใหมการเคลอนทของนาออกจากหลอดเลอด มผลทาใหมการลดลงของปรมาณพลาสมาและปรมาณเลอด อกทงยงมการเพมขนของความเขมขนของโปรตนในพลาสมา ดงนน ในการเจาะเลอดผปวย ควรใหผปวยนงพกอยางนอย 30 นาท กอนการเจาะเลอด

2. การนอนพกรกษาตวในโรงพยาบาลนานๆและขาดการเคลอนไหว ทาใหมการลดลงของปรมาณพลาสมาและสารนาภายนอกเซลล

3. การออกกาลงกาย ผลของการออกกาลงกายตอการตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการขนอยกบชนดและระยะเวลาในการออกกาลงกาย

4. การฝกฝนรางกาย นกกฬาทฝกฝนรางกายเปนประจา จะมการเพมขนของสารทหลงมาจากกลามเนอ ไดแก CK, CK-MB, Urea, Urate และ Creatinine นอกจากน ยงมการเพมขนของ HDL-cholesterol มการลดลงของ Cholesterol และ Triglyceride

5. ความแปรผนตามชวงเวลา สารตางๆในรางกายมการเปลยนแปลงตามชวงเวลาของวนได โดยเฉพาะการหลงฮอรโมนในรางกาย ดงนน จงแนะนาวาการวดระดบฮอรโมนควรทาใน

ตอนเชา เวลา 6.00-8.00 น. และถาตองมการตดตามการรกษาควรเจาะเวลาเดยวกนทกครง

6. การทองเทยว การเดนทางทมการเปลยน แปลงในเขตเวลา โดยเฉพาะ ถามากกวา 10 เขตเวลา จะทาใหมการเปลยนแปลง คากลโคส,Triglyceride

7. อาหาร การรบประทานอาหารทแตกตางกนสงผลตอการวดระดบสารตางๆ เชน ชอบทานอาหารไขมนสง ระดบ Triglyceride สง รบประทานโปรตนสง จะทาใหระดบ Phosphate , Urate , Ammonia สงขน

8. การสบบหร สารนโคตนในบหร มฤทธ เพมระดบ Epinephrine ทาใหมการเพมขนของกลโคสและแลคแตท

9. การดมสรา เครองดมแอลกอฮอลมฤทธยงยงกระบวนการ gluconeogenesis มผลใหระดบนาตาลในเลอดลดลงและสารคโตนสงขน

10. อาย จะพบวาคาอางองตางๆ แบงตามชวงอาย เพราะเนองจากระดบตางๆแตละชวงอายมคาไมเทากน

11. เพศ ผหญงและผชายจะมระดบฮอรโมนเพศไมเทากน 12. เชอชาต คนผวสกบคนผวขาวมระดบสารแตกตางกน

เชน CK , CK-MB ของคนผวสจะมมวลกลามเนอมากกวา จงมคาอางองมากกวา

13. สงแวดลอม ไดแก สภาพความสงของพนท จะพบวาคนทอยในพนทสงภเขา จะมระดบ Hemoglobin และ Hematocrit สงกวาคนพนทราบ การอยในททมอณหภมโดยรอบต างกน จ าท า ให ม การลดลงของโประตนและโพแทสเซยม

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 9

หลกเกณฑพนฐานของการเจาะเลอดจากหลอดเลอดดา โดยอางองมาตรฐานของ Clinical Laboratory Standard Institute (CLSI) เนนขอกาหนด 3 เรอง ดงน

1. สงอานวยความสะดวก การเจาะเลอดควรทาในสถานททสะอาด เงยบ และเปนสวนตว มอางลางมอสาหรบเจาหนาท

เกาอสาหรบนงเจาะเลอด ตองออกแบบใหนงสบาย ปลอดภยสงสดสาหรบผปวยและผทาการเจาะเลอด ตองเขาหาผปวยไดสะดวก

พนทหองเจาะเลอด ตองมตเกบอปกรณ โตะจดการเกบสงสงตรวจ

2. วสดอปกรณ ควรมดงตอไปน รถเขนวางอปกรณ

ถาดใสอปกรณ ถงมอ เขมและกระบอกจบเขมกระบอกฉดยา หลอดบรรจเลอด สายรดแขน นายาฆาเชอ ผากอซ ภาชนสาหรบทงของมคม นาแขงหรอตเยน พลาสเตอรปดแผล คมอจดเกบสงสงตรวจ

