मितरा पामकि नसना

लखन सकलन - डॉकटर शोभना तीरिळी

- ०२०- २४२६०६६७

िोबाईल ९६७३११४८४३

tirthalishobhanayahoocoin

पसतक आणि पतरवयवहारासाठी सपकक

पामकि नसनस मितर िडळ

दवारा -शरीराह करिरकर

१११९ सदामशवपठ पण ३०िोबाईल - ९४२३३३८१६४

या पसतकातील लखनाच सवि हकक तया तया लखकाकड सरमित असन पसतकाच

मकवा तयातील अशाच पनििदरण वा नाटय मचतरपट मकवा इतर रपातर करणयासाठी सबमित लखकाची

परवानगी घण आवशयक आह तस न कलयास कायदशीर कारवाई कली जाईल

परकाशन ई सामहतय परमतषठान

िखपषठ िाडणी आमण सजावट समचन काकड

wwwesahitycom

esahitygmailcom

eleventh floor eternity

eastern express highway

Thane 400604

मवनािलय मवतरणासाठी उपलबि

bull आपल वाचन झालयावर आपण ह फ़ॉरवडि कर शकता

bull ह ई पसतक वबसाईटवर ठवणयापवी मकवा वाचनावयमतररकत कोणताही वापर करणयापवी

ई -सामहतय परमतषठानची परवानगी घण आवशयक आह

copyesahity Pratishthanreg2015

मनोगत

पामकि नसनस मडसीज (पीडी) वरील पसतकाचया परकाशनासाठी िी ई सामहतयकड

मवचारणा कली आमण तयानी ई सामहतय या िाधयिाचा वापर कवळ टाईि पास महणन न होता तयातन

काही सािामजक मविायक घडाव ही आिची िनापासन इचछा आह तयािळ आपल पसतक करण हा

आिचया आनदाचा भाग आह या शबदात ततकाळ सिती मदली एका वयापक चळवळीन एका छोटया

गटाचया िडपडीला िदतीचा हात मदला पामकि नसनस मितरिडळाच काि सर कलयावर सवाित पररि

गरज वाटली ती जासतीत जासत लोकापयत पोचायची िराठीतन सामहतय मनिािण करायची सिरमणका

पसतक वबसाईट बलॉग अशा अनक िाधयिातन आमही त करणयाचा परयतन कला िायबोलीच

वयासपीठही हककाच होत ह सवि जासतीत जासत लोकापयत पोचवणयासाठी योगयवळी ईसामहतयचा

िदतीचा हात मिळत आह यासाठी ईसामहतयच सनील साित आमण तयाची टीि याच िनापासन

आभार

मितरा पामकि नसना ह पसतक महणणयापिा पामकि नसनस मितरिडळ या सविदत गटाचया

आमण मतच बोट िरन जाणार या अनक शभकर (caretaker) शभारीचया (patient) पामकि नसनसबरोबर

भीती त दोसती अशा झाललया वाटचालीची झलक आह हा परवास सकर करणयात झाललया अनक

हाताचया िदतीची नोद आमण कतजञता आह यातील परकरणाचा तसा एकिकाशी सबि नाही ििनच

कोणतही परकरण वाचल तरी त पणिच आह तरीही यात एक सिान िागा आह तो महणज

परतयकाचा पामकि नसननससह आनदी जगणयासाठी परवतत करणयात वाटा आह झलक पाहन अमिक

उतसकता वाटलयास wwwparkinsonsmitraorg या सकत सरळावर आमण httpparkinson-

diaryblogspotin या बलॉगवर अमिक िामहती उपलबि आह आमही परमसदध कलली पसतक सोबत

मदललया पततयावर मिळ शकतील

मितरा पामकि नसना तील शभारीचा लढा कोणतही आजार नसललयानाही सकारातिक

दषटीकोन दइल अशी आशा वाटत ई सामहतयच सनील साित यानी मलहील होत ह पसतक वाचन

अगदी एक पशट सकारातिक मवचार करन आनदी झाला तरी या पसतकावरच सगळ शरि सारिकी

लागल तयातन जर एखादया गावी असाच एक गरप बनला तर सोन प सहागा जयोतीन जयोत पटत

जावी ह तर आहच मशवाय आिची सवपन गरजा याहीपिा जासत आहत लखाििन ती आललीच

आहत आता पामकि नसनससह आनदान जगणयासाठी पायवाट तयार झाली आह सिाजाचा जासतीत

जासत सहभाग असलयास या पायवाटचा हिरसता होणयास वळ लागणार नाही

डॉशोभना तीरकळी

अपकि पणतरका

ldquo शवटचया शवासापयत पामकि नसनससह आनदी राहन आिचयासिोर आदशि ठवणा-या

शरी मधसदन शड याना rdquohelliphellip

अनकरमणिका

१ मितरा पामकि नसना - डॉकटर शोभना तीरिळी

२ शड साहब - डॉकटर मवजय दव

३ पामकि नसनस मवकार आमण उपचार - डॉकटर चारदतत आपट

४ भास - डॉकटर हित सत

५ पसतक पररचय पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत - डॉकटर शोभना तीरिळी

६ छद िाझा मवजय राजपाठक - डॉकटर शोभना तीरिळी

७ पामकि नसनस मितरिडळएक परयोगशाळा - डॉकटर शोभना तीरिळी

८ नाव आह चाललली - डॉकटर शोभना तीरिळी

णमतरा पाणकक नसना hellip

-

मितरा पामकि नसना

मितरा महटल महणन दचकलास साहमजकच आह महणा तझ दचकण त चोर पावलानी

आिचया घरात परवश कलास कपाळावर बारीकशी अठी उिटली त आिचया आवडतया प ल चया

घरी पाहणचार घणारा तयाचया पगतीत आमहाला बसवलस महणन रोड िनाच सिािान करन घणयाचा

परयतन कला पण त तर अरबाचया उटासारखा आतआतच यत गलास मकती राग राग कला तझा

अमतरी दवो भव ऐवजी नको असलला पाहणा वाटायला लागलास िग पदर खोचन तला हाकलणयाच

आिच परयतन सर झाल तला हाकलणयाचा हिखास उपाय अस सागणार आमण अलोपारीचया नादाला

अमजबात जाऊ नका अस सागणारही अनक भटल काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार

घतला आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार अगदी भोद वदही परतयक उपचारानतर त रोडा घाबरतोस अस

वाटायच आमण अचानक भॉक करन खदखदा हसत सिोर यायचास कशी फमजमत कली महणन

घाबरवायचास िाझया नवयािची तर बोलतीच बद करायचा परयतन कलास तला हाकलायला आता

अलोपरीचा तगडा उपायच हवा होता यातच जयाचया घरी पाहणा होतास अशा शरी ििसदन शड

आमण शरी शरदचचदर पटवििन यानी सर कललया पामकि नसन मितरिडळाची ओळख झाली

इर तला हाकलणयाचा परयतन नवहता तर त आता कायिचा पाहणा आहस

हा मसवकार होता तझयासह आनदी राहता यत हा मवचार होता आमहीही तयाचयात सामिल

झालो पणयात मवमवि मठकाणी गट करन सभा घण सर झाल तझयाबददलच अजञान दर करणयासाठी

नयरॉलॉमजसटची वयाखयान िानसोपचार तजजञ डरि ररपी नतय उपचार सहली एकिकाची दख

शअर करण त मजर मजर गलास मतर तझयािागन जाउन तया लोकाचया िनातल तझयाबददलच

गरसिज दर करण अशा अनक गोषटी सर झालया तला हाकलणयासाठी योगासन पराणायाि ओकार

आयवद इतयादी गोषटीचा वापर करणयाचा परयतन कला होता आता तयाच गोषटी तझयासह आनदी

राहणयासाठी वापरण सर झाल या लोकाचया सहवासात आमण तयाचयाबरोबर काि करताना तला

आमही किी मसवकारल सिजलच नाही तझयाबरोबरचा शतर त मितर परवास तलाच सागतीय ११ एमपरल

हा तझा मदवस महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत तला सिजणयात आिचयासारखी इतरानी

चक कर नय महणन हा पतरपरपच मितरा तला िनयवाद पण दयायच आहत तझयािळ आमहाला एक छान

पररवार मिळाला या वयात आमही नतय मशकलो आिचया दोघाचया आवडीमनवडी कायिितर महणज

खरतर एकतर न यणार या सिातर रषाच पण तझयािळ आमहाला एक लकषय मिळाल परमतकलतला

अनकलतत बदलता यत ह मसदध करता आल आिची सकड इमनग तझयािळ अरिपणि झाली

मितरा पनहा एकदा िनयवाद

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

शड साहब

- डॉकटर णवजय दव

डॉकटर णवजय दव याचा पररचय

पामकि नसनस मितरिडळाचया उभारणीचया काळात डॉकटर मवजय दव आमण मवणा दव याची िोलाची

िदत लाभली मवजय दव यानी एस पी कॉलजिधय ३० वष राजयशासतर मवभागाच परिख महणन

काि कल पराचायि महणन त मनवतत झाल राजयशासतरावर तयानी अनक पसतक मलमहली कौमटलय

आमण िमकअवहली याचा तलनातिक अभयास हा तयाचा पीएचडीचया सशोिनाचा मवषय होता गो

नी दाडकर दगि सामहतय सिलनाच त परवतिक आहत गो नी दाडकर याचया सामहतयाचया

अमभवाचनाच कायिकरि डॉकटर दव याचयासहतयाच सार कटब करत ह सविशरत आह

तयानी आपल मितर शडसाहब याचयावर मलमहलला लख परमसदध करत आहोत

ििसदन मचतािण शड आमण शयािला ििसदन शड या भारदसत नावाचया दापतयाशी

िाझी आिची ओळख निकी क वहा व कशी झाली त निक आठवत नाही सवाभामवकच आहयोगापिा

सहज योगान मनिािण झालल ितर मतरीवारच नितर परिाण आठवत नाहीच

तयाच अस झाल की तळशीबागवाल कॉलनीतील शरी शाह िमदर िहामवदयालयाचया

करीडागणाला फयाि िारणायाि आमहा काही मितराना शड भटल त परभात फरी िारताना आठवत एवहढच

की एक उिदा दखणा गहसर ओळख करन घयायला आमण दयायलाही सवत पढ आला

िी ििसदन शड तळशीबागवाल कॉलनीतील िोिकर रसतयावर अमितदीप या

इिारतीत राहतो ही िाझी पतनी शयािा मसवहील इमजनीअर महणन दशमवदशात चाळीस वष काि कल

आमण आता सवामनवतत होऊन िसत जगायच ठरवन परत पणयाला आलो आह बहिा त वषि असाव

१९९६ िमहना ऑगसट मकवा सपटबर तया ओळखीनतर एि सी शड याना आमही सगळच शड

साहब महण लागलो ठरवन नवह अगदी सहज दशमवदशात िोठ आमण िहतवाच बािकाि परकलप

राबमवणार ििसदन शड एखादया मिटीश साहबासारखच वाटल लवकरच मवशवास बसणार नाही अशी

सवतमवषयीची हकीकत शड साहबानीच सामगतली िला पामकि नसनस डीमसजचा तरास आह

१९९३िधय तो लिात आला खर सागायच तर पामकि नसनस आमण अलझायिसि या आजारामवषयी

कवळ ऐकन होतो शड साहबािळ पामकि नसनस कळत गला िाझया िाकटया कनयन

अलझायिसि नावाचया एकामककत तो आजार झाललया तरणीची भमिका कली होती परिकाचया ती

चागलीच अगावर आली होती िरण रसत आमण इिारती रचणयाचा उदयोग कललया शड साहबाना शरीर

रचना शासतर बर सिजत असाव कारण िळात िदचा मवकार असललया पामकि नसनसचा शरीरावर कसा

पररणाि होतो ह तयानी मततकयाच सहजपण सामगतल मजतकया सहजपण बािकाि परकलपामवषयी

सागत

शड साहब हा तसा गमपपषट िाणस गोषटीवलहाळ महणावा इतका सवतमवषयी सागता

सागता दसयािमवषयी जाणन घयाव याची खप हौस असत तयाना सवत बोलतील आमण दसयािला बोलत

करतील हा तयाचा सवभाव मनरमनराळया मवषयावर इटर अकशन झाली पामहज असा तयाचा आगरह

तयाचया या सवभावाचा खरा अनभव आला तो आिचया महडमफर गटाचया सहलीििन

आमही पाच दापतय दोन साठ एक कानड एक दव आमण एक शड सहली काढायची टि

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान

परकाशन ई सामहतय परमतषठान

िखपषठ िाडणी आमण सजावट समचन काकड

wwwesahitycom

esahitygmailcom

eleventh floor eternity

eastern express highway

Thane 400604

मवनािलय मवतरणासाठी उपलबि

bull आपल वाचन झालयावर आपण ह फ़ॉरवडि कर शकता

bull ह ई पसतक वबसाईटवर ठवणयापवी मकवा वाचनावयमतररकत कोणताही वापर करणयापवी

ई -सामहतय परमतषठानची परवानगी घण आवशयक आह

copyesahity Pratishthanreg2015

मनोगत

पामकि नसनस मडसीज (पीडी) वरील पसतकाचया परकाशनासाठी िी ई सामहतयकड

मवचारणा कली आमण तयानी ई सामहतय या िाधयिाचा वापर कवळ टाईि पास महणन न होता तयातन

काही सािामजक मविायक घडाव ही आिची िनापासन इचछा आह तयािळ आपल पसतक करण हा

आिचया आनदाचा भाग आह या शबदात ततकाळ सिती मदली एका वयापक चळवळीन एका छोटया

गटाचया िडपडीला िदतीचा हात मदला पामकि नसनस मितरिडळाच काि सर कलयावर सवाित पररि

गरज वाटली ती जासतीत जासत लोकापयत पोचायची िराठीतन सामहतय मनिािण करायची सिरमणका

पसतक वबसाईट बलॉग अशा अनक िाधयिातन आमही त करणयाचा परयतन कला िायबोलीच

वयासपीठही हककाच होत ह सवि जासतीत जासत लोकापयत पोचवणयासाठी योगयवळी ईसामहतयचा

िदतीचा हात मिळत आह यासाठी ईसामहतयच सनील साित आमण तयाची टीि याच िनापासन

आभार

मितरा पामकि नसना ह पसतक महणणयापिा पामकि नसनस मितरिडळ या सविदत गटाचया

आमण मतच बोट िरन जाणार या अनक शभकर (caretaker) शभारीचया (patient) पामकि नसनसबरोबर

भीती त दोसती अशा झाललया वाटचालीची झलक आह हा परवास सकर करणयात झाललया अनक

हाताचया िदतीची नोद आमण कतजञता आह यातील परकरणाचा तसा एकिकाशी सबि नाही ििनच

कोणतही परकरण वाचल तरी त पणिच आह तरीही यात एक सिान िागा आह तो महणज

परतयकाचा पामकि नसननससह आनदी जगणयासाठी परवतत करणयात वाटा आह झलक पाहन अमिक

उतसकता वाटलयास wwwparkinsonsmitraorg या सकत सरळावर आमण httpparkinson-

diaryblogspotin या बलॉगवर अमिक िामहती उपलबि आह आमही परमसदध कलली पसतक सोबत

मदललया पततयावर मिळ शकतील

मितरा पामकि नसना तील शभारीचा लढा कोणतही आजार नसललयानाही सकारातिक

दषटीकोन दइल अशी आशा वाटत ई सामहतयच सनील साित यानी मलहील होत ह पसतक वाचन

अगदी एक पशट सकारातिक मवचार करन आनदी झाला तरी या पसतकावरच सगळ शरि सारिकी

लागल तयातन जर एखादया गावी असाच एक गरप बनला तर सोन प सहागा जयोतीन जयोत पटत

जावी ह तर आहच मशवाय आिची सवपन गरजा याहीपिा जासत आहत लखाििन ती आललीच

आहत आता पामकि नसनससह आनदान जगणयासाठी पायवाट तयार झाली आह सिाजाचा जासतीत

जासत सहभाग असलयास या पायवाटचा हिरसता होणयास वळ लागणार नाही

डॉशोभना तीरकळी

अपकि पणतरका

ldquo शवटचया शवासापयत पामकि नसनससह आनदी राहन आिचयासिोर आदशि ठवणा-या

शरी मधसदन शड याना rdquohelliphellip

अनकरमणिका

१ मितरा पामकि नसना - डॉकटर शोभना तीरिळी

२ शड साहब - डॉकटर मवजय दव

३ पामकि नसनस मवकार आमण उपचार - डॉकटर चारदतत आपट

४ भास - डॉकटर हित सत

५ पसतक पररचय पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत - डॉकटर शोभना तीरिळी

६ छद िाझा मवजय राजपाठक - डॉकटर शोभना तीरिळी

७ पामकि नसनस मितरिडळएक परयोगशाळा - डॉकटर शोभना तीरिळी

८ नाव आह चाललली - डॉकटर शोभना तीरिळी

णमतरा पाणकक नसना hellip

-

मितरा पामकि नसना

मितरा महटल महणन दचकलास साहमजकच आह महणा तझ दचकण त चोर पावलानी

आिचया घरात परवश कलास कपाळावर बारीकशी अठी उिटली त आिचया आवडतया प ल चया

घरी पाहणचार घणारा तयाचया पगतीत आमहाला बसवलस महणन रोड िनाच सिािान करन घणयाचा

परयतन कला पण त तर अरबाचया उटासारखा आतआतच यत गलास मकती राग राग कला तझा

अमतरी दवो भव ऐवजी नको असलला पाहणा वाटायला लागलास िग पदर खोचन तला हाकलणयाच

आिच परयतन सर झाल तला हाकलणयाचा हिखास उपाय अस सागणार आमण अलोपारीचया नादाला

अमजबात जाऊ नका अस सागणारही अनक भटल काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार

घतला आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार अगदी भोद वदही परतयक उपचारानतर त रोडा घाबरतोस अस

वाटायच आमण अचानक भॉक करन खदखदा हसत सिोर यायचास कशी फमजमत कली महणन

घाबरवायचास िाझया नवयािची तर बोलतीच बद करायचा परयतन कलास तला हाकलायला आता

अलोपरीचा तगडा उपायच हवा होता यातच जयाचया घरी पाहणा होतास अशा शरी ििसदन शड

आमण शरी शरदचचदर पटवििन यानी सर कललया पामकि नसन मितरिडळाची ओळख झाली

इर तला हाकलणयाचा परयतन नवहता तर त आता कायिचा पाहणा आहस

हा मसवकार होता तझयासह आनदी राहता यत हा मवचार होता आमहीही तयाचयात सामिल

झालो पणयात मवमवि मठकाणी गट करन सभा घण सर झाल तझयाबददलच अजञान दर करणयासाठी

नयरॉलॉमजसटची वयाखयान िानसोपचार तजजञ डरि ररपी नतय उपचार सहली एकिकाची दख

शअर करण त मजर मजर गलास मतर तझयािागन जाउन तया लोकाचया िनातल तझयाबददलच

गरसिज दर करण अशा अनक गोषटी सर झालया तला हाकलणयासाठी योगासन पराणायाि ओकार

आयवद इतयादी गोषटीचा वापर करणयाचा परयतन कला होता आता तयाच गोषटी तझयासह आनदी

राहणयासाठी वापरण सर झाल या लोकाचया सहवासात आमण तयाचयाबरोबर काि करताना तला

आमही किी मसवकारल सिजलच नाही तझयाबरोबरचा शतर त मितर परवास तलाच सागतीय ११ एमपरल

हा तझा मदवस महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत तला सिजणयात आिचयासारखी इतरानी

चक कर नय महणन हा पतरपरपच मितरा तला िनयवाद पण दयायच आहत तझयािळ आमहाला एक छान

पररवार मिळाला या वयात आमही नतय मशकलो आिचया दोघाचया आवडीमनवडी कायिितर महणज

खरतर एकतर न यणार या सिातर रषाच पण तझयािळ आमहाला एक लकषय मिळाल परमतकलतला

अनकलतत बदलता यत ह मसदध करता आल आिची सकड इमनग तझयािळ अरिपणि झाली

मितरा पनहा एकदा िनयवाद

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

शड साहब

- डॉकटर णवजय दव

डॉकटर णवजय दव याचा पररचय

पामकि नसनस मितरिडळाचया उभारणीचया काळात डॉकटर मवजय दव आमण मवणा दव याची िोलाची

िदत लाभली मवजय दव यानी एस पी कॉलजिधय ३० वष राजयशासतर मवभागाच परिख महणन

काि कल पराचायि महणन त मनवतत झाल राजयशासतरावर तयानी अनक पसतक मलमहली कौमटलय

आमण िमकअवहली याचा तलनातिक अभयास हा तयाचा पीएचडीचया सशोिनाचा मवषय होता गो

नी दाडकर दगि सामहतय सिलनाच त परवतिक आहत गो नी दाडकर याचया सामहतयाचया

अमभवाचनाच कायिकरि डॉकटर दव याचयासहतयाच सार कटब करत ह सविशरत आह

तयानी आपल मितर शडसाहब याचयावर मलमहलला लख परमसदध करत आहोत

ििसदन मचतािण शड आमण शयािला ििसदन शड या भारदसत नावाचया दापतयाशी

िाझी आिची ओळख निकी क वहा व कशी झाली त निक आठवत नाही सवाभामवकच आहयोगापिा

सहज योगान मनिािण झालल ितर मतरीवारच नितर परिाण आठवत नाहीच

तयाच अस झाल की तळशीबागवाल कॉलनीतील शरी शाह िमदर िहामवदयालयाचया

करीडागणाला फयाि िारणायाि आमहा काही मितराना शड भटल त परभात फरी िारताना आठवत एवहढच

की एक उिदा दखणा गहसर ओळख करन घयायला आमण दयायलाही सवत पढ आला

िी ििसदन शड तळशीबागवाल कॉलनीतील िोिकर रसतयावर अमितदीप या

इिारतीत राहतो ही िाझी पतनी शयािा मसवहील इमजनीअर महणन दशमवदशात चाळीस वष काि कल

आमण आता सवामनवतत होऊन िसत जगायच ठरवन परत पणयाला आलो आह बहिा त वषि असाव

१९९६ िमहना ऑगसट मकवा सपटबर तया ओळखीनतर एि सी शड याना आमही सगळच शड

साहब महण लागलो ठरवन नवह अगदी सहज दशमवदशात िोठ आमण िहतवाच बािकाि परकलप

राबमवणार ििसदन शड एखादया मिटीश साहबासारखच वाटल लवकरच मवशवास बसणार नाही अशी

सवतमवषयीची हकीकत शड साहबानीच सामगतली िला पामकि नसनस डीमसजचा तरास आह

१९९३िधय तो लिात आला खर सागायच तर पामकि नसनस आमण अलझायिसि या आजारामवषयी

कवळ ऐकन होतो शड साहबािळ पामकि नसनस कळत गला िाझया िाकटया कनयन

अलझायिसि नावाचया एकामककत तो आजार झाललया तरणीची भमिका कली होती परिकाचया ती

चागलीच अगावर आली होती िरण रसत आमण इिारती रचणयाचा उदयोग कललया शड साहबाना शरीर

रचना शासतर बर सिजत असाव कारण िळात िदचा मवकार असललया पामकि नसनसचा शरीरावर कसा

पररणाि होतो ह तयानी मततकयाच सहजपण सामगतल मजतकया सहजपण बािकाि परकलपामवषयी

सागत

शड साहब हा तसा गमपपषट िाणस गोषटीवलहाळ महणावा इतका सवतमवषयी सागता

सागता दसयािमवषयी जाणन घयाव याची खप हौस असत तयाना सवत बोलतील आमण दसयािला बोलत

करतील हा तयाचा सवभाव मनरमनराळया मवषयावर इटर अकशन झाली पामहज असा तयाचा आगरह

तयाचया या सवभावाचा खरा अनभव आला तो आिचया महडमफर गटाचया सहलीििन

आमही पाच दापतय दोन साठ एक कानड एक दव आमण एक शड सहली काढायची टि

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान

मनोगत

पामकि नसनस मडसीज (पीडी) वरील पसतकाचया परकाशनासाठी िी ई सामहतयकड

मवचारणा कली आमण तयानी ई सामहतय या िाधयिाचा वापर कवळ टाईि पास महणन न होता तयातन

काही सािामजक मविायक घडाव ही आिची िनापासन इचछा आह तयािळ आपल पसतक करण हा

आिचया आनदाचा भाग आह या शबदात ततकाळ सिती मदली एका वयापक चळवळीन एका छोटया

गटाचया िडपडीला िदतीचा हात मदला पामकि नसनस मितरिडळाच काि सर कलयावर सवाित पररि

गरज वाटली ती जासतीत जासत लोकापयत पोचायची िराठीतन सामहतय मनिािण करायची सिरमणका

पसतक वबसाईट बलॉग अशा अनक िाधयिातन आमही त करणयाचा परयतन कला िायबोलीच

वयासपीठही हककाच होत ह सवि जासतीत जासत लोकापयत पोचवणयासाठी योगयवळी ईसामहतयचा

िदतीचा हात मिळत आह यासाठी ईसामहतयच सनील साित आमण तयाची टीि याच िनापासन

आभार

मितरा पामकि नसना ह पसतक महणणयापिा पामकि नसनस मितरिडळ या सविदत गटाचया

आमण मतच बोट िरन जाणार या अनक शभकर (caretaker) शभारीचया (patient) पामकि नसनसबरोबर

भीती त दोसती अशा झाललया वाटचालीची झलक आह हा परवास सकर करणयात झाललया अनक

हाताचया िदतीची नोद आमण कतजञता आह यातील परकरणाचा तसा एकिकाशी सबि नाही ििनच

कोणतही परकरण वाचल तरी त पणिच आह तरीही यात एक सिान िागा आह तो महणज

परतयकाचा पामकि नसननससह आनदी जगणयासाठी परवतत करणयात वाटा आह झलक पाहन अमिक

उतसकता वाटलयास wwwparkinsonsmitraorg या सकत सरळावर आमण httpparkinson-

diaryblogspotin या बलॉगवर अमिक िामहती उपलबि आह आमही परमसदध कलली पसतक सोबत

मदललया पततयावर मिळ शकतील

मितरा पामकि नसना तील शभारीचा लढा कोणतही आजार नसललयानाही सकारातिक

दषटीकोन दइल अशी आशा वाटत ई सामहतयच सनील साित यानी मलहील होत ह पसतक वाचन

अगदी एक पशट सकारातिक मवचार करन आनदी झाला तरी या पसतकावरच सगळ शरि सारिकी

लागल तयातन जर एखादया गावी असाच एक गरप बनला तर सोन प सहागा जयोतीन जयोत पटत

जावी ह तर आहच मशवाय आिची सवपन गरजा याहीपिा जासत आहत लखाििन ती आललीच

आहत आता पामकि नसनससह आनदान जगणयासाठी पायवाट तयार झाली आह सिाजाचा जासतीत

जासत सहभाग असलयास या पायवाटचा हिरसता होणयास वळ लागणार नाही

डॉशोभना तीरकळी

अपकि पणतरका

ldquo शवटचया शवासापयत पामकि नसनससह आनदी राहन आिचयासिोर आदशि ठवणा-या

शरी मधसदन शड याना rdquohelliphellip

अनकरमणिका

१ मितरा पामकि नसना - डॉकटर शोभना तीरिळी

२ शड साहब - डॉकटर मवजय दव

३ पामकि नसनस मवकार आमण उपचार - डॉकटर चारदतत आपट

४ भास - डॉकटर हित सत

५ पसतक पररचय पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत - डॉकटर शोभना तीरिळी