รปแสดง ภาชนะจดเกบสงสงตรวจจากเลอด

3. ขนตอนการเจาะเลอด

1.เตรยมการลงบญชเลขลาดบการเจาะเลอด 2. การตรวจสอบยนยนผปวย โดยซกถามชอเตมของ

ผปวย 3. ตรวจสอบการเตรยมตวของผปวยกอนการเจาะเลอด

เชน การอดอาหาร 4.จดวสดอปกรณและหลอดบรรจเลอดใหถกตอง

สอดคลองกบมาตรฐานความปลอดภยของหนวยงาน 5.จดทาทางของผปวย ใหอยในทาสบาย เหยยดแขนขาง

ทจะเจาะ 6.รดแขนผปวยเพอหาเสนเลอดดา เลอกตาแหนงทจะ

เจาะ โดยหามรดเกน 1 นาท 7.สวมถงมอทกครงทจะเจาะเลอด 8.ทาความสะอาดตาแหนงทจะเจาะเลอดดวย 70 %

แอลกอฮอล เชดวนเปนวงกลม เรมจากจดทเจาะออกไปรอบๆ เปนกนหอย

9. ทาการเจาะเลอด เมอเหนวามเลอดไหลเขาหลอดเลอด ใหผปวยแบมอและจดเกบเลอดใสภาชนะ ใหถกตองตามลาดบของชนดหลอดบรรจเลอด พรอมกบ mix เลอดใหเขากบสารกนแขงตว อยางนอย 8-10 รอบ

10.ปลดสายรดแขน และใชสาล กดบรเวณทเจาะทาการ

หามเลอด 11.ถอดเขมออกและทงเขมในภาชนะสาหรบทงของมคม 12.นาสงสงสงตรวจไปทหองปฏบตการ

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 10

การเจาะเสนเลอดดาโดยทวไปมเทคนคสาคญ 2 เทคนค คอ

1. การเจาะเลอดโดยใชกระบอกดดเลอดและเขมธรรมดา 2. การเจาะเลอดดวยระบบสญญากาศ ในทน ขอกลาวถงเฉพาะเทคนคการเจาะเลอดดวยระบบสญญากาศเทานน

การเจาะเลอดดวยระบบสญญากาศนยมใชในโรงพยาบาลขนาดใหญ เขมสาหรบการเจาะ มลกษณะพเศษ คอ มคมสองดาน และมเกลยวตรงกลางไวยดกบตวกระบอกจบ สวนคมดานหนงไวเจาะผานชนผวหนง อกดานมไวสาหรบแทงทะลจกหลอดบรรจเลอด

วธการเจาะเลอดดวยระบบสญญากาศ

1.เลอกแขนทจะเจาะ พรอมดตาแหนงทเหมาะสมทจาทาการเจาะเลอด

2.ใชสายยางรดแขนขางทจะเจาะ จดวางแขนผปวยใหเหยยดตรง โดยใชหมอนสอดใตขอศอก

3. ทาความสะอาดผวหนง ดวย 70% แอลกอฮอล 4.เจาะเลอดโดยใหเขมทามมกบผวหนง ประมาณ

30 องศา 5. เมอแทงเขมเขาเสนเลอดแลว จงใสหลอด

สญญากาศเขาไปในสวนท กลวงของกระบอกจบ (Holder) และดนจนเขมดานทมจกยางหมอย แทงทะลฝาจกยางของหลอด เลอดผปวยจะไหลเขาสหลอดเลอดทนทตามปรมาณทกาหนด

6. เมอได เลอดครบตามตองการ ใหด งหลอดเลอดออกและถอดสายยางรดแขนออกดวย

7.ใชสาลกดเบาๆบรเวณทเจาะแลวดงเขมออก 8.หลงจากนน ใหผปวยกดสาลไวใหแนน เมอเลอดหลดไหลคอยเลกกด

ภาวะแทรกซอนทเกดจากการเจาะเสนเลอดด า

• การเกดจาเลอด ขณะเจาะหรอหลงเจาะ จะตองปลดสายยางรดแขนและถอดเขมออกทนท

• หลอดเลอดแขงไมเหมาะแกการเจาะ และอาจเกดการอดตน เนองจากเสนเลอดเสนนนถกเจาะซาหลายๆครง

• การตดเชอ เกดขนเนองจากเครองมอทเจาะไมสะอาด

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 11

• ขอดของการเจาะดวยระบบสญญากาศ

• เปนระบบปดทผเจาะเลอดสมผสกบเลอดผปวยนอยทสด

• เลอดทเจาะไดสดสวนพอเหมาะกบสารกนเลอดแขงในหลอดบรรจเลอด

• สามารถเจาะเลอดผปวยไดครงละหลายๆหลอดโดยผปวยถกเจาะครงเดยว

• ขนตอนการเจาะงาย ไมซบซอน

• ผเจาะไมเสยงตอการถกเขมต าจากขนตอนการถอดเขมเมอถายเลอดลงหลอด

ขอควรระวงในการเจาะเลอดดวยระบบสญญากาศ

• หามหมนหรอเปดจกหลอดเกบสญญากาศ เพราะหลอดจะสญเสยความเปนสญญากาศ

• ไมควรใชหลอดสญญากาศทหมดอายแลว

• มอทจบกระบอกจบและเขมควรตรงใหแนนไมขยบ

• ไมควรดงหลอดออก ในขณะทเลอดยงไหลเขาไมเตมปรมาณทก าหนด เพราะจะท าใหผปวยรสกเจบ

• เมอเจาะเลอดไมถกเสน ไมควรดงหลอดออกกอนเปลยนทศทางเขม เพอรกษาระบบสญญากาศภายในหลอด

• เมอแนใจวาเจาะถกเสนเลอด แตเลอดไมไหลเขาหลอด อาจเกดจากหลอดเลอดทใชหมดอายหรอสญเสยระบบสญญากาศ ใหเปลยนหลอดบรรจเลอดใหม

การปฏบตตวหลงการเจาะเลอด

ควรใชนวกดสาลบรเวณแผลทเจาะเลอดประมาณ 5- 10 นาท เพอกระตนการทางานของเกลดเลอดใหเลอดหยดไหล ไมควรพบขอศอก เนองจากจะทาใหหลอดเลอดหยอนและรทเจาะจะเปดกวาง ทาใหเลอดออกมาก

หากมอาการหนามด วงเวยน รบแจงเจาหนาท และควรนงพกสกคร ไมลกเดนทนท

หากมอาการเขยวชาบรเวณจดทเจาะเลอด ใหใชผาชบนาเยนประคบในวนแรกเพอใหหลอดเลอดหดตว ประใชผาชบนาอนประคบในวนตอมาเพอสลายกอนเลอด

แหลงอางอง

1. รศ.พญ.นลรตน วรรณศลป. จดบอดสาคญทไมควรมองขามในการเจาะเลอด Important Blind Spots in Phlebotomy. พมพครงท1. สมทรปราการ: แอล.ท.อารต พรนตง พมพ2559

2. นวพรรณ จารรกษ. คมอการจดเกบตวอยางเลอด. พมพครงท1. สมทรปราการ: แอล.ท.อารต พรนตง พมพ2550 3. การเตรยมตวกอนเจาะเลอด. (Internet). เขาถงเมอ 16 เมษายน 2561. เขาถงไดจาก http://bamras.ddc.moph.go.

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 12

วราภรณ บบผา นกเทคนคการแพทย

หนวยเคมคลนก

เฟอรรตน (Ferritin) คอโปรตนทถกธาตเหลกฝงตวจบตดอยภายในเนอเยอของอวยวะตางๆ ซงจะมลอยอยในเลอดนอยมากหรอแทบไมพบเลย โดยอาจสรปไดวาการตรวจวดหาคาเฟอรรตน (Ferritin) จากเลอดโดยปกต กเทากบการตรวจหาคาธาตเหลกในเลอดโดยตรงนนเอง ทงน เฟอรรตน (Ferritin) ยงใชในการตรวจเพอวดคาเลอดในการหาความผดปกตของเลอดและโอกาสในการปวยดวยโรคบางชนดอกดวย

การตรวจหาค า ธ า ต เ ห ล ก ใ นเลอด ดวยคาเฟอรรตน (Ferritin) จะทาใหทราบวาขณะ น ธาตเหลกอยในระดบความพรอง

ทอาจนาไปสผลเลอดทแสดงออกวาเปนโรคโลหตจาง หรอมธาตเหลกสงเกนไปทอาจนาไปสการเกดสภาวะเปนพษจากธาตเหลกทมความอนตรายเชนกน และนอกจากนการตรวจหาคา Ferritin กสามารถตรวจวดสญญาณบงชโรคมะเรง (Tumor marker) ไดอกดวย เมอพบวาระดบของ Ferritin มคาทสงผดปกตในเลอดนนเองโดยสวนใหญแลวธาตเหลกภายในรางกายมกจะรวมอยกบโปรตนเสมอ ทาใหรางกายตองมการสรางกรดชนดหนงขนมา คอ กรดเซยลค (Sialic Acid) โดยเปนกรดทจะทาใหโปรตนสามารถเกบรกษาธาตเหลกไดดยงขน ซงเมอกรดเซยลค รวมกบโปรตนและนาตาล

(จากเลอด) กจะทาใหเกดเปนสารประกอบชนดหนงทเรยกวา SAG หรอ Siakicasid – Rich Glycoprotein นนเอง โดยสาร SAG นจะทาใหธาตเหลกทาปฏกรยากบออกซเจนไดวองไวมากขน จนเปลยนสถานภาพกลายเปนสารอนมลอสระ ทอาจจะทาใหกอใหเกดมะเรงกบเนอเยอทสารตวนไปสมผสกระตนใหเซลลโรคมะเรงทมอยกอนแพรกระจายตวออกไปอยางรวดเรวและลกลามไปยงอวยวะอนๆเนองจากภาวะทรางกายมระดบของธาตเหลกสงเกนกวาปกต จะนาไปสการเกดมะเรงหรอสงผลใหมะเรงเจรญเตบโตอยางรวดเรว ดร.เออยน ด.ไวนเบรก ผเปนศาสตราจารยแหงภาคชววทยาของมหาวทยาลยอนเดยนา สหรฐฯ และตวแทนหอสมดการแพทยแหงชาตของสหรฐอเมรกา จงไดทาการจดทารายงานขนมาเพอเผยแพรเกยวกบเรองดงกลาวและแถลงเมอเดอนกมภาพนธ 1996 เพอใหประชาชนไดทราบและตระหนกถงอนตรายทอาจเกดจากการไดรบธาตเหลกมากเกนไปนนเอง