६ छद िाझा मवजय राजपाठक - डॉकटर शोभना तीरिळी

७ पामकि नसनस मितरिडळएक परयोगशाळा - डॉकटर शोभना तीरिळी

८ नाव आह चाललली - डॉकटर शोभना तीरिळी

णमतरा पाणकक नसना hellip

-

मितरा पामकि नसना

मितरा महटल महणन दचकलास साहमजकच आह महणा तझ दचकण त चोर पावलानी

आिचया घरात परवश कलास कपाळावर बारीकशी अठी उिटली त आिचया आवडतया प ल चया

घरी पाहणचार घणारा तयाचया पगतीत आमहाला बसवलस महणन रोड िनाच सिािान करन घणयाचा

परयतन कला पण त तर अरबाचया उटासारखा आतआतच यत गलास मकती राग राग कला तझा

अमतरी दवो भव ऐवजी नको असलला पाहणा वाटायला लागलास िग पदर खोचन तला हाकलणयाच

आिच परयतन सर झाल तला हाकलणयाचा हिखास उपाय अस सागणार आमण अलोपारीचया नादाला

अमजबात जाऊ नका अस सागणारही अनक भटल काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार

घतला आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार अगदी भोद वदही परतयक उपचारानतर त रोडा घाबरतोस अस

वाटायच आमण अचानक भॉक करन खदखदा हसत सिोर यायचास कशी फमजमत कली महणन

घाबरवायचास िाझया नवयािची तर बोलतीच बद करायचा परयतन कलास तला हाकलायला आता

अलोपरीचा तगडा उपायच हवा होता यातच जयाचया घरी पाहणा होतास अशा शरी ििसदन शड

आमण शरी शरदचचदर पटवििन यानी सर कललया पामकि नसन मितरिडळाची ओळख झाली

इर तला हाकलणयाचा परयतन नवहता तर त आता कायिचा पाहणा आहस

हा मसवकार होता तझयासह आनदी राहता यत हा मवचार होता आमहीही तयाचयात सामिल

झालो पणयात मवमवि मठकाणी गट करन सभा घण सर झाल तझयाबददलच अजञान दर करणयासाठी

नयरॉलॉमजसटची वयाखयान िानसोपचार तजजञ डरि ररपी नतय उपचार सहली एकिकाची दख

शअर करण त मजर मजर गलास मतर तझयािागन जाउन तया लोकाचया िनातल तझयाबददलच

गरसिज दर करण अशा अनक गोषटी सर झालया तला हाकलणयासाठी योगासन पराणायाि ओकार

आयवद इतयादी गोषटीचा वापर करणयाचा परयतन कला होता आता तयाच गोषटी तझयासह आनदी

राहणयासाठी वापरण सर झाल या लोकाचया सहवासात आमण तयाचयाबरोबर काि करताना तला

आमही किी मसवकारल सिजलच नाही तझयाबरोबरचा शतर त मितर परवास तलाच सागतीय ११ एमपरल

हा तझा मदवस महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत तला सिजणयात आिचयासारखी इतरानी

चक कर नय महणन हा पतरपरपच मितरा तला िनयवाद पण दयायच आहत तझयािळ आमहाला एक छान

पररवार मिळाला या वयात आमही नतय मशकलो आिचया दोघाचया आवडीमनवडी कायिितर महणज

खरतर एकतर न यणार या सिातर रषाच पण तझयािळ आमहाला एक लकषय मिळाल परमतकलतला

अनकलतत बदलता यत ह मसदध करता आल आिची सकड इमनग तझयािळ अरिपणि झाली

मितरा पनहा एकदा िनयवाद

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

शड साहब

- डॉकटर णवजय दव

डॉकटर णवजय दव याचा पररचय

पामकि नसनस मितरिडळाचया उभारणीचया काळात डॉकटर मवजय दव आमण मवणा दव याची िोलाची

िदत लाभली मवजय दव यानी एस पी कॉलजिधय ३० वष राजयशासतर मवभागाच परिख महणन

काि कल पराचायि महणन त मनवतत झाल राजयशासतरावर तयानी अनक पसतक मलमहली कौमटलय

आमण िमकअवहली याचा तलनातिक अभयास हा तयाचा पीएचडीचया सशोिनाचा मवषय होता गो

नी दाडकर दगि सामहतय सिलनाच त परवतिक आहत गो नी दाडकर याचया सामहतयाचया

अमभवाचनाच कायिकरि डॉकटर दव याचयासहतयाच सार कटब करत ह सविशरत आह

तयानी आपल मितर शडसाहब याचयावर मलमहलला लख परमसदध करत आहोत

ििसदन मचतािण शड आमण शयािला ििसदन शड या भारदसत नावाचया दापतयाशी

िाझी आिची ओळख निकी क वहा व कशी झाली त निक आठवत नाही सवाभामवकच आहयोगापिा

सहज योगान मनिािण झालल ितर मतरीवारच नितर परिाण आठवत नाहीच

तयाच अस झाल की तळशीबागवाल कॉलनीतील शरी शाह िमदर िहामवदयालयाचया

करीडागणाला फयाि िारणायाि आमहा काही मितराना शड भटल त परभात फरी िारताना आठवत एवहढच

की एक उिदा दखणा गहसर ओळख करन घयायला आमण दयायलाही सवत पढ आला

िी ििसदन शड तळशीबागवाल कॉलनीतील िोिकर रसतयावर अमितदीप या

इिारतीत राहतो ही िाझी पतनी शयािा मसवहील इमजनीअर महणन दशमवदशात चाळीस वष काि कल

आमण आता सवामनवतत होऊन िसत जगायच ठरवन परत पणयाला आलो आह बहिा त वषि असाव

१९९६ िमहना ऑगसट मकवा सपटबर तया ओळखीनतर एि सी शड याना आमही सगळच शड

साहब महण लागलो ठरवन नवह अगदी सहज दशमवदशात िोठ आमण िहतवाच बािकाि परकलप

राबमवणार ििसदन शड एखादया मिटीश साहबासारखच वाटल लवकरच मवशवास बसणार नाही अशी

सवतमवषयीची हकीकत शड साहबानीच सामगतली िला पामकि नसनस डीमसजचा तरास आह

१९९३िधय तो लिात आला खर सागायच तर पामकि नसनस आमण अलझायिसि या आजारामवषयी

कवळ ऐकन होतो शड साहबािळ पामकि नसनस कळत गला िाझया िाकटया कनयन

अलझायिसि नावाचया एकामककत तो आजार झाललया तरणीची भमिका कली होती परिकाचया ती

चागलीच अगावर आली होती िरण रसत आमण इिारती रचणयाचा उदयोग कललया शड साहबाना शरीर

रचना शासतर बर सिजत असाव कारण िळात िदचा मवकार असललया पामकि नसनसचा शरीरावर कसा

पररणाि होतो ह तयानी मततकयाच सहजपण सामगतल मजतकया सहजपण बािकाि परकलपामवषयी

सागत

शड साहब हा तसा गमपपषट िाणस गोषटीवलहाळ महणावा इतका सवतमवषयी सागता

सागता दसयािमवषयी जाणन घयाव याची खप हौस असत तयाना सवत बोलतील आमण दसयािला बोलत

करतील हा तयाचा सवभाव मनरमनराळया मवषयावर इटर अकशन झाली पामहज असा तयाचा आगरह

तयाचया या सवभावाचा खरा अनभव आला तो आिचया महडमफर गटाचया सहलीििन

आमही पाच दापतय दोन साठ एक कानड एक दव आमण एक शड सहली काढायची टि

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान

परतयकाचा पामकि नसननससह आनदी जगणयासाठी परवतत करणयात वाटा आह झलक पाहन अमिक

उतसकता वाटलयास wwwparkinsonsmitraorg या सकत सरळावर आमण httpparkinson-

diaryblogspotin या बलॉगवर अमिक िामहती उपलबि आह आमही परमसदध कलली पसतक सोबत

मदललया पततयावर मिळ शकतील

मितरा पामकि नसना तील शभारीचा लढा कोणतही आजार नसललयानाही सकारातिक

दषटीकोन दइल अशी आशा वाटत ई सामहतयच सनील साित यानी मलहील होत ह पसतक वाचन

अगदी एक पशट सकारातिक मवचार करन आनदी झाला तरी या पसतकावरच सगळ शरि सारिकी

लागल तयातन जर एखादया गावी असाच एक गरप बनला तर सोन प सहागा जयोतीन जयोत पटत

जावी ह तर आहच मशवाय आिची सवपन गरजा याहीपिा जासत आहत लखाििन ती आललीच

आहत आता पामकि नसनससह आनदान जगणयासाठी पायवाट तयार झाली आह सिाजाचा जासतीत

जासत सहभाग असलयास या पायवाटचा हिरसता होणयास वळ लागणार नाही

डॉशोभना तीरकळी

अपकि पणतरका

ldquo शवटचया शवासापयत पामकि नसनससह आनदी राहन आिचयासिोर आदशि ठवणा-या

शरी मधसदन शड याना rdquohelliphellip

अनकरमणिका

१ मितरा पामकि नसना - डॉकटर शोभना तीरिळी

२ शड साहब - डॉकटर मवजय दव

३ पामकि नसनस मवकार आमण उपचार - डॉकटर चारदतत आपट

४ भास - डॉकटर हित सत

५ पसतक पररचय पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत - डॉकटर शोभना तीरिळी

६ छद िाझा मवजय राजपाठक - डॉकटर शोभना तीरिळी

७ पामकि नसनस मितरिडळएक परयोगशाळा - डॉकटर शोभना तीरिळी

८ नाव आह चाललली - डॉकटर शोभना तीरिळी

णमतरा पाणकक नसना hellip

-

मितरा पामकि नसना

मितरा महटल महणन दचकलास साहमजकच आह महणा तझ दचकण त चोर पावलानी

आिचया घरात परवश कलास कपाळावर बारीकशी अठी उिटली त आिचया आवडतया प ल चया

घरी पाहणचार घणारा तयाचया पगतीत आमहाला बसवलस महणन रोड िनाच सिािान करन घणयाचा

परयतन कला पण त तर अरबाचया उटासारखा आतआतच यत गलास मकती राग राग कला तझा

अमतरी दवो भव ऐवजी नको असलला पाहणा वाटायला लागलास िग पदर खोचन तला हाकलणयाच

आिच परयतन सर झाल तला हाकलणयाचा हिखास उपाय अस सागणार आमण अलोपारीचया नादाला

अमजबात जाऊ नका अस सागणारही अनक भटल काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार

घतला आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार अगदी भोद वदही परतयक उपचारानतर त रोडा घाबरतोस अस

वाटायच आमण अचानक भॉक करन खदखदा हसत सिोर यायचास कशी फमजमत कली महणन

घाबरवायचास िाझया नवयािची तर बोलतीच बद करायचा परयतन कलास तला हाकलायला आता

अलोपरीचा तगडा उपायच हवा होता यातच जयाचया घरी पाहणा होतास अशा शरी ििसदन शड

आमण शरी शरदचचदर पटवििन यानी सर कललया पामकि नसन मितरिडळाची ओळख झाली

इर तला हाकलणयाचा परयतन नवहता तर त आता कायिचा पाहणा आहस

हा मसवकार होता तझयासह आनदी राहता यत हा मवचार होता आमहीही तयाचयात सामिल

झालो पणयात मवमवि मठकाणी गट करन सभा घण सर झाल तझयाबददलच अजञान दर करणयासाठी

नयरॉलॉमजसटची वयाखयान िानसोपचार तजजञ डरि ररपी नतय उपचार सहली एकिकाची दख

शअर करण त मजर मजर गलास मतर तझयािागन जाउन तया लोकाचया िनातल तझयाबददलच

गरसिज दर करण अशा अनक गोषटी सर झालया तला हाकलणयासाठी योगासन पराणायाि ओकार

आयवद इतयादी गोषटीचा वापर करणयाचा परयतन कला होता आता तयाच गोषटी तझयासह आनदी

राहणयासाठी वापरण सर झाल या लोकाचया सहवासात आमण तयाचयाबरोबर काि करताना तला

आमही किी मसवकारल सिजलच नाही तझयाबरोबरचा शतर त मितर परवास तलाच सागतीय ११ एमपरल

हा तझा मदवस महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत तला सिजणयात आिचयासारखी इतरानी

चक कर नय महणन हा पतरपरपच मितरा तला िनयवाद पण दयायच आहत तझयािळ आमहाला एक छान

पररवार मिळाला या वयात आमही नतय मशकलो आिचया दोघाचया आवडीमनवडी कायिितर महणज

खरतर एकतर न यणार या सिातर रषाच पण तझयािळ आमहाला एक लकषय मिळाल परमतकलतला

अनकलतत बदलता यत ह मसदध करता आल आिची सकड इमनग तझयािळ अरिपणि झाली

मितरा पनहा एकदा िनयवाद

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

शड साहब

- डॉकटर णवजय दव

डॉकटर णवजय दव याचा पररचय

पामकि नसनस मितरिडळाचया उभारणीचया काळात डॉकटर मवजय दव आमण मवणा दव याची िोलाची

िदत लाभली मवजय दव यानी एस पी कॉलजिधय ३० वष राजयशासतर मवभागाच परिख महणन

काि कल पराचायि महणन त मनवतत झाल राजयशासतरावर तयानी अनक पसतक मलमहली कौमटलय

आमण िमकअवहली याचा तलनातिक अभयास हा तयाचा पीएचडीचया सशोिनाचा मवषय होता गो

नी दाडकर दगि सामहतय सिलनाच त परवतिक आहत गो नी दाडकर याचया सामहतयाचया

अमभवाचनाच कायिकरि डॉकटर दव याचयासहतयाच सार कटब करत ह सविशरत आह

तयानी आपल मितर शडसाहब याचयावर मलमहलला लख परमसदध करत आहोत

ििसदन मचतािण शड आमण शयािला ििसदन शड या भारदसत नावाचया दापतयाशी

िाझी आिची ओळख निकी क वहा व कशी झाली त निक आठवत नाही सवाभामवकच आहयोगापिा

सहज योगान मनिािण झालल ितर मतरीवारच नितर परिाण आठवत नाहीच

तयाच अस झाल की तळशीबागवाल कॉलनीतील शरी शाह िमदर िहामवदयालयाचया

करीडागणाला फयाि िारणायाि आमहा काही मितराना शड भटल त परभात फरी िारताना आठवत एवहढच

की एक उिदा दखणा गहसर ओळख करन घयायला आमण दयायलाही सवत पढ आला

िी ििसदन शड तळशीबागवाल कॉलनीतील िोिकर रसतयावर अमितदीप या

इिारतीत राहतो ही िाझी पतनी शयािा मसवहील इमजनीअर महणन दशमवदशात चाळीस वष काि कल

आमण आता सवामनवतत होऊन िसत जगायच ठरवन परत पणयाला आलो आह बहिा त वषि असाव

१९९६ िमहना ऑगसट मकवा सपटबर तया ओळखीनतर एि सी शड याना आमही सगळच शड

साहब महण लागलो ठरवन नवह अगदी सहज दशमवदशात िोठ आमण िहतवाच बािकाि परकलप

राबमवणार ििसदन शड एखादया मिटीश साहबासारखच वाटल लवकरच मवशवास बसणार नाही अशी

सवतमवषयीची हकीकत शड साहबानीच सामगतली िला पामकि नसनस डीमसजचा तरास आह

१९९३िधय तो लिात आला खर सागायच तर पामकि नसनस आमण अलझायिसि या आजारामवषयी

कवळ ऐकन होतो शड साहबािळ पामकि नसनस कळत गला िाझया िाकटया कनयन

अलझायिसि नावाचया एकामककत तो आजार झाललया तरणीची भमिका कली होती परिकाचया ती

चागलीच अगावर आली होती िरण रसत आमण इिारती रचणयाचा उदयोग कललया शड साहबाना शरीर

रचना शासतर बर सिजत असाव कारण िळात िदचा मवकार असललया पामकि नसनसचा शरीरावर कसा

पररणाि होतो ह तयानी मततकयाच सहजपण सामगतल मजतकया सहजपण बािकाि परकलपामवषयी

सागत

शड साहब हा तसा गमपपषट िाणस गोषटीवलहाळ महणावा इतका सवतमवषयी सागता

सागता दसयािमवषयी जाणन घयाव याची खप हौस असत तयाना सवत बोलतील आमण दसयािला बोलत

करतील हा तयाचा सवभाव मनरमनराळया मवषयावर इटर अकशन झाली पामहज असा तयाचा आगरह

तयाचया या सवभावाचा खरा अनभव आला तो आिचया महडमफर गटाचया सहलीििन

आमही पाच दापतय दोन साठ एक कानड एक दव आमण एक शड सहली काढायची टि

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान

अपकि पणतरका

ldquo शवटचया शवासापयत पामकि नसनससह आनदी राहन आिचयासिोर आदशि ठवणा-या

शरी मधसदन शड याना rdquohelliphellip

अनकरमणिका

१ मितरा पामकि नसना - डॉकटर शोभना तीरिळी

२ शड साहब - डॉकटर मवजय दव

३ पामकि नसनस मवकार आमण उपचार - डॉकटर चारदतत आपट

४ भास - डॉकटर हित सत

५ पसतक पररचय पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत - डॉकटर शोभना तीरिळी

६ छद िाझा मवजय राजपाठक - डॉकटर शोभना तीरिळी

७ पामकि नसनस मितरिडळएक परयोगशाळा - डॉकटर शोभना तीरिळी

८ नाव आह चाललली - डॉकटर शोभना तीरिळी

णमतरा पाणकक नसना hellip

-

मितरा पामकि नसना

मितरा महटल महणन दचकलास साहमजकच आह महणा तझ दचकण त चोर पावलानी

आिचया घरात परवश कलास कपाळावर बारीकशी अठी उिटली त आिचया आवडतया प ल चया

घरी पाहणचार घणारा तयाचया पगतीत आमहाला बसवलस महणन रोड िनाच सिािान करन घणयाचा

परयतन कला पण त तर अरबाचया उटासारखा आतआतच यत गलास मकती राग राग कला तझा

अमतरी दवो भव ऐवजी नको असलला पाहणा वाटायला लागलास िग पदर खोचन तला हाकलणयाच

आिच परयतन सर झाल तला हाकलणयाचा हिखास उपाय अस सागणार आमण अलोपारीचया नादाला

अमजबात जाऊ नका अस सागणारही अनक भटल काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार

घतला आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार अगदी भोद वदही परतयक उपचारानतर त रोडा घाबरतोस अस

वाटायच आमण अचानक भॉक करन खदखदा हसत सिोर यायचास कशी फमजमत कली महणन

घाबरवायचास िाझया नवयािची तर बोलतीच बद करायचा परयतन कलास तला हाकलायला आता

अलोपरीचा तगडा उपायच हवा होता यातच जयाचया घरी पाहणा होतास अशा शरी ििसदन शड

आमण शरी शरदचचदर पटवििन यानी सर कललया पामकि नसन मितरिडळाची ओळख झाली

इर तला हाकलणयाचा परयतन नवहता तर त आता कायिचा पाहणा आहस

हा मसवकार होता तझयासह आनदी राहता यत हा मवचार होता आमहीही तयाचयात सामिल

झालो पणयात मवमवि मठकाणी गट करन सभा घण सर झाल तझयाबददलच अजञान दर करणयासाठी

नयरॉलॉमजसटची वयाखयान िानसोपचार तजजञ डरि ररपी नतय उपचार सहली एकिकाची दख

शअर करण त मजर मजर गलास मतर तझयािागन जाउन तया लोकाचया िनातल तझयाबददलच

गरसिज दर करण अशा अनक गोषटी सर झालया तला हाकलणयासाठी योगासन पराणायाि ओकार

आयवद इतयादी गोषटीचा वापर करणयाचा परयतन कला होता आता तयाच गोषटी तझयासह आनदी

राहणयासाठी वापरण सर झाल या लोकाचया सहवासात आमण तयाचयाबरोबर काि करताना तला

आमही किी मसवकारल सिजलच नाही तझयाबरोबरचा शतर त मितर परवास तलाच सागतीय ११ एमपरल

हा तझा मदवस महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत तला सिजणयात आिचयासारखी इतरानी

चक कर नय महणन हा पतरपरपच मितरा तला िनयवाद पण दयायच आहत तझयािळ आमहाला एक छान

पररवार मिळाला या वयात आमही नतय मशकलो आिचया दोघाचया आवडीमनवडी कायिितर महणज

खरतर एकतर न यणार या सिातर रषाच पण तझयािळ आमहाला एक लकषय मिळाल परमतकलतला

अनकलतत बदलता यत ह मसदध करता आल आिची सकड इमनग तझयािळ अरिपणि झाली

मितरा पनहा एकदा िनयवाद

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

शड साहब

- डॉकटर णवजय दव

डॉकटर णवजय दव याचा पररचय

पामकि नसनस मितरिडळाचया उभारणीचया काळात डॉकटर मवजय दव आमण मवणा दव याची िोलाची

िदत लाभली मवजय दव यानी एस पी कॉलजिधय ३० वष राजयशासतर मवभागाच परिख महणन

काि कल पराचायि महणन त मनवतत झाल राजयशासतरावर तयानी अनक पसतक मलमहली कौमटलय

आमण िमकअवहली याचा तलनातिक अभयास हा तयाचा पीएचडीचया सशोिनाचा मवषय होता गो

नी दाडकर दगि सामहतय सिलनाच त परवतिक आहत गो नी दाडकर याचया सामहतयाचया

अमभवाचनाच कायिकरि डॉकटर दव याचयासहतयाच सार कटब करत ह सविशरत आह

तयानी आपल मितर शडसाहब याचयावर मलमहलला लख परमसदध करत आहोत

ििसदन मचतािण शड आमण शयािला ििसदन शड या भारदसत नावाचया दापतयाशी

िाझी आिची ओळख निकी क वहा व कशी झाली त निक आठवत नाही सवाभामवकच आहयोगापिा

सहज योगान मनिािण झालल ितर मतरीवारच नितर परिाण आठवत नाहीच

तयाच अस झाल की तळशीबागवाल कॉलनीतील शरी शाह िमदर िहामवदयालयाचया

करीडागणाला फयाि िारणायाि आमहा काही मितराना शड भटल त परभात फरी िारताना आठवत एवहढच

की एक उिदा दखणा गहसर ओळख करन घयायला आमण दयायलाही सवत पढ आला

िी ििसदन शड तळशीबागवाल कॉलनीतील िोिकर रसतयावर अमितदीप या

इिारतीत राहतो ही िाझी पतनी शयािा मसवहील इमजनीअर महणन दशमवदशात चाळीस वष काि कल

आमण आता सवामनवतत होऊन िसत जगायच ठरवन परत पणयाला आलो आह बहिा त वषि असाव

१९९६ िमहना ऑगसट मकवा सपटबर तया ओळखीनतर एि सी शड याना आमही सगळच शड

साहब महण लागलो ठरवन नवह अगदी सहज दशमवदशात िोठ आमण िहतवाच बािकाि परकलप

राबमवणार ििसदन शड एखादया मिटीश साहबासारखच वाटल लवकरच मवशवास बसणार नाही अशी

सवतमवषयीची हकीकत शड साहबानीच सामगतली िला पामकि नसनस डीमसजचा तरास आह

१९९३िधय तो लिात आला खर सागायच तर पामकि नसनस आमण अलझायिसि या आजारामवषयी

कवळ ऐकन होतो शड साहबािळ पामकि नसनस कळत गला िाझया िाकटया कनयन

अलझायिसि नावाचया एकामककत तो आजार झाललया तरणीची भमिका कली होती परिकाचया ती

चागलीच अगावर आली होती िरण रसत आमण इिारती रचणयाचा उदयोग कललया शड साहबाना शरीर

रचना शासतर बर सिजत असाव कारण िळात िदचा मवकार असललया पामकि नसनसचा शरीरावर कसा

पररणाि होतो ह तयानी मततकयाच सहजपण सामगतल मजतकया सहजपण बािकाि परकलपामवषयी

सागत

शड साहब हा तसा गमपपषट िाणस गोषटीवलहाळ महणावा इतका सवतमवषयी सागता

सागता दसयािमवषयी जाणन घयाव याची खप हौस असत तयाना सवत बोलतील आमण दसयािला बोलत

करतील हा तयाचा सवभाव मनरमनराळया मवषयावर इटर अकशन झाली पामहज असा तयाचा आगरह

तयाचया या सवभावाचा खरा अनभव आला तो आिचया महडमफर गटाचया सहलीििन

आमही पाच दापतय दोन साठ एक कानड एक दव आमण एक शड सहली काढायची टि

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान

अनकरमणिका

१ मितरा पामकि नसना - डॉकटर शोभना तीरिळी

२ शड साहब - डॉकटर मवजय दव

३ पामकि नसनस मवकार आमण उपचार - डॉकटर चारदतत आपट

४ भास - डॉकटर हित सत

५ पसतक पररचय पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत - डॉकटर शोभना तीरिळी

६ छद िाझा मवजय राजपाठक - डॉकटर शोभना तीरिळी

७ पामकि नसनस मितरिडळएक परयोगशाळा - डॉकटर शोभना तीरिळी

८ नाव आह चाललली - डॉकटर शोभना तीरिळी

णमतरा पाणकक नसना hellip

-

मितरा पामकि नसना

मितरा महटल महणन दचकलास साहमजकच आह महणा तझ दचकण त चोर पावलानी

आिचया घरात परवश कलास कपाळावर बारीकशी अठी उिटली त आिचया आवडतया प ल चया

घरी पाहणचार घणारा तयाचया पगतीत आमहाला बसवलस महणन रोड िनाच सिािान करन घणयाचा

परयतन कला पण त तर अरबाचया उटासारखा आतआतच यत गलास मकती राग राग कला तझा

अमतरी दवो भव ऐवजी नको असलला पाहणा वाटायला लागलास िग पदर खोचन तला हाकलणयाच

आिच परयतन सर झाल तला हाकलणयाचा हिखास उपाय अस सागणार आमण अलोपारीचया नादाला

अमजबात जाऊ नका अस सागणारही अनक भटल काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार

घतला आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार अगदी भोद वदही परतयक उपचारानतर त रोडा घाबरतोस अस

वाटायच आमण अचानक भॉक करन खदखदा हसत सिोर यायचास कशी फमजमत कली महणन

घाबरवायचास िाझया नवयािची तर बोलतीच बद करायचा परयतन कलास तला हाकलायला आता

अलोपरीचा तगडा उपायच हवा होता यातच जयाचया घरी पाहणा होतास अशा शरी ििसदन शड

आमण शरी शरदचचदर पटवििन यानी सर कललया पामकि नसन मितरिडळाची ओळख झाली

इर तला हाकलणयाचा परयतन नवहता तर त आता कायिचा पाहणा आहस

हा मसवकार होता तझयासह आनदी राहता यत हा मवचार होता आमहीही तयाचयात सामिल

झालो पणयात मवमवि मठकाणी गट करन सभा घण सर झाल तझयाबददलच अजञान दर करणयासाठी

नयरॉलॉमजसटची वयाखयान िानसोपचार तजजञ डरि ररपी नतय उपचार सहली एकिकाची दख

शअर करण त मजर मजर गलास मतर तझयािागन जाउन तया लोकाचया िनातल तझयाबददलच

गरसिज दर करण अशा अनक गोषटी सर झालया तला हाकलणयासाठी योगासन पराणायाि ओकार

आयवद इतयादी गोषटीचा वापर करणयाचा परयतन कला होता आता तयाच गोषटी तझयासह आनदी

राहणयासाठी वापरण सर झाल या लोकाचया सहवासात आमण तयाचयाबरोबर काि करताना तला

आमही किी मसवकारल सिजलच नाही तझयाबरोबरचा शतर त मितर परवास तलाच सागतीय ११ एमपरल

हा तझा मदवस महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत तला सिजणयात आिचयासारखी इतरानी

चक कर नय महणन हा पतरपरपच मितरा तला िनयवाद पण दयायच आहत तझयािळ आमहाला एक छान

पररवार मिळाला या वयात आमही नतय मशकलो आिचया दोघाचया आवडीमनवडी कायिितर महणज

खरतर एकतर न यणार या सिातर रषाच पण तझयािळ आमहाला एक लकषय मिळाल परमतकलतला

अनकलतत बदलता यत ह मसदध करता आल आिची सकड इमनग तझयािळ अरिपणि झाली

मितरा पनहा एकदा िनयवाद

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

शड साहब

- डॉकटर णवजय दव

डॉकटर णवजय दव याचा पररचय

पामकि नसनस मितरिडळाचया उभारणीचया काळात डॉकटर मवजय दव आमण मवणा दव याची िोलाची

िदत लाभली मवजय दव यानी एस पी कॉलजिधय ३० वष राजयशासतर मवभागाच परिख महणन

काि कल पराचायि महणन त मनवतत झाल राजयशासतरावर तयानी अनक पसतक मलमहली कौमटलय

आमण िमकअवहली याचा तलनातिक अभयास हा तयाचा पीएचडीचया सशोिनाचा मवषय होता गो

नी दाडकर दगि सामहतय सिलनाच त परवतिक आहत गो नी दाडकर याचया सामहतयाचया

अमभवाचनाच कायिकरि डॉकटर दव याचयासहतयाच सार कटब करत ह सविशरत आह

तयानी आपल मितर शडसाहब याचयावर मलमहलला लख परमसदध करत आहोत

ििसदन मचतािण शड आमण शयािला ििसदन शड या भारदसत नावाचया दापतयाशी

िाझी आिची ओळख निकी क वहा व कशी झाली त निक आठवत नाही सवाभामवकच आहयोगापिा

सहज योगान मनिािण झालल ितर मतरीवारच नितर परिाण आठवत नाहीच

तयाच अस झाल की तळशीबागवाल कॉलनीतील शरी शाह िमदर िहामवदयालयाचया

करीडागणाला फयाि िारणायाि आमहा काही मितराना शड भटल त परभात फरी िारताना आठवत एवहढच

की एक उिदा दखणा गहसर ओळख करन घयायला आमण दयायलाही सवत पढ आला

िी ििसदन शड तळशीबागवाल कॉलनीतील िोिकर रसतयावर अमितदीप या

इिारतीत राहतो ही िाझी पतनी शयािा मसवहील इमजनीअर महणन दशमवदशात चाळीस वष काि कल

आमण आता सवामनवतत होऊन िसत जगायच ठरवन परत पणयाला आलो आह बहिा त वषि असाव

१९९६ िमहना ऑगसट मकवा सपटबर तया ओळखीनतर एि सी शड याना आमही सगळच शड

साहब महण लागलो ठरवन नवह अगदी सहज दशमवदशात िोठ आमण िहतवाच बािकाि परकलप

राबमवणार ििसदन शड एखादया मिटीश साहबासारखच वाटल लवकरच मवशवास बसणार नाही अशी

सवतमवषयीची हकीकत शड साहबानीच सामगतली िला पामकि नसनस डीमसजचा तरास आह

१९९३िधय तो लिात आला खर सागायच तर पामकि नसनस आमण अलझायिसि या आजारामवषयी

कवळ ऐकन होतो शड साहबािळ पामकि नसनस कळत गला िाझया िाकटया कनयन

अलझायिसि नावाचया एकामककत तो आजार झाललया तरणीची भमिका कली होती परिकाचया ती

चागलीच अगावर आली होती िरण रसत आमण इिारती रचणयाचा उदयोग कललया शड साहबाना शरीर

रचना शासतर बर सिजत असाव कारण िळात िदचा मवकार असललया पामकि नसनसचा शरीरावर कसा

पररणाि होतो ह तयानी मततकयाच सहजपण सामगतल मजतकया सहजपण बािकाि परकलपामवषयी

सागत

शड साहब हा तसा गमपपषट िाणस गोषटीवलहाळ महणावा इतका सवतमवषयी सागता

सागता दसयािमवषयी जाणन घयाव याची खप हौस असत तयाना सवत बोलतील आमण दसयािला बोलत

करतील हा तयाचा सवभाव मनरमनराळया मवषयावर इटर अकशन झाली पामहज असा तयाचा आगरह

तयाचया या सवभावाचा खरा अनभव आला तो आिचया महडमफर गटाचया सहलीििन

आमही पाच दापतय दोन साठ एक कानड एक दव आमण एक शड सहली काढायची टि

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान

णमतरा पाणकक नसना hellip

-

मितरा पामकि नसना

मितरा महटल महणन दचकलास साहमजकच आह महणा तझ दचकण त चोर पावलानी

आिचया घरात परवश कलास कपाळावर बारीकशी अठी उिटली त आिचया आवडतया प ल चया

घरी पाहणचार घणारा तयाचया पगतीत आमहाला बसवलस महणन रोड िनाच सिािान करन घणयाचा

परयतन कला पण त तर अरबाचया उटासारखा आतआतच यत गलास मकती राग राग कला तझा

अमतरी दवो भव ऐवजी नको असलला पाहणा वाटायला लागलास िग पदर खोचन तला हाकलणयाच

आिच परयतन सर झाल तला हाकलणयाचा हिखास उपाय अस सागणार आमण अलोपारीचया नादाला

अमजबात जाऊ नका अस सागणारही अनक भटल काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार

घतला आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार अगदी भोद वदही परतयक उपचारानतर त रोडा घाबरतोस अस

वाटायच आमण अचानक भॉक करन खदखदा हसत सिोर यायचास कशी फमजमत कली महणन

घाबरवायचास िाझया नवयािची तर बोलतीच बद करायचा परयतन कलास तला हाकलायला आता

अलोपरीचा तगडा उपायच हवा होता यातच जयाचया घरी पाहणा होतास अशा शरी ििसदन शड

आमण शरी शरदचचदर पटवििन यानी सर कललया पामकि नसन मितरिडळाची ओळख झाली

इर तला हाकलणयाचा परयतन नवहता तर त आता कायिचा पाहणा आहस

हा मसवकार होता तझयासह आनदी राहता यत हा मवचार होता आमहीही तयाचयात सामिल

झालो पणयात मवमवि मठकाणी गट करन सभा घण सर झाल तझयाबददलच अजञान दर करणयासाठी

नयरॉलॉमजसटची वयाखयान िानसोपचार तजजञ डरि ररपी नतय उपचार सहली एकिकाची दख

शअर करण त मजर मजर गलास मतर तझयािागन जाउन तया लोकाचया िनातल तझयाबददलच

गरसिज दर करण अशा अनक गोषटी सर झालया तला हाकलणयासाठी योगासन पराणायाि ओकार

आयवद इतयादी गोषटीचा वापर करणयाचा परयतन कला होता आता तयाच गोषटी तझयासह आनदी

राहणयासाठी वापरण सर झाल या लोकाचया सहवासात आमण तयाचयाबरोबर काि करताना तला

आमही किी मसवकारल सिजलच नाही तझयाबरोबरचा शतर त मितर परवास तलाच सागतीय ११ एमपरल

हा तझा मदवस महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत तला सिजणयात आिचयासारखी इतरानी

चक कर नय महणन हा पतरपरपच मितरा तला िनयवाद पण दयायच आहत तझयािळ आमहाला एक छान

पररवार मिळाला या वयात आमही नतय मशकलो आिचया दोघाचया आवडीमनवडी कायिितर महणज

खरतर एकतर न यणार या सिातर रषाच पण तझयािळ आमहाला एक लकषय मिळाल परमतकलतला

अनकलतत बदलता यत ह मसदध करता आल आिची सकड इमनग तझयािळ अरिपणि झाली

मितरा पनहा एकदा िनयवाद

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

शड साहब

- डॉकटर णवजय दव

डॉकटर णवजय दव याचा पररचय

पामकि नसनस मितरिडळाचया उभारणीचया काळात डॉकटर मवजय दव आमण मवणा दव याची िोलाची

िदत लाभली मवजय दव यानी एस पी कॉलजिधय ३० वष राजयशासतर मवभागाच परिख महणन

काि कल पराचायि महणन त मनवतत झाल राजयशासतरावर तयानी अनक पसतक मलमहली कौमटलय

आमण िमकअवहली याचा तलनातिक अभयास हा तयाचा पीएचडीचया सशोिनाचा मवषय होता गो

नी दाडकर दगि सामहतय सिलनाच त परवतिक आहत गो नी दाडकर याचया सामहतयाचया

अमभवाचनाच कायिकरि डॉकटर दव याचयासहतयाच सार कटब करत ह सविशरत आह

तयानी आपल मितर शडसाहब याचयावर मलमहलला लख परमसदध करत आहोत

ििसदन मचतािण शड आमण शयािला ििसदन शड या भारदसत नावाचया दापतयाशी

िाझी आिची ओळख निकी क वहा व कशी झाली त निक आठवत नाही सवाभामवकच आहयोगापिा

सहज योगान मनिािण झालल ितर मतरीवारच नितर परिाण आठवत नाहीच

तयाच अस झाल की तळशीबागवाल कॉलनीतील शरी शाह िमदर िहामवदयालयाचया

करीडागणाला फयाि िारणायाि आमहा काही मितराना शड भटल त परभात फरी िारताना आठवत एवहढच

की एक उिदा दखणा गहसर ओळख करन घयायला आमण दयायलाही सवत पढ आला

िी ििसदन शड तळशीबागवाल कॉलनीतील िोिकर रसतयावर अमितदीप या

इिारतीत राहतो ही िाझी पतनी शयािा मसवहील इमजनीअर महणन दशमवदशात चाळीस वष काि कल

आमण आता सवामनवतत होऊन िसत जगायच ठरवन परत पणयाला आलो आह बहिा त वषि असाव

१९९६ िमहना ऑगसट मकवा सपटबर तया ओळखीनतर एि सी शड याना आमही सगळच शड

साहब महण लागलो ठरवन नवह अगदी सहज दशमवदशात िोठ आमण िहतवाच बािकाि परकलप

राबमवणार ििसदन शड एखादया मिटीश साहबासारखच वाटल लवकरच मवशवास बसणार नाही अशी

सवतमवषयीची हकीकत शड साहबानीच सामगतली िला पामकि नसनस डीमसजचा तरास आह

१९९३िधय तो लिात आला खर सागायच तर पामकि नसनस आमण अलझायिसि या आजारामवषयी

कवळ ऐकन होतो शड साहबािळ पामकि नसनस कळत गला िाझया िाकटया कनयन

अलझायिसि नावाचया एकामककत तो आजार झाललया तरणीची भमिका कली होती परिकाचया ती

चागलीच अगावर आली होती िरण रसत आमण इिारती रचणयाचा उदयोग कललया शड साहबाना शरीर

रचना शासतर बर सिजत असाव कारण िळात िदचा मवकार असललया पामकि नसनसचा शरीरावर कसा

पररणाि होतो ह तयानी मततकयाच सहजपण सामगतल मजतकया सहजपण बािकाि परकलपामवषयी

सागत

शड साहब हा तसा गमपपषट िाणस गोषटीवलहाळ महणावा इतका सवतमवषयी सागता

सागता दसयािमवषयी जाणन घयाव याची खप हौस असत तयाना सवत बोलतील आमण दसयािला बोलत

करतील हा तयाचा सवभाव मनरमनराळया मवषयावर इटर अकशन झाली पामहज असा तयाचा आगरह

तयाचया या सवभावाचा खरा अनभव आला तो आिचया महडमफर गटाचया सहलीििन

आमही पाच दापतय दोन साठ एक कानड एक दव आमण एक शड सहली काढायची टि

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान

झालो पणयात मवमवि मठकाणी गट करन सभा घण सर झाल तझयाबददलच अजञान दर करणयासाठी

नयरॉलॉमजसटची वयाखयान िानसोपचार तजजञ डरि ररपी नतय उपचार सहली एकिकाची दख

शअर करण त मजर मजर गलास मतर तझयािागन जाउन तया लोकाचया िनातल तझयाबददलच

गरसिज दर करण अशा अनक गोषटी सर झालया तला हाकलणयासाठी योगासन पराणायाि ओकार

आयवद इतयादी गोषटीचा वापर करणयाचा परयतन कला होता आता तयाच गोषटी तझयासह आनदी

राहणयासाठी वापरण सर झाल या लोकाचया सहवासात आमण तयाचयाबरोबर काि करताना तला

आमही किी मसवकारल सिजलच नाही तझयाबरोबरचा शतर त मितर परवास तलाच सागतीय ११ एमपरल

हा तझा मदवस महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत तला सिजणयात आिचयासारखी इतरानी