“ภาวะธาตเหลกเกน นอกจากจะท าใหเกดการกอเซลลมะเรงในรางกายไดแลว กมฤทธในการลดภมตานทาน จนท าใหเซลลเมดเลอดขาวไมสามารถท าหนาทในการปกปองรางกายจากเชอโรคหรอสงแปลกปลอมตางๆ ไดอยางเตมท จงท าใหรางกายออนแอลงและมโอกาสทจะเกดโรคแทรกซอนไดงายขน”

จากการรวบรวมขอมลของผลการคนควาวจยถงภาวะธาตเหลกของ ดร.ไวนเบรก กไดผลสรปอยางเขาใจวา เมอรางกายไดรบปรมาณของธาตเหลกทเกนพอด จะทาให เกดการสนเปลองโปรตน เนองจาก

รางกายจากนาโปรตนจานวนหนงมาสราง Ferritin และสราง Transferrin เพอหอหมธาตเหลกเอาไวสงผลใหรางกายมโปรตนนอยลงและไมสามารถนามาทดแทนในยามทรางกายทรดโทรมไดอยางเพยงพอ สงผลให

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 13

รางกายเกดการเจบปวย ตดเชอไดงาย และมโอกาสเปนมะเรงได สารในเลอด หรอธาตเหลกสวนเกนในรางกายสวนใหญ ไมวาจะอยในรปแบบไหน มนมกจะนาพาเอาออกซเจนตดตวไปดวยเสมอ เปนผลใหเกดประจไฟฟาของเหลกทมความวองไวมากในรปแบบของอนมลอสระ ซงอาจเรยกไดวามนมความวองไวในระดบ มหาอนมลอสระ (Super Radicals) เลยทเดยว และเมอมนไดทาปฏกรยากบออกซเจนซาอกครงหนง กจะกลายเปนอภมหาวายรายอนมลอสระ (Hydroxyl Radicals) ทสามารถเขาไปทาลาย DNA ของเซลลตางๆ ภายในรางกายไดอยางงายดาย และสงผลใหเซลลบางสวนเกดการกลายพนธจนเปนเซลลมะเรงทพรอมจะคราชวตผปวยไดงาย และสาหรบใครทปวยดวยโรคมะเรงอยแลว มนกจะยงไปกระตนใหเกดการลกลามอยางรวดเรวอกดวยซงกจะเหนไดวาการมภาวะเหลกเกนในรางกาย เปน

เรองทไมควรมองขามอยางเดดขาด ในขณะทธาตเหลกสวนเกนภายในรางกายกาลงแผลงฤทธอยนน หากม จลชพหลดเขาไปในรางกาย กจะยงไปกระตนและเสรมฤทธใหสามารถสรางความเสยหายตอเซลลตางๆ ในรางกายและกอใหเกดโรครายตางๆ ในรปของการตดเชอหรอการอกเสบไดสงมากอกดวย เรยกไดวาเปนการกอโรคจากธาตเหลกอยางไมนาเชอเลยทเดยว

ดงนนโดยสรปแลว การตรวจวดคา Ferritin นอกจากจะชวยวดปรมาณของธาตเหลกภายรางกายไดดแลว กเปนเครองมอในการบงชสญญาณของโรคมะเรงไดอกดวย การวดคา Ferritin จงเปนอกวธหนงทไดรบความนยมในการนามาตรวจหาสญญาณบงชมะเรงควบคไปกบวธอนๆ เพอยนยนความแมนยา คาธาตเหลกหรอคาปกตของ Ferritin คอเทาไหร?

คาเฟอรรตนของผชาย 12 – 300 ng/mL คาเฟอรรตนของผผหญง 10 – 150 ng/mL

การตรวจหาคาความผดปกตของเฟอรรตน (Ferritin) จะถอเอาตามผลการตรวจคาทไดออกมาดงน

ตรวจคาเลอด Ferritin ไดนอยกวาคาปกต ผปวยอาจกาลงปวยดวยโรคโลหตจางชนดขาดธาตเหลก โดยเฉพาะหากพบวาคา Ferritin มคาเทากบหรอตากวา

10 ng/mL ซงจะใหความแมนยาสงมาก มการตกเลอดภายในอวยวะตางๆ ในรางกาย โดยเฉพาะชองทางเดนอาหาร และลาไส หรออาจเปนโรคบางชนดททาใหมเลอดออกภายในอวยวะใดอวยวะหนงในรางกาย ประจาเดอนมามากกวาปกต หรอมานานกวาปกต และเปนตอเนองหลายเดอน ตรวจคาเลอด Ferritin ไดสงกวาคาปกตเกดจากสาเหตอะไร?

หากตรวจพบคาเฟอรรตนไดส งกวาปกต อาจเปนโรคท วๆ ไปทมความเกยวพ นธกบธาต เหลก เชน 1.โรคโลหตจางชนดเมดเลอดแดงโตผดปกต โดยโรคนเมดเลอดแดงจะมความเปราะบางและอาจแตกไดงาย หรอโรคโลหตจางชนดสรางฮโมโกลบนไมไดแตไมไดขาดธาตเหลก รวมถงอาจเปนโรคโลหตจางชนดทาลสซเมยดวย 2. มการอกเสบของอวยวะภายในรางกาย เชน ตบอกเสบจากพษแอลกอฮอล (Alcoholic Liver Disease) การพยาบาลภาวะธาตเหลกเกนนนไมสามารถทาไดดวยตนเอง ควรไปพบแพทยเพอตรวจสอบใหเรวทสด คาเฟอรรตนทสงผดปกตนน อาจเกดจาก tumor marker ตรวจคาเลอดบงชวา เปนโรคมะเรง เชน โรคมะเรงเมดเลอดขาว (Leukemia) โรคมะเรงตบ (Hepatocellular Carcinoma) และ โรคมะเรงปมนาเหลอง (Lymphoma) เพราะเปนมะเรงทสมพนธกบธาตเหลกโดยตรง นอกจากนกอาจพบเปนโรคมะเรงชนดอนๆ ดวยกได

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 2

ทงน อาจเปนโรคมะเรงเตานมหรอมะเรงชนดอนๆ อยางใดอยางหนง เมอตรวจพบคาเฟอรรตน (Ferritin) มคาทสงกวาปกต พรอมกบการตรวจคา CEA มคาทสงดวยทอาจเกดเปนมะเรงลาไสใหญอกดวย จะเหนไดวาการทรางกายไดรบธาตเหลกเกน ไมเปนผลด จงควรควบคมปรมาณธาตเหลกใหอยในระดบทเหมาะสมจะดทสด

อานบทความทเกยวของเพมเตมตามลงคดานลาง

การตรวจเลอดหาคาสารอาหารบางอยาง http://amprohealth.com/checkup/blood-test-for-the-effect-of-certain-

nutrient/

การตรวจแรธาตและสารละลายในรางกาย http://amprohealth.com/checkup/minerals/

การตรวจเลอดหาคาสญญาณกระดก http://amprohealth.com/checkup/bone-markers/

การตรวจคาความสมบรณของเมดเลอดแดง http://amprohealth.com/checkup/complete-blood-count/

เอกสารอางอง

ประสาร เปรมะสกล, พลเอก. คมอแปลผลตรวจเลอด เลมสอง. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : อรณการพมพ, 2554. 416 หนา. 1.

เลอด – การตรวจ I.ชอเรอง. 616.07561 ISBN 978-974-9608-49-4.

Nussey S, Whitehead S (2001). Endocrinology: an integrated approach. Oxford: Bios Scientific Publ. ISBN 978-1-

85996-252-7.

กจกรรมจดอบรมวชาการ “การประเมนและการวนจฉยการตดเชอไขเลอดออก”