चक कर नय महणन हा पतरपरपच मितरा तला िनयवाद पण दयायच आहत तझयािळ आमहाला एक छान

पररवार मिळाला या वयात आमही नतय मशकलो आिचया दोघाचया आवडीमनवडी कायिितर महणज

खरतर एकतर न यणार या सिातर रषाच पण तझयािळ आमहाला एक लकषय मिळाल परमतकलतला

अनकलतत बदलता यत ह मसदध करता आल आिची सकड इमनग तझयािळ अरिपणि झाली

मितरा पनहा एकदा िनयवाद

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

शड साहब

- डॉकटर णवजय दव

डॉकटर णवजय दव याचा पररचय

पामकि नसनस मितरिडळाचया उभारणीचया काळात डॉकटर मवजय दव आमण मवणा दव याची िोलाची

िदत लाभली मवजय दव यानी एस पी कॉलजिधय ३० वष राजयशासतर मवभागाच परिख महणन

काि कल पराचायि महणन त मनवतत झाल राजयशासतरावर तयानी अनक पसतक मलमहली कौमटलय

आमण िमकअवहली याचा तलनातिक अभयास हा तयाचा पीएचडीचया सशोिनाचा मवषय होता गो

नी दाडकर दगि सामहतय सिलनाच त परवतिक आहत गो नी दाडकर याचया सामहतयाचया

अमभवाचनाच कायिकरि डॉकटर दव याचयासहतयाच सार कटब करत ह सविशरत आह

तयानी आपल मितर शडसाहब याचयावर मलमहलला लख परमसदध करत आहोत

ििसदन मचतािण शड आमण शयािला ििसदन शड या भारदसत नावाचया दापतयाशी

िाझी आिची ओळख निकी क वहा व कशी झाली त निक आठवत नाही सवाभामवकच आहयोगापिा

सहज योगान मनिािण झालल ितर मतरीवारच नितर परिाण आठवत नाहीच

तयाच अस झाल की तळशीबागवाल कॉलनीतील शरी शाह िमदर िहामवदयालयाचया

करीडागणाला फयाि िारणायाि आमहा काही मितराना शड भटल त परभात फरी िारताना आठवत एवहढच

की एक उिदा दखणा गहसर ओळख करन घयायला आमण दयायलाही सवत पढ आला

िी ििसदन शड तळशीबागवाल कॉलनीतील िोिकर रसतयावर अमितदीप या

इिारतीत राहतो ही िाझी पतनी शयािा मसवहील इमजनीअर महणन दशमवदशात चाळीस वष काि कल

आमण आता सवामनवतत होऊन िसत जगायच ठरवन परत पणयाला आलो आह बहिा त वषि असाव

१९९६ िमहना ऑगसट मकवा सपटबर तया ओळखीनतर एि सी शड याना आमही सगळच शड

साहब महण लागलो ठरवन नवह अगदी सहज दशमवदशात िोठ आमण िहतवाच बािकाि परकलप

राबमवणार ििसदन शड एखादया मिटीश साहबासारखच वाटल लवकरच मवशवास बसणार नाही अशी

सवतमवषयीची हकीकत शड साहबानीच सामगतली िला पामकि नसनस डीमसजचा तरास आह

१९९३िधय तो लिात आला खर सागायच तर पामकि नसनस आमण अलझायिसि या आजारामवषयी

कवळ ऐकन होतो शड साहबािळ पामकि नसनस कळत गला िाझया िाकटया कनयन

अलझायिसि नावाचया एकामककत तो आजार झाललया तरणीची भमिका कली होती परिकाचया ती

चागलीच अगावर आली होती िरण रसत आमण इिारती रचणयाचा उदयोग कललया शड साहबाना शरीर

रचना शासतर बर सिजत असाव कारण िळात िदचा मवकार असललया पामकि नसनसचा शरीरावर कसा

पररणाि होतो ह तयानी मततकयाच सहजपण सामगतल मजतकया सहजपण बािकाि परकलपामवषयी

सागत

शड साहब हा तसा गमपपषट िाणस गोषटीवलहाळ महणावा इतका सवतमवषयी सागता

सागता दसयािमवषयी जाणन घयाव याची खप हौस असत तयाना सवत बोलतील आमण दसयािला बोलत

करतील हा तयाचा सवभाव मनरमनराळया मवषयावर इटर अकशन झाली पामहज असा तयाचा आगरह

तयाचया या सवभावाचा खरा अनभव आला तो आिचया महडमफर गटाचया सहलीििन

आमही पाच दापतय दोन साठ एक कानड एक दव आमण एक शड सहली काढायची टि

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान

शड साहब

- डॉकटर णवजय दव

डॉकटर णवजय दव याचा पररचय

पामकि नसनस मितरिडळाचया उभारणीचया काळात डॉकटर मवजय दव आमण मवणा दव याची िोलाची

िदत लाभली मवजय दव यानी एस पी कॉलजिधय ३० वष राजयशासतर मवभागाच परिख महणन

काि कल पराचायि महणन त मनवतत झाल राजयशासतरावर तयानी अनक पसतक मलमहली कौमटलय

आमण िमकअवहली याचा तलनातिक अभयास हा तयाचा पीएचडीचया सशोिनाचा मवषय होता गो

नी दाडकर दगि सामहतय सिलनाच त परवतिक आहत गो नी दाडकर याचया सामहतयाचया

अमभवाचनाच कायिकरि डॉकटर दव याचयासहतयाच सार कटब करत ह सविशरत आह

तयानी आपल मितर शडसाहब याचयावर मलमहलला लख परमसदध करत आहोत

ििसदन मचतािण शड आमण शयािला ििसदन शड या भारदसत नावाचया दापतयाशी

िाझी आिची ओळख निकी क वहा व कशी झाली त निक आठवत नाही सवाभामवकच आहयोगापिा

सहज योगान मनिािण झालल ितर मतरीवारच नितर परिाण आठवत नाहीच

तयाच अस झाल की तळशीबागवाल कॉलनीतील शरी शाह िमदर िहामवदयालयाचया

करीडागणाला फयाि िारणायाि आमहा काही मितराना शड भटल त परभात फरी िारताना आठवत एवहढच

की एक उिदा दखणा गहसर ओळख करन घयायला आमण दयायलाही सवत पढ आला

िी ििसदन शड तळशीबागवाल कॉलनीतील िोिकर रसतयावर अमितदीप या

इिारतीत राहतो ही िाझी पतनी शयािा मसवहील इमजनीअर महणन दशमवदशात चाळीस वष काि कल

आमण आता सवामनवतत होऊन िसत जगायच ठरवन परत पणयाला आलो आह बहिा त वषि असाव

१९९६ िमहना ऑगसट मकवा सपटबर तया ओळखीनतर एि सी शड याना आमही सगळच शड

साहब महण लागलो ठरवन नवह अगदी सहज दशमवदशात िोठ आमण िहतवाच बािकाि परकलप

राबमवणार ििसदन शड एखादया मिटीश साहबासारखच वाटल लवकरच मवशवास बसणार नाही अशी

सवतमवषयीची हकीकत शड साहबानीच सामगतली िला पामकि नसनस डीमसजचा तरास आह

१९९३िधय तो लिात आला खर सागायच तर पामकि नसनस आमण अलझायिसि या आजारामवषयी

कवळ ऐकन होतो शड साहबािळ पामकि नसनस कळत गला िाझया िाकटया कनयन

अलझायिसि नावाचया एकामककत तो आजार झाललया तरणीची भमिका कली होती परिकाचया ती

चागलीच अगावर आली होती िरण रसत आमण इिारती रचणयाचा उदयोग कललया शड साहबाना शरीर

रचना शासतर बर सिजत असाव कारण िळात िदचा मवकार असललया पामकि नसनसचा शरीरावर कसा

पररणाि होतो ह तयानी मततकयाच सहजपण सामगतल मजतकया सहजपण बािकाि परकलपामवषयी

सागत

शड साहब हा तसा गमपपषट िाणस गोषटीवलहाळ महणावा इतका सवतमवषयी सागता

सागता दसयािमवषयी जाणन घयाव याची खप हौस असत तयाना सवत बोलतील आमण दसयािला बोलत

करतील हा तयाचा सवभाव मनरमनराळया मवषयावर इटर अकशन झाली पामहज असा तयाचा आगरह

तयाचया या सवभावाचा खरा अनभव आला तो आिचया महडमफर गटाचया सहलीििन

आमही पाच दापतय दोन साठ एक कानड एक दव आमण एक शड सहली काढायची टि

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान

िी ििसदन शड तळशीबागवाल कॉलनीतील िोिकर रसतयावर अमितदीप या

इिारतीत राहतो ही िाझी पतनी शयािा मसवहील इमजनीअर महणन दशमवदशात चाळीस वष काि कल

आमण आता सवामनवतत होऊन िसत जगायच ठरवन परत पणयाला आलो आह बहिा त वषि असाव

१९९६ िमहना ऑगसट मकवा सपटबर तया ओळखीनतर एि सी शड याना आमही सगळच शड

साहब महण लागलो ठरवन नवह अगदी सहज दशमवदशात िोठ आमण िहतवाच बािकाि परकलप

राबमवणार ििसदन शड एखादया मिटीश साहबासारखच वाटल लवकरच मवशवास बसणार नाही अशी

सवतमवषयीची हकीकत शड साहबानीच सामगतली िला पामकि नसनस डीमसजचा तरास आह

१९९३िधय तो लिात आला खर सागायच तर पामकि नसनस आमण अलझायिसि या आजारामवषयी

कवळ ऐकन होतो शड साहबािळ पामकि नसनस कळत गला िाझया िाकटया कनयन

अलझायिसि नावाचया एकामककत तो आजार झाललया तरणीची भमिका कली होती परिकाचया ती

चागलीच अगावर आली होती िरण रसत आमण इिारती रचणयाचा उदयोग कललया शड साहबाना शरीर

रचना शासतर बर सिजत असाव कारण िळात िदचा मवकार असललया पामकि नसनसचा शरीरावर कसा

पररणाि होतो ह तयानी मततकयाच सहजपण सामगतल मजतकया सहजपण बािकाि परकलपामवषयी

सागत

शड साहब हा तसा गमपपषट िाणस गोषटीवलहाळ महणावा इतका सवतमवषयी सागता

सागता दसयािमवषयी जाणन घयाव याची खप हौस असत तयाना सवत बोलतील आमण दसयािला बोलत

करतील हा तयाचा सवभाव मनरमनराळया मवषयावर इटर अकशन झाली पामहज असा तयाचा आगरह

तयाचया या सवभावाचा खरा अनभव आला तो आिचया महडमफर गटाचया सहलीििन

आमही पाच दापतय दोन साठ एक कानड एक दव आमण एक शड सहली काढायची टि

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान

काढली तीही बहता शड साहबानीच करळ झाल कनािटक झाल गोवा झाल आधरपरदश आमण

तामिळनाडदखील झाल एवढच काय अदिान आमण चारिाि यातरा दखील झाली या सगळया

महडणयामफरणयात शड साहबाचा उतसाह काही औरच महणायचा तयाचा पामकि नसनसचा वाढता आजार

तया दहा वषाित तयानी एखादया मितरासारखा वागवला अराित शयािाताई तयाचयाबरोबर सावली सारखया

असायचया तयाचयािळच शडसाहब सवावलबी राह शकल

शड साहबाच दोनही िलग अिररकत सरामयक आहत मशिण सशोिन ितरात नाव

लौकीकासह कायिरत आहत शड साहबाचया सनाही मततकयाच िातबबर नातवड परगतीपरावर

परमतवषी अिररकला िलाकड जाणयाचा शड दपतीचा उतसाह दाडगा अिररकत पामकि नसनस-मितर

िडळी चागलीच सघटीत तरील िककािात शड साहबानी या आजारासबिी जवढी िामहती मिळवता

यईल तवहढी मिळमवली काही रगणाना त परतयि भटल अिररकहन परतलयावर तयानी िला ज काही

सामगतल दाखवल तयात पामकि नसनस सामहतयाचा भरणा अस ही िामहतीपतरक त अहवाल ती पसतक

अस नाना परीच सामहतय

अिररकतील पामकि नसनस मितर-पररवारापरिाण पण शहरात पामकि नसनस मितरिडळ

सरापन करणयाची कलपना आमण कती शड साहबाचीच अराित शरी शरचचदर पटवििन याचया

पढाकाराचा मितरिडळ सर करणयासाठी फार उपयोग झाला

शडसाहब ह पण पामकि नसनस मितरिडळाच ससरापक सदसय आहत िडळ सरापन

झाल २००० साली पण तयाआिी मकतीतरी वष शड साहबानी पामकि नसनस रगणासाठी

काि कल आह शयािला शड याची साहबाना सतत सकरीय सार आह पणयात असो की

परदशात त दोघ सतत पामकि नसनस या आजारावर मवचार करीत आल आहत अिररकन पामकि नसनस

मडसीज असोमशएशनशी सपकि सािन आहत पामकि नसनस या एकाच मवषयावर तयानी िामहतीपतरक

परक पसतक उपयकत अशा मचतरमफती सगरमहत कलया आहत पसतक िराठीतन भाषातररत करणयाची

परवानगी अिररकतील परकाशकाकडन मिळवली आह पामकि नसनस मितरिडळान तीन पसतकाच भाषातर

कल त शड साहबाचया सौजनयािळच मवशष महणज अिररकन पामकि नसनस मडसीज असोमशएशन

(APDA) न शड दापतयाला परिाणपतर दऊन गौरमवल आह

शड साहब एक मनषणात मसवहील इमजमनअर अनक अमभयामतरकी ससराच सनिाननीय

सभासद अकराहन अमिक दशात बािकाि बािकाि वयवसरापन बािकाि मवषयक सललािसलत

इतयादी िहतवाची काि पार पडलला यशसवी बािकाि अमभयता अशा वयकतीला पामकि नसनस सारखा

मझजवणारा आजार वहावा या भोगाला काय महणाव बर शड साहबासारखा िनषय असा आजार सहज

साहन जातो तरी कसा या आमण अशा परशाची उततर कोण दणार शड साहबासारखया उिदया

वयकतीला पामकि नसनस सारखा आजार वहावा या भोगाला काहीही महणता यणार नाही तो आजार त कसा

मनभाऊन नतात ह िहतवाच

शड साहबानी आजाराच सवागत कलय तयाची लिण ओळखली आहत तयाच

पररणाि जाणन घतल आहत आपण ज अनभवल आपलयाला ज उिगल त इतराना सागन सिजाऊन

घऊन वदना आमण दख वाटन घऊन हलक कराव अस तयाना िनापासन वाटत आलयाच जाणवत

वदनचा जयजयकार ह ततवजञान अस शकत परतयिात वदना शिवणार उपाय आमण औषि याना शरण

जाण जिल तरी पषकळ काही घडन यऊ शकत अस शड साहबाना वाटत असणार

पामकि नसनस सारखया आजारावर मनवाता साहन जाणrsquo महणज हातपाय गाळन बसण नाही तर तया

आजारावर िात करीत महणण -

िन करा र परसनन सवि मसदधीच कारण |

िोि अरवा बिन सख सिािान इचछा त | |

शड साहब परसनन आहत आज आतता आमण या िणीही

(या लखानतर पढचयाच िमहनयात शरी ििसदन शड याच दखद मनिन झाल तयानी

दहदान कल)

पाणकक नसनस णवकार आणि उपचार

ndash डॉ चारदतत आपट

डॉकटर चारदतत आपट ह नयरोसजिरी ितरातील परखयात नाव आह पणयाचया बी ज िमडकल कॉलजििन

१९७६ साली तातकाळ झाललया बच ििील त सवोतति मवदयारी होत पढ नयरोसजिरीिधय तयानी cmc

वलोर यरन नयरोसजिरीिधय सवणिपदक परापत कल होत त राषरीय पातळीवरील उतति टमनसपट होत

नयरोसजिरीिधय तयानी िौमलक सशोिन कल आह नयरोसजिरीचया अनक गतागतीचया कसस तयानी

यशमसवररतया हाताळलया आहत आतराषरीय दजािचया वदयकीय समविा परवणयाच तयाच सवपन तयानी

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलसचया िाधयिातन परतयिात आणल आह पणयात आठ मठकाणी नवी िबई

नामशक कराड जालना गािीिाि (गजरार) इतयादी मठकाणी सहयादरी चा मवसतार आला आह या सगळया

वयापाबरोबरच सहवदना ससरदवार तयानी गरज रगणाना सवि परकारची िदत करणयात वसा घतला आह तयाच

कायिही उतति परकार चाल आह

अनक िान सनिानानी सतकाररत डॉकटर चारदतत आपट आज चअरिन व िनमजग डायरकटर या भमिकतन

सहयादरी गरप ऑफ हॉमसपटलस व सलगन ससराना सकरीय कायिदशिन करत आहत

जागमतक पामकि नसन मदना मनमितत पामकि नसन िडळ पण यानी २०१३ िधय परमसदध कलली सिरमणक िधय

िाननीय डॉ चारदतत आपट यानी मलमहलला लख खाली दत आह हा लख इर टाकणयाची परवानगी

मदलयाबददल तयाच िनःपविक आभार

पाणकक नसनसचा णवकार महिज नककी काय

जवहा आपण महणतो की एखादयाला पामकि नसनसचा मवकार झाला आह तवहा तयाला

निक काय होत

हया परशाच उततर दोन पदधतीनी दता यईल

सािानय िाणसाचया दषटीतन पामकि नसनसचा मवकार होण महणज एखादयाच

१ हातपाय कडक होण जयाला डॉकटसि रीजीडीटी महणतात

२ शरीराला कप सटण (महणनच कपवात ह नाव)

३ हालचाली िदावण

वदयकीयशासतरापरिाण ही फकत लिण झाली िळ रोग हा िदििलया बदलाशी

मनगमडत आह िधय िदिधय सबसटनमशया नायगरा नावाचा एक पशीचा सिह असतो हा सिह एक

डोपमिन नावाच रसायन तयार करतो िदत काही इतर क दर आहत जी डोपमिन तयार करतात काही

अनाकलनीय कारणािळ सबसटनमशया नायगराििील काही पशी गळन पडतात आमण तयािळ िदतील

डोपमिनच उतपादन किी होत डोपमिनचया कितरतिळ िदत काही बदल घडतात त कोणत ह

सिजणयासाठी डोपमिनची निकी भमिका काय ह बघायला हव

डोपणमनचा डबल रोल

डोपमिन ह रसायन बहिा हिािामलनी मकवा शरीदवी फन असणार कारण तयाला डबल

रोल करण अगदी िसत जित एकीकड पोमलसी- खाकयात िदतील काही पशीचया उतपादन िितला त

काबत ठवत तर दसरीकड आदशि मशिकाचया भमिकत इतर काही पशीना त परोतसाहन

दत तयाना उमददपीत करत एखादया अरिितरयान काळया पशाला आळा घालणारा आमण

चागलया उदयोगाना उततजन दणारा अरिसकलप परसतत कला तर तयाला डोपमिन बजट महणायाला हव

पामकि नसनसचया मवकारात डोपमिनची फौज किी झालयािळ कप मनिािण करणार या पशीच चागलच

फावत तया जासतच काि कर लागतात िातर शरीराचया हालचाली सलभ आमण सहज करवन दणारया

रसायनाच उतपादन किी होत आमण रगण अवयवाचा कप कडकपणा आणी हालचालीचया िदपणा या

भयानक लिणाचया मवळखयात सापडतो पामकि नसनसचया मवकाराची अजनही काही लिण असतात

पण ही तीन सवाित तरासदायक आहत

तर मितरहो पामकि नसनस मवकार ही शरीराचया हालचालीशी मनगमडत सिसया

असली तरी िळात तो एक िदचा मवकार आह महणन उपचारही मतरच कल पामहजत नाहीतर आग

रािशवरी आमण बब सोिशवरी अस वहायच

पाणकक नसनसवर उपचार -

पामकि नसनसचा मवकार तयाच वणिन मडजनरमटग मडसऑडर महणज काळाबरोबर

शारीररक रहास घडवन आणणारा मवकार अस कल जात हा रहास डोपमिनचया कितरतिळ होतो ह

आपण पामहल पण सबसटनमशया नायगरातलया पशी का गळतात ह अजनही अजञातच आह रोगाच िळ

कारण जोपयत सापडत नाही तोपयत रोगाचा सिळ नाश होऊ शकत नाही तरीही पामकि नसनसवर

उपचार आहत आमण त खप यशसवी झाल आहत ह आपण जाणता ज उपचार कल जातात त रोगावर

नसन रोगाचया लिणावर कल जातात तयािळ रोग जरी कायि रामहला तरी लवहाडोपा नावाचया एका

औषिाचया साहाययान कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हया तीनही लिणावर मनयतरण ठवता

यत तयाचयात सिारणा होऊ शकत

अशा परकारचया उपचार पदधतीची उदाहरण दयायची झाली तर एक महणज िििह

औषिानी तो बरा होत नाही पण रकतातील साखरचया िातरवर मनयतरण राहत दसर अगदी रोजच

उदाहरण महणज चशिा हा उपचार दषटी सिारत नाही पण चशिा घातलयावर आपलयाला िातर सपषट

मदसायला लागत

औषध नमक करत काय

मजर डी एच एल ही पोहोच शकत नाही मतर जायच िाडस लवहाडोपा ह औषि

करत िोठया मशताफीन ह औषि िधयिदतील दगिि सबनसटमशया नायगरापयत डोपामिनची किक

घऊन जात दषकाळगरसत भागाला डोपामिन मिळत आमण रगण सटकचा मनशवास सोडतो दषकाळगरसत

राजयातील राजकीय िडळीनी लवहाडोपोचा आदशि सिोर ठवायला हरकत नाही नाही का

चला रोग रोडा हटटी आह बर नाही वहायच महणतो पण चोरवाटन जाऊन आपल

औषि रगणाच कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा हयाचयापासन तर सटका करन दत िग

अस औषि उपलबि असताना शसतरमकरयचा गरज काय

शसतरणकरया का करावी

उतति औषि असनही शसतरमकरया हा पयािय कसा मनिािण झाला िडळी आपलया

झोपचया औषिाची मकवा पनमकलसिची जी शोकगारा तीच पामकि नसनसवरचया औषिाची शरीराला या

औषिाची सवय झाली की तयाची कायिििता किी होत िग तयाना जासत पररणािकारक बनवायला

तयाचा डोस वाढवावा लागतो जो रोजच ियखानयात मदसतो तयाला एक-दोन पगन काय नशा चढणार

हो औषिाच डोस वाढवलयावर औषिाच दषपररणािही खप जासत परिाणात होऊ लागतात जवहा

दषपररणािाचा तरास असहय होऊ लागतो तवहा शसतरमकरयचा मवचार करावा लागतो

औषधाऐवजी शसतरणकरया

पामकि नसनसवरची शसतरमकरया ही औषिाची जागा घऊ शकत नाही पण

औषिाचा डोस मकवा िातरा ती किी कर शकत औषि किी िातरत (छोटया डोसिधय) घतल तर त

अमिक काळ परीणािकारक राहत यामशवाय िोठया (हाय) डोसाचया दषपररणािापासन रगणाची िकतता

होत

लिात घयायचा िददा असा की शसतरमकरया दखील लिणावरच उपाय करत िळ

मवकारावर नाही

शसतरणकरया कोिाची करावी

जया रगणावर औषिाचा उतति परीणाि होतो तया रगणावरच शसतरमकरया कलयान

फायदा होऊ शकतो एखादयाला कप कडकपणा आमण हालचालीचा िदपणा ही सगळी लिण असली

पण लवहोडोपाचा तयाचयावर काहीच पररणाि होत नसल तर तया रगणाला पामकि नसनसचा मवकार नसन

दसराच काहीतरी मवकार आह ह मनमित अशा वळी पामकि नसनसची शसतरमकरया तयाचयावर करण महणज

दोरीला साप सिजन भई िोपटलयासारख होईल

कोिती शसतरणकरया

शसतरमकरया करायची महटलयावर परश सटत नाही कारण पामकि नसनसचया

शसतरमकरयतही परकार आहत ह परकार सिजणयासाठी आपलयाला पनहा एकदा आपलया डोकयात

डोकावन बघायला हव

साठ - एक वषािपवी पामकि नसनसची पमहली शसतरमकरया कप किी करणयासाठी कली

जायची जया रगणािधय कपाची सिसया खप अस तयाचयावर ही शसतरमकरया कली जायची ही शसतरमकरया

िधयिदत असललया रलिस या अवयवाशी मनगडीत होती रलिस आमण सबसटनमशया नायगरा ह

दोनही िधयिदत असतात अस महणता यईल

हा जो िधयिदतला कारखाना आह तयाच काि रसायनादवार शरीरासाठी अवशयक अशा

मवदयत सकताच उतपादन आमण मवतरण होय रलिसकड या सकताचया मवतरणाच काि असत

शसतरमकरयचया सरवातीचया काळात लिात आल की रलिसिधय जाऊन काही मवमशषट

पशी नषट कलया की पामकि नसनसचया रगणाचा कप राबतो पण ही शसतरमकरया आता कली

जात नाही कारण एकोणीसश सततरचया दशकात तयाचयापिा अमिक परभावी शसतरमकरया मवकमसत

झाली ती शसतरमकरया गलोबस पलीडस या पशीचया सिहाशी मनगडीत होती गलोबस पलीडस हा दखील

िगाशी सामगतललया कारखानयाचा एक मवभाग वहॉलटरी िवहिट महणज जाणनबजन कललया

हालचालीशी याचा सबि असतो सततरीचया दशकाचया शवटचया काळात शलयमवशारदाचया

(सजिनसचया) लिात आल की शसतरमकरया करन गलोबस पमलडसििलया काही मवशीषट पशीना जाळल

तर कप आमण कडकपणा या दोनही लिणाना मनयमतरत करता यत या शसतरमकरयदवारा हजारो

पामकि नसनसचया रगणाच जीवन सिार शकल िातर हालचालीचया िदपणावर या शसतरमकरयचा पररणाि

होत नाही ही शसतरमकरया आजही जगभर परचमलत आह

शसतरणकरयची नवीन वाटचाल

अनक वष िदवर कललया परयोगािळ िदचया कायिपदधतीबददल जरा जासत परगलभ

िामहती वदयकीय वजञामनकाना आमण शलयमवशारदाना मिळ लागली आमण वीस-पचवीस वषािपवी

मवचाराचा एक नवीन परवाह वाह लागला या नवीन परवाहान शसतरमकरयचा एक नवीन परकार मवकमसत

कला जयाला आज डीप िन सटीमयलशन या नावान ओळखल जात या परकारात िदत असललया

पशीना नषट करणयाऐवजी आपलयाला हवया असललया रसायनाचया पशीचया सिहाना उमददमपत कल

जात अस कलयान रगणाचया दमषटन उपयकत अस मवदयत सकत मनिािण होतात

पामकि नसनस बाबतीत रलिसचया खाली असललया सबरलमिक नयमकलयस या

पशीचया सिहाला उमददमपत कल की पामकि नसनसचया तीनही लिणावर चागल मनयतरण ठवता यत

सबरालामिक नयमकलयस हा िदत खप खोलवर असतो आणी हालचालीशी मनगडीत

सकतािधय तयाची िहततवाची भमिका असत

सबरलमिक नयमकलयसला उमददमपत करणयासाठी एि आर आय चया साहाययान

तयाची जागा नककी कली जात िग कवटीवर मछदर पाडन दोन इलकरोडस तया नयमकलयसिधय बसवल

जातात या इलकरोडसनामवददतशकती परवणयासाठी छातीचया वरील भागात एक पसिकर मकवा

इलमकरक टनस जनरटर बसवला जातो सबरलमिक नयमकलयसला मकती उमददमपत करायच हयाच

महशब जरा मकचकट असतात या शसतरमकरयसाठी लागणारी उपकरणही िहागडी असतात महणनच ही

शसतरमकरया खप िहाग असत

गलोबस पलीडसची शसतरमकरया आमण डीप िन सटीमयलशन या दोन शसतरमकरयिधय डीप

िन सटीमयलशन कवहाही शरषठ गली वीस-एक वष पामकि नसनसचया रगणाचया जीवनाचा दजाि उचावणयात

या शसतरमकरयचा योगदान खप िोठ आह परत जनया पदधतीची शसतरमकरया चाळीस-पननास हजारात होत

तर डीप िन सटीमयलशनसाठी सात-आठ लाख रपयाचा खचि आह

आपलया डोकयातलया घडािोडीचा अभयास करायला िानवान खपच डोक खचि

कल आह तरीही मनसगि आपल वचिसव राखनच आह अजनही आपण पामकि नसनसचया लिणाशीच

झजतोय पामकि नसनसचया मवकाराच कोड सोडवायच परयोग साततयान चालच असतात सटि सलसचा

वापर करनही काही परयोग झाल पण तयाना यश आल नाही तरीसदधा अस महणता यईल की आजवर

झालली परगतीही मवलिण आह पामकि नसनसच रगण आज पवीपिा मकतीतरी जासत चागल आयषय जग

शकतात िदच रहसय जसजस िानवाला उकलत जाईल तसतस अमिक पररणािकारक िागि

आपलयाला नककीच मिळत जातील

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१३ िधय पवि परकामशत)

भास (Halluciations )

- डॉकटर हमत सत

डॉकटर हित सत याचा पररचय

डॉकटर हित सत DM नयरॉलॉजी आहत

सहयादरी सपशामलटी हॉमसपटलिधय नयरॉलॉजी कनसलटट महणन काि करतात

नयरॉलॉजीकल सोसायटी ऑफ पणच त अधयि आहत

डॉकटर हित सत यानी लख छापावयास परवानगी मदली तयाबददल तयाच िनपविक आभार

पामकि नसनसचया आजारात भास होण (hallucinations) हा एक काळजीचा व भीतीदायक परकार

असतो

पामकि नसनसचा आजार असणारया काही लोकाना भास का होतात

सािारणत पामकि नसनसचा आजार झालयानतर काही वषािनी काही रगणाना भास होतात आजाराचया

सरवातीचया काळातही तरण अरवा वयसक लोकाना भास होऊ शकतात पण बरच मदवस हा आजार

असणारयाना तरास होणयाची शकयता जासत असत भास सरवातीस झालयास पामकि नसनससारखया

दसरया आजाराचाही मवचार करावा लागतो भास होण हा औषिाचा दषपररणािही अस

शकतो परत परतयकाला हा दषपररणाि होतोच अस नाही त औषिाचा परकार तयाचा डोस

व घणारया वयकतीवर अवलबन असत औषिाचा डोस जासत असल तर भास होणयाच परिाण अमिक

असत

भास महणज काय

भास महणज परतयिात नसताना काही पामहलया मकवा ऐकलयासारख वाटण काही वास यण मकवा काही

चव लागण भास आपलया पचदरीयापकी कोणतयाही इमदरयावर पररणाि कर शकतो भासाच

खालीलपरिाण वगवगळ परकार आहत

दशय भास - परतयिात नसताना वयकती नातवाईक पराणी कीटक मदसण भासाचा हा सवाित जासत

घडणारा परकार आह भास होणारी वयकती तयाच समवसतर वणिन कर शकत भास रोडया वळासाठी ही

होऊ शकतो

ऐकणयातल भास - दरवाजयाचा मकवा घटचा आवाज नसताना ऐक यण मकवा बोलण ऐकलयासारख

वाटण

सपशािच भास - आपलया जवळपास कोणी वावरलयासारख वाटण

वास व चवी भास - काही वास वा चव नसताना तयाची जाणीव होण

हया गोषटी एखादया वळस घडलया तर तयाकड दलिि कराव पण ह वारवार घड लागल तर डॉकटराना

वळीच कलपना दण आवशयक असत

Illusions - नहिीचया गोषटी वगळया तरहन मदसण उदा दरवाजयाला लावलला कोट िाणसापरिाण

मदसण

Delusions - Delusions महणज वासतवावर आिाररत नसलल मवचार अस मवचार जरी अवासतव

असल तरी या रगणाना त अगदी खर वाटतात ह लिण सवीकारण रगणाला सवाित जड जात आमण ह

अवासतव मवचार आपलया career बददल मकवा जवळचया िाणसाबददल असल त सवीकारण तर फारच

अवघड जात

Delusions खालील परकार अस शकतात

Paranoia - आपलयामवरदध काही कट कला जातो आह मकवा आपलयाला कोणी इजा करणार आह

अस रगणाला वाटत

Jealousy - ितसराची भावना वाटण आपलया जवळची वयकती आपला मवशवासघात करणार आह अस

वाटत

Extravagance - आपलयाजवळ काही मवशष शकती आह अस वाटण पररणािी किीकिी रगणाच

वागण िोकादायक ठर शकत

Delusions चा रगणावर कशापरकार पररणाि होऊ शकतो

जवहा delusions ची तीवरता वाढत तवहा वासतव व अवासतव मवचाराििील फरक

रगणाला सिज शकत नाही अशावळी रगण अमतशय मचतागरसत व मचडखोर होऊ शकतो

काही वळा रगणाला hallucinations illusions व delusions या सविच गोषटी होतात तयािळ रगणाची

िनमसरती गोिळलली रहात व तयाचा दनमदन जीवनावर पररणाि होतो किी रगणाला असही वाटत

की औषि दणारी वयकती मवनाकारण खप जासत औषि दत आह तयािळ रगण औषि वयवमसरत घत

नाही यासाठी काय करता यईल

१) डॉकटराचा सलला घण

Hallucination Delusions चा अनभव आलयास मकवा तयाची तीवरता वाढलयास तजजञ डॉकटराचा

सलला घयावा

२) इतर कारणािळ लिण नाहीत ना ह पाहण

Hallucination Delusions ची Parkinsons सोडन इतरही कारण अस शकतात उदा अि दषटी

अपरा परकाश

तजजञ डॉकटराबरोबर या लिणामवषयी चचाि कारण आवशयक आह रकतलघवीचया तपासणया करन

infection िळ ही लिण नाहीत ना त ठरवता यत Parkinsons चया रगणात Parkinsons बरोबर

सिरणशकतीच मवकार झोपच मवकार depression व सितीभरश ह मवकारही असल तर hallucination

delusions ची तीवरता वाढत

३) कटबातील वयकतीशी चचाि करण

यािळ रगणाचया आजाराचया सवरपाबददल कटबातील इतराना कलपना यत व रगणाला तरास होत

असताना तयाची िदत होऊ शकत यािळ रगणालाही रोडी िानमसक सवसरता लाभ शकत

४) औषिोपचारातील बदल

औषिाचया dose ििील बदलािळ मकवा औषिातील बदलािळ hallucination delusions च

परिाण किी होऊ शकत तरीही उपयोग न झालयास िानसोपचार तजजञाचया िदतीन काही औषि

दऊन ही लिण आटोकयात राह शकतात

५) पामकि नसनसचया आजारात भास होण ह जरी काळजीच कारण असल तरी बर याच वळा तयावर

उपाय होऊ शकतात तयािळ या लिणाची सरवात होताच डॉकटराना कलपना दऊन उपाय करण

आवशयक आह

( जागमतक पामकि नसनस मदन सिरमणका २०१२ िधय पवि परकामशत)

पसतक पररचय पाणकक नसनसशी मतरीपिक लढत

( डॉ हमवसरदसाई याचया अमभपरायासह)

- डॉकटर शोभना तीरकळी

२४ ि रोजी आय एि ए चया सचती हॉलिधय शखर बव याचया पामकि नसनशी ितरीपणि लढत या पसतकाच

परकाशन झाल परमसदध नयरॉलॉमजसट डॉकटर परदीप मदवट याची परसतावना लाभललया या पसतकान

िराठीतील शासतरीय मवषयावरचया मलखाणात िोलाची भर पडली आह आय एि ए चया अधयि डॉकटर

िाया तळपळ यानीही पसतकातील िलयाकन तकत िानमसक आघातावरील परकरण आहारमवहारावरील

िामहती याच मवशष कौतक कल

डॉकटर ह मव सरदसाई परकती असवासयािळ कायिकरिास यऊ शकल नाहीत पण तयानी आवजिन पसतक

परकाशनापवी आपला अमभपराय मदला पसतक पररचयाबरोबर तो ही यर दत आह

डॉकटर ह णव सरदसाई याचा अणभपराय

पामकि नसनसशी ितरीपणि लढत ह पसतक सपणि वाचल एखादा वदयकीय वयावसामयक

दमखल या मवषयावर इतकी सखोल िामहती दणार पसतक मलह श कल मकवा कस अस वाटाव इतकया

कौशलयान आपण ह पसतक मलमहल आह इतर कठही न मिळणारी महणज इतर उपचार पदधतीची

ओळख तयाची काय िदत मिळ शकल या सदभाितील िागिदशिन आह पामकि नसन मडमसज हा आजार

अमिकामिक वाढत असलला आढळ लागला आह लोकसखत वाढतया वयाचा गट अमिकामिक जासत

सखयचा होत चालला आह तयाचा हा नसमगिक पररणाि असावा पामकि नसनस झाललया रगणानी ह

पसतक तर अवशय वाचाव परत सवि कटमबयानी आिार दणार यानी दमखल वाचाल पामहज अस ह

पसतक आह या कायािबददल िी आपल अमभनदन करतो

पसतक पररचय

२००७ िधय बवचया पतनीला पीडी (पामकि नसनस मडमसज) झाला आमण ही लढत चाल

झाली पामकि नसनस बददलच अजञान अपर जञान आमण चकीच जञान यािळ पीडी झालयावर रगण आमण

कटबीय घाबरतात खचतात मनराश होतात शखर बवनी िातर आजारामवषयी सयोगय जञान मिळवणयाची

खटपट कली सवतःचया पतनीचया आजाराच मनररिण अनभव पामकि नसनस मितरिडळाचया कािातील

सहभागातन मवकमसत झालल जञान इतर शभकर शभारीच कलल मनररिण आमण अनभव यातन

पीडीला मसवकारल लढत ितरीपणि कली यातन तयाना पीडीसह जगणयाचा िलितर सापडला ह

अनभवामिषठीत जञान िलितरासह यचचययावत िराठी भामषक पीडी गरसतापयत पोचवाव या तळिळीतन

सहानभावातन या पसतकाची मनमििती झाली

पीडीमवषयीच जञान यर शासतरीय भाषचा मकचकटपणा टाळन सोपया भाषत यत

लिणावर मनयतरण ही पीडीचया ितरीपणि लढतीतील िोठठी चाल आह वदयकीय उपचार ही हच करतात

पसतकात मवमवि लिण आमण तयाबाबतचया िौमलक सचना यावर मवसतारान मलमहल आह या

िामहतीला अनभवाची जोड असलयान शभारीना रोजचया जगणयात ती नककी उपयोगी ठरतील

यासाठी आहार मवहार वयायाि मवमवि परक उपचार पदधती याचीही जोड पसतकात आह

पीडीबरोबर यणार नराशय नािोहरि करण हा लढतीतील िहतवाचा भाग आमण तो

आपलया कितला पसतकातील िानमसक आघातावरील परकरण या दषटीन िहतवाच ह परकरण वाचल

तरी पामकि नसनसशी लढाई मनमिी मजकता यइल

तमही एकट नाही आहात असा मदलासा दणार सव-िदत गटावरील परकरण मितर

ततवजञ िागिदशिक अशी काळजीवाहकाची भमिका रोजचया जगणयातील सहाययक उपकरणाचीतील

बदल काही उपयकत सचना या सविच पीडी शभकर शभारीसाठी एकदा वाचणयाचया बाबी नाहीत तर

पसतक सगरही ठऊन पनहःपनहः वाचणयाचया आहत

पसतकाचा मवशष महणज इतकी भरगचच िामहती असलल पसतकाची मकित फकत ६०

रपय आह

पसतकासाठी सपकि

रा ह करिरकर११९९ सदामशवपठ पण ४११०३०

दरभाष ९४२३३३८१६४

(िायबोलीवर पवि परकामशत)