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 3

ขอบเขตของการจดท าวารสาร THAM-LAB

1. นโยบายของวารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต (ฉบบ online) 1.1 เผยแพรแลกเปลยนความรทางวชาการและประสบการณอนเปนประโยชนทางวชาชพเทคนคการแพทยและวชาชพอนในวงการสาธารณสขเพอเปนประโยชนแกวงการสาธารณสขในการดแลรกษาผ ปวย 1.2 ปรบปรงขอมลความรทางวชาการทางเทคนคการแพทยและวทยาศาสตรการแพทยใหทนสมยอยเสมอ 1.3 เปนชองทางในการน าเสนอผลงานในรปแบบสอสงพมพของผปฏบตงานทเกยวของกบวชาชพเทคนคการแพทยหรอผสนใจ 1.4 เปนสอกลางแลกเปลยนขอคดเหนตางๆ ของผ รวมวชาชพเทคนคการแพทยกบวชาชพอนในการเสรมสรางความเขาใจอนดตอกน 2. ประเภทบทความ 2.1 บทบรรณาธการ (Editorials) เปนบทความวจารณบทความทไดพมพเผยแพรมาแลวและเหนวาจะมประโยชนตอวชาชพเทคนคการแพทยและวชาชพทปฏบตงานในโรงพยาบาลหรอวงการสาธารณสข 2.2 บทความปรทศน (Review Article) เปนบทความทเรยบเรยงจากการวเคราะหขอมลจากการศกษาครงกอนเพอใหเกดองคความรใหมหรอบทความทนพนธขนเพอฟนฟความรทางวชาการทคดวาส าคญและเป นประโยชนตอวชาชพเทคนคการแพทยหรอวงการสาธารณสข 2.3 นพนธตนฉบบ (Original Article) เปนบทความวจยเกดจากการศกษาคนควาหาขอมลตามกระบวนการทางวทยาศาสตรการอางองทนา เ ชอ ถอเน อหาประกอบดวย บทน าห รอความส าคญ จดประสงค วธด าเนนการ ผลการด าเนนการ สรปผลการด าเนนการ อางอง ขอเสนอแนะ เปนตน 2.4 บทความพเศษ (Special Article) เปนบทความทวไปไมเนนเชงวชาการทคดวาเปนประโยชนในการปฏบตงาน เชน การท าสมาธ การก าจดความเครยดจากการท างาน การดแลรกษาสขภาพ เปนตน 2.5 รายงานการประชมวชาการ (Seminar Report) เปนบทความรทสรปไดจากการไปประชมทางวชาการเพอใหเกดประโยชนในงานวชาชพเทคนคการแพทย 2.6 รายงานกรณศกษา (Case Report) เปนบทความรายงานกรณศกษาในการตรวจวเคราะหเทคนคการแพทยในงานประจ าวนทนาสนเพอเปนประโยชนแกผปฏบตงานในวชาชพเทคนคการแพทย 2.7 บทความวจยอยางสน (Short Communication) เปนบทความวจยอยางสนเนองจากอาจมขอจ ากดดานการท าการศกษาและเปนประโยชนในงานวชาชพเทคนคการแพทยเนอหาประกอบดวย บทน า วธด าเนนการ ผลลพธ สรป อางอง ขอคดเหนหรอขอเสนอแนะ 2.8 จดหมายถงบรรณาธการ (Letter to the Editor) เปนบทความขอเสนอแนะหรอขอคดเหนทางวชาการหรออนๆทคดวาเปนประโยชนเกยวของตอวชาชพเทคนคการแพทย 2.9 ยอวารสาร (Abstract Review) เปนบทความแปลจากภาษาอน จากวารสารตางๆ ทคดวานาสนใจและเปนประโยชนตอวชาชพเทคนคการแพทย 3. การเตรยมตนฉบบ 3.1 การพมพ

(ภาษาไทย) พมพดวยตวอกษร TH SarabunPSK ขนาด 16 หรอ (ภาษาองกฤษ) พมพดวยตวอกษร Times New Roman ขนาด 12 ลงในไฟลขนาด A4 ระยะขอบปกต ซาย-ขวา บน-ลาง ดานละ 1 นว จ านวนไมเกน 12 หนากระดาษขนาด A4 ส าหรบบทความประเภท บทความปรทศน นพนธตนฉบบ และบทความวจยอยางสน ประกอบดวยหวขอไดแก บทน า วธด าเนนการ ผลลพธ สรป อางอง ขอคดเหนหรอขอเสนอแนะ หากมตารางขอมลใหใสค าบรรยายดานบนของตาราง หากมรปภาพใหใสค าบรรยายดานลางของรปภาพ 3.2 สงไฟล Microsoft Word 2007 ขนไป มาทเมล labtuhosj@gmail.com 4.การเตรยมตนฉบบ 4.1 ภาษา : สามารถพมพสงมาไดทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ 4.2 ชอเรอง : พมพดวยอกษรตวหนาควรมความกระชบครอบคลมเนอหาทงหมดและนาสนใจ 4.4 ผนพนธ พมพดวยอกษรตวหนาประกอบดวยชอ-สกล ของผ เขยน โดยใชตวเลขอาราบกยกขนหนาชอผนพนธแสดงสงกดของผ เขยนทกคนและใช (*) ก ากบหลงชอ-สกลผ นพนธทเปนผ รบผดชอบบทความหรอผ นพนธหลก (Corresponding Author) หากเนอหาบทความเปนภาษาไทยใหเขยนชอ-สกลเปนภาษาไทย หากเนอหาบทความเปนภาษาองกฤษใหเขยนชอ -สกลเปนภาษาองกฤษ 4.5 ชอหนวยงาน เขยนชอหนวยงานหรอสงกดดวยตวอกษรปกตส าหรบเนอหาภาษาไทยพมพดวยตวอกษร TH SarabunPSK หรอ TH Sarabun New ขนาด 16 และส าหรบเนอหาภาษาองกฤษ พมพดวยตวอกษร Times New Roman ขนาด 12 โดยชอหนวยงานหรอสงกดจะมตวเลขยกขนก ากบหนาหนวยงานหรอสงกดของผนพนธ 4.6 รายละเอยดส าหรบบทความประเภท บทความปรทศน นพนธตนฉบบ และบทความวจยอยางสนตองประกอบดวยหวขอไดแก บทน า วธด าเนนการ ผลลพธ สรป อางอง ขอคดเหนหรอขอเสนอแนะ อยางเขาใจและกระชบใจความส าคญ ส าหรบบทความประเภทอนไมจ ากดรปแบบของเนอหาบทความ