छद माझा - णवजय राजपाठक

- डॉकटर शोभना तीरकळी

शभारी मवजय राजपाठक याची पटीगज आपलयासिोर आणताना एकीकड िनापासन

आनद होत आह आमण दसरीकड अतीव दखही आनद यासाठी की पामकि नसनसचया ररररणायाि

हाताना आमण ताठरललया सनायना न जिानता तयानी जोपासलला छद आपलयापयत वबसाईटिाफि त

पोचवता यत आह आमण यािळ शभारीपयतच नवह तर सदढ वयकतीपयतही एक सकारातिक उजाि

मनमित पोचल याचा मवशवास वाटत आह दख यासाठी की आज त आपलयात नाहीत ५ मडसबर

२०१३ला तयाच मनिन झाल

तयानतर झाललया पामकि नसनस मदनाचया िळावयाला तयाचया पतनी िािवी या आलया

होतया तया सभत मितरिडळाची वबसाईट तयार झालयाची घोषणा करणयात आली वबसाईटवर

शभारीचया मवमवि कला सादर करता यतील अस सामगतल होत िािवी राजपाठक यानी लगच शरी

राजपाठक यानी तयार कलल सदर पमटग मितर िडळाला दऊ कल राजपाठकाची अशी बरीच पटीगज

आहत ती पहायला यावी अस आगरहाच मनितरणही मदल आज वबसाईटदार ती पटीगज आमण

राजपाठकाचा छद आमण तयािागच कषट सवापयत पोचमवता यत आहत

मवजय राजपाठक ह शतकी खातयात रसर महणन काि करत होत मितरिडळात

दाखल झाल तवहा मनवतत झालल होत नोकरीत असतानाच पमकि नसनस झाला मडपाटििटचया परीिा

दत वरची पोसट मिळाली होती जबाबदायाि वाढलया सहया खप करायला लागायचया या

सवािचा तरास वाटायला लागला यातच सकटरवरन जाताना एका सायकलवालयाला

वाचवताना अपघात झाला पायावरन टमपोच चाक गल सहा आठवड पडन राहाव लागल या काळात

िन रिवायला मचतरकला िदतीला आली यातन उठलयावर सकटर चालवण बद झाल पायात रोडा दोष

मनिािण झाला आमण चार वष आिीच मनवतती घतली

अधयामतिक वतती शात सरळ सवभाव आमण िाणसाची आवड यािळ ज दान

मिळाल तयाबददल करकर नवहती आनदी राहणयासाठी पयािय शोिण होत एकीकड पामकि नसनस

मितरिडळात दाखल झाल आमण दसरीकड पमटगजची आवड जोपासणारा ससकारभारतीचा गरप

मिळाला या गरपबरोबर दर रमववारी सकाळी नाशता करन पाताळशवर पण यमनवहमसिटी मवठठलवाडी

असा कठतरी दौरा असायचा २३ तास पमटग करण चालायच िग जवायला परत घरी यासाठी तयाना

कोणाची िदत लागत नस बस रीिा अस मिळल तया वाहनान एकटच जात घरातही सवतची काि

सवतच करत नयरॉलॉमजसटनाही त सलग २३ तास रगकाि करतात याच आियि वाटायच या छदाचा

पसा मिळवणयासाठी त उपयोग कर शकल असत पण तयानी त कल नाही लगन िज वाढमदवस साठी

अशा कोणतयाही सिारभासाठी जायच तर भट महणन सवतचया हातानी पटीग करन दणयात तयाना

आनद वाट अशा अनक नातवामयक मितरिडळीचया घराचया मभती राजपाठकाचया मचतरानी सजलया

आहत हा छद तसा खमचिकच सवत जाऊन रगकािाला लागणार उततिातल उतति सामहतय त खरदी

करत पतनीची याला सार होती किी किी िातर घर छोट तयात रगाचा पसारा वाट िग रोडी करकर

तया करायचया िग याच उततर ठरलल दसर कठल वयसन नाही ना िी करत िग ह िाझ वयसन

सिज बाल गिवि िधय परदशिनातही तयाची पटीग िाडली गली होती यासाठी होणारा खचिही हौस

सदरात िोडणारा हषीकश पवार याचया नतयोपचार वगािलाही त जात

मनयतीन िातर तयाची सतव परीिाच घयायच ठरवल होत आिी यरीन इनफकशन नतर

नागीण अस आजार तयाना एकािागोिाग होत रामहल परमतकार शकती ताकद किी होऊ लागली तोल

जाऊन पडलयान डोकयाला िार लागला िदवर शसतरमकरया करावी लागली अनक आजारान मिण

झाललया शरीराला ह सवि झपल नाही आपलया छदाची अनिोल सपतती िाग ठऊन त अनतात मवलीन

झाल

तयाचया पमटगजच फोटो मवनया मचतर यानी काढल मतचया काकाना पामकि नसनस होता

तयािळ हालचालीवर मकती बिन यतात याचा मतला अनभव होता नराशयात गलल मतच काका मतन

पमहल होत पामकि नसनस झालली वयकती इतकी सदर कलाकती मनिािण कर शकत ह पाहन िी आवक

झाल अशी परमतमकरया मतन नोदवली मवनयान काढलल फोटो िलनी पाठवणयाच काि मवनायकनी कल

तयाचयासाठी ह काि छोट असल तरी आिचयासाठी िोलाच आह मवनया मवनायक यासाठी कतजञ

आहोत िािवी ताईचया पाठपरावयािळ आमण तयाचया कटबीयानी कललया िदतीिळही ह शकय झाल

पाकीनसनस णमतरमडळ एक परयोगशाळा

- डॉकटर शोभना तीरकळी

पीडी होणयाची कारण िामहत नाहीत

पीडी पणि बरा होणयासाठी उपचार अजन तरी नाहीत पण सशोिन चाल आह आशचा

मकरण आह आमण पणि बरा होत नसला तरी लिणावर मनयतरण आणन चागल जीवन जगता यत

अशी परशोततर पीडीवरील कोणतही सामहतय वाचल की हिखास आढळतात

तस पाहता १९६०िि मलओडोपा उपचारात आल तोपयत कोणतही औषि नवहतच

ना सशोिकाचया अरक परयतनातन ह साधय झाल पाशचयातय दशात करोडो डॉलर सशोिनावर खचि

होत आहत The Michal J Fox Foundation For Parkinsons Research दवार

पामकि नसनससाठी सटिसलचा उपयोग कसा करता यईल यावर सशोिन चाल आह

आिची परयोगशाळा िातर मबन पशाची ३५० पीडी शभारी हीच काय ती आिची

सािनसािगरी आमण या सािन सािगरीवर परयोग करतात काही पदवयततर अभयासाचा भाग महणन

परकलप करणार डॉकटर आमण काही मनसवारीपण काि करणार कलोपचारक इतयादी पीडीवरील

सशोिनाचया अवकाशात ह सार अतयत नगणय असच आह सशोिन महणाव का या पातळीवरच इर

अगदी गितीन परयोगशाळा महटल आह तरीही शभामरचया जीवनात आनद मनिािण करणार महणन

आिचया दषटीन ह सवि िहतवाच या परयोगािाग एक दमषटकोन आह

पीडीचया लिणावर मनयतरण आणन गणवततापणि जीवन जगणयासाठीही फकत

आिमनक वदयकाच औषिोपचार परस नाहीत औषिोपचाराबरोबर इतर परक उपचारही

वापरन पहायला हवत असा तो दमषटकोन आमण हा आता िळ िर लागला आह हा दमषटकोन

परयोगादवार परतयिात आणणयाचही परयतन चाल आहत याची उपयकतता ओळखन पामकि नसनस

मितरिडळान परयोग कतयासाठी नहिीच कवाड उघडी ठवली आहत

परयोगकतयािि भारती मवदयापीठाच कॉलज ऑफ ऑमडओ अनड मसपच ररपी सचती

हॉमसपटलचा मफमजओररपी मवभाग डी वाय पाटील मफमजओररपी कॉलजचा नयरॉलॉजी मवभाग

यरील पदवयततर अभयास करणार मवदयारी कलोपचारक याचा सिावश आह यातील काहीनी फकत

आपलया परयोगापरत आमहाला मगमनमपग बनवल आमण कायिभाग परा झालयावर ढकनही पामहल नाही

तयाचा इर उललख कला नाही काहीनी िातर अतयत िनापासन नटान परयतन कल परयोगाच मनषकषि

लखादवार सभििन वयाखयानादवार आिचयापयत पोचवल त आिचया पररवारातील झाल काहीच

परािामणक परयतन वयावहाररक अडचणीिळ काहीवळा आिचया उदासीन परमतसादािळ तडीला जाऊ

शकल नाहीत काही अजन चाल आहत या सवाचा आढावा पढ घतला आह सरवातीला मसपच

आमण मफमजओररपीचया परयोगाची िामहती घऊ

णसपचररपी

जानवारी २००९ िधय भारती मवदयापीठातील मसपच ररपीसट नमिता जोशी याच

वयाखयान ठवल होत पीडीिि मसपचररपीचा उपयोग कसा होऊ शकतो ह एल मस डीचया आिार

सामगतल वयायािाची परातयमिकही दाखवली तयाची उपयकतता नमिता आमण मितरिडळ या

दोघाचयाही लिात आली यातन परतयक शभारीला तयाचया सिसयनसार वगवगळ वयायाि करणयाची

गरजही लिात आली वयायाि ठरमवणयासाठी परतयकाची तपासणी आवशयक होती यासाठी

फिवारीिि तयानी आिचया सभचया मठकाणी यऊन आपलया १४ मवदयामरिनीचया

सहाययान २८ शभामरची िोफत तपासणी कली िोबाइल टपरकॉडिर याचया आिार शभारीचया

बोलणयाच निन घणयात आल परशावलीही भरन घणयात आलया जयाचया बोलणयात अमिक दोष

होता अशा काही शभारीना काही चाचणयासाठी आिमनक सािगरीची गरज होती तयासाठी

मवदयापीठातील मसपचररपी मवभागात जाण आवशयक होत आमण उपचारासाठी ५६ िमहन तरी

आठवडयातन दोनदा जाण आवशयक होत काही शभारीनी अशा तपासणया करन घतलया उपचारही

घतल पण साततयान जाता न आलयान हा परयोग अििवट रामहला यातील भारती मवदयापीठ ह शभारीना

जाणयायणयासाठी मजमकरीच आमण गरसोयीच होत ही िोठी अडचण होती पण यािळ एक झाल त

महणज मवदयापीठाचया या मवभागाची मितरिडळाशी जवळीक मनिािण झाली डॉकटर नमितानी आिचया

सिरमणकसाठी लख मलहन मदला पदवयततर मवभागाचया मवदयायाच परकलपासाठी लि विल गल

णिणजओररपी

डी वाय पाटील कॉलज ऑफ मफमजओररपी यर पदवयततर मशिण घणारया डॉकटर

कोिल पारीख याचा परयोग हा िहतवपणि होता पामकि नसनसिि तोल जाण आमण पडण ही काही

लोकाबददल सिसया असत कोिलचा परकलप या सिसयवर आिाररत होता आमही गोळा कललया

िामहतीतन आमही लगचच तोल जाणयाची सिसया असणारया शभामरची नाव मतला मदली

सपटबर २०१० िि मतचया परयोगाची सरवात झाली मफमजओररपी दवार शभामरचा

तोल जाण सिारण पडणयाला परमतबि करण आमण आटोकयात आणण यादवार

जगणयाची गणवतता वाढवण दनमदन जीवनातील मवमवि गोषटी करणयात तयाना जासतीत जासत

सवावलबी बनवण ही मतचया परयोगाची उमददषट होती उपचाराचा परिख भाग औषिोपचार असल

मफमजओररपी परक असल हही मतन सपषट कल होत

आठवडयातन तीनदा अस चार आठवड मतचा परमशिण कायिकरि होता यात

ररलकसशन शवास आमण तोल यावर आिाररत वयायाि मतन परतयकाचया घरी जाऊन मशकवल

परमशिणाचा पमहला मदवस झालया झालयाच शभामरच फोन यायला सरवात झाली कोिलचया

परमशिणावर सविजण खश होत ती तयाची कटबीयच झाली होती आमशवनी वीरकरला ऑन ऑफची

सिसया आह मतचा ऑफ मपररएड चाल होऊन सपपयत आमण पनः ऑन मपररएड चाल असतानाचा

काळ ती राबली तया काळातील मतचया हालचाली मतन नयाहाळलया आमण तयानसार मतच वयायाि

ठरवल परतयकाची सिसया वगळी आमण तयानसार वयायािही वगळ कोिल यणयाची सविजण वाट

पाहात असायच कोिलनही I enjoy my role as Physiotherapist and as friend अस

आपल िनोगत वयकत कल परमशिणाच मनषकषि आशादायी होत शभारीना तयानी नराशयतन बाहर

काढल तोल जाणयावर िात कर शक हा आतिमवशवास वाढवला सिाजापासन तटलयाची भावना

किी कली काही शभारीचया याबाबतचया भावना बोलकया आहत सिाकर अनवलीकर याना

परमशिण परमकरया आनददायी वाटली शामलनी गोपालमकरशणनचा आतिमवशवास वाढला हालचालीवर

ियािदा आलया होतया ततया किी झालया सटमिना वाढला

शीला कलकणी सवतः डॉकटर आहत तया मतचया कािान परभामवत झालया तयाची तोल

जाणयाची सिसया किी झाली आमशवनीन तर सिरमणकसाठी मफमजओररमप पामकि नसनस शभामरसाठी

आशचा मकरण असा लख मलहन आपलया भावना वयकत कलया

this journey helped me to grow as a physiotherapist and human

being The process of working with a Parkinsons disease patient was exiting for

all the learning it allowed me

अशी भावना सिरमणकतील लखात कोिलनही वयकत कली

मतचया परकलपाच काि पणि झाल तरी ती नहिीच आिचया सपकाित रामहली

पामकि नसनस मितरिडळाचया सभासदासिोर मतन आमण मतचया सहकारयानी मफमजओररपीचा पीडीसाठी

कसा उपयोग होतो ह मचतरफीतीसह अमण परातयमिकासह दाखमवल या परकलपाची वयायािाचया

रखाटनासह छापील परत मदली तयाचया झरोकस परती पढील कायिकरिात सवि शभामरना मदलया

परगावचया शभारीना पोषटानी पाठवलया

इर एक िहतवाचा परश राहतो कोिलन सामगतल की शवास अनन झोप या सवासाठी

अतयावशयक बाबी आहत पामकि नसनसचया बाबतीत एकसरसाइज ही चौरी बाब हीसदधा सिामवषट

करायला हवी मतचा सलला ऐकन मशकवलल वयायाि परकार साततयान करण ह आता शभारीच आमण

करवन घण ह शभकराच काि

सचती हॉमसपटलचया मनमिषा जन महचा परयोग ही मदलासा दणारा ठरला

पामकि नसनसचया आजारात रडमिलचा उपचार महणन वापर असा मतचया अभयासाचा मवषय होता

रडमिलचा वापर अरलट करतात मकवा वजन किी करणयासाठी कला जातो असा सविसािारणपण

सिज आढळतो पण अिररकत आमण इतर दशात पाकीनसनस आमण परलमससचया

आजारात उपचार महणन रडमिलचा वापर यशसवी ठरला आह पामकि नसनसचया रगणाना तोल जाणयाची

आमण चालणयाची सिसया असत यासाठी उपचार महणन रडमिल परमशिण उपयोगी ठरल भारतातील

रगणाना याचा खरोखरच उपयोग होईल का हा मतचया अभयासाचा मवषय होता मनमिषान मतचया

परकलपामवषयी मितरिडळात िामहती मदली आमण अनक शभारी उतसाहान सािील झाल ह परमशिण

आठवडयातन ३वळा ३० मिनीट अस ६ आठवड असणार होत शभामरचया मवमवि अडचणीिळ

मनयमित यणारया शभारीची सखया १३वर आली ह परमशिण रडमिलवर असलयान शभारीना सचती

हॉसपीटलिधय याव लागणार होत तयािळ हॉमसपटलपयतच अतर हा िोठठा अडरळा होता पणयातील

दळणवळण समविा पाहता ररिा मकवा सवतःच वाहन हच पयािय होत यासाठी शभकराची िदत

आवशयक होती इचया असली तरी अनक शभकरासाठी आठवडयातन ३वळा ६आठवड सोबत

करण शकय नवहत

जयाना रहदयमवकार आह तयाना या परमशिणात सहभागी होता यणार नवहत असही

काही नाइलाजान गळाल मनमिषान शभारीची भीती जाणयासाठी आमण खबरदारी महणन सरमिततची

सािन(safety harness) वापरावयाची ठरवल होत परत एकाही शभारीला तयाची गरज वाटली नाही

परतयक शभामरकड मनमिषा जातीन लि दत होती मनमिषाचया कािावर सवि शभारी मफदा होत एकही

मदवस चकवत नवहत मतन काही गमहतक िरली होती ती तपासली जातत होती

१ पामकि नसनसिधय िदची सचना दणयाची नसमगिक यतरणा किी झालली

असत तयािळ बाहरन

इशार दणयान आवशयक कायिभाग सािला जातो रडमिलवर चालताना हालणारया

रडमिल बलटकडन अशा सचना मिळतात यातन तोल सावरणयास िदत होत आमण पावलातील अतर

वाढवणयास ही िदत होत

२ रडमिलवर चालणयान एक लय सािली जात शरीरातगित मबघडलली

लय सिारणयास याची िदत होत

३) मनमिषान सामगतलयानसार रडमिलिळ नयरोपलमसटमसटी सािली जात

नयरोपलमसटमसटी महणज िदची फरफार करण नवयान आकार दण नवया गोषटी मशकण ही ििता

पीडी रगणाना मवमशषट काि दऊन त करणयाच परमशिण मदलयास नयरोपलमसटमसटी वाढत अस

सशोिनान मसदध झाल आह

या सवि सदधामतक पातळीवरचया बाबी परयोगातन तपासलया गलया

सचती हॉमसपटलच नयरॉलॉमजसट शलश दशपाड याचीही िदत घतली गली सवि

शभारी मनमिषाचया कािावर मफदा होत सहा आठवडयानतर िलयाकन करणयात आल शभारीचया

तोल जाणयाचया सिसयत आमण चालणयाचया सिसयत खपच सिारणा झाली होती आतिमवशवास

वाढला होता अिारात आमण चढउतार असला तरी चाल शकतो अस सहभागी शभारी सागत होत

सवतःशीच सपिाि करन सवतःिधय सिारणा करणयाची ििता वाढली होती सहभागी शभारी

शीलाताई कलकणी यानी तर रडमिल मवकत घतल रडमिलवर चालण अस उपयकत

असल तरी तजञाचया िागिदशिनाखालीच करायला हव परतयक शभारीचया सिसया गरजा वगवगळया

असतात तयानसार परमशिण दण गरजच असत हा उपचार कोणासाठी योगय आह हही तजञच ठरव

शकतात असा सलला िातर मनमिषान आवजिन मदला मनमिषाचा परकलप सपला तरी मितरिडळाशी

सबि िातर सपल नाहीत मितरिडळासाठी मतन आपल परकलपाबददलच अनभव आिचया सिरमणकसाठी

मलहन मदल परकलपात सहभागी नसणारया काही शभारीचया घरीही ती मफमजओररपीसाठी जात

होती अभयासकरि सपलयावर ती परत गली जाताना दसरया मफमजओररमपसटवर काि सोपवन गली

होती पण मनमिषाची जागा ती घऊ शकत नाही अस शभारीनी ित नोदवल मनमिषा पनः पणयात

यावी अस तयाना वाटत रोडकयात मनमिषाचा परकलप यशसवी होणयात मतचा सहानभाव आमण

शभारीिधय मतन मनिािण कलला मवशवासही िहतवाचा होता

णवणवध कलोपचार

२०१० या वषाित कलोपचार(आटि बस ररपी)हा मवषय घऊन मवमवि उपकरि राबवल

गल ततपवी परमसदध भरत नाटयि नतयागना समचतरा दात याचया नतयपररणा या ससरशी आिचा सपकि

झाला

सणचतरा दात याचा नतयोपचार

११ एमपरल २००८चया मद टाइमस ऑफ इमडयाचया अकात Dancing away the

Disease असा लख जागमतक पामकि नसनस मदनामनमितत छापन आला होता तयात नतयपररणाचया

समचतरा दात याचया परयोगाबददल िामहती होती भरतनाटयिचा तया पामकि नसनसवर उपचार

महणन उपयोग करत होतया तया िोफत मशकवायला तयार असनही फारसा परमतसाद मिळत नाही अस

महटल होत कोणतया वयात काय मशकायच या सािामजक बिनािळ ह होत अस तयाना वाटत होत

शरी व सौ शडनी तयाचयाशी सपकि सािला आमण आमही काही जणानी तयाचया परयोगात सामिल

वहायच ठरवल तयानसार दर शकरवारी वगि सर झाला दातय याचया िमतरणीचया नवरयाला लहान

वयात पीडी झाला महणन तयानी याचा अभयास कला आमण नतयोपचार यावर उपयोगी ठर शकल अस

तयाना वाटल िमतरणीचया नवरयान यात सहभाग घतलाच नाही आमही िातर जाऊ लागलो

शभारीबरोबर शभकरही सहभागी झालयास तलनस सोप जाईल महणन आमहालाही तयानी यात सािील

करन घतल

तयानी एक परशावली तयार कली होती आमहा परतयकासाठी एक जयषठ मवदयामरिनी निली

होती

नतय वगाित आिचया नातवडाचया वयाचया िली असायचया आमही मशकताना पाहन

तया कौतकान िदत करायचया आडाव िदरा नवररसादवार अमभनय अस काही काही मशकत होतो गर

पौमणििचया कायिकरिात एक छोटीशी झलकही दाखवली नतयोपचारासाठी साततय िहतवाच होत पण

त होत नवहत कोणाच अिररकला जाण कोणाच डोळयाच ऑपरशन अशा काही ना काही कारणानी

कलास बडायचा पण दातय िडिनी नाद सोडला नाही तया सवतः सिपदशक आहत शभारी आमण

शभकराची िानमसकता तया ओळखत होतया तयाचयातील सिपदशक आमण मशमिकन

आमहाला परवतत करणयासाठी मनरमनराळ परयोग कल पण अशा काही अडचणी यत रामहलया की आिच

जाण राबल

यावर उपाय महणन तयानी एक मसडी तयार कली आह ती पाहन तमही घरीही नतयावर

आिाररत वयायाि कर शकता मशवाय परतयक शमनवारी नतयवगाित सािील होऊ शकता इतराना

यासाठी शलक असत पण पामकि नसनस शभारीना िातर िोफत परवश आह काही शभारी सािीलही झाल

आहत आिचा परयोग अििवट रामहला तरी मजतक मदवस सहभाग होता तयातही फायद जाणवल

११ एमपरल २०१०चया सिरमणकत शरी गोपाळ तीरिळी यानी आपला नतयमवषयक

अनभव पामकि नसनसन िला नाचमवल या लखात मदला त मलमहतात पामकि नसनन चहरा भावमवमहन

होतो अस सामगतल जात परतयिात अनभवलही चहरयाच सनाय ताठ झालयान ह होत िी बोलणारा

किी पण िाझा राग आनद कौतक कटाळा ह चहरयावरन सिजायच पीडीिळ ह बद झाल होत

नतयाििलया नवरसाचया अमभनयान आमण वयायािान चहरयावरची ताठरता किी होऊ शकत आता न

बोलता िाझा राग बायकोला सिजतो आमण आवडल नाही महणन नाराजी मकवा आवडलया बददलच

कौतक इतराना सिज शकत वगवगळया हालचाली आमण तयाच बदलत वग याची सागड घालण आता

जिायला लागल िदराचया सरावािळ वगवगळया हालचाली सलभ होत आहत

नतय वगाित यणारया इतरानाही तोल साभाळण हालचाली सलभ होण अस फायद झाल

णवणवध शभारी आणि तयाचया कला

नतयापरिाणच सगीत मचतरकला अशा इतर कलाही उपचार महणन उपयकत ठरत आहत

अस गहभटीतन लिात आल यातील पररणादायी अनभव डॉ शीलाताई कलकणी याचा

तीसपसतीस वषाचयावर भारत आमण भारताबाहर तयानी वदयकीय वयवसाय कला अनक रगणावर

उपचार करन तयाना मदलासा मदला पण तयाच पमत आमण तया सवतः या दोघानाही

पामकि नसनस झालयावर िातर नराशयनी घरल पण तयात गतन न राहता तयातन बाहर पडणयाच मवमवि

िागि शोिल ताठरणारया बोटाना वठणीवर आणणयासाठी करि वीणकाि मचतरकला याचा आिार

घतला २००९ िधय जवळच राहणारया सोनाली राणकडन मचतरकलच िड घणयास सरवात कली

आठवडयातन पाच मदवस रोज एक तास मशकण चाल झाल शालय जीवनात एक अमनवायि मवषय

महणन आमण वदयकीय मशिणात आकतया काढणयापरताच मचतरकलशी सबि होता आता अडसषटावया

वषी पमनसल हातात िरली होती आडवया उभया मतरकया रषा काढणयापासन सरवात कली मशिक

आललयावळी ऑफ मपररएड असला तर उठन बसताही यायच नाही सरवातीला लगच हात दिायच

सारख खोडरबर लागायच रषाचया फटकारयातन हाताची असिरिता जाणवायची पण िनाचा मनिािर

आमण सतत सराव यानी रषा मसरर होऊ लागलया परिाणबदधता जि लागली मतरमितीची जाण आली

एकाच पमनसमलन किी जासत दाब दत शडीग करण जि लागल मनसगि मचतर वसतमचतर वयमकतमचतर

सगळ सराइतासारख जि लागल

या सवापिा िहतवाच महणज सलग एक तास बसनही शरीर करबर करनास झाल

औषिाची आठवण यईनाशी झाली नराशय दर होऊन उतसाह आतिमवशवास वाढला तयाची मशमिका

सोनाली राणनी सामगतल lsquoमचतरकलत तयानी परगती कलीच पण मचतरकला मशकताना आमण मचतर

काढताना तयाचया शारीररक िानमसक अवसरत झालल मसरतयतर अमिक आनदाच होत rsquoआमही

तयाना भटायला गलो तवहा तयानी काढलली मचतर दाखवली ती दाखवताना तयाचया मशकणयाचया परमकरय

मवषयी तया भरभरन सागत होतया ह सागताना तयाचा चहरा आनदान खलला होता एरवी तया वॉकर

घऊन चालतात पण आता तया वॉकर मशवाय आत बाहर करत होतया एरवी कपड बदलायला वळ

लागतो पण तयामदवशी तया पाच मिमनटात कपड बदलन आलया मचतरकलमवषयी बोलताना

तया इतकया एकसायटड असतात तर मचतर काढताना मकती असतील याची कलपना आली मचतरकलची

ही मकिया रकक करणारी होती तयावषीचया सिरमणकच िखपषट तयाचयाच मचतरान सजल मचतरकलन

पीडीचया लिणावर िात करणार दसर उदाहरण मवदयािर पटवििन याच बकतन मनवतत झालयावर

तयानी मचतरकलचा छद जोपासला ७५वया वषी पीडी झाला तरी तयानी मचतरकला सोडली नाही िी

तयाना भटल तवहा त ८० वषािच होत शीलाताईना कपाची सिसया नवहती पटवििनाना िातर

ताठरत बरोबरच कपाचीही सिसया आह तयािळ तयानी पीडी झालयावर कलली िोठिोठी पटीगज

पाहन तयाचया मजददीला हटस ऑफ महणावस वाटल पिी पराणी फल मनसगािची मवमवि रप वयकती

याचया मचतरानी तर मकतीतरी वहया भरलया होतया मचतर काढताना तयाची सिािी अवसरा असत कप

ताठरता जवळही मफरकत नाहीत किलाकर झड कलपना मशरनाि हही छद महणन मचतरकला

जोपासणार शभारी झड वयवसायान अमभयामतरकी कॉलजिि गमणताच पराधयापक होत तर मशरनाि

खळाड या सवाची मचतरकला पाहन २०१०या वषाितील पामकि नसनस मदनामदवशी शभामरचया

कलाकमतच परदशिन भरमवणयाची कलपना सचली ह परदशिन अतयत यशसवी झाल इतर शभारीना

नराशय झटकन कलयान होत आह र अशी पररणा मिळाली वरील परयतन वयमकतक पातळीवरील असल

तरी पीडी शभामरसाठी कलची उपयकतता अिोरमखत करणार होत २०१०चया सिरमणकतील लखान

याला वजञामनक आिार मिळाला

झबन बलसारा याची डरमररपी

सिरमणकत कनडामसरत नयरॉलॉमजसट िदार जोग(President Canadian Institute

of Parkinsons Disease) याचा Music Brain amp Parkinson लख तर ABT

practitionerकमवता नायर याचा Art Based Therapies ह लख कलोपचाराबददल िामहती दणार होत

िदार जोग सवतः शासतरीय सगीत मशकलल आहत पणयात आललयावळी तयाची

सगीताची िमफल आमण शवटी पीडीवर वयाखयान होत मितर िडळाचया सभासदाना मनितरण होत

तयानी सिरमणकतील लखात पामकि नसनसचया बाबतीत सगीताची उपचार महणन उपयकतता परायोमगक

पातळीवर आह जासतीत जासत सशोिन सगीताचा ठका (Rhythm)कसा उपयकत ठरतो यावर आह

आमण ठकयािळ चालणयाचया िितत सिारणा होत

पीडीसारखया गतागतीचया आजारावर उपचारा साठी साधया सरळ सगीतापिा

गतागतीची रचना अमिक परभावशाली ठर शकत उदाहरणारि जाझ मकवा महदसरानी शासतरीय सगीत

कमवता नायर याचया ित ABT ह Art Based Therapies च समिपत रप नाही तर

तयाची उपचार महणन उपयकतता परावया आिार शासतरीय दषटया मसदध झालली आह

सगीत तालवादय नतय नाटय मचतरकला मशलपकला रगकाि फोटोगराफी अशा मवमवि

दशयकला कराकरन इतयामदचा यात सिावश होतो ABT अभयासकरि पणि कललया तजञाचया

िागिदशिनाखालीच ह उपचार कल जातात ह वयमकतगत मकवा सिह पातळीवर असतात परतयक

वयकतीचया गरजनसार साधय मनमित कल जात औषिोपचार चाल ठउन परक महणन ह उपचार आहत

ह लिात ठवावयास हव

सशोिनानसार मवमवि कलािळ वयमकतवर काही सपररणाि होत असतात ह सपररणाि

Cortical Arousal सिरणशकतीत वाढ िनोसािामजक अवसरा भावमनक परमतसाद सािामजक

वतिणक शारीररक पनविसन भाषा आमण बोलण अशा मवमवि पातळीवर असतात पीडी शभारीचा

मवचार करता मनमिितीिितला गती मिळन ती वदधीगत होत आजाराचा मवसर पडन कप

ताठरता मिमजग या लिणावर मनयतरण यत (शीलाताईचया उदाहरणात हच झाल )नकारातिक

मवचार नराशय ताण दर होतात सवादकौशलयात वाढ होत ABT उपाचारक झबन बलसारा आमण

कमवता नायर ए बी टी ची परारमिक िामहती सागणारा परातयमिकासह कायिकरि गािीभवन यर

आयोमजत कला होता झबननी सहज उचलता यतील अशी छोटी िोठी ताल वादय आणली होती

शभकर आमण शभारीना कोणतही ताल वादय घणयास सामगतल वगवगळ ठक दाखवत सवािना सहभागी

करन घतल जनी महदी गाणी िराठी गाणी अस कोणी कोणी काही सचवत होत आमण तया आिाररत

ताल िरावयास मशकवल जात होत तास मदडतास आजार मवसरन सवािनी िनसोकत आनद लटला

पीडी शभारीवर परयोग करणयाची तयाची तयारी होती

शभारी अमनल कलकणी यानी पढाकार घतला गािीभवन कोररड यर जन १०ला

कलोपचार उपकरि चाल झाला पाच शभारी सहभागी झाल दर सोिवारी चार त सहा या वळात बारा

सतर घणयात आली हा परयोग पायलट सवरपाचा होता सगीत डरि डानस दशयकलतील मचतरकला

याचा यात सिावश होता झमबन बलसाराचया िागिदशिनाखाली कललया या परयोगावर कमवता नायरन

लख मलहन मदला तो २०११चया पामकि नसनस मदनाला काढललया सिरमणकत मदला आह तयाआिार

खालील िामहती मदली आह हजारो वषािपासन महद बौदध वगर ििाित लयबदध ितरोचचारण भजन

कीतिन िदरा याचा वापर आतिोननततीसाठी कला जाई आजही उन पावसाची पवाि न करता िलोनिल

वारीत चालणार वारकरी नवरातरातील गबाि याना नतय वादन सगीत कला उजाि दताना मदसतात

आिमनक सशोिनादवार याच मवशलषण कल जात आह आमण या सवािचा उपचारपदधती महणन वापर कसा

करता यईल याचा ही मवचार कला जात आह परयोगही होत आह झबननी चालवलल कलोपचाराच

कायि तयाचाच एक भाग आह झबनचया परयोगात सहभागी सदसयाना कोणतयाही मकरयची

सरवात करण ती मकरया चाल ठवण या बाबी सहज साधय नवहतया हालचालीतील िदतव ही सिसया

होती ठका आमण लय याआिार यावर िात करणयाचा परयतन होता चालण तोल साभाळण सहज

हालचाली करण यासाठी सगीताच ठकयाच मवमवि परकार वापरल गल परतयक शभारीचया सिसयनसार

वगवगळा मवचार कला गला

सगीत वादयाचा वापर गीताच बोल याचया शरवणान िजजाकोश चतनयिय होऊन

अवयवाचया हालचालीत लयबदधता मनिािण होत िजजाससरकडन सदशवहन एक पाउल पढ जात

मनयमित सरावान कमतशीलता मनिािण होत शभारीचया परतयि कमतशील सहभागाबरोबर मवशराती

घणयास सागन शात सगीत ऐकवणयात आल डोळयासिोर आनददायी दषय आणणयास सागणयात

आल यातन िानमसक शाती मिळणयास िदत होत

सगीतापरिाण डरिररमपचाही वापर कला गला कोलोरोडा सटट यमनवहमसिटीचया

बायोिमडकल ररसचि सटर इन मयमझक च डायरकटर मिचल रॉट (Michael Thaut) याचया ित लय

ताल यावर आिाररत सचनािळ िदचया सरोक पामकि नसनससाखया आजारात िदची रीरन करणयाची

ििता वाढत

डरमिगचया तालािळ मवमवि हालचालीत सिनवय आमण काल सािला जातो डरिचया

ठकयािळ हालचालीसाठी िदला इशारा मकवा सचना मिळत सनायचया हालचालीत सिनवय

सािलयान अनमचछक शारीररक हालचालीवर मनयतरण यत कप किी होतो शरीराची मबघडलली लय

सिारत

डरिीगपरिाण नतय आमण हालचाली( Dance ampMovement) याचाही वापर कला गला

दहबोलीतन िाणसाचया मवचार आमण भावनाच परगटीकरण होत असत नतय आमण

हालचालीदवारा मनमिितीििता आमण अमभवयकती याचा मिलाप होतो पीडीचया शभारीन कोणतीही

हालचाल करायची इचया आमण परतयि कती यात अतर राहत हालचालीत ताठरता आमण िदगती

असत नतयातील ठका ताल लय आमण हालचालीची पनरावतती यािळ या सवाित सिारणा होत

साि िोकळ होतात िन शरीर भावना यात सतलन मनिािण होत हालचाली लिात ठवावया लागत

असलयान सिरणशकती सिारत सततचया सरावान आतिमवशवास मनिािण होतो याचा रोजचया

वयवहारात उपयोग होतो गदीचया रसतयात दकानात पस दताना गोिळ न ऊडता हालचाली सलभ

होतात काही शभारीना िाचीग सगीतािळ मिमजगचया सिसयवर उततर मिळाल तोल सावरता यण

कप राबण िानमसक सिािान तयािळ नराशय जाण हही फायद आहतच

दशय कलतील मचतरकला आमण रगकािाचाही(Painting) वापर कला जातो यात

वयकतीला परगट होता यत कोडललया भावना िकत होतात सगीतापरिाण यरही लय िहतवाची असत

आजबाजचया जगाशी िळ सािला जातो तयािळ िदला उततजना मिळत किीकिी अनपमितपण

नादरसत झाललया िदतील भागाला ती पोचत आमण मवसितीत गललया गोषटी आठवायला लागतात

नवमनमिितीचा आनद मिळतो हात डोळ िद याचया एकतर वापरािळ हात आमण डोळ आमण

मवचारशकती याचा सिनवय साितो जाणीव ििता(cognitive skill) सिारत बोटाची पकड सिारत

कपापासन मसररता लाभत

कलोपचाराचया परारमिक वगाित सहभागी शभारी परयोगावर खश होत सरश मसियनी

आपलया भावना मयमझक ररपी एक उपचार या लखातन वयकत कलया या वगाित परतयकाची आवडती

गाणी आमण रहीदि ओळखन तया मबटस आमण रमहदिची गाणी परतयकाला मदली होती त गाण िनाशी

घोळवत काि कलयास हालचालीत लिणीय पररणाि होतो सगीतान मनराश िनाला उभारी मिळत

आजार मवसरायला होतो अस तयानी निद कल

मनराश असाल तर आपलया आवडीच गाण लावा आमण तालावर न लाजता खशाल

नाचा कोणाला काय वाटल कोण काय महणल याची अमजबात काळजी कर नका असा इतरानाही

तयानी सलला मदला आता िी रोज हा परयोग घरी करतो िाझी नातवडही िाझयाबरोबर नाचतात

घरातल वातावरण परसनन होत असही सागावयास त मवसरल नाहीत

अिररकचया महदर िकटमवहश याचा अनभवही पररणादायी असा आह नोवहबर २०११

िधय तया भारतात आलया होतया तवहा मितरिडळास तयानी भट मदली १९९५िि तयाना पामकि नसनस

झाला तयानी पीडीला फकत मसवकारलच नाही तर तयाचयाकड मवनोदान पामहल डरि ररपीचा उपचार

महणन वापर कलाच मशवाय इतरानाही िड मदल आता त तयाच मिशनच झाल आह जगभर

मवदयापीठ पररषदा यातन तया परातयमिकासह डरिररपीच िहतव सागत असतात तयाच अभयास वगिही

घतात साठी ओलाडललया महदरनी सवतः गात आमण नाचत शभकर शभारीना नाचायला गायला

लावल १७ वष तया पीडी पशट आहत ह कोणाला सागनही खर वाटणार नाही कोणताही कलोपचार

फकत मशमबरात िड घऊन सारिकी लागणार नाही तर साततयान तयाचा पाठपरावा कला तरच तयाचा

उपयोग होऊ शकतो ह तयाचया भटीन िनोिन पटल

डॉकटर णवकास कशाळकराचा सगीतोपचार

कलोपचारातील सगीतोपचाराचा परयोग डॉकटर मवकास कशाळकर याचया

िागिदशिनाखाली झाला मितरिडळाच महतमचतक डॉकटर शमशकात करदीकर आमण डॉकटर

कशाळकर यानी नोवहबर २०११ िि िनवतरी हॉलिधय कलोपचारावर कायिकरि आयोमजत कला

होता कलोपाचारावर पदवयततर अभयासकरि करणयाचा तयाचा मवचार आह डॉकटर मवकास

कशाळकर यानी वयमकतगत अनभव आमण मनरीिण याआिार सगीताचा उपचार महणन कसा उपयोग

होऊ शकल याची मदशा दाखवणार वयाखयान मदल कलोपचाराचा अभयासकरि आमण सशोिन सर

होणार अशी िामहती मदली यावळी पीडी रगणावरही असा परयोग करता यईल का असा मवचार िाडणयात

आला शभसय शीघरि महणन लगच मडसबर िधय नदादीप हॉमसपटल िधय डॉकटर कशाळकर याचया

सहकायािन याची सरवात ही झाली सरगिवर ओकार आमण काही भजन सवाकडन महणन घणयात

आली काही सगीत ऐकवणयात आल मितरिडळाचया परतयक सभपवी पिरा वीस मिमनट असा उपचार

करणयाच ठरल मडसबर जानवारी अशा दोन िमहनयात चार वळा असा उपकरि झाला १५

मदवसानी पिरा वीस मिमनट हा वळ किी पडतो तयाऐवजी एक सपणि सतर या कायिकरिाला दयाव व यात

सहभागी होऊ इचछीणारयासाठी हा सलग उपकरि असावा अस वाटल तयानसार फिवारी िि आमशवनी

लॉजिधय पणिवळ कलोपचाराचा कायिकरि झाला िदराचया आिार सरगि ओकार भजन सतर वादन

असा मवमविागी कायिकरि होता तयानतर शभारीना एक परशावली भरावयास दणयात आली तयातील

परमतसादातन पढील कायिकरिाची मदशा ठरवणयात यणार होती परशावलीच मवशलषण करन डॉकटर

कशाळकराकड पाठवणयात आल अनकानी उतसकता दाखवली डॉकटर कशाळकराचया ित परयोग

योगयपरकार करायचा तर साउडपरफ खोली हवी याच मठकाणही लोकाना सोयीच हव परयोग करणार

कोणतही िानिन न घता परयोग करणार असल तरी परतयि वादकाकडन सगीत ऐकवायच तर तयाचया

वळा साभाळायला लागणार होतया िानिन दयाव लागणार होत ह सवि अजन जिन आलल नाही

या सवािसाठी खप खचि यणार आह कोणी परायोजक मिळालयास ह काि लवकर पढ

जाईल किी खचाित उपचार उपलबि होऊ शकतील भमवषयात असा परयोग होऊ शकल अशी आशा

करायला हरकत नाही सधया तरी परायोमगक सवरपात घरी ऐकणयासाठी दकमफती करणयाचा मवचार

आह

ऋणषकश पवार याचा नतयोपचार

सगीतोपचाराबरोबर नतयोपचाराचही दोन परयोग झाल यातील समचतरा दात याचया

परयोगाची िामहती सरवातीला आलली आह दसरा नतयोपचार परयोग ऋमषकश पवार आमण िमरली

भपटकर ह करत आहत तयाची सरवात रािचदर करिरकर याचया िडपडीतन झाली २९ एमपरल

२०१० रोजी पणयाचया अकािईवहज मरएटर िधय ऋमषकश सटर फॉर कटपररी डानस आमण

िकसिललरभवन याचया सयकत मवदयिान नतयावरील वहाय डानस फॉर पामकि नसनस नावाची पिरावीस

मिनीटाची एक जििन मफलि दाखवणयात आली कायिकरिाची जामहरात वाचन आशा रवणकर आमण

करिरकर हा कायिकरि पाहणयास गल होत सवि तरण वदध सतरी परष पीडी रगण सगीताचया तालावर

कोणतीही लाज न बाळगता नाचताहत ह पाहन करिरकर खपच परभामवत झाल पामकि नसनस

मितरिडळाचया सभासदाना ही मफलि दाखवायचीच यासाठी तयानी आटामपटा कला याची पररणती

महणन ३० ि २०१० रोजी िडळाचया सभासदासाठी ही मफलि पना हॉमसपटलचया आमडटोररयिधय

दाखवणयात आली पाशचयातय सगीता ऐवजी भारतीय सगीतावर आिाररत परयोग करता यईल का

असा मवचार झाला

ऋषीकशचया िनात २००४ िि लडनला असलयापासन ही कलपना घोळत होती

रोमहणी भाट याचयाकड तो करक मशकला होता नतर तो कटपररी डानसकड वळला

Palucca Schule Dresden Germany याचया मटचसि रनीग परोगरििधय बोलवला गलला तो पमहला

गसट सटडट होता तयानी जगभर परवास कला आमण आता भारतात यऊन पणयात ऋमषकश सटर फॉर

कटपररी डानसया ससरची मनमििती कली एका नतयमवषयक िामसकात तयानी िाकि िोरीस डानस

कपनी आमण तयाचया पीडी रगणावरील डानसमवषयक परयोगाबददल वाचल होत परयोग कर इमचछणारा

आमण परयोगात सहभागी होऊ इमचछणार याची गाठ सहा वषािनी पडत होती एक नवया परायोमगक

परकलपाची िहतििढ रोवली गली

ऋमषकशनी सचती हॉमसपटलशी सपकि सािन तयाचया मफमजओररपी मडपाटििटचया

सहकायािन तयाचयाच हॉलिधय ऑगषट १०ला वगि सर कला आठवडयातन दोन वळा एकण तीन

िमहन असा पायलट कायिकरि ठरमवला याच मनषकषि पाहन पढ परयोग चाल ठवायचा अस ठरल

भरताचया नाटयशासतरावर आिाररत भारतीय शासतरीय नतयशली आिमनक पािातय नतयशली

सिकालीन पािातय नतयनाटय चळवळ याचा मिलाप करन आराखडा तयार कला होता

पमहलया मदवशी आठदहा जण हजर होत पण परतयि वगाित पाच जणानीच

सहभाग घतला परयोगाचया दषटीन तीन िमहन सहभागी झालल तीनच होत सचती हॉसपीटल

शभारीना दर पडत असलयान सखया किी असावी पण नाउिद न होता ऋमषकशनी सहाययक िमरली

भपटकर महचया सहकायािन वगि चाल ठवला

ऋमषकशपरिाणच िमरलीलाही या परयोगात रस होता िमरलीला पिरा वषािचा

भरतनाटयातला अनभव होता ऋषीकशकड दोन वष कटपररी डानस मशकली होती यामशवाय नययाकि

यरील िाकि िोरीस डानस कपनी यर मतन Dance For PD Teachers Training course पणि

कला होता

परयोग सर झालयावर मवमवि लिणानसार एक त दहा शरणी दऊन जगणयाची

गणवतता तपासणार तकत तयार कल होत सचती हॉमसपटल ििील डॉकटराची यावर दखरख होती

सचती हॉमसपटलचया नयरॉलॉजी मडपाटि िटच परिख डॉकटर राजस दशपाड याचाही पामठबा होता

तयाचया ित हालचालीचा पटनि बदलाला की डोपमिन मनमिितीला िदत होत नतयात लय ठका

याआिार ह अमिक सहज होत पीडी रगणाचा आतिमवशवास वाढणयास आमण नराशय जाणयास ह

उपयोगी पडत सचती इमनसटटयटच अधयि डॉकटर पराग सचती महणाल This therapy works

as physical rehabilitation this combination of treatment rehabilitation

ampdance is fantastic concept

मनरीिण नोदवणयात यत होती परयोग सर होणयापवी आमण पणि झालयानतर होणार

फरक पाहणयात आल नयरॉलॉमजसट आमण आरोपमडक डॉकटराचया दषटीनही त आियिकारक होत

परयोगात सहभागी शभामरचया सनायचया हालचालीची ियािदा वाढली हालचालीचया गतीवरील मनयतरण

सिारल जमिनीवरील हालचालीचया वळी तोल साभाळणयात सिारणा झाली नतयातील हालचालीचा

करि लिात ठवणयात सिारणा झाली बोलणयातील सपषटपणा आमण आवाजाचया पातळीत वाढ

झाली काही पशटचा औषिाचा डोस २५नी किी झाला ऋमषकशचया दरषटीन नतयाची उपचार

महणन पररणािकारकता मसदध झाली होती ऋमषकशन नोवहबर २०१० िधय आमशवनी लॉज यर

याबाबतचया अनभवावर आिाररत वयाखयान मदल या परयोगाची डाकयिटरीही तयार कली होती ती

दाखवली सहभागी सदसयानी आपल अनभव सामगतल तयाचया चहरयावरील भाव

हालचालीतील आतिमवशवास हा जासत बोलका मनषकषि होता आमशवनी दोडवाड आमण मवलास जोशी या

सहभागी शभारीनी आपलया भावना सिरमणकतील लखातन वयकत कलया बासषट वषािचया पाचसहा वष

पीडी असललया मवलास जोशीची गरहणशकती सिरणशकती आतिमवशवास वाढला त परत सकटर

चालव लागल चहरयावर तरतरी आली बोलणयात किालीची सिारणा झाली तयािळ बोलताना

वाटणारा सकोच दर झाला वयािीचा मवसर पडला डानस कलासला सचती हॉसपीटलला

गललयावळी ओळखीच कोणी भटल तर मवचारीत कोणाला भटायला आला तर िला सागाव लाग

िीच पशट आह अस सामगतलयावर तयाना आियि वाट अस िोठया अमभिानान तयानी निद कल

आमशवनी ताईचा अनभव ही इतराना नतयाची पररणा दणारा होता सरवातीला

अवघडलपणा होता आपलयाला नतय करताना पाहन कोणी हसत तर नाही ना असा

सकोचही होता सरावान दोनही किी झाल सनायची ताठरता किी झाली चहरयावरच

गलल हावभाव परत आल चालताना तोल साभाळला जाऊ लागला बोलणयातला अडखळलपणा

जाऊन ससगतपणा आला हसतािर पमहलयासारख झाल एकणच मनरोगी वयकतीपरिाण वतिन झाल

सहभागीचा अनभव पाहन अनकाना परयोगात सहभागी वहायला हव होत अस वाटल ऋषीकशची हा

परयोग पढ चाल ठवणयाची आमण शभारीना िोफत िागिदशिन करणयाची तयारी होती होती योगय अशा

जागची वयवसरा िडळान करावयाची होती एरडवणा भागात राहणारया अरण जोग आमण सिन जोग

या सदसयानी आपली जागा दऊ कली १ एमपरल २०११ पासन आठवडयातन तीन मदवस सकाळी

९त१० यावळात िागिदशिन सर झाल बारा त पिरा शभारी उपमसरत असतात

चार पाच िमहनयाचया सरावानतर नतयवगािच मवहमडओ शटीग करणयात आल

ऋषीकशचया कनटपररी डानस शोिधय त दाखवल गल सहभागी शभारीची िनोगतही तयात आहत

तयानतर नदादीप हॉसपीटलिधय मितरिडळाचया कायिकरिात ११एमपरलचया पामकि नसनस ड ला अशी

परातयमिक होतच रामहली सहभागीचा उतसाह वाढवत रामहली आमण इतर शभारीना सकारातिक उजाि

दत रामहली जोशी आमण दोडवाड याचयापरिाणच इतरानाही फायद झाल

परजञा जोशी आमण ििकर दशपाड यानी लखातन परमतमकरया वयकत कलया ४५वया वषीच

पीडी झालली परजञा महणत नतयोपचार उपकरिािळ िाझया आयषयात आिलागर बदल झाला हालचाल

बोलण चालण अशा परतयक गोषटीत गणातिक फरक झाला शरीराचा ताठरपणा किी किी होत गला

घरकािात सवयपाकात वयवमसरतपणा आला मतसरया िजलयावरील िाझया फलटिधय िी सािान

घउन एकटी चढ -उतर लागल पणयाचया गदीचया रसतयात बसिि एकटी जाऊ लागल िानमसकतत

सकारातिक बदल झाला सविच शभारीना सामगतललया हालचाली लगच जितात अस नाही पण

िरीली आमण ऋषीकश न मचडता न कटाळता पनःपनहा हालचाली दाखवन करन घतात अस तरण

हसतिख परिळ नतय मशिक मिळाल आमही भागयवान आहोत

ििकर दशपाड तर ८० वषाच आहत तयाचा तोल जात होता तयािळ आतिमवशवास

किी झाला होता कोणीतरी सोबत लागायची वाहन लागायच पण आता त एकट घरापासन चालत

कलासला यतात या सवाचयात झाललया सिारणािधय नतयाचा उपचार महणन फायदा आहच मशवाय

ऋषीकश आमण िरीलीचया परि मजहाळयाचाही वाटा खप िोठा आह

दोन वष उलटन गली तरी आजही ह िागिदशिन चाल आह अरण जोग सवतः शभारी

असलयान परयोगात सािील ही झाल िधयतरी तयाच दखद मनिन झाल सिन जोग काही मदवसासाठी

अिररकला गलया पण नतयवगािसाठी जोगाच घर खलच आह

आजची तरण मपढी बजबाबदार आह महणणारयाना ऋषीकशची ही कती चपराक

दणारी आह

मशकणार शभारी आमण मशकवणार मशिक याचा आता एक खास पररवार झाला आह

मतळगळ सिारभ नातवडाच वाढमदवस गाडी घण ( जोशीनी आता ननो घतली आह आमण ती

चालवायलाही मशकल ) नातवाच आगिन अस सोहळ साजर होत असतात सहली आयोमजत कलया

जातात गरपौमणििा िमरमलचया लगनाची पाटी अशा मवशष कायिकरिाना आमहालाही बोलवल जात

ऋषीकशला पीडीशी दोन हात करणार शभारी पाहन पररणा मिळत तर िरीली महणत

िला मिळाललया आनदाची िोजदाद करता यणार नाही असा हा सिसिा सयोग

या सगळया परयोगातन साधय काय झाल सरवातीला सामगतलयापरिाण सशोिनाचया

ितराचया दषटीन ह नगणय असल पण मितरिडळाचया दषटीन खप साधय झाल सवाित

िहतवाच महणज पीडी झाला आता सपल सगळ अस हतबल झाललया शभकर

शभारीचा आशावाद जागत झाला जगणयाची नवी पररणा मिळाली

नवीन सामिल होणारया शभारीना आता हच शभारी िीर दतात अस जरी असल तरी

अनक गोषटी साततयान चाल राहणयासाठी अििवट रामहलल परयोग पणि करणयासाठी यतरणा मनिािण करण

मितर िडळाला शकय झालल नाही या साठी हॉसपीटलस सवयसवी ससरानीच पढ यायला हव

नाव आह चाललली

- डॉकटर शोभना तीरकळी

The greatest discovery of all time is that a person can change his

future by merely changing his attitude - Oprah Winfrey

आिचया बाबतीत ह सवािरािन खर ठरल १९९९ िधय पामकि नसनसनी चोरपावलान

आिचया घरात परवश कला तयाला आता पिरा वष झाली यातली पमहली साडसात वष पामकि नसनस

मितरिडळाची ओळख होणयापवीची आमण नतरची साडसात वष पामकि नसनस मितरिडळात आमही

सहभागी झालयानतरची आमही आता अगदी िधयावर आहोत िाग वळन पाहताना लिात यत

बरोबर १८० अशाचया कोनात बदल झाला आह आिचयात जगणयाकड आजाराकड पाहणयाचा

दषटीकोन वागणक जगणयाच उमददषट सवि पार बदलन गल महणज निक काय झालकस झालया

सवािचा लखाजोखा घणयाचा परयतन पढील मववचनात कला आह पण तयापवी पामकि नसनस या

आजाराबददल रोडकयात िामहती सागण आवशयक ठरल

पामकि नसनस हा आजार जीवघणा नाही पण जगणयातल कामठणय वाढवणारा

आह िदत डोपािाईन नावाच रसायन तयार होत असत शरीराची हालचाल तोल साभाळणयाच कायि

त करत पामकि नसनसिधय ह रसायन तयार करणारया पशी हळहळ किी होऊ लागतात

तयािळ शरीराचया हालचाली िदावतात या पशीच किी होणयाच परिाण वाढत तस कप हालचालीतील

िदतव ताठरता ही लिणही वाढतात या परारमिक लिणाबरोबर अिरात बदल बदधकोषठता

भावमवहीन चहरा अडखळत बोलण तोल जाण भास वजन किी होण अशकतपणा जाणीवििता किी

होण नराशय अशी लिणही मदस लागतात अराित ही सवि लिण एकाच वयकतीत नसतात वयकतीनसार

ती वगळी अस शकतात हा आजार बरा न होणारा सधया तरी लिण सीमित होणयापरतच उपचार

ियािमदत आहत

या आगतक पाहणयाची चाहल िाझया पतीचया डावया अगठयाला कप सर झाला तवहा

लागली नयरॉलॉमजसटनी पामकि नसनसच मशककािोतिब कल सरवातीची अवसरा आह अस सामगतल

आमण इतकयात औषि घणयाची गरज नाही असही सामगतल पण या पाहणयान हातपाय पसरायला

सरवात कली डावया अगठयाबरोबर सबि हात िग उजवा हात जबडा ररररायला लागला

छोटयाछोटया गोषटीनाही वळ लाग लागला बोलण सिोरचया वयकतीना सिजनास झाल िग

वयकतीना टाळण फोन घण टाळण सर झाल वाढतया लिणाबरोबर आिचा िीर खचत गला

पामकि नसनसवर लखन वाचायला सरवात कली पमहलाच वाचनात आलला लख घाबरवणारा होता

अलोपारीचया औषिाच साईड इफकटस पामकि नसनसचया शवटचया अवसरच रसभरीत वणिन यानी

िनावर दडस बसली ऑमफसिधय कािात लि लागायच नाही मवहलचअरवर बसलल िाझ पती

तोडातन लाळ गळत आह बोलता यत नाही भकास चहरा अशी दशय मदसायची घरावर नराशयाच

सावट पसरल खर तर आता आमही नयरॉलॉमजसटकड जाण हा योगय िागि होता पण जयाचयाकड

पामकि नसनसच रगण होत आहत अशा वयकतीनी अलोपारीचया नादाला लाग नका

रोगापिा साईड इफकट भयकर असतात अस सामगतल आमण आमही रसता चकलो खदि

ऐवजी बदरकचा महणज बरोबर उलट िागि पकडला तयानी सामगतलली सरवातीची अवसरा आिचया

िनानच सहा वष ताणली आमही पामकि नसनसला हाकलणयासाठी कबर कसन तयार झालो

पामकि नसनस बरा न होणारा आजार आह अस सागणारया मवजञानापिा आजार पणि बरा कर अस

सागणार उपचारकत हवस वाट लागल यात अलोपारीच दषपररणाि पटमवणार एि बी बी एस

झालल डॉकटरही होत अलोपारी सोडन काय कल नाही पररि योगासनाचा आिार घतला

आयवमदक पचकिि अकयपकचरचया सया टोचन घण हाताला िानय मचकटवण रकी परामणक

महलीग सजयोक मनसगोपचार िशरिचया गोळया अगदी भोद वदही या सवावर एक सवततर लख

मलहावा लागल

एक मदवशी नयरोसजिन असलला िाझया िमतरणीचा िलगा डॉकटर रणजीत दशिख घरी

आला तयानी सवत तपासल आमण सामगतल काका आता बस झाल िी डॉकटर मदवटची अपॉइटिट

घतल आमण तमहाला जायच आह आमण आिच अलोपारीच उपचार सर झाल आमही योगय

िागािवर आलो चकललया िागािच अनभव अगदीच वाया गल नाहीत आतताचया पामकि नसनस

मितरिडळाचया आिचया कािात इतराना वाट चकणयापवीच सावि करणयासाठी त उपयोगी पडतात

साईड इफकटचा बागलबवा िातर पाठ सोडत नवहता पामकि नसनस मितरिडळाचया ओळखीनतर िातर

पररमसरती बदलली

ऑकटोबर २००६ िधय जषठनागररकाचया परजयोत िामसकात आललया मनवदनातन

पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती पाहणयात आली तयावरन ििसदन शड याचयाशी सपकि झाला

शरचचदर पटवििन आमण शड यानी २००० िधयच ह काि सर कल होत पमहलया भटीतच

शड व तयाची पतनी शािला शड याचयाशी जवळीक मनिािण झाली शड याना १७ वष(तयावळी )