4.7 การเขยนอางอง ใชรปแบบการเขยนเอกสารอางองแบบแวนคเวอร ดงน

1. การอางองบทความจากวารสาร (Articles in Journals) รปแบบการเขยน: ชอผแตง (Author). ชอบทความ (Title of the article).

ชอวารสาร (Title of the Journal) ปพมพ (Year);เลมทของวารสาร (Volume):หนาแรก-หนาสดทาย (Page). ตวอยาง: Khairnar K, Parija SC, Palaniappan R. Diagnosis of intestinal amoebiasis by using rested polymerase chain reaction-restriction fragment length polymorphism assay. J Gastroenterol 2007; 42: 631–40.

ตวอยาง: จราภรณ จนทรจร. การใชโปรแกรม EndNote: จดการเอกสารอางองทางการแพทย. จฬาลงกรณเวชสาร 2551;52:241-53.

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 2

2. การอางองเอกสารทเปนหนงสอหรอต ารา รปแบบการเขยน: ชอผแตง (Author). ชอหนงสอ (Title of the book).

ครงทพมพ (Edition). เมองทพมพ (Place of Publication): ส านกพมพ (Publisher); ป (Year).

ตวอยาง: Janeway CA, Travers P, Walport M, Shlomchik M. Immunobiology. 5th ed. New York: Garland Publishing; 2001. ตวอยาง: รงสรรค ปญญาธญญะ. โรคตดเชอของระบบประสาทกลางในประเทศไทย. กรงเทพฯ: เรอนแกวการ พมพ; 2536. 3 . การอาง องบทหนงของหนงสอท ม ผ เ ขยนเฉพาะบท และ มบรรณาธการ ของหนงสอ (Chapter in a book)

รปแบบการเขยน: ชอผ เขยน (Author). ชอบท (Title of a chapter). ใน/In: ชอบรรณาธการ, บรรณาธการ/editor(s). ชอหนงสอ (Title of the book). ครงทพมพ (Edition). เมองทพมพ (Place of publication): ส านกพมพ (Publisher); ปพมพ (Year). หนา/p. หนาแรก-หนาสดทาย.

ตวอยาง: Esclamado R, Cummings CW. Management of the impaired airway in adults. In: Cummings CW, Fredrickson JM, Harker LA, Krause CJ, Schuller DE, editors. Otolaryngology - head and neck surgery. 2nd ed. St. Louis, MO: Mosby Year Book; 1993. p. 2001-19. ตวอยาง: เกรยงศกด จระแพทย. การใหสารน าและเกลอแร. ใน: มนตร ต จนดา, วนย สวตถ, อรณ วงษจราษฎร, ประอร ชวลตธ ารง , พภพ จรภญโญ, บรรณาธการ. กมารเวชศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: เรอนแกวการพมพ; 2540. หนา 424-78. 4. เอกสารอางองทเปนหนงสอประกอบการประชม/รายงานการประชม (Conference proceeding)

รปแบบการเขยน: ชอบรรณาธการ, บรรณาธการ. ชอเรอง. ชอการประชม; วน เดอน ปทประชม; สถานทจดประชม. เมองทพมพ: ส านกพมพ; ปพมพ.

ตวอยาง: Kimura J, Shibasaki H, editors. Recent advances in clinical neurophysiology. Proceedings of the 10th International Congress of EMG and Clinical Neurophysiology; 1995 Oct 15-19; Kyoto, Japan. Amsterdam: Elsevier; 1996. 5. การอางองบทความทน าเสนอในการประชม หรอสรปผลการประชม (Conference paper)

รปแบบการเขยน: ชอผ เขยน. ชอเรอง. ใน/In: ชอบรรณาธการ, บรรณาธการ/editor. ชอการประชม; วน เดอน ปทประชม; สถานทจดประชม. เมองทพมพ: ส านกพมพ; ปพมพ. หนา/ p. หนาแรก-หนาสดทาย.