पामकि नसनस असन त अजन सवतची काि सवत करतात सरवातीपासन अलोपारीची औषि

घतातपण साईडइफकटची भयानकता मदसत नाही ह पाहन साईडइफकट बाबतचा भयगड किी झाला

तयाचयाकड पामकि नसनसवर िामहती दणारी बरीच पसतक िामसक सीडीज आहत ह सामहतय िोफत

परमवणयाची तयाची तळिळ उतसाह तयाच आशवासक वयमकतितव यानी पीडीकड सकारातिक दषटीन

पाहणयाच बीज रोवल गल शरचचदर पटवििन पररि शड याचया घरी मिटीगिधय भटल १९९२ िधय

तयाचया पतनीला पामकि नसननस झालयापासन पामकि नसनसवर तयानी बरच वाचन कल तवहापासन छापन

आलली िराठी इगरजीतील िामहतीची कातरण तयानी जपन ठवली होती ती आमहाला वाचावयास

मिळाली पामकि नसनसमवषयी न घाबरवणारी बरीच िामहती सिजली कअरगीवहर महणन तयाचा

पतनीला असलला आिार आमण पतनीचा पामकि नसनससह आनदी जगणयाचा परयतन िामहती इतर

पामकि नसनसगरासतापयत पोचमवणयाचा तयाचा खटाटोप यािळ आमही परभामवत झालो कअरगीवहर

महणज शभकर कसा असावा शभकर शभारी याचयातील ससवाद पीडीला आटोकयात ठवणयात कसा

उपयकत ठरतो याचा वसतपाठच मिळाला ही जोडगळी जीव तोडन काि करत होती पण परमतसाद िातर

हवा तसा मिळत नवहता घरी मकवा बागत सभा भरत किी किी तर बागत ह दोघच असायच पण

मनराश न होता काि चालच ठवल सततरी ओलाडललया या दोघाचा उतसाह आमहालाही या कािात

ओढणयास कारणीभत झाला पढील काळातही याचयातील सकारातिक उजाि आमहाला कािाची पररणा

दत रामहली

२००७ िधय आिचया कािाचा शरीगणशा आिचया घरी

पामकि नसनसिारकाची सभा घउन झाला फकत सहकारनगर मबबववाडी िाकटयाडि

पररसरातील लोकानाच बोलावल होत १२ जण उपमसरत होत २३ परगत अवसरतल होत ऑफ

मपररएड सर झाला आमण एकाना खचीतन उठताच यईना तर एक जण मजना उतरताना िधयच पतळा

झाल िी पार घाबरन गल पामकि नसनसचया जञानाबददल िी अजन कचच िडकच होत पनहा आपलया

घरी मिमटग घयायची नाही अस ठरवल अशाच पशटना घऊन पढ िी बाबा आिट याचया आनदवनला

रीप नणयात पढाकार घऊ शकल आिचया घरी मिमटग तर अनक झालया भीती मनिािण होत ती

अजञानातन ह अस वळोवळी सिजत गल पटत गल

२००७ ििच मवमवि िदतगटानी एकतर यऊन कललया सत शी सपकि आला

सविदतगट ही सकलपना मतच िहतव गरज अमिक सपषट झाल िमहनयातन एकदा होणारया सतचया

मिमटग ििन काि करणयाची उजाि व पररणा मिळत गली सतबरोबर सकाळ आरोगय परदशिनातला

सहभाग वळोवळी तयाचया मवमवि उपकरिातला सहभाग यातन सािमजक कायाित झोकन दण महणज

काय असत ह सिजल आमण आिचयाही नकळत आमही पामकि नसनस मितरिडळाचया कािात

अमिकामिक गतत गलो सविदतगटात वापरलया जाणारया पशट साठी शभारी आमण कअरटकरसाठी

शभकर या शबदाची ओळखही इरच झाली

इतराच काि पामहलयावर पामकि नसनस मितरिडळाची िामहती सिाजात पोचमवणयाची

मनकड लिात आली ११ एमपरल हा पामकि नसनसमदन महणन जगभर साजरा कला जातो तयामनमितत

िळावा घणयाच ठरल मदनानार िगशकर हॉमसपटलन हॉल दऊ कला पामकि नसनसमवषयी लख

िळावयाची मनवदन वततपतरात छापन आली ि २००८ िधय भरललया या िळावयास िोठा परमतसाद

मिळाला तीनश लोक उपमसरत होत िहतवाच महणज मितरिडळाकरता काि कर

इमचछणार अनक हात पढ आल दोघानाही पीडी असलल अमनल कलकणी आमण डॉकटर मशला

कलकणी ह जोडप शखर बव वसिा बव ज डी कलकणी अजली िहाजन मवजयालकषिी रवणकर

आमण मवशष महणज जयाचया घरात कोणालाही पामकि नसनस नाही तरी िडळाचया कािाचा िोठा भार

उचलणार आमहा सवाच शभकर रािचदर करिरकर ही सवि िाणस िडळाचया कािाबरोबर वयमकतक

आयषयातही जवळची झाली काि करताना ितभद होतात पण त वयमकतगत पातळीवर यत नाहीत या

सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही मवसरलो मितरिडळाजल २००८ िधय रचना

व उमददषटानसार आराखडा तयारझाला तयानसार मवभागवार सभा आमण इतर कायिवाहीस सरवात

झाली या सवािळ कािाला वग आला या सवि परमकरयत पामकि नसनसला हाकलणयाच परयतन आमही

मवसरलो मितरिडळाबरोबर पामकि नसनस आजारालाही आमही किी मितर बनवल त सिजलच नाही

आिचया वाटयाला आलली पमहली साडसात वष कोणतयाही शभारीचया वाटयाला यऊ नयत यासाठी

आटोकाट परयतन करण ह आिच मिशन बनल मितरिडळाबरोबरीचया वाटचालीत िाझ सवतच

आजारही िी मवसरन गल आिचया दोघाचया दोनही डोळयाचया िोतीमबदचया शसतरमकरया िाझी

सवतची एक िोठठी शसतरमकरया ह सवि सदी पडस वहाव आमण जाव इतकया सहज वाटलया एरवी ह

आजार मकती करवाळल गल असत रगाळल असत चाकाची खचीवालया नसीिा हजरक महणतात

आजार बरा होणयासाठी कािासारख दसर औषि नाही अराित त काि मझग आणणार असल पामहज

मितरिडळाचा काि ह आिच औषि टॉमनक बनल आिचयाही नकळत पामकि नसनस मितरिडळ हच

आिच जीवन बनन गल

मितरिडळाचया कायािसाठी मवशीषट अस परतीिान नवहत तस अिररकन

सपोटि गरपनी सविदत गटाबददल भरपर सामहतय उपलबि करन मदल आह पण मतरल

परमतिान इरलया सािामजक सासकमतक आमरिक राजकीय पाशविभिी उपलबि समविा पाहता लाग

पडणार नवहत (पीडीबददल जञान दणार मवमवि सामहतय िातर भरपर िामहती परवणार होत तयाचा

उपयोग होत होता )

शभकर आमण शभारीनीच सर कललया आमण मवना िोबदला सभासद होता यणारया

मितरिडळाची उमददषट पररिपासन सविसािारणपण तीच होती शभारीना पामकि नसनस सािर करण

तयाच शारीररक िानमसक भावमनक सािामजक आरोगय सिारण आतिमवशवास वाढवण आशावादी

दषटीकोन मनिािण करण अनभवाची सखदखाची दवाणघवाण करणयासाठी वयासपीठ उपलबि करन

दण या सवाििळ पामकि नसनससह आनदान जगया ह िीदवाकय परतयिात आणण शकय होणार होत

कािाची आखणी यानसार होती इिारत नवयानच उभी राहात होती परतयक मवटला आपला हात

लागतोय हा मनमिितीचा आनद होता एकिकाचया सहकायािन आमही पडत िडपडत उभ राहत होतो

ही िडपड आमहाला अमिक अनभवसपनन परगलभ सिजस उबदार बनवीत होती सिदध करत होती

उमददषटपतीचा आनद दत होती

उमददषटाची यादी करण खप सोप होत पण परतयिात आणण मशविनषय उचलणया इतक

कठीण आह ह कािाला सरवात झालयावर सिजल एकातन एक नमवन नमवन काि उलगडत गली

पामकि नसनस सािर करणयासाठी सभा सभाना किी उपमसरती का ह पाहणयासाठी घरभटी आमण

घरभटीिळ अमिकामिक शभारी कनदरी मवमवि काि जन २००९ ला घरभटीसाठी परशावली तयार

कली घर भटी करताना आमही तमहाला मशकवायला आलोय या ऐवजी आमहाला तिचया िामहतीची

गरज आह हा दषटीकोन तयाचया जवळ जाणयासाठी उपयकत होता १५० परशावलीपकी ९०

जणाचया घरी आमही दोघ गलो होतो वयकतीश आमहाला या भटी दणयान सिदध कल शभारी आमण

शभकर कस असाव कस नसाव याचा आमहा दोघाना वसतपाठ मिळाला आतिपरीिण करणयाची

सवय लागली शडना पाहन आमहाला मदलासा मिळाला तस िाझया पतीचा सकारातिक दषटीकोन

पीडी होऊन चवदा वष झाली असली तरी सवत कार चालवत यतात ह पाहन शभारीना मदलासा

मिळत अस ह सवतच तयाची सरवातीची अवसरा आमण आताची अवसरा याबददल सागत आपल

वयमकतक सिपदशन शभारीना मदलासा दणार आिार दणार वाटत ह लिात आलयान हयाचा

आतिमवशवास वाढला हा अनभव जगणयासाठी लकषय दणारा आमण उिद वाढवणाराही ठरला

घरभटीिळ सभाना यणारयाची सखया वाढत गली काहीचा तर िडळाचया कािातील सकरीय सहभागही

सर झाला

घर भटीिळ पढील कािासाठी योगय मदशाही मिळाली औि हडपसर

मचचवड मपपरी कातरज िनकवडी अशा मठकाणी भटीला गलयावर सभाना उपमसरत राहण

तयाचयासाठी मकती मजमकरीच खमचिक वळखाऊ आह ह लिात आल तरीही यातल अनक जण न

चकता सभाना उपमसरत राहतात याच कौतक वाटल यरवडयाहन यणार शभारी रािटक यावर

महणाल आमहाला इर यण डॉकटरकड जाणयाइतकच िहतवाच आमण िोलाच वाटत हा मवशवास

मटकवन ठवण िहतवाच होत आता कोणताही कायिकरि ठरवताना तो उततिच आमण शभारीला नककी

काहीतरी दणारा असला पामहज याच भान असत या लोकाचया सोयीसाठी औि मचचवड-मपपरी या

मठकाणी सवततर सभा घणयाचा परयतन २३ वयकतीच हजर रामहलयान वयावहाररक ठरला नाही घरभटीतन

काही शययसत शभारीना सभाना यण अशकय आह ह लिात आल परगावचया

शभारीसाठीही काहीतरी करण आवशयक होत यातन मलमखत सामहतयाची मनमििती झाली

पीडीवर िराठीतन लखन मनमििती ही गरजही होतीच लखन सपादन या िाझया आयषयातन िाग

पडललया गोषटीना पनहा उजाळा मिळाला लखनाला घरभटीनी भरभरन अनभव परवल पीडीबददल

िामहती दताना ती घाबरवणारी नाही तर अजञान दर करताना मदलासाही दणारी हवी ही दषटीही २०१०

पासन दर पामकि नसनसमदनी आता सिरमणका परकामशत कली जात जल२०१४ पासन सचार ही सवाद

पमतरकामह सर झाली शभारीना ह साहीतय िोफत मदल जात वयसत मदनचयतन तजजञाना िराठीतन

मलमहत करण तयासाठी पाठपरावा करण शभकर शभारी याना तयाच पररणादायी अनभव मलमहणयासाठी

परवतत करण ह काि आवहानातिक पण आतयमतक गरजच आमण आनदाचही यातन िोठठा फायदा झाला

महणज परगावचया शभारीपयत आमही पोच शकलो अनकाना िी पामहलही नाही पण फोनवरच

बोलणही परस होत सरवातीला मबचकत बोलणार नतर तासतासभर मबनमदककत बोलायला लागतात

तिचयाशी बोलन खप छान वाटल िनावरचा भार हलका झाला अशा तरहचया बोलणयान शवट होतो

आमण गललया वळाच सारिक वाटत मवमवि सहलीतन शभारीना जो आनद मिळाला तोही कािाच

सारिक झाल अस वाटणारा वयािीिळ सािामजक भयगड मनिािण झालल शभारी मितरिडळाचया

सभात िातर सहज वावरतात सहलीची िागणी तयाचयाकडनच होती सहलीच मनयोजन शभारी

डोळयासिोर ठऊन कराव लागत परतयक सहल िग ती पणयाचया बागल उदयानातील लझर शो

पाहणारी छोटी असो मकवा आनदवनसारखी लाब पलयाची भरपर पवितयारी लागत तया मठकाणाची

शभारीचया भमिकत जाऊन परतयि पाहणी करावी लागत फार चढउतार नकोत जाणयायणयात फार

वळ नको टॉयलट जवळ असाव खायचया वसत उचलन खाता यतील अशा हवयात इतयादी एका

सहलीला आमही ह सवत न पाहता इतरावर अवलबन रामहलो सपॉनसर करणायाचा हत चागला होता

पण शभारीचया दषटीन अनक अडचणीतन जाव लागल आमही कललया चकीची अजन

खत वाटत इतरावर अवलबन न राहता या अनभवातनअपना हात जगननार ही भमिका शकयतो

सवीकारत गलो यातनच पसतक परकाशन आमहीच करणयाचा मनणिय घतला

भारतात आलया की नहिी मितरिडळाला भट दणारया सिा कलकणी यानी मदललया

दणगीतन २०१२ िधय दोन इगरजी पसतकाच भाषातर २०१३ िधय शखर बव यानी मलमहलल आमण

परदीप मदवट यानी परसतावना मलमहलल पसतक ही िडळानी सवतच परकाशीत कली अलपदरात

उपलबि करन मदली या उपयकत पसतकाचा पररचय लोकसता वगळता अजन एकाही वततपतरान

छापला नाही वततपतर सभाची मनवदन छापतात पण एकदोन अपवाद वगळता लख िातर छापत नाहीत

आकाशवाणीवर दोन कायिकरि झाल दरदशिन पयत पोचलोच नाही पामकि नसनस सािरत साठी परसार

िाधयिाचा उपयोग करन घणयात आमही अपयशी ठरलो आहोत ही खत वाटत हककाचया

िायबोलीवर िातर िी एमपरल २०१२ पासन पामकि नसनसवर साततयान काहीना काही लीहीत आल

आिचया काही सहकारयाचा मलमखत सामहतयामशवाय इतर सािनाबाबत अस मकती लोकापयत पोच

शकणार यातन असा दषटीकोन आह िला िातर एका शभारीपयत पोचलो तरी चालल अस वाटत

परतयिात िायबोलीन खप मदल आमरिक सहकायि करणार िायबोली वाचक मिळाल िाहर िामसकात

लख िामगतला गला तयातन अनकापयत पोचता आल दमिणा आमण अशडी सारख िदत कर

इमचछणार वाचक मिळाल मवनािलय वबसाईट करन दणार अतल ठाकर ही तर िाबोची बहिलय दन

आह मितरिडळाला मवनािलय लोगो तयार करन दणारी अमशवनी करिरकर िायबोलीतनच भटली

तरीही िाकमटग आमहाला जि शकल नाही असच महणाव लागल िाकमटग जिल नाही तरी

सिाजातील मवमवि सतरातन आमहाला आमरिक जागा सवरपात सवासवरपात तामतरक

जञानाचया सवरपात भरभरन सहकायि मिळाल सिाजाकड पाहणयाचा सकारातिक

दषटीकोन मनिािण झाला चागलया कािाला िदतीच हात पढ यतात हा ठाि मवशवास मनिािण झाला

आमण मदललया िदतीचा योगय मवमनयोग कला पामहज ही रसटीमशपची भावनाही या दणारयाचया हजार

हातात अनक आहत मितरिडळाचया सभाना मवनाशलक अमशवनी हॉल दणार अरण दवसरळी दर

अिावसयला मिळणारा मितरिडळ हॉल डॉकटर मववक लीियच नदादीप हॉमसपटल मचचवडच

लोकिानय हॉमसपटल पना हॉमसपटलच ससजज परिागह आमहाला सभासाठी िोफत मिळत गल

वततपतरातली बातिी वाचन मवशवासान दणगया दणार भटलआिचया कायिकरिाना सवयसवक महणन

उतसाहान यणार भटल

मवमवि कला आमण वदयकीय ितर याबाबत हच महणता यईल परोफशानालीझि हा

परवलीचा शबद झाला असताना आिचा अनभव वगळच सागत होता पणयातल परमतरयश

नयरोलोजीसट नयरोसजिन आहारतजजञ िानसोपचारतजजञ मफमजओररमपसट आयवदतजजञ

होमिओपारइतयादीनी वयाखयानाबरोबर िामहतीपणि मलखाणही मदल डॉकटर अमनल अवचट समचतरा

दात सारखया खयातनाि भरतनाटय नमतिका ऋषीकश पवार सारखा तरण करक नतिक डरि ररपी

मशकवणार झबन बलसारा कमवता नायर कलोपाचाराचा वसा घतलल डॉकटर शमशकात करदीकर

मवकास कशाळकर सवि आिचया परीवारातलच झाल

इतकया सवाची आमहाला सार असली तरी शभारीचया कटमबयातील तरण

मपढीला आिचया कायाित ओढणयात आमहाला यश आलल नाही िडळातल बहतक सभासद साठीचया

पढच आहत नहिीचया कािात तरण सवयसवकाचा सहभाग ही आिची िोठठी गरज आह सतत

कॉमपवर असणारया तरण मपढीला मतरच भटणयासाठी सिजात ही या कािाचा परसार वहावा

महणनफसबकवर कमयमनटी करणयाचा िी परयतन कला आह

अशी सगणक ितरीही पामकि नसनस मितरिडळािळच झाली मितरिडळाचया कािात

एकिकाशी सपकि सािणयासाठी सगणकाचा उपयोग सतत झालयान या वयात आपलयाला सगणक

जिणार नाही हा गड किी झाला आरती खोपकर सारखी ितरीण याबाबत िाझी दरसर मशिक आह

मतनी िला बलॉग बनवन मदला तयावर िी आता पामकि नसनस मवषयीचया िाझया ऐसपस गपपा मलह

शकत दसतावमजकरण कर शकत सगणकािळ अनभव काही नवीन िामहती एकिकाना पाठवण

सकर झाल We Move News Northwest Parkinsans Group च ऑनलाईन पामिक यातन

पामकि नसनसबददल अधययावत िामहती सिजत गली िामसकाचया छपाईसाठी लख दण इतराकडन

घण फोटोची दवाण घवाण एकसलवर परशावालीतील िामहती भरण सवि अतयत सकर झाल नवीन

शभारीना एका मकलकवर वबसाईट आमण बलॉग पोचवताना बलॉगवरील मवमवि दशातील पज वहयवर

ची सखया पाहताना कतारि झालयासारख वाटत पण लगच ८१० वष पीडी असलली वयकती

शजारचयाच गललीत असत आमण आपलयाला मतची आमण मतला मितरिडळाची गि वातािही नसत ह

लिात यत तवहा सवतची लाजही वाटत आता नयरॉलॉमजसट तयाचयाकड आललया पशटना

मितरिडळाची िामहती दतात आिची परकाशन तयाचयाकड आललया शभारीना दतात पण सिसया ही

आह की बरच पशट नयरॉलॉमजसटकड जातच नाहीत

पढील उदाहरण बोलक आह

जयशरी बव याचयाकड गललयावळी तयाना पणिवळ आया लागत होती कॉटवर उचलन

ठवाव लागत होत नयरॉलॉमजसटकड जायला हव ह फमिली डॉकटरनी सामगतल नाही आमण

अलोपरीची औषिही मदली नाहीत आमही भटलयावर तयानी नयरॉलॉमजसटची अपॉइटिट घतली

पामकि नसन मदनामदवशी तयाना सभला आलल पाहन गोड िककाच बसला सटजवर सहजपण चालत

आलया खणखणीत आवाजात आपल अनभव सामगतल ह एक उदाहरण अशी अनक आहत यातनच

फमिली डॉकटरसाठी कायिशाळा घण गरजच वाटल अजन खप गोषटी करायचया आहत अस वाटत

असताना अनपमितपण २०१४चा अमनता अवचट सघषि सनिान परसकार मिळाला आमही सखावलो

कतारितची भावना मनिािण झाली पण याचबरोबर जबाबदारीची जाणीवही खप काि वहायची आहत

कितरताही खप आहत िामहती पोचमवणयाची यतरणा सिि करणयाची गरज मलमखत सामहतय सवि

सभासदापयत पोचमवणयासाठी सिि यतरणा नाही सवि सभासदाचा सकरीय सहभाग वाढमवण

जिावयाच आह पढची फळी तयार वहावयास हवी तशी झाली नाही घरभटी परशा होत नाहीत

सिाजात पाकीनसनसमवषयी जाणीव जागती मनिािण करणयासाठी फारस कायिकरि नाहीत वबसाईटवर

इगरजी महदीत िजकर दण िला जित नाही यासाठीही िदत हवी आह

काही भमवषयकालीन योजना आहत इतर गावात सविदतगट तयार करणयास

िदत करण घरभटीसाठी सवयसवक तयार करण दकशरावय मफती तयार करण शभारीना सोयीचया

मठकाणी छोटया गटात सभा घण इ आिची मदशा बरोबर आह पण गती कासवाचीआह यासाठी

िदतीच हात हवत ह झाल िडळाचया पातळीवर

हॉमसपटलस डॉकटर याचयाकडनही िदत हवी आह इतर परक उपचार पणिपण

नाकारण मकवा परयोगामशवाय मसवकारण या दोनही गोषटी टोकाचया ह टाळन आयवद होमिओपारी

यनानी पषपौषिी सगीत नतिन इतयादी इतर उपचारपदधतीचा परक महणन वापर करणयासबिी

एमतरतपण सशोिन करणयासाठी आमहाला पाठपरावा करायचा आह मवमवि पारीचया तजञानी

हॉिमसपटलन सवि पशटची Data Bankतयार करन औषि कपनयाचया सहयोगान सशोिन व िदत

गटास िागिदशिन आवशयक आह पामकि नसनस पशटचया इतर वयािी बाबत काय कराव काय टाळाव

यासबिी फमिली डॉकटरना िागिदशिन अतयावशयक आह यासाठी कायिशाळा घण गरजच आह

Specialized Nurses Burro मनिािण करणयाचा परयतन वषाितन दोनदा मशबीर घऊन परगावचया

रगणासह अलपदरात तपासणी अशा अनक पलला खप दरचा आह कदामचत यातील काही आिचया

हयातीत पणि होणारही नाहीत शड पटवििन यानी पामहलली सवपन रोडयाफार परिाणात आमही पणि

कली आिची सवपन पणि करणारही यतील तयासाठी सवपन परायला हवीत

ही अखड चालणारी परमकरया आमही फकत या साखळीतला एक दवाhellip

(िायबोली मदवाळीअक १४ िधय ldquoह जीवन सदर झालrdquo या नावान पवि परकामशत)

ई साणहतय परणतषठान

कठलीही भाषा चागली मकवा वाईट नसत आपली भाषा ती आपली भाषा जशी दोन

िाताची तलना करता यत नाही तशी दोन िातभाषाचीही कर नय आपण आपली भाषा सिदध

करणयासाठी काय करता यईल त कराव बसस

तर तस अनक चागल लोक चागल काही करायचा परयतन करत असतात काही चागल

लोक चागल मलहायचा परयतन करत असतात आमण ह चागल जासतीत जासत लोकापयत पोहचवणयाचा

परयतन आमही करतो दर िमहनयाला डझन अिाि डझन पसतक परकामशत करतो ती सिार तीन लाख

वाचकापयत पोहोचवतो आजवर हजाराचया घरात पसतक परकामशत कली आहत

यावर खष वहाव अमजबात नाही

बारा कोटी लोकाची भाषा िराठी तयातल मनदान सहा कोटी सािर आमण

वाचक मकती तीन लाख बहत नाइनसाफ़ी ह िराठीतला परतयक सािर वाचक वहायला

हवा िोबाईलचा वाढता परसार आमण इटरनटचा वाढता वयाप पहाता ह शकय आह होय ह शकय आह

िराठी ई बकस च वाचक कोटीचया घरात असायला हवत ह कोण करणार तमही

तमही आपलया ओळखीचया मकिान दहा लोकाच ई िल पतत आमहाला दया तयाना वाचक बनवणयासाठी

आमही जग जग पछाड सवि परकारचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो बालसामहतयापासन त गढ

करापयत आमण सत सामहतयापासन त कािसतरापयत परतयक तरहचया वयाचया मनवडीचया

आवडीचया वाचकासाठी आमही पसतक बनवतो आहोत अगदी कषी आमण रमसपी सदधा

मितरानो या अमभनव अमभयानात सामिल वहा

दहा लोकाना वाचक बनवा

दहा सािराच ई िल पतत आमहाला कळवा

अस ई िल आय डी पाठवणार या वाचकाना आमही VIP वाचक दजाि दतो

आिचा पतता esahitygmailcom

अमिक िामहतीसाठी भट दया wwwesahitycom

आपल नमर

टीि ई सामहतय परमतषठान