ตวอยาง: Bengtsson S, Solheim BG. Enforcement of data protection, privacy and security in medical informatics. In: Lun KC, Degoulet P, Piemme TE, Rienhoff O, editors. MEDINFO 92. Proceedings of the 7th World Congress on Medical Informatics; 1992 Sep 6-10; Geneva, Switzerland. Amsterdam: North-Holland; 1992. p. 1561-5. 6. การเขยนเอกสารอางองทเปนรายงานทางวชาการ หรอรายงานทางวทยาศาสตร (Technical/Scientific Report)

รปแบบการเขยน: ชอผ เขยน. ชอเรอง. เมองทพมพ: หนวยงานทพมพ/แหลงทน; ป พมพ. เลขทรายงาน.

ตวอยาง: Smith P, Golladay K. Payment for durable medical equipment billed during skilled nursing facility stays. Final report. Dallas, TX: Dept. of Health and Human Services (US), Office of Evaluation and Inspections; 1994 Oct. Report No.: HHSIGOEI69200860. 7. เอกสารอางองทเปนวทยานพนธ (Thesis/Dissertation)

รปแบบการเขยน: ชอผนพนธ. ชอเรอง [ประเภท/ระดบปรญญา]. เมองทพมพ: มหาวทยาลย; ป ทไดปรญญา. Kaplan SJ. Post-hospital home health care: the elderly's access and utilization [dissertation]. St. Louis, MO: Washington University; 1995.

ตวอยาง: องคาร ศรชยรตนกล. การศกษาเปรยบเทยบคณภาพชวตของผ ป วยโรคซมเศราชนดเฉยบพลนและชนดเรอรง [วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต]. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2543. 8. การอางองบทความในหนงสอพมพ (Newspaper article)

รปแบบการเขยน: ชอผ เขยน. ชอเรอง. ชอหนงสอพมพ. ป เดอน วนท; สวนท: เลขหนา (เลขคอลมน).

ตวอยาง: Lee G. Hospitalizations tied to ozone pollution; study estimates 50,000 admissions annually. The Washington Post. 1996 Jun 21; Sect. A: 3 (col. 5).

ตวอยาง: ซ 12. ตลาการศาล ปค, เขารอบ. ไทยรฐ. 2543 พ.ย. 20; ขาวการศกษา ศาสนา-สาธารณสข: 12 (คอลมน 1). 9. เอกสารอางองทประเภทพจนานกรมตางๆ (Dictionary and similar references)

รปแบบการเขยน: ชอหนงสอ (Title of the book). ครงทพมพ (Edition). เมองทพมพ (Place of Publication): ส านกพมพ (Publisher); ป (Year). ค าศพท; หนา.

ตวอยาง: Stedman’s medical dictionary. 26th ed. Baltimore: Williams Wilkins; 1995. Apraxia; p. 119-20. 10. การอางองเอกสารท ยงไมไดตพมพ หรอก าลงรอตพมพ (Unpublished Material)

ใชรปแบบการอางองตามประเภทของเอกสารดงกลาวขางตน และระบวา In press หรอ รอตพมพ เชน Leshner AI. Molecular mechanisms of cocine addiction. N Eng J Med. In press 1996.

หมายเหต: NLM นยมใชค าวา “forthcoming” เพราะยงไมแนวาเอกสารนนๆจะไดรบการตพมพหรอไม 11. บทความวารสารบนอนเทอรเนต (Journal article on the Internet)

รปแบบการเขยน: ชอผแตง (Author). ชอบทความ (Title of the article). ชอวารสาร (Title of the Journal) [ประเภทของสอ]. ปพมพ [เขาถงเมอ/cited ป เดอน วนท];ปท:[หนา/about screen]. เขาถงไดจาก/Available from: http://………….

ตวอยาง: Annas GJ. Resurrection of a stem-cell funding barrier--Dickey-Wicker in court. N Engl J Med [Internet]. 2010 [cited 2011 Jun 15];363:1687-9. Available from: http://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMp1010466

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 2

ภาพกจกรรม งานหองปฏบตการเทคนคการแพทย

นองๆ จากมหาวยาลย ประเทศฟลปปนส

มาฝกงาน จดเอามนเลย ......... 5555

พๆ กอท าผลงานสงงานประชมวชาการประจ าปสมาคม

เทคนคการแพทย ปลม ..... ครๆๆๆๆ

วารสารงานหองปฏบตการเทคนคการแพทย 3

คณะด าเนนงาน

1. ทนพ.พลากร พทธรกษ ทปรกษา

2. ทนพ.กฤษฎา ศรสภาภรณ บรรณาธการ

3. ทนพ.เทอดศกด สนธนา กรรมการ

4. ทนพญ.วราภรณ ฟกโพธ กรรมการ

5. ทนพญ.วราภรณ บบผา กรรมการ

6. ทนพญ.กฤตยา ถาวรผล กรรมการ

7. ทนพญ.ธนพรรณ เรยงรอด กรรมการ

ส านกงานวารสาร: หนวยจลทรรศนและปรสตวทยา งานหองปฏบตการเทคนคการแพทย โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต ต.คลองหนง อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120